Epistulae imperatorum pontificum aliorum inde ab a. CCCLXVII usque ad a. DLIII datae Avellana quae dicitur collectio

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

Ὁ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

Ἢ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. con/]

CK22
VoM . f

CORPVS
SCRIPTORVM. ECCLESIASTICORVM
LATINORVM

EDITVM CONSILIO ET IMPENSIS
ACADEMIAE LITTERARVM CAESAREAE
VINDOBONENSIS

VOL. XXXV

EPISTVLAE

IMPERATORVM PONTIFICVM ALIORVM
INDE AB A. CCCLXVII VSQVE AD A. DLIII DATAE
AVELLANA QVAE DICITVR COLLECTIO

EX RECENSIONE

OTTONIS GVENTHER

PARS I
PROLEGOMENA. EPISTVLAE I—CIV.

PRAGAE VINDOBONAE LIPSIAE
F. TEMPSKY F. TEMPSEKY G. FREYTAG

BIBLIOPOLA ACADEMIAE LITTEBARVM CAESARRAE VINDOBONENSIS
MDCCCLXXXXV.

EPISTVLAE
[MPERATORYM PONTIFICYM ALIORVM

INDE AB À. CCCLXVIE VSQVE AD À. DLITI DATAE

AVELLANA QVAE DICITVR COLLECTIO

RECENSVIT COMMENTARIO CRITICO INSTRVXIT
INDICES ADIECIT

OTTO GVENTHER

|. PARSI
PROLEGOMENA. EPISTVLAE I—CIV.

PRAGAE VINDOBONAE LIPSIAE
F. TEMPSKY F. TEMPSEKY G. FREYTAG

BIBLIOPOLA ACADEMIAE LITTERARVM CAESAREAE VINDOBONXENSIS.
MDCCCLXXXXV.

Typis expressit Rudolphus M. Rohrer, Brunae.

PROLEGOMENA.

Plus decem anni praeterlapsi sunt, ex quo Paulus Ewald
societatis in honorem Caroli Savigny constitutae opibus ad-
iutus auctoritate illustris academiae scientiarum Uindobonensis
negotium suscepit Áuellanae quae dicitur collectionis noua uel
potius principe editione emittendae!) neque uero uir doctis-
simus id quod suscepit perficere potuit; immo cum anno 1887
praematura morte obiret, nihil absoluerat nisi collationem
codicis Uaticani 4961, quem cum multis aliis et ipse per-
suasum habebat unum esse recensendae collectionis funda-
mentum. itaque cum anno 1888 ego editionem illam perficere
iuberer, tota mihi res ab ouo incipienda erat, praesertim cum
eodem fere tempore Guilelmus Meyer Spirensis inueteratam
illam de Uatieani 4961 uirtute opinionem funditus euerteret.
anno igitur 1889 in Italiam profectus sum, ut Auellanae co-
dices adeuratius examinarem, ubi fere annum moratus redii
Gottingam ibique editionem perfeci, nisi quod ad nonnullos
codices denuo inspiciendos hieme anni 1898 iterum duos
menses Romae degi. iam uero editione ad finem perducta
nihil restat, nisi ut hic quoque gratias agam quam maximas
et societati Sauignianae academiaeque Uindobonensi, quae opi-
bus suis illa, haec sua beneuolentia effecerunt ut opus satis
prolixum multique sudoris omnino possem absoluere, et mul-
tis illis hominibus liberalissimis, qui aut benigne permiserunt
uf codicibus suae curae demandatis uti possem aut ipsi libros
manuscriptos in meum usum comiter inspexerunt; inter quos
cum multi alii Italiae Galliae Austriae Heluetiae Germaniae

1) cf. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte V (1884)
p. 237 sqq.

XXXV pars 1. &

II Prolegomena.

uiri doctissimi tum primo loco nominandi sunt et Leopoldus
Delisle bibliothecae nationalis Parisinae administrator liberalis-
simus et humanissimi duo bibliothecae Uaticanae praefecti,
Isidorus Carini et Iohannes Bollig, quorum utrumque hoc
anno morte defunctum lugent etiam Germanorum quotquot
ueterum litteris incumbunt. eximiae deinde grates agendae
sunt Guilelmo de Hartel, qui me non solum in corrigendis
plagulis benignissime adiuuit sed etiam de singulis lectionibus
dubitantem aut confirmauit aut correxit.

Collectionem quam editurus sum adcuratius descripserunt
fratres Ballerinii (De antiquis collect. canon. II cap. 12 —
Append. ad S. Leonis opera p. CLVIII 8qq.), qui a codice Auel-
lano ei nomen imposuerunt Áuellanae, et Fridericus Maassen
(Geschichte der Quellen und der Literatur des canonischen
Rechts I p. 787 sqq.; Siizungsberichte der phil.-hist. Classe
der kais. Akademie der Wissenschaften LXXXV, 1877, p. 227
8qq.). continentur ea epistulae edicta indiculi circiter 244
annis 367—558 cum ab imperatoribus magistratibusque Ro-
manis ac Byzantinis tum a papis episcopis sacerdotibus syn-
odis data. ante alias uero similes collectiones corpus Auel-
lanum eo imprimis insigne est, quod earum epistularum plus
quam ducentas nobis solum seruauit. epistularum autem
recentissima cum sit ep. 88, Uigilii papae constitutum quod
dieitur de tribus capitulis die 14 Maii a. 553 emissum, cum
Balleriniis concludendum uidetur collectionem saeculo etiam
Sexto haud multo post Uigilii aetatem Romae compositam
esse. obseruandum tamen Auellanam non esse collectionem
ex omni parie perfectam atque ut exempli causa collectionem
decretalium Dionysii Exigui in omnium usum compositam
atque euulgatam; immo non desunt uestigia, quibus elucere
uidetur eam nihil esse nisi siluam quandam ac materiam
historiae a nescio quo corrasam atque sub hac quidem forma
non nisi priuatis usibus destinatam.

Prolegomena. III

Atque de compositione quidem ac fontibus, unde collector
singulas epistulas hauserit, cum propediem alio loco expli-
catius expositurus sim, hic dixisse sufficiat distinguendas ui-
deri partes seu collectiunculas eius quinque, quarum primam
efficiunt epp. 1—40 cum de aliis rebus tum de schismatis
Ursini et Eulalii agentes, alteram epp. 41—50 ad historiam
pertinentes Pelagii annorum 417 et 418 haustaeque e fonte
quodam ad scrinia Aurelii Carthaginiensis episcopi redeunte,
tertiam epp. 51—55 Leonis I aliunde ignotae, quartam epp.
56—104, quae exceptis epp. 82---98 casu quodam hic insertis
spectant res ecclesiasticas sub pontificatu Simplicii Felicis
Gelasii Symmachi gestas, quintam denique epp. 105—243
annis 514—521 aut ab Hormisda papa aut ad eum datae;
quae enim restat ep. 244 de duodecim gemmis rationalis ab
Epiphanio Constantiensi δὰ Diodorum Tyri episcopum scripta
ad ipsam collectionem non pertinere sed ei posteriore demum
tempore adnexa uidetur.

Iam uero recensio collectionis adcuratius explicanda. quam
quidem rem ita instituam, ut primo capitulo agam de codicibus
manu scriptis, altero de editionibus impressis, tertio de eis
epistulis, quae etiam aliis locis nobis traditae sunt.

CAPUT PRIMUM.
DE CODICIBUS.

Collectionis ÀÁuellanae codices manuscripti mihi innotuerunt hi:

I. Codices membranacei aetatis uetustioris.
1) Uatic, lat. 3787 saec. XI ineuntis.

2) Uatic. lat. 4961 saec. XI ineuntis.

II. Codices chartacei aetatis recentioris.

3) Marcian. Uenet. Iur. canon. 18 anno 1469 absolutus.
4) Marcian. Uenet. Tur. canon. 14 saec. XVI.

9) Uatic. lat. 3786 saec. XVI.

6) Ottobon. lat. 1105 saec. XVI.

4) Uatic. lat. 5617 saec. XVI.

IIII Prolegomena.

8) Angelicanus 292 saec. XVI/XVII.

9) Uatic. lat. 4903 saec. XVI.

10) Corsinianus 817 saec. XVI/XVII.

11) Escorialensis e II 21 saec. XVII.

Àc primum quidem agam de duobus codicibus uetustis,
Uaticanis 3787 et 4961.

]) V — Uatic. lat. 3787 membran. saec. XI ineuntis.

Est codex foliorum 163, duabus columnis scriptus. folio
praefixo et numero carenti agglutinatum est folium chartaceum,
in quo manus saeculi fere decimi quarti haec inscripsit: Jm
hoc uolumine infra. scripta continentur. uidelicet. Tabula. episto-
laruth& plurimarum. .Epistole numero 243 (de gestis) 1) pluri-
morum summorum ponlificum ΕἾ plurimorum. imperatorum.
Temporibus (widelicet) liberi pape et Damasi pp (circa. annos
XVIII post siluestrum papam) Temporibus etiam. Ualentiniani
Theodos et Archadá imperatorum usque ad iustinianum àm-
peratorem Nec. non temporibus paulini nollani episcopi, Augu-
Stini, Iohannis Constantii οἱ hieronimi doctorum ecclesie. Usque
ad í(empus hormisde pape qui mulia ualde gessit el. scripsit.
Epiphanius: constantinopolitanus episcopus diodoro episcopo de
duodecim lapidibus preciosis. quibus alia manus saeculi fere
16/17 addidit: Εν pluteo VII in quo extant Canonistg. In
bibliotheca publica. ad. sinistram ingredientibus per portam ma-
iorem. Bibliothece Apostolicae, rursusque alia sed eiusdem fere
temporis initio huius folii scripsit: Jreneus.

In folii 1 margine superiore uetus numerus 903 deprehen-
ditur, in inferiore numerus, quo codex hodie signatur, 3787.
in eodem folio primo statim uetus incipit scriptura ac primum
quidem hic inuenitur totius codicis index: ?)

CONTINET HIC CODEX RELEGENS QUAE CREUERIS INFRA.
TABULA EPISTOLARUM.
Quae gesta. sunt inter Liberium el. Felicem?) episcopos (1).
1) Quae cancellis circumsaepsi, alia manus addidit.

?) Adscribam cancellis cireumsaeptos numeros meae editionis:
3) felices V

Prolegomena, Y

Libellus 1) quorumdam schismaticorum (9).

De constructione basilicae sancti Pauli (8).

Gratwlatoria de ordinatione Siricii (4).

Ubi Ursinus ei qui cum eo sunt ab exilio relazantur (5).

Ubi redditur. basilica. Sicinini (6).

De ezpellendis sociis Ursini extra. Romam (1).

De?) rebaptizatoribus (13).

De*) his quae inter Bonifatium et Eulalium*) gesta sunt
quando ulrique episcopatum Romanae urbis peruaserunt (14).

Exemplum. sacrarum, litterarum (15).

Exemplum relatum. Symmachi prefecti urbis ad. principem (10).

Exemplum precum. presbyterorum pro. Bonifacio (17).

Ad. pelicionem presbylerorum sacrum rescriptum (18).

Item relatio praefecti urbis Symmachi (19).

Exemplum. sacrarum. litterarum ad. synodum (20).

Ubi imperator Bonifacium et Eulalium ab urbe 9) iussit discedere:
et interim Spolitinum episcopum sacra mysteria celebrare (21).

Exemplum. sacrarum. litterarum. ad Achilleum Spolitinum | epi-
scopum. (22).

Principis oratio ad. senatum (28).

Eiusdem. principis edictum ad populum (24).

KEiusdem principis epistola ad. sanctum, | Paulinum | episcopum
Nolanum. (25).

Jjusdem ad Afros (26).

Eiusdem ad sanclum. Aurelium. Carthaginensem episcopum (27).

Eiusdem ad Augustinum Alypium Euhodiwmn 9) et. ceteros epi-
scopos wniformis (28).
1) Errauit indicis auctor, cum initio ep. 2 legatur Explicit libellus

quorumdam schismaticorum (i. e. ep. 1), éncépst epistola catholicorum.
?) Epp. 8—12 auctor indicis ideo non adtulit, quod eis in corpore

collectionis simili modo atque eis quae praecedunt argümentum non inue-

niebat praenotatum.
?) Re uera hic titulus spectat ad epp. 14—87; inscriptionem ep. 14 .

propriam auctor indicis non descripsit.
4) Ulalium V
5) ab urbe bis V
9 Eubodium V

VI Prolegomena.

Relatio Symmachi praefecti urbis ad. Constantium (29).

Epistola Constanti comitis ad Symmachum (30).

Exemplar sacrarum. lillerarum αὐ Symmachum (81).

Exemplum relationis Symmachi ad. Constantium patricium (82).

Exemplar sacrarum. litterarum. Simmacho p. τ. (33).

Exemplar relationis de ingressu papae Bonifacii (84).

Exemplar sacrarum litterarum. proconsuli. Africae (35).

Epistola Largi proconsulis ad. . Aurelium. episcopum | Cartagi-
niensem. (36).

Epistola imperatoris Honori ad Bonifacium episcopum | Ro-
manum. (37).

Exemplar sacrae Honorii Augusti missae!) ad. imperatorem
Orientis Arcadium- de persona. sancti Iohannis episcopi Con-
stantinopolitani (88).

Mazimi tyranni ad. Ualentinianum. Augustum. iuniorem. contra
Arrianos et. Manicheos (39).

Uictor magnus Maximus Syricio parenti (40).

Epistola. Innocenti Aurelio Augustino et aliis episcopis (41).

Innocentius Hieronimo (42).

Innocentius dilectissimo fratri Iohanni (43).

Innocentius Aurelio (44).

Zosimus Aurelio οἱ uniuersis episcopis per Africam | consti-
(utis (45).

Zosimus ad. eosdem (46).

Libellus Paulini diaconi (aduersum? ?*).. Caelestium | Zosimo
episcopo datus (47).

Xysto presbytero Augustinus (48).

Cirillo Eusebius (49).

Zosimus Aurelio et. celeris qui in. concilio Carthaginiensi af-
fuerunt (50).

Leo episcopus Leomi Augusto (51).

-Leo episcopus Gennadio episcopo. Constantinopolitano (52).

Leo Timotheo episcopo catholico Alexandrino (53).

ἢ) augustinense V
?) aduersum om. V relicta lacuna fere 8 litterarum.

Prolegomena. VII

Leo presbyteris et. diaconibus Alexandrinis (54).

Leo Teophilo et celeris episcopis Aegyptiis (55).

Symplitius episcopus Zenon Augusto (56).

Simplicius Acatio episcopo *) Constantinopolitano (57).

Symplicius Acatio (58).

Symplicius presbyteris et archimandritis apud. Constantinopolim
constitutis (59).

Symplicius Zenoni Augusto (60).

Item?) Symplicius Zenoni Augusto (62).

Symplicius Acatio (61).

Symplicius Acatio (68).

Symplicius Zenoni Augusto (64).

Symplicius Acatio (65).

Symplicius Zenoni Augusto (66).

Symplitius Acatio (67).

Symplitius Acatio per Uranium (68).

Symplicius Acatio (69).

Sancía synodus apud beatum | Petrum | apostolum. congregata
uniuersis presbyleris et. archimandritis horthodoxis Constan-
linopoli et. Bithiniae constitutis (70).

Epistola Felicis papae ad Peltrum Anthiocenum episcopum de-
ponens eum quia passionem corporis Chris in. irimitate
praedicabat. (11).

Epistola Quintiani episcopi Asculani ad eundem Pelrum Anti-
ocenum (72).

Epistola lustimi episcopi ad eundem Petrum de eadem cau-
sa (73).

Epistola Antheonis episcopi Arsenoae ad eundem (14).

Epistola Faustini Apolloniados ad ipsum (75).

Epistola Pamphili episcopi Auidorum ad. eundem (76).

Epistola Flaccini episcopi Rodope ad ipsum (71).

Epistola Asclepiadis episcopi Tralensis ad eundem (78).

Gelasius uniuersis episcopis per Dardaniam constitutis (79).

!) episcopo bis V; postea correctum est.
7) Tituli epp. 61 et 62 inter se transpositi sunt.

VIII Prolegomena.

Gelasio episcopi Dardanie 1) (80).

Gelasius ad. Laurentium. episcopum. de Lignido (81).

Agapitus episcopus lustiniano Augusto (82).

Uigilius Iustiniano Augusto ubi de professionibus episcoporum
memoriam. facit. cum — subiectis capitulis de causa. trium
capitulorum. (89.

lohannes?) episcopus lustiniamo Augusto (84).

lustinianus Augustus. Iohanni archiepiscopo urbis Romae.

Johannes Iustiniano.

lohanni Reparatus Florentinianus et ceteri. episcopi qui. apud
lustináanam | Karlaginem. affuerunt. (85).

Agapitus?) episcopus Beparato episcopo Cartaginiensi (87).

Agapilus Tustiniano Augusto*) (88).

Exemplar libelli) Menae presbyteri qui factus est episcopus
Constantinopolitanus (90).

Agapitus 9) Tustiniano Augusto (91).

Justinianus Augustus Agapito urbis Romae archiepiscopo ac
patriarchae *). |

lustiniano Augusto Uigilius (92).

Menae patriarchae Uigilius (93).

Item Gelasius contra Pelagianam heresim (94).

Gelasius ad. Dardanos (95).

J)) episcopis dadarnie V

3) Qui sequuntur tituli tres, ad unam pertinent ep. 84 a Iohanne ad
Iustinianum datam; cui cum inserta sit Iustiniani ad Iohannem epistula,
indicis auctor unamquamque ex tribus totius epistulae partibus suo de-
signauit titulo.

3) Titulus ep. 86 (4gapitus episcopus Heparato Florentiniano etc.)
excidit facili librarii cuiusdam errore.

5) Iustinianus augustus V

5) Excidit titulus ep. 89 et ipse incipiens uerbis Exemplar libelli
(Tustiniani quem dedit. Agapito).

6) Qui sequuntur tituli duo, rursus ad unam spectant ep. 91 ab Agapeto

ad Iustiniamum datam, cui quidem epistulae altera illa a Iustiniano ad -
Agapetum data inserta est.

7) arpatriarche V:

Prolegomena. . VIIII

Gelasius *) ad. Honorium episcopum (98).

Incipit. in. causa. fidei christianae cu ab exordio su$ numquam
defuisse probantur. inimici (99).

Fiusdem papae Gelasi aduersus Andromachum senatorem et
ceteros *) Romanos qui Lupercalia secundum morem pristinum
colenda constituunt (100). —

Gelasius wniuersis episcopis per Dardaniam οἱ Hiüliricum
constitutis (101).

Libellus quem | dederunt apocrisiar | Alexandrinae — ecclesiae
legatis ab urbe oma Constantinopolim destinatis (102).

Exemplar gestorum, de absolutione Mesens (108).

Symmachus episcopus episcopis presbyleris diaconibus archi-
mandrilis οὐ uniuerso ordini et. plebi per. Hilliricum Dar-
daniam et utramque Datiam (104).

Hormisdae Dorotheus (105).

Hormisda .Dorotheo (106).

Anastasius Augustus Hormisdae (107).

Hormisda Anastasio Augusto (108).

Anastasius Augustus Hormisdae papae (109).

Hormisda Anastasio Augusto (110).

Anastasius Augustus .-Hormisdae papae (111).

Hormisda Anastasio Augusto (112).

Anastasius Augustus senatui urbis Romae (118).

Hescriptum senatus urbis Romae ad. Anastasium (114).

Hormisda Anastasio Augusto per. .Ennodium et?) Fortunatum
episcopos (115).

Indiculum quod datum est. Ennodio οἱ Fortunato episcopis
Uenantio presbylero Uitali diacono et Hilario notario (116).

Ilem, capitula singularum causarum (116 a).

Exemplum libelli per Ennodium et ceteros supra scriptos (116 b).

Exemplum relationis Iohannis episcopi Nicopolitani (117).

T
,

Hormisda lohanni episcopo MNicopolitano (118).
1) Librarii errore exciderunt fituli epp. 96 et 97, quarum prior et ipsa
est Gelasii ad Honorium.

2) cctos V
3. ad V.

X Prolegomena.

Exemplar *) relationis synodi Epiri ueteris (119).

Hormisda synodo Epiri ueteris per. Rufinum. diaconum (120).

Hormisda lohanni episcopo Nicopolitano per Pullionem sub-
diaconum (121).

Indiculum per. Pullionem. subdiaconum (122).

Hormisda. Iohanni episcopo Nicopolitano per lohankem dia-
conum (123).

Hormisda lohanni episcopo Nicopohtano (124).

Exemplar sacrae Anastas Augusti Hormisdae Papae per
Ennodiuwm et Forlunatum episcopos et supra scriptos alios (125).

Hormisda Anaslasio Augusto per Ennodium οἱ Peregrinum ?)
episcopos (126).

Hormisda Anastasio .Auguslo per eosdem (127).

Hormisda Timotheo episcopo. Constantinopolitano (128).

Hormisda wniuersis episcopis. 4n. Orientis?) partibus consti-
tutis (129).

Hormisda episcopis orthodoxis (180).

Hormisda Possessori episcopo (131).

Hormisda clero populo et monachis orthodoxis Constantinopoli
consistentibus (132).

Hormisda Dorotheo episcopo Thessalonicensi (133).

Hormisda .Ennodio οὐ Peregrino episcopis (134).

Item ad eosdem (135).

Exemplar relationis Awiti episcop Galli (136).

Hormisda Awito episcopo wel wniwersis episcopis prouinciae
Uiennensis (187).

Anastasius Augustus Hormisdae (188).

Exemplar relationis archimandritarum οἱ ceterorum | secundae
Syriae (139).

Hormisda ad eosdem (140).

Iustinus Augustus Hormisdae (141).

Hormisda lustino Augusto (142).

Justinus Augustus Hormisdae (143).

"ἢ exempla Y

?) peregrinos V
3) episcopis morientis V

Prolegomena. XI

Hormisda lustino Augusto per Gratum (144).

Hormisda lohanni episcopo Constantinopolitano (145).

Exemplar relationis Iohannis episcopi Constantinopolitam: (146).

Exemplar epistolae Iustiniani (147).

Hormisda lustimiano (148).

Hormisda αὐ eundem ἢ) per Germanum. et. Iohannem, episcopos
Felicem οὐ Dioscorum | diacones οἱ Blandum ?) presby-
terum (149).

Hormisda lohanni episcopo Constantinopolitano (150).

Hormisda eidem?) (151).

Hormisda Celeri οἱ Patricio a paribus*) (152).

Hormisda praefecto praetorio "Thessalonicensi et ceteris ilu-
siribus & paribus (153).

Hormisda lustiniano illustri (154).

Hormisda lustiniano illustri 5).

Hormisda Theodosio archidiacono Constantinopolitano el. wuni-
uersis catholicis a. paribus (155).

Hormisda .Euphemiae Augustae (156).

Hormisda Anastasiae οἱ Palmatiae a paribus (157).

Indiculum quod. acceperunt, legati qui supra, (158).

Exemplar libelli « Iohannis episcopi» 9) Constantinopolitani (159).

Justinus Augustus Hormisdae papae (160).

Exemplar relationis Iohannis episcopi Constantinopolitani (161).

Exemplar epistolae Iustiniani (162).

Exemplar epistolae Pompeii (163).

Exemplar epistolae Iulianae Aniciae (164).

Exemplar epistolae Anastasiae (165).

Exemplar epistolae Theodoriti episcopi Litanidensis (166).

Suggeslio Dioscori. diaconi per. Pullionen. subdiaconum (107).

1) Immo ad Iustin'um.

7) bandum V

3) eisdem V

4 patribus V

5) Hic titulus ut dittographia delendus est.
6) Johannis episcopi om. V

XII Prolegomena.

Hormisda*) Iohanni episcopo Constantinopolitano (169).

Hormisda Germano οἱ celeris quibus supra. (170).

Hormisda lohanni episcopo Constantinopolitano (171).

Hormisda Thomae et Nicoslrato episcopis (172).

Hormisda Dioscoro diacono (173).

Hormisda Pompeio (174).

. Hormisda Dioscoro diacono (175).

Hormisda lusti ( nia»no *) dlustri (176).

Item. .-Hormisda (177).

Hormisda Grato wiro spectabili (178).

Hormisda ?) Iulianae Anitiae (179).

Hormisda Anastasiae (180).

Justinus Augustus Hormisdae. papae (181).

Exemplar relationis Iohannis episcopi Constantinopolitani (182).

Item relatio Iohannis episcopi Constantinopolitani (188).

liem exemplar relationis «Iohannis» ἢ episcopi Constantino:
politani (184).

Suggestio Germani episcopi Felicis et. Dioscori diaconorum. el
Blandi presbyteri. (185).

Indiculum quod directum | est. α Iohanne | episcopo uel ab
Epiphanio presbytero de Thessalonica. (186).

Exemplar epistolae Iustiniani (187).

liem exemplar epistolae Iustiniam (188).

Hormisda lustiniano (189).

Hormisda eidem (190).

Exemplar epistolae?) lustiniani (191).

lustinus Augustus Hormisdae papae per Germanum θέ
ceteros (192).

Jlem lustinus Augustus Hormisdae papae (198).

Euphemia Augusta: Hormisdae papae (194).

Exemplar relationis: Epiphanii Constantinopolitani (195).

ἢ) Librarii errore excidit titulus ep. 168 Hormisda Iustino Augusto
7) dustino V

5) homisda V

5$. Iohannis om. V

3) explg V

Prolegomena. XIII

Exemplar epistolae lustiniani illustris (196).

Exemplar epistolae Celeris illustris (197).

Exemplar epistolae Iulianae Aniciae (198).

Exemplar sacrae lustini Augusti (199).

Exemplar epistolae lustiniani (200).

Hormisda lustino Augusto (201).

Hormisda?*) Euphimiae Augustae (208).

-Hormisda .Epiphanio episcopo Constantinopolitano (204).

Jtem?) eiusdem ad ipsum (205).

Hormisda lustiniano illustri (206).

Jtem δ idem ad eundem (207).

Exemplar relationis Dorothei episcopi Thessalonicensis (208).

liem eidem (209).

Hormisda Heliae οἱ Thomae οἱ Nicosirato episcopis (210).

Hormisda Germano illustrissimo (211). e

lustinus Augustus .Hormisdae papae (212).

Exemplar suggestionis Germani οἱ Iohannis | episcoporum ac
Felicis οἱ Dioscori. diaconorum ac Blandi presbyteri. (213).

ltem suggestio quorum supra (214).

Exemplar. relationis Andreae episcopi Praeualitani (215).

Suggestio Dioscori diaconi (216). |

Suggestio Germani el. sociorum (217).

Jtem suggestio quorum supra (218).

Hormisda Germano et sociis (219).

Hormisda*) quibus supra legatis (221).

Jtem) suggestio Germani et sociorum (228).

Item suggestio Dioscori diaconi (224).

liem suggestio Germani et sociorum (225).

Hormisda Germano el sociis (226).

Item Hormisda Germano et sociis (227).

Hormisda quibus supra (228).

!) Excidit titulus ep. 202, qui est idem atque titulus ep. 201.
?) Jte V

5 He V

4) Excidit titulus ep. 220 Hormisda qwibus supra.

8) Excidit titulus ep. 222 liem swggestio Dioscori diaconi.

ΧΙΠΙΙ Prolegomena.

Hormisda Germano episcopo et sociis (229).

Exemplar relationis Possessoris episcopi Afri (230).

Hormisda Possessori episcopo (291).

Justinus Augustus Hormisdae papae (232).

Exemplar precum (232 a).

Exemplar?) relationis synodi | Constantinopolitanae de ordi-
natione Epiphanii episcopi (234).

Exemplar epistolae Iustiniani (235).

Hormisda lustino Augusto (236).

Hormisda .Epiphanio episcopo Constantinopolitano (231).

Hormisda lustino Augusto (238).

Hormisda .Epiphanio episcopo Constantnopolitano (239).

Hormisda synodo Constantinopolitanae de ordinatione Epiphanii
episcopi (240).

Justinus Augustus Hormisdae papae (241).

Exemplar relationis Epiphanii episcopi Constantinopolitani (242).

Exemplar. epistolae Iustiniani wiri illustris (243).

Epiphanius de lapidibus ad Diodorum episcopum (244).

Hute indicem in codice V excipiunt singulae epistulae.
epistula 244 ad finem perducta non est; deficit enim in media
fere columna altera folii 163" uerbis p. 773,, m4libus quinqua-
ginta. duobus, siue quod archetypus nostri codicis in fine
mutilatus erat siue quod is, qui hane epistulam addidit,
eam iam mutilatam acceperat.

Codex ita scriptus est, ut archetypi partes dissolutae, id
quod haud raro factum esse inter omnes constat, describendae
inter plures diuiderentur librarios.

1) librarius primus scripsit quattuor primos quaterniones
(I—IV), sed cum ad quartum rite explendum ea, quae descri-
benda acceperat, non sufficerent, non solum septimum eius
folium exsecuit sed etiam in dextra columna folii 31" singulas
litteras maioribus spatiis distinxit atque postremo inde a uerbis

!) Excidit titulus ep. 288 Exemplar relationis Epiphanii episcopi
Constantinopolitans.

Prolegomena. XV

148, qui per occasionem usque ad 148, symplicioribus litteris
.maiuseulis usus est.

2) librario secundo, qui incipit inde a uerbis 148, ore sacri-
lego, describenda data erant pauca. neque tamen ea unus cepit
quaternio, quo factum est, ut librarius integro quaternioni
(V — fol. 32—39) adnecteret duo folia inter se cohaerentia
(VI — fol. 40 et 41); quorum prius inscripsit totum, poste-
rioris autem non compleuit nisi partem anticam paginaeque
asuersae tres quarias columnae sinistrae. desinit hic librarius
uerbis 2283, wesiris delata est.

3) librarius tertius duos scripsit quaterniones (VII—VIII
— fol. 42—57) incipiens ab eisdem uerbis 223, «de»laía est,
in quibus desiit secundus, uerbisque 292, nepote quodam. epi-
scopo ita desinens, ut folium 57" non totum expleuerit sed
ultimam columnae dextrae lineam uacuam reliquerit.

4) librarius quartus quaterniones scripsit quattuor uel, ut
rectius dicam, tres (IX —XI — fol. 58—81) et dimidium (XII).
quem dimidium quaternionem cum ne ipsum quidem totum
posset explere, secundum eius folium exsecuit et in ultimae
paginae (fol. 84" columna dexira litteras quam maxime dis-
traxit. incipit inde a 292, egypti ita fecisse desinitque uerbis
406, absit. Christi remediis».

5) librarii quinti sunt folia 85— 112 i. e. quaterniones ires
et dimidius (XIII—XVI). cui quaternioni dimidio adiunxerat
singulare quoddam folium, quod cum ea ipsa re, quia cum
ceteris non cohaerebat, deperisset, saeculo XVII suppletum
est folium chartaceum (fol. 113). itaque manus librarii quinti,
quae incipit a uerbis 406,, «re»mediis non egere, hodie desinit
uerbis 526, iactorum seminum, cum manus illius saeculi XVII
sint uerba quae sequuntur 526, radir per succedentes usque
ad 527, antecellat. -

6) librarius sextus scripsit duos quaterniones (XVII—XVIII
—— fol. 114—129) ineipiens a uerbis 527, zelo autem desinens-
que 600, titulo ep. 151 .-Hormisda lohanni episcopo Constan-
tinopolitano. ne huic quidem ea quae describenda acceperat
sufficiebant ad duos illos quaterniones rite complendos; itaque

XVI Prolegomena.

inde afine ep. 146 post singulas epistulas singulas lineas uacuas
reliquit indeque a fol. 128 spatio ita abusus est. ut in singulis
uersibus non nisi singula uel bina uel terna scriberet uocabula,

7) librarius septimus uno quaternione (XIX — fol. 130—137)
absoluto pauca, quae ei describenda restabant, et ipse in sin-
gulari quodam folio exarasse uidetur. quod cum eodem casu
deperisset, quo uetus fol. 113, haec quoque lacuna saeculo
XVII expleta est inserto folio chartaceo (fol. 138). pertinet
igitur antiqui librarii scriptura inde ab inscriptione ep. 151
Hormisda loanni episcopo Constantinopolitano (600,), quam
post librarium sextum hie sui pensi initio repetiuit, usque
. ad 639, docentes de his quae recensque illa saeculi XVII
manus suppleuit uerba quae sequuntur usque ad finem ep.
184 plurimum salutamus (641,).

8) librarius octauus unum scripsit quaternionem (XX —- fol.
139—146) pertinetque eius scriptura inde ab initio ep. 185
Suggestio Germani 641, usque ad 676, discipuli à» synodo.
idem uacuos reliquit columnae dextrae fol. 146" quattuor
uersus ultimos.

9) qui agmen claudit, librarii noni sunt duo ultimi quater-
niones (XXI—XXII — fol. 147—103) inde a uerbis 676, Cal-
cedonensi proposuerunt usque ad finem collectionis.

Codicem, ex quo V descriptus est, et ipsum litteris minuscu-
lis scriptum fuisse exempli eausa his mendis comprobatur:
130, et 144, uacum pro ut cum, 164, sia pro sif, quae cor-
ruptelae nos relegant ad litterae τ formam quandam resu-
pinam e litterae ἂς similimam; 281, wicamis pro wicaros,
237, amanam pro arrianam; 897., seruentia . . seritas pro
feruentia . . feritas, 597, seruwescat pro feruescal. ἴῃ eodem
archetypo singula uerba male inter se distincta fuisse etiam
codicis V multae testantur lectiones, cf. ad 86,, 123,; 857,, 358,
964, 398, 399, 623, 0624, 695,. ^ Abbreuiationes in co-
dice V fere nom nisi eae adhibitae sunt, quae illo tempore
ubique erant usitatae, uelut ut de aliis taceam prare (— prae-
stare), dr (— dicitur), dà (— Dauid), ἢ (— hoc), & (— haec),
δος (— hunc).

Prolegomena. XVII

Codicem V quam diligentissime contuli annis 1889 et 1890.

2) α — Uatic. lat. 4961 membran. saec. XI ineuntis.

In folio praefixo manus saeculi 18 ut uidetur haec inscri-
psit: Léber epistolarum super controuersia duorum (sic!) liberi
et. felicis. Incip Que gesta. sunt (et alique epistole pontificum. el
alique inperatorum addidit manus altera ipsa quoque fere sae-
euli 18). sequitur uetus numerus CLXXVIII. — deinde manus
saec. 16 exeuntis adposuit: 4961 Uat. aliaque manus eiusdem
fere aetatis: Emptum ex libris Cardinalis Sirleti. — in eiusdem
foli pagina auersa manus recentior adnotauit: .Apographum
huius codicis extat in Cod. 4903 (nec non cod. 3786 addit
manus alia).

Codex ipse duabus columnis scriptus folia habet 109, e
quibus folia 1—108 optinet collectio ÀAuellana prorsus eadem
forma, qua eam obfert Uaticanus V. praemisso enim eodem
uersu, quem etiam V initio exhibet, Continet hic codex rele-
gens que creueris infra inde a fol. 1 eadem incipit Tabula
epistolarum, quam supra ex V totam descripsi. quam singulae
sequuntur epistulae, quarum ultima, Epiphanii ad Diodorum,
in folii 108" columna altera eodem modo atque in V desinit
uerbis quinquaginta dwobus idque ita, ut eiusdem columnae
fere dimidia pars uacua relicta sit. ^in folio 109 manus ali-
qua ab eis, quae folia 1—108 exararunt, plane diuersa sed
eis fere coaeua addidit fragmentum aliquod (— F) ad epi-
stulas 103 et 104 collectionis nostrae pertinens, de quo infra
p. XXXX sqq. explicatius dicam. in eiusdem folii 109 mar-
gine inferiore manug saeculi XIV inscripsit: Jsíe liber est mo-
nasterii sancte Crucis fontis Auellane Eughubin dioc., quibus
alia addidit: hwnc lbrum adquisiwit domnus Damianus S. f.

Hie quoque codex ita scfiptus est, ut archetypus eius inter
plures homines describendus diuideretur:

1) librarius primus octo exarauit quaterniones, e quibus
eum oetauum totum non posset explere, ultimum eius folium
exsecuit foliique paenultimi (63) columnae ultimae fere dimi-
diam partem uacuam reliquit. desiit autem in uerbis 4734,—

XXXV pars 1. b

XVIII Prolegomena.

474, EXPL DIONISIVS EXIGUVS ROME DE CRECO (t) CON-
VERTI; EXEMPLAR GESTORVM DE ABSOLUTIONE ME-
SENI FLAVIO VICTORE VIRO CLARISSIMO SUB TERCIO
IDUUM MAIARUM IN BASI?.

2) librarius secundus, qui scripsit quaternionem unum et
duo folia (fol. 64— 83), incipit eadem repetendo, in quibus
desiit primus: Dionisius exiguus Rome de greco conuerti. Exem-
plar gestorum etc.; ultima, quae scripsit, sunt uerba tituli
ep. 151: .Hormisda loanni episcopo Constantinopolitano. folii
88" columna dextra uacua relieta est.

3) librarius tertius scripsit quaterniones duos (fol. 84—99);
incipit repetendo inscriptionem ep. 151: Hormisda loanni epi-
scopo Constantinopolitano desinitque uerbis 704, colentes toto
animo.

4) librarius quartus incipiens inde 8 704, odentes anathe-
malizamus scripsit ea quae restant fol. 100—108 i. e. qua-
ternionem unum unumque folium. folii 108" columnam derx-
iram mansisse uacuam iam supra commemoraui.

De manibus recentioribus, quae codicem correxerunt, infra
p. XXXIII sqq. dicturus sum. post Ewaldium, cuius schedas aca-
demia Uindobonensis mecum communicauit, ego ipse quoque
totum codicem quam diligentissime excussi.

De aetate ac uirtutibus codicum V et « cum multi homines
docti uerba fecerint, eorum sententiae hic breuiter uidentur
repetendae esse.

Àc primum quidem omnes fere in eo consentiunt codicem α
uetustiorem esse quam Uatieanum V. ueluti Ballerinii?), qui
primi collectionem nostram adcuratius descripserunt, codicem
V saeculo XII scriptum esse iudicantes codicem « omnium
adpellaueruut celeberrimum et antiquissimum, qui quod olim
fuit monasteri S. Crucis Fontis Auellanae, ipsi collectioni
nomen indiderunt Auellanae. Caceiarius?), qui tacet de Uati-

ἢ) sic! LICA. B. PETRI add. man. 4ecentior.
?) Append. ad opera S. Leonis p. CLVIII
3) Leonis opp. II p. LXVI.

Prolegomena. X VIIII

cano a, codicem V et ipse putat saeculo XII scriptum esse.
Thielius!) codicem « uix saeculo X aut initio saeculi XI anti-
quiorem, Uaticanum autem V saeculo XI aut XII exaratum
esse contendit. Krueger?) tacet de Uaticano V, codicem a
saec. X uel XI scriptum putat. Peiper?, qui utrumque
codicem adhibuit ad edendas duas epistulas, Auiti alteram,
alteram Hormisdae, codicem « saeculo X, codicem V saeculo
XII adtribuit. denique ipse Ewaldius*) Uatieanum V saeculo
XII, Uaticanum « saeculo XI uindicandum esse censuit.

Haec illi de aetate codicum aliique similiter. sed plurimi
eorum longius procedentes aut expressis uerbis Uaticanum V
ex Uaticano a descriptum esse contenderunt uelut Fogginius),
Thielius, Peiper, aut quod idem ualet codicem ἃ adpella-
uerunt unicum uelut G. B. de Rossi$); quin etiam Ewaldius
probabile esse contendit V ex a descriptum esse. ceterum
quod adfirmauerunt homines illi docti, id lectionibus codicum
comprobare ne unus quidem adgressus est atque etiam Ewal-
dius, cuius schedas mihi concessas esse jam supra commemo-
raui, adquieuit in conferendo codice « codicisque V lectiones
uix tribus uel quattuor epistulis adnotauit. factum nimirum
etiam hie, quod fieri solet: sententia semel grauiter atque
eum ui pronuntiata per longam seriem annorum propagatur
neque fere quisquam in animum inducit, ut sitne uerum, cui
ommes consentiunt, examinet?)

1) Epistolae Romanorum pontificum genuinae I, Brunsbergae 1808,
Praefat. p. XXV sq.

?) Codex Iustinianus (Berol. 1877) p. 14.

*) Monum. Germ. Hist, Auct. antiquissimi VI?, Prooem. p. X.

*) Zeitschrift derSavigny-Stiftung für Rechtsgeschichte V, Germanistische
Abtheilung, p. 288; cf. Sybels Historische Zeitschrift N. F. IV p. 155.

5) S. Epiphani de XII gemmis liber ad Diodorum (Roma 1743) p. XVIII.

9) Bulletino di archeol. crist. 1871 p. 21.

7) Fridericus Maassen, qui unus post Ballerinios uberius de collectione
nostra egit, cum nec codicem V nec « inspexisset, ipse de eis sententiam
non protulit satisque habuit quae iudicassent alii breuiter adnotasse; cf.
Sitzungsberichte der phil-hist. Classe der kais. Akademie der Wissen-
schaften LXXXV (1877) p. 29 et Geschichte der Quellen und der Litera-

tur des canopischen Rechts I p. 787.
b*

ΧΧ Prolegomena.

Et mihi quidem quid de aetate codicum statuendum uidea-
tur, inferius exponam; praestare enim uidetur id quod de eis
demonstraturus sum demonstrare palaeographiae primum qui-
dem nulla ratione habita.

Inueteratam illam de ratione codicum V et α sententiam
infregi& Guilelmus Meyer Spirensis, qui in Indicibus scho-
larum Gottingensibus annorum 1888 et 1888/9 luculenter
demonsirauit V ex a non posse descriptum esse. qui quae
exposuit, eis hic paucos addam locos, quibus idem satis super-
que comprobatur, eos scilicet, ubi in « propter homoioteleuton
uerba aliquot exciderunt, quae recte leguntür in V: 3850,
peruerse aut. fideliter dubitare V: om. α 8524 permittatis
imminwui quae 8ὲ turbentur, quod non. credimus, aut. minuantur
in aliquo V: om. α 8644, sine baptismate remanere sed bapti-
zalos sinant ad dexteram salutarem sacra. [regenera] regenera-
tione V: om. a. 419, in wicloria. ubi est mors V: om. ἃ
458, quae sunt pro westra salute sublata sed quid. dicitis «os
ipsi qui Lupercalia V: om. α 5474 nonne oues pascunt pa-
slores V: om. α 768, exceplis quippe ruben οἱ neptalim V:
om. ἃ

Quod si idem Meyer codicem « utpote paucis nullius mo-
menti lectionibus exceptis nihil boni ferentem, quod non et
ipse haberet V, ex hoc codice descriptum esse coniecit, id
quamquam aliquo modo fecit probabile, certo tamen ideo de-
monstrare non potuit, quia utriusque oodicis nil nisi exiguam
partem ipse habebat conlatam. immo etiam post ea, quae ille
exposuit, suo iure ad eam aliquis peruenire potuit sententiam,
ut utrumque codicem ex communi quodam archetypo putaret
descriptum esse (cf. Petschenig, Neue philol. Rundschau VIII,
1888, n. 24). quae quidem sententia retineri non poterit con-
sideratis eis, quae de duobus codicibus proferam.

ÀÁc primum quidem singulae aliquot lectiones codicis «a
mirae atque obscurae illustrantur atque explicantur, si eas e
Scriptura codicis V exortas esse sumamus. uelut 79, V ex-
hibet ausu, sed a inter scribendum ex : (— ef) correcta est:
el usu a. 482, seminis Non haberet V, sed huius codicis

Prolegomena. XXI

librarius quintus litteram .N uncialem ut solet etiam hic sic
fere pinxit /], ut litteris f^. aliquo modo similis sit: seminis
fi on haberet a. — 465, quam qui in hoc mundo| uocabulum

quam V sic ex αὶ (— qwi) correxit: .; quo male intellecto is,
qui hanc parlem codicis «a scripsit, exhibuit ma qui in hoc
mundo. — 546, ipsa non quaerit| negationem mon V usitato
modo reddidit per « sed w inter scribendum ex w correxit,
unde effecta est litterarum quaedam coniunctio litterae à non
dissimilis: zpsa à quaerit a. — 706,, nestorian' (— nestorianus)
V sed littera »' uetusta atrarenti macula ita obruta, ut fere
agnosci nequeat: nestoria exhibet a relicto deinde duarum fere
litterarum spatio. |

Omissis aliis id genus exemplis transeundum uidetur ad
aliud argumentum, quo et ipso codicem a ex V descriptum
esse certo certius demonstratur. supra explieaui codicem α
scriplum esse ἃ compluribus: quod non ita factum esse, ut
alius alii succederet, cum ea re patet, quod librarius primus
in medio desiit uocabulo et secundus initio repetiuit aliqua
ab ilo iam in fine scripta, tum eo demonstratur, quod et
primus et secundus librarius pensis suis perfectis seu maius
seu minus spatium uacuum reliquerunt. qua quidem ex re
sequitur archetypum codicis dissolutum singulasque eius partes
adiributas fuisse singulis eodem tempore describendas. quae
eum ita sint, eisdem uerbis, quibus in « desinunt librarius
primus et secundus, in archetypo eius necesse est desiisse
folia, uerisimile est desiisse quaterniones uel terniones siue
quo alio modo codicis folia sumamus composita fuisse. quod
quidem re uera cadit in codicem V: eisdem syllabis ZN BASI,
quibus desinit primus librarius codicis « (cf. supra p. XVIIL),
ierminatur quaternio decimus quartus codicis V; eisdem uerbis
episcopo Constantinopolitano, quae in « sunt ultima librarii
secundi, desinit codicis V quaternio duodeuicesimus.!)

1) Uerba colentes toto animo, quibus desinit codicis a librarius tertius,
in V nec quaternionis nec folii nec paginae finem efficiunt. sequitur
etiam ea, quae librarius quartus exarauit, adtributa fuisse librario tertio

XXII Prolegomena.

Hucusque quae exposui cui nondum persuadent non posse
codicem « ex V descriptum non esse, ei paucis uerbis tertium
propono argumentum, quo certius esse omnino non potest.
uidimus Uaticanum V exaratum esse a nouem librariis. ex
quibus fere unusquisque quasdam habet scribendi proprietates
ab octo reliquis alienas. quae proprietates cum in « ita recur-
rant, ut non nisi ad eas pertineant epistulas, quas in V sin-
guli quique exarauerunt librarii, etiam hac re patet « ex V
descriptum esse. adferam pauca. codicis librarius primus par-
tieulam /amen paulo inusitatius reddere solet compendio tím:
idem compendium in a occurrit in eadem parte, quam ille in
V exarauit, neque uero postea inuenitur. idem librarius primus
syllabam ?ws fere semper pinxit compendio i, cuius loco in a
semper occurrit 25,*) nisi quod perpaucis locis, ubi in V extat
cui uel el, in « recte legitur cuius et eius. iam uero. codicis
V librarius secundus, qui incipit a uerbis 148, ore sacrilego,
compendio illo numquam utitur neque inde ab eisdem uerbis
in «a deprehenditur syllaba és falso pro ?ws scripta. ^ librarius
quartus particulam sed scribit f, particulam e£ nota t. utrum-
que non nisi in epistulis, quae illius sunt in V, occurrit etiam
in «a. solus librarius quintus uocabula euangeliwm, euange-
lista et quae sunt similia scribit per duplicem litteram τι:
euuangelium, euuangelista etc. solusque uerba d est exprimit
compendio «d: utrumque inuenitur in « sed hiec quoque in
eis tantum epistulis, quae in V sunt librarii quinti.

Plura id genus possum adferre sed iam nunc uereor ne
fuerim longior in re iam nullis, sicut spero, dubitationibus
subiecta. sane ego equidem raro euenire puto, ut codicem
aliquem ex certo aliquo alio descriptum esse tot tamque certis

describenda sed huic duobus quaternionibus conscriptis nescio quam ob
causam successisse alium quendam. ceterum librarium quartum pensum
suum non simul cum ceteris adgressum esse sed accessisse foliis 84—99
iam confectis ueri quam simillimum iam eo efficitur, quod librarius
tertius in ipso desinit fine paginae ne minimo quidem spatio uacuo
relicto. |

!) Nonnulla exempla contulit Meyer in programmatis prioris p. 6.

Prolegomena. XXIII

argumentis possit euinci quam quibus Uaticanum a compro-
baui descriptum esse ex Uaticano V.

Sed iam pauca de aetate ac fatis utriusque libri addenda
sunt. ^ ex uerbis saeculo XIV ultimo folio codicis a inscriptis
hunc librum adquisiuit domnus Damianus S. 7 elucet codicem
in monasterium S. Crucis fontis Auellanae peruenisse dum
est eius abbas Petrus Damianus, id est intra annum fere 1043 1)
et annum 1058, quo Petrus factus est cardinalis?) ueri
autem simillimum est codicem non multo ante scriptum esse,
quam in monasterium illud deferretur; litterarum enim ductus
esse potius saeculi XI ineuntis quam exeuntis saeculi X uidetur.
itemque propter scripturae similitudinem quam maxime proba-
bile est non multo ante codicem « scriptum esse Uaticanum V.
quem qui attribuerunt saeculo XII, eos longe errasse ex sola
ratione palaeographiea hodie unumquemque puto mecum
iudicaturum, qui postquam paulo maiorem numerum codicum
Latinorum saec. X XI XII inspexit, ad illum accedet. et
mihi quidem etiam antea quam scirem «a ex V descriptum
esse uterque codex saeculo XI exaratus uidebatur. qua quidem
in re adsentientes habeo duos homines artis palaeographicae
inter paucos peritos, Guilelmum Meyerum, qui iam anno 1874
ad eandem sententiam peruenit?), et. Augustum Mau, quem
ex ratione palaeographica Meyeri coniecturae, scilicet & ex V
descriptum esse, nihil obstare ipsi Meyero adfirmasse scio.
Uatieanus autem V quod ueloci eum oculo percurrentibus
plerisque recentior uisus est quam nos statuimus, id sine
dubio eo factum est, quod a pluribus librarüs eisque ut
uidetur et senioribus et iunioribus scriptus est. qua quidem
re efficitur, ut (id quod et ipsum iam Augustus Mau pro-
. nuntiauit) duo ultimi eius quaterniones aliquanto uetustiores
uideantur quam omnes qui praecedunt. sed etiam uetustiores
uideri quaterniones illos quam unamquamqae partem codicis
a idem Mau praefracte contendit.

1) cf. A. Capecelatro, Storia di S. Pier Damiano (Firenze 1862) p. 61.

?) cf. Capecelatro l. c. p. 254.
3) cf. Index lect. Gotting. 1888 p. 6.

XXI Prolegomena.

Itaque quin Uatieanus V saeculo XII uetustior sit, etiam ex
8018 ratione palaeographica mihi quidem dubium non uide-
iur quem qui exeunti quam ineunti saeculo XI uindicare
malint, eos uelim in memoriam sibi reuocare ut satis facile
esse codicem Latinum saec. XI distinguere a codice et
saeculi X ineuntis et saeculi XII, ita ad diiudicandum
difficillimum, utrum codex aliqui ineunte an exeunte sae-
culo XI scriptus sit. qua quidem in re si ei, qui palaeo-
graphiae operam dant, etiam hodie saepissime in tenebris
errant, eo magis gaudendum est, si ratione duorum codicum
ad idem fere tempus pertinentium ex aliis quam palaeogra-
phicis causis constituta nouum hinc eis idque solidum ad-
surgit fundamentum, in quo disciplinum suam possint
extruere.

Itaque, ui repetam quid sentiam, Uaticanus V initio
4aeculi XI exaratus uidetur et non ita multis annis post ex
eo descriptus est codex a. ac de fatis quidem Uaticani V:
nihil compertum habeo: Auellanum « constare uidetur per
quadringentos fere annos in monasterio illo mansisse, cui
eum Petrus Damianus adquisiuerat. neque enim est, eur
fidem derogemus Henrico Norisio adseueranti a religiosis uiris
monasteri S. Crucis Fontis ÁAuellanae donatum eum esse
Marcello II papae, cum Eugubinam antea administraret
ecclesiam.!) ^ postea codicem in manus uenisse Guilelmi

1 cf. H, Norisius, De uno ex trinitate passo — Operum tom. III
(Ueronae 1729) col 868. ^ Ballerinii (l. c. p. CLIX) codicem a olim
Marcelli II fuisse colligunt *ex notatiuncula, quae ipsius manu scripta
est in pagina secunda eiusdem codicis, in quam notationem ibidem minu-
tiori caractere haec adnotata fuerunt: Illa werba fuerunt addita a
Marcello II cum esset. adhuc Presbyter Cardinalis Romanus. sed er-
rauerunt fratres doctissimi. primum enim notatiuncula illa, quam dicunt,
uerba scilicet- Quae uera sunt uenerans lector quae 4n. detractionem ro-
mans pontificis el $n defensionem hereticorum inueneris caue post titulum
ep. 1 addita, extat iam in Uaticano V a prima manu scripta et in co-
dice α suppleta est non a Marcello sed ἃ manu quadam saeculi XI (αἵ),
quam permultos codicis « locos ex Uaticano V correxisse infra demon-
strabo. deinde adnotatiuncula illa a Balleriniis non prorsus adcurate

Prolegomena. XXV

Sirleti cardinalis et Marcello II et Pio IV successori eius
familiarissimi docemur uerbis «..Ejmptwum ex libris Cardinalis
Sirleli, quae exeunte saeculo 16 folio praefixo inscripta esse
dixi. ueri autem simillimum est in bibliothecam Uaticanam
eum perlatum esse non ante mortem Sirleti itaque intra
annos 1585 et 1591, quo anno studio Antonii cardinalis Carafae
ex hoc 'uetusto codice Uaticano' plurimas collectionis nostrae
epistülas editas esse infra uidebimus.

Eorum, quae hucusque exposui, summa ea est, in edenda
collectione nostra Uaticani a utpote ex V descripti rationem
habendam esse nullam.?) sed inueniuntur in eo non paucae
eaeque diuersarum et manuum οὗ aetatum correctiones. de
quibus priusquam uerba faciam, ex re erit breuiter recensere
ceteros collectionis nostrae codices, quos omnes aetatis esse
multo recentioris iam supra commemoraui.

3) Marc. Uenet. Iur. canon. 18 (lat. 171) chartac.
absolutus anno 1469.

Incipit eodem modo atque γα uerbis Continet hic .codex etc.
desinitque uerbis quinquaginta duobus Epiphanii ad Diodorum
epistulae. fragmentum F, quod dixi ab alia manu scriptum in

descripta Illa uerba fuerunt addita a papa Marcello 2? cum esset adhuc
presbyter. cardinalis ecclesiae Romanae non in « inuenitur 8éd in Uati-
cano 5617, unde transiit in codicem Angelicanum 292 ipsum Balleriniis
notum. quam qui Uaticano 5617 adscripsit ut eum quoque errasse in
propatulo est, ita causa erroris manifesta: sciebat nimirum Auellanum
α olim fuisse Marcelli II papae, in quo codice cum uerba illa Quae uera
sunt etc. ἃ manu posteriore addita uideret, &b ipso codicis possessore
coniciebat adscripta esse.

. ἢ Codices V et « quamquam, quod uniuersum adtinet, inter se simil-
limi sunt, tamen non paucis locis « lectionem deprauauit. praesertim in
ultimis eius partibus semel atque iterum singulorum uerborum ordinem
mutauit, id quod ideo uno uerbo moneo, ne quis forte miretur, si
meam editionem cum Carafae uel Thielii conferens multa uerba trans-
posita inueniat. ^ Codicem α hic illic aliquid rectius habere quam V ut
certum est, ita non mirum; sunt enim, ut ex adparatu meo unusquisque
ipse facile uidebit, omnes ei loci ita comparati, ut uel stultissimus libra-
rius eos paene necessario debuerit corrigere.

XXVI Prolegomena.

fine codicis « extare, a codice abest, in cuius fine leguntur
haec: Jsíe liber fwil scriptus àn domo et de mandato Rr! in
Christo patris et domini domini Bessarionis diuina misera-
tione episcopi Sabinensis sacrosancte Homane ecclesie presbiteri
cardinalis Niceni ac. patriarche. Constantinopolitani. .Explelus

ullima die mensis febroarii Anno domini MCCCÓLXIX pon-
tificatus sanctissimi in. Christo patris et domini nosiri domm
Pauli diuina prouidentia pape secundi anno quinto. in folio
primo codex habet insignia Bessarionis, in folii praefixi parte
auersa haec uerba manu aliqua saeculi 16 scripta: 1582 24
di febraro. Epistole pontificum et imperatorum de diuersis rebus
el gesta. inter. Liberium | «et»!) Felicem episcopos. munus οἱ"
d. jacobà Contareni.

Codicem hunc ex Uaticano V descriptum esse non recte
contenderunt Ballerinii?); immo originem duxit aut ex ipso
codice « aut, id quod ueri uidetur similius, ex aliquo eius
apographo. ueluti et ipse cum « contra V exhibet 8,, adwer-
sum, 1l, exemplo illo, 91,, fidelibus, 244, correptio itemque
cum a contra V oinittit inscriptiones epp. 38 et 39, 90,, sem-
per, 84δςς uestram οἱ custodientes statum οὐ unitatem, 458,,
quae sunt pro westra salute sublata sed quid dicitis wos ipsi
qui Lupercalia,

4) Marc. Uenet. Iur. canon. 14 (lat. 172) chartac.
saec. 16.

In folio primo legitur: Hic liber continet Epistolas Ponti-
ficum et. Imperatorum de diuersis rebus Et gesta inter Liberium
εἰ Faelicem episcopos. Dibliotecae Sereniss. Reipubl. Uenetae
lacobi Contareni Senatoris Munus. descriptus est ex Marciano
171, quem tam fideliter reddit, u& ne subscriptionem quidem
eius: Iste liber fuit scriptus in domo .. anno quinto in fine
omittat.

1) et hodie propter chartam perforatam abest.
?) De antiq. collect. canonum (— Leonis opp. IIT) p. CLVIII.

Prolegomena. XXVII

5) Uatican, 3786 chartac. saec. 16.

Etiam hie codex iam Balleriniis notus erat. in primo eius
folio alia manus inscripsit: Aliud exemplar prorsus simile extat
in hae bibliotheca n." 4903, Autographum wero mum? 4961 et
3787. praecedit collectioni idem index, qui est in V et a, in
quo ultimum loeum obtinet: Epiphamius de lapidibus ad. Dio-
dorum. episcopum. quibus uerbis eadem manus, quae illa in
folio 1 adnotauit, adiunxit: deest im Joc codice sed reperitur
in alio simili codice n. 4903. reuera Epiphanii epistula in cor-
pore collectionis omissa est. fragmentum F in codice non
inuenitur.) cuius quicumque uel paucas paginas contulerit,
statim uidebit descriptum eum esse ex codice V,?) quocum
omnes fere corruptelas habet communes. ex archetypo autem
codicis V uel codice aliquo eius gemello ideo descriptus esse
non potest, quod in ep. 119, ubi in V antiquo folio deperdito
hiare lacunam diximus a manu recentiore suppletam, Uatie.
3786 conéordat non eum codice a ex V descripto, antequam
folium illud periret, sed cum eis, quae addidit in V folio
Ed inserto manus illa recentior; cf. 5264, ephesi a,

Eom et recens illa manus codicis V et Uatic. 37806.

6) o — Ottobonianus 1105 chartaceus saec. 16.

Notitiam huius codicis eis, qui ante me de Auellana ege-
runt, ignoti debeo Ludouico Bethmanno (Archiv der Ges. für
áltere deutsche Geschichtskunde XII p. 365). in primo eius
folio recentior manus inscripsit: Ex codicibus Illustrissimi et
Excellentissimi Domini loannis Angeli Ducis ab Altaemps.
post fragmentum Epiphanii ad Diodorum epistulae (ep. 244)
in eo idem inuenitur fragmentum F epp. 103 et 104, quod

1) Errauit Ewaldius, Historische Zeitschrift N. F. IV p. 155.

3) Non ex codice a, ut contendit idem Ewaldius 1. c. et Zeitschrift der
Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte V p. 388; cf. e. gr. 8j, aduersus
'V Uatie. 3786: aduersum «; 10, enim et V Uatic. 3786: enim &; lla
illo exemplo V Uatic. 3786: exemplo illo «; 99, wexationem V Vatic.
3786: wexatione α; 99, iudicandi V Uatic. 3786: windicandi a; 94,
correctio V Uatic. 8786: correptio «; 90,5 semper V Uatic. 3786: om. ἃ

XXVIII Prolegomena.

Supra dixi extare in ultimo folio codicis α ab alia manu serip-
tum. deinde legitur haec subscriptio: Hunc librum acquisiuit
domnus Damianus s. 7. Iste liber est ab originali quem habet
monasterium sanctae crucis fontis Auellanae .Eughubinae dio-
cesis de uerbo ad uerbum fideliter rescripius, cui alia ut ui-
detur manus addidit haee: .4mno dommi nosiri lesu Christi
MDL. in fine totius codicis extat index rerum alphabetico
ordine dispositus.

Iam ex eis, quae modo adtuli, satis elucet Ottobonianum o
originem duxisse ex codice a. quod idem euadit singulis com-
paratis lectionibus, quarum ex ingenti numero, ne sim mole-
stus, eas exscribam duas, quae mihi schedulas meas euoluenti
primae forte occurrunt: —852,, beati apostoli V, beati petri
(i. e. uocabulam peíri subducta linea deletum) apostoli a,
beati pelri apostoli o — 600, post inscriptionem ep. 151 Hor-
másda loanni episcopo Consiantinopolilano in codice o9 una
pagina uacua relicta ac deinde inscriptio illa iterum repetita
est; cf. quae p. XVIII de codice « exposui.

Neque tamen o ex ipso a descriptus est sed ex aliquo apo-
grapho eius nunc deperdito. demonstratur hoc exempli causa
uerbis quae extant 619,, ubi cum V et a exhibeant mos el
conira respondimus uocabulo et ex e deprauato, in o legitur
nos ei conira caetera respondimus, ex qua lectione apparet in
archetypo codicis uocabulo conira suprascripsisse nescio quem
ut coniecturam uocabulum caetera iam errore eius, qui codicem
o exarauit, simul eum coníra in uerborum ordinem receptum.
uel ut alium locum addam, 308,, sqq. in Va legitur quomodo
autem fieri polest ut in. quo Christus loquitur dei habere dubi-
fetur?, ubi ante uel post dei excidisse uocabulum spiritum ex
eis euadit quae uerbis illis praecedunt. iam uero in o extat
ut in quo Christus loquitur dei spiritus habere. dubitetur;
quod cum sensu omnino careat, manifestum est in archetypo
quidem codicis recte spiritum additum fuisse, id autem in ipso
o male abiisse in spirilus. — quae cum ita sint, in aperto est
subscriptionis supra adlatae ne eam quidem partem, quae est:
Iste liber est ab originali quem habet monasterium sanclae crucis

Prolegomena. XXVIIII

fontis Auellanae .-Eughubinae diocesis de uerbo ad uerbum fide-
liter rescripíus, ad ipsum pertinere Ottobonianum o sed ab
eo, qui hune exarauit, ex eius archetypo deseriptum esse.

Eis, quae exposui, demonstratum est codicem o ad recen-
sendam Auellanam nullius esse momenti. a quo priusquam
discedamus, dicendum est de duabus manibus principali
scriptura non multo recentioribus, quae codicem correxerunt.
ac primum quidem ipso saeculo XVI nescio quis pallidiore
usus atramento cum ipsis codicis uerbis tum margini sexcentis
locis adscripsit lectiones, quas eum non ex 8110 quodam libro
manu scripto desumpsisse sed sua adsecutum esse coniectura
non solum eo comprobatur, quod lectiones illae permultis
locis falsissimae certissimisque coniecturarum signis notatae
sunt, sed etiam eo, quod qui eas adscripsit, fere semper eis
adposuit litteram fp, i. e. puto. ceterum grammaticus ille,
quisquis fuit, certe non caruit ingenio, neque enim negari
potest eum multis locis inque eis compluribus satis graui
corruptela deprauatis rectam adhibuisse medelam. Ab hac
. manu facile plerumque discernitur alia manus eaque robustior,
quae cum et ipsa aliquos locos ex coniectura correxerit, tum
non pauca adscripsit, quae desumpsit ex codice V, cf. exempli
gralia: 28, faceret V et o corr.: facit el ao — 547,4 nonne
owes pascunt pastores V οὖ o corr. om. ao — 768,4, exceptis
quippe ruben ei mepialim V οὗ o corr.: om. «o. post
epist. 140 in codice « manus saeculi XIV addidit uerba
Incipiunt epistole Iustini (mperatoris ad. .-Hormisdam οἱ Hor-
másde ad lustimum; quae cum etiam in Ottobonianum o
iransiissent, ea manus, de qua nunc agimus, adposuit wacaf,
scilicet ut significaret a V uerba illa abesse. adscripsit autem
haec manus lectiones codicis V nonnumquam etiam eis locis,
ubi V mendum contraxit sed uera lectio ab o iam restituta
erat, uelut 19,, .execrabilis V a. et o corr.: execrabiles recte o;
29,4 exilio V & et o corr.: exilium recte o. Accedunt correctiones
quaedam alicuius tertiae manus (et fortasse etiam quartae),
quam ab ea, quam secundo loco commemoraui, plerumque

ΧΧΧ Prolegomena.

haud-facili opera dignoscas. quae quas adscripsit lectiones, et
ipsae coniecturarum speciem quam apertissime prae se ferunt
eliamque eis plerumque littera p addita est.

Quae cum ita esse intellexissem. operae pretium non duxi
ires uel quattuor illas manus diuturno difficilique labore inter
se distinguere satisque habui omnium manuum recentiorum
coniecturas codici o adsceriptas in adparatu meo adnotasse
adiecta littera o?.

7) p Uatic. lat. 5617 chart. saec. 16.

Continet collectionem Auellanam sed epistularum aliae
iranspositae, aliae omissae sunt; hie enim earum occurrit
ordo: epp. 42—44, initium ep. 41 usque ad uerba 92, susce-
pnus animo, epp. 45—950, 51—72, 94—243, prooemium
ep. 244 usque ad uerba 745,, locaque dicemus, 84— 93,
1—2, 30—41.

Exarauerunt hanc codicis partem manus duae: una scripsit
epp. 91—72 et 94—-243, altera et ea, quae epistulae 51
praecedunt (epp. 42—44, initium ep. 4l, epp. 45—50), et
ea, quae epistulam 243 secuntur (prooemium ep. 244,
epp. 84— 93, 1—2, 80—41).

Auellanàm excipit primum scripta ab ea manu, quae
Auellanae exarauit parlem mediam, donatio Gregorii Magni
"Quotiens laudis westrae' ἢ), deinde scriptum a manu aliqua
a duabus illis, de quibus dixi, plane diuersa breue Clementis
IV?) ad Petrum Grossum Multis de mostra promotione" ?),
ἢ — Marini, papiri diplomatiei p. 137. ubi quae legitur subscriptio
Falconii scriniarii s. Romanae sedis, ea etiam in Uaticano extat.

?) Inter donationem Gregorii et breue Clementis recentiore tempore
insertum est folium formae minoris continens Gregorii I epistulam ad
Maximum abbatem 'Conwersitonis meae primordia! (— Registr. ed. Ewald
I 143). hoc folium uetere signatione caret.

3) Potthast 19051 — Martene, thesaur. anecdot. II 110 n. 21. Uati-
canus noster hanc exhibet subscriptionem: Hanc epistolam sanctissimus
papa Clemens IV .. misit cuidam nepott suo, quam scriptam comperies
in quodam hbro sacristiae monasteri praedicatorum Barchinonensium

fol» 240 estque ligatus cum cathena, reconditus intra «marium (r add.
man. rec.) wulgo dictum dels missals.

Prolegomena. XXXI

denique notata quaedam breuissima ad res spectantia di-
uersas. | |

Quod Auellanam adtinet, apographum epp. 42—44, 41,
45—50 ceterarum epistularum apographo iam ad finem per-
dueto praefixum esse inde apparet, quod antiquior quaedam
foliorum signatio incipit ab ep. 51 pertinetque usque ad
finem codicis (fol. 1—9252). eui corpori posteaquam praeposita
sunt 14 folia, quae continent epistulas illas 42—44, 41, 45—50
a manu illa altera scriptas, uetus signatio locum dedit re-
centiori inde ab initio totius libri usque ad finem porrigenti
(fol. 1—263).

Codicem p pertinere ad propaginem codicis o, ubi primum
paucarum epistularum lectiones adcuratius examinaueris, statim
elucet; cf. exempli causa: 618,, congregatis episcopis V:
episcopis congregatis a.p — 645,, memoriam facere V: facere
memoriam ap 677. religionis homines V: homines religionis a.p ;
originem eum duxisse ex Ottoboniano o eo demonstratur, quod
permultas earum ceoniecturarum, quas codici o recentiores
manus adsperserunt, in codice p aut in uerborum ordinem
receptas aut eodem modo atque in o uel margini uel ipsis
uerbis ἃ prima manu adseriptas inuenis. uelut p, ut duo
exempla adferam pro sexcentis, 3484 permutlit:s et hanc in
ipso textu, 408, et , scripturarum p(wuto) et est temere p(uto)
a prima manu scripta in margine exhibet.

Nobis codex p ob unum id nonnullius momenti est, quod
idem homo, quem supra dixi exarasse epp. 51—72 οὐ 94—243,
non solum his ipsis epistulis sed etiam eis, quae ab illa
altera manu absolutae sunt, multas adscripsit üarias lectiones
quas ab eo per coniecturam intüentas esse testatur littera
5. (— puto) etiam hic paene omnibus aBposita. quae coniecturae
quamquam ex magna parte temerae sunt, tamen multis locis
inque eis nonnullis satis graui corruptela turbatis ueram
medelam adtulerunt.

Quae cum ita sint, litteram p eis adponam lectionibus haud,
ita multis, quas duo illi librarii, qui codicem exarauerunt,
statim in ipso eo describendo emendauerunt; littera uero ρὲ

XXXII Prolegomena.

ei eas significabo coniecturas, quas toti libro peracto adspersit |
is, qui ipse mediam eius partem exarauerat, οὗ eas quam
paucissimas, quas aliis temporibus aliae manus hie illie codici
adscripserunt.

8) Angelicanus 292 (olim C. 6. 18) chartac. saec. 16/17.

Descriptus est codex iam Ballerinis non ignotus!) ex
Uatieano p eo tempore, quo ille initio nondum habebat
fol. 1—14 (— epp. 42—44, fragmentum ep. 41, epp. 45—50) 3);
exhibet enim nonnisi hasce hoc ordine epistulas: 51—72,
94—243, fragmentum ep. 244, 84—93, 1—2, 30—41.
epistulam 41 eodem modo atque in p excipiunt Donatio
Gregorii I et Breue Clementis IV ad Petr. Grossum. locos
qui in p relicti erant deprauati, is, qui codicem Angelicanum
exarauit, de suo emendauit perpaucos.

9) Uatic. lat. 4903 chartac. saec. 16.

Codex et ipse Balleriniis notus post Epiphanii ad Diodorum
epistulam exhibet fragmentum F. in fol. 2 manus saec. 17
adnotauit: Aliud exemplar prorsus. simile extat in hac biblio-
theca n^. 3796, quibus alia manus addidit haec: Autographum
wero huius codicis habes n. 4961. quae ultima falsa sunt; de-
seriplum enim esse Uatic. 4903 ex Ottoboniano o non modo
inde sequitur, quod in fine exhibet et eandem subscriptionem
Hunc librum. acquisiuit. dominus Damianus s. ἡ. Iste liber. est
ab originali quod. habet monasterium sancte crucis Fontis Auel-
lang eughubine diocesis de werbo ad. uerbum fideliter rescriptus.
Anno domini nostri iesu christ MDL et eundem indicem re-
rum, quae in o extant, sed etiam inde, quod plerasque eas
lectiones uarias, quae codici o adsperserunt eae manus, quas
littera o? significaui, Uaticanus 4903 in ordinem uerborum rece-
pit; cf. exempli causa 162, creuisti o: cwurawist? o? Uatic.

1) cf. Leonis opp. III p. CLVIIIL. nuper codicem descripsit Henricus
Narducci (Catal. codd. manuscript...in biblioth. Angelica olim coenobii
S. Augustini de urbe, I, 1898, p. 156 sqq.), quem tamen fugit continere
eum collectionem Auellanam quamuis aliquo modo turbatam.

?) cf. supra p. XXXI.

Prolegomena XXXIII

4908 104, par esse o: parem ie o*? Uatic. 4903 — 164,, sed
. dam o: sed etiam o? Uatic. 4903 — 164,4 wenerabiliume o: ue-
nerabiles o* Uatic. 4903 — 338, postea o: praeterea o? Uatic.
4903 889... inuicta o: iniuncta o? Uatic. 4908.

10) Corsinianus 817 ehartac. saec. 16/17.

In primo folio manus alia inscripsit: Cod. 817 De Gestis
Romanorum | pontificum αὖ anno. salutis CCCLII usque ad
annum DXXIII Monumenta Uaria Et epistolae Quarum elen-
chum wersa pagina, exhibet. Ex cod. Uaticano 4961 diligentis-
sime íranscripus. ^ codicem et Balleriniis (Leonis opp. III
p. CLVIII) et Fogginio (Epiphani de XII gemmis liber p. XVIIT).
notum re uera redire ad codicem « ea re demonstratur, quod
in fine et ipse exhibet fragmentum F. uidetur autem non ex
apographo quodam codicis α sed ex hoc ipso descriptus esse.

11) Escorial. ς II 21 chartac. saec. 17.

Hunc codicem, quem unum ipse non uidi, descripsit P.
Ewald, Neues Archiv d. Gesellsch. für ültere deutsche
Geschichtskunde VI (1881) p. 385. in fine collectionis ex-
. hibet fragmentum F, qua quidem re demonstratur eum de-
Scriptum esse aut ex ipso codice a.aut ex aliquo eius apographo.

Haec quidem de codicibus aetatis recentioris. uidimus 608
omnes pendere aut ex ipso codice V aut ex apographo eius
« itaque prorsus abiciendos, nisi quod in codicibus o et p
recentiores manus aliqua ex coniectura emendarunt. iam uero
necesse est parumper redeamus ad codicem Auellanum a,
quein super diximus complurium manuum correctiones exper-
ium esse, et inquiramus sitne his correctionibus proprii ali-
quid momenti tribuendum.

Àc primum quidem codicem a permultis locis correxit
manus aliqua et ipsa ut uidetur saeculi XI quamque minuto
scripturae charactere pallidoque colore atramenti facile di-
gnoscas. significabo eam hic littera o". quae manus quos locos
, XXXV pars t. | e

XXXIIII Prolegomena.

codicis a deprauatos correxit, ei ad unum omnes recte leguntur
in V. uelut plurimis locis suppleuit aut titulos aut subscrip-
tiones epistularum in « aut tota aut ex parte omissa sed in
V exiantia, cf. exempli gratia: 47,, Gratulatoria de ordina-
tione pape Syri Va: om. α 48, Data VI. K1 Mar Me-
diolaai Va: om. α 48,, Ubi Ursinus et qui cum eo sunt
ab exilio relavantur γα": om. α 49, Ubi redditur basilica
Sicinini- Va: om. α 49,, De expellendis sociis Ursini extra
Homam (roman a") Va": om. α 50, Data pridie Idus Ia-
nuar. Triu. 44. conss. Va*: om. a. 54,4, De rebaptizato-
ribus α": om. α 59, De his quae inter usque ad , consti-
tulum Vo: om. α 60,, Data 1111. K4. lanuarias γα":
om. a 97, Dilechssimo fratri lohanu Va': om. α 98,
Jilectissimo fratri Aurelio Va*: om. α 117, Leo episcopus
Leoni Aug. (4wur. a") Và: om. α 120, Dat. XV. Kalen-
darum lul. Magno et Apollonio (pollonio a") css. Per Fsloxe-
num agentem in rebus Va": om. α 183, Dat. QV (RV«')
Jd. lan. consul. Va": om. a. quorum exemplorum numerus
multo potest augeri. sed etiam in ipso epistularum tenore a"
multa ita correxit, ut restitueret lectionem codicis V, cf. l,,
firmarunt Va*: firmauerunt α 4, agatur Vo: agitur α 16,
liberentur Va*: libent ἃ 291, praeiudicare Và": praedicare a.
22, quia tantus γα": quantus α΄ 115, 4nwiolabilis γα": in-
wiolabis α 178,4, subsistentias Va*: subsiancias α. 178,
subsistentiam γα": substanciam a. 2424. sectatorum Va: sec-
larum α 248,, inducatur Va': indicalur α 273, additur
γα": addicitur α — 600, concedere Vw: condere α 691, wobis
γα": nobis α 685,, praeter Va": om. α 686,4 introducere
Va": inirocere α 691,, sic γα" 8, α 691,, iubentur Va":
- éubelur αὐ 7189,, sq. FEsaias misericordia . . ut. supra Vo:
om. a. etiam hic pauca exempla adtuli pro sexcentis. lec-
tiones autem, quas littera αἵ significaui, re uera ex ipso V in
codicem « iranslatas esse cum ideo uerisimillimum est, quod
nulla earum in V non reperitur, tum certum fit comparatis
hisce locis: —2,, episcopum] V man. 1 epsé correxit ex epce,
a usitatiore compendio adhibito scripsit epm, id quod in epsé

Prolegomena. XXXV

mutauit a". 8,0 haeo mors V leui corruptela pro haec mors;
corruptelam intellexit is qui scripsit codicem a restituitque
À mors, iam uero a" litterae superscripsit litteras eo. — 53,,
V uerba subscriptionis «ale ampeli k(arissime) a(tque) a(man-
(issime) sic pinxit, ut littera .K litterae E ualde sit similis:
α subscriptionem omisit, a" inseruit waleampeli R aa. ^89,
CARTAG V idque ita, ut littera (Οὐ simillima sit litterae, 4:
α΄ addens titulum ab « omissum re uera addidit caríaa.

Praeter eam manum, de qua modo dixi, aliae codicem a
correxerunt inprimis tres. ex quibus una (a?), quam esse sae-
culi fere XIV uel XV putauerim, soli epistulae 105 paucas
lectiones adscripsit. quas lectiones si non omnes, certe ex
parte haustas esse ex codice aliquo manuscripto eo ipso appa-
ret, quod duobus locis adnotantur praemisso uerbo alias (ads),
cf. 495, el ,,. ἃ codice V eiusque propagine lectiones illae
omnino distant neque de fonte, ex quo fluxerint, quidquam
diei potest.

Uenimus ad manus correctrices a? et αὐ, e quibus illa prin-
eipalem codicis scripturam satis accurate imitatur, ut ab ea
Saepe uix possit discerni; haec nigriore atramenti colore ple-
rumque facile cognoscitur. utraque manus uerba codicis innu-
meris locis correxit, αὐ haud raro etiam interpunctionem ad-
didit. | iam quod adlüinet uirtutem illarum correctionum, ne-
que a? neque a* quidquam praebent, quod redoleat pretiosam
traditionem ueteris alicuius codicis deperditi; uelut, ut unum
adferam, nulla laeunarum, quibus uerborum tenorem in Uati-
cano V saepius turbatum esse nemo non uidet, correctionibus
istis expleta est. immo quae mutauerunt a? et αὐ, si recte
mutauerunt, ita comparata sunt, ut unusquisque emendationem
ex coniectura facillime posset inuenire. ex altera uero parte
non desunt loci, ubi uerba ab a? seu αὐ nouata merae deberi
coniecturae ea ipsa re adprobatur, quod temere nouata sunt.
ef. exempli eausa 308, orthodoxo sensu Va: orlhodoxum .sen-
sum a5; id quod uerum est orfhodoxo sensu restituit o? — 309,,

i
causas eius de sancli synodo (pro causas eiusdem sanclae syn-
) 6

XXXVI | Prolegomena.

odi) V: causas eius de sancía synodo αὖ — 184,, secundum
canones recte V, secundum canone leui corruptela a: secundo
canone a* — 198,, praeceptores wilalis (pro mowitatis, cf. uerba
originalia Graeca χαϑηγησαμενους ἐν χαινοτομίαις) Va: praecep-
lores ueritatis αὐ (et o) 840, sqq. sequacem horum faclum
nec non el participatione Va: partvipatorem. correxit a*; scri-
bendum esse nec non Cet perseuerantes «n eorum communmone
et parlvwpatwne docet locus geminus 342, sqq. — 371,, cunc-
(os .quv ul (pro ud — uel) Va: cunctos quw ultra a* — 441,,
Theodosium principis expetiuit Va: Theodosium principem cor-.-
rexit α΄, ueram lectionem TeodosiQ4 praesidiyum | principis
seruauerunt ei codices, qui praeter Àuellanam epistulam illam
exhibent. |

Suffieiant haec exempla ad demonstrandum correctionibus
ab α et αἰ codici Auellano inlatis proprii nihil inesse mo-
menti. sed longius posse progredi multi docent loci, e quibus
paucos hic proponam:.

94,, episcopalum ao: episcopalu αὐ — 27, ecclesia ao: eccle-
siam a? — 7l,, dignum ao: dignus Va*o* — 142, catholicum
ao: catholicam αδοἢ — 198,, propaternos ao: propter nos a*o!
202, wulnerat ao: wulneras a*o* — 283, amanam oo: arria-
nam a*o? , 332, disciplimi et a: disciplinae a?, disciplinis
el ο 400,, colere ao: colore a$o* — 457,, pestilentia a: pesti- -
lentias a5, pestilentiam o — 460,, turbinis ao: turbinibus a?,
iurbine o? |
.. 128,, obolenda ao: abolenda αρό 128,5. nulla ao: nullae

a*p — 180,, impietas ao: pielas a* — 202,, eu lychianis tante
ao: 6ulychianistam te a*o* — 388,, plenissimas ao: plenissi-
mos ao! — 427,. proficiendo ao: pro faciendo a*p*, profitendo
οὗ 4988, nobis ao: nouis a*o* — 467,, demonibus a, daemo-
nibus o: de moribus αἰ.

Ex quibus lectionibus, quibus sicut dixi facili opera ser-
centas addideris alias, id quam certissime euadere uidetur,.
correctiones αὖ οἱ a* codici a. demum adspersas esse, postquam
ex eo descriptus est Ottobonianus o uel potius is codex, cuius
Ottobonianus apographum est. quod si concedamus, sicuti

Prolegomena. B XXXVII

eoncedere necesse est, fieri non potest, quin correctiones illae
uel certe maxima pars earum codici a adscriptae sint ex codice
aliquo ad propaginem. pertinente ipsius codicis Ottoboniani.
innumerae enim lectiones communes sunt et manibus correc-
tricibus a? siue αὐ et scripturae aut Ottoboniani seu non
eorrecti (o) seu correeti (o?) aut etiam correcti Uaticani 5617
(p?) ex Ottoboniano descripti. uix autem casu fieri potuit, ut
exempli eausa 198,, et α et o? ex sua uterque coniectura
pro eo quod falso legebatur in «o propaternos rescriberent
propier nos; uel ut aliud exemplum adferam, si statuerimus
archetypum Ottoboniani ex Uaticano a descriptum esse manu
a* nondum correcto atque uideamus pro eo quod 534, legitur
in V mentis perlurbatione mouerunt ei primam manum Otto-
boniani et in rasura manum correctricem a* exhibere mentes
perturbatione wesiras deuolas esse, elucet correctionem ab αὐ
codici Auellano inlatam fluxisse ex codice uel ipso Ottoboniano
uel aliquo ex hoc descripto. neque uero in eo haerendum
est, quod nec omnes correctiones Ottoboniani eiusque familiae
ab a? siue αὐ in codicem « iranscriptae sunt et paucae
reperiuntur manuum a? et a* correctiones, quae in Ottoboni-
ano uel eius propagine non leguntur; sicut enim labor fuisset
multi sudoris magnique sine dubio taedii totum codicem ex
toto ad uerbum adcurate conferre atque corrigere, sic facile
euenire. potuit, ut hoc siue illo loco corrigentibus subnasceretur
coniectura quaedam ab Ottoboniani seu principali lectione aliena
seu etiam correctione diuersa.

Sed iam satis superque de correctionibus a? et αὐ, de
quibus breuius egissem, nisi Meyer Spirensis!) suspicatus
esset correctiones illas fluxisse e codice aliquo deperdito, qui
€odicibus V et « fuisset integrior. quod ita esse eis, quae
exposui, satis arbitror refutatum esse. id unum. addiderim,

1) cf. prioris Meyeri programmatis p. 7. ceterum Meyer non distinxit
neque inter a* et ceteras correctiones neque inter a? et a*. idem si cor-
rectiones illas in ep. 2 desinere adíirmat, errat, cum manus et a" et a?
et αὐ, licet hic illic rarius inueniantur, tamen per totum codicem oc-
currant.

XXXVIII Prolegomena.

quod sane codicum: ratione perspecta nemini mirum uidebitur,
in adparatu critico me coniecturis quibusdam commemorandis
litteram a? uel αὐ tum demum adseripsisse, si distarent a scri-
ptura Ottoboniani eiusque propagine, congruentibus uero coniec-
turis οὗ manuum αὐ uel αὐ et Ottoboniani uel eius propaginis
(p, cod. Angelic.) adposuisse non illarum sigla sed potius horum.

Praeter manus α΄, a?, a?, αὐ haud multis locis etiam aliae
quaedam codicem Auellanum correxerunt, de quibus nihil
dicendum nisi correctiones earum ad res leuiusculas pertinere
neque ullius proprii esse momenti.

Addenda pauca de duabus manibus quae haud ita multis
locis correxerunt codicem V. ac primum quiaem dicam de V
man. 2, quae fere non occurrit nisi in epp. 66, 72, 95, 140.
principali scriptura haud ita multo ut uidetur recentior insignis
est ductu grandi et quodammodo agresti. quae quos locos
emendauit, ei ex parte ita sunt comparati, ut eos quiuis de
suo potuisset emendare. tamen codicem aliquem corrigenti
praesto fuisse inprimis his euincitur locis: 192,0, horum
€pairum se esse wudicant quomodo se polius mon ostendunt
horum alie»nos existere; quae uncis inclusi, desiderantur in
V ac ne in archetypo quidem eius fuisse significatur litteris
hd (— hic deest) ἃ prima manu inter horum et nos insertis.
quae desunt, in margine addidit V man. 2 praepositis litteris
hp (— hic ponendum ?) eaque non ex coniectura suppleta esse
demonstratur lectione codicis Berolinensis B, de quo in capite
tertio horum Prolegomenon dicendum erit. simili modo V man. 2
. in margine suppleuit 391, inducere, 394. et. communicando
haereticis subrogatis facto tali consensise, 395, cum swis
consortibus promulgandan. qui solus pro omnibus suis consortibus.
quarum lectionum ea, quam ultimo loco posui, comprobat, id
quod expectaueris, codicem, ex quo V man. 2 hausit, et
ipsum codicem fuisse collectionis Auellanae; uerba enim cum
Suis consortibus per dittographiam orta recte absunt ab omnibus
codicibus, qui pràeter Auellanam hanc epistulam seruauerunt,
sed pari modo extant in codice R, in quem eam ex Auellanae

Prolegomena. XXXVIIII

quodam codice transisse alio loco demonstrabo. neque
tamen omnibus locis ea, quae nouauit V man. 2, recta sunt;
cf. 182,, 394,, 582,,, 581, ,, quibus quidem locis corrector
non codice usus esse sed potius de sua coniectura uerba
interpolasse credendus est.

V man, 3 perpaucis tantum locis (ni fallor unius epistulae
95; cf. 378,,,, 379,, 380,) aliqua correxit, quae tam leuia
sunt, ut explicatione non indigeant.

Stat igitur id, quod iam supra dixi, unum nobis integrum
fontem esse codicem V, ex quo omnes alii, quotquot. quidem
mihi innotuerunt, duxerunt originem. mirandum sane aliquo
modo eius collectionis, quae epistularum et numero et
praestantia omnes fere alias eiusdem generis facile superauerit,
unum tantum codicem eumque aetatis haud ita uetustae
seruatum esse, sed omnibus temporibus habent sua fata libelli.
ceterum non desunt uestigia quaedam aliorum collectionis
nostrae codicum uel antiquiorum Uaticano uel ab eo non
pendentium.

Atque ueri similium esse aliquem Auellanae codicem
praesto fuisse ei, ἃ quo exiit ea forma collectionis Dionysii
Exigui, quam Dionysio-Hadrianam appellant, alio loco infra
exponam. deinde Auellanam nono saeculo Romae fuisse
contendit Maassenus (cf. Sitzungsber. d. phil.- hist. Classe d.
kais. Akad. d. Wissensch. LXXXV p. 248 et 255). qua
quidem de re sicut ne ego quidem ullo modo dubito, tamen
non eo demonstratur argumento, quod ipse Maassenus adtulit.
Anastasius enim bibliothecarius si in Collectaneis (ed. Sirm.
Paris. 1620) p. 10 haec scribit: wnde notandum, quod mon-
mulla, quae Latine fuerunt edita, Latinitas funditus mole
obliuionis obruta deplorasset, misi ex Graecorum post fonte
librorum. haec hawsta sitibundo pectore resumpsissel, | sicul
epistulam beati papae Felicis in. Petrum sententiam proferentem
Antiochenum | damnationis, sane elucet respicere eum ad ea
erba, quae in Auellana subscriptionis instar illi Petri epistulae
(ep. 71) addita leguntur (168,, sqq.): sed quia cum aliorum
diteris ad eundem Petrum directis in. Graeco uolumine. in-

ΧΧΧΧ Prolegomena.

uenimus de Latino iranslatas, quas nunc iterum de Graeco in
Latinum | necessitate compulsi iransferentes descripsimus — etc.
sed haec adnotatio eisdem fere uerbis epistulae illi praemissa
legitur etiam in collectione codicis Berolinensis lat. 79 (cf.
ad p. 162,) atque in aperto est Anastasium eam non solum
in codice aliquo huius collectionis sed etiam in ea collectione
inuenire potuisse, ex qua multas epistulas et in collectionem
codicis Berolinensis et in Àuellanam transisse alio loco uberius
explicabo.

Certum deinde uestigium alius cuiusdam Auellanae codicis
eiusque ἃ V non pendentis deprehendimus eodem fere tempore,
quo ipse V exaratus est. etenim jam supra p. XVII commemo-
raui in codice « Epiphanii ad Diodorum epistulam, quae est
— eollectionis nostrae ultima, in folii 108" columna dextra ita
desinere, ut eiusdem columnae fere dimidia pars uacua relicta
Sii. iam uero folio 109, quod unum restat, ab alia quadam
manu sed fere coaeua inscriptum est aliquod fragmentum,
quod supra, ubi de singulis codicibus uerba feci, littera F
significaui quodque et ipsum ad Auellanam pertinet. incipit
enim initio folii 109" uerbis 480,, ceptionis effectum epistulae
103 eaque epistula ad eum finem perducta, qui est ei in
collectione nostra, scilicet ad uerba 4806,, apostolicae et
sacerdotalis in imo folio 109" desinit uerbis inscriptionem
epistulae 104 efficientibus 487,, sqq. Dilectissimis fratribus . .
Datiam Simachus.

Quod hodie fr&gmentum illud in ultimo folio codicis « le-
gitur,!) duplici modo explicari potest. nam primum quidem
cogitari potest codice « perfecto nescio quem folium 109,
quod cum folio 108 cohaeret sed uacuum relictum erat, ex-
pleuisse addito fragmento illo nescio unde desumpto. quod
ne statuamus, cum id obstare uidetur, quod non etiam ea

l) Ex codice « fragmentum transiit in codices o (et Uaticanum 4903
ex o descriptum), Corsinianum, Escorialensem errauitque Paulus Ewald,
cum se id in omnibus codicibus Romanis a se inspectis repperisse ad-
firmaret (Sybels Historische Zeitschrift N. F. IV 150).

Prolegomena. XXXXI

pars inscripta est, quae in folio 108" uacua remansit, tum eo
prohibemur, quod fragmentum illud in medio incipit uerbo
&re»ceptionis, id quod uix explicaueris, si fragmentum propter
solam fugam uacui additum existimes. ueri igitur similius
uidetur eum librarium codicis a, qui exarauit ultimum eius
quaternionem integrum (cf. supra p. XVIID, hoc ad finem
perducto, ut adderet. pauca illa, quae describenda restabant.
sumpsisse ex aliquo uetustiore codice illum unionem (uenia
sit uerbo!) hodie foliorum numeris 108 et 109 insignitum,
qui nescio quo casu non nisi in altero folio inscriptus erat,
foliorumque complicatione mutata in uacuo eius folio scrip-
sisse ea, quae scribenda supererant. cui coniecturae id quoque
fauet, quod mihi quidem scriptura folii 109 re uera paulo
antiquioris aetatis esse uidetur quam earum codicis 4
partium, quae praecedunt. !) sed quocumque modo de
hac re iudicaueris, certum est fragmentum illud, quod
littera Εἰ significaui, neque ex V neque ex « descriptum esse.
quamquam enim plurimis locis easdem quas Va exhibet cor-
rupielas nonnullisque, ubi γα ueram lectionem proferunt,
ipsum habet corruptam ?), tamen non desunt, ubi ueram scrip-
turam seruauerit Εἰ, corruptam praebeant Va; cf. 482, «ullius
F: nullus Vo 484, poena F: poenas Va 487,, diaconi-

!) Etiam Ewaldius sic iudicasse uidetur, cf. 1. c. p. 155: 'Die folgenden
2 Seiten geben nun unzweifelhaft ein Stück einer anderen Auellana-
Handschrift, und zwar wie mir scheint, einer ülteren saec. X'. quamquam
paulo post contrariam amplectitur sententiam: 'Die einzige Erklürung
dafür scheint mir, dass man, um die 2 leeren Seiten des Quaternio (?)
zu benutzen, auch die Wiederholung jener bereits gegebenen Stellen am
Schlusse der Handschrift nicht scheute'". denique si idem Ewaldius (p. 155 8q.;
cf. Neues Archiv III 150) dubitationem mouet, num forte uerba Iste isber est
monasterii sancte Crucis fontis Auellane Eughubin dioc.a manu saecnli XIV
margini inferiori folii 109 inscripta (cf. supra p. XVII) ad solum folium
109 pertineant neque uero ad eam codicis partem, quae antecedit, ego
me hoc non intellegere fateor. quo enim tempore haec uerba folia 109
inscribebantur, totus codex a iam diu talis erat, qualis est hodie.

?) Exempla non adferam, cum ex adparatu critico epistularum 108 et
104 ipse facili opera possis colligere.

ΧΧΧΧΙΙ Prolegomena.

bus!) F: diaconis Va. statuendum igitur codicem, ex quo F
fluxit siue ad quem ipsum pertinuit, ut Uaticani V simillimum
ita eo hic illic paulo fuisse meliorem.

Saeculo deinde undecimo collectionem Auellanam notam
fuisse Anselmo Lucensi eo apparet, quod hic sine dubio
ipse ex ea cum alia tum ep. 95 in suam collectionem trans-
tulit (cf. infra p. LXXIIII sq.). quam eandem epistulam ex codice
quodam Auellanae Üatieano V simillimo etiam in codicem
miscellaneum Uatic. 38832 saec. ΧΙ (— R) transisse alio loco
exponam. |

Anno denique 1084 Petrus Crassus iuris peritus Ra-
uennas Henrico quarto obtulit libellum, quem se scripsisse
ait ut eo regis aequitas et iustitia et aduersariorum error
lucide declarari posset. cui libello, quem postremus edidit
L. de Heinemann (Monum. Germ. hist. Libelli de lite imp. I
482 sqq.), praeter multos alios locos ex Institutionibus, Codice
Iustiniano, seriptis conciliorum patrum pontificum petitis ali-
quot etiam inseruit ex Auellanae epp. 107 et 108 desumptos,
scilicet. titulum 499,, Uictor Anastasius . . 499,, patriarchae,
deinde uerba .499,, suawis opinio . . 500, restituatur | ecclesiae,
$00, Gratias .. 500,, confidamus ecclesiam, 500,, paz est ..
901, relinquo wobis (cf. editionem Heinemanni 1. c. p. 487),
atque Meyer quidem, cum euerteret sententiam Maasseni
collectionem aliquam 5in qua beatus Gregorius utrasque com-
posuit. leges' a Petro Crasso Henrico promissam (cf. l. c.
434,, 844.) nostram esse Áuellanam suspicantis, de fonte unde
frustula illa Petrus sumpserit, nihil contendit adfirmari posse,
sed tamen eum ait usum esse uideri meliore codice quam
nunc sint codices Áuellanae. cui quidem ego non accesserim.
concédendum fortasse nihil ualere, quod nobis quidem duae
ilae epistulae sola Auellana traditae sunt, ac ne id quidem
magni uideri momenti, quod epistularum illarum altera alteram
eodem ordine in Auellana excipit, quo ex utraque locos Petrus

!) Hanc lectionem hoc loco genuinam esse demonstratur consensu co-
dicis B et editionis , de quibus conferas uelim infra p. LXXV sq.

Prolegomena. XXXXIII

adfert. at uelim consideres uerba ep. 108, ubi eum dietum
sit pace nihil aestimari oportere excelsius, in V ita pergitur
(500,,) ac scilicet facere et cuncta et sustinere conuenit, qui
sanctarum. scripturarum probabilis cupit esse. discipulus; hanc
omnium bonorum matrem . . Christum . . constat. praedicasse di-
Sceipulis, ubi quin cum o rescribendum sit «pro» hac scilicet
uix dubium esse potest. quod si uerum est, sequitur Petrum
Crassum usum esse codice iam eadem corruptela atque V
deprauato; scribit enim: Aanc scilicet et facere et sustinere
conuenit qui etc., quae uerba apertissime sunt hominis textum
illum deprauatum sua coniectura per uim corrigentis. deinde
inscriptionem a Petro initio ep. 108 propositam Gloriosissimo
et. clementissimo filio Anastasio Augusto Hormisda dei gratia
patriarcha genuinam esse non posse sed a Petro ipso fictam
jam Maassenus (S.-Ber. d. k. Akad. LXXXV p. 236) eui-
denter demonstrauit. sed etiam ceterae lectiones, quibus Petrus
2 V distat, ad unam omnes ita sunt comparatae, ut non tam
e€odici alicui quam ipsi Petro diuersitas adscribenda uidetur.
uelut 499,, post affectionis uocabulum westrae sine dubio ideo
addidit, quia uerbis 499, sq. munc autem currens de uobis
omissis putabat necesse esse personam, quam adloquitur
Anastasius, aliquo modo indicari. reliquas uarias lectiones
apud Petrum occurrentes, quas omnes sub ipsis epistulis ad-
notaui, hic non pertractabo; e quibus, ut id repetam, ne
"una quidem necessaria uidetur sed omnes fere ita explicandae,
ut Petrus uerbis traditis hic illic- aliquantulum elegantiae ac
faeilitatis addere uoluerit. itaque ego quidem non dubito quin
Petrus uerba illa non solum ex collectione Auellana hauserit
sed etiam ex codice si non ipso V certe huius simillimo.

En Auellanae quaedam uestigia usque ad id fere tempus
decurrentia, quo scriptus est is codex, qui unus integer aetatem
tulit, Uaticanus V. quem quidem in editione mea ita secutus
sum, ut etiam in rebus orthographicis a scriptura eius fere
non recederem atque aequalitatem scribendi eo minus curarem,
quod epistulae illae a diuersis diuerso tempore scriptae sunt;
itaque etiam praepositiones aut assimilatas aut non assimilatas

XXXXIIII Prolegomena.

reliqui prout eas codex exhibuit. 1) tamen praesertim in no-
minibus propriis non adeo codicis pressi uestigia, ut in textum
reciperem formas uelut Eufices, Anthiocenus, Macharius, quam-
quam etiam in lapidibus talia inueniri non nescio. sed tenendum,
quantum in bis ipsis mutandis singuli librarii suo arbitrio ac
in rebus orthographicis me non mihi constitisse et codicem
aut nimis presse aut parum adeurate reddidisse reprehenderit,
hoc quidem aequo animo feram. in apparatu autem critico
codicis V omnes adnotaui uarias lectiones exceptis talibus:
e uel e pro ae uel oe (celum, pene, heresis, nicenus, pena, ole-
dire, cglus etc.); ae pro e (aecclesia, caeterum); 4 pro y (sino-
dus, mislerium, hmnus, martires, presbiter); ci pro. t& et di
pro ci (dammacio, suspitio); dampno, dompnus, contempno,
calumpnia, sollempnitas pro damno, domnus eic.; promíus, as-
sumius pro promplus etc.; nichil, nichilominus (nichilhominus,
nihilhominus), michi pro nihil etc.; set, aput pro sed, apud;
eclesia pro ecclesia; intelligo pro intellego (raro); tanquam, nun-
quam pro tamquam etc. (rarissime); eumdem, eorumdem, quo-
rumdam, quemdam pro eundem etc. (rarissime).

CAPUT ALTERUM.
DE EDITIONIBUS.

Auellana collectip tota usque ad hunc diem edita non erat,
singulae eius epistulae fere omnes sáepius. atque cum ante
annum 1591 perpaucae tantum earum epistularum typis ex-
pressae essent, quae etiam alibi aetatem tulerunt,?) eo anno
prodiit Romae in aedibus populi Romani Epistolarum decre-
talium. summorum pontificum lomus primus confectus studio
Antonii:Cardinalis Carafae postque ejus mortem ab An-
tonio de Aquino ad exitum perductus, cuius tomi parti posteriori

!) Semper tamen scripsi émponere, émperator etc, idque ideo, quod
multis locis codex exhibet émp, paucis inp, permultis 4p, quod utrum sit
imp an inp diiudicari non potest.

2) Excipiendae sunt epp. Leonis 51—55, de quibus cf. infra p. LIIII.

Prolegomena. XXXXV

insertas inuenis Auellanae epp. 87—44, 51—71, 79— 81,
84—89, 91—101, 103—122, 124—132, 134—176, 178—211,
218—248. atque editor quidem omnibus epistulis ex Auellana
desumptis in margine editionis adscripsit «Ex wefwsto codice
Uaticano', quem Uaticanum non fuisse codicem V sed ÀAuellanum
a multis lectionibus: comprobari potest; cf. exempli causa:
964, sine hoc autem V: sine autem hoc α Car. — 618,4 con-
gregatis episcopis V: episcopis congregatis α Car. — 620,, sq.
4n ecclesia. deo iwuanle V: deo iuwante 4n ecclesia a Car.
622, sq. himni fiducia V: fiducia himni α Car. 645,,
memoriam facere V: facere memoriam a. Car. 677, religionis
homines V: homines vcligionis a. Car. | 677,, Paulum nomine
V: nomine Paulum α Car. 679,5 fuerunt. communione V:
communione fuerunt o. Car.
Neque uero hoc solo codice usus est; innumeris enim fere
locis. in textu Carafae eae occurrunt lectiones, quas codici
Ottoboniano o eae adsperserunt manus, quas littera o? significaui
(cf. supra p. XXVIIII sq.). en pauca exempla: 88,4, obtabile γα:
«non» optabile o? Car, 96,, μέ non. Va: wutratio»non o! Cax.
98,, sq. péssimum .. (was affectiones Va: piissimam . . iuam
affectionem o? Car. 181, facientibus Va: fauentibus o* Car.
182, propagandae posteritatis Va: propaganda poslerilas si
o? Car. 184,, soli defuncta V, soli defucta a: sclide iacta. o?
Car. 1524,, respondit Va: contendit οὗ Car. 828,, oppinare
Va: obtinetur οὗ Car. 880, erro Va: heretico οὗ Car. — 482,4
praeuaricandum Va: cavendum οὗ Car, — 588, quam sui Va:
quamuis οὗ Car. — 641,, diligerentur Va: delegarentur. o? Car.
681,, ecclastweg gratie Va: ecclesia graeca. o* Car. apparet
igitur Carafae aut ipsum Ottobonianum correctum aut correcti
apographum in edendis epistulis praesto fuisse. qua quidem
re fortasse aliud explicatur. quamquam enim dubium non est,
quin uetustus ille codex Uaticanus, quo ipse Carafa se usum
profitetur, re uera fuerit codex a, tamen haud pauci inueni-
untur loci, quibus editio Carafae non cum a sed cum codice
V consentiat. atqui supra p. XXVITII exposui inter eos, qui
correxerunt. Ottobonianum, fuisse, unum, qui eum ex ipso Uati-

XXXXVI Prolegomena.

cano V corrigeret. quam maxime igitur uerisimile, ubicumque
Carafa ἃ codice α dissentit consentitque eum Uaticano V,
etiam has lectiones eum accepisse ex correcto codice Otto-
boniano. cf. e. gr. 458,, sq., ubi cum uerba quae sunt pro..
qui Lupercalia in a scribentis errore ercidissent, in Otto-
boniano ea corrector ille ex V restituit eademque extant apud
Carafam; uel 547,, ubi uerba nonne oues pascunt pastores in
& omissa sed Ottoboniano a manu posteriore reddita apud
Carafam non desunt. fatendum sane me non omnes locos, ubi
Carafa a codice α ita distat, αὖ contra consentiat cum V, cum Otto-
boniano contulisse, ut lectiones Uaticani V non ex ipso V sed ex
correcto Ottoboniano o in Carafae editionem peruenisse quamuis
satis probabile, tamen non ex omni parte uideri possit certum.

Secundo loco inter editores nominandus est cardinalis Bar o-
nius, qui annalibus suis ecclesiasticis (Tom. IV—VII: Romae
1593—1596) maximam partem etiam earum epistularum
inseruit, ouae ἃ Carafa omissae erant. atque codicis, ex
quo Auellanae epistulas acceperit, Baronius saepius ipse facit
mentionem. atque primo quidem loco, ubi de eo uerba facit
(ad annum 368, 2) eum dicit peruetustum codicem Uaticanum,
tn quo scriptae sunt epistulae complurium .Fiomanorum ponti-
ficum. quem codicem fuisse Auellanum « iam eis euincitur,
quae adscripsit epistulae 49 (ad a. 417, 15): Ex eod. Card.
Sirleti manuscript), codicem enim « re uera fuisse illius
cardinalis supra p. XXIIII sq. expositum est. idem ipse ex-
pressis uerbis confirmat duobus aliis locis, cf. a. 493, 23:
exscripseramus nos ante ex codice Uaticano collatione facta cum
uetustissimo exemplari petito e monasterio S. Petri in. Auellana
in. Umbria silo οἱ ἃ. 512, 85: facta collatione cum codice Ua-
ticano el alio monasterii S. Petri in. Auellana. quod si his
locis dicit codices se adhibuisse duos, idem etiam alibi pro-
fitetur; ef exempli gratia a. 381, 1; 515, 3, 28, 40; 516, 44;
517, 2. Uaticanum autem praeter Auellanum adhibitum si
quis fuisse putat Uaticanum V, equidem non refragabor, re
uera enim Baronius aliquot locis lectiones obfert non Auellani
α sed codicis V. sed fortasse aliud probabilius idque eo magis,

Prolegomena XXXXVII

quod Uatieano illi a Baronio adlato exemplar Auellanum ut
uetustissimum quodammodo opponitur itaque Uatieani origo
aliquanto recentior indicari uidetur. sicut enim Carafam ita
etiam Baronium usum esse codice aliquo pendentem ex cor-
recto codice Oftoboniano o multis demonstratur locis; cf.
exempli causa 551,9 peccatorum. Va, (Car.): ceterorum οὗ Bar.;
604, enim Va (Car): eius o*Bar. (alia exempla uide infra
p. LXIX). quem codicem ex Ottoboniano pendentem ut ego
quidem suspicer fuisse Uaticanum 4903 saec. XVI, quem ex
Ottoboniano iam correcto descriptum esse supra p. XXXII sq.
exposui, inprimis adducor lectionibus aliquot singularibus quae
mihi in epp. 123 et 139 forte fortuna occurrebant. exhibent.
enim: 534, securitate Vao: serenitate Uatic. 4903 Bar.; 535,
perseculionem Vao: passiones Uatic. 4903 Bar.; 567, putantes
Vao: sperantes Uatic. 4903 Bar. itaque sane fieri potest, ut
praeter codicem Auellanum Baronius unum adhibuerit Uati-
canum 4908 perque eum ex correcto Ottoboniano o acceperit
lectiones aliquot codieis V proprias. neque uero haec quaestio
maioris momenti est, id enim quàm certissime statuendum.
sieut Carafam ne Baronium quidem Auellanae codiee usum
esse, quin penderet e Uaticano V. sed aliud monendum. pri-
mum enim Baronius, quamquam ei praesto erant codices duo,
iamen eos non semper adiit sed innumeris locis satis habuit
textum deprauatum repetisse Carafae, cuius editionis etiam
numeros suae in margine plerumque adscripsit. deinde cardinalis
doctissimus, quamuis haud paucas lectiones felici coniectura
emendauerit, tamen ipse etiam magis quam Carafa peccauit
scriptorum uerba ex suo arbitrio mutando transponendo inani-
bus coniecturis interpolando. qua quidem in re quo usque
progressus sit, quicumque uult cognoscere, editionem meam
cum illius textu ipse uelim conferat, neque enim ego a me
impetrare potui, ut talia in editione subnotarem.

Auellanae epistulae ex quo Carafae studio e latebris eductae
publici iuris factae sunt, receptae sunt etiam ab eis, qui collec-
tiones instituerunt conciliorum, atque primum quidem a Seue-
rino Binio, cuius Concilia generalia et prouincialia prodierunt

XXXXVIII Prolegomena.

Coloniae Agrippinae a. 1606. qui codicibus non adhibitis satis
habuit in usum uocasse editiones Carafae et Baronii exque
eis prout libuit textum constituisse. quem textum propaga-
. uerunt deinde etiam ceterae conciliorum editiones, scilicet.
editio regia (Paris. 1644) et editiones Philippi Labbe
(Lutet. Paris 1671) Harduini (Paris. 1715), Domenici
Mansi (Florent. 1759 sqq.). monendum tamen etiam editores
conciliorum a Binio usque ad Mansium paucas uerborum
corruptelas coniciendo sustulisse.

Restat ut uerba faciam de editionibus Coustantii, editorum
Bullarii Taurinensis, Thielii, atque Petri Coustant epistolarum
Romanorum pontificum tomus primus idemque unicus, qui
prodiit Parisiis a. 1721, cum pertineat usque ad annum 440,
Auellange epistulas non multas continet, de editione ipsa iam
Maassenus (Gesch. d. Q. p. LVIT) rectum tulit iudicium. ad
explieandas enim epistulas cum multa eaque egregia contulerit
doctissimus presbyter, tamen in reddendis ipsorum codicum
uerbis ne ipse quidem eam, quam expectare debueras, adhibuit
diligentiam. quamquam enim e codice Auellano, de quo prae-
fationis suae p. CXXXIII uerba facit, nonnulla contra uulgatam
priorum editorum scripturam restituit, tamen multo pluribus
locis codicis lectione neglecta ac ne uerbo quidem commemorata
tacite repetiuit Baronii aliorumque inania inuenta. itaque in
hac quidem parte Coustantii editio non eis digna laudibus,
quibus usque ad nostram aetatem eam prosecuti sunt. idem
Coustantius cum primo illo uolumine uix emisso praematura
morte obisset, reliquit tamem schedas quasdam, quibus
inceptum opus continuarat. quae quidem schedae, quae in
Uaticano adseruari uidentur, eum praesto fuissent et editoribus
bullarii Taurinensis, qui continuationis illius in adnotationibus
saepissime mentionem faciunt, et Thielio (cf. e. g. p. VI, p. XV
editionis eius), ego satis habui ex horum editionibus, ubi-
cumque ex re uidebatur, coniecturas Coustantii enotasse. 1)

1) Praeter Auellanum « etiam alium Uaticanum adhibuit Coustantius,
cf. Thielium p. XXVI, qui eum hic significat littera G?. hic quinam

Proleg'onient. IL

Nostri denique saeculi anno 1867 "Auistae! Taurimorum
prodit Bullarum diplomatum et priuilegiorüm:sandtoruni
Romanorum pontificum Taurinensis editionis dygendix
(uol. l) ipsa illa Taurinensis editio cum repetisset editionem
Caroli Cocquelines, qui bullario suo perpaucas tantum AueHaiíae
epistularum ex impressis editionibus repetitas inseruerat, iw
hac appendice permagna pars huius collectionis denuo typis
excusa est. editores autem opus suum ita instituerunt, ut
textui ex uetustioribus editionibus repetito subscriberent sat
multas lectiones promiseue ex codicibus Uaticanis 3780
3787 4903 4961 5617 nec non Ottoboniano 474 !) desumptis
neque tamen de ratione seu pretio horum codicum quidquam
adferrent. |

Ultimo loco nominandus est Andreas Thiel professor olim
Brunsbergensis nunc episcopus Warmiensis, cuius Epistolae .Eo-
manorum pontificum genuinae οὐ quae ad eos scriplae sunt a
S. Hilaro usque ad. Pelagium II. (Tom. I A S. Hilaro usque ad
S. Hormisdam) editae sunt Brunsbergae a. 1868. atque
Thielium eodem modo quo Coustantium, cuius schedis usus
est, ad epistolas non tam emendandas. quam explicandas
multum contulisse negari non potest ac ne id quidem nego
editionem eius, quippe quae omnes paparum illorum epistulas
ex diuersis collectionibus haustas comprehendat atque ordine
chronologico exhibeat, aliquo modo esse utilem et unicuique, qui
historiae ecelesiasticae illorum temporum incumbit, hodie
quoque adeundam. sed mala eadem editio, quod ipsum
epistularum adtinet textum. ego sane non is sum, qui cui-
quam praesertim ampla quaedam scripta edenti in trimine

fuerit, ex perpancis lectionibus eius a Thielio adlatis diiudicare non au-
sim, praesertim cum ea, quae de singulis singulorum codicum lectionibus
'Thielius ipse adfirmat, semper non nisi summa cautione accipienda sint.
codicem G?, quem in praefatione non significatum in ipsa editione hie
ilic Thielius adfert, nostrum esse Uaticanum V compluribus lectionibus
comprobari potest.

1) De hoc codice uide quae initio epistulae 188 subnotaui.

XXXV pars 1

L | Prolegomena.

ponam, si in conferendo codice aliquo tribus uel quattuor
locis leuiuscula eum fugerint. si uero ipse profitetur Thielius
(p. XXVI) codicem: principem Uaticanum 4961 se denuo
summa diligentia aut ipsum aut per amicos contulisse, pro
diligentia si substituisset neglegentiam, ad ueritatem pro-
pius accessisset. neque enim solum innumeris locis lectiones
Uaticani illius silentio praeterit sed saepius etiam expressis
uerbis de. eo falsa adfirmat. cuius quidem rei exempla hic
non adfero, uolenti cognoscere e schedis meis libenter exscribam.
sed accedit aliud. quamquam enim p. XVl ipse Thielius
summam se praestantissimorum codicum fidem obseruasse
contraque eam editorum aliorumque nec errores nec arbitrarias
correctiones admisisse ait, tamen in hac ipsa re .sexcenties
peecauit. en locos ex una epistula 102 petitos, quibus codicis
lectione neglecta ac ne uerbo quidem commemorata repetat
errores Baronianos: 460,9 a V a: in Bar. Thiel —469,, ad-
spirasse Va: conspirasse Bar. Thiel —469,, í(radiderunt Y a:
crediderunt Bar. Thiel 470, misus V o: wisus Bar. Thiel
470,, conprobentur V α: comprobarentur Bar. Thiel 470, sint
Va: sunt Bar. Thiel 471, nostrae V a: om. Bar. Thiel 471,, se-
cuti -sunt et α: οὐ secuti sunt Bar. Thiel — 471,, in V a: ad
Bar. Thiel 471,, deexsequentes V α: exsequentes Bar. Thiel
171,4 et Maria Va: ex Maria Bar. Thiel — 472, et Va: etiam
Bar. Thiel 472, dei wérbo V a: uerbo dei Bar. Thiel 472, sen-
situe V a; senseritue Bar, Thiel 472, Eutychen V, eutichen a:
Eutychelem, Bar. Thiel — 472,4 debere V a: deberi Bar. Thiel
472,, atque V α: et Bar. Thiel 472,, wirg. Maria V «: Maria
uirg. Bar. Thiel 478, wobis Alex. V a: Alex. wobis Bar.
Thiel] 478, archiep. nostrum V a: mostrum archiep. Bar.
Thiel 478,, wéluti V a: uelut Bar. Thiel 478., neglexerint
V a: -neglexerunt Bar. Thiel. cuius neglegentiae cum eo
processerit Thielius, ut nonnumquam etiam errores soli
iypothetae adscribendos e prioribus editionibus receperit, non
me iudicii iniquitatis spero accusatum iri, si eum in editione
instituenda ab ea, quam a nostrae quidem aetatis editore.
tuo iure postulaueris, diligentia longe fuisse ipsamque

Prolegomena. LI

editionem certe philologis paene nullius esse pretii con-
tendam,

Haec quidem de eis editionibus, quibus maior quaedam
pars Auellanae hucusque edita erat; de Mignei enim patrologia
Latina ut uerba faciam, non uidetur opus esse, Meyerum
autem Spirensem, qui infraeta uetere de codicis « unica
uirtute sententia epistulas 1 et 3—40 in duobus indicibus
scholarum Gottingensibus ἃ. 1888 et 1888/9 edidit, hoc
munere suo summa ut solet diligentia atque doctrina funetum
esse item uix est quod moneam. superest ut breuiter disseram
de aliquot uetustioribus editionibus, quae paucas quasdam
epistulas ex Auellana petitas forte fortuna typis excusas
praebent.

Atque epistulas quidem 14—19, 21, 20—34 a Symmacho
praef. urb. uel ad eum datas epistulis Symmachi patris adiun-
xit Iuretus in auctuario editionis, quae prodiit Parisiis a. 1604.
neque uero codicem ullum ipse Turetus inspexit sed satis
habuit epistulas ex Baronio descripsisse, aliquot tamen locis
à se ex coniectura emendatas ficticiisque titulis instructas.
lureti editio repetita est a Scioppio (a. 1608) et Pareo
(a. 1617).

Tres Zosimi epistulae 45, 46, 50 post Baronium editae sunt
a Ioh. Garnerio in editione operum Marii Mercatoris (Paris.
1673) I p. 202, 203, 209. qui utrum codice aliquo usus sit
necne, ipse non dicit sed unum id profitetur adlaturum se
has epistulas multo emendatiores quam legantur in annalibus
Baronii. reuera tamen ipsius Baronii ita premit uestigia, ut
permagno locorum numero, ubi ille siue neglegentia siue in-
scitia a 'uetere codice Uaticano' recessit, aut plane eadem aut
prorsus similis lectio recurrat etiam apud Garnerium. quod
quidem hie ita comprobabo, ut ex una ep. 46 componam lec-
tiones eas a Baronio contra auctoritatem codieis a temere
prolatas, quas etiam Garnerius exhibet. simul autem, ut rationem
reddam acerbi iudicii, quod supra p. XXXXVIII tuli de fide edi-

tionis Coustantii, etiam huius nomen adponam eis uerbis, quae
à*

LII Prolegomena.

ipse neglectis codicibus manu scriptis male ex editione seu Ba-
ronii seu Garnerii repetiuit. exhibent igitur: 103, posiquam B(ar.)
G(arn.) C(oust.) , εἶμ BGC ᾿ς continentes BGC , qui-
dam «se» BGC -, nec illi. (ille illi. C) supernae sententiae
subieclus BGC ς; etiam hunc BGC 104, sed quamquam
GC (non B) 13 defensor BGC , omnia simia BGC
ss noluerunt Β6Ο ,4 confessionibus suis BGC — 105, uestras
BGC , est ueri BGC ,, suis ac lumen. semitis suis uir
BGC 106, addit BGC , per eos BGC ,, sq. Pauli apo-
βίο BGC — ,, facie B, facie (faciem G) . . «ad» uerecundiam
GC ' ,, i» om. BGC ,, ampliate α, unde ampliare BGC
107, sint BGC , certo BGC ,, libidines suas BGC. ,, in-
duere BGC ,, wobis BGC ,, iudices BGC .ς ueritate
BGC ες non moríuos BGC 108, sq. parituram esse . . fide
laetitiam GC (non B).

Neque tamen negari potest hic illic etiam codicem quendam
ἃ Garnerio inspectum fuisse; quod quidem certissime euadit
eo loco, qui extat 101,, sq., ubi cum apud Baronium legatur .
non enim duabus, Garnerius cum codicibus collectionis. Auel-
lanae exhibet mon enim slatim duabus. sic etiam 100,, ubi
Baronius ratosque, Garnerius secundum codices fanfosque edi-
dit, hune sola coniectura ueram lectionem restituisse haud ita
probabile est. neque uero [8168 loci multi sunt. at restant non
pauci, quibus nec cum Baronio a codicibus discrepante nec
cum ipsis codicibus, qui quidem nobis seruati sunt, Garnerius
consentiat. quae tamen lectiones ad unam omnes ita compa-
raiae sunt, ut eas non e libris manu scriptis sed ex ipsius
editoris ingenio fluxisse unusquisque facile intellegat. nam
eum interdum QGarnerius Zosimi uerba sine dubio feliciter
emendauerit, tamen hae emendationes minime eae sunt, quas
non a plerisque illius aetatis hominibus in talibus rebus me-
diocriter uersatis tuo iure potueris expectare. aliis uero locis,
eum id potissimum spectaret, ut satis eleganter papae uerba
decurrerent, non expediuit nodos sed discidit uerborumque tenori
lectiones intrusit, quas grauissimas esse interpolationes omni
luce clarius est. conferas enim quaeso exempli gratia hos locos:

V:
106,, sqq.
. quotiensadhibitacom-
gperendinatio el. iam
(etiam Υ͂, correxi)
8ub ipso fie cería-
minis (ceriamine: V,
corr. Bar. ampl:-
aia iudiciá? cum
4nnoceníi reo con-

Prolegomena.
Baronius: ᾿

quoties adhibita com-
perendinatio — etiam
Sub ipso fine certa-
minis ampliare (sic
coniectura pro amphl-
ate quod extat in

ΠῚ

.' Garnerius:

quoties adhibita com-

perendinalio — eliam
sub 1pso fine cerla-
minis ampliare $u-
dicia concessit in-
nocenti reo? con-

cod. a) iudicia cum |fugilur ad mare οἱ

4nnocenti reo? con-

fugitur (configitur V) | fugilur ad. mare. et

ad mare el itransma-
rina. documenta, μέ

fides . . sallim | emi-

nus ueniat.

115, sqq.

habet. enim. 1le (scil.
Petrus) cum omnium
ecclesiarum tum hu-
ius mazime, «ubi se-
derat, curam nec pa-
titur aliquid priwi-
legii sustineri (su-
sinere V, correxi)
aut aliqua. titubare
aura sententiae, cui
ipse sui nominis fir-
ma, ei nullis laben-
ἐξα (habentia V, cor-
rexi) motibus consti-

luit. fundamenta.

exiramarina | docu-

menía etc.

habel enim ipse cum
omnium ecclesiarum
ium hwius mazime,
ubi sederat, curam
nec palitur aliquid
priuilegii aut alt-
qua itubare aura

sententiae, cui $psa.

sui nominis firma el
nullis hebetata mo-
tibus constituit fun-
damenta.

exziramarina .. docu-
menta οἷο.

habet enim. cum om-

nium ecclesiarum (wm.
huius mazime, ubi
sedit, curam nec pa-

ἐμ aliqud amit-

tere priuilegit aut
aliqua. titubare aura
sententiae, cui «wi
ipsa sui mominis
firma et nullis hac-
tenus acta molibus
constituit. fundamen-

IL

, Talium Garnerii mutationum, de quibus rectum iam Cou- |
sStantius tulit iudicium, quicumque plures uoluerit cognoscere,
ipsam eius adeat editionem conferatque cum genuinis uerbis
e codice V desumptis. quas quidem quod ego in. adparatu

LIIII Prolegomena.

eritico omnino silentio praeterii, a nullo fore ut improbetur
spero. certissime enim id statuendum uidetur nullum extare
indicium, quo codice usum esse Garnerium meliore quam quos
eliam nos nune habemus aliquo modo efficiatur probabile.

Leonis Magni epistulae 51—55 in uulgatis epistularum
huius papae collectionibus non extantes sola traditae sunt
Auellana. quae cum in uetustiores Leonis editiones non essent
receptae, primum eas edidit Laurentius Surius in editione
anni 1569!) fol. 156" sqq. qui quali Auellanae codice usus
sit, iam inde elucet, quod 119,, ubi is, qui codicem « exara-
uit, pro cognowi, quod exhibet V, litterarum ductu paulo im-
plicatiore deceptus scripsit agnout, etiam apud Surium legi-
mus agnowi. sed etiam longius licet progredi. usum enim esse
Surium codice quodam, qui originem traxit ab Ottoboniano o
iam emendatrices manus o? experto, ut alios omittam, his
comprobatur locis: 120,, hwmilium Vo: 'hwmilitas p(uto)
addit o?, hwmilitas edidit Surius. — 120,, sed (amen (pro se
tamen) V, sed wnde corrupte o: sed (amen et se denique ad-
scripsit o?*, se tantum denique exhibet Surius. — 198,, sq. fra-
lernos eiuuari (pro fraterno se iuuari) V, fraternos euiwari o:
*fraterno se wiuere" p(uto) adscripsit o?, fraterno se uiuere edi-
dit Surius. — sequitur, ubicumque Surii lectiones a V rece-
dunt, eis nisi coniecturarum uim adtribuendam non esse.

Surii editionem repetiuit Carafa ipsis Uaticanis codicibus
paucis tantum locis adhibitis (cf. 119,, culpam Sur.: causam
VCar.; 119,, iudicawit recte Sur.: indicawit VCar.; 128, de-
«enit. Sur.: peruenit VCar.); deinde in edendis illis epistulis
nemo denuo codices adiit ante Ballerinios, qui cum eisdem
Auellanae libris uterentur, qui etiam nobis praesto sunt, erra-
uerunt tamen hic illic in uerbis eorum adferendis nonnullas-
que nec leues lectiones uarias ne uerbo quidem adtigerunt.

!) D. Leonis..opera..per F. Laurentium Surium Carthusianum, cuius
etiam studio iam recens accesserunt quinque eiusdem Leonis epistolae
hactenus praelo non commissae ..Coloniae Agrippinae. apud loannem
Birckmannum anno salutis 1569.

Prolegomena, LY

Epistulae 136 ab Auito Uiennensi ad Hormisdam et 137 ab
Hormisda ad Auitum datae bis editae sunt a Sirmondo, primum
in Conciliorum antiquorum Galliae tomo I (Paris. 1629) p. 190
Sqq., tum in Auiti operibus (Paris. 1643) p. 143 sqq., sed
meque hic neque illie ullo codice adhibito. in editione enim
conciliorum Sirmondus contaminauit scripturas et Carafae et
Baronii id quod unoquoque loco uidebatur praeferendum esse
amplectens paucisque etiam locis propriae coniecturae indulsit,
€f. 560, adhuc, 560, consulant, 561,4 praeferunt (recte; prac-
feruntur. Car., proferuntur Bar.), 562, sollicitae, 562,, ,& ser-
ware..exhibere. contra in editione Auiti solam Carafae edi-
tionem adhibuit etiam hic paucis ex coniectura correctis; cf.
exempli gratia 559, conuersionem (cum V: conuersationem.
Car), 559, Scythiae, 559,4 docentibus et quae sunt similia.

De editione libelli Epiphanii (ep. 244) a Francisco Foggini
Romae a. 1743 confecta uidesis quae subnotaui p. 743.

CAPUT TERTIUM.
DE EPISTULIS ETIAM ALIIS LOCIS TRADITIS.

Auellanae editori ex umus codicis V scriptura genuina scrip-
iorum uerba posse restitui semel iterumque desperanti in
paruo tantum epistularum numero subsidium ferunt aliae col-
lectiones ad res ecclesiasticas atque ius canonicum spectantes.
e quibus potissimae hic breuiter recensendae sunt.

De codice Berolinensi B.

Codex Berolinensis lat. 79 (— B), olim Phillippicus 1776,
saeculo IX exaratus inter eas collectiones, quae partem epi-
stularum cum Auellana communem habent, uel primo loco
commemorandus est. nuper codicem, quem Uirdunensem uoca-
tum in edendis epistulis olim adhibuit Iacobus Sirmond, cum
adeuratissime descripserit Ualentinus Rose 'Die lateinischen
Meermann-Handschriften des Sir Thomas Phillipps in der Κῦ-
miglichen Bibliothek zu Berlin' (1892) p. 149 sqq., mihi hic

LVvi Prolegome nmn.

quidem Hoc daboresupletsedere liceat. exbibet aubérh BidnisliaHae
epistileg .oRagoeit trigimtat- 56-259.:.(01: 64 :6B-4-81,:190:0910]
Ml 0922300441140 1 monénduth. damen: gpistulze;T6 i kit Dimi
goltire nadfefet Lin. dinfié€ lcoHeefionkiptauemissoz;in ápse:gbrpgre: .
célieetiotisibb Ndecodpistéla sesiderstür eüitnaxime;rpassi epu [74
ob μή ep. «TU; dit in!ivodice:alique;rbxo gno Bosrégitveno

duxit rahüyuototfuliq infercidisse- in propatmlousibouguhé nmneti
epiabebsé exuepta ranasepdi40« md! earut sapticulerumgoo yir
bus stn9d)oA néltuwüny eorpás 'esbeoonflatunt diiximué,petkhiert»
quartam, ,T9cuerdi si cconipesitioné! colteotiónis Bieb quartae
illius dcirellühaedoHectiusculgei demonstrari potest»alioque. loop.
ipse : ddaronetrabulutramque itaiad sum dendenigüle: Γαδ θη}
X» redire; vubhaec /subegse ratio^putemda sECG scito ilquiozo
Ri[imia June omup 1o Ayeoey τος mM A θῶ (ἀθῸ

{π|8 "ΟἽ ooxitbizPE 5 (EE 9. Πα 41 ilfsdil enoisibe 9G
Εν aq onustoimdin onmpwigobiu rIositio». EEYI .5 ΘΟ
(Y)

4 WITHINT. 1120

ueliana
SAITIGAST 90 1 ΚΙ ΓΕΔ LAIT &4LIJTS8IUVS 46
-qIt98 βαπ19 ξβιηιμτοο T εἰρη). euinir zo riodtibo ρα 918
iriCelemmm;2ebmmsunenyo fuisse: utripsque; ooHaationks fontgga;
etiam» aión :pawéisiertrpdebatur mexborumepmpptelia;eh iq
et idm cB »qutantilins;:ef.stxempli gnatáaiobP8y suppfieamit opo
supplicabit, A88, oirhpewateahilibsa; pto ΜῈ peweiratilueu 4899
offerens pro offerres, 145, infirmiores pro infirmioris, 152,
a licum pro KNIT. T7 Tj Mac? jid hdc; 164, sumus. pro
siliilasz tain Fuifertailpro(Shertoi 21:4, «bngouproo8yao ΒΒ,
dálie jig duolapa) 796} differento proi udliffiderent X86pIstbsz
véni/e νι Toulbiteniph d DO; o mwilitiue proi milia» Etiamslin
epistülat140/uidnl md porniwuitetn ril]um .fonterriiX:axon «qeseo
titféro -MegiicátiquotoMicii udadim (enda recegrruht; "6. Ὁ 7691
ile !protidiige, 9d T8, 9-44. conspectu: (quae^qierbal glesseniá: assbs
densoit&irdtur-wtitit luetusts l'uersioné graécaj, 582] -mumcred/
p?U! pitbttlanb 882,1. offekbhtis ;psolaffrantem: (uorigitlile kien

Prolegomena. LVII

hanc epistulam non ex communi fonte, seilicet registro Hor-
misdae, in utramque collectionem peruenisse sed potius ex
uetusto codice Auellanae in collectionem B transsumptam esse.
Dedractatu 99, cuius B paucis locis exceptis hodie recensionem
obfgri, abs, Auellanae plane diuersam ace potius cum codicibus
Monac o08, (4) et Uatic. Reg. 1997 (T) congruentem, uberius
agam;n,mpmmessiatione quam de compositione. Auellanae
mopenienn editurus sum.

«Lieetuenes:Godieis: Byrqusm in longe plurimis epistularum
suppélqicéerüxm amihi-primo( adhibere licuit, ad emendanda
earum uerba magni esse momenti, quicumque epistulas illas
adéungtius npérlepeHit] ofacild iwidelsil, idat; enim magno numero
léeor&fi; quirimiVisiiné-inpuniBesié dbis ubrruptelis deprauati
sumtibeo ^duceidandedl compstedso[adferturiomedela. attamen:
caxtzbau cireumspsete lectiodbauéiusoin iugum: modandae, neque
enim solum librariorum seu imperitia:geürincurig amtito plura
cantraerunb/ uitia; ΙΔ ἢν leotieneSO£ liellanae.-sed: étian inter-
polatiodibursp semnelii&édmeo itekil .depéauatse ὃ δάπία conféra$b
uelim 184j4:55sasuta 1:9 evridiulo| Gm aiquligimni£; id ὥς Olecunu
(pro.ocr&entunty {1 26. iub .beudabhlér assbt -exchisus—[g u(& ww
com taut]; i146, , cdoilerB | nonJopoSbwitd JgFatius tite 1adubiol
perennasu[raif fius exiis od 48:0 énssidéditeinotborapioh [plawJ
pangei4ien Uulgatiuc 126, fglituss(pró) &bn)MI 182; 5 deo-[ eu t£]:
l&4;, idus scpulitety X884 emwiig.ouf drwiiidilem dChrikinme(pror
Sed Christum. Iesumyyie 280 siévblé wapridu6g ἐδρίξαιο αΠ ὦ dieo
creuit is locom 45, nem] oen D)oose S Ὁ id 17. τ φ (

-üo£ οπρη{ππ|χ 8] 918 99 196 Π| {ΠῚ ΟἸΘσ Ὑ {8911 «ulfedi idiur "
AVIA? Té Rd D Ar d nag tfo uei 3s Lo Coin IDA) car EU!
«diqu& ajosióHoRs ΜΙ 81). Ἰο δ ᾷ &wesabteriuo ;-880,9 losmgpidnem
catholbcamoietgur)apentéTicamT; BP14 Horiikuntose ecl liga (θη npoffür.

lica»; 881, confagignr fpe], c T otn yepmgeugpiqpg, ef,
ueritate» catholica K«atque ap ica»; 97. PROP, qo MIN ἐ-
que apostolicae?, ubi ea qüae plus Tábe per n üm ad-

dita sedi! adifade/, a Ἰνϑδ, ino dodici P bra ihe,

PRDRIS^mh RhPS AREIS. D hbiter, monuerim de, ἿΣ ἀξ, (bona
eM Hte dft, irit dota], Mns eub, ru fumi 954,7 deb eh n
qui similes reperiuntur. qu qu wide en, M9. explicandi "o sunt, uf. o 4}}}} Um;

LVIII Prolegomena.

Contuli codicem B anno 1892 benigne Gottingam permis-
sum. in adparatu critico non fere adnotaui, si quae ipsa manus
prima inter scribendum correxit; praeterea non subscripsi,
ubicumque scriptum erat e uel e pro ae, ae pro e (aecclesia,
antiochaenus, saeruare), e pro oe (federa), ὁ pro y, adque pro
atque, ereticus pro hereticus, dampnare assumius pro damnare
assumpius eti quae sunt similia. neglexri etiam diuersitates
pertinentes ad praepositiones adsimilatas aut non adsimilatas
itemque leues in scribendis quibusdam nominibus propriis
(Calcedonensis, Acatius, Nichenus) diuersitates orthographicas.

De recensione libelli Marcellini et Faustini (ep. 2).

Libellum Marcellini et Faustini presbyterorum a. 388 uel
384 Constantinopoli ad Ualentinianum Theodosium Arcadium
imperatores datum praeter Auellanam qui seruant, codices
mihi innotuerunt septem:

1) —Paris. lat. 12097 saec. VI/VII; cf. Maassen, G.
d. Q. .. p. 556 et 559 (n. XIII). contulit eum quondam in
usum Guilelmi Meyeri Spirensis Iohannes Graeuen amicus meus.

2) *— Paris. lat. 1564 saec. IX; cf. Maassen l. c. p.
604 et 607 (n. LXT). Faustini libellum mihi contulit Otto
Cuntz peregrinationis Romanae olim sodalis amicissimus.

8) e— Sangall 190 saec. IX; cf. Scherreri catalogum
p. 68. schedas collationis in suum usum institutae mihi qua
est liberalitate Guilelmus Meyer concessit.

4) 9 — Albig. 2 saec. IX; cf. Maassen 1. c. p. 592 et, 597. er-
cussit mihi libellum presbyterorum intercedente Maximiliano Bon-
net u. c. Carolus Portal Albigensis Tarnensis regionis archiuarius.

59) y — Tolos. 864 saec. VIII/IX; ef. Maassen l. c. p.
592 et 597. collationem libelli eodem Bonneto intercedente
debeo u. c. Francisco Antoine professori Tolosano.

6) cod. Paris. lat. 1687 saec. XII.

7) cod. Paris. lat. 1700 chart. saec. XVI exeuntis.
bona (sc. werba uel sententia) ἃ quodam legente sententiae alicui, quam

adprobabat, superscriptum uel adscriptum postea a librario parum acuto
in ipsum uerborum ordinem receptum sit.

Prolegomena. LVIUI

Ex quibus septem codicibus quattuor, scilicet x X y,
continent collectiones quasdam iuris canonici ut ab Auellana
plane. diuersas ita inter se artissime cohaerentes (cf. Maassen,
G. d. Q. p. 572 sq.); ceteri sunt codices miscellanei neque
cum xq neque eum Auellana ullo alio cognationis uinculo
conexi. iam uero omnibus septem illis codicibus in libello
Faustini communes sunt duae lacunae admodum amplae, quae
a textu Auellanae absunt; desiderantur enim uerba 10,
!la μὲ resistentes usque ad 27,, *nuadere non potuerunt item-
que uerba 35,, quomodo enim. beatus Heraclida usque ad 87,
effugiens οἱ sectans. qua quidem re efficitur eos omnes redire
ad unum eundemque archetypum (4) saeculo ut uidetur sexto
conscriptum illisque iam lacunis adfectum.

Habemus igitur duos ut ita dicam ramos traditionis iam
antiquissimis temporibus ex eadem stirpe profectos: ab una
parte stat V, ab altera . iam uero cum quinque codicum
zXGoq9y ame adhibitorum nullus ex ullo reliquorum descriptus
sit, immo, ut alio loco adcuratius exponam, ea inter eos inter-
cedat ratio, quam simplicius quam uerbis hoe explices stemmate:

[Φ]
[X ] [ Y]

ÁN 008 Δ

in subsceribendis uariis lectionibus eam secutus sum legem,
ut, ubicumque cum aliqua probabilitate fieri posset, non
adnotarem nisi eam lectionem, quae iam in uetusto illo arche-
typo 9 fuisse putanda esset, neque uero propria singulorum
codicum uitia curarem. duos codices recentioris: aetatis
Parisinos 1687 et 1700 collatos non habui: apparet tamen

LX Prolegomena.

ex lectionibus eorum a Leopoldo Delisle in usum meum benigne
enotatis etiam eos pertinere ad classem X.

De uirtute utriusque familiae si quaesieris, propalam est
codicem € aliqua integriora habere quam V, in uniuersum
tamen ab hoc, quamuis aetate sit multo recentior, lectionum
praestantia longe superari. meo igitur iure etiam eis locis,
ubi utrius classis uerba praeferenda sint, possit dubium
uideri, recepi lectionem Auellanae.

Iacobo Sirmond, qui primus libellum presbyterorum edidit
(cf. quae initio ep. 1 subnotaui), praesto fuerunt et codex
aliquis collectionis Auellange rediens ad Ottobonianum. o iam
correctiones manuum recentiorum (o*) expertum et codicis
Angelicani 292 simillimum et codex aliquis ad familiam 4
pertinens, ni fallor ipse Parisinus x olim Colbertinus.

De recensione ep. 37.

Epistulam 37 ab Honorio Augusto ad Bonifastium papam
datam praeter Auellanam septem seruauerunt collectiones:
1) 2 — colleetio Sanblasiana' deseripta a Maasseno,
Geschichte der Quellen... p. 504 sqq. codices adhibui:
— Sanblas. 6 saec. VI in Meyer usum collatum ab
Anselmo Achatz archiuario S. Pauli in Carinthia;
(3 — Lucens. 490 bibliothecae capitularis saec. VIII; con-
tuli anno 1889;
(3 — Paris. lat. 3836 saec. VIII, cuius lectiones Meyero
subfeditauit Henr. Ornont;
C* — Paris. lat. 1455 saec. X. continet collectionem a
Maasseno (p. 586 sqq.) dictam Codicis Colbertini,
uo»9[ mimsquümsm partenv dpso: efficit Sanblasiana collectio;
nom ,Joleotjonesitcodieii i deben; Oktori cCuntz.
-oriyPod tdelléetioi eud belg Tesi) wMaassen p. 526)
iot Heguui K09V sseorIXoyer 4865 ϑέφαβθει 1

ai3gjoq, -i'iomrébtio Moor toi AT ἐν MaüssUn i73
&3Bt&li ὀυάϊδόδι: 1n dod gom 2zojnl[oo OOYI jo YHOI aoniarstt

Prolegomena. LXI

c? — Barberin. XIV 52 saec. IX, qui epistulam 87 exhibet
. post supplicationem Bonifatii (Maassen p. 518 n. XLV).
quos praeterea euolui Uatic. 1342 et Laurent. 82
bibl. aedil. Florent., in eis epistula non extat.
4) A — collectio codicis Diessensis' (Maassen p. 624)
i. e. cod. Monac. lat. 5508 saec. IX, quem Gottingae ipse
contuli.

9) D — collectionis Dionysianae ea forma, quam anti-
quissimam esse statuit Maassenus p. 485 quamque exhibent
codices:

| 4!— Paris. lat. 3837 sae. IX in Meyeri usum ab Henr.
| Omont excussus ; de singulis me dubitantem lectionibus
certiorem fecit Ὁ. Cuntz;

d? — Uatic. lat. 5845 saec. IX a me conlatus.

6) H — 'Dionysio-Hadriana. ex magno numero codicum
a Maasseno p. 441 sqq. adlatorum excussi uetustiores decem
h!h?h*h*h5hSh7h?h?h!?, quos infra p. LXXXV enumeraui.

7) Hisp. — Collectio Hispana (Maassen p. 6067) de
editione Gonzalezii ac codicibus a me adhibitis uide infra
p. LXXX sq. ex Hispana epistula transiit etiam in collectio-
nem Pseudoisidori.

De harum ecollectionum, quod quidem epistulam 37 adtinet,
ratione cum alio loco uberius dicturus sim, hie monuisse
sufficiat redire eas omnes ad unum quoddam epistulae 37
exemplar ab eo, quod in Auellanam receptum est, aliquo
modo diuersum. ipsae uero in duas familias distinguendae:
ad alteram (w) pertinent collectiones ΖάΓω, ad alteram (2)
Dionysiana (D) quasque ex ea originem duxisse constat
Dionysio-Hadriana et Hispana. ceterum factum est, id quod
praesertim in codicibus iuris canonici saepissime licet ob-
seruare, ut lectiones alterius familiae transcriberentur in
alteram ibique propagarentur. quam ob rem hodie duarum
illarum familiarum lectiones non omnibus locis pure secer-
nuntur.

LXII Prolegomena.

De collectione Quesnelliana.

Epistula 41 praeter Auellanam tradita est in ea collectione
admodum uetusta, quam primo a Paschasio Quesnello editam
Quesnellianam uocauit Maassenus (cf. eius *Geschichte
der Quellen..' I 486 sqq.) cnius collectionis cum codices
aetatem tulerint complures (cf. Maassen 1. c. p. 486—490)
plane abiciendus est is, quo ipse Quesnellus usus erat, sci-
licet Oxoniensis Oriel Coll. 42 saec. XII, quem praeter uetu-
stiorum exemplarium fidem studiosi cuiuspiam arbitrio emen-
datum esse ut iam Ballerinii (Append. ad S. Leonis opp. p. 8 sq.)
suo iure contenderunt, ita demonstratur etiam huius epistulae
lectionibus, quas ex Oxoniensi enotauit mihi Paulus Viereck
amicus. cf. exempli gratia 99, quod petat ad sanandum 86
qui Sibi V; quod petat ad sanandum si qui sibi Q (i. e. con-
sensus codicum trium Quesnellianae a me adhibitorum): quod
petat ad. sanandum, qui sibi Oxon. — 93,4 seu hic illi 1n urbe
Sunt, quod nescientes nec manifestare possumus VQ: seu hic
aliqui decepti sunt quos nec manifestare possumus Oxon. — 95,
qui s confidit . . non. nostra dignus esse damnatione quod dicit
V, qui se confidit . . non nostra dignum esse damnatione quod
dicat Q: qui «si» se confidit . . non. mostra dignum confirma-
tione ut. confirmet. uerum. esse quod. dicat Oxon. 9ὅ,ς 86.
uerbis contra dei gratiam legimus esse conscripta mulia per
errorem in archetypo Quesnellianae omissis Oxonienis 95,,
post calcandum de suo addit tmuenerimus.

Neglecto igitur Oxoniensi satis habui tres uetustiores con-
tulisse codices:

q' — Einsidlens. 191 saec. IX.
q? — Uindob. 2141 saec. IX.
q*— Uindob. 2147 saec. IX/X.

quorum codicum consensum significaui littera Q propriis sin-
gulorum mendig non curatis. hausisse uero hanc epistulam
neque Auellanam ex Quesnelliana neque hane ex illa eis de-
monstratur, quae de communi quodam utriusque fonte alibi
expositurus sum. qui fons erat collectiuncula aliqua ex scriniis

Prolegomena. LXI

Aurelii Carthaginiensis episcopi profecta, ex qua ut Auellana
mutuata est epp. 41—50, ita Quesnelliana aecepisse uidetur
omnia quindecim illa capitula (cap. VI—XX) ad res Pelagii
spectantia, de quibus agit Maassenus p. 496.

Ex colleetione Quesnelliana epistulam 41 cum sex aliis
eodem modo aut ab Innocentio aut ad eum scriptis (Quesn.
n. 6—12) transisse in collectionem Pseudoisidori (Decre-
tales ed. Hinschius p. 533—544) inter omnes constat. quam
quidem rem ut etiam lectionibus comprobarem, excussi aliquot:
Pseudoisidorianae codices, scilicet

i*— Uatiec. 3791 saec. XII.

1: Ξ Ottobon. 93 saec. IX/X.

i5— Uatic. 1340 saec. XIV.

ἰδ — Uatic. 631 saec. XIII.
quorum fontem communem ad idem quoddam corruptum re-
dire exemplar, ex quo q'q?q* originem duxerunt, demon-
stratur exempli gratia duabus lacunis (p. 93,, et 95,,), quae
sieut in q'q*q? ita reperiuntur etiam in i?itiSiS, — sexcentis
autem loeis cum Q etiam in leuiuseulis uitiis congruunt i*
et ἴδ, qui inter eos sunt codices, quos Maasseno adsentiente
(Pseudoisidorstudien I 4) antiquissimae codicum Ps.-Isidoria-
norum classi adnümerauit Hinschius (l. c. p., XVII sq.); uelut
exhibent p. 92, fofaque Qi*i'; p. 92,, idoneum Qi*i*; p. 98,;
animus q*q*isi*; p. 93,, quauis Qi?i*; p. 94, se et credere
q'qi*i*; p. 95, qui se Qi?i*; p. 95,, postularet Qi*i*; p. 95,
blasphemia Qi*i*: ^ haec omnia a quouis facili opera emen-
dari potuerunt emendataque sunt in codicibus i5i?, praeterea
uero, id quod obiter monuerim, in codicibus i*i*, quarum lec-
tiones inter se mirum in modum consentiunt, multa corrupte
leguntur, quae cum integra extent in Q, integra etiam in i*i*
obueniunt. haec autem persaepe ita comparata sunt, ut fieri
non possit, ut ἰδ ea ex coniectura restituerint; immo i5 et
ἴδ et si qui sunt similes ad codicem redire necesse est codi-
cibus i? et i* multis locis integriorem. ex altera parte negari
non potest interpolationibus iam in i*i' extantibus 1515 multas.
addere alias.

LXIIII Prolegomena.

Quam rationem inter Q et collectionem Pseudoisidori inter-
cedentem si contemplati erimus, nihil ualere iudicabimus,
quod duobus locis codices 15 ὁ stant contra Q cum Auellana:
94,, poterat Vi*-9: potuerat Q; 94,, aut Vi*-9: ut Q. — e qui-
bus hunc facillime unusquisque emendare potuit, illa uero
. Isidorianae lectio eodem «casu orta esse potest, quo 93, i?i*
cum V exhibent wirtute, cum Q itemque 1516 ueram lectionem
ueritate obferant. ^in edenda igitur ep. 41 eam secutus sum
rationem, ut lectiones Isidorianae utpote ex eodem codice
deriuatae, ad quem redit Q, omnino non curarem satisque
haberem eas subscripsisse, quibus ita 4 Q recedit, ut con-
cordet cum V, paucasque alias, quibus nisi coniecturarum uis
inesse putarda non est.

De textu Graeco epp. 71—78, 140, 237.

Epistulas 71—78, quales nobis in collectione Auellana et,
nisi quod ampla lacuna foedatus est, etiam in codice Bero-
linensi B traditae sunt, conuersas esse e Graeco, ipsis
docemur uerbis in calce epistulae 71 additis (p. 168,, 8qq.):
Sed quia cum aliorum litteris ad eundem Petrum directis n
Graeco uolumine inuenimus de. Latino. translatas, quas munc
tlerum de Graeco in. Latinum necessitate compulsi transferentes
descripsimus; quamquam qui hic textum Graecum non esse
principalem sed ipsum e Latino fuisse conuersum coniecit,
sane quidem quam maxime errauit. neque uero textus origi-
nalis Graece conscriptus deperiit; excepta enim epistula Flac-
eini (ep. 77) omnes illas epistulas ficticias graece seruauit
antiquissima illa collectio, eui Maassenus (I 753 sqq.) nomen
dedit Sammlung in Sachen des Monophysitismus-..
euius collectionis, ut uersioni Auellanae textum Graecum ad-
ponere possem libris manu scriptis innixum, ego quidem co-
dices inuestigaui eos quos adhibui quinque:

ἃ — Monac. graec. 186, chartac. anno 1446 conscriptum;
e — Paris. Fonds grec 418, chartac. saec. XV;
9 — Ottobon. graec. 28, chartac. saec. XVII;

LXV

Prolegomena. ;

g — Uindob. Hist. gr. XLVI, chartac. saec. XV exeuntis;

h — Paris. Fonds grec 419, chartac. saec. XVI. |

Quorum de ratione cum alio loco!) uberrime egerim, hic
satis habeo repetisse stemma illic inuentum:

Sed factum est, ut aliorum eiusdem collectionis codicum
notitiam mihi subpeditaret Otto Cuntz amicus Argentoratensis:
sunt uero hi:

1) — Uatie. graec. 832, chartac. saec. XVI;

2) — Uatic. graec. 1182, chartac. saec. XVI;

3) — Uatic. graec. 1179, bombyc. saec. XIV;

4) — Paris. gr. Suppl. 308, membr. saec. XV;

5) — Uatic. graec. 1426, chartac. saec. XV.

Aique Cuntzius, qui ipse de ratione codicum quaestionem
ita instituit, ut examinaret subseriptiones concilii Constantino-
politani anni 536 eadem oollectione traditi, sicut ea, quae ego
et de duabus familiis Y et X et de familiae Y codice a sae-
pius cum gh contra eo coeunte eruisse mihi uidebar, ipse
quam maxime comprobauit?) ita codd. 1 et 2 familiae Y,
codd. 3 et 4 familiae X adnumerandos esse confirmat: codicem
9 nil nisi fragmentum concilii illius actionis quintae continere
inde a libello monachorum μέλει μέν (Mansi VIII 1050 D 2 844.)
usque ad epistulam fere Epiphanii εὐλογητός (ibid. 1074 B 10
844.). uix autem est, quod doleas non omnium codicum uarias

!) Nachrichten der k. Gesellschaft der Wissenschaften zu Gottingen.
Philol.-histor. Klasse 1894 p. 119 sqq.

?) Y Cuntzio teste concilii illius subscriptiones exhibet integras, X non-
nisi tria episcoporum nomina subscripta habet.

XXXV pars 1. e

LXVI , Prolegomena.
lectiones in editione textus Graeci a me uersioni Latinae e
regione adpositi reperiri, cum etiam ei, quos ego non Gon-
tuli, aetatis sint satis recentioris. accedit quod Cuntzius se ad
concili subscriptiones, quae sola familia Y adseruantur,
constituendas satis habuisse adfirmat excussisse meos co-
dices aeo.

Eisdem codicibus, quibus epistularum 71—78 textus Grae-
cus originalis, nobis tradita est antiqua uersio Graeca epistu-
larum Hormisdae 140 et 237. utraque enim recitata est in
concilio generali a. 536 Constantinopoli contra Anthimum
habito, cuius concilii acta nobis seruata sunt eadem illa col-
lectione ad res monophysitarum pertinente. qua de re in
ipsis actis narrantur haec: οἱ ἀγιώτατοι ἐπίσχοποι μερῶν τῆς
Ἰταλίας καὶ οἱ εὐλαβέστατοι τῆς ἀποστολικῆς χαϑέδρας διά-
χόνοι εἶπον ηἷν ποίῳ τόπῳ ἢ ἀριϑμῷ Σεβῆρον xol Πέτρον ἤ-
δὴ πάλαι τῆς ἀποστολικῆς χαϑέδρας τὰ φηφίσματα εἶναι ἐφηφί-
σαντο, ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς τοῦ τῆς ἀγίας μνήμης πάπα Ὁρμίσδα
πρὸς τοὺς τῆς δευτέρας Συρίας μοναχοὺς xal πρὸς τὸν μαχαριώ-
τατον ᾿Επιφάνιον ταύτης τῆς βασιλίδος πόλεως ἀρχιεπίσχοπον δη-
λοῦται ὡρίσϑαι, ὧν ἔχοντες ἐν ἑτοίμῳ τὴν αὐϑεντίαν ταύτην ἐν
τοῖς παροῦσιν ὑπομνήμασιν ἐπιδίδομεν ἀναγνωσθϑησομένην". ὃ ἁγιώ-
τατος ἀρχιεπίσχοπος εἶπεν ,ἀναγινωσχέσθων““ καὶ ἀνέγνω Μηγᾶς
ὁ ϑεοσεβέστατος ἀναγνώστης χαὲ σεχοονδοχήριος νοταρίων τοῦ
ἀποστολιχοῦ ϑρόνου τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης ἔχ τῶν παρ᾽ αὐτοῖς
ἄχτων δύο Ῥωμαῖχας ἐπιστολὰς γραφείσας ὑπὸ Ὁρμίσδου τοῦ τῆς
ὁσίας μνήμης γενομένου πάπα τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης. ὧν μετὰ
τὴν ἀνάγνωσιν Χριστοφόρος ὁ ϑεοσεβέστατος διάχονος νοτάριος xoi
σηχρητἄριος τὴν ἑρμηνείαν ἀνέγνω. ἦν δὲ ἡ ἐπιστολὴ διὰ ᾿Ρωμαῖ-
χῶν Ἰραμμάτων, ἢ δὲ ἑρμηνεία αὐτῆς δι᾽ “Ἑλληνικῶν γραμμάτων
ἔχει οὕτως 3). deinde sequitur utriusque epistulae uersio Grae-
ca. quam quidem confectam non multis annis post ipsas litteras
conscriptas ut par est adhiberi ad uerborum Latinorum te-
norem aut restituendum aut confirnandum, ita cauendum est
ne ei nimium tribuamus momenti, cum negari non possit

!) Gesch. d. Quellen etc. I p. 758.
2) Mansi, Concil. VIII p. 1021—1022.

Prolegomena. | LXVII

interpretem semel atque iterum aut munere suo parum ad-
curate functum esse aut omnino uerborum Latinorum conexum
non intellexisse. cuius rei proponam exempla pauca quidem
sed ad persuadendum aptissima. ep. 140 8 13 initio ut Euty-
chetis Nestoriique doctrinis quam pertinacissime resistatur
papa his admonet uerbis (580,,): aduersum hos, dilectissimi
fratres, prowisa remedia. illa animi wirtute defendite, qua
in. labefaclionem eorum. widetis haereticos mpietate pugnare.
quae graece conuersa sunt ita (581,,): xatd τούτων, ἀδελφοὶ
ἀγαπητοὶ, προενοήϑησαν lacpewav ἐχείνας τῇ τοῦ λογισμοῦ
δυνάμει διεχδικήσατε, ἐπειδὴ εἰς ἀνατροπὴν αὐτῶν ὁρᾶτε τοὺς
αἱρετικοὺς διὰ τῆς ἀσεβείας μαχομένους. ργοιιῖϑα remedia
igitur interpretatus est quasi esset nominatiuus supplerique
deberet sunt, deinde ablatiuum ?/a ad wiríute pertinentem
uelut accusatiuum rettulit ad remedia et pro qua substituens
ἐπειδή comptam sententiarum nexum penitus euertit. ^ 576,,
nec continue (i. e. semper) gregis su? oues palitur. ànsidian-
lium. luporum rapacitate discerpi. interpres (οὐδὲ τῆς ἡνω μέ-
γῆς αὐτοῦ ποίμνης) siue legit siue intellexit continuae gregis.
582,9 in regia Ozias reuerentia et administratione permanserat,
δὲ Tonilus lantae dislrictionis exemplo a religiosis inslitulis,
bmendo quai adsumendo meliora, temperasset. interpres non
intellegens /emperassc coniungendum esse cum a religiosis
institutis foedissime interpolauit ἐν τῷ ναῷ ἢ) Ὀζίας ἐν τῇ
εὐλαβείᾳ καὶ τῇ ὑπηρεσίᾳ διέμεινεν. εἰ ὃ ἐ νουϑετηϑεὶς τῷ ὑπο-
δείγματι τῆς τοσαύτης ἐπιπλήξεως ἀπὸ τῶν ἱερῶν διατάξεων
ἐφοβήϑη μᾶλλον T| χατετόλμησε τούτων, ἄμεινον ἂν ἐβασί-
λευσεν. ὅ84, sciant ergo non esse accepía deo, quae de
mandatis eius α praesumyloribus adsununtur, quando unum

1) Thielius (p 828) interpretem scripsisse conicit àv τοῦ ἄνακτος 'Ottae
ἂν τῇ εὐλαβείᾳ... διέμεινεν, sed haec Graeca esse uereor ui ne interpreti
quidem uideri potuerint. iv τῷ ναῷ mihi ita explicandum uidetur, ut
interpres $» regia sumeret pro ἐπ arce regia sed recordatus Oziam non
in suo palatio adolere uoluisse incensum super altare thymiamatis ged
ingressum templum domini d'anip. II 26, 16) pro arce regia substitu-
eret templum.

LXVIII Prolegomena.

(id est Oziam, ef. Paralip. II 26, 19) ad ostensionem. sen-
lentiae wiuacis dedecoris poena. seruauit, alios (Nadab scilicet
οὐ Abiu, cf. Leuit. 10, 1 sq.) welox flamma consumpsit. in his
uerbis poena esse nominatiuum elucet posteriore parte sen-
lentiae alos welor flamma consumpsit: quasi esset ablatiuus
uertit interpres ὁπότε ἕνα πρὸς ἐπίδειξιν τῆς ἀποφάσεως τῇ τῆς
μεγάλης ἀκοσμίας τιμωρία ἐφύλαξεν (scil. ὁ ϑεός). ep. 287 8 9
(p. 728,.) nec quicquam Calcedonensis synodus, quod ulile quaelibet
diligentia polwissel excogitare, praelerit, quae praecedentium
quoque dogmata wel clarius manifestawil uel repetita auctoritate
firmawit, interpres repetita rettulit ad synodus uertitque ἢ
ἐπαναληφϑεῖσα τῇ αὐϑεντία ἐβεβαίωσεν.

Ceterum praeter formam collectione Auellana traditam primum-
que in Carafae editione expressam epistulae 140 et 237 eodem
modo quo 71—78 totaque collectio ad res monophysitismi spec-
tans etiam altera recensione Latina aetatem tulerunt, quam
esse uersionem uersionis Graecae unicuique primo patet aspectu;
cf. Maassen, Gesch. d. Q. I 753 sqq. edidit eam primus Merlinus
in secundo tomo conciliorum generalium (Paris. 1524) fol. XIV
846. quae postea prodierunt conciliorum collectiones, partim
secutae sunt Merlinum ut Crabbius, Surius, Biuii editio prima,
Editio regia; partim ut Labbeus, Mansius nec non Fronto
Duecaeus in editione Iohannis Zonarae in canones apostolorum
eommentarii repetiuerunt Carafam, ita tamen ut pauca uelut
in titulis ac subscriptionibus desumerent ex uersione Graeca.
Baronius epistulam 237 et ipse e Carafae editione transscripsit
(ad a. 521, 28), epistulam autem 140 ita exhibuit (ad a. 518, 3),
ut conflaret uersionem a Merlino expressam eum forma ori-
ginali in collectione Auellana tradita perque Carafam publici
iuris facta; en unum exemplum pro multis:

Merlinus: Auellana: Baronius:
8 7 inii.:
pensate qualis Mac- |reuoluite qua Ma-|reuoluite qualis
cabeorum ezitus,|chabaeorum | ezi-| Machabaeorum

Prolegomena. LXIX

que luctatio!) to- |tus pertinaces uetus exitus, quae luc-

lerantibus, que hi- |historia. laude|tatio (toleranti-
storia laudum secuta | persequitur. [bus, qua uetus hi-
est. storia laude eos

prosecuta est.

De Uigilii constituto de tribus capitulis (ep. 83).

Epistula 83, qua nec longior est nec recentior in Auellanam
collectionem recepta, est Constitutum quod dicitur de tribus
capitulis ἃ Uigilio papa die 14 Maii a. 553 ad Iustinianum
imperatorem missum. quod primus edidit Baronius ad a. 553,
50 ipseque profitetur celeberrimus cardinalis nactum se illud
in Uaticana bibliotheca, ubi antiquitus scriptum adseruaretur.
re uera nisi in ÀÁuellana collectione traditum non est. Baronius
autem, ut solitus est, etiam in hoe edendo magis quam *co-
dicem peruetustum' librum illum recentiorem secutus est deri-
uatum ex Ottoboniano e iam coniecturis adfecto, de quo supra
p. XXXXVII uerba feci. quod quidem, ut alios omittam, demon-
stratur his locis: 240, prabat (i. e. praestabat) ei V, para-
bat ei o: parabat eum οὗ Bar. 251. et Vo: etiam o? Bar.
2593, widendos Vo: widentes o? Bar. 287, dixisse V,
iradivisse oa, lradwurisse o: tradidisse o? Bar. 309, reh-
datur Vo: énuratur o* Bar. 314, utendum Vo: widendum
o? Bar. 318,, effetamus Vo: refutamus o? Bar. ged
etiam contra recentiorum codicum auctoritatem quam plurima
temere mutauit Baronius, ut si in edendo Constituto omnes
eius uarias lectiones subscribere uoluissem, finem prorsus non
fuerim reperturus. sed hoc illum etiam in ceteris Auellanae epi-
stulis commisisse iam supra monui. Minus graue fortasse
quispiam id putauerit, quod decimae concilii Chalcedonensis
actionis magnam partem a Uigilio libello suo insertam (p. 297 sqq.)
ita subsecuit Baronius, ut exprimeret solum initium, adpositis

!) Legebat igitur is qui hanc uersionem confecit uerba Graeca iam eisdem
corruptelis deprauata, quibus foedata occurrunt in codicibus nobis ser-
uatis (ἔξοδος pro ἐξόδοις, πάλη pro παλαιά eto.).

LXX Prolegomena.

tamen uerbis ef cetera usquc ad fimem Actionis decimae (ad
ἃ. 099, 189). uerum enim uero etiam magnam partem eorum
suppressit, quibus de illa concilii actione ipse Uigilius uerba
facit, neque hic quidquam adiecit, quo aliquid ἃ se omissum
esse significaret (cf. ad p. 302,,). qua quidem re factum est,
ut eum eorum, qui post Baronium Constitutum typis expri-
mendum curauerunt, nemo ad codices recessisset, re uera libel-
lus ille, quo Garnerio uidebatur nihil melius saeculo sexto
reperiri editum, adhuc legeretur non solum sexcentis locis de-
prauatum sed duobus etiam mutilatum.

Sed aliud quoque animaduertendum, quod ad iudicandam
uel doctissimorum illius aetatis hominum edendi curam non
parui uidetur esse momenti, scilicet Baronium aliquot locis,
ubi Uigilius aeta concilii Chalcedonensis ad uerbum recitat,
non codices secutum esse sed tacitum inseruisse quaedam
ex ea actorum recensione, quae in libris impressis tunc ab
omnibus uoluebatur. nam cum Uigilius ea fere usus sit con-
cilii illius recensione,!) quae antiqua adpellatur quamque hodie
obferunt codex C! — Paris. lat. 16832 (Notre Dame 88) saec.
X et codex N — Uatic. Reg. 1045 et ipse saec. X (cf. Maas-
sen, Gesch. d. Q. I p. 139 et 739), apud Baronium contra
eodiees collectionis Auellanae hic illic eam uerborum formam
deprehendimus, quae ex recensione Rustici profecta inde a
Crabbio per editiones propagabatur.*) euius rei, ne longus sim,
pauca tantum proponam exempla. exhibent

Bar. cum editionibus Crabbii.

VO'N: Surii etc.:
297, tenentes locum sedis apo- — tenentes locum. sedis apo-
stolicae Stolicae, quia 1nisst apo-

stolici semper in synodis -
prius loqui et confirma-
re soliti sunt

1) Hoc aliquot exemplis iam probauit Baluzius, Noua Collect. Concil.
(1683) 958 n. VII.

?) Baronium de suo uulgatam uersionem Uigilii uerbis intulisse iam
idem Baluzius (l. c. 18307) suspicatus erat.

Prolegomena. LXXI

29750 catholicum orthodoxum

298, qui ante modicum pro eo qui pro eo paulo ante
factus est, tractandum —— faclus est, existimatio-
es ἃ reuerentissimo nis erit uenerabilis epi-

wiro episcopo $copi
298, formari formari edd. ueteres sed
in margine adponentes

statui

formari swwe statui Bar.

Sed haec quidem de editione Baronii; nunc ad aliud trans-
eundum.

Inde a ὃ 29 Uigilius libello suo inseruit sexaginta capitula
Theodori Mopsuestini, quae inuenit in prima chartacei
uoluminis parte sibi ab imperatore per Benignum Heracleae
Pelagoniae episcopum transmissi (cf. p. 236 init. 8 28).
eadem capitula excepto uno omnia!) in sessione quarta concilii
quinti Constantinopolitani (die 19 uel 18 Maii a. 553) recitata
et in acta illius sessionis recepta sunt. ubi cum plane eisdem
legantur uerbis, patet eandem uersionem Latinam, quam
Uigilius accepit, praesto fuisse etiam concilio.

Acta concilii generalis quinti qui continent, Maassenus
(G. d. Q. I 759) codices adfert duos:

C! — Paris. lat. 16832 (ol. Notre Dame 88) saec. X, inde

1!) Quae ratio intercedat inter capitula Theodori in Constitutum recepta
et ea, quae leguntur in actis concilii quinti, hac doceberis tabula:

Constituti: Concilii V conlationis 4:

capp. 1—12 . — capp. 1—12
18 abest
14—30 — 18—29
abest 80
81—41 — 81—41
42—438 — 42 (duo capitula in unum coniuncta)
44-59 -- 48—858
absunt 509—060
60 — 61

absunt 62—71

LXXII Prolegomena.

a fol 134. contuli codicem benigne Gottingam
transmissum aestate a. 1892;
€* — Sangall. 672 saec. IX. continet inde ab initio usque
ad pag. 112 acta concilii usque ad conlationis quartae
uerba cum magna suppleuit subtilitate (Mansi IX 221),
quae uerba extrema sunt capituli 54 (actorum 53).
deinde in ima pag. 112 margine scriptum est: priora
Sunt de initiis. concilii constantinopolitans. Sequentia
uero de wuliimis. qug οἱ necessariora uidebantur.
sequuntur p. 113 damnationes concili (Mansi IX
375—396). itaque Theodori capitula, quibus in Uigilii
constituto numeri 55—60 praescripti sunt, in Sangal-
lensi non leguntur. hunc quoque codicem ut a. 1892
Gottingae excutere possem, eorum, qui Sangallensi
bibliothecae praesunt, egregia beneuolentia factum est.
Primus acta huius concilii ex codice aliquo ignotae originis
edidit Surius. quam editionem Romani conciliorum editores
codice, ut ipsi profitentur?) nullo adhibito ita repetiuerunt,
ut uerba quam plurimis locis de suo interpolarent. deinde
Labbeus, cum nouam conciliorum institueret collectionem,
nactus est ille quidem codicem Parisinum Οὗ sed lectionum
eius perraro habuit rationem. totum codicem C!, quamquam
non ubique ea qua par erat diligentia, excussit Stephanus
Baluzius collationemque edidit in Noua collectione conciliorum
I (1683) eol. 1491—1548. Baluzii notas adhibuerunt Har-
duinus Coletius Mansius, sed ne hi quidem ea qua decebat usi
sunt diligentia, ut saepissime etiam apud Mansium in uerborum
ordine editorum Romanorum inania deprehendantur inuenta.
Praeter Parisinum C! Baluzius adhibuit codicem quendam
Bellouacensem (C?) nobis non seruatum eique simillimum,
quo usus erat Surius. uterque enim codex, et Surii et

1) Tomus secundus conciliorum omnium (.. per F. Laurentium Surium
Carthusianum), Colon. Agripp. 1567 p. 490 sqq.

?) Concilia generalia ecclesiae catholicae Pauli V. Pont. Mar. auctori-
tate edita. Tom. II (1609) fol. 2v ,

Prolegomena. LXXIIH

Bellouacensis, a Parisino aliquot locis quam maxime distant,
inprimis ea re, quod Parisinus cum acta collationis primae
et secundae hic illic duobus illis exhibet uberiora!), tum in
actis collationis septimae scripta aliqua obfert, quae in illis
omnino non leguntur?). quod quidem sitne re uera ita expli-
eandum, ut forma breuior contrahendo omittendo ex Parisini
recensione orta sit, hic non examinauerim, praesertim cum in
eis partibus, in quibus nobis uersandum est, duarum illarum fami-
liarum nulla extet differentia. sufficiat statuisse cum Belloua-
censi Suriique codice stare etiam Sangallensem (C*), quippe
quiin actis primae et secundae collationis (septimam enim non
iam exhibet) eandem quam illi obferat formam breuiorem.
Adhibui igitur in recensendis Theodori capitulis a Uigilio
in Constitutum receptis et codicem Parisinum C! et, quantum
quidem extat, Sangallensem C*; contra Bellouacensis deperditi
lectiones non nisi eis adnotaui locis, ubi diserte de eis
Baluzius uerba fecit: cauendum enim 6886, ne ex silentio
Baluziü de codicum lectionibus quidquam concluderemus,
ubi primum paucas Parisini paginas denuo contuli, ilico
perspexi. deinde in ea parte, ubi non solum C! sed
etiam C? nobis praesto est, consensum eorum significaui
littera C neque in eadem parte, ubicumque aut C! aut C?
cum V concordat, codicis discrepantis leues corruptelas
adnotaui. quibuscumque enim locis aut VC! stant contra C?,
aut VC? contra C!, ueri quam simillimum uidetur lectionem
duobus communem iam: in eo fuisse codice, quem eundem
(aut cuius apographa inter se simillima) legebant et Uigilius
et synodus quinta Constantinopolitana.?) quem codicem minime

1) cf. Hefele, Conciliengesch. II? 865 adn. 1; Mansi IX 181 sq.
194—198.

?) Conferenda sunt de hac re, quae disputauerunt Baluzius l. c. 1475
sqq. (— Mansi IX 163 sqq) et Hefele 1. c. 8 267.

3) Duo loci fortasse excipiendi: 255, solus C? recte exhibet dif-
ferentiam . . tantam (διαφορὰν... τοσαύτην uerba Graeca apud Leontium
seruata), differentiam ..tantwum falso VC!; 284, conferri recte C?
et teste Baluzio C? (ἀντιβληϑῆναι textus Graecus), confiteri corrupte VC. qui

LXXIIII Prolegomena.

fuisse mendis uacuum, exempli causa probatur communi eaque
falsa codicum VC!C? lectione 258,, /alibus (pro talis) uel
corrupta scriptura codd. VC! (C? deest) 9289,, oboedientiam
(pro «noboedientiam).

Superest, ut moneam partem capitulorum Theodori, quorum
uersio Latina legitur apud Uigilium et in actis synodi
quintae, etiam Graece aetatem tulisse, seruatam uidelicet a
Leontio Byzantio. edidit ea A. Mai in scriptor. ueter.
nouae collectionis tomo VI p. 299 sqq., cuius textum ego
subscripsisse satis habui codice ipso denuo non inspecto.

De collectione Ànselmi Lucensis:

Collectionis Anselmi Lucensis usque ad hunc diem nondum
editae codices inspexi hos:

A! — Uattc. 1364 membr. saec. XII.

A? — Barberin. XI 178 membr. saec. XII.

A" — Uatic. 4983 chart. saec. XVI,
de quibus conferas Ballerinios in Appendice operum Leonis 1
p. CCXCV sqq. Anselmus quas cum Auellana communes
habet aut epistulas integras aut particulas epistularum, eas
non omnes ex Auellana hausit. immo ex codice quodam
deteriore Codicis Iustiniani transsumpsit epistulam 84 (Α΄:
lib. I 88; Α΄: lib. I 91), ex collectione Hispana uel potius
Pseudoisidori ἢ) epistulae 87 uerba 84, ,, denique praedicante. .
studia profutura (ΑἸ: lib. VI 14; A?: lib. VI 17) et frustula
quaedam ep. 160 (A!: XI 31; 458: XII 81), scilicet initium
usque ad 611, ?udicaueras et 611, 4 negatum est. . correcti.
contra ex Auellana hausit et particulas illas ep. 103, de
quibus uide ad p. 483, et 484, (A!: XII 23; A*: XIII 22)

loci ita uidentur explicandi, ut uerae lectiones in C? (et C?) occur-
rentes aut coniectura restitutae sint aut casu quod&m et in V et in
C! eadem corruptela deprauatae.

1) Uerisimile hoc efficitur exempli gratia his Anselmi lectionibus:
84, exhibet forie, 84,9. sua studia; 610,, in titulo Sacratissimo ac bea-
tissimo archiepiscopo almae urbis Romae et patriarchae Hormisdae; 611,
nobis (cum Isidoro), 611, wobis consentiunt (cum Isidoro).

Prolegomena. LXXV

et, quod in adparatu commemorare neglexi, uerba quaedam
ep. 101, seilicet 467, ,, nec quisquam ... discretam quibus
ipse eundem quem V praeposuit titulum: Gelasius uniuersis
episcopis per Dardaniam siue per Illiricum constitutis (A! :
XI 30; A?: XII 30). denique ex codice quodam Auellanae
etiam integram ep. 95 mutuatus est (Α΄: XI 69; A*:
XII 68) quamquam, ut alio loco uberius explicabo, interpolatam
hic illie lectionibus eius formae epistulae breuioris, quam
littera. 3 significaui.

De recensione epistularum 95 et 99.

De recensione harum epistularum cum uberius agendum
sit quam harum paginarum angustiae uidentur permittere, hic
618, quae sub initio utriusque adnotaui, nihil addo sed relego
ad ea, quae de hac re propediem alibi exponam.

De recensione epistulae 104.

Epistula 104 (Quod plene fieri cupimus) a Symmacho papa
ad Orientales data antequam per Carafam depromeretur ex
codicibus collectionis Auellanae, iam edita erat in libro satis
raro, quem mihi suppeditauit regia nostra bibliotheca Beroli-
nensis quique inscriptus est 'Gesía dworum conciliorum, quae
inler reliqua. minus. reperiuntur, nempe Magunciac? quod. —
celebratum est. anno. salutts DCCCX XXIII V l1dus Iunsi et
Vuormaciensis XVII Calendas Iun .. JBDasileae excudebat
Henricus Petrus. in fine additum est *'Dasileae excudebat
Henricus Petrus mense augusto anno MDXXXII'. quo
quidem in libro aetis duarum illarum synodorum p. 57
*eoronidis uice! subiungitur mostra epistula, quam unde
sumpserit editor quamuis non profiteatur, tamen hane edi-
tionem (Y) non dependere ex Auellanae codicibus nobis
etiamnune seruatis demonstratur talibus locis, quibus contra V
Ssteb cum codice Berolinensi B. uelut, ut non nisi paulo
grauiora adferam, exhibent:

!) Ex Anselmo haec desumpsit Gratianus (C. 24 qu. 2 c. 4), qui ex
ipsa Auellana nihil hausit.

LXXVI Prolegomena.

488,, nestorii contagione laborauerit ΒΦ: om. V

488,, scaewo B, saeuo ᾧ: crebro V
489,, mutata B4: mutua V
492, isla B ῳ om. V.

sed ne ex codice B quidem uel simili eius fratre originem
duxit d, cum permultis locis consentiat cum V, distet a B.
immo fortasse non desunt indicia, quibus concludi possit
$ ne ex eodem quidem fonte fluxisse, ad quem et V et B redire
statuendum est; cf. 489, sq. Apamiae Tyri V B: Apameae
Ethyra 4, ubi certissime legendum est Apamiae et Tyri;
490, maiorum B, malorum V: maiora recte d. quamquam
haec et pauciora et leuiora sunt, quam unde certi quidquam
ausim colligere. id tamen tenendum est editionem d, quamuis
permultis corruptelis ineptisque mutationibus deprauata sit,
tamen ideo nonnullius esse momenti, quod ubicumque V et B
inter se dissentiunt nec facile dixeris, utri maior fides habenda
8it, eius codicis scriptura uera genuinaque uidetur, quocum
illa consentit.

Repetiuerunt editionem d Petrus Crabbe in Conciliorum
omnium tam generalium quam particularium . . tomo I (Col.
Agr. 1551) p. 1028 et Orthodoxographia theologiae sanctae
(Basil. per Henr. Petri 1555) p. 910; nonnullis locis eam
adhibuit iam Baronius (ad a. 512, 36), qui exempli gratia
lacunam illam in V eiusque propagine initio $3 p. 488,,
extantem ex illa expleuit.

De collectione Hispana.

Hispana quae dicitur collectio cum Auellana communes
habet epistulas quinque:

1) rescriptum Honorii imperatoris ad Bonifatium Scripta
beatitudinis") — Auellanae ep. 37.

2) epistulam Iohannis Constantinopolitani ad Hormisdam
FHedditis mihi litteris?) — Auellanae ep. 159.

!) Collectio canonum ecclesiae Hispanae (ed. Gonzalez): Tom. II Ep,
stolae decretales ac rescripta Romanorum pontificum, Matriti 1821, p. 39.
7) ibid. n. 88 p. 144.

Prolegomena. LXXVII

3) epistulam Iustini Augusti ad Hormisdam Scias effectum!)
— Auell. ep. 160.

4) epistulam Hormisdae ad lustinum Jmíer ea quae ad
unitatem?) — Auell. ep. 236.

δ) epistulam Hormisdae ad Epiphanium Constantinopoli-
tanum Multo gaudio?) — Auell. ep. 237.

E quibus eum epistulam 37 e Dionysii Exigui decretalium
collectione una eum ceteris huius collectionis epistulis in
Hispanam transisse iam supra) commemorauerim, restat, ut
pauca addam de quattuor reliquis epistulis aut seriptis ab
Hormisda aut ad eum ab aliis datis. quas quidem ne ex
Auellana in Hispanam translatas esse statuamus, obstant plura.
sane quod haud paucis earum locis Hispana lectionem seruauit
integram, quibus corruptam obfert V, id nihil ualet, neque
enim per se ullo modo ueri dissimile putandum esset ei, qui
Hispanae deeretales in unum collegit, Auellanae codicem
praesto fuisse Uaticano nostro aliquanto emendatiorem.

"Neque uero desunt loci, ubi in Hispana eam deprehendas
recensionem, quae ex Auellana fluxisse non possit. omissis
aliis duo adferam exempla ex epistularum inscriptionibus
repetita. ^ epistulae 236 titulum Auellana, ut in hae quidem
parte solet, quam maxime exhibet contraetum: .Hormisda
Justino Augusto; pleniorem inscriptionem: Gloriosissimo atque
clementissimo filio lustino .Hormisda episcopus (salutem)
praefigit Hispana eamque ita comparatam, ut non sit, cur
eam non esse genuinam putes. eodem modo ne ep. 237
quidem inseriptionis in Auellana quidquam relictum est praeter
-Hormisda Epiphanio episcopo Constantinopolitano, id quod
eodem modo una excepta in omnibus epistulis ab Hormisda
ad aliquem episcopum datis factum est. at Hispana hic quoque
titulum exhibet pleniorem — Dilectissimo fratri Epiphanio

1) ibid. m. 87 p. 148.
2)-ibid. n. 86 p. 141.
3) ibid. n. 99 p. 150.
3) ef. p. LXI

LXXVIII Prolegomena.

episcopo Hormisda, qua adloquendi episcopos formula Hor-
misdam re uera usum esse testantur non solum omnes fere ἢ
ceterae huius papae epistulae in Hispana seruatae (Thiel,
Hormisdae epp. 24, 25, 26, 142, 143) sed etiam nounullae
eiusdem epistulae alibi traditae, scilicet duae, quas dedit ad
Caesarium Arelatensem (Thiel n. 9 et 150), et una illa, de
. qua supra dixi, etiam in Auellana pleniore inscriptione praedita:
Auell. ep. 106 JDilectissimo fratri Dorotheo episcopo Horinisda
episcopus.

Sed accedit aliud. Auellana enim collectio si re uera ei,
qui Hispanae decretales collegit, praesto fuisset, hune etiam
alias inde epistulas collectioni suae inserturum fuisse quam
maxime ueri simile est. sed neque ullum extat indicium, ex
quo omnino ullum Auellanze exemplum antiquis temporibus ?)
in Hispaniam perlatum esse aliquo modo concludi possit, et
certo demonstrari potest, quomodo quattuor illae epistulae,
quas Hispanae cum Auellana communes sunt, eo peruenerint.
ipsum enim Hormisdam singula epistularum 159, 160, 230,
237 exemplaria in Hispaniam misisse ipsius edocemur uerbis,
ac primum quidem mense Iulio a. 519 ad Iohannem Illicitanum
datis ?) : De qua parte ut ad dilectionem tuam plenius perfectum
gaudiwin perueniret, libelli Iohannis fratris et consacerdotis
nostri Constantinopolan? episcopi (ΞΞΞ ep. 159) e£ lustini
clementissimi principis Orientis sacrarum litlerarum (— ep. 160)
exemplaria pariter credimus destinanda ; deinde eis, quae
haud ita multo post a. 521 d. 26 Martii scripsit ad episcopos
per Baeticam prouincias constitutos *): JMozx post mostrorum
reditum ab Orientalibus missa legatio est. certa sperauit, certa
ronsuluit. sed facimus de lis, quae fuerunt dicenda, compendiwun,

!) Epistula ad Iohannem Illicitanum data (Thiel n. 88) in uetustis
Hispanae codicibus adloquendi formula omnino carere uidetur, cf. edit.
Gonzal. II n. 89 p. 145.

7) Unum Auellanae codicem hodie ex Hispania notum (Escor. c II 21)
pendere ex codice Uatic. α saec. XI exarato p. XXXIII demonstraui.

3) Thiel ep. 88 p. 888.

*) Thiel ep. 148 p. 981.

Prolegomena. LXXIX

psa potius ad insiruendam. notitiam uestram, quae a. nobis
sunt responsa, dirigentes, quibus responsis nemo mon uidet
denotari ep. 236 ad Iustinum et ep. 237 ad Epiphanium
datas, quippe quas una cum epp. 238 et 239 die 26 Mart.
datas Constantinopolim detulerint Iohannes Claudiopolitanus
ceterique legati ab Epiphanio Romam missi. ἢ hoc igitur modo
quattuor illae epistulaé in Hispaniam peruenerunt; ubi cum essent
diuulgatae,?) factum est, ut insererentur collectioni Hispanae.

Itaque statuendum est Hispanam ex Áuellana non pendere.?)
quod quamquam ita est, tamen non desunt loci, sane paucis-
simi, ubi duae illae collectiones eandem obferant uerborum
corruptelam, nam cum 609,. in libello fidei a Iohanne
Constantinopolitano ad papam dato et V et Hisp. exhibeat
quod si in aliquo a professione mea dubitare templauero,
his, quos condemnaw, ei. per condemnationem propriam | con-
Sorlem 1e esse profileor, pro dubitare restituendum — esse
deuiare et per se patet et comprobatur altero eiusdem
libelli exemplo, quod e scrinio gedis apostolicae editum
Hormisda subiunxit epistulae (Thiel n. 26) ad omnes episcopos
Hispaniae datae, ubi dewiare recte legitur (Thiel p. 796, 6).
deinde in eadem lohannis epistula 608,, et V et Hispanae
editio Gonzalezii uetustis Hispaniae codicibus innixa exhibet : .
omnibus actis a sanclis istis quatiuor synodis .. de confirma-
lione fidei . . adsentio οἱ nihil titubare de bene iudicatis patior
Sed et conantes aut enisos usque ad unum apicem placiturunm
periurbare lapsos esse a sancta dei generali οὐ aposlolica.
ecclesia scio, in quibus uerbis placiturum ineptum esse nemo
non uidet. Pseudoisidorus haud bene mutauit placitorum, cum
sine dubio scriptum fuerit placita «ea»rum.

1) cf. O. Günther, Beitráge zuf Chronologie der: Briefe des Papstes
Hormisda (Sitzungsber. d. k. Akad. d. Wiss. CXXVI n. XI) p. 40, p. 42.

ἢ cf. Hormisdae ad Iohannem Illicitanum uerba (Thiel p. 885): Ea
«ero, quae significare curauimus, $n. eorum sacerdotum, qui fraternitati
tuae wuicini sunt, curabis perferre notitiam .

3) Auellanam quattuor illas epistulas hausisse ex t Hispana non uereor
ue quisquam autumet.

LXXX Prolegomena.

Hae igitur Auellanae Hispanaeque corruptelae!) ad eundem
quendam fontem referendae sunt; qui quis fuerit, dubium
esse nequit. certum enim est sedi apostolicae antiquis illis
temporibus in adseruandis epistulis a papis et ad papas
scriptis eundem fuisse morem, quem secuti sunt fere unius-
cuiusque aetatis homines: epistulae seu ab ipso papa seu a
notariis eius conceptae priusquam emitterentur, describebantur
in libro ut ita dicam copiali eundemque in librum referebantur
quascumque epistulas papa ab aliis accipiebat. iam fac in
describenda lohannis Constantinopolitani epistula errores illos
commissos esse: nonne paene necessarium erat transferri eos
non solum in collectionem Auellanam sed etiam in illud
exemplar. quod ipsum quoque e libro copiali descriptum
mittebatur ad Iohannem Illicitanae ecclesiae episcopum? ?)

Pauca hic addere licet de ratione, quam in Hispanae lectio-
nibus adnotandis secutus sum. uetustos enim codices eius in
Hispania adseruatos (cf. Maassen, G. d. Q. p. 667 sqq.) eum
ipsos adire non possem, inprimis adhibui editionem Gonzalezii
supra commemoratam, quae codicum illorum fundamento inni-
titur. sed cum uni Gonzalezio fidem "habere nollem, quippe
quem in subscribendis uariis lectionibus multo parciorem fuisse
inter omnes constet, primum quidem?) contuli codicem

11 — Uatic. 1341 saec. X,

!) Addendum uidetur, quod 721,, et in Hispana et in Auellana (et
Hadriana) legitur: anne aliud expectat quod; neque enim persuasum
habeo ipsum Hormisdam pro spectare dixisse expectare.

8) Ea quae diri de hisce Hispanae epistulis ex registris sedis apostolicae
deriuandis non pugnant neque cum eis quac supra dixi de genuinis epp. 236
et 287 in Hispana inscriptionibus neque cum eis, quae alio loco exponam
de contracta quam Auellana exhibet titulorum forma iam ad ipsa illa
registra referenda. quid enim mirum, si iubente papa epistularum qua-
rundam apographa addi litteris ad aliquem episcopum mittendis in illis
non breuis forma titulorum retinebatur propter solam notariorum com-
moditatem in registris adhibita sed ab ipso notario plenae usitataeque
restituebantur inscriptiones?

3) Codicem Passioneum a Maasseno p. 667 commemoratum in biblio-

theca Angelicana ut inuenirem, non contigit; cod. Uatic. Palat. 575 non est
integer neque earum epistularum, de quibus nos agimus, ullam exhibet.

Prolegomena. LXXXI

de quo adeuratissime egit Maassenus in Studiorum Pseudo-
isidorianorum parte altera (— Sitzungsber. der K. Akademie
der Wissensch. CIX, II. quem codicem Maassenus ad eam
formam Hispanae referendum esse demonstrauit, quam ipse
dixit Hispanam Gallicam quamque etiam puriorem exhibet cod.
Uindob. 411.) ^ ad quem codicem Uaticanum proxime acce-
dunt codices collectionis Pseudoisidori, quem priusquam col-
lectionem suam Galliea Hispanae forma innixam emitteret, ad
wuelandam fraudem idem Maassenus quam maxime reddidit
probabile alteram adornasse collectionem, eam scilicet, quam
hodie obfert Uaticanus ille 1341. Pseudoisidorianae igitur co-
dices exeussi duos:
15 — Uatic. 630 saec. XI?);
j!— Uatic. 3791 saec. ΧΙ] Ὁ).

jam lectionibus eodd. i'iti? comparatis cum editione Gonza-
lezii uidi, id quod expectaueram, in uniuersum quidem illas
cum hac consentire neque tamen deesse locos, ubi 3 ab
editione Matritensi ita distarent, ut potius concordarent cum
lectionibus Auellanae. quod quidem minime ita uidetur expli-
candum esse, ut Pseudoisidorus Hispanae uerba ex Auellana
mutauerit; immo ommes illos locos, si adcuratius examinaue-
ris, ita esse comparatos uidebis, ut Gonzalezium eis non ue-
tustorum illorum eodieum lectiones reddidisse sed aut errore
aut falso corrigendi studio pro codicum uerbis substituisse
sua paene certum sit. quae cum ita essent, eam secutus sum
rationem, ut ubicumque consentiunt V et Hispanae editio
Matritensis, non fere curarem nec interpolationes codicibus
115. communes nec uniuseuiusque eorum menda propria; ubi-
cumque autem V et Gonzalezii editio inter se distant, siglo
Hisp. tantummodo eas significarem lectiones, quae communes
sunt et editioni illi et i, id est consensui codicum i'i*i*, eas

!) Ipsum Uindobonensem, cum Uindobonae degerem, ad nescio quem
hominem doctum foras datum conferre non potui.

3) cf. Maassen, Sitzungsberichte., CVIII p. 1065, Decretales Pseudo-
Ieidor. ed. Hinschius p. LXI sqq.

3) ef. Maassen l. c., Hinschius p. XXII.

XXXV pars 1. χ

LXXXII Prolegomena.

uero lectiones editionis Matritensis, a quibus et V et i pariter
discedunt, adnotarem litteris *Gonz. adpositis.

De collectione Dionysio-Hadriana.

Eis, quae exposui de ratione inter ÀÁuellanam et Hispanam —
intercedente, apte adiciuntur pauca de epistulis et Auellana
et Dionysio-Hadriana traditis.

Principalis forma collectionis decretalium a Dionysio Exiguo
institutae, qualem prae ceteris exhibet cod. lat. Paris. 3837,
cum Auellana nullo uinculo conexa est; epistulam enim 37,
quae et in hac legitur et in illa, neque ex Auellana transisse
in Dionysianam neque ex hac in illam quam certissime ex eis
'euadit, quae p. LX sq. de hac epistula breuiter adumbraui. plures
quamquam ne eae quidem multae epistulae Áuellanae commu-
nes sunt cum ea Dionysianae forma recentiore, quam siue
Dionysio-Hadrianam siue Hadrianam adpellare consueuimus,
exhibet enim Hadriana praeter ep. 37 Auellanae epistulas hasce:

1) Hormisdae ad presbyteros etc. secundae Syriae epistulae
Lectis litteris (— Auell. ep. 140) initium usque ad uerba 572,
considerans prophelía; cf. Maassen, Gesch. d. 9... p. 448 n. 20 d.

2) epistulam Iustini ad Hormisdam Qwo fuimus semper
(— Auell ep. 282) una cum adnexa sacerdotum Orientalium
supplicatione Hawrite aquam (— Auell. ep. 232*); cf. Maassen,
l. c. n. 20a b. |

3) epistulam Hormisdae ad Iustinum Jmier ea quae ad uni-
tatem (— Auell. n. 236), quam supra uidimus extare praeterea
etiam in collectione Hispana; οἵ. Maassen l. c. n. 20c.

Quas Hadrianae epistulas si contuleris cum uerbis Auel-
lange, et hanc et illam statim uidebis plane eandem exhibere
recensionem; eadem enim forma inscriptionum, eaedem sub-
Scriptiones, eaedem denique haud paucae corruptelae. quarum
adtulisse sufficiat has: 704, sq. et V οὗ magna pars
codicum Hí(adrianae) praebent: fontes salutis euangelicas ueri-
lales praedicationes manifeste ostendens, ubi weritates cum ali-
quot Hadrianae codicibus in werilatis corrigendum uidetur.
709,, sq. dominus noster lesus Christus unus est ex sancta. et

Prolegomena. LXXXIIH

unius essentia lrinitatis VH; id quod unum uerum est wnius
essentiae irinilale et hic et 705,, et 706,, dudum restitutum
est. | 705,, deum uerbum incarnatum est et V οὖ H falso pro
deus uerbum incarnatus esti. — 705,4 secundum dei uerbi nati-
witatem VH corrupte pro secundam dei werbà matWwitatem.
706, 8qq. passibilem carni 4mpassibilem. deitati, cireumscriptum
corpori non circumscriptum spiritui VH; in quibus uerbis librarii
deseribentis errore uno loco commisso faetum esse uidetur,
ut etiam pro ceteris casibus ablatiuis ponerentur datiui. neque
enim credo eum, qui hanc supplicationem e Graeco in Lati-
num sermonem transtulit nec meliorem nec peiorem quam
quo omnes fere litterati eius temporis homines utebantur,
datiuos Graecos falso etiam in Latino expressisse datiuis,
praesertim in formula illa passibilem carne, impassibilem. dei-
lale iunc unicuique Latine uel mediocriter docto abunde nota.
707, sqq. supplicamus igilur uestram clementiam sollicitudinem
de perfecta ecclesiarum unitione sanclarum habere debere, ut
unitas, quae cum dei facta fueril iuuamine, nec ullo deinceps
rationabili aut. inrationabili occasionis fomite inquielari. pax
possi VH, nisi quod V omitüit de et facia. aliquid turbatum
esse in propatulo est; ego post ówuwamine inserui custodiatur.

Itaque cum Auellana ex Hadriana hausisse non possit, tres
illas epistulas Hadriana aut ex ipsa Auellana desumpsit aut
ex fonte Auellanae i. e. registris sedis apostolicae. quorum
utrum statuendum sit. facile perspicies adhibitis lectionibus,
quas in ep. 236 obfert Hispana. ubi cum aliquot loci repe-
rantur, quibus ueram lectionem seruauerit una Hispana, cum
eandem corruptelam deprehendas in V et H,!) apparet eum,

1) ef. 717, remansit Hisp.: om. VH; 720,0 doctrinam Hisp.: doctrina
VH addenda uidentur uerba, quae leguntur 719,, sqq.:
Hisp.: VH:

magnum est sanctae et incompre- | magnum est. sanctae. el. incompre-

hensibile mysterium trinitatis: deus | hensibile mysterium trinitatis: deus

pater, deus filius, deus spiritus | pater, deus fihus, deus spiritus

sanctus irinitas indiuisa, el tamen | sanctus trinitas indiuisa, el tamen

notum est, quia proprium est pa- | motum est, quia proprium patris,

LXXXIIII

Prolegomena.

qui epistulas illas Dionysii decretalium collectioni addidit, non
ipsis sedis apostolicae registris sed exemplari quodam usum
esse AÁuellanae iam illis corruptelis adfecto. quod exemplar
codice nostro V aliquanto fuisse emendatius iuo iure expec-
iaueris comprobaturque eis haud paucis locis, quibus uera
lectio ab Hispana seruata etiam in Hadriana inuenitur, cum
V aut lacunis aut aliis corruptelis deprauatus sit. itaque cum
in recensenda ep. 236 hoc trium collectionum stemma statu-

endum sit
^X

Auellana

Hispana
Hadriana

V

iris, ut generaret. filium, proprium
fili& dei, «t ex patre patri nasce-
retur aequalis, propriwm spiri-

ut generaret. filum, proprium fils
dei, «t ez patre pairi nasceretur
aequalis, notum etiam, quid

tius &8ancti, wt de patre et fi-
ho procederet sub una sub-
&tantta deitatis. proprium quo-
que filis dei etc.

ubi quin genuinam lectionem seruauerit Hispana, dubium non est, neque
enim credi potest Hormisdam, cum proprias duarum trinitatis persona-
rum qualitates dilucide &c perspicue enumerasset, de tertia persona ita
uerba fecisse, ut non solum, quod formam dicendi adtinet, ea quae pro-
ferre& cum prioribus illis quam minime conuenirent sed etiam, quid
spiritus sancti proprium esset, ipse non tam tacuisse quam ignorasse
uideretur. immo uerba, quae praebent VH, interpolata sunt; quod ita
factum esse putauerim, ut cum ante uerba proprium quoque filii dei
etc. facili librarii cuiusdam errore excidissent uerba proprium spiritus
sancti ut de patre et filio procederet sub una. substantia. deitatis, alius
librarius, qui ut tertium quoddam membrum deesse bene perspiciebat, ita
ecclesiastica doctrina minus erat imbutus, lacunam expleret insertis uerbis
ilis notum etam quid sit propriwmn. spiritus sancti quam maxime fri-
gidis atque inertibus.

8it proprium spiritus sancti.
proprium autem filii dei etc.

Prolegomena. LXXXV

apparet, ubicumque V et Hadriana inter se distant, eam lec-
tionem genuinam esse, cui accedit Hispana.

Superest, ut rationem reddam de Hadrianae codicibus a me
excussis, neque enim ut adquiescerem in libris impressis !)
adhibendis, posteaquam iterum iterumque uidi, quanta et
incuria et libidine uel doctissimi saeculorum XVI et XVII
homines in editionibus instituendis usi essent. a me potui
impetrare. sed cum omnes Hadrianae codices, quorum numerum
ingentem esse nemo ignorat, nec possem euoluere nee uellem,
praeter aliquot Monacenses satis habui eorum contulisse
antiquiores, in quos Italiam peragrans forte fortuna incidi.
sunt uero hi:

ἢ — Monac. lat. 6242 saec. IX/X; cf. Maassen, Gesch.

d. Q. p. 442 n. 29; |

ἢ" — Monac. lat. 6355 saec. ΙΧ; cf. Maassem p. 442 n. 20:

h? — Uatic. Reg. 1021 saec. IX ; cf. Maassen p. 441. n. 5;

h* — Ottobon. 312 saec. X/XI; cf. Maassen p. 442 n. 33;

h? — Lucens. 125 saec. X: cf. Maassen p. 443 n. 59;

h9 — Uatic. Reg. 1043 saec. X ; cf. Maassen p. 442 n. 32;

h' — Uatic. Palat. 578 saec. IX/X ; cf. Maassen p. 442 n. 25;

h* — Monac. lat. 3860 saec. X ; cf. Maassen p. 443 n. 55;

h? — Monac. lat. 3860, saec. X; cf. Maassen p. 443 n. 56;

h!? — Uatie. 1337 saec. X ut mihi uidebatur; cf. Maassen

p. 443 n. 36;
quibus, quod tres illas epistulas adtinet, adiungendus est

d? — Uatic. 5845 saec. IX,
qui cum genuinam Dionysii decretalium collectionis formam
exhibeat, post hanc tamen ipsa illa obfert additamenta, quae
alio ordine disposita Dionysio-Hadrianae propria sunt?)

Quos codices si ita in usum uocaui, ut non adnotarem.
nisi lectiones aut omnibus aut certe parti eorum communes
nec fere respicerem recentiorum manuum correctiones, hoc

1) Extant tres editiones annis 1525, 1609, 1687 emissae; cf. Maassen
p. 444, $ 587 n. 1—3.
?) cf. Maassen p. 450.

LXXXVI Prolegomena.

omnibus spero probatum iri, neque enim ad id, quod nos
agimus, singuli singulorum librariorum errores aut lectiones
ex his libris in illos interpolatae quidquam faciunt. deinde
per se patet, ut qui e multis codicibus elegissem paucos
forte oblatos, me non esse conatum horum stemma quod
dieitur eruere. quod num in Hadrianae codicibus, qui etiam
magis quam ceterarum colleetionum libri manu scripti alius
ex alio esse correcti atque interpolati uidentur, omnino
possit fieri, aliquo modo dubito. sufficiat igitur de codicum
illorum adfinitate adumbrasse pauca sed ea satis certa. δὰ
unam familiam pertinere codd. h'h*h?h*, ad aiteram h'h$h*h$
h?h!ed? inde uidetur euadere, quod 717,, uerba qwid enim est,
quae cum Auellana et Hispana exhibent etiam h!h?h?h*,
omissa sunt?) in h'hSh'h*h?h!*, quibus cum accedat d?, aut
(id quod non satis ueri simile uidetur) archetypum quendam
codicum hih?h?h* ex Auellana seu Hispana correctum esse
ἀυ eos falli necesse est, qui eam totius Dionysianae formam,
quam d? exhibet, Hadriana putant antiquiorem esse.*) deinde
inter codices illius classis non solum ὩΣ et h? artissimo
uineulo conectuntur?) sed etiam h? et h! ita uel in leuissimis
uitiis concordant, ut non uideatur fleri posse. quin ex uno
eodemque exemplari descripti sint. quod alteram familiam
adtinet, inprimis monendum est de libris Augustanis h$ et h?,
qui cum ipsi quoque inter se quam simillimi sint, fluxisse
uidentur ex archetypo quodam hic illic Hispanae lectionibus
inquinato; cf. e. gr. 719,, essentiam Hisp. h?h?: essentia
uel essentiae ceteri codd. H; 719,, es( Hisp. h9?h?: om. V
οὐ ceteri codd. H. neque aliter iudicandi uidentur alii haud
pauci loci ex adparatu critico facili opera colligendi, ubi
omnibus ceteris Hadtianae codicibus eodem uitio deprauatis
integram lectionem cum Hispana (et Auellana) obferunt h*h?.

1) Omittuntur etiam in Hadrianae editionibus supra commemoratis.

2) cf. Maassen p. 449 sqq.

3) οὗ quae de his codicibus exposui Neues Arch für áltere deutsche
Geschichtsforschung XVI p. 289 sqq., p. 249.

Prolegomena. LXXX VII

Initium ep. 140 atque integrae epp. 37 232 282" 286 ut
in Dionysio-Hadriana leguntur etiam in duabus aliis collecti-
onibus cum principali Dionysiana cognatis. ex quibus eam,
quam Maassenus adpellauit Hadrianam auctam (cf. Maassen
p. 454 sqq.), ideo non curaui, quod ex Hadriana eam originem
duxisse inter omnes constat. altera ea est Dionysianae forma,
eui Maassenus nomen dedit Dionysianae Bobbiensis (1. c. 471 sqq.).
in qua cum eaedem inueniantur Hilari Simplicii Felicis Hor-
misdae Gregorii II epistulae, quae in Hadriana extant, iam
Maassenus coniecit eas ex hac in illam transisse. quod quidem
eo comprobatur, quod 717,,, ubi uerba quid enim est pars
eodicum Hadrianae omittit, pars recte seruauit, haec uerba
desunt etiam in codicibus Dionysianae Bobbiensis Ambros.
S. 38 sup. et Uercell. CXI. itaque in recensendis illis epistulis
ne huius quidem collectionis ratio habenda erat.

De epistula 231.

Epistula 231 ab Hormisda ad Possessorem episcopum data
iam ante quam ἃ Carafa ex Áuellana.collectione depromeretur
typis descripta erat inter opera Iohannis Maxentii, quae una
cum scriptis Fulgentii Ruspensis prodierupt Hagenouiae
a. 1520 curante loh. Cochlaeo. quae 'editio quo nitatur
codice, et ipse Cochlaeus et Willibaldus Pirckheymer duabus
litteris ad Charitatem Pirckheymer uirginum Sanctae Clarae
abatissam Norimbergensem directis luculenter exponunt (cf.
pag. ll et XC editionis commemoratae). fuerat codex 'per-
uetustus, Longobardicis et insuetis atque adeo incognitis huic
saeculo litteris perscriptus' antea Ioannis Tritemii, quo mortuo
Pirckheymer optinuit ut sibimet describendus permitteretur.
qua opera haud sine magna difficultate Ioh. Cochlaeus tum
Norimbergae uersatus ita perfunctus est, ut tempore instante
ipse nil nisi Fulgentii opera absolueret, Maxentii uero opuscula
eodem codice comprehensa per alium describenda curaret
descriptaque Francofurdiae cum archetypo, quem in hac
nouissima parte minus dicit fuisse integrum, ipse conferret.

LXXXVIII Prolegomena.

ita factum est, ut Fulgentii Maxentiique opera coniuncta
ἃ. 1520 prodirent. de reliquis codicis fatis nihil ut uidetur
compertum est omnesque, qui postea edidere Maxentium, inde
8b editione Coloniensi anni 1526 satis habuerunt repetiuisse
editionem principem Cochlaei.

Hormisdae epistula, de qua hic agitur, inter scripta Maxentii
extat fol, XXVIII. lectiones eius littera 9 significaui. et quidem
9 haud paucis locis uerba Hormisdae integriora reddere
quam V ex adparatu critico ipse doeeberis. animaduertendum
autem omnino 3 aliam prae se ferre recensionem quam quae
collectione Áuellana tradita est, id quod hisce inprimis locis
euadit: 696,0, Hormisda JPossessori episcopo V: JDlectissimo
fratri . Possessori .Hormisda 9 0699, deciperent V: possint
aliquos decipere ὃ — 700,, praeceptis V (alias *disciplimis V
man. 1 in marg): disciplimis 9. — etiam uerba deus te $n-
columem custodiat frater charissime, quae 700,, post agnoscat
exhibet 9, uix librarii errore factum est, ut in V desint; immo
talia seribebantur in eis epistularum exemplaribus, quae re
uera papa misit, omittebantur in schedis seu apographis, quae
retinebantur in scriniis sedis apostolicae.

Aliud ad epistulae huius uerba restituenda subsidium praebet
ipsius Iohannis Maxentii tractatus a Cochlaeo fol. XXIX editio-
nis commemoratae expressus (— μ). quem tractatum ut redar-
gueret ea, quae ad Possessorem Hormisda scripserat, ita
Maxentius instituit, ut papae uerba, quae extant inde a 8 1
usque ad initium 8 10, paene ad litteram frustatim ipse
repeteret repetitaque perstringeret. praebet uero μι eandem
quam 3$ recensionem, nam, ut alia omittam, 699, ubi in V
legitur deciperent, non solum $ sed etiam p exhibet possint
aliquos decipere.

Sed aliud obiter monendum. 698,, sqq. Hormisda monachos
Seythieos ita depingit: eo usque tumoris elati, ut ad arbitrium
suum. ulriusque orbis pulent inclinaàndum esse iudicium, nec in
numero fidelium deputantes sequaces iraditionis paternae, si
suae widerint ced eré nolle sententiae. pro cedere, si Cochlaeo
fides habetur, uetus codex, ex quo et 9 et μι fluxerunt, in

Prolegomena. LXXXIX

utraque epistula minus bene exhibuit credere, id quod librarii
tantum errori aditribuendum esse in propatulo est. quem
errorem nisi quis jam a notario sedis apostolicae, qui iussu
papae epistulam Possessori transmittendam litteris mandauit,
commissum ac dein per omnia exemplaria propagatum esse
putauerit (id quod haud ita ueri uidetur simile esse), aliquo
modo probabile fit iam ipsum Maxentium papae epistulam
Suo tractatui praeposuisse coniunctaque edidisse et hune et
illam. neque enim facile credideris id epistulae Hormisdae
exemplum, quod nescio quis quandoque Maxentii scriptis
inseruerit, casu quodam loco illo idem uitium contraxisse,
quo deprauatum erat aut exemplar epistulae ad Maxentium
delatum aut tractatus Maxentii exemplum, quo utebatnr is,
qui ei Hormisdae epistulam adiunxit.

Sed hoc ipse confiteor paulo esse incertius. in edenda uero
epistula eam secutus sum rationem, ut recensionem V quam
accuratissime redderem emendaremque ex μι eis tantum
locis, ubi sola librariorum incuria aliqua aut omissa uide-
rentur aut deprauata esse, neque tamen reciperem ea, quae
a recensiohe V aliquo modo afuisse cogitari possent.

Seribebam Berolini mense Octobri a. 1895.

0. Günther.

XXXV pars 1. g

Corrigenda.

89,, leg. Eutychi — 50,4 leg. dissentient$ — 131,, tenendum erat aesti-
mans, cf. exempli gratia locos ἃ Woelfflino in editione regulae Benedicti
p. 81 9. u. 'nominatiuus absolutus' congestos. 201,, leg. τετράδα 2098
adnot. lin. 10 leg. librarius tertius 3820 adnot. lin. 10 leg. 1364 saec.
XII; epistula 87 edita est etiam BT'A I 489. 842 ep. 91 edita est
etiam BT'A I 519. — 481 adnot. lin. 1 leg. (XJoqueretur» de solo). | 445
adnot. lin. 11 leg. 10 aput.

EPISTULAE

IMPERATORUM PONTIFICUM ALIORUM

INDE AB A. CCCLXVII USQUE AD A. DLIII DATAE

AUELLANA QUAE DICITUR COLLECTIO

Conspectus siglorum quae inprimis
adhibita sunt.

Collectio Auellana.

V — Uatic. 3787 saec. XI ineuntis.

F — fragmentum saec. X/XI extans in fine cod. Uatic. 4961.
& -— Uatic. 4961 saec. XI ineuntis ex V descriptus.

a
αϑ | — cod. « posterioribus manibus correctus.
a^

o zz Ottobon. 1108 saec. XVI ex apographo codicis « descriptus.
o* — o posterioribus manibus correctus.

p -— Uatic. 5671 saec. XVI ex o descriptus.

p? — p posterioribus manibus correctus.

Angelico. — Angelic. 292 saec. XVI/XVII ex p descriptus.

Berolin. lat. 79 (Phillipp. 1776) saec. IX.

collectio Quesnelliana.
q! — Einsidl. 191 saec. IX.

ᾳ2 — Uindob. 2141 saec. IX.
ᾳ5 — Uindob. 2147 saec. IX/X.

Dionysianae forma antiquissima.
d! — Paris. 3887 saec. ΙΧ.
d? — Uatic. 5845 saec. IX.

collectio Dionysio-Hadriana.
h! — Monac. 6242 saec. IX/X.

h? — Monac. 6355 saec. IX.

h? — Uatic. Regin. 1021 saec..IX.
h* — Ottob. 312 saec. X/XI.

h5 — Lucens. 125 saec. X.

h* — Uatic. Regin. 1043 saec. X.

Conspectus siglorum. XCIII

h! — Uatic. Palat. 578 saec. IX/X.
h9$ — Monac. 8860 saec. X.

h? — Monac. 3860* saec. X.

h!? — Uatic. 1887 saec. X.

ξ — collectio Hadriana aucta.
£t — Uallicell. A 5 saec. IX/X.
& — Uercell. LXXVI saec. X.
£3 — Uatic. 1858 saec. XV.

Z e: collectio Sanblasiana.
( — Sanblas. 6 saec. VI.
(3 — Lucens. 490 saec. VIIT.
ζ8 - Paris. lat. 3886 saec. VIII.
(* — Paris. lat. 1455 saec. X.

ω — collectio 'codicis Uaticani'.
c! — Uatic. 1842 saec. IX.
co? — Barberin. XIV 52 saec. IX.
c? — Laurent. bibl. aedil. Florent. 89 saec. X.

Hisp. — collectio Hispana.
Gonz. — editio Gonzalezii.
i — Pseudoisidorus.

i! — Uatic. 1841 saec. X.
12 — Uatic. 680 saec. XI.
18 — Uatic. 8791 saec. XII.
i* — Ottob. 98 saec. IX/X.
ἰδ. --- Uatic. 1840 saec. XIV.
6 — Uatic. 681 saec. XIII.

À — collectio Anselmi Lucensis.
A! — Uatic. 1864 saec. XII.
À? — Barberin. XI 178 saec. XII.
A? — Uatic. 4988 chartac. saec. XVI.

$ — consensus codicum:
x — Paris. lat. 12097 saec. VI/VII.
* -— Paris. lat. 1564 saec. IX.
c -— Sangall. 190 saec. 1X.
q -— Albig. 2 saec. IX.
X ΞΞ Tolos. 864 saec. VIII/IX.

XCIIII Conspectus siglorum.

C — consensus codicum:
C! — Paris. lat. 16882 (Notre Dame 88) saec. X.
C? — Sangall. 672 saec. IX.
(C? — cod. Bellouacensis deperditus.)
N — Uatic. Regin. 1045 saec. X.
I — Uatic. Regin. 1997 saec. IX.
Monac. 5508 saec. IX.
additamentum codicis A.
Monac. 6248 saec. IX.
Ueronens. XXII (20) saec. VII.
Paris. lat. 12098 saec. IX.
Uatic. 1844 saec. X.
— Uatic. 3882 saec. XII.
W — Uallicell. XVIII saec. X.

A
ὃ

β
Ό

K
T
R

Cod. — Codex Iustinianus.
Cod. — codices eius notae melioris
Cod.* — codices deteriores.

Collectio Graeca ad res monophysiticas pertinens:
,€ zx Paris. Fonds grec 418 saec. XV.
0 — Ottob. graec. 28 saec. XVII.
& — Monac. graec. 186 saec. XV.
g — Uindob. Hist. gr. XLV saec. XV.
h — Paris. Fonds grec 419 saec. XVI.

Car. I? — Epistolarum decretalium summorum pontif. (studio (Carafae)
| tomus I. Romae 1591 (pars 2).

Bar. — Annales ecclesiastici auctore Baronio.

Coust, — Epistolae Romanor. pontif. studio P. Coustant tom. I (1721).

Collect. Concil. — Collectiones conciliorum inde a Binii usque ad Mansii

BT — Bullarum.. Taurinensis editio (Tom. I 1857).

BTA — Bullarum.. Taurinensis editio. Appendix (1867).

Thiel :— Epistolae Romanor. poztif. genuinae rec. Thiel, tom. I (1868).

Uncis 4 » circumsaepsi quae contra codices addenda, uncis [ ] quae eici-
enda uidebantur. lineola | hic illic in adparatu significaui finem uersus,
lineolis | flnem paginae codicis.

σι

10

15

(1.)
QUAE GESTA SUNT INTER LIBERIUM ET FELICEM EPISCOPOS.

Temporibus Constantii imperatoris filii Constantini durior
orta est persecutio Christianorum ab impiis haereticis Árrianis
annitente Constantio, qui et Athanasium episcopum resistentem
haereticis persecutus est et, ut damnaretur ab omnibus epi-
scopis, imperauit. quód etiam metu principis facere tempta-
uerunt omnes ubique. pontifices inauditum innocentemque
damnantes; sed Liberius Romanus episcopus et Eusebius .
Uercellensis et Lucifer Caralitanus et Hilarius Pictauensis
dare sententiam noluerunt. hi ergo mittuntur in exilium pro
fide seruanda, cum Liberio Damasus diaconus eius se simulat
proficisci. unde fugiens de itinere Romam redit ambitione
eorruptus. sed eo die, quo Liberius ad exilium proficiscebatur,
clerus omnis id est presbyteri et archidiaconus Felix et ipse
Damasus diaconus et cuncta eeclesiae officia omnes pariter
praesente populo Romano sub iureiurando firmarunt se uiuente
Libero p,ntificem alterum nullajenus habituros. sed clerus
contra fas, quod minime decebat, cum summo periurii scelere

1. Edidit una cum n. 2 et 2a Iac. Sirmond, Marcellin$ et Faustini
libellus precum .. Parisiis 1650; n. 1 εἰ 8—40 edidit. σε. Meyer
Spirensis 4n Indicibus scholarum Gottingensibus 1888 et 1888|9. 1 Ti-
iwlo τὰ HOO CODICI CONTINENTUR EPISTOLE COILII. QUE GESTA SUNT..41A^
margine V man. 1 adscripsit: Quae uera sunt uenerans (uenerare o?),
lector, quae in detractionem romani pontificis et in aefensionem hereti-
eorum inueneris, caue. his 4n codice p. addit p?: Illa uerba fuerunt addita
a Papa Marcello 2? cum esset adhuc presbyter cardinalis ecclesiae Ro-
manae. de quo errore uide quae exposui Prolegom. cap. I 2 Constantii οἷ:
constantini V 3 arianis V 4 annuente o Sirm. — 5 dannaretur V
omibus V [10 mittantur V, corr. o? 11 simula V, corr. « 18 quod V,
corr. Sirm. — 16 romano o: umano V 18 dicebat V, corr. o

XXXV. 1

2 Quae gesta sunt inter Liberium et Felicem episcopos

Felicem archidiaconum ordinatum in loco Liberii episcopum
susceperunt. quod faetum uniuerso populo displicuit et se ab
eius processione suspendit. post annos duos uenit Romam
Constantius imperator; pro Liberio rogatur a populo. qui mox
annuens ait 'habetis Liberium, qui, qualis a uobis profectus
est, melior reuertetur. hoe autem de consensu eius, quo
manus perfidiae dederat, indicabat. tertio anno redit Liberius,
eui obuiam cum gaudio, populus Romanus exiuit. Felix notatus
a senatu uel populo de urbe propellitur. et post parum tem-
poris impulsu elericorum, qui peiurauerant, inrumpit in urbem
et stationem in «basilica» Iuli trans Tiberim dare praesumit.
quem omnis multitudo fidelium et proceres de urbe iterum
cum magno dedecore proiecerunt. post aunos octo Ualentini-
ano et Ualente consulibus X Kalendarum Decembrium die
defunctus est Felix. Liberius misericordiam fecit in clericos,
qui peiurauerant, eosque locis propriis suscepit. itemque
octauo Kalendas Octobr. Gratiano et Dagalaifo consulibus
5 Liberius humanis rebus eximitur. tunc presbyteri et diacones
Ursinus Amantius et Lupus cum plebe sancta, quae Liberio
fidem seruauerat in exilio constituto, coeperunt in basilica
]uli procedere et sibi Ursinum diaconum pontificem in loco
Liberii ordinari deposcunt; periuri uero in Lucinis Damasum
Sibi episcopum in loco Felicis expostulant. Ursinum Paulus
Tiburtinus episcopus benedicit. quod ubi Damasus, dti semper
episcopatum ambierat, comperit, omnes quadrigarios et im-
peritam multitudinem pretio concitat et armatus fustibus ad
basilicam luli perrumpit et magna fidelium caede per triduum
debacchatus est, post dies septem cum omnibus periuris et

2 uniuerso, V, quod moneo contra Meyerum —— 4 constantinus V, corr. o?
5 habebitis dubitanter Meyer 11 iuli Vatic. 3786: vili V, iulii o?;
basilica, quod ante Iuli inserui (cf. ὃ 5), ante trans inseruit o. 15 cle-
ros V, corr. o? 16 in locis a Sirm. — 17 Kalendas Octobris Sirm.:
Kalendis octob V dagalaif: fort. o? 20 exio V, corr. Ὁ basi-
licam Meyer 22 periuria V, corr. o 28 epfé ex epé& corr. V
26 armatus Sirm.: armatos V, quo seruato pro perrumpit dubitanter
perducit propowit Meyer

0

ΓΝ

5

ΠΣ

τ

Lad

Epist. I 3—9. 3

arenariis, quos ingenti corrupit pretio, Lateranensem basilicam
tenuit et ibi ordinatus episcopus et redimens iudicem urbis
Uiuentium et praefectum annonae Iulianum id egit, ut Ursinus
uir uenerabilis, qui prius fuerat pontifex ordinatus, cum
Amantio et Lupo diaconibus in exilium mitteretur. quod ubi
factum est, coepit Damasus Romanam plebem, quae sibi
nolebat procedere, fustibus et caede uaria perurguere. presby-
teros quoque numero septem detentos per officium nititur ab
urbe propellere, sed plebs fidelis occurrens eosdem presbyteros
eruit et ad basilicam Liberii sine mora perduxit. ^ tunc
Damasus eum perfidis inuitat arenarios quadrigarios et fossores
omnemque clerum cum securibus gladiis et fustibus et ob-
Sedit basilicam hora diei secunda septimo Kalendarum Nouem-
brium die Gratiano et Dagalaifo conss. et graue proelium
concitauit. nam effractis foribus igneque subposito aditum.
unde inrumperet, exquirebat; nonnulli quoque de familiaribus
eius tectum basilicae destruentes tegulis fidelem populum
perimebant. tunc uniuersi Damasiani irruentes in basilicam
centum sexaginta de plebe tam uiros quam mulieres occiderunt;
uulnerauerunt etiam quam plurimos, ex quibus multi defuncti
sunt. de parte uero Damasi nullus est mortuus. post {168
autem dies sancta plebs in unum conueniens coepit aduersus
eum dómini mandata recitare dicentis: nolite timere eos
quiocciduntcorpus, animam uero non possunt occi-
dere; psallebat etiam in laudibus et dicebat: posuerunt
mortalia seruorum tuorum escas uolatilibus caeli,
carnessanctorum tuorum bestiis terrae; effuderunt
sanguinem eorum uelut aquam in circuitu Hieru-
salem et non erat, qui sepeliret. saepe igitur eadem
plebs adunata in basiliea Liberi clamabat dicens Christiane
imperator, nihil te latet. omnes episcopi Romam ueniant.

28 Matth. 10, 28 25 Psalm. 78, 2 sq.

1 eranariis V, corr. o? 6 sibi V: se Sirm. 11 eranarios V,
corr. o?
1:

4 Quae gesta sunt inter Liberium et Felicem episcopos

agatur eausa. quintum iam bellum Damasus fecit. a sede Petri
homicidas foras!" dei autem populus episcopos conuenire
multis precibus exorabat, ut memoratum tanta impietate
maculatum sententia iusta percellerent; quem in tantum ma-
10 tronae diligebant, ut matronarum auriscalpius diceretur. uoces s
ergo plebis ad Ualentinianum principem sunt delatae, qui
pietate commotus reditum concessit exulibus. tunc Ursinus
cum Ámantio et Lupo diaconibus septimo decimo Kalendarum
Octobrium Lupicino et Iouino conss. ad urbem rediit. cui
11plebs sancta gratanter occurrit. ^ sed Damasus tantorum sibi :o
conscius scelerum non mediocri timore concussus redemit
omne palatium, ne faeta sua principi panderentur. imperator
nesciens quid Damasus perpetrasset edictum prorogat, ut
Ursino exilio relegato nulla ulterius populos contentio nefanda
collideret. tunc Ursinus episcopus uir sanctus et sine crimine 16
consulens plebi tradidit se manibus iniquorum et sexto decimo
Kal. Decembr. iussione imperatoris ad exilium sponte prope-
12rauit. . sed populus timens deum multisque persecutionibus
fatigatus non imperatorem, non iudices nec ipsum auctorem
scelerum et homicidam Damasum timuit sed per coemeteria ao -
martyrum stationes sine clericis celebrabat. unde cum ad
sanctam Ágnem multi fidelium conuenissent, armatus cum
satellitibus suis Damasus irruit et plurimos uastationis suae
18 βίγαρο deiecit. — quod factum erudelissimum nimis episcopis
Italiae displicebat. quos etiam cum ad natale suum sollem- s;
niter inuitasset et nonnulli conuenissent ex eis, precibus apud
eos molitur et pretio, ut sententiam in sanctum Ursinum
proferant. qui responderunt nos ad natale conuenimus, non
14ut inauditum damnemus. ita praua eiüs intentio caruit quo
nitebatur effectu. 80

2 dei V: ideo Meyer 9 ioueno fort. ex iouino corr. V 129 omnem V,
(ΟΥ̓. 0 14 ursinus exilio V, corr. o?: Ursino in exilium Meyer
16 sexta V, corr. o. ' 17 Kalendas Decembres Sirm.: kalendis decem-
bribus V 18 nullisque Sirm. [19 Iudicem Sirm. 24 trage V,
corr. o

Epist. I9 — I1 2. 5

EXINDE PRESBYTERI DIUERSIS MODIS AFFLICTI PER EXILIA ET
PEREGRINA LOCA DISPERSI SUNT. EX QUIBUS MARCELLINUS ET FAU-
STINUS PRESBYTERI DE CONFESSIONE UERAE FIDEI ET OSTENTATI-
ONE SACRAE COMMUNIONIS ET PERSECUTIONE ADUERSANTIUM UERI-
TATI PRECES UALENTINIANO THEODOSIO ET ARCADIO, PRINCIPIBUS
OPTULERUNT ITA:

Q)

Deprecamur mansuetudinem uestram, piissimi imperatores
Ualentiniane Theodosi et Arcadi, ut haec in contemplatione
Christi filii dei, qui uestrum iuuat imperium, infatigabiliter
legere dignemini. sublime regnum uestrum tunc ad sublimiora
dei patris omnipotentis et Christi unigeniti filii eius opitulati-
one conscendit, cum nec in exiguis hominibus despicitis ueri-
tatem nec in multis uel potentibus mendacium roboratis. hoc
enim iustissimum est et saluberrimum apud regnum iustitiae,
"ut personae probentur ex merito ueritatis, non ueritas prae-
sumatur ex potentia personarum; siquidem ius saeculi ideo
Scriptum est, ne contra uerum aequumue potentia uel multi-
tudo praeualeat, etiamsi ab exiguis uindicétur. — quod si haec

1—6 in V ipsa quoque litteris minusculis scripta. seiunzi ab eis quae
praecedunt ut eius, qui primam collectiunculam (epp. 1— 40) conflauit
2 faustus V, corr. o — S uere V — et ostent. Meyer (cf. titulum ep. 2
quem exhibet b): ex osten. V ——— 6 ita EXPLICIT LIBBLLUS QUORUXDAX
SOHISMATICORUM. INCIPIT EPISTOLA CATHOLICORUM [^

2. Libellus datus est Constantinopoli a. 383 wel 384. Praeter
-Auellanam collectiónem extat in codicibus hisce: 1) Paris. lat. 12097
(— x); 2) Sangall. 190 (— «); 3) Paris. lat. 1564 (— x); 4) Albig.
2 (— ); 5) Tolos. 364 (— y). — consensus codicum ποχφχ aut
omnium aut, ubi unus alterue deest, reliquorum; X — consensus codd.
mox, Y — consensus codd. oy. cf. Prolegom. cap. III "titulum Incipit
de confessione uere fidei et ostentatione sacrae communionis (communis
πο) et persecutione (persecutionis κα) aduersante (aduersanti Y) ueritati
(ueritatis x) praeponit Φ, nisi quod his omissis Incipit epistula epi-
scoporum ad imperatores breuis statutorum praefigit — 9 Clristi om. Φ
fili Φ 12 conscendet V in om. Y dispicetis m, dispicites 5,
dispicitis x, despectis v, dispectis y 14 etenim Φ 10 ueritas om. Φ'
16 ius saeculi Sírmond: eius saeculi V, om. ᾧ

6 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

tanta cura etiam in rebus rei publicae a uestra tranquillitate
et prouisione seruanda est, ut contra omnem uim potentiamue
etiam in minimis ius ueri optineat, quo possit tradita uestro
imperio dei nutu florere res publica, quomodo in negotiis
diuinis sanctae fidei ueritas impiorum caterua et fraudulen-
lissimis eorum cireumuentionibus obfuscatur et premitur?
maxime cum uos principes Romani imperii piam Christianae
religionis fidem puritatemque tot uestris constitutionibus
windieetis: totum quidem quia ueneratores Christi filii. dei
pro fide catholica decernitis et omni nisu contra haereticos
et perfidos imperii uestri auctoritate conscribitis, non quasi
aliqua propriae sententiae noua temptantes, sicut quidam
anteriores principes in suam aliorumque perniciem conati sunt,
sed ut ostendatis uestras sententias uestramque piam fidem
cum sacris scripturarum diuinarum sententiis et piis confessi-
3 onibus conuenire. sed hoc eum magis post atrocissimas
prioris temporis persecutiones iuuare sanctam deberet ecclesiam,
magis affligit, cum idem ipsi egregii episcopi, qui eam ante
hoe sub adsertione uel adsensu haereseos persecuti sunt, nunc
quoque sub auctoritate catholici nominis perseeuntur et, quanto
nunc sub ementita piae fidei professione hoe fraudulentius
agunt, tanto et perniciosius grassantur et dolentius aestuat
ueritas, quod ei adhuc non licet nec sub uobis imperatoribus,
4 qui piam fidem defenditis, respirare. sed ne hoc ad inuidiam
sine rei probatione referre uideamur, causam ut possumus
explicamus; quaesumus autem, supplices quaesumus, ut regias
aures uestras nobis exiguissimis commodetis, dum ostendimus

2 seruandae istud P 3.ius Φ: eius V. ueri V: ueritatis Φ
obtineat d uestri imperii Φ ὃ fraudolentissimis Φ 8 puritatis-
quae Φ 9 quia V: qua X, quae Y 10 omni nisu V: omnes Yr,
ofsc, omnisx 18suam X: sua VY quanati 14 piam fidem d:
fidem piam V 17 proprioris d — 921 ementia V, corr. o: mentiti X,
mentite Y —— piae X: pia V, pii Y 92 et om. x — crassantur Vm
aestuat ec aestuas corr. V: est ut d» 28 ei om. x sub om. Y
24 respirare V — inuidam V ^ 25 possumus (possimus X) explicare d
26 autem om. $ — quaesumus om. Φ

15

10

15

Epist. II 2—6. 7

non nos esse háereticos et tamen quasi haereticos uehementer
adfligi, cum nec ipsi, qui nos uehementer adfligunt, uel socii
eorum possint nunc dicere uel probare, quod simus haeretici,
sed ne quidem de se negare, quod superiori tempore haeresim
aui acerrime uindicauerint cum intolerabili supplicio fidelium
aut certe ei manus dederint damnata catholica fide, quam
prius adserebant, dum metuunt pro Christo filio dei etilium
perpeti, pro quo etiam laico fideli quaeuis mors atrocissima
subeunda est, quia nobis donatum est, ut ait apostolus.
pro Christo, non tantum ut in eum credamus sed
ut etiam pro illo patiamur; talis enim mors uel passio
beatae inmortalitatis occasio est. |

Non latet mansuetudinem et deuotam deo religionem uestram,
quam impia quamue pestifera sit haeresis Arriana, contra
quam ἃ patribus nostris apud Nicaeam spiritali uigore con-
scriptum est, ita ut et apostolicae fidei pia confessio serua-
retur atque ipsius haeresecs perpetua damnatio seruaretur, ne
quis falli posset in posteris. sed Arrius ut cor Pharaonis non 6
credens diuinam in se tunc datam fuisse sententiam nescio
qua ratione subripuit apud Constantinum sperans, quod ipsius
Suffragio spiritalium sacerdotum sententia rescissa recipi posset
in ecclesiam. denique idem Constantinus iusserat, ut ei sanctus
ac beatae memoriae episcopus Alexander communicaret, non
ille Alexander, qui fuit diuinae fidei episcopus in Alexandria
(qui et plenus sapientia et spiritu sancto feruens eundem
AÁrrium primus et detexit et expulit et in perpetuum damna-

9 Philipp. 1, 29

2 cum nec ipsi om. V 8 eorum V : quorum ᾧ uél probare om. Φ
81oico V 11 ut om. π 1 nicheam 9 GSpiritali V: tali Φ con-
scripta Φ 16 et om. Φ . confessio Vmxy: confessione σύ 17 atque
ipsius. seruaretur om. π damnatione seruaretur Vo: fir-
maretur in marg. o? Sérm. 18 posset o: posse V, possit Φ arius V
19 diuina Φ 21 spiritalium Vo: spirete talium m, speret et talium x
spiret et alium 9, spiret et talium y; specialium Strmond, rescigsa
om. ᾧ 22 deneque V constantius Φ ei V: eis X, eius Y
28 communicaret non ille alexander om. Y 20 friens 9 26 perpetuo ᾧ

8 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

uit), sed iste Alexander, qui in hae Constantinopolitana urbe

4 fuit et ipse admirabilis episcopus. qui cum uideret, quod
Arrius saeculi istius rege niteretur, exclamauit ex imo pectoris
dolore stans in loco sacrari ad Christum uerum et sempi-
ternum regem et dominum omnium regum, ne illam labem s
in ecclesia pateretur intrare. cuius oratio quam constans
fuerit, quam fidelis, hinc probatum est, quod idem ÁArnus,
antequam intraret ecclesiam, dedit poenas nouas et grauis-
simas usque ad turpem interitum. nam cum pridie quam se
putauit sanctam ecclesiam imperatoris auxilio homo impius 19
intraturum, cum nihil languoris, nihil doloris in corpore pa-
ieretur sed, quod grauius est, solo animi morbo insanabiliter
aegrotaret, humana consuetudine secessum petit atque illic
cum sedit, grauissimo repente dolore cruciatus omnia sua uiscera
et ipsum cor. quod erat thesaurum impietatis, effudit in 15
stercora aique ita (mirabile dictu) internis omnibus euacuatis
atienuatus est uel ad momentum sicut luridati corporis tabe
resolutus est. ut per angustias foraminis ei sedilis totus ipse

8 laberetur. digna haec poena impio. digna haec mors turpis
pesüfero haeretico atque de spiritu diaboli foetidissimis mem- se
bris digna haec sepultura: nouo enim exemplo et cruciarr
debuit οἱ perire, qui nouas aduerscs unigenitum filium dei
commentatus fuerat impietates, dicens eum non uere de patre
natum οἱ quia erat, quando non erat, et quia er nihilo sub-

] hac om. 9 2 uiderit Φ 3 regni (regno Y^ teneretur (teneret x) Φ
eximium 9 4 dolo € lea V — 6 ecclesiam Sirm. * hic V
9 quam V: iam Φ 10 homo V: immo € 11 langoris κα
12 qued om. ς 13 petüt 9 — 14 cum sedit X: dum sedit Y, cum
sederet V repente om. Y 15 thesaurus o? 16 dictum 9 —— inter-
ameis Φ 17 monumentum | — lozridat r, lurididati cx, iurdidat Y
tabes est lotes est xy. tabes est solutus est z, tabes lotes est 5. tabis
δεῖ lutas est κ 13 ot om. Φ 19 haec poema impio digna om. Φᾧ
haeo mors V. 20 membris V. 21 digna om. e haec V: ac Φ
33 perire qui) Rmis folu 47 in y; emcderunt duo folia, ita wi folium,
quod hod es ἐδ, incipiat inde a werbis dem integram mec snb ($ 88)
28 impietatis dicente * — 34 qui erat quod nen Φ etom. X —

10

15

20

25

Epist. II 7—12. 9

stitutus est, ne eiusdem substantiae et diuinitatis e& sempi-
ternitatis et omnipotentiae, cuius et pater est, crederetur.
hoc ideo retulimus augustae mansuetudini uestrae, ut uero 9
intenta uestra prudentia animaduertat, quam uenerabilis fides
sit conscripta apud Nicaeam aduersus Arrium, cui et deus
non solum per auctoritatem scripturarum diuinarum sed etiam
per sacratissimam orationem sancti quoque Alexandri testi-
monium dedit, et quam exseerabilis est impia doctrina Arrii,
quam in ipso Arrio nouo genere supplicii sententia diuina
damnauit non expectans in illo diem iudicii, ut exemplo poe-
mae eius ceteri perterriti praecauerent, ^ quo utique exemplo 10
nec illud dubitandum est, etiam hos apud deum esse damnatos,
qui Arii impiam doctrinam renouandam uel suscipiendam esse
crediderunt. quomodo enim eos perpetua poena disiungit, quoa
impia doctrina non separat? pares reos etiam uestris legibus
unus carcer includit atque una ferit sententia. sed et illud
ambigi non potest, hos esse uere catholicos, qui per exilia,
per genera suppliciorum, per atrocitatem mortis illam fidem
sine dolo uindicant, quae apud Nicaeam euangelica atque
apostolica ratione conscripta est, quam deus apertissime pro-
bayit supplicio Arrii impugnantis eam. — quod si haec apud 11
uos uera sunt, quae apud scripturas diuinas uera roborantur,
aduertite, piissimi et religiosissimi imperatores, in quo rei
sint, qui sub his diuinis regulis et professionibus fidem suam
ac deuotionem Ohristo deo consecrauerunt nullum timorem
diuino timori praeponentes. ^ sed licet Arrius sit sepultus in 12
stercoribus, reliquit tamen suae impietatis heredes; denique
non defuerunt uermes, qui de eius putrido cadauere nasce-

lnec X οἱ diuinitatis. ommipotentiae om. V 8. creditur Φ
3 auguste Ve: augusti , agusti s — 5 nichenam so, nicenam 9, ny-
cheam x 7 quoque om. φ 9 in om. Φ arriano Φ 10 illo diem g?;
illo die VX, illum diem 9 — ut V: sed nt Φ 11 praeceuerint πα
12 eum Φ 14 poena om. s 17 hos πσ, os 9: hoc Vx 90 aplica V
24 diuinis om. « 98 arius Y — in om. V 97 stercoribus aliquos
famen suae impietatis heredes dereliquit b — reliquid V. 98 qui de V.
quid κα, qui sy — putredines σφ, putridines x, putritudines π'

10 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

rentur. per quos quae gesserit diabolus artifex erroris, longum
est exsequi, etiamsi exsequi possemus; infinita sunt enim et
incredibilia, non tamen falsa. illud uero nunc, quod ad prae-
Sentem causam facit, exponimus, quod imperatorem Constan-
tium per fraudulentam disputationem Árrianae impietatis
participem fecerunt. dedissent et isti in praesenti poenas, si
non oporteret secundum apostoli sententiam et haereses esse,

18 ut probati manifesti fierent. — habentes ergo hi, quos diximus,

uermes Arrii adsistentem sibi regiam potestatem primum
quidem per singulos in euersionem catholicae fidei et in ex-
cidium sacrae religionis pro Arriana impietate contendunt, ita
ut resistentes aut calumniis adpeterent uel poenis uel exilio
cruciarent et necarent. ubi tamen amplius per suam rabiem
grassati sunt et fecerunt sui ubique terrorem, non iam con-
tenti ire per singulos, postremo cogunt undique in unum
episcopos conuenire et datur locus ad synodum Orientalibus
quidem Seleucia Isauriae, Occidentalibus uero ciuitas Arimi-
ldnensis. atque illic primum quidem episcopi pro sancta flde
uenientes confirmant illam expositionem, quae apud Nicaeam
conscripta est, ita ut nihil inde minueretur, eo quod euan-
gelicam fidem uerbis inexpugnabilibus explicaret et Arrii im-
piam doctrinam diuina auctoritate damnaret. tunc demum
oblatam ab Ursacio, Ualente, Germinio et Gaio huiusmodi
fidei conscriptionem, quae et fidem catholicam reprobaret et
Árrium absolueret, immo et introduceret pestiferam eius doc-
trinam, execrantur et damnant tam impiam fidem eorum quam
eliam ipsos, inexpiabile scelus esse iudicantes, qui patrum
fidem uenerabilem uiolent, si hos tam impios atque impiam
]5eorum consceriptionem pateretur ecclesia. ^. mittunt quoque

7 Cor. I 11, 19

2 possimus Φ᾽ 8 uero om: 4constantinum ᾧ 9 adsentientem Φ
primus V llarrianam iinpietatem Φ ita ut resistentes «sque ad
inuadere non potuerunt (8 75) om. o 12 penis V 14 crassati V

i

sui scripsi: sibi V 17 isaurire V areminensis V 428 ursatio V
27 qui scripsi: si V

ον

15

25

Epist. IT 12—19.. 11

decem legatos ad imperatorem Constantium scribentes, quae
gesta sunt, et hortantes simul, ut ipse quoque decreta patrum

pro fide uenerabili contra haereticos inuiolata seruaret. mit-16

tunt sane et haeretici legatos: quos tunc familiarissime et ut
Suos suscepit Constantius; eos uero legatos, qui pro fide

catholica contra haereticos uenerant, reprobat et per suos nunc -
gratia inuitat, nunc minis perterret et interim sola dilatione
diseruciat, ut in ultimum, cum iram regis metuunt, cum non
dignantur pro Christo filio dei exilium perpeti, cum propriis
sedibus et ecclesiarum perniciosissimis possessionibus oblec-
lantur, rescindant, quod pie uindicauerant, et suscipiant, quod

ut impium damnauerant. liceat in hoc apud uos religiosos 17

imperatores in causa dei dolentius ingemiscere: episcopi plus
iram regis terreni timuerunt quam Christum uerum deum et
sempiternum regem; grauius exilium temporale esse crediderunt
quam perpetuam poenam secundum Esaiam indormitabilis
uermis et ignis inextinguibilis; suauiora habuerunt propria
domicilia et possessiones quam in regno Christi beatam et

perpetuam habitationem. ^ sed Constantius non contentus 18

ruina et labe decem legatorum mittit Áriminum, ut omnes
illie episcopi similiter uerterentur. qui et ipsi malo illo exemplo
legatorum suorum piam fidem patrum, quam uindicauerant,
reprobant subscribentes in illa fide Arrianorum, quam integro

et libero iudicio damnauerant. ^ aduertit sapientia uestra 19

Áriminensem synodum piissime coeptam sed impiissime ter-
minatam. eadem autem et apud Seleuciam Isauriae ab epi-
Scopis impietas commissa est. iudicate, piissimi et religiosis-
simi imperatores, in quo rei sunt et in quo merentur adfligi,
qui nolunt cum talibus episcopis conuenire, qui cum primum
fidem integram uindicarent et impiam fidem reprobarent, postea,
eum metuunt exilium, cum rebus suis et sedibus oblectantur,
uertunt sententias, damnantes ad nutum haeretici imperatoris

16 Esaias 66, 24

10 perniciosis siriis V, corr. o 11 rescindunt V, corr.o — suscipiunt V,
corr.o 18 ingemissere V 24 dumnauerunt V, corr. Sirm. 29quia:qu V

19 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

illam apostolicam, quam uindicauerant, fidem et suscipientes
20illam Arrii, quam reprobauerant, impietatem. ^ nonne gratum
habere debuerunt, si tamen credebant futurum dei iudicium,
omnia mala perpeti quam esse uenerabilis fidei proditores,
euius uirtus sancti quoque Alexandri orationibus et Arrii
supplicio fuerat adprobata? maxime cum et gloriosae passionis
praecessisset exemplum licet paucissimorum episcoporum, qui
ne euangelicam apostolicamque fidem uiolarent, ne impiis
adquiescerent, non exilium, non supplicium nec aliquam atro-
2lcitatis mortem recusauerunt. ^ denique ante synodum Arimi-
nensem Paulinus de Triueris constantissimus episcopus datur
in exilium piam fidem uindicans et execrans consortium
22 Àrrianorum. — sed et apostolicus uir Lucifer de Sardinia Ca-
ralitanae ciuitatis episcopus ob hoc, quod bene esset agnitus
per contemptum saeculi, per studium sacrarum litterarum,
per uitae puritatem, per constantiam fidei, per gratiam diui-
nam, à Romana ecclesia missus est legatus ad Constantium
et ob hoc, quod fidem uenerabilem uindicauit, quod detexit
et conuicit haereticos, ductus est in exilium cum omni atro-
23 citate iniuriarum. — similiter et Eusebius a Uercellis nec non
et Dionysius Mediolanensium, Constantio regi primum fami-

liaris, cum adhuc ignoraret eum fautorem esse haereticorum;

postea tamen quam ei cognitum est et probatum, quod hae-
reticos uindicaret, respuit regis impiam familiarltatem, malens
exilium, ne Christi dei amicitiam perderet, ne sanctorum con-
24sortium non haberet. ^ sed et Rodanius mittitur in erilium
nec non et Hilarius, qui etiam scripta conira haereticos et
praeuaricatores edidit, licet postea uero interruperit fauens
praeuaricatoribus, ut non dicamus interim, quia T ubi et haere-

9 uirtus V: ueritas Sirm. 7 qui nec V, corr. o? — atrocitatis mortem V:
mortis atrocitatem Sirm. 15 sacrum V, corr. Sirm. 21 dionisius V
25 amicitias V, corr. p 29 ubi et corrupte V: fauit Mazochius,
Commentar. Neapol. Kalend p. 576; interim Xhaereticis? quia ubi (prae-
uaricatoribus ibi? et haereticis editor Oxoniensis

5

VA

10

15

25

Epist. II 90—99. 13

ticis, in quos eloquentiae suae uiribus perorauerat. Maximus 25
quoque de Neapoli Campaniae, eo quod esset inhabili stomacho
eb corpore delicatior, primum quidem, ut cederet, diu ad-
flietus iniuriis, deinde ubi ob constantiam animi fideique
uirtutem carnis infirmitate non uincitur, ductus estin exilium
atque illic martyr in domini pace requieuit. sed et Ru-26
fininus, mirae quidem simplicitatis sed admirabilior in tuenda
fide, effusione sui sanguinis praeuenit exilium. denique cum
pro fidei integritate persistit, hune Epietetus atrox ille et
dirus de Centumcellis episcopus ante raedam suam currere
coegit et, cum diu currit, sic in uia ruptis uitalibus sangui-
nem fundens expirauit. sciunt hoc Neapolitani in Campania,
ubi reliquiae eruoris eius in obsessis corporibus daemonia
afflgunt, pro gratia utique fidei illius, pro qua et sanguinem
fudit. ^ fuerunt et alii episcopi de Aegypto, licet pauculi, 27
quorum alii in fugam uersi sunt, alii uero in exilium dati,
eo quod nollent cum episcopis impiis et crudelibus conuenire.
quam utique salubre fuerat, quam pulcrum quamue gloriosum,
si omnes illi episcopi pari uirtute et simili conspiratione
fidem, quam recte semper uindicauerant, in finem usque ser.
assent, non exilia neque supplicia pertimescentes ad capiendam
utique futuram in dei Christi regno perpetuam beatitu-
dinem! — et tacemus, quod fortassis ipsum illum Constantium, 28
quamuis regni potestate terribilem, tantorum tamen episco-
porum unita constantia confutasset et frangeret, fortassis
etiam et intellegere fecisset magnum pretium esse istius fidei,
pro qua nullus episcoporum exilium prosceriptiones tormenta
mortemque recusaret. sed paululum territus tantus episcoporum
numerus cateruatim dederunt manus impietati e& ad maiorem.
iam uesaniam incalluit impietas tam facili strage multitu-
dinis. non hoe minus sacrilegium est, non haec minor im-29
pietas, quam si sub persecutore gentili idolo sacrifieatum est,

3 aüfictis V, corr. o 6 Rufinianus Sirm. 10 dyrus V 18 egypto V
97 pseriptiones V, corr. o? 80 incallilJuit V (eras. a): incallauit a, in-
caluit o, inclinauit cod. A4ngelic. 292, Sirm. — 82 super secutore V, corr. o

14 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidel etc.

quia et in haeresi perterritum subscribere daemoniis sacri-
ficare est, siquidem docentibus scripturis diuinis doctrina
30 daemoniorum est haeresis, sicut et idolatria. ^ interea quia
apud quosdam multitudo praeponitur ueritati, eo quod pau-
eulos habeat sectatores, et ob hoc affligimur, quod in paucis
sequimur inuiolabilem fidem et multos uitamus propter impias
haereses et sacrilegas praeuaricatorum subscriptiones: quid
censetis in hac causa, o iustissimi imperatores et catholicae
fidei uindices? de his duabus partibus cui calculum datis?
una est pars, in qua multi sunt episcopi; sed ubi multi sunt, 10
illie per praeuaricationem sacra Christi fides uiolata est semper
ante defensa, illic metu regis Arrii suscepta impietas est
semper ante damnata. ubi uero paucissimi sunt, illic per
erilia, per cruciatus, per effusionem sanguinis, per ipsam
mortem fides Christi uindicatur et Arrii impietas atque omnis 15
9lhaeresis ut summum malum execrabiles sunt. 5868 etsi non
est dubitandum paucos episcopos esse pretiosos de merito
confessionis et inuiolabilis fidei, multos uero nullificari merito
haereseos uel praeuaricationis, quia in causa ueri, maxime in
causa religionis et sacrae fidei, non numerus numero compa- 39
randus esi sed pura illa apostolica fides probata exiliis, pro-
bata cruciatibus licet unius, multorum infidelitstibus praepo-
nenda est: tamen necessarium est damnatae praeuaricationis
diuinum quoque praesens proferre documentum, ut sicut in
Arrio impia secta eius diuina animaduersione punita praeiu- 26
dicat ei de sectatoribus eius, quod eadem illos poena maneat,
qua torquetur οἱ Arrius, ita et de praeuaricatoribus sacrae
fidei nihil aliud sentiendum sit, quam quod in uno uel duobus
praeuaricatoribus poenis praesentibus diuino iudicio deter-
92minatum est. ^ Potamius Odyssiponae ciuitatis episcopus se
primum quidem fidem catholicam uindicans, postea uero prae-
mio fundi fiscalis, quem habere concupiuerat, fidem praeuari-

brad

2 cf. Timoth. I 4, 1

2 est p? Sirm.: et V 3 idololatria Sirm. — 6 uitemus V, corr. Sirm,
90 potamus δ odyssipene V: Olysippone g? ín marg.

οι

Epist, II 80—85. ^15

catus est. hunc Osius de Corduba apud ecclesias Hispaniarum
et detexit et reppulit ut impium haereticum. sed et ipse
Osius Potami querela accersitus ad Constantium regem minis-
que perterritus et metuens, ne senex et diues exilium pro-
seriplionemue pateretur, dat manus impietati et post tot annos
praeuaricatur in fidem et regreditur ad Hispanias maiore cum
auctoritate, habens regis terribilem iussionem, ut si quis
eidem episcopus iam facto praeuaricatori minime uelit com-

municare, in exilium mitteretur. — sed ad sanctum Gregorium 33

Eliberitanae ciuitatis constantissimum episcopum fidelis nun-
tius detulit impiam Osii praeuaricationem; unde et non ad-
quiescit memor sacrae fidei ac diuini iudicii in eius nefariam
communionem. sed Osius, qui hinc plus torqueretur, si quis
ipso iam lapso staret integram fidem uindicans inlapsa firmi-
tate uestigii, exhiberi facit per publicam potestatem strenuis-
simae mentis Gregorium, sperans quod eodem terrore, quo
ipse cesserat, hunc quoque posse cedere. erat autem tunc
temporis Clementinus uicarius, qui 'ex conuentione Osii et
generali praecepto regis sanctum Gregorium per officium

Cordubam iussit exhiberi. ^ interea fama in cognitionem rei 34

cunctos inquietat et frequens sermo populorum est quinam
est ille Gregorius, qui audet Osio resistere?" plurimi enim
et Osii praeuaricationem adhuc ignorabant ζοῦν, quinam esset
sanctus Gregorius, nondum bene compertum habebant. erat
enim etiam apud eos, qui illum forte nouerant, rudis adhuc
episcopus, licet apud Christum non rudis uindex fidei pro

merito sanctitatis. ^ sed ecce uentum est ad uicarium et multi 35

ex administratoribus intersunt et Osius sedet iudex, immo “οἱ
Supra iudicem, fretus regali imperio, et sanclus Gregorius
exemplo domini sui ut reus adsistit non de praua conscientia
sed pro conditione praesentis iudicii, ceterum fide liber, et
est magna expectatio singulorum, ad quam partem uictoria

1 ossius V e£ sic semper per duplicem s hyspaniarum V — 8 Po-
tamii Sírm. ^ querela V — minisque Sirm.: in his que V — 10 eliberi-
tarie V, corr. o? 16 quod del. ρ2, om. Sirm. 28 οὐ add, Sirm.: om. V
82 at V, corr. o |

16 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

declinet. et Osius quidem auctoritate nititur suae aetatis,
Gregorius uero auctoritate nititur ueritatis; ille quidem fiducia
regis terreni, iste autem tiducia regis sempiterni. et Osius
scripto imperatoris utitur, sed Gregorius scripto diuinae uocis
960btinet. οὗ cum per omnia Osius confutatur, ita ut suis 5
uocibus, quas pro fide et ueritate prius scripserat, uindicaretur,
commotus ad Clementinum uicarium *non' inquit *'cognitio
tibi mandata est sed exseculio. uides, ut resistit praeceptis
regalibus: exsequere ergo, quod mandatum est, mittens eum
in exilium". sed Clementinus, licet non esset Christianus,
tamen exhibens reuerentiam nomini episcopatus in eo maxime -
homine, quem uidebat rationabiliter et fideliter obtinere, re-
spondit Osio 'non audeo inquiens 'episcopum in exilium
mittere, quamdiu adhue in episcopali nomine perseuerat, sed
da tu prior sententiam eum de episcopatus honore deiciens
et tunc demum, exequar in eum quasi in priuatum, quod ex
97 praecepto imperatoris fieri desideras. αὖ autem uidit sanctus
Gregorius, quod Osius uellet dare sententiam, ut quasi deiectus
uideretur, appellat ad uerum et potentem iudicem Christum
totis fidei suae uiribus exclamans Christe deus, qui uenturus so
es iudicare uiuos et mortuos, ne patiaris hodie humanam
proferri sententiam aduersus me minimum seruum tuum, qui
pro fide tui nominis ut reus adsistens spectaculum praebeo,
sed tu ipse, quaeso, in causa tua hodie iudica, ipse senten-
tiam proferre dignaberis per ultionem. non hoc ego quasi 56
metuens exilium fieri cupio, cum mihi pro tuo nomine nullum
supplieium non suaue sit, sed ut multi praeuaricationis errore
liberentur, eum praesentem et momentaneam uiderint ulti-

n

0

p

$

20 cf. Petr. I 4, 5 (Timoth. II 4, 1)

4 utitur V: nititur Sirm. — scripta Sirm. 6 iudicaretur o 11 er-
ibens V — in eo o: meo V 12 homine ras. ez homine V 15 dei-
cient V, corr. o? 17 werba ut autem uidit usque ad iudicare ($ 40)
fere ad uerbum adfert Pseudo-Isidorus de «iris illustr. c. 14 18 dare V:
ferre Isidor. ^ deiectum V, corr. p? — :19 ad uerum o?: aduersum V
20 uisceribus Isidor. 25 dignare Isidor. non ego quasi exilium
metuens fugere cupio leidor. 26 metves V, corr. o

10

Epist. II 86--49. 17

onem'. et eum multo inuidiosius et sanctius deum uerbis 98
fidelibus interpellat, ecce repente Osius, cum sententiam
conatus exprimere os uertit, distorquens pariter et ceruicem
de sessu in terram eliditur atque illic expirat uel, ut quidam
uolunt, obmutuit, inde tamen effertur ut mortuus. tunc ad-
mirantibus cunctis etiam Clementinus ille gentilis expauit et,
lieet esset iudex, tamen timens, ne de se quoque simili sup-
plicio iudicaretur, prostrauit se ad pedes tanti uiri obsecrans
eum, ut sibi parceret, qui in eum diuinae legis ignoratione
peccasset et non tam proprio arbitrio quam mandantis imperio.
erat tunc stupor in omnibus ac diuinae uirtutis admiratio, 99
quod in illo spectaculum totum nouum üisum est: nam qui

. proferre uoluit humanam sententiam, mox diuinam perpessus

15

25

est grauiorem, et iudex, qui iudicare uenerat, iam pallens ut
reus timebat iudicari, e£ qui quasi reus in exilium mittendus
adstiterat, a iudice prostrato rogabatur, ut parceret quasi
iudex. inde est, quod solus Gregorius ex numero uindi- 40
cantium integram fidem nec in fugam uersus nec passus exi-
lium, eum unusquisque timuit de illo ulterius iudicare. ^ uide- 41
tisne damnatae a deo praeuarieationis mira documenta? scit
melius omnis Hispania, quod ista non fingimus. sed et
Potamio non fuit inulta saérae fidei praeuarieatjio. denique
cum ad fundum properat, quem pro impia fidei subscriptione
ab imperatore meruerat impetrare, dans nouas poenas linguae,
per quam blasphemauerat, in uia moritur nullos fructus fundi
uel uisione percipiens. non fuit auari hoc tormentum leue; 42
moritur, qui propter concupiscentiam fundi fiscalis fidem
sacram uiolauerat et, cum ad fundum properat, poenali morte
praeuenitur, ne uel uisionis solatio potiretur. in sacro euan-
gelio legimus uerba improperantis ad diuitem, qui sibi de

2 Osius residens fastu quasi regalis imperii cum 15 607. 9 conatus
8cripsi: conatur V, conaretur Isidor. | ceruicem ac de Isidor. 4 illico
Isidor. | 8 tanti V: sancti Jsidor. Sirm. 10 mandantis Jstdor.: man-
datis V 12 nouum Gams (Kirchengesch. von. Spanien II 277): noui-
mus Κ΄ 18 uersus est nec passus est exilium Zsidor. 19 iudicare
Isidor.: uindicare V

XXXV. 2

18 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

conditis uanissime gloriabatur: stulte, inquit, hac nocte
anima tua abs teauferetur; quae praeparasti, cuius
erunt? si quis hoc scriptum et de Potamio conuenire con-
sideret, intelleget in eum non leuiter iudicatum, maxime pas-
sum linguae supplicium, in qua et diues ille apud inferos ;
43 uehementius cruciatur. ^ sed et Florentius, qui Osio et Po-
tamio iam praeuaricatoribus sciens in loco quodam communi-
cauit, dedit et ipse noua supplicia. nam cum in conuentu
plebis sedet in throno suo, repente eliditur et palpitat atque
foras sublatus uires resumpsit. et iterum et alia uice cum 1o
ingressus sedisset, similiter patitur neo adhuc intellegens
poenas suae maculatae communionis. nihilominus postea cum
intrare perseuerasset, ita tertia uice de throno excutitur, ut
quasi indignus throno repelli uideretur, atque elisus in terram
ita palpitans torquebatur, ut cum quadam duritia et magnis ,s
eruciatibus eidem spiritus extorqueretur, et inde iam tollitur
44non ex iore resumendus sed sepeliendus. scit hoc, quod
referimus, magna ciuitas Emerita, cuius in ecclesia plebs hoc
ipsum suis uidit obtutibus. sed et hoc.considerandum est,
quia Florentius haec passus est, qui nondum subscripserat so
impietati, sed tantum quod communicauit praeuaricatoribus
45fidei non ignorans eorum praeuaricationem. ^ hoc ideo intu-
limus, ut uideant illi, quid sibi agendum sit, qui cum non
subscripserint ut praeuaricatores, tamen per communionem
praeuaricatoribus sibi cognitis copulati sunt, et puto quod ss
46 intellegant, quid exemplo Florentii timere debeant. sed
longum est referre alia quoque documenta poenis praesentibus
damnatae praeuaricationis, quae diuinum iudicium uariis in
locis exercuit, ad hoc scilicet, ut qui scripturas diuinas qua-
dam ratione non respicit, uel praesenti ultionis diuinae animad- so
uersione intellegat, quid sibi sectandum sit quidue uitandum.

] Luc. 12, 20

17 more V: morte inepte Gams l. c. p. 315 22 retulimus Sirm.
30 ultionis scripsi: ultione V diuina o — animaduersionis cod. Corsin.
817 31 uitandum οἷ; utendum V

Epist. II 43—49. 19

uindieare uoluit deus uel in paucos sine dubio et illa ratione,
«ne», quàe per scripturam diuinam de praeuaricatorum futuris
suppliciis minitatur, uelut fabula putaretur, si nunc in hoc

8a2eculo in neminem uindiearet. intellegant nunc omnes 47

5 episcopi praeuarieatores fidei, quam grauissimis suppliciis

10

25

-

reseruati sunt, quando in suos socios in hoc quoque saeculo
ad stuporem omnium uindieatum est. δὰ hoc enim etiam
praesentes poenas praeuaricationis exposuimus, ut quod in
paucos uindicatum est, credatur et in omnes eorum similes
uindicari, maxime cum et scriptura diuina hoc ipsum adse-
ueret, quod et per praesentia documenta monstratum est, et
hoc consideretur, piissimi imperatores, in quo rei sunt, qui
cum talibus diuina sacramenta non copulant, quorum et per-
petua supplicia sacris leguntur in libris et suppliciorum exempla
uidentur in saeculo.

Sed quaesumus miram beniuolentiam uestram, ut adhue48-

nobis pro contemplatione Christi dei infatigabilem audiendi
patientiam commodetis, dum adhuc, summatim licet, ex-
ponimus, in quantum creuit impietas. .execrabiles enim
Arriani in partibus Orientis et maxime in Aegypto non
fuerunt hoc solo contenti, ut episcopi damnata fide integra
in eorum impiam sententiam declinarent, sed hos ipsos, qui
primum fuerant per catholicos episcopos ordinati, ubi pro
eorum desideriis subseripserunt, in laicorum numerum exige
bant et postea iterum eos idem haeretici episcopos ordi
nabant, ut non solum fidem catholicam damnare uiderentur

sed etiam ordinstionem factam per catholicos episcopos. ἰἴη- 49

tendite in hoc aduerdus catholicos quasi quendam triumphum
haereticorum et miseram et quasi ultimam et foedissimam
eaptiuitatem in his episcopis, qua damnata pia fide et catho-
lieis episcopis in eorum se dominium delusionemque tradiderunt
metu exilii et ut episcopale nomen apud homines retinere
uiderentur, quod utique iam apud deum post subscriptiones

2 ne add. »? 19 execrabilis V, corr. ὁ 20 egypto V 28 ἢ dam V
80 qua damnata scripsi: quadam nata V, condemnata Sirm. 82 per-

tinere V, corr. 9? S.rm.
9*

20 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

impias non habebant. sed ideo nominis istius etiam cum omni
dedecore quaerebatur auctoritas, ne illis possessiones ecclesiae
tollerentur, quas utinam numquam possedisset ecclesia, ut
apostolico more uiuens fidem integram inuiolabiliter possi-
deret! et nune his talibus non communicare summa impietas
dicitur et hoc sub uobis imperatoribus, qui, ut uestrae con-
stitutiones elocuntur, uenerabilis ecelesiae diuinam sanctimoniam
uindicatis (non est autem mirum, si haec tam atrocia eorum
50 commissa occupati rei publicae prouisionibus ignoratis). has
eorum impietates execrantes episcopi, qui pro fide poenas
exilii perpetiebantur uel qui se in fugam dederunt, licet essent
corpore discreti per interualla regionum, tamen spiritu in unum
positi per mutuas litteras apostolico uigore decernunt nullo
genere talibus episcopis posse communicari, qui fidem illo
modo, quo supra retulimus, prodiderunt, nisi si laicam postu-

51lauerint communionem dolentes suisimpietatibus. ^ sed mortuo

Constantio patrono haereticorum Iulianus solus tenuit im-
perium, ex cuius praecepto omnes episcopi catholici de exiliis
relaxantur. solet hoc facere diuinitas, ut etiam per aduersarios
Christianae religioni suae consulat, ut tanto magis, qui cul.

52 tores sunt Christi, pro fidelibus elaborent. 8648 non multo

post Iuliano intercepto Iouianus efficitur imperator, qui uin-
dicans fidem catholicam dedit calculum episcopis catholicis. sed
illi egregii episcopi, quam«quam» sub Constzntio integram, quam
uindicauerant, fidem haeretica subscriptione damnauerant,
uidentes quod imperator pro catholicis episcopis interuenit,
iterum se ad confessionem fidei catholicam transtulerunt. et
ubi iam fides et ueneratio Christi est, quando pro terreni
imperatoris arbitrio episcopi nunc ex catholicis fiunt haeretici
et idem ipsi ex haereticis ad fidem catholicam reuertuntur?

53sed etsi quidam confessores fatigati in ultimo talium se com

munioni iungendos esse crediderunt euertentes illa statuta,
quae prius aduersus eos prophetica et euangelica atque apo-

20 religionis V, correxi 22 iobianus V 24 quamquam scripsi:
quam V 32 statua V, corr. o?

bh

0

Epist. II 49—56. 81

stolica auctoritate decreuerant, numquid hoe potest, diuinam ob-
ruere ueritatem? numquid hoc potest euangelieis praeiudicare
doctrinis? numquid apostolicas labefactare sententias et illam
praesertim dei uocem dicentis: qui perseuerauerit usque
5 in finem, hie saluus erit? sed et apostoli Pauli uasis electionis 54
ἃ Christo domino pronuntiati, euius ad Galatas scribentis haec
uerba sunt: sed etsi nos aut angelus de caelo euan-
gelizauerit praeterquam euangelizauimus uobis,
anathema sit! unde etidem ipse inferius in eadem epistola pro-

10 Sequitur dicens: si enim, quae destruxi, haec iterum
aedifieo, praeuaricatorem me constituo. confessor
utique faetus est de euangeliis, de uocibus prophetarum, de doctri-
nis apostolorum: quis fidelium dubitet hune confessionis
meritum non habere, si scripturarum diuinarum iura subuertens

15 ineipiat aedificare, quae destruunt euangelia? am non scripturae 55
diuinae impugnantur, quando cum episcopis filii dei negatoribus
pax ecclesiastica copulatur? quis est enim, qui considerans uim
diuinae religionis pacem perfidorum deo placere confidat, nisi si,
uta patribus decretum est, in laicorum se numerum tradant suae

30 perfidiae dolentes? ^ sed esto, habeant pacem cum infidelibus: 56
in quo tamen offendunt, in quo laedunt imperatores, in quo rem
publicam uexant, qui diuini eontemplatione iudicii huiusmodi
pacem respuunt, quae sacrilegos recipit, praeuaricatores fidei
honorat, fauet hypocritis, despicit ueritatem, Christi dei ueri

35 filii negatores tamquam dominos ecclesiae constituit, populum
perfidiae labe contaminat, euertit euangelia? hinc rei sumus,
hine sub nominis uestri auctoritate patimur persecutiones ab
his episcopis, qui pro nutu prioris imperatoris haeresim uin-
dieantes contra fidem catholicam perorabant. heu gemitus:

so idem episcopi aduersus fideles et catholicae fidei defensores

4 Matth. 10, 32 5 cf. Act. 9, 15 6 Gal. 1, 8 9 Gal. 2, 18

5 wasis..pronuntiati scripsi: uas..pronuntiantis V — 6 galathas V
18 fidelium V: fidelibus e, wnde fidelis o^, fideles Sirm. — quis Hartel:
qui V —— dubitat Sirm. απὸ V: tunc Sirm. ὠὀΒ si om. Sirm.
25 dominus ecelesia V, eorr. g* Sirm. 99. perhorabant V

99 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

haeretici prius imperatoris decreta praeferebant, idem et nunc
episcopi aduersus fideles et catholicae fidei defensores catho-
57licorum imperatorum iura proponunt! haec cum dolore om-
nium uiscerum loquimur deflentes, non quod non sit fidelibus
gloriosum sub quolibet pro uero perpeti, sed quia tantus
est stupor in saeculo, ut haec illorum tantis inuoluta per-
fidis non agnoscatur impietas, ut nemo intellegat, quomodo
etiam regias aures semper inludunt in uexationem Christiano-
rum οἱ fidelium sacerdotum sed suh uocabulo pacis impietas
tegitur et speciosum pomen unitatis opponitur ad patrocinium
58perfidorum. — sed bene, quod ipse saluator uirtutem suae
pacis exposuit, ne quis simplici pacis uocabulo caperetur et
eam quibuscumque saeculi impietatibus copulasret, dicens
pacem meam relinquo uobis, pacem meam do uo-
bis; non sicut hic mundus dat, ego do uobis. pacem
suam a mundi pace discreuit. nam si haec pax deo grata est,
quae in ecclesiam recepit episcopos infideles, quid ergo opus
est in persecuüionibus aestus perpeti, carcerem sustinere, ire
obuiam gladiis alque omnia genera suppliciorum mortisque
tolerare. quando quidem post negationem, post perfidiae
sacrilegia propter pacem hanc, quam deo placere confidunt,
securus unusquisque infidelium tamquam inlibatus saluo
S9episcopali honore suscipitur? ^ uani iam secundum hanc
adsertionem et martyres iudicandi.sunt. ad quos enim fructus
poenas mortemque ferre maluerunt? si enim, qui metu
persecutionis negauerunt filium dei, non habent poenam,
immo potius honorantur, nec martyres coronam passionis
sperare debuerunt, immo potius pendunt supplicia suae
temeritatis. hoc enim necesse est consequatur; non enim fieri
petest, ut aon ubi ἡ contraria iudicentur. nomme manifestum

14 Iob. 14. 3v

8 praepenent Sirm. b pre were, quod conieceret. Sirm. habet V
l3 et eam Sirm: etam V 13 quibascemque scrüpsi: quecumque F.
quecumque Sirm. 3$ eame V. corr. Sirm. 30 ebi V: ibi Sirm,
sibi Hartel sed nere em pow ai alque ercuerint

Epist. II 57—68. 23

est, ad quam uocem coartantur uocabulo pacis istius uel
quod pronuntiare cogantur, ut si negatores filii dei recte in
honore corroborantur, credamus martyres tamquam pro sua

lemeritate puniri? ^ sed absit: absit, ut hoc admittat con 60

5 scientia Christiana; credimus enim filio dei pronuntianti: qui
me negauerit coram hominibus, et ego negabo
eum coram patre meo, et qui me confessus fuerit

coram hominibus, et ego confitebor eum coram
patre. meo. X uerumtamen et in hac causa diuinum iudicium 61
10 cognoscite prolatum praesentibus documentis, ne quis putatet
acceptandam pacem talium episcoporum, etiamsi ad uerae
fidei confessionem reüerterentur post subscriptiones impias
uel nefarias haereticorum commmuniones, quibus scientes sub-
eubuerunt, ne aut possessiones ecclesiae perderent aut hono-

16 res. sanctusuir Maximus episcopus, cuius supra meminimus, 62

fidem uindicans rectam consortiumque reprobans huereticorum
ductus est in exilium. in loco eius praeuaricatores ordinant
nomine Zosimum, qui et ipse prius quidem catholica uindi-
cabat. res ista in Neapoli ciuitate Campaniae acta est. cogno-
39 βοὶΐ hoc sanctus Maximus et de exilio scribens dat in eum
sententiam non solum episcopali auctoritate sed etiam aemu-

latione ac uirtute martyrii feruens in gloriam diuinam. sed 63

post aliquot annos beatus Lucifer de quarto exilio Romam
pergens ingressus est Neapolim Campaniae, ut diximus, ciui-
26 tatem, ad quem Zosimus uenire temptauit illa forte fiducia.
qua scilicet iam .de impietate correxisse uidebatur. sed hunc
confessor Lucifer suscipere noluit non ignorans, quae gesserat.
immo et sancti spiritus feruore episcopi et martyris Maximi
sententiam robustius exequitur dicens, quod episcopatum
. 380 ipsum, quem sibi ut adulter uindicat spiritalis, animaduertentis

: 6 Matth. 10, 38 et 32

[1 quo artantur V, correxi — 8 confiteor V, corr. Sirm. 10 probatum
Sirm. 17 exilio V, corr. o praeuaricatorem ..Zosimum quia et
Mazochius 1. c. p. 578 18 fort. quidem «fidem»catholicam 22. feruens
Mazochius l. c : fruens V

94 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

dei iudieio non habebit «et» hic quoque sentiel poenam suae

64impietatis. sed non post multum temporis idem Zosimus

cum in coetu plebis uult exsequi sacerdotis officia, inter ipsa
uerba sacerdotalia eius lingua protenditur nec ualet eam
reuocare intra oris capacitatem, eo quod contra modum naturae
extra os penderet ut boui anhelo. sed ut uidit se linguae
officium perdidisse, egreditur basilica et (res mira!) foris iterum
in officium lingua reuocata est. et primum quidem non intelle-

gitur compleri in eum sententiam martyris et confessoris, sed

cum hoc totiens patitur, quotiens et basilicam diuersis diebus
temptauit intrare, ipse postremo recognouit ob hoc sibi linguam
inter pontificii sollemnia uerba denegari, ut sanctorum episco-
porum in eum rite prolata sententia probaretur. denique cessit

65 episcopatum, ut ei lingua, quae cesserat, redderetur. non

res antiquas referimus, quae solent quadam ratione in dubium
uenire: uiuunt adhue praesentia ista documenta, nam et Zosi-
mus hodieque in corpore est usum iam linguae non amittens,
posteaquam maluit eum amissione episcopatus uiuere dolens
suis impietatibus. nonne etiam de similibus praeiudicatum
est nihil illis prodesse, quod quasi sub correctione episcopi
esse perseuerant? non enim correctio est ista sed inlusio,

66 prout sunt imperatorum tempora, fidem uertere. ^ haec, haec
res decepit et Ualentem imperatorem, cum in haereticis uidet

constantiam defensionis, in istis autem egregiis catholicis in-
constantiam fidei. nam utique probatur illi, quod hi, qui se
catholicos adserebant, subscripsissent prius cum haereticis
damnantes quam primum defenderant fidem, et dicebant haere-
tici (si nostra fides mala est, quare sub Constantio pro ipsa
subseriptum est ab his, qui nune se catholicos dicunt hane
fidem uindicantes, quam cum primum defenderent conuieti

l et add. Sirm.: om. V hie V: sic Sirm. 9 capatitatem V:
meatum Sirm. 6 os o: hós V 7. basilicam V, corr. Sirm. |. 10 et V:
in Sirm... 11 ob p?: ab V 14 episcopatu a?.rectius μὲ puto, episco-
patui Sirm. . 20 correptione V, correxi 21 correptio α 30. con-
uinti V, corr. o "

15

Hj

Epist. II 64—69. 25
rationibus sub Constentio damnauerunt?' his rebus Ualens
motus ignorans uirtutem uerae fidei et constantiam cum in-
constantia conferens impietatem haereticorum cum quadam

justitia uindieabat. ^ et tacemus, quod etiam sub Ualente 67

iterum se quidam haereticis tradiderunt, quos nunc nihi-
lominus uidemus inter catholicos nominari. inde est, unde
etiam plebes haereticorum ad fidem impiam roboratae sunt,
dum haeretici i malo perseuerant et, qui putantur catholici,

de bono recedunt aliquotiens subcumbentes haereticis. qua

15

80

enim auctoritate hi tales episcopi contra haeresim praedicant,
cui se subscripsisse negare non possunt? et qua fiducia
catholicam fidem plebi suadere nitantur, cum constet, quod

eam. impiis subseriptionibus reprobauerint? ^ uidetisne etiam 68

uestris temporibus, sed ut credimus ignorantibus uobis, fidem
quidem piam, atque utinam uel uere, sed etsi uere cum quadam
tamen iniustitia uindicari, cum per indignos episcopos uindi-
eatur in afflictionem piam fidem defendentium sacerdotum et
in pernieiem fidelium laicorum? sed nefas putatur tot prae-
uaricatores deicere et conscientem ad iniustitiam turbam
reprobare. et ubi est iustitia uerae religionis, si addicenda est
impiae multitudini et hoc sub piissimis et religiosissimis im-

peratoribus? ^ non.sic in diluuio iudicatum est, ut turbaó69

uinceret infidelium, sed et Noe ille iustissimus ideo magis
deo placuit, quod in illo excidio mundi solus iustus inuentus
est. nihilominus et in Sodoma et Gomorra graues poenas dedit
impia multitudo, unde hospitalissimus Loth ob iustitiam libe-
ratus est cum duabus tantummodo filiabus. sed nec dei
aemulator Helias, qui fuit singularis, obtritus est, cum
aduersus illum quadringenti quinquaginta falsi sacerdotes
niterentur, sed omnis turba illa impia sacerdotum luit poenas

23 cf. Genes. 7, 1 25 cf. Genes. 19 27 cf. Regn. III 18

9 quidem V, corr. o? 9 quam V, corr. o? 19 consentientem p? in
marg, Sirm. 21 multitudini//// (eras. s) V — 26 iustissimam V, corr. o -
28 fori. qiia ^ obtritus scrips$: obtentus V — 29 quadringenti o: con-
tingenti V

96 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

sub unius fidelis manu et hoc spectante rege Achab, qui
70falsos sacerdotes impie uindicabat. 864 nec Iehu rex Israel
detulit impiae multitudini sacerdotum; denique omnes falsos
Sacerdotes, qui sub rege Achab fuerant in culmine, oum
religiosa fráude in domum religionis impiae conuocasset quasi
eos post ritus religionis remuneraturus, iussit occidi, ita ut
nemo de his superesset, et legimus, quia ob hoc factum ita
placuit domino, ut filii eiusdem regis quarta progenie sederent
7lin throno Israel. sunt et alia multa simillima exempla. quae
quidem nos non ideo dicimus. quasi qui uelimus alicuius 10
sanguinem fundi: absit hoc a uotis nostris; hoc enim qui
nunc fieri cupit, exorbitat a legibus Christianis. factum est
quidem tune, quia et illo tempore id ipsum diuina lege fieri
licebat, quando adhue totum corporaliter agebatur, donec
cresceret instructio spiritalis. sed non, quia quidem nunc non 16
licet bonis et fidelibus falsorum sacerdotum sanguinem cupere,
idcirco fideles falsis sacerdotibus addicendi sunt, ita ut grauis-
728imis eorum persecutionibus affligantur. falsum uideatur.
quod dicimus, si non uariis in locis ecclesiae fidelium sacer-
dotum alibi inuasae et alibi destructae sunt, si non iunterpel- so
lationibus illorum sancti quique comprehensi et, diu ad iniurias
inclusi et postremo missi sunt in exilium, si non etiam et
ceteri quidam in carcere, alii autem tractu et caede mulcati
animas reddiderunt, ob nullam aliam causam, quam quia metu
diuini iudicii nolebant communicare cum perfidis uel sociis ss
78perfidorum. . in Hispania Uincentius presbyter uerae fidei
antistes quas non atrocitates praeuaricatorum passus est. eo
quod nollet esse socius impiae praeuaricationis illorum, eo
quod beatissimo Gregorio communicaret, illi Gregorio, cuius
snpra, ut potuimus, fidem uirtutemque retulimus? contra quem so

2 cf. Regn. IV 10, 19 sqq. 7 Regn. IV 10, 80

1 manüm V.corr. o. 2 ieu.V 8 multitudini o Sirm.: multitudinis V
4achah V — 19 exorbitat a o: euorbitata V — 14 agebajtur V 15 quia
quidem scrépsi: quicquid V, quin o? — I7 adicendi V, corr. o. 98 mul-
ctati 26 hyspania V

Epist. II Τ0--Ἴ6. 27

primum quidem interpellauerunt Baetieae prouinciae consu-
larem, tunc demum sub specie intercessionis postulatae ex
aliis locis plebeia colligitur multitudo et irruunt die dominica
in ecclesia et Uincentium quidem non inueniunt, eo quod ipse
s praemonitus etiam populo praedixerat, ne illo die procederent,
quando cum caede ueniebant. hoc enim putauit fieri melius.
si irae locum daret. — sedilli, qui ad caedem parati uenerant, 74
me sine causa furor illorum uenisse putaretur, certa Christo
deo deuota ministeria, quae illic inuenta sunt, ita fustibus
1e eliserunt, αὐ non multo post expirarent. sed quia plebs sancta
Uineentii presbyteri magis eos execrabantur post illas eorum
caedes, quae in dominico factae sunt, egregii episcopi, ut
plebs uniuersa terreretur, ab ipsis principalibus incipiunt;
denique postulant exhibitionem decurionum ciuitatis illius et
15 ut includantur in carcerem. ex quibus unus principalis patriae
suae, eo quod fidem firmiter ut fidelis in deo retineret exe-
erans labem praeuaricationis, inter eos et ipse catenatus fame
frigore necatus est cum fletu et gemitu illius prouinciae,
quae honestam uitam eius optime nouerat. ^ egregii et catho- 75
soliei episcopi Luciosus et Hyginus huius crudelitatis auctores
sunt. et interea inuaserunt quidem basilicam, sed fidem plebis
inuadere non) potuerunt. denique alibi in agello eadem plebs
basilicam sibi ecclesiae fabricauit, ad quam eum sancto Uin-
centio conueniret. sed satanas, qui nusquam patitur Christum.
»5 pie coli. inflammat eos et iterum deposita postulatione ex
diuersis urbibus decurionum ac plebeia multitudo colli-
gitur. simul etiam et presbyteri eius ad loeum ueniunt, 76
ecclesiae illius ianuas confringunt diripientes inde, quicquid
ad sacra ecclesiae ministeria pertinebat, et postremo, quod

1 beaticae V, corr. o? 4 ecclesiam αὐ Sírm. ^ 5 procederet Sirm.
12 post dominico del. cede V ^ egregii seripsi: egressi V — 14 et
supra lin. V: om. Sirm. 15 ineludantur V sed a ez n corr. 21 sunt V:
fuerunt. Sirm. 92 non add. o: om. V. denique] rursus incipit «b
(excepto. y) 28 ecclesiae Vx: ecclesiam «9, eclesia o, om. irm.
34 sathanas 6 plebeia πα: plebea V, plebia x, plebem iam &
27 et om. x 29 sacrae Φ posttremo V.

28 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

horroris est dicere, ad cumulum perpetrati sacrilegii ipsum
altare dei de dominico sublatum in templo sub pedibus idoli
posuerunt. haec utique illi faciunt, qui paenitentes de impia
subscriptione suscepti sunt ad catholicam disciplinam propter
bonum pacis et unitatis! quid grauius gentilis eultor idolorum 5
77 faceret, si haberet licentiam ecclesiam persequendi? 568
apud Triueros Bonosus presbyter inclusus intestatus ac diu
poenas senex dedit propter obseruantiam intaminatae fjdel
illius, pro qua et inelytus Paulinus eiusdem ciuitatis episcopus
in exilio martyr animam dedit. in ipsa quoque urbe Roma 10
quam graues persecutiones fidelibus inlatae sunt! ubi et
beatus Aurelius episcopus communicans beatissimo Gregorio
aliquotiens afflictus est; sed hic uir sanctus, licet sit saepe-
78numero afflictus, tamen propria accersione requieuit. in
Macarium uero presbyterum multa impiorum commissa sunt. 15
hic erat in eadem urbe Roma presbyter mirae continentiae,
non uino stomachum releuans, non carnis esculentia corpus
eurans, sed oleo solo escas asperiores miligans, ieiuniis et
orationibus uacans. sane pro merito fidei et abstinentia habe-
bat gratiam sancti spiritus in hoc, ut de obsessis corporibus so
eiceret daemonia. ideo uitam eius meritumque memorauimus,
ut tanto magis impii iudicentur hi, qui tales uiuere non
79 sinunt in Romano imperio. eodem tempore grauis aduersum
nostros persecutio inhorruerat infestante Damaso egregio arehi-
episcopo, ita ut fidelibus sacerdotibus per diem sacros plebis ss
coetus ad deseruiendum Christo deo conuocare libere non lice-

l erroris $ — cum illum X, cum illo 9 perpetratis V 2. altarem zoo
sublatum..idoli om. o 4 catholica disciplina Φ ὃ quid V: que Φ
6 si haberet om. o 7 treuiros x, treueros c, treuerus a9 — 9 inclytus
0^.o 1llgrauis πχῷ persecutionis oxo, persecutionibus * 12 com-
municat .X, commune cum Ὁ 14 arcessione Φ. 15 macharium V«
(machario xo) multa V: υἱἱἱ Φ 16inV:de4 . eadem om, b. 17 es-
colentiao,excolentia X 18soloV:et( 19 abstinenti », abstinentiae Sirm.

.21 eiceret o: eicere V, eiecerit (eieceret co) — 22 hii ax uidere 4
28 senunt X, sustinent p 25 dies Φ plebes xoo 26 coetus V:
colligere (collegere .X) et eos «P (et eos..liceret om. x) seruiendum ce

10

15

Epist. II 76—52. 29

ret. sed quia pro conditione rerum quolibet tempore uel clam
salutis nostrae sacramenta facienda sunt, idem sanctus pres-
byter Macarius dat uigilias in quadam domo conuoeans frater-
nitatem, ut uel noctu diuinis lectionibus fidem plebs saneta
roboraret. sed diabolus, qui fauet impiis, quia et impii fauent 80
diabolo, nec in occulto patitur diuina sacramenta celebrari.
denique tendunt insidias clerici Damasi et, ubi cognouerunt,
qnod sacras uigilias celebrat eum plebe presbyter Macarius,
irruunt eum officialibus in illam domum et plebem dissipant
non resistentem ipsumque presbyterum comprehensum non iam
ducere dignantur sed per silices trahunt, ita ut in eoxa eius
pernieiosum uulnus fieret, atque alio die sistunt eum ante
iudicem ut magni criminis reum. ^ cui quidem iudex ueluti8l
sub imperiali reseripto et minis extorquere contendit, ut cum
Damaso conueniat. sed presbyter memor diuini iudicii prae-
sentem iudicem non timens reppulit perfidi communionem
atque ideo datur in exilium et, cum est apud Ostiam, atro-
citate illius uulneris moritur. —cuius quidem tanta fuit sancti- 82
tas, ut eum etiam episcopus loci illius nomine Florentius
communieans Damaso cum quadam ueneratione suspexerit.
namque eum in quodam uetusto monumento eum fratres sepe-
lissent, non est passus idem Florentius iacere eum illie, ubi
indigna sepultura uideretur, sed transfert eum inde et sepelit
in basilica martyris Asterii, ubi in loeo presbyteri qui T iuxta
sepulturam. hoc pio suo obsequio, in quantum poterat, Damasi

1 wel dam..facienda sunt om. x 3 macharus ΚΦ — conuocans o:
conuocaril/l (eras. s) V. conuocant P ὀ 4 utow Φ — diuinafie..
Toboraretur Φ 6 in om. $ — 7 et om. cx 8 macharius jb — 9 in-

ruunt d — offclibus V 11 coxsa V 12 sistunt V: statuunt Φ
13 uelut Φὀ 15 praesente iudice ^ [16 perfdiae Φ (perfidei 9)
17 est apud om. Φ ostiam 9: hostiam xc, hostiw/| V, hostia x
atrodiatis b 98 transfert V: transferens gw, transfers mz — et om. b
sepelliit X, sepeliens — 24 basilic V — ubi Vzibid; — presbyteri V:
presbiteri X, presbiter o; — iuxta Vg: iusta xo; — 25 sepulturam V:
sepulturam habent 4b; locus corruptus. fort. ubi in loco presbyteri qui-
escit iusta sepultura

90 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

89 scelus a se faeere contendebat alienum. — aduertat tranquillitas
uestra: si haec fieri uultis in Romano imperio aduersus sanctos
et fideles ab his qui praeuaricatores sunt, nonne metus est,
ne sanguis fidelium Romanum grauet imperium? nam idem
Damasus accepta auctoritate regali etiam alios catholicos 5
presbyteros nec non et laicos insecutus misit in exilium per-
orans hoc ipsum per gentiles scolasticos fauentibus sibi iudi-
cibus, cum utique uestrae constitutiones aduersus haereticos
decretae sint, non aduersus catholicos, et tales catholicos, qui
fidem integram nec sub haereticis imperatoribus reliquerunt, 10

84 οὐ quidem grauia multa perpessi. ^ sed et nuper temptauit
grauiter persequi beatissimum Ephesium episcopum sanctae
fidei aemulatione feruentem, ordinatum intaminatae plebi
Romanae a constantissimo episcopo Taorgio et ipso inlibatae
fidei uiro, sub inuidia falsi impositi cognomenti per suos defen-
sores interpellans iudicem Bassum quasi aduersum Luciferianos.

85sed Bassus olim catholicam fidem uenerans sciebat in Lucifero
nullam haereseos fuisse prauitatem, quippe quem et bene
nouerat pro fide catholica decem annos exilia fuisse perpessum,
et pro constantia suae integritatis reppulit accusationes Damasi 30
negans se facturum, ut homines catholicos et integrae fidei
uiros insequeretur, dicens maxime, quod ipsae constitutiones
imperatorum contra haereticos solummodo promulgatae uide-
antur, non contra hos, qui sanctissimam fidem sine saeculi
ambitione conseruant. et tunc primum erubuit Damasus, quod s;
inuentus est iudex, qui solus imperialia scripta piissime inter-

86 pretans tueretur. nam eti hoc ipsum necessarium est, ut
falsi cognomenti discutiamus inuidiam, qua nos iactant esse

$

4 romanorum 9 7 sibi om. 9 10 fidem integram] $nciptt rursus y
12 effesium V, eresium χσχ, heresium «9 — sanctitate Φ 18 feruente «
intemante .X, intimante φ, intimanite y — plebe (plebem y) romana Φ
15 uero Φ inuidia a falsi V 17 luciferum Φ 18 hereseus ox,
heresius Y 20 constantiae suae integritate 9 22 ipse V6, corr. o
28 modo ex modü corr. V — 24 fide zoo, fidei x — 25 conseruans Yc
27 et om. c ipso V 28 falso X, falsum Y iactant esse V:
iactantes «b

ον:

10

1

m

d

Epist. II 83—89. 31

Luciferianos. quis nesciat illius cognomentum tribui secta-
toribus, euius et noua aliqua doctrina transmissa est ad disci-
pulos ex auctoritate magisterii? sed nobis Christus magister
est, illius doctrinam sequimur atque ideo cognomenti illius
sacra appellatione censemur, ut non aliud iure dici debeamus
quam Christiani, quia nec aliud sequimur quam quod Christus
per apostolos docuit, haereses autem ideo hominum appel-
lationibus denotatae sunt, quia et hominum commenta tradi-
derunt. perdit enim in se Christiani nominis appellationem,

qui Christi non sequitur disciplinam. dicant nune, quid Lucifer 87

nouum doeuerit, quod non ex Christi magisterio traditum est,
quod non ab apostolis discipulis saluatoris transmissum est
in posteros. et bene, quod libros scripsit ad Constantium,
non, ut plerique, gloriam captans ingenii sed diuina testimonia
aptissime congerens contra haereticos et contra ipsum patronum
haereticorum, ad diuinam aemulationem pro filii dei amóre
succensus. denotent, quid illie contrarium seripturis, quid

nouum quasi haereticus scripsit. quos quidem libros, cüm 88

per omnia ex integro ageret, suspexit et Athanasius ut ueri
uindieis atque in Graecum stilum transtulit, ne tantum boni
Graeca lingua non haberet. parum est: quin etiam propriis
litteris idem Athanasius eosdem libros praedieat ut prophe-
tarum et euangeliorum atque apostolorum doctrinis et pia
confessione contextos. οὺ quamuis plurimis in eum laudibus
erigatur, tamen non aequat ad meriti eius praeconium, et
quidem cum amplius laudare non posset: ita rerum elus
supereminentia quaeuis laudans lingua superatur. sed Lucifer89

22 Athanasii ad Lucifer. epist. (VI, Luciferi opp. ed. Hartel p. 825, 8 tf.)

1 tribuisse Φ 2 et V: in Φ δὅ apellatione V αἰεὶ (dicere Y)
iure érsp. D 6 quia 9: qui V 10 quid V: qui 9 (quae o) 1uci-
feruh 9 11 magisterinm Yx 15 patronum V: tronum ? 18 eum
om. V 19 uiri 20 uindicis V: uindices X, uindex Y 21 graeca
om. o qui V 28 euangelistarum Sirm. doctrinis] reliqua
om. c — 24 plurimis meritis eius € omissis intermediis 26 posset V:
possit et 6 eius om. V 27 supereminentiam Yx

82 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

ignarus licet artificiosae eloquentiae, tamen ut prophetico et
euangelico atque apostolico more scriberet, quod super omnem
humanam eloquentiam est, habuit gratiam sancti spiritus ex
merito rectae fidei et sincerissimae conscientiae. per quem
etiam diuinas uirtutes operatus est non solum in Sardinia sed 6
in ipsis quoque quatuor exiliis usque adeo, ut eum aduersarii
magum dicerent, cum apostolicas uirtutes per eum fieri negare

90non possent. ^ uenit ad hunc et sanctus Gregorius et admi-
ratus est in illo tantam doctrinam scripturarum diumarum et -
ipsam uitam eius uere quasi in caelis constitutam. iam iw
quantus uir Lucifer fuerit, cum illum admiretur et Gregorius,
qui apud cunctos admirabilis est non solum ex conlisione illa
Osii sed etiam ex diuinis uirtutibus, quas habens in se gratiam

91sancti spiritus exsequitur? ^ quid ergo? et in hoc impii sunt,
«quod» eum Lucifer secundum scripturas diuinas et crediderit 15
et docuerit et uixerit et in nomine Christi sit uirtutes operatus,
ad opprimendos uerae fidei uindices Luciferi nomen imponant,
nescientes miseri summum se committere sacrilegium, cum
doctrinam Christi sub hominis appellatione designant, sicut et
in hoc impii sunt, quando sacrilegas institutiones pro arbitrio zo
hominum editas sub Christiani nominis auctoritate defendunt.
an non summa impietas est iniquitates suas et sacrilegia sub
Christi nomine uindicare? an non summa impietas est piam
doctrinam sub Christi nomine consecratam humanis appellati-
onibus denotare? sed haec fraus, haec atrocitas aduersus fideles 25
in Hispania et apud Triueros et Romae agitur et in diuersis
Italiae regionibus.

1 artificiose V: artificium reus Y, artificio reus «v, artificior cos x
8 ex Φ: et V 4 quem X: quae VY 7? magum Y et ez magnum
corr. x: magnum V« filerint X, fierent o, fierent et y — 10 constitütam
Sirm.: constitutum V (constituti o?), constituta Φ 1] quantum uis Φ
12 condicione (-nem mx) illa (-am. «) hostiae Φ 13 habent Φ
15 quod inserui: om. V et om. 17 primendos V oppo-
nant , imponunt Sirm. 2420 sint V 21 edita V 2428 est V: et Φ
pia (impia Y) doctrina Φ 24 consecrata Φ 25 donari? 26 hyspania V
triberos V, treueros *, treuerus Y« 27 rellligionibus (eras. li) V

LI

15

Epist. II 90—94. 38

Adserendum nunc necessario est, quod in his partibus gestum 92
est, ubi egregii episcopi non fidei ueritate sed sola catholici
nominis appellatione uestiti non solum per iudices neque
tantummodo per manum militarem fideles et ueros catholicos
dissipant sed etiam interdum per suos clerieos ignorantibus
iudicibus uel etiam dissimulantibus atrocia exercent. et qui
finis erit, si cuneta referamus, quae singuli quique fidelium.
passi sunt atque patiuntur? unum tamen aírox persecutionis
facinus ad compendium referendum est, quod in Aegypto apud
Oxyrynchum commissum est sub totius testimonio ciuitatis.
certa pars est apud Oxyrynehum sanctae plebis, in euius sacro 93
numero plerique quanto intentius ad res diuinas studium
euramue posuerunt, tanto sollicitius diligentiusque fidem catho-
licam inuiolabiliter seruare contendunt, ita ut se nullis haere-
ticis nullisque praeuaricatoribüs per diuina commisceant sacra-
menta. ad hane obseruantiam plerique eorum eruditi sunt
exemplo δὲ motu beatissimi Pauli, qui isdem fuit temporibus,
quibus et famosissimus ille Antonius, non minori uita neque
studio neque diuina gratia quam fuit sanetus Antonius. nouit
hoc et ipsa ciuitas Oxyrynchus, quae hodieque sanctam Pauli
memoriam deuotissime celebrat. ^ sed haee ipsa pars plebis, 94
"ubi uidit episcopum illius ciuitatis nomine Theodorum in
impiam praeuaricationem fuisse conlapsum, ita ut non solum
fidem integram condemnaret neque ut tantummodo impie
subscriberet sed ut etiam laicum se fieri ab impio Georgio
pateretur et denuo ab ipso haeretico episcopum ordinari,
exsecrata est eius communionem habens secum presbyteros et
diacones illibatae fidei, per quos fruebatur diuinis sacramentis

ladserendum..partibus om. s. — necessarium Φ 2 egrigii (sic) V.
aegri Φ 8 iudicem Φ neque V: aeque mx, et que Y 4 militare d»
αἰτοῦ Yz 5clos V 7 referimus singillatim quique ΦΟ 8 persecutiones v.
persecutionem V 9 egypto V 10 oxoryncham V: exorynehum x? exorin-
eum Y et similiter per exo etiam ceteris locis 11 sancte V: sacre Φ
18 posuorum V l4seruare om. x — itaom. 10 praedicatoribus Φ
17 monitu xo Sírm. 18 minor Hartel 19 ποῦ V 90 sancti b 21 me-
mora Φ 98 impiarum zx, impiorum errorum Y — 97 exsecreta (corr. o)
est V:exacratam Φ 28 fonebaturtP (fabebatur x) — diuini sacramenti Φ

XXXV. 8

34 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

una cum supra memorato beatissimo Paulo. sed postea etiam
episcopum sibi per tunc temporis episcopos catholicos ordi-
nauit sanctum Heraclidam, tanto magis idoneum, quanto et
firmius contra haereticos et praeuaricatores debuit ordinari,
qui et in uita esset perspicuus, a prima aetate deo deseruiens
contemptis bonis saecularibus et in fide et doctrina perfectus
existens. unde et pro apostolica fide, pro doctrina euangelica,
pro conuersatione caelesti apud cunctos illic uenerabilis est,
solis tantummodo haereticis et praeuaricatoribus displicens;

95 unde et magis deo placet, cum talibus displicet. ^ sed hic

tantus ac talis ita coepit exercere pontificium, ut ad opinionem
fidei eius et doctrinae atque ipsius sanctissimae conuersationis
plerique etiam de longissimis regionibus aduenirent execrantes
nefariam praeuaricatorum societatem eiusque sacrosanctum

96 consortium desiderantes. ^ sed ille egregius bis episcopus hoc

non patitur. et primum quidem uexat per publicas potestates,
ita ut aliquotiens solum intempesta nocte raptum per lance-
arios de urbe sustulerit. sed cum eaedem potestates non in
hoe perseuerant, in quo temerarie coeperant (quod enim ius
habere poterant contra episcopum catholicum ? unde et merito
ἃ coepta persecutione cessarunt, maxime unus ex ipsis etiam
diuina plaga admonitus), tunc egregius iste bis episcopus iam
propriis uiribus nititur et mittit turbam clericorum ad eccle-
siam beati Heraclidae catholici episcopi eamque euertit de-
struens undique parietes, ita ut ipsum altare dei securibus

] una V: sunt z, om. x, sententia Y — super V 2 eps f, episcopis x,
episcopus Y . catholicus Yx 9 sanctam € eraclidam V: hera-
clidem 9 idoneo Φ ὁ sclaribus V 7 p aplica V 8 conuersione V
apud V: 8 populo 9 . cunctus y, uinctus xxo 10 deo om. x 12 atque
ipsius] fimis foli 49 $n codice x; excidit folium unum; quod hodie est
folium 50 incipit a werbis ubi autem idem (pag. 38, 18) 18 aduenerint ox
14 societatem eiusque V: societate que xx, societate atque o SACIO-
sancto ( fidei consortium s$nterpolat o 11 intempestate xo lanci-
arios o, lanciarius xx — 18 eadem Vb, corr. o 19 temerarie ceperant V
20 habere om. ᾧ episcoporum V . et om. Φ 21 ἃ ceptà o: ac-
cepta V, accepta b 2424 heraclyde V

10

10

15

25

Epist. II 94— 99. 35

dissiparet, cum horrore totius ciuitatis et gemitu, quod illa
ecclesia euerteretur, cuius episcopum etiam diuersae partis

homines rectae et illibatae fidei confitentur. ^ aduertite, quae- 97

sumus, piissimi imperatores et rectae fidei uindices: numquid
pro tam impiis episcopis edicta proponitis, ut hi affligantur,
qui ob meritum fidei et sanctissimae uitae mundo ipso preti-
osiores sunt? credite, religiosissimi imperatores, beatum Hera-
clidaum unum esse de illo numero sanctorum, de quibus refert
scriptura diuina dicens: circuierunt in melotis et
caprinis pellibus, indigentes, in tribulationibus
et doloribus afflicti; quorum non erat dignus

mundus. quomodo enim beatus Heraclida non talis est, 98

qui omnia saecularia respuens oblectamenta per ipsas amari-
tudines confragosae uitae istius aemulans dominica uestigia
nudus expeditusque uirtutum iter salutare sectatur, qui sic
pro diuinae fidei amore conspirat, sicuti et sanctos legimus
eonspirasse, nihil habens de saeculo quam pro fide tribulati-
ones et dolores, sic uiuens, sic incedens, sicuti et illi sancti,
de quibus supra positum est testimonium ? merito ergo et
beatus Gregorius ceterique sancti episcopi sanctimoniae istius
uenerabili consortio in tot malis afflictae ecclesiae uelut

diuinis.solatiis releuantur. non solum autem in tam uene- 99.

rabilem episcopum grassatus est Theodorus sed et in ipsam
sanctissimam plebem eius, quae pro sincerissimi et fidelissimi
sacerdotis doctrina et moribus instituta est. et longum est
referri, quae contra pudorem propositumue sacrarum uirginum
molitus est, quarum monasteria pro merito sanctimoniae earum

9 Hebr. 11, 37 sq.

2 uerteretur V parti Φ 3 hominis zo fidei om. — auertite V
4 recte Vzo, rictae * ὅ hii adfligant Φ 6 meritis * 7 heracly-
dam V, eraclidam 9, heraclidem x 8. esse om. o 9 in om. . me-
lotias x, melotic.s x, melucias o 11 quorum non erat numerus (!) salutaria
(salutarique v) sacramenta fidelium etc. (pag. 37, 9) omissis intermediis
12 heraclyd// V non talis bis scripsit V, corr. o 16 sicuti bis
scripsit V, corr. o 8008 (pro scos) V 28 crassatus V 24 eiusque V
26 sacratum V, corr. Sirm.

8:

36 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

ciuitas ipsa ueneratur. sed et ipsos seruos dei aliquotiens
atrocibus afflixit iniuriis, quos magis probauerat sanctiores.
sed quid mirum, si oues ut lupus affligeret, quarum bonum
100 pastorem frequenter affligit ? ecce, qui sub uobis piis
imperatoribus et pro fide catholica uenientibus iactat se esse s
catholicum, euertens ecclesiam catholicorum, persequens catho-
licos sacerdotes et seruos Christi nec non et sacras eius
uirgines impie affligens! hic est egregius et sanctissimus ille
episcopus, qui cum fuisset primum ἃ catholicis episcopis
episcopus ordinatus, postea ab impio Georgio in laicorum 10
numerum redactus nihilominus ab ipso Georgio episcopus
ordinatus est in uexationem fidelium, sedens et communicans
in una eademque ciuitate cum Apollonio Melitianorum episcopo
consentienti impietatibus Georgii et cum ipso item Apollonio
idem Theodorus persequens beatum Heraclidam catholicae i5
101 fidei uindicem! ecce, cui quasi catholico basilica nunc tra-
dita est Apollonii ex generalis edicti uestri auctoritate, cum
utique idem Theodorus, qui quasi catholicus haeretici Apollonii
basilicam accepit, similiter impie gessit, ut gessit et Apollonius,
nisi quia atrocius gessit Theodorus, cum de episcopo catho- so
lico fit laicus, damnans piam fidem et subscribens Arrianae
impietati, αὖ ab haeretico iterum episcopus ordinetur! sane
hinc se uult catholicum uideri, quod et ipse nunc quosdam
presbyteros seu diacones Apollonii facit suasu quodam laicos
et eos iterum ordinat, ut uideatur turpissimae istius ordinati- 96
onis uicem referre, quam passus est. numquid non excedit
omne sacrilegium haec ludibria sub nomine catholico uindicare
102 in afflictionem fidelium sacerdotum atque laicorum ? — sed et
apud Palaestinam in Eleutheropoli est sacra uirgo Christi
nomine Hermione, generosis quidem edita natalibus sed fide so
et sanctimonia multum facta generosior, ipsam uirginitatem

2 quos οἷ: hos V 4 affligitur V, corr. o 11 numero V, corr. Sirm.
12 uexatione V, correx 14 item Sirm.: idem V 15 heraclydam V
16 catholica V, corr. o? 24 dicones V, corr. & 26 turpissime V
80 hermiome V, corr. o

-

x

8

15

25

Epist. II 100—105. 37

condecorans contemptu ferum saeeularium et humanae gloriae,
ad quam plerique affectant, etiam qui se saeculo et concu-
piscentiae carnis abrenuntiasse gloriantur. ^ haec in quantum
eastimoniam corporis sacro rigore custodit, in tantum animae
puritatem casta piae fidei obseruatione conseruat, non haere-
ticis, non praeuarieatoribus communicans, eo quod intellegat
uirginitatem corporis nihil prodesse, nisi et integritatem animae
sacra confessione tueatur, labem adulterinae communionis
effugiens et sectans salutaria sacramenta fidelium sacerdotum.
denique supplicat religiosis litteris apud beatum Heraclidam,
«ut eius sacris uisitationibus iuuaretur. sed pro beato Hera-
elida sanctus Ephesius uisitat, qui id temporis ob utilitates
ecclesiasticas ad episcopum Heraclidam de urbe Roma uenerat.
hie est Ephesius, quem supra diximus inlibatae plebi Romanae
episcopum a constantissimo Taorgio episcopo ordinatum. sed
cum uenisset Eleutheropolim, non solum Hermione cum suo
sacro monasterio releuatur sed et quidam fidelissimi serui
dei; inter quos etiam nobilis domus religiosi ad catholicam
fidem Seueri ex tribunis, diu quidem non communicans haere-
tieis et praeuarieatoribus sed nondum qui inuenisset catholi-
eorum sacram communionem. ubi autem uidit sanctum
Ephesium, post multas examinationes probans eum catholicum
tradidit se ei in sacram communionem, beatum se iudicans,
quod domum suam ex insperato diuina misericordia uisitasset
tam sancti sacerdotis aduentu, ductus in eius admirationem

2 quem V, cor. o 6 non praeuaric. Sírm.: cum praeuarie. V
10 heraclydam V 11 beato heraclyda V: beatum eraclidam "batum
(beatum man. 2) heraclidam κα, bato heracleda π' 12 qui id Vm;
quid xg 18 episcopum heraclydam V: episcopatum heraclidem κ, epi-
seopatum eraclidem o, episcopatum heraclide z — 14 hic est V: et 9x,
em inlibatae om. Φ — plebis Φ — rome V 16 eleuteropolem-2,
eleutheropolem x, eleuteropolim z ^ erminioni e, herminioni », hermi-
oni x eum suo..releuauit o 18 etiam om. 19 fort. com-
municantis 90 necdum qui om. πα inuenisse m2, uenisse αὶ
22 examinationis v, examinacionis x — 25 tam scripsi: tamen ΚΦ, tan-
tam Sirm. sacerdotes «P

103

104

105

106

107

98 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

non solum uitae eius puritate sed et quibusdam caelestibus
documentis. est enim tantae fidei et sanctimoniae beatus
Ephesius, ut quocumque perrererit, eum gratia diuina comi.
tetur. probauit hoc et plebs sancta apud Oxyrynchum beato
Heraclidae communicans, quae illum ob meritum diuinae
gratiae pia eius dilectione constricta ut quondam Asiani apo-
stolum Paulum cum magno fletu deduxit proficiscentem. non
haee laudandi studio loquimur sed ut scire possitis, quam
sanctae et fideles animae sub uestri nominis auctoritate gra-
uissimis persecutionibus affliguntur ab his, quos constat igno-
rantibus uobis etiam nunc usque aut haereticos esse aut
praeuaricatores aut socios talium. sed aduersus sanctum
Ephesium modicum quid conati in Palaestina hi, quibus sacra
ueritas onerosa est, postea destiterunt metuentes in illo et
fidei libertatem et constantiam animi et hoc ipsum cogitantes,
quod magis haeresis eorum et impietas prodi poterat, si sub
uobis catholicis imperatoribus integrae et constantis fidei epi-
scopum acrius inquietassent. ubi autem idem beatus Ephesius
inuitatus fidelium litteris in Africam nauigauit nobis apostolico

more dans praeceptum, ut circa sanctam fraternitatem diuinis.

et ecclesiasticis officiis incubaremus, id ipsum sancta illic
fraternitate poscente, egregius Turbo Eleutheropolitanae epi-
Scopus ciuitatis nostram exiguitatem despiciens in nos coepit
uelle consummare, quod in sanctum Ephesium consummare
non ausus est, nesciens quod Christi dei gratia etiam mini-

4 cf. Act. 20, 37 sq.

9 effesius V, efesius x, ephisius 9 gratia V: iustitia b 4 hoc V:
eos «b et om. 9 xyrinchum V, oxiscum o, oxyrcum m, oxys cunt x
5 heraclyde V ob V: ut Φ 6 apostolo χφ 7 Paulum om. ^
deduxerint xx, deduxerunt ᾧ 10 affligantur Sirm. 11 &ut V: ut wx.
om. o esse om. 18 effesium V, efesium x, ephisium 9 quod V
palestina Vb hii πφ 14 distiterunt πρ 17 uobis om. t — integre
et constanter «b 18 ubi autem] éncipit rursus cod. ὺ efesius Vx,
ephysius y, ephisius o 19 in V: ad ? 2420 dat 21 incumbere-
mes o sca ilic V: illic se a Φ 24 quod in sanctum Ephesium
(efesium Vx) consummare om. Y 26 nesciens om. € dei om. x

D d

0

μό

δ

10

25

Epist. II 106—109. 89

missimis seruulis eius patrocinetur, maxime pro causa rectae
fidei laborantibus. | namque hic Turbo, posteaquam audiuit
quosdam se integrae fidei copulare et per dei gratiam rem
ueri crescere, nobis exitia minitatur et turbas. sed et Seueri
domui incendium minitatum ueritati, qui tanto magis fidem
dei uindicat, quanto et Romano imperio fideliter militauit.
temptat quoque et sacram uirginem Hermionem insequi, illam
feminam, quam quicumque didicit, ut aliquam de euangelicis
feminis admiratus est. sed et singulis quibusque tendit insidias,
qui nobiscum sacrae communionis consortio copulantur, ueluti
nefas obiciens ex lege illa Babyloniae, quod intra nostra
domicilia sine labe haereseos et sine communione perfidiae
secundum euangelieas et apostolicas traditiones desiderantibus
fidelibus diuina sacramenta celebremus. simili enim furore et
quondam Babyloniae sanctum Danihelum hostilibus odiis in-
secuti sunt, quod in sua domo deum obseruantia diuinae legis
adoraret. ^ hic est Turbo, qui diaconus fuit Euthychi haere-
tici, sub quo beatus Lucifer Eleutheropolitanae ciuitatis patie-
batur exilium, qui et ipsum Luciferum fidem libere uindicantem
multis airocitatibus uehementer afflixit. sunt adhuc hodie in
Palaestina, qui illo tempore istis insequentibus poenas. grauis-
simas dederunt, eo quod cum catholice fidei episcopo Lucifero
conuenirent. negent, si non inter cetera sua atrocia ianuam
clausam securibus effregerunt, si non inruentes in Luciferum
fidelissimum sacerdotem diuina quoque sacramenta euerterunt,
unumquemque illic de his fratribus, qui conuenerant, impia

15 cf. Dan. 6

8 rem ueri V: rem uiri «x, remoneri et Y 4 exiit ἃ x, exiet ἃ Y
minitatur et turbus (corr. p?) V: me negatus (necatus x) turbo Φ
9 domui V (of. Rónsch, Collectan. philol. p. 30): domi , domus Sirm.
minitatem Φ ^ ueritate v, ueritatem x, pro ueritate y, pro ueritatem 9;
ueritati del. a* — 8 quam om. Φ 9 tend V 10 uelut Φ 11 ne-
fando zx, nefandi Y 14 celebramus Sirm. 15 Babylonii Sirm.
sanctum 9: secundum Y . Danielem Sirm. odi V 16 domum Yx
17 euthici Vx, euthyti x, euthyci y, eutici o 19 libere uindicantem (uin-
dicante xx) 5: liberam ei indicantem V 28 non 6: ic V 285 uerterunt V

108

109

110

111

112

113

40 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

egede mulcantes; negent, si non hodieque apud se mystica
uasa, quae tunc impie Lucifero diripuerunt, eum sacris codi-
cibus possident. tune utique Turbo cum Eutychio haeretico
uersabatur: extunc se catholicum dicens catholicos persequitur
sub auctoritate uestri nominis. auctoritatis piae contemplatione
fidem catholicam uindieatis: permittetis, piissimi imperatores,
ut sub uestri nominis auctoritate aduersus fideles diu: ubique
dominetur impietas? expedit enim hoc Romano imperio (quod
tamen affectu et fide eius, quam Christo deo exhibetis, obseruan-
tiae dicimus), ut qui Christum pie praedicant, persecutiones mor-
tesque patiantur, ita ut nusquam liceat deo pia altaria conlocare
aut certe, cum conlocata fuerint, destruantur? sub impio Achab
rege Israel occisis prophetis altariüisque destructis interpellat
Helias deum aduersum Israel in libro regnorum dicens: do-
mine, prophetas tuos occiderunt, altaria tua de-
Struxerunt et ego relictus sum solus et quaerunt
animam meam: hane inuidiosam interpellationem etiam
uestris temporibus sinitis ad deum fieri ἃ singulis quibusque
fidelibus sacerdotibus? 81 enim et taceant, numquid deus
haec ipsa fieri ignorat? quid? putamus, quod sine offensione
dei haec in ueros catholicos et in ueram eius ecclesiam per-
petrentur, quae olim aduersus seruos dei perpetrata grauissime
diuinis animaduersionibus uindicata sunt? et unde sunt tot
plagae, quibus orbis Romanus quatitur et urguetur? non opus

14 Regn. III 19, 10 (et 14)

Y multantes «b se mystica V: se habent (habens x) sancta Φ

8 ossident V ^ euthycio x, euthicio m, euticio 9 4 et tune V catho-.

licos Vn: catholicus Yx — 5 auctoritate uestri nominis om. V auctori-
tatis piae (P: auctoritate spei V ^ contemplationis ? (contemplacione x)
6 uindicantes x, uindecates y ^ permittetis o: permittens V, permitten-
tes Φ 7 aduersum ᾧ 10 persecutionis (-nes *9) mortisque Φ
morteque V 11 utom.o 18 regem Ym altarisque V: altares-
que Y, altarisque (-quae x) xx, altaribusque o 14 deum V: dominum «P
16 sum solus P (sum ego solus Vulgata): solus sum V 18 sinites y,
senetis *, finetis « ἃ om. Y 19 sacertibus V — 20 sine V: sint «
21 uiros Ymz, uros x in om. x eius Om. «4 22 seruos om. Φ

20

Epist. II 110—116. 41

est nune nos singula quaeque plagarum recensere, quae tran-
quillitas uestra recognoscit cum aestu et sollicitudine imperii
sui: communem istum dolorem uel tacendo mitigemus, ne
non tam compati quam exuleerare uideamur. sed hoc, quae-

5 sumus, piissimi imperatores, cogitare dignemini, quibus ex
eamusis ista proueniunt, utrum quia fideles serui Christi metu-
entes leges diuinas nolunt cum infidelibus conuenire an quia
weri eatholici a falsis sacerdotibus obteruntur ^ quomodo
enim non falsi sacerdotes sunt, qui iam non solum ob causam
10 praeuaricationis supra expositam deuitandi sunt sed etiam quod
plurimi quique eorum proprias etiam nunc haereses uindicant
sub ementita apud uos catholici nominis professione? quis
enim iam timeat episcoporum impia praedicare, quando totiens
commissa impietas honorata est, cum minime deicitur sacer-
as dotio? denique eum sint alii eorum Origenistae, alii anthropo-
morphistae, alii autem Apollinaris impii sectam tuentes, triplici
euneo alii aduersum sanctum spiritum diuefsis studiis solis
blasphemantes, sed et ipsi quoque, qui pie inter eos putantur
eredere, patris et filii et spiritus sancti tres esse substantias
90 uindieantes uel respicientes: nihilominus hi ommes de uestris
gloriantur edictis et sibi ecclesias uindicant, cum has impias
sectas patres nostri apostolica semper et euangeliea auctoritate
damnauerint. quas quidem nune discutere non est praesentis
opuseuli; sed tamen, quod moueat ad horrorem intentum

»s uerae fidei animum uestrum, dicimus. una, ut opinamur, haeresis
apud Ariminum sub haeretico rege suscepta est et nunc sub
wobis piis catholicis imperatoribus tot haereses uindicantur

2 recognoseat — 3 communem V: communione Ys, communionem x
i sed om. Y — 5 excogitare dignamini Φ — 6 proueniunt V: proueni-
ant Ys — utra Y 7an om. Φ S uii Φ — obtinenturd 10 ex-
posita Vi, corr. o —— diuitandi πχχ 14 sacerdotium Φ 15 alii
sorum V: aliorum Φ antromorphiste V, anthomorphste *, anthro-
mophitae s, anthropitae Y 16 apollinariis V, apollenariis x, apollenares Y
17 cuneo V: curi eo zx, errore Y — aduersus ᾧ solis om. Φ 18 et
ipsi..flii om. Y 20 respuentes Sirm. bii 92 semper aposto-
lica trsp. Φ 94. ab errorem ᾧ — 25 unam Φ

114

115

116

117

118

49 Marcellini et Faustini dé confessione uerae fidei etc.

non minus impiae quam est Arrii impietas. et cum aduersus
se libros uel epistolas singuli quique conscribant, tamen sibi
omnes uel ex directo uel ex obliqua concatenatione communi-
eant, inani studio philosophorum solis disputationibus litigantes,

non etiam ut Christiani ex deuotione sacramenti alter alterum :

uelut impium deuitantes, ut iam sicut in scolis ingenii uideatur
inter eos esse certamen, non autem sacra defensio uerae reli-
gionis, quandoquidem inter se sacramenta non separant, cum
implis sententiis ab inuicem separentur. ^ hoc autem ideo
faciunt, quia quidam eorum gloriae humanae, quidam uero
auaritiae student; et inde est, quod sibi inuicem sub impia
dissimulatione conludunt, ut nec possessiones perdant ecclesiae
nec honores. et interea, ut tot suas uelent impietates, ad in-
lusionem singulorum ueluti benignissimae mentis indicia
praeferentes aiunt ideo se etiam contraria sentientibus eccle-
siasticae communionis consortio copulari, ne bonum pacis in
ecclesia pereat, quasi uero huiusmodi pax Christo deo placeat,
quae in ejus ecclesiam tantas recipit impietates. ^ sed hoc
qui ita putant, audiant de se scriptum: et uiam pacis non
agnouerunt; non est timor dei ante oculos eorum.
sed apertius quoque et apud Hieremiam legimus de ea pace
impia et iniqua, sicut exequitur subiectum testimonium: a

-pusillo eorum usque ad magnum cuncti perpetra-

uerunt iniqua, a sacerdote usque ad pseudopro-
phetam uniuersi operati sunt falsa et meditaban-
tur obtritionem populi mei pro nihilo constitu-
entes et dicentes pax, pax!, et ubi est pax? et
intendendum est, quam atrocia de illis prosequatur, qui hac

19 Psalm. 18, 3 22 Hierem. 6, 13, sq.

1 impie Vzo 898 ex ante obliqua om. V — obliqua v: obliquam Vx,
sub aliqua Y concatinatione v«o, concatenationem V 5 alterum Φ:
virum V 8 separant o: sperant V«zx, spirant Y 11 auariti^ Y.
abasiae vx . sibi om. 6 sub om. x 12 ecclesiae om. Φ 18 suos F
uelent ex uelint corr. V: uellent ᾧ 15 addunt o 19 audiant
descriptum V 21 ea om. V 28 eorum V: et «x, om. Y 26 ob-
tritione y, obtritioni x, obtricioni V 2427 et ante ubi om. π

85

10

1

Q

Epist. II 117—121. 43

uanissima pace gloriantur; sequitur enim: confusi sunt,
quoniam defecerunt et nec sic quidemconfusionem
sustinentes erubuerunt et ignominiam suam non
cognouerunt. propterea cadent in ruina sua et in
tempore uisitationis infirmabuntur. quid mali
committimus, quid impie facimus, si seruantes fidem Christo
huiusmodi pacem respuamus, cuius tanta confusio et ignominia
grauissimique exitus describuntur? sed isti egregii pacis ama-
tores fidelibus sacerdotibus bellum exagitant. quid enim uult
diabolus, quam ut impii et praeuaricatores saeculi pace glo-
rientur? quid enim uult diabolus, quam ut hi, qui pii sunt
et fideles, infestantium persecutione uexentur?

Haec ideo prosecuti sumus, ne per uestri ignorantiam diu fun-
datur sanguis Christianorum piissimam fidem defendentium. quid
enim prodest, si sitis catholicae fidei uindices et patiamini
catholicae fidei sectatores ubique cruciari, ubique effugari,
nusquam libere piam fidem praedicari? habeant illi basi-
licas auro coruscantes pretiosorumque marmorum ambitione
uestitas uel erectas magnificentia columnarum; habeant
quoque porrectas in longum possessiones, ob quas et
fides integra periclitata est: quid etiam suis impietati-
bus uindicant communes Romanis omnibus ciuitates, ut
neminem in his pie uiuere permittant, in quibus ἃ plurimis
etiam uana superstitio sine periculo colitur et sine illorum
inuidia uindicatur? liceat saltem ueritati uel inter ipsa uilis-
Sima et abiecta praesepia Christum deum pie colere ac fide-
liter adorare, ubi et aliquando natus secundum carnem idem

1 Hierem. 6, 15

2 ne Sirm. — si Vo, si x confessionem nY 8 et ignominiam...
cognouerunt om. Φ 6 fecimus christi Φ 8 discribuntur o
amatoribus Φ 9 quid enim .. glorientur om. V 11 hii Φ 13 uestram
Sirm. 15 catholicae . . patiamini om. o $nserens werba et patimini
catholice fidei paulo inferius ante nusquam patimini Φ 22 com-
munis 9 24 uana o: uasa V, om. Φ sine periculo V: cum periculo «b
25 saltim ᾧ

119

120

121

122

128

44 Marcellini et Faustini de confessione uerae fidei etc.

Christus infans iacere dignatus est. ^ hoc, quod petimus, non
ideo petimus, quasi expauescamus pro uero interfici: deus
testis est, qui uerus speculator est cordis, quia per dei gratiam
nobis ut summum refrigerium est et certa spes futurae beati-
tudinis, si pro hac fideli adsertione iugulemur. non ergo quasi

qui timeamus perpeti, ideo sumus ista prosecuti, sed ne

aliorum impietatibus et crudelitatibus sanguis effusus fidelium
Christianorum diu piissimum uestrae principalitatis grauet
imperium. maxime sub te, religiosissime Auguste Theodosi,
qui mira deuotione contra omnes haereticos Christianae religi-

onis pia confessione conspiras, magnum nobis apud deum fore

124

supplicium credidimus, si apud te tam religiosum, tam piissi-
mum imperatorem et Christo deo diuino ac plenissimo timore
consecratum, quem uere ad imperium deus Christus elegit,
quae sunt uerae fidei ac uerae ecclesiae, taceremus. post haec
non ambigimus, quo sollicitus agas qua pater imperii, ne in
orbe Romano professae fidei communionisque sinceritas affli-
gatur. quiequid in causa sacrae fidei ac professae ueritatis
sanctius gesseritis, tanto gloriosius et hic et in perpetuum
Christi fauore regnabitis. — ego Marcellinus presbyter optans
felicissimo imperio uestro securam quietem et in regno Christi
et dei perpetuam beatitudinem, piissimi imperatores. ego
Faustinus, qui non possum dignus uocari presbyter dei, optans
ut et hic multos annos .clementissimae diuinitatis auxilio
feliciter irhperetis et in futuro Christi filii dei regno perpetuam
eum sanctis beatitudinem consequamini, gloriosissimi impera-
tores.

2 quasi V: ut? 4 ut Vo: et Sirm. — futura et Vrx — beatitudines V
9 si om. κ 6 perpeti om. 9 sed ne om. x 7 aliquorum 9 effun-
datur 6 — 8'diu V: ne diu 1*, nedum Y . 9 teom. 9? religiosissimi
augusti o 10 omnes V: eos Φ 11 conspirans Φ 14 dei €
16 taceremus post V: acerrimus pontifex Φ 16 ambigemus € sollici-
tius Hartel in om. ᾧ 17 communionisquo 9 18 in om. ᾧ 19 san-
ctius V; sanctae Φ 420 regnabitis (regnauetis x) Marcellianus presbyter
obtuli rx reliquis omissis; regnabitis Marcellinus presbyter obtulit epi-
stola erplicit feliciter y, regnabitis Marcellinus presbyter obtulit epi-
stolam e reliquis omissis 428 dei p: dedi V

25

Epist. II 122 — II* 5. 45
AD HAS PRECES ITA LEX AUGUSTA RESPONDIT:

(22.)

Salue, Cynegi carissime nobis. Etsi nulla humanis pectori-
.bus maior quam diuinae legis debet esse reuerentia nee adici
5 quiequam ad eam possit, euius ambitiosa praestantia, mundi
terraeque moderatrix, omne, quod sub nobis esse uoluit fauor
omnipotentis dei, propitiata custodit: tamen, quia per Fau-
stinum atque Marcellinum plenissimos fidei sacerdotes inter-
pellata clementia nostra, ueriti sumus me, si per nos nihil
10 fuisset responsum petentibus, nos uideremur annuere his, qui
diuinae legi, cui seruimus, contra propositum nostrum aliquid
addidissent, atque ideo ita utrumque moderamur, ut petitionem,
quae est oblata, ueneremur, fidei autem nihil ex nostro arbitrio
optemus uel iubeamus adiungi. nemo enim umquam tam pro-
15 fanae mentis fuit, qui cum sequi catholicos doctores debeat,
quid sequendum sit, doctoribus ipse constituat. et sane pro-
babilis et iusta laudatio precum est, quae omnem prope
seriem haeretieae superstitionis, quae contraria est fidei catho-
licae, ordinemque complexa est. nam et unde exorta et quo.
30 prouecta auctore fuisset, aperuit, quippe cum persuasu quo-
rundam totius saeculi antiquitate mutata acti pro fide in
exilium innocentes uitam cum summa laude posuerunt. sed
eirea eos non est dilata ultio, qui insidiati bonis moribus et
eaelestibus institutis paulisper ex contentione non fide sed
35 factione multorum mentes detestanda insinuatione peruerterent.
nam usque adeo omnipotentis dei mota patientia est, ut poenam,
quae criminosis post fata debetur, in exemplo omnium ante
fata sentirent. sed ne hoc quidem facto conuerti ad prae-
ceptum dei flectique potuerunt: catholicos occultis molitionibus

4 addidi V, eorr. o — 7 propitiata custodit] cf. ep. 60 $ 6 custodita
seruauit, ep. 66 $ 1 seruata custodit — quia om. Sirm. 8 marcellum V,
corr.Sirm. fortXestinterpellata 9nesic^Sirm.:nisiV 17 laudatio V:
fort.illatio, cf. $ 6 38 poena V, correxi 97 sq. facta utroque loco
Sirm. ^ in exemplo omnium V: extemplo omnia Sirm.

σι

46 De constructione basilicae sancti apostoli Pauli

urguent insequuntur oppugnant; tanta perseuerantie erroris
est, ut cum aliis diuersae obseruantiae sectatoribus cottidie
peccare malint quam cum catholicis recta sentire. ^in quo
petentum laudanda illatio est, qui communicantes Gregorio

Hispaniensi et Heraclidae Orientali, sanctis sane et lauda- .

bilibus episcopis, optant in fide catholica sine oppugnatione
alicuius ac molestia uiuere nullisque appetentum insidiis con-
uentionibusque pulsari, quippe quibus placeat susceptam semel
fidem omni in aeuum religione seruare. sit itaque inuiolatum,
quicquid esse meruit aeternum; non conuentio aliquid, non
appetitio, non fraus attemptet aliena; utantur, quo in loco
uoluerint, proposito suo, utantur ad catholicam fidem amore
diuino, Cynegi parens carissime atque amantissime. sub-
limitas tua praeceptum nostrae serenitatis, quo catholicam
fidem omui fauore ueneramur, sine qua salui esse non
possumus, ita iubeat custodiri, ut Gregorium et Heraclidam
Sacrae legis antistites ceterosque eorum consimiles sacerdotes,
qui se parili obseruantiae dederunt, ab improborum hominum
atque haereticorum tueatur et defendat iniuriis sciantque
cuncti id sedere animis nostris, ut cultores omnipotentis dei
non aliud nisi catholicos esse credamus.

(3.)
DE CONSTRUCTIONE BASILICAE 8ANCTI APOSTOLI PAULI.
UALENTINIANUS THEODOSIUS ET ARCADIUS AUGUSTI SALUSTIO

PRAEFECTO URBIS. Desiderantibus nolis contemplatione uene-

rationis antiquitus iam sacratae basilieam Pauli apostoli
pro sanctimonio religionis ornare, pro quantitate conuentus
amplificare, pro studio deuotionis attollere gratum fuit
tuae. sublimitatis officium, quod ad inspicienda uniuersa,

8 recte Hartel 6 heraclyde V 7 circumuentionibusque Sirm. 9 omne
.. religiose Hartel 18 Cynegi p. c. a. a. uulgo coniungebantur cum eis
quae sequuntur — 15 sine Scripsi: et sine V: 16 heraclydam V

8. Dat. a. 386. . Ed. Baronius, Annal. eccl. ad annum 386, 40.
24 archadius V 29 ad Bar.: ab V

σι

10

15

45

Epist. II*6 — IV 1. ATO

ut res exigebat, detulisti e£ omnem situm locorumque faciem
sermonis congrui diligentia nostrae serenitatis auribus inti-
masti. instructiores enim nos iubere decuit, quae iubenda
sunt. quare participato examine cum uenerabili sacerdote in-
timatisque omnibus et magnificentissimo ordini et Christiano
populo, quae iubemus, sublimitas tua rem diligentiore tractatu
ei plena rerum inspectione discutiat. ac si placuerit tam po-
pulo quam senatui iter uetus, quod basilicae praeterit dorsum
quodque ripae Tiberini amnis adiacet, innouari, ita ut praesens
uia spatiis futuri operis applicetur, eatenus per architectos
futurae basilicae diriget formam, quatenus se planities ex-
tructioni amica praetulerit, ne ulla inaequalitas splendorem
fabricae amplificentioris oblimet; siquidem in omni moenium
facie decor summus est, quem seruari oportere prima statim
fronte magnarum aedificationum demonstrat intentio. iam illud
ipsa res exigit, ut et synopsis operis construendi fideli tendatur
examine sumptuumque omnium iuxta prelia rerum, quae in
sacratissima urbe, praetaxatio plenius ordinetur atque ad nostram
clementiam debita maturitate referatur; ut communi omnium
consilio nostrae quoque serenitatis nutus accedat, quo facilius
id, quod deuota mens statuit, pro tantae religionis meritis
explicetur. ^ ET ALIA XANU PRINCIPIS: Diuinitas te seruet per
nultos annos, parens karissime atque amantissime.

(4.)
GRATULATORIA DE ORDINATIONE PAPAE SIRICII.

Haue Piniane carissime nobis. Populum urbis aeternae
gaudere concordia et optimum eligere sacerdotem et populi

1 res o: rex V exigeat V, exigat o, corr. o? 6 diligentiore V,
non diligentiorem, «t adfert Meyer 8 quo V, corr. Bar. 9 iyberini V
10 spatii V, corr. Petschenig *Neue philol. Rundschau 1888 n. 24;
spatio Bar. 18 amplificentiori sublimet V, correxi menium V
16 sinopsis V — pendatur Petschenig 17 quae «sunt? Meyer

4. Dat..24 Febr. a. 385. Edd. Bar. ad a. 385, 6; Cowstant
Epp. Pont. I 639; Collectiones Conciliorum; Haenel Corp. Leg. 230.
25 svuu V, corr. Meyer 26 habe V

48 Epistulae de schismate Ursini

Romani esse cernimus instituti et nostris gratulamur id euenire
temporibus. proinde quoniam religiosum Siricium antistitem
sanctitatis sic praeesse sacerdotio uoluerunt, ut Ursinum im-
probum acelamationibus uiolarent, nostro cum gaudio memo-

ratus episcopus esse permaneat, Piniane karissime ac iocun- :

dissime; siquidem magnum innocentiae et probitatis exemplum
est in una acclamatione et ipsum eligi et ceteros improbari.
Data VI. Kal. Mar. Mediolani.

(5.)
UBI URSINUS ET QUI CUM EO SUNT AB EXILIO RELAXANTUR.

Haue Praetextate karissime nobis. Licet iusta uideatur
fuisse uindicta, quae illic turbulenter exercitam factionem
eohercitione sedauit, ubi maxima debet esse concordia, scilicet
in ecclesiae uel sede uel causa, quarum rerum utraque et
modestiam poscit et culium: tamen nos omnes, qui nuper
propter illum tumultum deportatione damnati sunt, et propriae
lenitate naturae et ipsius religionis ac legis contemplatione
miseremur, Praetextate karissime ac iocundissime. cunctos
igitur, qui sunt eius et sortis et culpae, praecelsa snblimitas
tua nosiri auctoritate iudicii liberabit. hanc uero formam
tenebit in posterum, ut si idem pristino statui restituti aliquid
spiritu iterum gesserint inquieto, quo tranquillitas reformata
turbetur, seuerissima in eos sententia proferatur. nullam enim
possunt ueniam promereri, qui non desinunt peccare post
ueniam.

1 nosti V, corr. o 2 syricium V 8 Ursicinum ín marg. Bar.,
hanc formam alWs locis etiam 4n. texium recipiens; cf. Rade, Damasus
Bischof von Hom (1982) p. 11 adn.1 4 uiolarent V: noluerint m$nus
apte Coust, ὅ ac Bar.: ium V, atque o? iocondissime V 8. Dat.
VII. Bar.

6. — Dat. a. 367 ante diem 15 mensis Septembris. — Edd. Bar. ad
a. 368, 4; Haenel Corp. Leg. 223. 11 liceat V, corr. Bar. 12 er-
citatam o? 18 sedat V, corr. Meyer maxime Bar. 15 possit V,
corr. Meyer 117 regionis V, corr. α 22 spiritui V, corr. o?

15

e

10

15

20

Epist. IV £ — VII 2. 49

(8)
UBI REDDITUR BASILICA SICININI.

UALENTINIANUS UALENS ET GRATIANUS PRAETEXTATO P. v. Dis-
sensionis auctore sublato omnis causa discordiae sopienda est,
ne aliqua manente materia nihil prosit e medio sustulisse
fomitem iurgiorum, Praetextate parens karissime atque aman-
tissime. — quam ob rem praecelsa sublimitas tua defensorum
ecclesiae urbis Romae siue Damasi sacrae legis antistitis
petitione perspecta, qua una tantum ex ecclesiis catholicae
religionis obsequio a dissentientibus adhuc dicitur retentari,
quoniam pro publica securitate metuendum est, ne aliqui hine
iterum tumultus oriatur, quandoquidem non parua sit separa-
tionis effigies, si ita aliquid putetur obclusum, Damaso eam
iubebit aperiri, ut singuli uniuersique cognoscant, quo unitas
Studio sit colenda, qua omnibus pace uiuendum, cum eoclesiis
restitutis plenissimam postulet congregatio ubique permissa
concordiam.

(7.)
DE EXPELLENDIS SOCIIS URSINI EXTRA ROMAX.

IDEM AUGUSTI PRAETEXTATO P. U. Ea nobis est innata mo-
deratio, ut publieam disciplinam. sine cuiusquam calamitate
munire cupiamus. itaque quoniam animaduersionum occasi-
onibus non fauemus, Ursini sociis ac ministris, quos praecelsa
sublimitas tua propter quietem urbis aeternae de medio putauit
esse tollendos, Roma tantum, cuius tranquillitati studetur,

6. Dat. post diem 16 Novembr. 367 et anie diem 12 Iam. 868.
Edd. Bar. ad a. 368, 2; Haenel Corp. Leg. 228. 8yu V 6pkaa V:
et sic saepius — 7 defensoris Bar. 9. ex ecclesiis (wel ecclesia) Meyer
ex ecclesiae V, ecclesia ex Bar. 11 aliquis Bar. — 16 congregationem
o? . promissa concordia V, corr. Petschenig

7. JDat. die 12 Ian. 368. | Edd. Bar. ad a. 368, 3; Haenel Corp.
Leg. 223. 21 fine V, corr. « 22. animaduersionum occasionibus (wel
animaduersorum occisionibus sew occasibus) Meyer: animaduersorum oc-
casionibus V — 25 romam V, corr. o?

XXXV. . 4

50 " Epistulae de schismate Ursini

excepta, ubicumque maluerint absque aliqua veligionis iniuria,
ut peregrinari potius quam exulari uideantur, proprio liceat
iure uersari, Praetextate parens karissime atque amantissime.
neque enim interest nostra, quem habitationis eligant locum,
dummodo incentiuis dissensionibus ablatis firma sit rursus in
plebe concordia. Data pridie Idus Ianuar. Triu. ΔΑ. conss.

(8.)

IDEM AUGG. OLYBRIO P. U. Τὰ quidem, sicut proximis litteris
indicasti, enixissimo studio praestare uoluisti, ut nulla in urbe
Roma possit esse discordia Christianorumque populus profunda
in otio securitate gaudere. sed quantum Aginatii clarissimi
uiri uicariae praefecturae scripta testata sunt, adhuc aliquantos
placata miscere delectat extramuranisque conuentibus frequens
strepitus excitatur, Olybri parens karissime atque amantissime,
quam ob rem egregia sublimitas tua istius auctoritate prae-
ceptionis et patriae praestet et legi, ut populo dissenentiti
nulla intra uicesimum lapidem uel religio ad coeundum possit
esse uel copia, ut, si cessare non uult, migret, ut iussum
est, insana collectio. 108 demum enim tumultibus cunctis pro-
cul longeque summotis certa pax plebi in aeuum omne tri-
buetur.

(9.)
IDEM AUGG. AD AGINATIUN UICARIUX. Omnem his dissensi-
onibus causam, quae, ut prudentia «tua» scripsit, sacratissimam
urbem Christianorum populo fluctuante confundunt, auferre

.-9 exulare Bar, 9 dissensionis Bar. probante Petschenigio, sublatis
dubitanter Meyer; at cf. ep. 9 ὃ 1 6 ragvAR V et Bar. in marg.:
Iun. Bar. in textu ταῖν (5. e. Triueris) V: om. Bar. — AA. II Coss. Bar.

8. Dat. wt widetur sub finem a. 368. Ed. Bar. ad a. 369, 3.
8 olibrio pu. V 10 populos V, corr. Bar. 11 gauderet Bar.
12 aliquantus V, corr. Meyer 117 regio dubitanter Meyer 20 omne,
quod coniecit. Meyer, est 4n V (ome)

9. Dat. eodem die quo ep. 8. Ed. Bar. ad a. 369, 4. 24 quae
Bar.:: quem V tua add. o?

Epist. VII 2 — X 2. 51

9

cupientes iubemus his litteris, ut ab his, quos iuuat turbu.
lenta seiunctio, nullus intra uicesimum lapidem conuentus
habeatur, Aginati karissime ac iocundissime. itaque spectata 2
sinceritas tua admodum salutare praeceptum et quod nullum

5 interpretationibus locum ex aliquo relinquat ambiguo, his
animis exequatur, quos paci tranquillitatique reparandae et
iudex debet et ciuis. habes et urbanae in hoc auxilium prae- 3
fecturae; nam etiam Olybrium clarissimum atque illustrem
uirum pari serenitas nostra conuenit arbitrio in factiosorum

10 impios coetus, ut termino, qui euidenter est limitatus, exclu-
deret, quo nec in uicino quidem exoreretur id motus, quod
in urbe non esset. et facile praestabitis duo, quod singuli
praestare possitis. .

(10.)
15 IDEM AUGG. AD OLYBRIUX P. U. Cum nihil possit esse
. locundius uel abundantia uel quiete aec summa felicitas sit,
quotiens duo ista iunguntur, procul dubio sublimitas tua per-
Spicit, quam gratae nobis litterae tuae fuerint, cum et eos
esse compressos, qui sanctissimam legem tumultu et seditione
20 miscuerant, οὗ annonam communis omnium patriae paulatim
in statum pristinum redire coepisse testatae sunt. ^ sed haec 2
propemodum non stupemus in noto; talem enim te futurum
esse praesumpsimus, cum detulerimus tuis meritis praefec-
turam, qualem statim in administrationis exordiis inuenimus.
es denique non monemus, ut illustris auctoritas tua eandem
efficaciam deuotionemque custodiens penitus statum plebis
uel reformatione pristinae disciplinae uel necessariorum proui-
sionibus commodorum et modestiae gloria et bonis securitatis

8 agynati V δ interpretatioibus V relinquatur V, ur expunxit o
6 pacis V, corr. Meyer 7 ciues V, corr. Bar. 11 id V: is uel quid
Meyer, uel Bar. quod Meyer: qui V

10. Dat. aliquanto post ep. 8. | Ed. Bar. ad a. 369, 5. 15 olibrium
pu. V 18 grae (— gratiae) V, corr. Bar. fuerint ex fuerunt corr. V
21 sint Meyer 26 deneque V, corr. o ἢ (— non) V: nos inepte
Bar. 427 reformationem V, corr. Meyer

4

59 Epistulae de schismate Ursini

accumulet, Olybri parens karissime atque amantissime: proprio
quippe cura ingenio; satis est, ut inceptis posteriora respondeant.
neque ita origines criminum metiaris, ui mansuetudinem
nostram de correctionibus singulorum aestimes consulendam,

cum omnia, ex quibus aliqua potest esse confusio, sponte

praeuenias ac sic sollicite uerecundeque compescas, ut nobis
non tam incitandi necessitas relinquatur quam gratia compro-
bandi.

(11.) |

IDEM AUGUSTI AD ANPELIUX P. U. lure mansuetudinis nostrae
sensibus uel diuinitus datum est uel tranquillitate naturae,
ne cum delinquentum facinore legum seueritate certemus ac
spe emendationis futurae mitiorem esse uelimus correctionis
iniurnam quam prouocat meritum noxiorum, Ampeli parens
karissime atque amantissime. | dudum Ursini inquietudine
prouocati, fauentes concordiae populi Christiani, quieti etiam
urbis sacratissimae prouidentes uno interim loco intra Gallias
dumtaxat perturbatorem tranquillitatis publicae statueramus
iure cohiberi, scilicet ne applicatione morum late dissensionis
incommodum spargeretur. uerum naturae nostrae mansuetudine
leuigati iia memorato abscedendi copiam dedimus, ne ad urbem
Romam uel certe suburbicarias regiones pedem introferre aut
nequitiae suae contagionem conetur infundere. id etiam de
ceteris erroris eius consortibus, Gaudentio uidelicet, Urso,
Rufo, Àuxanone, Àuxanio, Adiecto, «Leontio» et Rufino sancimus,
ut quos nequitiae similitudo complectitur, eos eadem etiam

2 cura] sci. est inceptis V 8. origenes V

11. Dat. simul cum ep. 12, dum gerit urbis praefecturam. Ampeltus,
qui successit Olybrio inter. 21. Aug. 370 (Cod. Theod. II 10, 5) et
1. lan. 371 (C. Th. XV 10, 1) et locwn dedit Bappons inter 5. Iul.
(C. Th. VI 7, 1) et 22. Aug. 872 (C. Th. VI 4, 21). | Edd. Bar. ad a.
371, 1; Haenel C. L. 224. 10 idem δὰ ad ampelium pu. V 19 late V
21 abscedendi Bar.: abstinendi V . 25 Rufo οἷ: rufino V Leontio
add. Meyer cf. p. 54,8 sanctimus V, corr. o 26 eos eadem scripsi:
eosdem V, eiusdem Meyer

$

20

25

IN

Epist. X 8 — XII 8. 53

conditio emendationis astringat. quod si quispiam ex memoratis
sacrilega intentione statutum mansuetudinis nostrae trans-
grediendum putauerit, non iam ut Christianus sed ut legum
ac religionis ratione seclusus seueritatem publicae animaduer-

5 sionis agnoscat. de hac autem eadem obseruantia ad ἃ. c. 4
Maximinum uicarium urbis Romae dedisse nos conducibilem
iussionem etiam censurae tuae uolumus innotescere, quo circa
memoratorum personas ab his, qui rei publicae nostrae prae-
sident, procliuior statutis exsecutio deferatur maiorque sit

10 eorum moderatio, qui qualitatem morum suorum atque actuum
ad multorum specula senserint pertinere. ET MANU IMPERATORIS ;
Uale Ampeli karissime atque amantissime.

(12.)

IDEM AUGG. MAXIMINO U1CARIO URBIS ROMAE. Est istua diui-

15 nitus institutum . mansuetudini nostrae, ut, etiamsi morum

emendatio in hominum uita sufficiat, numquam tamen ab

indulgendi studio et uoluntate cessemus mitioremque esse

eupiamus correctionis iniuriam quam prouocant merita delin-
quentum. 6. quo oritur, «ut» Ursino, quem propter quietem 2

50 populi Christiani et debitam religioni àc legibus disciplinam

uno interim loco morari intra Gallias iusseramus, sub ea

conditione euagandi arbitrium praeberemus, ne uel ad urbem

Romam uel ad regiones suburbicarias audeat commeare.
qui si ingrata pertinacia statutum mansuetudinis nostrae egre- 8

»5 diendum putauerit, eundem non iam ut Christianum, quippe

quem ἃ communione religionis mentis inquietudo disterminat,

sed ut hominem factiosum perturbatoremque publicae tran-

6: maximum PV, corr. o? 9 statuti -Petschenig maior quae V
corr. αὐ 11 zr Meyer: ix V 12 A. (parens? kar. dubitanter Meyer

12. Dat. eodem die quo ep. 11. . Edd. Bar. ad a. 371, 3; Haenel
Corp. Leg. 224. 16 emendatio in V: emendationi dubitanter Meyer
sed ^e sic quidem apta euadit sententia 117 mitiorem ἃ V 18 delin-
quentium Bar. 19 ut add. Bar. 21 iusseramus «discedendi copiam
fecerimus» sub Bar. 92 condione V, corr. « euagandi Meyer: ne
uagandi V nme uel Meyer: neue V

σ΄

54 Epistulae de schismate Ursini

quillitatis legum et religionis inimicum iuris seueritas per-
9 sequatur, Maximine karissime ac iocundissime. sinceritas
igitur tua iussionis nostrae serie debita ueneratione praelata
singularum urbium atque regionum, quibus temporarie praeest,
primores atque incolas propria scriptione conueniat, quatenus
sciant iba memorato egrediendi terminos iure praescriptos una
eum inquietudinis suae errorisue consortibus Gaudentio Urso
Rufo Auxanone Auxanio Adiecto Leontio nec non BRufino
licentiam praebitam, ut ab interdictis locis incessum intellegant
abstinendum. sic enim mansuetudinis nostrae indulgentiam
temperamus, ne occasione praestita uicinilate inquietorum ad
aliquam forsitan uociferationem religiosi populi studia prouo-
cemus.

(13.)
DE REBAPTIZATORIBUS.

GRATIANU8 ET UALENTINIANUS8 AUGG. AQUILINO UICARIO. Ordi-
nariorum sententias iudicum aut temporum limes aut con-
tumacis pronuntiatio aut habitum coram partibus sancit examen
et haec mediocris auctoritas labefactari atque conuelli nee a
potentioribus nec ab impudentibus pertimescit: nostra praecepta
per uestram neglegentiam destituta quae tandem poterit ferre

patientia? quam quidem dum despicitis excitatis, ut longae

1 prosequatur V, corr. Bar. |. 3 probata Bar.

18. Data widelur inter diem 9 Aug. 378 el diem 19 lan. 379
Ed. Bar. ad a. 381, 1, quem secuti sunt. Sirmond Append. Cod. Theod
$: 90; Coustant I 530; Collect. Concil.; Haenel Corp. Leg. p. 226.
Petitionem concilii Romani (— Conc. Hom.), qua «t haec Aquilino
rescriberent $mperatores adducti sunt, ex codice aliquo bibliothecae regiae
4. e. Partsinae edidit. Sirmond Append. Cod. Theod. p. 78 (— .Mansi
III 624). 16 uicario ordinariorum. Sententias Bar. corr. Sirm.
17 sententias (sententiae JS?rm.) iudicum aut quae Bar. | contu-
maciae Sirm. [18 patribus Bar. (corr. Coust. in marg.) sancit .V
sed n ut widelur ex x corr.: sanxit Bar. exanren nec a mediocri
auctoritate Bar. 20 pertimescunt Bar. 21 ferri sententia Bar.,
firmare sententia Strm. 22 «non? ercitetis Bar. longa tolerantia
desperatos sumat accentus Meyer, longae tolerantiae in desperatos sumat
effectum Bar.

[d

Epist. XII 8 — XIII 6. 55

tolerantiae desperatos sumat accentus et officium metu cogat
agnosci. etiamne uiuidius est, quod Ursini inussit, amentia,
quam quod serenitas nostra mitibus persuasit edictis, ut omnes,
qui impios coetus profanata religione temptarent, uel ad cen-
6 tesimum urbis miliarium pellerentur, ubi pertinax furor ab
Oobsequentibus destitutus in eius tantum perniciem rueret,
qui solus erraret, et ut condemnati iudicio recte sentientium
sacerdotum reditum postea uel ad ecclesias, quas contamina-
uerant, non haberent uel integrationem iudicii frustra «a»
9 nobis impudenti peruicacia precarentur? repetat laudanda
ei spectata sinceritas tua, quales ad uirum clarissimum
Simplicium quondam uicarium litteras clementia nostra trans-
miserit, οὐ desinat iterationem sperare mandati, quia pigendus
mansuetudinis nostrae pudor est instaurare praeceptum. Ursi-
15 num, quidem Gallia cohercet et, ne motus aliquos inquietos
exerceat, cohibet Agrippina secessio; quen: tamen ipsum per
occursàntes obtundentem saepius quam maerentem ad hoc,
ut frequentius abiceretur, audiuimus. Hisacem remotus Hispa-
niae angulus titulo damnationis inclusit, non bene capiti

:0 consulturum, 8i quid turbarum uesanus agitauerit. —Parmensis :

episcopus eo perniciosior, quod inclytae urbi magis proximus,
et imperitorum multitudinem wuicinus exagitat et ecclesiam
de qua iudicio sanctorum praesulum deiectus est, inquietat;
inanem uidelicet gloriam sententiae grauioris exspectans: quem

] metus Bar. 2.etiamne uiuidius V: at nonne absurdius Bar
iussit Bar. 4 cetus V. uelad V: ad siue ultra (cf. p. 57, 19) Meyer
5 milliare Bar. 9. redintegrationem Bar. a add. Bar. 10 repetat
Bar.: repperta V — 11 tua sinc. érsp. Bar. — 12 litteras hic commemo-
ratas Gothofredus pulat legem esse anno 374 datam, ex qua nonnulla
seruauit Cod. Theodos. IX 29, 1 15 fort. inquietus 17 obtendentem
(seu obnitentem) Coust. merentem V: monentem Bar., mouentem
Coust. 18 frequentius abiceretur tempiaui: frequentius abiceret V.
sequentes abjiceret Bar.; saepiusque ammonentem ad hoc, ne frequentius
se obiceret Petschenig Isacem Sirm., Isaacem Coust. ^ hyspanie V
19 angulos V, corr. o* 20 consultum Bar. 22 imperiorum V, corr.
Bar. | uicinus V: magis Bar. |

t

56 Epistulae de schismate Ursini

si quid decessor tuus deuoti uigoris habuisset, porro ultra
7 lines debuisset extrudere. οὗ Florentius Puteolanus post
damnationem, quam recto iudicio conuietus accepit ac man-
suetudinem nostram inquietare conatus dignum tulit improba

offensione responsum: post quintum decimum annum ecclesiam, ᾿

de qua fuerat extrusus, rursus contaminare conatur, congre-
gationes illicitas facere molitur egentemque consili multi-
tudinem perditi animi persuasione deprauat: nostrorum uide-
licet iudicum socordia fretus, qui priuatae gratiae imperialia
praecepta condonant et religionem, quam nos iure ueneramur,
quia fortasse ipsi neglegunt, inquietari patienter accipiunt.
Claudianus etiam ab his, qui contra diuina praecepta initia
religionis instaurant, ab his, inquam, quos expelli iusseramus,
accitus, quasi parum facinoris aggressus esset, si in Africa
perstitisset, Romae sese dicitur intimasse falsusque praeceptor
uel expertes adhuc deuio profanare mysterio uel iam initiatos
ex integro nititur flagitio maiore corrumpere, cum religionis
sanctissimae disciplinam non cumulet iteratio sed euertat.
quem nos Claudianum dissimili poena ac meruit persequentes
repetere tantummodo patriam hactenus commota seueritate
praecepimus. sed residere etiamnunc dicitur imperitosque solli-
citans et cassa nomina mercede conquirems perdit animas cor-
porum redemptorum. hinc illi insectatores sanctissimae sedis

1 porro V: protinus Bar. 2 poteolanus V postquam damnationem
recto Meyer 8 ac om. Bar. 4 improba offensione V: in progres-
sione Bar. ὅ quintum decimum V: quintum demum Jlondel (De la
primauté en l'église, 1641, p. 194) cf. Conc. Rom. p. 83, 4 (ed. Sirm.)
Florentius Puteolanus posteaquam deiectus est..post sextum annum repsit
ad ciuitatem, tenuit ecclesiam, muitas in oppido Puteolano, de quo deiectus
fuerat, seditiones insolentia concitauit; rescribendum widetur post VÍ. an-
num, ut VI librarii errore abierit in ῪὙΧ 6 extr. fuerat érsp. Bar. — con-
gressiones Bar. 10 religione V, corr.. Bar. 11 quia Petschenig:
qui V, quam Bar. accipiant V, corr. Bar. 12 initia V: uitia Bar.
18 instaurat V, corr. Bar. 14 affrica V 18 insinuasse Coust. in
marg. 18 disciplina V, corr. Bar. 86 deuertat V, corr. o* 19 pro-
sequentes Bar. 20 remota Bar., summota Meyer, uterque minus apte
21 imperitos sollicitans et cassam omnino mercedem requirens Jar.

Epist. XIII 7—11. 57

non solum dei numine, quod satis erat, sed etiam iudiciorum.
examine exploratum mentis sanctissimae uirum, ut etiam diuo
patri nostro Ualentiniano est comprobatum, turpissimis calum-
niis episcopum Damasum inquietare non ueriti, postquam de-
s gperauerunt posse percelli, populum, pro quo ille diuinitati
obses est, inquietant. sed hactenus steterit iners dissimulatio 10
iudieantum; nec necesse est admonere, quo possit sanctio
contempta procedere; hactenus, inquam, steterit apparitorum
supina desidia: posthac nisi omnes, ut nominatim iussionis
10 nostrae summa complectitur, uel quos turbas istiusmodi
molientes sancti episcoporum concilii consensus ostenderit,
ultra centesimum miliarium ab urbe depuleris atque earum
ciuitatum finibus extorres esse praeceperis, quarum plebem
uel ecclesias uel per se uel per simile sui uulgus exercent,
15 praeter aestimationis iniuriam, cuius apud bonos iactura non
leuis est, piaculum neglectae sanctionis incurres. — uolumus 11
autem, ut, quicumque iudicio Damasi, quod ille eum concilio
quinque uel septem habuerit episcoporum, uel eorum qui
catholici sint iudieio atque concilio condemnatus erit, si
30 iniuste uoluerit ecclesiam retentare uel euocatus ad sacerdo-
tale iudicium per contumaciam non «ad»esse, seu ab illustribus
viris praefectis praetorio Galliae atque Italiae auctoritate ad-
hibita ad episcopale iudicium remittatur siue a proconsulibus
uel uicariis accitus? ad urbem Romam sub prosecutione per-

3 nostro om. Bar. 6 steterint V, corr. o^: sterti Bar. 7 iudican-
tium Bar. εϑὲ admonere necesse trsp. Dar. — quod V, corr. Bar.
8 sterit Bar. .9 post haec Bar. 11 sanctorum Bar. — concilia V,
vorr. Meyer ^ consensu ostenderint Bar. — 15 preterea estimationis V,
corr. Bar. — non leuis iactura ürsp. Bar. 17 consilio V, corr. Meyer

18 VIL Y — 19 sunt Bar. atque V: uel Bar. — consilio V, corr.
Meyer fuerit Bar. si iniuste Sirm : si iuste V, et iniuste Meyer
cf. Conc. Rom. p. 85, 22 atque iniuste uoluerit ecclesiam retinere
90 uel V: ut qui Bar, uel qui Coust. Ὡ1 adesse Meyer cf. Conc.
-Hom. p. 86, 2 non adesse: esse V, iuisset Bar. seu V: ut Bar.
ab o: ad V 22 perfectis V, corr. Bar. 23 siue a proc. ue] uicaríis
post Italiae irsp. Sirm. anie ad urbem inserens ut — 24 accitus inserui

58 Epistulae de schismate Ursini

12ueniat, aut si in longinquioribus partibus alicuius ferocitas
talis emerserit, omnis eius causae dictio ad metropolitani in
eadem prouincia episcopi deducatur examen, uel, si ipse
metropolitanus est, Homam necessario uel ad eos, quos
Romanus episcopus iudices dederit, sine relatione contendat, s
ità tamen ut, quicumque deiecti sunt, ab eius tantum urbis
finibus segregentur, in quibus fuerint sacerdotes. mitius enim
grauiter meritos cohercemus et sacrilegam pertinaciam lenius

13quam merentur uleiscimur. quod 8i uel metropolitani episcopi
uel cuiuscumque alterius sacerdotis iniquitas suspectatur aut 10
gratia, ad Romanum episcopum uel ad concilium quindecim
finitimorum episcoporum arcessito liceat prouocare, modo ne

14 post examen habitum, quod definitum fuerit, integretur. iam
uero illud, quod in negotiis quoque rerum minorum et in
leuibus causae dictionibus animis nostris iustitia naturalis in- :5
seruit, multo diligentius in causis iustissimis uolumus conuale-
scere, ne facile sit cuicumque perdito notabili prauitate morum
aut infami calumnia notato personam criminatoris assumere
aut testimonii dictionem in aecusationem episcopi profiteri.

cf. Conc. Rom. p. 86, 3 seu ab illustribus uiris praefectis praetorio
Italiae uestrae siue a uicario accitus ad urbem Romam ueniat 2. cau-
88 edictio a, unde causae edictio Bar. ^ metropolitae Bar. 3 dedu-
ceretur Bar. 6 detecti Bar. 7 minus Sirm. 9 meretur Bar.
10 alterius om. Bar. suspectatur Meyer: suspecta/l/| (eras. i) V,
suspectat a, suspecta est o?, est suspecta Bar. 19 accersitum Ban.
17 cuiquam praedito Bar. notabili Bar.: nobili V 19 profiteri]
rescripium non esse integrum «ix recte suspicatur Coust. p. 534

Epist. XIII 12 — XIV 5. 59

DE HIS QUAE INTER BONIFATIUX ET EULALIUM GESTA SUNT QUANDO
UTRIQUE POST MORTEM PAPAE ZOSIMI EPISCOPATUM ROMANAE URBIS
CONTENTIONIS AMBITU PERUASERUNT.

(14.)
5 EXEMPLUM RELATIONIS SYMMACHI PRAEF. URB. AD HONORIUM PBRIN-
ΟΙΡΕΝ RAUENNAE CONSTITUTUM.

Quaecumque in urbe Roma geruntur, me tacere non conuenit
pro debito famulatu, quem maiestati uestrae semper exhibeo.
cum diu episcopus Zosimus graui incommodo laboraret usque
. 10 adeo, ut frequenter mortuus iactaretur, accidit, ut secundo die

post ingressum meum uita decederet. statim, ut conuenerat,

populum alloquendo commonui, uf cum quiete clericorum
tractatu omnia finirentur nee se rebus disponendis misceret
turbatio popularis, siquidem certum esset in eligendo episcopo
is dei omnipotentis expectandum esse iudicium, domini impe-
ratores Honori et Theodosi pii felices inclyti uietores semper
Augusti. admonui etiam corporatos, officio quoque interminatus
sum ac maiores deterrui regionum, ne quis quietem urbis

uestrae perturbare temptaret. ^ quod quidem ita custoditum.

20 est, ut sine strepitu omnia finirentur. uerum cum uir sanctus
Eulalius ad ecclesiam Lateranensem de exequiis prioris epi-
8copi ἃ populo et a clericis fuisset adductus, ibi per biduum
cum maxima multitudine et cum pluribus sacerdotibus remo-
ratus est, ut expectaretur dies consuetus, quo possit sollem-

25 niter ordinari. cum haec ita essent, subito aliquanti pres-

byteri cum Bonifatio eiusdem ordinis ad Theodorae ecclesiam
collecto populo properarunt ibique habito tractatu ipsum

1 De his quae etc.: c titulus pertinet ad epp. 14—37 — Boxtractvk V
et sic saepius per litteram c |

14. Jat. die 29 Dec. 418. — Ed. Bar. ad a. 418, 29, quem secutae
sunt. Symmachi editiones (Iuretus, Auctuar. Symm. n. 19; Scioppius et
Pareus epp. X 71). 5 svxAcHui V 8 famulatui V, corr. ras. man.
508. α 1ὃ imperatoris honorii et theodosii V, corr. Bar. — 18 regi-
onis V, corr. Iuret. (cf. p. 79, 12) 19 uestrae $m ras. V: nostrae α
24 posset Bar. 27 habitu V, corr. o

2

8

en

60 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

ordinare episcopum uelle coeperunt. quod ubi comperi,
omnes, qui pariter erant. ad me ut uenirent presbyteros
depoposci ac residens cum uiro clarissimo tribumo Sereniano
eos admonui, ne quid temere fieri paterentur aut contra sacrae
legis ordinem uenirent aut contra consuetudinis rationem.
sed tanta pertinacia restiterunt, ut id quod minati sunt facere
minime dubitarent. nam etiam presbyterum Bonifatium in
ecclesia Marcelli ordinandum esse duxerunt atque cum eo ad
sancti apostoli Petri basilieam processerunt. ^ et quoniam
pietatis uestrae est de hac parte ferre iudicium, statim pro
competenti sollicitudine uestram maiestatem credidi consulen-
dam, ut quid de hac parte pietas uestra decernat, praecepto
uestri numinis euidenter informer. diu enim, quae contra reue-
rentiam uenerandae legis facta sunt temeritate paucorum, dif-
ferri non conuenit, ne tarditate firmentur, quae oportet inter
exordia resecari. ^ gesta acclamationum populi, quae singulis
diebus habita sunt, relationi meae subieci; quicquid postea
gestum fuerit, non tacebo. Data IIII. Kal. Ianuarias.

(15.)
EXEMPLUM SACRARUM LITTERARUM.

Gestis omnibus recensitis laudanda sublimitatis tuae relatione
perelaruit in ordinatione uenerabilis sacerdotii quietem ueterem
paucorum insolentiam attemptare uoluisse. nam cum post
abscessum uenerabilis uiri Zosimi circa meritum Eulalii ordine
subrogandi communi iudicio concinens multitudo sonuisset ac
plena erga se omnia, quae regula catholicae posceret disciplinae,
Suecessoris confirmatio custodiret, uehementer miramur aliquos
extitisse, qui sollemnitate contempta circa ordinationem alterius
festinarent. in quorum castigandum factum mansuetudinem

5 uenirent V: inirent Hartel 9. ante apostoli del. V pauli 16 re-
secari Meyer: recitari V, recidi Ang. Mai (Script. uet. noua collect. I
[ed. 2] P. IV 2 p. 44) 17 subici V, corr. Mai

15. Dat. d:e 3 Ian. 419. Edd. Bar. ad a. 419, 2; Iuret. Auct.
Symm. n. 20; Sciopp. et Par. X 72, 21 laudandae luret. 22 sacer-
dotis Iuret. 28 insolentia V, corr. Iuret. 424 absessum V, corr. Bar.

10

ET

30

Epist. XIV 6 — XVI 1. 61

nostram rite oporteret insurgere, nisi hoc tamen genere de-
cerneremus eos ad ueniam pertinere, quod lapsum cito pro-
prium contuentes ad deprecandi suffragium sunt relapsi, ignosci
sibi super id, quod uim perpessi conquesti sunt, postulantes.
€onuenire ergo uotum et studium nostrum cirea Eulalium 3
saerae legis antistitem sublimitas tua clementiae nostrae auc-
toritate praesenti cognoscat, cui competens numerus ordinantum,
legitimi sollemnitas temporis locique qualitas recte uenerandi
nominis apicem contulerunt. cum autem Bonifatio constet
omnia defuisse, superflue expectatam sententiam nostram esse
censemus, cum factum suum episcopum, qui praesumpserant,
ammotis damnasse precibus uideantur. absoluta itaque decer- 4
nimus iussione extraordinaria praesumptione summota DBoni-
fatium interdicta confestim urbe prohiberi: erit uerecundiae
eius, ut morem gerens caelestibus constitutis sponte discedat;
pertinacius resistentem inuitum praecipimus expelli. plebeiae 5
sane seditionis auctores cum sociis suis sublimitas tua,
Symmache parens karissime atque amantissime, statuet attineri
atque in eos congrue uindicari, ut res temere praesumpta
non transeat impunita. in qua re Afrodisium u. c. tribunum
et notarium dirigi a nostra mansuetudine placuit, ut prae-
sente eo, quae statuimus, celerius impleantur, quatenus quies
populi nulla perturbatione uexetur et pacata eum ueneretur
uniuersitas, quem secundum ueterem consuetudinem obser-
wata sacrae legis mysteria susceperunt. Data IIL Non. Ian-
Rauennae.
(16.)
EXEMPLUM RELATIONIS SYMMACHI P. U. AD PRINCIPEM.

Ubi primum sacer sermo pietatis uestrae expectationem
populi celeritate praeuenit, omne, quod sibi diuersitas uolun-

lamen Meyer: tantum V — 7 ordinatum V, corr. Meyer: ordinan-
tium o? — 8 legitimi o: legitimis V, legitimus Bar. uenerandum V,
corr. Jure. 11 sensemus V, corr. οἷ: sensimus o Bar. —— fatum V,
corr. o epm V: ipsi Bar. 920 uc trib' et noc "V.

16. Jat. die 8 Ian. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 5; Iuret. Auct.
Symm. 21; Sciopp. εἰ Par. X 73. 28 πειατῦ smacm V, corr. Bar.

Ct

2

62 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

tatum usurpauerat de episcoporum electione, summouit ac
diuina prouisione inter initia resecauit, quod tarditate impe-
ritae multitudinis crescentibus studiis difficilius potuisset au-
ferri, domini imperatores. ob quam rem statim debito fa-
mulatu implere, quae fuerant imperata, properaui et, quod
felicitati clementiae uestrae ascribendum est, res noui exempli
et maximae contentionis magnique certaminis ut (non? sine
commotione populi coepta fuerat, itu salua clementia uestra
eum totius multitudinis quiete finita est. nam cum eo tem-
pore ad me sacra perlata esset auctoritas, quo sancti diei
erat celebranda sollemnitas, statim, ut oportebat, misso primi-
scrinio Bonifatium ut ad me ueniret admonui quod praeceptum
fuerat agniturus ac se a processione, quam sibi inhibitam
didicerat, abstineret. qui conuentione contempta processit atque
eum, quem direxeram, dedit populo uerberandum. quod ubi
nuntiatum est, habito cum u. c. tribuno Sereniano tractatu
ad sanetum apostolum Paulum, quo conuenerat, et sacrae
exemplaria pro cautela direxi, ne quid T iniuriam publicam
de praeceptis immissa multitudo temptaret, et partem offici

bes

pariter destinaui. sed neutrum fieri passus cum ad urbem 30

uellet cum populo remeare, statim ad portas tam contubernales
quam apparitores occurrerunt, qui eum, ut statutum fuerat,
urbem uestram ingredi prohiberent. uerum ipsos quoque con-
temnendos credidit atque uiolenter ingressus a certa urbis
parte pluribus occurrentibus est repulsus nec permissus, quod
cogitabat, implere. quod ubi turba quae comitabatur aspexit,

sine aliquo tumultu dispersa est. ipse uero extra murum -

deductus non longe ab urbe remoratur. qui ne occulte per
noctem ingressus urbem ad ecclesiam conuolaret et rursus
populi studia commoueret, communi tractatu pro competenti

4 D. Imperator Juret, ὅ et V (errauit Meyer): eo Bar. — quod o*:
quo V 7maxime V . non add. &?? 12 Bonifac. ad me uenire Bar.
quod o: quid V 18 agniturum V, correxi — ac V: ut Iuret. 14 qui
Bar.: quique V — 18 «in» iniuriam Bar. Meyer 19. immissa V: inscia
uel inconscia Meyer; ne quid incuria publica de praeceptis admissa Hartel

temeraret Iuret. 4217 et p. 68, 1 fine ut wtdetur V, corr. α

Epist. XVI 2 — XVII 2. 63

- sollieitudine econtubernales et apparitores quattuor illic sine

σι

e

1

15

iniuria eius obseruare disposui: expectans, quid pietas uestra
decernat, ut quies possit, quae hactenus seruata est, perdurare.
cirea partem uero Eulalii episcopi uenerabilis uiri, qui eo die
paene cum omni multitudine ad sancti apostoli Petri basilicam
sollemnia celebrabat, ubi primum pietatis uestrae praecepta
sunt publicata, fuit totius laetitia ciuitatis. ^ unde ea, quae
populus Romanus publico gaudio diuersis accelamationibus
agens gratias maiestati uestrae credidit publicanda, relationi
meae uniuersa subieci, ut agnosceret pietas uestra, et quanta
quiete uobis propitiis correcta sint, quae male fuerant admissa
temeritate paucorum, et quanta gratia suscepta sint, quae
clementia uestra diuino iudicio et pro uenerandae religionis
reuerentia decernenda credidit et pro quiete Romani populi in
perpetuum seruanda constituit. ^ Data VI. Id. Ianuarias.

(17.)
EXEMPLUM PRECUM PRESBYTERORUM PRO BONIFATIO.

Petimus clementiam uestram, piissimi et clementissimi
imperatores Honori et Theodosi semper Augusti. Post abs-
cessum sancti Zosimi papae ecclesiae catholicae urbis Romae,
αὖ fleri mos uolebat atque ipsa religionis disciplina dictabat,
plures in unum conuenimus sacerdotes, ut de constituendo
successore communi iudicio tractaremus. sed quoniam Latera-
nensem ecclesiam obstrusis paene omnibus ingressibus archi-
diaconus Eulalius contemptis impie summi sacerdotis exsequiis
diaconibus et paucissimis presbyteris ac multitudine turbatae

9 credidit Meyer: credidi ut V; edidit, αὐ Sírm., cutus manu factum

8

apographum epp. 14---86 extat 4n codice Berolinensi Phill. 1717 (cf. '

Meyer l. c. p. 4 adn. 1) uobis — Meyer: ub V. 14 im V

17. Dat. die 6 uel ? Ian. 419. | Edd. Bav. ad a. 419, 8; Coustant
Epp. Pont. 1007; luret. Auct. Symm. 22; Sciopp. et Par. X 74.
18 Pelimus clementiam] cf. similem exordi$ formulam 4n Orcistenorum
supplicatione edita a Mommseno in. Hermae μοὶ. XXII p. 317 (1I 17)
nec non initium ep. 47 19 absessum V, corr. Bar. 24 obstructis
Bar. eodem errore quo Cornelissen (Mnemosyne Ν. S. XIV 302) in
mutando Ami. Marc. 31, 15, 6

64 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

plebis obsederat, altero die ad eandem ecclesiam, ubi prius
ab omnibus fuerat constitutum, habita omnium collatione
properauimus ibique participato cum Christiana plebe consilio,
quem deus iussit, elegimus. — nam uenerabilem uirum Boni-
fatium, ueterem presbyterum in lege doctissimum ac bonis
moribus comprobatum et, quod eum magis ornabat, inuitum,
aeclamatione totius populi et consensu meliorum ciuitatis
asciuimus: diuinae institutionis ordine consecratum; nam
subscribentibus plus minus septuaginta presbyteris, astantibus
nouem diuersarum prouinciarum episcopis benedictionem com-
petenti tempore constat fuisse celebratam ac post omnia, quae
sollemnitas exigebat, impleta sunt. sed cum supra dictus
Eulalius, qui ante per tres consacerdotes nostros fuerat ex
multorum auctoritate conuentus, ne quid sibi temere praeter
conscientiam cleri maioris assumeret, cireumuentis paucissimis
presbyteris, male acceptis his ac diuersae custodiae mancipatis,
qui dd prohibendum cum litteris uenerant, erhibito etiam cum
aliis Ostiensi episcopo, quem prope mortuum constat accitum
(nam tractum esse nolentem senis aegritudo testatur), in locum
sibi non debitum incustodito religionis ordine per ambitum
proruisset: coepit factum suum per homines disciplinae inscios
ac religionis ignaros indecenter tueri, aestimans humanis per-
turbationibus se confundere sententiam posse diuinam. et
quoniam clementiam uestram constat falsidica relatione decep-
tam, ut nescio quid in iniuriam diuini iudicii sanciretis (nam
diuinum est, quiequid tantorum confirmat electio), petimus
pietatem uestram, ut remoueri priora constituta iubeatis atque
Eulalium, qui in locum subrepsit alienum, ad comitatum
perennitatis uestrae cum auctoribus suis debere deduci. nos
enim profitemur sanctum papam Bonifatium «cum» nostris con-
sacerdotibus adfuturum. relictis enim singulis per titulos
presbyteris omnes aderunt, qui uoluntatem suam, hoc est dei

l obseruabat Sciopp. ^ 10 bene electionem Bar. in marg. 18 con-
sordotes V, corr. o? 29 serenitatis Bar. deberi V, corr. Bar. nos
Bar.: non V 80 cum add, Sirm.; Bonif. nostris cum sacerdotibus Bar.

Ld

35

80

E

Epist. XVII 8 — XVIII 3. 65

iudieium, proloquantur. iubeat etiam uestra clementia omnes
adesse, quos eausa constringit, eici etiam ciuitate nolentes,
qui se non patiuntur adduci. inuenietis, eum coeperit agitari
interna discussio, quod non solum diuinis legibus «abhorreat
uerum etiam displicere possit humanis, quo hoe consecuti
agamus aeterno imperio uestro maximas atque uberes gratias.

AD PETITIONEM PRESBYTERORUM HUIUSMODI SACRUM RESCRIPTUM
IMPERATOR P. U. SYMMACHO DESTINAVIT:

(18.)

Post relationem sublimitatis tuae delatam mansuetudinis
nostrae auribus presbyterorum allegatio causam nobis non
superuacuae deliberationis iniecit: ideo decet ambiguitate
seposita fidem rerum comminus experiri quamque partem
praetermissus gestae rei ordo arguat, quam seruatus adiuuet,
multis coram censentibus approbari, ut utriusque faeti simul
qualitate perpensa et cirea unam rite definita consistat et
eirca aliam temere assumpta non maneat, Symmache parens
karissime atque amantissime. ob quam rem illustris et
praecelsa magnitudo tua suspensis omnibus, quae superius
sunt decreta, nullique interim praeiudicio comparato auctoritate
praesentis oraculi utrumque hoc est Bonifatium et Eulalium
religiosissimos uiros instantia digna conueniet, ut intra diem
sextum Iduum Februariarum Rauennatum ciuitatem praesen-
tiam suam maturare non differant, omnibus aeque admonitis,

2 ciuitate, corr. Bar.: «extra? ciuitatem οὗ 4 quod non solum οὗ:

qdüs V^ — horreat V, corr. Bar.

Sur V — sacro V

18. Jat. die 15 Ian. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 11; Iuret, Auct.
Symm. 38; Seiopp et Par. X 75. 18 fidelem rerum V. corr. o? Meyer:
fidelem rerum «ordinem» Bar. 14 adiumet V: adnuat Iuret. 15 fac-
tis V, corr.Bar. l6rit8 V, corr. o — 16 sq. fort. consistant. . maneant
17 symache Y 91 utrumque lure: ut utrumque V — 23 Rauennatem
Juret., ad» Rauennatum Meyer 24 aeque Bar. in marg.: atque V,
tque cingulis» Iuret.

xxxv 5

2

66 De his quae inter Bonlfatium et Eulalium gesta sunt

qui auctores utriusque ordinationis existunt, αὖ amota exeusa-
tione non desint, ut facto quisque erga alterutrum proprio
prolatis ecclesiasticae institutionis exemplis defensor existat
seque purgato alium magis in legem catholicam deliquisse
praesumpta inmeriti electione conuincat: iudicium de statu
Suo quisque, si adesse neglexerit, sortiturus, dans nimirum
intellegi improuide immo illicite se fecisse, quod coram non
audeat defensare. ^ nos quoque ex diuersis prouinciis compe-
tentem numerum sacerdotum scriptis nostrae serenitatis acci-
mus, ut rem deductam in dubium absoluat nobis coram dis-
cepKta»tio plurimorum. cum autem omnia futuro integra sint
iudicio reseruata, de transactis sibi blandiri neminem decet;
praesentis enim iudicii docebit exemplum, quid in eiusmodi
negoliis obseruari debeat in futurum. Data XVIII. Kal. Feb.
per Aphthonium.

(19.)
ITEM RELATIO P. τ. SYMMXMACHI.

Cum uir clarissimus Aphthonius decurio sacri palatii uestri
eum caelesti praeceptione ad urbem uenerabilem conuenisset,
omni genere festinaui, quatenus praeceptis numinis uestri
oboedientiam commodarem. — nam statim conuentis proceribus
Sacra iussio publicata et ad religiosos uiros Bonifatium et
Eulalium missa conuentio est, domini imperatores, clericos
quoque eorum praecepi pariter admoneri, ut nihil futuro
cognoscente pietate uestra deesset examini. unde haec omnia
gestorum. serie comprehensa ad plenam instructionem subter
annexui. uerum postquam pars utraque populum diuersis
seditionibus ercitaret, singulos admonitione missa conueni, ne

2 ut V: et Turet. — 9 acciuimus Juret. 10 disceptio V, corr. Bar.
15 aptonium V

19. Dat. die 25 Ian. 419. | Edd. Bar. ad a. 419, 12; Iuret. Awct.
Symm. 24; Sciopp. et. Par. X 76. 117 svxacuo (s$ic/) V 18 aptho-
nius V 20 nominis V, corr. Iuret. 128 D. imperator Iuret

20

Epist. XVIII 3 — XX 8. 07

ad unam ecclesiam conuenirent et, quod fieri non licebat,
inter se multitudo confligeret. sed hoc illis uisum est, credo,
suspectum, quod quietem suadendam credidi hominibus per-
turbare uolentibus ciuitatem. ob quam rem ambae partes
5 calumniosis me crediderunt contestationibus appetendum, ut
errorem. suum compositis mendaciis exeusarent. quod nme
in aliquo clementiam uestram lateret, eadem quae optulerunt
actis inserta transmisi, ne quicquam suppressum esse quere-
rentur. superest, ut apud clementiam uestram nullius partis

10 studiis famuli uestri appetatur absentia, qui semper maiestati
uestrae puris seruitiis approbatus me ab oppugnatione uel
fauore ambarum partium ut decebat credidi separandum.
Data VIII. Kal. Februariarum.

| (20.)
15. EXEMPLUM SACRARUM LITTERARUM AD SYNODUM.

Omnia quidem clementia nostra in praesenti beatitudini
uestrae congrua ordinatione mandauit, ut sequestratis omnibus
uestro iudicio, quid obseruari propter quietem populi deceat,
finiretis; meminimus quoque hoc a nobis imprimis, quod

30 aequitas expetebat, esse mandatum, ut hi episcopi, quos inter-
fuisse eorum ordinationibus constat uel postea subscripsisse,
Sine iniuria sui et manente reuerentia iudices non sederent
nec ullum praestare testimonium possent, ne non tam nouam
prolaturi sententiam quam seruaturi factum praeteritum uide-

»5 rentur. hi ergo, sicut superius diximus, ab ea disceptatione
Re abstinere debebunt. illud quoque similiter custodiendum
beatitudo uestra esse cognoscat, nulli parti praeiudicium com-
paratum, quod ἃ nobis antea claruerat constitutum. eum enim

1quo P,corr. o? 83 quo V, corr. o? Meyer 5 calumniosis me Meyer:
calumniosissime V — 11 approbat V, corr. Iuret. 12 dicebat V, corr.

Bar. credidisse parandum V, corr. Meyer 18 Februarum V, corr.
Petschenig | |
20. Dat. a. 419 post diem 8 Febr. Ed. Bar. ad a. 419, 14.

19 quo V, corr. o* 28 ullum οἷ: illum V
5*

68 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

celeriter destinata iussa propter quietem populi pietatis nostrae
sequenti auctoritate summota sint, nihil hinc aut uindicare
pars altera poterit aut altera formidare. ^ attendentes ergo
iudicium dei, quod in tali causa uobiscum simul residere
manifestum est, examinatis omnibus id uos custodire decet,
quod infundente caelesti spiritu habere Christianae legis inte-
gram reuerentiam possit.

HAEC 8YNODUS INTER SE DISSENTIENS PRAESENTEM CAUSAM
TERNINARE NON POTUIT. UNDE UENERABILIS IMPERATOR HONORIUS
AD XAIUS CONCILIUX HOC CREDIDIT NEGOTIUM DIFFERENDUM ET
INTERIM PROPTER DIES QUI IMNINEBANT SANCTAE PASCHAE UTROSQUE
BONIFATIUX SCILICET ET EULALIUM AB URBE IUSSIT ABSCEDERE
ET SPOLITINUM EPISCOPUM ACHILLEUM NONINE SACBA IUSSIT NY-
STERIA CELEBRARE SYMXACHO PRAEF. URBI HOC IDEM SUIS SCRIPTIS
INSINUANS:

(21.)

Magnarum deliberationum non debet citum esse iudicium

nec temere proferenda sunt, quae seruanda in perpetuum

sanciuntur. | saepe de episcopis urbis aeternae «per» alter-
cationem partium sub examine sacerdotum coneussa cognitio

est, sed ne quid festinum celeritate iudieii proferatur, id

clementiae nostrae sedit arbitrio, ut, quoniam uicinitas sanc-
torum dierum episcopi praesentiam postularet nec in urbe
sacratissima fas esset pascharum praesentim dies sine sacer-
dote celebrare, idcirco, Symmache parens karissime atque
amantissime, illustris magnificentia tua Achilleum nos elegisse

8—15 praeter Baroniwn (419, 15) edd. Ballerinis, De antiq. coll.
can. (— Append. ad Leonis opera) II cap. 12 ». 20. 10 deferendum
Baller. 12 iussit V: ista Baller. [18 Spoletinum Bar., Spolitanum
Baller. 14 symacho V

91. Jat. die 15 Mart. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 15; Iuwret. Auct.
Symm. 25; Sciopp. et Par. X 77. 18 qui V, corr. à? 19 sanctiuntur V

per inserui altercatione Bar. 20 concussa scripsi (cf. Horat. Sat.

I 3, 35): concessa V 22 ut quoniam V: at quoniam Bar., at cum
Meyer 125 celebrari dubitanter Meyer — symache V

Epist. XX 4 — XXIII 1. 69

eognoscat, quem ἃ fauore partium constaret alienum, qui
mysteria sacrae obseruationis impleret. transactis uero festis
diebus ex iudicio sacerdotum quae debeant custodiri consilio
maturiore tractabimus. monemus sane, ut regionum primatibus
s euocafis disciplinae publieae quietique prospicias; quibus de-
cretorum nostrorum praecepta iubeas aperiri, ne quis scilicet
ullum tumultum neque seditionem audeat commouere. quam
Si quis insana persuasione conciuerit, non in eos tantum, qui
in perturbatione fuerint deprehensi, sed in regionum quoque
1» priores intellegant uindicandum. nouimus enim quietem publi-
cam facile eustodiri, si incentorum cupiditates ae fomenta
cessauerint.
Q2)

EXEMPLUM SACRARUM LITTERARUM AD ACHILLEUX SPOLITANUM

as EPISCOPUN.

Quoniam de Romano sacerdotio propter angustias tem-
poris, quas dierum sollemnitas fecit, quae abesse episcopos a
suis ecclesiis non sinebat, dilatum constat esse iudicium,
recte nostra serenitas credidit ordinandum, beatitudo tua ad

x) urbem uemnerabilem congrua ueneratione festinet, quatenus
sanctae paschae dies ea qua conuenit quiete cum sollemnitate
€onsueta populis repraesentes nec consuetudini obsit, quod
differri synodum multiplex necessitas fecit, — illud sane in
primis ac praecipue commonemus, ne umquam ulla illorum

ss mentio fiat, de quibus constat suspensos esse iudicio.

(23.)
PRINCIPIS ORATIO AD SENATUM.
Scimus, patres conscripti, a uobis eunctationem nostram
non posse reprehendi, quibus semper in re omni probatur

1 constat esse alienum Bar. 5 decretor V, corr. α 7 neque Bar.:
πὸ quam V — 8 conquiuerit V, corr. Meyer: conquiret. Bar.

93. Dat. die 15 Mart. 419. Ed. Bar. ad a. 419, 16. 14 Spoli-
tinum índez: collectioni praemissus (cf. Proleg. c. 1), quae forma fortasse
etiari p. 75, 18 et 78, 1 restituenda est. 16 angustiam Bar. 17 quas
AMeyer: quam. V Bar. 19 «ut? beatitudo Bar. 20 urbem émsérui;
idem post uenerabilem addiderat Bar.

93. Dat. die 15 Mart. 419. Ed. Bar. ad a. 419, 17.

70 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

consiliorum iudiciique maturitas. nec sane de summis cita
debuit et potuit esse sententia, quam ut aeternam ita proba-
bilem et e& omni parte decet esse perfectam, ^ inter episcopos,
quos in urbe sacratissima fauentium studia uel partium
uoluntas elegerat, ab omnibus qui aderant sacerdotibus-iusse-
ramus audiri et aliquotiens iterata cognitio est. uerum cuim
longiores moras examinatio iustae cognitionis afferret et plura
inquisitio iudicum diligens inuenizet, quibus finis citus non
posset imponi, et festorum dierum celebritas celeritatem defini-
tionis exposceret, ne quid temerarium promeremus, rem omnem
credidimus differendam. ^ missus itaque est Achilleus uir
religiosus episcopus Spolitinae ciuitatis, per quem sanctorum
dierum celebritas impleretur. amplitudinis uestrae est popu-
larium mentes ad quietem consili salubritate retinere, cum
probabilem ac necessariam dilationem nostram dubitare neque-
atis. * Data Id. Mart.

(24.)
EIUSDEM PRINCIPIS EDICTUM AD POPULUM.

Fidei curam, Quirites optimi, maximam iudicantes nihil
festinum aut inmaturum credidimus proferendum. ea enim in
causa religionis decerni censemus, quae sine errore ac repre-
hensione sententiae ab omnibus oomprobentur. itaque cum
in cognitione de episcopis, qui in urbe fuerant constituti, sub
iudicio sacerdotum intentionis haereret ambiguum nece na-
scentibus subinde causis finis certantibus studiis posset imponi
ac diu de rebus uariis deliberatio nostra penderet, «in? futuram
cognitionem ad integrum sacerdotum numero pleniore con-
cilium ornne negotium constituimus differendum, ut causa
ex omni parte librata transactis paschae diebus terminum,

1 nec Bar: ne V 8 epos ez epss V 7 iuste V — 14 salubriter Bar.

94. Dat. die 16 Mart. 419. Ed. Bar. ad a. 419, 18. 2428 co-
gnatione V, corr. o? de Meyer: quam de V (cf. p. 71, 12) 26 in
inserui: aut «ad» fut. cogn. et «ad» scribendum aut futuram cognitionem
delendwm esse censuit Meyer — 27 consilium V, corr. Meyer 29 trans-
acte V, corr. Bar.

3

25

Epist. XXIII 2 — XXV 1. - 71

.quem aequitas uel religio poscebat, acciperet. simul, quia de

sacerdote nihil poterat definiri, temporarie elegimus, qui re-
uerenda sacris diebus mysteria celebraret, ut uobis, Quirites,
ad honorem sacrae urbis praesto esset sollemnitas sacerdotis.
quare imitati patientiam nostram placidis animis, quae pro
pace publica suademus, accipite: sanctorum cultus dierum
debita tranquillitate transcurrat, quietem publicam seditio nulla
perturbet, fauor proprius circa nullum, qui notetur, appareat.
decet enim suspensis sensibus omnia nostro integra uos reser-

10 uare iudicio nee furore quodam sed debita probitate expectare

15

25

potius quam poscere sacerdotem. ^ quod si prauos$ incentores
secuti turbas et tumultus potius «quam» quietem ae modestiam
legeritis, quibus fauetis, monstrabitis nec solum uobis sed et
auctoribus uestris, quorum consilis inhaeretis, periculum
salutis, ad quod nos compellitis, imminebit. neque enim uenia
dignus est, qui ab improbitate humanitatis nostrae monitis
non poterit retineri. — Data Id. Mart.

(29.)
EIUSDEM PRINCIPIS EPISTOLA AD .SANCTUM PAULINUM EPISCOPUM
NOLANUX,

SANCTO AC UENERABILI PATRI PAULINO EPISCOPO. — lam tune
fuit apud nos certa sententia nihil ab his sacerdotibus, qui
ad synodum conuenerant, posse finiri, cum beatitudo tua de
corporis inaequalitate causata itineris non potuerit iniuriam
sustinere. et per absentiam saneti uiri, non quidem optentura,
interim tamen uitia gratulantur, cum praua et uetus ambitio
eb cum benedicto uiro sanetaeque uitae diu uelit habere cer-

1 possebat V, corr. o 8 uobis o Meyer: ub V, ibi Bar. 9 integro V,
corr. o? 10 debitam probitatem V, corr. Bar. 12 turbas et οἷ: tur-
barent V, turbarum ar. quam $nserwit Bar. (cf. od p. 70, 23)
18 uobis o?: uerbis V

26. Data die 20 Mart. 419. | Ed. Bar. ad a. 419, 20. 21 Tam
tunc: V, corr. Sirm. Meyer: tantum Bar. — 28 finiri scripsi (cf. p. 72, 30
quae ἃ paucis non potuit terminari): diffiniri V, definiri Bar. 25 et
dictum est ut aliis locis et uero

t5

13 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

tamen et contra haec apostolicae institutionis bona de prae-
sumptis per uim parietibus existimet confidendum. ^ o uere
digna causa, quam non nisi coronae tuae beata uita discingat.
dilatum itaque iudicium nuntiamus, ut diuina praecepta ex
uenerationis tuae ore promantur, qui ea secutus implesti. nec
potest alius eorum praeceptorum lator existere, quam qui
dignus. apostoli discipulus approbaris specialiter. ^ itaque

domine sancte, merito uenerabilis pater, iustus dei famulus,

ι9

diuinum opus contempto labore iributurus hoc nobis uisita-
tionis tuae, si ita dicendum est, munus indulge, ut postpositis
omnibus, quoniam temperati aeris tranquillitas suffragatur,
synodo praefuturus sine intermissione etiam desideriis nostris
et benedictioni, quam cupimus, te praestare digneris.

(26.)
ITEM EIUSDEM PRINCIPIS AD EPISCOPOS AFROS.

Serenitas nostra cum in omnibus causis tum praecipue in
his, quae ad uenerabilem religionem pertinent, perpensum
cupit habere iudicium. — de sacerdotio urbis aeternae exortam
contentionem etiam trans maria iam credimus nuntiatum.
quae & paucis nou potuit terminari et ideo multorum neces-
sarium constat esse iudicium. quapropter sanctitas uestra,
quos uitae bonum et legis doctrina commendat, intra diem
Iduum Iuniarum ad Spolitinam ciuitatem amputatis excusa-
tionibus properare dignetur, ut id, quod ueritas uel religionis
norma dictauerit, deo pariter cunctorum mentibus aspirante
sententia iudicetur, ne diutius apostolicae sedis sacerdotium
differatur.

let Meyer: ut V 6 alius ex aliud corr. V 11 temperantia eris V,
corr. Meyer: temperantia aeris et o? — 12 synodus V, corr. o?

26. Dat. die 20 Mart. 419. — Ed. Bar. ad a. 419, 21. 15 epsc V,
16 serinitas V tunc V, corr. o? 18 exorta contentione V, corr. ano-
nymus in "Archiv für lat. Lexicographlie? VI p. 804 23 Iuniarum Bar.:
ianuarium V, Ianuariarum Sirm.

D.

0

Epist. XXV 2 — XXVIII 1. 73

(31.
EICSDEM PRINCIPIS EPISTOLA AD SANCTUM AURELIUX CARTA-
GINIENSEM EPISCOPUX.

Aliam quidem uidendae uenerationis tuae causam optaue-
s ramus euenisse, ut desiderato benedictionis tuae frueremur
aspectu. sed quia aduersus papam urbis Romae ambitio repre-
hendenda certamen indixit et sanctam uitam in episcopo aesti-
mat non quaerendam, coeptum super hae discussione iudicium.
minor numerus sacerdotum, quam synodi consuetudo deposcit,
10 in plures doctissimosque uiros, quorum sanctitas tua princeps
est, prorogauit. neque enim praemia castitatis et meriti sum-
motis uitiis, quae respuit diuinae religionis sacrosancta prae-
ceptio, per alios quam tales uiros oportuit reuelari. et quamuis
sufficere domni germani mei Augusti principis scripta potue-
1) runt. etiam mea tamen, quibus aduentum sanctitatis tuae
precarer, adiunxi. quaeso itaque, domine sancte, pater merito
wenerabilis, ut duplex benefieium iributurus et desideratae
nobis benedietionis tuae et necessarii pro beatitudine iudicii
proferendi intermissis omnibus deum intuens, de cuius sacer-
γὺ dote firmando labor ueniendi non debet recusari, (te? prae-

stare digneris.

(28.)
EIUSDEM EPISTOLA AD AUGUSTINUX ALYPIUM EUHODIUM DONATIANUM
SILUANUM NOUATUM ET DEUTERIUXM EPISCOPOS UNIFORMIS..

Ὁ —Peruenisse ad uenerationem tuam certa est pietas nostra
aduersus papam urbis Romae uitia cum castitate pugnare et

97. Dat. die 20 Mart. 419. Ed. Bar. ad a. 419, 22. ἃ eiusdem
principis] epp. 27 et 28 non Honorii sed Gallae Placidiae esse demon-
strawit Meyer in Indice scholarum Gottingensi 1888/9 p.10 ἃ alium V,
corr. o 9 depossit V. corr. o 10 quarum V, corr. o* 16 mea, quod
coniecit Meyer, est in V — 19 intermissis omnibus οἷ: intermissionibus V.
30 te inserui, cf. p. 72, 18. 91 dignetur V, corr. οἱ

98. Dat. die 20 Mari. 419. — Ed. Bar. ad a. 419, 23. 28 eius-
dem] ef. quae initio epistulae 27submotawi λιανῖυκ V 94 pzvrueniv V

[-

74 De his quae inter Bonifatiun et Eulalium gesta sunt

huiusce rei tam diuturnum esse conflictum, ut inter tot sacer-
dotes, qui ad synodum conuenerant, quibusdam dissentientibus
nondum potuerit apostolica praeceptione firmata uita praeferri.

tuam tamen se interdum bene scire astipulanti quoque ea

parte, quae discrepat, sine dubitatione confessi sunt, ut plane
fuerit manifestum expectari tuae iudicium sanctitatis, in cuius
praesentia promenda sententia differretur, qui merito uitae
praecedens recte etiam ex iransmarinis regionibus, ut iudicare
possis, expeteris. sed quamuis sacra domni germani mei
Augusti principis ad Italiae synodum conuocans auctoritas
non neglegenda peruenerit, socianda specialiter etiam sereni-
tatis nostrae scripta iudicamus, quibus precor, ut desiderabilem
aspectum benedictionis tuae sine excusatione concedens omni-
potenti deo gratum iudices hunc laborem, quod et pro eximio
sacerdote eí pro sanctae uitae meritis sententiam prolaturus
remunerationem uerationis huius in praemio diuino intellegis
constitutam. — Data XIII. Kal. April. Rauennae.

(29.) .
RELATIO SYNMACHI P. V, AD CONSTANTIUX.

DOMINO SEMPER ILLUSTRI ET CUNCTA MAGNIFICO MERITOQUE
SUBLIMI AC PRAECELSO PATRONO CONSTANTIO SYMMACHUS. Quae-
eumque subito nullo opinante proueniunt. nec ad culpam
iudieis referri possunt et populum rationis ignarum insperata
nouitate perturbant. ^ uir namque religiosus Eulalius quinto
decimo Kal. April urbem me nesciente meridianis horis in-
gressus est. quem credidi aliquod secum pertulisse praeceptum;
uerum eodem die cirea uesperum Spolitinus episcopus missis
litteris me credidit admonendum, quod sacra ad se manante
in urbe diem sanctum paschae iussus sit celebrare. quod

4 tuam (sc. uitam) scripsi: quam V interdum (— interim) V:
in te dubitanter Meyer 11 prouenerit Bar. 14 pro eximio Meyer:
proximo V 17 XIII V: III «a Bar.

29. Dat. die ?3 Mart. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 26; Iurel. Auct.

Symm. 26; Sciopp. et Par. X 78. 26 aliqd (t. e. aliquod corr. ex ali-
quid) V 29 urbem V, corr. Bar.

m

0

p

Θι

10

18

οι

80

Epist. XXVIII 2 — XXIX 6. 75

praeceptum ante penitus ignoraui, domine semper illustris et
cuncta magnifice meritoque sublimis ac praecelse patrone.
quod eum mihi post sancti Eulalii innotuisset aduentum,
statim parendum credidi inuictissimi principis imperatis. ue-
rum cum interiecto die urbem sanctus Achilleus episcopus
esset ingressus, commotio ertitit populorum, ut ab una parte
multitudo armata ferro et telis ad forum militari habitu con-
ueniret. et cum conuocatis proceribus processissem, ut habito
lraetatu pro quiete urbis populum alloquendo compescerem,
primo pauci ad conuentum uenerunt, dein, cum expectaretur

saneti Achillei episcopi praesentia, ut quae iussa fuerant

publiearet, multitudine resistente uenire non potuit. et cum

ad forum Uespasiani tam ego quam uir spectabilis uicarius
perurguente populo fuissemus egressi, ut quietem utriusque
partis multitudini suaderemus, subito armati serui telis et
saxis, aliquanti etiam ferro, populum partis Eulalii aggressi
sunt, qui inermes conuenerant, ut quid praeceptum de epi-
scopo Spolitano esset agnoscerent, quosque ita sauciauerunt
qui parati aduersus imparatos uenerant, ut me quoque et
uirum spectabilem uicartum crederent appetendos, dum sedi-
tioso furore nullam admittunt penitus rationem. nisi ad libe-
randos nos diuinitas affuiset egressique per secretiorem parteni
ietum saxorum et impetum conspiratae multitudinis uitaremus,
minime potuissemus euadere. quorum maiorem partem in
seruis constat fuisse, ex quibus aliquanti agniti atque tenti
sunt audiendi. unde, quod partium mearum fuit, excellentiae
uestrae suggerere properaui, ut certum finem rebus, cognitis
quae gesta sunt, magnitudo uestra decernat. cum enim et
sanctus Eulalius fuisset ingressus et tertia die secutus esset
episcopus Spolitinus nec aliqua ad me data uirtutum uestra-

5 interdicto V, corr. Petschenig (cf. p. 75, 29 et p. 81, 8) 8 conuo-
catus V, corr. o? processissent V, corr. o? 9 compescerent V, corr. o?

14 ingressi Bar. 166 populos Jure. 21 nullum V, corr. ο «et? nisi o?

Meyer 28 conspiratae JPetschenig: conspirante V, conspirantis o?
uitassemus Meyer

o

16 De his quae inter Bonifatiunn et Eulalium gesta sunt

rum, quae sequerer, praecepta uenissent, perturbatio totius
plebis, quae in se et in perieulum iudicum saeuiret, exorta
est, ei nisi celeri responso ante diem uenerabilem paschae
quid fieri debeat iusseritis, minantur se populi inuicem pug-
naturos, dum de Lateranensi basilica alterutrum se aestimant
excludendos. ne quid igitur aduersi (quod sublimitatis uestrae
felicitas auertat) eueniat, peto ut euidenti praecepto excludi
furiosae contentionis periculosam pertinaciam censeatis. Data
X. Kal. April.

(30.)
EPISTOLA ILLUSTRIS COMITIS CONSTANTII AD SYNMACHUM P. U.

Ut certa possimus quaeque cognoscere et factionum auctores
fideli nuntio et inspectore non lateant, cancellarium nostrum
Uitulum direximus, ut domni inuictissimi principis affatus
atque iudicium ad eximietatem tuam uel ad populum celeri
2 festinatione deferret, illudque monemus ut, quiequid sacris
auctoritatibus continetur, nulla temeritate uioletur et, quae
praecepta sunt, effectui celeri tradantur instantia, ne augusta
clementia, quod nunc agnoscitur distulisse, commota maie-
stàtis suae uigore emendare non differat.

(31.)
EXEMPLUM SACRARUM LITTERARUM AD SYMMACHUM P. U.

Cum ad sanandum primae perturbationis errorem hoc genus
consilii clementia nostra reparandae pacis cupida repperisset,
ut, donec de confirmatione urbani sacerdotii sententia proce-
deret absoluta, uterque eorum, quorum causa tumultus antea
concreuisset, ἃ sacratissimae urbis conuersatione seiunctus

90. Dat. die 26 Mart. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 29; Iuret. Auct.
Symm. 27; Sciopp. εἰ Par. X 79. 1l cox V — svyxx V — 12 certo
dubitanter Meyer 18 Augusti Bar. 19 commoto Bar, fort. rectius

31. Dat. die 26 Mart. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 30; Iuret. Auct.
Symm. 28; Sciopp. et Par. X 80. 22 svwacguux V 2424 cuppida V
27 sacratissima V, corr. Meyer

10

δ

Epist. XXIX 7 — XXXI 6. 7

futuri iudicii expectatione penderet spatio, quo contineretur,
alterutri euidenter expresso: aequo animo dissimulare non 2
possumus praeceptis clementiae nostrae publicum paene bellum
quo calearentur indietum; mouendi eius caput Eulalium, qui
5 jussa transcenderit, extitisse, secundum. ordinem praeceptorum
paulisper abesse non passum, Symmache parens karissime.
unde sublimitas tua hoc nos statuisse cognoscat, ut et salu- 3
bris superior ordo praecepti et moderata synodi ordinatio
debeat custodiri, quod aliter fieri non posse censemus, nisi
10 Eulalius omnimodis urgueatur, ut omni celeritate ab urbe
discce»dens insolenti populo praesens incitamenta non praebeat
nec innocentibus causa mortis existat. cui esse dubium non 4
debebit, si in hae praesumptionis obstinatione durauerit, non
solum de statu suo iudicium iam prolatum uerum etiam de
15 salutis discrimine proferendum (culpa enim nullam ueniam
iam meretur, quae eum praedieitur non cauetur) nibil ex hoc
exeusationis habituro, quod se inuitum a plebe asserat reten-
tari. si qui autem ex numero clericorum. communicandum 5
Eulalio iudicio pendente censuerit, pari se sciat sententia esse
29 damnandum; laicos uero, qui post interdictum mansuetudinis
nostrae communionem Eulalii putauerint expetendam, hone-
stioris loci poenam proscriptionis, seruos uero capitis esse
subituros nec ab hoc periculo dominos exuendos. primates 6
uero regionum nisi spiritum plebis inconditae domuerint et
36 frenarint, sciant se raptos ultimo iudicio esse subdendos.
Spolitinus autem episcopus, sicut dudum fuerat definitum,
sanctis paschae diebus ordinem festae sollemnitatis implebit.
cui ad celebranda mysteria Lateranensem ecclesiam soli patere
decernimus, reliquis qui hoc praesumere uoluerint propulsatis.

2. alterutri o: alterüteri ez alteruter corr. V man. 1 ut uidetur, alter-
Wero! 0 kar.«aique amantissime) semper ἐπι his epistulis scribendum.
wideur Meyero — lldisdens V,cor.a 12 cans V,corr.v* — existat
ex existit corr. Y — 15 profereidum o: profereidum V^ — culpat V,
com. Meyer 17 quod se οἷ: quos ei V — 21 eulalio V, corr. Iurel.:
«eum Eulalio dubitanter Meyer — 25 rapptos V

78 De his quae inter Bonifatium οὐ Eulalium gesta sunt

sane si praedictus sacerdos Spolitanae ciuitatis T in loco eius
sanctorum mysteriorum ordinem eompleturus suscipi debeat
admonemus. per omnes uero titulos uel loca, quae conuentu
celebri frequentantur, haec quae statuimus proponentur, ut
uniuersis liqueat et noluisse nos turbidum aliquid perpetrari
et adhuc ut turbata componi debeant opperiri. sciat sane
sublimitas tua primiscrinium et reliquum officium, quod tuis
actibus obsecundat, non solum grauissimae multae dispendiis
afüigendum sed et supplicium capitis sortiturum, nisi enixa
opera commodata statutis clementiae nostrae praebere matu-
rarit effectum. — Data VII. Kal. April. Rauennae.

(33.)

EXEMPLUM RELATIONIS SYMMACHI PRAEF. URBIS AD UIRUM INL. COX.

CONSTANTIUN PATRICIUM.

DONINO SEXPER ILLUSTRI ET CUNCTA XAGNIFICO MERITOQUE 8UB-
LIMI AC PRAECELSO PATRONO CONSTANTIO SYXXACHUS. Ubi pri-
mum sacra domini nostri inuictissimi principis praecepta per-
lata sunt, statim, ut conuenerat, debitum tribui famulatum.
sed Eulalius ea obstinatione, qua sine praecepto sacro urbem
ingressus est, eliam egredi constrictus per omnes potestates
pari pertinacia detrectauit. nam uespertinis horis per officium
urbanum id quod praeceperat inuictissimus imperator ea die,
qua perlatum est, ei innotuisse agnoscitur, domine semper
illustrissime et sacratissime, magnifice meritoque sublimis ae

1 si V: ut Bar.; sane Qui»si praedictus s. S. civitatis (ne quis» in
dubitanter Meyer; sane si «sit» praepeditus . . completurus «ut» suscipi
debeat (quis? de Eulalio hoc iussisse principem ueri quam dissimillimum
est) Petschenig; fort. sane si praedictus s. S. civitatis «fuerit impeditus,
ne quis alius» in loco efc. 2 completurum V, corr. Bar. 4 propo-
nantur 8ine causa lIuret. 5 perpetrare V, corr. Meyer 6 ad hoc V,

corr. Iurei. 7 quod Bar.: qui V 9 enixe Iuret. 11 in V post VII.

punclum extat sta facium, μὲ superior pars dimidia numeri I wideri
possit: VIII Bar. |

.89. Dat. die 29 Mart. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 32; Iuret. Auct.
Symm. 29; ϑοῖορρ. et Par. X 81. 21 lllloris (eras. a) V — 28 innotu-
isset V, corr. Bar. '

10

15

25

Epist. XXXI 7 — XXXIIL 1. - 79

praecelse patrone. quo lecto mandauit se diligentius tracta-
turum nec tamen instanter admonitus exire curauit. alia
uero die rursus per omnem apparitionem etiam nocturnis horis
admonitus collecta multitudine Lateranensem basilicam ausu
temerario credidit inuadendam. uerum habito tractatu cum
proceribus omnibus officiis destinatis ut pelleretur iniunctum
est. nam et uir spectabilis uicarius ad eandem basilicam ire
decreuerat, sed primo accedere prae nimio terrore non potuit.
ego autem tam corporatis directis quam omni officio ideo
iluc ire non potui, ne quis mihi aemulus faceret religionis
inuidiam. tamen salua excellentia uestra irrumpentibus plu-
ribus corporatis et maioribus regionum, qui praeceptis impe-
rialibus seruiunt. de eadem ecclesia fügatus Eulalius de urbe
expulsus est atque adiunctis apparitoribus illuc directus, ubi
iussus fuerat residere. ^ mandhtum etiam, ut uir religiosus
sanctus Áchilleus episcopus cum quiete, quae iussa sunt, illo
eiecto sine strepitu populi pro sauctorum dierum reuerentia
celebraret. nam ad custodiam basilicae Lateranensis apparitores
apposui, ne cui alii redderetur. partis quoque Eulalii aliquanti
eapti sunt clerici seditionis auctores; de quibus quid iubeatur
expecto. et quoniam de his interim, quae gesta sunt, uniuerse
uirtutibus uestris credidi suggerendum, quicquid sequentibus
diebus pro quiete urbis, quam uestra felicitas regit, gestum
fuerit, singillatim pro rerum fide et ordine melioribus indiciis
nuntiabo. |
(88.)
EXEMPLUM SACRARUM LITTERARUM SYMXACHO P. U.

Moderatione praecipua egit nostra serenitas, ne locum possit

inuenire praesumptio. ideo enim in iudicio uenerabilium sacer-

] mandaui V, corr. Bar. | 8 etiam dubitanter Meyer 4 admonitis V,
corr. p? ausu V, a inter scribendum ex et correcta 10 et 14
illud V, corr. o? — 21 uniuerse scripsi: uniuersa V, quo seruato 22 sug--
gerenda o? 24 et ex ex corr. V

88. Dat. die 3 Apr. 419 Edd. Bar. ad a. 419, 33; Iuret. Auct.
Symm. n. 30; Sciopp. et Par. X 829. 27 svxAcHo V — 28 praecipua
ex praecipue V . posset . ar.

80 De his quae inter Bonifatium et Eulalium gesta sunt

dotum est dilata cognitio, ut quicquid religio, quiequid ueritas
postulabat, absque ulla perturbatione hoc disceptatio tranquilla
decerneret. 864 Eulali usurpatione contra sententiam uene-
rabilis synodi multa illicite commissa fuisse relationis textus
edocuit; qui praesentia sua causam furoris populo submini-
Sirans totum perire uoluit, quiequid moderatio nostra conser-
uat. nam cum ordinatione nostra et sententia episcoporum,
quorum in synodo maior se multitudo collegerat, consensu
etiam partium et professione id fieri definitum esset, ut sciret
se specialiter esse damnatum, quieumque ad incitandum po-
pulum urbem fuisset ingressus: oblitus sui probauit ex prae-
senti facto, quale uideatur habuisse principium. ^ quoniam
ergo recte hunc post tot admissa urbe constat esse depulsum,
ad quam eum accedere non debere et clementiae nostrae et
episcoporum uidetur statuisse iudicium: Bonifatium uenera-
bilem uirum episcopum, ad cuius moderationem auctoritatem
nostram recte censuimus esse iungendam, Symmache parens
karissime atque amantissime, sublimitas tua urbem ingredi
debere nos statuisse cognoscat, ut sub eius gubernaculis reli-
giosae legis reuerentia moderatione solita compleatur. Data
III. Nonas April, aecepta VI. Id. April.

(34.)
EXEMPLUM RELATIONIS SYMMACHI ?. U. DE INGRESSU PAPAE BONI-
FATII AD PRINCIPEM SUPRA SCRIPTUM.

Quaecumque deo auctore firmantur, merito diuino pietatis
uestrae iudicio proferuntur. nuper namque cum ad me famulum
uestrum sacra clementiae uestrae emanasset auctoritas, qua omni
ambiguitate summota uenerabilis uiri Bonifati episcopi maiestas
uestra sacerdotium raborauit, tam grata uniuersis quae iussa

8 eulalius V, corr. Meyer: eulalii οἷ, per Eulalium Bar. ὃ collegerat
Bar.: collectuerat V, collecta erat p 11 probabit V, corr. Bar.
12 principum V, corr. «? 18 ego V, corr. p? urbe V, corr. p?
esse per errorem. om. Meyer depusum V, corr. o. 21 acc V

84. Dai. post diem 10 Apr. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 34; Iuret.
Auct. Symm. n. 31; Sciopp. et Par. X 83. 28 bonifaci V

[y

υ

to
Ct

οι

1

15

οἱ

Epist. XXXIII 2 — XXXV 1. 81

sunt extiterunt, ut haec et. ordo amplissimus et Romanus
populus eomprobaret, domini imperatores Honori et Theodosi
pii felices inelyti triumphatores semper Augusti. . nam cum
statuta caelestia per me essent recitata populis et edictis ex
more ubique positis publicata, tantus fauor et laetitia totius
extitit ciuitatis, ut sibi et religionem redditam et praestitam
quietis securitatem omnes gratulatione congrua testarentur.
interiecto itaque biduo urbem supra memoratus uenerabilis
episcopus omni occurrente plebe ingressus est, sicut serenitas
uestra constituit: officii quoque mei obsequia minime defu-
erunt. nec iam aliqua dissensio remanet populorum, cum
omnes diuino iudicio et maiestatis destrae acquieuerint uolun-
tati. cessantibus igitur studiis unum omnes, quod praecepto
dei admoniti statuistis, sentire coeperunt atque acelamationibus,
quae subiectae sunt, gaudii sui causas plebs Romana testata
est ac serenitati uestrae gtalias in dies singulos agere non
desistit, quorum prouisio sicut pacem orbis tuetur, ita quietem
urbi restituit populoque concordiam.

| (85.)
EXENPLUN SACRARUM LITTERARUM PROCONSULI AFRICAE. .

UICTOR HONORIUS INCLYTUS TRIUNPHATOR SEMPER AUGUSTUS
LARGO PROCONSULI. Inter omnes curas nec illa nos minus
sollicitant, quae pertinere ad sacerdotium iudicamus. cum
enim de confirmando episcopo urbis aeternae controuersia
iractaretur atque hi, qui in unum positi erant, episcopi de
tanto negotio paucos se aestimarent ad sententiam proferendam,
placuerat, sicut sacri apices cucurrerunt, ut ex Africanis uel
Gallieanis prouinciis plures episcopi commearent, ea uidelicet

1 et quod est ante ordo supra lin. add. V 4 dhiexz düim V 5 pos-
sitis V, corr. Bar.: propositis Iuret. ^ feruor Bar. " testarent V,
corr. o 11 cum V: et Bar. 12 acquieeuerant V, corr. Meyer
15 subiecta V, corr. Iuret. 17 orbis Iuret.: urbis V ita V (errawit
Meyer) 18 urbis V, corr. Petschenig —

85. Dat. die 7 Apr. 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 36; Haenel Corp.
Leg. p. 240. 23 solicitat quam Bar. 24 confirmanda V, corr. o?

XXXV. 6

89 De his quae inter Bonifatium et Fulalium gesta sunt

ratione, «ne» in medio tempore quicquam praesumeretur «in»
id quod nostra sententia ordinauerat uel quod statuisse synodi
sententia uidebatur. sed his omnibus despectis Eulalius sola
usurpatione moram credidit ocecupandam. quem, sicut decebat,
nostra auctoritate constat expulsum ac sanctum Bonifatium
episcopum roboratum. οὗ quoniam consumptum negotium
est, incongruum nostra clementia iudicauit, si episcopi naui-
gationis uel itineris iniuriam paterentur. unde sciat spectabilitas
iua synodum fuisse solutam. admone igitur praemissis sacris
affatibus auctoritate tua singulos sacerdotes, ut sciant hanc
ordinationem esse seruandam, quae continet, ui quisque in
ecclesia sua orationibus uacet, ut conuenit, propter quod causa
optimo iudicio iam terminata uideatur. Data sub die VII.
Id. April.

(86.)
EPISTOLA LARGI PROC. AD AURELIUN EPISCOPUM CARTAG.

DOXINO PARENTI HONORABILI AURELIO EPISCOPO LARGUS. De
merito sacerdotis, quem suis deus idoneum probauit, cessauit
cerlamen. sanctum igitur ac uenerabilem uirum Bonifatium
urbis Romae episcopum firmauit clementia principalis, cuius
electione dudum sanctitatem tuam praecepit acciri, sicut sacri
testantur affatus sui cum ueneratione prolati. ^ oportet igitur
populos ecclesiasque tuas festinanter inuisas, cui nauigationis
est adempta necessitas. ^ ET ALIA XANU: Incolumem te diui-
nus fauor praestet annis compluribus, domine pater merito
honorabilis.

1 πὸ .add. Bar. omittens in in addidi 4 moram V: Romam dubi-
tanter Meyer 9 admonere V, corr. Bar. 12 propterea p? 18 subd V
. 86. Dat. sub finem mensis Aprilis 419. — Edd. Bar. ad a. 419, 37;
Haenel Corp. Leg. 240. 18 cessauit Petschenig: esse V, «scias sub-
latum» esse Bar., esse certamen «scias finitum» Meyer — 21 fort. electioni
22 sui V: fori. tui (coniungendum cum ueneratione) 24 incolum V
dininus οἷ: uidimus V, domine Bar.

οι

-

Epist. XXXV 2 — XXXVII 1. 88

(81)

EPISTOLA IMPERATORIS HONORII AD BONIFATIUM EPISCOPUM ROXA-

NUX QUA STATUIT UT SI DENUO ORDINATI FUERINT DÜO EPISCOPI
AMBO DE CIUITATE PELLANTUR.

VICTOR HONORIUS INCLYTUS TRIUMPHATOR SEMPER AUGUSTUS
SANCTO AC UENERABILI BONIFATIO PAPAE URBIS AETERNAE. Serip-
ta beatitudinis tuae debita reuerentiae gratulatione susce-
pimus, onmmipotenti deo maximas gratias referentes, quod
sanctimoniam tuam post longum incommodum optatae red-
ditam didieimus sanitati, et ideo reuertentibus uenerabilibus

87. Dat. mense Iulio a. 419 (uel 420). — Hanc epistulam, qua re-
spondetur Bonifatii literis postremo a Meyero in Indice scholarum
Gotting. 1888/9 p. 33 editis, praeter Auellanam seruauerumt hae
collectiones: 1) Z — colléctio Sanblasiana i. e. consensus codicum
ζι — Sanblas. 6, €? — Luc. 490, ( — Paris. 3836, ( — Paris. 1455
II -- Vatic. Reg.1997 III) »!— Barberim. XIV 52. IV) A — Mo-
mac. lat. 5508 (Dies. 8) V) D — Dionysianae forma. antiquis-
sima i.e. consensus codicum d! -— Paris. 3837 et d* — Vatic. 6845
VI) H — collectio Dionysio- Hadriana i. e. consensus codicum h! — Mo-
Jac. 6242, À? — Monac. 6355, À* — Vat. Reg. 1021, h* — Ottob. 312,
ἢ — Luc. 125, h* — Vat. Reg. 1043, À' — Vat. Palat. 578, 5 — Mo-
mac. 3860, 1," — Monac. 3860a, h!? — Vat. 1337 — VII) Hisp. — coll.
Hispana i. e. consensus editionis Gonzalezii (— Gonz.) εἰ codicum i
(i! — Vat, 1341, i? — Vat. 630, τ) — Vat. 3791) && — consensus.
collectionum ZDa^^ 5 — consensus collectionum DHHisp. Non ad-
notabo nisi fere eas lectiones, ex quibus de ratione collectionum aliquid
concludi potest, omissis leuioribus singulorum codicum mendis manuum-
que recentiorum correctionibus. — Edd. Car. I? 110; Bar. ad a. 419, 41;
Collect. Concil.; Coust. 1028; editiones Hisp. (et Pseudoisidor.) et Dionys.
2 Epistola imperatoris Honorii V: Rescriptum (reseribtum ΖΓ) Ronori
(Honorii d'1A1h9h! Hisp.) Augusti S — episcopum V': papam 3, papa ας
romanum VDHT: om. ZAw^Hisp. 8 qua V: in qua Zào?, in quo ST
denuo g3:.om. Y — ordinati γ᾽ ΖΔωῦ: romae. ordinati, T, romae episcopi
ordinati duo fuerint trsp. A — episcopi V: om. RS 6 bonifatio R2:
om. V aeternae VZUAd!H: romae d? Hisp.o? 7 suscepimus. , refe-
rentes V: suscepimus (suscipimus (C24) quibns recensetis (recensitis ZAq'
A59 Hisp.) egimus omnipotenti deo maximas gratias wj 9 sanctimonia tua.
Zw? 10dedicimus A, dicimus ζ' 12 sanitatem CC? e£ ante correctionem
reuertentibus VZtDA7h9: reuerentibus ὃς (ezcepto (4) H (exceptis hh?) Hisp.

et

84 De his quae inter Bonifatium οἱ Eulalium gesta sunt

uiris gaudium nostrum sacrorum apicum attestatione signainus
ac petimus, ut cottidianis orationibus apostolatus tuus stu-
dium ac uotum Suum circa salutem aique imperium nostrum
dignetur impendere. illud autem pietati nostrae satis pla-
cuisse cognosce, quod sanctimonia tua de ecclesiarum aut
populi perturbatione sollicita est, quae ne aliqua ratione possit
euenire, satis clementia nostra credidit esse prouisum. de-
nique praedicante beatitudine tua id ad cunctorum clericorum
notitiam uolumus peruenire, ut, si quid forte religioni tuae,
quod non optamus, humana sorte contigerit, sciant omnes
ab ambitionibus esse cessandum ac, si duo forte contra fas
lemeritate certantum fuerint ordinati, nullum ex his futu-
rum penitus.sacerdotem sed ilum solum in sede apostolica
permansurum, quem ex numero clericorum noua ordinatione
4 diuinum iudicium et uniuersitatis consensus elegerit. ^ unde
id obseruandum est, ut omnes tranquillam mentem et pacificos
animos e serenitatis nostrae admonitione custodiant nec aliquid
seditiosis conspirationibus temptare conentur, cum certum sit
nulli partium studia profutura.

2 ac petimus «*3: om. SVO €t Vo Hisp.::uti ZPADH ταὶ ÀA?h3A
et corr. ez tuus CíÀ? 4 inpendere « pietatis d!À!A*À3h*h9hÀ! ^ pla-
citum esse H ὅ aut VL'w?* (ac h!h9): aput C'72, apud. (9 et ante corr. Δ,
ac C4 sed 4manu rec, supra lineam add. 6. ne Vw?h*h? Hisp.: om. ZA,
eo I', ut DH (exceptis h9h?) 7 clementiae nostrae ZAÀi, clementiam
nostram «? credimus C!lw? et ante corr. Δ, credidimus (6^ 9. uo-
lumus . VA? Hisp.: uoluimus DH (exceptis h5h?) —— forte religioni tuae
quod Vluw?*: forte religione tua quod A, forte religioni tale quod (3,
forte aliquod (corr. ex alequod) ζ', forte tale quod CG* — 10 non om. ζ΄ Δ
11 ab qw (excepto «?) * (ad 41): om. Vo? . forte VZAw? Hisp.: 0
DHY fas «5: nefas V — 12 certantum V*$ (certantes Gonz.) «*:
certandum I' et ante corr. (certantum) Δ, certatim Z (certsandum ζί sed
ndum i» ras.) 18 in (ad d!) sedem (sidem €?) apostolicam C'C2Ao3g!
MARMShMAShSh! — 14 nouam (per nouam (*) ordinationem Z, noua ordi-
nationem «e? [16 tranquilla mente V 17 e V: ex ΝΜ (exerenitatis
Id?) 18 seditiosis conspirationibus V'*D: seditionis conspirationibus
ζϑω2, seditionibus conspirationibus Δ (corr. man. 2 ex cupirationibus),
seditionibus C!C?, seditionis ζ 19 studia Vy: sua studia * (etiam d!,
quod moneo conira Meyerum Ll. c. p. 31, 19)

15

10

Epist. XXXVII 2 — XXXVIIL 8. — 85

(88.)
EXEMPLUM SACRAE HONORII AUG. XISSAE AD PRINCIPEM ORIENTIS

. ARCADIUKX. DE PERSONA SANCTI IOHANNIS EPISCOPI CONSTAN-

TINOPOLIT.

Quamuis super imagine muliebri nouo exemplo per pro-
uincias circumlata et diffusa per uniuersum orbem obtrectantium
fama litteris aliis commonuerim, ut talis facti paenitentia et
intermissione propositi rumor aemulus consenescat et, quod
in moribus temporum carpat, publica lingua non habeat;

quamuis etiam super excidio pereuntis Illyrici pio apud uos

prodiderimus affectu esse nobis dolori, cur ista nos detrimenta
rei publicae nolueritis agnoscere et aliis potius indicibus quam
pietatis uestrae litteris fuerint nuntiata: tamen ne illud
quidem apud serenitatem uestram dissimulare nos fas est,
quod in rebus diuinis non sine publici discriminis metu nuper-
rme contigisse cita semper malorum enuntiatrix fama non
tacuit et, ut natura fert horainum, quae ad obttectandum nouis
semper casibus excitatur, oblata occasione carpendi malitiam
suam in tempora stüdio scaeuae loquacitatis exercet. ^ est
enim proditum nuper apud Constantinopolim sacratissimo
paschae uenerabilis die, cum omnes paene:in eundem locum
uicinarum urbium populos religio castigatiore sub praesentia
principum ritu celebranda conlegerai, clausas subito catholicas
ecclesias, irusos in custodiam sacerdotes, scilicet ut eo potis-
simum tempore, quo indulgentia principali tristia noxiorüm
claustra reserantur, piae legis ef pacis ministros saeuus carcer
includeret, omniaque bellieum in modum turbata mysteria,
nonnullos in ipsis ecclesiae sacrariis interemptos tantamque
eirca altaria uim saeuisse, ut et uenerabiles episcopi in exilium

88. Dat. a. 404 haud multo post diem 20. Iunii. — Edd. Car. 1:
72; Bar. ad a. 404, 80; Collectiones Conciliorum; Coustant I 801.
5 imagine muliebri] scil. Euwdoziae, cuius statuam argenteam | extremo
anno 403 Constantinopoli erectam testatur Socrat.. VI 18 11 nos,
quod coniecit Coust., est i» V 18 fuerit V, corr. p* 17 novis ot:
uobis V 19 sceue a, saeuae Car. 22 uicinorum V, corr. οΣ 25 tri-
stitia V, corr. o* . 27 omnia que P, corr. o*

86 Sacra Honorii ad Arcadium de persona 8. Iohannis

iruderentur et sanguis humanus, quod dictu nefas est, caelestia
sacramenta perfunderet. ^ his repente compertis turbatos esse
nos fateor. quis enim in facinore tam cruento dei omnipotentis
non timeret offensam aut quo pacto extra summum Homani
orbis omniumque mortalium putaret esse discrimen, cum ipse
auctor nostri imperii et rei publicae, quam nobis credidit,
gubernator omnipotens deus funestis admodum execrabilibusque
commissis crederetur irasci, domini sancti frater neposque
Augusti uenerabiles: cum, si quid de causa religionis inter
antistites ageretur, episcopale oportuerit esse iudicium? ad
illos enim diuinarum rerum interpretatio, ad nos religionis
Spectat obsequium. ^ sed esto, sibi de mysticis et catholicis
quaestionibus amplius aliquid principalis cura praesumpserit:
itane usque ad exilia sacerdotum, usque ad hominum caedes
debuit indignatio concitata procedere, ut, ubi castae preces,
— ubi uota sincera, ubi sacrificia illibata soluuntur, illic 96
gladius haud facile etiam in iugulum noxiorum destringendus
exereret? ^ rebus denique ipsis docetur, quid super his
senserit diuina maiestas. primum quidem hoc praesentis com-
molionis indicium fuit, atque utinam solum! facit enim
humana trepidatio tanti sibi conscia perpetrati, ut grauius
aliquid (quod auertat omnipotens deus) post terribilis ultionis

Q

experimenta metuamus: audio ecclesiam sacrosanctam, tot

imperatorum opibus expolitam, pretiosis cultibus nobilem,
tanta supplicantium principum « « flagrasse et illud Constantino-
politanae urbis unicum lumen in fauillas dilapsum deo non
uetante fumasse (exsecrari enim uidetur inquinata mysteria
ei auertisse oculos ab eo loco, quem iam sanguis infecerat,
ne obsecrare quis pietatem caelestem sub cruentis posset
altaribus), aedificia quoque diuina non minore splendore
nobilia ex concitatione saeuientis incendii flamma se latius

12 spectat Bar.: expectat V (*antiquo more pro spectat? Coust.) 17 iu-
gulum οἵ: iugum V 24 operibus wu 25 lacunam in V non indicatam
Car. expleuit insertis uerbis oratione augustissimam 81 concitatione Car.:
cogitatione V, agitatione Petschenig, contignatione dubitanter . Meyer
flammas elatius V, corr. Car.

Epist. XXXVIII 4—8. 87

effundente consumpta et, quae publicam faciem elaborata
maioribus nostris ornamenta decorabant, uelut quodam urbis
funere concremata. ^ haec ego quamuis crebris iniuriis laces-
Situs tacere debuerim nec coniunctissimum fratrem regnique
5 consortes tam fideliter admonere, tamen necessitudinem san-
guinis stimulo taciti doloris anteferens hortor ac suadeo,
"ut haec, si fieri potest, emendatis in posterum moribus
eorrigantur ac diuina iracundia, quantum re proditur, excitata
uotorum sedulitate placetur. accipite a me summum simpli-
τὸ citatis indicium: ideirco hoc clementiae uestrae insinuandum
putaui, ne me uelut gratulationis occultae faceret apud
quemquam taciturnitas ipsa suspectum neue quis crederet me
talibus factis praebere consensum et, qui saepe ne acciderent
commonuerim, postea quam commissa sunt non dolerem. nam
15 quis esse possit expers doloris, qui se meminit Christianum,
tantam subito perturbationem religionis inductam, ut omnem
catholicae fidei statum mecesse sit fluctuare? ^ erat inter epi-
sCopos causa, quae collato tractatoque consilio deberet absolui;
missi ad sacerdotes urbis aeternae atque Italiae utraque ex
30 parte legati; expectabatur ex omnium auetoritate sententia
informatura regulam disciplinae (integrum nempe esse debuerat
neque quicquam nouari, dum définitio deliberata procederet):
€um interea mirum quoddam praecipitium festinationis exarsit,
ut non expectatis litteris sacerdotum, qui fuerant mutua
35 partium legatione consulti. non examinatis rebus in exilium
truderentur antistites animaduersioni prius dediti quam senten-
tiam iudicii episcopalis experti. denique quam inmatura illa
damnatio fuerit, res probauit; namque hi, quorum expectabatur
auctoritas, pacifica Iohanni episcopo communione permissa
* sanciendam concordiam censuerunt nec quemquam putarunt

94a» maloribus Bar. 8 ego Car. g (ergo) Y 5 consortem Bar.
9 placeatur V, corr. o* 11 facere V, corr. o* 12 ef 80 quenquam V.
14 dolorem V, corr. o: dolere cod. Angelic. 15 posset Bar. 96 animad-
wersionis V, corr.o* — dediti quam bis V, corr. Meyer: alteri dediti adscri-
sit au (— auditi) ο3, addicti quam Car. sententia V, corr. οΣ 27 il-
lam V, corr.o? — 28 probabit V,corr.Bar. 80 concordium V, corr. o?

88 Epistula Maximi ad Ualentinianum contra Arrianos

ante iudicium consortio repellendum. ' quid nunc aliud superest,
quam ui'catholicam fidem schismata in diuersum dissociata
dilacerent, quam ut haereses communioni semper inimicae
ex tanta gestarum rerum uarietate nascantur, ut iam populo
paene non debeat imputari, si forte in dissonas partes sectarum
diueraitate discedat, cum ex auctoritate publica discordiarum
materies sit praemissa et fomes quidam nutriendae seditionis

lOÜanimatus? quod ne in magnam aliquam generis humani

to

pernieiem recrudescat, uota facienda sunt, ut ad humanas
prolapsiones patiens deus rem male gestam prosperet ac
secundet. nam, quantum in nobis est, possumus timere, quod
gestum est: quantum ad pietatem semper placabilis dei, n non
erit meriti impunitas indulta sed ueniae.

(89.

EPISTOLA MAXIMI TYRANNI AD UALENTINIANUM AUG. IUNIOREM.

CONTRA ARRIANOS ET MANICHAEOS.

Nisi clementiae nostrae circa serenitatem tuam fides simplex
esset et gratia plenae concordiae, confido etiam quod commoda
rationibus meis esse possent haec, quae nunc agi dicuntur
in partibus tranquillitatis tuae: catholicae legis turbatio atque
conuulsio. quid enim tam optandum possit T ei, siquis esset
inimicus, quam aduersus ecclesias dei, hoc est aduersus deum
ipsum, te aliqua moliri et, ubi error exeusabilis non est, ibi
uelle peccare? — sed quoniam serenitati nostrae et in deum
religio maior quam (ut eum? uiolari et ab inimicisimó quoque
optabile nobis arbitremur, et circa serenissimam iuuentutem
tuam tam arta nostri cura, tam sedula est, ut recte facta

89. Dat. α. 886 wel 387. | Edd. Car. I* 48; Bar. ad a. 387, 38;
Collect. Concil. 15 epistola Meycr: Ἐχρι, V — iunioniorem V 16 xa-
NicHEoS V; uerba et Manichaeos nom ad hanc epistulam perüsnent. sed
ad eam quae sequitur, cf. ep. 0$ 4 17 fidelis V, corr. o? 18 plena
Car. quod etiam dubitanter Meyer 41 possit V.: esse possit o?,
possit esse Car. 25 «ut eum? uiolari scripsi: uiolari V, (αὖ uiolari
«eum? p?, «ut eam? uiolari Meyer 26 obtabile V: «non? optabile o?
arbitremur p?: arbitramur V

10

σι

1

Θ

Q

1

I0

ων

30

Epist. XXXVIII 9 — XXXIX 5. . 89

magis nos sua quam errata delectent: idcirco perennitatem
tuam credidimus commonendam, ut introspecta ratione numinis
summi et maiestatis ipsius considerata potentia, quid agere

nonu patitur occultari, praesertim quod agatur in populos)
nouis clementiae tuae edictis ecclesiis catholicis uim illatam
fuisse, obsideri in basilicis sacerdotes, multam esse propositam,
poenam capitis adiectam eti legem «sanctissimam 800 nomine
nescio cuius legis euerti. ^ hoc quam graue sit, poteris in-
tueri, si dei magnitudinem uolueris cogitare. erubesco, si
quam crediderit serenitas tua astruere uellem rationem οἱ
dei agere causam. quid enim, si hoe solum esset? si enim
iam per tot saecula coalita et confirmata mutares, paruamne
excitare discordiam uidereris? ipsis humanis legibus in hac
mortalitate habet nostra reuerentiam consuetudo et in re
iam uetusta atque usitata aliquid nouum fecisse reprehensio
est. Italia omnis atque Africa hoc sacramento credunt; hac
fide gloriantur Gallia, Aquitania, omnis Hispania, Roma ipsa
uenerabilis, cuius etiam in hac parte principatus est, quod
deum sicut sequi uoluit agnouit. confitebor ipse (quod non
sine maerore dictum est): solum dissentiebat Illyricum.
utinam quod errasset non extaret exemplum! utinam illud
incolume Arrianae legis: Mursinense oppidum permaneret et
non ad iudicium quondam erroris miseri concidisset, ut, quia
ipsos erudisset auctores, prhecipua irati numinis ultione
procumberet! periculose, mihi crede, diuina temptantur.
uenerabilis memoriae diuus Ualentinianus, pater clementiae
tuae, hac fide fideliter imperauit. nihil ille attingere uoluit,

quod bene constitutum uidebat. hi certe sub eodem episcopi.

iam fuerunt: quae tanta mutatio, ut, qui antea sacerdotes,

1 serenitatem p? 2. nominis V, corr. p? 4 sollita V, corr. Meyer
audi V, corr. Meyer: audiui o? Car. 6 nobis V, corr. o? — edictis]
Cod. Theod. 16, 1, 4 11 uelle V, corr. Car. 18. mutare V, corr. 2?
16 fuisse V, corr. o? 18 hyspania V 2Llilliricum V 22. herrasset V
28 columen Bar. in marg. — Mursense Bar. ?24iudicium Uar.:inditium V
quoddam p? concidissent V, corr. Bar. 26 procumberent V, corr. Mansi

debeas, sollicita mente perpendas. audio enim (nam fama 3

n

00 Epistulà Maximi ad Siricium papam

nunc sacrilegi iudicentur? isdem certe praeceptis, isdem
sacramentis dicati eadem fide credunt, qua ante crediderunt.
an putat uenerabilis mihi serenitas tua conceptam semel in
animis hominum religionem, quam deus ipse constituit, posse
conuelli? quantae ex hoc discordiae excitabuntur? quanta
contentio oborietur? quam crebrae et pestiferae seditiones?
quanta et quam peruenientia ad deum uota iustorum, cum
inter Christianos, quod dietu sit nefas, quaedam persecutionis

7 imago nascatur? uideris, in quam partem hanc sedulitatem

nostram interpreteris; nullo certe maiore genere curam meam
cirea, clementiam tuam probare Tf te posse, quam si te horter,
ut desinas: puto enim recognoscas, quod nemo hoc suaderet
inimicus. haec amabiliter ἃ nobis dicta esse opto ut intellegas,
spero quod credas. | unde aequum admodum est, ne sancto
numini dicata conuellas, ltaliam ommem et uenerabilem

Romam ceterasque prouincias suis ecclesiis, suis sacerdotibus

reddas neque te medius interseras, cum fas sit iustius, qui
a catholica eeclesia Árrianorum interpretatione discesserint,
errorem suum uera religione mutare quam recte sentientibus
suam inmittere prauitatem.

(40.)

UICTOR XAGNUS MAXINUS PERPETUUS TRIUNPHATOR SEMPER
AUGUSTUS SIRICIO PARENTI. Accepimus litteras sanctitatis tuae,
quae nobis fuere gratissimae qüaeque plane et nomini sacer-
dotis et dignitati urbis splendidissimae conuenirent. fidei
uero catholicae, de qua.clementiam nostram consulere uoluisti,
quo maius circa me et speciale iudicium diuinitatis experior,
hoc me confiteor curam habere maiorem, qui uidelicet et ad
imperium ab ipso statim salutari fonte conscenderim et cui

1 hisdem wtroque loco V 09. sedulitate V, corr. p 11 probare tibi
possem o?, probare recte possem Hartel, probari credo posse Meyer 12 rec-
cognoscas V 17 medium o? 18 interuentione Bar. in marg.

40. Dat. ut uidetur etiam anno 385. — Edd. Car. I3 48; Bar. ad
a. 387, 65; Collect Concil.; Coustant I 640. 23 Syricio V 25 con-
uenere dubitanter Meyer

L]

Epist. XXXIX 6 — XXXX 4. 91

in omnibus semper conatibus atque successibus deus fautor
affuerit cuiusque hodie et, ut spero, perpetuo protector et
custos esse dignetur, pater karissime. ^ ceterum de Agroecio, 2
quem indebite ad presbyterii gradum conscendisse commemoras,
quid religioni nostrae catholicae possum praestare reuerentius,
quam ut de hoc ipso, cuiuscemodi esse uideatur, catholici
iudicent sacerdotes? quorum conuentum ex oportunitate omnium,
"wel qui intra Gallias uel qui intra quinque prouincias com-
mnorantur, in qua elegerint urbe constituam, ut isdem residen-
tibus et cognoscentibus, quid habeat consuetudo, quid legis
sit, iudicetur. haec enim, quae libris sunt asserenda et
maiorum nostrorum religiosissimis constitutis, ipsi possunt
melius astruere, qui norunt. ceterum id nobis animi et 3
uoluntatis esse profitemur, ut fides catholica procul omni
dissensione summota concordantibus uniuersis sacerdotibus
et unanimiter deo seruientibus illaesa et inuiolabilis perseueret.
nam noster aduentus ita inquinata aliqua et sceleratorum
labe polluta deprehendit et repperit, ut, nisi nostra prouisio
atque medicina, quae ex dei summi timore ueniebat, his opem
celeriter attulisset, ingens profecto diuulsio atque perditio
fuisset exorta, ut uix sananda postea uitia concreuissent.
ceterum quid adhuc proxime proditum sit Manichaeos sceleris 4
admittere, non argumentis neque suspicionibus dubiis uel
incertis sed ipsorum confessione inter iudicia prolatis malo
ex gestis ipsis tua sanctitas quam ex mostro ore cognoscat,
quia huiuscemodi non modo factu turpia uerum etiam foeda
dictu proloqui sine rubore non possumus. ET MANU INPERA-
Toni: Diuinitas te seruet per multos annos.

5 agro eieio V, corr. Meyer: Agricio Car. ^ 8 quinque prouincias]
4. e. Galliae Narbonensis — 9 hisdem V ἀ[19 atque ot: et que V
21 ut V: et Car., et ut dubitanter Meyer 28 argumentis ez argu-
mentü corr. V — 27 dictum V, corr. o? — mV

"
92 De rebus Pelagii epistulae

(41.)
EPISTOLA TERTIA SANCTI INNOCENTII AD EPISCOPOS V.

DILECTISSIMIS FRATRIBUS AURELIO ALYPIO AUGUSTINO EUODIO ET
POSSIDIO INNOCENTIUSs. Fraternitatis uestrae litteras plenas
fide totoque religionis catholicae uigore formatas f ambobus s
missis conciliis per fratrem et coepiscopum nostrum Iulium
pergrato suscepimus animo, quod earum tenor omnisque con-
textio in consideratione cottidianae gratiae dei et in eorum
correctione, qui contra sentiunt, integra ratione consistit, ut
et illis omnem tollere possit errorem et idoneo dato quouis jw
nostrae legis exemplo, quem sequi debeant, dignum possit
praebere doctorem. ^ sed de his iam satis, ut opinor, supra
diximus, cum uestris relationibus respondentes rescriptis,

4l. Dat. die 27 lan. a. 417; respondet epistulae episcoporum *De
conciliis duobus . ' (Coust. 876). — Epistulam praeter Auellanam seruauit
collectio Quesnelliana: Q — consensus codicum q' — Eimsidl. 191,
q— Vindob. 2141, q! — Vindob. 2147, quorum cuiusque propria menda.
lewiora. non. adnotabo (q! — Oxon. Oriel Coll. 42 quam mazime inter-
polatus). ez Quesnelliana. transit in. Pseudoisidorianam (i? — Vatic.
3791, i! — Ottob, 93; i — Vatic. 1340, i? — Vatic. 631, quorum lec-
tiones quod paucissimis locis adferam. non ideo faciam, quasi ullum
qroprium eis adtribuam momentum; cf. Proleg. cap. III). editiones extant
multae: Merlinus I 128 omnesque post eum Collect. Concil., Car. I* 108,
Bar. ad a. 416, 12 sq. (non. integram exhibet epistulam), Opp. Leonis ^
ed. Quesnel II 72, Opp. Leonis edd. Ballerin. III 160, Decretal. Pseudo-
isid. ed. Hinschius 542, Garnerius in editione operum Marii Mercatoris
(Paris. 1673) I 198, Coustant 900, editiones operum Augustini (ed.?
Maurin. II col. 488). quae fere omnes pendent ex codicibus Quesnellianae.
aut Pseudoisidorianae, paucae (Garn., Coust., Ballerin.) hic illic adhi-
buerunt etiam. Auellanae lectiones. ἢ zPLa ἴσια INNOCENTI AD EPOS Y.-
V: Incipit epistola papae Innocenti ad supraseriptos Q — 3 purs.
rossmro Innocentius V: Innocentius aureljo alipio augustino euodio pos-
sidio eplscopis salutem Q ὅ fidei Q — totaque Q — formatas V (ef.
J. 103, 17): firmatas Q — ambobus missis conciliis V, a duobus missas
conciliis Q, utrumque corrupte: a uobis missas et (e i*i*) conciliis Cuestris.
$30, Cet alias) a duobus missas conciliis Garn , ad sententiam utrumque
recle — 9 sentent Y — 10 idoneum ῷ cuiuis Car. 11 debeat Q
possit g*g: possint Vg! 18 respondentes] epistulis widelicet "In requi-
rendis..' (Coust. 888) et "Inter ceteras Romanae ..' (Coust. 895)

Epist. XXXXI 1—4. 93

quid uel de illorum perfidia uel de uestra sententia sentiremus.
sed subinde contra eos suppetit et suppeditat, quod dicatur,
nec potest aliquando deesse, quod uincat, cum tam miserum -
impiumque sit, quod nostrae fidei uirtute et ipsa plenius
ueritate uincatur. qui enim omnem uitae spem respuit atque
contempsit, inimica damnabilique cor suum disputatione con-
fundens, cum credit nihil esse, quod ἃ. deo accipiat, nec
aliquid superesse, quod petat ad sanandum se: qui sibi hoc
abstulit, ulterius quid reliquit? ^ si ergo sunt aliqui, quos
10 in sui defensiohem peruersitas tanta deuinxit, qui huic se
dogmati dedant atque coniungant, sperantes hoc ad catholicam
pertinere doctrinam, quod abhorrens longius et penitus ad-
probatur aduersum, infectis illorum et monitis et uerbis, ut
laberentur, inducti, quatenus ad rectum uiae tramitem redeant,
15 festinabunt, ne diutius mentem obsidens uelut eorum sensibus.
pastus error inuadat. nam si Pelagius, quocumque restitit loco,
eorum animos, qui facile uel simpliciter crederent disputanti,
hac adfirmatione decepit, seu hic illi in urbe sunt (quod ne-
Scientes nec manifestare possumus nec negare, cum, etsi sint,
2» lateant nec aliquando audeant uel illum praedicantem illa
defendere uel talia aliquo nostrum praesente iactare et in
tanta populi multitudine nec deprehendi aliquis facile nec
alicubi possit agnosci) siue in quouis terrarum loco degant,
dei nostri misericordia gratiaque credimus quod facile corri-
»5 gantur audita eius damnatione, qui fuerit pertinax et resistens

o

2 contra Q: intra V suppetit V: subuenit Q subpeditat ras. ex
subpetit μέ wid. q* (subpedit 48:2) 8 deesse V: esse Q quod Q:
om. V tam Q: tamen V ὃ ueritate Qi*«?: uirtute Vis* — 8 se V:
si Q 9 reliquid Q: requirit V — 10 deuixit V qui Vq* et post ras.
q*: quid Q 11 coniugant V δος Q: om. V 12 aborrens Vq?g?,
aberrans Car. 18 infecti Q (affectu "δα weteri exemplari Colb. Coust.)
ei monitis Q: monitis V 14 uitae i9? Merlin — redeat festinabundi V
15 uelut Q: desint V ^ uelut pestis eorum sensibus error Merlin, uelut
eorum sensibus (sensus edit. reg.) uastus errot Bin$ 17 animus qg? et
ante corr. 45 19 sint V: sunt Q 20 illa V (cf. p. 94, 9 istius rei iste,
p. 94, 17 ille..ab illo... errore): ista Ὁ 21 nostrorum Q 22 nec
οι. ?3 quauis Q 24 gratia à V — 25 fuerint V

94 De rebus Pelagii epistulae

huius dogmatis auctor inuentus. nec interest, ubi isti fuerint,
5 dum, ubicumque inueniri potuerint, sint sanandi. nobis
tamen nec persuaderi potest eum esse purgatum, quamuis
et ad nos ἃ nescio quibus laicis sint gesta perlata, quibus
ille auditum se crederet et absolutum. quae utrum uera sint, s
dubitamus, quod sub nulla illius concilii prosecutione uene-
runt nec eorum aliquas suscepimus de hac re litteras, apud
quos istius rei iste praestitit causas. quod si de sua ille
potuisset purgatione confidere, hoc magis credimus quod
egisset, quod multo uerius esse poterat, ut illos cogeret epi-
6 stolis suis, qui diiudicauerant,indicare. uerum cum sint aliqua
in. ipsis posita gestis, quae obiecta partim ille uitando sup-
pressit, partim multa in se uerba retorquendo tota obscuritate
confudit, aliqua magis falsis argumentis quam uera ratione,
ut ad tempus poterat uideri, purgauit negando alia, alia falsa 15
7 interpretatione uertendo. sed utinam, quod optandum magis
est, jam se ille ad ueram catholicae fidei uiam ab illo sui
tramitis errore conuertat, ut cupiat uelitque purgari, considerans
cottidianam dei gratiam adiutoriumque cognoscens, ut uideatur,
uerum et adprobetur ab omnibus manifesta ratione correctus, so
non gestorum indicio sed ad catholicant fidem corde conuerso!
unde non possumus illorum nec adprobare nec culpare iudicium,
cum nesciamus, utrum uera sint gesta aut, si uera sunt, illum

0

p

1 dogmati Q 2 dum ubicumque (ubi quicumque g? et ante corr. q?)
inueniri potuerint Q: om. V 4 et V:om.Q a&Q:om.V 5 cre-
deret V: et credere qíg?, et crederet ᾳ35 — 7 aliqua suscepimus V, corr. o?:
aliquas accepimus Q 10 multa V poterat V$3-9: potuerat Q
cogeret Q: cognosceret V 11 qui diiudicauerant V: quid iudicauerant Q
uerba inde ὦ cum sint aliqua usque ad p. 95, 1 ueritate purgasse adfert Au-
gustinus de peccato orig. 10 (ed.? Maurin. X col. 172) 12 uitando sup-
pressit partim om. g* 14 confudit V August.: confundit Q aliquà V
magis falsa quam August. — 15 alia alia Q August.: alia V 17 iam V
Augusi.: etiam Q (etiam ille se trsp. $519) illo suo errore August.
18 ut VQ: et August. 20 uerum (i. e. immo) VQ: uere August.
q? man. 2, editiones 2421 iudicio August. g* 22. illorum Q Augusi.:
om. V culpare (culpari g? et ante corr. q?) Q .August.: purgare V
28 aut V $49—9 August.: ut Q — uera sunt Q: uera sint August., uera-
cit V — illum om. August. |

LI

10

15

Epist. XXXXI 5—11. 95

constet magis subterfugisse quam. se tota ueritate purgasse.
qui si confidit nouitque non nostra dignum esse dammatione, 8
quod dicit, aut iam hoc totum se refutasse, quod dixerat, non
ἃ nobis acciri sed ipse debet potius festinare, ut possit ab-
solui: nam si adhuc taliter sentit, quando se nostro iudicio
quibusuis accitus litteris, cum sciat damnandum esse, com-
mittit? quod si arcessendus esset, ab his melius fieret, qui 9
magis proximi et non longo terrarum spatio uidentur esse
disiuneti. sed non deerit cura, si medicinae praebeat ille ma-
teriam; potest enim damnare, quae senseràt, ac datis litteris
erroris sui, ut regressum ad nos decet, ueniam postulare,
fratres karissimi. librum sane, qui eius esse diceretur, nobis 10
ἃ uestra caritate transmissum euoluimus: in quo multa contra
dei gratiam legimus esse conscripta, multa blasphema et nihil,
quod placeret, nihil, quod non penitus displiceret a quouis
damnandum atque caleandum, cuius similia, nisi qui ista
scripserat, nemo alter in mentem reciperet atque sentiret.
nam hoe loco latius de lege disputare uelut coram posito ll
repugnantique Pelagio necessarium esse non duximus, cum
uobiseum totam scientibus parique nobiscum adsensione gau-
dentibus conloquamur. tunc enim melius haec exempla ponun-
tur, quando cum his, quos harum constat rerum imprudentes
esse, tractamus: nam de naturae possibilitate et de libero
arbitrio et de omni dei gratia cottidiana cui non sit recte

20 cf. Rom. 7, 1

2 si Vg!man.2:se Q — dignus V — 8 dicat 0 4 acciri V: accer-
siri Q — debere V ὁ accitus V: acceptus Q (acceptis g9—5) — «se
sciat φ', «se» esse Merlin — committit Q: committi V, committet q*i^i*
7 aecersiendus Q 11 postularet Q 12 dicebaturi?-6 18 contra dei
gratiam legimus esse conseripta multa V: om. Q ὀ 14 blasphemia Q
et V: om. Q — 15 place V — non om. q! — 18 latius Q: om. V.
19 repugnantique posito trsp. Y — duximus ez diximus g? ef d? man. 2
20 totam scientibus parique nobisenm Q: om. Y 982 prudentes Q
28 et V: om. Q — 24 dei gratia cotidiana scripsi: gratia cotidiana V,
dei gratia et cotidiana gratia Q

96 | De robus Pelagii epistulae

12sentienti uberrimum disputare? ^ anathemet ergo ista, quae

sensit, ut illi, qui eius sermonibus fuerant praeceptisque con-
lapsi, quid tandem habeat fides uera, cognoscant; facilius
enim reuocari poterunt, cum ista a suo senserint auctore
damnari. quod si ille pertinaciter in hac uoluerit impietate
perstare, agendum est, quatenus uel his possit subueniri,
quos non suus sed huius magis error induxit, ne et illis haec
medicina pereat, cum iste talem non admittit nec postulat
curam. ET ALIA XANU: Deus uos incolomes custodiat, fratres
karissimi. Data VI. Kal. Febr.. post cons. Theodosii Aug.
et Iunii Quarti Palladii u. c.

(42.)

DILECTISSIMO FILIO HIERONYNO PRESBYTERO INNOCENTIUS. Num-
quam boni aliquid contentionem fecisse in ecclesia testatur
apostolus et ideo haereticorum correptiones primas fieri iubet
magis quam diuturna duci conlatione. quae regula dum neg-
legenter aspicitur, malum non uitatur, quod cauendum est,
sed augetur. tamen quoniam dolor gemitusque tuus ita ui-
scera quatit nostra, ut non « « tractandi consulendique sit, pri-

14 sq. Tit. 8, 9 sq.

1 anathematizet g* editiones 2. sentit V 8. hat V D illi perti-
natia V uoluerint V 6 persistere Q 7 suos Q iliV 8cum V:
cuius Q 9 et alia manu om. Q 10 VI Q (cf. epistulas Innocentii
eodem die daias quae extant apud Ballerin. III 144 et 164): om. V

febroarii gt Ῥ cohf cheodofin aug' & iunn qr: palladí uc. V: om. Q

49. Dat. simul cum epp. 43 et 44 a. 417 haud sta multo post diem
27? Ian. Edd. Car. I? 80; Bar. ad a. 416, 33; Collect. Conal.;
Coust. 907; Vallarsius inter Hieronymi opera (ed. 2) I 1044. 18 πιε-
RONIMO PRESBITERO V 15 primas V (cf. Pawl ad Titum uerba 3, 10
quae speclat papa: haereticum hominem post unam et secundam correp-
. tionem deuita): primum o? edd. 16 ducis V, corr. o? 17 accipitur
Bar. 18 quatit uiscera trsp. Car. 19 ut non tractandi V: ut «ratio»
non tractandi o?, wnde ut «nulla ratio» non tr. Coust., ut «ratio nulla»
iractandi consulendique sit «praetermittenda» Vallars.; ego lacunam post
non indicaui, quam sic fere expleuerim: ut non «exprobrandi tempus sed»
tractandi

15

10

15

Epist. XXXXI 12 — XXXXIII 2. 97

mum constantiae tuae adloquor fidem. pro ueritate quisque
iniuria aut, ut dicis, periculo percelletur, quia expectet beati-
tudinem, multis saepe narrasti et tuarum te praedicationum

bene memorem commonemus. item excitati tanta malorum 3.
Scena arripere auctoritatem sedis apostolicae ad omne com-
primendum nefas festinauimus, sed, in. quem insurgeremus, .
nec nomine appellatum legimus nec criminis aliqua ratione
taxatum. quod ergo possumus, condolemus. si deposueris..
autem apertam manifestamque in homines aliquos accusationem, :.
aut iudices conpetentes tribuam aut, si aliquid urgentius

sollicitiusque nobis fieri potest, non retardabo, fili dilectissime.
tamen episcopo fratri meo Iohanni scripsi, ut. cireumspectius
agat, ne quid circa ecclesiam sibi creditam adhue tale aliquid
fiat, quale prouidere et propellere ne accidat etiam ipsi sit et ὁ
postea molestissimum. |

(43.)

DILECTISSIMO FRATRI IOHANNI INNOCENTIUS. Direptiones,
caedes, incendia, omne facinus extremae dementiae generosis-
simae sanctae uirgines Eustochium et Paüla deplorauerunt in
locis ecclesiae tuae perpetrasse diabolum; nomen enim hominis
causamque reticuerunt. quod etsi ambiguum non sit ἃ quo

1 «libens? quisque coni. Vallarsi recepta falsa coniectura Baronsi pro
quia scribentis qui; est enim haec werborum constructio *muliis saepe

narrasti, quicumque pro ueritate periculo percelletur, eum expectare beati- ᾿
iudinem' — 3 narrastis V, corr. Vallarsi οἷ tu atice praedicationum V.

corr. p? Coust. 4 itaque Bár. tanti malorum scen& V, corr. Car
11 solliticiusque V — «a» nobis Bar. — redardabo V 14 quale proui-
dere et propellere ne accidere uel ne accidat corrupte V: ne si circa . . .
quale prouidere eum oportuit ne accideret uel ne accidat Coust., ne quid -

circa .. propellere «debuisset»? ne accideret uel si accidat Vallarsi; ego
4 ne accidat
in archelypo ne accidere fuisse arbitratus eieci werba ne accidere uel

.48. Dat. ut ep. 42. — Edd. Car. I? 80; Bar. ad a. 416, 31; Col-

lect. Concil.; Cowst. 908; Vallarss L c. 1046 18 facimus V, corr. o.

19 eusthochium Y — pavla ez palla V 21 sit Car.: sit sed V, sit et Ber.
XIXV. : | T

98 De rebus Pelagii epistulae

commissum, oportuit tamen custodiam germanitatem tuam
gregis illius sollicitius prouidere, ne quid huiusmodi oriretur,
quod cum aliorum periculo tuam lacessit neglegentiam. adice:
gregem domini et tales agnas incendio armis et persecutionibus
nudas, debiles, post suorum caedes et mortes uix uiuere au- 5
diuimus: nihil mouet pietatem illam sacerdotii tui de tanta
diaboli in te atque in tuos potestate admissa? in te inquam:
prorsus enim sacerdotis graujtatem condemnat tantum nefas
in ecclesia fuisse completum. ubi prouisienes tuae? ubi certe,

. 8i casus euenerant, auxilia uel consolationes, cum. plus se "Ὁ
adhuc metuere dicant quam conqueruntur esse perpessas?
altius censerem, si essent aliquid de hae re mecum apertius
collocutae. uide, frater, antiqui hostis insidias ei spiritu boni
rectoris peruigila, ut haec, quae ad nes opinione magis quam
accusatione manifesta delata sunt, uel corrigantur uel retun- s
dantur, ne ius ecclesiastieum de labefaetatis causas eum, qui
noh defenderit, praestare conpellat.

(4.

DILECTISSIMO FRATRI AURELIO INNOCENTIUS, Piissimum iter
ad nos perueniendi tuas affectiones bene conpresbyter noster se
eredidit Hieronymus. conpatimur gregis nostri membro et,
quod faciendum duximus uel facere potuimus, sumus uelociter
executi. germanitas tua, frater karissime, citius litteras me-
morato reddere festinet.

1 custodiam p?: custodem V, custodire Car. Bar. — 2 «et» gregis Car.,-
cet» gregi Bar. — 3 tuam . . neglegentia V, correxi: tua .. negligentia
Car. Bar. . adice Haricl: amice V, amittere Car., admittere in Bar.
5 deuil V 14 peruigili aut V, corr. Car. 16. causis Car.

44. Dat. «t ep. 42. Edd..Car I? 81; Bar. ad a. 416, 34; Col-
lect. Concil.; Coust. I 907; Vallarsi l. c. 1044. 19 iter V: etiam o
I9 sq. piissimam etiam ad..tuam affectionem o?, qua contectura a Carafa
recepia innisi quid de Aurelio Innocentium Romae wisitaturo haud
indocti «iri fabulati sint, uidesis apud Coustantium atque Vallarsium
|. ο. et. Langenum, Gesch. d. róm. Kirche I 724 21 Hieronimus V
24 redire V, corr. p festinet epL (— explicit) V

Epist. XXXXIII 8 — XXXXY 2. 99

G5.)
INCIPIT EXEMPLUX EPISTOLAE 1, ZOSDÉ( PAPAE IN DEFENSIONEM
CAELESTIL CONTRA AFRICANOS EPISCOPOS.

ZOSINUS AURELIO ET UNIUERSIS EPISCOPIS PER AFRICAM CON-

5 NTITUTIS DILECTISSIMIS FRATRIBUS IN DONINO SALUTEM. — Ma-
gnum pondus examinis magna desiderant, ut non sit rebus
ipsis, quae geruntur, inferior libra iudicii, his accedit aposto-
lieae sedis auetoritas, cui in honorem beatissimi Petri patrum
decreta peculiarem quandam sanxere reuerentiam. orandum
10 igitur et incessanter orandum, ut continua gratia perennique
adiutorio dei pax ex hoe fonte in totum orbem fidei et
catholieae sanctitatis nullis nebulis interfuscata mittatur.
caritas enim, quae, sicut scriptum est, deus est, perfecta
plenitudinis abundantia gratulatur, eum si quid uel suspicionis
156 habuerit fidei intentionis T sollicita uel in longum producta
contentio aut emendatione corrigitur. — Caelestius presbyter
mostro se ingessit examini expetens ea,quae de se apostolicae
sedi aliter quam oportuit essent inculeata, purgari. et licet
multae occupationes maioribus uinculis ecclesiasticorum negoti-
$0 orum euram nostram sollicitudinemque distraherent, tamen ne
fraternitatis uestrae de aduentu ac discussione 'praedieti
diutius penderet expectatio, posthabitis omnibus die cognitionis
resedimus in sancti Clementis basilica, qui inbutus beati Petri

13 Iob. I, 4, 8 (16)

45. Dai. a. 417 onte diem 21 Sept. Edd. Bar. ad a. 417, 19;
Joh. Garnerius im editione operum. Marii Mercatoris. (Paris. 1673)
1 202; Collect. Concil; Coust. 943. 6 desiderat V, corr. Garn.
7 accidit V, corr. o? — 8 honore V, corr. Bar. 9. sanesere V — 12 so-
cietatis Bar. 14 eum si quid efc] uerba corrupta quaeque sola con-
dectura certe uix restituas: si cum aliquid suspicionis habuerít uel fidei
intentio sollicita uel in longum producta contentio, id uera emendatione
corrigitur Garm., cum si quid uel suspicionis habuerit fidei intentio sol-
licita uel in longum perducta cunctatione au& emendatione corrigitur
Coust; neutrum placet, quamquam intentio rece restitutum uidetur,
fortasse post contentio aliqua exciderunt ὀ 21 diseutione V, corr. o
29 di& V, corr. Bar. 28 «quippe» qui Garn.

T

100 De rebus Pelagii epistulae

apostoli disciplinis tali magistro ueteres emendasset errores
tantosque profectus habuisset, ut fidem, quam didicerat ac
docuerat, etiam martyrio consecraret: scilicet ut ad salutiferam
castigationem tanti sacerdotis auctoritas praesenti cognitioni
esset exemplo. omnia igitur, quae prius fuerant acta, discus-
simus, sicut gestorum huic epistolae cohaerentium instructione
discetis, et intromisso Caelestio libellum eius, quem dederat,
fecimus recitari. nec hoc contenti, utrum haec, quae scripsis-
Set, corde loqueretur an labiis, saepenumero explorauimus,
cum de occultis animarum solius dei nostri possit esse iudi-
cium, eui non tantum cogitata sed et cogitanda iam praesto
sunt. quid uoces eius teneant, conpendiosius duximus ἃ
sanctitate uestra legenda cognosci. unum sane mouit nos, ut
eum in praesenti ibi Caelestium habueritis, nihil liquido
iudicatum sit: ad litteras Herotis et 1.822 71 post relatio est
destinata. equidem hoc feruore fidei praefestinatum 6886
promptissimum est. sed cum de his interrogaretur, adseruit
nullum sibi de talibus contentionibus umquam cum antedictis
fuisse sermonem nec apte sibi, quam de se scriberent, uisu
fuisse compertos; Lazarum sane in transitu cognitum, Herotem
uero etiam satisfactione inlerposita, quod secus. de ignoto et
absente sensisset, cum gratia recessisse. tam caduco ac nullo
fundamine criminationis ignotae procul dubio e re fuit, ut
«de» persona talium, quae tam uentosa et leuis extiterat,
quaereretur, si saltem illis loci sui ratio uitaeque constaret,
ut fides absentibus in absentes debuerit adhiberi, tantumque
pondus in litteris eorum, ut auctoritatem testimonii mererentur:
patuit hos inobseruatis plebe cleroque contradicente ignotos

1 magisterio Garm. 9 explorabimus V, corr. o 10 cum Jar.:
quam V, quamquam p $n marg. 12 ad sanctitatem uestram V, corr.
Garn. 18 legendo Garn. mouet Bar. 19 qua V, corr. Bar. visa V,
corr. Garn. 20 coghitu V, corr. p 22 sensissept V recessisset iam V,
corr. Garn. 22. caduca ad nulla fundamina V, corr. Coust. 428 e re
Coust.: ire V 24 de add. Garn. — uetosa V, corr. o 25 uite que V
27 eorum V: esset Garn. |

τ᾿

25

δ

10

25

Epist. XXXXV 8—8. 101

alienigenas ordinationibus intrà Gallias sacerdotia uindicasse,
quibus se ipsi propria abdicauere sententia, nosque, licet et
alia, tum eorum de 86 paenitudinem et confessionem secuti,
sacerdotali eos loco et omni communione summouinus. satis
urget, causam ἃ talibus processisse per litteras in absentis
eius accusationem, qui se praesens tuetur, qui exponit fidem,
qui prouocat accusantem. | numquam piguit in melius retor-
sisse iudicium. adulescens et sancti spiritus executor, . qui
Susannam seniorum falsitate damnatam inuenit innocentem:
reducitur a supplicio casta per puerum, quae per grandaeuos
fingitur impudica. non ergo omni, sicut cautum est, spiritui
credendum sed diu appensius examinandum est, praesertim
de fide hominis, ubi status eius et uita perpetua est. nec
Salomonem fefellit in puerperii rixa ueritatis indago: non
enim statim duabus feminis inter se iurgantibus uni pignus
addixit sed ibi arbiter fidem cunetabundus inuenit, ubi uerae
pietatis intellexit affectum. perquam rarum sit, ut longa et
castigata cunctatio non ad ueri cubile perueniat. optimae
mentis indicium est praua diffieilius credere, nam plerumque,
quorum de se bonae confessioni pigrius adhibetur fides, iu
illius erroris abruptum necessitate coguntur et inremediabile
uulnus efficitur, quod desperatur sanari. unde in praesenti
causa nihil praecox immaturumque censuimus sed innotescere
sanctitati uestrae super absoluta Caelesti fide nostrum exa-
men. cui etiam prior libellus ab eo intra Africam «datus»

8 cf. Dan. 18, 45 sqq. 11 Ioh. 14, 1 13 cf. Regn. III 8,
16 sqq. t

1 ordinationibus post inobseruatis (p. 100, 28) trsp. Bar. — 8 tum V:
tamen Garn. — penitudine et confessione V, corr. Bar. Coust. 5 surget V,
corr. Bar. — absentes V, corr. Coust. 8. et — etiam; supplendum erat
qui del. Garn. 10 ad supplicia V, correxi: a suppliciis Bar. 14 ue-
ritis V, corr. o? 15 unum V, correzi 16 fide V, corr. Garn.
17 intelexit V 18 optime V 19 plerique edd. 20 confessionis V,
corr. G«rn.— 21 in remedia uile V, corr. o. 28 innotescere p: in nocte
scire V — 25 africa V, corr. p datus add. Garn.

108 De rebus Pelagii epistulae

iestimonio apud uos esse debuisset nec inexploratis famaque
iaetatis tam facile crederetur. quare intra secundum mensem
aut ueniant, qui praesentem redarguant aliter sentire quam
libellis et professione contexuit, aut nihil post haec tam
aperta et manifesta, quae protulit, dubii sanctitas uestra
Q9resedisse.cognoscat. ipse sane Caelestius et quieumque in
iempore ex diuersis regionibus aderant sacerdotes admoniti
has tendiculas quaestionum et inepta certamina, quae non
aedificant sed magis destruunt, ex illa euriositatis contagione
profluere, dum unusquisque ingenio suo et intemperanti
eloquentia supra seripta abutitur, eum in hoe etiam magnorum
wirorum nonnunquam cum ipsis auetoribus seripta periclitantur
post multam temporis miseriam interpretantis arbitrio, ut diuine
profectum sit ex multiloquio nom euitari peecatum et sanetus
Dauid merito postularet cireumstantiam labiis suis orique cu-
lOstodiam, caritatem uestram tam apostolicae sedis auctoritate
quam mautux amoris affectione commoneo. utinzm ingenia
nostra sanctarum omnium scripturarum, quae seeundum tradi-
tionem patrum atque maiorum receptae sunt, praeceptis obser-

wationibusque sufficiant! quid illie non abundans, quid non s

dei spiritu et uocibus plenum sit? nisi libet unumquemque
plus sibi credere suoque de se uti iudicio, — Data Ὁ exem-

14 Prou, 10, 19 16 Psalm. 140, 8
lmneedd. —inexplorationis famamque V, corr. Bar. — 2 iactantibus V,

com. Garm. 4 put V (i. e. haec superscriptum wocabulo est delendo)
6 ipsum.. Caelestium edd, — 7 ex p: rex V adorant V, corr. p
admoniti (se. sunt) seripsi: admonui V — 8 quae non aedificant .Bar.-
aerione (e corr. im a) edifcant V. 11 supra scripta V: seu scriptura
Garn , spreta scriptura Coust. 12 autoribus V 18 multa V, corr. Bar.
miseriam V: seriem Garn. 15 postularit Coust. — 17 utinam V: ut
iam edd. 18 westraeedd, — 19 receptae scripsi: praecepta V, perceptae
Cowst. obseruationibus ἃ V — 20 habundans V ' 21 pleuus V, corr.
Bar. 22 Data] excidit dies et mensis; quae secuntur uerba exemplaria.
auctorum (lege actorum) habita (Ὁ) ez margine irrepsisse widentur, ubi
“πα adposwit ni fallor Aurelii, Carthaginiensis. archiuarius, nimirum ut
significaret peruenisse Carthaginem eliam gesta illa, quae. epistulae ad-
neza fuisse αὶ 3 edocemur

Epist. ΧΧΧΧΥ͂ 9 — XXXXVI 4. 108

pleria auctorum habita, Honorio Aug. XI. et Fl. Constantio
Xconss.5

(46.)
108IXUS EPISCOPUS AURELIO ET UNIUERSIS EPISCOPIS PER AFRICAM
δ᾽ CONSTITUTIS DILECTISSIMIS FRATRIBUS IN DOMINO SALUTEM. Postea-
quam a nobis Caelestius presbyter auditus est et, quid de
fide sentiret, euidenter expressit eademque, quae in libello
contulerat, repetitis erebro professionibus roborauit (de euius
nomine plenius ad dilectionem uestram scripta direrimus):
τὸ ecce epistolam Hierosolymitani episcopi Prayli, qui in locum 2
quondam sancti lohannis episcopus est ordinatus, aecepimus.
qui causae Pelagi enixius adstipulator interuenit. litteras quo-
- que suas idem Pelagius purgationem tenentes abundantissimas
nisit, quibus et professionis suae fidem, quid sequeretur
15 quidue damnaret, sine aliquo fuco, ut cessarent totius inter-
pretationis insidiae, cummulauit. harum recitatio publica fuit: 3
omnia quidem paria et eodem sensu sententiisque formata,
quae OCaelestius ante protulerat, continebant. uiinam ullus
westrum, dilectissimi fratres, recitationi litterarum interesse
30 potuisset! quod sanetorum uirorum, qui aderant, gaudium
fuit? quae admiratio singulorum? uix fletu quidam et lacrimis
temperabant tales etiam absolutae fidei infamari potuisse.
estne ullus locus, in quo dei gratia uel adiutorium praeter-
missum sit? quod quisquis potest praeter eandem wel mente
35 concipere, ne ille illi se poenae sententineque subiecit, quae
de sancto spiritu lata est, quod neque hic neque in futuro uenia
"uel remissione donetur? uideo et hune Pelagium Herote et 4

96 cf. Matth. 12, 32

los: V; conss. add o (Il Conss. Garn.):

40. Dat. a. 417 die 21 Sept. — Edd. Bar. ad a. 412, 25; Garne-
rius 1. c. I 203; Collect. Concil; Coust. 949. 7 endemque quae Garn.:
eadem quoque. Y 10 eplà hierosolimitsni V — 10 proeli V, Praylii Bar.
12 qua Garm. causa V, corr. Bar. — adistipulator V — 13 abundan-
tissimus V, correxi: abandantissime edd. 14 à inse Qretur V, corr.
Bar.: quid insequeretur ρ 21 fletu V, corr. ρ 25 pene V

104 De rebus Pelagii epistulae

Lazaro scribentibus infamari: itane, fratres dilectissimi, ad
aures uestras, qui sint isti turbines ecclesiae uel procellae,
nec opinione peruenit? ita uos latuit uita hominum atque
damnatio? et quamquam specialis illos apostolicae sedis
auctoritas omni communione submouerit, discite et in hac
epistola licet strictim hominum mores. uetus Lazaro con-
suetudo est innocentiam criminandi: per multa concilia in
sanctum Brietium, coepiscopum nostrum Turenieae ciuitatis,
diabolicus accusator inuentus est; a Proculo Massiliensi in
synodo Taurini oppidi sententiam calumniatoris excepit. ab
eodem Proculo fit post multos annos sacerdos tyrannici iudicii:
defensore ciuitatis Aquensium, cum contrairet, adflicto in
ipsum penetrale et sacerdotale solium sanguine innocentis
paene respersum inrupit stetitque in eo hactenus umbra sacer-
dotii, donec tyranno imago staret imperii. quo loco post inter-
necionem patroni sponte se exuit et propria cessione damna-
uit. de Herote uero sinilia omnia: idem tyrannus patronus,
caedes, turbae, presbyterorum contradicentium uincla atque
custodiae et totius ciuitatis addictio, similis paenitentia de
abdicatione sacerdotii. mirum est, si isti laicum uirum ad
bonam frugem longa erga deum seruitute nitentem falsis
litteris percellere uoluerunt, qui in fratres et coepiscopos
tanta machinati sunt, qui tot tempestates ecclesiae reddi-
. derunt? — non decet episcopalem auctoritatem et praecipue
prudentiam uestram ad leuium susurronum scripta pendere.
ecce Pelagius Caelestiusque apostolicae sedi in litteris suis
et confessionibus praesto sunt: ubi Heros, ubi Lazarus, erube-
scenda factis et tot damnationibus nomina? ubi illi adulescentes,

9 itane» Garn. hom V: horum edd. 6 strictum V, corr. Bar.
.8 brictium V: Brictionem adpellat Sulp. Seuer. Dialog. III 15 p. 213 sq
ed. Halm 11 tyrannici iudicii] 4. e. sub. ditione Constantini tyranni
(407—411) 18 penetrabili V, corr. Garn. 14 actenus V 15 mago V,
corr. p internecionem Bar.: iuternecio V, fort. internecium 420 ab-
dictione V, corr. Bar. 41 seruituté V, corr. o 27 confesionibus V
28 facta sed V, corr. Bar.

10

1$

85

1

e

15

Epist. XXXXVI 5—10. 105

id esi Timasius et Iacobus, qui scripta quaedam, ut assere-
batur, « «? uos conicite, si, qui talia in sede apostolica con-
fitentur, illa quae de isdem a prauis ac leuibus auctoribus et
dubio rumore iactata sunt, oporteat credi. amate pacem,
diligite caritatem, studete concordiam! nam scriptum est.
diliges proximum tuum tamquam te ipsum. qui
magis alter alteri proximi sumus, quam omnes, qui in Christo
unum esse debemus. non omnis qui aures nostras uentus in-
greditur, nuntius ueri est ideoque animo praesule et in ex-
cubiis constituto semper opus est, ne totum famae, totum
testibus liceat. recensete sacras litteras et diuina tabularia:
maximam partem falsi testes occupauere, ubi sanctorum aut
accusationem aut pericula reperimus. fmaximam dico? immo
totam, eum in ipsum dominum nostrum saluatorem, totius
mundi hostiam et pontificem salutarem, falsi testes insur-
rexerunt, qui se eius blasphemiam audisse confingerent. aesti-
mate, quid iam possit praeterire fallaciam, quae in deum
fidei, immo in ipsam fidem ac ueritatem peiuris impetum

fecit. ^ haec ideo scripsimus, ut de cetero, si qui absentes 10

minusque noti de quolibet talia ex libidme mentientur, fixi
Sint pedes uestri aduersus arietem fraudulentiae. unde et
lucernam pedibus suis e£ lumen semitis uir tantus
exorat, scilicet ne inter fallaces tenebras sint caeca nobis et
errabunda uestigia. et in euangelio: numquid lex nostra

6 Matth. 19, 19. 22 Psalm. 118, 105 2424 Ioh. 7, 51

1 iacob V, corr. Bar. (cf. epist Aurelii. etc. apud. Coust. 880 ὃ 6)
qui ez 4 (— et) corr. V 2 lacunam indicauit. Bar., protulerunt énseruit
Garn., Pelagii protulerunt $nseri iubet Cowst, sed wdentur plura
excidisse 8. prouis V, corr. o 4 dubiorum ore V, corr. o? 5 con-
cordiae Bar. | 6 τᾷ V qui magis etc.] ettam ante haec «erba, e
quibus ne tum quidem 8$ cum Cowust. post debemus posueris signum inter-
rogationts, apta euadit. sententia, aliqua excidisse widentur, quibus 4n-

. primis ecclesiae catholicae sacerdotibus concordiae studendwm esse expo-

situm erat 9. praesulet et V, corr. Bar. llresensete V 18 reppe-
rimus V 15 mundi o^: multi V . insurrexerint Garn. — 17 fallacia
Garn. quae Bar.: qui V 22 tantus V: sanctus p Bar. 2424 euglio V

106 De rebus Pelagii epistulae

iudicat hominem, nisi ab ipso audierit prius et
lleognouerit? et iam in ueteri testamento: non credes
audituil uyano et non consenties cum iniquo fieri
testis iniustus, eti ne forte multitudini detrahentium ante
examinationem iudicii crederetur, addidit dicens: non eris s
eum pluribus in malitia et non accipies per illos
peccatum. et iterum alibi: priusquam interroges, ne
uituperes quemquam, et eum interrogaueris, cor-
ripe iuste, et iterum: quae uiderint oculi tui,
121oquere. ei in actibus apostolorum aduersus principes Sacer- τὸ
dotum et seniores ludaeorum postulantes absentis apostoli
Pauli damnationem iustissimam sententiam gentilis Festus
tribunus protulit, quam conuenit etiam nos in facile credem-
tium obicere uerecundiam, dicens: non est consuetudo
Romanis damnare aliquem hominem, priusquam 16
is, qui accusatur, praesentes habeat accusatores
locumque defendendiaccipiatad abluenda crimina.
si hane igitur moderationem in exíra saeptum fidei nostrae
positus tenuit, onerat sacerdotalem puderem inclinatior credu-
litas de absentibus im absentes: quotus enim quisque inmunis se
inuenietur a uulnere, si ad omnem ferientis ictum credulum
18 pectus aperitur? ^ doceat nos terrena moderaíio, quae saecu-.
laribus arbitris et causis primum de ipsis iudicibus eligendis
repudiandisque sit. et quanta cunctatio, quot interpositae
dilationes? quotiens adhibita comperendinatio et iam sub ipso ss
fine certaminis ampliata iudicia? cum innocenti reo confugitur -

2 Exod. 28,1 5 Exod. 28,29 7" Eccli. 11, 7 9 Prou. 25, 8
(cf. LXX.) 14 Act. 25, 16.

2 et iam scripsi: etiam V credis V, corr. Coust. — 8 fieri swpra
linea add. V (an. 1?) 71 ihteroges ex interinges V — 8 cum supra
linea add. V (man. 1?) 10 principem V, corr. Bar. 11 postalantes
bis soripsit sed secundo loco erasit Ὑ 16 is o: bis V 18 in om. edd.
19 onera sacerdotale pudorem inclinatio V, correxi: contra sacerdotalem
pudorem, indigna omnino Gara. 20 de V: est Gara... 22 apperitur V
98 arbitris ο 25 et iam scripsi: etiam V — 26 certamine V, corr. Bar.:

ceríaminum τῷ configitur V, corr. p

Epist. ΧΧΧΧΥ͂Ι 11—16. 107

àd mare et transmarina documenta, ut fides, quae in prae-
senti plerumque artioribus strangulatur angustis, saltem
eminus ueniat. haec omnia mentior nisi in patrocinium tuendae
innocentiae reperta sunt. tolerabilius est enim innocentem
5 quemlibet; tardius inueniri quam cito pro nocente damnari.
graue fuit Lazaro et Heroti litterarum suarum pedisequos 14
esse. an nesciebant dilectionem uestram ad sedem apostolicam
relaturam? hue certe sicne» calumniae compendio nauigassent!
"ubi de episcopatu ambiendo agitur, maria terraeque lustrantur
19 nec ulla suffragia praetermittuntur; ubi uero innocentium fama
percellitur, otiosi et delicaii, siue accusatores siue testes
(utrumque enim in fallentibus nomen infame est), in cubilibus
ac lectulis suis litteris abutuntur et totam Africam uniuer-
samque tranquillitatem catholieae serenitatis innubilant ad
i» libidinem suam duae pestes. apte tribunal Christi ommes
siabimus, nemo illie abesse poterit nec dei usquam, euius
inmensitas ommibus loeis ace rebus interuenit, declinare iudi-
cium. εἰ deo nostro cordi fuit propter oues perditas uerbum 15
carnem fieri et ex domino formam seruientis inducere, ut diu
30 interceptam redderet libertatem, sit nobis gaudium eos, quos
falsi indices criminabantur, agnoscere a nostro corpore et ca-
tholica caritate numquam fuisse diuulsos, certe hoc. quod
westra expectatio desiderabat, eluxit, ut damnanda dammarent
ei sequenda sequerentur. si pater familias reditu fili gratu- 16
s»5 labatur, qui mortuus fuerat et reuixit, perierat et
inuentus est, et iubet in usum eius stolam mundam, hoc
est insigne» candidae mentis, afferri et uitulum saginatum,
quantum hoc uberior exultatio est fidei nec mortuos esse nec

924 Luc. 15, 24

2 augustus V, corr. o? — saltim V 8. certe sine o*: certe si V,
certo edd. 10 praetermittunt V, correm — 12 wiroque V, corr. oh: in
utroque enim fallentibus edd. — cubilis V, corr. o? 18 uniuerram que
tranquillum V, corr. οὖ: uniwersumque tranquillum Bar. — 16 illinc οὗ
ab sese V, eorr. o* — deus quam V, correzi: domini edd. ^ 19 carnem
Bar.caro V — 20reddere V, corr.»? 22 ueritate Bar. 97 insig V,
corr.o 98 haec οὐ edd. exultatio est Bar.: exultatione V, erultatio οὗ

108 De rebus Pelagii epistulae

17perisse, de quibus falsa uulgata sunt? ^ misimus igitur ad
dilectionem uestram exemplaria scripturarum, quas Pelagius
misit, quorum lectionem non ambigimus parem uobis in
domino de absoluta eius fide esse laetitiam. ^ Dat. XI. Kal.
Octobr.

(41.
LIBELLUS PAULINI DIACONI ADUERSUM ΟΛΔΕΙΕΒΤΙΝ 7Z08INO EPI-
SCOPO DATUS.

Beatitudinis tuae iustitiam obsecro, domine Zosime papa

2uenerabilis. Numquam fides uera turbatur et maxime in

ecclesia apostolica, in qua prauae fidei doctores ut deprehen-
duntur facile ita ueraciter puniuntur, ut moriatur in illis, si
se corrigunt, quod male econceperant et deterius pepererant,
et in illis . « uera fides, quam apostoli docuerunt et Romana
8 cum omnibus catholicae fidei doctoribus tenet ecclesia. — quod
81, ut ceteri auctores haereseos, qui iam dudum ab apostolica
sede uel a patribus iudicati et extra sinum matris catholicae
ecclesiae effecti perpetua morte perierunt, etiam hi, qui nunc
deprehensi sunt uel deprehenduntur, in perfidia sua permanent,
spiritali gladio, quo interimantur, tradantur: ut nunc Pelagius
Caelestiusque, qui a beatae memoriae praecessore tuae beati-

10

»

5

tudinis papa Innocentio, si rectam respuant fidem et.in sua

4peruersa doctrina perdurent, damnati sunt. cuius sententiam
secuta beatitudo tua Caelestio, cum a sede apostolica audi-
retur, inter cetera praecepit his uerbis: (damnas ergo illa

2 exemplari V, corr. p quas Bar.: quae V 93 quarum Zar.
ambigemus V, corr. o 4 absolute V, corr. Bar.

47. Dat. a. 417 die 8 Nouembr. Edd. Bar. ad a. 418, 12; Col-

. lect. Concil.; Coust. I 963. 8 parvx V, corr. o? 10 et o: ex V

11 praue V 12 moriantur V, corr. p? — si corrigant Coust. 18 con-

ciperant V 14 et V: est o?, ut Bar. lacunam indicaui, quam sic

fere uelim expletam: illis (quoque reuiuescat? uera; illis uiuat fides p?,

uera «sit» fides Bar. romane V, corr. o? 16 qui οἷ; quod (compendio .

scriptun) V 17 matris bis V | 18 pererunt V, corr.o 21 qui a ο3: quia V

10

15

80

Epist. XXXXVI 17 — XXXXVII 8. 109

omnia, quae in libello Paulini continentur, hoc est de quaesti-
onibus? et alio loco: cognouisti, quales litteras dederit sedes
ad fratres et coepiscopos nostros Africanae prouinciae?' et
adiectum est: damnas illa omnia, quae damnauimus, et tenes,
quae tenemus? et iterum: illa omnia damnas, quae iactata
sunt de nomine tuo?' et iterum: uél ea, quae in libello suo
exposuit Paulinus?' et cum me diceret posse ex his, quae
illi obiecta sunt, haereticum adprobari, sancto repletus spiritu
apostolica auctoritate respuisti et repressisti insanientis et
calumniantis uerba huiusmodi proferendo sententiam, qua ipse
catholicus adprobarer, illum, si sanari uellet, curares; quae
huiusmodi.est: nolim nos cifcuitu ducas; damna ista omnia,
quae tibi obiecta a Paulino siue per famam iactata sunt?
cui non sufficeret ista sententia? quis hanc tam salubrem,
tam amplectibilem, tam piam respueret alius, nisi qui a fide
deuius est? et ille, qui superius professus fuerat se, quaecum-
que illi obiecta fuerant, si contra fidem iudicares, esse dam-
naturum, audit *damna" et non solum non damnat sed ad
iniuriam tantae sedis contendit. unde iam non ignorat ecclesia
Romana reum suum, qui tam audaci spiritu ausus est contra-
dicere et non damnare, quae beatitudo tua damnari decreuit,
ego tamen deo et Christo domino nostro gratias ago. qui
ecclesiae suae causam ita agi uoluit, ut sedes apostolica, a
qua oportuit ore duorum pontificum suorum haeresim con-
demnari, et ea damnanda praeceperit, quae a me Caelestio
fuerant obiecta, cuius ego non damnationem sed correctionem

semper optaui et opto. | cui nunc iam non mecum sed cum.

uniuersa dei ecclesia causa est, sicut data ad beatitudinem
tuam Afrorum episcoporum scripta testantur, cum contra
apostoli sententiam uenire nititur negando originale pecca-
ium, quod in omnes homines pertransiit et usque in finem

80 cf. Rom. 5, 12 sqq.
1 hoc est de quaestionibus wt uerba non papae sed Paulini dat Coust.
2 sedes «apostolica» Bar. 5 iactatata V, corr. « 12. nolim ecrépsi:
noli V, nolo Bar. 17 iudicajes V, corr. o 18 audi V, corr. Bar.
28 sede V, corr. o? — 30 sententia V, corr. o uenire οἷ: ueniale V

6

110. De rebus Pelagii epistulae

mundi tenet hereditatem Adae illius, qui primus peccauit;
quod in infantibus nisi per sacramentum baptismi dimittatur,
uitam aeternam et regnum caelorum habere .non possunt.
9contra quem etiam magister suus litigat Pelagius, quia ille
ea ipsa damnauit in iudicio orientali, quae iste in sedis
apostoliege coeto conatur astruere. habet aduersum se et
ueteres ecelesiarum doctores catholieos plurimos, orientales
eeccidentales, meridianae partis atque septentrionalis, qui in
libris suis illum de originali peccato, si sanari desiderat, pos-
sint docere; habet beatum Cyprianum martyrem, beatum Am-
brosium confessorem, Gregorium Nazienzenum, beatum papam
Innocentium; habet, etiam nunc qui in corpore siti conluctentur
ill, si tamen se tanto certamini habilem iudicat, aut certe
quos sequi debeat, si uult magis recta discere quam praua
docere; habet, quod primum est, beatitudinem tuam, cuius
illum oportuerat oboedire sententiae, cum audiret damna! ;
habet postremo ipsos lactantes, quibus misereri debeaf, si sibi
non uult, quibus, ut uerbis martyris utar, non propria sed
l0aliena dimittuntur peccata. unde oro beatum aposto-
latum tuum, ut hunc meum libellum suscipi iubeas, quo
gratiam referam tantae sedi et sententiis iustissimis pro parte
mea latis. quem idcirco direxi, quia me, licet sermone, Basi-
liseus subdiaconus a tua beatitudine cum gestis sedis aposto-
lieae directus Carthagine conuenit quarto Nonas Nouembris
die, ut adessem ad apostolicam sedem et tuae iudicio sancti-
tatis, ad quam me fugisse suggestum est, nec defuturum fore
promitterem, si aduersum me et non pro me fuisset lata
11sententia. ubi tune ideo nihil agere potui, quia is, qui ad

18 Cypriani ep. 64, 6, p. 721 ed. Hartel.

4 quem V: quae Bar. quia ille ea V: qui ille ea a, wnde qui
ila o? 6 habent V, corr. p? 7 sqq. doctores qui in libris suis catho-
licos . . septentrionalis qui illum de originali etc. V, corr. Bar. 9. de-
siderat bis V — possit V, correri llnanzanzenum V 19 amte dimit-
tuntur del. dimit V; remittuntur Cypr. 20 huc V, corr. o 21 refe-
rant V, corr. o? — 26 fuisse V, corr. α nec qme? Coust. — 27 pro-
mittere V, corr. Coust. 28 ibi Coust. his V, corr. f?

ET

Epist. XXXXVII 9 — XXXXVIII 1. 11

sedem apostolicam prouocauerat, defuit, quem oportuerat
utique merita suae appellationis astruere, maxime cum nihi)
agente appellatore secundum etiam humanas leges superior
est semper ille, qui uicit. quid enim iam mea intererat, ut
etiam apud uestram reuerentiam prauae eius doctrinae asti-
pulator existerem, de quo congaudere possem, si damnatis his,
quae illi ἃ me obiecta fuerant, sieut apostolicae sedis iudieium
roborauit, meruisset iam absolui, ne prius se ordinari quam
purgari pateretur? ^ sed wulpecula fraudibus fuit semper13
studens; ingenium suum mutare nescit, non se credidit posse
deprehendi, quoniam confidentiam semper in foueis habet, in
quibus demersum caput conscientiae suae nititur oecultare.
quod iam diutius latere non potuit sed manifestius publicatum
spiritali per tuam beatitudinem gladio resecatur, ne amplius
ferinis dentibus grex domini secetur in partes, quem pastor
^bénus sollicita et peruigili cautela custodis. ^ hunc autem13
libellum direxi beatitudini tuae per Marcellinum subdiaconum
eeclesiae Carthaginensis. — Data VI. Id. Nouembr.
(48)

ITEM EXEXPLUM EPISTOLARUX SANCTI AUGUSTINI AD EA QUAE SUPRA
SORIPTA SUNT RESCRIBENTIS PER ALBINUN ACOLITUM ET FIRMUM
PRESBYTERUX.

DOMINO UENERABILI ET IN CHRISTI CARITATE SUSCIPIENDO SANCTO
FRATRI XYSTO PRESBYTERO AUGUSTINUS IN DOXINO SALUTEM. Ex

4 ef. Cod. Theod. ΧΙ, 30 1. 30 et 64
Zapellationis Y — 3 apellatore V — 6 existere V, eorr. ó* — posse V,
corr.p* — (sie ea Bar. sic et Coust. — 8 roborari V, corr. οὖ: robo-
raret ut Coust. meruisset iam seripsi: meruisse tam V, meruisset
tum o, meruisset edd. — sbsalui V, corr. o 9 uulpicula V — 11 con-
fidentia V, corr. ο 14 se secatur V, corr. o ampleus V 15 partu V.
eorr. p? Bar. 18 carthaginensi V, corr. ρΡ id os V
48. Dat. circa finem a. 418, Traditae sunt hae litterae etiam inter.
Augustini epistulas: ed? Maurin. Il 539 n. 191 (—«) 80--98 titu-
lum om. 90 Εριβτοιιλαυν] reuera epistula Xysto per Firmum presby-
derum transmissa. (ed. Mauriii. Π ὅδ 4 n. 194) non sequilur — quam su-
TRA SORIPTA SUNT] nOn hic sed im fonte, ez quo epp. 41—50 flurerunt
24 fratri et compresbytero Sixto Augustinus c * ex e: et V

ὧτ

112 De rebus Pelagii epistulae

quo Hipponem litterae benignitatis tuae per sanctum fratrem -
nostrum Firmum presbyterum directae me absente uenerunt,

postea quam illas cum remeassem quamuis iam inde profecto
earum perlatore legere potui, haec prima eademque gratissima

rescribendi occurrit occasio per dilectissimum filium nostrum:

Albinum acolitum. — quod autem, quibus simul scripsiati,
tunc non eramus simul, ideo factum est, ut singulorum
singulas, non unam amborum epistolam sumeres. a me
quippe digressus est perlator huius per uenerabilem fra-

trem et coepiscopum meum Alypium, qui tuae sanctitati alia -

rescriberet, transiturus; ad quem etiam ipsas, quas ego le-
geram, litteras tuas ipse portauit. quae nos quanta laetitia
perfuderint, quid homo nitatur loqui, quod non potest eloqui?
quia nec te ipsum satis nosse arbitror, sed nobis crede
quantum boni feceris talia nobis scripta mittendo. sicut enim
tu testis es animi tui, ità nos nostri, quemadmodum sit af-

fectus illarum sinceritate luculentissima litterarum. 81 enim

breuissimam epistolam tuam, quam de hac ipsa re ad beatis-
simum senem Aurelium per Leonem acolitum direxisti, exul-
tanti alacritate descripsimus et quibus poteramus magno studio
legebamus, ubi nobis exposuisti, quid de illo perniciosissimo
dogmate uel quid contra de gratia dei, quam pusillis magnisque
largitur, eui est illud inimicissimum, sentias: quanto nos putas
ista prolixiora scripta exultatione legisse uel cura ut legantur,
quibus ualuimus, altis optulisse atque adhuc, quibus ualemus,
offere? — quid enim gratius legi uel audiri potest quam gratiae
dei tam pura defensio aduersus inimicos eius ex ore eius, qui
eorundem inimicorum magni momenti patronus antea iactabatur?
aut unde uberius deo debemus agere gratias, quam quod eius
816 defenditur gratia ab eis, quibus datur, aduersus eos, quibus

1 hypponem V 8 quam ς: cum V 4 haec q: ac V 6 Albinum
acolythum ς: acolitum albynum V 9 digressum V 10 aliam 4
11 ego V: ego iam ς [8 perfuderint ς: fuderint V 14 quia 0m. ς
18 ορῖα V 19 acolythum ς 21 nobis c: non V 22 de gratia c:
gratiam V 24 ista tua prolixiora scripta uel exsultatione € cura s:
curam et V | 28 antes 29 uberiores ς

5

XXXXVIII 2 — XXXXIX 1. 113

non datur uel ingratum est quod datur? quia ut eis gratum
sit oceulto et iusto iudicio dei non datur. quapropter, domine 6
uenerabilis et in Ohristi gratia suscipiende sancte frater,
quamuis optime facias, cum de hac re scribis ad fratres,
apud quos se illi de tua solent efferre amicitia, tamen haec
eura maior tibi restat, ut non solum salubri seueritate plec-
tantur, qui errorem illum Christiano nomini infestissimum
audent garrire liberius, sed etiam hi diligentissime caueantur 7
vigilantia pastorali propter infirmiores et simpliciores dominicas
oues, qui eum, pressius quidem ac timidius, sed tamen insusur-
rare non cessant, penetrantes domos, sicuti ait apostolus,
et cetera quae sequuntur exercitata impietate facientes, — ET
RELIQUUX.

(49.)
DONINO SANCTO OMNIQUE HONORE COLENDO AC BEATISSIMO PA-
PAE CYRILLO EUSEBIUSs. In Christo gratias egi, quod beatitu-

11 Tim. II 8, 6

1 non V:uelnong quiaut V 3 gratia V: caritate c suscipiendo V
frater ez pater orr. V 6 salubris eueritate V — 7 infestissimum nomini c.
8 hiscrpsi: hi V,ii c — 11 sicut c 12 exercitata scripsi: exerci-
tatas V, exercita c — et reliquum (litteris minusc.) V man. 1: nec illi
megligendi sunt, qui usque ad profundum silentium supprimunt timore
quod sentiunt sed tamen eamdem peruersitatem sentire non desinunt,
monnulli quippe eorum, antequam ista pestilentia manifestissimo etiam
sedis apostolieae iudicio dammaretur, uobis innotescere potuerunt, quos
mune repente reticuisse perspicitis, nec utrum sanati sint sciri potest,
misi cum non solum dogmata illa falsa tacuerint uerum etiam illis nera
contraria eo quo illa solent studio defensauerint. qui tamen lenius pro-
fecto sunt tractandi. quid enim eos terreri opus est, quos satis territos
ipsa tacitumitas monstrat? meo ideo tamquam sani praetereundi sunt
diligentia medicinae, quorum uulnus in abdito est. etsi enim terrendi
mon sunt; tamen docendi sunt et, quantum existimo, facilius possunt,
dum in eis timor seueritatis doctorem adiuuat ueritatis, ut opitulante
domino gratia eius intellecta atque dilecta etiam loquendo expugnent,
quod iam loqui non audent ς

49. Dat. amno ut uidetur 418. *Ex codice Cardinalis Sirlet?
(— α, ef. Prolegom. cap. I) ed. Bar. ad a. 417, 15. — 16 Cyrello V
Eusebius in Christo «frater». Gratias egi (deo meo» quod Bar. gras V

xxxv. 8

114 De rebus Pelagii epistulae

dinis tuae dulciora melle epistolaris officii eloquia promerui,
quod percutienti retinnire dignatus es, domine sancte omnique
honore colende beatissime papa. unde quaeso, ut libenter meae
paruitatis suscipere sermonem digneris, ut libertatem, quam
in fide Christi habere uidemur, superbiam non reputes. Ale-
xandrina sedes, ex quo Christi nomen uniuerso orbi innotuit,
prae ceteras prouincias ltaliae semper Christi glutino cohae-
sisse cognoscitur: quomodo nune, cum beatae memoriae
Innocentius haeresim Pelagianam Caelestianamque cum suis
capitibus condemnauerit, eunctis eos abicientibus Orientalibus
Alexandrina 8018 ecelesia in communionem recepit, quae sola
ei prima inter conprouinciales suos tales refutare debuerit?
sed ille est pestifer, de quo sanctitudini tuae ante annum
scripseram, signifer et confoederatus eorum, Ualerianus uen-
trilocus, qui gulae operam praebens, quicquid otiosum suae
adulationis inuenerit ibi, sanctos et fidelissimos nuntiat. sed
ne illum liberum putet tua beatitudo: seruus est Áriminensis
possessionis inlustrissimi Ualeri comitis, quem propter reueren-
tiam tui amoris repetendum a te fleri interim siluimus. magis
orare pro nobis dignare et tales a consortio abicere, scriptum
recordatus prophetae: sanctas carnes ligatas in pallio sacerdotis
«qui tangit» cum polluta non sanctificet, a polluto ipsae conta-

21 cf. Àgg. 2, 12—14

8 fort. «ac» beat, cf. inscriptionem 4 ut V: et Bar. 5 fidé V,
corr. Bar. superbia V, corr. o* 6 sedes Bar.: fides V 7 prae V:
per Hartel 10 condemnaberit V, corr. οἵ 11 receperit V, correxi
12 conprouinciliales V, corr. « — debuerat Bar. 14 uentriloquus o?,
fort. uentricola —15 guile V, corr. o 17 ne illum οἷ: nullum V, non
ilum Bar. 18 que V, corr. Bar. 19 fleri Hartel: fleri V 21 sqq.
uerba ex Aggaeo desumpta wix certo sanaueris, cum ualde dubium sit,
᾿ μη, recte Eusebius. expositionem sllius sntellezerit: prophetae sanctus
carnes... sacerdotis cum pollutam .. & polluto ipse contaminetur V;
prophetae sancti: carnes... sacerdos cum pollutum . . a polluto ipse con-
taminatur Bar. id quod sensu caret; quod ego resisíus cerie. aliquo
modo widetur iniellegi. posse (polluta] $. e. panem pulmentum uinum
de quibus loquitur propheta; & polluto] eo scilicel. quem *pollutum 1n
anima' dicit Agg.)

10

1

1

Θ

15

Epist. XXXXIX 2 — L 8. 115

minantur; quae lex est interrogatio sacerdotum. sed dare
ueniam dignaberis meae audaciae paruitatis, ut supra ante
rogaui. incolumem beatitudinem tuam meique memorem in-
uiolabilis trinitas tueri dignetur, sancte papa.

(50.)

ZOSINUS AURELIO ET CETERIS QUI IN CONCILIO CARTHAGINENSI
ADFUERUNT DILECTISSIMIS FRATRIBUS IN DOMINO SALUTEM. Quam-
uis patrum traditio apostolicae sedi auctoritatem tantam
tribuerit, ut de eius iudicio disceptare nullus auderet, idque
per canones semper regulasque seruauerit et cürrens adhuc
suis legibus ecclesiastica disciplina Petri nomini, a quo ipsa
quoque descendit, reuerentiam quam debet exsoluat (tantam
enim huie apostolo canonica antiquitas per sententias omnium
uoluit esse potentiam ex ipsa quoque Christi dei nostri pro-
missione, ut et ligata solueret et soluta uinciret, «et» par
potestatis data conditio in eos, qui sedis hereditatem ipso
adnuente meruissent; habet enim ille cum omnium ecclesiarum
tum huius maxime, ubi sederat, curam nec patitur aliquid
priuilegii sustineri aut aliqua titubare aura sententiae, cui ipse
sui nominis firma et nullis labentia motibus constituit funda-
menta et, quae sine suo periculo temere nullus incessat) —
eum ergo tantae auctoritatis et Petrus caput sit et sequentia
omnium maiorum statuta firmauerint, ut iam humanis diuinis-
que legibus disciplinisque omnibus finiretur Romanam ecclesiam,

15 cf. Matth. 16, 19

l interrogatio V (cf. Agg. 2, 12 interroga sacerdotes legem): probatio -
DBar.; ceterum uerba quae lex . . sacerdotum glossema sapiunt — 9 me-
que V, corr. p?

50. Dat. a. 418 die 21 Mart. Edd. Bar. ad a. 418, 5; Garne-
rius I 209; Collect. Concil.; Coust. 974. | 9 id que V 10 regulas
que V 12 reuerentia V, corr. p? 18 sententia somnium V . 15 ut
eligata V, corr. o uinceret V, corr. o et inserui — 19 sustinere V,
correzi 20 habentia V, correxi 21 tenere V, corr. o? 28 iam scripsi:
tam V, quo seruato humanis quam diuinis legibus Coust. 24 disci-
plinis que V — firmetur Romana ecclesia cuius locum nos regere et pote-
statem edd., nisi quod pro et. Coust. restituit ipsius quoque

8*

116 . . De rebus Pelagii epistulae

euius locum regeret, ipsius quoque potestatem nominis optinere
(non latet uos sed nostis, fratres carissimi et, quemadmodum
4 sacerdotes, scire debetis): tamen, cum nobis tantum esset
auctoritatis, αὖ nullus de nostra possit retractare sententia,
nihil egimus, quod non ad uestram notitiam nostris ultro 5
litteris referremus, dantes hoc fraternitati et in commune
consulentes, non quia quid deberet fieri nesciremus aut face-
remus aliquid, quod contra utilitatem ecclesiae ueniens dis-
pliceret, sed pariter uobiscum uoluimus habere tractatum de
illo, qui apud uos, sicut ipsi per litteras dicitis, fuerat accu- 1
satus et ad nostram, qui se assereret innocentem, non refugiens
iudicium ex appellatione pristina uenerat sedem, accusatores
suos ultro deposcens et, quae in se crimina per rumorem
5 falso dicebat inlata, condemnans. omnem eius petitionem
prioribus litteris, quas uobis misimus; putamus ac nouimus s
explicatam satisque illis scriptis, quae ad illa rescripseratis,
credidimus esse responsum: sed post missae per Marcellinum
sübdiaconum uestrum epistolae omne uolumen uoluimus. quo
aliquando perlecto ita totum litterarum conprehendistis textum,
quasi nos Caelestio commodauerimus in omnibus fidem uer- »
bisque eius non discussis ad omnem, ut ita dicam, syllabam
δ praebuerimus adsensum. numquam temere, quae sunt diu
tractanda, finiuntur nec sine magna deliberatione statuendum
est, quod summo debet disceptari iudicio. idcirco nouerit
uestra fraternitas nihil nos, postquam illa uobis scripsimus ss
uel litteras uestras accepimus, immutasse sed in eodem cuncta
reliquisse statu, in quo dudum fuerant, cum hoc nostris lit-
feris uestrae indicauimus sanctitati, ut illa, quae ἃ uobis ad

1 optineret V, corr. Bar, — 5 uestram o?: nostram V 6 fraternitatis
et V, fraternitati ut edd. 11 nostram o?: nrm ἢ quis eas serere V,
corr. o? Bar.: quo se assereret o? 12 iudicium ex indicium V apel-
latione V — 14 condempnas V, corr. o? 15 ac Bar.: an 116 ad
illa. V: de illo Coust. . 19 perlectos V, corr. o? 2420 uerbis que V
28 sinuntur a 20 postquam illa scripsi: post illa quam V, postea-
quam o? 28 indicamus V, corr. Bar.

Epist. 1, 4 — LI 8. 117

nos missa erat, obtestatio seruaretur. ἘΤ suBscmiPTIO: Bene
ualete, fratres. Dat. XV. Kal. April. Honorio Aug. XII cons.
Accept. III Kal. Maias.

(61.

5 LEO EPISCOPUS LEONI AUGUSTO. Si gloriosum pietatis uestrae
in fidei defensione propositum tanta prosequi laude cupiamus,
quanta rerum ipsarum magnitudo deposcit, inueniemur impares
in actione gratiarum, si nostri tantum oris angustiis uniuer-
salis ecclesiae gaudia celebremus. sed dignius illius remune-

10 ratio uestris actibus meritisque seruabitur, in cuius causa et
speciali excellitis animo et optato triumphatis euentu gloriae.
sciat igitur clementia uestra omnes ecclesias dei cum laude
uestra exultare pariter et laetari, quod ab Alexandrinae ec-
clesiae iugo improbus parricida depulsus est et populus dei,

1s cui praedo nefarius ineubabat, in antiquam fidei libertatem
reductus potest iam in salutis uiam fidelium sacerdotum
praedicatione reuocari, cum uideat omne seminarium uenenorum
in ipso auctore proiectum. ^ nunc ergo, quia haec constanti
proposito οὐ magna mente peregistis, consummato operi fidei

30 illud adiungite, ut de catholico ciuitatis illius praesule, quod
deo placeat, decernatis, qui nulla damnmatae totiens impietatis
sit iufectus aspergicne», ne fortasse tectum uulnus sub specie
Oobductae cicatricis increscat et plebs Christiana, quae uobis

1 subscripti V, corr. o? — 2 ff (— fratres) V: om. edd.; fort. fratres
«dilectissimi — XV V: XII edd. 8. acceptus V

51. Jat. simul cum ep. 52 a. 460 die 17 Iun. — Epistulas 51—56
primus in. fine Leonis operum edidit (Coloniae Agrippinae 1569) Lauren-
tius Surius fol. 156" sqq. (cf. Prolegom. cap. II), quem secuti suni
Car. I* 299 sqq., Bar. ad a. 460, recentiores Leonis epistularum edi-
tiones uelut. Quesnel. I p.137 sqq. Ballerin. I m. 169 sqq., B(ullarium)
T(aurinense) A(ppend.) I p.188 sqq. b Ava V 7 quantam p? 8 an-
gustiis ez augustiis V — 9 dignior Quesm. 10 seruabatur V, corr. p*
11 gloriae (nom clarae gloriae, ut testantur Ballerinii) V: gloriosissime
Auguste Quesm. 18 letari ez letare V 14 iugulo o* iprob paricida V
17 omnem V,corr.o 18 hoc o Sur. 22 aspergi V, corr. o. uultus V,
corr. o? 98 pleps V

118 Leonis I. de rebus Alexandrinis epistulae

agentibus aperte ab haereticorum peruersitate liberata est,
letalibus iterum obnoxia sit uenenis. uides autem, uenera-
bilis imperator, et euidenter agnoscis, quod in persona, de
euius abscisione agitur, non sola est fidei integritas intuenda.
quae etiamsi ullis correctionibus professionibusque purgari et
in integrum ualeret qualibet conditione restitui, nequaquam
tamen, quae sceleste cruenteque commissa sunt, possint pro-
babilium uerborum protestationibus aboleri, quia in pontifice
dei ac maxime tantae ecclesiae sacerdote non sufficit sonus
linguae et sermo labiorum et nihil prodest, si deus uoce
. praedicatur et mens in impietate conuincitur. de talibus
enim per apostolum sanctus spiritus loquitur: habentes
8peciem pietatis, uirtutem autem eius abnegantes,
et iterum alibi: deum profitentur se scire, factis
autem negant. unde cum in omni ecclesiae membro et in-
tegrae fidei ueritas et bonorum operum plenitudo quaeratur,
quanto magis in summo pontifice debent utraque praecellere,
quia alterum sine altero non potest cum Christi corpore habere
compagem? nec necesse est nunc omnia, quae Timotheum
exsecrabilem faciunt, enarrare, cum copiose atque manifeste
in totius mundi notitiam, quae per ipsum ac propter ipsum
sunt gesta, processerint et, si quid ab incomposito uulgo
contra iustitiam perpetratum est, in huius omnia uerticem
confluant, cuius desideris manus furentium seruierunt. unde
81 etiam in professione fidei nihil hie neglegat, nihil fallat,
aptissimum gloriae uestrae est ab hoc appetitu illum prorsus
excludere, quia in tantae urbis antistite uniuersae ecclesiae

12 Tim. 11 8, 5. 14 Tit. 1, 16 )

2 omnoxea V, corr. o uidens V, corr. o 4 abscissione Swr.
5 professionibus que V 7 cruentaque V, corr. o possunt p? Swr.
9 dei ac Quesn.: de hac V sacerdoté V, corr. p? 15 integre V
17 utraque o: uera q V 25 si etiam V: etiamsi Quesn. — 27 /lllancti-
stite (eras. s) V, corr. « uniuersae ecclesiae Haríel: uniuersa eccle-
siae V, uniuersam ecclesiam p, uniuersa ecclesiae «membra» Qwesn. recte
eius codicis werbis intellectis, ex quo Surius conicientis addstameniwmn a
traditis non distinguens male edidit uniuersa ecclesiae uidetur deesse,
membra decet etc.

Epist. LI.4 — LII 8. 119

decet sancta exultatione gaudere, ut uera pax domini non
solum praedicatione fidei sed etiam morum clarificetur exem-
plo. Data XV. Kalendarum «Iuliarum? Magno et Apollonio
conss. Per Filoxenum agentem in rebus.

δ (52.)

LEO EPISCOPUS GENNADIO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.
Dilectionis tuae litteris et fratrum coepiscoporumque nostro-
rum Domitiani et Geminiani sermone cognoui Timotheum,

|. postquam ecclesia Alexandrinae ciuitatis expulsus est, Con-
19 stantinopolim nonnullis hoc fidei aduersariis agentibus uenire
permissum, ut, quantum datur intellegi, quia uniuersorum
domini sacerdotum sententiis coartatur, inuitus saltem ad
eatholieum se dogma conuertat et, tamquam propter hanc
tantummodo causam uideatur eiectus, haereticae peruersitatis

s errore damnato doctrinae apostolicae, ut. ad Alexandrinam
redeat, adquiescat, cum illi, etiamsi catholicus probaretur,
hoc uehementer obsistat, quod uiuente episcopo tantae sedis
inuasor est et auctor apparuit inauditae crudelitatis ammissae.

et ideo dilectio tua sellicitudine, qua claret, eniti οὐ elaborare

so debebit, ne cum tam nefario homine sermo aliquis priuatim
uel publice misceatur neue sub specie correctionis eius quorun-
dam conuentu praebeatur .0ccasio, ne redeundi integran
capiat libertatem. de quo iam edictis suis princeps Christianis-
simus iudicauit. omni igitur labore et circumspectione
45 peruigili unitati ecclesiasticae profuturus enitere, frater caris-
sime, ut spes suffragatoribus ipsius adimatur et Alexandrinis
ex clero suo catholicus episcopus seéóundum morem ueterem

98 Iuliarum ez ea quae sequitur epistula $nserust. Sur. 4 Filoxe-
nium V, corr. a

B2. Dat. μὲ ep. 51. — De editionibus uide ep. 51. — 1 frm et coepi-
scoporum que V, et del. o* 11 quia V: qui p 12 coartatus V, correxi
18 et V: ut Sur. 14 causam V: culpam Surius et. Balleriniis testibus
codd. Veneti electus V, corr. o* — heretico V, corr. o? 18 et Su-
rius: et cum V, et quod ρ2 19 claret Swr.: clareas V, clares o?
22 conuentui o?, conuentuum o? 24 indicauit V, corr. p?

3

120 Leonis I. de rebus Alexandrinis epistulae

per orthodoxos Aegyptios consecretur, quia parricida ille non
alias a suis defensoribus deseritur, nisi Alexandrina ecclesia,
quae patrum honori et suae restituenda est libertati, rectorem
sanandis omnibus, quae male gesta sunt, probatissimum
fuerit consecuta. Dat. XV. Kalendarum Iul. Magno et
Apollonio conss. Per Filoxenum agentem in rebus.

(83.)

LEO EPISCOPUS TIMOTHEO EPISCOPO CATHOLICO ALEXANDRINAE
ECCLESIAE. Euidenter apparet sub apostolicae splendore sen-
tentiae, quoniam diligentibus deum omnia cooperan-
tur in bonum, et diuinae dispensatione pietatis, ubi exci-
piuntur aduersa, ibi donantur et prospera. ^ quod Alexandri-
nae ecclesiae experimenta demonstrant, in qua multos sibi
patienctiae» thesauros humilium molestia et tolerantia congre-
gauit, quia iuxta est dominus his, qui tribulato sunt
corde, et humiles spiritu saluabit, glorificata in
omnibus incliti principis fide, per quem dextera domini
fecit uirtutem, ne in throno beatorum patrum antichristi
diutius sederet opprobrium; cuius impietas nemini magis
quam sibi nocuit, quia etsi aliquos ad societatem facinoris
impulit, se tamen inexpiabiliter cruentauit. ^ unde de eo,
quod instinctu fidei in fraternitate tua cleri et plebis atque
omnium fidelium egit electio, upiuersam mecum ecclesiam
domini gaudere reseribo utque hoc benignitas diuinae pietatis
multiplicata gratia confirmet, exopto, ita ipsi per omnia tua
deuotione famulante, ut etiam eos, qui ueritati aliquatenus

10 Rom. 8, 238 15 Psalm. 33, 19 17 Psalm. 117, 16

l egyptios V: episcopos Swr. consecratur V, corr. o? — 2 alia V,
corr. p? deseretur p?, rectius si rhythmwum spectas

68. Dat. simul cum epp. 54 εἰ 56 a. 460 die 18 Aug. De edi-
tionibus wide ep. 51. 14 patientiae o? Swr.: patien V, patientia o?
humilitas o? Sur. ^ modestia p? Sur. tollerantia V [18 throno p*:
tronum V 21 impulit Sur.: intulit V se o?: sed V inexpabiliter V,
corr. o? 422. instinctu V, corr. o? fidei V: dei p? fraternitatem
tuam o? 24 αὐ ἃ V 26 famulà te V, corr. o? — qui οἷ: quiin V

80

δ

10

15

e

25

Epist. LII 8 — LIV 1. 121

restiterunt, reconciliandos deo per ecclesiae preces instanter
adquiras et sacramento catholicae fidei, cuius soliditas nullam
diuisionem recipit, sollicitus rector adiungas, illum imitatus
uerum piumque pastorem, qui animam suam posuit pro oui-
bus suis et errantem unam ouem non flagellis cohereuit sed
ad ouile proprium suis humeris reportauit. ^ agat ergo
dilectio tua, frater karissime, ne uel Nestoriani dogmatis uel
Eutychiani erroris ullum in dei populo possit uestigium
reperiri, quia nemo potest fundamentum ponere
praeter id quod positum est, quod est Christus
Iesus, qui uniuersum mundum non .reconciliaret "deo
patri, nisi per fidei regenerationem omnes in nostrae carnis
ueritate susciperet. eum ergo scribendi oportunitates,
quibus fraternitas tua utatur, exstiterint, sicut necessarie et
ex more fecisti, «ut» per filios nostros Danihelem presby-
terum et Timotheum diaconum ordinationis tuae ad nos
Scripta dirigeres, ita omni tempore in hoc officio perseueret
et de prouectibus pacis saepe, quantum fieri potest, sollici-
tudini nostrae mittantur indicia, ut per alterna colloquia
sentiamus, quia caritas dei diffusa est in cordibus
nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis.
Data XV. Kal. Septbr. Magno et Apollonio consulibus.

(54.)

LEO EPISCOPUS PRESBYTERIS ET DIACONIBUS ECCLESIAE ALEXAN-
DRINAE DILECTISSIMIS FILHS IN DOMINO SALUTEX. Gaudeo
exultanter in domino de piissimo, quem inter uos habetis,
affectu, dum, sieut scripta uestra manifestant, et pastor gregem

4 Ioh. 10, 11 6 Luc. 15, 85 9 Corinth. I8, 11 20 Rom. 5, 5

2 sollicit V, corr. o- 4 pium qué V, corr. o 8 euthy|ani V, corr. οὗ
9 repperiri V — 10 quod est o: (ἃ est V, qui est Sur. — 18 oportuni-
tate V, corr. o? 14 necessariae V 15 ut add. Sur. 16 tymo-
theum V 17 dirigens p? perseueret V (scil. fraternitas tua): perse-
ueres Sur. 18 et V: ut Sur. 19 mitantur V 29 xL smr»& V

54. Dat. wt ep. 53. De edittonibus wide ep. 51.

9

129 Leonis I. de rebus Alexandrinis epistulae

2 Οὗ grex ostenditur amare pastorem. solliciti ergo in
inuicem, sicut apostolus ait, seruare unitatem spiri-
tus in uinculo pacis properate ad fructum uestrae per-
uenire patientiae. quid enim dignius aut uelle potestis aut
agere, quam ut auriliante dei gratia gloriosissimi principis s
fide ad profectum solidissimae pacis utamini remota procul
ea bestia, quae uineam plantationis dominicae, sicut psalmus

S propheticus canit, singulari feritate uastabat? quia ergo
in ouili dominico nec fürum iam insidiae nec latronum
timentur incursus, redeat uniuersitas uestra in concordiam a£ 10
magisterio spiritus sancti illa in omnibus unitas expetatur,
propter quam dieit apostolus: non quaerens, quod mihi
utile est, sed quod multis, ut salui fiant. id ipsum
dicant et sentiant omnes, nulla sint sensuum disputationumque
certamina: quod usque ad catholicos praesules in Alexandrina i;
ecclesia discipuli ueritatis didicerunt aique docuerunt, eadem
a cunctis fidelibus confessione promatur, quia uarietatem

4 ueritas, quae est simplex atque una, non recipit. 81 quos
autem cuiuslibet ordinis Christianos impia haereticorum con-
iurbauere mendacia, ad satisfactionis remedia prouocate et s
in spiritu mansuetudinis cum benignitate corripite, quia, sicut
ait beatus apostolus Petrus, non tardat dominus pro-
missum sed patienter agit propter uos, nolens
aliquos perire sed omames ad paenitentiam con-
uerti. agendum ergo est, ne difficultas ueniae curationem s;
faciat tardiorem. — Data XV. Kal. Sept. Magno et Apollonio
COnS8. |

1 Eph. 4, 3 8 cf. Psalm. 79, 14. 19 Cor. 110,88 22 Petr.
Il 8,9

8 properate p?: prosperitate V; post properate Surius ut possitis addi
wwit 6 fidé V, corr. o? 9. futurum V, corr. o? insidie ez insi-
due V 14 sensum V, corr. o* [18 symplex V 19 conturbabere V
20 prouocate p? et Swr. in marg.: probitate V — 21 spiritum V, corr. o?
28 agit Sur.: ait V

Epist. LIV 2 — LY 4. 123

(55.).

LEO EPISCOPUS THEOPHILO IOHANNI ATHANASIO ABRAHAE DA-
NIHELI IOHAE PAPHNUTIO NUSAEO PANULUIO ET PETRO EPISGOPIS
AEGyPTIS. Litteris fraternitatis uestrae, quas ad me filii

5 nostri Danihel presbyter et Timotheus diaconus detulerunt,
cognouisse me gaudeo, quod gloriosi et uenerandi principis
fides propheticis et euangelicis unita doctrinis ad sanctos et
deo placitos dispositionum suarum peruenit effectus, ut
cruentissimo Alexandrinaé ecclesiae peruasore deiecto et in

19 longinquiora translato dignum sua gubernatione rectorem
totius ciuitatis me«re;retur electio, ad cuius uos consecrationem
nullus ambitus traheret, nulla seditio impelleret, nulla iniqui-
tas incitaret, sed in medio constitutae meritum sanctitatis
eum cunctis non dubitaret praeponere, quem sibi uniuersitas

15 cuperet praesidere. ^ unde reddita populis Christianis dei
pace gaudentes commendamus uobis inuicem uestri operis
dignitatem, ut religiose per omnia ordinatus antistes fraterno
se iuuari experiatur adsensu et ad abolenda scandala, quae
error haereticus exitarat, cooperatione uestra gaudeat adiu-

30 uari. — extruso enim, qui imitator diaboli fuit et in ueritate :
non stetit male utens specie peruasi honoris et nominis,
congruit, ut Alexandrina ecclesia eum ueneretur et diligat,
quem et probitate morum et integritate catholicae fidei di-
gnum tanto sacerdotio comprobauit. cui mutuae caritatis ple-

zx; num animi nostri praebemus adfectum cohortantes, fratres
karissimi, et fiducialiter exigentes, ut in praedicatione uerbi,
in eruditione praecepti illam formam custodiatis caritatis,
sine qua nullae possunt prodesse uirtutes. quod autem

20 Ioh. 8, 44.

ὅδ. Dat. ut ep. 53. De editionibus uide ep. 51. — 2 Danihel V,
corr. α man. post. 6 cognouissé V, corr. o 8 ut o: ua V 9 per-
uasores V, corr. o? 1l meretur V, corr. p? 18. constituta meritorum
sanctitate Swr. 17 fraternos eiuuari V 18 obolenda V, corr. p
20 imitatur V, corr. o 28 pronitate V — 25 adfectum ex adfeptum V
27 custodiam V, corr. o? 28 nulla V, corr. ρ

124 Simplicii papae epistulae

fratri οὗ coepiscopo nostro Timotheo de reuocandis his, qui
a ueritatis itinere deuiantes inconsultius se ferociusque ges-
serunt, scriptum esse cognoscitis, dilectio quoque uestra ad
curam suam intellegat pertinere, ut quia late sese pestilens
ila aegritudo diffudit, ubique omnibus eadem adhibeatur
medicina uulneribus: ut per diligentiam pastoralem in cunctis
ecclesiis domini ouile reparetur et per sollicitudinem caritatis
atque doctrinae omnes Christi oues unum sentiant habere
pastorem. — Dat. XV. Kal. Septemb. Magno et Apollonio
consulibus.

(56.)

ZENONI AUGUSTO SINPLICIUS EPISCOPUS. Cuperem quidem,
quantum ad meae spectat deuotionis arbitrium, qua principes
Christianos iugi ueneratione suspicio, debita. pietati uestrae
continuis officia deferre colloquiis. sed cum ad huius inten-
tionis augmentum etiam sacrae cura religionis accedat, ratio
mihi negotii potioris incumbit, ut simul honorificentiam uobis

prona mente persoluam et causas fidei fidenter insinuem,:

quia me ad utrumque uel dicata trahit clementiae uestrae
semper affectio uel respectus ordinis mei et apostolici modera-
minis sollicitudo compellit. functus igitur, gloriosissime
ac clementissime fili imperator Auguste, munere salutandi,

1 reuocandidis V 2 a ueritatis o: alieritatis V ferocfüs que V
8 486. sentiant Ballerinii

ὅθ. Dat. simul cum epp. 58 et 59 a. 476 die 10 Ian. Epp.
566—859, 61—66, 68—81 extant etiam in. codice Berolinensi lat. 79
(— Phillipp. 1776) saec. IX, cutus lectiones subscribam adposita littera
B. Ep. 56 edd. Car. I? 310; Bar. ad a. 476,9; Collect. Concil.; BTA
I208; Thiel, Epp. Roman. pontif. 1179. — 12 zgNoN1 αὐαῦϑτο Simplicius
episcopus V: svuPLICIUS BASILICO AUGUSTO B Basilisci nomen quamuis rectis-
sime, nescio tamen an sola coniectura restituens, cum haec epistula ut data
Zenoni iam anno 553 commemorelur a Vigilio $n Constit. de tribus capp. —
ep.83$ 295 18 meum expectatarbitrium quia B 14 ueratione suspitio 8
pietatis B 15 desterre B 16 sacre cura V: sca puritas tuae B
l7 denegotii B 18 et om. B 19 trahet B 20 atfecio αὶ 21 com-
pelliti fultus B 22 ac V: et B

5

10

e

10

a5

Epist. LVI 2—4. 125

quae in ecclesiis Orientis per haereticorum latrocinia recidiua
rursus dieuntur scandala coneitari, nec debeo silere nee pos-
sum. nam sicut in meam notitiam feruentium pro fide catho-
lica detulerunt seripta monachorum, comperi Timotheum par-
rieidam, qui Aegyptiae pridem uastator ecclesiae in morem

'Qain, ut lectio diuina testatur, eiectus a facie dei, hoc est

ab eeclesiae dignitate seclusus, et tamquam per deserta ua-
gus sceleratae conscientiae diu tormenta passurus in exilium
proprii erroris abductus est, resumptis pristini furoris incen-
diis conflasse nihilominus agmína perditorum et Alexandrinae
urbis ecclesiam, quam sacerdotali prius sanguine cruentauit,
ipsum denuo nunc cruentum depulsione legitimi peruasisse
pontifieis, ut cui illa relegationis humilitas inicere debuerit 3
ex his, quae impie gesserat, aculeum paenitendi, nutriendae
potius otia praebuisse uideatur atrocioris insaniae. quo procul
dubio Cain ipso longe detestabilior adprobatur: ille siquidem
ἃ perpetrato semel facinore dammatus abstinuit, hic proficit
ad erimina maiora post poenam. mee eo tamen scelerum 4
fine contentus Constantinopolitanam insuper urbem recti sem-
per dogmatis amore flagrantem, ne quid intemeratum populator
humanae salutis omitteret, fertur audacter ingressus et ἃ
suae consortibus prauitatis libenter audisse soli Christo de-
bitam uocem, qua plane non in nomine domini uenire
benedictus sed diuini culminis usurpator euidenter mon-

6 sq. cf. Gen. 4,14 23 cf. Matth. 21, 9

2 dicantur B — 3 catholicam B δ pridem {ΠΠΠΠΠΜΙΠΙ cdle V, sed in
margine wastatur add. mam. 1 ut widetur: primum wastator ecclae B
im morem V: immemor B 6fadse B — hocestom B 7 ettam-
quam B: etiam quam Y 8 diu V:du ΒΞ emlio B 9 aductus
resumpteis (om. est) B ^ pristinis ΒΒ incendimus B 11 qim sacer-
dotalia B 12 cruentum V: locum, ΒΒ legittimi V — 18 inicere V:
mmecrre B — 14 his V:is B — gesserit aealeum B — nutriendi P
16 quo om, B 16 destestabilior B 90 populater.B — 21 omitteret
fertur audacter V: omittereretur audatur ΒΒ 23 plane V: plena B
domini om. P 94 benedictos reddiuini B — — monstratus est B: est
monstratus V

126 Simplicii papae epistulae

Stratus est anlichristus. qui cum etiam ἃ communione catho-
lica tam laudabiliter esset exclusus, per quorundam priuatas
domos respersis humano sanguine manibus non diuina
sacrificia sed sacrilegia celebrasse memoratur. in quo utique
non eius est firmata susceptio sed consciorum diuulgata pro-
ditio cum eodem de illa iniquitatis sede, nisi resipiscant,
omnimodis casurorum, quam sicut diabolus pater eius altis-
simo similem se faciens aeternam sibi perfidus construere
non desinii ad ruinam. M haec, uenerabilis imperator, cum
horreat animus uel a tanto gladiatore fuisse temptata, ma-
ximo iamen, fateor, stupore detineor sub uestrae pietatis
aspectibus potuisse committi. quis enim deuotam semper deo
clementiae uestrae mentem οὖ orthodoxis deditam regulis aut
ignoret aut ambigat? quippe qui supernae dispositione pro-
uidentiae, sicut pro utilitate publica augustae memoriae
Marciani pariter et Leonis eruditi uirtutibus, sic eorum sitis
etiam ad catholicam ueritatem sensibus instituti nec cuiquam
omnino sit dubium pietatem tuam illorum fidei esse sequacem,
quorum es successor imperii ^ quae cum de uestrae tran-
quilitatis animo certa ab omnibus teneantur et fixa, absit,
ut temporibus uestris diuini cultus integritas et antiquitus
roborata fidei catholicae putetur interpolanda sinceritas. re-
Spicite quaeso ad diuina beneficia et, quae sint uobis conlata,
perpendite atque, ut haec prospera ualeant permanere, pro-
pitiandum esse censete auctorem muneris, non laedendum.
inter quaslibet enim occupationes publicas a religioso principe
magnopere procurandum est, quod eius protegit principatum,
et praeferenda cunctis rebus est caelestis obseruantiae rec-

1 anteypí B 2) esset V: esset quam constanter B — chorü d& B
pribatas V ὅ deuulgata V pruditio B 7 casus horum Y, corr.
Coust.: casuros B 10 orreat B maxitamen B 18 horthodoris V,
ortodoxis B deditam V: dedi uel B 14 ignoraret B superne V:
superna B 16 erudita corr. ut wid. in eruditi B man. 1 17 catho-
licat B stituti Βα 18 esse fidei trsp. V 19 es B: et V quae-
cumque uestrae B 21 uestris V: suis B diuinis V 26 numerus B
27 magno per B 28 postferendum B

b

ET

1

Li

o

Epist. LVI 5—9. 127

titudo, sine qua recte nulla consistunt. ^ suppetunt affatim 8
clementiae tuae, si in palatii sui requiri mandet archiuis,
eum nostrorum coeuntia definitione maiorum documenta copiosa,
neque enim conseientiam uestram latere credendum est, quae
per cunetas prouincias Orientis ek ipsa imperii uestri arce
diffusa sunt, illa scilicet, quae wel ad augustae memoriae
"Marciani nihilominus et Leonis uel ad Calchedonensis concilii
beatae recordationis prodecessor meus Leo consulta direxit et.
quibus ita plene atque dilucide sacramentum dominicae in-
ecarnationis exposuit, ut non modo catholicus sed nec Chri-
stianus quidem ualeat nuneupari, quisquis illic. redemptionis
Suae causas non euidenter agnoscat. certe ut facilius uobis
necessaria non desit instructio, earundem exemplaria litterarum.
ad fratrem et coepiscopum meum Acacium misi uestris sen-
sibus offerenda. haec igitur pietas tua si recensere dignetur 9
uel quae totius Orientis episcopi de huius praedicationis
consensione rescripserint, aspiciet profecto et examinata dili-
genter et ueraciter promulgata atque ideo pestiferae falsitatis
ambagibus nequaquam debere pulsari, quia reuera, quae de
scripturarum fonte purissimo sincera perspicuaque manarunt,
nullis agitari nebulosae uersutiae poterunt argumentis. perstat
enim in successoribus suis haec eadem apostolicae norma
doctrinae, cui dominus curam totius ouilis iniunxit, cui se
usque in finem saeculi minime defuturum, cui portas inferi
numquam praeualituras esse promisit, cuius sententia quae

28 sq. cf. Ioh. 21, 15 sq, Matth. 28, 20. 24 sqq. cf. Matth. 16, 18 sq.

lsinaB 2mandit B 8 coeontia B ducumenta B 4 constien-
tiam B 5 ipsa om. V arche Β 6 sunt V: est Β 7 uel ad B:
weld Υ͂ 8 processor V —— direxerit B — 8 et scripsi: a V, om. B.
9 plenae adque delucide B 10 nec VB: ne cod. Angeli, 11 quidem
om. B 12 suáe B non om, B. agnoscit B 18 earum de B
14 misi om. B. 15 offerendà B. 17 et om. V. 18 fulsitatis V.
19 deberi B 20 perspicua quae Y — 2lagritarenobulosae B γιὸ
stat V — 22 eadem B: et &adem V 28 obilis VB — 24 saeculi V:
om. B cui B:cum V — inferi V εἰ Vulgata: inferni B.

128 | Simplicii papae epistulae

ligarentur in terris, solui testatus est non posse nec caelo.

lOquapropter clementiam uestram, cui mea uice propensius

frater et coepiscopus meus Acacius supplicabit, precor atque
obsecro, ut imitatores facti tantorum et talium praecessorum
nefandae praesumptionis operarios catholico pectore respuentes
regia censealis potestate cohiberi. quisquis aliud, sicut prae-
dixit apostolus, praeterquam aecepimus seminare molitur,
anathema sit. nullus ad aures uestras pernieiosis mentibus
subripiendi pandatur accessus, nulla retractandi quippiam de
ueteribus constitutis fiducia concedatur, quia, sicut saepius
iterandum est, quod apostolicis manibus cum ecclesiae uni-
uersalis adsensu acie meruit euangelicae falcis abscidi, uigorem
sumere non potest renascendi nec in dominicae uitis fructiuam
ualet redire propaginem, quod igni deputatum constat aeterno.
Sic haeresum denique machinamenta cunctarum ecclesiasticis
prostrata decretis numquam sinuntur oppugnaltionis elisa

llreparare certamina. ante omnia autem quaeso, ut beati Marci

euangelistae sedes (Alexandrinam loquor ecclesiam) a cruentis-
simi praedonis incubatione liberata catholico reformetur anti-
stiti libertatemque suam pariter recipiat et quietem. at uero
improbus parricida, qui diuinis simul reus est legibus et
humanis, reductus eodem, quo iure fuerat ante detrusus, ab

6 cf. Gal. 1, 8

1 legarentur B 4n» caelo Bar. 2. clementia V . propinsius B
8 supplicauit VB, corr. Car. 4 ut om. B et V: ac B ὅ nefunde V
operario B 6 senseatis V supradixit B 7 praeterquam «quod»
Labbeus secundum Vulgatam, sed cf. p. 21, 8 — accipimur B femina
remolitur V — werba inde a 8 nullus usque ad 10 concedatur et $nde a
15 sic usque ad 17 certamina adfert Vigilius n Constit. de III capit.,
ep. 88 ὃ 295 8 uestras VB: uestrae pietatis Vigilius 9. subripiendi
om. Vigil. quipiam V: om. B Vigil. 10 constitis B, om. Vigil.
13 fructuosa ualeret B 14 propagine 8 digni V eterno V.
» a&num Β 15 sic B Vigil.: si V 16 prostratu B oppugnationibus
Vigil. elisa B Vigil.: elise V 17 reparare Vigil.: repreare B, repa-
rari V 18 sedis VB crudentissimi B 19 incubane B 20 liber-

intem quae B ad B 29 re erat (om. ante) detrusus B

σι

0

μ᾿

ὅ

Epist. LVI 10 — LVII 1. 129

innocentium nece retrahatur animarum; procul a regno pietatis
uestrae funesti capitis uenena discedant, quae quoniam saluti-
ferae praedicationis auribus obturatis medicantia uerba capere
nequiuerunt, ab humani conuentus abducta pernicie in uirulen-
tiae suae congrua solitudine contabescant. quo magis 8612
magis pietatem tuam beati Petri apostoli uoce. qualiscumque
sedis eius minister obtestor, ut inimicos antiquae fidei non
sinatis impune grassari, qui uestros optatis hostes habere sub-
iectos; ut uerae confessionis pacem cunctas domini seruare
decernatis ecclesias, qui orbem uestri desideratis imperii te-
nere pacatum; ut unieam spem salutis, quae genus hominum
ad regna caelestia uitamque perducit aeternam, nulla patia-
mini parte uiolari, qui placatum deum uel regno uestro
eupitis uel saluti. ^ Omnipotens deus regnum et salutem ]3
uestram perpetua protectione conseruet, gloriosissime οὗ
clementissime imperator. Data est IIIT. Iduum Tan. Basilisco
Augusto consule.

(51).

SIXPLICIUS EPISCOPUS ACACIO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.
Cum fili nostri illustris uir Latinus patricius et spectabilis
Madusius pro legatione publica mitterentur, neglegere non

2 discendant B salus fera Β ὃ arius ΚΥ' opturatis B
5 contsuescant V — 7 antique V: utique B 8 sinas V — crassari B
hostes om. B 10 impii V — 11 pactum Β ut V: ad B, et Car.
19 plagatum B 14 omnipotens wsque ad 18 imperatorom. Y — 14sa-
lutis B, correi — 15 proieccione B, correri 18 nA A um Y ταῦ
masiusco Avovs coxsvn, V: om. B

87. Dat.a. 476 paullo post. epp. 56 58 59, fortasse die 31 mensis
Ian. ut ad hanc epistulam referenda sint ea, quae falso epistulae 58
subscripsit B: Data IL Kal. Febr. cons, qui de Oriente fuerit nuntiatus.
8 — Berolin. lat. 79. — Ediderunt epistulam Car. I? 312; Collect. Con-
cil; BTA I 318; Thiel 186; mil nisi initium. Bar. ad a, 476, 21.
19 ΒΥκριθοιῦβ AcAcro cowsrawzNoroLraxo Β 90 fllii nostri illustri a:
filii nostri illustri in filiis nostris illustris eorr. V (man. 19) sed postea
litterae s rursus deletae sunt; fli nostri inlustrissimi uiri B. — 21 mite-
rentur B πρὸ glerere V

XXXV. 9

180 Simplicii papae epistulae

potuimus, quod omni intentione curamus. proxime namque
cum presbyterorum et monachorum de Timotheo olim ab
uniuersali ecclesia separato querela uenisset, tam Christianissimo
principi quam dilectioni tuae scripsimus, ut modis omnibus
resistatur, ne quid haereticorum contra Calchedonense con-
cilium moliatur audacia, frater carissime, et dilectionis tuae
laudando constantiam multum nobis, immo ipsi domino placere
memorauimus, quod damnatum hominem non solum fidei sed
eliam parricidii causa nullam Constantinopoli ecclesiam in-
troire permiseris. quod nunc iterum commonemus, ut cum
ad dilectionem tuam eadem scripta peruenerint, immo etiam
donec ueniant, apud Christianissimum principem etiam nostro
nomine agere suppliciter atque insinuare non desinas, ut quae
totiens et bene statuta sunt, nulla obreptione uiolentur, quia
regni eius certum et singulare est firmamentum uero atque
aeterno regi congregatorum in causa fidei diuino spiritu sacer-
dotum inlaesum conseruare concilium.

(68.)

SINPLICIUS EPISCOPUS ACACIO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.
Quantum presbyterorum et ex diuersis monasteriis domino
serujentium monachorum relatione patefactum est, ecclesias
domini rursus diabolus inquietat, ita ut excluso Alexandriae
Sacerdote haereticus atque ab uniuersitate damnatus eundem

1 proximam Β 2 tymotheo V et sic saepius per y, quod on iam monebo
ad uniuersalis B 8. seperatum V querella B 5 ne quid V: neque B
calchedonensem V, calcedonensem B, corr. o? — 6 karissime B dilec-

tioni B 8 memouimus B quoV 9 parridii VB X causam VB,
corr. Car. — constantinopolim VB, corr. o? 10 cum monemus uacum V
11 peruenerit B 12 donhaec ueniat B 18 insunuare B utque V
14.statue V uiolenter B 16 ac terporgi congregaturum V . fidei
om. B 17 concilium zxeLicrt V

58. Dat. simul cum epp. 56 et 59 a. 476 die 10 Ian. — B Be-
rolin. lat. 79. — Edd. Car. I? 312; Bar. ad a. 476, 18; Collect. Con-
cil.; BTAI207; Thiel 177. 19. episcopus et episcopo om. B 20 pres-
bitorum B . monasterium B 22 alexandrine V

16

Ld

10

1

σι

Epist. LVII 1 — LVIII 4. 131

locum, de quo pulsus fuerat, occupasse dicatur: insuper qui-
busdam facientibus Constantinopolim ausum fuisse contendere,
ut ciuitas Christianorum printipum cirea fidei catholicae ueri-
tatem deuotione praecellens et Christiana plebs in defensione
religionis adtonita haereticorum prauitate, quae iam fuerat
Sopita, turbetur. ^ sed misericordia dei, cuius est causa, non
defuit, ut Timotheus, qui ab uniuersali ecclesia sacerdotalibus
sententiis et imperialibus constitutis iure est segregatus, ad
ecclesiam tuae dilectionis uel ad fidelium domorum limina
non permitteretur accedere. quem conuentus nouos pro se
didicimus comminari, resolui aestimantem, quod de se uni-

"uersalis decreuit auctoritas. unde quia sanctae memoriae

praecessorum nostrorum extante doctrina, contra quam nefas
est disputari, quisquis recte sapere uidetur, nouis assertionibus
non indiget edoceri sed plena atque perfecta sunt omnia,
quibus potest uel deceptus ab haereticis erudiri uel in uinea
domini plantandus institui, imploràta fide clementissimi prin-
cipis uocem faciendae synodi fac respui nec sit apud aures
imperii Christianas pigra suggestio, quia salus eius et regni
ipsius Christus est fortitudo. —ergo cum praedictis presbyteris
ac monachis oportune atque importune pietati eius nostro

quoque nomine supplica et legationem hanc pro nobis quoque

clementiae ipsius, ne quid subripiatur, insinua. omnium pariter
precibus insiruatur, ne per occupationes publicas quieti eccle-
siasticae aliquas inimicus moliatur insidias, integritati suae
Alexandrinam reddi praestet ecclesiam et ἃ beati Marci euan-

21 Tim. II 4, 2
2 fauentibus o? 8 christianarum V 4 deuotio B 5 adtonita V,
atonita B: attenta Car. 6 misericordia V: omnia B caus& V

7 timotheum B 8. segregatur V . 9 ecclesias B: ad om. B

limina om. Β 11 cum minari V aestimantem scripsi: estimans VB.

15 indigete doceri V (corr. o?), indige&e doceri B planaa utque B
16 heticis B 19 imperatoris Car. (imperatoris Christiani Bar.)
20 cum supra linea B 20 sq. presbiteriis as B 21 atque inpor-
tune B: om. Y 22 suplica V . quoque om. αὶ 28 subrepatur Bar.,
fort. subripiat, cf. Indicem 25. in/litegritatis B 26 a om. V

9*

2

4

182 Simplicii papae epistulae

gelistae sede hostem parrieidamque propellat et, qualiter
catholicae fidei teneatur integritas in penetralibus aulae suae,

5 dignanter inquirat, ^ quae ne aliqua forsitan fidei aemulorum
fraude uitientur, licet in ecclesiae tuae possint scriniis inueniri,
tamen exemplaria misimus, quae pietati ipsius properabis of- s
ferre. nota namque et omnibus illic potestatibus celebrata,
quae sanctae memoriae prodecessor meus Leo ad consultationem
augustae recordationis Leonis scripserit, οὖ quam ueneranter -
accepta sint, recognoscat; appareat, sicut confidimus, eius -
imitator fidei, cuius propitiante deo dignior est successor 19
imperii, sibique scriptum aestimet, quicquid ante se principibus
pia est traditum lectione. illa est namque perennitas regni,
quae per seriem propagandae posteritatis in successore rep-

6 pererit, quod a praecessore descendit. ^ hortor ergo, frater
carissime, ut modis omnibus faciendae synodi peruersorum 16
conatibus resistatur, quae non alias semper indicta est, nisi
cum aliquid in prauis sensibus nouum aut in assertione dog-
matum emersit ambiguum, ut in commune tractantibus, si
qua esset obscuritás, sacerdotalis deliberationis inluminaret
auctoritas, sicut primum Arrii ac deinde Nestorii, postremum so
Dioscori atque Eutychis fieri coegit impietas. et, quod miseri-
cordia Christi dei nostri saluatoris auertat, intimandum est:
abominabile esse contra sententias totius orbis domini sacer-
dotum et principum utriusque rectorum damnatos restitui,
reduci exules, relegatos in causis nefariae conuersationis ab- ss

7 solui. itaque, quod saepe repetendum est, haec omnia
elementissimis auribus suppliciter intimato. ueniet procul

1 sedem B parricidam quae Κ᾽ 2 impenetrabilibus V, inpenetra-
bilibus B, corr. cod. Angelic. 4 uitietur Car. D pietatis B — pro-
perauis B 6 nanque V et V:est B 9 recognoscant V sicut V
11 aestimet B: estimet et V 12 dilectione B regni quae scripsi:
regnique V, regni qua e B 18 propagando B . repperit B 14 di-
scendit B fr kme B 10 alias οἷ: alios V, aliis B 17 in prauis V.
inprobis B 18 emerserit 8 21 euthices V, utichetis B — 24 rec-
tores B 24 sq. restituere duci V 425 relegatis B obsolui B
27 intemato B

o

10

E

Epist. LVIII 5 — LIX 3. 133

dubio deus in adiutorium nostrum, in euius manu regis cor
esse retinens constitutum potestatis suae nescit aliunde prin-
cipium. Dat. quarto Id, Ian. consule «supra seripto;.

(59.)

SIMPLICIUS EPISCOPUS PRESBYTERIS ET AROHINANDRITIS APUD
CONSTANTINOPOLI coNSTITUTIS. Per filium nostrum laudabilem
uirum Epiphanium litteris uestrae dilectionis serius, quam
woluistis, acceptis magno sumus dolore permoti, quod illic
intra ecclesiam dei seandalorum recidiua nascuntur incendia,
ubi totiens auctoritate apostolieae sedis et sententia synodi
"uniuersalis extincta sunt. eui namque in toto orbe terrarum 2
cum peruersitate dogmatum nefandorum Nestorii Eutychis
Dioscorique damnatio, cui Timothei rursus Alexandrinae ec-
clesiae peruasoris non est nota deiectio? testis est anterius
Ephesenum, testis est recens Calchedonense concilium, quod
quisquis desiderat retractari, in numero fidelium se pronuntiat
non haberi, cum praedictorum talis impietas auctoribus etiam
prineipibus Christianis non solum ab ecclesiae corpore uerum
a coetu hominum exilis segregata diuersis unitae sententiae
damnatione pereussa est. de quorum nihil est nune errore 38
dicendum, quia post traditionem tantorum domini sacerdotum,
qui longe ante nos in uniuersa mundi parte has quoque hae-

1 cf. Prou. 21, 1

2 esse om. B — principum V — 3 pa qj :d naX cowsvn V: Daía lI
ki febr cons qui de oriente fuerit nuntiatus B, quo quidem die haec
epistula nullo modo data esse potest; quarto restitui ez ep. 56 (cf. etiam
ep. 59) et addidi supra scripto

B9. Dat. simul cum epp. 56 et 58 a. 476 die 10 Ian. — B— Be-
rolin. lat. 79. Edd. Car. I? 314; Collect, Concil; BTA I 211;
Thiel 182; nil nisi partem mediam adfert Bar.ad a. 476, 32. 5 epi-
scopus om. ΒΒ amcmmxaxpxims B — 7 epyphanium V — 8 acceptis V:
accepimus et Β — 9 ecclesia B — nascantur B [1 nanque V 12 dom-
matum V entychis seripsi: eutyches V, et eutiches B, Eutychetis
wulgo 14 dilectio B — 17 talis om. B — 19 segrata aduersis (corr.
er aduersit) unte B 20 percula ΒῸ nune om. B — 21 tanto-
rum P: entorum V.

184 Simplicii papae epistulae

reses reuicerunt, beatae recordationis prodecessor noster Leo
multipliei sermone doctrinae, quid catholicae ueritatis sequatur
integritas, quid detestetur, asseruit. hac eruditione fundata non
eontentione opus est, ut adhuc tamquam de dubiis iudicetur,
sed, sicut dilectionem uestram gaudemus facere, firmis contra
deiectos state uestigiis nec uos aduersarius terreat aut tardam
putetis desuper uenire uictoriam. cadere didicit, qui resul-

4 tat. breuiter haec ad consultationem immo etiam ad consolatio-

nem uestrae scripsimus caritati, uolentes aliquos, quemadmodum
cupitis, pro causae necessitate dirigere, nisi ad omnem pleni-
tudinem non iam defendendae, quae solide fundata est, fidei
Sed repellendis haereticis atque damnatis illa sufficerent, quae
eliam ad sanctae memoriae Flauianum atque ad sanctam Cal-
cedonensem synodum uel ad augustae recordationis Marcianum
ac Leonem beatae memoriae antecessorem meum scripsisse
του ποία atque totius Orientis episcopi rescriptis ad principem
tune Leonem propriis intimarunt. unde insolubile esse non
dubium est, uel quod ante decreuerunt in unum conuenientes
tot domini sacerdotes uel quod singuli per suas ecclesias
constituti eadem nihilominus sentientes diuersis quidem uocibus
sed una mente dixerunt damnantes errorum execrabilium
auctores pariter et sequaces. quapropter inter tot formas,
quae recta sunt, praedicandi non assertione noua sed constantia
nitendum est iam probata. quae quid domino uos iuuante
profecerit, laboris uestri deo placitus fructus ostendit, quando
eius domum uobis obsistentibus latroni introire.non licuit, qui

2 multiplici ex multüiplice corr. V; fort. multiplicis ueritate B
ὃ integr. et quid.B detestet ut V hanc V 4 adductam quam V
duuiis V. 8 consultationem V: consolationem B post consultationem
del. uestre V — ad om. V consultationem B 9 quemammodum B
10 ad om plen. B 11 solide fundata B: soli defuncta V,.solide iacta o?
12 reppellendis V 18 ad V:a B ad om. B 14 ad om. B
16 autque B 18 uel quod B: quod uel V . creuerunt B 21 erro-
rem B 22 inter ἰοὺ V: into B 23 quae recta B: quam erecta V,

quae erectae Car. 24 iam nitenda est irsp. B comprobata .B
quae ez est corr. V iubante B 26 donum B qui V: quia B

15

΄

e

Epist. LIX 4 — LX 1. 135

nonnullis occurrentibus sibi latentes adhuc forsitan sui similes
publieauit. πῃ enim iunguntur bona pessimis, recta per-
uersis, nec possunt salutaria coire cum noxiis, quia luci com-
munio nulla cum tenebris nec infideli portio cum fideli. unde
necessario damnatorum comitabuntur exitum, qui talium dele-
gere consortium, nisi forte resipiscentibus animis et maxime,
qui nuper decepti sunt, uidentes in quae abrupta sint ducti,
ad splendorem uerae fidei discussa conferant se nube mendacii.
quod apostolicae sedis pietate ut prouenire possit optamus,
quia uitam in domini uoluntate cognoscimus. ad Christianis- 7
simum quoque principem uel ad fratrem et coepiscopum
meum Acacium competentia simul seripta direximus, cuius in
tanta re accusandum silentium non putamus, quia scientes
fidem probatissimi sacerdotis certum tenemus suum non esse,

15 quod tacuit. ut autem plenius. dilectio uestra cognoscat no-

strarum, quas ad Christianissimum principem misimus, seriem
litterarum, exemplaria internuntio, quem misistis, redeunte
direximus. Dat. IIIT. Id. Ian. consule supra scripto.

(60.)
SIMPLICIUS EPISCOPUS ZENONI AUGUSTO. nter opera diuinae
prouidentiae, quae pia semper et iusta sunt, nostris quoque

8 cf. Corinth. II 6, 14 sq. 10 cf. Psalm. 29, 6

1 occurentibus B latentis V ^ adhoc B 2 iuguntur B pes-
siris B — 38 coire V: ire B commonio B 4 fideli portio cum in-
fideli B — 5 necessaria V deligere V, diligere B, corr. o 7 sunt
docti V 8. deferant B nuue V 12 competentiam B in tanta

reom. V 14 certe B tenemurV 16 principem bts scriptum priore loco
del. V 18 direximus zxeLicrr reliquis omissis αὶ uui p: eiu V, ux Car;
cerle idem numerus restituendus est qui in fine ep. ὅδ coxsUL ss V

60. Dat. a. 477 die 6 April. (die 9 Octobr. secundum V). — Edd.
Car. I? 315; Bar. ad a. 477, 7; Collect. Concil; BTA I 213; Thiel
186. Praeter Auellanam tradita est. epistula $n. codice miscellaneo
Vatic. lat. 1344 membr. saec. X fol. 2 sq. — T. 20 smtPLicIUS EPI-
SCOPUS ZENONI AUGUSTO V: Incipit epistola simplicii episcopi urbis rome
ad zenonem augustum per epiphanium diaconum. Simplicius zenoni aug
impri T 21 pie V

186 Simplicii papae epistulae

temporibus eloqui potentias domini uix quaelibet humana
lingua sufficiet. quis etenim ualeat uel cogitatione complecti
uel uoce depromere, quod in ipso utriusque rei laborantis
articulo et uotis publicis et religionis sanctae reddidit uos
quieti, nisi quod tanti consideratione miraculi clamandum est
cum propheta: haec est mutatio dexterae excelsi, quae
exaltantes semet ipsos potenter humiliat et humiliantes se cle-
menter exaltat? ^ in quibus etiam, si dispensationis supernae
sagacius mensura libretur, profecto euidenter apparet ideo per-
fidorum inrepsisse perniciem, ut fides clementiae tuae et inter
aduersa probaretur quantoque magis rebus urgueri crederetur
infestis, tanto clarius uestra magnanimitas emineret, atque ob
hoc mansuetudinis uestrae de Constantinopolitana urbe proue-
nisse discessum, ut uniuersorum desideriis expetiti gloria maiore
rediretis et ex contrariorum periculis quid in uobis esset cunctis
utile nosceretur: Dauidieae nimirum illius uirtutis exemplo, qua
singulari patientia cedens paululum furoribus parricidae eontinuo
uictor ac populorum precibus imploratus praestantiore fastigio
est reuersus in regnum. — laetare igitur, uenerabilis imperator,
eos fuisse tuos bostes, qui extiterunt diuinitatis inimici, teque
gaude et cum ecclesia laborasse et cum fidei catholicae
libertate imperio restitutum atque, ut in omnibus doceas
causam tibi cum deo esse communem, eius ope uiriliter fre-
ius insiste, ut per quem publicos incubatores subegit, ec-
clesiae quoque depellat tyrannos. sicut enim pietas uestra
merito recteque confidit illo nos tempore nihil aliud deum

1 cf. Psalm. 105, 2 6 Psalm. 76, 11

4 et religionis T: religionis V reddit T 7 potentes V 8 exr-
ultat V . superne 7 9. apparet et ideo T [10 fides V 12. inmi-

neret V ab T 14 discessum 7': disces| V et T 15 esset
cunctis utile V: esse omnibus 7 16 dauitice V, Dauiticae 7 nimi-
rum Z,nierent corr. | exempla V — qua T: que V 17 continua V
18 ac T: at V . praestantiori 7 fastigia V — 21 gaude et scripsi:
gaudet V, gaudere T 28 commune V 24 publicus V . subigit V
20 impietas V 426 recteque V: que T

δ

10

15

E.
Qt

30

Epist. LX 1—6. 197

nostrum suppliciter implorasse, quam ut nobis Romani imperii
praesules, quales nune loquimur, redderentur, ita expectari
cernis, ut huiusmodi uos esse ipsorum actuum qualitate
monstretis. respicite quaeso augustae memoriae Marciani
atque Leonis omni mundo conspicuam in catholica deuotione
constantiam et salubri consideratione perpendite, cum in eodem
loco stare nequiuerint, qui ab eorum rectitudine deuiarunt,
Successorem regiae potestatis legitimum ac diuinitus adtributüm
eum fore sine dubio, qui illorum fidei perstiterit imitator.
debes, gloriosissime et clementissime fili imperator, augustae
memoriae tantorum uirorum taliumque reuerentiam, debes
uicem muneribus dei. ille te ad istorum reduxit imperium: tu
deo istis similem redde famulatum. et quia haec beato apo-
stolo docente nos Petro mea nuper humilitate praedicante
refutata sunt a casuris, deo fautore proficiant in regni solidi-
tate mansuris. ego quidem litteris, quas uestra clementia
destinauit, pignus inmensum uenerandae religiositats acci-
piens et ingenti eratulatione respiro et omnino non ambigo
mentem uestram in rebus diuinis gesturam longe potiora

quam cupio; sed mei memor officii in hane partem clemen-.

tiam tuam ideo prolixiore hortor alloquio, quia imperii tui
pariter et salutis adfectu illis te causis inhaerere semper
exopto, quibus solis et praesentis regni stabilitas custoditur
et aeterni gloria comparatur. unde ante omnia precor, ut
Alexandrinam ecclesiam non minus a funesto quam ab haere-
tico peruasore clementiae uestrae dispositionibus liberatam
catholico ac legitimo restitui censeatis antistiti eisque etiam,
quos temeritate diabolica diuersis ecclesiis ordinasse perhibe-
tur, eiectis rectae fidei subrogari constituatis episcopos et,
sicut rem publicam uestram a. tyrannica dominatione purgastis,

1 supliciter V ^ 4 memorie V: meu 7 5 conspicua V . in T:
om. V S legittimum V 9. prestiterit V — 11 memorie V: meü T,

quod 1n met corr. man. 5 15 reputata T a V:om. T deo
om. T 22 aeffectu T 26 peruassore V 27 legittimo V 29 reiectis T
et T: ut V

5

138 Simplicii papae epistulae

ita ubique ecclesiam dei ab haereticorum latrociniis atque
contagiis exuatis nec id potius praeualere patiamini, quod
eorum iniquitas temporum, quos non solum uestro imperio
sed in deum quoque rebellis spiritus concitauit, quam quod
tot tantique pontifices et cum egregiis orthodoxisque princi-
pibus uniuersalis ecclesiae decreuit adsensus. ^ Calcedonensis
synodi constituta uel ea, quae beatae memoriae prodecessor
meus Leo apostoliea eruditione perdocuit, intemerata uigere
iubeatis, quia nec ullo modo retractari potest, quod illorum
definitione sopitum est, nec ullatenus recipi totius catholicae
ueritatis uno undique ore damnatus. ipsa est quippe, sicut
experti estis, catholica fides, quae potentes de sede laesa

Q

t

deposuit eti exaltandos humiles custodita seruauit.

quare satis agendum est pietati tuae, ut qui huius tibi auc-
ior est doni, sit ipse propagator. Dat. VII. Iduum Octo-
brium post consulatum Basilisci οὐ Armati.

(61.)
SINPLICIUS EPISCOPUS ACACIO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.
Quam sit efficax supplicantium domino perseuerantia sacerdo-

[ nd

0

δ

tum et quam iocundo gratuletur effectu studium, quod defen- so

sioni fidei sinceris mentibus exhibetur, litteris tuae dilectionis
agnoscitur, quando post tanta certamina, quibus dei miseri-
cordia in causa propriae religionis famulos et ministros suae

19 Luc. 1, 52

2 patimini 7 8 eorum 7: om. V in uestrum imperium Coust.

4 sed T: sed et V — 5 tot om. T tantoque 7' principibus 7:
pontificibus V 6. Calcedonensis «sque ad 10 sopitum est adfert Vigi-
lius 4n. constit. de tribus capp. (ep. 83 $ 396) 7 ante beate expwnrst
ad T praedecessor T — 10 catholicae ueritatis T: om. V 15 Data
pc Basilisci Aug. VIII Idus Aprelis T, quae temporis nota uidetur uerior
esse — Pos coxsb V

61. Dat. a. 478 die 8 Mart. | B — cod. Berol. lat. 79. Edd.
Car. I? 316; Bar. ad a. 478, 8; Collect. Concil.; BTA I 216; Thiel
195. 8 Symplicius Ácacio Constantinopolitano HB 19 aefficax B
20 iocundum laetatus affectu Β defensionis B 41 dilectationis B
23 famosos B

10

15

Epist. LX 7 — LXIL 1. 139

constituens potestatis probatissimos sibi fecit esse uictores,
siquidem Alexandrina ecelesia diuino tandem iudicio liberata
in consortium communium nos aduocans gaudiorum eum,
qui ab haeretico fugatus fuerat, ad eius sedem redisse te-
staris. unde animis exultantibus ad uniuersalis ecclesiae
quietem Christo deo nostro pro salute primum fidelissimi
principis supplicamus, cui pro deuotione, qua cunctos anteue-
nit sacerdotes, pietas haec diuina concedit, quae nos liberos
pro populis Christianis apud omnipotentiam caelestem praestat
interpretes. sicut ergo in reditu fratris et coepiscopi nostri

"Timothei gratulamur, ita eum commonente dilectione tua

cupimus inreprehensibilem reperiri, quia meministi hoc eum
iamdudum fidelis praesulis non habuisse constantiam, quando
ei, ut damnati Dioscori nomen inter altaria recitaretur, ex-
tortum est. ^ Dat. VIII. Id. Mart. Illo u. c. consule.

(63.)

SIMPLICIUS EPISCOPUS ZENONI AUGUSTO. PER PETRUN UIRUM
SPECTABILEX COMITEM PLACIDIAE NOBILISSINAE FENINAE. Olim
diuinorum exultatione munerum triumphalis in domino regni
uestri gloria dilatata cum uniuersalis ecclesiae gaudio medio-
eritatis meae litteras optulisse memint nec inter uniuersos
catholicae fidei sacerdotes opera dei nostri uel solus potui

4 constituens V: om. B, fort. constituit ^ probatissimus sibi facit
esse rectores .B 8 cómmunium B aduocas B 6 Christum B
salute V — "7 pro om. B anteuenit V: anticipat B 8 diuinas B
nos om. B 12 inreprehensibiliter V repperiri VB quia V:
qui B eum in iamdudum B 14 dioscoli B reticaretur
extormentum B 15 octabo idus martias B: III ἃ xag V —— illu uc
constan B, rmuLvc ooxsvuivs V

62. Dat. simul cum ep. 63 a. 478 inter Nonas et Idus mensis Oc-
tobris. B — Berol. lat. 79. Edd. Car. I? 317; Bar. ad a. 478,

10; Collect. Concil.; BTA I 217; Thiel 196. 17 Symplicius zenoni

augusto B per Petrum . . feminae om. B, sed cf. ad p. 141, 19 eb p. 144, 17
18 nouilissime V .. 19 triumphalis V: triumpharis B 20 dilatata Cousi.:

dilatata est B, dilatatur V gaudio B mediocritati V 21 mee (?)
elitterif B —— memnini B

9

140 | Simplicii papao epistulae

tacere uel primus, quia secundum beatum Paulum apostolum
ecclesiarum omnium curam sustinens mihi summam gaudii de
reddita per clementiam uestram earum quiete specialiter
uindicaui, quod uos diuinitatis auxilio deiectis religionis et
regni hostibus meruimus habere uictores et in uno eodemque
prouentu Christo in uobis ubique uincente et cultus uerae
fidei et status est reparatus imperii, quod utrumque ideo
fuerat diabolo se ad tempus interserente turbatum, ut al-
terutrius aduersariis dissipatis praeconia fierent maiora uin-
centis. X unde tam praeclarae fructum uictoriae indeptus
cum laetitia uniuersalis ecclesiae nunc quoque, quod sine
cessatione faeio, tace;e non possum gratias sine dubio peren-
nes, quod antiquae ueraeque fidei in fratre et coepiscopo meo
Timotheo Alexandrinam ecclesiam reddidistis, cuius ad me
nuper litterae commeantes expulsa profanitate Eutychis atque
Dioscori damnatorum ad regendos orthodoxos beati apostoli
et euangelistae Marci sedem, quod ante compertum est, se
recepisse memorauit incitans nos uolentes, ut haec ipsa pie-
tatis uestrae sensibus referremus. ^ ut ergo tranquillitas
uestri perpetua et fixa sit regni, quietem, quam cunctis in
memorata ecclesia praestitistis, peruigili protectione munite

1 cf. Corinth. II 11, 28

2 de re[ddita per clemen hodie awwlsa sunt] tiam uestram B: de red-

dita per clementia uestra V — 98 quiaetem peculariter B 4 deiectis V:

. deitatis B et B: in V 5 meruimus B: merueremus V, merueri-
mus p? 6 prouentum V cubitus B uere VB 7 repparatus B
8 alterutris B 9. uicentis B 10 praeclare VB . uwictorie B: uir-
tutis V 12 perennes V : perennes refferens B 18 antique uereque V:
antique uere B fratrem et coepm meum timotheum B 14 eccle-
siam V: et ecclesiam B ad V:a,B 15 coemeanter B Euty-
chis scripsi: eutyches V, eothicetis B 16 discori B ad B:
om. V ortodoxos B apostoli scripsi cf. Valesium ad Euseb.
H. E. II 24: pauli V, petri B. 17 seom. B 18 memorauit incitans
per anacoluthiam «ut uidetur quasi antea dictum esset qui in litteris suis;
lacunam suspicatur Hartel proponens 15 litteras commeantes «adferebant
quibus» incitare nos uolens B 19 refferiemus B 21 memoratam
ecclesiam B protectionem unite V, protectione monete B

5

20

10

15

Epist. LXII 2—4. 141

et, quod iuuante uos domino pro innocentium salute fecistis
animarum, religiosiore studio et diligentia adtentiore protegite,
quia non minoris est gloriae quod condideris seruare quam
condere et omnibus est probatum tantum uobis diuini fauoris
impensum, quantum Christianae religioni uestra pietate est
sedulitatis exhibitum. οὐ quamuis in omni parte regni sui
profutura diuino cultui prouidentia uestra non desit et curis
publieis tranquillitatem ecclesiae praeferatis, precor tamen, ut
quod per nos serio postulatur, immo quod ipsi specialius
supplicamus, Petrum Alexandrinae ecclesiae peruasorem et
ob hoc iure damnatum, quia moliri quaedam latens in Alexan-
drina, sicut ad nos scriptum est, ciuitate contra haec, quae
a uobis sunt statuta, memoratur, ad exteriora transferri piis-
sima praeceptione iubeatis, ne aliquos modieae fidei, quod
facere perhibetur, inficiat et ad peruersitatis suae instrumenta
traducat. longe sint ab innocentibus perniciosa contagia, ut
per uos «intret»? intra dominici gregis ouile sinceritas, quam
Sola tenere potest imperialis auctoritas. ^ Dat. VIII. Id.
Octobr. Illo ἃ. c. cons.

1 iubante B innocentum B fecitistis B 2 religiosore V
8 gloria V serbare V: reseruare B .4 condere B: concedere .V
faboris VB . 5 ypane αὶ uestra ex uestre corr. V — 6 sedutilitatis
exibitum B 7 deuino culein B dellllisit (eras. sit) et B: desistet V
9 postulat V ipsis peculius B 10 suplicamus V — 11 hoc om. B
glexandrinam B 12. ciuitatem B 18 sunt om. B memoratur ex
memoratae wt wid. corr. V piissa B 14 modicae V: moditiores B
quod B: quos V . 185 instrumenta V: abstrusa B 17 intret addi-
dé ouile sinceritas V, souile [intermediis abscissis] eritas B — sit»
sinceritas Car. 18 auctoritas kxeLiciT V mec die adscripta mec consule
Dat. hodie in B abscissum est — Octobr. scripsi: mar B, at haec epi-
8tula eodem die quo ep. 61 scripta esse nequit, immo ad. eundem atque
ep. 63 diem referenda est 19 Illo u. c. cons. scripsi: nlt οὔ constatin
JB addens deinde hic nomen portitoris per petrum ἃ. s. comitem

4

142 Simplicii papae epistulae

(63.)

SINPLICIUS EPISCOPUS ACACIO. PER QUEX SUPRA. Quantos et
quam uberes fructus constantia fidei et deuotarum circa reli-
gionem catholieam mentium semper habeat fortitudo, labor
tuae dilectionis et eorum, qui pariter repente diabolo
iamdudum turbabantur, ostendit. nam cum. Christi inimicus
ei regni Christianam semper aulam mox casurus inuaderet
atque impia persecutione fideles domini plebemque concuteret,
oratione atque uigiliis sacrilega temptamenta superauit et se
uietoria caelestis eo usque porrexit, ut regressu religiosissimi
principis ecclesiae quoque Alexandrinae catholicus redderetur
antistes. de quo mox cum exultatione diuinae gratiae gaudia
nostra contulimus et mutuis nos litteris fecimus gratulari.
et licet laetitiae ipsius numquam sui defuerit plenitudo, tamen
frater οὗ coepiscopus noster Timotheus persecutione probabilior
factus pristini non immemor instituti per fratrem et coepi-
scopum nostrum Esaiam et filios nostros Nilum presbyterum
et Martyrium diaconum Alexandrinae ecclesiae sollemnia scripta
direxit, quibus et illud, quod ante perterritus de Dioscori
nomine fecerat, se destruxisse memorauit et remissionem ipsius
erroris expetiit nosque de quiete fecit ecclesiae gratulari, ex-
pertus erga se, quantum nobiscum tua caritas uidet, quod in
eo tunc reprehendimus, non inultum et reconciliatum sibi
nunc diuinae miserationis affectum, frater karissime. | memo-

68. Dat. simul cum ep. 62 inter Nonas et Idus mensis Octobris. a.
478. | B — Berol. iat. 79. — Edd. Car. 1) 318; Bar. ad a. 478, 18;
Collect. Concil.; BTA I 218; Thiel 197. 2 Symplicius Acacio Constan-
tinopolitano.B per quem supra om. B, sed cf. ad p.144,17 4 catholica B,
catholicum V, corr. o? 5 qui V: qui uos B repente V: inrepente B
6 turbabantur V: perbabant (!) B, turbantur Car. 17 casurus V: casu
quam B inuaderet p?: inuadest V, inualeret B 8 apersecutione B
plebem qua econteret ortatione B 10 regressum reliosissimi B 18 uos
Bar. 14 deuiderit B 17 nostrum om. V 18 solemnia B

19 dixerit B 90 faceret Β destrixisse B — 21 nos qué B fecit
om. B 229 erga V: in B 24 carissime B

p

15

10

15

Epist. LXIII 1—4. 148

ratis in urbe, mox uenerant, constitutis occasionem filij nostri

Petr uiri spectabilis comitis quasi ex sententia proficiscentis

amplexi tam nostro proposito quam petitione fratris οἱ coepi-
scopi nostri Timothei legatorumque ipsius precibus id ipsum
ad tuam uoluimus peruenire notitiam, ut etiam nunc commu-
nium fieres particeps gaudiorum et in praedictae eeclesiae
tranquillitate, quemadmodum diximus, laboris tui nobiscum
carperes fructum et Christianissimo et clementissimo principi
nostras litteras offerres super hac etiam re, ut et ipse quoque
deuotionis et fidei propriae donis deo se protegente laetetur
atque insistente caritate tua maioribus studiis catholicae reli-
gionis salutaria seripta mittendo munire dignetur ecclesias.
ne, Sicut experti sumus, in aliqua regione antiquus ille serpens
iotiens excisi capitis uirus effundat et inficiendi aliquos occa-
810nem, quod absit, rursus inueniat, prouida praeceptorum
suae pietatis ordinatione disponat; religiosis et, sicut euiden-
tius adprobauit, deo se commendantibus legibus sanciat, ne
uel in tenebris delitescant et improuisi ambulantes in luce
percutiant et his, quos in fide pauperes esse reppererint, quod

80 propheta testatur, insidietur ut rapiat; Petrum maxime,

20 Psalm. 9, 80 (— Hebraic. 10, 9)

1 mox uenerant VB: «quae» mox uenerant Car., (qui» mox uenerant
Bàr., «quo» mox uenerant Thiel, quorum nihil ferri potest; quae tradita
suni, hoc woluni: memoratis (sc. Esaéa et socáis) in urbe constitutis
mox post aduentum eorum etic.; de wocabuli mox wsu cf. Indicem
9 nostrum propositum B petitionem VB, corr. 02 ὅ peruenire V.
perferre B — communium μὲ wid. ez commonium corr. V, communum B
6 fleri ez feeri B participes V. 7 quemammodum B&B 8 ca-
peres B 9 offerres Bar.: offerens VB hanc B 11 atque V:
utque B maioribus D: odoribus V, acrioribus Car. relionis B
12 munere VB, corr. o? 18 religione V 14 excisus (om. capi-
tis) B — infundat B inficiendos B 16 praecepturum B. 17 ab-
probauit V 18 delitiscant B inprobi si B 19 et his V:
si B repperierint .B 20 insidiatur ut rapiat pauperem petrum B

(d. Vulg.)

4

144 Simplicii papae epistulae

qui nonnullarum domorum suique similium latebris confouetur
et quem 2610 fidei ab episcopatu constituit submoueri, in ex-
teriores terras ebici, sicut et nos pietati eius scripsimus, ad
ecclesiasticam pacem speciali praeceptione decernat, quia rursus
asseritur aliqua contra dispositionem fidei ipsius sine cessatione
moliri. quia igitur haec oportunitate perlatoris fidissimi nos
oportuit indicare, immo specialius admonere, hortamur, ut cum
internuntius remeare coeperit uel si qua forsitan altera occasio
reperitur, quam primum nos facias certiores et curam nostram
subleuare deproperes. ut autem perfecto gaudio gauderemus,
idem frater et coepiscopus noster Timotheus exemplum libelli
satisfactionis eorum, quos a catholicae fidei ueritate Timotheus
et Petrus utrique damnati dominationis terrore traduxerant,
ueniam postulantum δὰ nos pariter destinauit sacerdotali
pietate lapsis subuenire desiderans: quod diuinae miserationis
intuitu, quae neminem uult perire, refutabile non putamus.
Dat. VIII. Id. Octobr. Illo u. c. cons.

(64.)
SIMPLICIUS EPISCOPUS ZENONI AUGUSTO. Proxime quidem cum
ad urbem frater et coepiscopus mediocritatis meae Timotheus

1 domorum sui quem (corr. o) similium V, domor[sntermediis hodie
awuulsis]milium B confouetur Car.: confoueatur V, confortetur B
2 episcop[atu hodie awwlsum est] B 8. sq. ab ecclesiastica pace specia-
liter B 5 aliquam V 7 immo B: om. V, et Car. ut cum B:
uacum V 8 reneare ceperit .B altera V: aliqua B, alia. Hartel
9 repperitur V 11 timotheis B 12 fatisfactionis V fidei V: dei B
18 utrique o: utique 2j, uterque V dominationis VB: damna-
tionis edd. transduxerant B 14 postulantes V sacerdotali
pietate om. B 15 diuina V 16 putamus zxpLicir reliquis omissis V:
potamus B 17 VIII scripsi (cf. ep. 62): XI B illu uc cons B
deinde hic addens: per peirum us comitem placidiae nobilis fiemine (cf.
ep. 61 tit.)

04. — Dat. simul cum ep. 65 a. 478 mensis Oclobr. die fere 21.
B — Berol. lat. 79. Edd. Car. I? 320; Collect. Concil.; BTA I 220;
Thiel 199; commemorat Bar. ad a. 478, 11. 19 Symplicius VB
episcopus om. 8 avauro V 20 coepui V

-

10

15

20

Epist. LXIII 5 — LXIV 2. 145

Alexandrinae urbis. antistes nouato more misisset, uictoriam
uestrae fidei in eius restitutione cognoui; pietate enim uestra
fulta diuinitatis auxilio et imperii tranquillitas et catholicae
religionis splendore suo scandalorum nube discussa reuertit
integritas. de quo me gratias post deum clementiae uestrae
egisse reminiscor et nune quoque cultum uestro regno debitum
silere non potui, ne quodam modo uiderer ingratus, si uobis
qualibet oportunitate uel imperii uel ecclesiarum laudare
desisterem tot triumphos. exhibens ergo debitae uenerationis
officium precor, ut studiosius circa uniuersos rectae fidei
sacerdotes et maxime cirea Alexandrinum episcopunt, cuius
certaminis et testes fuistis et iudices, protectionis impendatis
auxilium et decernatis piissimis constitutis Petrum sedis ipsius
peruasorem, cui nec in diaconatu suus potuit ordo constare,
longius a tam praeclara ciuitate relegari, ne infirmioris fidei
aliquos forte seducat et in eadem ecclesia, quod absit, quae
sopistis scandala rursus exagitet. probastis in hoe opere illum
uobis dexterae suae dedisse praesidium, qui ad totius orbis
gaudium et in ecclesiae uniuersalis exultationem in uestra
clementia Romanum seruat imperium. Dat. XII. Kal. Nouembr.
Illo u. e. cons. Per legatos Graecorum.

1 antites B nouatum oremisisseret B 2 pietas B 3 sulta B
imperit B 4 relionis B splendore suo scripsi: splendoré suü V,
splendor sui B, Xin» splendorem suum Hartel | setcandalorum B nuue V
dicussa B — recepit Car. ὅ meV:neB 6 uestrumregnum Β 7 selere B
quodam ex quondam corr. V, quodam modum B 9 totriumphos B
debite//ll B 10 recte B 12 certamini B 14 nec diaconatus sui 8
15 infirmiores VB, corr. p? [16 ecclesiam B . 17 opistis B hoc
opere B: corpore V 18 nobis dexterem B urbis B 19 exultatione B
20 XII B: id (corruptum ex [d — sub die? cf. adnot. ep. 65 sub fin.)
X V, XVI Thiel; certe in epp. 64 et 65 idem diei numerus restituendus
est Kf nouembr. illu. uc conf B: kLa (— Kalendarum) NovEXBR ILLYC
ΥῈ oss V; Illo restituit Car. 21 per legatos grecorum B: om. V

XXXV. 10

146 Simplicii papae epistulae

(65.)

SIMPLICIUS EPISCOPUS ACACIO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.
Proxime quidem dilectioni tuae petentibus his, qui ad nos a
fratre et coepiscopo nostro Timotheo Alexandrinae ecclesiae
antistite directi fuerant, commune gaudium litteris indicaui et
de fructu piissimi operis, quod eatholieus memoratae ecclesiae
sacerdos est restitutus, pariter nos gaudere memoràui. quod
nunc quoque signifieare properauimus, ut agnosceres gaudia
silentium non amare. unde semper exultans in domino et
orationum communium cupiens uota sociari hortor, frater
carissime, ut, rebus per clementissimum et Christianissimum
principem deo auctore compositis diligentiae sollicitudo non
desit sed Petrus ab indebito sibi honore deiectus in Alexan-
drina regione non sinatur habitare sed procul extra terminos
patriae, sicut etiam nos poposcimus, frequenti eum postules
suggestione relegari, ne quos imperitorum prauitatis suae
persuasione seducat et a catholicae tramite ueritatis auertat.
quidquid autem de religiosissimo impetrabis imperio, cura
tuae dilectionis ad meam notitiam faciat peruenire et nos
actuum ad custodiam euangelieae doctrinae pertinentium det
esse consortes. X Dat. XII. Kal. Nouembr. Illo ἃ. c. cons.
Per quos supra.

65. — Dat. simul cum ep. 64 a. 478 mensis Octobr. die fere 22.
B — Berol. lat. 79. — Edd. Car. 1* 320; Collect. Concil.; BTA I 320.
Thiel 200; commemorat Bar. ad a. 478, 16. 2. svwPLrciU8 AcaTIO CON-
STANTINOPOLITANO DB acaTi0 V et sic saepius per litteram t, quod mon
tam monebo — coxsrAwTINOLITANO V 8 his om. B ὅ antiste B — com-

munem gaudio B inducaui B 6 destructu B memorat B — ecclesiae
tndjio uersus abscisso tam deest in B 7 est V: et B 8. agnosceris B
9 in domino om. V [10 ortor B 12 auctorem B 18 inde uito V
alaexandrinam regionem B 14 sinatur B a «t uid. ex e corr.: desinatur V
extra terminos V: absque terminus δ 15 frenti V postul B 16 im-
peditorum V 17 tramità B 18autB imperaueris B 20 ἀοὺ V: data B
21 XII scripsi: XI B, id. (cf. ep. 64 sub finem) XVI Υ nouembr illu
uc cows B: ΝῸΒ 1L.Lvo vo cows8 V; Illo corr. Car. 22 per quos supra
om. V

Epist. LXV 1 — LXVI 2. 147

(66.)

SIMPLICIUS EPISCOPUS ZENONI AUGUSTO. DE ECCLESIA ANTIO-
CHENA. Uenerandos mihi semper uestrae pietatis apices
gauisus accepi, quibus ingenito uobis studio catholicae reli-
gionis post defensionem fidei, quae uos seruata custodit, im-
pietatis audaciam et facinora apud Antiochiam perpetrata
cohercita reperimus, exultantes uobis inesse animum fidelis-
simi sacerdotis et principis, ut imperialis auctoritas iuncta
Christianae deuotioni aeceptabilior deo fieret et appareret
integritas, cum hi, qui in episcoporum nece sacrilega caede
uersati sunt, dignis iubentur perire suppliciis. in quo et
quieti ecclesiasticae et uestro consuletis imperio, quia uindicata
dei contumelia ulciscentis est gratia et conciliatur his diuini
fauoris auxilium, quorum cura sacrilegium non reliquerit im-
punitum. — sed ut loquar fiducialiter principi Christiano, 81
praeteritarum litterarum, quas de Petri aliorumque nomine
iamdudum ad fratrem et coepiscopum meum Acacium scerip-
sisse me memini, ordo teneretur, ad hoc non potuit perueniri,
quod iure nune meruit uindicari. mandaueram namque, ut

66. Dat. simul cum ep. 67 die 22 Iun. a. 479 (482? cf. Gelzer,
Zeitschrift für wissenschaftl. Theologie XXVI 1883 p. 509). | B — Be-
rOlin. lat. 79. — Edd. (αν. I? 321; Bar. ad a. 479, 5; Collect. Con-
cil.; BTA I 221; Thiel 202. — 2 Symplicius B episcopus om. B
de ecclesia anthiochena, quod exhibet V, seiunzxt ab eis quae sequuntur:
om. B 8 uemerandus B semper om. B nostrae B 4 suscepi B
5 defenssionem Y — seruata B (cf. ad p. 45, 7): seruat ac Y — custodet B
6 audacia B — anthiochiam V, antiociam B perpetratam B 7 repperi-
mus V:comperimus B fidelissimis B — 8 autoritas B iuncta scripsi:
et iuncta VB, ut iuncta Hartel 9 deuotionis V B, corr. Car. ac-
ceptior B appareret ínter scribendum $n appararet mutawit V — ante
appareret wescio am exciderit fidei uel cultus 10 necae B: neces V
sagrilega B 12 quieti B: qui ei V . consuluistis B uindicta dei
contumelie B 18 conciliator V 14 faboris V quorum coram B
relinquerit V — 15 xeristiano V — 16 aliorum quae V littera e fortasse
a manu 2 addita 17 coepiscopum nostrum acacianum B 18 me
8cripsi: ne B, om. V tenetur B peruenire V — 19 meruit om. B
uimdicari Bar.: uindicare V, uincari B

10*

148 Simplicii papae epistulae

facta suggestione pietati uestrae praedictus, ut et ceteri qui
per occasionem tyrannicae dominationis inuaserant ecclesias
dei, extra metas uestri pelleretur imperii, ne pestiferi sensus
quibusquam simplicioribus ore sacrilego uirus infunderet et
uerbis impiis contra fidem orthodoxam innocentiores animas
sauciaret. , sed, quantum apparet, cum minus ista curantur
et leuia esse creduntur, actum est, ut, quemadmodum per-
hibetis, inter altaria non iam plebs persuasionibus eorum, sed
ipsi quoque praesules et praedicatores fidei perirent funestis
gladiis sacerdotes. unde si quae talium reliquiae sub uestro
reperiuntur imperio, eas uel nunc in exteriores terras iubete
propellh, ne qua deinceps in eos sit necessitas et causa sub-
pliciij quia melius est aditum obstruxisse quam poenam
exegisse peccati. οὗ quoniam seditiones Ántiochenas religio-
sissimo proposito sedandas non aliter aestimastis, nisi praeter
praeiudicium uenerandi illius concilii Nicaeni apud Constanti-
nopolim isdem petentibus ordinaretur antistes, quod in eius
tantummodo persona sic memorastis adsumptum, ut deinceps
secundum definitiones patrum Orientali synodo creatio An-
tiocheni pontificis reseruetur, nec haberi loco uultis iniuriae,
quod dissensionis gratia factum est auferendae, tenet hane
pietatis uestrae beatus Petrus apostolus sponsionem et Christia.
nissimi fidelissimique principis mentem in haec uerba iurasse,

1 factam suggestionem pietatis B ut om. B Z2inserant B 8 ex-
trenetas B pelleretur V: pulsarentur B, pellerentur cod, Amgelic,
pestiferi ez pestifera corr. V — 4 symplicioribus V uisus B infun-
deret scripsi: infunderent VB 6 sauciarent B sed om. V | "* cre-
duntur V: reddantur B quemammodum B 8 tam Bar. pleps V,
plenbs B peruasionibus Bar. 9 ipso B fidei om. B funetis B
10 qua et alium VB, correzi ^ uestro ex uestrorum corr. V — 11 rep-
periuntur VB exterioores Β 19 qua om. B 18 penà V 14 enxi-

gisse B peccati ex peccata corr. V atyochenas V religisimo V,
religiosissime B 15 estimasti (sc!) sedandas trsp. B — 16 uenerabilius
concilii neceni B 17 hisdem VB antstes B 18 tantummodum
personam B 20 reserbetur V: reseruaretur B 21 dissensiones B
factu V — 22 ypianisimi V, wltima i ez e corr. 428 fidelissimi quae B
mente V, corr. man. 2 '

Epist. LXVI 3 — LXVII 1. 149

quod posthae in Antiochena urbe uetere more seruato a con-
prouineialibus suis episcopus ordinetur, ne quod nunc frater
et coepiseopus meus Ácacius uobis est iubentibus executus,
in usum posteritatis ueniat et statuta patrum, quae praecipue

s praestatis inlaesa, confundat. ^ unde, quae a uobis amore
quietis sanete et religiose sunt ordinata, reprobare non pos-
sumus, ne status Antiochenae eeclesiae sub nostra dubitatione
uideatur ambiguus, praecipue cum is, qui legitur ordinatus,
testimonio clementiae uestrae tanta sit praedicatione subnixus,

1 ut in eo et praeteritorum uulnerum dolor possit opprimi et
ecclesia, quae illum meruit, gloriari. haec repensi sermonis
et uenerationis offieio respondere euraui, αὖ tantas haereticorum.
fraudes et facinora diuinis et saecularibus legibus persequenda,
quae saepius probastis esse tam noxia, de memoria et eon-

15 uersatione hominum iubeatis auferri, quorum impietas nulla.
quantum uidetis, potest auctoritate compesci, Dat. X. Kal.
Tul. post consulatum Illi u. c.

(62.)
SIMPLICIUS EPISCOPUS ACACIO. ORDINATO AB EO KALENDIONE
s» ANTIOCHENO EPISCOPO. Clementissimi principis litteris et
tuae dilectionis de sacrilega «ac? funestissima caede, quae
apud Antiochiam faceta est, sauciatus et nimium affectus

lantochaena urbae B — ueterb ore V, corr. man. 2 — serbato V
2 episcopis Y ^ ordinaretur B 4 usu V, corr. mam. 3 uenit B
qué praecipuae seruatis B — 5 undeque V, corr. mam. 2 — 6 quietudinis
sanctae et religiosae B 1 sub om. B 8 praecipui B — isp:his VB
9 testimonia B westrae et tanta V — 10 praeter horum Κ᾽ posito
primi -V et om. B 11 ecclesiae B ilad B haec om. B.
repensi B: repensis V — sermones B 14 probatis V — memoria et
om. B conuersationem B 15 offerri B — 16 austerita necompexi B
xi iub pc illu vc cons. B, xLa rua post cons illuc V

07. Dat. simul cum ep. 66 die 22 Iun. a. 479 (4829). — Edd.
Car. I 322; Bar. ad a. 479, 10; Collect. Concil; BTA I 222; Thiel
205. 19 lllilordinnto V 20 et tuae p?: et que V, tuaeque Car. 21 ac
(inserui, et Car. funestisima V

ex

150 Simplicii papae epistulae

maerore respondeo astruens: si quod iamdudum de Petro
atque aliis complicibus eorum scripseram et ut pietati eius
cum ceteris, qui aderant, fratribus suggereres postularam, ut
oportuerat, ordinatum fuisset, haereticorum temeritas ad tan-
tum facinus non ueniret nec aliquid necessitatis exsisteret, ui ὁ
non aliter praedictae subueniretur eeclesiae, nisi ut aliquid de
iure eius curatio ipsa minueret. quamuis enim profecerit ad
quietem, quod Christianissimi principis iussione uel sine
praeiudicio canonum ἃ tua caritate fuerit Antiochensibus
episcopus ordinatus, tamen non est sine inuidia factum, cuius Ὁ
eauendum deinceps etiam ille testatur, qui praecepit, exem-
plum. in quo pietati eius gratias dignum est nos referre,
quoniam ita gloriae suae moderatus est potestatem, ut fide-
lissima deuotione patrum regulis T submittere, quae iuberet,
nec in auctoritatem recipi, quod sequenti constituit aetate 1
prohiberi, ut scilicet in hac tantummodo persona, quam ius-
su eius et studio quietis Antiochensibus, non tua usurpatione
antistitem consecrasti, quod factum est necessitate, sufficeret.
in quo tuae dilectionis non inrationabilem cognoscimus fuisse
famulatum, quia ecclesiarum iura respiciens diu te non in- *
merito suspendisse testaris, ne uidereris ambire, quod tanto
principi et in tam graui eausa non poteras abnegare. ^ qua-
propter, frater carissime, institutorum ueterum, quae in te
sunt probata, non inmemor, sicut ueniale iudicare nos perui-
des, quod tibi certum est imperatum, ita ipse dans honorem s
patribus elabora, «ne» necessitas sit ulla faciendi, quod optas
nunc satisfactione purgari.

1l quod scripsi: que V 8 suggerere V, corr. g? 5 necesitatis V.
Ἵ profecerit ras. ez profecerint V — 9 amíe fuerit eras. fuerant V an-
tyochensibus Y 12 pietatis V, corr. o? 14 submitteret p?, uoluerit
aut simile aliquid suppleri $ussit Coust. 16 silicet V 17 usurpaci-

one//! (eras. m) V 19 cognosimus V 21 uideris V tanto ez

tanta Y 24 nos p*: non V 26 elabora V, littera e (uel et lsgatura
qicto) ín ras. ne add. o?

σι

10

15

Epist. LXVII 1 — LXVIII 2. 151

(68.)

SIMPLICIUS EPISCOPUS ACACIO. | PER URANIUM. Miramur
pariter et dolemus ita in tuae dilectionis animo dissimulaiam
iacere euram caritatis et fidei, αὖ cum Christianissimus im-
perator pietatis et religionis instinctu affandi me et de causis
ecclesiasticis consulendi fideles atque sollertes internuntios
destinaret, ipse et alternae gratiae et uigilantiae pastoralis
oblitus nec adloqui nos uolueris nec de his, quae ad catholi-
cae ueritatis custodiam pertinebant, duxeris instruendos. at-
que ideo, frater karissime, quae non inmerito cernis libera
affectione culpari, potiore diligentia repensanda cognosce;
proinde delegatum tibi munus impendens sensus tuos pruden-
ter adtolle et pro tuendis Calchedonensis synodi constitutis
uehementer inuigila, ne per neglegentiam desidiamque no-
stram subrepat gregibus domini letale dispendium. ^ nuper
ab Aegyptia synodo, quae et numero plurima et fidei catho-
licae esset communione subfulta, atque ab ipso omni pro-
pemodum clero Alexandrinae sedis ad nos ex more relatio
missa patefecit sanctae memoriae fratrem quondam et coe-
piscopum nostrum obisse Timotheum inque eius uice consona
fidelium uoluntate lohannem, cui ad sacerdotium constare
crederentur omnia, subrogatum. omnino «nihil? restare uide-

68. Dat. simul cum ep. 69 a. 482 die 15 Iul. 8 DB — Berolin. lat.
79. Edd. Car. I? 324; Bar. ad a. 482, 13; Collect. Concil ; BTA
I 224; Thiel 208. ὁ Symplicius Acatio pro Uranium B 83 dilectionis
ex dilectiones corr. V — 4 iacere B: lacerare V dum ΒΒ impro B
5 institu V, instinctum B me V:ne B 6 fidelis atque solestes B

* destinarer B uigilantia B — 8 quae acatholice B 9. instuendos V
10 cernes B 1] repensanda ρῆ: repensando VB cognosce «el cog-

noscis p?4 cognosci VB 12 delecatum B Sensos y tuus B
14 inuigilia V (corr. o?), inuigilat.B — nec.B nellliclegentiam (eras. g) B
15 domine B dispendiom V 16 aegicia V: egyptiaca δ 17 esse VB,
corr. Car.: est p? — omni ez omne corr. V propemodo B 18at B

relationissa B 20 inqua B consulaB 21 sacerdociom V costare B
22 nihil inseruit ρὲ: om. VB, (αὐ nihil» omnino Car., «et nihil» omnino
Bar. restaure uidebantur B

L2

152 Simplicii papae epistulae

batur, nisi ut deo nostro gratias agentibus nobis atque gauden-
tibus, ut sine strepitu quod catholieus in defuncti ministerium
successisset antistes, apostolicae quoque moderationis adsensu
uotiuam sumeret firmitatem, cum ecce secundum consuetu-
dinem mihi talia disponenti tranquillissimi principis scripta
sunt reddita, quibus memoratum tamquam periurii reum, quod
fraternitati quoque tuae non esse diceretur incognitum, sacer-
dotio perhiberet indignum. ilico retraxi pedem et meam
reuocaui super eius confirmatione sententiam, ne quid contra
tantum ac tale testimonium praepropere fecisse iudicarer.
sed illud me non mediocriter fecit adtonitum, quod isdem
litteris suis Petrum, qui haereticorum socius dudum exstitis-
se probetur et princeps, quod conscientiam dilectionis tuae
meminimus non latere instructionesque ipsas, quibus fuerit
confutatus, nosse confidimus quemque etiam dubium non
sit adhuc extra communionem durare catholicam saepeque nos
de eodem ex illa urbe pellendo scripsisse sit certum, ad
praefatae ecclesiae regimen existimet prouehendum eumque
promittat rectae fidei definitionibus conuenire, a cuius utique,
Sicut superius dixi, consortio tam degit extraneus, quam ab
eius communione discretus est. δὰ quam 81 nunc redire re-

2 strepitum B catholicum VB, corr. o? — 8 antistis B — adsen-

. sum B. 4 sümeret V 5 tranquilisimi V "7 dillllllilretar V sacer-
dotium perhibet et B 8 mieam uel imeam B 9 confirmationem 8
nec B . 10 praepopere B — iudicaret B 11 werba illud me wsque
ad p. 153, 18 captiuitas adiulit Gelasius papa 1n tractiaiu, cutus. par-
tem ipsam quoque codice B (fol. 62») traditam ex hoc libro haud sta.
accurate edidit. Sirmond, Append. Cod. Theodos. p. 170. cuius tractatus
per me denuo collati, ub ut adferantur interesse uidetur, uarias lecti-
ones significabo litera. B! facit B! 12 dudum B!; duda V,
ductum B extisse B 18 probetur VB!: perhibetur B . princeps B
14 meminibus B 16 exstra V catholicum sepe que B. 17 pellen-
dos scripsise V - sit VB: est B! 18 probendum meum quae B
19 recta B 20 consgratio B 21 communionem V . dicretus B δἰ
nunc V: si non B, signum Bt! respondet B: respondit VB, con-
tendit o?

»

5

Epist. LXVIII 3—6. 153

spondet, nisi per satisfactionem Christianis regulis competentem
non potest introire ac perinde non ad fastigium sacerdotalis
dignitatis accedere, sed medellae, quae post paenitudinem prae-
benda est, consequenter aptari, animae suae cupiens recon-
eiliatus auxilium, non gradum summi honoris affectans, qui
diu conuincitur fuisse peruersus, ne per speciem remeantis
non remedium sincerae saluationis inquirat sed facultatem
propagandae prauitatis inueniat: quo faeto non huiusmodi
magis ab errore detrahimus quam perniciem fidelibus inroga-
mus eoque modo Calchedonensis synodi statuta uiolantes
aditum βαθυὰ copulatione grassandi in ecclesiam lupis rapaci-
bus aperimus. denique ab isdem ipsis, cum quibus olim a
catholica participatione diuisus est, pontifex dicitur postulari,
ut satis euidenter appareat non eos rectam fidem uelle sed in
praesule proprio nefandi dogmatis quaerere potestatem neque
inter ipsos et ueraciter sentientes pax inde possit fida generari,
unde haereticorum mentium crescit funesta dominatio et ca-
tholicorum suecedit miseranda captiuitas. ^ tantis igitur malis
atque perieulis pro sacerdotii qualitate et catholicae praedica-
tionis intuitu ut qua potest ratione sapienter obsistas, maximis
undique rebus astringeris nec dilectioni tuae fas est id segnius
operari, quod ad animae tuae causam honoris aestimationisque
respectu non dubitas pertinere. oportunitatibus ergo repertis
clementissimi prineipis uoluntatem eius incessabiliter pro fide

1 salisfacionem V: sanctionem P. satisfactiones B — 2 ca (pro ac) B
in fastig. B! — 3 quae post VB: qui Β puenda B — 4 consequen-
turB animeae B ὃ m/ll(eras.o) V — sumi V — 6 remaneantis B
7 sincere BB! 8 huiusmodi VBB': hunc Car. — 9 detraimus V
perniciest B ^ imagamus B 10 calcedonensy wt wid. B — uiolanter
auditum Β 1lseba V populatone Bar. ecclesia BB! 18 olim
à om. B 18 catholica ras. ez catholici Y — diui V, sus a manu 2
wt uid. superscripto — potifex Υ 14 euidenter ez audenter corr. V
eos sedtam Β 16 fida B: feda V.B!, foeda Car. 17 hereticorum VB:
baereticarum edd. — cresit V — funest B — dominatio ΒΒ": dam-
natio si recte contuli V. 18 succellit ez succendit corr. V 20 potes αἱ
21 signius Β 22 ad om. B 238 respectum B repertis VE.
24 clemetissimi Y — eius VB: om. Car.

184 Simplicii papae epistulae

catholica supplieando et ab his sedulo reuocare, quae nociua
sunt dogmati Christiano, et secundum haec, quae mandamus,
informare crebro inque eam partem, quae amica sit ueritati,
potius instare non desinas. haec, ut sanctum Timotheum
uenerandus apostolus Paulus instituit, oportuneimportune,
insinuando obsecrando exponendoque nullatenus allegare ces-
sabis ac nobis subinde, quae gerantur quaeue gerenda sint, uera-
citer indicare, αὖ creditorum tibimet dispensatione dominica ta-
lentorum in hoc multiplicationem fidelis seruus ostendas, si non

tantum in ecclesia, cui praesides, sed ubicumque potueris pro

unitate catholica et pro paternis definitionibus suadere non
renuas. X Dat. Id. Iul. Seuerino ἃ. c. consule.

(69.)

SIMPLICIUS EPISCOPUS ACACIO EPISCOPO CONSTANTINOPOLITANO.
Antiocheni exordium sacerdotis qua ratione fuerit serius indi-
catum, quamuis minime nos latere potuerit, tamen et ipse
uel synodus ipsius indicauit. quod sicut non optauimus fieri,
ita faciles excusationi, quam necessitas fecit, extitimus, quia
quod uoluntarium non est, uocari non potest in reatum. et
ideo per fratrem et coepiscopum nostrum Anastasium, qui ex
praedicta regione directus est, litteris quoque tuae dilectionis
acceptis alterni uicissitudinem sermonis tuae reddimus ca-

9 Tim. Il 4, 2

1 suplicando V notiua V 3eamo: mea V, tam B 4 haec VB:
et o 5 oportune om. B 6 obsecrando insinuando érsp. V — expotendo
quae B 7 acB:&V generantur-Y — sunt B 8 creditoru ez creditaru

corr. V met om. B dnica ex dnaca corr. V: domica Β 9. hac
VB, correxi multiplicationem 2: multiplicacione/// (eras. m) V

10 praesedes//// B poteris B l129rennuas Βα dataB idiulias B,
mvv τῷ, V. seberino V

69. Dat. simul cum ep. 68 a. 482 die 15 Iul. — B — Berolin. lat.
79. Edd. Car. 13 322; Bar. ad a. 482, 2; Collect. Concil.; BTA
I 223; Thiel 206. 14 Syimplieius Acatio Constantinopolitano B
15 ante fuerit eras. fuerat V 16 et V: uel B 18 exátitimus V
19 non est om. B 22 alternis B reddimus B: reddidimus V

e

10

15

2

e

Epist. LXVIII 7 — LXX 2. 155

ritati: necessario fratris et coepiscopi nostri Calendionis sacer-
dotium gremio apostolicae sedis amplexi in consortium no-
strum per gratiam Christi dei nostri tantae urbis antistitem
collegii unione numeramus. miramur autem nihil nos de
statu Alexandrinae ecclesiae te instruente didicisse, quem
numquam ita ut nunc habetur esse comperimus, ut improbi
per oecasionem obitus sanctae memoriae Timothei eandem
ecclesiam conentur habere captiuam. unde agendum est di-
lectioni tuae cum clementissimo principe, ne conuellatur sub

eius imperio, quod tyranni temporibus potuit optineri. Dat.

Id. Iul. Seuerino u. c. cons.

(70.)

SANCTA 8YNODUS APUD BEATUM PETRUX APOSTOLUM CONGREGA-
TA UNIUERSIS PRESBYTERIS ET ARCHIMANDRITIS ORTHODOXIS CON-
STANTINOPOLI ET BITHYNIAE CONSTITUTIS DILECTISSINIS FILIIS IN
DOMINO SALUTEM. Olim nobis atque ab initio sedi apostoli-
cae omnium nostrum principi fides uestrae probata est sanc-
titatis nec dubitari potest ita uos uerae in deum pietatis
tenere constantiam, ut etiam discernendi iustos ab impiis,
fideles ab infidelibus, catholicos ab haereticis dono diuini
spiritus habeatis industriam. ^de quo gloriantes in domino,
etsi nihil est, quod uos in causa fidei latere nouerimus, tamen

l anie necessario wel parüicula et uel plura welwut significantes quod
excidisse widentur calandionis B 4 collegi iunione V nmumera-
mur. 5 dedicisse B 6 nunc om. V habetur B: haberetur V — coóhpe-
rimus V 7 obitus V:nobis B eadem B Á8abire B 10 tyràni V,
tiramdi B optineB 11 muu ruLIaRUx V, id iulias Β seberino V
u. c. om. V

70. Dat. die 5 Oct. a. 485. B — Berolin. lat. ?9. Edd. Car.
I? 334; Bar. ad a. 484. 22; Collect. Concil.; Thiel 252. 18 sancta V:
Felix episcopus et sancta B 14 et om. B constantinopolim VB,
corr. o? 15 bithinie V: bytinia B dilectis B 10 sedis B 17 no-
strorum V 18 uos uere V: et nos ueram B 19 gd constantiam B
discerniB 20fidelis B 21 quo o: co V, qua B 22 est B: esset V

nos B:om.V latere V: laceat (wel iaceat) B

2

156 Synodus Romana a. 485 ad Constantinopolitanos

ne quis pusillae forte sit mentis, pro sollicitudine ministerii
nostri per Ezechielem prophetam domino specialiter uerba
dicta proferimus: quod si inquit speculator uiderit gla-
dium uenientem et non insonuerit bucina et popu-
lus se non custodierit ueneritque gladius et tu-
lerit de his animam, ille quidem in iniquitate sua
captus est, sanguinem uero eius de manu specula-
toris requiram. uidetis ecce, quae nos cura econstringat,
quae mándata perterreant, ut, quod cauendum est, populis

néc ipsis taceamus aduersis, quia magis uerendum est diuinis:

subiacere supplies et, cum possit caelestis uocis auditu
quisquis se custodierit sine dubitatione saluari, speculatoris
grauior fit reatus, si quemquam taciturnitas eius amiserit.
unde quae sint acta memoramus, cum Uitalis atque Misenus
in nostro iudicio constituti causas mandatae sibi pro fide
legationis exponerent. quoniam astutiores sunt filiis lucis filii
tenebrarum, praeuaricatores mandatae sibi legationis cireum-
ueniente magisque opprimente Acacio sunt reperti, ita ut,
quantum famae mobilitate praecognitum est, constiterit eos
praedicto contra formam praecepti prohibitum sui exhibuisse
4 famulatum: eum ob hoc specialiter directi fuissent, ut in
ecclesia uobis audientibus eum corriperent et Petro Alexan-
drina urbe secluso, quem sanetus Simplicius papa saepius

8 Ezech. 88, 6 16 cf. Luc. 16, 8

1 qui B pusille VB fortes sint mente B sollicitudinem B,
solitudine V misterii B 2. nostri om. V domino om. B, «a» do-
mino p? 8 fictà B . quodsinquid B specculator V uiderit gla-
dium B et Vwlgata: gladium uiderit V . 4 insonauerit B bucine
populus V ὅ que om. V . cladius V 6 in om. V 1 manus pec-
culatotis V: manus speculatoris B 8 uidentes B cura om. B
10 nec B: ne V quia B: quam V ést om. V 11 supliciis V
composset B celaestis V [138 grauor V fit B: sit V 14 mese-
nus er meseuus corr. V, misenü B 16 ligationis B as stutiores B:
astucioris V ^ sunt filiis om. ΥὙ 17 ligationes B 18 oprimente V
19 famae V: fanre μὲ wid. B 20 pditum suis B exibuisse V
21 fuisent V . utin B: utinam V 22 petro V: pro Β 28 recluso B
sanctus V: senctae memoriae B symplicius B

c

10

Epist. LXX 2—6. 157

poposcerat longinquo exilio relegandum, catholicis episcopis
clericisque subueniretur et populis, isti coram uobis inter
altaria ueneranda non solum Acacio, quod uetitum fuit, con-
traria perpetranti sed isdem ipsis, ad quos directi fuerant
euitandos, se nescientes commiunicasse dixerunt nec catholicis
episcopis et. clerieis, quos persequebatur Acacius, callida
seductione translatis subuenire uoluerunt, et cum se uniuersa,
sieut illis mandata sunt, mentirentur egisse, lectis Acacii
litteris, quas ipsi detulerant, manifestatum est eos sine ex-
eusatione uidisse unum atque idem Petrum Acaciumque
sentire, qui Petrum sancto Simplieio et ante episcopatum
fuisse damnatum et ab episcopatus ipsius retulerat honore
propulsum. . adiectum etiam tune, cum ista in examinatione
tractantur, quod Acacius Iohannem illum Tyriorum ecclesiae
fecerit praesidere, qui Apamenis a Petro Antiochenae ecclesiae
tyranno fuerat episcopus ordinatus sed minime receptus proprio
ordinatore depulso eandem sedem non timuit occupare: quos
tunc hypocrita Acacius ita fecit ab apostolica sede damnari,
ut his etiam Christianorum uocabulum tolleretur, quod gesta
apud eum habita manifestint. ^ his ergo deterioribusque
compertis Uitalem atque Misenum a sacerdotali collegio et
sacrosancta communione suspendimus. Acacium quoque mem-
bris Christi perniciosius inhaerentem et per ciuitates atque
prouincias unam dei catholicam ecclesiam dissipantem inter

lreligandum B — releg. ut catholicis V — 2 clericisque scripsi: cle-
ricis qui B, cleridis V, om. Bar. 8 acatio B: actio V —— fuit V:
fueram B 4 perpetrant/ll V: perpetrantes ΒΒ hisdem Β.8Ὸ directi
er directa corr. Y — 5 senellllscientes Y — dixit V ^ acatholicis B
7 trandati B — 8 ili B — acaci B 9 est om. Β 10 indisse B
11 sancto Thiel: a sancto V, sanctae memoriae ΒΒ 18 adgectum V,
corr. o: aique deiectum D —— comista B — 14 tiriorum V: tyrorum B
16 menime B 17 ordinatus sed pulso eundem 2^ — 18 ypocrita V.
20 aput deum Y manifestant his B: manifestatis Y — que om. B
21 mesenum ez mesinum corr. V —— colligio Β — 92 sacrosanctae B
menbris V — 93 inherentem VB: inhiantem Car. 34 dei B: de fide V.
Car. — catholicam (catholica Car. et fort. ras. iam a man. post.) eccle-
siam V: ecclesiam atque catholicam E

ex

158 Synodus Romana a. 485 ad Constantinopolitanos

episcopos sanctos atque inter Christianos iudicauimus non
haberi. qualiter enim fieri poterat, ut scindens tunicam Christi,
quam nec crucifigentes eum diuidere ausi sunt, in numero
7 fidelium censeretur? igitur omnia, quae nobis in timore
dei competunt, cogitantes et peruidentes, ne totiens extincta 5
Eutyclianae pestis haereseos, euius Acacius defensor est et
patronus, serpens ut cancer Christi membra disperderet, eum
iam tune a corpore ecclesiastico ut partem putridam anathe-
matis sententia memoramus abseisum, dominicis eloquiis
obsequentes: 8i oculus tuus aut pes scandalizauerit i
8 te, abscide eum et proice abs te. et ut caritas
^ uestra possit agnoscere uenerandas synodos Nicaenam et
Ephesenam priorem atque Calchedonensem contra Nestorium
et Eutychetem impiissimum nos tenere, post illam sententiam,
quae in Ácacium perturbatorem totius Orientis ecclesiae dicta 1’
est, his quoque nunc iterum congregati ad uos utimur
litteris memoratam subdendo senientiam, quam placuit per
Tutum defensorem ecclesiae Ácacio dirigi, ne uolentes aliqui
eireumscribere ueritatem malignissimis blandimentis simpli-
ciores quosque seducant. nam si terra marique orthodoxis s
non ponerentur insidiae, plurimi ex nobis cum eadem contra
9 Acacium sententia uenire potuissent. ^ unde nunc causa Antio-
chenae ecclesiae apud beatissimum Petrum apostolum collecti

10 Matth. 18, 8 sq.

1 sanctos om. B inter om. B 2 excendens B 3 eam B
4 omnia supra lin. add. V — 5 praeuidentes Car. extincte eutichia-
nae V 6 pestes hereticós B 7 carcer B disperderet V: dissi-
paret B 8 anathematis B: anathematizantes V. 9 sententiae B

memoratus V absisum V 11 abside V . abs secundum Vulgatam
α: 88 V,a B 12 ueneranda VB, corr. o synodus V et om. B
14 euticem B 15 dictata B 16 ceterum V congregati ez congre-
gatu corr. V ad uos utimur scripsi: ad uos utimus B, adutimur V
17 sententia B quam om. V 18 totum B acacium B aliquid B
19 cireumcribere V malignisimis V — 20 quoque V mari om. B
22 causam antiocene B 28 beatisimum V collectis B

Epist. LXX 7—11. 159

rursus dilectioni uestrae morem, qui apud nos semper optinuit,
properauimus indicare: quotiens intra Italiam propter ec-
elesiaticas causas, praecipue fidei colliguntur domini sacer-
dotes, haec consuetudo retinetur, ut successor praesulum
8 gedis apostolicae ex persona cunctorum totius Italiae sacer-
dotum iuxta sollicitudinem sibi ecclesiarum omnium conpe-
tentem cuncta constituat, qui caput est omnium domino ad
beatum Petrum apostolum dicente: tu es Petrus et super
hane petram aedificabo ecclesiam meam et portae
19 inferi non praeualebunt aduersus eam. quam uo-10
cem sequentes irecenti decem οὖ octo sancti patres apud
Nieaeam congregati confirmationem rerum atque auctoritatem
sanctae Romanae ecclesiae detulerunt, quae utraque usque
ad aetatem nostram successiones omnes Christi gratia prae-
1 stante custodiunt. quod ergo placuit sanctae synodo apud
beatum Petrum apostolum, sicut diximus, per Tutum eecle-
siae defensorem beatissimus uir Felix caput nostrum papa et
archiepiscopus indicauit «et» in subditis continetur. —siell
autem Acacius impietatem pestiferae dominationis tetendit,
40 αὖ etiam deiectus insultet, ut excisus saeuire non desinat et,
eum omnino extra corpus habeatur ecclesiae, eius tamen
membra dilaceret et de se scriptum esse testetur: impius

8 Matth. 16,18 22 Prou. 18, 8

1 dilectionis V more B 2 prosperauimus B 8 praecipua V
4 haec om. V praesulem B ὅ sacer sacerdotum V — .6 iusta solici-
tudinem V omnibus V 7 qui V: quia B capud V 8 aplom V
dicentem B 9 hedificabo B 10 inferi B Vulgata: inferni V 12 con-
firmatione B auctoritate B 18 que V, que B: quam Car. — utra-
que B: utranque V, utramque o 15 aput B et ante corr. V |. 16 «et»
per coni. Thiel 17 «et».beatiss. Car. 18 archiepiscopus ez archiepi-
scopis corr. V: archiepiscopi B iadicauit VB, corr. Thiel et in-
saerut: om. VB sic Bar.: sicut V, si Β 19 dominationis B: damna-
cionis er damnaciones V . 20 insultit B ut V: et B excicus B.
correxi: scissus V ὄ 21 cum omnino V: communio B 29 menbra V
delaceret B et ante corr. V οἱ de se, V: ut B testatur B im-
püs B

160 Synodus Romana a. 455 ad Constantinopolitanos

cum peruenerit in profundum malorum, conte-
mnit, adiciens deteriora prioribus uiuos persequendo iam
mortuus. cuius anima grauiter delinquendo conditionem se-
cundae mortis incurrit, quia Calendione episcopo sancto, quem-
admodum cognouimus, nuper eieeto Petrum totiens et ἃ
se ante damnatum in eius misit ecclesiam, ita ut plurimi, si
uerum est, catholici cesserint relictis suis sedibus sacerdotes

129et nostrae proiectàe sint porcis et canibus margaritae. ue-

rumtamen neminem terreat, quod damnatus Ácacius non qui-
escit, elisus est satanas et tamen operatur et opera eius uicit
Christus et uincit et tamen nec adhuc hostis absistit, et quia
certum est nobis meminisse uos etiam propheticae lectionis
nec aliquid habere contra consistentia castra formidinis,
oportunissime cohortamur, ut spectantes dominum, sicut et
n08, perseueretis in finem et sententiam, quam reperitis in

18subditis, animo constanti retineatis. ^ne quid autem maligne

in litteris nostris mutari apud prauissimas mentes aut aliter
interpretari possit, primum clementissimo principi, sicut
oportuit, supplicantes has easdem litteras trinas ad dilectionem
uestram, clerum plebemque et amplissimum senatum dire-
ximus, quibus singuli uniuersique subscripsimus diuinum pe-
tentes auxilium, ut uitatis insidiis haec ad uos scripta faciat

8 cf. Matth. 7,6 13 Psalm. 26, 8

1 uenerit B . comtemnit B 2 uiuos B: uobis V, om. Car. 8 mortuos
VB,corr. Hartel cuiusB:cuiesV,eius Bar. derelinquendo B. 4 quia B:
qui V . calcedonae B sancto om. αὶ 5 aut eiecto aut electo B:

electo V ante a se írsp. B 6 mu eccta B si ez suu corr. et
uerü in ras. scripsit V 10 et opera eius om. V 11 et tamen om. V
ostis adsistit V 18 ne B 14 oportunis B ut om. V expec-
tantes B 15 perseberetis V, perseueritis B fidem B repperitis ΡῈ,
16 constantio B retineatis om. B malignae B 17 nutari B

Y
18 prinom V 19 suplicantis V eadem B irinas B: nostras V
20 clerum plerumque amplissimum qui sanatum diriximus B 21 sub-

scrisimus V 22 ad uos V: duo B facias V

15

Ὁ"

10

Epist. LXX 12--14. |J 161

peruenire, Dat. III. Nonarum Octobr. Symmacho u. c. consule.

ET ALIA XANU: Deus uos incolumes custodiat, filii dilectissi- 14

mi. ET SUBSCRIPTIONES EPISCOPORUM: Candidus Tiburtinae ciui-
latis episcopus Petro Alexandrinae ecclesiae peruasori et Acacio
quondam ecclesiae Constantinopolitange nec non etiam Petro
Antiocheno ab episcopatu et Christianorum numero olim iure -
et merito segregatis omnibusque sequacibus eorum sequens
auctoritatem sedis apostolicae secundum desiderium nostrum.
iuxta ecclesiae statum catholica deliberatione prolatam ana-
thema dicens subscripsi. ΕἸ QUADRAGINTA DUO EPISCOPI
SIMILITER SUBSCRIPSERUNT.

1 Dar. III. nony ocbr fymacho üc. cofiso] B: om. V 2 et alia. manu
usque ad finem epistulae om. B fillilii V 8. suscepciones V, corr. o*
6 episcopatus V, correxi 9. iusta V, corr. p

XXxxv. 11

162 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

(71.)
INCIPIT EPISTOLA FELICIS PAPAE URBIS ROMAE AD PETRUM ANTI-
OCHENUM DEPONENS EUM QUIA PASSIONEM CORPORIS CHRISTI IN
TRINITATE PRAEDICABAT DICENS SANCTUS DEUS SANCTUS FORTIS
SANCTUS INMORTALIS QUI CRUCIFIXUS ES PROPTER NOS'.

Quoniam pestiferis doctrinis inbutus «es in» impietate uerbo-
rum et non decreuisti sequi praeordinatos sanctos patres, qui
sedem beatae memoriae Ignatii gloriosi martyris ornauerunt (quo
etiam cum sis indignus, nescio quemadmodum adeptus fueris
principatum et sceleribus tuis profanis impiisque dogmatibus
inferre putaueris ecclesiae catholicae nouitatem, ut non propter
nos Christum crucifirum dicas, sed passionem impassibili deo
iniquissimé intulisti et immortali spiritui mortem adponere
praesumpsisti nec exterritus es, quae tibi a sanctis euangeliis
et apostolis et uiris beatissimis ac probatissimis patribus
tradita non sunt, [sed] callidis haec commentis astruere et

41. Epistulas 71—78 spurias esse post alios demonstraws 'Nach-
richten der k. Gesellschaft der Wissenschaften zu Góttingen, philol.-histor.
Klasse 1894 p. 122 sq. 8 — Berolin. lat. 79. | Edd. Car. I? 326;
Bar. ad a. 483, 66; Collect. Concil.; Fronto Ducaewus in editione Ioan-
4$ Zonarae commentariorum (Lut. Par. 1618) 545. — aliam uersionem
Latinam primus ed. Merlinus, Concil. general. II fol. 4. — 2 worm...
ANTIOCHENUM Om. B linea ad supplendum titulum uacua relicta ἃ pe-
trum antiocheneum V 8 passione B ὅ es V: est B post propter
nos B addit: id est aut totam trinitatem quae unus deus est crucifizam
aut solum filium in sua deitate crucifirum. separans patrem et spiritum
sanctum a filiütate et fortitudine et inmortalitatem diuidens sanctam et
indiuiduam trinitatis deitatem unam partem dicens mortalem. inmortales

autem duas. has epistolas in greco inuenimus de latino tranlatas quas
nunc iterum de greco in latino necessitate compolsi scripsimus propter
hereticos. quorum ad extrema cf. ea quae subscripsit epistulae cod. V
6 pestiferam 8 es in addidi impietatem V 7 decreuisti
scripsi: decreuistis B, creuisti V — 8 egnatii V. martires ordinaue-

runt V 9 indinus V quemammodum B 10 sceleribus V: ex
celestibus .B profanos B, prophanus V, corr. o? impiis quae B
19 passione impasibili V 14 psumsisti V es V: ea B 16 non
.Supra linea. B sed VB: delewi

Epist. LXXI 1—2. 163

(71.) |
Φιίληκος ἐπισκοπου Ῥώμης πρὸς τὸν αὐτὸν Πέτρον καϑαι-
pobca αὐτόν.

Ἐπειδὴ δυστυχῶς ἐξεμαγεύϑης ἐν ἀσεβείᾳ Χόγων καὶ οὐκ ἔκχρι-
5 vae εἶξαι τοῖς προτεταγμένοις ἁγίοις πα΄ ηάσι τοῖς καταχοσμήσασι
τὸν ϑρόνον τοῦ τῆς μαχαρίας μνήμης καὶ πολυάϑλου Ἰγνατίου
τοῦ μάρτυρος, οὗ wal ἀνάξιος ὧν οὐκ οἶδα ὅπως ἐβπεπήδηχας 2
“ἄρξαι, καὶ μώμοις σου βεβήλοις καὶ ἀσεβέσι δόγμασι καινοτομίαν
τῇ χαϑολικῇ ἐχχλησίᾳ ἐνόχρινας τοῦ μὴ Χριστὸν σταυρωθέντα
10 δι’ ἡμᾶς δεῖν εἰπεῖν ἀλλὰ πάϑος τῷ ἀπαϑεῖ ϑεῷ ἀνόμως ἐς-
εἰισάξαι καὶ τῷ ἀϑανάτῳ πνεύματι ϑάνατον ἐπιϑεῖναι καὶ οὐχ ἐφρι-
χίασας, ἃ ob παρεδέξω Éx τε τῶν ϑείων εὐαγγελίων, χαὶ ἀποστόλων
wal τῶν ἀνδραγαϑησάντων εὐφήμων πατέρων, κακίστως ἐπισοφισά-
μενος ταῦτα ἐπιστροβῆσαι καὶ οἰχείας φρονήσεως λύμην ἐμπαρα-

Uerba graeca, quorum μοίμδία uersio Latina | Auellanae inserta
est, e coditibus edd. Fronto Dwcaeus 1. c. 545 et Binius Conal.
gener. ed. 9 tom. II 1 p. 777; de codicibus a me: adhibitis (a —
Monac. gr. 186, e — Paris. Fonds grec. 418, o —.Ottobon. graec.
28, g — Uindob. Hist. gr. XLV, h — Paris. Fonds grec 419) cf. Pro-
lejomena cap. III et "Nachrichten der k. Gesellschaft der Wissenschaften
zu Góttingen, philol.-histor. Klasse, 1894' p. 119 sqq. 2. ante Φιλήκοος
(sic) add. ᾿Επιστολὴ g man. rec, ἐπίσκοπος g 4 δυστυχῶς gh: δυστήνων
aeo ὃὅ πατράσι aeo: ἀνδράσι gh 6 καὶ πολυάϑλου om. 8 1 οἶδ᾽ eo
8 ἄρξαι gh νόμοις eo. 10 δεῖ ante correctionem manus recentioris e
11 πνεύματι ag δὲ corr. ez πακρί ἢ man. 1 μὲ uidetur: πατρί eo. 14 ταῦτα
bis h — ὀ οἰχείαν aeo

11*

164 Ád Petrum Fullonem epistulae spuriae

sensum proprii languoris et huius haereseos scandalum sim-
plieioribus ineuleare, ita ut nec similia prioribus uideantur
haeresibus sed mulüpliciter potius haec transcendant, nec
ambulare in ueritato nec nostris duabus epistolis aurem uolu-
isti commodare): nunc igitur sum exorsus aduersum te pro- s
ferre sententiam, magis autem summus princeps pastorum
Petrus, qui inter sanctorum apostolorum praeconia ueredicus
est, et non solum aduersum te, qui eius nominis, non
sententiae neque fidei pír esse cognosceris, quoniam ultra
modum ab eius intentione recta et inuiolabili fide deuiasti, 10
8ed etiam aduersum eos, qui non erubescentes euangelorum
uenerabilium characteres neque horum sequacium apostolorum
perfectorumque uirorum doctorumque sermones inconstanti
sententia iniquis traditionibus tuis incumbunt, ita ut malae
sectae delectabiliter reuera sequantur amaritudinem nec huius- s
modi execrabilem auersentur impietatem. dicimus ergo tibi
sicut etiam illis: quoniam dilexisti malitiam super
benignitatem, iniquitatem magis quam loqui ae-
quitatem, dilexisti omnia uerba praecipitationis,
linguam dolosam, propterea destruet te deus in»
finem, non solum ab Antiochenae ecclesiae sede sed etiam
ab omni ciuitate. etenim sit tibi haec fixa damnatio a me et
ab his, qui sub me constituti episcopales sedes gubernare
noscuntur, et Acacio Constantinopolitanae ecclesiae pastore et

17 Psalm. 51, 5—7

1 sensu B langoris.B symplicioribus insociare ut nec B 2 uide-
atur V 8 multiplicer δ 4 aurem duabus epistolis érsp. B — uolu-
istis B 5 nun B 6 sumus VB, corr. o pastorum B: aposto-
lorum V 7 ueredicus B, ueridicus V; num quere» ueredicus? — 9 pars B
cognoscens V — 10 recta et B: recte V — inuilabili B 11 set iam V
aduersum V: ad|sus B os V euangeliorum B 12 caracteres V.
eahracteres B 18 perfectorumque V: perfectorum B 1ὅ reuersa V
16 auersantur Car. impietatem om. B 18 aequitate V 19 omni B
90 linguuam V: in linguam B, et linguam Car. 21 antyochaenae V,
antiocene B sedem VB, corr. o. 22 sit B: sia V a me V: ante B
93 is V summe constitutis B 24 eccl. Constantinop. trsp. B

Epist. LXXI 8—4. 165

ϑέσϑαι τοῖς ἁπλουστέροις καὶ σχάνδαλον τοιαύτης αἱρέσεως, ὡς
οὐδὲ ἴσα ταῖς προτέραις αἱρέσεσιν ἀνθεῖν, ὑπεράγειν δὲ μᾶλλον
πολλαχῶς. xol οὐχ ὥρμησας τῇ ἀληϑείᾳ καὶ τοῖς ἐπὶ δὶς γράμμα-
σιν ἡμῶν ἐνωτίσασϑαι, νῦν ἠρξάμην ἀποφήνασϑαι κατά σου,
5 μᾶλλον δὲ ὁ κορυφαιότατος τῶν ποιμαντιχῶν ϑρόνων, ὁ ἐν ἁγίαις
εὐφημίαις χομῶν, ὁ ἄριστος τῶν ἀποστόλων ἀληϑῶς, Πέτρος" οὐ
μόνον δὲ χατὰ σοῦ, ὃς αὐτοῦ τῷ ὀνόματι ἔπισος εἶ ἀλλ᾽ οὐ τῇ
ἡνώμῃ οὐδὲ τῇ πίστει, ὅτι ὑπεράγαν ἐκ τούτου ἐχχεχλικὼς εἶ τοῦ
ὀρϑοῦ σχοποῦ καὶ τῆς ἁμωμήτου πίστεως, ἀλλὰ μὴν wal κατὰ τῶν
10 μὴ ἐρυϑριασάντων τοὺς τῶν σεπτῶν εὐαγγελιστῶν χαραχτῆρας καὶ τῶν
τούτοις ἑπομένων ἀποστόλων xal τελείων ἀνδρῶν διδασχάλων τοὺς
λόγους, ἀστάτῳ γνώμῃ ἐπερειδομένων τῇ ἐκ σοῦ παρανομουμένῃ
ἐχϑέσει, ὡς ἡδύτατα περιόέπεσϑαι ἐπὶ τὸ τῆς χακχοδοξίας ὄντως
πικρότατον, καὶ οὐκ ἀποστραφέντων τὴν τοιάνδε δυσσέβειαν.
15 λέξομεν οὖν σοὶ ὡς wai xat! ἐχείνων' ἐπειδὴ ἠγάπησας κα-
κίαν ὑπὲρ (ἀγαϑωσύνην,͵ ἀδικίαν ὑπὲρ» τὸ AaAT-
σαι δικαιοσύνην, ἠγάπησας πάντα ῥήματα κατα-
ποντισμοῦ, Ἰλῶσσαν δολίαν, διὰ τοῦτο ὁ ϑεὸς
χαϑέλο!ι σε εἰς τέλος, οὐ μόνον ἀπὸ τῆς ᾿Αντιοχέων ἐχχλη-
20 σίας ἀλλὰ καὶ ἀπὸ πάσης πόλεως. καί γε πεπαγιωμένη ἔστω σου
ἡ κχαϑαίρεσις αὕτη ὑπ᾽ ἐμοῦ wal τῶν διεπόντων μετ᾽ ἐμοῦ τὸν
ἀποστολικὸν ϑρόνον wol ᾿Ακαχίου tob τὴς Καωνσταντινουπολιτῶν

1 τοὺς ἁπλουστέρους gh 2 ἴσα ἃ 8 ἐπὶ δὶς agh: πρὸς σὲ eo 4 ἐνωτί-
σασϑαι agh: πεισϑῆναι eo 6 κοσμῶν gh 7 ὃς αὐτοῦ scripsi: οὗ aeogh
τῷ ὀνόματι eo: τὸ ὄνομα agh ἔπισος (ἐπῖσος gh) εἶ eogh: ἐπισυσσεῖ ἃ
8 ἐχχεχλικὼς εἶ eogh: ἐχχεχλικόσι ἃ τοῦ om. '' 10 μὴ eo: om. ΔρὮ
19 ἀστάτω aeo: ἀστάχτω h, ἀτάχτωρ» ἐπερειδομένων eo: ἐπερειδομένους
agh παραμιμουμένῃ g, παραμιμένη h 18 τῆς om. a 14 οὐκ om. ἃ
τοιαύτην a 1ὅ ἠγάπησας... δικαιοσύνην om. Δ [16 ἀγαθωσύνην ἀδικίαν
δπὲρ inserui ex psalmo: om. eogh τὸ eo: τοῦ gh 17 πᾶντα τὰ ἢ
19 καϑέλοι eo cum septuaginta interpretibus: καϑελεῖ agh οὗ μόνον ἀπὸ
τῆς 60: ἀπὸ τῆς οὐ μόνον agh 20 fort. καὶ àp πεπαγιωμένως aeo σου
om. gh — 21 μετ᾽ ἐμοῦ eogh: κατ᾽ ἐμὲ ἃ 22 κωνοταντινουπόλεως g

166 Ád Petrum. Fullonem epistulae spuriae

uenerabilibus episcopis eius iuri subiectis, tamquam et ipsis
minime consentientibus tuis commentis. aliquando siquidem
dixisti trinitatem propter nos crucifiXam et non Christum,
aliquando uero inmortalem spiritum Manichaei secutus errorem,
aliquando autem haec fugiens nostrorum sermonum pignoribus
increpatus Christum post immortalem spiritum passionem
sustinuisse dixisti sicut Samosatenus et Nestorius unum
filium diuidentes in dualitatem filiorum; et quia in hoc
putasti non immorandum, ad peiora uenisti, ut hymni, quos
cherubim cum tremore (trinitatis incessanter emittunt, ad
irinitatem glorificandam non referantur sed ut totus hymnus
ad filium deducatur, confirmare uolens sententiam uelut cancer
.Serpentem, quam aduersus simplices extulisti, et hinc omnium
haereseum laqueis praecipitatus es a ueritate declinando nec
praedicando propter nos Christum crucifixum unigenitum dei
filium, qui in medio patris et sancti spiritus pie glorificatur.
quid enim hoc erit damnabilius, quam cum ἃ uobis pater et
spiritus sanctus fiat inglorius et calumnia seraphim inferatur,
quando non trinitatem glorificare credantur eum dicunt: sanc-

ius sanctus sanctus sed solam filii personam? quae ἢ

infernalis haeresis ita crudeliter ut uos inuerecunda fuit?
uerum tamen adhuc in ista discurrentes nouiter usque ad
fundamenta blasphemiorum dei pertingitis filium patrem et
Spiritum sanctum dicentes, Sabellium sectamini et confusionem
inducitis et trinitatis confessionem pariter abnegatis, in qua
baptizati sumus et credimus et fatemur. quis ergo non

19 Esai. 6, 8
1 eiusdem B iuris VB, corr. o? subgectis V — 2 minimeae B
commentis B: commenti sed V 4 manichei secutus V: manicheis
eantus B 7 samosatenus B: paulus samosatenus V 8 dualita V

quia in B: quam V 9 ymni quos V: tymnidicos B 10 cherubin VB
emittunc Υ 11 ymnus VB 12 dedecantur V — velnt V 18 ex-
stulisti V 15 christum propter nos érsp. B 16 pie B: pi V 17 damna-
uilius quam uobis B 18 seraphin B 19 quando B: quam quando V
20 sola B filii om. V 21 inuerecüda V 22 discurentes V 28 blasphe-
miarum p 24 sanctum spiritum írsp. B 20 inducitis et trinitatis confe-
sionem $n texiu omissa in marg. add. V man. 1 426 batizati V

Epist. LXXI 5—9. 167

ἐχχλησίας ποιμένος καὶ τῶν αὐτῷ τιμίων ὑποχειμένων ἐπισχόπων
ὡς wal τῶν αὐτῶν μὴ ἀνασχομένων «τῶν σῶν» ὑπομνημάτων.
ὁτὲ μὲν γὰρ ἔφης τριάδα OU ἡμᾶς σταυρωϑῆναι καὶ οὐχὶ Χριστὸν,
ὁτὲ δὲ τὸ ἀϑάνατον πνεῦμα μανιχαΐζων, ὁτὲ δὲ ἐχ τούτων φυγὼν
διαχαταλεγχόμενος ὑπὸ τῶν ἐμῶν ὑποϑηχῶν καὶ λόγων Χριστὸν
μετὰ τὸ ἀϑάνατον πνεῦμα ἔλεξας. ὑπομεμενηκχέναι τὸ πάϑος ὡς ὃ
Σαμοσατεὺς wai Νεστόριος τὸν ἕνα υἱὸν διχάξοντες εἰς δυάδα υἱῶν,
ὁτὲ δὲ καὶ ἐπὶ τούτῳ εἴξας μὴ διασύρεσϑαι ἧχες ἐπὶ τὸ κάχιον
τὸ τὸν χερουβικὸν ὕμνον εὐπαρέδρῳ τρόμῳ ἀνενδοιάστως ὡσαύτως

10 τὴν τριάδα μὴ δοξολογεῖν ἀλλὰ τὸν πάντα ὕμνον εἰς τὸν υἱὸν ἄγειν,

15

ἐϑέλων ἐνστήσασθαι ἣν κατὰ τῶν ἀχάχων ἐξήνεγχας νομῆς γάγ-
ρᾶιναν καὶ παντοίαις ἐντεῦϑεν ἀγχόναις αἱρέσεων μεγίστως περι-
χρημνιζόμενος, ἐκχνεύων τῆς ἀληϑείας τοῦ τὸν Χριστὸν μὴ χηρύτ-
cay OU ἡμᾶς σταυρωϑέντα τὸν μονογενῆ τοῦ ϑεοῦ υἱὸν τὸν iy
μέσῳ πατρὸς wal ἀγίου πνεύματος εὐσεβῶς δοξολογούμενον. τί γὰρ
τούτου ἀπαγορευτοιώτερον, πατρὸς παρ᾽ ὑμῶν καὶ ἁγίου «πνεύματος
ἀδοξουμένου καὶ συχοφαντίαν τοῖς σεραφὶμ. ὑμῶν παρεισφερόντων,
ὅτι οὐ τὴν τριάδα φάσχουσι δοξολογεῖν, ἅγιος ἅγιος ἅγιος“ ἀλλὰ

᾿βονοπροσώπως τὸν υἱόν; καὶ ποία φαραγγώδης αἱρέσεων οὕτως

ἀπηναισχύντηχεν ὡς ὑμεῖς; πλὴν καὶ ἐν τούτῳ διατρέχοντες ἔτι
καινοτέρως ἐπέβητε ταῖς στραγγαλιώδεσι τῶν ὁπὸ ϑεοῦ ἀπειπαμένων
δυσφημιῶν' τὸν υἱὸν πατέρα καὶ ἅγιον πνεῦμα λέγοντες σαβελλιανί-
ζοντες καὶ συναλείφειν χρίνοντες τὴν τριάδα ὁμολόγως ἀπηρνή-
σασϑε, εἰς ἣν ἐβαπτίσϑημεν καὶ πιστεύσμεν καὶ ὁμολογοῦμεν.
τίς οὖν οὐχ ἀποδύρεται τοὺς οὕτω φάσχοντας περὶ τοῦ τρισαγίου

1 post ὑποκειμένων add. ὑπερορία a, περιορίαν g, περιορί ἢ (περιορίων
Binius) 2. ὡς eo: om. agh ἀνασχομένων scripsi: ἀνασχομένω a, ἀνα-
cyópsvov eo, ἀνασχόμενος gh, ἀνασχομένου Fronto Duc. τῶν σῶν addidi
8 ὅτε eo. 4 ὅτε h, ὅτε eo. ὅτε eo. διαφυγὼν eo. 5 διακατελεγχόμε-
νος 60: δι᾽ ἃ κατελεγχόμενος agh 6 τὸ πάϑος ὡς 6... Νεστόριος eo:
ὡς ὁ.. Νεστόριος τὸ πάϑος agh — 8 ὁτὲ scripsi: ὅτε aeogh, ὅτι expressit
snterpres δὲ eo: om. agh τούτω eo: τοῦτο agh εἶξας gh 10. ἄγειν
agh: λέγειν eo. 11 'νομῆς aeogh: Ἰνώμης expressit interpres 15 εὐσεβῶς
om.a 16 ἡμῶν g 0 ἀπηναισχύντησεν aeo

. 168 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

lugeat talia dicentes de sancta et inuiolabili trinitate? hoc
mihi ualde conuenit abnegare [consolari] et planctum sufficienter
effundere, cum in hoe simplieum animae fuerint captiuatae,
quae tunc rem impiam uelut piam diuulgauerunt. quos etiam
iudicamus extraneos ab orthodoxa fide ecclesiaque catholica
et communione gloriosi nostri principis Petri, qui elaues regni
lOcaelorum a nostro saluatore percepit. qui ergo uoluerint
esse communicatores apostoli, eius quoque doctrinam sequantur
dicendo et credendo Christum propter nos crucifixum neque
eum negando sicut Betrus, qui nuper damnatus est, eo quod
praue et nefande in hymno trisagio nouiter introduxit *qui
erucifixus es propter nos, scientes, quia non trinitatem cruci-
fixam ab apostolis accepistis neque patrem neque spiritum
llsanetum, nisi carne fihum dei unigenitum solum. igitur
fugite ab huius communione sacrilega, et ero uester socius
atque communieator et uos quoque mei, peste dolosa a uestra
rectitudine procul expulsa. custodite Christi discipuli, mei
autem filii, traditiones, quas a sacris uoluminibus accepistis.
EXPLICIT EPISTOLA PAPAE FELICIS AD PETRUM ANTIOCHENUM DAN-
NANS EUM. QUAE EPISTOLA ANTE DAMNATIONEX ACACII [qvoxiax]
QUANTUM EIUS TEXTUS INDICAT CONPERITUR SCRIPTA. SED QUIA
CUM ALIORUX LITTERIS AD EUNDEM PETRUM DIRECTIS IN GRAECO
UOLUMINE INUENIMUS DE LATINO TRANSLATAS, QUAS NUNC ITERUM
DE GRAECO IN LATINUM NECESSITATE COMPULSI TRANSFERENTES
DESCRIPSIMUS PROPTER HAERETICORUM INSIDIAS ET SUPRA SCRIPTIS
EPISTOLIS EIUSDEM PAPAE CONECTIMUS.

2 abnegare scripsi: allegare V, negare B consolari VB, del. Car. — suf-

fieient V 3 simplicium o 4 impiiam deuulgauerunt (om. uelut piam) B
quosedem B ὅ ecclesiae quae catholica B, eclesiaeque catholice V, corrext

7 saluatorem B 9 cruxifixum V 10 gando L4 per V ]11nefande V:
nefandi B . ymno trisagio B: ymnos trisagion V — quia B 12est V
pro nobis B trinitatem ex trinitates corr. B 14 carne VB, corr. α
man. post — filium B: Christum filium V — 15 lacrilega V — uestris B
17 custodiate V 19 explicit epistola felicis papae urbis romae ad
petrum antiocenum damnans eum JB reliquis omissis, sed. cf. ea. quae
hic codex titulo subiungit — antyochenum V 20 quoniam deleui 28 quas
non mutandum; cf. titulum in. B

ph

9

Epist. LXXI 9—11. 169

τοῦ ἀχράντου; ὃ àpot May πρέπει ἀπείπασϑαι xal χλαυϑμὸν δοῦ-
ναι ἐπαξίως τῶν ἐπὶ τούτῳ διασυλωμένων ἀπλουστέρων φυχῶν τῶν
τὸ ἀσεβὲς ὡς εὐσεβὲς δραματουργησάντων. οὗς καὶ ἀλλοτρίους
ἡγούμεϑα τῆς ὀρϑοδόξου πίστεως xai τῆς καϑολικῆς ἐχχλησίας
Xal τῆς κοινωνίας τοῦ ἡμῶν ἡγουμένου ἐνδόξου προέδρου Πέτρου
τοῦ τὰς χλεῖς τῆς βασιλείας παρὰ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν εἰληφότος. οἱ δὲ
τοῦ ἀποστόλου ϑέλοντες εἶναι χοϊνωνοὶ ἄγονται χαὶ τῇ διδαχῇ
αὐτοῦ τοῦ τὸν Χριστὸν φάσχειν wol πιστεύειν δι᾽ ἡμᾶς σταυρωϑέντα

καὶ μὴ τοῦτον ἀπαρνήσασϑαι, ὡς καὶ ὃ ἀρτίως χκαϑῃηῃρημένος

10

Πέτρος διὰ τὸ ἀλλοχότως καὶ δυσμενῶς ἐν τῷ τρισαγίῳ προσχεχαι-
νοτομηχέναι τὸ ὃ σταυρωϑεὶς OU ἡμᾶς, εἰδότες ὅτι οὐ τριάδα
παρὰ τῶν ἀποστόλων σταυρωϑεῖσαν παρεδέξασϑε, οὐ πατέρα, οὐ
πνεῦμα ἅγιον, εἰ μὴ σαρχὶ τὸν υἱὸν τοῦ ϑεοῦ τὸν μονογενῆ μονώταν
τον. φεύγετε τοίνυν ἀπὸ τῆς δυσμενοῦς τούτου χοινωνίας, καὶ 11
ἔσομαι ὑμῶν χοινωνὸς, καϑότι xol ὑμεῖς ἐμοὶ, τοῦ δολεροῦ φάσ-
ματος πόῤῥω ὑμῶν τῆς. ὀρϑοδοξίας ἐχπεπηδηκότος: φυλάξατε
Χριστοῦ μαϑηταὶ, ἐμοῦ δὲ υἱοὶ, τὰς παραδόσεις, ἃς παρελάβετε ἀπὸ
τῶν ϑείων γραφῶν.

1 χλαϑμὸν gh — 2 τούτω 860: τούτων g, τοῦτο ἢ 8 αὐτοῦ eo: τούτου
agh [0 Πέτρος διαλλοχότως ἃ ἐν τῷ τρισαγίῳ om. ἃ 1] ὁ οἤϊ. ἃ
12 παραδέξαδϑε ἢ, παρεδέξασϑε ex παραδέξασϑαι corr. g man. 2 18 si
μὴ aeog: cipi ἢ 14 xoi ἔσομαι ὁμῶν xowwvóg om. ἃ 15 ἔσομαι ex
ἔσωμαι o man. 3 16 ἡμῶν a ᾿

-—

170 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

(13.)
INCIPIT EPISTOLA QUINTIANI EPISCOPI ASCULANI AD EUNDEM
PETRUM ANTIOCHENUM SCRIPTA.

Multifarie multisque modis a ueritate declinasti, karis-
sime, agendo quae sunt dominico sacramento contraria, non se-
quendo euangelia aut apostolos seu sanctos patres. grauiter enim
fert, quando aduersus eos introduxisti ecclesiae catholicae noui-
tatem: uerum tamen noluisti ab hac multis tibi episcopis denun-
tiantibus abstinere, maxime sanctissimo papa Felice, quatenus
ab hac recederes et rectus atque orthodoxus in praedicatione
saluberrima permaneres, sed inlaqueatus haeresibus scripturae

P»

0

diuinae talentum in terra celasti nec eum potius in mensam -

proponere decreuisti, hoc est sanam in hominum corde doc-
trinam, sed e diuerso seminasti zizaniam. quis ergo te
amplius sustinebit subuertentem euangelium Christi? non ex
utrisque unum filium, ex duabus naturis et in duabus, dominum
nostrum lesum Christum, et hune propter nos crucifixum
praedicantem sed peruersa nouitate ad hoc cessantem dicere
crucifixum deum fortem inmortalem, tamquam unam trinitatis
essentiam crucifixXam. et non solum hoc sed etiam unam
naturam dei uerbi carnisque dixisti. — quod si una natura est

4 Hebr. 1,1 11—18 cf. Matth. 95, 25 et 27 15 cf. Gal. 1, 7

742. 8 — Berolin. lat. 79. — Duodecim damnationes in. fine epistulae
additas exhibet ettam .K — Paris. lat. 12098, cuius lectiones et hic et
in epp. 78 εἰ 79 debeo Erico Bethe amico meo. epistulam ex codéce
B ed. Fronto Duc. ]. c. 553, qui tamen nonnumquam interpolawit uerba.
alterius Latinae wersionts primum editae a. Merlino, Concil. general
II fol. 4). 2 B titulum omitit linea. «acua relicta, cu Sirmondus
inscripsit Quintiani episcopi ad Petrvm Fullonem, sed arguments instar
praemstist: quia non oportet passibilem dicere trinitatem 8. AxTYocHENUX V
4 multifariae ΡΒ declinasti carissime JB: karissime declinasti V
5 agendi B . domino V 6 seu V: et B 7 eas V 10 hac B: ac V
recederis B 11 inlaquaeatus V: inlaqueatos B 12. celesti V nec V:
n& B inmensam B,1 mensa V 18 est om. B homine V corde|de B;
fort. corda 14 sede V: sed de B fort. zizania te amplius B: tam-
plius V 16sustinuit B ^ erutrisque V: eutrius que B 18 nobitate ab B
cessante VB, correxi 21 carnisquae V dixist B. unaltura V

30

δ

10

Epist. LXXII 1--8. 171

(73.)
Ἐπιστολὴ Κυντιανοῦ ἐπισχόπου ᾿Ασχουλιανῶν. πρὸς Πέτρον
ἐπίσχοπον ᾿Αντιυχείας.

Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως ἐξένευσας, ἀγαπητὲ, τῆς ἀληϑείας
τὰναντία πράττων τοῦ δεσποτιχοῦ μυστηρίου, μὴ ἑπόμενος τοῖς
εὐαγγελίοις ἤτοι τοῖς ἀποστόλοις ἤτοι τοῖς ἁγίοις πατράσι" καὶ γὰρ
βαρέως φέρει xat! αὐτῶν χαινοτομίαν τῆς χαϑολικῆς ἐχχλησίας
ἡ ἔχϑεσίς σου, καὶ μέντοι γε οὐκ ἀπείπω ταύτην πολλῶν ἐπισχόπων
ὑπομεμγηκότων os, μάλιστα τοῦ ἁγιωτάτου ἀρχιεπισχόπου Φίληχος,
τοῦ ταύτης ἀποστραφῆναί ces καὶ «097 wal ὀρϑότομον εἶναι τοῦ
σωτηρίου κηρύγματος" ἀλλ᾽ οὖν Ye ἀντιποιούμενος αἱρέσεων τὸ τῆς
ϑείας διδασχαλίας τάλαντον ἀπεχρύψω εἰς τὴν γῆν καὶ οὐ μᾶλλον
τοῦτο προβάλλεσϑαι ἐπὶ τράπεζαν εἶξας, οἷον. ἐν ταῖς τῶν ἀνθρώπων
χαρδίαις τὴν ὑγιῆ διδασκαλίαν, ἀλλὰ τοὐναντίον ζιζάνια ἔσπειρας.
wal τίς ἔτι ἀνέξεταί σοὺ διαστρέφοντος τὸ τοῦ Χριστοῦ εὐαγγέλιον ;
οὐ τὸν ἐν δύο φύσεσιν ἕνα υἱὸν, τὸν χύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὰν,
τοῦτον χηρύσσων ἐσταυρωμένον ἀλλὰ τὸν ϑεὸν τὸν ἰσχυρὸν τὸν
ἀϑάνατον οἷον τὴν μίαν τῆς τριάδος οὐσίαν φάσχων ἐσταυρωμένον᾽
καὶ οὐ μόνον ἀλλά γε καὶ μίαν φύσιν τοῦ ϑεοῦ λόγου wal τῆς
σαρκὸς φῇς. καὶ εἰ μία φύσις τοῦ ϑεοῦ λόγου καὶ τῆς σαρχὸς, μία 8

Verba graeca e codicibus edd. Fronto 1. c, 553 et Binius 1l. c. 778
(cf. Acta Concil. ed. Harduin II 836). 22). κοντιανοῦ 0: κωντιανοῦ ae,
κοντιανοῦ gh ἀσκουλιανῶν SCréps$: ἀρκουλιανῶν ἃ, ἀρχουλιάνων 60,
ἐρχουλιανῶν gh ἀ πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως eo: πολυτρόπως καὶ πολυ-
μερῶς agh 7 βαρέως 8eo: fapsiav gh 8 ταύτην gh: ταύτης aeo
9 ὑπομεμνηκότων g: δπομεμνικότων e sed cum leui rasura $n τ, bropspsvi-
κότων 0, ὑπομνημνηχότων h, ὁπομνησάντων Δ 10 ταύτης aeo: ταύτην gh

ὀρϑοτόμον ἃ 11 περιποιούμενος ἃ 18 προβάλλεσϑαι eo: προβαλλέσϑαι gh,

προβαλέσϑαι ἃ 16—18 niil excidit, mmo $ntlerpres de suo dilatawit
18 ἐσταυρωμένην ao 119 xal τοῦ ϑεοῦ λόγου φύσιν μίαν trsp. gh

»
[3]

172 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

dei uerbi et carnis, una uero natura est dei uerbi et patris,
quodammodo eadem natura est patris et corporis et uerbi. si
autem non una natura dei patris et carnis humanae et uerbi,
expone, quomodo una natura [patris et| uerbi et carnis. quo-
modo enim creata et increata una natura est? si autem hoc
impossibile est, quomodo ereata caro et, qui creatus non est,
una natura est et non duae diuersae? si autem unius naturae
est filius et non duarum, quid dicis? Christum factum sicut
Arrius aut non faetum sicut Manichaeus? — ubi est autem
et temporalis natiuitatis Christi natura et diuinitatis eius ante
saecula generatio naturalis? ubi enim: hodie genui te et
illud: ex utero ante luciferum genui te et illud:
Iesus Christus heri et hodie, ipse et in saecula?
quomodo autem dicis fex duabus naturis ante unitionem dei
uerbi et carnis, si non praeextitit, qui ex Maria secundum
substantiam? etenim si non praeextitit Christi caro ante
Mariam secundum impii Ualentini sermonem, quomodo duae
praeexütere naturae? ^ cuius autem est haec elocutio? nonne

γεὰ

0

Eutychis, potus nimis infelicissimi, dicere ex duabus naturis

unam factam esse naturam? si autem quae sunt illius sapis,
quomodo hunc respuis et eius suscipis pessimas uanitates?
nam si uere apud te hoc ageretur, susciperes sanctos patres
aduersus eum Calchedone collectos. uerum tamen expone

11 Act. 13, 88. Hebr. 1, 5 (Psalm. 2, 7) 19 Psalm. 109, 3
18 Hebr. 18, 8

4 exponé quomodo una naiura patris et uerbi om. V, supra linea
adnotans hd (— hic deest) patris et 4am ab interprete falso ad-
ditum. uidetur 6 inpassibile B ἡ due B: om. V diuerse V:
diuersa B unae B 8 est B: et V 9 manicheus VB 10 natiuitas V
diuinitatis V: natiuitatis B 11 geracio V ubi scripsi: ait VB
genuit te V 12 ex utero om. B genuit te V 13 odie V 14 ex V:
et B unitatem B 16 xpi aro (caro corr. man. post.) B 1" maria .B

duo B 18 praeextitere 0: praeexistere V, praeextiterit 8 elo-
quutio B 19 eutiches B diceret ex 8 20 sapiens B
21 respuens B sisscipis V 22 suscipere B 28 calcedone col-

lectus B expo B

o

10

15

Epist. LXXII 8—6. 178

δὲ φύσις τοῦ ϑεοῦ πατρὸς καὶ τοῦ λόγου, πῶς οὐ μία καὶ ἢ αὐτὴ
φύσις τοῦ πατρὸς χαὶ τοῦ σώματος χαὶ τοῦ λόγου ; εἰ δὲ οὐ μία
φύσις ϑεοῦ πατρὸς wal σαρχὸς ἀνϑρωπείας wal τοῦ λόγου, φράσον,
πῶς μία φύσις τοῦ λόγου καὶ τῆς σαρκός. πῶς γὰρ χτιστὴ xoi
ἄχτιστος μία φύσις ; εἰ δὲ τοῦτο ἀδύνατον, πῶς ἡ κχτιστὴ σὰρξ καὶ
6 ἄκχτιστος λόγος μία φύσις καὶ οὐ δύο ἐνηλλαγμέναι; εἰ δὲ φύσεως
μιᾶς ἐστιν ὁ Χριστὸς xal οὐ δύο, τί λέγεις ; τὸν Χριστὸν χτιστὸν
ὡς Ἄρειος ἢ ἄχτιστον ὡς 6 Μανιχαῖος; ποῦ δὲ χαὶ ἢ χρονικὴ
Χριστοῦ γεννήσεως φύσις χαὶ ἡ τῆς ϑεύότητος αὐτοῦ προαιώνιος
Ἱέννησις; ποῦ τὸ σήμερον γεγέννηχά σε καὶ τὸ ἐκ γαστρὸς
πρὸ ἑωσφόρου γεγέννηκά os xai τὸ Ἰησοῦς Χριστὸς
χϑὲς καὶ σήμερον, ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας; πῶς

δὲ wol λέγεις ,,mpó τῆς ἑνώσεως τοῦ ϑεοῦ λόγου καὶ τῆς capxóc

δύο; ἢ προῦὐπῆρχεν ἡ κατ᾽ οὐσίαν ἐκ παρϑένου ἕνωσις ; καὶ γὰρ
εἰ (οὐ » προῦπάρχει ἡ τυῦ Χριστοῦ σὰρξ πρὸ Μαρίας κατὰ τὸν
Οὐαλεντίνου ἀσεβῆ λόγον, πῶς δύο προὔπῆρχον φύσεις πρὸ Mapas;
τίνος δὲ καὶ αὕτη ἢ ἔχφρασις; οὐχὶ Εὐτυχοῦς τοῦ μᾶλλον ἀτυχοῦς
τὸ ἔχ δύο λέγειν φύσεων μίαν γεγενῆσϑαι φύσιν; εἰ δὲ ταὐτὰ
ἐχείνῳ φρονεῖς, πῶς τοῦτον ἀποβάλλῃ ὁ τὰ αὐτοῦ παραδεχόμενος
χάχιστα χαινίσματα; εἰ γὰρ ἐπ’ ἀληϑεῖας σοι τοῦτο πέπραχτο,
τοὺς κατ᾽ αὐτοῦ ἁγίους πατέρας τοὺς ἐν Χαλχηδόνι εἶχες ἄν
δεχτούς. πλὴν φράσον μοι, πῶς ἡνωμένος 6 πατὴρ xat ὁ υἱὸς xal

8 πατρὸς 800: καὶ πατρὸς gh — 5 μία om. h 6 λόγος non legit inter-
pres 7 χριστὸς aeogh: fort. υἱὸς cwm interprete τί λέγεις 60: τί οὐ
λέγεις gh, λέγεις Δ'Ἢ 10 Ex γαστρὸς... καὶ τὸ om. eo. 11 προεωσφόρου gh
γεγέννηκά gh: ἐγέννησα ἃ 14 ἢ aeoh: om. αὶ 15 οὗ addidt secundum
interpretem προυπάρχειν g 19 ἀποβάλη a 20 εἰ γὰρ scripsi: εἴπερ aeo,
ὅπερ gh σοι gh: om. aeo 91 τοὺς eo: ἄν τοὺς a, ἄν εἰ τοὺς g, ἄν

εἷς tob ἢ καὶ ἢ ἄν eo: om. agh 22 ἡνωμένος gh: ἡἥνωμένως aeo

6

174 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

mihi, quomodq unitus pater et filius et spiritus sanctus dicatur
trinitas, cum unus sit deus, si non suscipis in uno filio
dicendum duas naturas. et si trinitas unus est deus, quomodo
deus uerbum et nostrum corpus ei unitum non debet dici

unus filius in duabus naturis? si autem una natura deus .

uerbum et caro, cerium est, quia conuersum uerbum iam non
est uerbum sed caro et, (si? caro conuersa facta est uerbum,
etiam non erit caro; si autem ia his non est facta conuersio,
quomodo non sunt in Christo duae naturae? caro enim caro
est, licet dei sit caro, οὗ uerbum uerbum est, licet adsump-
serit nostram carnem. 851 uero conuersa est, quomodo caro
non est consubstantialis et coaeterna patri sicut, uerbum? si
autem alterius essentiae es& caro quam pater, secundum quod
haec quidem recens, pater autem sine tempore est, quomodo
non est recens et uerbum, secundum quod unam naturam esse
carnis et dei uerbi confirmas et a patre alterius eum dicis
essentiae? si autem non est eadem natura dei uerbi et carnis,
quomodo non sunt duae naturae caro et uerbum? si quidem
omnis diuinitas caro facta est, quomodo permansit, uerbum
quod erat? si uero pars caro facta est, diuisa est uerbi diui-
nitas. 8i autem incarnatum uerbum permansit quod erat, quo-
1000 non est inconuertibile etiam incarnatum? et si non esb
Christus in duabus naturis, quomodo incarnatus deus uerbum
mansit quod erat? ^ et si est deus uerbum passibilis, impas-
sibilis autem pater, quomodo unus et solus est deus? quo-
modo a&utem et horum una natura est? si uero impassibilis
trinitas est, quomodo deus uerbum pro nobis est passum, si
in altera natura carnis non est passum? et si omne, quod
patitur, etiam creatura est, quomodo deus uerbum non est

1 dicitur B 2 unum V susscipis V 8 dicendo B. si V:
non B 5 una|tura V 7 cacaro B si om. VB uerum B
8 etiam VB: fort. iam est B: st V . conuersae B 10 dei om. B
12 coaeaeterna pari V 18 ulterius essentia B 14 equidem B 16 uer-
bum B aom.B 318 duse om. B 19 diuitas 8 20 diuinitas

om. B 26 exorum B 97 in B: n V

Epist. LXXII 6—8. 175

τὸ ἅγιον πνεῦμα λέγεται τριὰς, μόνος ὧν ϑεὸς, εἰ οὐ παραδέχῃ
λέγειν ἐν ἑνὶ υἱῷ δύο φύσεις; καὶ εἰ ἡ τριὰς εἷς ϑεὸς, πῶς 6 ϑεὸς
καὶ τὸ ἡμῶν σῶμα αὐτῷ ἑνωθϑὲν οὐχ ὀφείλει λέγεσϑαι εἷς υἱὸς àv.
δύο φύσεσιν; εἰ δὲ μία φύσις ὁ ϑεὸς λόγος καὶ ἡ σὰρξ, δηλονότι
5 τραπεὶς ὃ λόγος οὐχέτι λόγος ἀλλὰ σὰρξ, καὶ εἰ ἢ σὰρξ τραπεῖσα
Ἰέγονς λόγος, οὐχάτι σάρξ᾽ εἰ δὲ ἐν τούτοις οὐ γέγονε τροπὴ, πῶς
οὐχ εἰσὶν ἐν Χριστῷ δύρ φύσεις; ἢ γὰρ σὰρξ σάρξ ἐστιν, εἰ καὶ
ἔστι ϑεοῦ σὰρξ, καὶ ὅ λόγος λόγος ἐστὶν, εἴ γε wal ἀνέλαβε τὴν
ἡμῶν πρόσληψιν. εἰ δὲ ἐτράπη, πῶς οὐχ ὁμοούσιος ἢ σὰρξ καὶ
10 συναΐδιος τῷ πατρὶ χαϑὸ xal ὁ λόγος; εἰ δὲ ἑτεροούσιός ἐστιν ἡ
σὰρξ τῷ πατρὶ, χαϑότι αὕτη μὲν πρόσφατος, ὁ δὲ πατὴρ ἄχρονος,
πῶς οὐχὶ πρόσφατος καὶ 6 λόγος, χαϑὸ μίαν εἶναι φύσιν τῆς
σαρκὸς καὶ τοῦ ϑεοῦ λόγου λέγεις wol τῷ πατρι ἑὁτεροούσιον αὐτὸν
λέγεις ; εἰ δὲ οὐχ 1 αὑτὴ φύσις τοῦ. ϑεοῦ λόγου καὶ τῆς. σαρκὸς,
15 πῶς οὐχ εἰσὶ δύο ἡ σὰρξ καὶ ὁ λόγος; εἴ ὃς πᾶσα ἡ δεότης ccot
Ἰεγόνηται,, τῶς ἔμεινεν ὃ λόγος ὃ ἦν; *

* *
* * « 0É** c *
* * * * *

30 πῶς δὲ xal ἄτρεπτος σαρχωϑείς; καὶ εἰ οὐχ ἔστι Χριστὸς iv δύο
φύσεσι, πῶς σαρχωῪθεὶς ὁ ϑεὸς λόγος ἔμεινεν ὃ ἦν; καὶ εἰ ἔστιν.
ὁ ϑεὸς λόγος παϑητὸς, ἀπαϑὴς δὲ ὁ πατὴρ, πῶς εἷς καὶ μόνος
ἐστὶν ὁ ϑεός; πῶς δὲ wal τούτων μία ἐστὶν ἡ φύσις; εἰ δὲ καὶ
απαϑὴς 7| τριὰς, πῶς ὁ ϑεὸς λόγος ἔπαϑεν ὑπὲρ ἡμῶν; εἰ δὲ οὐχ
:?5 ἔπαϑς, πῶς ἡ ἑτέρα φύσις τῆς σαρκὸς οὐχ ἔπαϑε; καὶ εἰ πᾶν τὸ
πάσχον χτιστὸν, πῶς ὁ ϑεὸς λόγος οὐ χτιστὸς πάσχων. σαρχί; εἰ

1 ἅγιον gh: om. 800 εἶ 860: ἢ εἰ gh 8 εἷς ὁ υἱὸς g — 4 δυσὶ gh
δὲ ob μία ἃ ϑεὸς καὶ λόγος ἃ δηλονότι τραπεὶς... 6 σὰρξ st om. ἃ
ὅ et 6 post οὐκέτι add. εἴη gh 6 δὲ eogh: καὶ 8 7 ἐστιν εἰ καὶ aeo:
ἐστι καὶ εἰ gh. 8 qe.agh: om. eo. 12 xa&& aeo: καϑὸ γὰρ gh — 15 εἰ
δὲ aeog: ἣ δὲ bh, εἴ γε legit interpres 16 lacunam indicaw; quae cum
propter homoteleuton exorta esset, $nterpolata sunt quae sequuntur, cum
lectio codd. agh πῶς δὲ καὶ ἄτρεπτος σαρκωϑείς secundum uersionem
8ine dubio in πῶς οὐ xol ἄτρεπτος σαρχωϑείς wel eliam rectius 4^ πῶς
οὐκ ἄτρεπτος καὶ σαρχωϑείς. mutanda sit. interpolationi interpolationem
addiderunt eo: πῶς δὲ καὶ ἀτρέπτως ἐσαρχώϑη

176 Δα Petrum Fullonem epistulae spuriae

ereatura patiendo carne? si autem patitur carne deus, quomodo
non patitur deitate? si uero non patitur deitate, qua patitur
carne? si autem carne patitur, quomodo non patitur etiam

9ipse deus? si autem idem est dicere *deo passo 2arne' quod
dicere *Christo passo carne, quomodo non erit «idem?» dicere ὁ
spiritus sanctus patitur carne', quoniam deus spiritus est? si
uero non est simile dicere 'deo passo carne' quod dicere
Christo passo carne, quomodo possibile est amplius propria
efficere deum uerbum ea, quae carnis sunt, quam patrem ea,

10quae uerbi sunt? quomodo autem, si proprie patitur deus i
uerbum carne, quomodo non erit etiam pater proprie deo uerbo
patiens? et si mortuus est deus uerbum carne, quomodo erit
consubstantialis patri per inmortalitatem ? qui enim pro nobis
mortuus est, non est immortalis; mortuus est enim secundum
quod scriptum est. et si unus trinitatis mortuus est, quomodo 15
non est facta dualitas trinibas? et si dualitas trinitas non est
umquam facta, quomodo unus trinitatis mortuus est, si altera
natura dei uerbi, hoc est hominum natura, non est mortua?
81 autem ter sancta uox trinitas non subsistit, palam est, quia
unius Subsistentiae esse asseris trinitatem: et quomodo non g
monsiraris esse Sabellianus? si autem in tribus subsistentiig
una natura est uocis ter sanctae, quomodo non trinitatem
crucifixam dicis et temet ipsum sine deo sicut Marcionistae
esse non dicis in mundo?

11 I Ommnis itaque, qui dicit unam naturam dei uerbi et carnis
et non duas unitas indiuisasque, damnetur.

2 qui V 3 etiam supra linea V (&i ipse B, sta ut δι et ἃ a manu 1
postea addita sint 4 quod dicere Christo passo carne om. V, in marg.
add. man. 2 ut uidetur — qui dicere δ 5 idem om. VB 6 spiri-
tus V: sanctus B 7 est om. B 8 passibile B . propriae B 9 effi-
care V — suntom. B aea V 10 propriae B 11 amte quomodo
erasum est alterum quomodo ΒΒ non supra linea B 15 criptum V
16 est post mortuus om. B irinitas ante non om. B 18 ho est
ominum V . mortua non est írsp. B [19 ter om. B subsistit V:
subsistentiae B 21 monstrari B sabellianus ex sabellianos corr. V
22 uoci ter seae B. non V: igitur B 28 martionista B 25 omnes B
ei .K. hic incipiens

σι

10

15

20

Epist. LXXII 9—11. 177

δὲ πάσχει σαρχὶ ὁ ϑεὸς, πῶς οὐ πάσχει ϑεότητι; εἰ δὲ οὐ πάσχει
ϑεότητι, τίνι πάσχει σαρκί; εἰ δὲ σαρχί πάσχει, πῶς οὐ πάσχει
wai ἑαυτῷ ὁ ϑεός; εἰ δὲ ταὐτὸν τὸ εἰπεῖν, ,ϑεοῦ παϑόντος capxi'
τῷ εἰπεῖν, Χριστοῦ παϑόντος capi, πῶς οὐκ ἔσται ταὐτὸν τὸ
εἰπεῖν πνεῦμα ϑεῖον πάσχει oapxi, ἐπειδὴ πνεῦμα ὁ ϑεός; εἰ
δὲ οὐχ ὅμοιον τὸ οϑεοῦ παϑόντος σαρχί( τῷ εἰπεῖν ,Χριστοῦ
παϑόντος σαρχί“,, πῶς δυνατὸν πλέον οἰχειοῦσϑαι τὸν ϑεὸν λόγον

9

«τὰ» τῆς σαρχὸς ἢ οἰχειοῦται τὰ τοῦ ϑεοῦ λόγου ὁ πατήρ; πῶς 10

δὲ wal, εἰ οἰχΞιώσει ὁ ϑεὸς λόγος πάσχει σαρχὶ, οὐχ ἔσται οἶχει-
ώσει καὶ ὁ πατὴρ τῷ ϑεῷ λόγῳ πάσχών ; καὶ εἰ ἀπέϑανεν ὁ ϑεὸς
λόγος σαρχὶ, πῶς ἐστιν ὁμοούσιος τῷ πατρὶ τῇ ἀϑανασίᾳ; ὃ γὰρ
ϑανὼν ὑπὲρ ἡμῶν οὐκ ἔστιν ἀϑάνατος᾽ ἀπέϑανε γὰρ κατὰ τὰς
Ἰραφάς. καὶ εἰ εἷς τῆς τριάδος ἀπέϑονέ ποτε, δυὰς ἡ τριάς" καὶ εἰ
δυὰς f) τρ'ὰς οὐ γέγονέ ποτε, πῶς εἷς τῆς τριάδος ἀπέϑανεν, εἴ γε

ἢ ἑτέρα φύσις τοῦ ϑεοῦ λόγου οἷον ἢ τῶν ἀνθρώπων φύσις οὐχ.

ἔϑανεν: εἰ δὲ ἡ τρισαγίᾳφ φωνὴ τριὰς οὐχ ὑφίσταται, δῆλον ὅτι
μιᾶς ὑποστάσεως εἶναι λέγεις τὴν τριάδα, wal πῶς οὐ δεέκνυσα:
εἶνα' Σαβελλιανός; εἰ δὲ ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι μία φύσις ὑφίσταται
τῆς τρισαγίας φωνῆς, πῶς οὐχὶ τὴν τριάδα σταυρωϑεῖσαν λέγεις
χαὶ ἄϑεον ἑαυτὸν ὡς οἱ ΜΝαρχιωνισταὲ εἶναι οὐ λέγεις ;

Πᾶς γοῦν, ὅστις λέγει μέαν φύσιν ϑεοῦ λόγου καὶ σαρχὸς καὶ 11

οὐ δύο ἡνωμένας καὶ ἀδιαιρέτους, χαϑαιρείσϑω.

4 τῶ aeoh: τὸ g 6 τὸ aeo: om. gh τῶ 860: τὸ gh 8 «à addidi
ἢ scripsi: οὗ aeogh —— 9 sl om. ἃ πάσχων 8 10 καὶ ὁ aeo: ὁ gh
18 εἰ om. et εἷς ex εἷς corr. o. ποτὲ eo: πότε agh — scribendum widetur
(πῶς οὗ γέγονε») δυὰξ — 4$ om. o 16 τρισάγιος8Δ δηλονότι gh. 18 b9-
ίσταται eo: δφεῖσται gh, συνίσταται α 20 μαρκιανισταὰὶ ὁ 23 καὶ ἀδιαι-
οέτους eo: om. agh

XXXV. 12

178 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

II Si quis confundit duas Christi naturas dicens deum pas-
sum carne et non passum Christum carne secundum
apostolum, damnetur.

III Si quis impassibilem et immortalem deum uerbum dicit
conuersum in passionem ac mortem et non haec reddit eius s
carni, damnetur.

12 IV Si quis uocem trisagiam id est ter sanctam dicii pro-
pter nos crucifirtam et non dominum nostrum Iesum Christum
filium dei unigenitum, damnetur.

V Si quis post uocem ter sanctam deum dicit crucifixum 10
propter nos et non potius unum filium, cui in medio ter
sanctae uocis hymnus dicitur, damnetur.

VI Si quis hominem dicit, qui pro nobis crucifixus est,
siue deum diuidendo naturas et non eas copulando in cruci-
fixione eius, damnetur. 15

18 VII Si quis dicit duas personas seu duas subsistentias et
non potius duas naturas in unam personam et unam subsi-
stentiam concurrentes, damnetur.

VIII Si quis alterius essentiae dicit carnem domini ἃ carne
nostra et non potius nobis consubstantialem absque peccato, 29
damnetur.

VIII Si quis deum hominem et non magis deum et homi-
nem dicit, damnetur.

14 X Si quis dicit creatum patris uerbum et non magis eius
carnem, damnetur. 26

2 Petr. 14, 1

2 carnem secundum B 4 impasibilem V dicit VK: diB 5 imV
passione ac morte BK 6 carne V "7qui V trisagion B, tri-
sagian K ester V. ὃ crufixtam α 129 uoces B. ymnus VBK
18 est om. K 14 diuidendo do B 15 eius om. K [16 qui B
personas VK: naturas B duas om. BK 17 et una B 19 ἃ
om. BK 2420 nostrà K 23 dam damnetur B 24 creatum cratum V
non om. B 25 carnem omissum in marg. add. V (man. 1?)

οι

10

20

Epist. LXXII 11—14. 179

xal εἴ τις φύρει τὰς δύο τοῦ Χριστοῦ φύσεις λέγων ϑεὸν ma-
ϑόντα σαρχὶ καὶ οὐ παϑόντα Χριστὸν σαρκὶ κατὰ τὸν ἀπό-
στολον, χαϑαιρείσϑω.

wal εἴ τις τὸν ἀπαϑῆ καὶ ἀϑάνατον ϑεὸν λόγον λέγει τετράρϑαι
εἰς πάϑος καὶ εἰς ϑνῆσιν καὶ οὐχ ἀποδιδοῖ τῇ αὐτοῦ capwi, καϑ-
axpeíod.

«wal εἴ τις τὴν τρισαγίαν λέγει BU ἡμᾶς σταυρωϑεῖσαν ϑεότητα 12
καὶ οὐχὲ τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν υἱὸν τοῦ ϑεοῦ,
χαϑαιρείσϑω.

χαὶ εἴ τις μετὰ τὴν τρισαγίαν φωνὴν Χριστὸν λέγει σταυρω-
ϑέντα καὶ οὐχὶ μᾶλλον τὸν ἕνα υἱὸν τὸν ἐν μέσῳ τῆς τρισαγίας
φωνῆς ἀνομνούμενον, καϑαιρείσϑω.

xal εἴ τις ἄνϑρωπον λέγει τὸν Ot ἡμᾶς σταυρωϑέντα ἤτοι 9e-
óy χωρίζων τὰς φύσεις xai οὐ συνάπτων ἐν τῷ σταυροῦσϑαι αὐτὸν,
χαϑαιρείσϑω.

* $ * * * *

[xal εἴ τις φιλὸν ἄνθρωπον λέγει ὡς Παῦλος ὃ Xapocatsbe 713
ὥσπερ Φωτεινὸς, ἀναϑεματιζέσϑω.

χαὶ εἴ τις ϑεανϑρωπίαν λέγει xal οὐχὶ ϑεὸν wal ἄνθρωπον
μᾶλλον λέγει, ἀναϑεματιζέσϑω.7"

xal εἴ τις ἑτεροούσιον λέγει τῆς ἡμετέρας σαρχὸς τὴν “σάρχα

ποῦ Χριστοῦ xal οὐχὲ δὴ μᾶλλον ἡμῖν ὁμοούσιον χωρὶς ἁμαρτίας,

χαϑαιρείσϑω.
*

* *

* *

*

14

* o x κ᾿"
*-0* 0X X
Yoox *k ἃ

*
*
* *

1 qópst ao: φέρει egh τὰς δὺο bis, sed priore loco postea del. e
4 λέγει 60: 0m. agh — 5 ϑνῆσιν aeo: ϑνῆσιν φησὶ gh ἀποδιδοῖ scripsi:
ἀποδιδῷ eogh, ἀποδιδοὺς a — post ἀποδιδῶ add. τὸ πάϑος gh — 7 καὶ st
τις.. 9 καϑαιρείσϑω om. eo τὴν τρισαγίαν agh : {μετὰ τὴν τρισαγίαν (φωνὴν
Fronto.Duc. 10 τρισάγιονΔ 1] τρισαγίυδΔ [8 ἤτοι τὸν ϑεὸν h
16 .lacunam indicaus uncisque inclusi. interpolationem, quam iam $nde
agnoscis quod non χαϑαιρείσϑω sed. ἀναϑεματιζέσϑω dicium est; ceterum
cum werbis 19—20 καὶ st τις ϑεανϑρωκίαν etc. cf. latinae interpretationis
damnationem sonam 17 Σαμοσατεὺς eo: Σαμοσάτων agh, Σαμοσατέων
DBinius 24 lacunam indicaws

12:

180 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

XI Si quis dicit consubstantialem carnem domini deo et
patri et non potius deum uerbum, damnetur.

XII Si quis dicit sine mente et sine anima dominum
nostrum Iesum Christum et pro ea habuisse diuinitatem et
quia ex hoc dicendum passum carne deum uerbum et non 5s
magis mente cum anima rationabili inhumanatum deum
uerbum et impassibilem dicendum eundem diuinitate, humanitate
uero passibilem, damnetur.

15 Has duodecim damnationes direxi tibi, ut metuens harum
iudicia recedas a tua callidissima nouitate sciens, quia opor- 10
tet nos sequi reuelationem sanctissimi Constantinopolitanae
ecclesiae episcopi Procli: quomodo dum in Campo concurre-
ret cum omni populo suo undante per terrae motum eadem
ciuitate et luctu ab omnibus emisso repente puer in aera a
quadam uirtute eleuatus est eique praeceptum est, ut in
litania diceretur trisagion hoc est sanctus deus, sanctus fortis,
sanctus inmortelis, miserere nobis et haec denuntiare episcopo
iussus est. qui post tres horas stetit in tribunali circa pedes
eiusdem episcopi et haec enarrauit [puer] et ita litaniam

lOfacientibus steterunt illi terrores. sic itaque et tu litaniam s
facito et cessabit aduersum te ira prolata; alioquin ueniet
super te Felicis papae nostri damnatio. custodiat autem deus

1 fort. deo patri — 2 et non VB: non K . uerbum supra linea V
3 XII om. B 4 noii (pro nostrum) B ea VK: eo αὶ 5 quia ex

hoc K: er ho V, quia hoc B passum carne..(7) dicendum om. B
6 rationali K . inhumana tum K 7 eodem B . diuinitatem BK
8 damnetur B et K hic desinens: damnatur V 9 horum B. 10 siens V
11 nosse qui B relationem V sanctisimi V: sanctissime B 12 con-
curre& V 18 cumoni B pro terre motu V 14 ciuitatem B lucto B
sepente Lb erae i^ aera corr. V man. 2 a om. B 15 leuatus B
est (post. eleu.) supra linea add. V man. 2 in V: et B 16 lita-
nea 15 letania corr. V man. 2 tresagion B 17 est supra ἔπεα

add. V man. 2 denuciare V 18 iussus er iussu corr. V man. 9
19 eius B narrauit ΒΒ puerdelew letaniam er litaneam corr. V
wan. 2, laetania B 20 terroros B tu supra linea V: cum B

laetania facto B — 21 cessauit VB — aduersum te ira B: atra V, quo
deleto ἃ te ira V man. 2 ἐπ marg. alioqui B

Epist. LXXII 14--16. 181

* * * E *

* * * *

τ χαὲ εἴ τις λέγει ἄνουν χαὶ ἄφυχον τὸν χύριον ἡμῶν Ἰησοῦν
Χριστὸν xai ἀντὲ φυχῆς ἔχειν τὴν ϑεότητα xal ὡς ἔκ τούτου

5 πάσχειν σαρχὶ τὸν ϑεὸν λόγον λέγειν xal οὐχὶ δὴ μᾶλλον νοῦν
ἔχειν xal ψυχὴν λογικὴν ἀνειληφέναι τὸν ϑεὸν λόγον καὶ ἀπαϑῆ
λέγει αὐτὸν τῇ ϑεότητι, παϑητὸν 08 τῇ ἀνθρωπότητι, χαϑαιρείσϑω.

Ταύτας τὰς δώδεχα καϑαιρέσεις ἀπέστειλά σοι, ὅπως φοβηϑεὶς 15
τούτων τὰς χρίσεις διεστηχὼς ἔσῃ τῆς πανδεινοτάτης σοὺ χαινοτο-

19 μίας εἰδὼς, ὅτι χρὴ ἐξαχολουϑεῖν τῇ ἀποχαλύφει τοῦ ὁσ'ωτάτου
τῆς Κιωνσταντινουποχιτῶν ἐχχλησίας ἐπισχόπου [Ιρόχλου, πῶς ἐν
τῷ Κάμπῳ χαταδραμὼν σὺν παντὲ τῷ λαῷ χυματιζομένης ὑπὸ
σεισμῶν τῆς αὐτῆς πόλεως xal ϑρήνου ὑπὸ πάντων ἀναπεμπομένου
ἄφνω παῖδα εἰς τὸν ἀέρα ἀρϑῆναι ὑπό τινος δυνάμεως xal τούτῳ

15 ἐνϑέσϑαι τοῦ λιτανεύειν τὸ τρισάγιον xal λέγειν ,ἄγιος ὃ ϑεὸς,
ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀϑάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς“ xai ταῦτα τοῦ
ἀπαγγεῖλαι τῷ ἐπισχόπῳ προσετάχϑη ὃς χαὶ μετὰ τρίωρον ἔστη
ἐν τῷ τριβουναλίῳ παρὰ τοὺς πόδας τοῦ αὐτοῦ ἐπισχόπου καὶ
ταῦτα διηγήσατο xal οὕτως λιτανευσάντων ἔστησαν οἱ σεισμοί.

0 οὕτως οὖν xal σὺ λιτάνευς xol παύσεται ἡ xatd σοῦ μελετωμένη 16
ἐξενεχϑῆναι ὀργή" εἰ δὲ μὴ, Tier ἐπί σε χαϑαίρεσις ὑπὸ τοῦ πάπα

4 ἔχει h. ὅ λέγειν eo: λέγει ἀρ΄ὶ͵ νοῦν ἔχειν eogli: νουνεχῇ ἃ — 6 καὶ
ψυχὴν eo et g man. 2: τὴν ψυχὴν τὴν ah et g man. 1 11 κωνσταντι-
γουπολιτῶν 60: κωνσταντινουπόλεως agh πρόχλου ἐπισχόπου írsp. ἃ sed
ordinem ipse restituit suprascriptis litteris B et α 14 fort. παῖδα (εἶδεν; :
certe excidit uerbum aliquod sentiendi ad. Proclum referendum ἀέρα
860: οὐρανὸν gh 17 ἀγγείλαι ἢ ὃς καὶ agh: καὶ οὕτως eo. [18 πόδα g
19 οὔτω eo 20 οὔτω g

182 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

mundum ab scandalis, «cui gloria» nunc et semper et in
ominia saecula saeculorum. amen.

EXPLICIT EPISTOLA QUINTIANI EPISCOPI ASCULITANI AD PETRUX
ANTIOCHENUM. -

(78.
INCIPIT EPISTOLA IUSTINI EPISCOPI AD EUNDEM PETRUM ANTIO-
CHENUM DE EADEM CAUSA.

Oportet armari militem aduersus hostes et athletam contra

resistentes. certamen itaque nostrum non carnale est neque

in superficie corporis unctionibus neque uacans quilibet ab
hoc certamine diuinitatis praemia possidebit neglegendo fati-
gationibus certamen adprehendere ueritatis. nam et athleta
non coronatur, nisi legitime uicerit, et arma
nostra non carnalia sed potentia deo ad de-
struetionem munitionum, cogitationes destru-
entia et omnem altitudinem eleuatam aduersus
scientiam dei. unde tamquam fratrem in hac commoni-
tione resuscito, quoniam bonum est parere patribus et abnegare
propriam nouitatem. pare, karissime, Felicis adhortationibus,

1 Hebr. 18, 21 12 Timoth. II 2, ὅ 13 Cor. II 10, 4 sq.

1 ab candalis ab scandalis B cui gloria addidi 3 episcopi asculitani
om. B ad eundem Petrum B 4 antiohenum V, anthioc E

78. B — Berolin. lal. 79. | aliam wersionem Latinam edd. Merlin
|. c. 3b, Fronto 1. c. 538, Collect. Concil. |. 6 ἘΡΙΒΟΟΡῚ Ap UNDEX (corr.
G) PETRUM ANTIOCHENUM DE EADEM CAUSA V : EPI SICILIAE AD PETRUX ANthio-
CeNUM QUONIAM NON OPORTET ADICI IN TRBSAGION CRUCEX NE Duo filii inducatur
(ἢ B 9 resistentes ?n resistentis mutauit V man. 2 (Ὁ) interpunctione
post certamen posita — nom non carnalem B 10 nequeua ans B ad B
cerminae V . 11 post fatigationibus repetit neque ua ans B. 12 atn-

letam B 14 deo V: deo sunt B exstructionem V 15 monitionum B,
unicionum V post monit. add. et B cogitacionis dextruentia V
16 elebatam V, eleuatum B 17 und&am quconfratrem B com-
munione B 18 parere ex parare corr. V man. 2 19 parre V caris-
sime B

οι

1

e

15

Epist. LXXII 16 — LXXIII 2. 188.

ἡμῶν Φίληχος. φυλάξαι δὲ 6 ϑεὸς τὸν χόσμον ἀπὸ σχανδάλων,
Q ἢ δόξα νῦν xal ἀεὶ wal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ἀμήν.

(18.)
ἘἘπιστολὴ Ἰουστίνου ἐπισχόπου Σικελίας πρὸς τὸν αὐτὸν Πέτρον
ὅτι οὐ δεῖ προσϑήχην εἶναι ἐν τῷ τρισαγίῳ σταυροῦ, ἵνα μὴ δύο
᾿ εἰσάξῃς υἱούς.

Δεῖ τὸν στρατιώτην ὁπλίζεσϑαι χατὰ τῶν πολεμίων xal τὸν
ἀϑλητὴν τοῖς ἀνϑισταμένοις᾽ ἡ δὲ πάλη ἡμῶν οὐ σαρχικὴ οὐδὲ
ἐπιφανείας σώματος ἀλείμμασιν, οὐδὲ σχολάζων τις τῆς πάλης τὸ
στέφος ἕξει: τῆς ϑεότητος ῥαϑυμήσας τοῖς ἐπιπλήττουσι μὴ προέσϑαι
τῆς. ἀληϑείας τὴν πάλην εἰ γὰρ καὶ ἀϑλῇ τις, οὐ στεφα-
γοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀϑλήσῃ καὶ τὰ ὅπλα ἡμῶν
οὐ σαρκικὰ ἀλλὰ δυνατὰ τῷ ϑεῷ πρὸς καϑαίρεσιν
ὀχυρωμάτων, λογισμοὺς καϑαιροῦντα καὶ πᾶν ὕφωμα
ἐπαιρόμενον χατὰ τῆς ἸἸνώσεως τοῦ ϑεοῦ. διὸ ὡς
ἀδελφὸν διανίστημι ἐν ὑπομνήσει, ὅτι καλὸν τὸ ὑπείχειν τοῖς πα-
τράσι xal ἀπείπασϑαι οἰχείας χαινοτομίας: πείϑου Φίληκχος,
ἀγαπηϊὲ, ταῖς ὑποϑέσεσιν ἐν τῷ μὴ παραϑέσϑαι σε ἐν τῷ τρισαγίῳ

1 φυλάξαι scripsi: φυλάξει egh, φίλάξει o, φυλάξοι ἃ

78. Verba Graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 538, Binius 1. c. 777
4 ἰουστικηνοῦ agh, ἰουστικίνου eo, corr. Fronto Duc. σιχελλίας eo
6 εἰσάξης eo: ἄξης agh 8 οὐδὲ aeogh: fori. οὐδ' ἐν 9 πάλης eo:
πλάνης agh — 10 στέφος eo: στίφος agh ἔξει eo: ἄξει gh, om. Δ τῆς

8e0: xatà τῆς gh ἐρραϑυμήσας aeo, ἐραϑύμησας gh, corr. Fronto Duc.

11 πάλην eo: πλάνην agh ἀϑλῇ τις scripsi: ἀϑλητὴς ἀρᾷ, ἀϑλεῖ (corr.
er ἀλϑεῖ o man. 2) τις ὁ 14 καϑαιροῦντες à. 17 ODümoc g: φιλικῶς

- aeoh [18 παραϑέσθϑαν eo: παραϑέσειν gh, παραϑέσ a

184 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

ut non adicias in trisagion duos filios; oboedi etiam serafim
irnitatem similiter glorificantibus et noli praeter haec iu noui-
tate languere pessima faciendo commenta: crucem itaque huic
adiciens hymno caecitas multis effectus es. cur ergo lumina
ignorantium effodis exaltando impetus impiorum, Manichaeum
et Ualentinum et Eutychen armando, cum dicis passibilem
diuinitatem, magis autem Paulum Samosatenum et Nestorium,
quoniam in trinitate quaternitatem addis? quocumque enim
modo hunc impium uerteris intellectum, pietatem nequaquam
4 gerit sed multarum haeresum formas ostendit. ^ Arrius enim
minorem dicit filium, similiter Eutyches, eo quod diuinae
naturae tilii inferat passionem. unde nec consubstantialem dicit
filium sicut. Eunomius. nam si apud eos pater impassibilis est,
filius uero deitate passibilis, quomodo consubstantialis? Ma-
cedonius autem secat a patre sanctum spiritum; adaeque
Nestorius diuidit in dualitatem filiorum unum filium et iucun-
datur, sicut tu ais, dicere in trisagio quaternitatem, crucem
impie post confessionem trinitatis adiciens. ^ quiesce ergo ab
hac impietate saeuissima, non adicias scandalo scandalum et
non eris causa perditionis simplicium hominum, ne forte
pontifex noster Felix secundum canones te condemnet, et nihil
tibi proderit dicenti *ego bene hoc adposui, dum crucifixum
in uoce irisagia sum confessus'. aufer iniquitatem ex orbe
lerrarum, ne hoc forte uelociter ubique discurrat, quoniam
impietas cito suscipitur, quod uero melius est, nequaquam.

ltresagios B —obedi etiam B: oboedientiam V — serafin V, seraphyn B
8 commendat B. 4 immo B quur B 5 effodis et B mani-
cheum VB 6 eutichen B dices B 7 nostorium V 8 trinitatem B
quaternitatem $n marg. add. V man. 2 «t uidetur — addis V: adices B
quoquumque V 9 ueteris VB, corr. o. 10 hereseum B 11 simiter V
12 dicit V: esse dicit B 18 aput VB . impassibilest V 14 fili B
machedomius V 15 ateque B 16 dualitate V — iocundatur B 17 tua
est B — inom. B X tresagios B 18 trinitati V — 19 scandalo B:
WII (eras. candalus) V 20 non om. B 21 uester B scdm V:
sem αὶ condemnit B 22 prodelerit Βα 28 tresagia B ^ aufert B
urbe B 24 ne V: et B uolociter ubi quae Β 25 uerum B

b

20

10

1

οι

Epist. LXXIII 8— 5. 185

δύο υἱοὺς χαὶ. πείϑου τοῖς σεραφὶμ, τὴν τριάδα ὡσαύτως δοξολοτγεῖν
xal μὴ παρὰ ταῦτα νοσεῖν χενοδοξίαν τοῦ ποιεῖσϑαι χαχίστην
ἐπισόφισιν σταυρὸν τῷ ὕμνῳ προστιϑεὶς πηρὸς πολλοῖς γινόμενος.
τί οὖν διορύττεις ὄμματα ἰδιωτῶν ἐπισχαλίζων ἀσεβῶν ὁρμὰς, Μάνην
xal Οὐαλεντῖνον wai Εὐτυχῆ ὁπλίζων τοῦ φάσχειν παϑητὸν τὸ
ϑεῖον, μᾶλλον δὲ Παῦλον τὸν Σαμοσατέα χαὶ Νεστόριον, διότι ἐν
τῷ τρισαγίῳ προστιϑεῖς τετράδα; ὅτι, ὡς ἂν περιστραφῇς; τὸ ἀσεβὲς
νόημα εὐσέβειαν οὐχ ἔχει ἀλλὰ πλείστων αἱρέσεων δείκνυσι μορ-
φάς. Ἄρειος Ἰὰρ ἐλαττοῖ τὸν υἱὸν καὶ Εὐτυχὴς ὁμοίως διὰ τὸ τὸ
πάϑο: παραϑέσϑαι τῇ ϑεία φύσει τοῦ υἱοῦ, διὸ οὐδὲ ὁμοούσιον
φράσαι: ἂν ὡς Εὐνόμιος τὸν υἱόν’ εἰ γὰρ δὴ παρ᾽ αὐτοῖς ὁ πατὴρ
ἀπαϑὴς, ὁ υἱὸς δὲ τῇ ϑεότητι παϑητὸς, πῶς ὁμοούσιος ; Μαχε-
δόνιος δὲ τέμνε! ἐχ τοῦ πατρὸς τὸ ἅγιον πνεῦμα xal Νεστόριος
ὡσαύτως διχάζει εἰς δυάδα υἱῶν τὸν ἕνα υἱὸν xal ἠδύνεται, ὡς
σὺ ἔφης, φάσχειν ἐν τῷ τρισαγίῳ τετράδα, σταυρὸν μετὰ τὸ ὁμβο-
λογῆσαι τὴν τριάδα προστιϑεὶς ἀσεβῶς: παῦσαι οὖν τῆς τοιαύτης
σοὺ ἀσεβοῦς φαραγγώσεως, μὴ προσϑεῖναι τῷ σχανδάλῳ σχάνδαλον,
xal μὴ ἔσῃ αἴτιος ἀπωλείας τῶν ἀἁπλουστέρων ἀνθρώπων, μή πως
ὃ πρόεδρος ἡμῶν Φίληξ χατὰ τοὺς χανόνας ἀποφήνηται κατά σου,
xal οὐδέν σε ὠφελήσει τὸ λέγειν ,ἐγὼ εὐχρήστως τοῦτο ἀπετιϑόμην
τοῦ τὸν σταυρωϑέντα ἐν τῷ τρισαγίῳ ὁμολογεῖν“. ἄρον ἀνομίαν
Ex τῆς οἰχουμένης, pf) πως τοῦτο τάχος περιπολάσῃ, ὅτι τὸ ἀσεβὲς

2 κενοδοξίαν eo: κενοδοξίας agh; καινοδοξίαν legit interpres 4 ὑρύτ-
tet; gh 7 προστιϑεῖς ἃ: προστιϑεὶς gh, προστίϑης τὴν eo ἄν scripsi
ξὰν aeogh 8. εὐσεβείας aeogh, correr 9. τὸ τὸ eo: τὸ agh 11 φράσαι
ἂν scripsi: φράσειαν aeo, φράση ἄν h, φράσει ἂν g (sed εἰ corr.) 14 υἱῶν
eo: om. agh 106 προστιϑὼν a 20 ὠφελήση ἢ ἐποτιϑέμην Fronto Duc.
22 τοῦτο τάχος eog: τὸ τάχος a, τάχος τοῦτο ἢ ἐπιπολάσῃ 60

186 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

sume ergo tamquam fratris tui monitionem et extingue haere-
ticorum fremitum et esto pastor ouium et non lupus. sequere
eliam beatissimum Proclum et eius in Campo reuelationem,
cum terrores essent, et simpliciter cane trisagion, ut ira cesset,
et noli rursus ualidas indignationes erigere. alioquin tu uidebis;
fraternitas uero mea innocens erit et ego cum eis et qui
mecum sunt scribentes tibi de istis. muni temet ipsum,
karissime, ab scandalis. didicisti ab Esaia dicere: sanctus
Sanctus sanctus. numquid crucem tibi ait dicere? sed
inquis (tunc filius non erat crucifixus et propterea tunc non
est traditum: qui crucifixus es. quid ergo? nunc serafim in
irisagion adiecerunt qui erucifixus es', quod tu dicis? et inquis
non arbitror. et si nescis. quomodo impie agis? nam et tunc
passiones carnis uerbi propheta dixit et hymnum dicendum
8 glorificando trisagion. uerum tamen quomodo dicis suscipere
te Calchedonense concilium et, quemadmodum ipsa tibi tradidit,
non glorifieas trinitatem sed inoboediens es illi nec metuisti
illo dicente qui ita non sapit, anathema sit"? integre glorifica
et eris integer: alioquin mala solus exhauries. EXPLICIT
EPISTOLA IUSTINI EPISCOPI PROUINCIAE SICILIAE AD PETRUM ANTI-
OCHENUN.

8 Esai. 6, 3

1 munitionen B heredicorum B 2 et ante esto om. B 4 canet B
cessaret B 6 eis V: meis B 7 munites & ipsum carissime B 9 edicere V
10 crucifixum B 1] qui om. B. serafin V, seraphyn B 12 tresagion 8
adgecerunt V . dices B 14 post carnis repetit carnes B ymnum B
15 glorifüicandum tresagion B dices B 16 calcedonensem δ que-
ammodum B: quemadmodum quod V ipsa VB oscitantia eius qui

uertit pro ipsum 17 glorieas B inobediens VB 18 τπτὸ B:
mire 19 exauries VB. 20 ΒΙΟΙΓΙΑῈ PROUINTIe (r8p. B omissis re-
liquis

15

Θ

1

Epist. LXXII1 6—8. 187

ῥάδιον δεχτικὸν, τὸ δὲ ἄμεινον οὔ. δέξαι οὖν ὡς ἀδελφοῦ σου
παραίνεσιν καὶ σβέσον τὸ φρύαγμα τῶν αἱρετικῶν xal γενοῦ ποιμὴν
τῶν προβάτων wal οὐ λύχος" καὶ τῷ μαχαρίῳ Πρόκλῳ ἀχόλουϑος
qevo0 xal τῇ αὐτοῦ ἐν τῷ Κάμπῳ ἀποκαλύψει φόβων ὄντων λιτῶς
φάσχειν τὸ τρισάγιον εἰς παῦσιν ὀργῆς χαὶ μὴ ἐγείρειν ἔτι ϑυμὸν
ἰσχυρόν᾽ εἰ δὲ μὴ, ὄφέῥ δύ" ἡ δὲ ἀδελφότης μου ἀϑῶος ἔσται χἀγὼ pec?
αὐτῶν wal οἱ σὺν ἐμσὲ γράφαντές cot περὶ τούτων φρούρει σεαυτὸν,
ἀγαπητὰ, ἀπὸ τῶν σλάνδάλων. ἔμαϑες ἀπὸ τοῦ Ἠσρΐου ἅγιος
ἅγιος ἅτιο ς“ λέγειν. μὴ σταυρὸν ἔφη σοι λέγειν ; ἀλλὰ φὴς ,τότε
ὁ οἱὸς οὐχ ἐσταυρώϑη καὶ διὰ τοῦτο οὐ παρέδωχε τότΞ τὸ σταυρω-
Seíc^. εἰ οὖν; νῦν τὰ σεραφὶμ ἐν τῷ τρισαγίῳ προσέϑηχαν τὸν
σταυρὸν, ὅτι σὺ λέγεις ; wal φῇς ,,00x οἶμαι“: καὶ εἰ οὐχ οἶδας,
πῶς ἀσεβεῖς; wal qàp καὶ τότε ἔφη τὰ πάϑη τῆς σαρκὸς τοῦ
λόγου ὁ προφήτης καὶ ὑμνολογεῖ σεμνῶς τὸ τρισάγιον. πλὴν πῶς
δὲ wal λέγεις δεδέχϑαι τὴν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον καὶ, ὡς αὐτὴ
παραδίδωσι, σὺ οὐ δοξολογεῖς τὸ τρισάγιον ἀλλ᾽ ἀπειϑεῖς χαχείνῃ
καὶ οὐκ ἐφοβήϑης λεγούσης αὐτῆ: ,ὦ pij φρονῶν οὕτως ἀνάϑεμα
ἔστω“; ὑγιῶς δοξολόγε; wal ὑγιὴς ἔσῃ εἰ δὲ μή γε, μόνος ἀντλή-
σεις τὰ vx. |

1 ῥάδιον eo: ῥᾶον agh 9 xai ob gh: οὐ a, μὴ eo 4 γενοῦ agh:
om. eo fori.4xo00» λιτῶς 6 $ δὲ agh: $ eo. 7 αὐτῆς ἢ 9 λέγειν
om. o, add. man. 2 φησὶ aeogh, correxi ὁ aeo: om. gh 12 φησὶ(ν)
aeogh, correzi οἶμαι aeogh] nwm welus corruptela pro ola? el
aeo: om. gh 14 ὑμνολογεῖν egit $nterpres, fortasse rectius σεμνῶς
agh: σαφῶς eo (ὁμνολογεῖσα φῶς o) 15 δὲ agh: om. eo; fort. δὴ 16 ἀλλὰ
πείϑεις gh κἀκείνη aeo: κἀχείνην gh 19 τὰ 0m. 8 καχά σοὺ h

188 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

| (443)
INCIPIT EPISTOLA ANTEONIS EPISCOPI ARSENOAE AD EUNDEM
PETRUM ANTIOCHENUM.

Ualde contristatus sum super te, frater karissime, quoniam
creuit per te magnum scandalum, cum tu potius debueris
scandala resecare. etenim ob hoc retinere uolo lacrimas et
prohibeor a tua haerese sic malitiose prolata, quoniam a te
uulnerata sunt euangelia, actus quoque apostolorum et apo-
Stolus: quoniam praeter eos uisus es fallaciter commentari,
ne Christus crucifixus absolute propter nos confitendus sit sed
trisagio crux coaptetur, sicut priores tuae litterae ad Acaciurg
Constantinopolitanae ecclesiae pastorem insinuant, in quibus
Scriptum est: quia in impietatem incidisti, frequenter circum-
uertis prolatam a te sententiam, si quo modo eam permanentem
et solidam cunctis adürmes, dum autem pro ea a metropolitis
culpatus fuisses, non uenisti ad satisfactionis examen neque
respexisti, ut sis bene glorificans. sed undique refutaris. neque
enim diuinitatem dicimus passibilem, sicut tu dicis, neque
nudum uerbum dicimus crucifizum sed Christum Iesum. ubi
enim crux dicitur, necesse est esse corporis eleuationem: in
trisagio autem quid uult manifestatio corporis, quatenus

74. B — Berolin. lat. 79, ex quo edidst epistulam Fronto 1l. c. 551
sed híc quoque inirudens nonnulla ex alia wersione Latina primum
edita a Merlino 1. c. 9. 2 1ciPIT EPLA ANTEONIS ARSENONE AD PETRUM
quoniam non oportet passibilem (!) in tresagion copulare peradiectionem quia
crucifixus est propter nos quam petrus sicut hereticus apposuit B AwTRHEONIS V:
ARSENOE V 5 delllibueris V: debuisse B 7 prohibere ora V 9 prop-
ter V 10 absoluto V 11 tresagio B aptetur B 12 insinuat B
in quibus scriptum est V.B: interpolatio antiquissima am interpreti ut
widetur adtribuenda [18 in om. δ incidisti V: cedet B — 14 pro-
latam V: ἃ te prolatam B ἃ te sententiam B: &esencià V 15 pro
eà a metropolitis scripsi: pro ea a me propolitis B, pro cam metropolis V,
pro ea me perpolitis Fronto Duc 16 uenisti V: ueuisti μὲ. wid. ex
nouisti corr. B 17 bene supra linea V 18 tu dicis V: eutyches B
19 sed Christum Iesum V: aut post trinitatem Christum B 20 eleuaci-
onem V: elationem B trisagion VB 21 uul V

20

10

15

Epist. LXXIV 1—2. 189

(14.)

᾿Αντεῶνος ἐπισχόπου ᾿Αρσβνόης ἐπιστολὴ πρὸς Πέτρον ἐπίσχοπον
᾿Αντιοχείας, ὅτι οὐ δεῖ πάϑος ἐν τῷ τρισαγίῳ συνάπτειν διὰ τῆς
προσϑήχης τῆς ,,6 σταυρωϑεὶς OU ἡμᾶς“, ἣν οἱ αἱρετικοὶ προσέϑηχαν.

Πάνυ cipi ἐστυγνακὼς, ἀδελφὲ τιμιώτατε, ὅτι ἐπηύξηται διά σου
μέγα σκάνδαλον ἀντὶ τοῦ ἐχτεμέϊν σε τὰ σχάνδαλα. wal γὰρ ἐπι-
σχεῖν ϑέλω τὰ ἐπὶ τούτῳ δάχρυα καὶ κεχώλυμαι ὁπὸ τῆς ofc ἐν
χακία ἐξενηνεγμένης αἱρέσεως, ὅτι παρατέτρωται παρά σοι τὰ εὐαγ-
γέλια πράξεις τε wal ἀπόστολος" ἐπείπερ παρ᾽ αὐτοὺς ἔδοξας ἐπι-
σοφίζεσϑαι τοῦ μὴ Χριστὸν σταυρωϑέντα χαϑαρῶς ὁμολογεῖν ἀλλὰ
τῷ τρισαγίῳ τὸν σταυρὸν συνάπτειν, ὡς τὰ πρῶτά σοὺ γράμματα τὰ
πρὸς ᾿Αχάχιον τὸν Κωνσταντινουπόλεως ποιμένα δείχνυσιν. ἐπειδὴ
δὲ εἰς ἀσέβειαν ἐμπέπτωχας, διαφόρως διαστρέφεις τὴν ἐξενεχϑεῖσαν |
ὑπό σου ἀδίκως νομὴν, ὅπως ἐμπαράμονον καὶ ἑδραίαν αὐτὴν παρὰ 2

πᾶσι χυρώσης. * *

* * * sk *
οὔτε γὰρ τὸ ϑοῖον λέγομεν παϑητὸν, ὡς σὺ λέγεις, οὔτε γυμνὸν
λόγον φαμὲν σταυρωϑέντα ἀλλὰ Χριστὸν 'Inooby. *

x * * * -

τρισαγίῳ ποῦ σώματος δήλωσις, ἵνα χώραν ἢ τοῦ σταυροῦ λάβοι

44. Graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 551, Binius l.c. 77ὅ. 2. ᾿Αντε-
Gvoc ('Avtéuvoc ao) ἐπισχόπου ᾿Αρσενόης (ἀρσινόης a) aeo: om. gh, nist
quod, ᾿Ανθεῶνός ἐπισχόπου 'Apotyónc post ἐπιστολὴ add. g man. rec... 4 oi
om. eo 6 ἀντὶ τοῦ ἐκτεμεῖν σε τὰ σκάνδαλα aeo: om. gh — 9 «c om. ἃ
18-85: aeo: γε gh ἐμπεπτωκὼς agh 14 νομὴν aegh et ras. ex Ἰνώμην
corr. o: *voyry Fronto Duc. et sic legit interpres — 15 post χυρώσῃς et
18 post tqaobv aliqua exciderunt — 21 λάβη ag

o

190 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

locum habeat appellatio crucis? ^ dicis enim 'sanctus deus:
et quis ignorat, quia primus pater secundum ordinem solitae
glorificationis est omnibus, licet non per excellentiam dignitatis
diuinae? deinde dicis sanctus fortis';: et quis nescit secundum
prophetam Esaiam quia puer natus est nobis Christus Iesus,
cuius principatus factus est super humeros eius et uocatur et
est magni consilii angelus, deus, fortis? nam licet crucifixus
sit ex infirmitate, sed infirmum nostrum adsumens corpus
hoc passus est; fortis autem deus existens confidenter ad
erucem proprium tradidit corpus, unde etiam dicebat: spiritus
quidem promptus, caro autem infirma. ex hoc enim et
propheta ipse, inquit, infirmitates nostras adsumpsit.
deuni autem et hominem omnes confitentur Christum, tu uero
solum fortitudinem Christi diuinitatis dicens et hane quoque
pertransiens uenisti ad sanctum spiritum et confessus es, sicut
uere est, inmortalem. — quem ergo superinducis crucifixum
propter nos postea? num Christum dicis? ergo manifestus es
quaternitatem sapiens, alium praeter fortem deum Christum
nominando. sed spiritum sanctum crucifixum dicis? et quid
hoc amplius erii impium? num fantasiam asseris passionis
dispensationem? ergo secundum impios Manichaeos fantasia
est nostra salus. uides, quemadmodum undique praecipitaris ?
et ignoras aut etiam sciens sponte malignaris? ecce igitur
admonitus reuertere de indisciplinatione tua et sequere, sicut
suscepisti a propheta, glorificare trisagion id est ter sanctum.

5 Esai. 9, 6 7 Cor. II 13, 4 10 Matth. 26, 41 19 Esai.
58, 4 (cf. Matth. 8, 1) 25 Esai. 6, 8
2 ignorat ex ignoras corr. V primitus V 8 glorificionis V
4 dicit V — 5 propheta V . 6 factus om. V — 9 passum VB, corr.
Fronto Duc. 10 unde..infirma fortasse ab $nterprete addsta — 11 ex
om. B 19 profeta V adsumsit V 18 tu uero usque ad 15 spiri-
tum om. B 14 solam Fronto Duc. — diuinitati V, corre: 16 uero B
17 unum B manilestu V 20 etrit V, eris B num V: non B
passio|onis B 21 dispensancioné V, dispensatione B wanicheos VB
29 nostra salus bis V . que ammodum B 23 ingnoras V siens V
24 ammoniti B 25 id est ter sanctum $am ab t1nterprete addita esse
crediderim

15

Q

10

Epist. LXXIV 3—6. 191

προσηγορία; λόγεις γὰρ ,ἅγιος ὁ 9eócí^ wol τίς οὐχ οἶδεν, ὅτι
πρῶτος Ó πατὴρ χατὰ τὴν τάξιν τῆς συνήϑους πᾶσι δοξολοτίας,
εἰ xal μὴ καϑ' ὑπεροχὴν τῆς ϑεϊκῆς ἀξίας ; ἔπειτα φάσχεις, ἅγιος
ἰσχυρός" wal τίς οὐχ οἷδε κατὰ τὸν προφήτην Ἠσαΐαν ὅτι τὸ
τεχϑὲν ἡμῖν παιδίον Χριστὸς Ἰησοῦς, οὗ ἢ ἀρχὴ ἐγενήϑη &mi τοῦ
ὥμου αὐτοῦ καὶ καλεῖται καὶ ἔστι μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, ϑεὸς,
ἰσχυρός; εἰ γὰρ καὶ ἐσταυρώϑη ἐξ ἀσϑενείας, ἀλλὰ τὸ
ἀσϑενὲς ἡμῶν ἀναλαβὼν σῶμα τοῦτο πέπονθεν' ἰσχυρὸς δὲ ϑεὸς
τυγχάνων προϑύμως πρὸς τὸν σταυρὸν τὸ οἰχεῖον ἐξεδίδου ὡς εἰ-
πεῖν wal τὸν προφήτην. αὐτὸς τὰς ἀσϑενείας ἡμῶν ἂνέ-
λαβε. ϑεὸς δὲ wal ἄνθρωπος παρὰ πάντων συνωμολόγηται ὁ 4
Χριστός" σὺ δὲ μόνον τὸ ἰσχυρὸν τῆς τοῦ Χριστοῦ ϑεότητος εἰπὼν,
παραδραμὼν δὲ χαὶ τοῦτο ἦχες ἐπὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον χαὶ ὧμο-
λόγησας, ὡς ἔστιν ἀληθῶς, ἀϑάνατον. τίνα οὖν ἐπιφέρεις ἐσταυρω-

oy δι᾿ ἡμᾶς μετὰ ταῦτα; τὸν Χριστὸν, λέγεις" οὐχοῦν δῆλος
γέγονας τετράδα φρονῶν, ἕτερον παρὰ τὸν ἰσχυρὸν ϑεὸν τὸν Χριστὸν
ὀνομάζων. ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον σταυρωϑῆναι φάσχεις" καὶ τί
τούτου δυσσεβέστερον Ἰένοιτ᾽ ἄν; ἀλλὰ φαντασίαν λέγεις τὴν τοῦ
πάϑους οἴχονομίαν" οὐχδῦν φαντασία χατὸ τοὺς ἀσεβεῖς ΝΜανιχαίους
xal ἡ ἡμῶν σωτηρία. ὁρᾶς, πῶφ πανταχόϑεν περιχρημνίζῃ ;
wal ἀγνοεῖς ἢ καὶ εἰδώς ἑχὼν χακχουργεῖς ; ἰδοὺ νῦν ὑπομνησϑεὶς
ἐντράπηϑι περὶ τῆς ἀπαιδευσίας σοὺ χαὶ εἶξον, ὡς παρεδέξω παρὰ
τοῦ προφήτου, δοξολογεῖν τὸ τρισάγιον' ἀσωμάτως γὰρ ὀνομαζό-

5 ἰησοῦς xc trsp. ὃ 7 ἰσχυρὸς ϑεὸς trsp. gh ἐξ agh: οὐκ i£ eo
18 τοῦτοι {{: τοῦτον aeoh et ante rasuram y ὁμολόγησας ο 16 φω-
νῶν gh 22 περὶ aeogh: fort. παρὰ

192 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

dum enim incorporaliter nominetur nullo proposito aenigmate
incarnationis unigeniti, pure glorificari debet nulla adiectione
erucis inlata; quocumque enim modo commentetur aliquis, a
7 recta fide praecipitatur. cum enim Christum acceperis propter
nos crucifixum filium dei secundum beatum Paulum dicentem:
nos autem praedicamus Christum Iesum et hune
erucifixum, noli huius negare nomen et passionem. sin
autem, iam praecedens ille ait: 8i quis uobis euangeli-
zauerit praeter quod accepistis, anathema sit. ego
enim, inquit, non iudieaui aliquid me scire in uobis
8nisi Christum Iesum et hune crucifixum. si autem
hune abnegatis crucifixum et in trisagio passionem coniungitis,
quomodo non subiacebitis anathemati? Paulus est, qui ana-
thematizat, uas electionis. propone Christum et crucem noli
negare nec alterum pro altero dicere; multi sunt enim cruci-
9fixi, unus autem pro nobis. fer itaque huius nomen in
cruce, ne alium credaris dicere crucifixum; scis enim dolosi
multas insidias. propterea et trecenti decem et octo et centum
quinquaginta unum dominum Iesum Christum crucifixum
tradiderunt et non trisagion; qui uero legis doctiores horum
patrum se esse iudicant, quomodo se potius non ostendunt
lOhorum alienos existere? ^ unde beata congregatio Calche-
donensium hos secuta unum filium est confessa dominum
nostrum lesum Christum quando autem aliunde uenerunt
necessarie diuinitatem trinitatis exponere, dixerunt sanctus deus,
sanctus fortis, sanctus inmortalis, miserere nobis numquid

ὁ Cor. 11, 28. 8GaL 1,9 9 Cor.I2,2

1 enim om. B 2 glorificari ez glorificare corr. V 5 secundum
bis ῦΉ 1 sin autem iam precedens ille ait B: om. V 10 inquid VB

trisa

aliquid nescire B 12 abnegasti B οὖ om. B ingio V passione B
18 subiacens V 14 propone B: pohe V 16 fert B 17 crucem B
dicere om. V 18 et ante trecenti om. B 0 legi V doctoris B
horum hd (— hic deest?) nos existere V; ea quae exciderunt
patrum se..horum: alie £n margine addidit V man. 2 praepositis lstteris
Tip. (— hic ponendum?) 23 hoc V comfessa V 24 aliüdeuenerunt V
25 necessariae B expone V 26 quid om. B

10

15

e

Epist. LXXIV 7—10. 193

μενόν μηδενὸς προχειμένου τῆς σαρχώσεῳς τοῦ μονογενοῦς αἰνίγ-
ματος χαϑαρῶς ὀφείλε! δοξολογεῖσϑαι μηδεμιᾶς σταυροῦ προσϑήχης
ἐπαγομένης᾽ ὡς γὰρ ἄν σοφίσηταί τις, ἐχχρημνίζεται τῆς ὀρϑο-
δοξίαςξ᾿ Χριστὸν δὲ παραλαβὼν δι᾿ ἡμᾶς σταυρωθέντα τὸν υἱὸν
τοῦ ϑεύῦ χατὰ τὸν μαχάριον Παῦλον φάσχοντα᾽ ἡμεῖς δὲ
χηρύσσομεν Χριστὸν Ἰησοῦν καὶ τοῦτον ἐσταυρω-
μένον μὴ ἀπαρνοῦ τούτου τὸ ὄνομα χαὶ τὸ πάϑης" εἰ δὲ μὴ.
προλαβὼν ἐκεῖνος ἔφη" εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ᾽

παρελάβετε, ἀνάϑεμα ἔστω. ἐγὼ (dp, φησιν, οὐχ ἔκρινά
τι εἰδέναι ἐν ὑμῖν εἰ μὴ Χριστὸν Ἰησοῦν καὶ τοῦτον
ἐσταυρωμένον. εἰ δὲ τοῦτον ἀπαρνεῖσϑε στουρωθϑέντα xal
τῷ τρισαγίῳ πάϑος προσάπτετε,ιπῶς οὐχ ὑποίσετε τὸν ἄναϑεματια-
μόν; Παῦλός ἐστιν ὁ ἀναϑεματίζων, τὸ σχεῦος τῆς ἐχλογῆς. προ-
βαλοῦ Χριστὸν καὶ σταυρὸν μὴ ἀπαρνοῦ μὴ ἕτερον &v9" ἑτέρου:
πλεῖστοι γάρ εἰσιν οἱ σταυρωϑέντες, εἷς δὲ ὁ OU ἡμᾶς. φέρε οὖν
ἐν τῷ σταυρῷ τούτου τὸ ὄνομα, ἵνα μὴ ἕτερον ὑποπτευϑῇς λέγειν
σταυρωϑέντα᾽ Ott οἶδας ὅτι πολλὰ τὰ ἔνεδρα τοῦ δολίου. διὰ τοῦτο
xal οἱ v καὶ οἱ ρν ἕνα κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν παραδιδόασι

᾿σταυρωϑέντα xal οὐ τὸ τρισάγιον' οἱ δὲ νομομαϑεστέρους χρίναντες

ἑαυτοὺς εἶναι τούτων τῶν πατέρων πῶς οὐ δειχνύουσιν ἑαυτοὺς
τούτων ἀλλοτρίους ;

1 μονογεννοῦς ἃ 2. μηδὲ μιᾶς gh — 4 Χριστὸν δὲ δι᾽ ἡμᾶς... τοῦ ϑεοῦ
παραλαβὼν ἔγϑρ. gh 6 et 10 χριστὸν ζησοῦν eo et sic interpres: τησοῦν
χριστὸν agh ὃ παρὸ ἃ 17 ὅτι ante πολλὰ om. Ὦ 18 oi ante py om. ἃ
21 ἀλλοτρίους &eogh reliquis quae interpres expressit. omissis.

XXXV. 13

194 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

adiecerunt in trinitate *qui crucifixus es pro nobis'? si ergo
non adposuerunt nec ipsi nec qui ante eos fuerunt, quomodo
nouitatem impietatis inducis? qui enim dicit ista se concilia
suscipere et ita non sapit, ut dicit, quid ei prodest? nihil;
ipsi enim dixerunt; eos autem, qui praesumunt componere
fidem alteram, si quidem sint episcopi aut clerici, alienos esse
episcopos ab episcopatu et clericos a clero; si uero monachi
aut laiei fuerint, anathematizari eos. EXPLICIT EPISTOLA ANTE-
ONIS EPISCOPI AD PETRUM ANTIOCHENUM.

(49.)
INCIPIT EPISTOLA FAUSTI EPISCOPI APOLLONIADOS AD
EUNDEN PETRUM.

Quoniam permissum est pulsari priores a postremis, quibus
reuelatur Christi mysterium, illos uero malae doctrinae taci-
turnitatem habere tamquam dogmatistas pessimos existentes,
audiui autem a multis coepiscopis, o karissime, a recta fide
.le deuiasse et hoc ubique dissonuit: propterea necessarium
iudicaui sciscitari a te, si haec ita sunt. uisum est enim mihi
ostendere non te debere sic sapere, quatenus trisagio crux

adiungatur et passioni subdatur ac morti diuinitas, sed pure so

sicut seraphim glorificare. quomodo enim Christianae erunt
Ll * L2 *

$* L € * *

8 istas et concia V — 4 suscepere B ei om. B proest V ipsi
nihil érsp. Fronio Duc. 5 dixerint V — 7 episcopos ab V: episcopi B
et om. B δ B:ac V . manachi B 8 anathematizari ex anathe-
matizare corr. V ANHTEONIS V, ANTHEONIS B 9. aANThiocenü B

746. 8 — Berolin. lat. 79. | aham wersionem Latinam edd. Merlin
l. c. 3 b, Fronto l. c. 532, .Collect. Concil. 11 ταῦβτι B: ravustINI. V
et in indice B episcopi om. B Apolloniadis B 18 a om. B
14 misterium VB . male VB 15 haberet V exigentes V 16 caris-
sime B 18 scistari V ita sunt sed ex infirmitate crucis figor carne
(ep. 77 pag. 209, 8) omissis sntermediis B. excidisse aliqua tam prima ut
videlur manus significawit post sunt addito signo" 20 pasioni V dui-
nitas V, corr. « 21] seraphin V lacunam indicau cum werstone
recentiore τία fere explendam «gentes, si nomen saluatoris non inferatur
Christo? quomodo autem possunt»

Epist. LXXIV 10 — LXXV 2. | 195

(δὴ
Φαύστου ἐπισχύόπου ᾿Απολλωνιάδος πρὸς τὸν αὐτὸν Πέτρον.
Ἐπειδήπερ ἐπιτέτραπται νύττεσϑαι τοὺς πρώτους ὑπὸ τῶν dmo-
χαλυφϑέντων Χριστοῦ τὸ Ῥμυστήριον ἐσχάτων, ἐχείνους δὲ σιγὴν
5 ἄγειν τῆς καχοδιδασχαλίας ὡς Ἰεγονότας καχίστους δογματιστὰς,
ἤκουσα 58» παρὰ πολλῶν συγεπισχόπων, ἀγαπητὲ, ἐχνενευχένα
σε τῆς ὀρϑοδοξίας καὶ τοῦτο πανταχοῦ περιήχηται, διὸ ἀναγκαῖον
ἠγησάμην πυϑέσϑαι παρά σου, εἰ ταῦτα οὕτως ἔχει, δεῖξαι γάρ μοι
δέδοχται μὴ οὕτως σε φρονεῖν ὀφείλειν ὥστε τῷ τρισαγίῳ σταυρὸν
10 συνάπτειν wal πάϑει wal ϑνήσει τὸ ἀπαϑὲς ὑποβάλλειν ἀλλὰ xada-
ρῶς ὡς τὰ σεραφὶμ, καὶ εὐσεβῶς δοξολογεῖν. πῶς γὰρ χριστιανίσουσι 2
τὰ ἔϑνη͵ τοῦ ὀνόματος τοῦ σωτῆρος μὴ ἐπιφερομένου τῷ Χριστῷ ;

78. Graeca e codicibus edd. Kronto 1. c. 532, Binius 1. c. 778.
6 δὲ addidi ἐπισκόπων gh — 9 οὕτως agh: οὔτω eo

185

ύ

196 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

οὐ ipsi Christiani fideles existere non adponentes cruci nomen
Christi? audientes enim infideles deum inmortalem propter nos
crucifixum dieent scandalum esse credere Christo auertentes
se et dicentes: dei nostri, qui apud Christianos falsi sunt,
inmortales a nobis enuntiantur. οὗ quomodo (deus) eorum
immoitalis exsistens mortuus est? palam est ergo, quia falsa
est haec dictio; si enim mortuus est, iam non est immortalis
neque fortis sed infirmus, ab immortalitate conuersus'. non
solum uero isti sed etiam religiosi et qui nobiscum unius
sunt fidei dicturi sunt: *hi deipassiani et non Christiani sunt,
Manichaei et non recte praedicantes, quaternitatem et non
trinitatem colentes, Eutychianistae et non orthodori, Nestoriani
et non amatores Christi' si quis autem eum, qui in cruce
suspensus est, audiat Christum Iesum esse, qui mortali nostra
carne clementer unctus Christus rite uocatur (unde et crucifi-
xerunt eum, quem speramus quia ipse est, qui futurus est
redimere Israhel) tunc procidens in faciem dicet: “οὐ ego
Christianus sum; credo in quem et isti crediderunt? et cre-
dentur passiones et mors corporis eius. propterea namque
plurimis maledietis infidelium ]lacessita est «sexcentorum
triginta» patrum Calehedonensium recta fides, quia dixerunt
duas esse naturas in Christo, unam fpassibilem mortalem
uisibilem et palpabilem, quae est caro nostra, et unam
impassibilem inmortalem inuisibilem inpalpabilem, quae est
dei inuiolabilis natura. utraque ergo oportet nos in Christo
fateri, quorum unitati ne dederis distantiam neque diuidas
deum a carne, et non deprehenderis esse Nestorianus, neque
differentiam abneges Christi naturarum, et non suspicionem
dabis Eutychianum esse, neque confundas deum passionibus

2 audientes α sed i postea expuncta: audentes V fideles V, corr. o?
9 sq. auertentes se scripsi: auertent esse V 4 dii V ὅ ennuntietur V,
correxi deus $£nserus 9 sedtiam V, corr. α 11 manichei V
14 sus//liipensus V mortale V, corr. ο 17 dicit V, correzi 18 cren-
tur V, corr. « 19 l///lmors (eras. mo) V 20 infidelium bis V sex-
centorum iriginta addidi 2428 palpauilem V 26 quarum V, correxi
diuides V, correvi 27 dependeris V 29 euticianum V

0

οι

1ὅ

25

Epist. LXXV 2— 6. 197

πῶς δὲ καὶ αὐτοὶ οἱ Χριστιανοὶ δύνανται, πιστοὶ τυγχάνειν μὴ
ἀνατιϑέντες τῷ σταυρῷ τὸ τοῦ Χριστοῦ ὄνομα; ἀκούοντες γὰρ οἱ
ἄπιστοι ϑεὸν ἀϑάνατον δι᾽ ἡμᾶς σταυρωϑέντα ἐροῦσι σχάνδαλον
εἶναι τὸ πιστεῦσαι Χριστῷ ἀποστρεφόμενοι καὶ λέγοντες’ ,,οἱ ϑεοὶ
ἡμῶν οἱ παρὰ τοῖς Χριστιανοῖς χίβδηλοι ὄντες ἀϑάνατοι παρ᾽ ἡμῶν
ἀναγορεύονται. xai πῶς ὁ αὐτῶν ϑεὸς ἁϑάνατος ὧν ἔϑανε; δῆλον
ὅτι φευδὴς ἡ ῥῆσις αὕτη" εἰ γὰρ ἀπέϑανεν, οὐκέτι ἀϑάνατος οὐδὲ
ἰσχυρὸς ἀλλὰ ἀσϑενὴς τῆς ἀϑανασίας τραπείς““. οὐχ οὗτοι δὲ 8
μόνον ἀλλὰ καὶ ϑεοσεβεῖς καὶ ἡμῖν ὁμόπιστοι λέξουσιν dy: ,,οὗτοι
ϑεοπασχῖται καὶ οὐχὶ Χριστιανοί εἰσι, Μανιχαῖοι καὶ οὐχ ὀρϑότομοι
τετραδῖται καὶ οὐ τριάδοξοι, Εὐτοχιανισταὶ καὶ οὐχ ὀρϑόδοξοι, Νε-»
στοριανοὶ xal οὐ φιλόχριστοι“. εἰ δέ τις τὸν ἐπὶ σταυροῦ ἐκρεμα-
σϑέντα ἀκούσει Χριστὸν Ἰησοῦν εἶναι, ὃς τὴν ϑνητὴν ἡμῶν σάρχα
χρισϑεὶς φιλανθρωπίᾳ Χριστὸς εἰκότως κιχλήσχεται (διὸ καὶ ἐσταύ-
ρωσαν αὐτὸν, ὃν ἐλπίζομεν ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ μέλλων λυτροῦσϑαι
τὸν Ἰσραήλ), τότε πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον ἐρεῖ" κἀγὼ Χριστιανός
εἶμι, πιστεύω εἰς ὃν wal οὗτοι ἐπίστευσαν“ χαὶ πιστευϑήσεται xal
τὰ πάϑη xol ἢ ϑνῆσις τοῦ σώματος αὐτοῦ. wal γὰρ διὰ τοῦτο
πλείσταις λοιδορίαις ἐβλήϑη παρὰ τῶν ἀπίστων ἡ ἐν Χαλχηδόν
τῶν χὰ πατέρων ὀρϑόδοξωης πίστις, ὅτι εἶπον δύο φύσεις εἶναι ἐν
τῷ Χριστῷ, μίαν παϑητὴν ϑνητὴν ὁρατήν τε χαὶ ἔπαφον, ἥτις ἐστὶν
ἡ σὰρξ ἡμῶν, καὶ μίαν ἀπαϑῆ ἀϑάνατον ἀόρατον ἀψηλάφητον, ἥτις
ἐστὶν ἡ τοῦ ϑεοῦ ἄχραντος φύσις. τὰ ἑκάτερα οὖν ἐν τῷ Χριστῷ 0c
ἡμᾶς ὁμολογεῖν, ὧν τῇ ἑνώσει μὴ δῷς διάστασιν μηδὲ τέμῃς τὸν ϑεὸν
ἀπὸ τῆς σαρχὸς xal οὐ φωραϑήσῃ Νεστοριανὸς, μηδὲ τὸ διάφορον

. ἀπαρνήσῃ τῶν τοῦ Χριστοῦ φύσεων xal οὐχ ὑποπτευϑήσῃ Εὐτυχιανεῖ

στὴς εἶνα!, wal μὴ συγχέῃς ϑεὸν σαρκὸς πάϑεσι wal οὐ λεχϑήσῃ

6 ἔπαϑε h δηλονότι gh 7 ῥῆσις eo: κρίσις agh 10 ὀρϑοτόμοι agh:
ὀρϑόδοξοι eo 11 ὀρϑόδοξοι agh: ὀῤρθότομοι eo 18 ἰησοῦν aeo: om. gh
14 χικλήσκεται agh: κέχληται eo 18 fj ex ὃ corr. o man. 3 20 t£«-
χοσίων τρίαχοντα ah 21 ἔπαφον ex ἔπαϑον corr. o man. 2 24 μὴ
δὲ aeoh 26 μὴ δὲ eoh, μὴ a 26 τοῦ aeo: om. gh

198 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

carnis, et non diceris Apollinarista esse, neque impassibilem et
immortalem deum conuersum dicas, et non despicieris esse
Manichaeus, neque in trisagio post deum patrem et fortem
eius filium ei inmortalem spiritum adicias Christum cruci-
fixum, et Samosateni haeresem non habebis nec argueris
quaternitatem «sapiens et non trinitatem», neque trinitatem in
Christo fingas eundem sapiendo patrem et filium et spiritum
sanctum, et damnationem Sabellii non sustinebis, neque uocari
uolens praeceptor et non sequax Christi doctrinae nouitate
haeresim introducas, et non tuam pollues animam, quia
nosti apostolos non praeceptores €no»uitatis extitisse sed in-
uestigantes solum praeceptorem οὖ legislatorem Christum.
uide, karissime, ne deducas ad terminum, quod de te diffa-
matur, neque bis in trisagio eundem inuocare cogites, semel

autem patrem et sanctum spiritum, et non eris Arrianus 15

abundantius glorificando similiter filium. noli esse derisui
eum his, qui deum passum dicunt aut quaternitatem sapiunt;
«si» uero in altitudine quadam horum sermonum aut sapientia
eaptus es, cito declina 4a» malo et fae bonum, ut
Sicut oramus recte uerbum praedices ueritatis Christum con-

fitendo carne propter nos passum, filium dei uiui, et absolute :

iia confitere, ne ab haeresibus subplanteris; multi enim
exierunt in mundum seductores, qui non confi-
tentur Christum Iesum in carne uenisse. EXPLICIT
EPISTOLA FAUSTI EPISCOPI APOLLONIADOS AD PETRUM ANTIOCHENUM.

19 Psalm. 36, 27 22 Ioh. II 7

2 despiceris V, correxi 8 manitheus V 6 sapiens et non trinitatem
inserui 7 eunde V . sapiendo ez sapiendü corr. V — 9 sequas V,
corr. o nouitatem V, correxi 10 polluis V, correxi: polluas o?
11 nouitatis scripsi: uitatis V, ueritatis o inuestigares V, correxi:
inuestigatores o? 18 uidet V, corr. o 14 bis o?: uis V 16 simiter V,
corr. o 17 quáternitaté V 18 si $nseru: (tu o?) 19 a add. «
21 propaternos V, corr. o? 94 kPL zPLA rAusrINI V 25 aPOoLLOo-
NIADES V —— ANTYOCHENUM V

15

Epist, LXXV 7—8. 199

᾿Απολλιναριστὴς εἶναι, μηδὲ τὸν ἀπαϑῆῇ καὶ ἀϑάνατον τετράγϑαι λέξῃς
ϑεὸν xal οὐ προσοχϑίσῃ εἶναι! Μανιχαῖος, μηδὲ à» τῷ τρισαγίῳ
μετὰ ϑεὸν πατέρα καὶ ἰσχυρὸν αὐτοῦ υἱὸν wai ἀϑάνατον πνεῦμα
προσϑῇς Χριστὸν ἐσταυρωμένον καὶ οὐχ ἕξεις τοῦ Σαμοσατέως
τὴν αἵρεσιν καὶ οὐκ ἐλεγχϑήσῃ τετράδα φρονῶν καὶ οὐ τριάδα,
ιἱηδὲ τὴν τριάδα εἰς Χριστὸν ἀναπλάσῃς αὐτὸν λέγων πατέρα wal 7
υἱὸν καὶ ἅγιον πνεῦμα xal οὐχ ὑποίσεις τὴν Σαβελλίου δίκην, μηδὲ
χληϑῆναι ϑέλων χαϑηγητὴς καὶ οὐχ ἀχόλουϑος τῆς Χριστοῦ διδα-
σχαλίας καινοτομήσῃς κενοδοξίας αἵρεσιν wal οὐ μωμήσῃ σὴν
φυχὴν, ὅτι οἶδας τοὺς ἀποστόλους μὴ καϑηγησαμένους ἐν καινοτο-
μίαις ἀλλ᾽ ἰχνηλατήσαντας τὸν μόνον «λαϑηγητὴν καὶ νομοϑέτην
Χριστόν. βλέπε, ἀγαπητὲ, μὴ εἰς πέρας ἄξῃς τὸ διαφημιζόμενον
περί σου’ * * * *

| * * * EE *
" " ᾿ ἘΠ΄ μὴ Ἰέλως γένῃ
ὡς ϑεοπασχίτης ἢ τετραδίτης" εἰ δὲ wal ἐφήφω τούτων τῶν λόγων
ἢ τῆς. φρονήσεως ἐν παροιστρήσει, τάχος ἔκκλινον ἀπὸ κα-
κοῦ xai ποίησον ἀγαϑὸν, ἵνα ὡς εὐχόμεϑα ὀρϑοτομῇς τὸν
λόγον τῆς ἀληϑείας Χριστὸν καϑομολογῶν σαρκὶ δι᾿ ἡμᾶς παϑόντα
τὸν υἱὸν τοῦ ϑεοῦ τοῦ ζῶντος" xal ἅπαξ τοῦ οὕτως ὁμολογεῖν μὴ
ὑποσχελισϑῇς ὑπὸ τῶν αἱρέσεων πολλοὶ γὰρ πλάνοι ἐξῆλϑον
εἰς τὸν κόσμον οἱ μὴ ὁμολογοῦντες Χριστὸν Ἰησοῦν
εν σαρκχὲ ἐληλυϑέναι.

1 ἀπολιναριστὴς aeogh μὴ δὲ aeogh — 2 mpocoy94o a: προσωχϑίση
gh, προσοχϑίσεις eo μὴ δὲ aeogh — 5 φωνῶν gh 6 μὴ δὲ aogh 7 μὴ
δὲ aeoh 9 καινοδοξίας gh μωμήση aeo: μωμήσειν g, μωμλήσης ἢ
σὴν aeo: τὴν gh 18 post περί σου aliqua. exciderunt 16 ἐφήψω aeogh:
ἐφ᾽ ὕψους legisse widetur interpres 17 ἢ om. eo ἐν παροιστρίση g,
ἐμπαροιστρίση h-et sic legísse uidetur interpres 22 χριστὸν tnoobv eo:
ζησοῦν χριστὸν agh

ὧτ

200 Ad Petrum Fullonem epistolae spuriae

(76.)
INCIPIT EPISTOLA PAMPHILI EPISCOPI ABYDORUM AD EUNDEM PETRUM
ANTIOCHENUX.

Multa contritio, meorum dilectissime filiorum, excitat me
uociferare luctum. nosti enim quia, in qua domo quis moritur;
illic et lamentatio generatur. quomodo itaque non dolebo
mortem filiorum meorum ad errorem de tuis uasis effusam,
quos oportebat te tamquam alium fratrem studere inecum
colligere ad deum? . e diuerso egisti, amabilis dei: factus
es enim eorum perditio et non uita, amaritudo et non suauitas,
acerbitas et non matura esca, zizania ei non frumentum,
stipula et non aurum, spina et non flos, tumultus et non
iranquillitas. — cur enim praecessorum nostrorum symbola
non adtendis, ne adicias trinitati quaternitatem, cum trisagion
dicis sub augmento crucis? scripsisti enim dicens: nullo
modo hane designationem crucis transmigrabo; deum enim
8610 crucifiium et huius inuocationem adduco semper in
erucem. — haec enim draconum et uenenosarum haeresum
uox est et porta inferi et aeternus ostiarius mortis, Christi-
anorum laqueus, uenatio innocentum, orthodoxorum macula,
fidelium ruina, pudicorum prauitas, ascetarum scandalum,
quibus suspicaris te esse dulcem cum expositione a te prolata
iaculante «trans» apostolicum terminum et euangelia et trecen-
torum decem et octo symbolum, qui adiectionem in trisagio
nescierunt, id est hoc intellegibile uenenum. dic itaque mihi:
quis ait diuinitatem sustinuisse crucem? cur deum uerbum

46. Aliam uersionem Latinam edd. Merlin l. c. 3, Fronto 1. c. 534,
Collect. Concil. 2 PAXFILI V, pamphyli B in indice AVIDORUEM V
9 ANTYOCHENUM V 4 excittat V 6 fort. «acrimabor et» dolebo

7 sis V 9 egesti V ll aceruitas V zizanea V 13 tranquilitas V
14 quaternitatem V . 15 aumento V scipsisti V 17 uius V, corr. o
18 he V. corr. o. 19 inferi ras. ex inferni V . hostearius V 20 hortho-
doxorum V 21 ascitarum V 22 te esse οἷ: et esse V . expsicione V
a te scripsi: at V, hac o? 28 trans inserui 24 adgectionem V
25 telligibileu V (intelligibilem «), corr. o 26 diuitatem V, corr. «

15

25

10

Epist. LXXVI 1—5. 201

(76. |
Παμφίλου ἐπισχόπου ᾿Αβύδων πρὸς τὸν αὐτὸν Πέτρον.
Τὸ πολύϑρυπτον τῶν ἐμῶν παίδων, ἀγαπητὲ, διεγείρει με κελα-
δεῖν ϑρῆνον. εἰ γὰρ ἐν οἵῳ οἴκῳ ϑνήσχε! τις Exetos χλαυϑμὸς

φοιτᾶ, πῶς οὐκ ἀποδαχρύσομαι καὶ ἀποδυροῦμαι τὸν ἀλιτηρίως ἐχ

τῶν σῶν ἀγγείων χαταγγισϑέντα τῶν ἐμῶν υἱῶν ϑάνατον, obc ἔδει
σε ὡς συναδελφὸν ἐπισπουδάσαι σὺν ἐμοὶ ἄξαι πρὸς τὸν ϑεόν;
τοὐναντίον δὲ πέπραχταί σοι, ϑεοφιλέστατε. ἐγένου γὰρ αὐτῶν
ὀλετὴρ xal οὐ ζωὴ, πικρία καὶ οὐχ ἡδύτης, ὄμφαξ xal οὐ πέπει-
ρος βότρυς, ζιζάνιον καὶ. οὐ σῖτος, καλάμη wal οὐ χρυσὸς, ἄχαν-
$a wal οὐχ ἄνθος, καταρραγμὸς xat οὐ γαλήνη. τί γὰρ τῶν

προέδρων ἡμῶν xal ἐπισχόπων οὐ προσσχὼν τοῖς συμβόλοις

εἶξας μὴ προσϑέσϑαι τῇ τριάδι τετραδα ἐν τῷ τὸ τρισαγιόν σε

φάδχειν ἐν πρυσϑήχῃ σταυροῦ; * *
| EE *

* *

* — αὕτη γὰρ δραχοντικὴ xal ἰοβόλων aipé-
csoy φωνὴ καὶ πύλη ἅδου xol αἰώνιος πυλωρὸς ϑανάτου, Χριστι-
ανῶν βρόχος, ἀκάχων ϑήρευμα, ὀρθοδόξων μῶμος, πιστῶν πρό-

στωσις, σωφρόνων σχάμβωσις, ἀσκητῶν σκάνδαλον, οἷς ὑπώπτευσαι.

ἡλοχὺς εἶναι σὺν τῇ ἐχφωνουμένῃ σοὺ ἐχϑέσει τῇ παρακχοντιζούσῃ
τὸν ἀποστολιχὴὺν ὅρον χαὶ τὰ εὐαγγέλια xal τὸ τῶν τιη σύμβολον
τῶν τὴν προσϑήχην ἐν τῷ τρισαγίῳ ἀγνοούντων, τὸ νοητὸν δηλη-

ἤριον. doo» μοι οὖν' τίς τὴν ϑεότητα ἔφη σταυρὸν ὕπομΞ-
i

76. Graeca e codicibus edd. Fronto l.c. 534, Biniusl.c. 776. 2. ἀβύ-
δων aeo: ἀβύδου g, ἀμύδου ἢ post Πέτρον add. ἐπιστολὴ g ὃ ἀπο-
δύρομαι eogh, ἀποδύρωμαι a, correxi 1 ἄξαι gh. 8 αὐτῶν aeo: om. gh
9 ὄμφαξ... σῖτος aeo: om.gh 10 βότρυς eo: βρῶσις a et uidetur εἰς legisse

interpres 11 χαταρραγμός gh: ἐκταραγμὸς eo, ἐχτιναγμὸς ἃ 12 ἐπι-
σχόπων eogh: ἐπίσωνα προσχὼν aeogh, correxi τὰ σύμβολα aeo 18 ct
ξας ah τετράδα ἣν ἐν τῷ τρισαγίω os φάσκειν (φάσχειν σε ἔγϑρ. g) λέ-

ἴουσιν ἐν προσϑηχὴ σῇ τῷ τὸ τριπάγιον eo: τῷ τρισαγίω agh σε om. ἃ
14 lacunam indicaui

4

ὧι

202 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

enudas a stola? cur tua potestate diuidis indiuisum? eur
uulneras ueritatem ? cur Nestorii et Eutychis sectione Christi
subderis dicioni et a Samosateno essentiam Christi diuinam
ἃ carne abrumpere didicisti et inique cum Ualentino uomuisti
similiter loquendo immortalem crucifixum et subiectam passi-
onibus naturam ponendo diuinam? quid taceam quidue
loquar? non te Paulianistam uocabo, cum in scriptionibus
tuis dixisti post trinitatis uocem Christum «propter nos cruci-
fixum» ? non Manichaeum te dicam, cum tu te ipse conuincas
deum et non Christum dicendo crucifixum? non Nestorianum
te nuncupabo, quando ostendisti post patrem non confitendum
eum, cui fideles hymnum dicunt, dei fortem filium carne
crucifixum? non Eutychianistam te denuntiabo, cum temet
ipsum dei passi praedicatorem docueris? non Apollinaristam
te dicam, cum in inuentione tua deum confuderis passionibus
carnis? . confectus itaque magna tristitia haec tibi adicio
cum Ácacio, qui me ad haec firmanda inuitauit (illum autem
pontifex Romanus, omnes uero omnium episcopus Christus):
cur uastas ecclesiam? cur Christi dispergis ouilia? si male
loquor, tu mihi dic; quaero enim te doctrina rectissima me
plurimosque transcendere. ^ quid ergo dicamus? sicut Paulus
Christum erucifixum «an sicut tu inmortalem crucifixum » ὃ
sicut dominus, quia haec oportebat pati Christum, aut ut tu,
qui trisagion dicis esse passibilem? quid dicimus? quoniam
oportebat filium hominis, sicut saepe dominus ait, pati an,
sicut tu nouiter introduxisti, diuinitatem passam? si euan-

21 cf. e. gr. Cor. 12, 2 28 Luc. 24, 26 et 46 25 cf. e. gr.
Luc. 9, 22

m

1 apistola V, correxi 2. uulnerat V, corr. o? Τὺ inscripcionibus V,

correxi ὃ. propter nos crucifixum énserui 9. manicheum V tu te
Scripsi: tue V, tu o? 11 nunc cupabo V 13 carnem P, corr. o?
13 eü tychianis tante V, corr. o? 15 confunderis V 16 tri-

sticiam V 17 illüd V 18 episcopos V 20 loquorum tunc V, correzi
doctrinam rectissimam e plurimosque V. correxi 292 an sicut tu inmor-
talem crucifizum addidi 23 ut scripsi: tua Υ 26 introduxsisti V

0

15

10

15

20

25

Epist. LXXVI 5—9. 203

μενηκχέναι; τί τὸν ϑεὸν λόγον γυμνοῖς ἀπὸ τῆς στολῆς; τί διχάζεις
τὸν ἄτμητον τῇ σῇ σκχαιότητι; τί παρατιτρώσχεις τὴν ἀλήϑειαν ;
τί Νεστορίῳ χαὶ Εὐτυχεῖ τῇ τομῇ τοῦ Χριστοῦ ὑπόσπονδος
div xol τῷ Σαμοσατεῖ μεμαϑήτευσαι ῥῆξαι Χριστοῦ τὴν ϑείαν
οὐσίαν ἀπὸ τῆς σαρκὸς καὲ Οὐαλξντίνῳ συνηρεύξω ὡς ἐκεῖνος
φάσκων τὸν ἀϑάνατον σταυροῦσϑαι καὶ ὑπόδουλον ϑεὶς τοῖς πάϑεσι
τὴν ϑείαν φύσιν; τί ἐπίσχω ἢ τί λαλήσω; οὐ Παυλιανιστήν σε
φωνήσω; ἀλλ᾽ ἐν τοῖς συγγράμμασιν ἔφης μετὰ τὴν τῆς τριάδος
φωνὴν Χριστὸν δι’ ἡμᾶς σταυρωϑέντα. οὐ ΜΝανιχαῖόν os λέξω;
ἀλλὰ γέγονας αὐτέλεγχτος ϑεὸν xai οὐχὶ Χριστὸν φήσας ἐσταυρω-
μένον. οὐ Νεστοριανόν σε φράσω; ἀλλ᾽ ἀπέδειξας μετὰ τὸν πατέρα
pi) ὁμολογεῖν τὸν ὑμνούμενον ὑπὸ πιστῶν ϑεοῦ ἰσχυρὸν υἱὸν capxi
ἐσταυρωμένον. * * * *

* * * οὐχ ᾿Απολλιναριστήν
σε λέξω; ἔφυρες γὰρ ὡς αὐτὸς ϑεὸν συγχέας σαρχὸς πάϑεσιν.
λίαν οὖν λύπῃ συσγεϑεὶς τἄδε Got προτίϑημι σὺν τῷ εἰς τοῦτό με
συμβιβάσαντι ᾿Αχαχίῳ (αὐτὸν δὲ ὁ τὴς Ῥωμαίων, τοὺς πάντας
δὲ ὁ πάντων ἐπίσκοπος)" τί λυμαίνῃ τὴν ἐχχλησίαν ; τί σχορπίζεις
Χριστοῦ τὴν ποίμνην; εἰ καχῶς λέγω, φράσον pot σύ ζητῶ γάρ
σε τῇ διδασκαλίᾳ τῇ ὑρϑοτάτῃ ὑπερέχειν μου καὶ πλείστων. τί
οὖν φράσομεν; ὡς Παῦλος Χριστὸν ἐσταυρωμένον 7| ὡς σὺ τὸν
ἀϑόνατον ἐπ“ταυρωμένον ; * * *

*. * * * *
τί ἐροῦμεν; ὅτι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ὡς πολλαχῶς ἔφη 6
χύριος, παϑεῖν T, ὡς σὺ χεχαινοτόμηχας, τὴν ϑεότητα παϑεῖν ; εἰ

4 ῥῆξαι λοο: ὥστε ῥῆξαι gh τὴν ex τὸν corr. o man. 2. 8 τῆς τριάδος
φωνὴν gh: τριάδα φωνεῖν 80 [0 αὐτέλεκτος gh 12 ϑεὸν ἃ [18 lacu-
nam indicaui 114 ἀπολιναριστὴήν agh, ἀπολιναριαστήν eo 15 ἐφεῦρες
expressit interpres 16 πχεϑεὶς gh προστίϑημι aeo idque uertit inler-
pres τὸν τῷ eig toto με συμβιβάσαντι (πσυμβιβάσαντι με (rsp. eo) àxa-
κίω 860: εἰς τοῦτο ps συυβιβάσαντος ἀπακχίου gh 17 παντεπίσχοπος aeo
20 με καὶ πλείστους aeo 29 lacumam $ndicaui — 25 si scripsi: ἢ aeogh

204 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

gelia et actus et apostolus, sicut tu ais, non dicunt ut
oportet, sed haec sunt apud te culpanda et apud eos, qui
secuntur huiuscemodi stultitiam tuam dicendo trisagion cruci-
fixum; approbati enim sunt, quia tecum sunt quaternitatem
superinducentes. si autem haec ita sunt, cur scripturae diuinae
leguntur, si illis non creditur sed tibi? sursum enim atque
deorsum Christum tibi tradunt propter nos crucifixum et non
trisagion, sicut tu nune dicis; sed etiam abiciendos esse
dixerunt scripturae diuinae eos, qui deum passum dicunt.

l0iam autem et ante has litteras tamquam domino meo et patri
uelut recte sapienti mandaui, ut corrigeres et rescinderes hoc
impium dogma a te nouiter editum, et non adquieuisti. pro-
pterea itaque tamquam ad primum inuentorem horum impi-
orum sermonum moueor aduersum te, uti forie per haec
uerearis, dum os tuum a minore per dignitatem obstruitur,
et uelocius adquiescas recte praedicare patrem et filium et
Spiritum sanctum nihil in his adiciendo uel auferendo et

lloptineas super nos sedis apsidem. si autem neque 816
abstinueris, inferam tibi communionis repudium; ait enim
apostolus: haereticum hominem post primam «et» so
secundam monitionem euitasciens,quia subuersus
est huiuscemodi et delinquit, cum sit a semet
ipso damnatus. uerumtamen deum exoramus, ne a temet
ipso sis damnatus sed recte uerbum praedices ueritatis. Ex-
PLICIT EPISTOLA PANMPHILI EPISCOPI ABYDORUM AD PETRUM ANTI- 25
OCHENUM EPISCOPUM.

τι

[e

0

ἧ

20 Tit. 8, 10 sq.

1 apostolos V 4 approbacio V, correzi 9 superducentes V,
correxi — "7 non scripsi: non si V 10 anethas V, corr. o? [12 do-
gmate V, corr. o? adquiuisti V 18 inuentorem horum scripsi:
inuentorum V 15 tuu V 18 optineas ecrípsi: optinebis V — apsidem
scripsi: ad sedem V 19 imferam V 20 aplus ex aplos corr. V
et om. V ?1lsiens V 22 linquid V, corr. o? 2428 nerunttàm V
25 PaxPHILI V —— AvumpERUM V —— ANTYOCHENUM V

10

15

20

Epist. LXXVI 9—11. 205

τὰ εὐαγγέλια wal αἱ πράξεις χαὶ 6 ἀπόστολος, ὡς σὺ ἔφης, ob
λέγουσιν ὥσπερ δεῖ, ἀλλ᾽ εἰσὶ παρὰ σοὶ μεμπτέα xal παρὰ τοῖς
ἐξηκολουϑηχόσι τῇ τοιᾷδε σοὺ παραφροσύνῃ τοῦ τὸ τρισάγιον
φωνεῖν ἐσταυρωμένον ἀποδεδειγμένοι γάρ εἰσι σύν oot! τετράδα
παρεισφέροντες’ εἰ δὲ ταῦτα οὕτως ἔχε!, τί ἀναγινώσκονται αἱ
ϑεῖαι γραφαὶ, εἰ αὗται οὐ πιστεύονται ἀλλὰ σύ; ἄνω γὰρ καὶ κάτω
Χριστὸν παραδιδόασι OU ἡμᾶς ἐσταυρωμένον καὶ οὐ τὸ τρισάτγιον,
ὡς σὺ νῦν φάσχεις: ἀλλὰ wol ἀποβλητέους εἶπον αἱ γραφαὶ τοὺς

ϑεοπασχίτας ἤδη δὲ woà πρὸ τούτων τῶν γραμμάτων ὡς “κυρίῳ 10

μου xal πατρὶ ὡς ὀρθότατα φρονοῦντι δεδήλωχα ἐπανορϑώσασϑα!
xai ἀναῤῥῆξαι τόδε τὸ παρὰ coo καινισϑὲν ἀσεβὲς δόγμα xol οὐχ
εἶξας. διὰ τοῦτο τοίνυν ὡς πρὸς πρῶτον εὑρετὴν τῶν ἀσεβῶν τού-
τῶν λόγων δεδόνημαι τοῖς χατά σοὺ ἐπιτιμίοις ἴσως χἂν διὰ τού-
τῶν ἐντραπεὶς ἐπιστομιζόμενος παρ᾽ ἥσσονος τῇ ἀξία ϑᾶττον εἴξῃς
ὀρϑοδοξεῖν πατέρα wol υἱὸν xal ἅγιον πνεῦμα ἐν τῷ μηδὲν τούτοις
προσϑεῖναι ἢ ὑφαιρεῖν xal ἔχεσϑαι τῆς ὑπὲρ ἡμῶν ἀφίδος τοῦ
ϑρόνου; εἰ δὲ μηδὲ οὕτως ἀνάσχῃ, οἴσω σο! χοινωνίας παραίτησιν"
ἔφη γὰρ ὁ ἀπόστολος αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ πρώτην
χαὶ δευτέραν νουϑεσίαν παραιτοῦ εἰδὼς ὅτι ἐξέστρα-
πται ὁ τοιοῦτος xal ἁμαρτάνει ὧν αὐτοκατάκχριτος.
πλὴν ϑεοῦ ἐσμεν ἐντευχταὶ μὴ γενέσϑαι σε αὐτοκατάχριτον ἀλλὰ
ὀρϑοτομοῦντα τὸν λόγον τῆς ἀληϑείας. -

1 οὐ eo: om. agh 9 τοιάδε aeogh σου aeo: om. gh 4 post
ἐσταυρωμένον addunt ἣ μετὰ τὴν τριάδα Χριστὸν ἐσταυρωμένον aeo. 6 εἰ ἢ
et ante córrectionem g: ἢ aeo, ἢ δ΄. correcius 1 τὸ om. ἃ 8. νῦν om. eo
xai om. ἃ 10 ὡς om. gh 11 οὐχ gh 12 πρὸς om. h 14 εἴης eo:
εἴξεις g, εἴξεις ἢ, ἥξεις a. 17 μὴ δὲ aeo: μὴ ρ ἀνάσχῃ aeo: ἀνάσχει g,
ἀνάσχοιο Ὦ 21 ἐντεῦχται aeo: εὐτεχταὶ gh ἀλλ᾽ 60

906 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

(77.
INCIPIT EPISTOLA FLACCINI EPISCOPI RODOPAE AD EUNDEM PETRUM
EPISCOPUM ANTIOCHENUM.

Uenatores bestiarum iracundia non terrentur neque sangui-
neis earum oculis perturbantur sed potius e diuerso prouocant
eas, quia confidunt, cum iacula secüm habere noscuntur; et
ueritatis indagatores non metuunt regum et principum hae-
resum iracundias neque inflammantes in subuersionem oculos
eorum sed accedunt ad eos fiducialiter, si quo modo possint
ex eis cibum deo uenari, cum faciunt furorem cessare eorum,
quem habent de mala sententia. hi namque sancto spiritui
reluctantur. hirundo enim dum non praeualet cum hieme
consistere, adprehendit ea loca, ubi tranquillus aer est, et pii
uiri haereticorum fluctus reicere non ualentes illic confugiunt,
ubi fides temperata consistit. ^ quis est igitur, qui procellas
excitauit haeresum ? non tu, qui sollicitasti aures principis
innocentis et falsis litteris cor pontificis irrepsisti, id est
Ácacii, ut ad communionem te susciperet, dicendo (non mihi
fiat ulterius crucem adponere trinitati; praedicabo autem
Christum crucifixum. cui enim non uideatur errare sermo
imprudentiae? ubi ergo ex hoc declinans remaneam non sus-

44, B — Berolin. lat. 79. Huius epistulae, cutus uerba Graeca
non suni seruata, iria frusiula (8 1 Uenatores wsque ad $ 5 praedi-
cantes, $ 6 cur abhorres wsque ad consubstantiales, $ 19 resipisce wsqwe
ad finem) ed. Bar. ad a. 483, 62—64 (— Mansi VII 1119). 2 epistola
Faustini (cf. ad p. 194, 11) Rodonenis B $n $ndice; Flacciani Bar. 4irra-

cundia V terentur V ὅ eorum V, corr. Bar. . ex aduerso Bar. 6 qui Bar.
cum iacula secum seripsi: cum iaculis et cum V, in iaculis quae secum
Bar., «nec» cum iaculis metum Hartel 17 indatores V, corr. Ὁ prin-
cipium V, corr. o haereticorum Bar . 8 iracündias V . neque V:
nec qui o? — inflamant V, correvi 9. eorum V: suos Bar. uiriliter
Bar. 10 ex is cibu V 11 hi namque V: si quando Bar. 12 reluc-
tatur V, corr. o? 13 conssistere adpendit V ^ tranqillus V. 14 reicere*
8crépsi: respicerez Κ illuc Bar. 15 proccellas V 17 irrepsisti scripsi:
eresisti V, erexisti o Bar. 18 susiperet V 19 apponere o: adponret V
21 impudentiae Bar. ubi Bar.: ut V . exoc V sus//l'septus V

[n

δ

80

e

10

15

go

Epist. LXXVII 1—6. 207

ceptus a uobis? et ubi sunt uiscera Christi ad Petrum?'? haec
et his similia dicens cum auerteris baculum exactionis, ste-
tisti in proposito tuo uniuersisque distribuis. ^ etenim cri-
bratus es canonice a praesulibus nostris, id est a principe
apostolorum Petro, cui dominus ait: quodcumque liga-
ueris super terram, erit ligatum et in caelo. et nec
hoc meruisti, ut per dignam paenitentiam relaxeris, in temet
ipsum statuens, ut perseueres in hac damnatiene, sed in hac

uita spem habes tantummodo sperare in principibus, ut

redeas, ubi digne deiectus es à sancta sede, ideoque perfectius
miserabilior es omnibus hominibus tamquam minime desiderium
habens ad deum uiuum et eius regni caelorum. ^ uerum- :
tamen noli puluere frustra dealbari, quia regulariter sacerdotii
principatum arripuisti, neque infleris aduersus hos pios et
recte praedicantes tamquam ferreus, cum sis felle disruptus,
quia licet in hoc nunc usque cohaeretici tui tecum detineantur,
sed tamen sicut et tu huic uitae talem memoriam insipientiae
reliquerunt, quando per haereses, per quas deuicti estis, nec
latere potuistis. ^ cur itaque abhorres Árrium οὖ putas non
ea, quae sunt illias, sapere? ubi apud te consubstantialitas
inuenitur, quod apud illum nequaquam suscipitur? dixisti
enim *unum trinitatis reor passibilem sed non patrem nec
huius spiritum sed filium huius. es factus Arrianae haereseos

9 Matth. 16, 19

l uiscera V: fort. uerba (scil. Matth. 18, 22) 2 cum auerteris
8cripsi: cum auris V, cum audis o?, non audis Bar. uacuum V
exaccionis V: exactoris Bar. istetisti V, correxi: institisti Bar.
8 «errores» distribuis Bar. at enim Bar. scribratus V, corr. o?
5 ligaberis V ὀὄὅ at nec Bar. ἢ metuisti V, corr. o 9 abes V,
corr. « 10 dinegne degectu V, corr. « 12 regnum Bar. 18 deal-

uati V regulanter V, corr. o?: irregulariter Bar. 14 inflens V,
corr. o? | uos V, corr. o? 15 felle scripsi: fellis ex felicis corr. V
16 quo heretici V, correxi 17 et tu huic uitae talem memoriam in-

sipientiae reliquerunt emptawi: te tu huic uita tatem memoriam
insipientiae relique sunt V 19 aborres V 21] quod V: quae Bar.
28 huis V, corr. « — es factus scripsi: et factus V, ecce factus es Bar.

208 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

a temet ipso conuietus, eum hoc et Arrius dixerat *quia si
passibilis est filius, pater uero non, quomodo consubstantialis ?'
7noli ergo hune uerbo respuere et opere honorare, quia non
solum dicta eius loqueris sed etiam ultro transcendis, quia
propter hoc uisum est patribus dicere sicut seraphim *trisagion',
quod eonfirmat consubstantialitatem, et per hane uenerandam
uocem illius est hactenus increpata blasphemia et ex hoc
multi illorum consubstantialitatem — eligentes ad nostram
8ecclesiam concurrerunt. — ubi est ergo apud te consubstanti-
alitas? ecce enim deprauata est a te inlustrium patrum, qui
in Nicaea congregati sunt, synodi aduersus Árrium expositio.
neque enim ut prudentem sermonem uult interpretare trisagion,
sed etiam est ipsius uocem, sicut aspis surda et opturans
Üaures suas, pertimescens tamquam iniquum audiendo. cui
iu nunc aures tuas aperuisti adiciens inmortali mortem crucis.
ecce enim ex hoc consentiens tibi est canendo in trisagio
*qui erucifixus es propter nos', sciens, quia ex hoc ablata est
consubstantialitas trinitatis, οὐ probans, quia maior pater est,
. qui proprio filio non parcens sed pro nobis omnibus
lOtradens eum in mortem. sed dicis *quid ergo repreheudis
apostolum?" absit! sed te reprehendo cum socio tuo Arrio,
quia ea, quae bene sunt dicta, adulterastis ignorantes intel-
leetum eorum. quo modo enim quispiam sempiternum uerbum
suum morti tradere non pepercit, se ipsum tradidit. *non
autem ita scriptum est" absit! haec autem apud uos dicta
sunt tamquam non confitentes duplicis naturae esse Christum,
eundem passibilem et mortalem ut hominem et eundem

19 Rom. 8, 32

1 ipsü V, corr. o 2 filios V, corr. o consubstantias V, corr. o?
8 hopere V 4 transcedis V, corr. o 9 seraphin V 6 anc V
uenendam V, corr. o? | "7 ilius V exohoc V, corr. o 10 indu-
strium V, correxi — 11 synodi οἷ: sinodus V 18 est scripsi (of.
Miodónski ad. Anonym. adu. aleatorgs p. 71, 8): et V 15 inmortali
ex inmortalem corr. V 16 conscensiens V trisagion V, correxi
18 probans scripsi: probat V — 2I aplo V teo*;et V 22 ingno-
rantes V — 28 earum F, correazi .

bb

20

οι

10

15

20

Epist. LXXVII 1--18. 209

impassibilem et inexterminabilem sicut deum. qui etiam 11
non pepercit, ut deus cum proprio patre, suae carni, dicens
iniquis 'soluite templum hoc et in tribus diebus
resuscitabo illud' ae gi diceret ,soluite morte tabernaculum
Dauid, quod iam per iuoboedientiam cecidit. in quo clementer
inhabito, ut illud de morte resuscitem. non enim, sicut uos
arbitratis, cogitandum est quoniam crucifixus sum ex uirtute
dei, sed ex infirmitate crucifigor. carne enim infirma suspensa
clauisque transfixa sed usque ad me non peruenit, quia hoc
nequit recipere natura mea, ei autem adpropinquare impos-
sibile est. unde nec mortificatus sum diuino spiritu sed morti-
ficatus carne tamquam meo proprio corpore et hoc meo
Spiritu uiuificante, quia, quo soluero, et cum eo uiuificabo.

ne igitur ea, quae creatae meae sunt carnis, mihi iungatis 12

nec creaturam aut facturam aut passionem aut mortem uni
trinitatis introducatis. quod enim erat, et est et erit. nihil
praeter haec uelitis inducere neqne diuinitáte carnem meam
priuetis. sum enim naturaliter eius uerbum. ego donaui ei,
quae mea sunt, non transferens in eam, quae mea sunt,
secundum naturam sed secundum gratiam; et illa, quae eius
sunt, mihi contulit non transponens, quae naturaliter sua sunt,
sed ex ea secundum gratiam fieri uolui tamquam ipsa circum-

amictus animalem hominem. unde eum sim maturaliter dei13

filius, confiteor me esse etiam naturaliter hominis filium

3 Ioh. 2, 19

4 auernaculum V, corre 6 inabito V ressuscitem V " arbi-

. Tramini o? 8 sed ex] incipit rursus B, cf. paginae 194, 18 adnotata

infirmita V . crucis figor B enim om. B 10 nequid VB recipere
natura mea V: natura mea suscipere B 11 necom. B diuino V:sacro B
19 carnes Β me opproprio V, corr. o: proprio meo B 18 spiritum B
quo soluero scripsi: quos uoluero V, quos uoluere B 14 nec B ui-
gatis ne V 16 trinitati B erat V: fuit B 17 uelitis scripst :
uelis V, uel B 18 pribetis V ei..transferens in om. B 19 eam
scripsi: ea VB 20 quea V 22 ex ea V: eius B secundum supra

ea
linea B tamquam circum amictus B 23 natura naturaliter V

XXXV. 14

210 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

ideoque Paulus tamquam deum ait me creatorem esse omnium
dicens, quia siue principatus siue potestates omnia
per ipsum et in ipso creata sunt; tamquam hominem
uero edisserens dixit me esse facturam: considerate, inquit,
apostolum et pontificem confessionis nostrae 5
Iesum, fidelem existentem factori suo. salua enim
14in me est utriusque naiurae proprietas. quapropter qui has
mihi non seruat sed esse me asserit unius naturae, deum
dicit hominem factum ulterius non esse deum, neque increatum
neque impassibilem sed passibilem et absolute desolatum me ?
faciunt eorum, quae mea sunt. quapropter et a me inspirali
sunt auctores fidei consubstantialem trisagion appellare, quo-
niam probatio trinitatis est et diuinae ratiocinationis ostensio,
Arr redargutio et Sabellii obstructio; nam qui ab his seducti
l5fuerant, in recta patrum fide sunt instituti, nune autem 15
digne damnato Petro orthodoxi arrianizant, Sabelliani consti-
tuuntur abnegatores, esse me eiusdem honoris cum patre sed
minorem tamquam ab illo subcincti, ut aequaliter mihi non
dieatur hymnus in trisagio sed erucis mihi passio copuletur
neque in tribus subsistentiis canatur trisagion sed in me *
solum agatur trinitatis hymnus ex eo, quod me in trisagio
isti referunt crucifixum, ne deprehendantur dicere spiritum

9 Coloss. 1,16 5 Hebr. 8, 1 sq.

1 ideoque V: propterea et B 2 qui sine 8 3 homi, B 4 edisse-
rens om. B inquid B, iniquit V 6 existere B salua V: con-
stant (sic B 7 me B:eo V est om. B qui V:p B 8 sedes
se V 9 hominum B non esse ulterius ἐγ». B alterius V
11 facient V quapropter et 84 V: propterea ex B inspiriati B
19 uictores BJ consubstantialiter B apellare V — 18 rationationis B,

racionacionis V, correxi 14 redargicio V sabeli B quiaB isV
15 fidem B 16 post damnato nescio am exciderit Arrio, auctore «el
simile quid — amanizant V 17 me οἷ: mei V, in B patre ras. ez
patre V — l18subcincjcincti Υ αὐ om. Β 19 trisagion VB, correa
copulatur V — 20 subsisitiis cantatur trisagio B 21 solo B me V:
in me B trisagion V 22 isti om. B referant B depre-
hendatur V !

σι

1

1

e

Θι

e

Epist. LXXVII 183—109. 211

sanctum inmortalem propter nos crucifixum. ^ attamen pro-16

posuit et transcendit omnem haeresem Petri mala sententia.
quapropter in examinatione omnium facienda Arriani licet
frustra excusabunt se, sicut et aliae haereses, dicentes *domine,
tu dixisti quia pater maior me est, sicut et Petrus
apostolus docuit dicens: hune Iesum, quem uos cruci-
fixistis, hunc et Christum et dominum deus fecit,
propterea etiam credimus te esse facturam et non consub-
Stantialem — patri. hic autem, de quo sermo est, quid ex-17

'eusabit? qua seriptüra dicet traditum sibi trisagion crucifixum ὃ

quia enim Esaias ait consubstantialiter in trisagio seraphim
trinitatem glorifieare, scimus. non enim ait, quia clamauerunt
Snmortalem patrem, mortalem uero filium', sed consubstanti-

aliter (sanctus sanetus sanetus. num hoc euangelia 18

tradiderunt? sed arguitur ab eis, qui dixerunt: futurum est,
ut filius hominis tradatur ad crucifigendum, οὖ:
oportet multa pati filium hominis, et: implebuntur
omnia, quae scripta sunt filio hominis, et: tradent
eum gentibus et cerucifigent eum, «et»; Iuda osculo
filium hominis tradis? non haec soli apostoli sed etiam
angeli praedicauerunt dicentes: memores estote, quomodo
uobis locutus est in Galilaea dicens quia.oportet

filium hominis multa pati. haec autem dicenda sunt 19

non tamquam alicubi separetur ab eo diuinitas, sed uobis

9 Ioh. 14, 28 6 Act. 2, 86 14 Esai. 6, 8 15 Matth. 20, 18 sq
17 Luc. 9, 22 Luc. 18, 81 18 Matth. 20, 19 19 Luc. 22, 48
21 Luc. 24, 6 sq.

1 adtamen VB proposuit V: transposuit 8 2 transedit V
subsententia B 3 licet om. V 5 et om. B 6 docuit V: ostendit B
uos óm. B erufixistis V - 8 etiam credimus te V: te etiam te
credimus te B facturum V substancialem V 9 quo scripsi,
co V, om. B. quid B: qui V — excusauit VB, corr. o? 10 dicat VB.
correxi libi trisagium V 11 trisagion VB, correri ^ serafin V.
seraphyn B 15 arguetur Υ 17 pati om. B. 18 cripta V fili B
19 et inserui iudas osculum B 20 tradidit 8 se V (corr. o)
21 predicarunt B memor V 24 malicubi V separetur.o?:

separentur V, separaretur B
14:

212 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

suadent, quia diuinitas impassibilis inmortalisque permansit
seorsum et distincte passiones et mortem reddens propriae
carni. unde igitur hoc dogmatizare 'in trisagio crucem'? num ex
patribus? sed etiam ipsi eius accusatores erunt nusquam hoe
asserendo. quapropter cum excusationem non habeat, obmu-

20tescat!* ^ Unde resipisce; uigila, ut permaneas in iudicio
patrum; scito enim, quia neque reges neque potestates neque
principes soluere te poterunt ex aeterno uinculo, nisi conuictus
relinquas temporalem dignitatem, sedens tamquam Iob super
sordes extra ciuitatem. haec est ad te med salutatio secundum ν
deum in Christo Iesu cirea te et non secundum homines.
EXPLICIT EPISTOLA FLACCINI EPISCOPI RODOPAE AD PETRUX ANTI-
OCHENUN.

Cen

(78.)
INCIPIT EPISTOLA ASCLEPIADIS EPISCOPI TRALLENSIS AD EUNDENM κι
PETRUM.

Ecce, karissime, repletus est mundus scandalo expositionis
tuae et regalia sollicita facta sunt et pastores excitati sunt
digne super te luctum inducere. da ergo, deprecor, unam
uocem rectae praedicationis, ut astruas ueritatem in communi s
confitendo filium dei mundo erucifixum et non hune abici-
endum per te et eius nomen, cum aliter peruerse dicitur in

9 cf. Iob 2, 8

1 suadent scripsi: suadens VB inmortalis quae .B — 2 distincte
passionis V 8. docmatizare B cruce V num B: nun V 4 acusa-
tores V 5 quaproter V eum om. V excusatione B abeat V
6 resipiscae V — uigilia VB, corr. o? | iudicium B 7 scio (corr. Hartel)
enim V: sciens B . 8 solueret opoterunt B ex eterno B: et exc| V
10 haec est ad te om. αὶ mea V: ea B 1liesuom. V 12 flac-
ciani B orgoporB V, correxi: rodopensis B anthioé B

48. | B — Berolin. lot. 7*9, Καὶ — Paris. lat. 12098. aliam wer-
8ionem Latinam edd. Merlin 1. c. 3, Fronto 1l. c. 536, Collect. Conal.
15 orrnarENSIS V: om. B 17 ece V . carissime B est mundus
δ V — scandalum B 18 excecati B. 19 lucstus D 2420 ueritate V
21 mudo V . et V: ut B 22 peruersum B

Epist. LXXVII 19 — LXXVIII 1. 213

(78.)

᾿Ασχληπιάδου ἐπισχόπου Τράλλεων πρὸς τὸν αὐτὸν Πέτρον.

Ἰδοὺ, ἀγαπητὲ, πεπλήρωται ὁ κόσμος ἐκ τῆς ἐχϑέσεώς σοῦ σχανδά-

Àoo καὶ τὰ βασίλεια ἐμφρόντιστα γέγονε χαὶ οἱ ποιμένες διεγείρονται

s ἐπαξίως ἄξαι ἐπί σοι ταλανισμόν. δὸς οὖν, παραχλήϑητι, φωνὴν μίαν
ὀρϑοτομίας τοῦ ἐπιπρυτανεύειν caÀv dac ἐν τῷ χοινῷ τοῦ τὸν υἱὸν τοῦ
ϑεοῦ τῷ κόσμῳ χαϑομολογεῖν ἐσταυρωμένον xal μὴ τοῦτον διαῤῥιπ-
τεῖσϑαι διά σοῦ xai τούτου τὸ ὄνομα ἐν τῷ ἑτέρως ἐν διαστροφῇ λέγειν

48. — Graeca e eodicibus edd. Fronto l. c. 536, Binius 1. c. 776.
2. τράλεων ἢ et ante correctionem manus recentioris g: — 5 ἄξαι gh
ἐπὶ cba 7 τῷ κόσμω eo: τὸν κύσμον agh καϑομολογεῖν ex καϑολογεῖν
corr. o man. 2 |

214 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

trisàgio eius ΟἿΣ. numquid tu prior es patrum, qui in
Nieaea conuenerunt, ut definitio tua super eos excellat? sed
ais 'ego propter Nestorium 8 1601 in trisagio crucem, eo quod
ille secernat diuinitatem in crucifixione eius. οὖ quid?
numquid nouus Nestorii sensus est? habuit enim hoc initium ὁ
a Paulo uesanae mentis Samosateno, quem sancti patres in
Nicaea in uita quidem non inuenerunt, dogma uero eius
damnauerunt et cessauit, non quod conscripserint trisagion
erucifixum, quoniam erat hoc eorum notitiae ualde grauis-
simum; unde trisagion quidem in mysteriis solummodo ca- 1
nendum reposuerunt, secundum quod seraphim aiunt, nullam
in hoc adiectionem aut detràctionem agentes. rursum autem
haec impietas renouata et sub impio Photino roborata est et
congregati sanctae memoriae patres Constantinopoli, lieet eum
non inuenissent uiuum, sed tamen dogma ipsius damnauerunt, i5
quatenus nemo sapiat duos filios. unde et unum filium in sua
definitione confessi sunt. numquid trisagion dixerunt propter
nos crucifixum? quia definitionem patrum praecedentium se
secuti sunt, et sequenda eorum dogmata iudicarunt, ut trisagion
in solis mysteriis audiatur impassibiliter, sieut seraphim w
aiunt, et non crucifiaam. | deinde Nestorio inminente et
impia priorum suorum dogmata astruente, hoc est illius
Samosateni atque Photini, collecti propter eum, id est qui
circa beatissimos Caelestinum et Cyrillum tunc ad regati sunt,
impietates huiusmodi restrinxerunt non adponentes in trisagio ss
erucem. an tu uideris horum omnium sapientior existere aut

1 trisagion V — qui B: quod V;/fori.quot in om. B 2. definacio V,
Ccorr.a: defensio B — sed ais V: sedatis B 8 ergo VB, correxé — trisa-
gion V cruce Β 4 sternat B 5 nestori V 6 uesane B, uaesanea V
8 conscripserit B 9 herat V 10 im mysterio V cauendum B 11 sera-
fin V, seraphin B 12 dectractionem V . rursus B [18 renouatas B
fotino Β' 14 congregatis sanctis patribus sanctae memoriae constan-
tinopolim .B 18 definitionum ΒΒ praecidentium B, predencium V
20 inpossibihter B seraphin V, seraphyn B 21 agunt B 22 dog-
matas V illis samositani B 23 fotini V, fotyni B 24 cirillum V,
cerillum B 25 impietatis B restinxerunt DB trisagion V — 26 omi-
num V

10:

15

Epist. LXXVI 2—5. Ὁ 215

ἐν τῷ τρισαγίῳ τούτου τὸν σταυρόν. μὴ σὺ πρῶτος si τῶν. ἐν.

Νικαία πατέρων, ἵνα ἄρξῃ ὁ ὅρος σου ὑπὲρ αὐτούς; ἀλλὰ φής"
»Ἐγὼ διὰ Νεστόριον προσέϑηκα ἐν τῷ τρισαγίῳ τὸν σταυρὸν διὰ
τὸ αὐτὸν παρεξωϑεῖσϑαι ἐν τούτῳ τὴν ϑεότητα ἐν τῷ σταυροῦσϑαι
αὐτόν.“ χαὶ cl; μὴ νεώτερον Νεστορίου τὸ φρόνημα; ἦρξε γὰρ
τοῦτο ἀπὸ τοῦ ματαιόφρονος Φωτεινοῦ, ὃν οἱ ἅγιοι πατέρες οἱ ἐν
Νικαίᾳ ἐν ζωῇ μὲν οὐ χατέφϑασαν, τὸ δὲ δόγμα αὐτοῦ κατέ-

χριναν, o0 διὰ τὸ φράσαι αὐτοὺς τὸ τρισάγιον. ἐσταυρωμένον, ἐπειδὴ

τοῦτο ἣν ἐν γνώσει αὐτοῖς λίαν δύσφορον, Φωτεινῷ δὲ ἐράσμιον"
ὅϑεν τὸ μὲν τρισάγιον ἐν μυστηρίοις μόνοις ἀπέϑεντο φωνεῖσϑαι,
χαϑὰ τὰ σεραφίμι φασι, μηδεμίαν ἐν τούτῳ προσϑήκην ἢ ὑφαί-

Ὅεσιν πράξαντες. πάλιν δὲ τοῦτο τὰ ἀσεβὲς ἀνανεωθϑὲν ἐπὶ τοῦ
Σαμοσατέως λίαν ἱδρύνϑη xai ἐπισυναχϑέντες οἱ ἀἁγιώτατοι τὴν

μνήμην πατέρες ἐν τῇ Καωνσταντινουπόλει εἰ xal αὐτὸν οὐ map-
ἔφϑασαν ἀλλὰ τὸ δόγμα αὐτοῦ χατέχριναν τὸ μὴ φρονεῖν δύο υἷ-
οὖς. διὸ ἕνα καϑωμολόγησαν ἐν τῷ ὅρῳ αὐτῶν υἱόν. μιὴ τὸ τρισ-
dito» ἔφησαν δι' αὐτὸν ἐσταυρωμένον; ὅτι τῷ ὅρῳ τῶν πρὸ αὐτῶν
πατέρων ἐξηχολούϑησαν, καὶ ἔπεσϑαι τοῖς δόγμασιν αὐτῶν ἔχριναν
τοῦ τὸ τρισάγιον ἐν τοῖς μυστηρίοις μόνοις ἐξαχούεσϑαι ἀπαϑῶς
ὡς τὰ σεραφὶμ, xal μὴ ἐσταυρωμένον. πάλιν δὲ Νεστορίου ἄνα-
χαλόψαντος καὶ καταρτίζοντος τὰ ἀσεβῆ τῶν» πρὸ αὐτοῦ
δόγματα, φαμὲν δὲ τὰ Φωτεινοῦ xal τὰ τοῦ" Σαμοσατέως, συνα-

ϑροισϑέντες δι᾿ αὐτὸν οἱ περὶ Κελεστῖνον xol, Κύριλλον ἔπαυσαν

τὰς τοιαύτάς δυσσεβείας οὐχ ἀποϑέντες ἐν τῷ τρισαγίῳ σταυρόν.
ἢ σὺ δοχεῖς πάντων τούτων σοφώτερος εἶνα: ἢ ἔχεσϑαι παρ᾽ αὐὖ-

1 fort. πρότερος ν τῇ Νιχαίᾳ ἢ 2. φησὶν aeogh, correxi ὅ καίτοι

pa τοῦ Νεστορίου gh ofc gh 6 de Photini Paulique Samo-

sateni neglectis 4n hac epistula temporibus ac de correctionibus interpretis
cf. quae exposus Nachrichten der Gesellschaft der Wissensch. zu Gót-
tingen philol.-histor. Klasse 1994' p. 123 8 διὰ τὸ agh: διὰ τοῦ eo
9 γνώσει ex γνώσεις corr. o man. 5 φωτεινοῦ aeo. 1] μηδὲ μίαν gh
18 λίαν agh: πάλιν eo ἱδορύνϑη h: ἰδρύνϑη g, ἡδρύνθη a, ἠδρύνϑη eo
14 τῇ om.eo 15 τὸ μὴ aeogh: fort. τοῦ jy; 16 καϑομολόγησαν ἢ 17 δι'
αὐτὸν agh: δὲ αὐτὸν eo, fort. 5 μᾶς cum interprete 19 μόνοις eo:
μόνον agh 20 σεραφεὶμ h ἀναχύψαντος α 21 τῶν addidi 22 δὲ seo:
δὴ gh 24 τοιασὸς eo δυσεβείας ἢ

8

216 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

sancto spiritu illis, quibus erat scientia, amplius esse plenus?
tua itaque adiectio crucis in trisàgio adposita implacabilie
blasphemia est. ^ uerumtamen et post hos sanctos paires
eum terrae motus grauissimus Constantinopolim adprehendisset,
minor et maior, diues et pauper, seruus et liber ex ea disce- s
dentes in Campo simul concurrerunt, gelu et hieme illue potius
interire quam cum ea ciuitate corruere. quibus clementia dei
parcens reuelauit beatissimo Proclo, ut trisagion propter irae
placationem cum litania canerent, et hoc manifeste non uni
aut secundo notum est factum sed omni mundo. numquid 10
apposuit deus in eo dici crucem? nihil itaque, quia in eius
esset iniuriam. ait. enim dicendum sanctus deus, sanctus
fortis, sanctus inmortalis, miserere nobis. quomodo ergo tu
praesumpsisti adponere crucem ultra deum aut etiam ultra
patres, patrem confundens filio et sancto spiritui, in trisagio τὸ
proferens crucem, quatenus apud te pater non sit pater solum
sed etiam filius, et filius non sit filius solum sed etiam pater,
et sanctus spiritus non sit solum spiritus sed etiam filius?

propterea si quis apponit in trisagio crucem praeter filium
dei, anathema sit. 20

si quis quaternitatem introducit in trisagio apponens post
trinitatem Christum crucifixum, anathema sit.

si quis confundit trinitatem eundem dicens esse patrem et
filium et sanetum spiritum, anathema sit.

$i quis distinguit unam essentiam trinitatis in duas, ana- s
thema sit. |

1 scienci V 2 trisagion VB, correxi 4 aphendis set V: conprehen-
disset B ὅ discendentes V 6 concurerunt V gelu V: et gelu B
hime V ilic B 7 interrire V 8 patens B 9 litanea V, letania B
caneret V 10 numquid B: num V 12 dicendo VB. correxi 14 psum-
sisti V cra V 15 confundis B, sediinras. filioetbis V — trisagionV
16 proferres B 18 spiritus sanctus trsp. Β 19 si quis] incipit K. singulis
damnationibus numeros inde α I usque ad VIIIpraeponens — apponet B
trisagio K: trisagion VB 421 quisque aeternitetem .K — introducat V
in trisagio .K, in trisagion V: om. B 28 eumdem diens V 424 et

dis
sanctum spiritum om. .B ana:lif V — 95 eranguic. B, distingit V

10

15

45

Epist. LXXVIII 6—9. 217

“τοὺς πνεύματος ἁγίου, οἷς ἦν Ἰνῶσις; ἡ σὴ τοίνυν ἀποτεϑεῖσα ἐν

τῷ τρισαγίῳ τοῦ σταυροῦ προσϑήκη δυσμενὴς βλασφημία ἐστίν.
πλὴν χαὶ μετὰ τούτους τοὺς ἀγίους πατέρας δυσφόρων κατα-
λαβόντων τὴν Κωνσταντινούπολιν σεισμῶν μικρὸς καὶ μέγας, πλού-
σιος xal πένης, δοῦλος xai ἐλεύϑερος Ex τῆσδε ἀπαναχωρήσαντες
ἐν τῷ Κάμπῳ ἅμα συνέδραμον κρυμοῦ ic χαὶ χειμῶνι ἐχεῖσε μᾶλλον
ὀλέσϑαι καὶ μὴ συμπεπτῶσϑαι τῇ αὐτῇ πόλει. οὖς φειδοῦς ὁ ϑεὸς
ἀξιώσας φιλανϑρωπευδάμενος ἀπεχάλυφε τῷ μαχαρίῳ Πρόχλῳ
τὸ τρισάγιον εἰς παῦσιν ὀργῆς λιτανεύοντας αὐτοὺς φωνεῖν xol
τοῦτο ἐμφανῶς οὐχ ἑνὲ ἢ δευτέρῳ Ἰνωσϑὲν ἀλλὰ παντὶ τῷ κόσμῳ.
μὴ ἀπέϑετο 6 ϑεὸς ἐν αὐτῷ λέγεσϑαι σταυρόν ; ὅτι οὐδὲν ὁρᾶ εἰς
ὕβριν αὐτοῦ. ἔφη Tap qi oxsty »ϑγιος 6 ϑεὸς, ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος
ἀϑάνατος, ἔλξησον ἡμᾶς.“ πῶς οὖν σὺ eri unas παραϑέσϑαι
σταυρὸν παρὰ τὸν ϑεὸν ἢ καὶ παρὰ τοὺς πατέρας, τὸν πατέρα
συγχέων τῷ vi xol τῷ ἁγίῳ πνεύματι ἐν τῷ τρισαγίῳ φωνῶν τὸν
σταυρὸν ὡς παρά cot μὴ εἶναι πατέρα τὸν πατέρα μόνον ἀλλὰ χαὶ
υἱὸν wal τὸν υἱὸν μὴ εἶναι υἱὸν μόνον ἀλλὰ xal πατέρα xal τὴ
πνεῦμα τὸ ἅγιον μὴ εἶναι μόνον πνεῦμα ἀλλὰ καὶ υἱόν;

διὰ τοῦτο εἴ τις ἀνατιϑεῖ ἐν τῷ τρισαγίῳ σταυρὸν παρὰ τὸν υἱὸν
τοῦ ϑεοῦ, ἀνάϑεμα ἔστω.

εἴ τις τετράδα παρεισφέρει ἐν τῷ τρισαγίῳ παραϑεὶς μετὰ τὴν
τριάδα Χριστὸν ἐσταυρωμένον, ἀνάϑεμα ἔστω.

εἴ τις συγχέει τὴν τριάδα «τὸν» αὐτὸν λέγων εἶναι τατέρα χαὶ
υἱὸν χαὶ ἅγιον πνεῦμα, ἀνάϑεμα ἔστω.

εἴ τις διίστησι τὴν μίαν οὐσίαν .τῆς τριάδος εἰς δύο, ἀνάϑεμα
ἔστω.

ὦ τοῦ σταυροῦ eo: σταυροῦ a, om. gh δυσσεβὴς 60 ἐστί aeogh

T
9 μετὰ aeog: κατὰ ἢ 9 ἀναχωρήσαντες ἢ 6 χρυμοῖς ἃ: «po μοῖς h,

χρυμμοῖς eg, xp yoig o (p superscr. man. 2) ἐκεῖσαι ἢ 7 σὺυν-
ἐπτῶσϑαι eo fort. φειδοῦν 8 ἀξιώσας καὶ φιλανϑρ. 60 9 «oi
τοῦτο... παντὶ τῷ κόσμῳ Om. a 11 ὑπέϑετο eo οὐδὲν ex οὐδενὸς g
man. 2 17 ἀλλὰ’ υἱὸν ἢ τὸν om. ἃ 18 πνεῦμα μόνον trsp. a-

19 ἀνατίϑησιν eo. 21 εἴ τις τετράδα... ἐσταυρωμένον ἀνάϑεμα. ἔστω gh: om.
aeo 2428 εἴ τις συγχέει.. πνεῦμα ἀνάϑεμα ἔστω eogh: om. à τὸν addidi
25 εἴ τις διίστησι. εἰς δύο. ἀνάϑεμα. ἔστω post εἴ τις τὸν ἕνα... υἱῶν ἀνά-.
ϑεμὰ ἔστω (p. 219, 1) trsp. σι 25 εἰς δύο gh: εἰς οὐσίας δύο a, om. eo

218 Ad Petrum Fullonem epistulae spuriae

si quis unum filium secat in dualitatem filiorum, anathema
git.

si quis dei uerbum et carnem dicit unam naturam ignorans
naturarum differentiam, anathema sit.
10 si quis diuinam naturam filii confundit passionibus carnis
eius et non confitetur eum spiritu impassibilem, carne uero
passum, anathema sit.

8i quis dicit dei passibilitatem aut mortem gustasse deum
tamquam ad haec eum bona uoluntate uenisse; cum conuersus
esset, et non confitetur eum tamquam deum non fuisse sub
dominatione mortis, mortem uero mortificasse per carnem
suam mortalem, quam adsumpsit, anathema sit.

credimus enim, quia uita uita est et non recidit in mortem.
tu autem cognosce et abscidere, in quibus inique locutus es.
tamen sit et est dei gratia cum his, qui recte uerbum prae-
dicant ueritatis. EXPLICIT EPISTOLA ASCLEPTADIS EPISCOPI
TRALLENSIS AD PETRUM ANTIOGHENUX.

(49.)
GELASIUS EPISCOPIS PER DARDANIAM.

DILECTISSIMIS FRATRIBUS UNIVERSIS EPISCOPIS PER DARDANIAM CON*
STITUTIS GELASIUS EPISCOPUS. SICUT ETIAM CUNCTIS FRATRIBUS PER

I filium om. B dualitate ΒΚ ὃ unàturam V 5 diuinam natu-
ram V: unam naturam K, naturam diuinan δ 6 eius om. Καὶ im-
passilem X^ — "7 passum VK: passibilem B anathemf V 9. cum
om. B 10 et om. V 12 adsumsit V, sumpsit B 18 werbis credimus
enim numerum VIIII praescripsit K — recedit B et ante correctionem K
morte V 14 absidere B 15 sit VK: sit deus δὶ post uerbum del.
di B 16 ueritatis] desinit K — EPLASOLEPIADIS V episcopi oi. B
17 IRALLENSIS PARTIS CAMPANIAE (leg. Cariae?) Ap B

49. — Dat. anno μὲ widelur 493. 8 — Berolin. lat. 79, quem quae
in hac epistula correxit manus Sirmondi, non cvro. praeterea «erba
inde a his igitur ($nit. $ 3) usque ad damnati sunt (S 7) in duo capi-
tula diwisa traduntur 4n. codice Paris. lat. 12098 — K. | Edd. Car. I?
341; Bar. ad a. 492, 34; Collect. Concl.; BTA I 367; Thiel 335.
19 sq. GELASIUS UNIVERSIS EPIS PER DARDANIAM CONSTITUTIS Sicut B — pan-
DANIAN V 20 frabus V uniuersis supra linea V

b

15

Epist. LXXVIII 10 — LXXIX 1. 219

εἴ τις τὸν ἕνα υἱὸν διχάζει εἰς δυάδα υἱῶν, ἀνάϑεμα ἔστω.
εἴ τίς τὸν ϑεὸν λόγον καὶ τὴν σάρχα μίαν φύσιν λέγει ἀγνοῶν
τῶν φύσεων τὸ διάφορον, ἀνάϑεμα ἔστω.
Ll « Ll

x * * 10
* * * * * x
5
* * * * * x
* * * Li * *

xal γὰρ πιστεύομεν, ὅτι ἡ ζωὴ ζωή ἐστι xal οὐ μετέπεσεν elcll
ϑάνατον. σὺ δὲ Ἰγώσῃ καὶ ἀποχόψῃ, ἐφ᾽ οἷς ἀνόμως εἴρηκας:
10 ἔστω δὲ xal ἔστι τοῦ ϑεοῦ ἡ χάρις μετὰ τῶν ὀρθοτομούντων τὸν
λόγον τῆς ἀληϑείας.

4 aliqua exciderunt

220 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

DALMATIAS DESTINATA EST. Ubi primum respirare fas est a con-
tinuorum tempestate bellorum, quae uel in illis prouinciis uel in
istis temporum qualitas incessanter exercuit, cunctos per Dar-
daniam domini sacerdotes fraternae sollicitudine caritatis duximus

2 adloquendos: primum, quia regimen apostolicae sedis indepti s
strepitu publico, sicut dietum est, retardante commissae nobis
sacrae dispensationis officium propriis, ut mos «crat, litteris
nequiuimus indieare, quo uestra fraternitas de communionis
domini nobiscum munere gratuletur; deinde ut, post tantas
acerbitates incommoditatesque mundanas qualiter inuicem 10
ualeremus, mutuus sermo depromeret; postremo, si qua de
ecclesiasticis referenda sunt causis, quae propter insidias
perpetui hostis pastorali sunt iugiter cireumspiciendae uigi-

9 lantia, significationibus panderemus alternis. his igitur inci-
tati per fratrem et coepiscopum nostrum Ursicinum praesentia 15
dirigere scripta eurauimus, praeeunte gratia salutationis
hortantes, ut magnanimiter auxilio domini tolerando rerum
transeuntium wuastitatem magis esse debeamus adtoniti, ne,
quod absit, perpetuae subeamus uitae dispendium. proinde,
quae catholicae ueritatis poscit utilitas praecauenda, dilectio so

4 uestra paulisper aduertat. apud Graecos, quibus multas
haereses abundare non dubium est, iam ante annos fere qua-
draginta et quinque de domini nostri et saluatoris incarnatione
nata conquaestio est Eutyche quondam presbytero Constantino-
politano in blasphemias proruente, per quas diceret unam να

9 istis V: illis B execuit V 4 caritate diximus V — 5 indeptis
trepitu V 6 dictu V commisse B: commissa V, commissum o?
7 mons B 8 quo V: quam B 9 nu neregratularetur B ut supra
linea B 10 aceruitates VB 12. causis ex causas corr. V 18 circum-
spicienda V 14 alternus is igitur B 16 praeeunti V 17 hortantes X:
ortantes B, orantes V . tollerando B 18 adtoniti VBK: attenti o?
nec B 20 praecauenda VK: dicanda B 2] auertat B — 22 habun-
dare VK .— annosom. K XL«a B 22 et quinque de V: & quique de B,
unde AK 24 conquestio VB . est om. αὶ eutychen K, eutichen V, eu-
thicen B, corr. Car. | quondam VB: quod K . presbytero constantino-
politano K : presbyterum constantinum V, presbiterum constantinopolitane B
25 blapsemias V, blasphemia B proruentem B dicere una B

ET

e

15

Epist, LXXIX 1—6. 221

tantummodo id est solam diuinitatis naturam siue substantiam
in domino lesu Christo credere nos debere susceptae carnis
"ueritate prorsus abolita. — quod utique impium prauumque
commentum Marcionistis Manichaeisque coniunctum totum
sine dubio salutis nostráe solueret sacramentum, siquidem,
quantum et scripturae uenerabilis dicit auctoritas e& maiorum
testatur doctrina nostrorum, redemptorem mundi deum totum
simul deum totumque hominem ex "Maria uirgine fuisse pro-
genitum et huic mundo certum est extitisse conspicuum, sie
passum atque resurrexisse constat a mortuis itaque quadra-
ginta diebus fuisse cum discipulis conuersatum, in caelum
ascendisse plena luce sit clarum eoque modo dietum ad iudi-
€ium angelo testante uenturum, ut et filius hominis, quem
beatus Stephanus martyr a dextris uirtutis dei uidit astantem,
manifestus appareat et, quem compunxerunt, persecutores eius
aspieiant: quod nimirum sine carnis humanae non potest
constare materia, cuius adsumptio glorificata est deitate non
prorsus adsumpta. unde et beatus Iohannes apostolus dicit:
qui negat Christum in carne uenisse, hie est
antichristus, et gloriosus apostolus Paulus, qualem hodie-
que credere debeamus dominum nostrum lesum Christum,
palam professus est dicens: in quo habitat omnis pleni-
iudo diuinitatis corporaliter, quo breui capitulo
simul Arrianam pestem et hane, quam diximus, Eutychianam
eaelesti praedicatione subuertit, quia et nihil minus est, ubi

14 cf Act. 7, 55 — 15 cf. Ioh. 19, 37 (Zachar. 12, 10) — 19 Ioh.
IL 7 -92 Coloss. 2, 9

1 diuinitati K — 2 suscepta BK — 3 impium prauumque BK: impra-
bumque V 4 cognomentum ΒΒ manicheis que Β ὃ saluti nre B
soluere BK — 9 genitum Καὶ est stetisse B 10 itaque V: ita BK
11 uersatum in caelis BK 12 eo quomodo B, et quomodo K' 14 bea-
tum Β ad K 16 conpuncreront B, com punrerunt K — 16 quid Y
1T materiam B. — sbmunpte Cows. 50. ἀτοχρῖ B, antecrhistus AK:
antichristum V — 22 confessus Β 23 quo Thiel: quod VBK capi-
tulos simula crianam Βὲ 24 euticianam .B. 95 peatione subuertet B
est ubi VK: sibi B

222 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

omnis plenaque diuinitas habitare perhibetur et *corporaliter'
exprimendo in ueritate persistere nostri corporis adprobatur.
7 super his autem frequenter ab apostolica sede et per beatae
memoriae sanctum Leonem et per successores eius certum
est Graecos fuisse conuictos, sicut ipsorum cartis, quas apud s
8nos habemus, sine ambiguitate monstratur. ^ nunc uero,
quamuis ipsam pestilentiam non audeant profiteri, eos tarnen,
qui talibus communicauerint meritoque secundum Calchedo-
nensis decreta concilii ab apostolica sede damnati sunt ob-
stinatique in eadem damnatione defuncti, pernicioso furore 10
defendunt et eorum recitationem ecclesiae catholicae moliuntur
ingerere. quibus utique, quod absit, receptis etiam contagium
prauitatis, cui se communione sociarunt, consequenter incurritur,
quemadmodum, quod auertat dominus, si Árrii uel cuiuslibet
haeretici ad ecclesiasticam recitationem nomen admittitur,
9simul et consortium detestabilis erroris adsumitur. unde
quia errorem quidem fatentur sed ea sibi putant communi-
onem catholicam conditione laxandam, ut nomina eorum, qui
praeuarieati sunt, illis in ecclesia recitare sit licitum et non
tam ipsi corrigere quam sinceritatem catholicam inficere s
nitantur contagio perfidorum, dilectionem uestram fraternae
caritatis adfectu non destitimus admonere, ut si qui talia
seminantes ad uestras regiones forte peruenerint, modis
omnibus exeludantur uobisque cum sede beati apostoli Petri,
sicut a patribus nostris est tradita, inlibata communio atque ss
l0ex omni parte inconuulsa perduret. certe, si quis aures
uestras de hac crediderit subreptione pulsandas, sollicitudine

Led

1 omni K diumtatis K 2. exprimende V in om. K 8 per K:
om. VB . sanctae memoriae beatum BK ὅ conuinctos VK . char-
tis K, partis V quos V 6 monstrantur V tunc K 7 audeat K
8 communicauerunt Tiel 9. damnati sunt gxPLiciT K 10 defunctis
pernicioso se errore B 11 recitacione V 12 quibus B: quod V
utique om. B receptis V: recitatis B 18 sotiarum V . incuritur V
14 quod admodum αὶ aduertat B — uelom. B 16 adsummitur V
17 quidem supra linea V | eam B 18 laxanda V 22 destituimus B
quit alia V — 28 peruenerit B 25 illi beata B 27 hanc B

. οἵ

10

15

30

Epist. LXXIX 7 — LXXX 1. 228

pastorali ad nos quantocius referre properetis, ut. communi
studio catholicoque tractatu pro domo unius domini cuncti
eatholiei conferant sacerdotes: ut et, quae orthodoxae defini-
tioni competunt, intemerata seruentur et, quatenus errantibus

deceat subueniri, rationabili deliberatione noscatur. haecll

autem uestra dilectio etiam ad contiguas sibi quasque prouincias
uicinosque pontifices prudenter faciat peruenire, ut ecclesiarum
praesules uniuersi ueritatis instructione. percepta mortiferam
declinare ualeant fa)sitatem. ^ ET suBscRIPTIO: Deus uos in-
colomes eustodiat, fratres, carissimi.

(80.)

DOMINO SANCTO APOSTOLICO ET BEATISSIMO PATRI PATRUM GELASIO
PAPAE URBIS ROMAE HUMILES EPISCOPI DARDANIAE. Saluberrima
apostolatus uestri praecepta Tryphone uiro religioso filio nostro
deferente qua oportet deuotione suscepimus et maximas deo
Qmnipotenti et beatitudini uestrae referimus gratias, quod nos
pastorali admonitione et euangelica doctrina uisitare dignatus
es, domine sancte apostolice et beatissime pater patrum.
desiderii enim et uoti nostri est iussionibus uestris in omnibus
oboedire et, quemadmodum ἃ patribus nostris accepimus, sedi
apostolicae, quae uitae et meritis uestris delata est, intemeratas
seruare atque religionem orthodoxam, euius estis praedicatores,
fideli et inculpata deuotione, prout rusticitatis sensus patitur,

lquàtocius V properitis B 2. catholicoque ex catholicaque corr. V
contractatu B 8 definitioni ex definitiane corr. V 5 noscuntur V 6 ἃ
conticuas B 7 ut B: ut ad V 9 falsitatem zxerLicir DB reliquis omissis

80. Dat. ni fallor anno 494. ΒΒ — Berolin. lat. 79. — Edd. Car.
I? 342; Bar. ad a. 492, 32; Collect. Concil.; Thiel 348. 12 titulo do-
mino etc. praefigit RESCRIPTUM EPORUM DARDANIAE PP GELASIO B petri B
14 triphone V. trifone B uero Β 15 quo B de omnipotenti 8
17 angelica B 18 sanctae et apostolicae et beatissime JB 19 nostris B
20 nris V . sedis Bar. 21 post delata est initio foli 42 syllabas
lata est repetit qui hic incipit librarius secundus V — intemeratas scripsi
(8cil. iussiones): intemerata V.B, «praecepta» intemerata Bar. 22 ger-
uare V Bar.:seruire.P huius B. 23 fideli//l/ (eras. 8) V — tristicitatis B,
«nostrae» rusticitatis Bar.

294 Episcopi Dardaniae ad Gelasium

custodire. ^ Eutyehetis enim uel Petri Ácaciique et omnium
sectatorum eius atque consortium uelut quaedam pestifera
contagia ante uestram quoque uitauimus iussionem et multo
magis nune post admonitionem sedis apostolieae ab eadem
nos pollutione necesse est abstinere et, si qui alii eiusdem
Eutychetis sectam uel Petri et Acacii aut secuti sunt aut
sequentur uel eorundem se complicibus atque consortibus
aestimant inmiscendos, ἃ nobis, qui sedi apostolicae secundum
diuina praecepta et patrum statuta inculpatim seruire deside-
ramus, omni ratione uitandi sunt. οὖ si qui forte praua
intentione, quod neque arbitramur neque optamus, a sede
apostolica se crediderint segregandos, ab eorum nos alienos
esse consortio profitemur, quoniam, ut dictum est, patrum in
omnibus custodientes praecepta et inuiolabilia sacrosanctorum
canonum instituta sectantes apostolicae et singulari illi sedi
uestrae communi fide et deuotione parere contendimus. et
quoniam suggerendi nobis fomitem pro insita sibi benignitate
beatitudo uestra concessit, aliqua memorato Tryphoni uiro
religioso filio nostro praeceptorum uestrorum portitori sugge-
renda mandauimus et, ut suggestionom eius, quantum arbi-
tramur, iustam et rationabilem pro supplicatione nostra libenti
animo apostolatus uester dignetur admittere, fusis precibus
exoramus, quod «si» supplicatio nostra meretur effectum,
unum ex angelica sede uestra cum saepe dicto uiro religioso
ad nos usque praecipite destinare, ut sub eius praesentia,
quae fides orthodoxa et uestrae iussionis sinceritas postulat,
ordinentur. ^ ET sUBSCRIPTIo: Iohannes episcopus ,sacro-

1 euthices B acaci quae B 2 petis fera B 4 et ab Car.

6 eutichetis V, euchieif B secta B 7 completicibus μέ wid. B
9 statuta inculpatim B: instatuta inculpati V 11 obtamus V 12 credi-
derit B 14 sacrosanctum B — 15 instatuta V illius VB. corr. o?
16 communi fide V: communioni B parare B 17 post insita eras.
nobis V. 18 triphoni V, triffoni ΒΒ. 19 portioris B ut om. B
sugestionem V 22 amittere V 28 si inserui: om. VB . mereatur B
26 fide B postular V 27 ordinetur VB, corr. Bar. et om. B
suscriptio V sanctae B

fub

Epist. LXXX 2 — LXXXI 2 225

sanctae eeclesiae Scopinae metropolitanae ciuitatis huic re-
seripto ἃ nobis dato consentiens ad omnia, quae superius con-
tinentur, manu propria subscripsi. ^ Samuhel episcopus ut
supra subséripsi. —Bonosus episcopus ut supra subscripsi.
Uerianus episeopus per Ualentinum archidiaconum ut supra
subscripsi. — Faustinus episcopus ut supra subscripsi. Ursi-
einus episcopus ut supra subseripsi.

(81.)

INCIPIT PAPAE GELASII EPISTOLA AD LAURENTIUM DE LIGNIDO.

In prolixitate epistolae dilectionis tuae magno mos gaudio
replesti in ea parte, in qua dietum est, quod in Thessalo-
nicensi ecclesia uel in aliis similiter recitata epistola decessoris
nostri de excessibus Acacii cuncti eidem anathema dixerint
nec quisquam communioni praeuaricatoris sese miscuerit.
unde quia nos admones dilectione fraterna, ut uelut medicinam
quandam fidei episcopis per Illyricum uel aliis ministrare
debeamus, quamquam hoc copiosissime factum sit a beatae
recordationis decessore nostro, et quia mos est Romanae ec-
clesiae sacerdoti nouiter constituto formam fidei suae ad
sanctas ecclesias praerogare, haec eadem compendiosa nimis
breuitate studui renouare, ut, sub qua fide uiuendum sit,
seeundum statuta patrum in hae nostra epistola propter

l subscripto Β — 2 contimentinentur ΒΒ 6 utroque loco et 7 sub-
scripsi V: scripsi B 68. ursinus V — 7 subscripsi πχρὲ V.

Sl. 8 -- Berollat.79. uerba inde a p. 226, 1 confitemur ergo usque
ad p, 227, 2 proprium. templum et ide a p. 227, 4 numquam autem
usque ad p. 227, 6 benignitatem in tría capitula diuisa extant etiam in cod.
Paris. lat, 12098 (— K), qui ea adfert ut scripta ab Anastasio papa ad
Ursicinum; qua de re cf. Thielium p. 82 sqq. — Ediderunt epistulam Car.
15 389; Bar. ad a. 492, 30; Collect, Concil; BTA I 265; Thiel 624.
9 epistola om. B — Lurentium B de Lignido om. B 11 repleti B
im tesalonicensi 2: in? salonicensi V —— 13 dixerint V: direximus B
14 ne B communionis V sese V: esse B xmíeuer: V — 15 am-
monis B dilecione V 16 quandam B et im marg. V man. 2: qhd& V
iliricom Y.B ministrare om. Β 18 mons B 890 prorogare B
eamdem Β 92 hane nostram epistolam V

XXxv. 15

226 Gelasius I. ad Laurentium de Lignido

breuitatem .sine fastidio lector agnoscat. ^ confitemur ergo
dominum nostrum lesum Christum filium dei unigenitum
ante omnia quidem saecula sine principio ex patre. natum
secundum deitatem, in nouissimis autem diebus de sancta
uirgine Maria eundem inearnatum et perfectum hominem ex
anima rationali et corporis susceptione, homousion patri
Secundum deitatem et homousion nobis secundum humanitatem.
duarum enim naturarum perfectarum unitas facta est ineffabi-
liter. — propter quod unum Christum eundem filium dei et
hominis unigenitum a patre et primogenitum ex mortuis
confitemur, scientes quod quidem coaeternus suo patri secundum
diuinitatem, secundum quam opifex est omnium, et dignatus

est post consensionem sanctae uirginis, cum dixit ad angelum .

ecce ancilla domini, fiat mihi secundum uerbum
tuum, ineffabiliter sibi ex ipsa aedificari templum et istud
Sibi uniuit, quod non coaeternum de sua substantia e' caelo
detulit corpus sed ek massa nostrae substantiae, hoc est ex
uirgine. 06 accipiens et sibi uniens mon deus uerbum in
carne uersus est neque üt fantasma apparens, sed inconuerti-
biliter et incommutabiliter suam conseruauit essentiam, pri-
mitias naturae nostrae sibi uniuit. nam principium deus uer-
bum has nostrae naturae primitias per multam sibi bonitatem
unire dignatus est: qui non permixtus sed in utrisque sub-
Stantiis unus et ipse uisus secundum quod scriptum esi:,
soluite templum istud et in tribus diebus resus-

14 Luc. 1, 88 25 Ioh. 2, 19

4 in om. K 6 εἰ 7 omousion VK 10 primogenitum B

11 quoaeterno K «sit» suo Car. 1 aedificari scripsi: aedificaui V,
aedificauit BK, aedificare Tielio teste cod. leswit. Paris. 569 (Ὁ)
istud B: est ut (om. et ὃ) K, statim Thielio teste (Ὁ) édem Paris., om. V
19 cane VBK: carnem Car. — fastama B, phantasmata Καὶ 20 et

om. K assentiam B —forl.«ac» primitias 21 nostrae naturae trep. K
22 primitias om. B per BK: om. V 298 uniri Καὶ qui VB: quia K

| ntriusque B 24 unus BK: nus V relicto antea spatio 2 fere litterarum
uisus VK: uerus B 25 istud VB: hoc K cum Vulgata — suscitabo K

Epist: LXXXI 8—7. 997

citabo illud. seluitur enim Christus. Iesus secundum meam
substantiam, quàm suscepit, et solutum suscitat propritm
templum, hoc ipse secundum diuinam substantiam, secundum
quam et omnium artifex est. numquam autem post resurrecti-
5 onem unitionis nostrae naturae discessit a proprio templo nec
discedere potest propter ineffabilem suam benignitatem, sed
est ipse dominus lesus Christus et passibilis et impassibilis,
passibilis secundum humanitatem, impassibilis seeundum diuini-
tatem. suscitauit igitur suum templum deus uerbum et in
«o 80 naturae nostrae resurrectionem et renouationem operatus
est. et hanc dominus Christus, postquam resurrexit a mortuis,
discipulis suis ostendebat dicens: palpate me et uidete,
quoniam spiritus carnem et ossa non habet, quem-
admodum me uidetis habere, non dixit quemadmodum
ss» me dicitis esse" sed 'habere', ut et qui habet et qui habetur
considerans, non permixtionem, non conuersionem, non muta-
tionem sed unitatem factam respicias. propterea et fixuras
elauorum et punctionem lanceae demonstrauit et cum disci-
pulis manducauit, αὖ per omnia resurrectionem nostrae naturae
39 in se renouatam doceret, et, quia secundum beatam diuinitatis
substantiam inconuertibilis, incommutabilis, impassibilis, in-
mortalis, nullius indigens, perficiens omnes passiones, οὗ per-
misit proprio inferri templo, quod uirtute propria suscitauit,
et per propriam perfectionem templi sui renouationem nostrae
45 naturae operatus est. qui autem dicunt subtilem hominem
Christum aut passibilem deum aut in carne uersum aut non

12 Luc. 24, 39

1 Iesus Christus trsp. B meam VK: eam B 3 hoc V: os B
4 post VB: per Thiel — llillilresurrectionem V : resurrectionis B 6 digni-
tatem teste Thielio cod. lesuit. Paris. supra commemoraius Ἢ est post
passibilis trsp. B — 9 deus uerbum em. B 11 ante dominus alterum
dominus del. V Christus «noster deus» Car. 14 quemammodum B
15 dicitis V.D: fort. unidetis 16 conuersationem VB, eorr. Car. 17 figu-
ras V 18 punctione B, functionem V 19 resurrectione B 20 et om. B
beatam memoriam diuinitatis B 22 indigentes B et VB: se Car.
'26 carnem uerum B. non om. B | |

| 15*

6

298 Agapetus episcopus Iustiniano Augusto

eounitüm habuisse corpus aut de caelo hoc detulisse aut
fantasma esse aut mortalem dicentes deum uerbum indiguisse,
uta patre resuscitaretur, aut sine anima corpus aut sine sensu
hominem suscepisse aut duas substantias Christi secundum
permixtionem confusas unam factam fuisse substantiam et
non confitentes dominum nostrum Iesum Christum duas esse
naturas inconfusas, unam autem personam, secundum quod
unus Christus, unus idem filius, istos anathematizat catholica
8et apostolica ecclesia. ^ haec ergo sunt, frater dilectissime,
quae pro antidoto nos debere mittere flagitasti, quod nullus 1
amarum neque dulce noxium uidendum refugiat. nam et de
nostro conuentu disposueramus quosdam dirigere, si ratio id
temporis fieri permisisset. quod facere credimus oportune,
eum illaum partium correctio ad nos iuuante domino lega-
9tione plenissima, sicut confidimus, fuerit nuntiata, sperantes 16
eliam de dei nostri misericordia, ut huic praedicationi nostrae
clementissimus et Christianissimus imperator unanimitatem
suam auxiliumque coniungat, quatenus pro fide, qua pollet,
in illis regionibus coherceat, qui nouis quaestiunculis e£ secun-
dum elementa mundi, sicut uas electionis ante praedixit, s»
superflua uanaque concinnant nolentes contineri salutaribus
lOdisciplinis. sed uos, sicut ait idem apostolus, non ita
didicistis Christum, si tamen illum audistis et
in illo docti estis, sicut est ueritas in Iesu, quam
utique 1116 adprehendere poterit, qui orthodoxorum patrum, s

v

19. Coloss. 2, 8 22 Ephes. 4, 20 sq.

lconuitum B 2. phantasma V 8 apare resuscitaretur V, a patre.
suscitaretur B — 5 factum B 9 ffs dilectissime B [10 anthidoto V
debe B 1] aüárum V . uidendo Hartel refugie V 12 diregere B
18 oportunae.B 14 ad nos..confidimus om. B 15 fuerint B. 17 christi-
anianissimus B - 19 eoercest B qui nouis scrépsi: qui nobis B,
quin tuis V . 20 tuas electiones B 21 uanaque ez uana te corr. Β΄
concinant B contineris B 23 dedicistis B 24 est V: es B
iesum V 25 qui B: que V

Epist. LXXXI 7 — LXXXII 8. 229

sicut saepe iam dictum est, obseruauerit instituta. ^ deus te
incolomem custodiat, frater karissime:

.(82.)
. AGAPITUS EPISCOPUS IUSTINIANO AUGUSTO. Gratulamur, uene-
5 rabilis imperator, quod tanto catholicae fidei ardore succenderis,
ut omnibus piissimae uitae uestrae temporibus piam sollici-
tudinem circa seruandam augendamque ecclesiarum concordiam
clementer adhibeas et unam fidem suaque per omnia firmitate
consimilem omnibus populis Christianis cupias praedicari.
10 nec mirum in eiusmodi clementiam uestram placita deo cogi- 2
tatione persistere, cum non alius imperii uestri beatior sit
proueetus quam religionis augmentum. quapropter libenti hoc
ei prophetiea uoce cantabo: repletum est gaudio os
nostrum et lingua nostra exultatione, quod florentis-
i15. simum principatum uestrum diuinis cotidie conspicimus bene-
ficiis adornari. cupis etenim, uenerabilis iniperator, ut tuae 9
pietatis epistolam de fidei uestrae expositione nuper ad beatae
memoriae decessorem nostrum Iohannem Romanae sedis anti-
stitem per Hypatium atque Demetrium episcopos destinatam
80 et a praefato praesule roboratam nostra quoque auctoritate
firmemus: laudamus, amplectimur; non quia laicis auctoritatem
praedicationis admittimus sed quia studium fidei uestrae
patrum nostrorum regulis congruens confirmamus atque robo-
ramus, per quod iam et unitas prouenit ecclesiae et reliqua
36 catholicae membra ecclesiae ad eius conpagem uestrae christi-

13 Psalm. 125, 2

l iam sepe írsp. V instituta zmxpLicir reliquis omissis B

82, Haec epistula una cum inserta ea, quae hic omissa est, Iustini-
ani ad Agapetum epistula Ante tempus complectente eiusdem. Iustiniani
ad Iohannem papam litteras Reddentes honorem inéegra legitur sub
"^. 91, ubi quae occurrunt lectiones wariae hic littera V* sigmificaw.
de tempore et editionibus cf. epistulae 91 praenotata. 8 sua que V

firmitate V^: firmate V 14 met V 15printipatum V 16 tuae V^:
iua:/V 19 ypatium V 20 roboratam V*: roboratum V

280 Uigilii constitutum de tribus capitulis

anitatis constantia reditura confidimus. ^ cuius professionis uel
epistolae uestrae tenorem inferius adnectentes studium, quod
cirea deum integre geritis, nostra auctoritate firmamus, prae-
dicantes huiusmodi fidem" omnibus patrum nostrorum regulis
conuenire ei apostolicae sedis concordare dogmatibus, consti-
tuentes, ut si quis nostrae catholicae fidei contraire tempta-
uerit, quam pro submouenda haereticorum suspicione paternis
regulis consonantem praesenti definitione firmamus, a sancta
communione efficiatur extraneus. unde et Cyrum eiusque
sequaces iam ante pro hac insania ab ecelesiae catholicae
communione suspensos et in sua hactenus perfidia permanentes,
nisi sub satisfactione canonica doctrinam apostolicam fuerint
consecuti, nullatenus patimur eos sacrae communioni restitui
Sed etiam ut haereticos anathemati subicimus. dignum etenim
iudicamus, ut qui nostris constitutionibus parere contempserit,
ecclesiasticum. statum puritatemque non maculet. textus autem
epistolae hic est.

| (83.) |

GLORIOSISSIMO ET CLEMENTISSINO FILIO IUSTINIANO AUGUSTO UIGI-
LIUS EPISCOPUS. Inter innumeras sollicitudines, quibus oneratur
imperiale fastigium, laudabile clementiae uestrae cognoscimus
esse propositum, per quod summotis omnibus discordiae

v

seminibus, quae in agro dominico humani generis inimicus .

asperserat, uniuersos domini sacerdotes praemissis ad testi-
monium conscientiae suae professionibus, per quas sanctorum
patrum et uenerabilium quattuor synodorum ac praesulum
sedis apostolicae inhaerere definitionibus atque iudiciis mon-
Strarentur, ad unitatem atque concordiam restituere properastis.
quarum professionum forma ut ecclesiasticae pacis amplec-

2 studium corr. er studius V — 7 suhmouend& V, corr. o 9 eius
que V llsuspensos V*:suspensus V actenus V 16 puritatem que V

88. Dat. die 14 Mai a. 553. Edd. Bar. ad a. 553, 50 et
Collect. Concil. 19 -Ῥ aLomrosissmeo V — 1ussrINiANO V 20 numeras TV,
corr. o? — honeratur V 21 cognouimus Bar. .29 formam Bar.

*

10

Epist. LXXXII 4 — LXXXIII 6. — 281

tendum posteritati tradatur exemplum, praesenti, quemad-
modum se habeat, insertam paginae declaramus.

EXEMPLAR PRIMAE PROFESSIONIS QUAM AD SANCTAM EUPHI-
ΠΑΝ FECERUNT. Omnes quidem fideles, maxime uero dei
sacerdotes pacem οὗ sanclificationem sequi cum omnibus opor-
let, sine quibus nemo secundum apostolum uidebit dominum. et
nos igitur apostolicam sequentes doctrinam et festinantes concor-
diam ecclesiarum seruari praesentem facimus libellum. in primis
quattuor sanctas synodos patresque, qui in isdem synodis conse-
derunt, Nicaenam trecentorum decem et octo, Constantinopolitanam

" centum quinquaginta, Ephesenam primam ducentorum (in qua in

1

^v

20

δι

legatis suis atque uicariis, id est beatissimo Cyrillo Alexandrinae

urbis episcopo et Arcadio et Proiecto episcopis et Philippo pres-

bytero, beatissimus Caelesünus papa senioris Romae noscitur prae-
sedisse) et Calcedonensem sexcentorum triginta sanctorum pairum
suscipimus et per omnia et in omnibus, quaecumque in omnibus
gestis Calchedonensis concilii aliarumque praedictarum synodorum,
sicut in isdem quaituor synodis scrjptum inuenitur, communi con-
sensu cum legatis atque uicariis sedis apostolicae, in quibus iuxta
tempora sua prodecessores sanctitalis uestrae beatissimi papae
senioris Romae ipsis synodis praesederunt, tam «de» fide quam
de aliis omnibus causis iudiciis constitutionibus aut dispositionibus

"definita aut iudicata uel constituta siue disposita sunl, inconcusse

inuiolabiliter inreprehensibiliter atque inretractabiliter sine adiectione
uel inmutatione aliqua nos promittimus secuturos nec quicquam
contrarium, quod ad earum reprehensionem et retractationem uel
permutationem siue iniuriam sub qualibet occasione uel nouitate
pertineat, ammissuros aut tale aliquid praesumentibus consensuros:
sed quaecumque communi consensu cum legatis aique uicariis
sedis apostolicae orthodoxa esse ibidem dicta sunt, ea orthodoxa
ueneramur aíque suscipimus; quaecumque anathematizauerunt uel
damnauerunt, et nos anathematizamus atque damnamus et uniuersa,
sicut in isdem synodis communi consensu cum uicariis sedis apo-
stolicae iudicata aut definita uel constituta siue disposita lecta

9 sq. cf. Hebr. 12, 14

l posteritate V, correxi: posteris Bar. 2 habet inserta Bar. pa-
gina V, correxi — 8 xxPLAR V, corr. o SANCTA EUPHIMIA V, correzi:
S. Euphemiae templum Bar. 8 seruare Bar. at cf. p. 235, 8 impleri
9 sancta V, corr. Bar. hisdem V 12 uicanis V, corr. o 18 epi-
scopis Bar.: episcopo V phylippo V 14 noscitur ez nocitur corr. V
18 hisdem V 21 de add. Bar. 25 imminutione Bar. 88 hisdem V

232 Uigilii constitutum de tribus capitulis

inueniuntur, inretractabiliter atque impermutabiliter conseruamus.
7 8ed et beatae recordationis papae Leonis epistolas et sedis apo-
stolicae constituta, quae tam de fide quam de firmitate supra dic-
tarum quattuor synodorum processerunt, nos in omnibus secuturos

seruaturosque promittimus, anathematizantes omnem hominem ads

ordines et dignitates ecclesiasticas pertinentem, quicumque conira
ea, quae superius promisimus, sub qualibet occasione uel alter-

8 catione uenire temptauerit. libellum autem in causa trium capi-
tulorum, de quibus quaestio nata est, contra con$titutum piissimi

" principis et beatitudinis uestrae ego quidem nullum feci sed uolo
atque consenlio, ut omnes libelli, qui facti sunt, sub hac forma

9 beatitudini uestrae reddantur. ^ de iniurüs aulem, quaecumque
beatitudini et sedi uestrae factae sunt, eas quidem non feci sed,
quia pro pace ecclesiae modis est omnibus festinandum, uelut si
eas fecissem, ueniam postulo. quia uero tempore discordiae excom-
municatos uel non receptos a beatitudine uestra in communione
suscepi, pariter ueniam postulo.

10 In hae forma fecerunt Menas Constantinopolitanus episcopus,
Theodorus Caesareae Cappadociae, Andreas Ephesenus, Theo.
dorus Antiochiae Pisidiae, Petrus Tarsensis, sed et multi alii
idem fecerunt.

. 11 ITEM EXEMPLAR PROFESSIONIS QUAM RESIDUI EPISCOPI THEO-
PHANIORUM DIE NOBIS FECERUNT. Scientes, quantorum bono-
rum causa est pax dei custodiens corda οἱ sensus fidelium

10

et colligens eos ut unum idemque sapiant in recta fidei con- ss

fessione et ad perficienda diuina mandata, et propitium deum
12faciens in his, quae recta sunt, concordantibus: ideo festinantes
unitatem conseruare ad apostolicam sedem uestrae beatitudinis
manifestum facimus, quod nos semper conseruauimus et conseruamus

15 excomunicatos V 16 communioaem Jar. 20 tharsensis V
22 mxpPLAR V 28 Scientes etc.] legstw» haec professio etiam in. Actis
concilis quinti Constantinopolitani (Mansi IX 1986): contuli, qui extant
codices, C1 — Paris. lat. 16832 et C? — Sangall. 672, quorum con-
sensum significabo littera C non fere adnotatis utriusque proprüs men-

. dis lewioribus (C3 — codex Bellouacensis Baluei$ πο deperditwus);
Gr — eiusdem formae 4n. concilio recitatae tenor Graecus (Mansi IX
185), quem saepius cum V stare contra C facile widebis — 25 in recta
fidei confessione VC: ἐν. τῇ περὶ τῆς ὀρϑῆς πίστεως ὁμολογίᾳ Gr 29 con-
seruauimus et conseruamus V, ἐφυλάξαμεν καὶ φυλάττομεν ΟὙ.: et serua-
uimus et seruamus C

LI

Epist. LXXXIII 7—17. 238

fidem ab initio traditam a magno deo et saluatore nostro Iesu
Christo sanetis apostolis et ab illis in omni mundo praedicatam
οὐ a sanctis patribus explanatam et maxime ab his, qui in sanctis
quattuor synodis congregati sunt: quos per omnia et in ommibus 13
sequimur et suscipimus, id est trecentos decem et, octo sanctos
patres, qui Nicaeae congregati sunt et sanctum symbolum siue
mathema fidei exposuerunt et Arrianam impietatem anathematiza-
uerunt et eos, qui eam sapuerunt uel sapiunt; suscipimus autem 14
et centum quinquaginta sanctos patres Constantinopoli congregatos,
qui idem sanctum mathema explanauerunt et de deitate sancti
spiritus dilucidauerunt et haeresem Macedonianam spiritum sanctum
impugnantem et impium Apollinarium condemnauerunt cum his,
qui eadem illis sapuerunt uel sapiunt; suscipimus autem et sanctos ]5
ducentos patres in Ephesena prima synodo collectos, qui per omnia
secuti sunt idem sanctum symbolum siue mathema et condemna-
ueruüt Nestorium impium et scelerata eius dogmata et eos, qui

similia ei aliquando sapuerunt uel sapiunt; ad haec autem ]6

suscipimus ef sexcentos triginta sanctos patres Calchedone congre-
gatos, qui etiam ipsi per ommia consenserunt praedictis sanctis
tribus synodis et secuti sunt praedictum symbolum siue mathema
a trecentis decem et octo sanctis patribus expositum et a centum
quinquaginta sanctis patribus explanatum et anathematizauerunt
eos, qui aliud praeter praedictum symbolum praesumunt docere
aut exponere aut tradere sanctis dei ecclesiis, condemmauerunt
antem et anathematizauerunt et Eutychen et Nestorium et impia
eorum dogmata et eos, qui similia eis sapuerunt uel sapiunt. ^ his]7
ita se habentibus certum facimus, quod ommia, quae a praedictis
sanctis quattuor synodis iudicata et definita sunt, et seruauimus
ei seruamus, quia etsi per diuersa :tempora praedictae sanctae
quattuor synodi factae sunt, tamen unam eandemque confessionem
fidei seruauerunt et praedicauerunt. suscipimus autem et amplec-
timur et epistolas praesulum Romanae sedis apostolicae tam ali-

lini V,cor.a — 820m. C — inom. ὁ. 5 sequimur, V,
ἀκολουϑοῦμεν Gr: amplectimur C — 7 mathema C: anathema V — ama-
nam V, cor. o! 8 eam V, ταύτην Gr: similia eis C — 9 constantino-
polim V et C! man. 5. 10 sanctis V — '1l heresem VC!: heresin C?
machedonianam V — sanctum spiritum C — 18 eadem V, τὰ αὐτὰ Gr:
similia C ^ 14 ephesana prima synodo V, hephesia prima synodo C*
ephesenam primam synodum C! ^ — congregatos C — 16 scelerata V:
impia C (τὸν ἀσεβῆ καὶ τὰ pooapk Gr) 92 et om. C! — amathemati-
zauerunt Y 86 eutichen V, euthicem C! 82 et apostolicae ΟἹ

234 Uigilii constitutum de tribus capitulis

orum quam Leonis sanctae memoriae de recta fide scriptas et de

18 quattuor sanctis concilis uel de uno eorum. — cum igitur praedicta
omnia et seruauimus et seruamus et in isdem nobis ipsis inuicem
consentimus, necessarium est conferri de tribus capitulis, unde
quibusdam quaestio nata est, et ideo petimns praesidente nobis
uestra beatitudine sub tranquillitate et sacerdotali mansuetudine
sanclis propositis euangeliis communi tractatu eadem capitula in
medio proponenda quaeri οὗ conferri οἱ finem quaestioni imponi
deo placitum et conuenientem his, quae a sanclis quattuor conci-
liis definita sunt, quoniam ad augmentum pacis οὐ concordiam
ecclesiarum pertinet, ut omni de medio dissensione sublata, quae
ἃ praedictis quattuor sanctis concilis definita sunt, inconcussa
seruentur, sanctarum synodorum reuerentia in omnibus custodita.
his autem et subscripsimus.

19 In hunc modum fratres et coepiscopi nostri Eutychius Con-
stantinopolitanus, Ápollinaris Alexandrinus, Domninus AÁptiochiae
Syriae, Helias 'Thessalonicensis, sed et ceteri, qui primam
professionem non fecerunt, in hac secunda professione aut
suscripserunt aut seorsum eandem fecerunt.

20 His igitur ita dispositis optauimus quidem, uenerabilis
" imperator ut, sicut frequentissime supplici prece poposcimus,
euntes ad quemlibet Italiae locum aut certe ad Siciliam
conuocatis ad nos Africanae et aliarum prouinciarum Latinae
linguae sacerdotibus uel ecclesiae nostrae sacratis ordinibus
secundum consuetudinem tractgremus et de quaestionibus
trium capitulorum pietati uestrae redderemus plena deliberatione

21]responsum. quod quia fieri serenitas uestra non adnuit, hoc
interim noseitur constitutum, ut oblatis a nobis mansuetudini
uestrae nominibus de supra scriptis, prouinciis, qui nobiscum
ad tractatum adhiberentur, antistites clementia uestra faceret
aduenire. eui dispositioni item praebuimus ecclesiasticae pacis

22amore consensum. postea uero hoc magis cum consensu fratrum

2 sanctis quatuor C! — uel uno C 48 et (nom et si) in etiam C
hisdem V: his C, τούτοις Gr 7 própositis sanctis érsp. C 8 conferri ΟἿΣ
εἰ teste Baluzio C*, ἀντιβκηϑῆναι Gr: confiteri VC! 10 pàapacis V

15 eutichius V — 16 apollenan V . 17 tesalonicensis V . 98 interim
Scripsi: iterum V 30 tractandum Bar. 31 item Bar.: idem V

25

80

QU .

1ὅ

«28

Epist. LXXXIII 18—26. 235

nostrorum istarum partium episcoporum nuper ante sanctum
paschae diem pietas uestra constituit, αὖ exaequato numero
his pontificibus, qui in Constantinopolitana urbe praesentes
sunt, de tribus capitulis, ex quibus quaestio uertitur, secun-
dum superius designatam fratrum nostrorum episcoporum pro-

fessionem deberemus inire tractatum. ^ sed quia, dum θᾶ, 28

quae pro conseruanda ecclesiarum pace cum fratribus nostris
fieri uestra dispositione conuenerant, festinaremus impleri, ut
habita salubri deliberatione communiter et propter informan-
dam uniuersalem ecclesiam cunctis, quae inter nos gererentur,
in scriptum deductis atque iacentibus nostrum ex his collectum
de tribus capitulis in quaestionem deductis iudicium proueniret,

continuo pietas uestra post illud uolumen, quod nobis non 24

ante multos paschae dies per fratrem nostrum Benignum
Heracleae Pelagoniae direxit episcopum, aliam denuo chartam
post diem sanctum paschae per uirum magnificum Theodorum
decurionem palatii destinauit, in qua uos interim, quid de
tribus sentiretis capitulis, exponentes nostrum poposcitis dari
ex eadem debere causa responsum, idemque fratres nostri
neque exaequato nobiscum numero residere neque in scriptum,
quae ageremus uel tractaremus, redigi paterentur, tamquam
(quod absit!) non eonuenientia rectitudini loqueremur, quae
Scribere timeremus, et insuper gloriosissimis ad nos proceribus
destinatis insisteret uestra clementia nostrum de trium capitu-

lorum negotio quam celerrime proferri debere responsum: nec 25

sic destitimus uestrae oboedire uelle clementiae, hoc solum-
modo postulantes, ut pro infirmitate corporis nostri, quae
nulli habetur incognita, uiginti dierum nobis daretis indutias,
quatenus habito nobiscum deo auxiliante tractatu definitionis

nostrae constituto die scripto sententiam diceremus. 84 26

fratres et coepiscopos nostros, a quibus similiter de eadem

] istarum scripsi: starum V, strarum a, unde nostrarum o Bar.
10 gerentur V, correxi: geruntur Bar. 15 cartham V 19 idemque V:
ideoque cum o? — 21 paterentur et 24 insisteret per leuem anacoluthiam
quasi 6 mon quia praecessissel sed cum

286 . Uigilii constitutum de tribus capitulis

causa responsum uos flagitare dixistis, filium nostrum diaconum
Pelagium cum huiusmodi mandato direximus dicentes, ut,
quia constitutus conlationis faciendae modus fuerat praeter-
missus, saltem XX dies pro ante dicta mei corporis inbecillitate,
quam. norunt, nostrum deberent definitiuum de tribus capitulis 5
sustinere responsum, antiquum ae regularem custodientes
ordinem, ne ante nostrae hoc est sedis apostolicae, cui per
dei gratiam praesidemus, promulgationem sententiae quicquam
proferre temptarent, unde scandali rursus, quae sopita fuerat,
27 oriri potuisset occasio. propositis itaque nobis et diligenter
inspectis, in quantum uniuscuiusque capituli in quaestionem
deducti ratio postulabat, synodalibus codicibus atque gestis
prolatisque aliis eorundem patrum, qui uel in sanctis quattuor
Synodis aut in una earum resedisse monstrantur, synodalibus
epistolis, inspectis nihilominus prodecessorum nostrorum sedis 16
apostolieae praesulum constitutis aliisque probatorum patrum
necessariis instructionibus pertractatis, si qua de his, quae in
quaestionem deducta sunt, apud patres nostros examinata
fuerint, finita »tque disposita, memores superius designatarum
28 professionum inuestigare curauimus. inspicientes dogmata s
quaedam in prima chartacei uoluminis parte per fratrem
nostrum Benignum episcopum Heracleae Pelagoniae a uestra
pietate transmissi iacentia, quorum tenor seeundum intellectum
subter expositum ad exeludendum totius ambiguitatis errorem
praesenti definitioni nostrae tenetur insertus, plena exsecra- 36
bilibus bíasphemiis et orthodoxae fidei, quae secundum euan-
gelicam apostolicamque doctrinam a sanctis quattuor synodis
Nicaena Constantinopolitana Ephesena prima atque Calche-
donensi probabiliter atque inreprehensibiliter sancti spiritus

0

μπῶ

4 mei V: nostri Bar. ὃ promulgatione V, corr. o? quiquam V,
corr. o 18 prolatis que V, correxi qui uel scripsi haud 1gnorans
s1agnam me Uigilio imputare socordiam: que uel V; uel Bar. 14 re-
sedisse V: rescripsisse Bar. 15 epistolis inspectis, nihilominus Bar.
16 apostolica V, corr. α 20 fort. (οἱ quia? inspicientes 21 carthacii V
22 heraclie V 28 transmissis V, corr. Bar. 428 nicen& constantinu-
politanà ephesenà prim& V, corr. ras. ἃ

Epist. LXXXIII 26---80. 237

cooperante. praesentia legitur definita, ualde inimica esse per-
speximus et procul a Christianis sensibus repellenda: propterea
ergo utpote exsecrabilia atque a sanctis patribus olim sine
dubitatione damnata nostra quoque sententia anathematizamus
atque damnamus. quorum primum capitulum ita se habet:

Capitulum I. 29

Quomodo igitur tu, cui super omnes maxime decet dementium
regimen, ilum, qui ex uirgine natus est, deum esse et ex deo
consubstantialem patri existimari dicis, nisi forte sancto spiritui
imputare illius creationem nos iubes? sed, qui deus est et ex 90

6 Cap. I — Acta quintae synedi generalis collat. IV (Mansi IX

202 sqq.) n. 1., ubi *T'heodort Mopsuesteni ex tertio libro contra impium
Apollinarium? praefigit C; uerborum originalium Graecorum haec ser-
uauit Leontius (Scriptor. ueter. noua collectio ed. ἀὴρ, Mai, VI p..310
n. 84): Ἀλλ᾽ ὅ γε ϑεὸς καὶ ἐκ ϑεοῦ ὁμοούσιος τῷ πατρὶ τῷ μὲν ix τῆς
παρϑένου γεννηθέντι, ὦ ϑαυμάσιε, καὶ ὁπὸ τοῦ ἁγίου πνεύματος κατὰ τὰς
ϑείας ἀναπλασϑέντι γραφὰς καὶ τήν γε σύστασιν ἐπὶ τῆς γυναικείας δεξα"
μένῳ γαστρὸς ἐνῆν, ὡς εἰχὸς, ἐπειδὴ ἅμα τῷ διαπλασϑῆναι καὶ τὸ εἶναι ναὸς
ϑεοῦ εἰλήφει" οὐ μὴν τὸν ϑεὸν γεγενῆσϑαι (leg. γεγεννῆσϑαι)δ. ἡγητέον “ἡμῖν
ἐκ τῆς παρϑένου, εἰ μὴ ἄρα ταὐτὸν ἣγητέον ἡμῖν τό τε γεννηϑὲν καὶ τὸ ἐν
τῷ γεννηϑέντι, τὸν ναὸν, καὶ τὸν ἕν tq ναῷ ϑεὸν λόγον οὐ μὴν οὐδὲ κατὰ .
. τὴν σὴν φωνὴν ἀποφαντέον πάντη τὸν ἐκ τῆς παρϑένου γεννηθέντα ϑεὸν
εἶναι. ἐκ ϑεοῦ ὁμοούσιον τῷ πατρί' « « (lacunam indicaui) τῆς σαρχὸς οὗ
δυναμένης ταύτην προσίέσθαι τὴν φωνήν; ἔστι μὲν γὰρ ἀνόητον τὸ τὸν ϑεὸν
ix τῆς παρϑένου γεγενῆσθαι (leg. γεγεννῆσϑαι) λέγειν". τοῦτο γὰρ οὐδὲν ἔτε-
póv ἔστιν ἢ ἐκ σπέρματος αὐτὸν λέγειν Δαβὶδ ἐκ τῆς οὐσίας τῆς παρϑένου
τετεγμένον καὶ ἐν αὐτῇ διαπεπλασμένον ἐπεί γε. τὸ ἐκ σπέρματος Δαβὶδ καὶ
ἐκ τῆς οὐσίας τῆς παρϑένου συστὰν ἐν τῇ μητρώᾳ γαστρὶ καὶ τῇ τοῦ ἁγίου
πνεύματος διαπλασϑὲν δυνάμει γεγενῆσϑαί (leg. γεγεννῆσϑα!) φάμεν ἐκ τῆς
: παρϑένου.

6'de Theodori quae sequuntur capitulis etiam in. actis synodi quintae
generalis seruatis cf. Prolegom. cap. III: C — consensus codicum C! (Paris.
lat. 16832) et C? (Sangall. 672); C9 — lectiones deperditi codicis Bel- .
lowacensis a. Baluzio adnotatae; lectiones quibus adscribo *wuulgo', sunt
conteciurae inde a conciliorum editione Romana nullo codice innixa ad
Mansianam usque propagatae. magnam primi capituli partem repetiuit
"Pelagius II in ep. 3 ad lIstríae episcopos data (Mansi IX 441 sq.)
Capitulum primum, deinde in noua linea I Quomodo V 7 dementium €
Pelag.: clementium V, mentium wwlgo 9 pari V [10 et ex deo et V:
ex deo ΟἹ, οὐ C? | .

288 Uigilii constitutum de tribus capitulis

deo et consubstantialis patri, ei quidem, qui ex uirgine natus erat
(0 mirande!) et qui per spiritum sanctum secundum diuinas scrip-
turas plasmaius est et confictionem in muliebri accepit uentre,
inerat forsitan, quia mox, quam plasmatus est, et ut templum dei
essel accepit: non tamen existimandum nobis est deum de uirgine
natum esse, nisi forte idem existimandum nobis est et quod natum
est et quod est in nato templum et qui in templo est deum uer-
bum; non tamen nec secundum tuam uocem pronuntiandum est
omnino ex uirgine natum deum esse οὐ ex deo consubstantialem
931patri. δὴ si non homo est, sicut dicis, adsumptus,. qui natus
est ex uirgine, deus uero incarnatus: quomodo, qui natus est,
deus ex deo et consubstantialis diceretur patri carne non potente
hanc uocem suscipere? nam est quidem dementia deum'ex uirgine

matum esse dicere; hoc enim nihil aliud est quam ex semine eum -

dicere Dauid de substantia uirginis genitum et in ipsa plasmatum.
quia quod ex semine Dauid et de substantia uirginis est, in ma-
terno uentre constitit et sancti spiritus plasmatum uirtute natam
32 fuisse dicimus -de uirgine. αὖ autem aliquis ex hoc concedat
dicere ipsis, quod deus et ex deo et consubstantialis patri natus
est ex uirgine, eo quod est in templo nato: sed non per se natus
est deus uerbum, incarnatus uero, sicut dicit iste sapiens. si igitur
cum carne eum natum esse dicunt, quod autem naium est, deus
ex deo et consubstantialis patri est, necesse: est hoc et carnem
33 dicere, quod, si non id caro est, quoniam nec deus nec ex deo
nec consubstantialis patri sed ex semine Dauid et consubstantialis
ei, cuius semen est, non id, quod natum est ex uirgine, deus et
ex deo et consubstantialis patri (nisi forte pars nati, prout ipse
in inferioribus partem Christi nominat deitatem) sed non diuina
94 natura ex uirgine nata est: natus autem est ex uirgine, qui ex
substantia uirginis constat, non deus uerbum ex Maria natus est;
natus autem est ex Maria, qui ex semine est Dauid, non deus
uerbum ex muliere natus est, sed natus est ex muliere, qui uirtute
sancti spiritus plasmatus est in ea; non ex matre natus est consub-
stantialis patri (sine matre enim iste secundum beati Pauli uocem)
Sed qui in posterioribus temporibus in materno uentre sancti spiritus
uirtute plasmatus est utpote sine patre propter hoc dictus.

94 Hebr. 7, 8 36 Hebr. 7, 3

1 pari V 4 forsitam V 6 quod natum C: conatum V " tem-
plum C: templo V deus wwulgo 14 eum C: cum V 18 ex V:
et C 21 dicitis te V 28 pari V 26 ne consubstantialis pari V
34 iste VC: est Bar. |

1

Epist, LXXXIII 30—37. 289

In supra scripto primo capitulo quoniam per circuitus id35

uidetur astrui, quia homo purus ex sancta. uirgine Maria
natus sit, dicendo 'si fatemur deum uerbum, qui consubstan-
tialis est patri, carne ex eadem uirgine natum, necésse est ut
et carnem consubstantialem patri consequenter esse dicamus!

ideoque quicumque huiusmodi intellectu sapit docet credit

aut praedicat et non eundem uerbum ac filium dei per secun-
dam natiuitatem ex sancta uirgine incarnatum et natum credit,
anathema sit.

Capitulum II.

Mox autem in ipso plasmato deus uerbum factus est; nec enim
in caelum ascendenti solum inerat sed etiam ex mortuis fesurgenti
utpote et resuscilans eum secundum suam promissionem; nec
resurgenti solum inerat sed etiam crucifixo et baptizato et euan-
gelicam post baptisma conuersationem peragenti nec non etiam
ante baptisma legalem adimplenti constitutionem οὐ praesentato
secundum legem et cireumciso et partus pannis obuoluto; erat
autem forte in ipso et nascenti et cum in materno utere esset 8
prima statim plasmatione; dispensationi enim, quae circa eum
erat, ordinem imponebat utpote et particulatim ipsum ad perfecti-
onem producens.

Capitulum III.

Et per tempus quidem ad baptisma ducens, post ilud autem
ad mortem, deinde secundum suam pronuntiationem resuscitans,
ducens in caelum, collocans eum ad dexteram dei per suam con-
iunctionem, ex qua sedet et adoratur ab omnibus et omnibus iudi-
cabit. istorum autem omnium finem apud se habebat deus uerbum,
cum in eo erat, et omnia per ordinem complebat. quem ordinem
ipse arbitrabatur bene habere praefinitione quidem et uoluntate,

10 Cap. II — Act. Syn. 1. c. 2, ubi *Et post alia! praefigit. C
22 Cáp. HI — Act. Syn. 8 (Εἰ post alia! praefigit C)

5 pari V, corr. « dicimus V, corr. Bar. 6 intellectus V, correxi;
cf. p. 340,13 10 cap sédm II V — 12 inherat V . 17 obboluto V
18 nascente Surius 26 sede C omnibus iudicabit C?: omnibus
iudicauit V, omnes adiudicauit C* 29 prefinitione C3: prefinitionem ΟἹ,
per finitionem V

240 Uigilii constitutum de tribus capitulis

quam antea statuit pro his quae euentura erant. et bona uoluntate,
quam circa eum habebat, ab initio similiter inerat ei, per ordinem
autem sibi placitum ad perfectionem ducebat ipsum.

98 In supra scriptis secundo et tertio capitulis hoc uidetur
astrui, quia deus uerbum homini plasmato inerat tamquam ὁ
alter in altero. dicendo enim, ut particulatim dispensationi,
quae circa eum erat, ordinem uideretur imponere οὗ eum
propter bonam uoluntatem, quam cirea ipsum habebat et
praestabat ei qui adsumptus est, ad prouectum perfectionig
adducere, talibus uerbis dualitas personarum in uno domino :
ac deo nostro Iesu Christo execrabiliter uidetur induci et
tamquam quemlibet hominem dei uerbi gratia per spatia
temporum profecisse ideoque, quicumque eo intellectu sapit
docet credit aut praedicat, anathema sit.

99 Capitulum IIII. 15

Suam :autem cooperationem ad proposita opera praestabat i
qui adsumptus est: ubi hoc facit in loco sensus fuisse deitatem
ilh, qui adsumptus est? nec enim eis, quibuscumque suam donauit
cooperationem, sensus locum illis T obtinebat; si autem et modo
praecipuam quandam cooperationem donauit illi, qui ads8umptus est, so

40 non hoc faciebat locum sensus deitatem optinere. sed si deitas
pro sensn fiebat illi, qui adsumptus est, secundum uestra uerba:
quomodo timorem in passione suscipiebat? quid uehementioribus
orationibus ad inminentem necessitatem indigebat, quas cum magna
quidem et clamosa uoce, cum plurimis autem lacrimis secundum 526
beatum Paulum referebat deo? quomodo timore tanto tenebatur,
ut ex inmensa trepidatione fontes sudoris dimitteret euangelista
aperte dicente, quod globis sanguinis similis sudor descendebat?

ilquid autem et angeli aduentu et uisitatione egebat animam refi-
cientis in experimento malorum, confortantis eius alacritatem, ex- so

15 Cap. IIII — Act. Syn. 4, ubi *Ex eodem libro' (8c. Theodori .
lertio contra Apollinarium) praeponit C 26 Hebr. 5,7 28 Lwc. 22, 44

7 imponeret V, corr. o? 19 illis VC!, illi C?C?: utrumque ut uidetur
corruptum, sed eius quod wwulgo scribitur plane peruersam infert sen-
tentiam. fortasse iam Graeca uerba corruptela deprauata erant 26 de-
tinebatur C 28 simililis C?, om. C! 29 et ante angeli om. V.
anima C!, om. C? 30 confortantes V excitantes V

Epist. LXXXIII 88---44. 241

citantis eum ad inminentem passionis necessitatem, tolerare fortiter
mala suadentis, unguentis ad patientiam et tolerantiam malorum,
ostendentis praesentium malorum fructum, :ex passione mutationem
futuram, gloriam bonam circa eum post passionem futuram? qui
enim secundum euangelistae uocem confortabat eum, angelus sci-
licet, uerbis istis fortent eum faciebat et infirmitate. naturae supe-
riorem fieri hortabatur et corroborando cogitationes eius fortem
eum faciebat.

In supra scripto quarto capitulo quia diei intellegitur, quod 42
sicut alis hominibus donauit .suam cooperationem deus, ita
et ei, qui adsumptus est, licet praecipua, tamen similiter ut
aliis hominibus dicitur esse donata et ita purum atque in-
firmum hominem cirea passionem angeli eguisse praesidio, ut
ei pro corroborandis cogitationibus eius futüra gloria promit-
teretur de tolerantia passionis: quae si quis ita sapit docet
eredit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum V. 45

"Uade post me, satanas; scandalum mihi es, quod
non sapis ea quae dei sunt sed ea quae hominum: non
est confusio mihi mors, non fugiam ipsam ut indecentem ad hu-
manam gloriam respiclens; sustinebo autem meliore animo experi-
mentum mortis pro plurimis bonis futurae, in quibus et ipse fuero
et per me omnes, ne mihi animum laedas neque turbes tamquam
confusione dignum fugere admonens mortis experimentum."

In supra scripto quinto capitulo dicitur, quod ideo Iesus 44
Christus uerba Petri apostoli fuerit aspernatus, quando ei

9 Luc. 22, 43 17 Cap. V — Act. Syn. 5, ubi “ΕΥ̓͂ post alia in
eodem libro (sc. III contra Apollinarium) sdem Theodorus ex persona
Christi quasi respondentis ad Petrum diqentem Christo de passione cru-
cis Propitius tibi domine, non erit tibi istud (Matth. 16, 22) ita
intulit praefigit C — 18 Matth. 16, 93.

2 unguentis VC?, ungentis C?: urguentis (tis add. man. 2) ΟἽ, ur-
gentis wulgo — tollerantiam VC! 8. molorum V 4 futuram VC: in
Bar. mutationem, futuram gloriam, bona..futura Surius 6. infirmi-
tate C: infirmitate V — 7 hortabatur VC!: cohortabatur C?C? — corobo-
rando V 11 praecipuam Bar. 19 donata ex donatü corr. V manm. 1:
donatam a Bar. 15 tollerantia V — 18 satanas VC!: satana C? Sur.
22 futuris Bar.

XXXV. . 16

242 Uigilii constitutum de tribus capitulis

dixit: uade post me, satanas; scandalum es mihi,
quia non sapis ea quae dei sunt sed ea quae
hominum, ne dissuasione eius animus ipsius perturbatus
refugeret passionem et quia passione sua. proficeret et pro
plurimis bonis exinde sibi adipiscendis futurae mortis experi-
mentum susciperet. qui igitur haec ita sapit docet credit aut
praedicat et non magis nobis mortem ipsius, quam propria
carne suscepit, aeternae credit uitae praemia contulisse, ana-
thema sit.

Capitulum VI.

Quod enim dictum est: ducebatur a spiritu, aperte hoc
significat, quod ab eo regebatur, ab eo ad uirtutem propositorum
confortabatur, ab eo ad haec quae oportebat ducebatur, ab eo
quod decebat docebatur, ab eo cogitationibus corroborabatur, ut
ad tantum certamen sufficeret, sicut et beatus dicit Paulus: qui-
cumque enim spiritu dei aguntur, hi sunt filii dei,
dnci spiritu dicens illos, qui ab eo gubernantur, ab eo docentur,
ab eo ad melius constituuntur, ab eo competentium doctrinam

46accipiunt. | cum dixisset autem euaugelista, quod spiritu sancto

plenus regressus est ab Iordane, aperte demonstrauit, quod huius
causa sancti spiritus habitationem in baptismate suscepit, ut inde
ad proposita caperet uirtutem. unde et ad certamen illud, quod
pro nobis erat ad diabolum effecturus, spiritu ducebatur.

47 In supra dieto sexto capitulo rursus tamquam purus homo

ab spiritu, cuius praesentiam post baptisma suscepisse dicitur,
ad omnia ductus perhibetur, confortatus et edoctus sicut
ceteri homines, de quibus, ut hic uidetur dici, apostolus ait:
quicumque spiritu dei aguntur, hi filii dei sunt. si
quis igitur haec ita sapit docet credit aut praedicat et non
deum uerbum incarnatum unum esse credit et confitetur et
praedicat Christum, anathema sit.

1 Matth. 16, 28 10 Cap. VI — Act. Syn. 6, ubi “Εἴ post alia prae-
figit C 11 Matth. 4, 1 15 et 28 Rom. 8, 14. 19 Luc. 4, 1

1l mihi es ítrsp. Bar. [11 werba quod enim dictum wsque ad 16 filii
dei adfert Pelagius papa l. c p. 442 16 hii VC! 19 euangelista V
22 ad proposita C?C?: ad propositam VC!, propositam Bar. 94 supra-
scripto Binius 25 ab V:ao 28 hi V sunt filii dei trsp. Edit. Reg.

[d

E

σι

10

1

5

e

Epist. LXXXIII 44—50. 243

Capitulum VII.

Dicant igitur nobis omnium sapientissimi: si pro sensu domino
Christo, . qui est secundum carnem, deitas facta esset, sicut dicunt,
quid sancti spiritus cooperatione ad haec Christus indigebat? nec
enim unigeniti deitas spiritu indigebat ad iustificationem, spiritu
indigebat ad uincendum diabolum, spiritu indigebat ad operanda
miracula, spiritu indigebat ut doceretur ea quae decebat peragere,
Spiritu indigebat, ut inmaculatus appareret. δὶ enim pro sensu
quidem deitas, sufficiebat autem ad omnia eius uirtus, necesse
erat inde omnia fieri, ut superflua esset sancti spiritus habitatio.
Sed nunc unctum esse dicit ipsum spiritu et habitasse in eo spi-
ritum et ad omnia adiutasse proposita et doctrinam inde ipsum
accepisse et uirtutem et inde impetrasse iustificationem et inde
inmaculatum factum esse.

In supra scripto septimo capitulo hoc dici intellegitur, quia
ut ceteri homines ad iustificationem suam et ad uincendum
diabolum et ad operanda miracula et ut doceretur ea, qua?
decebat eum agere, et ut inmaculatus appareret, habitatione
saneti spiritus eguisset et ipso spiritu eum ad omnia adiutum
fuisse proposita. quicumque ergo haec ita sapit docet credit
aut praedicat et non sua deitate Christum utpote uerum deum

omnia operatum fuisse quae uoluit et operari quae uolet sed

tamquam purum hominem saneti spiritus eguisse solatio,
anathema sit.

1. Cap. VII — Act. Syn. 7, ubi “ΕἸ post alia! praefigit C

2 dicant igitur. . 8 appareret adfert Pelagius 1. c. p. 442 8 factus V
8 inmaculatus ex inniaculatos C! man. 2, immaculus C? 11 ipsum
spiritum V . 12 adiutasse VC!C?: adiuuasse C? 18 habitatione V,
corr. Bar. 19 eguisse o? 21] sua o: su V

16*

48

49

50

91

244 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Capitulum VIII.

Hoc, quod ante saecula erat, dicit in ultimis factum esse tem-
poribus (utpote quibusdam hoc confitentibus, cum nemo ex his,
qui pietatis curam habent, istum patitur morbum habere dementiae,
ut dicat eum, qui ante saecula est, in ultimis factum esse) et his
infert, quod necesse est et hoc, quod in ultimis est, ante saecula
esse, οὗ accusat eos, qui non omnia similiter cum obuersione dicunt,
quasi his, qui unum esse filium confitentur, necessitatem habentibus

52 cum obuersione omnia dicere. οἱ quis non beatifice&, uestram

99

dementiam? quis autem non optet tales impetrare doctores tantam
confusionem rationi pietatis introducentes, ut dicerent *hoc, quod
ante saecula est, factum est in ultimis' et hoc alienarent sua na-
tura et ad deterius deducerent, deinde obuerterent quod et hoc,
quod ést in ultimis, ante saecula est, cum oporteret forte dicere
quod, qui ante saecula erat, adsumpsit hunc, qui jn ultimis eraí
secundum beati Pauli uocem? uestras igitur leges sequentes et
a iua sapientia constitutam obuersionem immo magis subuersionein
suscipientes age omnia simul confundamus et nulla iam sit dis-
cretio nec dei formae nec serui formae, nec templi sumpti nec
eius qui in templo habitauit, nec eius qui solutus est nec eius
qui suscitauit, nec eius qui perfectus est in passionibus nec eius

1 Cap. VIII — Act. Syn. 8 (Eiusdem Theodori ex quarto libro
contra impium Apollinarium' C); Graeca seruauit Leontius 2—5: *O πρὸ
αἰώνων γέγονεν ἐπ᾽ ἐσχάτων, πάλιν ὡς τινῶν δεδωκότων (P) καὶ τοῦτο λεγόντων,
οὐδενὸς τῶν εὐσεβεῖν ἐσπουδακότων ταύτην ἑλομένων (leg. ἑλομένου) νοσῆσαι τὴν
ἄνοιαν, ὥστε τὸν πρὸ αἰώνων εἰπεῖν ἐπ᾿ ἐσχάτων γεγενῆσϑαι (Script. ueter. noua
coll VI 810, 82) et 16 usque ad finem Οὐκοῦν τοῖς ὁμετέροις ἑπόμενοι

νόμοις καὶ τὴν ὁπὸ τῆς σῆς ἀγχινοίας νομοϑετουμένην ἀντιστροφὴν, μᾶλλον.

δὲ καταστροφὴν δεξάμενοι φέρε δὴ πάντα εἰς αὐτὸν (leg. ταὐτὸν) συγχεωμεν
xol μηδεμία λοιπὸν ἔστω διαπρισις, μὴ ϑεοῦ μορφῆς μὴ δούλου μορφῆς, μὴ
ναοῦ ληφϑέντος μὴ τοῦ ἐνοικοῦντος ἐν τῳ ναῷ, μὴ τοῦ λυϑέντος μὴ τοῦ
ἐγείραντος, μιὴ τοῦ τελειωϑέντος ἐν πάϑεσι pil τοῦ τελειώσαντος, μὴ τοῦ μνημο.
νευϑέντος μὴ τοῦ βνημονεύσαντος, μὴ τοῦ ἐπισκεφϑέντος μὴ τοῦ ἐπισχεφα-
μένου, μὴ τοῦ βραχύ τι παρ᾽ ἀγγέλους ἡλαττωμένου μὴ τοῦ ἐλαττώσαντος,
μὴ τοῦ δόξῃ καὶ τιμῇ ἐστεφανωμένου μὴ τοῦ στεφανώσαντος, μὴ τοῦ χατα-
στάντος ἐπὶ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν «τοῦ ϑεοῦ μὴ add.» τοῦ καταστήσαντος, μὴ
τοῦ λαβόντος αὐτὰ ἐν ὑποταγῇ μὴ τοῦ δώσαντος τὴν ὑποταγήν (ibid. 88).

2 esset V. 4 causam V habet C 5 his VC?C?: in his Ct, ex
his Bar. 7? acusat V, occusat C! 9. obuersioné V diceret et V

beatificat V 10 oportet V . 14 dicere ex diceret corr. V — 15 quod
qui C: quod quia V

[4

δ

10

15

30

2ὅ

Epist. LXXXIII 51—957. 245

qui perfecit, nec eius qui memoriam meritus est nec eius qui 54
memor factus est, nec eius qui uisitatus est nec eius qui uisitauit,
nec eius qui paulo minus ab angelis minoratus est nec eius qui
minorauit, nec eius qui gloria et honore coronatus est nec eius
qui coronauit, nec eius qui constitutus est super opera manuum
dei nec eius qui constituit, nec eius qui accepit ista ad subiecji-
onem nec eius qui dedit subiectionem.

In supra dicto octauo capitulo diuersis modis uidetur in- 55

duci dualitas personarum per hoc quod dicitur (non ipse, qui
ante saecula erat, in ultimis dicendus est uenisse temporibus',
sed quasi altera sit adsumentis humanitatem, altera adsumpti
persona. si quis igitur haec ita sapit docet credit aut praedicat
et non eundem deum uerbum, qui ante saecula ex patre natus
est, in ultimis temporibus ex beata uirgine Maria incarnatum
et natum esse fatetur, ut unus idemque sit Christus in utraque
natura, anathema sit.

Capitulum IX.

Istum igitur uirum, in quo statuit omnium facere iudicium ad
fidem futurorum, cum resuscitasset eum ex mortuis et iudicem
omnium demonstrasset secundum beati Pauli uocem, merito unitate
ad se ipsum dignatus est et per coniunctionem ad se factam talium
participem - eum fecit, ut et adorationis communionem haberet,
omnibus quidem diuinae naturae debitam: adorationem reddentibus,
comprehendentibus autem adoratione et illum, quem inseparabiliter
scit sibi coniunctum. ex quo manifestum est, quod ad maiora eum
perduxerit.

In supra scripto nono capitulo coniunctionis et participati- 57

onis cuiusdam uocabulo quasi dei ad hominem Christum
factae diuinis Christus asseritur. operibus decortari: per quae
rursus dualitas inducitur personarum. si quis igitur ita sapit

8 sqq. cf. Psalm. 8, 6 sqq. 17 Cap. IX — Act. Syn. 9 (Eiusdem
Theodori ex tertio libro contra (impium Apollinariun"* C) 20 cf. Àct. 17,81

6 subiectionem C!C?: sublectionem V, subuectionem C? 7. subiecti-
onem C!:' subiectione C?, sublectionem V, subuectionem C3; subleuati-
onem wtroque loco Bar. 8 suprascripto Bar. 20 unitaté- C 22 eum C:
om..V. . 24 adorationé V — 925 scit VC: fort. fecit 26 perduxit C

Ct
Q».

246 Uigilii constitutum de tribus capitulis

docet credit aut praedicat et non unum eundemque Christum
deum ac dominum nostrum manente in suis proprietatibus
differentia naturarum agnoscit et credit, anathema sit.

o8 Capitulum X,

"Ego quidem, quem uidetis, nihil quidem facere possum secun- ὅ
dum meam naturam, cum bomo sim; operor autem, quia in me
manens pater omnia facit. quoniam enim et ego in patre et pater
in me, deus autem uerbum unigenitus dei in me est, certum est

90 quod et pater cum ipso in me manet et opera facit, et non est
mirandum de Christo haec existimari, cum euidenter ipse de ce- 10
teris hominibus dicit: qui diligit me, uerbum meum ob-
seruét e£ pater meus diliget eum et ad eum ueniemus
ei mansionem apud ipsum faciemus. si enim apud unum-
quemque huiusmodi hominem et pater et filius mansionem faciunt,
quid mirandum est, si in domino secundum carnem Christo ambo 15
simul putarentur manere communione eorum secundum substan-
tiam communionem etiam mansionis forsitan suscipienté?

60 In supra scripto decimo capitulo ita in homine Christo
deus uerbum inesse dicitur sicut et pater, ut per hoc aut et
pater incarnatus esse uideatur sicut et filius, aut nec filius sit 20
incarnatus sieut nec pater, aut magis uterque in tertia persona

4 Cap. X — Act. Syn. 10 (ΕἸ post alia! praefigit C); Graeca ser-
uauit Leontius (Script. uet. noua coll. VI 310, 31): ᾿Εγὼ μὲν, ὃν ὁρᾶτε,
δύναμαι ῥὲν ποιεῖν οὐδὲν κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν ἅτε ἄνϑρωπος Qv: ἐργάζομαι
δὲ, ἐπειδὴ ἐν ἐμοὶ μένων ὁ πατὴρ ἅπαντα ποιεῖ’ ἐπειδὴ γὰρ ἐγώ τέ φῃσιν
ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ πατὴρ iv ἐμοὶ, ϑεὸς δὲ λόγος ἐν ἐμοὶ ὁ τοῦ ϑεοῦ μονο-
γενὴς, δηλονότι καὶ πατὴρ σὺν αὐτῷ ὃν ἐμοί τε μένων xal ἔργα ποιῶν. καὶ
ϑαυμαστόν γε οὐδὲν ἑαὶ τοῦ Χριστοῦ τοῦτο νομίζειν σαφῶς αὐτοῦ περὶ τῶν
λοιπῶν λέγοντος ἀνθρώπων ὁ ἀγαπῶν με τὸν λόγον μου τηρήσει καὶ
ὁ πατήρ poo ἀγαπήσει αὐτὸν καὶ πρὸς αὐτὸν ἐλευσόμεϑα καὶ
μονὴν παρ᾽ αὐτῷ ποιήσομεν εἰ γὰρ παρ᾽ δκάστῳ τῶν τριούτων ὅ τε
πατὴρ χαὶ ὁ υἱὸς τὴν μονὴν ποιοῦνται, τί ϑαυμαστὸν, εἰ ἐν τῷ κατὰ σάρκα
δεσπότῃ Χριστῷ ἄμφω κατ᾽ αὐτῶν νομίζοιτο (leg. νομίζοιντο) μένειν τῆς
κατὰ τὴν οὐσίαν κοινωγίας προσιεμένης ὡς εἰχὸς καὶ τὴν τῆς μετοχῆς

κοινωνίαν; ὅ sqq. cf. Ioh. 14,10. 11 Ioh. 14, 28

9 ego quidem .. 18 faciemus adfert Pelagius l. c. 442 11 obser-
uabit Bar. 12 diliget Pelag.: digit VC 14 hominem VC!: homi-
num C? 16 substantiaj V 11 suscipientem V

Hi

10

15

20

té
1

9

Epist. LXXXIII 58—-65. - 247

hominis habitare. qui ergo haec ita sapit docet credit aut
praedicat, anathema sit.

Capitulum XI. 61

Ita et animam utpote humanam et inmortalem constitutam et
sensus participem prius accipiens et per resurrectionem in im-
mutabilitatem constituens sic et nobis eorundem istorum per resur-
rectionem praebuit communionem. ideo ante resurrectionem ex 62
mortuis increpat quidem Petrum ut suis eum uocibus scandalizantem
et in magna trepidatione per tempus passionis constitutus appari-
tione angeli indiget confortantis eum ad patientiam et tolerantiam
inminentium malorum. post resurrectionem autem ex mortuis et in
caelos ascensum impassibilis factus et immutabilis omnino et ad
dexteram sedens dei iudex uniuersi est orbis terrarum utpote in
eo diuina natura faciente iudicium.

In supra scripto undecimo capitulo eadem repeti uidentur, 63
quae superius in quarto iam dicta sunt, quod ante passionem
ita infirmus fuerit Christus, ut in magna trepidatione passionis
tempore constitutus angeli uideretur eguisse solatio. quod
quia uelut purum hominem, qui huiusmodi auxilis egeat,
significare uidetur, si quis ita sapit docet credit aut praedicat,
anathema sit.

Capitulum XII. 64

Sic igitnr et hic, sapientissime omnium, habere nos doces Christi
sensum ut sanctum spiritum habentes illum, qui sensui Christi
aliquam uirtutem adimplebat, prudentiam ei praestans ad omnia
quae agenda erant; sicut et in praecedentibus demonstrauimus, 65
quod ab ipso quidem in eremum ad certamina, quae contra dia-
bolum erant, ducebatur, unctione autem illius et scientiam et uim
eorum, quae agenda erant, accipiebat et illius particeps factus non
solum miracula faciebat sed etiam, quomodo uti oportebat mira-

ὃ Cap. XI — Act. Syn. 11 (*Et post alia' praefigit C) 9 cf.
Matth. 16,28 22 Cap. XII — Act. Syn. 12 (Et post alia" praefigit C)

9 in V: om. C 10 tollerantiam V 15 repenti V, corr. ὁ 24 sensus
Christo C 27 heremum VC 28 unctione Surius: unctionem VC?,
coniunétionem C! 80 oporteba V

248 Uigilii constitutum de tribus capitulis

culis, sciebat subtiliter, ut notam quidem faceret gentibus pietatem,
pateretur autem laborantium infirmitates et sic ad effectum suam
uoluntatem educeret, et iustificabatur inde et inmaculatus osten-
debatur site reparatiome peiorum siue custodia meliorum siue
etiam paulatim ad meliora profectibus. | 5

66 Τὴ supra scripto duodecimo capitulo eadem, quae in septimo
capitulo, uidentur exponi, asserendo dominum nostrum Iesum
Christum per habitationem sancti spiritus ad omnia informa-
tum et per tempora ad perfectionem unctionis eius auxilio
peruenisse. si quis igitur eum non sua deitate perfectum esse
credens sed tamquam purum hominem unctione sancti spiritus
indigentero fuisse adiutum sapit. dotet credit aut praedicat,
anathema sit.

[d

0

Capitulum XIII.

07 Quomodo igitar sequentiam habet eo, quod homo factus est 15
deus, iste. hominem deum uerbum esse dicere? si enim homo
est deus uerbum, ut ipse dicis, omnimodo de homine dicimus ea,
quae de deo uerbo euangelista dicit. quid autem dicit? in prin-
cipio erat uerbum et uerbum erat apud deum et deus
erat uerbum. iste erat in principio ad deum, omnia 30
per ipsum facta sunt et sine eo factum est nihil,

68quod factum est. ergo si homo est deus uerbum, dicimus
de ipso: 'in principio erat homo:et homo erat ad deum et deus
erat homo. erat homo in principio ad deum. omnia per ipsum
facta sunt et sine ipso factum est nihil, quod factum est.' si $5
enim homo est deus uerbum, sicut dicis, conuenient oinnia ipsi,
quae de deo uerbo dicit euangelista.

69 In supra scripto tertio decimo capitulo negari uidetur deum
uerbum hominem factum et rursus hominem deum uerbum
esse, ut per hoc inducatur, sicut superius dictum est, dualitas 30
personarum. si quis igitur ita sapit docet credit aut praedicat

18 Ioh. 1, 1—83

1 sciebat subtiliter . . 5 profectibus exhibet Pelagius l. c. 442 4 sepa-
ratione C 6 eademque V 7 dmm V. 14 hoc capitulum non exhibet C
17 dices V, corr. o 18 uerba V, corr. Βαγ. 20 erit in printipio V
21 eo V: ipso Bar. 22 decimus V, corr. «

10

2

5

Epist. XXXIII 66— 172. 249

et non potius manente in domino deo nostro lesu Christo
inconuertibiliter atque indiuise differentia naturarum sic una
persona siue una subsistentia eius esse creditur, ut et deus
uerbum sine ulla diuinae naturae suae conuertibilitate homo
esse et adsumpta humanitas propter singularitatem personae
inconuertibiliter deus esse credatur, anathema sit.

Capitulum XIIII.

Hoc quidem, quod est ad patrem meum et patrem ue-
strum et deum meum et deum uestrum, nemo sic demens
est, ut alii cuidam conuenire diceret nisi templo dei uerbi, ad-
sumpto pro nostra salute homini, qui et mortuus est et resurrexit
et ascensurus esset in caelos et patrem sibi ascribit cum discipulis
deum, et ipse gratia adoptionem meritus, et deum suum appellat,

quia cum ceteris hominibus similiter, ut esset, accepit. ^ unde71

propter communitatem quidem naturae patrem meum et patrem
uestrum dicit et deum meum et deum uestrum; diuisit
autem iterum suam personam ab ipsis praecipuum gratiae signi-

ficans, propter quam ad deum uerbum coniunctione in loco. ueri

οι

filii ab omnibus honoratur hominibus.

In supra scripto quarto decimo capitulo per hoe, quod legitur 72

in euangelio ascendo ad patrem meum et patrem
uestrum, ad deum meum et ad deum uestrum, ita
intellegitur, quod Iesus Christus dominus et deus noster sicut
ceteri homines gratiam adoptionis, ut filius dei diceretur,
acceperit et quasi per coniunctionem ad deum uerbum in
locum ueri filii ab omnibus adoretur. quod si quis ita sapit
docet credit aut praedicat et non magis unum Iesum Christum
filium dei et dominum nostrum in duabus inconfusis et inse-
parabilibus intellegit et credit esse naturis, anathema sit.

7 Cap. XIV — Act. Syn. 18: 'Eiusdem (sc. Theodori) ex $nter-
pretatione euangelii secundum Iohannem libro sexto! C (δ. VII Οἱ,
om. C?) 8 15 21 Ioh. 20, 17

4 conuertibilitate οἷ: conuertibilie tue V 8. quod C: quid V 12 as-
sensurus V adscripsit C 18 gratia C: gratiam V — atoptionem ΟἿ,
adoptionum C? 17 ab C: om. V — 26 fort. loco

950 Uigilii constitutum de tribus capitulis

τὸ Capitulum XV.

Hoc, quod dictum est accipite, pro 'accipietis' dicit. si enim,
cum insufflasset, spiritum dedisset discipulis, quod ualde quidam
stulte existimauerunt, superfluum erat dicere postea his ej maxime
in tempore ascensus ad caelos non separari ab Hierusalem sed ex-
pectare promissionem spiritus et in sequentibus sed accipietis

7duirtutem superueniente spiritu sancto in uos. et
aduentum autem ipsum sancti spiritus super discipulos aperte Lucas
factum. esse dicit quinquagesimo die resurrectionis post ascensum.
et illud autem animaduertendum est, quod, si ab insufflatu susce-
pissent spiritum, non diceret accipite sed fquoniam accepistis;
hoc enim, quod dictum est accipite, his conuenit qui nondum
acceperunt.

7/5 In supra scripto quinto decimo capitulo dicitur, quia insuf-
flans dominus noster Iesus Christus post resurrectionem suam
in facies discipulorum suorum non dederit eis spiritum sanctum

. Sed dandum significauerit, ut per hoc aut ueritas ipsa, quod
absit, putetur esse mentita aut tamquam purum hominem illo
flatu non habuisse quod daret aut dare minime potuisse. si
quis igitur haec ita sapit docet credit aut praedicat, ana-
thema sit.

16 Capitulum XVI.

Dicit ad Thomam: infer digitum tuum huc et uide
manus meas et porrige manum tuam et mitte imlatus
meum et noli esse incredulus sed fidelis. 'quoniam'
dicit (non credis et tactum solum sufficere tibi ad credendum
putas (haec enim dicens non me latuisti), tange manu et cape
experimentum et disce credere et non diffidere. Thomas quidem
cum sic credidisset, dominus meus et deus meus dicit, non

1 Cap. XV — Act. Syn. 14 (*Eiusdem Theodori ex eodem libro
commenti secundum Iohannem' C) 2 Ioh. 20, 22 9 cf. Act. 1, 4
6 Act. 1, 8 22 Cap. XVI — Act. Syn. 15 (Ettisdem. Theodori ex com-
mento secundum lohannem! C) 2428 Ioh. 20, 27 29 Ioh. 20, 28

2 hoc C: hic V 3 insuflasset V quidam ΟἹ; quidem VC? 5 sepa-
rati V 10 insuflatu ΡΨ 14 insuflans V 19 daremini me V 22 totum
capitulum adfert. Pelagius 1. c. 442 28 thoman V 26 actum V
27 manu C: manum V, manu me» Hartel

[5d

0

20

25

Q

1

e

15

20

N
e

Epist. LXXXIII 73—80. 951

ipsum dominum et deunr dicens (non enim resurrectionis scientia
docebat et deum esse eum qui resurrexit), sed quasi pro miraculo
facto deum conlaudat.

In supra seripto sexto decimo capitulo de illo loco euangelii, 77
ubi Thomas apostolus palpans fixuras clauorum. dixit: do-
minus meus et deus meus, asseritur, quod Thomas
apostolus non ipsum lesum Christum dominum deumque con-
fessus sit, quia resurrectionis scientia non doceret uel quia
deus esset qui resurrexit, sed quia magis pro miraculo facto
Thomas apostolus deum laudauerit. si quis igitur h&ee ita
sapit docet credit aut praedicat et non potius Thomae oonfes-
sione et uerum deum esse Iesum Christum et in uera carne
eum resurrexisse. declaratum credit, anathema sit.

Capitulum XVII.

Ile autem dixit oporiére paenitentiam agentes eos pro crucis
iniquitate et agnoscentes saluatorem et dominum et omnium aucto-
rem bonorum lesum Christum, quoniam propter ista peruenit et
adsumptus est de diuina natura, in ipsum fidem suscipere et eius
discipulos fieri, ante omnia autem ad baptisma accedentes, quod
et ipse tradidit nobis, praeformationem quidem. habens sperationis
futurorum, in nomine autem celebrandum patris et filii et, sancti
spiritus. hoc enim, quod est ut baptizetur unusquisque79
in nomine Iesu Christi, non hoc dicit, ut uocationem, quae
in nomine paíris et filii et sancti spiritus est, relinquentes Iesum
Christum in baptismate uocent, sed quale est hoc, quod in Mosen
baptizati sunt in nube et in mari, ut diceret, quia süb
nube et mari Aegyptiorum separati sunt liberati eorum seruitute,
ut Mosae leges adtenderent, tale est ut baptizetur unusquis-

que in nomine Iesu Christi, ut cum ad ipsum accessissent 80

14 Cap. XVII — Act. Syn. 16 (Eiusdem Theodori ex commento
quod esi 4n Actus apostolorum libro primo..' C) 22 et 28 Act. 9, 38
95 Cor. I 10, 2

ὅ figuras V ἃ sit Hartel: sit et V — scientiam V, correxi — 15 ille
autem ..252, 6 iudicauerunt apostoli adfert Pelagius l. c. 443 16 et
omnium C Pelag.: omnium V 25 mosen V: moysen C?, moyse C! Pelag.

Vwulgaia 26 nub& V 28 mosae C?, mose V: moysi C!, Moysis Pelag.

252 Uigili constitutum de tribus capitulis

tamquam saluatorem et omnium bonorum auctorem et doctorem
ueritatis, ab ipso utpote auctore bonorum et doctore ueritatis uoca-
rentur, sicut omnibus hominibus quamcumque sectam sequentibus
consuetudo est ab ipso dogmatis inuentore uocari, ut Platonici et
Epicuri et Manichaei et Marcionistae et si quidam tales dicuntur.
81eodem enim modo et nos nominari Christianos iudicauerunt apostoli
iamquam per hoc certum facientes, quod istius doctrinam oportet
adtendere: sic et, quod ab ipso datum est, susciperent baptisma
in ipso quidem primo constitutum, .qui et primus baptizatus est,
ab ipso autem et ceteris traditum, ut secundum praeformationem !
89 futurorum celebretur.

In supra seripto septimo decimo capitulo ex uerbis beati
Petri, quibus in actibus apostolorum dicit baptizetur unus-
quisque uestrum in nomine Iesu Christi, hoc astru-
itur, quia in ea inuocatione, quae in nomine patris et filii et 16
Spiritus sancti fit, non contineatur et Christus et, quod dixit
Petrus apostolus debere eos in Christi nomine baptizari, non
uideatur trinitatis signifieasse mysterium, ac per hoc conse-
quens est ut, cum in trinitatis nomine baptizatur, non uideatur
in Christi nomine baptizari, ut secundum hune intellectum *

83appareat introducta quaternitas. adicitur etiam in eodem
capitulo, quia sic a Christo Christiani uocemur, quomodo
diuersarum sectarüum uel errorum sequaces ab inuentoribus et
magistris suis sunt 5011 uocabula, id est ut a Platone
Platonici et a Mareione Marcionistae et a Manichaeo Manichaei. 35
si quis igitur haec ita sapit docet credit aut praedicat, ana-
thema sit. nos enim ideo Christiani uocamur et sumus, quia
ipsum dominum nostrum Iesum Christum baptisma percipientes
induimus et ipso nobis existente capite omnes in eodem unum
corpus efficimur. 80

en

5 epicuri C?: epicuri V, epicurei C! 206 aut o: ut V

Epist. XXXIII 81--88. 253

Capitulum XVIII.
Et secundum duas rationes locum imaginis optinet. qui enim
amant quosdam, post mortem eorum saepius imagines statuentes
hoc sufficiens mortis solatium habere arbitrantur et eum, qui non

5 uidetur nec praesens est, tamquam in imagine aspicientes putant

10

15

20

25

uidere, ita flammam desiderii οὗ uigorem placantes. sed etiam illi,

qui per ciuitates habent imperatorum imagines, tamquam praesentes
et uidendos honorare uidentur eos, qui non sunt praesentes, cultu

84

et adoratione imaginum. ista autem utraque per illum adimplen- 85

tur: omnes enim, qui cum illo sunt, et uirtutem sequuntur et de-
bitorum dei parati redditores diligunt eum et ualde honorant, et
caritatem quidem ei diuina natura, licet non aspicitur, adimplet
in ill, qui ab omnibus uidetur, sic omnibus existimantibus ut
ipsum uidentibus per illum et illi semper praesentibus; et honorem
uero omnem sic adtribuunt tamquam imagini imperiali, cum quasi

in ipso sit diuina natura et in ipso spectetur. 881 enim et filius 86

est, qui inhabitare dicitur: sed cum eo est etiam pater et inse-
parabiliter omnimodo ad filium esse ab omni creditur creatura;
et spiritus autem non abest, utpote etiam in loco unctionis factus
ei, οὐ cum eo est semper, qui adsumptus est, et non mirandum
est, cum etiam quibuslibet hominibus uirtutem sequeutibus cum
filio et pater esse dicitur: ueniemus enim et ego et pater
et mansionem apud ipsum faciemus. quod autem et spi-
ritus huiusmodi hominum inseparabilis est, certum est omnibus,

In supra scripto octauo decimo capitulo ita inuisibilis uerbi 87

dei imago asseritur esse Christus, tamquam si absentum prin-
eipum imagines pro eorum colantur honoribus. quae si quis
ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XVIIIT.

Hoc enim, quod hic est filius meus dilectus in quo
mihi complacuit, in baptismate adoptionem demonstrat secun-

30 Cap. XVIII — Act. Syn. 17 (Eiusdem Theodori ex libro quarto-
decimo de incarnatione. .' C) 22 Ioh. 14, 28. 29 Cap. XVIIII — Act,
Syn. 18 (Eiusdem Theodori Mopsuesteni de commento secundum Lucam
euangeliv C) 80 Luc. 8, 22

9 post mortem V: ppt mortem C? (permultis locis in hoc codice pro
post falso propter scriptum est), ex morte C! 4 aruitrantur V 5 ema-
gine V . 12 caritatem C: caritate V aspiciatur Bar. [18 exsisti-
mantibus V 16 spectatur C 21 «Xin? quibuslibet Surius
26 absentium wulgo

88

284 Uigilii constitutum de tribus capitulis

dum comparationem Iudaicae adoptionis, quia et ad illos dictum
erat: ego dixi 'dii estis et filii excelsi omnes' et: filios
genui et exaltaui, eius adoptionis praecipuum eo, quod dirit

89dilectus et in quo mihi complacuit, ostendens. propter
hoc et uox patris fiebat adoptionem confirmans et filii nominatione 5
per adoptionem secundum gratiam eum, qui uere filius est, demon-
strabat: cuius coniunctio ad ueram et firmam adoptionem istum
constituebat et spiritus sanctus in specie columbae descendens
permansit super eum, quatenus in coniunctione ad eum, qui uere
filius est, eius cooperatione tentus maneat firmam adoptionis habens 10
dignitatem. per omnia autem, in quo primo adoptionis praeforma-
batur baptisma, dico autem domini Christi ex patre et filio et
spiritu sancto, hoc quod fiebat complebatur.

90 In supra scripto nono decimo capitulo. ubi euangelium
secundum Lucam de baptismo Christi uidetur exponi, duae 15
sunt reprehensiones: una, quia dualitas inducitur filiorum, cum
per adoptionem uidetur dici Christus filius dei; alia, quia in
nomine trinitatis ipse quoque asseritur baptizatus, per quod

quaternitas sine dubitatione monstratur. si quis igitur haec
ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit. $

2 Psalm. 81, 6 Esai. 1, 2 4 Luc. 3, 22

9 nominationem V . 10 cooperatione (cooperatione ras. ex cooperati-
onà V, cóoperationem C? et teste Baluzio C?) tentus VC: cooperationi
intentus Surius, falso, cum £d woluerit Theodorus: spiritus sanctus..
permansit Super eum, ut in coniunctione patris is, qui uere filius est.
eius (sc. spiritus) cooperatione tentus maneat 11 preformatur (ΟἿ,
preforbatur C?, performabatur V 14 euangelio V, corr. o? 16 qua P,

ui
corr. Bar. 17 detur V

10

15

Epist. LXXXIII 89—92. | 255

Capitulum XX. :

Ideo ergo differentiam quidem dei uerbi et recepti hominis
tantam nobis ostendit psalmus, diuisa uero haec in nouo testamento
inueniuntur: domino quidem in se accipiente primordia psalmi, in
quibus factorem eum dicit esse creaturae et eleuatam habere super
caelos magnificentiam et mirificari in omni terra; apostolo autem
secunda, quae de homine sunt, qui tantum beneficium meruit, in

91

Iesu accipiente. quomodo non manifestum, quod alterum quidem

nos diuina scriptura docet euidenter esse deum uerbum, alterum
uero hominem et multam eorum esse ostendit nobis differentiam ?
nam iste quidem memorat, ille autem memoriam meretur; et iste
quidem uisitat, alter autem, cum uisitationem meretur, beatus
dicitur; et iste quidem beneficium dando minuit paulo minus ab
angelis, ille autem et per talem minutionem beneficium accepit; et
iste. quidem gloria et honore coronat, alter autem coronatur et
pro his beatus dicitur; et iste quidem constituit ipsum supra
omnia opera manuum eius et omnia subiecit: sub pedibus eius,
alter autem meritus est dominari eis, quorum antea non habebat
potestatem.

1 Cap. XX — Act. Syn. 19, ubi *Etusdem (sc. Theodori) ex inter-

92

pretatione octaw psalm! praeponit C; Graeca'seruauit Leontius (Script:

uéter. noua coll VI 311, 36): Διὰ τοῦτο τοίνυν τὴν μὲν διαφορὰν tob τε
ϑεοῦ λόγου xol τοῦ ἀναληφϑέντος ἀνθρώπου τοσαύτην ἣμῖν δείκνυσιν ὁ
ψαλμός" διῃρημένα δὲ ταῦτα ἐν τῇ καινῇ διαϑήχῃ εὑρίσκεται, τοῦ μὲν κυρίου
ἐφ᾽ ἑαυτὸν λαμβάνοντος τὰ πρύτερα τοῦ ψαλμοῦ, ἐν οἷς ποιητήν τε αὐτὸν
(λέγει add.? εἶνα! τῆς χτίσεως καὶ ἐπηῃρμένην ἔχειν ὑπεράνω «τῶν οὐρανῶν
δαᾷ,) τὴν μεγαλοπρέπειαν καὶ τεϑαυμασϑῶσϑαι ἐν πάσῃ τῇ γῇ, τοῦ δὲ ἀπο-
στόλου τὰ δεύτερα περὶ τοῦ ἀνθρώπου τοῦ τῆς τοσαύτης εὐεργεσίας ἀξιω-
ϑέντος τοῦ Ἰησοῦ λαμβάνοντος. πῶς o5, πρόδηλον ὅτι ἕτερον μὲν ἡμᾶς ἢ
ϑεία γραφὴ διδάσχει σαφῶς εἶναι τὸν ϑεὸν λόγον, ἕτερον δὲ τὸν ἄνθρωπον,
πολλήν τε αὐτῶν οὖσαν δείχνυσιν ἡμῖν τὴν διαφοράν; ὁ μὲν γὰρ μνημονεύει
αν (lacunam indicaui), ὁ δὲ καὶ ταύτης ἀξιούμενος μακαρίζεται" καὶ ὁ μὲν
εὐεργετῶν ἐλαττοῖ βραχύ τι παρ᾽ ἀγγέλους, ὁ δὲ εὐεργετεῖται καὶ ἐπὶ τῇ
τοιαύτῃ ἐλαττώσει καὶ ὁ μὲν δόξῃ καὶ τιμῇ στεφανοῖ, ὁ δὲ στεφανοῦται καὶ

ἐπὶ τούτοις μακαρίζεται καὶ ὁ μὲν κατέστησεν αὐτὸν ἐπὶ πάντα τὰ ἔργα τῶν

χειρῶν αὐτοῦ καὶ πάντα ὑπέταξεν ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ, ὁ δὲ ἠξιώϑη
τοῦ δεσπόζειν τούτων, ὧν πρότερον οὐκ εἶχε τὴν ἐξουσίαν. 4 cf. Psalm.

8,2 11 sqq. cf. ibid. 5—8

8 tantam C?: tantum VC! 11 memoriam C: memoria V 12.alterum V
14 munitionem V

256 Uigilii constitutum de tribus capitulis

93 In supra scripto uicesimo capitulo, uhi octauus psalmus
uidetur exponi, et nudus homo, sicut et in aliis iam dictum
est, Christus asseritur et diuisus a deo uerbo monstratur et
dualitas inducitur personarum. quae si quis ita sapit docet
eredit aut praedicat et non ita in Christo domino ac deo :
nostro duas naturas indiuisibiliter et inconfuse unitas intellegit,
ut manente earundem differentia naturarum ipse unus atque
idem uerus sit dei et uerus hominis filius, anathema sit.

94 Capitulum XXI.

Sed non uolentes ista considerare uoces omnes trahere ad 9
dominum temptant Christum, ut et quae de populo factae sunt,
simili modo intellegerent et risum praestarent Iudaeis, quando ex

scriptorum sequentia nihil ad dominum Christum pertinentes. osten-
dunt uoces.

95 . Capitulum XXII.

Tale est et, quod non derelicta est anima eius in inferno nec
earo elus uidit corruptionem; nam propheta quidem supra modum
ipsüm ponit circà populum, prouidentiam dicens, uolens dicere,
quoniam inextemptabiles eos ab omnibus conseruauit malis. quoniam
autem hoc uerum et ex ipsis rebus euentum accepit in domino Ὁ
. Christo, sequentissime de eo loquens beatus Petrus utitur uoce
ostendens, quoniam quod de populo supra modum dictum. est ex
quadam ratione utente uoce propheta, hoc uerum euentum in ipsis
rebus accepit nunc in domino Christo.

18

9 Cap. XXI — Act. Syn. 20, ubi 'Exwsdem (sc. Theodori) ex prin-
cipio commenti quod in. duodecim, prophetas scripsit . . ypraefigit C
(in ipso illo commentario nobis Graece seruato cum nec haec uerba nec
capp. XXII et XXIII leguntur, fuisse uidentur generalis cuiusdam pro-
oemii nunc deperditi; cf. Ang. Mai, Script. uet. nou. coll. VI p. XIV.
minus recte iudicasse uidetur O. F. Fritzsche, De Theod. Mops. uita et
scriptis p. 53) 15 Cap. XXII — Act. Syn. 21 (ΕἸ post alia infert
praemittit C) 16 οὗ Psalm. 15, 10

'"7 differentiam V, eorr. o 10 non uolentes V(C3,: non uoluntas C?,
nolentes C! 11 temptent V factae C: facta V 13. criptorum V
ostendunt C: ostendent V 17 corruptione V 19 fort. conseruabit
20 accipit V 21 sequentissime VC?, sequenstissime C!: frequentissime α
Bar. Baluz. | 23 quidam V

σι

10

15

25

Epist. LXXXIII 98—99. 257

In supra scripto uicesimo primo et secundo capitulo hoc 96

uidetur dici, quia prophetiam, quae ex persona Christi loquens
ait: non derelinques animam meam in inferno neque
dabis sanctum tuum uidere corruptionem, non de
ipso Christo praedictam fuisse sed de populo Israheliticae
generationis, beatum uero Petrum apostolum ad Christum
hanc prophetiam per euentum aptare uoluisse. et ideo, qui
haec ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XXIII.

Eundem intellectum habet et illud: diuiserunt sibi uesti-
menta mea et super uestimentum meum miserunt
Sortem. quod enim psalmus nullatenus conuenit domino, certum
est. neque enim erat domini Christi, qui peccatum non fecit

nec inuentus est dolus in ore eius, dicere: longe a98

salute mea uerba delictorum meorum. sed et ipse
dominus secundum communem hominum legem, dum in passione
opprimeretur, deus meus, deus meus, quare me dereli-
quisti? emisit uocem et apostoli diuiserunt sibi uestimenta
mea et super uestimentum meum miserunt sortem ad
eum iraxerunt manifeste, quoniam quod supra modum dictum
fuerat prius a Dauid propter inlata ei mala, hoc ex operibus
euenit in domino Christo, cuius et uestimenta diuiserunt et sorti
lunicam subiecerunt.

]n supra scripto uicesimo tertio ezpitulo exponendo quaedam 99

uicesimi primi psalmi uerba, quibus dicitur: diuiserunt
Sibi uestimenta mea et super uestem meam mise-
runt sortem, negantur lesu Christo domino conuenire, sed.
quod Dauid propter quaedam mala, quae perpessus est, de
se dixerit, euangelistam ex euentu ad Christum traxisse, et
adicitur, quia non poterat dicere dominus Iesus Christus, qui

8 Psalm. 15, 10. 6 cf. Act. 2, 27 9 Cap. XXIII — Act. Syn,
22, ubi *Item (sc. Theodorus) post alia! praemittit C! (om. C*, “εἰ post
ala infer! ut uidetur C?) 10 18 25 Psalm. 21, 19 18 Petr. I 2,
22 (cf. Esai. 58, 9) 14 Psalm. 21, 2 17 Matth. 27, 46
2 quia scripsi: qui V, quod o 8. infernum V, correxi 16 legem
dum V et C! man. 2: legendum 6201 man. 1 17 oprimeretur V
quare C: qr V 22. sq. sortitum cum subicerunt V

XXXV. (c 11

100

101

102

108

104

258 Uigilii constitatam de tribus capitulis

peccatum non fecit: longe a salute mea uerba delic-
torum meorum. et ideo, qui haec «ita» sapit docet credit
aut praedicat et non ea, in quibus delictorum meminit, ad
corpus ipsius, quod est ecclesia, quae in hoc mundo sine
delicto esse non potest, intellegit pertinere, illa autem de
diuisione uestimentorum non specialiter de ipso capite id est
domino deo nostro Iesu Christo praedicta et in ipso credit
esse completa, anathema sit.

Capitulum XXIIII.

Foderunt manus meas et pedes: et omnia perscrutabantur,
οὐ quae agebam et quae conabar; nam 'foderunt' ex translatione
dixit eorum, qui per fossionem scrutari, quae in profundo sunt,
temptant. | dinumerauerunt omnia ossa mea: totius meae
fortitudinis et totius meae substantiae detentores facti sunt, ut
eliam numero mea subicereni. istud autem ex consuetudine, quam
habent hostes, dixit, qui quando optinuerint, numero et talis sub-
ülem notitiam inuentorum faciunt. propterea et sequenter dicens:
ipsi uero considerauerunt et conspexerunt me intulili:
diuiserunt sibi uestimenta mea et super uestimentum
meum miserunt sortem. 'considerantes! enim *me' ait “οἱ
conspiclentes, quod omnia eis euenerunt in me desiderata (fcon-
spicere' enim ita ut apud nos dicitur pro eo, quod est 'uidit in
eum, quae uolebat pati eum') iam tamquam. me omnino malis
dedito sicut hostes mea post uastationem et captiuitatem diuiserunt
Sorte diuisionem eorum facientes' et euangelista quidem in
domino uerba ex rebus adsumens eis usus est, sicut et in aliis
diximus: nam quod non pertineat ad dominum psalmus, in supe-

rioribus euidenter ostendimus. at uero beatus Dauid supra modum.

isía magis ex his, quae ab Abessalom facta sunt, dixit, quoniam,
dum recessisset Dauid, jure belli metropolim ingressus omnes

1 Psalm. 21, 2 9 Cap. XXIIII — Act. Syn. 28, ubi *'Eiusdem
(sc. Theodori) ἐμ psalmo wicesimo primo' praefigit C 10 Psalm. 91, 17
13 Psalm. 21, 18. 18 Psalm. 21, 18 19 Psalm. 21, 19

2 ita addidi: om. V 12 effossionem ΟἿ, effusionem C? 18 detempta-
tores ΟἿ, detentatores C? 15 subiceret V 16 talis Bal.: talibus VC
19 supra uestimenta mea C 22 ut V: et C 27 pertinet C 29 abes-
salom C?: abessalon V, abisalon C!

80

Epist. LXXXIII. 100—107. 259

quidem optinuit res regales, non piguit autem etiam patris cubile
inquimare.
In supra seripto uicesimo quarto capitulo de memorato
eodem uicesimo primo psalmo illa uerba, ubi dicit: foderunt
s manus meas et pedes meos; dinumerauerunt omnia
ossa mea; ipsi uero considerauerunt et conspe-
xerunt me, asseritur non de Christo esse praedicta sed Dauid
haec de se dixisse propter tyrannidem Abessalom, qui regiam
urbem substantiamque peruaserat atque in terra ommia dinu-
19 merauerat patris, sed euangelistam haec ex euentu ad Christi
traxisse personam. qui igitur haec ita sapit docet credit aut
praedicat, anathema sit.

Capitulum XXV.

Quoniam cibi et potus suaues quidem fiunt in tempore gaudii,
is insuauia autem οὐ amara in tristitia, "talia erant" inquit "quae ab
ilis fiebant, ut ex tristitia et ira esset quidem mihi in locum
fellis cibus, esset autem et potio aceto nihil differens. maxime
autem hoc fit in iracundiis, quae cum tribulatione fiunt, quod
erisimile erat pati eos contra suos. usus autem est euangelista
30 hoc testimonio in domino, et ipse autem dominus zelus domus
tuae comedit me de se ipso dicens, et beatus Paulus de
Iudaeis loquens fiat mensa eorum et cetera, et beatus Petrus
de Iuda fiat habitatio eius deserta. οὖ certe diuersis
constitutis rebus, non quasi psalmo modo quidem pro his dicto,
235 iterum autem de illo et iterum de alio, sed quia de Iudaeis dicta
sunt plura, qui se separauerunt de deo et lege, conuincentia
illorum indeuotionem, necessarius est testimoniorum usus simul et
ex rebus captus, quale est: dederunt in esca mea fel et in
siti mea potauerunt me aceto.

1 cf Regn. IL 16, 22. 4 Psalm. 21, 17 sq. 18 Cap. XXV — Act.
Syn. 24, ubi *Eiusdem (sc. Theodori) de interpretatione sezagesimi octaui
psalmi" praescribit C — 19 οἵ, Ioh. 19, 28 sq. 90 Ioh. 2, 17 (Psalm.
68, 10) 22 Rom. 11, 9 (Psalm. 68, 23) 23 Act. 1, 20 (Psalm. 68, 26)
28 Psalm. 68, 22
S abessalon V 10 euangelista V, corr. o 14 ciui Y — 17 ciuus V.
acosto V 18 eum VO: cum iu C?, in Surius 22 post eorum 4 lit-
lerae erasae sunb im V 94 reus V — quidem C: om. Y 26 se C:
om. V 21 εἰ εχ C: ex V — 29 acoeto V: acetum C
115

105

106

107

108

109

110

111

260 Uigilii. constitutum de tribus capitulis

In supra scripto uicesimo quinto capitulo de eo loco psalmi,
ubi dicit: dederunt in esca mea fel et in siti mea
potauerunt me aceto, contra euidentem euangelii ueri-
talem exponitur dicendo, quia nec uere aceto potatus sit
dominus sed ad tristitiam suam et iracundiam offerentum ὁ
potationem habuerit in aceti loco et escam in fellis, nec de
ipso praedictum sed euangelistam hoc testimonio usum fuisse
ex euentu in domino. propterea, qui haec ita sapit docet credit
aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XXVI. "

Sicut igitur per huiusmodi confessionem non deitatis Nathanahel
habens scientiam ostenditur (Iudaei et Samaritae tali» sperantes
plurimum quantum dei uerbi a scientia longe erant), sic et Martha
per confessionem illam non deitatis habens tunc scientiam probatur,
manifeste autem nec beatus Petrus: adhuc etenim ipsis sufficie- 1
bat tunc reuelationem illam suscipientibus praecipuum aliquid et
maius de ipso praeter ceteros hominum fantasiam accipere; post
resurreclionem autem spiritu producti ad scientiam iunc et reue-
lationis perfectam scientiam suscipiebant, ut scirent, quia praeci-
puum ipsi praeter ceteros homines non aliquo puro honore ex deo 9
peruenit, sicut in ceteris hominibus, sed per unitalem ad deum
uerbum, per quam omnis honoris ei parliceps est post in caelos
ascensum.

In supra scripto uicesimo sexto capitulo et agnitionem
deitatis Christi ante resurrectionem eius Petrus habuisse 16
negatur, fantasiam uero intellegentiae prae ceteris hominibus
accepisse dicitur, et rursus dualitas filiorum inducitur, dum
hominem participem dicit ad deum uerbum, posteaquam in .

2 Psalm. 68, 22 10 Cap. XXVI — Act. Syn. 25 (*Fiusdem
Theodori ex libro primo de incarnatione . .' C) 11 cef. Ioh. 1, 49
18 cf. Ioh. 11, 37 15 cf. Matth. 16, 16

1 uigesimo V 8 acoeto V 4 uero Bar. — 5 offerentinm wwlgo
6 acoeti V — 7 euangelista V, corr. o 11 huiusmodi V: huismodi C?,
huius rei C! 17 ceteros VC: ceterorum Surius, falso id quidem, cf.
quae respondet Uigilius — fantasia Bar.

Epist. LXXXIII 108—114. 261

caelos ascendit. qui ergo haec ita sapit docet credit aut
praedicat οὗ non unum eundemque esse intellegit Christum
dominum mostrum dei et hominis filium manente in ipso
unitarum differentia naturarum, anathema sit.

δ Capitulum XXVII.

Matthaeus quidem euangelistà post temptationes dicit quod
accedentes angeli ministrabant ei, scilicet cum eo constituti et
. eooperantes οὗ omnibus circa eum deo ministrantes, quod iam per
certamina ad diabolum ostensus est clarior. sed et quod passuro
10 ej aderat angeli, ex euangelis discimus et, cum resurrexit, in
inonumento uisi sunt, per omnia enim ista monstrabatur dignitas
Christi, quod inseparate ei angeli aderant et omnibus circa eum
ministrabant: sicut enim ἃ peccantibus separantur, sic. οὐ per
meritum honoratis subueniunt. propter quod bene dominus ait,
15 quod "maius uidebitis, quod et caelum aperietur omnibus per me
et omnes angeli semper mecum erunt, nunc quidem ascendentes,
nunc uero descendentes sicut ad domesticum dei et amicum".

In supra scripto uicesimo septimo capitulo, ubi de Matthaeo
euangelista exponitur, quia consummatis temptationibus acces-
30 gerint angeli, Cut» ministrarent Christo, dicitur, quia, sicut et

112

118

114

aliis, per meritum honorato Christo subuenerint angeli et quia -

sic ad Christum in caelos ascenderint et descenderint angeli,
tamquam ad amicum et domesticum dei. qui ergo haec ita
Sapit docet credit aut praedicat et non, ut uero deo, ueri dei
:5 filio, uni eidemque cum assumpta ex utero uirginis perfecta
humaritate angeli utpote creatori et domino deseruierint atque
deseruiant, anathema sit. |

5 Cap. XXVII — Act. Syn. 26, ubi 'Esusdem (sc. Theodori) de
interpretatione secundum. Iohannem. euangeli$ libro primo" praefigit C
6 cf. Matth. 4, 11 10 cf. Luc. 22, 48. 11 cf. Matth. 28, 92 15 cf.
Ioh. 1, 50 sq.

6 Matheus VC 7 constituti et C: constituet V — 15 quod et VC:
et quod uulgo 18 matheo V 20 ut add. o?*: om. V 21 miritun V

11ὅ

116

117

118

119

202 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Capitulum XXVIII.

Plus inquietabatur dominus eti certamen habebat ad animae
passiones quam corporis οὗ meliore animo libidines uincebat inedi-
ante ei deitate ad perfectionem. unde et dominus ad haec maxime
instituens uidetur certamen: cupiditate enim pecuniarum non
deceptus et gloriae desiderio non tentus carni quidem praebuit
nihil, nec enim illius erat talibus uinci. ^ animam autem si non
recepisset sed deitas est, quae ea uicerat, nullatenus eorum, quae
facta sunt, ad nos respicit lucrum (quae enim ad conuersationis
perfectionem similitudo deitatis et animae humanae?) et uidentur
domini certamina non ad nos respiciens habere lucrum sed o$ten-
tationis cuiusdam gratia fuisse. ^ quod si hoc dicere non esi
possibile (certum etenim est, quod illa propter nos facta sunt), et
maius cerlamen instituit ad animae passiones, minus autem ad
carnis, quanto et amplius et magis inquietare illas contingebat et
magis illa erat, quae et amplioris indigebat medicinae; uidelicet
quod et carnem et animam assumens per utraque pro utrisque
ceriabat, mortifioans quidem in carne peccatum et mansuetans eius
libidines et facile capiendas meliore ratione animae faciens, erudiens
autem animam et exercilans οὗ suas passiones uincere et carnis
refrenare libidines: haec enim deitas inhabitans operabatur, haec
inhabitans mediabat utrique eorum.

In supra scripto uicesimo octauo capitulo iterum purus
homo Christus inducitur, qui ratione animae corporis dicitur
mansuetefecisse libidines et erudisse animam et exercitasse
eam, ut passiones suas uinceret et carnis in se libidines

1 Cap. XXVIII — Act. Syn. 27; 'Eiusdem Theodori ex libris de
incarnatione' praefigit C, ἐκ τοῦ αὐτοῦ (sc. ts") λόγου Leontius, qui Graece
seruauit uerba prima: Πλέον γὰρ ὠχλεῖτο ὃ κύριος καὶ ἢγωνίζετο πρὸς «à
φυχικὰ πάϑη ὑπὲρ τὰ ἑοῦ σώματος καὶ τῷ κρείττονι λογισμῷ τὰς ἡδονὰς
ἐχειροῦτο τῇδ ϑεότητος δηλαδὴ μεσιτευούσης καὶ βοηϑούσης αὐτῷ πρὸς τὴν
χκατόρϑωσιν (Script. uet. nou. coll. VI 309, 29).

2 plus inquietabatur .. 5 certamen exhibet Pelagius 1. c. 448 4 ei V:
om. C Pelag. 8 quae ea C: qui ea V 16 erat quae... indigebat C:
erant qui..indigebant V 17 utrisque V: utrique C!, utriusque C?
18 mansuetans V et C! man. 2: mansuetas C?C! man. 1 22 mediabat
scripsi: mediebat V, mediabatur C!, meditabatur C?, medebatur Bar.
25 mansuetefecisse scripsi: mansuete fecisse V, mansuefecisse o?, man-
suetas fecisse Bar.

--
φφΦφ.

Epist. LXXXIII 115—121. 268

refrenaret: quae tamen utrique mediante deitate operatam
fuisse dicit animam, ut seeundum haec iam nec ipsum unum
eundemque lesum Christum mediatorem dei et hominum
habeamus sed carni et animae mediatrix deitas fuisse uide-
atur. qui igitur haec ita sapit docet credit aut praedicat,
anathema sit.

Capitulum. XXVIII.

"Sed si caro erat", inquit, *crucifixa, quomodo sol radios auertit
et tenebrae occupauerunt terram omnem et terrae motus et petrae
dirumpebantur et mortui surrexerunt?' quid igitur dicant et de
tenebris in Aegypto factis in temporibus Mosae, non per tres horas
sed per tres dies? quid autem propter alia per Mosen facta mira-
cula? et quae per lesum Naue, qui solem stare fecit, qui sol et
in temporibus Ezechiae regis et contra naturam retro reuersus est?
et de Helisei reliquiis, quae mortuum resuscitauerunt? — si enim
uerbum deum passum demonstrant, quae in cruce facta sunt, et
propter hominem non concedunt haec facta esse, et, quae in
lemporibus Mosae, propter genus Habraam non erunt et, quae in
temporibus Iesu Naue, et, quae in Ezechiae regis. quod si illa
propter ludaeorum populum mirabiliter facta sunt, quomodo non
magis, quae in cruce facta sunt, propter dei uerbi templum ?

7 Cap. XXVIII — Act. Syn. 28: Eiusdem XTheodori. C!» «ez
libro C?» contra. synusiastas «uel Apollinaristas C*» quae et proposuit
beatus Cyrillus et refutauit' C. Uerba. non Theodori sed Diodori Tar-
sensis esse, quippe qui conscripserit *eontra synusiastas' libros, iam
Fritzschius adnotauit (De Th. Mops. uita et &criptis p. 91, adn.). Cyrillus
haec refutauit in libro I contra Theodorum et Diodorum; cf. Acta eius-
dem quintae synodi, coll. 5 (Mansi IX 232), ubi uerba illa eodem fere
modo repetuntur. 8. cf. Luc. 28, 45; Matth. 27, 51 sq. 11 cf. Exod.
10, 22 13 cf. Ios. 10, 13 14 cf. Regn. IV 20, 11 15 cf. Regn. IV
18, 21

8 sed si caro. . 15 suscitauerunt adfert Pelagius 1. c. 443 8 era V.
11 mose VC*: moysi ΟἹ (moyse C?, moysii C! in eiusdem concilii col-
latione 5) 18 et in V: in C 14 natura V retro reuersus VO!: retro
uersus C? Pelag. (et sic ut uidetur C in coll. 5) 15 resuscitauerunt VC?
(et Ο im coll. 5): suscitauerunt C!C? Pelag. ὀ 18 mose V: moysi C?
et cor. ez moyse C (moyse ΟἹ, mose C? im coll. 5) abraham C
(abrahae μέ wid. in coll. 5)

120

121

122

128

124

204 Uigilii constitutum de tribus capitulis

In supra scripto uicesimo nono capitulo dum quasi Apolli-
nari, qui diuinam naturam passionibus implieabat, contradicitur,
ἃ recto tramite declinatur et modus assertionis exceditur, ut
purus homo pependisse putetur in cruce. et ideo qui haec
ita sapit docet credit aut praedicat et non Christum deum
uerum credens manente impassibili deitate eundem carne
propria passum esse confitetur, anathema sit.

Capitulum XXX.

Manifestum autem est, quod unitas conuenit: per eam enim
collectae naturae unam personam secundum unitatem effecerunt.
sicut enim de uiro et muliere dicitur, quod iàm non sunt duo
Sed una caro, dicamus et nos rationabiliter secundum unitatis
rationem quoniam non sunt duae personae sed una, scilicet naturis
discretis. sicut enim ibi non nocet numero duorum unam dici
carnem (certum est enim, secundum quod una dicitur) ita et hic
non nocet naturarum differentiae personae unitas. quando etenim
nawrras discernimus, perfectam naturam dei uerbi dicimus et per-
fectam personam (nec enim sine persona est subsistentiam dicere),
perfectam autem et hominis naturam et personam similiter; quando
autem ad coniunctionem respieiamus, unam personam tunc dicimus,

8 Cap. XXX — Act. Syn. 29: *"Exusdem (sc: Theodori; *'sancti
Cyrilli falso add. C*) ex lébro octauo de incarnatione" C; Graeca ser-
uauit Leontius (Script. uet. noua coll. VI 805, 6): πρόδηλον δὲ, ὡς τὸ
τῆς ἐνώσεως iqappólov: διὰ γὰρ ταύτης συναχϑεῖσαι αἱ φύσεις ἕν πρόσωπον
κατὰ τὴν ἕνωσιν ἀπετέλεσαν' ὥστε ὅπερ ὁ κύριος ἐπί τε τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς
Ἰυναικός φησιν, ὦστε οὐκέτι εἰσὶ δύο ἀλλὰ σὰρξ μία, εἴποιμεν ἄν καὶ ἡμεῖς
εἰκότως κατὰ ἐνώσεως λόγον, ὦστε οὐκέτι εἰσὶ δύο πρόσωπα ἀλλ᾽ ἕν, δηλον-
ὅτι τῶν φύσεων διαχεχριμένων' ὥσπερ γὰρ ἐκεῖ οὐ λυμαίνεται τῷ ἀριϑμῷ
τῆς δυάδος τὸ μίαν λέγεσϑαι τὴν σάρκα --- πρόδηλον γὰρ καϑ' ὃ μία λέγονται
(leg. λέγεται) —, οὕτω κἀνταῦϑα οὐ λυμαίνεται τῇ τῶν φύσεων διαφορᾷ τοῦ
προσώπου ἣ ἕνωσις. ὅταν μὲν γὰρ τὰς φύσεις διαχρίνωμεν, τελείαν τὴν φύσιν
τοῦ ϑεοῦ λόγου φαμὲν καὶ τέλειον τὸ πρόσωπον (οὐδὲ γὰρ ἀπρόσωπον ἔστιν
ὁπόστασιν εἰπεῖν), τελείαν δὲ καὶ τὴν τοῦ ἀνθρώπου φύσιν καὶ τὸ πρόσωπον
ὁμοίως", ὅταν μέντοι ἐπὶ τὴν συνάφειαν ἀπίδωμεν, ἕν πρόσωπον τότε φαμέν.

11 Matth. 19, 6

.9 asertionis V 9. manifestum . . 14 discretis adfert Pelagius l. c. 443
15 quid Surius $$ margine 20 respiciumus VC?: respicienti ΟἹ, respi-
cimus Swrius

10

15

20

Epist. LXXXIIL 122—197. — 205

In supra scripto tricesimo capitulo pessimo exemplo temp-
tatur ostendi, quomodo una persona Christi possit intellegi:
id est, sicut de uiro et muliere conuenientibus legitur, sic et
in Christo discretis naturis quasi unam esse personam, et
sequitur perfectam 6880 naturam dei uerbi et perfectam
personam et pérfectam hominis naturam atque personam simi-
liter. unde apparet, quia et de exemplo uiri ac mulieris, ubi
duae personae sunt, et de his, quae secuntur, tametsi tacetur
numerus, duae tamen inducuntur unius Christi personae.
quod qui ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XXXI.

Sed Christum quidem secundum carnem adsumptam serui formam,
eum autem, qui eam adsumpsit, super omnia nominans deum, in-
tulit tamen hoc secundum coniunctionem, uí per significationem
nominum naturarum manifestam diuisionem faciat. nemo igitur
neque eum, qui secundum carnem ex Iudaeis est, dicat deum nec
iterum deum, qui est super omnia, secundum carnem ex Iudaeis.

In supra scripto tricesimo primo capitulo in expositione,
quae de symbolo trecentorum decem et octo patrum facta
uidetur, non solum diuisio naturarum asseritur sed et absolute

. dicendo neque eum, qui secundum carnem ex Iudaeis «est, deum

nec iterum deum, qui est super omnia, dicendum esse secundum
carnem ex Iudaeis » nudus deitate homo et purus sine carne deus
quasi seorsum et seorsum duae pronuntiantur esse personae. Si
quis ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat et non sic in
uno Christo unitas confitetur esse naturas, ut personae siue
gubsistentiae singularitas agnoscatur, anathema sit.

11 Cap. XXXI — Act. Syn. 81: Eiusdem (sc. Theodori) ex inter-
pretatione symboli. trecentorum decem et. octo. sanctorum. patrum" C

12 totum capitulum exhibet Pelagius 1. c.443 carnem et adsumptam
Surius — 15 manifestam diuisionem V: manifestandi uisionem C, mani-
festam et diuisiopem C^ 21 est deum..er Iudaeis. inserui secundum
ipsius capiluls uerba: om. V

125

126

127

128

129

180

1831

132

266 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Capitulum XXXII.

Iesum enim dicit à Nazareth, quem unxit deus spiritu
sancto et uirtute: qui autem dei spiritu unctus est, omnimode
aliquid inde adsumpsit. quis autem furens dicat de spiritu aliquid
adsumpsisse diuinam naturam nec non et parüicipum? *participes ;
enim eius uidelicet uocat, qui et ipsi uncti sunt; qui autem uncti
sunt et in hoc participes eius iuste facti, non aliter unctionis
communicare dicantur nisi ei, qui adsumptus est. et hoc ipsum
autem demonstratur, quod mercedem iustam accepit: *'pro hoc
enim inquit 'quod dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem, pro his?
praecipuam unctionem meruisti".

In supra scripto tricesimo secundo capitulo in commento
epistolae ad Hebraeos adhibetur illud beati Petri, ubi dixit:
Iesum a Nazareth, quem unxit deus spiritu sancto
et uirtute, et infertur *qui autem dei spiritu unctus est, :
omnimodo aliquid inde adsumpsit! et additur *'quis autem
furens dicat de spiritu aliquid adsumpsisse diuinam naturam?
per quae uerba purus homo Christus inducitur, qui unctione
sancti spiritus particeps factus sit diuinae naturae, sicut οἱ
alii, et mercedis iustae nomine, quia dilexerit iustitiam οἱ ἢ
oderit iniquitatem, praecipuam meruerit unctionem. qui ergo
haec ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XXXIII.

Rabbi, tu es filius dei, tu es rex Israel: hoc est
*tu es ille, qui de longe praedicatus es Christus'; haec enim s
scilicet de Christo sperabant sicut domestico constituto praeter
omnes deo.

1 Cap. XXXII. — Act. Syn. 32: 'Eiusdem ex commento epistolae
ad Hebraeos C 2 Act. 10, 88 5 Hebr. 1, 9 9 cf. Hebr. 1, 9
28 Cap. XXXIII — Act. Syn. 88: ' Eiusdem Theodors de snterpretatione
secundum Iohannem euangelii libro primo' C 24 Ioh. 1, 49

2 Tesum enim..5 diuinam naturam exseripsit Pelagius |. c. 443 8ς
2 uncxit V 3 dei V: de C Pelag. 5 participium C 7 unctionis C:
unctiones V . 10 pro VC: prae uulgo in marg. 14 uncxit V 20 iuste V
25 es VC?: est C* — 26 sperabat wwlgo

18

18

140

14

8

9

l

9

268 Uigilii constitutum de tribus capitalis

non deum uerbum dicat sed sumptum pro nobis hwwm,
quem filium beatus apostolus manifeste uocet: que νὴ
ostendunt nudum, sicut dictum est, hominem preediar. «i
ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat et non enim,
qui ex semine Dauid secundum carnem natus est, ima ii !
apostoli uocem ipsum credit esse etiam super omris id,
anathema sit.

Capitulum XXX VI.

Renatus alter factus est pro altero, non iam pars Adam mé
bilis οὗ peccatis circumfusi sed Chrisü, qui omnino inculpabila ΜΕ 1
resurrectionem factus est.

In supra scripto tricesimo serto capitulo, ubi ad baptinim
dicitur, quia "renatus alter factus est ex altero, non iam pet
Adam mutabilis et peccatis cireumfusi sed Christi, qui omum
inculpabilis per resurrectionem factus est?, quibus utu?
Christum ante resurrectionem, quod absit, uult uideri fois
eulpabilem: qui ergo haec ita sapit docet credit aut praedicsi,
anathema sit.

Capitulum XXXVII.

Ut multam quidem eius faceret diligentiam, omnia autem illius *
propria faceret et toleraret per omnes eo ducto passiones, per quis
eum secundum suam uirtutem perfectum fecit, nec 8, mortuo secun-
dum suae naturae legem recedens sed sua praesentia et operatione
et gratia liberans quidem eum de morte et malis, quae inde sunt,
resuscitans autem eum de mortuis et ad meliorem finem perducens. ss

In supra scripto tricesimo septimo capitulo dicitur, quis
Christo in passionibus et in morte deus uerbum praesentis
et operatione et gratia adfuerit: quod si ita est, tamquam
alter alteri praesens gratiam et operationem impendisse uide-

8 Cap. XXXVI — Act. Syn. 86: 'Eiusdem T'heodori ex eodem
libro' C 19 Cap. XXXVII — Act. Syn. 87: *Eiwsdem ex eodem libro' C

9 jaxta V, corr. « 9 est VC': es C? 10 peccati V 21 et tole-
raret..passiones om. C? tolleraret V — dicto C! — passiones om. Οἵ
22 mortuis uulgo 2428 gratia scripsi: ad gratia V, ad gratiam o

"ils,

Epist. LXXXIII 188—145. 269

Situr, qui ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat et
non ipsum deum uerbum seruata impassibilitate: diuinitatis
e in carne anima rationali et intellectuali animata, quam
a Sibi ab ipso conceptu uniuit ex uirgine, omnia, quae de pas-
rione eius scripta sunt, wuoluntarie sustinuisse dicit, ana-
! thema sit.
Capitulum XXXVIII.
Deinde ostendens, cuius gratia passus est, diminutionem infert:
quatenus cilra deum pro omnibus gustaret mortem,
!"& quia, diuina natura ita uolente, separata illa ipse per se pro om-
WÀ nium utilitate gustauit mortem ; et ostendens, quod deitas separata
quidem erat illo, qui passus est, secundum mortis experimentum,
quia nec possibile erat illam mortis experimentum accipere, non
tamen illo, qui passus est, afuerat secundum diligentiam.
1$ In supra scripto tricesimo octauo capitulo et falsatum
ν᾿ testimonium apostoli agnoscinius, quia ubi legitur: ut. gratia
dei pro omnibus gustaret mortem, hic inuenitur: ut
. Sine deo pro omnibus gustaret mortem et hoc quasi
. astruendo dicitur, quia diuina natura separata ipse per se uelut
s» purus homo pro omnium utilitate gustauerit mortem. qui
ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat et non confitetur,
quia deus uerbum carnem, quam. sibi ex ipsa conceptione
secundum subsistentiam aduniuit, nec in passionibus nec in
morie umquam deseruerit, anathema sit.

Capitulum XXXVIIII.

lesum enim ait de Nazareth, quem unxit deus spiritu
et uirtute: cuius unctionem meritus.et inmaculatus effectus est

1 Cap. XXXVIII — Act. Syn. 88: 'Eiusdem Theodoré ex eodem
Hbro' C 9 Hebr. 2, 9 25 Cap. XXXVIIII — Act. Syn. 89: *Eiusdem
(sc. Theodori) ex eodem libro! C. Aliam huius capituli uersionem
latinam uide in opusculo Innocentii Maroniae episcopi 'De his qui unum
ex trinitate. Iesum Christum dubitant confiteri" (—Spicileg. Casinense
I 159 sq) 926 Act. 10, 98

4 uigine V omnique Y, corr. Bar. 9 citra Vt: circa C! 10 uo-
lentes V [2 «ab»ilo Suriws 14 illi 8urius — 19 uel ut V, correxi
28 im passionibus V — 26 uncxit V |

143

144

145

146

147

148

149

270 Uigilii constitutum de tribus capitulis

per omnia et ad diuinam naturam meruit coniunctionem. neque
enim coniunctionem suscepisset illam nisi prius inmaculatus factus
fuisset, ut sic condeceat illius unitatem,

In supra scripto capitulo tricesimo nono rursus illud, quod
beatus Petrus dixit: Iesum a Nazareth, quem unrit
deus spiritu et uirtute, exponens dieit per unctionem
Spiritus, quam meruit, et inmaculatum eum per omnia factum
et ad diuinam naturam meruisse coniunctionem: quae uerba
Christum purum hominem aperte significant. qui ergo haec
ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XL.

Nam et ilud: hic est filius meus dilectus in quo
mihi complacuit, insania euidens est de deo uerbo putare
dicere eum. qui enim dixit: hic est filius meus dilectus et
intulit: in quo mihi complacuit, significauit, quod aperte ad
comparationem hoc dicit aliorum filiorum, qui nec dilecti ei facti
sunt nec placere nimis potuerunt ei.

In supra scripto capitulo quadragesimo de interpretatione
euangelii secundum Matthaeum, ubi dicitur: hie est filius
meus dilectus, in quo mihi complacuit, subiungitur
et dicitur "insania euidens est de deo uerbo putare dicere
eum. qui enim dixit: hic est filius meus dilectus et
intulit: in quo mihi complacuit, significauit, quod aperte
ad comparationem hoc dicit «aliorum; filiorum, qui nec dilecti
ei facti sunt nec placere nimis potuerunt': quae uerba Christum
Iesum purum rursus hominem et adoptiuum filium euidenter
ostendunt. qui igitur haec ita sapit docet credit aut praedicat,
anathema sit.

5 Act. 10, 88 11 Cap. XL — Act. Syn. 40: *Esusdem Theodori

ex interpretatione secundum Matthaeum euangelii! C. Initium capituli

alia uersione exhibet Innocentius Maroniase episcopus (Spicileg. Casinense
I p. 152n. 6) 12 19 22 Matth. 8, 17

2 factus C: om. V 3 sic C: si V 7 quam scripsi: quod V 18 in-

sanie uidens V 16 ei C: om. V 17 nimis C: minis V 19 matheum Κ᾽

21 putare scripsi: patre V 24 aliorum énserui: om. Υ 25 minis V

20

25

Epist. LXXXIII 146—158 271

Capitulum XLI.

Permanens antem, donec secundum suam creaturam et uirtutem.
Soluens mortis dolores liberauit eum ineffabilibus illis uinculis et
de mortuis resuscitans transtulit quidem in immortalem uitam, in-

5 corruptum antem eum et inmortalem et immutabilem efficiens in
caelum eduxit.

In supra scripto quadragesimo primo capitulo dicitur, quod
soluens mortis dolores liberauerit Christum ineffabilibus illis
uinculis et de mortuis resuscitans transtulerit quidem ad im-

19 mortalem uitam, incorruptum autem eum et inmortalem et
immutabilem efficiens in caelum eduxerit: per quae omnia
uerba declaratur nudum hominem asseri Iesum Christum. qui
ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum. XLI.

15 Christum iustificatum et inmaculatum factum uirtute sancti spiri-
tus, sicut beatus Paulus modo quidem dicit: quod iustificatus
estin spiritu, modo uero: qui per spiritum aeternum
inmaeulatum se optulit deo, mori quidem fecit secundum
legem hominum, utpote autem impeccabilem uirtute sancti spiritus

30 factum resuscitauit de mortuis et ad uitam constituit meliorem :
inmutabilem quidem aniinae cogitationibus, incorruptum autem et
indissolutum et carne faciens.

In supra scripto quadragesimo secundo capitulo - dieitur
Christum iustificatum et inmaculatum factum esse uirtute
zs Spiritus sancti et adicitur *mori quidem eum fecit secundum
legem hominum, utpote autem impeccabilem uirtute sancti
spiritus factum resuscitauit de mortuis': quibus uerbis sic
separatus a uerbo deo insinuatur homo, ut saneti spiritus
uirtute inmaculatus et impeccabilis quasi aliquis iustus homo

1 Cap. XLI — Act. Syn. 41: "Enísdem (sc Theodori) ez libro ad
baptizandos C 14 Cap. XLII — Act. Syn. 42: *Et post alia" prae-
figit C 10 Timoth. 1 8,16 17 Hebr. 9, 14

6 aedutit V, sed lineola quae est super x leuiter erasa: duxit C?, di-
xit C! 8 liberauit V, correzi 15 Christum V: iustum Ο 20 facto V-
25 adicit V, correxi — 28 dei V, correzi

151

182

153

184

156

272 Uigilii constitutum de tribus capitulis

asseratur effectus. qui ergo haec ita sapit docet credit aut
praedicat, anathema sit.

Capitulum XLIII.

Deo autem gratias, qui nobis dedit uictoriam per
dominum nostrum Iesum Christum: istorum causam fuisse
nobis dicens deum, qui contra omnes aduersarios nobis dedit uic-
toram siue mortis siue peccati siue cuiuscumque hinc nascendi
mali, qui dominum nostrum Iesum Christum pro nobis hominem
sumens et ipsum per resurrectionem de mortuis ad meliorem trans-
tulit finem et in dextera sua sedere fecit et nóbis ad ewm do-
nauii communionem.

In supra scripto quadragesimo tertio capitulo exponendo
uerba apostoli Pauli, quibus dicit: deo autem gratias,
qui dedit nobis uictoriam per dominum nostrum
Iesum Christum, post plura subiungitur dominum nostrum
lesum Christum pro nobis hominem sumens et ipsum per
resurrectionem de mortuis ad meliorem transtulit finem": per
quae iam quasi existens homo a deo uerbo significatur
adsumptus, ut duo fuisse uideantur et alter alteri praestitisse.
quod qui ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XLIIIT.

Cum ergo interrogent, hominis genetrix aut dei genetrix Maria,
dicatur a nobis: utraque, unum quidem natura rei, alierum áutem

8 Cap. XLIII in Act. 3yn. periinet etiam ad cap. 42, sed prae-
figit C: “Εἰ post alia 4 Cor. I 15, 57 21 Cap. XLIIII — Act.
Syn. 48: 'Eiusdem (sc. Theodori) ez libro duodecimo de incarnatione
praefigit C, ἐκ τοῦ ιε΄ χόγου Leontius, qui seruauit Graeca: Ὄταγ
τοίνον ἐρωτῶσιν, ἀνθρωποτόκος ἢ ϑεοτόνος ἣ Mapa, λεγέσθω παῤ’ “ἡμῶν
ἀμφότερα τὸ μὲν γὰρ τῇ φύσει τοῦ πράγματος, τὸ δὲ τῇ ἀναφορᾷ.
ἀνθρωποτόκος μὲν γὰρ τῇ φύσει, ἐπείπερ ἄνθρωπος Tv ὁ ἐν τῇ χοιλίᾳ τῆς
Μαρίας, ὡς (ὃς legit interpres) καὶ προῆλθεν ἐκεῖϑεν' ϑεοτόχος δὲ, ἐτείπερ
ϑεὸς Tv ἐν τῷ τεχϑέντι ἀνθρώπῳ οὐκ ἐν αὐτῷ περιγραφόμενος κατὰ τὴν
φύσιν, ἐν αὐτῷ δὲ ὧν κατὰ τὴν σχέσιν τῆς Ἰνώμης (Script. uet. noua coll
VI 809, 28).

7 mortis siue C: nmtortis sue V 18 post quibus rasuru fere 7 lstter. V
14 nobit V . 15 subiungitur dominus noster Iesus Christus V, correxi
18 adeo V, corr. o 28 rei C: οἱ V

10

οι

1

20

Epist. LXXXIII 154—158. 273

relatione; hominis enim genetrix natura, quia homo erat et in uentre
Mariae, qui et processit inde; dei autem genetrix, quia deus erat
in homine nato, non ilum circumscriptus secundum naturam sed
quod in eo erat adfectu uoluntatis.

In supra scripto quadragesimo quarto capitulo dicitur *'cum
ergo interrogent, hominis genetrix aut dei genitrix Maria
dicatur «et» quasi ex respondentis persona dicitur utraque
diei et adiungitur 'unum quidem natura rei, alterum. autem
relatione" et additur 'hominis enim genitrix natura, quia homo
erat et in uentre Mariae, qui οὗ processit inde; dei autem
genetrix, quia deus erat in homine nato" et adicitur (non illum
eireumseriptus secundum naturam sed quod in eo erat adfectu
uoluntatis': quae uerba item et nudum hominem Christum et
duos filios beatae Mariae demonstrant. quod qui ita sapit
docet credit aut praedicat et non deum uerbum, qui antc
omnia saecula ex patre ineffabiliter natus est, eundem qex»
sancta uirgine Maria, sicut in primo capitulo diximus, per
secundam natiuitatem suam incarnatum et natum ünum in
utraque natura inconfusa inseparabilique cognoscit, ana-
thema sit.

let V: om. C 2 quia C: qua V 8 illum V: in illo recte C?
sed Uigilius rewera ilum legit, cf. infra v. 11 (homine nato non
deus sed quod in eo omissis intermediis Ο — 6 interrogarent V, corr.
Bar. " et addidi; om. V 11 genetris V 18 idem V, corr. Bar.
14 morie V 16 ex add. Bar. 19 inseparabili que V

XXXV. 18

157

158

159

160

161

Ὁ.

274 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Capitulum XLV.

Gratia filius, qui ex Maria est homo, natura autem deus uerbum.
quod autem secundum gratiam, non natura, et quod secundum
naturam, non gratia. non duo filii: sufficiat corpori, quod ex nobis
est, secundum gratiam filiatio, gloria, inmortalitas, quia templum
dei uerbi factum est; non supra naturam eleuetur et deus uerbum
pro debita a nobis gratiarum actione non iniurietur. et quae est
iniuria?: componere eum cum corpore et putare indigere corporis
ad perfectam filiationem. nec ipse deus uerbum uult se Dauid
filium esse sed dominum, corpus autem hoc uocari Dauid filinm
non solum non inuidit sed et propter hoc adfuit.

In supra scripto quadragesimo quinto capitulo dicitur, quia.

per gratiam sit filius dei, qui ex Maria natus est homo, natura
autem deus uerbum, et quasi ratiocinatur dicendo *quod gratia,
non natura, et quod natura, non gratia' et adiungitur 'sufficiat
corpori, quod ex nobis est, secundum gratiam filiatio et non
supra naturam eleuetur et deus uerbum pro debita «a» nobis
gratiarum actione non ipiurietur': quae uerba nudum hominem
ex uirgine Maria significant, qui per gratiam appelletur filius
dei. qui ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat, ana-
thema sit.

21 Cap. XLV -— Act. Syn. 44: 'Exusdem Theodori quae proposuit
sanctus Cyrillus οἱ refutauwit! C. repetuntur eadem uerba in eiusdem
quintae synodi collatione quinta (Mansi IX 233) neque tamen sunt Theo-

. dori sed Diodori Tarsensis ex libro I contra synusiastas, ut adfirmat

Leontius, in cuius uersione Latina ab Henrico Canisio (Antiquae lecti-
onis tom, IV, Ingolst. 1608, p. 98) edita uerba illa sic leguntur: *Gratiía
filius homo ex Maria natus; natura autem deus uerbum: sllud gratia
et non nalura, hoc autem. natura el non gralia. sufficiet. corpori ex
nostro genere filiatio secundum gratiam, gloria. $mmortalitas. et. quod
templum dei werli factum est. ne eleuetur supra naturam et deus wer-
bum loco actionis gratiarum, quam. debemus, ne contumelia afficiatur.
ei quae contumelia? componere ewn cum corpore ei existimare opus slli
esse corpore ad perfeetain filiatsonem. nec. entm $1pse deus uerbum wult
esse fihus Dawid sed dominus, corpus wero «uocari filum Dawid non
siodo non 1nwidit sed propter hoc wenit'.

6 et C: om. V 10 dominum V: deum C — esse sed dominum
corpus autem hoc uocari dauid filium bis V (corr. o) 16 ex Bar.
pro Y 17 elebetur V — a add. Bar.

5

Ox

10

| 15

Epist. LXXXIII 159—164. 275

Capitulum XLVI.

Quando erit quaestio de natiuitatibus secundum naturam, nec
Mariae filius deus uerbum existimetur: mortalis enim mortalem
generat secundum mnaturàm et corpus simile sibi, et duas natiui-
iates deus uerbum non sustinuit, unam quidem ante saecula, alteram
autem in posterioribus temporibus.

In supra scripto quadragesimo sexto capitulo dicitur, ut
Mariae filius deus uerbum non existimetur, adiciendo quia
mortalis mortalem generat secundum naturam et corpus simile
sibi: quae uerba et purum hominem de sancta uirgine Maria
significant et duos filios introducunt. qui ergo haec ita sapit
docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XLVII.

Ergo iam cessabunt ab impudente pugna, desistent autem uana
contentione erubescentes euidentiam praedictorum: plurimos enim
dicit filios in gloriam ducentem. ecce igitur in filiationis ratione

1 Cap. XLVI — Act. Syn. 45: *Eiusdem Theodori ex his quae
refutauit sanctus. Cyrillus C. etiam haec esse Diodori ex libro I contra
synusiastas idem testatur Leontius, cuius uersio Latina apud Canisium
(l. c. 99) extat haec: Et quando de generationibus secundum naturam
fuerit sermo, ne filius Mariae putetur deus uerbum: mortalis enim mor.
talem generat secundum naturam el corpus generat consubstantiale, et
duas generationes deus werbum non substinebat, wnam ante saecula,
alteram poslerioribus temporibus. 13 Cap. XLVII — Act. Syn. 46:
*EXusdem (sc. Theodori) ez interpretatione epistolae ad Ebraeos C;
immo sunt Theodori de incarnatione libri XII, ut docet Leontius (Script,
uet. nou. coll. VI 306, 14), qui seruauit Graeca: Ἄρα παύσοντα: λοιπὸν

τῆς ἀναισχύντου μάχης, ἀποστήσονται δὲ λοιπὸν τῆς ματαίας φιλονεικίας,

αἰδεσϑέντες τῶν εἰρημένων τὸ προφανές, πολλοὺς γά2 φησιν υἱοὺς εἰς δόξαν
ἀγαγόντα" ἰδοὺ τοίνυν ἐν τῷ τῆς υἱότητος λόγῳ καὶ συγχατατάττων Ó ἀπό-
στόλος φαίνετα!: τὸν ἀναληφϑέντᾳ ἄνθρωπον τοῖς πολλοῖς o0 καϑ᾽ ὁμοίωσιν
ἐκείνοις τῆς υἱότητος μετέχων ἀλλὰ καϑ'. ὁμοίωσιν καϑ᾽ ὃ χάριτι προσεΐληφε
τὴν υἵότητα, τῆς ϑεύτητος μόνης τὴν φυσικὴν υἱότητα χεχτημένης. Latina
repetita sunt in eiusdem quintae syuodi collat. 5 (Mansi IX 286), ubi
Cyrillum ea refutasse comperimus in libro contra Theodorum et Dio-
dorum II.

2 ne uulgo — 5 alterum V 14 uana C!C? (et C! 4n coll, 5, uanae
$bid. C?): una V, de uana C? 16 ratione Surius et sic C in coll. 5:
rationem V C!, narratione C?

18*

164

164

165

166

167

276 Uigilii constitutum de tribus capitulis

apostolus apparet adsumptum hominem ceteris connumerans, non
secundum quod similiter illis filiationis particeps est, sed secundum
quod similiter gratia filiationem adsumpsit deitate sola naturalem
filiationem possidente.

In supra scripto quadragesimo septimo capitulo id, quod ;
dicit apostolus: qui multos filios in gloriam addu-
erat, exponendo dicitur, quod adsumptum hominem ceteris
connumeret sanctus apostolus, eo quod similiter gratiam
filiationis acceperit sola deitate naturalem filiationem possidente:
quae item uerba, sicut superius dictum est, duos introducunt τὸ
filios dei, id est unum per gratiam, alterum per naturam.
quod qui ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XLVIII.

Sed ad hoc dicunt, quod Iesus nomen saluatorem significat;
*saluator autem" dicunt quomodo ille homo dicatur?': obliti, quod 15
Iesus dicebatur etiam et filius Naue et, quod mirandum est, quia
non sic uocatus est fortuito in generatione sed transnominatus ἃ
Mose. certum autem est, quod non hoc imponere homini patiebatur,
si diuinam naturam omnimodo significabat.

]n supra scripto quadragesimo octauo capitulo de nomine »
Iesu, quod saluatorem significet, argumentando negatur et
dicitur, quia si saluator diuinam naturam significaret, numquam

18 Cap. XLVIII — Act. Syn. 47: *Exusdem (ac. Theodori) ex libro
duodecimo de incarnatione C; Graeca seruauit Leontius: ᾿Αλλὰ πρὸς
τοῦτό φασιν, ὅτι τὸ ᾿Ιησοῦς ὄνομα σωτῆρα σημαίνει’ σωτὴρ δέ qaot πῶς ἄν

'6 ἄνθρωπος λέγοιτο; ἐπιλελησμένοι ὅτι Ἰησοῦς ἐλέγετο καὶ ὁ τοῦ Ναυὴ

καὶ, τὸ δὴ ϑαυμαστὸν, οὐκ ἀπό τινος οὕτω χληϑεὶς συντυχίας ἐν τῇ γενέσει
ἀλλὰ μετονομασϑεὶς ὑπὸ τοῦ Μωσέως δῆλον δὲ ὡς οὐκ dv αὐτὸ ϑεῖναι ἐπ᾿
ἀνθρώπῳ ἠνέσχετο, εἴπερ ϑείας ἦν πάντως φύσεως σημαντικόν (Scriptor.
uet. noua collectio VI 807, 16).

2 similiter illis C! δὲ in coll. 5 C?: ilis similiter (om. filiationis
particeps..quod similiter) C?, illis (om. similiter) V — 4 possidentem V
et anie ras. C^ nec non C'C? in coll. 5 10 quae item scripsi: qui
eidem V, quae quidem o? Bar. 195 dicunt restitui ex Graeco: dicit VC,
si dicitur Bar. 16 etiam et VC: etiam uulgo — naue VC!, nauhe C?
17 ἃ mose V: amore ΟἿ, a moyse C? [9 si V et C! man. 2: sed ΟΣ
εἰ C! man. 1

σι

10

1

οι

Epist. LXXXIII 165—171. 277

tale nomen homini imponeretur: quibus uerbis absolute et
purus homo Christus ostenditur et duae personae intelleguntur.
quod qui ita sapit docet credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum XLVIIII.

Itaque non solum filium ipsum uocat a deo uerbo separans sed
eliam secundum filiationis rationem connumerans ceteris partici-
pibus filiationis conuincitur, quoniam gratia et ipse particeps fuit
filiationis, non naturaliter ex patre natus, habens tamen ad ceteros
excellentiam, quia unitate ad ipsum filiationem possidet, quod ei
firmiorem ipsius rei donat participationem.

In supra scripto quadragesimo nono capitulo dicitur, quia
Christus per gratiam particeps fuerit filiationis, habens tamen
ad ceteros excellentiam, quod ei firmior ipsius rei donacta» sit
participatio. quod qui ita sapit docet credit aut praedicat et
non magis deus uerbum cum adsumpta carne unus atque
idem dominus lesus Christua et uerus filius dei et idem ipse
uerus filius hominis intellegitur et creditur, anathema sit.

Capitulum L.

Homo Iesus siniliter omnibus hominibus, nihil differens con-
naturalibus hominibus quam quae ipsi gratia dedit; gratia autem
data naturam non inmutat sed post mortis destructionem donauit
ei deus nomen supra omne nomen.

In supra scripto quinquagesimo capitulo dicitur, quod homo
lesus nihil differat omnibus connaturalibus hominibus, nisi

4 Cap. XLVIIII — Act. Syn. 48: *Exsusdem (sc. Theodori) ez eodem
libro' C; graece seruauit Leontius: “ὥστε ob μόνον υἱὸν αὐτὸν ἀποκαλεῖ
τοῦ ϑεοῦ Àoroo ἀφορίσας ἀλλὰ xal συντάττων κατὰ τὸν τῆς υἱύτητος λόγον
τοῖς λοιποῖς τοῖς μετεσχηκόσι τῆς υἱότητος ἐλέγχεται" ἐπείπερ χάριτι καὶ
αὑτὸς μετέσχηχε τῆς υἱότητος, οὐ φυσικῶς ἐκ τοῦ πατρὸς γεγεννημένος,
ἔχων μέντοι παρὰ τοὺς λοιποὺς τὴν ὁπεροχὴν, ὅτι τῇ πρὸς αὐτὸν ἑνώσει
κέχτηται τὴν υἱότητα, ὃ δὴ κυριωτέραν αὐτῷ τοῦ πράγματος χαρίζεται τὴν
μετουσίαν (Scr. uet. n. c. VI 807, 18) 18 Cap. L — Act. Syn. 49:
* Eiusdem. Theodori ex libro secundo de incarnatione" Ο 21 Philipp. 2, 9

1 tslem Y 9 quia C: qui V — 18 donata οἷ: dona V 20 quam.

que V: quamque C, quam quod o? gratiam dedit o? Bar. 2421 inmi-
nutat V 24 «ab» omnibus Bar.

168

169

170

171

172

178

174

278 Uigili constitutum de tribus capitulis

quod ei gratia dedit: quae uerba dominum nostrum Iesum
Christum uelut unum de iustis hominibus faciunt aestimari,
qui non deitate sua excelsus intellegatur sed gratia aliquid
amplius quam ceteri homines asseratur adeptus. quod si quis
ita sapit docel credit aut. praedicat, anathema sit.

Capitulum LI.

Sed mei fratres, qui eiusdem mihi matris sunt filii, dicunt

mihi (non separa hominem οὐ deum sed unum eundemque dic."

hominem dicens connaturalem mihi dico; deum si dicam, con-
naturalem deo dico: quomodo homo et deus unum est? numquid
una natura hominis et dei, domini et serui, factoris et facturae?
homo homini consubstantialis est, deus autem deo consubstantialis
est: quomodo igitur homo et deus unus per unitatem esse potest?
qui saluificat οὐ qui saluificatur? qui ante saecula est et qui ex
Maria apparuit?

In supra scripto quinquagesimo primo capitulo negatur,
quod unus idemque dici possit deus et homo, dicendo 'quo-
modo homo et deus unus per unitatem esse potest? qui
saluificat et qui saluificatur? qui ante saecula est et qui ex
Maria apparuit? quae uerba duas introducunt in Christo
personas. si quis igitur ita sapit docet credit aut praedicat,
anathema sit.

Capitulum LII.

Bene intulit: namque ego homo sum, ut dicat "nihil miran-
dum, si hoc potes, cum sis homo accipiens ἃ deo: quoniam et

6 Cap. LI — Act. Syn. 50: 'Eiusdem (sc. Theodóri) ex eodem
libro" C 28 Cap. LII — Act. Syn. 51: 'Eiusdem (sc. Theodori) ex
quarto libro commenti secundum Matthaeum de hecatontarcho' C. Aliam
uersionem capp. LII et LIII uide spud Facundum Hermian., Pro defens.
trium capitul. III 4 (Migne 67, 595) itemque aliam ultimorum cap. LIII
uerborum apud Innocentium Maroniae episcopum (Spicil. Casin. I 152 n. 6)
24 Matth. 8, 9

1 gratiam Bar. S8 separa C?: separas Οἱ, separata V 9 dicens VC:
dico Surius, dicens dico Bar. interpunctionem uerborum a me restitutam
plane euertentes 18 quomodo igitur..15 apparuit exhibet Pelagius
ἃ. c. 443 24 namque et ego Surius secundum Vulgatam

P
e

Epist. ΧΧΧῚΠ 172—178. 279

ego, cum hoc sim, accipio oboedientes 3616] habens iubendi po-
testatem propter datoris indulgentiam".

Capitulum LIII.

*Quapropter nec incongruum est et te accepta ista a deo pote-
5 state uerbo solo iubentem abigere passiones' nec enim tamquam
filio dei et ante uniuersam creaturam existenti et creatori eorum,
quae sunt, accessit centurio.
In supra scripto quinquagesimo secundo et quinquagesimo
tertio capitulo dicitur, quia Christo dixerit centurio 'nihil
10 mirandum. si hoc potes, cum sis homo accipiens a deo:
quoniam et ego, cum hoc sim, aecipio oboedientes semel
habens iubendi potestatem propter datoris indulgentiam', et
quamuis ex eo, quod sequitur, centurionem non tamquam
filium dei adisse, qui uniuersam condiderit creaturam, uideatur
15 quidem ipse confiteri eum esse filium dei et creaturae totius
opificem, tamen, quia nec de centurionis intellectu bene
existimauit, cuius fidem dominus non laudaret dicendo: non
inueni tantam fidem in Israel, nisi sciret eum intelle-
xisse, quia deus est. et ex superioribus capitulis in aliis dictis,
20 cum non per unitatem subsistentiae sed per gratiam dicitur
Christus esse filius dei, et ex eo purus homo Christus uidetur
induci, qui pro merito suo acciperet per datoris indulgentiam
potestatem. si quis ergo haec ita sapit docet credit aut
praedicat, anathema sit.

8 Cap. LIII — Aet. Syn. 52: *Exusdem (sc. Theodori) ez eodem
libro C 17 Matth. 8, 10

4 uerba quapropter efc. nullis uerbss interpositis ea. quae praecedunt
excepisse uidentur; priora enim quapropter..passiones etiam ad ea re-
ferenda. sunt, quae in cap. 52 de suo Theodorus centurionem dicentem
facit 14 creaturam uideatur... filium dei et bis V — 19 sq. et ex his
et superioribus capitulis et aliis dictis iam non Bar.

177

178

280 Uigilii constitutum de tribus capitulis

179 | Capitulum LIIIT.

Consonantia et apostolus dicit: et manifeste magnum est
pietatis mysterium: qui manifestatus est in carne, iusti-
ficatus est in spiritu, iustificatum esse in spiritu dicens ipsum,
siue quod ante baptismum cum subtilitate competente legem
custodiuit siue quod etiam post illud gratiae conuersationem
cooperatione spiritus cum magna compleuit subtilitate.

180 In supra scripto quinquagesimo quarto capitulo id, quod
apostolus dicit: quod manifestatum est in carne,
iustificatum est in spiritu, Christus iustificatus esse νυ
asseritur, siue quod ante baptismum cum subtilitate competenti
legem custodierit siue quod etiam post illud gratiae conuer-
sationem cooperatione spiritus cum magna subtilitate comple-

181 uerit: quae uerba quia item purum hominem Christum iusti-
ficatione eguisse demonstrant, si quis ita sapit docet credit 16
aut praedicat et non magis ipsum ut uere deum consubstanti-
alem patri et spiritui sancto iustificare impios per fidem
credit, anathema sit.

1 Cap. LIIII — Act. Syn. 58: 'Exusdem (sc. Theodori) ex libro
fertio decimo de incarnatione" C; Graeca fere omnia seruauit Leontius
(Scr. uet. n. c. VI 808, 21): ὃς ἐφανερώϑη ἐν σαρκὶ, ἐδικαιώϑη ἐν πνεύ-
βατι' δεδικαιῶσϑαι ἐν πνεύματι λέγων αὐτὸν εἴτε ὡς πρὸ τοῦ βαπτίσματος
μετὰ τῆς προσηκούσης ἀχριβείας τὸν νόμον φυλάξαντα εἴτε ὡς καὶ μετ᾽
ἐκεῖνο τὴν τῆς χάριτος πολιτείαν τῇ τοῦ πνεύματος συνεργείᾳ μετὰ πολλῆς
πληροῦντα τῆς ἀκριβείας. 2. et 9 Tim. I 8, 16

2 manifeste V 4 iustificatum (iustificatus C!) esse in spiritu C:
om. V 5 baptismum C (cf. infra v. 11): baptisma V 14 idem
V, corr. Bar. 16 uerum Bar.

1

1

e

Q

Epist. LXXXIII. 170—184. 281

Capitulum LV.

Idem hoc dicimus iuste et de domino, quod deus uerbum sciens
eius uirtutem et secundum fpraescientiam statim in ipso initio
complasmationis inhabitare bene uoluit et uniens eum sibi affectu

uoluntatis maiorem quandam praestabat ei gratiam, utpote gratia,

quae in eum esi, in omnes homines diuidenda: unde et circa bona
uoluntatem integram ei custodiebat. non enim hoc dicemus, quód
ille homo uoluntatem habebat nullam sed quod uolebat quidem
bonum, magis autem ei uoluntarie plurimum aderat et boni desi-
derium et contrarii odium, conseruabatur uero a diuina gralia illi
uoluntas integra ab initio deo, qualis erit, subtiliter sciente, qui et ad
confirmandum eum magnam illi cooperationem habitatione sua prae-
Stabat pro omnium nostrum salute. unde nec iniustum dicat aliquis
esse, quod praeter omnes praecipuum aliquid datum est illi homini,
qui à domino adsumptus est.

In supra scripto quinquagesimo quinto capitulo dicitur, quia
deus uerbum secundum praescientiam sciens hominis Christi

1 Cap. LV — Act. Syn. 54: *Item eiusdem Theodori ex quarto-
decimo libro eiusdem (sc. de incarnatione) opusculi! ΟἹ, Graeca seruauit
Leontius (l. c. p. 809, 27): Ταὐτὸ δὲ τοῦτο φήσομεν δικαίως καὶ ἐπὶ τοῦ
κυρίου, ὅτιπερ ὁ ϑεὸς λόγος ἐπιστάμενος αὐτοῦ τὴν ἀρετὴν καὶ δὴ κατὰ πρό-
ἵνωσιν εὐθϑὺς ἄνωθεν iv τῇ τῆς διαπλάσεως ἀρχῇ ἐνοικῆσαΐ τε εὐδοχήσας καὶ
ἐνώσας αὐτὸν ἑαυτῷ τῇ σχέσει τῆς γνώμης μείζονά τινα παρεῖχεν αὐτῷ τὴν χάριν
ὡς τῆς εἰς αὐτὸν χάριτοσ εἰς πάντας τοὺς ξξῆς διαδοϑησομένης ἀνθρώπους:
ὅϑεν καὶ τὴν περὶ τὰ καλὰ πρόϑεσιν ἀκέραιον αὐτῷ διεφύλαττεν. o0 γὰρ δὴ τοῦτο
φήσομεν, ὅτιπερ ὁ ἄνϑρωπος πρόϑεσιν εἶχεν οὐδεμίαν ἀλλ᾽ ὅτι προὐτέϑειτο μὲν
αὐτῷ τὸ καλὸν, μᾶλλον δὲ πλείστη αὐτῷ τῆς (?) κατὰ πρόϑεσιν προσῆν f)
τε τοῦ χαλοῦ στοργὴ καὶ τὸ τοῦ ἐναντίου μῖσος" διεφυλάττετο δὲ αὐτῷ τὰ
τῆς προϑέσεως ἀκέραια ὑπὸ τῆς ϑείας χάριτος ἄνωϑεν τοῦ ϑεοῦ; ὁποῖός τίς
ἔστιν, ἀκριβῶς ἐπισταμένου καὶ δὴ πρὸς τὴν τούτου. βεβαίωσιν πολλὴν αὐτοῦ
(leg. αὐτῷ) παρέχοντος τῇ οἰκείᾳ ἐνοικήσει τὴν συνέργειαν ὑπὲρ τῆς ἁπάντων
ἡμῶν σωτηρίας. ὖϑεν οὐδὲ ἀδικίας εἴποι τις ἄν εἶναι τὸ παρὰ πάντας bat
ρετόν τι παρεσχῆσϑαι τῷ ὑπὸ τοῦ "κυρίου ληφϑέντι ἀνθρώπῳ.

2. quae iam sequuntur Theodori capitula cum mulis aliis 4n C! omissü
suni; quare in eis quae sequuntur lectiones uarias codicis C! adnotabo
omnes . dicimus VC*: dicemus Surius 8. praesentiam ΚΣ 5 maiorem

ex moiorem C! man. 2 quondam V . 6 bona Surius: bonam VC!
7 dicemus VC!: docemus Surius 11 scientes C! 12 magnam Surius:

magnum V, magna Οὐ 18 iniustum ex iustum C' man. 2 aliquis
eo 8e esse ΟἿ

182

183

184

185

186

187

188

282 Uigilii constitutum de tribus capitulis

uirtutem initio complasmationis statim in ipso inhabitare bene
uoluerit et uniens eum sibi affectu uoluntatis maiorem quan-
dam praestabat ei gratiam: ex quibus uerbis et ex aliis, quae
sequuntur, duae euidenter iudicantur esse personae et quia
filius dei in filio hominis per affectum οὖ gratiam et re-
lationem habitare uideatur. si quis ergo haec ita sapit docet
credit aut praedicat et non unum eundemque Christum in
duabus perfectis et indiuisis inconfusisque agnoscit et credit
esse naturis, anathema sit.

Capitulum LVI.

Nam rationalis quidem proprium est discretio bonorum et malorum.
cum uero non essent contraria, non erat ei possibile aliquid discer-
nere. primum igitur in his, quae creata sunt, magnam conírarie-
tatem fecit.

In supra scripto quinquagesimo sexto capitulo dicitur
rationalis proprium esse discretionem bonorum et malorum
et post pauca sequitur fprimum igitur in his, quae creata
sunt, magnam contrarietatem fecit': quae uerba si ea intenti-
one dicantur, ut etiam mali natura sicut et boni introducatur,
anathema sit.

Capitulum LVII.

Quoniam autem non obaudiuit Adam, deinde subditus est morti
et factum est hoc propter inoboedientiam, quod et citra Cin»oboedien-

10

10 Cap. LVI — Act. Syn. 55: 'Item eiusdem. Theo«do»ri ex his

quae sunt in euangelium secundum Matthaeum, in quibus dicit (sc. Theo-
dorus), quod deus creawit contraria, $d est bona et mala' C* 421 Cap.
LVII — Act. Syn. 56: 'Item eiusdem (sc. Theodori) ex «e»odem libro
(Scil. comm. in Matth.), quod deus peccatum docuit et. mortem $ntro-
duxit' C! (cf. O. F. Fritzsche, De Th. Mops. uita et scriptis, p. 64
adn. 3)

4 sequntar ΥὙ inducuntur Bar. 9 relationem V: fort. prae-

lationem 12 essent ΟἿ: sint. V erat er era C! man. 5 22 sub-
ductus C! 28 inobedientia V inoboedientiam Swrius: oboedien-

tiam VC!

1

1

2

σι

Θ

5

e

οι

Epist. LXXXIII 185—192. 283

liam propter utilitatem nostram a creatore factum est: edocti
sumus omnes peccatum.

In supra scripto quinquagesimo septimo capitulo dicitur,
quia etsi non fuisse Adam inoboediens, tamen propter uti-
litatem hominum ἃ creatore factum esse et edoctos nos esse
peccatum: quod absit, ut catholica fides credat, a deo nos,
ut peccatores efficeremur, doceri potuisse peccatum. si quis
ergo haec ita sapit docet credit aut praedicat et non magis
prohibente deo primi hominis culpa introductum fatetur esse
peccatum et iusto dei iudicio eum atque eius progeniem
propter inoboedientiam suam morlis subisse supplicium, ana-
thema sit.

Capitulum LVIII.

Nec igitur mortem non sponte et praeter iudicium suum intulit
hominibus neque peccato aditum ad nullam utilitatem dedit (nec
enim hoc fieri nolens non poterat), sed quoniam sciebat utile esse
nobis, magis autem omnibus rationabilibus, prius quidem malorum
et deteriorum fieri aditum, postea autem deleri quidem haec, iniro-
duci autem meliora, ideo in duos status diuisit deus creaturam,
praesentem et futurum, in illo quidem ad inmortalitatem et immu-
tabilitatem omnia ducturus, in praesenti uero creatura in mortem
et mutabilitatem interim nos dimittens. nam si quidem statim ab
initio inmortales nos fecerit et inmutabiles, nullam differentiam ad
inrationabilia haberemus, proprium nescientes bonum: ignorantes
enim mutabilitatem inmutabilitatis ignorabamus bonum, nescientes
mortem immortalitatis lucrum nesciebamus, ignorantes corruptionem
non laudabamus incorruptionem, nescientes passionum grauamen
impassibilitatem non mirabamur; compendiose dicere, ne longum

18 Cap. LVIII — Act. Syn. 57: 'Item eiusdem Theodori ex libro
quinto commenti de creatura (i. e. commentarii ad Genesin). C!

1 unitatem V fort. esset — 1 sq. doctissimus V 15 peccato ex pec-
catü C! man. 3 auditum V 16 uolens C!C? — utiles V 19 duo V
in duos ip duos (expunzit man. 2) C! 20 et immutabilitatem om. V

.21 ducturus Surius: dicturus V, docturus C! 28 nulla differentia ab
inrationabilig C! (ezpunzit ἃ man. 2) 25 inmutabilitatis ignor. bonum .

V (C?): immutabilitatem ignor. C! 26 inmortalitatis ex inmortalitatem
corr. C! man. Ὁ corruptiones V — 28 dicam ar.

189

190

191

192

198

194

195

196

284 Uigilii constitutam de tribus capitulis

sermonem faciam: nescientes malorum experimentum bonorum illorum
non poteramus scientiam mereri.

In supra scripto quinquagesimo octauo capitulo dicitur
ideo deum dedisse peccato aditum, quia utile hoc sciebat
esse nobis, magis autem omnibus rationabilibus, ut prius s
uidelicet malis et deterioribus rebus fieret aditus, postea
autem his deletis introduci meliora, et adicitur, quia si
Statim ab initio inmortales nos fecisset et inmutabiles, nullam
differentiam ad inrationabilia haberemus proprium nescientes
bonum: quibus uerbis primum contra regulam fidei deus τὺ
asseritur tamquam nobis utile introduxisse peccatum; secundo,
cum omnia rationabilia conplectitur, hoc et de angelis et de
uniuersa caelesti militia, quae ratione est praedita, facit
intellegi; tertio, quia illud, quod diabolus ad decipiendum
primis hominibus persuasit, scilicet quia, si de ligno prohibito i:
manducarent, fierent sicut dii scientes bonum et malum,.
beneficii loco asseritur profuisse. quae si quis ita sapit. d docet
credit aut praedicat, anathema sit.

Capitulum LIX.

Necesse est autem omnia simul rationabilia, inuisibilia dico et se
nos ipsos, quibus mortale quidem est corpus, anima autem per
omnia eiusdem generis inuisibilibus et rationabilibus substantiis,
hic quidem praesentem mutabilitatem pati, ut optimam erudiamur
doctrinam religiositatis et ad beniuolentiam constituamur.

In supra scripto quinquagesimo nono capitulo dicitur s
necesse est omnia simul rationabilia, inuisibilia et nos ipsos,
quibus mortale quidem est corpus, anima autem pér omnia

16 Gen. 8, ὅ 19 Cap. LIX — Act. Syn. 58: 'Item eiusdem (sc.
Theodori) de eisdem' (sc. libr. V commenti de creatura) ΟἹ

1 sermonum V 4 auditum V, corr. o? 6 auditus V, corr. o?
21 est quidem frsp. ΟἹ 22 generis om. Surius temereque Graecorum
dicends ratione non. perspecta pro eiusdem scribi iubet. immortalis cum
eisdem ^ eius degenetis C! 28 optimam . . doctrinam VC!C*: optima

. doctring uwlgo ^ erudimur C! 24 ad om. V constituamus ΟἹ

Epist. LXXXIII 193—200. 285

eiusdem generis inuisibilibus et rationabilibus substantiis, hic
quidem praesentem mutabilitatem pati, ut optimam erudiamur
doctrinam religiositatis et ad beniuolentiam constituamur":
quibus uerbis si et angeli lucis et uniuersae caelestes inui-

5 Sibilesque uirtutes sic mutabilitati hactenus subiacere sicut
humanae animae asseruntür, anathema sit.

Capitulum LX.

Nam sciebat quidem, quod peccabunt omnimodo, concedebat
uero hoc fieri expedire eis cognoscens: quoniam nec erat possibile
10 eum, qui, cum fecerit non existentes, et tantorum quidem demon-
strauerit deminos, tanta uero bona proposuerit, ut eis fruantur,
non prohibere peccati aditum, si expedire eis hoc cognosceret.
sed enim non erat possibile nos aliter discere peccatum et pas-
sionum molestiam et deteriora et nostram infirmitatem in his de-
16 monstrandam ad ostendendam magnitudinem inmutabilitatis, quam
postea nobis esset donaturus, nisi sic ab initio haec fuissent
a deo dispensata, nt conlatione et experimento infinitorum illorum
bonorum possemus scire magniludinem: et huius gratia utpote
profuturum nobis peccatum intrare dimitiens magnum in eius bello

80 auxilium inuenit.

In supra scripto sexagesimo capitulo dicitur, quia deus
Sciens hominem peccaturum ideo peccare permiserit, quia hoc
ei nouerat expedire, et propterea non prohibuisse peccati
aditum, quia sic ab initio a deo fuerit dispensatum, ut

46 conlatione et experimento infinitorum illorum bonorum pos-
Semus scire magnitudinem, et huius rei gratia utpote pro-
futurum nobis peccatum intrare dimittens magnum in eiusdem
peccati bello auxilium inuenerit homo: quae uerba quoniam

197

198

199

200

7 Cap. LX — Act. Syn. 61: '*Item eiusdem (sc. Theodori) ex quinto

libro' (sc. de creatura) ΟἹ

l inuisibilibus inrationabilibus V, corr. οἱ — 2 optima .. doctrina V,
correxi — 8 religiositas V, corr. ὁ 8 peccabant omnino C! 10 er-
tantes C'(C5) 11 dominus C! 19 cognoscerem C! 18 hostendendam
magnitudine V inmmtabilitatis ex inmutabilitates corr. C! man. 2
17 experimentum C! 18 possemus C!(C?,: possumus V gratiae V
22 peccatorum V, corr. o? 25 possumus V, corr. o? 28 inuenerit
corr. ex inueneris V

201

202

203

204

286 Uigilii constitutum de tribu. apitulis

aliena sunt a sensu scripturae diuinae, ut dicatur, quia
peccatum ἃ deo nobis pro utilitate introductum 810, si quis
ita sapit docet credit aut praedieat, anathema sit. suneta
enim catholica ecclesia hoe certum tenet et credit, quia deus
el prohibuerit a peccato primum hominem et per inoboedien-
tiam peccantem punierit iusto supplicio sed bene utens etiam
malis nostris singulari nos remedio per unigeniti filii sui
incarnationem passionem mortem et resurrectionem, hoc est
domini dei nostri Iesu Christi, ab omnium peccatorum nexibus
liberauit. |

His igitur competenter et per orthodoxae fidei rectitudinem

apostolicae sententiae auctoritate damnatis constituimus, ut
ex omnibus istis, quae nos patrum statutis atque traditionibus
inhaerentes apostolica auctoritate damnauimus, nulla iniuriandi
praecedentes patres uel doctores ecclesiae, quae procul dubio
Scandala sacrosanctae ecclesiae suscitat, praebeatur occasio:
anathematizantes omnem ad ordines ecclesiasticos pertinentem,
qui patribus atque doctoribus ecclesiae contumeliam ex supra
dictis impietatibus quo modo ascribere uel inrogare uoluerit.
et quoniam praefata dogmata, quae secundum intellectum de
his expositum anathemati atque damnationi subiecimus, in eo
uolumine, quod nobis per fratrem nostrum Benignum epi-
$Scopum nuper ἃ pietate uestra transmissum est, sub Theodori
Mopsuesteni episcopi perhibentur nomine praenotata, ad hoc
sollicitudinis nostrae animum consequenter ammouimus, ut
8i quid «de» persona uel nomine memorati Theodori apud
patres quaesitum sit uel si qua super eius nomine ab eis
regulariter fuerint constituta siue disposita, diligentissima
indagatione quaerere curaremus. et haec inuestigantes aduer-
timus beatae recordationis Cyrillum Alexandrinae ciuitatis
antistitem de persona jam mortui Theodori episcopi Iohanni
reuerendae memoriae Antiochenae ciuitatis episcopo uel Ori-

1 sensus V, corr. o 8 resurrectione V, corr. o 10 fort. liberauerit
19 quodammodo Bar. 24 mophsuestini V 26 de add. Bar.
memorati o: morari V

δ

φ΄Ὺ

C

10

15

Epist. LXXXIII 201—207. 287

entali synodo ad eius litteras reseribentem inter alia ita
dixisse: quae prolata est in sancta synodo Ephesena
definitio ueluti ἃ Theodoro deposita, sicuti offe-
rentes dicebant, nihil habens sanum, euacuauit
quidem eam sáneta synodus ueluti peruersarum
plenam intellegentiarum. condemnans autem eos,
qui sic sapiunt, dispensatiue mentionem uiri non
fecit neque eum nominatim anathemati subdidit
neque alios. ipsam uero synodum Ephesenam primam
Sollieite recensentes nihil de Theodori Mopsuesteni persona
referre comperimus sed symbolum, quód Charisius presbyter
ilie prodidit, magis quia ab Anastasio et Fotio, qui tune
temporis haeretico Nestorio adhaerebant, per Antonium et
Iacobum nomina tantum presbyterorum habentes ad Fila-
delforum ecclesias fuerit destinatum. ex quo claret beatum
Cyrillum, hoe quod per litteris profitetur, a prolatoribus
scilicet symboli jam defuncti Theodori episcopi nomen fuisse
delatum, sua prouidentia ecclesiasticam moderationem circa
mortuum sapientia sacerdotali seruantem noluisse nomen eius
ne monumentis quidem synodalibus propter regulam, quae de
mortuis in sacerdotio seruanda est, contineri, quomodo autem

. 9 Cyrilli ad Iohannem epistula, ex qua et haec et quae infra
p. 288, 4 sqq. adferuntur uerba desumpta sunt (tertium eiusdem epistulae
fragmentum seruauit Facundus, De def. tr. cap. VIII 5 -Ξ- Migue LXVII
798, 22), aetatem non tulit. sed priora illa Cyrillus ad uerbum fere scrip-
sit etiam ad Proclum Constantinopolitanum (ep. 72, Migne LXXVII 8345);
"[oteo δὲ 4j σὴ ὁσιότης, ὅτι παρενεχϑείσης τῇ ἁγίᾳ συνόδῳ ἐχϑέσεως παρ’
αὐτοῦ συνταχϑείσης, ὡς οἱ προελόντες (al. προοενεγκόντες) ἔφασχον, οὐδὲν
ἐχούσης ὑγιὲς κατεκιβδήλευσε μὲν αὐτὴν $ ἁγία σύνοδος ὡς διεστραμμένων
γέμουσαν ἐννοιῶν καὶ τὴν Νεστορίου δυσσέβειαν οἱονεί πως πηγάζουσαν᾽ κατα-
χρίνασα δὲ τοὺς οὔτω φρονοῦντας οἰχονομικῶς οὐκ ἐμνημόνευσε τοῦ ἀνδρὸς
οὐδὲ αὐτὸν ὑπέϑηχεν ὀνομαστὶ τῷ ἀναϑεματισμῷ δι᾽ οἰκονομίαν, tva μή τινες
ete, — 11—15 cf. Act. Conc. Ephesini tertii, Act. VI (— Mansi IV
1844), cuius ipsa fere uerba hic a Uigilip adferuntur

lit (pro inter) V — 2 qua V, corr. o? 8 deposita ez deposito V:

disposita a — 4 dicebat V, corr. o? 7 dispensatiue scripsi: dispensati
ucro V 10 mophsuesteni V 11 carisius V — 18 nestorii V, corr. o?

205

206

207 .

. 988 Uigilii constitutum de tribus capitulis

hoe, quod supra dixit beatus Cyrillus dispensatiue factum, ut
minime anathemati nomen uiri subiceret, uoluisset intellegi
ad ecclesiasticam regulam porrigendum, in eadem epistola
sua subter adiecit dicens: sed iuste audient, tamenetsi
nolint, qui huiusmodi causas praebent: obliuisci-
mini uos ipsos, quando aduersus cineres arcus
extenditis; non enim superest, qui apud uos
inscriptus est. et me nullus culpet in haec uerba
progressum, sed cedant ualde nimium praecessori.
graue est enim insultare defunctis uel si laici
fuerint, nedum illis, qui in episcopatu hanc uitam
deposuerunt. iustissimum enim apparet pruden-
tibus uiris cedere praescienti uniuscuiusque uo-
luntatem et cognoscenti, qualis unusquisque

208 futurus .sit. beatum quin etiam Proclum huius regiae

ciuitatis antistitem ita memorati Iohannis Antiocheni episcopi
similiter constat respondisse rescriptis dicentem iuter alia:
quando enim scripsi tuae sanctitati oportere aut
Theodorumautalios quosdam,qui pridem defuncti
sunt, anathemati subdi aut nominatim alicuius

209 feci mentionem? et post pauca: et illa capitula, quae

subiecta sunt, reppuli utpote suptilitatem non
habentia pietatis: neque autem de Theodoro

4 cf. supra ad p. 287, 2; idem fragmentum adfert Facundus 1. c.
III 6 (Migne LXVII 606 B — Fac.!) et VIII 5 (Migne ibid. 728 B —
Fac.?) 18 etiam haec Procli epistula deperiit sed quae sequuntur
eius duo fragmenta una cum eis, quae in medio Uigilius omisit. seruauit
etiam Facundus l c. VIII 2 (Migne ibid. 718 A — Fac.! eorumque
partem idem adfert etiam VIII 5 (ibid. 728 A — Fac.?

2 subicere V, correxi 4 tamenetsi Fac.?: tam et si V sed lineola
super m leuiter erasa, tametsi Fac.! 6 quando V Fac.!: quoniam Fac.?
cineres V; pulueres Fac. utroque loco — 9 cedant V: cedat Fac! Fac.
(cf. editionem Sirmondi) ualde V: famoso Fac. Fac. 10 est
enim'V Fac: enim est Fac. 1lne dum V episcopatü V 14 unus-
quisque nostrum futurus Fac. utroque loco 17 iter V, corr. ο 18 enim
ego scripsi Fac.! Fac? 22 ut pute suptilitate V

LA

1$

Θι

10

15

Epist. LXXXIII 207—212 289

neque de alio quoquam, qui iam defuncti sunt,
Scripsi, deo amantissime, aut ut anathematizetur
aut utabdicetur. ged neque carissimus Theodotus,
qui a nobis directus est, diaconus talia mandata
suscepit. item ipse beatus Proclus in epistola ad Maximum
diaconum post alia ita dicit: quomodo igitur per
litteras didici nune, quia Theodori Mopsuesteni
et aliorum quorundam nomina praeposita sunt
capitulis ad anathematizandum, cum illi ad deum
iam migrauerunteteos,quiiam uitam reliquerunt,
8Superuacuum est iniuriari post. mortem, quos nec
uiuos aliquando culpauimus? et post pauca: post
suscriplionem autem tomi et post abiectionem
capitulorum, quae cuius sint ignoramus, continuo
praepara diaconum Theodotum uenire ad regiam
ciuitatem, perpendat ergo pietatis uestrae sapientia sin-
gularis, quia Proclus eruditissimus sacerdotum et non longe
a Mopsuesteni Theodori uita repertus mala, quae libenter
damnauerat, cuius essent, se jam tunc professus est ignorare,

Sed neque in sancto et uenerando Calchedonensi concilio
aliquid de saepius designati Mopsuesteni Theodori episcopi
nomine inuenimus statutum uel dictum esse contrarium, dum
in relatione, quam eadem ueneranda synodus piae memoriae

6 hanc Procli epistulam fortasse integram idem seruauit Facun-
dus VIII 2 (Migne l. c. 718 C — Fac.!) itemque nonnulla eorundem
uerborum idem repetit VIII 5 (ibid. 728 Α — Fac.?) 28 sqq. cf. Προσφω-
νητικὸς. πρὸς... ΝΜαρκιανόν, Mansi VII 465: κοινωνήσει δὲ τῆς αἰτίας καὶ ὁ
σοφὸς τῆς ᾿Αντιοχέων Ἰωάννης, ὃς... τῆς ἑῴας ὡς ἐκ μιᾶς γλώσσης τῷ
ὁσίῳ Πρόχκλῳ καὶ τῷ τῆς οἰχουμένης τὰ σχῆπτρα διέποντι τὴν ὁμολογίαν
ἐξέπεμψε (cf. Facund. I 2, quem ut saepius hic quoque Uigilius sequitur)

2 deo V: tibi deo Fac.! Fac? ut aut anath. Fac? 89 aut (om.
ut) abdic. J"ac.! Fac. theodotus V: Theodorus Fac.! 5 suscepit V:
percepit Fac.! 6 talia V, corr. Bar. . igitur V Fac.:: ergo Fac?
7 mophsuesteni V 10 migrauerint Fac.! Fac.? relinquerunt V
18 suscriptione V — 15 theodotum V: Theodorum Fac. 18 mophsue-
steni V . 19 se iam Bar.: selam (i longa ὃ V 21 mophsuesteni V

XXXV. 19

210

212

213

214

. 215

290 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Mareiano tunc imperatori transmisit, quam uos quoque uestris
legibus, dum orthodoxa professione unum de sancta trinitate
Christum deum ac dominum nostrum confitendum astruitis,
ad testimonium laudabiliter adduxistis, litterae Antiocheni
Iohannis cum Orientali synodo ad beatum Proclum et ad
Theodosium tunc piissimae recordationis principem destinatae
uenerabiliter memorentur, quibus Mopsuesteni Theodori epi-
Scopi persona, ne posi mortem damnari debeat, excusatur.

Post haec ampliori cura perspeximus, si quid de his, qui jam
defuncti sunt et minime reperiuntur in uita damnati, etiam
Sanctae recordationis prodecessores nostri decreuerint. quibus
inspectis agnouimus, quod huius cautelae prouidentiaeque
formam ueneranda prodecessorum nostrorum sedis apostolicae
praesulum constituta nobis apertissime tradiderunt. nam
beatissimus papa Leo ad Theodorum episcopum Foroliuiensem
post alia ita dicit: (nec? necesse est nos eorum, qui
sic obierunt, merita actusque discutere, cum dominus
deus noster, cuius iudicia nequeunt comprehendi, quod
gacerdotale ministerium implere non poterat, suae
iustitiae reseruauit. item beatus Gelasius papa in epistola,
quam episcopis Dardaniae de causa A«ca»cii scripsit, post alia
ita dicit: qui, postquam in collegium recidens prauitatis
iure meruit. ab apostolica communione secludi, in
hac eadem persistens damnatione defunctus est,
absolutionem, quam superstes nec quaesiuit omnino

1 respicit Uigilius legem 7 Cod. Iust. lib. I tit. 1 De summa trini-
tate; cf. Facund. I 2 — Migne LXVI: 61 A.B. 16 Leonis I ep. 108
ed, Ballerin. I 1174 sq. 22 Gelasiü I ep. 101 ὃ 8^sq. hüius
editionis | |
8 astruís V, corr. » 7 mophsuesateni V 10 repperiuntur V 12 pro-
uidentiae que V 18 uenerandam V, corr. Bar. 15 forolibiensem V
16 nec inserui er Leone: om. V, non o? 17 obierint edd. Leonis
19 sacerdotale ras. ex sacerdotal8 V potuit edd. Leonis ^ suae edd.
Leonis et Bar.: siue V — 20 reseruauerit edd. Leonis 421 acii V, corr.
Bar. 25 absoluciones V, corr. o nec quaesiuit Gelasius l, c.; neque
siuit V

οι

25

υ

1

1

Φ

ὅ

οι

Epist. LXXXIII 218---918. 29]

nec. meruit, mortuus iam non potest impetrare;
siquidem ipsis apostolis Christi uoce delegatum est
*quae ligaueritis super terram' et 'quae solueritis
Super terram'. ceterum iam de eo, qui in diuino est
iudicio constitutus, nobis fas aliud decerneré non
est praeter id, in quo eum dies supremus inuenit,
item memoratus beatae recordationis papa Gelasius in gestis
synodalibus de Miseni episcopi Cumani absolutione confectis
hoc euidenter edocuit dicens: totum quod supra nostrae
facultatis est modulum, diuino iudicio relinquamus,
non autem nobis poterunt imputare, cur praeuari-
cationis offensam uiuentibus remittamus, quod ec-
elesiae deo largiente possibile est; nec nos iam
mortuis ueniam praestare deposcant, quod nobis non
esse possibile manifestum est, quia, cum dictum sit
*quae ligaueritis et golueritis super terram', hos,
quos super terram iam non esse constat, non humano
Sed suo deus iudicio reseruauit nec audet ecclesia
sibimet uindieare, quod ipsis beatis apostolis con-
Spicil non fuisse concessum: quia alia est causa
superstitum, alia defunctorum. hane autem regulam et
in sanctorum Iohannis Constantinopolitani episcopi, quem
Chrysostomum uocant, atque Flauiani eiusdem ciuitatis episcopi
ueneranda memoria constat esse seruatam, quia licet uiolenter
exclusi sunt, non tamem pro damnatis sunt habiti, eo quod
semper inuiolatam eorum communionem Romani praesules
seruauerunt nec abscidi ab ecclesia dici potuerunt uel poterunt,
quos sibi inconuulse ünitos apostolica iudicauit auctoritas. in
Eusebii etiam cognomento. Pamphili historia libro septimo

3 Matth. 18, 18. 9 Gelasii I ep. 108 8 28 huius editionis (haec
omnia fere adfert etiam Facundus adu. Mocianum, Migne 67, 865)
16 Matth. 18, 18

8 meseni V 19 concupicit V, corr. « man. post. 28 chrisostomum V
24 quia V: qui Bar. 27 potllllerunt a: potuerunt V 29 euseuii V
pamphyli V — historiae Bar. |

| 19*

216

217.

218

202 Uigilii constitutum de tribus capitulis

legitur Dionysium Alexandriae episcopum, qui longe ante
fuerat, de Nepote quodam episcopo Aegypti ita fecisse. hic
enim Nepos episcopus de mille annis, quibus post primam
resurrectionem sanctos cum Christo regnaturos esse beatus
Iohannes apostolus in apocalypsi dicit, scripsisse asseritur, in
quibus Iudaicum intellectum habuisse narratur. post cuius
mortem cum ad Dionysium episcopum Alexandriae peruenisset,
quod tota Aegyptus ipsos libros, quos Nepos reliquerat, ueluti
magnum aliquod et occultum mysterium se habere putaret,
et pergens ad eum locum (in Arsenoite enim quaestionem
ipsam motam fuisse refert) et scribens destruxit eosdem libros
atque euertit: Nepotem uero, qui eos scripserat, propter hoc
maxime, quia iam defunctus fuerat, nulla sit adgressus iniuria.
quae si quis latius agnoscere uolet, in memorato septimo
historiae eiusdem. Eusebii libro reperiet.

Quibus omnibus diligenter inspectis, quia licet diuerso
patres nostri uerborum modo, unius tamen ductu intellegentiae
disserentes inlaesas sacerdotum in pace ecclesiastica defunc-
torum seruauere personas idemque regulariter apostolicae
sedis, quae supra diximus, definiunt constituta, nulli licere
nouiter aliquid .de mortuorum iudicare personis sed in hoc
relinqui, in quo unumquemque dies supremus inuenit, et
specialiter de Theodori Mopsuesteni nomine quid sancti patres
nostri disposuerint superius euidenter expressum est: eum
nostra non audemus condemnare sententia sed nec ab alio
quoquam condemnari concedimus. absit tamen, ut supra scripta
capitula dogmatum, quae secundum subiectos intellegentiae
Sensus à nobis constat esse damnata, uel quaeeumque dicta
cuiuslibet sint nomine praenotata, euangelicis tamen et

1. Euseb. hist. eccl. VII 24, 1 sqq. ὅ Apoc. 20, 4—7

ΟἽ dionisium V — alexandrine V, corr. o*: Alexandrinae «ciuitatis; Bar.
8 episcopus Bar.: epi V — 8 relinquerat V 18 iam] lam (i longa?) V
15 repperiret V, corr. o? 19 serbabere V ideque V, corr. o
29 mophsuesteni V — quod V, corr. Bar. 95 sq. aliquo quam V, correxi:
alio quopiam Bar. 29 sint V: sine Bar.

15

Epist. LXXXIII 218—223. | 298

apostolicis ac quattuor synodorum Nicaenae Constantinopolitanae
Ephesenae primae atque Calcedonensis et apostolicae sedis
non congruentia consonaque doctrinis, non solum sensu sed
uel aure patiamur admittere.

5 De scriptis uero, quae uelut sub uiri uenerabilis Theodoreti 221
quondam episcopi nomine proferuntur, miramur primum, cur
necesse sit eius sacerdotis nomine in obtrectationem quicquam
cuiuslibet studio deuocari, qui ante centum et amplius annos
in sanctae ac uenerandae Calchedonensis synodi iudicio

10 constitutus sine cuiusdam cunctatione susscripsit et beatissimi
papae Leonis epistolae prona deuotione consensit. dehinc eum 222
existerent tunc Dioscorus et Aegyptii episcopi, qui eum
dicerent et sanctum Cyrillum anathematizasse et eundem
Theodoretum et haereticum esse, tamen sancti patres nostri

15 haec audientes diligentissime eodem Theodoreto posthac
examinatione discusso et praesente a praesentibus inquisito
nihil aliud ab eodem exegisse noscuntur, nisi ut statim
Nestorium eiusque impia dogmata anathematizaret atque
damnaret, hoc sibi tantummodo sufficere iudicantes, quod ille

80 coram uniuerso concilio faciens Nestorium cum dogmatibus
suis uniuersis patribus audientibus clara uoce damnauit. ex 223
quo euidenter apparet, quia, quidquid sit uel fuerit sub
cuiuslibet prolatum nomine, quod impii Nestori uideatur
concordare dogmatibus, hoc tunc in illo sancto concilio a uiro

26 uenerabili Theodoreto fuerit sine dubitatione damnatum et sit
ualde contrarium et Calehedonensis synodi iudicio indubita-
biliter inimieum quaedam Nestoriana dogmata nune sub eius
Sacerdotis nomine «condemnari, qui cum sanctis patribus
eundem impium Nestorium et execrabilia eius dogmata, sicut

80 diximus, tune apertissime anathematizauit atque damnauit.

4 amittere V 5 theodoriti V et sc saepius sed non semper ὃ cuius
liber V, corr. o? 10 cuiusdam V: aliqua Ber. —— 11 epistolis Bar
19 existerint V, corr. o 18 anathematizasset et V, corr. o? 18 ana-
thematizetur V, corr. o? 22 quia bis V. corr. o 28 cuiuslibet Bar.
cuiuslibet et V — 25 theodorico V Bit o: fi& V | 26 et Bar.: ea V
calcalchedonensis V

224

225

226

227

294 Uigilii constitutum de tribus capitulis

quid enim aliud est mendaces aut simulantes professionem
rectae fidei patres in sancta Calchedonensi synodo residentes
ostendere quam dicere aliquos ex eis similia sapuisse Nesto-
rio, quorum iudicio uideas Nestorium eiusque dogmata fuisse
damnata? nec illud arbitrandum est, quia sanctae memoriae
Cyrilli iniurias per duodecim capitulorum eius reprehensionem
4 uiro uenerabili Theodoreto, ut putatur, ingestas beatissimi
patres nostri in sancta synodo Caleedonensi neglexerint, sed
aut utpote rebus de proximo gestis cuncta prae oculis habentes

Theodoretum episcopum nil tale fecisse probauerunt aut:

exemplum ipsius sanctae memoriae Cyrilli iudieauerunt esse
sequendum, qui post multa et grauia contra se ab Orientialibus
apud Ephesum scripto gesta tempore, quo cum ipsis in
concordiam remeauit, tamquam si acta non fuissent, pacis
amore silentio dereliquit, ut impleret utique illud apostolicum
dictum, quod Corinthiis scribens dicit: cui enim aliquid
donastis, et ego. nam et illud sancta synodus Calchedo-
nensis intendisse credenda est, quia, dum doctrinam sancti
Cyrilli ex epistolis eius in eadem synodo reseratis atque
receptis memoratus episcopus Theodoretus ita deuota mente
suscepit, ut doctrinae quoque eius ad laudandam beatissimi
papae Leonis epistolam testimoniis uteretur, etiamsi in eum
iniurias intulisse constaret, plenissime satisfecisse uideretur
ilius wenerabiliter amplectendo fidem, cuius false fuerat
suspicatus errorem: et ideo nos nec aliquid uelut omissum a
patribus nostris quaere(re» nunc aut retractare conuenit et eos,
quibus saneti Cyrilli reprehensio nunc placet aut eisdem
sanctis patribus nostris aestimant placuisse, modis omnibus
refutamus. hac ergo rerum ueritate perpensa statuimus atque

16 Cor. II 2, 10

2 calchedonensis V . 8. ostenderet quam diceret V, corr. o? 6 in-
iuris Bar. 7 & uiro o?: auro V ingesta V Bar., correxi 8 calcedo-
nensis V 11 iudicauerint V, corr. o? 15 derelinquid V, corr. o?

16 Corinthis V 18 doctrina V, corr. o? 24 falso Bar. 25 uelud V

26 quaerere o: quere V 28 extimant V

C

ΓΝ

5

20

$

οι

10

1

οι

20

25

50

Epist. LXXXIII 224—230. 295

decernimus nihil (in) iniuriam uel obtrectationem probatissimi
in OCalehedonensi synodo uiri, hoc est Theodoreti episcopi
Cyrri, sub taxatione nominis eius a quoquam fieri uel proferri
sed custodita in omnibus personae eius reuerentia, quaecum-
que scripta uel dogmata cuiuslibet nomine prolata sceleratorum
Nestoriü atque Eutychetis manifestantur erroribus consonare,
anathematizamus atque damnamus. etenim satis debet abun-
deque sufficere, quod damnantes atque anathematizantes cum
Paulo Samosateno et Bonoso Nestorium et e diuerso cum
Ualentino atque Apollinare Eutychen simul et errores eorum
aliosque omnes haereticos cum dogmatibus suis illos. quoque
pariter condemnamus, qui erroribus eorum impliciti et inemen-
dabiles permanentes de uita praesentis saeculi migrauerunt.
Siquidem per hoc nihil peruersae doctrinae relinquimus, quod
non per hanc sententiam nobis prolatam a sancta dei ecclesia
apostolica auctoritate inueniatur exclusum. rursus tamen etiam
hoc specialiter adicimus:

I Ut si quis seruata inconuertibilitate naturae diuinae non
confitetur uerbum carnem factum et ex ipsa conceptione de
utero uirginis humanae naturae sibi secundum subsistentiam
unisse principia sed tamquam cum existenti iam homine
fuerit deus uerbum, ut per hoc non sancta uirgo uere dei
genitrix esse credatur sed uerbo tenus appelletur, ana-
thema sit. |

II Si quis secundum subsistentiam unitatem naturarum in
Christo factam esse denegat sed seorgum existenti homini
tamquam uni iustorum inhabitare deum uerbum et non ita
confitetur naturarum secundum subsistentiam unitatem, ut
deus uerbum cum adsumpta carne una permanserit permane-
atque subsistentia siue persona, anathema sit.

l in add. Bar. 2 calchedonensis V 5 dogmata «eius» Bar.
10 Apollinari Bar. 154a» nobis Bar. 18 serbata V 21 taquam V
25 numerum II ei qui sequuntur in margine adposwit V 28 sub-
sistentia V, corr. o? |

228

229

230

281

232

283

294

bt»
o
Qt

296 Uigilii constitutum ἃς tribus capitulis

III Si quis uoces euangelicas et apostolicas in uno Christo
ita diuidit. ut etiam naturarum in ipso unitarum diuisionem
introducat, anathema sit.

III Si quis unum Iesum Christum uerum dei et eundem
ipsum uerum hominis filium futurorum ignorantiam aut diei ;
ultimi iudicii habuisse dicit et tanta scire potuisse, quanta ei
deitas quasi alteri cuidam inhabitans reuelabat, anathema sit.

V Si quis illud apostoli, quod est in epistola ad Hebraeos
dictum, quod experimento cognouit oboedientiam et cum
clamore forti et lacrimis preces supplicationesque optulit ad s
eum, qui saluum illum posset a morte facere, tamquam nudo
deitate Christo deputans, qui laboribus uirtutis perfectus sit,
ut ex hoé duos introducere Christos uel duos filios uideatur,
el pron unum eundemque credit Christum dei et hominis
filium ex duabus et in duabus naturis inseparabilibus indiui- ;
sisque confitendum atque adorandum, anathema sit.

His igitur omnibus et huiusmodi blasphemiis ita a nobis
abdicatis atque damnatis hoc praesentis constituti nostri dis-
positione quam maxime prouidemus, ne, sicut supra diximus,
personis, quae in pace et communione uniuersalis ecclesiae so
quieuerunt, sub hac damnati a nobis peruersi dogmatis
occasione aliquid derogetur sed execrabilibus dogmatibus in
Nestorio atque Eutychete haeresiarchis uniuersisque eorum
sequacibus condemnatis illis sacerdotibus, qui in pace, sicut
dictum est, catholicae ecclesiae sunt defuncti, nulla contumelia ες
generetur, ne inde iniuriarum nascatur occasio, unde potius
debeat sanctorum patrum reuerentia custodiri.

De epistola quoque uenerabilis uiri Ibae quondam Edessenae
ciuitatis episcopi, de qua pariter inquisistis, diligenti nihilo-
minus inuestigalione quaesiuimus, si quid de ea priscis y

8 Hebr. 5, 8 et 7

8 hebeos V [0 suplicationes que Y 11 deum Bar. —taquam V
12 fort. deputat 20 quae Bar.: qui V 28 eutichete V
28 epla V . edesse ne V 29 episcopis V corr. o? 30 quid o: qui V

σι

1

e

15

20

Bpist. LXXXIII 231—238. 297

temporibus apud patres nostros motum uel agitatum siue
quaesitum seu fuerit constitutum. et quia Graecae linguae,
sicut cunctis οὖ maxime pietati uestrae notum est, sumus
ignari, nunc per nostros, qui eiusdem linguae uidentur habere
notitiam, gesta sancti uenerandique Calchedonensis concilii in
synodalibus codicibus diligentissime perquirentes dilucide
aperteque repperimus duabus in eadem synodo actionibus
praedieti uiri uenerabilis Ibae examinatum fuisse negotium
ibique ex gestis apud Photium Tyri et Eustathium Beryti
episcopos habitis hane, de qua quaeritur, inter cetera prolatam
fuisse contra eum ab accusatoribus eius epistolam, cumque
consummata ipsius disceptatione negotii a uenerandis fuisset
patribus requisitum, quid de eiusdem constituendum uideretur
Ibae negotio, consequenter huiusmodi processisse sententias,
quae ita se habent: |

Paschasinus et Lucensius reuerentissimi episcopi et Bonifatius
presbyter tenentes locum sedis apostolicae per Paschasinum di-
xeruni: 'Relectis chartis agnouimus ex sententia reuerentissimorum
episcoporum Ibam reuerentissimum innoxium demonsirari. relecta
enim eius epistola agnouimus eum esse catholicum. et ob hoc

decernimus et honorem episcopatus et ecclesiam, a qua iniuste et
absens pulsus est, renouandum. de sanctissimo igitur episcopo

16 — p. 302,11 Act. syn. Chalced. act. 10 apud Mansium VII 262 A 15 sqq.

] metum PV, corr. o? 4 per nostros eic.] adscripsit V man. 1 in
marg. tacito nomine Pelsgium dia(conum) introducit 5 notitia V,
corr. o? — calchedonensi V 9 eustachium V, corr. Bar. byretii V,
corr. o? . 11 acusatoribus V 19 consumata V fuisse V, corr. o3
18 sq. constituendi . . negotium V, corr. Bar. 16 sqq. in reddendis eis quae
secuntur actionis decimae concili$ Chalcedonensis uerbis Utgilius sequitur
non Rustici sed antiquam quae dicitur wersionem. quae cum tradita sit
duobus codicibus, scilicet C! — Paris. lat. 16832 (ol. Notre Dame 88)
saec. 10εἰ Ν᾽ — Uatic. Heg. 1045 saec. 10 (cf. Maassen p. 739),
tirumque contuli neque uero, ubicumque ex eis alter cum V consentiebat,
alter ab eo distabat, distantis corruptelam hic quidem adnotaw — Pas-
casinus VC!N 18 cartis C!N 19 demonstrari V: adprobari ΟἿΝ
et δὶς idem Uigilius 4n. constituto pro damnatione trium capitulorum,
quod ex cod. Colbertino 4064 primus edidit Steph. Baluzius, Noua col-
lectio conciliorum I 1551 sqq. (Mans IX 476 D) 41 honor V, ho-
nore C!N ecclesiam a qua V: ecclesia quia CUN 2422. expulsus CiN

297

298

299

240

24]

298 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Nonno, qui ante modicum pro eo factus est, tractandum est a
reuerentissimo uiro episcopo Antiochiae ecclesiae, quid oporteat
de eo formari.

Anatolius reuerentissimus archiepiscopus Constantinopolis nouae
Romae dixit: 'BReuerentissimorum episcoporum et iudicum fides ac
lectio omnium, quae sunt subsecuta, demonstrant innoxium Ibam
reuerentissimum ab his accusationibus, quae ei inlatae sunt. unde
omnem impraesenti de eo suspicionem abicio, quoniam et consentit
et suscribit et ei quae nunc de fide data est definitioni a sancto
concilio et epistolae sanctissimi archiepiscopi Romae Leonis, et
dignum eum iudico episcopatu et habere curam, in qua pridem
existebat, ecclesiae, de Nonno autem reuerentissimo episcopo, qui
pro eo factus est, formam dabit Maximus reuerentissimus Antio-
chenus episcopus*.

Maximus reuerentissimus Antiochenae ciuitatis episcopus dixit:
"Ex his, quae modo relecta sunt, manifestum est, quia ab omnibus
ei inlatis reuerentissimus Ibas innocens est repertus, et ex relecto
scripto epistolae, quod prolatum est ab aduersario eius, catholica
est eius declarata dictatio. unde et ego decerno eum et episco-
patus recipere dignitatem et ciuitatem propriam, sicut et uisum
est sanctissimis archiepiscopis tam his, qui locum sanctissimi
archiepiscopi Leonis retinent, quam etiam et, qui regiae ciuitatis
est, sanctissimo archiepiscopo Anatolio: reuerentissimo quippe Nonno
episcopo, qui pro eo factus est, manente in episcopatus propria
dignitate, ut cum sanclissimis episcopis de eius ordinatione de-
liberem'.

Iuuenalis reuerentissimus Hierosolymitanus episcopus dixit: *Qui
conuertuntur, scriptura diuina suscipi iubet. quapropter et ab

4 anatholius C!N nouae om. C!N 6 lectio omnium V et sic Utgilius
l. c. IX 476 D: lectio horum ΟἽ, lectiorum N 7 ab his quae in eum accu-
satores intulerant. C'N et sic Utgilius l. c. IX 476) — 8 inpraesenti C!N
9 tata (!) est definitioni V: sententia data est CN 10 epistola ΟἿ, epi-
stula N lliudicio episcopatum V 11 quam C!N 12 qui pro eo factus
est om. C'N . 15 episc. Antioch. ciuit. 9». C!N 17 reppertus V
18 scripto ΟἿΝ (cf. infra p. 302, 23): rescripto V —— quod prolatum est

ab aduersario eius V: quae prolata est ab eo qui aduersarius (aduersarios N)'

eius extitit (existit Νὴ C!N 19 declarata eius trsp. C'N 21 tam his V:
et C'N 2422 quam etiam om. C'!N 28 anatholio VC!N . reueren-
tissimum quippe nonnum (nonum P, nonnum quippe £rsp. C!) episcopum
VON 25 sanctissimi V 27 hierosolimatus C!, herosolimitanus N
28 .scriptura V: hos scriptura C'N et Uigilius l. c. IX 478 D quia
propter V

Epist. LXXXIII 289—245. 299

haereticis reuertentes suscipimus. unde peruideo reuerentissimum
Ibam mereri clementiam, quia et senex est et ut habeat episco-
patus gradum, catholicum existentem".

Thalassius reuerentissimus episcopus Caesariae Cappadociae dixit:
*Reuerentissimis episcopis Photio et Eustathio comprobantibus Ibae
negotium et non adiudieantibus eum, horum opinione suasus et
ego uolo habere eum sacerdotium, sicut sanctissimis praesulibus
uisum est, quia maxime gestis suscepit, ut anathematizaret illa,
quae eius accusatores aduersus eum deposuerunt exseripto*.

Eusebius reuerentissimus episcopus Ancyrae Galatiae dixit:
"Lectio sententiae, quae in Tyro prolata est a sanctis episcopis
Photio et Eustathio, docuit, quia reuerentissimus Ibas in illo
iudicio anathematizauit Nestorium et eius impia dogmata et rectis
consensit dogmatibus, quapropter et praedicti reuerentissimi epi-
scopi hane satisfactionem recipientes, ut oporteret eum habere
episcopatum, comprobauerunt. et impraesenti igitur eundem sanc-
tissimum Ibam anathematizantem Nestorium et impia eius dogmata
habere sacerdotium uolo*,

Stefanus reuerentissimus episcopus Ephesi dixit: 'Reuerentis-
simum Ibam episcopum anathematizantem Nestorium et Eutychen
et eorum impia dogmata et ego decerno, sicut et sancti patres,
esse in ordine episcopatus,

Diogenes reuerentissimus episcopus Cyzici dixit: *Definitionem,

1l suscipimus V et Uigilius 1. 6. 478 D: suscepimus CN per-
wideo N (cf. infra p. 306, 23): praeuideo Y et Uigilius 1. c. 478 E,
prouideo ΟἹ, συνορῶ teztus Graecus — 3 catholicum existentem V: esse
catholieum CN et Uigilius 1, c. 478 E — 4 Thalasius V, Talassius ΟἹ,
ialasiusN — reuerentissimusom. CUN — caesarine CN: om. V. 5 potio V,
fotio CN eustachio V^ — comprobantibus et bene gotium Κ᾽ 6 opini-
ones uasus V, opiniones suasus Ν 7 haberi eum sacerdotio CN, haberi
eum in sacerdotio Uigil. 1. ὁ. 477 B οὔτι (pro eum) V — sanctis-
simi Y 8 maxime V et Uigilius 1, 6. 477 C: maximae in ΟἹ,
me in N suscepit CUN εἰ Uigilius 1. 6. 477 C: om. V — ama-
fhematizet V 9. eu V, eam Ν᾽ deposuerant N et Uigil. 1, c. 477 C.
disposuerant C! εχ scripto male Baluzius apud Uigil. 1, c. 477 C
(ἀχράφως. κατέϑεντο ferius Graecus) ὠ 10 reuerentissimus om. CUN
Galatiae om. CUN 11 ἃ om. V 19 fotio ΟἹ, fothio N — 14 con-
sentit CUN — 16 inpresenti N, in prosenti C* — 18 habere V: habere
in C!N 19 Sstefanus V, Stephanus ΟἹ, Sthephanus N 20 eutichen V,
euticen ΟἹ, eutihen N 22 esse in ord. episc. V: in ord. episc. existere CN.
23 definitionem. VO: sententiam Ν᾽

242

248

244

245

900 Uigilii constitutum de tribus capitulis

quae prolata est a sanctissimis episcopis Photio et Eustathio de
reuerentissimo Iba, optinere decreui, quia maxime et eius accusa-
tores ibi positi suscriptione propria expositae illi definitioni con-
sentiunt et quae nunc relecta est in sancto et uniuersali concilio".

Constantinus reuerentissimus episcopus Bostrae dixit: 'Et ego
consentio, quae bene uisa sunt sancto concilio de Iba sanctissimo
episcopo'.

246 Theodorus reuerentissimus episcopus Damasci dixit: Quae sub-
sequenter et canonice a sanciis patribus definita sunt super Ibae
uenerabilis persona, et ego consentio. μ

Meletius uenerabilis episcopus Larissae habens locum Domni
reuerentissimi episcopi Apamiae Syriae dixit: 'Et ego consentio his,
quae bene finita sunt a sanctis et reuerendis patribus de reueren-
tissimo 108).

247 . Romanus reuerentissimus episcopus Myrorum Lyciae dixit: 'Sicut
relectorum nobis fides suasit, et ego decerno eundem reuerentis-
simum episcopum Ibam haberi in sacerdotio, sicut et sanctissimi
archiepiscopi decreuerunt, utique eo anathematizante Nestorium et
Eutychen et ea quae impie sapuerunt".

248 . Eunomius reuerentissimus episcopus Nicomediae dixit: 'Iam Ὁ
quidem ex his, quae relecta sunt, innoxius adprobatus est uenera-
bilis Ibas. in quibus enim dicendo male culpare uisus est beatis-
simum Cyrillum, in postremis recte confessus illa, quae culpauerat,
refutauit, unde et ego anathematizantem eum Nestorium et Eutychen
et impia eorum dogmata et consentientem his, quae a sanctissimo $5
archiepiscopo Leone scripta sunt et hac uniuersali synodo, dignum
esse episcopatu decermo'.

1 pozio V, fotio ΟἽ, fotho N 2. decerno ΟἿΝ 4 et que ΝΥ: etque ΟἿ,
atque V 6θ sancto C!N: a sancto V — 8 theodoritus ΟἽ — 9 super
personam ibae sanctissimi et ego C'N — 11 uenerabilis om. ΟΝ ἃο-
mini V 12 appamie V . syriae om. C!N 18 et reuerendis om. C!N
14 Iba episcopo C'N . 15 mirorum VC! liciae C'N 17 sicut est
et à sanctis patribus et archiepiscopis definitum utique ΟΝ 18 ama-
thematizantem V.N, ansthemantem C! 19 impie V, impiae C'!N
20 reuerent. om. C!N et Usgil. l. c. 478 E. iam quidem C'!N et Uigil.
l. c. 478 E, cf. eliam infra p. 306, 6: om. V 22 etenim C!N et Uigil.
À c. 478 E 28 quae culpauerat C!N et Uigil. 1. c. 478 E, cf. etiam
infra p. 306, 9 εἰ 307, 9: in quibus culpatus est V 2424 eutichen ΟἹ,
eutychem NN 26 hac N, cf. infra p. 306, 13: hec V, hanc C, ab hac
Uigil. l. c 478 E, huic teste Baluzio recensionis Rustic$ cod. Corbeiensis
(— Sangerm. 368) (Graeca desiderantur)

οι

10

Epist. LXXXIII 246—252. 301

Iohannes uenerabilis episcopus Sebastiae et Seleucus uenerabilis
episcopus Amasiae et Constantinus uenerabilis episcopus Melitenus
ei Paliricius uenerabilis episcopus Tyanorum et Petrus (uenerabilis?
episcopus Gangrorum et Atarbius uenerabilis episcopus Trapezuntis
habens et locum reuerentissimi episcopi Dorothei Neocaesariae .dixe-
runt: "Definitio reuerentissimorum episcoporum Photii et Eustathii de-
monstrat innoxium reuerentissimum Ibam; similiter autem et eius
abnegatio facit pos in eo, quod receperit, proniores: amica etenim
semper est domino Christo clementia. unde secundum sententiam
sanctorum praesulum et totius sancti concilii iustum decernimus
eum et nos recipere gradum episcopatus'.

Frangion uenerabilis episcopus Filippopolitanus et Basilius uenera-
bilis episcopus Traianopolitanus dixerunt: 'Qui in iudicio neque
praesens fuit. neque aduocatus est, nullo modo laedi eum per pro-

i5latam: aduersus eum sententiam adprobamus..

Nunechius .reuerentissimus episcopus Laodiciae Frygiae dixit:
*Consentimus his, quae definita sunt a sanctis patribus de Iba
sanctissimo!,

Florentius reuerentissimus . episcopus Sardeorum Lydiae dixit:

80 "Eli ego adaeque consentio his, quae praefata sunt de Iba reue-

rentissimo'.

Eusebius reuerentissimus episcopus Dorylaei dixit: *Tantis patri-
bus sanctissimis episcopatum reuerenüissimo Ibae reddentibus et
ego consentio".

Omnes reuerentissimi episcopi clamanerunt: *Omnes eadem dici-

1 uenerabilis utroque loco om. ΟΝ. — sabastiae C!N — 2 uenerabilig
om. C!N meletenus V, melentinus C'N .8 uenerabilis om. CiN
tianorum V uenerabilis addidi 4 grangorum C!, gangorum N
artanus ΟἹ, artanius (cf. Uigil. l. c. 478 A) ex artanaus EN (᾿Ατάρβιος
iextus Graecus) —— venerabilis om. ΟΝ — Trapezunti V ὅ et C!N;
om. V 6 foti-. C'N eustathi N, eustachii V demonstrant V
12 francion. C!N uenerab. om. C!N Filippolitanus V, filopopoli-
tanus C! uenerab. om. C'N 14 .per prolatam . . adprobamus V:
persentiam (presentiam C!) que aduersus eum prolata est iudicamus C'N
16 Nunecius Vi Munecius ΟΝ — frigie V, friyiae .N, frigriae C! 17 con-
sentimus his V; per uidimus ea C'N de C!N: et de V ibas V
18 Forentius V, Plorentinus .N reuerent. om. C!N lidie V:
litiae N, lieie ΟἹ — ego adaeque JN; ego ad eaque V, eque C! 20 con-
sentio V; conloquor CN reuerentissimo episcopo C'N 22 dorilei

C! N consentientes cum Graeco: larisse V — 25 reuerentiesime V

249

250

201

252

259

256

257

302 Uigilii constitutum de tribus capitulis

mus, Nestorium modo anathematizet, dogmata ipsius modo anathe-
matizet, Eutychen et eius dogma modo anathematizet',

Ibas reuerentissimus dixit: 'Et iam exscripto anathematizaui Ne-
storium eiusque dogmata et nunc anathematizo eum decies milies. quod
enim semel cum satisfactione fit, si fiat decies milies, non contristat"..
et anathema Nestorio οὐ Eutychi et dicenti unam naturam'. et
*omnem, qui non sapit sicut sapit haec sancta synodus, anathematizo'.

Gloriosissimi iudices dixerunt: 'Quae iudicata sunt a sancto et
uenerando concilio de Iba reuerentissimo episcopo, propriam for-
titudinem retinebunt".

His igitur ita in sanctae Calchedonensis synodi iudicio
dispositioneque iacentibus et ita uicariorum sedis apostolicae
uenerandi praesulis sui praesentiam sustinentum et ceterorum
patrum interlocutionibus declaratis euidenter aduertimus, quod
ab his, qui in eadém sancta Calchedonensi synodo locum
beatissimi prodecessoris nostri papae Leonis tenuisse noscuntur,
dictum sit: relecta eius epistola agnouimus eum esse
catholicum, et ab Anatolio Constantinopolitano dietum sit:
lectio omnium, quae sunt subsecuta, demonstrant
innoxium Ibam reuerentissimum ab his, quae in eum
accusatores intulerant, a Maximo uero Antiocheno dictum
Sit: ex recle»cto scripto epistolae, quod prolatum est

10

5

ab aduersario eius, catholica est eius declarata

dictatio. quorum interlocutionibus ceteri episcopi non solum
«non» contradixisse uerum etiam apertissimum noscuntur
praebuisse consensum. quod autem dicunt, quia in eadem
epistola sua Ibas Nestorium excusauerit dicendo: eundem
Nestorium nolentem dicere sanctam Mariam dei genetricem

17 cf. supra p. 297. 19 19 cf. supra p. 298,6 22 cf. supra p. 298,
17 27 sqq. Ibae epist. apud Mansium VII col. 242 C 18 sqq.

1 dogmata..anathematizet om. C!N 2. eutichen VC! 3 et iam ex-
Bcripto scripsi (καὶ ἤδη ἐγγράφως textus Graecus, cf. p. 299, 9): etiam et
scripto V, etiam scripto C!N ὅδ miles V 6anathemia V: anathema et ΟΝ
nestorium V eutyche V, eutichen C', eutihen N — dicenti unam V : unam
dicentes C', unam dicestes N 7. haec C!N: om V 8 «magnificentissimi
et» gloriosissimi CUN 11calchedonensiV,corr.o l8anatholio V 19 demon-
strat Bar., temere, cf.supra p. 298, 6 22 recto V, corr. Bar. 25 nonadd. Bar.
26 quod autem .. p. 305, 20 immorandum om. Bar. neque adhuc edsta erani

95

Epist. LXXXIII 253—261. 303

multi eum ex haeresi Pauli Samosateni esse putauerint, qui
dixit purum hominem esse Christum: nemini uenit in dubium,
quod saneti patres mostri in eadem epistola diligenter
inspexerint, quia Nestorius dei genitricem sanctam uirginem
Mariam non dicens ex Pauli Samosateni haeresi meruit
aestimari, et multo amplius sancti patres nostri iudicio Ibae
Nestorium intellexerint ingrauatum, quoniam nihil aliud ex
his uerbis Ibas dixisse monstratur, nisi quia Nestorius dei
genitricem beatam uirginem negans purum hominem dominum
deum nostrum Iesum Christum et insubstantiuum filium dei
secundum Samosateni Pauli impietatem uidetur inducere,
quamuis Nestorius propriae haereseos auctor extiterit. unde et.
uir uenerabilis Ibas ad ingrauationem potius eiusdem Nestorii
dixit, quia a quibusdam de haeresi Pauli Samosateni esse
putatus est, ac si diceret "licet Nestorius proprium condidisset
errorem, tamen non dicendo dei genitricem sanctam uirginem
Mariam ita impius apparuit, ut absque ulla distantia a
multis Pauli Samosateni docere haeresim putaretur. cuius
erroris erimen in tantum exaggerauit Ibas in epistola sua, ut
Paulo Samosateno eum consimilem faceret, cuius baptismum
sanctae Nieaenae synodi scententia? uniuersalis ecclesia
censuit reprobandum. a Nestoriana autem haeresi cum ad
sanctam ecclesiam catholieam reuertentes sola haeresis ipsius
condemnatione facta suscipiat, procul dubio grauioris execrati-
onis pondere pressus per uenerabilis Ibae epistolam Nestorius
inuenitur, cuius error errori non habenti baptismum comparatur.
sed nec ex eo, quod dixit "putatus est", quisquam eum hoc
uerbo usum uelut dubio criminetur, eum beatus Paulus
apostolus ad Corinthios adfirmatiue dicat: puto enim, et
ego spiritum dei habeo; neque enim dubitabat, quia dej
haberet spiritum, qui alibi dixit: an experimentum quaeritis
eius, qui in me loquitur Christus? quomodo autem fieri
21 Coneil Nie. can. XIX — 27 cf. 1046 epist. 1. c. 242 D 1 99 Cor.
I7,40 81 Cor. II 13, 8
5 heresim V 11 samosatenim V 13 proprie V — 15 sq. condidisse
terrorem V 17 distantiam V 21 synodi sententia temptawi: synodis V

258

259

260

261

262

263

264

304 Uigilii constitutum de tribus capitulis

potest, ut in quo Christus loquitur, dei «spiritum» habere
dubitetur? nam et illud sancti patres nostri in Calchedonensi
synodo residentes nihilominus adtenderunt, quod Apollinaris
cum dogmate suo, qui unam naturam diuinitatis et humani-
tatis domini dei nostri lesu Christi asserit, in eadem [086

epistola est sicut impius ei execrabilis condemnatus; illa uero

magnopere comprobantes, quae in eadem epistola Ibas dixit:
duae naturae, una uirtus, una persona, quod est unus
filius dominus noster Iesus Christus. in eo autem,
quod unam uirtutem dixit, apostoli Pauli doctrinam secutus
agnoscitur, qui singulariter dicit Christum dei uirtutem et
dei sapientiam et in alio loco, qui& etsi crucifixus est
ex infirmitate carnis, sed uiuit ex uirtute dei. quod
Ibas, cum epistolam suam dictaret, considerasse credendus
est, ut adsumentis uerbi uirtutem confessus, adsumptam
carnem utpote propriam eiusdem uerbi in ipso cognoscens,
unam uirtutem dicendo summam et inseparabilem unitatem
unius personae et unius fili nomine, hoc est domini nostri
Iesu Christi, quod subsecutus adiunxit, se intelexisse mon-
Straret, in huius orthodoxae fidei confessione perdurans, dum
patres in sancta synodo Calchedonensi id, quod et ipsi fece-
rant Nestorium scilicet οὐ Eutychen' cum suis dogmatibus
condemnantes, Ibam sociandum collegio suo facere similiter
hortarentur. quod Ibas deuote perficiens seque semper hoc
fecisse contestans libera uoce coram uniuersis patribus dixit:
anathema Nestorio et Eutychi, adiciens: et dicenti
unam naturam, propter quam refutationem unius uidelicet
naturae in' confessionem duarum in uno eodemque filio
naturarum se orthodoxum pronuntiatum esse cognouerat.

8 Ibae epist. l. c. 248B 8 11 Cor, 11, 24 12 Cor. II 18, 4
26 supra pag. 302, 6
1 spiritum addidi (dei (spiritus? o) 6 illam V 7 qua V 11 quid V
12 loquo V 18 et infirmitate V 15 sq. adsumpta carnem ut potest V
18 fili V 20 in] nam V. horumthodoxe V 22 eutichen. V 84 per-
ficiens sequestem per hoc V 26 eutiche V

΄ι

15

Epist. LXXXIII 262—269. 305

illud etiam a nobis est explanandum, ne quis existimet Ibae
epistolam in eo Nestorium ab haeresi, cuius auctor est.
excusare, quod dixit: Nestorius uero, quia odio erat
guae ciuitatis et uirorum, qui in, ea sunt, maximorum,
5 illic reuerti non potuit. his enim uerbis hoc potius signi-
ficatum intellegitur, quia Nestorium utpote haereticum Ibas
odiosum suae dixerit ciuitati οὐ maximis tunc in eadeni uiris;
el propterea 810 patres nostros apud Calcedonam intellexisse
credendum est, quia superius in eadem epistola Ibas dixerat
19 eundem Nestorium libros noxios conscripsisse, qui scandalum
audientibus erant, et beatam uirginem Mariam dei genitricem
esse negauerit. sic enim de id, quod patres nostri receperunt,
recte nos intellegere conuenit et non aliud suspicari, quod
scriptor epistolae dixisse non legitur. poteramus quidem cum
15 dei gratia de singulis memoratae epistolae locis ac sensibus
per singula reddere rationem, sed quia residua eidem
intellegentiae, qua pauca exposuimus, possunt competenter
aptari (in quibus etiam si aliquid obsouritatis occurreret,
auctoritati patrum et profundiori eorum intellegentiae cede-
ἐσ remus), propterea non est in his diutius immorandum.
Propter haec ergo, quae supra diximus, et propter illam
praedicationem fidei, per quam uenerandae recordationis Cyrillus
Alexandrinus episcopus et reuerentissimus Iohannes Antiochenus
antistes atque omnes Orientales episcopi per Paulum Emesenae
45 ciuitatis episcopum ad concordiam redierunt, quam Ibas quo-
que in ipsa epistola laudans libenter amplectitur, orthodoxa
est Ibae episcopi.a patribus pronuntiata dietatio. illa uero,
quae in ipsa Ibae sacerdotis epistola in iniuriis beatae recor-
dationis Cyrilli per errorem intellegentiae dicta sunt, patres
80 in sancta Calchedonensi synodo epistolam pronuntiantes ortho-
doxam, nullatenus receperunt: quippe quas etiam ipse uene-

8 Ibae ep. l. c. col. 246 Α 4 sqq. 9 ibid. col. 242 C 11 sqq.
20 cf. ibid. col. 247
8 quia in suae erat odio ciuitatis Baluzio teste ueteres concilii Chalced.
codices (C1C?*) "7 im V 380 calchedonense V epistola V, corr. o
81 quae o? Bar.

XXXV. 20

265

266

267

268

269

270

271

272

306 Uigilii constitutum de tribus capitulis

rabilis episcopus intellectu capitulorum eius meliore recepto
multimode refutauit, sicut interlocutione uenerandae memoriae

Eunomii ecclesiae Nicomedensis episcopi in eadem sancía

Calchedonensi synodo residentis euidentissime declaratur, quae

'se ita habet: Eunomius episcopus Nicomediae dixit

Jam quidem ex his, quae relecta sunt, innoxius
approbatus est uenerabilis Ibas. in quibus enim
dicendo male culpare uisus est beatissimum Cyrillum,
in postremis recte confessus illa, quae culpauerat,
refutauit. unde et ego anathematizantem eum Nesto-
rium et Eutychen et impia eorum dogmata et consen-
tientem his, quae a sanctissimo archiepiscopo Leone
Scripta sunt et haec uniuersali synodo, dignum esse
episcopatu decerno'. nam et uenerabilis memoriae Iuuenalis
interlocutio hoc idem significat: quod Ibas episcopus de id,
quod sancto Cyrillo capitula eius aliter intellegendo detraxerat,
postea professus, quia his ab eo explanatis et a se intellectis
in communionem eius deuote concurrerit et de his, quae
prius aliter intellexerat, sit conuersus, propterea recipere
eum episcopatum decreuit utpote, quantum ad professionem
fidei, orthodoxum existentem, ita dicens: qui conuertuntur,
Scriptura diuina suscipi iubet. quapropter et ab

. haereticis reuertentes suscipimus. unde peruideo

reuerentissimum Ibam mereri clementiam, quia et
senex est, ut habeat episcopatus gradum, orthodoxum
existentem. quibus uerbis hoc intellegitur: *quod si ab
haereticis uenientes suscipimus, quomodo Ibam, qui est
orthodoxus et intellectu capitulorum beati Cyrilli haesitans ei
obloqui uisus est, nunc ab eo, in quo fallebatur, intellectu

9 cf. supra p. 800, 20 sqq. 21 cf. supra p. 298, 27 sqq.

6 relecta ez relicta corr. V 11 eutichen V 18 uniuersalis V,
correxi (cf. p. 300, 36) 18 communione V, corr. Bar. — 19 sit οὔ:
si ad V . 28 reuerentes V, corr. α 26 quod si οἷ: qua (relicta ob
laesam membranam lacuna fere 5 litterarum) si V — 28 orothodoxus V
29 ab eo o?: habeo V intellectus V, corr. o?

Q

Epist. LXXXIII 270—975, 307

conuersum non suscipiamus, cum eum orthodoxum constet
existere?" neque enim orthodoxum existere Ibam diceret
Tuuenalis episcopus, nisi ex uerbis epistolae eius confessionem
fidei orthodoxam comprobasset. ut autem áppareat, quia
interlocutio Iuuenalis Eunomii interlocutioni coneordat, uerba
ipsa ex interlocutione Eunomii nos edocent, quae inter alia
ita se habent: in quibus enim dicendo male culpare
uisus est beatissimum Cyrillum, in postremis recte
confessus illa, quae culpauerat, refutauit. ex quibus
uerbis enidentissime declaratur in Iba episcopo nihil de
confessione fidei reprehensum, quam constat esse laudatam,
sed eundem Ibam, quod fallente intellegentia de beato Cyrillo
male senserat, refutasse. nam idem uenerabilis Ibas episcopus
gestis praecedentibus, sieut Photii et Eustathii sententia
continet, apertissime perhibetur habere se et recipere
omnia, quae in Ephesena prima synodo gesta sunt,
et aequa iudicare, quae in Nicaea sunt constituta, et
nullam differentiam arbitrari eius ad alia, et nimis
eius sanctitatem se laudasse pronuntiant, quod prone
Tbas sapuerit curare eos, qui uel suspicione uel alio
quoquo modo eius laederent opinionem doctrinae.
nam et post explanationem duodecim capitulorum beati Cyrilli
faetam et intellectum eius sibi, quem sanctus Cyrillus in
ipsis eapitulis habuit, declaratum et orthodoxum eum se eum
omnibus Orientalibus episcopis habuisse et in communione

7 efsupra p. 800, 22 — 15 cf. Photii et Eustathii sententiam Ae-
torum Synodi Chaleedonensis actioni nonae insertam (Mansi VIL 199),
wnde quae sequuntur fere ad uerbum exseripta sunt 24 cf. actionem
X eiusdem concilii — Mansi VII 239

2 orth. existeret V, corr. o. 12 quid V, corr. o? 14 «ex ipsis» gestis
Bar. eustahii V — 18 aliam teste Baluzio C! (illam wulgo, πρὸς,
ταύτην concilii textus Graecus) 19. pronuntiant scripsi (sc. Photius et
Eustathius, qui in sententia illa ita loquuntur: et nimis eius sanctitatem
laudanimus quod prone ete. C'): pronuntians V, pronuntiantes Hartel
20 suspitionem V, corr. Bar. 922 xucin V 93 sanctis cyrillis V, corr. o
25 communionem V, corr, Bar.

20*

273

274

275

908 Uigilii constitutum de tribus capitulis

ipsius usque ad exitum permansisse professus est. ex quo.

apparet uenerabilem «Ibam» et, priusquam duodecim capitula
beati Cyrilli intellegeret, cum in eis suspicaretur unam
Christi praedicari naturam, orthodoxo sensu, quod male
dietum aestimauerat, reprobasse et post explanationem eorum
item orthodoxo sensu, quae recte dieta cognouerat, uenerabi-

276 liter suscepisse. sed et illud indubitanter cunctorum fidelium -

277

278

mentibus patet, quod magis in Ephesena secunda synodo»
haeretico intellectu Dioscorus cum Eutyche beato Cyrillo et
primo Epheseno concilio contumelias inrogarint, qui erediderunt
sanctum Cyrillum unam naturam in domino deo nostro lesu
Christo per duodecim sua praedicasse capitula, et ob hoc
aliquos Orientales episcopos, qui unius naturae praedicationem
noluerunt suscipere, Dioscorus condemnauit: inter quos et
Ibam episcopum propter hanc specialiter fidei eius professi-
onem, qua duas naturas, unam uirtutem, unam perso-
nam, quod est unus filius dominus noster Iesus

Christus, apertissime confitetur, ut haereticum condemnauit

et Eutychen propter unius naturae praedicationem sicut
catholicum reuocauit, damnans quoque propter duarum natura-
rum uocem sanctae recordationis Flauiani personam, οὗ
inuentus est ipse magis Dioscorus Ephesenam primam synodum
conari destruere, qui eam sub execrabilis intellectus imagine
defendebat, et amplius beatum Cyrillum criminatus est laudans
Dioscorus atque Eutyches quam 1088 sub falsi intellectus
errore uituperans. nam cum laus atque uituperatio ad unum
tenderent intellectum, Djoscorus et Eutyches, qui laudauerunt,
haeretico spiritu laudasse reperti sunt atque ideo sunt a
sancta synodo Calchedonensi damnati: at uero Ibas episcopus

16 Ibae epist. l. c. 248 B 8

2 uenerabilem Ibam :cerépsi: uenerabilen V, eundem Ibam Jar.
4 sensü V, corr. o? 5 sq. eorum idem V, correxi: eorumdem Bar.
8 synodo inserut- 9. eutichen V — 19 eutichen V 28 execabilis V
25 et 27 eutiches V 28 hereticos V, corr. Bar. repperti V 29 cal-
chedonense V

15

οι

10

Q-

1

20

25

Epist. LXXXIII 276—982. 309

qui per errorem unam putans in his práedieari naturafn prius
uituperauit capitula et post declaratum sibi intellectum eorum
communicatorem se beati Cyrili cum omnibus Orientalibus
esse professus est, in catholicae fidei rectitudine ab eadem
Calchedonensi synodo iudicatus est permansisse. haec ergo
eadem synodus in Dioscoro atque Eutyche, qui se falso per
beatum Cyrillum uelamine tegere nitebantur, uidens. potius

beati Cyrilli praedicationibus Dioscorum atque Eutychen

apparere contrarios per hoc, quod unam post adunationem
naturam blasphemo spiritu praedicabant, simili atque eadem
eundem Dioscorum cum Eutyche sententia condemnauit
destruens Ephesenam secundam primamque confirmans.

Et quia nobis de Ezechihelis prophetae uerbis obicitur illud,
quod ad sacerdotes Ierusalem malum a bono non discernentes
ex persona domini dicebat: sacerdotes eius spernentes
legem meam et coinquinauerunt sancta mea, inter
sanctum et pollutum non distinguebant et inter-
medium mundi et inmundi non secernebant, debet uestra
pietas pariter uobiscum et uniuersorum corda fidelium ex his
uerbis aduertere ideo nos non audere Calchedonensis synodi
retractare iudicium, ne ibidem considentibus sacerdotibus ista,
quod absit, ab haereticorum insidiis macula relidatur, ut eos
inter bonum et malum et inter sanctum et pollutum et inter-
medium mundi et inmundi non potuisse discernere criminentur,
si nos modo causas eiusdem sanctae synodi cum consensu
sedis apostolicae iudicio terminatas sub qualibet occasione
uiderint retractare. propterea ergo discretionem atque iudicium

15 Ezech. 22, 26

1 putens V, corr. ὁ 5 haec Bar.: hoc V 6 eutiche V 8 dio-
scorus V, corr. o eutichen V 9 apparere o?: appetere V 10 blas-
pbemos V, corr. o? 14 ad αϑδ: ἃ V 16 et del. Bar. — 17 inter
medium V, correxi 19 nobiscum Bar. 22 relidatur V; inurator
o? Bar. 28 inter medium V, correxi 25 eius de V, corr. o?
sancti V, corr. o synodo V 26 terminatus V, corr. o 21 uiderit
V, corr., Bar.

279

280

281

282

289

284

310 Vigilii constitutum de tribus capitulis

sanctorum patrum nos in omnibus conseruantes et rerum
omnium dispositione secundum eam, quam reddidimus, rati-
onem ex Caleedonensis synodi iudicio declarata, cum satis
apertissima luceat ueritate ex uerbis epistolae uiri uenerabilis
1086 rectissimo ac pio intellectu perspectis et ex gestis apud
Photium et Eustathium habitis et ex ipsius Ibae episcopi
praesentis a praesentibus intentione discussa patres nostros in
Calchedona residentes iustissime orthodoxam eiusdem uiri
uenerabilis Ibae episcopi pronuntiasse fidem et reprehensionem
beati Cyrilli, quam humanitus per errorem intellegentiae
euenisse cognouerant, congrua satisfactione purgatam: praesentis
Sententiae nostrae auctoritate statuimus atque decernimus cum
in omnibus tum etiam in saepius memorata uenerabilis Ibae
epistola intemeratum patrum in Calchédona residentium
manere iudicium nec quemquam ad ordines et dignitates
ecclesiasticas pertinentem hoc constituto nostro permittimus
aliquando praesumere uel super eiusdem epistolae negotio uel
alis in Calchedonensi concilio consensu uicariorum sedis
apostolicae iudicatis ordinatis definitis atque dispositis tamquam
imperfectis atque reprehensibilibus siue per additamentum siue
per diminutionem siue per immutationem uel quoquo modo ali-
quid temerariae nouitatis inferre. pari ratione decernimus, ne
quisquam epistolae beati Cyrilli, cui duodecim sunt subiecta capi-
tula, uel ipsis capitulis aduersus Nestorii perfidiam promulgatis
existimet derogandum, dum constet eundem Ibam uirum ue-
nerabilem uel omnes Orientales episcopos post explanatum sibi
eorundem capitulorum intellectum beati Cyrilli communuicatores
toto uitae eius tempore permansisse, abicientes ea et a nostri
intellectus rectitudine repellentes, in quibus uel ex supra scripta
epistola uiri uenerabilis Ibae episcopi uel ex omnibus, quae

2 dispositionem Bar. 3 calcedonensi V, corr. o declaratam Bar.
6 eustachium V 18 tum οἷ: tuam .V 14 epistolam V, corr. c?
17 negotium V, correxi 18 concilium V. corr. »? 28 cap V
25 cum Bar. uirum uenerabilem scripsi: uu V, om. Bar. 28 nostri
V: ueri Bar. — 29 rectitudine ez rectitudine corr. V 80. uiri uenera-
bilis scripsi: uu V, unius o? Bar.

80

Epist. LXXXIII 282—287. 311

in saneta synodo Calchedonensi iudicata ordinata definita atque
disposita sunt, ita quicquam aptatur, ut per auctoritatem
eiusdem synodi aut peruersum dogma assertum esse Nestorii
aut ipse dicatur Nestorius exeusatus. et ne quis forsitan
arbitretur ambiguum, quod praefatis legatis atque uicariis
sedis apostolicae a beatissimo papa Leone tantum fidei causa
ei non etiam de depositorum incompetenter episcoporum
fuerit reuocatione mandatum, et quasi superflue Ibae quoque
Edessenae ciuitatis episcopi causam coram sanctis patribus
aestimet agitatam, nouerit beatissimum papam Leonem sanctáe
Calchedonensi synodo haec inter cetera scripsisse dicendo:
quia uero non ignoramus per prauas aemulationes
statum multarum eéclesiarum fuisse turbatum pluri-
mosque episcopos, qui haeresem mon reciperent,
sedibus suis pulsos et in exilia deportatos atque in
locum superstitum alios substitutos, his primitus
uulneribus adhibenda est medicina iustitiae, ne
quisqüam careat propriis uel alter utatur alienis. et
ne aliquis dubitet, utrum ea, quae de restitutione episcoporum
gesta sunt in Calchedonensi synodo, ad beatissimi Leonis
fuerint perducta notitiam et ab eodem confirmata, ipsam
potius synodi relationem ad beatissimum Leonem prodeces-
Sorem nostrum directam congrua legere sollicitudine non
omittat, euius post alia in fine haec uerba sunt: omnem
uobis gestorum uim insinuare curauimus ad consi-
stentiam nostram et eorum, quae a nobis acta sunt,
confirmationem et depositionem. post quorum notitiam
idem beatissimus papa Leo ad piae memoriae Pulcheriam
Augustam gratias referens de restitutis episcopis ita scribit:

12 Leonis ep. 93, 3 tom. 1 col. 1071 ed, Baller. 94 inter Leonis
epp. 98 tom. I col. 1103 ed. Baller.

2 ut scripsi: aut V 8. Nestorii οὗ: nestorium V 8 reuocationé V,
corr. o 9 episcopo V, corr. αὐ 14 quia haeresim edd. Leomis 18 ul
(pro w) Y — 97 dispositionem Ballerm. (er codice Vatic. 1322);
σογκατάϑεσιν tenor Graecus — 98 pape V — pulchermmam V.

285

286

287

288

289

290

312 Uigilii constitutum de tribus capitulis

clementia igitur uestra cognoscat omnem Romanam
ecclesiam de uniuersis fidei uestrae operibus pluri-
mum gratulari, siue quod legationem nostram pio
per omnia iuuistis affectu, et quod sacerdotes catho-
licos, qui ab ecclesiis suis iniusta fuerant eiecti
sententia, reduxistis. ecce et in eo, quod omnia gesta
beatissimo papae Leoni directa sunt, rerum gestarum ad eum
perducta notitia est et in recurrentium actione gratiarum
rerum gestarum confirmatio declaratur. non dubitamus igitur
omnium fidelium sensibus patefactum, quae uicariis beati
papae Leonis loco eius synodo praesentibus ab eodem fuerit
dispensandarum rerum forma mandata uel quales ad exequen-
dum perceperint actiones uel quae ab illo generali concilio
praesidente ac consentiente per uicarios suos sedis aposto-
licae praesule fuerint constituta: quae neque minui neque
augeri. neque perfrinpci neque posse fas est ab aliquo re-
tractari. |

Non licere autem uenerandae Caléhedonensis synodi statuta
conuelli uel quolibet colore seu titulo retractari prodecessorum
nostrorum pauca de innumeris prolata constituta nos edocent, ex
illius praecipue beati Leonis prodecessoris nostri epistolis, quo
in uicariis suis summo praesule floruit sanctum Calchedonense
concilium. ait namque in epistola ad piae memoriae Leonem
Augustum ita: haec autem dei munera ita demum
nobis diuinitus conferuntur, si de his, quae sunt
praestita, non inueniamur ingrati et, tamquam nulla
sint quae adepti sumus, contraria potius expectemus.
nam quae patefacta sunt quaerere, quae perfecta

24 Leonis ep. 162 tom. I col. 1339 ed. Baller.

5 ab V: de edd. Leonis 11 fort. praesidentibus fuerint V, corr.
ras. & [18 calchedonensi V, corr. Bar. 19 colere V, corr. o 24 quae
iam &8equwuniur werba ex Leonis epistulis excerpta, eadem ex parte ab
Istriae episcopis contra damnationem trium capitulorum adlata repetit,
qui eos refutare studet, Pelagius II papa in secunda epist. ad Eliam —
Mansi IX 435. 25 conferentur edd. Leonis 4217 expetamus edd. Leonis
28 patefacte V, corr. o

5

μι

20

25

cQ

10

15

20

25

Epist. LXXXIII 287—293. 313

sunt retractare et quae sunt definita conuellere quid
aliud est quam de adeptis gratias non referre et ad
interdiectae arboris cibum improbos appetitus morti-
ferae cupiditatis extendere? et post aliquanta ita: prae-
noscat, inquit, igitur pietas tua, uenerabilis imperator
hos, 4108 spondeo dirigendos, non ad confligendum
«cum» hostibus fidei nec certandum contra ullos a
sede apostolica profecturos, quia de rebus et apud
Niecaeam et apud Calchedonam, sieut deo placuit,
definitis nullum audemus inire tractatum, tamquam
dubia uel infirma sint, quae tanta per spiritum
sanctum fixit auctoritas. nec non idem beatus prodecessor
noster papa Leo ad praefatum uenerabilem Augustum in alia
epistola: non sinas, ait, contra dexterae omnipotentis
triumphos rediuiuis exurgere motibus extincta certa
mina, praesertim eum id damnatis iamdudum haereti-
corum ausibus omnino non liceat et hic fructus piis
laboribus debeatur, ut. omnis ecclesiae plenitudo in
guae unitatis soliditate secura permaneat nihilque
prorsus de bene compositis retractetur, quia post
legitimas et diuinitus inspiratas constitutiones uelle
confligere non pacifici est animi sed rebellis, dicente
apostolo 'uerbis enim contendere 4ad» nihil utile
est nisi ad subuersionem audientium. nam si humanis
persuasionibus. semper disceptare sit liberum, num-
quam deesse poterunt, qui ueritati audeant resultare
et de mundanae sapientiae loquacitate confidere. item

4 Leonis ep. 162 ibid. col. 1841 14 Leonis ep. 164 ibid, tom. I
col. 1845 23 Timoth. II 2, 14

1 conuellere edd. Leonis, Pelag.: conuelli V 8 improuos V 4 prae-
noscat .. 12 auctoritas adfert etiam F'acundus, Pro def. trium capp. V 5
(Migne LXVII 653 C) 5 inquidV 7 cum edd. Leonis, Fac : om. V

nec ad cert. edd. Leonis, Fac. ullos edd. Leonis, Fac.: illos V
14 sqq. $dem adfert Facundus (δια. II 6 (Migne 578 B) sinas... exur-
gere V Pelag.: sinantur..assurgere edd. Leomis, Fac. 21 constitu-

tionis V, corr. o 28 ad edd. Leonis, Fac., Pelag.: on. V

291

292

293

294

914 Uigilii constitatum de tribus capitulis

post pauca: pie nobis et constanter utendum est, ne,
dum talium disputatio admittitur, his, quae diuinitus
definita sunt, auctoritas derogetur. item ex epistola
papae Leonis ad Anatolium Constantinopolitanum episcopum:
ut autem haec exhortatio ad omnium fratrum possit
notitiam peruenire, diligentiae uestrae cura perspiciat,
quia, quod saepe dicendum est, tota religio Christiana
turbatur, 8i quicquam de his, quae apud Calchedonam
constituta sunt, conuellatur et, quae ex diuina sunt
inspiratione composita, ulla patiamini nouitate teme-
rari. sed et beatissimus prodecessor noster papa Simplicius
ad Zenonem Augustum sic inter cetera dicit: neque aliquis
dubius rationis et trepidus mentis expectet noui
aliquid post Calchedonense concilium contra definiti-
ones ipsius retractari, quia per uniuersum mundum

1 Leonis ep. 164 ed. Ball. I 1847 (qua sancti spiritus praecwrrente
doctrina pie nobis etc.) — 5 Bullerinii (Leonis opp. I 1811 adn. 7) cen-
sent hic a Uigilio per errorem Anatolium Constantinopolitanum substi-
tutum esse pro Basilio Antiocheno (cf. Pelagii 11 ep. — Migne IX 487
sub fin). ad quem IX Kal. Sept. a. 457 ita scripsit Leo (ep. 149 ed.
Ball. I 1810): obsecro dilectionem uestram, ut α Calchedowensis synodi
definitionibus in. nullo. animos relaxetis et, quae ex diuina sunt inspi-
ratione composita, nulla patiamini nouttate temerari et in fine eiusdem
epistulae: ut autem. haec adhortatio ad omnium fratrum οἰ coepssco-
porwm nostrorum possit nolitiam peruenire, diligentiae uestrae. cwra

Ll

prospiciat, quia. quod saepe dicendum est, tota religio Christiana iwr- ^

batur, si quicquam de his; quae apud Calchedonam sunt statuta, con-
wellatur. neque uero id mihi persuaserunt fratres doctissimi, cum non
solum siue neglegentiae siue inscitiae accusandus esset Uigilius sed
etiam licentiae, qua uerba disparata coniunxisset in unum. immo cum
plane eadem. quae ad Basilium, paucis post diebus Leo scripserit ad
Euxitheum Thessalonicensem et ἃ pari ad tres alios episcopos Orientales
(ep. 150 ed. Ball), haud ueri uidetur dissimile eum ultimis mensis
Augusti diebus similia scripsisse etiam ad Anatolium huiusque epistulae

non seruatae esse ea, quae Uigilius hic adfert. 12 sunt Simplicii ad
Acacium, Thiel ep. 7 p. 192
4 antolium V 6 notitia V, corr. o perspiciat V^ Pelag.: pro-

spiciat edd, Leonis, perficiat Bar. — 10 nulla Ballerinii

Epist. LXXXIII 293—298. 315

insolubili obseruatione retinetur, quod a sacerdotum
uniuersitate est constitutum. item memoratus papa
Simplicius Zenoni Augusto: nullus ad aures uestrae
pietatis perniciosis mentibus pandatur accessus.
nulla retractandi de ueteribus fiducia concedatur.
Sic haeresum denique machinamenta cunctarum eccle-
siasticis prostrata decretis numquam sinuntur oppu-
gnationis elisa reparare certamina. item praedictus
beatissimus papa Simplicius ad praefatum Zenonem Augustum
ita: Calehedonensis synodi constituta uel quae beatae
memoriae prodecessor meus Leo apostolica eruditione
perdoeuit, intemerata uigere iubeatis: quia nec ullo
modo retraetari potest, quod illorum definitione
sopitum est.

Constat ergo ex praefatis testimoniis patrum, quam tenere
debeamus pro apostolicae sedis rectitudine et pro uniuersalis
ecclesiae consideratione cautelam. cuius nos quoque cautelae
jamdudum memores in ea, quam tunc dederamus ad Menam
Constantinopolitanum episcopum epistolam (quam tamen prae-
sentibus pluribus sacerdotibus et glorioso senatu Mena sanetae
recordationis episcopo uestrae clementiae offerente et pietate
uestra nobis eum eius consensu restituente receptam, quantum
ad.triwm capitulorum causam pertinet, euacuauimus), nulla-
tenus a loci nostri atque propositi cireumspectione cessantes
competentem Calehedonensis synodi reuerentiam curauimus
omnimodis exhibere, sicut series eiusdem testatur epistolae,
euius ad probandam cautelam nostram subiecimus pauca de
plurimis, quibus diligenter inspectis, qualiter apud nos sancta

3 Simplici ep. 58 supra p. 198, 8 sqq. 15 sqq. 10. Simplicii
ep. 60 supra p. 138, 6 sqq.

5 ueterimus V, correzi ez Simplicio: ueterrimiso Bar. 7 oppugnatio-
nibus V. correzi ez Simplicio 11 apostolice traditione V, correzi ez
Simplicio: apostolica traditione o 18 definitione ez definitiones 1΄
18 e& V, corr. ras. α 90 menas V, eorr. o* — 93 pertinet/lillll a: per-
tinet et Y^ .— 25 ealehedonensi synodi V, corr. o: calchedonensi synodo
man. post « — 98 diligter V, corr. à

295

296

297

298

209

800

90]

316 Uigilii constitutum de tribus capitulis

Calchedonensis synodus inuiolata permanserit atque permaneat,
euidenter ostenditur. siquidem de eadem synodo ita nos in
ipsa epistola nostra certum est inter cetera posuisse dicentes:
cum apud nos manifesta ratione perclareat, quicum-
que in contumeliam antefatae synodi aliquid temptat
agere, Sibi potius nociturum. item post alia: sed si
euidenter nobis fuisset ostensum in ipsis gestis
potius contineri, nullus auderet tantae praesumpti-
onis auctor existere, ut aliquid, quod in illud sanctis-
simum iudicium perductum est, uelut dubium iudi-
caret, cum credendum sit illos tune praesentes a
praesenti rerum memoria diligentius etiam praeter
Scriptum aliqua requirere et definire certius potuisse,
quod nobis nune post tanta tempora uelut ignota
causa uidetur ambiguum; cum et hoc deferatur
reuerentiae synodorum, ut et quae minus intelleguntur,
eorum cedatur auctoritati. item post alia: saluis
omnibus atque in 818 perpetua firmitate durantibus,
quae in Nicaeno, Constantinopolitano, Epheseno
primo atque Calchedonensi uenerandis constat conci-
liis definita et decessorum nostraque auctoritate
firmata, et cunctis, qui in memoratis sanctis conciliis
addicti sunt, sine dubitatione damnatis et his nihilo-
minus absolutis, de quorum ab isdem synodis
absolutione decretum est. item post alia: anathematis
sententiae eum quoque subdentes, (qui», quisquis ille,

4 quae sequuntur quinque Uigilii fragmenta, esse eiusdem papae
Iudicati quod dicitur die 11 April. a. 548 emissi uidit Hefele, Concilien-
geschichte 112 822 sqq.

1 calchedonensi V, corr. » atque bis V — 5 contumelia mane-
facte V, corr. o»? * fuisse V, corr. o? 8 nullius V, corr. o?
10 productum o iudicare V, corr. Bar. 16 4in his? quae Bar.

19 nicena constantinopolitana ephesena prima V, corr. Bar. 428 abdi-
cati o* Bar. 24 hisdem V 26 «qui^ quisquis ille Hartel: quisquis
ille V, qui quaeuis Bar.

Epist. LXXXIII 299—305. 917

contra praedictam synodum Calehedonensem 116]
praesentia uel quaelibet in hac causa siue ἃ nobis
Siue a quibuscumque gesta scriptaue inueniuntur,
pro aliqua susceperit firmitate, et saneta Calchedo-
nensis synodus, euius magna et inconcussa est
firmitas, perpetua et ueneranda, sicut. Nicaena Con-
sStantinopolitana atque Ephesena prima habent, suam
ieneat firmitatem. item post alia: anathematizamus et
eum quoque, quicumque sanctam Nieaenam Constan-
tinopolitanam Ephesenam primam et Calchedonensem
sanctissimas synodos in una et inmaeulata fide
apostolis consonantes et ab apostolicae sedis praesu-
libus roboratas non et fideliter sequitur et aequaliter
ueneratur uel qui ea, quae in ipsis sanctis conciliis,
i5 quae praefati sumus, gesta sunt, uult aut quasi praue
dicta corrigere aut uelut imperfecta supplere. ecce,
uenerabilis imperator, luce clarius demonstratur hanc nos
habuisse semper in sanctarum quattuor synodorum reuerentia
uoluntatem, ut quaecumque a sanctis patribus in isdem
20 consedentibus definita uel statuta siue iudicata sunt, intemerata
permaneant. manentibus ergo omnibus, quae de epistola Ibae
personaque eius in sanctorum patrum et sedis apostolicae
uicariorum interlocutionibus continentur, illud nobis omnibus-
que catholicis aequali uoluntate sufficiat, quod illie sibi
saneta synodus sufficere posse clamauit dicendo: Nestorium
et eius dogmata modo anathematizet, quo anathemate
nefandissimorum Nestorii et Eutychis ab Iba episcopo totiens
iterato totius satisfactum est synodi uoluntati.
His igitur a nobis cum omni undique cautela atque diligen-
$o tia propter seruandam inuiolabilem reuerentiam .supra dictarum

οι

1

e

σι

25 cf. supra p. 802, 1 sq. |
2 praesenti Bar. 5 synodum V, corr. οἱ — 8 teneaht V 9 eu V,
corr. o ll synodus V, corr. o. 16 uelud V . suplere ΡῈ 19 his-
dem V 22 eius Bar.: et eius V 27 ibe V, corr. ὁ 80 reuerentia V,
corr. o

302

908

904

305.

806

407

908

309

318 Uigilii constitutum de tribus capitulis

8ynodorum οὗ earundem uenerabilia constituta dispositis
memores scriptum esse terminos patrum nostrorum nos
transcendere non debere statuimus atque decernimus nulli ad
ordines et dignitates ecclesiasticas pertinenti licere quicquam
contrarium his, quae praesenti asseruimus uel statuimus
constituto de saepe dietis tribus censere capitulis aut con-
scribere uel proferre aut componere uel docere aut aliquam
post praesentem definitionem mouere ulterius quaestionem. si
quil uero de eisdem tribus capitulis contra haec, quae hic
asseruimus uel statuimus, nomine cuiuscumque ad ordines et
dignitates ecclesiasticas pertinentis faetum dictum atque
eonscriptum est uel fuerit et ἃ quolibet ubicumque repertum,
hoc modis omnibus ex auctoritate sedis apostolicae, cui per
dei gratiam praesidemus, effetamus. X ENENDAUI.

ET SUSSCRIPTIO: luuante deo et per ipsius gratiam Uigilius
episcopus sanctae ecclesiae catholicae urbis Romae huic con-
stituto nostro subscripsi. |

ET SUBSCRIPTIONES EPISCOPORUM:

Iohannes episcopus ecclesiae Marsorum huic constituto
consentiens susscripsi.

Zachaeus episcopus ecclesiae Sceyllacenae huic constituto
consentiens suscripsi.

Pastor misericordia dei episcopus eeclesiae Iconiensis metro-
polis huic constituto consentiens suscripsi.

Uineentius episcopus Claudiopolis metropoleos huic consti-
tuto consentiens suscripsi.

Zachaeus episcopus rogatus a fratre Ualentino episcopo
ecclesiae Siluae Candidae ipso praesente et consentiente et
mihi dictante huie constituto pro ipso suseripsi.

Iulianus humilis episcopus ecclesiae Cingulanae huie consti-
tuto consentiens subscripsi.

2 Prou. 22, 28

8 alterius V, corr. Bar. 12 reppertum V 14 refutamus 5? Bar.
14 sq. EX -- EN. -- DAvPI zT susscniPTIO a^ o V 15 uuante V, corr. o
18 subscriptionem V, corr. o?

Lad

5

ro

30

Epist. LXXXIII 805—312. 819

Paulus humilis gratia dei episcopus ecclesiae Ulpianensis
huie constituto, quod beatissimus papa Üigilius in causa
trium capitulorum protulit, ad omnia supra seripta consentiens
subscripsi.

5 Proiectus episcopus Naisitanae ciuitatis huie constituto
consentiens suscripsi.

Sabinianus gratia dei episcopus Zapparenae ciuitatis huic
eonstituto, quod beatissimus papa Uigilius in causa trium capi-
tulorum protulit, ad omnia supra seripta consentiens suscripsi.

10 Primasius gratia dei episcopus ciuitatis Hadrumetinae, quae
etiam Iustinianopolis dieitur concilii Byzaceni, huie constituto,
quod beatissimus papa Uigilius in causa trium capitulorum
protulit, consentiens suscripsi.

Stephanus episcopus ecclesiae Ariminensis huie constituto

15 consentiens susscripsi.

Paschasius episcopus eeclesiae Altinae huic constituto con-
sentiens susscripsi.

Alexander episcopus ecelesiae Meletensis huie constituto
consentiens suscripsi.

30 Lucianus episcopus ecclesiae Meletensis huie constituto
consentiens susscripsi.

Redemptus episcopus ecclesiae Nomentanae huie «consti-
iuto» consentiens suscripsi,

Uenantius episcopus ecclesiae Lippiensis huie constituto

»5 consentiens suscripsi.

igra V 9 94. causa trium c^: causarinm Κ 5 Naisitanae ciuitatis]
in Moesia sitae, quod moneo contra. Hefele, Conciliengeschichte II? 880
7 Sabianus V. correzi ez Concilii quinti collatione secunda 8 causa
trium Bar.: causarium V 10 quae o: qui V —— 12 causarium V
16 altinae V: Aletrinus episcopus dicitur Paschasius in Uigilii epistula,
qua damnauit Theodorum — Mansi IX 60; utrum uerum sit, uiz dici
potest, cum. mullo alio loco eius fieri mentio uideatur 18 et 20: e duobus
episcopis, qui hic Meletenses dicuntur, Hefele 1. c. unum fuisse uult Melitae
insulae, alterum. Melitenae ciuitatis im Armenia sitae. sed mescio am
librarü oculis aberrantibus altero loco nomen illud falso positum sit
22 Redemtus V — constituto add. Bar. 24 Benantius V — Liparensis
in marg. coniecit Bar. (an Lipeniosis Moesiae?)

310

311

312

320 Iohannes II. papa ad Iustinianum Aug.

Quoduultdeus episcopus ecclesiae Numanae huic constituto
consentiens suscripsi.

Theophanius archidiaconus sanctae ecclesiae Romanae huic
constituto consentiens suscripsi.

Pelagius miserante deo diaconus sanctae ecclesiae Romanae -

huie constituto consentiens suscripsi. |
Petrus miserante deo sanctae ecclesiae Romanae diaconus
huic constituto consentiens susscripsi.
Dat. prid. Iduum Maiarum imperante domno nostro Tusti-
niano perpetuo Augusto anno XXVII post cons. Basilii ἃ. c.
anno ΧΙ in Constantinopolitana ciuitate.

(81.)

GLORIOSISSIXO ET CLEMENTISSIXO FILIO IUSTINIANO AUGUSTO
IOHANNES EPISCOPUS. [nter elaras sapientiae mansuetudinis
uestrae laudes, Christianissime principum, puriore luce tamquam
4liquod sidus inradiat, quod amore fidei, quód caritatis studio,
docti ecclesiasticis disciplinis, Romanae sedi reuerentiam
conseruatis et ei cuncta subicitis et ad eius deducitis uni-

1 Quoduuultdeus V 9 par Βῖν (corr. a) V 10 consulib, Basilium
uu V 11 Constantinopolitana ciuitate] sic V sed ana et ciuitate per com-
pendia pictis |

84. — Dat. die 25 Mart. a. 534. Extat epistula etiam in. Codice
Iustiniano I 1, 8, cusus lectiones adferam adpositis lstteris Cod. ( Cod !
— lectio eorum codicum quos tnprimis Kruegerus adhibwit, Cod.3: —
scniptwra deteriorum, quibus usi sunt. qui ante eum Codicem ediderunt,
aut omnium aut certe aliquorum. | ex Codicis Iustiniani aliquo deterioris
notae codice epistulam collection$ suae inseruit. Anselmus Lucensis
(1 91); contuli Αἱ — Uatic. lat. 1364 saec. XI et A* — Barber. XI
178 saec. XII ineuntis, quorum consensum neglectis fere propriis utriusque
mendis significabo littera A. item haud exiguam epistulae partem n
collectionem suam transsumpsit Deusdedit (plurima ex $8 1—5 — I
239, p. 167 ed. Martinucci; δδ 19—21 — I 238, ibid. p. 166) usus

ut widelur Codicis Iustiniani libro aliquo notae melioris. Edd.
epistulam Car. 13 574 et Collect. Concil. 18 Gloriosissimo . . filio

om. Α 14 episcopus VA: episcopus urbis Romae Cod. Deusdedit — sap.
ac mansuetudinis 41 Cod.? 16 sydus (synodus A!) aliquod írsp. A
caritati V — 17 sedi V: sedis Cod. A Deusdedit

Epist. LXXXIII 818 — LXXXIV 6. 321

tatem, ad cuius auctorem, hoc est apostolorum primum,
domino loquente praeceptum est: pasce oues meas. quam
esse uere omnium ecclesiarum caput et patrum regulae et
principum statuta declarant et pietatis uestrae reuerentissimi
5 testantur adfatus. patet igitur in uobis impletum fore, quod
Scripturae loquuntur: per me reges regnant et potentes
scribunt iustitiam. nihil est enim, quod lumine clariore
praefulgeat, quam recta fides in principe; nihil est, quod ita
nequeat occasui subiacere quam uera religio. nam cum
1) auctorem uitae uel luminis utraque respiciant, recte et tenebras
respuunt et neseiunt subiacere defectui. quam ob rem, glori-
osissime principum, uotis omnibus exorabitur diuina potentia,
ut pietatem uestram in hoc ardore fidei, in hac deuotione
mentis, in hoc integrae religionis studio sine defectu sui in
15 tempora longiora conseruet: hoc enim et sanctis credimus
ecclesiis expedire. scriptum est enim: labiis regit rex, et
iterum: cor regis in manu dei et, ubi uoluerit, incli-
nabit illud. hoc est enim, quod uestrum firmat imperium,
hoc, quod uestra regna conseruat. nam pax ecclesiae, religionis
30 unitas auctorem facti in sublime prouectum grata sibi tran-

quillitate custodit. neque enim parua ei uicissitudo a potentia.

diuina tribuitur, per quem nullis rugis ecelesia diuisa secer-
nitur, nullis insertis maculis uariatur. scriptum est enim,
quia, cum rex iustus sederit supra sedem, non aduersabitur
s5 ei quicquam malignum. proinde serenitatis uestrae apices
per Hypatium atque Demetrium sanetissimos uiros fratres et
coepiscopos meos reuerentia consueta suscepimus: quorum
eliam relatione comperimus, quod fidelibus populis proposuis-

2 Ioh. 91, 17 6 Prou. 8, 15 sq. 16 Prou, 16, 10. 17 Prou.
21,1 24 Prou. 20, 8

8 uere Cod..A Deusdedit: uere V — omnium uere ecclesiarum £rsp. Cod.
DDeusdedit, omnium eccl. uere .A Cod? 6 locuntur A 7 enim est
trsp. Α Cod? 14 defectui V 17 inclinauit V 119 conseruet A
25 ei V Deusdedit: sibi .4 Cod. 2426 ypatium V 28 proposuisses .4?,
proposuistis A'Cod.?

XXXV. 21

2

4

922 Iohannes II. papa ad Iustinianum Aug.

setis edictum amore fidei pro submouenda haereticorum inten-
tione seeundum apostolicam doctrinam fratrum et coepiseo-
| | porum nostrorum interueniente consensu. quod quia apostolicae
doctrinae conuenit, nostra auctoritate confirmamus. textus
autem epistolae talis est: 5

7 — UICTOR IUSTINIANUS PIUS FELIX INCLITUS TRIUMPHATOR SENPER
AUGUSTUS IOHANNI SANCTISSIMO ARCHIEPISCOPO ALMAE URBIS ROMAE
ET PATRIARCHAE. Reddentes honorem apostolicae sedi et uestrae
sanctitati, quod semper nobis in uoto fuit et est, et ut decet
patrem honorantes uestram beatitudinem omnia, quae Cad» eccle- 10
siarum siatum pertinent, festinamus ad notitiam deferre uestrae
sanctitatis, quoniam semper magnum nobis fuit studium unitatem
uestrae apostolicae sedis et statum sanctarum dei ecclesiarum
custodiri, qui hactenus optinet et incommote permanet nulla inter- -
cedente contrarietate, ideoque omnes sacerdotes uniuersi orientalis 15
iractus et subicere et unire sedi uestrae sanclitatis properauimus.

8 et in praesenti ergo quae hic commota sunt, quamuis manifesta
et indubitata sint et secundum apostolicae:nesirae)sedis doctrinam
ab omnibus semper sacerdotibus flrme custodita et praedicata,
necessarium duximus, ut ad notitiam uestrae sanctitatis perueniant, 9
nec enim patimur quicquam, quod ad ecclesiarum statum pertinet,
quamuis manifestum et indubitatum sit, quod mouetur, ut non
eliam uestrae innotescat sanctitati, quia caput est omnium sanc-
tarum ecclesiarum. per omnia enim, ut dictum est, properamus

9 honorem et auctoritatem crescere uestrae sedis, manifestum igitur 35
facimus uestrae sanctitati, quod panci quidam infideles et alieni

1 sedictum V 6 lustiniani ad Iohannem epistula data die 6. Iun.
a. 533 etiam legitur epistulae 91 inserta, ubi quae occurrunt lectionum

discrepantiae, significabo hic littera V^. 7 Iolis V 9 uoto ex uolo corr. V
in uotum nobis írsp. Ai, in uobis uotum 4? et ut V*ACod.?: ut et
V, ut Cod.! Deusdedit 10 ad VeACod.: om. ΡΨ 11 pertinent 4Cod.:
pertinet VV* . defferre V — 14 custodire Cod.? Deusdedit et ex custo-
diri .4!. nulla V*ACod.: et nulla V 15 contrarie tue V 17 quae
hic VV*: quia haec .4, cui haec Codicis Iustin. cod. C(asinas) a Krue-
gero adhibilus, quae eiusdem codex R (Berolin. 273) et Cod.?, haec quae
Deusdedit 19 ab om. 4 21 quicquam quod VV*Cod.' Deusdedit:
quicquid A4Cod.? 26 quidam Cod. (cf. p. 324, 26 sq. ἃ quibusdam
páucis οὐ Cod. Iustin. I 1 1. 7 ὃ 4, ubi eadem fere uerba $mperator

. dirigit. ad. Epiphanium episcopum | Constantinopolsitanum, Ὀλίγοι τινὲς
ἄπιστοι) : quidem VV*A et Codicis Iustin. collez R

924 Iohannes 11. papa ad lustinianum Aug.

carne, eundem ipsum impassibilem deitate. ut enim est in diuini-
iate perfectus, ita idem ipse eti in humanitate perfectus est: in
una enim subsistentia unitatem suscipimus et confitemur, quod
15 dicunt Graeci τὴν xa9' ὑπόστασιν ἕνωσιν ὁμολογοῦμεν. et quoniam
unigenitus filius (et» uerbum dei ante saecula et sine tempore ὁ
de patre natus, idem ipse et in ultimis diebus descendens de
caelis, incarnatus ex sancto spiritu et sancta atque gloriosa uir-
gine et dei genitrice Maria et homo factus dominus noster Iesus
Ohristus proprie ei uere deus est, ideo et sanctam atque gloriosam
uirginem Mariam proprie οὗ uere dei matrem dicimus: non quia »
deus uerbum principium ex ipsa sumpserit sed quod in ultimis
diebus descendit de caelis et ex ipsa incarnatus et homo factus
16 natus est. quem confitemur et credimus, sicut dictum est, con-
substantialem esse patri secundum deitatem et consubstantialem
nobi& eundem ipsum secundum humanitatem eiusdem miracula et 15
17 passiones, quas sponte carne sustinuit, cognoscentes. suscipimus
autem sancta quattuor concilia, id est trecentorum decem et octo
sanctorum patrum, qui in Nicaea congregati sunt, et centum
quinquaginta sanctorum (patrum», qui in hac regia urbe comn-
uenerunt, et sanctorum paiírum, qui in Epheso primo congregaü Ὁ
&unt, ei sanctorum patrum, qui in Calchedona conuenerunt, sicut
18 uestra apostolica sedes docet atque praedicat. omnes ergo sacer-
dotes sequentes doctrinam apostolicae uestrae sedis ita credunt οἱ
confitentur «et» praedicant. unde properauimus haec ad notitiam.
deferre uestrae sanctitatis per Hypatium et Demetrium beatissimos 26
episcopos, ut nec uestram sanctitatem lateat, quae a quibusdam
paucis monachis male et ludaice secundum Nestorii perfidiam
19 denegata sunt. petimus ergo uestrum paternum adfectum, ut uestris
ad nos destinatis litteris et ad .sanctissimum episcopum huius
almae urbis et patriarcham uestrum fratrem, quoniam et ipse per 9
eosdem scripsit ad uestram sanclitatem feslnans in omnibus con-
sequi sedem apostolicam beatitudinis uestrae, manifestum nobis

3 suscepimus V tinchati postasin eno sin omologguu V — 5et

V*Cod.: om. V 6 ultimos V 7 sancto spiritu V^Cod.: spiritu
sancto V 9 est V*Cod.: et V οὗ pro atque (errore?) Kruegers Codicis
editio 10 matrem] genitricem V^ 18 nicena V 19 patrum V'«Ood.:
om. V 21 Chalcedone edd. Codicis 22 inde ab omnes éncipit rursus A
24 confitentur et praedicant V^Cod.: confitentur praedicant V, con-
fitebptur et dicunt A?, confidenter dicunt 4 hoc .ACod.? 95 uestrae
deferre irsp. A . ipatium V 2429 destinetis litteras .4ACod.? ^ 80 et
(ante patriarch.) supra linea V 81 consequi ΚΤ}: sequi ACod. Dewsdedit

10

Epist. LXXXIV 15—23. 920

faciatis, quod omnes, qui. praedicta recte confitentur, suscipit
uestra sanctitas et eorum, qui ludaice ausi sunt rectam denegare
fidem, condemnat perfidiam, plus enim ita (et? circa uos omnium 20
amor et uestrae sedis crescit àuctoritas et, quae ad uos «est»,
unitas sanctarum ecclesiarum inturbata seruabitur, quando per uos
didicerint omnes beatissimi episcopi horum, quae ad uos relata
sunt, sinceram uestrae sanctitatis docirinam. petimus autem uestram
beatitudinem orare pro nobis et dei nobis adquirere prouidentiam.
ET ALIA XANU: Diuinitas te seruet per multos annos, sancte ac2l
religiosissime pater. Dat. VIII, Id. Iun. Constantino poli domino»
Iustiniano perpetuo Augusto III consule.

Liquet igitur, gloriosissime imperator, ut lectionis tenor22

et legatorum uestrorum rélatio patefecit, uos apostolicis.

eruditionibus studere, cum religionis catholicae fidei ea
sapitis, ea seribitis, ea populis fidelibus publicastis, quae,
sicut diximus, et sedes apostolica docet et patrum ueneranda
decreuit auctoritas et nos confirnauimus in omnibus. opor-
tunum «est» ergo uoce clamare prophetica: iucundetur
caelum desuper, effundant montes iucunditatem .
et colles laetitia laetabuntur. haee igitur in tabulis 23
cordis fideles scribere, haec ut pupillas oculorum conuenit
obseruare. neque enim quisquam est, in quo Christi caritas
feruet, qui tam rectae, tam uerae confessionis uestrae fidei

18 cf. Esai. 45, 8; 44, 23; 55, 12; Psalm. 95, 11; 97, 8

8 et VvA!Cod. Deusdedst: om. V.A? 4 est V».ACod. Deusdedit:
om. V ὃ inturbatas serbabitur V qndo V 6 horum VV»: eorum
ACod. 7 sciatis V — uran V 8 prouidentia V 9 et alia manu V:
exemplar subscriptionis V*, et subscriptio 4 JDeusdedit, et (uel item οὗ
wel et haec) subscriptio Cod serbet V . 10 Dat... consule om. 4
Deusdedit ^ coxsraNTINo V (om. domino) 11 πὶ V,Cod.: iX V 18 et
ACod.: ut V patefacit A 14 religionis. . fidei V: religionibus . .
fidei 42, de religionibus . . fidei 41, de religionis . . fidei Cod.?, de reli-
gionis. . fide Cod.! 15 scribitis V: scripsistis 4Cod. — populis V Cod.!:
protulistis 4Cod.? 16 sedis V sedis apostolicae doctrina et ACod.?
ueneranda om. A 18 est ACod.: om. V. iucundetur VCod.!: tibi
abundet (habundetur 41) ACod.? 21 fidelis A et pars codd. Cod.
pupilas .4!Cod.: pupilla V, pupillam 42 22 obserbare V, obseruari .A

!

326 Iohannes II. papa ad Iustinianum Aug.

vefragator existat, cum impietatem euidenter Nestorii et
Eutychis uel omnium haereticorum damnantes unam ueram
catholicam fidem domini et dei nostri saluatoris Iesu Christi
magisterio institutam et propheticis apostolicisque praedica-
tionibus ubique diffusam et sanctorum per totum orbem
confessionibus roboratam patrum atque doctorum sententiis
adunatam et nostrae doctrinae consentaneam inconcusse atque
inuiolabiliter deuota deo et pia mente seruatis. soli etenim
uestris professionibus aduersantur, de quibus diuina scriptura
94loquitur dicens: posuerunt mendacium spem suam et 1
mendacio operiri sperauerunt, et iterum, qui secun-
dum ptophetam dicunt domino: recede a nobis, uias tuas
Scire nolumus, proter quod Salomon dicit: semitas
propriae culturae errauerunt, colligunt autem
95 manibus infruetuosa. haec (est? igitur uestra uera fides, 15
haec certa religio, hoc beatae recordationis, ut diximus, patres
omnes praesulesque "Romanae ecclesiae, quos in omnibus
sequimur, hoc sedes apostolica praedicauit hactenus et incon-
uulse custodiuit: huic confessioni, huic fidei quisquis contra-
dictor extiterit, alienum a sancta communione, alienum se $
96ipse ab ecclesia iudieauit esse catholica. nos enim in Romana
Cyrum eum sequacibus suis inuenimus ciuitate, qui de
Acoemetensi monasterio fuit: apostolicis suasion bus δὰ
rectam fidem et uelut oues, quae perierant errantes, ad ouile
contendimus reuocare dominicum, ut agnoscerent secundum 36
prophetam linguae balbutientes loqui, quae ad pacem sunt.

σι

10 Esai. 28, 15 12 Iob 21, 14 18 cf. Sap. 15, 4 26 Esai. 82, 4

1 impietatem ACod.: impietas V et eutyches uel V, et eutichis
uel Codicis cod. Casimas: eutychisque uel 4 et Codicis cod. Montis-
pessul., eutychisque et alii Codicis libri 4 institutam propheticisque
praedicationibus 4 8 etenim .ACod.: te enim V 18 quod V et omnes
fere libri Cod.: quos Codicis cod. Casinas — semita A 18 infructu-
osam V . est ACod.: om. V 17 ecclesiae VCod.: sedis 4 18 hoc
ACod.: hec V sedis V 20 ἃ sancta VCod.! sane a .ACod.? 21 in
ACod.: οἱ V 22 ciuitatem V 28 aquimetensi V, acimitensi .4?, acimin-
tensi .4! — post fuit add. quos .ACod. (καὶ Basilica) 24 et om. A

Epist. LXXXIV 23—99. 327

«ad» non credentes autem per nos primus apostolorum Esaiae 27
prophetae uerba dicit: pergite in lumine ignis uestr3
et flammae, quam accendistis, sed obduratum est cor
eorum, ut scriptum est, ut non intellegerent, et pastoris uocem.

5 oues, quae meae non erant, audire minime uoluerunt. in quibus
Seruantes ea, quae ab ipsorum sunt statuta pontifice, eos
minime in nostra communione recepimus et ab omni ecclesia
eatholica esse iussimus alienos, nisi errore damnato doctrinam
nostram quantoeius sequi habita regulari professione signa-

10 uerint. aequum quippe est, ut, qui nostris minime oboedien-
tiam commodant statutis, ecclesiis habeantur extorres. sed28
quia gremium suum numquam redeuntibus claudit, ecclesia,
Obsecro clementiam uestram, ut, si proprio errore deposito et
praua institutione depulsa ad unitatem ecclesiae reuerti uoluerint,

15 jn nostra communione receptis indignationis uestrae remoue-
atis aculeos et nobis intercedentibus benigni animi gratiam
condonate. deum autem et saluatorem nostrum lesum Christum 29
exoramus, quatenus longaeuis et pacificis uos dignetur custo-
dire temporibus in hac uera religione et unitate et ueneratione

30 apostolicae sedis, cuius principatum ut Christianissimi et pii
conseruatis in omnibus. praeterea, serenissime principum,
laudamus legatorum uestrorum personas, Hypatii et Demetrii
fratrum et coepiscoporum nostrorum. quos clementiae uestrae
gratos fore ipsa manifestauit electio: nam tantae causae

35 pondus non misi perfectis in Christo potuissetis iniungere,

2 Esai. bO, 11 — 4 cf. Marc. 4, 12; Ioh. 10, 26 sq.

l ad non credentes A4!Cod.? (ad non om. .43): non credentes V, non
credentibus Cod: — 2 pergue V — in lumine VCod:: lumine A, lumine
autlumini Cod: 8. flammae quam ACod.: flamine quem Y — obdu-
ratum ACod.: obturatum V δ uoluerunt Cod): uoluerant V, ualu-
erunt ACod? 11 commendant A 12 ἢ quam V 14 institutione V:
intentione ACod. 1mitatem V — 15 receptis Cod.!: recepti VACod? mo-
weatis V — 17 condonetis Cod? 29 ypatii V — 98 nostrorum om. 4
95 potuissetis iniungere V, potuissetis iniungi Codicis cod. Casinas
(wnde potuisset iis iniungi Mommsen), potuisset iniungi 4 et reliqui
libri Cod.

328 Episcopi .Áfricani ad Iohannem II. papaimn

tantae uero pietatis, tantae reuerentiae plenos affatus nisi per

9lamantes minime dignaremi destinare. ET ALIA XANU: Gratia
domini nostri Iesu Christi et caritas dei patris et communi-
catio spiritus sancti sit semper uobiscum, amen, piissime fili.
Dat. VIII. Kal. April.

(85.)

DOMNO. BEATISSINO ET HONORABILI SANCTO FRATRI ET CON-
SACERDOTI IOHANNI REPARATUS FLORENTINIANUS DATIANUS ET
CETERI DUCENTI DECEN ET SEPTEM EPISCOPI QUI IN UNIUERSIS
CONCILIIS APUD IUSTINIANAM KARTAGINEN FUINUS. — Optimam
consuetudinem praeteriti temporis, quam uiolenta captiuitas
per annos centum dolentibus cunctis abstulerat, iterum seruare
cupientes ad uniuersalem totius Africae synodum fideli deuo-
tione comuenimus in illa Iustinianae Kartaginis basilica
congregationis nostrae primitias domino consecrantes, unde
nostros patres tyrannus Hunirieus expulerat. haec basilica
Fausti apud nos dicitur, multis martyrum corporibus insignita,
quorum deus exaudiuit orationes, ut daret huius rei fiduciam
28acerdotibus. ibi igitur quantum singuli laerimantibus gaudiis
flere potuerint, cogitandum potius beatitudini uestrae dimit-
timus; in omnibus enim laetitiae spiritalis unus fuit adfectus:
agere gratias omnipotenti deo, cuius gratia peccatoribus sine
meritis operum datur, et antidotum fidei salutaris nuper
3reconciliatis haereticis propinare. definitionibus autem Nicaeni

1 affatus Cod.: affatos V, affectus A 2 et alia manu V: om. ACod.
9 patris om. A 4 amen VA et omnes fere libri Cod.: om. Codicis
cod. Montispess. et Basilica — 4 post fili exhibent Item subscriptio: omni-
potens deus regnum et salutem uestram (regnum uestrum .4) perpetua pro-
tectione custodiat gloriosissime et clementissime fili (et clem. fili om. 4)
imperator Auguste .ACod. ὃ Dat. viu Καὶ Apt V: D. vni k. April.
Roma dn. Iustiniano pp. À. IIII et Paulino iuniore uc. conss. Cod, om. A

S5. Dat. a. 535 mense fere Maio. Edd. Car. 13 581; Bar. ad
a. 635, 22; Collect. Concil. 1 consacerdotii V, corr. o* — 10 iusti-
nianam ex iustinianum V 14 kartaginensis V, corr. Labb. in margine
11 insignit&à V, corr. o? 24 propinare scerípsi cf. ep. 97 ὃ ὅδ: oppi-
nare V, obtinetur ο2

οι

10

15

e

OQ

Epist. LXXXIV 3i — LXXXV 7. . 829

concilii publica lectione transcursis infer alia, de quibus nasci
debuit disputatio, requiri iam coeperat, quomodo Arrianorum
sacerdotes àd catholicam fidem suscipi oporteat, utrumne in
suis honoribus an in laica communione: sic ommibus nobis
unanimiter subito placuit sciscitari primitus beatitudinis
uestrae sententiam. potest enim sedes apostolica, quantum
speramus, tale nobis interrogantibus dare responsum, quale
nos approbare concorditer explorata ueritas faciat. ex omnium
quidem collegarum tacitis motibus nemini placere sensimus,
ut in suis honoribus Arriani suscipiantur; uerumtamen con-
uenire caritati crecdi»dimus, ut quid habeat sensus noster, in
publicam notitiam nemo perduceret, nisi prius uel consuetudo
nobis uel definitio Romanae ecclesiae proderetur. hanc
igitur nostrae salutationis epistolam per fratres et consacer-
dotes nostros Gaium et Petrum et per filium nostrum Libe-
ratum diaconum continuo destinauimus et auctoritatem uestráe
beatitudinis et gratiam debitis Cob»sequiis honorantes: talis
quippe es, qualem sancta sédes Petri merebatur habere
pontificem, dignus wueneratione, plenus dilectionis, loquens
ueritabem sine mendacio, nihil faciens arroganter. unde etiam
libera caritas uniuersae fraternitatis requirendum putauit
consilium tuum: respondeat, obsecro, mens illa sancto spiritu
feruens affabiliter et ueraciter. non solum enim de sacerdotibus
sed de ipsis quoque paruulis apud .eos baptizatis, utrum
soleant uel debeant ad clericatum, si petierint, adplicari,
consulimus. a multis enim facere istas frequenter petitiones
« « Concedimus nec negamus, donec habito uobiscum diligen-
tiore tractatu legatio nostra reuertatur. illud etiam beatitudini

2 ceperat V 6 sedis V 11 credimus V, corr. Car. 13 difi-
nitio V 14 epistola V, corr. Bar. 15 nostrum Car.: meum V
17 obsequiis o: sequiis V 18 sedis V 21 putaui et V, corr. o?
28 fermens Labb. in marg.: seruiens V (spiritui seruiens o) 26 ἃ
om. Car. petitione V, corr. o lacunam indicawi: exciderunt
cun alia tum. aliqua de reconciliatis Arrianae fidei sacer. dotibus
alimoniorum saltem utilitatibus! $uuandis, cf. Agapeti responsum ep,
86 $ 6

7

930: Agapetus papa episcopis per Áfricam constitutis

tuae credimus intimandum, fratres aliquantos ex nostro collegio
relictis sine causa plebibus suis ad transmarinas nauigare
Saepius regiones. hos diutius ecelesia tolerauit excusante eos
uiolentia temporis mali. petimus nunc, ut quicumque forsitan
episcopus aut presbyter siue diaconus aut cuiuslibet inferioris s
ordinis clericus sine nostra epistola uenerit et non adproba-
uerib se pro utilitate sanctarum ecclesiarum fuisse directum,
similis errocni» iudicetür neque uestra, communione dignus
existat, ut in omnibus et per omnia beatitudinis uestrae

8 disciplina laudetur. ET ALIA XANU: Uegetum te nostrique Ὁ
memorem praestet omnipotens deus, domine frater.

(86.)
AGAPITUS EPISCOPUS REPARATO FLORENTINIANO DATIANO ET
. CETERIS EPISCOPIS PER AFRICAN coNSTITUTIS. — lamdudum qui-
dem, fratres amantissimi, de prosperitatibus uestris repletum 16
est gaudio os nostrum et lingua nostra exultati-
one; sed et nunc, cum litteras caritatis uestrae ad decessorem
nostrum datas accepimus, pridem gaudia concepta renouamus
benedicentes dominum sempiternum, qui liberauit nos
ab inimicis nostris et de manu omnium, qui nos »
oderunt. uobiscum enim recte nos dicimus, eum quibus et
tribulati sumus. nam cum unum corpus ubique sit ecclesia,
οὐ apud nos quippe principalia compatiebantur eius membra.
uester enim maeror nostra fuit semper adflietio et de uestro-
rum omnium gemitu imperante caritate uisceribus frequen- ss
2 tabamus saepe singultus. quae cum ita sint, redeuntibus

15 Psalm. 125, 2 19 Luc. 1, 71

2 relictis sine o: relictissime V — 5 au cuiuslibet V, corr. a — inferi-
oribus V, corr. o? 8 erroni scripsi: erro V relicto deinde trium fere
litterarum. spatio, heretico o?

S6. Data 9. Sept. 535.; respondet epistulae 85. — Edd. Car. I? 582;
Bar. ad a. 535, 37; Collect. Concil.; BTA I 510 14 cossrIVvTIS ex
ΟΟΥΝΒΈΥΙΥΒ V 16 gaudiü V, corr. o 28 quippe V: quoque οὗ
compatebantur V, corr. o? . eius scripsi: et V, del. Coust. 24 me-

.mor V, corr. o 25 gemitü V, corr. o

LI

30

Epist. LXXXV 7 — LXXXVI 6. 331

Gaio et Petro fratribus et coepiscopis nostris atque Liberato
diacono filio nostro praeferimus sincerissimam concilii uestri
caritatem, quoniam, sieut et sapientes facere decebat et doctos,
inmemiores principatus apostolici non fuistis sed quaestionis
inlatae uolentes uinela dissoluere ab eius sede requisistis,
sicut decebat, aditum, cui potestas est indulta elaustrorum.
unde nos ea, quae de eiusmodi negotio in penetralibus patrum 8
constituta posuerunt, libenter aperimus et praesentibus adloquiis
translata subnectimus, ut sine dubitatione possitis agnoscere
transcendi positos iamdudum terminos non licere. itaque si
uitare uolumus offendieulum, quod a senioribus adnuntiatum
est, hoc sequamur. carent enim excusatione, quos praemonitos
contigit excedere, et acerbitatem cumulant excessuum, quos
ignorantia non tuetur. hinc est ut, quia in tantum deus 4
omnipotens erexit cornu salutis nobisin domo Dauid
pueri sui, ut de omnium, quorum iniquitati subiacuimus,
reconciliatione tractemus, ita sollicite remedia debeamus
adhibere, ne incolomitatis nostrae sit incommodum, quod
curantur, aut medieina subeat maculam de uulnere, cui
tribuere uult salutem. sed eiusmodi, sicut et uobis cautissime 5
uisum est, praestemus officium in obseruatione pastorum, ne,
€um perdita uolumus congregare, pereamus et, cum sub
nimia relacxa»tione absoluimus, obnoxii, quod auertat dominus,
cadamus in culpam, maxime cum priorum nostrorum sententia
redeuntes ad nos ex Arrianis quolibet modo in, qualibet
aetate illius pestilentdee labe pollutos tanta caritate in fide
complexa est, eiusmodi iustitia sub dilectione redarguit, tanta
ratiocinatione de ambitu honoris exclusit, ut erubescerent
aliud magis quaerere quam redire. de eo uero, quod piissima 6

15 Luc. 1, 69

2 proferimus Car. 8. dicebat V, corr, ὁ 1 penetrabilibus V, corr.
Bar. 12 excusacionem V, corr. o 18 aceruitatem V — excessum V,
corro ló eor V, corr. o 18 omnibus V, comezi — iniquitatis V,
corr. o 18 incolumitati Bar. 90 sic (pro sict) V, eorr. α 28 re-
latione V, corr. ? —— obnixia V, corr. o? — — aduertat V, corr. Car
28 ernuescerent V.

839 Agapetus papa Reparato Carthaginiensi episcopo

conpunctione requisistis, utrum, etsi in officium suum non
debent suscipi aut eos non oportet omnino promoueri, alimoni-
orum saltem utilitatibus adiuuentur, laudamus hortamur
amplectimur, ut re uera, quod eis promotio aut officium, in
quo fuerint, abnegatur, canonum uos reuerentiam iudicent
omnes adpetere quam gerere cupiditatis ardorem. uenientes
igitur ad fidem sincerissimam nutriat humanitas, consoletur;
prompta sit omnibus misericordia, in cuius remuneratione
dictum est: beati misericordes, quia ipsi misericor-
diam consequentur. illud quoque, quod catholicos, qui
praesunt aut militant ecclesiae, sine sacerdotum suorum litteris
suscipi a nobis minime debere mandatis, et canonibus est
congruum et disciplinae prodesse iudicamus ac fidei, quia
permanendo in ecclesiis, in quibus militant, et ministerii sui
poterunt adsiduitate in dei saluatoris nostri amore feruescere
ei, quae in peruagatione reprehensibilia sunt, uitare. ^ Dat.
V. Id. Septembr.

(87.)
AGAPITUS REPARATO EPISCOPO CARTAGINENSI. Fraternitatis
tuae litteris indicasti post epistolam decessori meo dirigendam

οι

^
Φ

inter nauigii suscipiendi moras, quas hiemis continuatae :

generabat asperitas, ordinationem nostram tibi omnipotentis

dei beneficio nuntiatam et gratulatum te fraternitatis affectu,

| 9 Matth. 5, 7

l et si V, correzi 2. promoberi V 8. saltim V laudauimus V.
corr. Bar. 4 eis BTA: eius V — promotionem .. abnegatis o* — ab-
negato V, correx$ ὅ reuerentia V, corr. Coust. 6 appetere «potius» o?
18 disciplinae o?: disciplini et V, disciplinis et ο 17 1pvv sEPTENBRIS V:
Id. Decembr. et hic et in fine ep. 87 scribendum putat Pagtus ad a. 535
4; sed cf. Langen, Gesch. d. róm. Kirche II p. 328 adn. 1
87. Dat. simul cum ep. 83 die 9 Sept. 535; respondet epistulae
alicui deperditae scriptae a Reparato a. 535. mense fere Iunio uel Iulio
atque Agapeto simul cum ep. 85 translatae. — Edd. Car. 13 584; Bar.
ad a. 535, 40; Collect. Concil.; BTA I 512 21 continuati V,
corr. Labb. |

Epist. LXXXVI 6 — LXXXVIII 1. 333

quia pontificatus mihi diuinitas indulsit officium. quod de
sinceritate tua non sumus admirati; sic enim te nobis conloquii
directi praesentauit adfectio, ut cum dilectionis tuae litteras
relegerem, te uiderem. quapropter ipsa te, qua uidi, mente

5 complectens postulo misericordiam diuinitatis, ut et in uobis
quietis reparata gratia fructificet οὐ deus omnipotens, qui mihi
sacerdotii dedit donum, «con»cedat et meritum. praeterea ad ea,
quae Gaius atque Petrus fratres et coepiscopi nostri sed et
Liberatus diaconus filius noster, ut apud. nos agerent uerbo,

10 ἃ frdternitate tua sibi iniuncta dixerunt, congruum putauimus
uerbo dare responsum, quod per legatos nostros, si domino
placuerit, reddere non moramur. uniuersa praeterea, quae
jnimicorum peruersitas inuaserat, caritati tuae metropolitana
iura reparantes hortamur, ut ea, quae tuo uel aliorum nomine

15 rescripsimus, uniuersis debeas innotescere, metropolitani quippe
auctoritate suffultus, ne quis se excusabiliter asserat ignorare,
quod sedis apostolicae principalitas canonum consideratione
perscripsit. Dat. V. Id. Septembr. post consulatum Pau-
lini u. c.

2 | (88.)

AGAPITUS EPISCOPUS IUSTINIANO AUGUSTO. Licet de sacerdotii
mei primitiis pietatis diuinae muneribus ad referendas essem
gratias multipliciter obligatus, susceptis tamen, uenerabilis
imperator, per Heraclium uenerabilem presbyterum filium

ss nostrum uestrae serenitatis affatibus, quos aeterni fructus
ubertate plenissimos destinastis, uotorum meorum sunt in
domino gaudia geminata, quod adunatis felicitatis uestrae

2 conloqui V, corr. οἷ: alloquii Car. ^ 7 sacerdotis V, corr. Coust.
concedat οἷ: cedat V 10 iniucta wel inuicta V, corr. o? direre-

runt V, corr. o? 12 morabimur BTA 14 reparentes V 16 se οἵ:
te V — 18 cowsvnATY PAvLIMI vIO. V; de die cf. quae subnotawi ep. 86
88. . Jat. die 15 Octobr. 535. — Edd. Car. P. 584; Bar. ad a.
535, 48; Collect. Concil.; BTA I 513 921 ívor V 28 uenerabili-
bus V, corr. o? 25 aterni V, corr. o 26 plenissimas V, corr. o?
destinatis V, corr. Car. |

8

4

334 Agapetus papa Iustiniano Aug.

prouectibus tali mentis gloriosae proposito terrena uobis. regna
2 gubicitis, ut simul caelestia conquiratis. cuius rei non sunt
ambigua documenta, quando ita uestris, quae direxistis, ora-
culis catholicae professionis lumen inradiat, ut etiam beatis
operibus enitescat. siquidem illa est in déo nostro plena et
firma credulitas, quam spiritalium simul fructuum commendat
ubertas, sicut uas electionis adnuntiat dicens: in Christo
lesu neque circumcisio aliquid ualet neque prae-
putium sed fides, quae per dilectionem operatur.
8 quod enim maius fidei uestrae poterit opus existere, quam 1e
quod tantis apostolicam sedem caritatis et munificentiae titulis
eleuastis, ut ipsa etiam desideria sperantium transiretis? et
quidem hoc in uobis olim, sicut ego quoque probaui, per dei
graliam semper floruit institutum, ut possibilitatis uestrae
meritum quantitas ostenderet praestitorum et ad hos prouectus 15
indeptae momenta potentiae tenderetis, ut benignitas uobis
4 ingenita uota poscentium aut praeueniret aut uinceret. hinc
est, quod usque ad principalis coronae fastigia et ultra nune
usque prosperis uestra tranquillitas successibus gloriatur nec.
umquam caelestibus fraudabitur adiumentis, quia scriptum s
est: diligentibus deum omniacooperanturin bonum.
unde ego quoque piissima uestrae libercal»itatis eloquia cum
deuotione gratulantis ecclesiae, sicut praecepistis, diuinis
Scripta feci ministeriis adhaerere, ut supernae maiestatis
optutibus indefessis semper precibus ingerantur et ad impe- ss.
irandas uobis retributiones uestras sit commemoratio sempi-
5 terna. atque ideo, domine clementissime fili, obsequium
salutationis uberrimae reuerenter exsoluens spiritalis uos sinibus
caritatis amplector sperans, ut de mea deuotione, quantum in

1 Gal. 5, 6 21 Rom. 8, 28

. lmus (pro ius) V 2. sibicitis V, corr. o. 7 uuertas V 15 hos o:
os V - 17 Inc V 22 liberalitatis Car.: liberitatis V, libertatis «
28 grátulatis V, corr. o? — 24 mysteriis Bar. ^ magestatis V 25 im-
petranda uobis retributionis uestrae V, correxi: praemia post uestrae
add. Bar. 26 sepitema V

Epist. LXXXVIII 2—7. 335

me est, in his, quae pro ecclesiasticae pacis unitate praecipitis,
uos uobis potius, quae sunt catholiea, promittatis iuxta hoe,
quod dicit apostolus: ita quod in me est, promptum
est et uobis, nec in aliquo eorum, in quibus licite possumus
5 oboedire, mansuetudinis uestrae nos adhortationibus credatis
Obsistere, quia, sicut gentium doctor asseruit, spem habeo
erescente fide uestra in uobis magnifieari secun-
dum regulam nostram. et ideo inmensas deo nostro gratias
exhibeo, quod pro populi multiplicatione catholiei tanto cari.
10 tatis ardore feruetis, ut, ubicumque uestrum propagatur
imperium, regnum mox incipiat proficere sempiternum. — euius
studii beniuolentiae uehementius insistentes etiam nos in
adquirendis eis, quos Arrianam significatis uitare uelle perfidiam.
paternae traditionis aestimatis declinare posse censuram, sei!
15 licet, ut et in his honoribus, in quibus fuerunt apud haereticos,
perseuerent et promoueantur ad alios. quapropter bonum hoe
equidem et summa laude praecipuum, quod omnes ouili
dominico per ueram fidem cupitis adgregare; sed non oportet
nobis eos, qui non recte ingredi moliuntur, exeipere beato
o Paulo apostolo commonente: nemini dantes ullam offen-
sionem, αὖ non uituperetur ministerium nostrum.
quanta autem paternarum constitutionum, si sic recipiantur,
quod absit, ineurratur offensio, ne quid pietatem uestram
latere contingeret, ipsas quoque regulas credidi subnectendas,
35 quae specialiter censuerant, ne quis talium reconciliatus aut
ecclesiastici ordinis prouectibus augeatur aut desideret honores
ulterius possidere, quos se dubitare iam non debet culpabiliter
adquisisse; ex quibus pietas uestra melius poterit aestimare,
si quo modo tam aperta et synodalia sedis apostolicae liceat
so infringere constituta, cum sententia clamet apostoli: si tamen

3 Rom. 1,15 6 Cor. IL 10, 18. 20 Cor. Π 6,8 80 Gal. 2, 18.

5 adortationibus V 12 stadi V, corr. cod. Angelic. — beniuolenti V,
cor. Car. 17 obili V 28 incurrantur V, corr. Coust, — 24 con-
tigeret V, eorr. o — ipsa V, corr. o? 26 aut Coust: ut V 27 quos:
qnod V — 28 amisisse οὐ

996 Agapetus papa lustiniano Aug.

quae destruxi, eadem iterum aedifico, praeuari-
catorem me ipse constituo. et ideo securus cum ipsius
apostoli uoce profiteor, quia confido in uobis et 1n domino
quod nihil aliud sentiatis; etenim, sicut idem doctor

asseruii, certus sum et ego de uobis, quod pleni

estis bonitate, repleti omnis scientiae, ut possitis
inuicem monere. si igitur hi, de quibus indieastis, ad

fidem rectam uenire festinant, nostrae fidei regulas sequi non

abnuant dicente domino: 8i quis uult post me uenire,

abneget se ipsum et sequatur me. quod si adhuc.

uituperandis honoris ambitionibus excitantur et pro lucro
sanctae. fidei humanae gloriae pati damna formidant, ipsi
pronuntiant necdum se 8 uitiis et errore discedere et nos
magis uelle suis excessibus implicare. de talibus ergo dicit
apostolus: aemulantur autem uos non bene sed
excludere uos uolunt, ut eos aemulemini. quae cum
ita sint, sancto studio uestro, quo ecclesiam catholicam
eupitis ampliari. nihil ex hoc, si tales in clero non recipiantur,
credatis inminui apostolo praemonente: quid enim? si

5

10

15

quidam eorum non crediderunt, numquid incre-»

dulitas eorum fidem dei euacuauit? absit! nam
licet simili studio caritatis pro multiplicatione fidelium ille
beatus Petrus caelestis regni ianitor traheretur, qui ut Iudae-
orum plures adquireret, a doctrina et tramite regulari in non

respuendo omni iudaismo descenderat, huic tamen ille iunior s;

uinctus in domino Paulus se retulit obuiasse dicens: sed
eum uidissem, quod non recte ingrediuntur ad
ueritatem euangelii, dixi Petro coram omnibus
81 tu. cum sis Iudaeus, gentiliter uiuis, quomodo

8 Gal. 5, 10. 5 Rom. 15, 14. 9 Matth. 16, 24 15 Gal. 4, 17
19 Rom. 8, 8 26 Gal. 2, 14

6 repletionis scientie V, correzi: repleti omni scientia Bar. 11 uitu-
perandi V, correxi: recupérandi Bar. 17 quo scripsi: quod V 18 tale V,
eorr. a man. post. 19 quod V, corr. o? 28 celesti V, corr. o
qui ut οἷ: qui uiuit V 24 regularis V, corr. ο 25 discederat (sic/)
coni. BTA

Epist. LXXXVIII 8—12. 937

gentes cogis iudaizare? haec ergo per omnia deolO
cordi uestro adsidente pensantes agnoscere poteritis non
occasionem nos excusationis inquirere sed ea, quae pro officii
nostri ratione transcendere non possumus, uobis humiliter
5 intimare dicente apostolo: non enim possumus aliquid
contra ueritatem sed pro ueritate. unde et de Stephani
episcopi persona simul et causa non credatis alicuius nos
studio defensionis impelli (absit a quorumlibet mentibus
Christianis, ut in quacumque persona aut innocentiam redar-
19 guant aut crimen absoluant), sed uniuersa, quae (ab? aposto-
lica sede super hac sunt parte disposita, illo semper studio
manauerunt, quod principatui heati Petri uos quoque cupitis
per omnia reseruari, scilicet, ne in his, qui sedis eius audien-
tiam postulassent, spreta ipsius reuerentia alterius sententia
15 proueniret. et ideo, quia clementia uestra salubriter offerrell
dignata est, ut a legatis nostris omne negotium retractetur,
hanc operam his, quos in continenti dirigimus, deo auctore
mandamus, ita tamen, ut iam nune communione nostra uir
religiosus Achilles pro uestra iussione debeat gratulari; at
20 uero de sacerdotio perfruendo, cum ad nos uniuersa, quae
legati nostri cognouerint, plenissima eorum fuerint relatione
perlata, consideratis sanctorum canonum regulis, quas seruari
praecipitis, sequenda firmius censebuntur. quod autem clemen- 12
lia uestra fratris et coepiscopi nostri Epiphanii dignata est
36 excusare personam, quia in praedicti Achillis consecratione
uestra potius iussio quam illius ordinatio prouenisset, credimus, -
quod et ipse cognouerit iure culpatum, qui praeter alia, quae

5 Cor. II 18, 8

2 adsistente Coust. 9 offieru V, corr. o 6 Stephani] episcopi
-Larisae$ αὖ Epiphanio Constantinopolitano depositi, de quo egit prae-
Ssidente Bonifatio II. synodus tertia Romana diebus 7 et 9 mensis
Decembr. a. 531; cf. Acta apud. Mansiun VIII 739 sqq. 8 offen.
sionsis Bar. in marg. 10 ab add. Cowst. 19 quod scripsi: que V
14 spreta p? Coust.: sperata V, separata Bar. 15 prouenire V, corr.
Car. 16 dignatus V, corr. Car. 17 incontinenti V — 19 Acilles V
29 excausare V, corr. a. Acillis V 26 praeuenisset Car.

XXXV. 22

8388 Iustiniani libellus fidei ad Agapetum

dereliquit, hoc certe excusare uix poterit, quod tam piissimo
et clementissimo principi, beati quoque Petri priuilegia
defensanti, non uel oportune uel importune suggessit,

18quid in hac parte sedis apostolicae reuerentiae deberetur. de
quo simul negotio sed et de Iustiniana ciuitate gloriosi natalis s
uestri conscia nec non et de nostrae sedis uicibus iniungendis,
quid seruato beati Petri, quem diligitis, principatu et uestrae
pietatis adfectu plenius deliberari contigerit, per eos, quos ad

14 uos dirigimus, legatos deo propitio celeriter intimamus. super-
est ut, sicut ἃ beato Petro indesinenter exposcimus, de salute τὺ
οὗ prosperitate uestri semper imperii gratulemur. Dat. Id.
Octobr.

(89.)
'EXENPLAR LIBELLI PIISSINI DOMINI NOSTRI IUSTINIANI IMPERATORIS
QUEM DEDIT AGAPITO PAPAE CONSTANTINOPOLI DE FIDE. 15

IN NOMINE DUXINI DEI NOSTRI IESU CHRISTI IMPERATOR CAESAR
FLAUIUS IUSTINIANUS ALAMANNICUS GOTHICUS FRANCICUS GERXA-
NICUS ANTICUS ALANICUS UANDALICUS AFRICANUS PIUS FELIX
INCLITUS UICTOR AC TRIUMPHATOR SEMPER AUGUSTUS AGAPITO
SANCTISSIMO AC BEATISSIMO ARCHIEPISCOPO ALMAE URBIS ROMAE ET 90
PATRIARCHAE. Prima salus est rectae fidei regulam custodire et a
patrum traditione nullatenus deuiare, quia non potest domini
nostri Iesu Christi praetermitti sententia dicentis: tu es
Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam
meam. haec, quae dicta sunt, rerum probantur effectibus, s
quia in sede apostolica inuiolabilis semper catholiea custoditur

8 cf. Tim. I1 4, 2 28 Matth. 16, 18

1 dereliquid V: deliquit Car. 7 principatum V, corr. o. 9 proptio V

1l i»vvx ocrvRurvx V priore v in o corr. |
89. Dat. die 16 Mart. 536. Edd. Car. I? 591; Collect. Concil.;
ilium οὐ finem Pitra, Iuris eccl. graec. histor. et monum. II 219;
commemorat Bar. ad a. 536, 18. 15 coxsrANTINOPOLIM V, corr. PiÓira:
Kapud» Constantinopolim Car. 17 goticus V francus V, corr. Car.
' 91 recte Ξ 94 hedificabo V — 96 custodiatur V, corr. Car. |

Epist, LXXXVIII 13 — LXXXIX 4. 339

religio. de hac igitur fide non cadere eupientes et patrum 2
sequentes in omnibus constituta, id est trecentorum decem et
octo sanctorum patrum, qui in Nicaea sunt congregati et
sanctum mathema siue symbolum fidei exposuerunt, et centum
s quinquaginta sanctorum patrum, qui in Constantinopolitana
ciuitate conuenerunt et id ipsum sanctum mathema dilucida-
uerunt atque manifestauerunt, et sanctorum patrum, qui in
Epheso prima synodo congregati sunt, et sanctorum patrum,
qui in « Cal;chedone conuenerunt, et quae in unaquaque earum
19 de fide continentur sequentes dogmata, per quae omnis
aufertur haeresis impugnans sanctam et apostolicam ecclesiam,
et probantes per omnia atque amplectentes epistolas beatae 3
memoriae Leonis omnes, quas de fide Christiana conscripsit,
et confitentes unum eundemque Christum dominum filium
15 unigenitum in duabus naturis id est in diuinitate et humani-
tate inconfuse incommutabiliter inseparabiliter agnoscendum,
nusquam sublaía differentia naturarum propter unitionem
magisque salua proprietate utriusque naturae, et in unam
personam aique subsistentiam concurrentem et non in duas
30 personas partitum atque diuisum sed unum eundemque filium
unigenitum deum uerbum dominum Iesum Christum, sicut
ante prophetae de eo et ipse nos lesus Christus erudiuit et
sanetorum patrum nobis symbolum tradidit: omnem haereticum 4
anathematizamus, qui praeter haec, quae dieta sunt, sapuerunt
35 atque sapiunt, praecipue Nestorium haereticum Constantino-
politanae ciuitatis quondam episcopum damnatum in synodo
Ephesia a beatae memoriae Caelestino papa urbis Romae et
Xa» sancto Cyrillo Alexandrinae ciuitatis antistite; e£ cum eo
anatheniatizumus Eutychen et Dioscorum Alexandrinae quon-
so dam ciuitatis episcopum damnatum in sancta synodo Calchedo-
nensi, quam amplectentes sequimur, his coniungentes Timo-

6 delucidauerunt V — 9 calcedone o*: chedone Y —— quae»: qua ei V
wnaqueque V, corr. 5 12 omia Κ᾽ eplas V 14 eundeque V
23 ommes haereticos Car. 21 ephesina mam. post a, sed cf. p. 341, 28.
28 a addidi, cf. p. 341, 29 εἰ ep. 110" $ 2 — 99 eutychene et V

22*

ὅ

840 Μομπδο episcopi Constantinop. libellus fidei ad Agapetum

theum parricidam Helurum cognominatum eiusque discipulum
et sequacem in omnibus Petrum Alexandrinum similiter
condemnantes. | auersamur autem οὗ «AÀ»cacium quóndam

Constantinopolitanae urbis episcopum cohaereticum et sequacem

horum factum nec non «et perseuerantes in eorum communi-
one» et participatione. quorum enim quis communionem
amplectitur, eorum et similem sententiam in condemnatione
consequitur. simili modo et Petrum Antiochenum condemnamus
cum sequacibus suis οὗ omnibus supra scriptis. ^ quapropter,
sicut praefati sumus, sequentes in omnibus sedem apostolicam,
quae ab ea statuta sunt, praedicamus et profitemur ista
inconeusse seruari et compellere, ut iuxta tenorem libelli
istius omnes faciant episcopi, ut sanctissimi quidem patriarehae
ad uestram faciant sanctitatem, metropolitani uero patriarchis
et alii ut suis faciant metropolitanis, quatenus per omnia
sancta catholica nostra ecclesia suam habeat firmitatem. ET
ALIA XANU: Diuinitas te seruet per multos annos, sancte ac
religiosissime pater. Dat. XVII. Kalendarum Aprilium Con-
stantinopoli p. c. Belisari ἃ. c.

(90.)
EXEMPLAR LIBELLI XENAE PRESBYTERI ET XENODOCI QUI FACTUS
EST EPISCOPUS CONSTANTINOPOLITANUS SUB DIE III. 1D. MARTIAS
ITERUM POST CONSULATUM PAULINI U. C. IUNIORIS.

Prima salus est rectae fidei regulam custodire et a patrum
traditione nullatenus deuiare, quia non potest domini nostri
lesu Christi praetermitti sententia dicentis: tu es Petrus et
super hane petram aedificabo ecclesiam meam.

26 Matth. 16, 18

1 pamcidam V, corr. o? 3 cacium V, corr. o. 5 et perseu. in eorum
communione addidi ex ep. 90 $ 5 (p. 342, 7) 6 participatione V, correxi
18 Constantinopolin V, corr. Car. 19 Bilisari V

90. Dat. simul. cum ep. 89 die 16 Mart. 536. — Ed. Pitra, Iuris
eccl. Graec. histor. οἱ monum. II 217; nil nisi ultima uerba inde a ὃ 7
Menas misericordia adfert Bar. ad. a. 536, 26. 21 Xenodocus Y,
correxi: xenodochi o? 24 recte V — 26 dicentes V, corr. o

Epist. ἘΧΧΧΙΧ 5 — ΧΟ 4. 341

haec, quae dicta sunt, rerum probantur effectibus, quia in
sede apostolica inuiolabilis semper catholica custoditur religio.
de hac igitur fide non cadere cupientes et patrum sequentes 2
in omnibus constituta, id est trecentorum decem et octo
s sanctorum patrum, qui in Nicaea sunt (congregati et, sanctum
mathema» siue symbolum fidei exposuerunt, et centum quin-
quaginta sanctorum patrum, qui in Constantinopolitana ciuitate
conuenerunt et id ipsum sanctum mathema dilucidauerunt
atque manifestauerunt, et sanctorum patrum, qui in Epheso
1» prima synodo congregati sunt, et sanctorum patrum, qui in
Calchedone conuenerunt, et quae in unaquaque earum de fide
continentur sequentes dogmata, per quae omnis aufertur
haeresis. impugnans sanctam et apostolicam ecclesiam, et 3
probantes per omnia atque amplectentes epistolas beatae
16 memoriae Leonis ommes, quas de fide Christiana conscripsit,
et confitentes unum eundemque Christum dominum filium
unigenitum in duabus naturis id est in diuinitate οὐ humanitate
inconfuse incommutabiliter inseparabiliter agnoscendum, nus-
quam sublata differentia naturarum propter unitionem magisque
30 Salua. proprietate utriusque naturae, et in unam personam
atque subsistentiam concurrentem et non in duas personas
partitum atque diuisum sed unum eundemque filium unigenitum
deum uerbum dominum Iesum Christum, sicut ante prophetae
de eo et ipse nos Iesus Christus erudiuit et sanctorum
36 patrum nobis symbolum tradidit: omnem haereticum anathema- 4
tizamus, qui praeter haec, quae dieta sunt, sapuerunt atque
sapiunt, praecipue Nestorium haereticum Constantinopolitanae
ciuitatis quondam episcopum damnatum in synodo Ephesia a
beatae memoriae Caelestino papa urbis Romae et a sancto
so Cyrillo Alexandrinae ciuitatis antistite; et cum eo anathema-
tizamus Eutychen et Dioscorum Alexandrinae quondam ciui-

5 congregati et sanctum mathema ez ep. 89 $ 3 restituit Pitra. 8 delu-
cidauerunt V 9 epheoso Υ 11 chalchedone V 13 /lll| (eras. in) heresis
in
& man. post.: in heresis V. 18 confuse V 26 hec ez'hoc corr. V.

sapuer V — 28 episcoporum V, corr. Pitra

949 Agapetus papa Iustiniano Áug.

tatis episcopum damnatum in sancta synodo Calchedonensi,
quam amplectentes sequimur, his coniungentes Timotheum
parrieidam Helurum cognominatum eiusque discipulum et
sequacem in omnibus Petrum Alexandrinum similiter condem-
nantes. ^ auersamur autem et Ácacium quondam Constantino-
politanae urbis episcopum cohaereticum οὗ sequacem horum
factum nec non et perseuerantes in eorum communione et
participatione. quorum enim quis communionem amplectitur,
eorum et similem sententiam in condemnatione consequitur.
simili modo et Petrum Antiochenum condemnamus cum
; sequacibus suis (et omnibus» supra scriptis. quapropter, sicut
praefati sumus, sequentes in omnibus sedem apostolicam, quae
ab ea statuta sunt, praedicamus. ^ ET ALIA XANU: Menas
misericordia dei presbyter et xenodocus suscipio praedictas

sanctas quattuor synodos et omnia, quae in ipsis continentur,

dogmata et epistolas papae Leonis, quas pro fide conscripsit,
et confiteor in duabus naturis, id est in diuinitate et humani-
tate, Christum deum nostrum inconfuse indiuise agnoscendum
οὐ anathematizans omnes, qui praeter éa sapiunt, una cum
omnibus, qui condemnati sunt, ut superius dictum est, sub-
Scripsi.

(91.)

AGAPITUS EPISCOPUS IUSTINIANO AUGUSTO. (Gratulamur, uene-
rabilis imperator, quod tanto catholicae fidei ardore succen-
deris, ut omnibus piissimae uitae uestrae temporibus piam
solicitudinem circa seruandam augendamque ecclesiarum
concordiam clementer adhibeas et unam fidem suaque per

2 amplectendes V 11 et omnibus ez ep. 89 ὃ 5 add. Pitra. 14 pres-
byter exenodocus V, corr. o (et Xenodochus Vat. 4903) 16 papa V,
corr. o. 18 «et» indiuise Bar.

91. Jat. die 18 Mart. a. 536. Hae Agapiti litterae sine duabus,
quae hic snsertae sunt Iustiniani epistulis, fere totae extant et$am n. 83;
ubi quae rectius quam hic leguntur, hic subnotaui adscripta littera; V*.
Edd. Car. I^ 592 et Collect. Concil. 28 uenerabilis V*: uenerabili-
bus ἢ 24 succenderis V*: succendens V

Epist. ΧΟ 5 — ΧΟῚ 5. 343

omnia firmitate consimilem omnibus populis Christianis cupias
praedicari. nec mirum in eiusmodi clementiam uestram placita
deo cogitatione persistere, eum non alius imperii uestri beatior
sit prouectus quam religionis augmentum. quapropter libenti
5 hoc et prophetica uoce cantabo: repletum est gaudio os
nostrum et lingua nostra exultatione, quod florentis-
simum principatum uestrum diuinis «cotidie conspicimus
beneficiis adornari. cupis etenim, uenerabilis imperator, ut tuae
pietatis epistolam de fidei uestrae expositione nuper ad beatae
10 memoriae decessorem nostrum Iohannem Romanae sedis
antistitem per Hypatium atque Demetrium episcopos destinatam
et a praefato praesule roboratam nostra quoque auctoritate
firmemus: laudamus, amplectimur; non quia laicis auctoritatem.
praedicationis admittimus sed quia studium fidei uestrae patrum
15 nostrorum regulis congruens confirmamus atque roboramus,
per quod iam et unitas prouenit ecclesiae et reliqua catholicae
membra ecclesiae ad eius conpagem «uestrae? christianitatis
constantia reditura confidimus. cuius professionis uel epistolae
uestrae tenorem inferius adnectentes studium, quod circa
:0 deum integre geritis, nostra auctoritate firmamus, praedicantes
huiusmodi fidem omuibus patrum nostrorum regulis conuenire
et apostolicae sedis comtordare dogmatibus, constituentes ut,
si quis nostrae catholieae fidei contraire temptauerit, quam
pro submouenda haereticorum &uspicione paternis regulis
86 Consonantem praesenti definitione firmamus, «a» sancta com-
munione efficiatur extraneus. unde et Cyrum eiusque sequaces
iam ante pro hac insania ab ecclesiae catholicae communione
suspensos et im sua hactenus perfidia permanentes, nisi sub
satisfactione canonica doctrinam apostolicam fuerint consecuti,

5 Psalm, 195, 2

3 deo Ve: do V — 7 conspiimus V*: inspicimus Y 11 ypatium V
12 praephato V — 15 conGruens ez confruens corr. V — 17 uestrae Ve:
om. V 19 anectentes V 38 quis Ve: qua V — 24 pro supra linea
add. V — submouendam Y 96 a Ve: om. Y — 926 eius que V.
29 doctinam apostolicam V*: doctrina apostolica V-

944 Agapetus papa Iustinitno Aug.

nullatenus patimur eos sacrae communioni restitui sed eliam
ut haereticos anathemati subicimus. «dignum etenim iudicamus,»
ut qui nostris constitutionibus parere contempserit, ecclesia-
sticum statum puritatemque non maculet. (textus autem
épistolae hic est:

IN NONINE DONINI NOSTRI IESU CHRISTI DEI IMPERATOR CAESAR
FL. IUSTINIANUS ALAXANNICUS GOTHICUS FRANCICUS GERMANICUS
ANTICUS ALANICUS UANDALICUS AFBRICANUS PIUS FELIX INCLITU8
UICTOR AC TRIUNPHATOR SEMPER AUGUSTUS AGAPITO SANCTISSIMO
AC BEATISSIMO ARCHIEPISCOPO ALNAE URBIS RONAE ET PATRIARCHAE.
Ante tempus in hac regia urbe nostra quorundam
de causa fidei extitit morbosa contentio, quam
nos congrue respuentes interposito edicto repres-
simus. et quia studii nostri est emergentes huius-
modi causas ad apostolicae sedis uestrae referre
iudicium,eiusdem fidei, quamsequendam duximus,
lenorem epistolae nostrae insertum ad beatae
memoriae decessorem uestrum Iohannem per
Hypatium et Demetrium uenerabiles episcopos
missa legatione direximus; quam pro integritate
fidei memoratus decessor uester libenti gratulati-
one 8uscipiens suo ac totius ecclesiae Romanae
firmauit adsensu. cuius epistolae nostrae tenor
huiusmodi est:

UICTOR IUSTINIANUS PIUS FELIX INCLITUS TRIUEPHATOR SENPER

AUGUSTUS IOHANNI SANCTISSIMO ARCHIEPISCOPO ALMAE URBIS RONAE
ET PATRIARCHAE. Reddentes honorem apostolicae sedi et uestrae

2 dignum etenim iudicamus V*: om. V — 3 parere contempserit Vi:
parare contenserit V ecclesiatieum V 6 Iustiniant ad. Agapelum
epistula data est die 14 Mart. 536 6 imperante cesare V, corr. o!
7 goticus francius V 12 moruos a V, corr. o 18 congrueres puentes V
15 refferre V 19 ypatium V 28 adsensü V, corr. o epistola V,
corr. o 20 lustiniani ad lohannem epistula data die 6 Iun. 533
inserta est. etiam epistulae 94, ubi cum codicis quoque Iustiniam εἰ
collectionis Anselmi Lucensis uarias lectiones adiulerim, hic codicis V
scriptwram subsceripsisse satis habu$ 47 sedis V

1

οι

10

16

20

265

Qt

Epist. XCI. 6—18. 9845

sanctitati, quod semper nobis in uoto fuit et est, et ut decet
patrem honorantes uestram beatitudinem omnia, quae ad ecclesiarum
Statum pertinent, festinamus ad notitiam deferre uestrae sanctitatis,
quoniam semper magnum nobis fuit studium unitatem uestrae
apostolicae sedis et statum sanctarum dei ecclesiarum custodiri,
qui hactenus optinet (et incommote permanet» nulla intercedente
contrarietate, ideoque omnes sacerdotes uniuersi orientalis tractus
et subicere et unire sedi uestrae sanctitatis properauimus. et in 9
praesenti ergo quae hic commota sunt, quamuis manifesta ei in-
dubita(ta» sint οὐ secundum apostolicae uestrae sedis doctrinam ab
omnibus semper sacerdotibus firme custodita et praedicata, neces-
sarium duximus αὖ ad notitiam uestrae sanctitatis (per»ueniant. nec
enim patimur quicquam, quod «ad» eeclesiarum statum pertinet,
quamuis manifestum et indubitatum sit, quod mouetur, ut non
etiam uestrae innotescat sanctitati, quia caput est omnium sanctarum
ecclesiarum. per omnia enim, ut dictum est, properamus honorem
et auctoritatem crescere uestrae sedis. manifestum igitur facimus 10
uestrae sanctitati, quod pauci quidam infideles et alieni sanctae dei
catholicae atque apostolicae ecclesiae contradicere Iudaice ausi sunt
aduersus ea, quae ab omnibus sacerdotibus secundum uestram
doctrinam recte tenentur et glorificantur atque praedicantur, dene- 11
gantes dominum nostrum Iesum Christum, unigenitum filium dei
et deum nostrum, incarnatum ex sancto spiritu et sancta atque
gloriosa uirgine et dei genitrice Maria, hominem factum atque
crucifixum, unum esse sarictae et consubstantialis trinitatis, coado-
randum et conglorificandum patri et spiritui sancto, consubstantialem
patri secundum diuinitatem et consubstantialem nobis eundem
ipsum secundum humanitatem, passibilem carne, eundem ipsum
impassibilem deitate. recusantes enim dominum nostrum Iesum ]2
Christum unigenitum filium dei et deum nostrum fateri unum esse
sanctae et consubstantialis trinitatis uidentur Nestorii malam
sequentes doctrinam, secundum gratiam dicentes eum filium dei et
alium dicentes 4(deum» uerbum et alium Christum. omnes uerol138
sacerdotes sanctae catholicae atque apostolicae ecclesiae et reueren-
tissimi archimandritae sacrorum monasteriorum sequentes sanctitatem
uestram et custodientes statum et unitatem sanctarum dei ecclesi-
arum, quem habent ad apostolicam uestrae sanctitatis sedem, nihil

8 pertinet V 6 actenus V et incommote permanet om. V
7 orientis V — 9 indubita V 11 custodiat [12 ueniant V — 13 ad
om. V 15 capud V 18 quidem V. 20 uram V 29 deitatem V
80 filiu V 88 deum om. V 86 sanctaru V

346 Agapetus papa Iustiniano Aug.

penitus inmutantes de ecclesiastico statu, qui hactenus optinuit

14atque optinet, uno consensu confitentur et glorificant praedicantes

dominum nostrum Iesum Christum, unigenitum filium et uerbum
dei et deum nostrum ante saecula et sine tempore de patre natum,
in ultimis diebus descendisse de caelis et incarnatum ex spiritu
sancto et sancta atque gloriosa uirgine dei genitrice Maria
natum et hominem factum et crucifixum unum esse sanctae et
consubstantialis trinitatis, coadorandum et conglorificandum patri et

l5sancto spiritui, nec enim alium deum uerbum et alium Christum

cognoscimus sed unum atque eundem ipsum consubstantialem patri
secundum diuinitatem et consubstantialem nobis eundem ipsum
Secundum humanitatem, passibilem carne, eundem ipsum impassi-
bilem deitate. ut enim est in diuinitate perfectus, (ita idem ipse
et in humanitate perfectus» est: in una enim subsistentia unitatem
suscipimus et confitemur, quod dicunt Graeci τὴν xa9^ ὑπόστασιν

10 φξἕνωσιν Σ ὁμολογοῦμεν. et quoniam unigenitus filius et uerbum dei

ante saecula et sine tempore de paire natus, idem ipse et in
ultimis diebus descendens de caelis, incarnatus ex sancto spiritu
et sancta atque gloriosa uirgine et dei genitrice Maria et homo
factus dominus noster Iesus Christus proprie et uere deus est,
ideo et sanctam atque gloriosam uirginem Mariam proprie et uere
dei genitricem dicimus: non quia deus uerbum principium ex ipsa
sumpserit sed quod in ultimis diebus descendit de caelis et ex

1l7ipsa incarnatus et homo factus natus est. quem confitemur οἱ

credimus, sicut dictum est, consubstantialem esse paíri secundum
deitatem et consubstantialem nobis eundem ipsum secundum
humanitatem, eiusdem miracula et passiones, quas sponte carne

i8sustinuit, cognoscentes; suscipimus autem sancta quattuor concilia,

id est trecentorum decem et octo sanctorum patrum, qui in Nicaea
congregati sunt, et centum quinquaginta sanctorum patrum, qui in
hac regia urbe conuenerunt, (et sanctorum patrum, qui in Epheso
primo congregati sunt, et sanctorum patrum, qui in Calchedona
conuenerunt,^ sicut uestra apostolica sedes docet atque praedicat,

190omnes ergo sacerdotes sequentes. doctrinam apostolicae uestrae

sedis ita credunt ei confitentur et praedicant. unde properauimus
haec ad notitiam deferre uestrae sanctitatis per Hypatium et

l actenus V 4 dominum (pro deum; V 19 came V 13 ita
idem..perfectus om. V 15 THNKAOGVTIOXTAXINOMOAOTOVMEN V
19 sancte V 20 factus et dominus V 27 sponte et carne V
81 et sanctorum .. conueneruut om. V 35 properauimus ez properamus
corr. V |. 36 ypatium V

35

Epist. XCI 14—24. 347

Demetrium beatissimos episcopos, nt nec uestram sanctitatem lateat,
quae a quibusdam paucis monachis male οὐ Iudaice secundum
Nestorii perfidiam denegata sunt. petimus ergo uestrum paternum 20
affectum, ut uestris ad mos destinatis litteris et ad sanctissimum

s episcopum huius almae urbis et patriarcham uestrum fratrem,
quoniam et ipse per eosdem scripsit ad uestram sanctitatem
festinans in omnibus consequi sedem apostolicam — beatitudinis
uestrae, manifestum nobis faciatis, quod omnes, qui praedicta recte
confitentur, suscipit uestra sanctitas et eorum, qui ludaice ausi

10 sunt rectam denegare fidem, condemmat perfidiam. plus enim ita 21
et circa uos omnium amor et uestrae sedis crescit auctoritas et,
quae ad uos est, unitas sanctarum ecclesiarum inturbata seruabitur,
quando per uos «di;dicerint omnes beatissimi episcopi hornm, quae
ad uos relata sunt, sinceram uestrae sanctitatis doctrinam. petimus

15 autem uestram beatitudinem orare pro nobis et dei nobis adquirere
prouidentiam. EXEMPLAR SUBSCRIPTIONIS: Diuinitas te seruet per22
multos annos, sancte ac religiosissime pater, Dat. VIII. Iduum
luniarum Constantinopoli domino Iustiniano perpetuo Aug. ΠῚ
consule.

* Quam ob rem petimus sanctitatem uestram, ut23
memoratam epistolam uestra auctoritate firmetis
et Cyrum yel similes eius a communione habeatis
alienos, donec statutis sanctitatis uestrae obtem-
perent. EXENPLAR SUBSCRIPTIONIS: Diuinitas te

35 seruet per multos annos, sancte ac religiosissime
pater — Dat. pridie Id. Martiarum Constantinopoli
post consulatum Belisari u. c.

Huic igitur, ut praedictum est, confessioni et huic fidei
quisquis contradicere praesumpserit, a catholica se communione

80 nouerit alienum. — Dat. XV. Kal. April. Constantinopoli post
consulatum Belisari u. c.

4 et pro ut V 7 apostolia V 8 praedictam Υ 12 serbabitur V
18 dieerint V — 16 diuinitate seruez V — 17 vr] vu Y — 18 Con-
stantinopoli dno nro iustiniano pp. aug. zr. consul V — 21 uestfam V,
corr. Mansi 96 constantinopoli post consulatu bilisari u. c. V 80 no-

berit V constantinopolt post Gsul bilisari u. c. V.

| 948 Uigilius papa Iustiniano Aug.

(93.)

GLORIOSISSIMO ET CLENENTISSIMO FILIO IUSTINIANO AUGUSTO
UIGILIU8 EPISCOPUS. Litteris clementiae uestrae glorioso uiro
filio nostro Domnico er consule atque patricio deferente
adsueta ueneratione susceptis iucunditate multiplici uniuersali
ecclesiae gaudendum esse perspeximus, quod Christianam
fidem, qua diuina trinitas honoratur et colitur, in nullo
dissimilem, in nullo permittitis esse discordem et T ante
clementissimo imperio uestro dei, cui seruiendo regnatis et
regnando seruitis, gratiam indefessis camulatis operibus, ut
in his, quae uobis pro integritate «et» deuotione fidei uestrae
dominus singulari pietati concessit, agnoscantur iuste ac
conuenienter impleri, quae praedicatio docet apostoli, quia
Sancti per fidem uicerunt regna. qualia enim» regna plus
armis fidei quam corporea fortitudine wuiceritis, docet inmen-
sitas gentium subiectarum, quae quanto maior adsurgit numero,
tanto mystici solius perfecta operatione miraculi superatur.
unde nos in domino nimium conuenit gloriari, quod non
imperialem solum sed etiam sacerdotalem uobis animum

concedere sua 1iniseratione dignatus est, ut, quod omnes

pontifices antiqua in offerendo sacrificio traditione deposcimus,
exorantes, αὖ catholicam fidem adunare, regere dominus et
custodire toto orbe dignetur, summis hoc pietas uestra uiribus
(uideatur? effecisse, cum per oinnes regni uestri partes et
uniuersos fines terrae eam fidem, quam per uenerabiles

14 Hebr. 11, 88

99. Dat. simul cum ep. 93 die 17 Sept. a. 540 per Domnicum,
Edd. Car. I? 599; Bar. ad a. 540, 14; Collect. Concil.; BT I 146
4 Domnico scripsi coll. S 16 et ep. 93 $$ 1 et 7: dominico V 6 gau-
dendu V, corr. a 8 permittis V, corr. o! ante V: hanc o?
«durante Hartel; fori. ante (quoque exhibitam a» clementissimo etc.
11 que a uobis V, a expunozit o? et add. Car. 17 uerba inde a
miraculi «sque ad (20) miseratione bis scripsit V nihilo mutato nisi
quod priore loco nos domino (om. in), posteréore miseratio exhibet
20 ut V: et Car. Bar. 244 effecit Bar.; ego uideatur inserui

[o

0

5

[o

35

Epist, XCII 1—5. 349

semperque Christianae confessionis iudicio complectendás
Nieaenam Constantinopolitanam Ephesenam primam sed et
Calcedonensem synodos constat inreprehensibiliter solidatam,
inconcussa iubeatis pace seruari nec Christiano quemquam
δ uocabulo nuneupetis, qui se ἃ praefatarum synodorum unitate
seiungit, et, qui fidem earum non omnibus uiribus omnique
. defendit adnisu, non iudieandum sed iam iudicatum potius
aestimetis. cui non ergo sacerdotum iucundam exultationem et 3
gaudia infinita conciliet, quod insertum per dei nostri gratiam
19 Cordi uestro lumen euangelicae ueritatis perniciosorum aique
haereticorum dogmatum nocte discussa uniuersali resplendet
ecclesiae? absit ergo a nobis, ut, quod omnibus fratribus et
coepiscopis nostris generare gaudium profitemur, nostrum non
aut cum omnibus misceatur aut, quod magis dignum est,
15 Supra cunctos emineat. ex qua re deuota, uenerabilis 4
imperator, gratulatione suscepimus, quod ardore fidei et suauis
iracundiae commotione succensi nobis etiam pios direxistis
adfatus, in quibus beatae recordationis Caelestinum atque
Leonem apostolicae sédis praesules, qui singulas haereses pro
20 diuina sibi dispensatione commissa cum synodali aggregatione
damnantes, quid cuncti generaliter sequi debeant Christiani,
mansura in aeuum lege sanxerunt, laudabili commemorastis
affectu. quorum probabilia constituta sanctae recordationis
Hormisda atque lohannes senior nec non et Agapitus deces-
35 Sores nostri per omnia conseruantes uniuersos Nestorianae
atque Eutychianae sequaces haeresis iustae mucrone sententiae
pereulerunt. quod nos summis uiribus sequi summoque adnisu 5$
defendere pietatis uestrae clementia indubitanter agnoscat; sed
et beati Leonis epistolas ad sanctae recordationis Flauianum

2 nicena V, corr. o 4 serbai Υ 6$ quis ea p fratrü V, corr. o?
6 non o*: in F 18 nostri V, corr. α 14 ut (pro aut) quod
V, corr. o? 20 agregatione V: congregatione Car. 22 ebum V
commemoraslis scripsi: commorantes V, 'p. commemorantes uel com.
memoratis' o? 24 iohannis Y 27 summiss V . sequi o: si qui V

i
29 beate V

990 Uigilius papa Iustiniano Aug.

tunc Constantinopolitanae ciuitatis antistitem nec non eti ad
clementissimae memoriae Leonem principem destinatas, quibus
haereticorum, id est Nestori atque Eutychetis, perfidiam
rationabili assertione deo sibi aspirante confudit, omnino
amplectimur et qua oportet caritate defendimus. et quamuis
nos animi fideique nostrae deo custodiente sinceritas contra ea
nullatenus uenire permittat, perpendere tamen debet uestrae
pietatis admiranda prudentia, quia non digni censentur anti-
8tites, qui praefatorum praesulum sedis apostolicae inuiolabiliter
minime constituta seruauerint. haec ergo, quae de fide a
patribus sanctarum quattuor synodorum et a designatis beatae
recordationis papae Leonis epistolis atque a supra scriptorum
prodecessorum nostrorum constitutis sunt uenerabilibus definita,
per omnia nos sequentes et eorum doctrinae contrarios probabili

apostolicae sedis auctoritate damnantes anathematizamus 608,

quicumque de fidei eius expositione uel rectitudine aut disputare
peruerse aut «in»fideliter dubitare temptauerit, οὗ contra eadem
sentientes, quae de fide in Nicaena Constantinopolitana atque
Ephesena prima sed et Calchedonensi sanetissimis synodis nec
non et beatae recordationis prodecessoris nostri Leonis epistolis,
quarum fecimus mentionem, uel uniuersis, quae ipsius sanxit

auctoritas, continentur, catholicae fidei unitate secernimus

amplectentesque et in omnibus comprobantes fidei uestrae
libellum, quem nostri obsequii famulatu tunc decessori nostro
beatae recordationis Agapito pietas uestra orthodoxa deuotione
contradidit, in quo ea, quae mente geritis, ad eruditionem
. futurae aetatis scripturae quoque testimonio declarastis, nihil-
que à saepe dictorum prodecessorum nostrorum fide deuiantes

2 loenem V, corr. α destinatus V, corr. o 3 perfidia V, corr.
Car. 4 confidit V, corr. o omnino o: omni V 8 antistes V,
corr. α 9. praephatorum V 10 serbauerint V — 13 uenerabiliter Car.
16 réctitudine V, corr. o 17 fideliter V, corr. Car. tentauerint Bar.
18 sentiente V, corr. o fidei V, corr. o nycenaà V 19 calche-
donensé V, corr. ο 20 eplis V 21 mtionem V — 24 obsequi V, corr.
Car. 28 deuiantibus V, correxi '

10

25

Li

Epist. XCII 6—10. 351

sub qualibet occasione. seruamus, nisi forte si haeresis, in qua. 8
uolutantur, amputata caligine supra seriptae fidei ueritatem
paenitentiae competentis uoluerint correctione sectari et dam-
natis omnibus, quae contra ea, quae praefati sumus, prauis-
sima quidam impietate dixerunt, susscriptionibus suis et pro-
priis uocibus eunetos haereticorum respuentes errores canonica
fuerint destrictione conuersi, ut tunc communionis sacrae
mysterium mereantur, dum omnia, quae praefati sumus,
canonica et apostolica destrietione compleuerint, quia nos
nulli corrigenti se paenitentiae loeum conuenit amputare.
in his uero, in quibus Menam fratrem et coepiscopum nostrum 9
memorem libelli sui, quem decessori nostro beatae memoriae
Agapito ordinationis suae tempore uestrae clementiae consensu
porrexerat, sequentem re uera sedis apostolicae disciplinam
haereticis inferius comprehensis, id est Seuero Antiocheno,
Petro Apameno, Anthimo, qui etiam ecclesiam Constantino-
politanam praua ambitione peruaserat, Zorae, sed et Theodosio
Alexandrino et Constantino Laudicensi atque Antonino Uerse-
tano Eutychianae haeresis sed et Dioscori, qui in Calchedo-
nensi synodo inter alios legitur fuisse damnatus, defensoribus
atque sequacibus anathema dixisse pietas uestra mandauit, in 10
nullo quidem a nobis moleste suscipitur a praedicto fratre
nostro uel a quolibet alio in haereticos dieta dammatio sed et
libenter amplectimur et sedis apostolicae auctoritate firmamus,
complices damnatorum simili anathematis ultione plectentes,
ea uidelicet ratione, ut, sicnt supra meminimus, secundum
praesulum sedis apostolicae constituta his, qui resipuerint et

1 serhamus Y — 3 uolutatur V, corr. Bar. — suprascripta e fide V,
correzi: supraseriptam de fide Bar. 6 ereticorum V. 7 communioni V,
corr. o lÜcorigenti Y 15 sebero V — Antiocheno g^: eutycheno V.
16 appameno Y — antymo V 17 abitatione V, corr. Car. — Zorae]
ωόρας scribitur in. Aclis concilii contra Anthimum habiti (Mansi VIII
877 sqq) 18 uersetano V; bessontanum idem codex Antoninum uocat
p. 355,14, sed cum de hoc homine eiusque patria licet mulla. perscrutatus
mihil inuenerim, utrumque nomen reliqui intactum — 19 eutyciane V.
21 mandandauit V, corr. a — 29 quidam im quidaem corr. V.

352 Uigilius papa Iustiniano Aug.

praecedentium synodorum uel supra scriptorum apostolicae
sedis pontificum susceperint constituta, paenitentiae et com-
llmunionis aditum reseremus. sed quia nouimus potius plus
illos, qui haereticam perfidiam destruunt, sibi magis praestare
errantium uitando consortium quam sententiae supra scriptorum
patrum multiplieiter solidatae aliquid firmitatis adiungere,
quam constat suis indubitate uiribus deo auctore subsistere,
ideo hactenus tamquam non nouiter latam damnationem
minime arbitrati sumus nouo aliquo indigere responso. qui
enim haeresum, quas supra meminimus, uel omnium aliarum, :e
quae apostolica sunt definitione et constitutione damnatae,
fuerint sectatores inuenti, non tantum ex noua lege sed ex
ipsa auctorum suorum iam pridem damnatione perculsi sunt.
12et licet pietatem uestram aliter de taciturnitate nostra suspi-
cari uel intellegere uoluerit malignus. interpres, nos tamen, 1s
quos beatus Petrus apostolus: omni poscenti rationem reddere
pia traditione constituit, libente animo christianitati uestrae
satisfaciendum — esse perspeximus suppliciter sperantes, ut
nullius subripientis insidiis priuilegia sedis beati Petri apostoli
Christianissimis temporibus uestris in aliquo permittatis so.
imminui, quae si turbentur, quod non credimus, aut minuan-
iur in aliquo, uiolatae fidei instar ostendunt. scit enim sapi-
entiae uestrae pietas singularis illam se auctoritatem ipsius
beati apostoli retributione modis omnibus merituram, quam
uel in illius priuilegiis uel in nostra humilis uestri (serui) ss
13seruaueritis deo uobis aspirante persona. ^ tamen ut cuncta
pietatem uestram informent et nihil pro callidi insidiatoris
astutia ulterius relinquatur ambiguum, beatae recordationis
prodecessoris nostri papae Leonis quae diuersis ad Orientem

16 Petr. 1 3, 15

4 heretica V, corr. o 10 quas V: quam o, «nde quatum o? 17 li-
benti o — 22 ostendant o?, offendant Bar. (» marg. — scit Car.: sid V
28 auctoritatem . . retributione scripsi: auctoritatis . . retributionem. V
24 modis in contextu omissum in marg. add. V meritorum V, cor-
rexi: meriturum Car. 25 humili uestra Car.; ego $nserut serui 26 ser-
baueritis V

Epist. XCII 11---16. 353.

sunt directa temporibus constituta, quanta de plurimis in
praesenti necessaria credidimus, superadiecimus rogantes per
ipsum, cuius causas integre agere festinatis et cupitis christi-
anitatis affectu, ut uniuersa legere pietas uestra dignetur nec
5 aliquid supersit, quod minime relegatur. scio enim quia, 8i
deus uobis legendi dederit uoluntatem, ita cuncta tractantes
sapientia uobis singulariter a deo concessa disponitis, ut neque
de religione neque de aliquo praeiudicio quilibet fidelium
sacerdotum possit in qualibet parte uexari. rationem nos igitur, 14
10 prout. christianitatis uestrae meritum postulabat, in quantum
ualuimus, reddidisse sufficiat, quamuis nos nihil contra
synodalia uel decessorum nostrorum praesulum sedis apostolicae
constituta aut commisisse aliquid aut temptasse quisquam
licet astutus et suptilis inueniet. ea uero, quae fidei catholicae
15 uel animae uestrae expediunt, de qua, sicut nouit pietas uestra,
et pro sacerdotali officio et pro multiplicibus praestitis
clementiae uestrae causam plus aliis habeo cogitandi, sugge-
re(re» non omitto: in primis supplicantes et ipsius beati Petri 15
apostoli, quem diligitis, intercedente suffragio postulantes, ut
30 semper huc ad sedem apostolicam pro disponendis rei publicae
uestrae utilitatibus orthodoxas et deo placitas et rugam aut
maculam fidei non habentes dignemini destinare personas, per
quas et ea, quae publico uestro conueniunt, salubriter ordi-
nentur et pro animae uestrae mercede catholicae disciplinae.
456 in nullo conturbetur integritas, ut uniuersi re uera illud gratiae
caelestis munus iam, sicut et credimus, pietatem uestram
habere cognoscant, quod Salomon adhuc a domino postulabat
dicens: dabis seruo tuo cor audire et iudieare
populum tuum in iustitia et intellegere inter
» malum et bonum. et quia per filium nostrum Domnicum 16
praesentium portitorem quaedam uerbo suggerenda mandauimus,

28 Regn. III 3, 9

8 causam «a6 legendi scrépsi: legem Υ 7 nobis V, corr. Car.
9 nos V: his Bar. 17 causa V, corr. o? suggere V, cofr. a
20 disponendis V o ex en (?) corr.

XXXV. 28

9354 Uigilius papa Menae episcopo

speramus, ut ea aspirante uobis domino et libenter audire
dignemini et maxime, quae ecclesiasticae paci ac dehine gene-
ralitatis quieti profutura sunt, consueta christianitate uel
prouidentia disponatis.

(93.)

DILECTISSIMO FRATRI MENAE UIGILIUS. Licet uniuersa, prout
deo auxiliante potuimus et credidimus expedire, domno filio
nostro serenissimo et Christianissimo imperatori de ecclesia-
stieis causis nostrae insinuationis sermo suggesserit, necessa-
rium tamen iudicauimus et caritati uestrae per Christianissimi τ
filii nostri patricii Domnici personam scripta dirigere. quibus
nos grandi exultatione et gaudio suscepisse cognoscite, quod
Nicaenam Constantinopolitanam Ephe« senam primam et Chalce-»
donensem sanctissimas synodos, in quibus fidei orthodoxae
atque apostolicae fundamenta monstrantur, sicut pollicitationis s -
uestrae tunc ad decessorem nostrum sanctae recordationis
Agapitum lectio data testatur, inuiolabiliter uos asserilis
custodire et maxime beati Leonis prodecessoris nosiri sequi
in omnibus constituta. quid enim caritati tuae dignius hono- ᾿
rique conueniat, nisi a Romanorum praesulum non deuiares
doctrina? aut quid nobis iucundius quidue sit gratius quam
illos in Christi domini et saluatoris nostri cáritate conplecti,-
qui maiorum nostrorum et decessorum .facta custodiunt?
unde spiritaliter salutantes et hortamur et, qua nos conuenit :
affectione, incessanter adloquimur, ut illius normam, illius ss
ammonitionem, illius, sicut et promisisti et indicas, sequaris

4 disponatis expLicit V

98. — Dat. simul cum ep. 92 aw 17 Sept. a. 540 per Domnicum.
Edd. Car. 13 602; Bar. ad a. 540, 23; Collect. Concil. 6 usxza, V
9 sermo scripsi: sermone V, quo seruato suggesserimus o? 18 ephe|do-
nensem V, corr. o? nisi quod primam ego addidi 14 sanctissima F,
cort. « 10 quid enim scripsi: quidá V, quid est uulgo cum a di-
gnus V, corr. o? — honori que V, correxi: honoris que «a, honoris quod
Car. 48 custodiuit V, corr. o? 244 et hort. V: te hort. o? ἡ

Epist. ΧΟῚΙ 16 — XQIII 5. 355

in omnibus constituta. plena sunt enim de praedicti prodeces-
soris nostri sanctae et uenerandae recordationis Leonis «seriptis »
uestrae fraternitatis scrinia, quae ad prodecessores tuos
leguntur ab eodem destinata pontifice, itemque et nostris
5. decessoribus quae uestri promiserint, releguntur. sed haec
dixisse sufficiat; apostoli namque sermo ante oculos nostros
est, qui dicit: sapientiam loquimur inter perfectos.
de his uero, quibus te memorem libelli, quem supra scripto
decessori nostro tradideras, οὐ sequentem apostolicae constituta
10 doetrinae in haereticos inferius comprehensos, id est in
Seuerum Antiochenum, Petrum Apamenum, Anthimum quoque
peruasorem Constantinopolitanae ecclesiae, Zoram, sed et
Theodosium Alexandrinae ciuitatis nec non et Constantinum
atque Antoninum Bessentanum Eutychianae haeresis sed et
15 Dioscori, qui in Calehedonensi synodo inter alios legitur fuisse
damnatus, defensoribus atque sequacibus anathema dixisse
cognouimus (in quibus non aliquid sententiae olim a patribus
decretae iunxisti T et talibus praesulibus beati Petri uicariis
in auctores haeresum ipsos data sententia penitus indigebat,
3) quia qui damnatae haeresis sectator agnoscitur, non tantum
ex nouella lege sed ex ipsa iam auctoris sui, damnatione per-
eulsus est), grate tamen et libenter amplectimur et auctori-
tatis sedis apostolicae, cui nos deus praésidere uoluit, inter-
positione firmamus et uniuersi eorum complices uel omnes
35 haeretici pari damnationis sententiae subiacebunt: hoc tantum-
modo, sieut apostolicae moderationi conuenit, per omnia

7 Cor. 12, 6

1 prodecessoriris Υ' 2 scriptis add. Bar. ἀ4 itemque et scripsi:
idé que et V ibidemque quae Edit. reg. deleto postea quae 11 seberum
antyochenum V antymum V 12 perbasorem V —— Zoram restitui:
quorum V, om. Car. 14 bessentanum V, cf. ad p. 351, 18 — 17 ali-
quid o^: aliquid id V, aliquid nouum Car. 18 fort. iniumisti οὗ V;
nec Car., uel Hartel; fortasse aliqua exciderunt uelut nec tali adser-
tione a tot? et 19. ipsos scrípsi: ipsorum V, ipsarum Car. 20 quidam
matheresis sectatos V, corr. o? 92 grate tamen seripsi: grate 2i (—
amen) V, grate admodum o

28.»

856 Gelasius I. contra Pelagianam haeresim ad Picenos

reseruantes, ut si uel eorum uel quorumlibet errantium quis
agnita catholicae fidei ueritate paenitentiam .agens reuerti
uoluerit et haeresis, in qua uolutatur, errore concepto
Scripturae quoque professione uniuersam errorum suorum ae
complicum damnauerit prauitatem et apostolicae sequens
instituta doctrinae anathema dixerit ei, qui uel praedictas
quattuor synodos in fidei causa non sequitur uel beatae
recordationis prodecessoris nostri Leonis uenerabilia constituta
in omnibus non confitetur et non omnibus uiribus omnique
animi sequitur puritate, tunc communioni nostrae, quam. nulli
nos negare conuenit paenitenti, sub apostolica οἱ canonica,
sieut praefati sumus, satisfactione modis omnibus aggregetur,
quia redemptor noster non uenit aliquem perdere sed omnes
pro sua pietate &saluare. ET XANU DONNI PAPAE: Deo
ijuuante per ipsius gratiam Uigilius episcopus sanctae ecclesiae
catholicae urbis Romae has 861 88 epistolarum supra scriptarum,
quas ego deo iuuante dictaui, ipso auxiliante recognoui atque
Suscripsi. ET ALIA XANU 8USCRIPTIO PATRICII DONNICI:
Flauius Domnicus u. 6. comes domesticorum ex consule ac

tn

ιτὸ

patricius has scidas ἃ beatissimo atque apostolico papas

Uigilio in causa fidei factas ad domnum nostrum Iustinianum
piissimum οὐ Christianissimum principem sed et ad Menam
uirum beatissimum: Constantinopolitanae archiepiscopum ciui-
tatis relegens conferens consentiensque suscripsi die XV. Kal.
Octbr. TIustino ἃ. c. consul.

1 si «aliquis? Bar. quis scrépsi: quasi V. Bar. 2 ueritatis V,

corr. o? ὃ concepto οἷ: conceptos V, contempto Bar. 6 dixissent V,

corr. o? 9 confitetur ex confitemur corr. V 10 communionis V,
correz$ [16 scedas V 19 exconsul Car. 20 patricio V, corr. o?
22 mennam V

1

15

25

Epist. XCIIL 5 — XCIV 3. 357

(94.)
PAPAE GELASII CONTRA PELAGIANAM HAERESIM.

GELASIUS EPISCOPUS UNIUERSIS EPISCOPIS PER PICENUM IN
DONINO SALUTEM. Barbaricis hactenus dolebámus incursibus
maxime uicinas urbi prouincias et bellorum saeua tempestate
uastari, sed quantum inter ipsa recentium: calamitatum fer-
uentia perieula comperimus, pernieiosiorem, diabolus Cliristi-

anorum mentibus labem quam corporibus. hostilis feritas

irrogauit. quod malum principaliter illarum regionum respicit
sacerdotes, qui tanta segnitia tantaque ministerii dissimulati-
one suscepti commissarum sibi neglegunt regimen animarum,
ut eas etiam ab exiguis quibusque bestiolis lacerari sub
conspectibus suis impune patiantur, quin. immo subrepentes
nequitias confouendo et deprauatoribus adquiescendo fidelium
non solum minime retrahant sed ipsi magis praebeant proprio
nutrimenta perditionis exemplo. quid autem tales essent acturi

pontifices, si, quod absit, uel aliqua noua pestis et primitus -

ignorata prorumperet uel ingeniis acrioribus sensibusque uer-
sutis aut aliqua saecularium doctrinarum peritia callidis saeri-
lega blasphemiarum dieta promerentur, qui tam ueteris erroris
detrita commenta tamque maioribus ecclesiarum | magistris
quam etiam nostra aetate conuicta non recolunt nec refutant
atque ab imperitis stultisque prolata non respuunt? gratias
omnipotenti deo, quoniam suorum corda per huiusmodi per-
sonas examinat, qui hoc ipsum uirus nesciunt, quod locuntur.
nam quid facerent populorüm praesules sub astutioribus ini-
micis, qui se subiciunt libenter indoctis, quando utique,
etiamsi tanta erat in rectoribus dominici gregis prorsus

49. | Dat. a. 493 die 1 Now. — Edd. Car. I? 346; Collect. Concil.;
BT 95; Thiel 325; particulas tantum adfert Bar. ad a. 493 9 iciriT
PAPE .. PELANAX heresim V — 3 epsc uniuerisis epr V — 4 delebamus V,
corr. o? 6 seruentia V, corr. o 7 coperimus V 8 làbe V seritas V,
corr. o 10 tantas egnitia V . 15 solum «eas» Car. 16 exeplo V
aucturi V, corr. o?: 18 uel Car.: uel quid V — sensibus qui V, corr. o
20 blasphemarum V, corr. o? — 24 deo «agimus? Car. 2426 praesule V,
corr. o? — austutioribus V — 27 qui o: que V Qndo V

3

858 Gelasius I. contra Pelagianam haeresim ad Picenos

ignauia, ut nec tam uilem hebetemque.personam possint uel
intellegere uel frenare, pastorali cura debuerint a nobis
cognoscenda perquirere quam suasionibus inconsideranter
absurdis facilem summittere uoluntatem? — oblatus est enim
nobis miserabilis senex Seneca nomine, qui non modo totius
sit eruditionis alienus sed ipsius quoque intellegentiae com-
munis prorsus extraneus, in Pelagianae uoraginis caeno, sicut
de quibusdam in Apoealypsi legimus, uelut una ranarum
imprudenter immersus inque illa faece horribiliter uolutatus,
nullatenus, inde qualiter emergere posset, inueniens, quia
puritatem relinquens catholicae ueritatis, quanto se per lubri-
cum falsitatis conatur adtollere, tanto magis eius lutosis
foueis cireumelusus obruitur, de illis unus existens, de quibus
Petrus dicit apostolus: hi uero uelut inrationabilia

c

pecora naturaliter in captionem et in perniciem 15

in his, quae ignorant, blasphemantes in corrupti-

. one sua peribuntrecipientes mercedem iniustitiae.
5 re uera enim sie eius stolidus et obtunsus est animus, ut. de

e

his uenenis, quae male hausit et uomuit, nullam rationem uel

accipere ualeat omnino uel reddere sed induratus obcaecatione Ὁ

diabolica sibique iam traditus cordis sui funesta sit obstinati-
one damnatus nihilque supersit ei, nisi ut deus noster, qui
dixit, quae hominibus impossibilia uidentur, apud 86 esse
facilia, huiusmodi mentem potenti compunctione transfigat, ut

secundum beatum apostolum Paulum resipiscat«a» diaboli ss

laqueis, 4a quo» captiuus detinetur sententia
diuini iudicii. multa illi, quae de Pelagianis sensibus nec

ἡ Apoc. 16, 13. 14 Petr. IL 2, 12 sq. 23 Matth. 19, 26 25 Tim.
II 2, 26

1 hebetemque ez hebetemqui ΡΟ 4 facile Bar. Ἢ pelagiana euora-
ginis V 8. apocalipsi V — uelut V 9 orribiliter V 15 captione V,
corr. Edit. reg. secundum Vulgatam 17 peribunt Edit. reg. cum
Vulgata: et peribunt V . percipientes Ed. reg. cum Vwlgata 28 ἃ
add. o? secundum Vwlgatam 26 ἃ quo inserui Secundum Vulgatam,
quibus οὗ: om. V

Epist. XCIV 4—8 359

insomnis oninino contigerat, nos magis patefacta prodidimus
eaque dudum conuicta fuisse monstrauimus; haec etiam ipsa,
quae idem proferre uidebatur, olim et ab haereticis Pelagianis
in medium producta docuimus et.a catholicis praedicatoribus
competenter elisa, Pelagium OCaelestium Iulianum ceterosque
complures oratoriae faeundiae uiros in hac adsertione proba-
uimus fuisse conuictos et tam ecclesiasticis constitutis quam
imperialibus percussos fuisse praeceptis; proinde istum ferre
non posse firmauimus, in quibus illi tales «t»antique prostrati
sunt, qui nec ipsa, quae ab illis sunt disputata, uel intellectu
capere uel eloquio simili possit adstruere. sed, ut; dictum est,
diabolica mens inspiratione possessa in profundum ueniens
iam malorum ad remedia nulla consentit. quapropter de
innumeris blasphemiarum generibus, quas auctores Pelagianae
haeresis ediderunt, tria, quae sibi praecipue hie senex lugendus
adsciuit, credidimus mon tacenda, ut reserata manifestius
panderentur et deo destruente facilius uitarentur euersa.

In uteris, inquiunt, matrum opere diuino creantur infantes:
propterea iustum uideri nom pntant, quod factura dei sine ullis
propriis actionibus cuiquam peccato gignatur obstrieta, iniu-
stumque deum faciunt, si rei efficiantur antequam màti. hoe
uelut aeutissimam sui dogmatis exerunt argumentum non
aduertentes, quia primi illi parentes generis humani, de nullis
utique genitoribus sed de innoxia limi materia procreati et
pure atque sincere potenter arte diuina compacti faetique
ration ales, propria uoluntate seductorem secuti diabolum prauis
cupiditatibus per excessum praeuaricationi: infecti sunt, in
quibus utique humana natura peccauit et humana est facta
natura uitiosa, receptrix sine dubio mali, quod ante nescierat,
quia a bono rectoque deficiens in affectum mali prauique

11 cf. Prou. 18, 8
lim somnis Car. contigerant Binius" — 3 qua eidem V, corr. οὗ
8 perpussus V, corr. o* — ferre V: ferri dubitanter Thiel 9 antique V,
corr. Car. 10 intellecta V, correzi — 20 sq. iniustum quem V, corr. o
93 aduerentes V, eorr. o — 29 et^ receptrix ρ 30 quia a scripsi: qui
a V, quia o, quae a. Car.

860 Gelasius I. contra Pelagianam haeresim ad Picenos

recidere ipgo rerum consequentium tramite manifestum est.
9tales igitur effecti principes nostrae substantiae semet ipsos
passibiles et corruptibiles reddiderunt, in tantum éonditionis
diuinae dona uiolantes, ut mortis fuerint ultioné puniti. hac
enim die fuisse mortuos, qua mortales effecti sunt, ambiguum
non habetur. proinde quidquid isti genitores de suo germine
protulerunt, opus quidem dei est secundum institutionem
naturae sed non absque contagio illius mali, quod sua prae-
uaricatione traxerunt, et utique hoc, id est ipsius mali conta-
lOgium, certum est opus non esse diuinum. itaque non ex
creatione dei est uitium, quod uoluntario motu natura collegit,
Sed etiam de uitiata per semet ipsam natura deus institutionem
suam quidem suae creationis exsequitur, sed creatio profert
uitium, quod non ex institutione creatoris accepit sed quod
ipsa per lapsum suae transgressionis adsumpsit. nam si ipsi
primi homines ex nullis, ut dictum est, parentibus nati et
sine ullo formati contagio per ambitum praesumptionis inlicitae
semet ipsos deprauare potuerunt et in opere dei opus diabolieae
fraudis annectere, quid mirum, si idem deprauati protulerunt

11 80 016) deprauatam? nonne etiam cum deus utique liberam »

condiderit humanam sua creatione substantiam, etiam apud
humanas tamen leges extrinsecus accedens seruitus naturaliter
eam reddit obstriciam οὐ obnoxiam? origine generantur
obnoxii et ex conditione seruili gignuntur addicti et nascendo
fiunt prius obligati quam geniti. si hoc agitur de rebus extra
naturam positis, quanto magis de his prouenire non mirum
est, quibus ipsa humana substantia deprauata cognoscitur? ac
per hoc sicut se ipsa humana substantia de institutione sin-
cera actuum reproborum rea fecit uoluntate pollutam, sic

26

edidit subolem atque progeniem naturae suae ex actuum y

suorum rea uoluntate maculosam, quia huiusmodi genuit
prolem, cuiusmodi se ipsa reddidit praeuaricationis excessu,

9 id 8 V: idem « 10 sq. ex creatione οἷ: execratione V — 18 suam
del. p? 15 labsum V 17 inlicite V 22 accidens V, corr. Car.
24 giguntur V 25 abligati V, corr. o?

Epist. XCIV 9—14. 961

ideoque non solum de se profert, quod bene deus instituit, sed
eliam quod male ipsa inconsequenter adiecit. | quemadmodum 12
autem qualitas interior appetendi Jgaleat inmutare naturam,
diuinae lectionis auctoritate firmatur. sic denique paseenti

$ Iacob commissus ille grex ouium subposita canalibus uarietate
uirgarum. dum potat, illectus affectionali delectatione concepit,

. quod non habuit in natura, et inolitum sensibus transfudit in
prolem, quod in creatione non sumpsit. quod tunc utique
figuraliter gestum et in eeclesiasticis significauit gregibus lioc

19 futurum et Pelagianorum deus praeuidens calumnias ex.
citandas fidelibus suis documenti certioris intellegentiam prae.
parauit. ^ docent diuina testimonia et ipsa ecclesiastica sacra- 13
menta οὐ ab ipso domino saluatore catholicorum traditio
magistrorum humanae generationis decolorata primordia. hinc

15 est, quod clamat propheta: quis gloriabitur castum se
haberecoraut mundum esse a peccatis? nec infans,
cuius est unius diei uita super terram. hine est, quod
item dicit sernptura: quis potest facere mundum de
inmundo conceptum semine? nonne tu, qui solus

80 eS? et alibi, quia semen inquit erat maledictum. nec
non etiam Dauid propheta testatur: in iniquitatibus
conceptus sum et in delietis peperit me mater
mea; et si hoc ille dicit, quis aliter se adserat procreatum?
beatus apostolus quoque Paulus adserit: et nos aliquandol4

e; eramus natura filii irae sicut et ceteri. de qua ira
in euangelio dicit: qui crediderit et baptizatus fuerit,
habet uitam aeternam; qui autem non crediderit,
iam iudicatus est et ira dei manet super eum, illa
utique, qua dictum est: morte morieris. ipse dominus

4 cf. Gen. 80, 37 sqq. 15 Prou. 20, 9; cf. Iob 14, 4 (LXX)
16 Iob 14, 5 (LXX) 18 Iob 14, 4 20 Sap. 12,11 21 Psalin. 50, 7
94 Eph. 2, 8 26 cf. Marc. 16, 16; Ioh. 3, 18 et 36 29 Gen. 2, 17

4 pascente V, corr. Thiel 5 jacobo V, corr. o . 7 naturam VY,
corr. o? 10 excitandas scrépst: et excitandas V 11 documti (!) cer-
tiores V, correzi: decertationes ο2 18 mundu V 29 «de» qua Car.

9862 Gelasius I. contra Pelagianam haeresim ad Picenos |

Iesus Christus caelesti uoce pronuntiat: qui non manduca-
uerit carnem filii hominis et biberit sanguinem
eius, non habebit uitam in semet ipso. ubi utique
neminem uidemus exceptum nec ausus est aliqui dicere
paruulum sine hoc sacramento salutari ad aeternam uitam
posse perduci; sine illa autem uita in perpetua futurum
15 morte non dubium est. cur igitur infans hac sorte concluditur,
si nullum habet omnino peccatum magisque uidebitur. quod
absit, iniustus deus, si illic infligatur poena, ubi nulla sit
. eulpa? unde cum de propriis actibus nullo reatu teneatur τὸ
obstrietus, nihil restat, nisi ut sola sit uitiosa natiuitate pol-
lutus, et si non fuerit mysterii Christiani participatione
mundatus, ad uitam non potest peruenire perpetuam. binc est,
quod exsufflantur et catechizantur infantes, ut quia in opere
dei, quo in anctore suo bene sunt instituti, opus diabolicae i
malignitatis accessit, eruti de potestate tenebrarum, sieut
docet apostolus, ad filii dei sortem purgationemque legitimam
l6 transferantur. nisi autem prima generatio, quam bonam deus
instituit, praeuaricatione uenisset in culpam et reprobabilis
esset effecta, secunda generatio subroganda non fuerat. prop- so
ter quod dicit beatus Paulus apostolus: sicut per unum
hominem peccatum intrauit in mundum et per pec-
catum mors, et ita in omnes homines pertransiit, in
quo omnes peccauerunt, et paulo post: igitur sicut
per unius delictum in omnes homines in condemnati- s
onenr, sic et per unius iustitiam in omnes homines
in iustificationem uitae. sicut autem omnes in condem-
nationem dicit utique, qui de Adam parente sunt geniti, sic
omnes in iustificationem uitae non nisi illos adstruit,

1 Ioh. 6,54 16 Col 1, 13 .21 Rom. 5, 12. 24 Rom. 5, 18
9 ipsum V, corr. Thiel secundum Vulgatam (cf. p. 363, 21 et 29)

4 aliquis (corr. ex alicui) o? 14 exsuflantur V catetizantur V,
corr. p? — ut scripsi: et Vo? 15 quo o? Thiel: quod V — auctores Y.
corr. o. 17 filiorum p? — 18 transferuntur οὗ primo V, corr. o?

28 parentaes unigeniti V, corr. o? — 29 adstruitur V, corr. p

Epist. XCIV 15—90. 363

qui in, Ohristi mysterio sunt renati. innumeris talibus17
instrumentis haeresis Pelagianae doctrina mortifera et a nostris
est conuieta maioribus et nune eorum copiosa po(te)st eruditi-
one conuinci nec debent simplices animos ista turbare, quibus,
quae non intellegunt, seeundum ecclesiasticam formam credi-
disse sufficiet aut, si quis mosse desiderat, interrogare
conueniet.

De paruulis autem quod adserit sine sacro baptismate pro 18
solo originali peccato «non» posse damnari, satis impia, satis
profana propositio est. quamuis enim recentes ab utero
matrum in remissionem peccatorum baptizari nullus Christi-
anus ignorat, quod utique non fallaciter sed ueraciter catholica
celebrat ecclesia, ne in sacramentis caelestibus, quod absit,
mentita uideatur. proinde quia propria non habeant ulla pec-
cata, constat eis solü prorsus originaria relaxari itaque, quibus
etiam solis remissis uitam per baptismum consecuntur aeter-
mam, consequens est, ut solis etiam non remissis ad aeternam
uitam peruenire non possint. unde et dominus, sicut superius 19
diximus, ait, quod utique nisi baptizato non conuenit: qui
non manducauerit carnem filii hominis et biberit
sanguinem eius, non habebit uitam in semet ipso.
sine uita autem esse perpetua quid est, nisi in sempiterna
morte constitui? quamuis idem sit (regnum caelorum" quod
'aeterna uita', tamen ut prouidentia dei omnes Pelagianorum
nequitias amputaret, non solum dictum est: qui non fuerit
renatus ex aqua et spiritu sancto, non intrabit in
regnum caelorum, sed etiam pariter dietum est: qui non
manducauerit carnem filii hominis et biberit sangui-
nem eius, non habebit uitam in semet ipso. de uita
autem aeterna hoe dictum nullus addubitat, quoniam multi
non manducantes hoc sacramentum uitam uideantur habere
praesentem, nihil est ergo, quod dicant, quod non renati20

19 Ioh. 6, 54 25 Ioh. 3, 5 — 27 Ioh. 6, 54.

3 potest οὖ: post V — 9 non add. o: om. Y 16 origindlia Car.
32 quod o:qui V.

9ρ4 Gelasius I. contra Pelagianam haeresim ad Picenos

infantes tantummodo in regnum caelorum ire non ualeant,
non autem perpetua damnatiocne» puniantur, dum sine baptis-
mate corpus ei sanguinem Christi nec edere ualeant nec
potare, sine hoec autem uitam in semet ipsis hàbere non
possint, sine uita uero non. nisi mortui sint futuri. dicant s
igitur, in morte perpetua constituti si non aestimentur esse
damnati; tollant ergo de medio nescio quem ipsi tertium,
quem decipiendis paruulis faciunt, locum et, quia non nisi
dextram partem legimus et sinistram, non illos faciant in
sinistra regione sine baptismate remanere sed baptizatos
sinant ad dexteram salutarem sacra regeneratione transferri.
21 Tertio capitulo iam toto mundo cognita atque conuicta
ea Pelagianorum deliramenta circumfert, quibus dicunt, quod
homo. per liberum arbitrium, quod corrupit foedauit ac per-
didit, bono suffragante naturae beatus efficitur, cum de beati- 15
tudine paradisi, ubi bona fuerat constituta substantia, nisi suo
amisso bono nullatenus potuisset expelli, ideo mortalis effecta,
quia de bono utique praeuaricatione transisset ad malum et a
participatione diuina ad diabolica semet facinora €ontulisset:
ideo deceptori 8uo, cui uolens adsenserat, competenter addictus, τ
ideo de felicitatis suae caritate seclusus atque ad spinas et
tribulos miseriasque multiplices caelesti uoce damnatus est;
quae utique poena iusti iudicii tam grauis et aspera in bono
perseueranti nullatenus esset inflicta et nisi malo non conue-
22nienter inlata probaretur. ecce sine diuino suffragio, quod in ss
illa beatitudine positus numquam legitur expetisse, non solum .
homini naturale bonum prodesse non potuit, non solum non
effecit beatum, sed cum hoe solo confidit atque ad eius non
reuertitur largitorem, et beatitudinem potius amisit et malorum
23-omnium sumpsit exordium. | quod autem libero arbitrio beati- 98

"ὦ

2 dampnatio V, corr. o? 8. ne.cedere V, corr. o? 5 posse V, corr. Thiel:
possent Car. 7 tollant ergo etc.] ad sententiam Thielius recte confert
August. de orig. anim. II 9 11 regenera regeneratione V 18 ea
scripsi: ἃ V, om. edd. 20 adsenserant V, corr. p 27 bonus V, corr. o
29 longitorem V, corr. o?

Epist. XCIV 21---26. 365

tüdinem consequantur (quo male usus in perpetuam recidit

seruitutem, sicut scriptum est: qui facit peccatum,

Seruus est peccati; a quo quis superatur, huic et

seruus addicitur), nonne haec est illa praesumptio naturalis,

quae ad detestandae captiuitatis iura descendit, quam scriptura

sancta sic memorat: graue iugum super filios Adam a

die exitus de uentre matris eorum usque in diem

sepulturae in matre omnium? de qua genus humanum 24

non nisi solus dominus noster lesus Christus commercio suae

10 redemit passionis et mutata natiuitate.nos eruit; solus utique
uenit quaerere et saluare quod perierat, ut libertas,
quae per temerariam fuerat deiecta superbiam, instauraretur
reparata per gratiam mutuaque uice humanae uoluntatis arbi-
trium, sicut sequendo diabolum captiuitatem meruerat sempi-

15 ternam, sie reformatae subsequendo libertatis auctorem amis-
sum rediret ad praemium. hinc est, quod ipse dominus ait:25
cum uos filius liberauerit, tunc uere liberi eritis, et
apostolus beatus Paulus exsequitur: eum serui essetis
peccati, liberi fuistis iustitiae (id est alieni a iustitia"),

0 liberati autem a peccato serui facti estis iustitiae, et
iterum idem ipse libertatem inquit qua uos Christus

. Niberauit. nonne ipse uas electionis adfirmat et dicit: deus
est, qui operatur in uobis et uelle et perficere pro
bona uoluntate, ne etiam in mala uoluntate et uelle et.

25 perficere deus putaretur operari?

. Illud autem Pelagianorum peculiare uirus est olimque detritum, 26
quo putànt gratiam dei secundum merita hominum posse conferri,
quod absit a mentibus Christianis, cum praefatus testetur aposto-

ον

2 Ioh. 8, 84 8 Petr. II 2, 19 0 Eccli. 40, 1 11 Luc.
:19, 10 17 Ioh. 8, 86 18 Rom, 6, 20 οἱ 22 21 Gal. 4, 31
22 Philipp. 2, 18

4 praesumptione V, corr. a* — natulalis V, corr. α 8 matre V:
matrem Car. cum Vulg. 10 redimit V, corr. Car. ^ non seruit V,
corr. οὗ 11 saluiare V 91 inquid V — quam V, corr. ρ2 23 opatur V,
corr. α uellet et V, corr. o pro o: per V

| 366 Gelasius I. contra Pelagianam haeresim ad Picenos

lus: gratia est, quae gratis datur; alioquin si ex operi-
bus, gratia iam non est gratia, quia merces redditur, non
27 gratis (unde 'gratia! nomen aecepit) impenditur. quis autem
audeat se dicere Christianus aliquid habere boni sine gratia, quando
magister gentium clamet cuncta breuiter in se dona conclu- s
dens: gratia dei sum id, quod sum, et gratia eius in
me uacua non fuit, ut ostenderet, quia donum gratiae non
ipse praecesserit sed fuerit subsecutus? utque monstraret
cooperatorem se gratiae subsequendo, sed plus omnibus
inquit illis laboraui, ac rursus ueritus, ne de se praesumere 10
uideretur, adiunxit: non ego, sed gratia dei mecum. non
dixit *ego et gratia dei mecum', sed praeposuit gratiam prae-
28 cedentem seseque subiunxit. quid autem haberi possit sine
gratia, cum sit fides ipsa per gratiam, eodem apostolo nos
docente: miserieordiam consecutus sum, ut fidelis
essem? nec aliud est misericordia diuina quam gratia.
audiamus etiam, quemadmodum informat ecclesiam: gratia
inquit salui facti estis. per fidem, ut principium salutis
et fidei 8 gratia coepisse dissereret, sicut secutus anuectit:
et hoc non ex uobis, sed dei donum est, non exse
operibus, ne quis extollatur. idem ipse alibi generaliier
et absolute pronuntiat dicens: quid enim habes, quod non
accepisti? aut si accepisti, quid gloriaris quasi non
29acceperis? quis sufficiat singula recensere, quibus euidenter
apparet non naturalis libertatis arbitrium gratiam promereri ss
sed potius per gratiam recipere ut a seruitute, quam peccando
meruerat, misericorditer absolutum? huius sacramenti redemp- .
tione ante mundi principium sempiterna prouidentia praepatáti,
siue nondum prolata lege seu sub obseruatione legali, figura-
libus signis atque sacrificiis omnium sanctorum uirorum sw

1 cf. Rom. 11, 6 6 sqq. Cor. I 15, 10 15 Cor. I 7, 26 17 sqq.
Eph. 2, 8 22 Cor. 1 4, 7 |

2 mercis V, corr. o .D clainat o 8 utque scripsi: atque V
9 80 (6886) Car. 10 inquid V 19 cepisse V, corr. o 21 absolutum V:
absolutum (esset? Car. ἢ

E

*

Epist. XIV 27—32. 307

feminarumque sanctarum uetus origo mundata est uniuersisque
iustis per gratiae spiritum hoc de longe adorando mysterio
salutis aeternae remedia contigerunt, euius in Ohristo mani-
festata gentibus plenitudo mundum purgat et renouat beati-
tudinisque perpetuae uere faeit esse participes.

Quapropter nimis ineusamus fratres et coepiscopos nostros, 30
maxime per Piceni prouincias ecclesiam domini gubernantes,
qui non solum ineptissimi senis abiectaeque personae prauum
non deterruere colloquium uerum etiam suo nutriuere con-
sensu. quis audiat, quis ferat passos esse pontifices, ut cadauer
nescio quod indignum presbyterum sibi non adquiescentem
auderet communione priuare? quomodo talis uel susceptus ab 31
aliquo uel patienter auditus est, qui insuper leges dedit
libenter acceptas, ut serui dei eum puellis sacris congregatione
dedecorissima miscerentur? nam cum spiritales animi, etiam
cum desint ista consortia, imaginariis infestentur illecebris,
quemadmodum alterni sexus intuitu, qui illicit et nolentes,
non uehementius incitentur? adhuc maius scelus aderescit, ut
sub conspectu et praesentia sacerdotum beatae memoriae
Hieronymum atque Augustinum ecclesiasticorum lumina miagi-
strorum musca moritura, sicut scriptum est, exterminans
oleum suauitatis lacerare contenderet. sed quid miremur32
eeclesiarum praesules ista neglegere, quos, sicut a multis
audiuimus, contra canones omnia gerere et contra apostolicam
diseiplinum passim cuncta miscere manifestum est: non
Seruatis regulis ordinare lieiteque non solum monachos sed
etiam ministros ecclesiae cum feminis ad peregrina migrantes
remeare rursus et ab aliis episcopis in militiam prouehi
clericalem? quae eum singula toleranda non sint, quis susti-
neat tot et talia facinora perpetrari, quibus spectaculum

21 Ecd. 10, 1
7 prouincism ecdesias p? — 8 paruum V, corr o — 12 audire com-
munione primaret V, eorr. Thiel 14 acceptus V, corr. Thiel — 17 al-
dernis V, corr. ὁ illicit et. Thiel: illiitet V 19. conspeeta V corr.o
90 hieronimum Y :

368 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

gentilibus et Iudaeis et haereticis non inmerito praebentes in
ipsum, quod absit, tendere uideantur religionis excidium
digneque ista facientibus aptabitur illa sententia dicentis apo-
stoli: nomen enim dei per uos blasphematur in

33gentibus? sufficiat igitur hactenus haec fuisse commissa
et, ut placetur deus, humanis rebus sollicitius diuina curentur.
nusquam locum prorsus inueniat praefatae pestis adsertor nec
aecessum prorsus ecclesiae uel usquam participationem catho-
licae communionis inueniat, qui haereticorum mauult subsequi
nefaria professione consortium ; et hi, cum quibus antea pro- :e
babitur noxium miscuisse conlegium, nisi resipiscunt et ab
eius societate discedunt, ab ecclesiastico remoti seruitio debita
ultione plectantur, quo ceteris cauendi ministretur exemplum.

94 nullum adeat nec umquam loqui damnatas olim blasphemias
lam sinatur. discreta suis habitationibus uirorum atque femi- 16
narum, sicut, sanctum propositum decet, exerceatur circum-
specta deuotio. contra canonum constituta nullus ad ecclesia-
sticum permittatur officium, non ignoraturis prouinciae unius-
cuiusque rectoribus nec de praeteritis se ueniam reperturos.

3oerroribus, si deinceps dissimulauerint uitare patefactos. ^ nec s»
excusationis de cetero relinquetur occasio, si post praecepta
praesentia, quae per Romulum diaconum, cuius sollertiam pro
fide catholica et pro religione uigilantiam gratissime compro-
bamus, duximus destinanda, quisquam super his omnibus aut
contemptor aut neglegens deprehendatur antistes. sicut enim ss
ad sedis apostolicae moderamina pertinet cunctis sollicitudinem
debitam ministrare congruenter ecclesiis, ita necesse est, ut
in contumaces et desides traditam sibi diuinitus non dissimulet
potestatem. ^ Dat. Kal. Nou. Albino u. c. cons. -

ad

4 Rom. 2, 24

6 placeatur V, corr. o. 1i colloquium Car. 12 debita Thiel: de-
uota Y 14 usquam Car. 15 discreta οἷ: disceret ἃ V 16 exerceat V,
corr. o 20 patefactas V, corr. o? 24 destinandam V, corr. p?

$

0

45

Epis. XCIV 88 — XCV 2. 369

(95.)
GELASI EPISCOPI URBIS ROMAE AD DARDANIOS.

Ualde mirati sumus, quod uestra dilectio quasi nouam et
ueluti difficilem quaestionem et adhue tamquam inauditum
quippiam nosse desiderat, quod Eutychianae pestilentiae com-
municatores non habentes, quid pro suae perditionis obstina-
tione respondeant, frequenti iam ratione conuieti misera con-
tentione submurmurant; non quia sit alicuius momenti quod -
garriunt.sed quia non inueniunt penitus, quid loquantur. ubi
magis eos, qui catholicis sensibus instituti sunt, adhuc hae-

rere miramur quam illos, qui a ueritate exciderunt et ab

antiqua ecclesiae traditione sunt deuii, profanas uocum noui-
tates ei ineptias caducae peruersitatis obtendere, quibus eos
uestra dilectio.rettulit iactitare ideo Ácacium non putare iure
damnatum, quod non speciali synodo uideatur fuisse deiectus,

95. — Dat. die 1 Febr. (13 Maii?) a. 495. Hwius epistulae duae
extant formae, wna longior, breuior altera; quas inter quaenam ratto inter-
cedat, alio loco exponam. Et longiorem quidem praeter codicem V collec-
tionis Auellanae exhibent: 1) cod. miscell. Uatsc.lat. 3832 saec. XTI(— R); ὁ
2) collectio Ansehni Lucensis; contuli codd. Uatic. 1364 saec, XII (— 41) εἰ
Uatic. 4983 saec. XVI (— A3), quorum consensum significai littera A
non adnotalis fere propriis utriusque uitiis; 38) cod. Berolinensis lat.
79 (— B). ediderunt hdnc formam Car. I^ 394; Collect. Concil.; BT
I 111; Thiel 392; pauca tantum excerpsit Bar. ad a. 484, 37 el 496, 1.
DBreuiorem formam (— X) compluribus collectionibus traditam edam 1n
Appendice I; quae quas praebet lectiones wartas, earum hic illas tantum
adscribam, quae ad iudicandas lectiones codicum VRAB aliquid uidentur
conferre posse. 242. Quod acatius iuste et canonice sit dampnatus titulo
praefigit A . GALASI EPS VRBIS ROME AD DARDANIOS (DARDANOS α) V:
Gelasius epis dardanie ΠΑ, Gelasius epis per dardaniam éonstitutis B
3 et ueluti BA: ueluti V, om. R 5 quod ut ethicenianae B 6 quid
VRA: qui B obstinationis B 7 misera contentione VRA: mise-
ratione B, sola (cf. $ 4 sub fin.) contentione Σ 9 sed quia non om. B
unuerunt (pro inueniunt) B ubi et magis 8 10 qui per catho-
licis B — herere in ras. R man. 2 12 antique 8 profanas BX:
profanasque VEA uocognouitates B [18 ineptas caduce peruersi-
iates B obtendere Σ, obtendera B: obtendunt VRA 14 putare

jure (iurae B) BA: putaretur V, putare R

XXXV. . 24

970 Gelasius I. ad episcopos Dardanise

et insuper dementiam suae uanitatis accumulant pueriliter
adicientes fpraecipue pontificem regiae ciuitatis".

Quapropter stultitiam respuentes inanium querellarum per-
currere uos oportet ab ipsis bealis apostolis et considerare
prudenter, quoniam patres nostri catholici doctique pontifices s -
in unaquaque haeresi quolibet tempore suscitata, quidquid pro
fide pro ueritate pro communione catholica atque apostolica
secundum scripturarum tramitem praedicationemque maiorum
facta semel congregatione sanxerunt, inconuulsum uoluerint
deinceps firmumque constare nec in eadem causa denuo quae i
praefixa fuerant retractari qualibet recenti praesumptione per
miserint, sapientissime peruidentes, quoniam, si decreta salu-
briter cuiquam liceret iterare, nullum contra singulos quosque
prorsus errores stabile persisteret ecclesiae constitutum ac -
semper isdem furoribus recidiuis omnis integra definitio tur- js
baretur. nam 81 limitibus etiam praefixis positarum semel
synodalium regularum non cessant elisae pestes resumptis
certaminibus contra fundamentum sese ueritatis attollere et
simplicia quaeque corda percutere, quid fieret, si subinde fas
esset perfidis inire concilium, cum, quaelibet illa manifesta Ὁ
sit ueritas, numquam desit.quod perniciosa depromat falsitas,

tametsi ratione uel auctoritate deficiens, sola tamen intentione
non cedens? quae maiores nostri diuina inspiratione cernentes

necessarie praecauerunt, ut contra unamquamque haeresem

..1 clementiam V acumulent B 2. praecipuae B — 3 inauium V

4 ad ipsos beatos apostolos 4 5 catholi B catholici uidelicet? X

6 suscitat& B, sciscitata 4 7 cummunione B epls (pro apostolica) B,
sed e in a correcta uidetur 9. uoluerunt EA 10 constantare B in

hac eadem B et A cum parte codicum X denuo VRAZ: deuina ἐν

. diuina corr. B 11 retractari om. B. perniserunt EA . 12 pro-

uidentes RA derecta B 18 licet itarare B 14 errore B. per-
sisteret ΠΑ͂Σ: persistere VB — 15 hisdem VE man. 2 A! 17 aeli-
sae pestis δ. resupertis B 18 esse B 20 quamlibet R, qualibet 4
21 depromat BEA: depromat et V — 22 rationem B 28 spiratione B

24 necesarie V,' necessariae BX: necessario RA contra om, B

(add. man. 2) unamquamque BEAE: quamque V heresim JB et

pars codd. E

Epist. ΧΟΥ͂ 8—8. 371

quod aeta synodus pro flde communione et ueritate catholica
atque apostolica decreuisset, non sinerent nouis posthac retrac-
tationibus mutilari, ne prauis occasio praeberetur quae medi-
cinaliter fuerant statuta pulsandi, sed auctore cuiuslibet insaniae
ac pariter errore damnato sufficere iudicarunt ut, quisque
aliquando huius erroris communicator existeret, principali
sententia damnationis eius esset obstrictus, quoniam manifeste
quilibet uel professione sua uel communione posset agnosci.
et ut priora taceamus, quae diligens inquisitor facile poterit 6
uestigare, Sabellium damnauit synodus nec, ut sectatores eius
postea damnarentur, necesse fuit singulas uiritim synodos
celebrari sed pro tenore constitutionis antiquae cunctos, qui
"el prauitatis illius uel communionis extitere participes, uni"
mersalis ecelesia duxit esse refutandos. sic propter blasphemias 7
Arrii forma fidei communionisque catholieae Nieaeno prolata
conuentu Árrianos omnes uel quisquis in hanc pestem siue
sensu seu communione deciderit sine retractatione concludit.
sie Eunomium, Macedonium, Nestorium synodus semel gesta 8
e€ondemnans ulterius ad noua concilia uenire non siuit sed
uniuersos quocumque modo in haec consortia recidentes tradito
sibi limite synodali refutauit ecclesia nec umquam recte ces-

l quod acia VRA: coacta Β acta semel synodus (ΛΑ fide et
comm. R 8 nouis R mam. 2 in ras, nobis Β posthec B, post
haec E retracionibus mitilari B 3 pra (mm fime uersus pro prauis) B
prebetur B — 4 instituta B — cuius cuiuslibet'B δ ac pari 4, hac
patri B — quisquis R man. 2 — 6 commucatr B — extiteret R
7 esset om. A obstrectus B quoniam VB: qua ras. ez quà R,
qua.A Bsue V possitagnoscere B 9 etom. B — priora BAX:
propriora V, propiora R aníe priora inserunt breuitatis causa ΑΣ
inquaesitor B — possit B 10 uestigare VE: inuestigare BRA — sca-
belium B ll singulariter synodus ΒΒ 18 tenorem B — qui uel
(ul V) VRAX: uel qui B — 18 prauita Β parüceps V 14 dixit B
15 formam Β et ommes fere codd. Y 16 ha. B — 17 sensu VE: sen-
sus B, consensu RA — seu Y: et B, om. V, siue Ri — decederit B
fractione B — conclusit Car. 18 eo nomium B, eonomium A4 — mache-
donium VB, sic machedonium 4 19 simuit B 20 quocuque Y — con-
sorüo B . recedentes V, recedentes B — 21 similimite B

24

979 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

Bisse manifestum est qualibet necessitate cogente nouis ausibus,
9 quae fuerant salubriter constituta, temerasse. propterea in
tempestate quoque persecutionis Árrianae plurimi catholici
sacerdotes de exilis pace reddita respirantes sie cum catholicis
nihilominus fratribus ecclesias composuere turbatas, ut non
tamen illius synodi Nieaenae quidquid de fide et communione
catholica et apostolica definierat inmutarent nec noua quem-
quam pro lapsu damnatione percellerent sed illius tenore
10 decreti, nisi resipuissent, censerent esse damnatos. .- quibus
conuenienter ut dictum est ex paterna traditione perpensis 10
confidimus, quod nullus iam ueraciter Ohristianus ignoret
uniuscuiusque synodi constitutum, quod uniuersalis ecclesiae
probauit adsensus, nullam magis exsequi sedem prae ceteris
oportere quam primam, quae et unamquamque synodum sua:
auctoritate confirmat et continuata moderatione custodit, pro 1
suo scilicet principatu, quem beatus Petrus apostolus domini
uoce perceptum ecclesia nihilominus subsequente et tenuit
lisemper et retinet. haec dum Acacium certis comperisset -
indiciis a communione catholica atque apostolica deuiasse,
diutius ista non credens, quippe quem nouerat executorem s
Saepe necessariae dispositionis suae contra haereticos extitisse,
per triennium fere litteris destinatis eundem monere non destitit,
19sicut per diuersos missa frequenter scripta testantur. quibus
ille cum «in»debito silentio diu non respondere proponeret,

l nobis V 2 statuta B remeasse A propter cain V — teme-

TA88e prosecationis prosectationes arriana plurima B 4 sacdotes V
5 consueretur batas B 7 cathol atque apost. B definierant RA,
definierunt B 8 prolapsu BRE: prolabsum V, prolapsum A — pcellerent B,
corr. man. 2. 9 respuissent censerentes damnatos B 18 nullam .AX: ali-
quam VE man. 2, aliqua BE man. 1, «non» aliquam o* exsequi ez
exiqui corr. V, exequi ez exequod R man. 2 — praeteritis Β 16 suo om. V
17 perceptam B ecclesiam BB, et ecclesia A subsequent R4!

19 indicis B catholia B atque apostolica B: om. VRA euisse B,
deuisasse V 2] dispensationis B- extetisse B 23 missa/ll! V
frequenter VEAB: familiariter 24 primum» cum A (cf. Z) —indebito
scripsi: debito V, deditus A et corr. ex debitus wel debito R, dedito BE
adsentiente T'hielio,

10

1

δ

Epist ΧΟΥ͂ 9—14. —— 373

episcopalis quoque. directa legatio est ac nihilominus pagina

destinata, quae praemoneret eum suorum ante meminisse
gestorum et quae primitus pro fide catholica desudasset opor-
lere respicere, contestans et blandiendo pariter et minando, ne
8e ἃ corpore catholicae unitatis abscideret; simulque quoniam
hunc Iohannes secundae sedis antistes grauibus pulsaret ob-
iectis, ad primae sedis audientiam cohortatus est uel uenire
debere uel mittere: licet enim synodus iteranda non esset, 13
tamen congrueret, ut cuiuslibet ciuitatis episcopus primae
sedis iudicium non uitaret, ad quod conuenerat secundae sedis
antistes, qui nisi ἃ prima sede non posset audiri; praecipue,
qui praeiudieatis ahimis nulla synodo a Graecis fuisset exclusus,
etjam apud eos causam suam nec posset omnino dicere nec
deberet, quia nec ab inferioribus episcopis potior, nisi a prima
sede, sicut dictum est, uel discuti potuisset uel, si ita ratio
postulasset, addici et iam cunctis Orientalibus episcopis cum
ipso Acacio in Petri communionem recidentibus secundae sedis
episcopus catholicus ab externae communionis hominibus esset
nullatenus iudicandus. sed Acacius non solum despexit satis- 14
facere postulatis uerum etiam ipsam legationem sedis apo-
stolicae blandimentis praemiis periuriisque deceptam, quibus
ei cum imperatore promisit integram praesuli apostolico causam

qui cum dicit dedito $dem esse atque affectato sew obstinato, hame

uocabuls significationem wel uno uellem comprobasset exemplo 1 epi-

scopalis . . legatio (legata B) est VB: episcopali . .legatione RA — haec
᾿ Υ

(pro ac) B 2 qua promoneret eom B 8 et om. A opor-

. tere& 4 4 coutestans V b unitatis catholicae irsp. A — 6 Iohannes

om. RA 71 primeae B 8 miteret B non iteranda írsp. A — esse B
10 sede ex scdm corr. V man. 2, secute B 11 antistis B, antistites V,
antistes E sed es in ras. nisi a ΒΣ: in ista VRA possit B
12 qui ras. ez quia R^ nula VRB: in ila 4 . aom. B er-
clusos B 18 nec posset usque ad 14 prima om. B 14 debere .A 15 sicut
dictum est sede irsp. B potuisse B 8] om. αὶ iterstio 4 16 et
iam scrépsi: etiam VRAB —— origentalibus B 17 communione rece-
dentibus B 18 communitionis V 19 nullatenus esset írsp. RA
dispexit Β 21 quibus & cum B, sed deinde man. 1 charactere minu-
&ore ante & inseruit ei — 22 apostoli V —

974 Gelasius I. ad episcopos Dardanise

de omnibus esse seruandam, Petri communione pollutam
redire perfecit, in tantum sedis apostolicae despiciens pote-
Statem, ut non solum eius auctoritati non cederet sed etiam
potius in consortium communionis externae per legatos suos
niteretur abducere fieretque apostolicae sedi necessitas eos
ipsos, quos direxerat, sacerdotes honore pariter et, communione
priuare, ne tali contagione uideretur infecta satisque monstraret
non 86 Ácacii specialiter odisse personam sed respuere foedera
perditorum, quae etiam in suis pontificibus detestata conueni-

15 enter horreret, nihilominus autem litteris suis Acacius indicaret

. et in Alexandrini Petri se communionem, quem expetita sedis
apostolicae auctoritate executor ipse quoque damnauerat, sine
eiusdem apostolicae sedis consultatione promptissime recidisseé
el accusationem Iohannis laudesque Petri proprio. sermone
deferre. de quibus si utique confidebat, magis uel uenire uel
Tnittere debuisset, ut et praesentem de mendaciis quae dicebat

posset confutare Iohannem et praeconia Petri quae digesserat
- l6rationabiliter allegaret. quod cum minime fecerit, satis eui-

denter ostendit nec Iohannem se posse conuincere nec legitime
receptum Petrum habere fiduciam perdocendi solumque sibi
monstrauit inesse propositum lacerandi catholicos haereticQsque

laudandi seseque eorum potius quos laudabat docuit esse

participem quam catholicorum quos nitebatur decolorare
consortem tulitque de se ipse iudicium, cum damnati hominis
communione pollutus damnationis eius factus est particeps,

1 communionem B 8 sed iam R ὃ sedis B hos B
6 direxerat ex dixerat corr. V man. 2 " nec Y contagio B in-
fectam B 8 acaciis B 9 detesta B 10 orreret BR, oreret A?,
oraret 4A! indicaret VB: indicarat RA 11 Petri se VB et μὲ wide-
tur E man. 1: peccasse ER man. 9, potius se A communione VB
" éxpetita à 8 12 sin V 18 consultationem δ promtissime VEA!
promtissime B recedisse B 15 defert 4 — sed quibus B — siom. V
man. 1, add. man. ΞΖ confitebat B 17 posse A . degesserat B
18 allegare B menime B 20 petrum om. V man. 1, inter columnas
add. man. 2. 91 in sese ppositum lancerandi B 422 laudandis esse
quae B 28 quos nitebatur om. B 24 de om. B 25 es (pro est) B

^

30

Epist. ΧΟΥ͂ 15—19. 375

ita et sedes apostoliea, quod ad necessariam diligentiam 17
respiceret, nil omisit et Acacius secundum formam synodi
Chalcedonensis, qua error eui communicauit elisus est, sicut
de haéretico homine scriptum est, suo iudicio condemnatus
apparuit iusteque sedes apostolica, quae utique se Alexandri-
num Petrum damnasse, non etiam soluisse meminerat, ne per
Acacii pristinam communionem Petri quoque conlegium, cui
Acacius communicarat, incideret, ipsum competenter Acacium
a.sua communione submouit. quapropter utrum errori, uel 18
praeuaricationi eommunicarit Acacius, quid opus erat noua
discussione cognoscere, cum iam litteris suis esset ipse
confessus 80, sicut scriptum est: ore tuo iustificaberis
et ore tuo condemnaberis, uerborum suorum uinculis et
reus teneretur et iure plectendus? cur ipse in noua causa, 19
quam synodus nulla praecesserat, Iohannem, quem suis litteris
impetebat, qualemcumque secundae sedis episcopum, in primae
sedis beati Petri apostoli iudicio confutare despexit et, ut
causam diceret seu per se seu per legitimam quam uellet
ipse personam, uel uenire uel destinare contempsit, indignum.
habens cuiuslibet ciuitatis antistes ad primae sedis uenire
iudicium, ad quod secundae sedis cerneret uenisse pontificem,
quod Anatolius Constantinopolitanae urbis episcopus missis

4 Tit. 8, 11 12 Matth. 12, 37

1 sedis VB, corr. V man. 2. ad om. ΒΑ. | necessanamdi diligentiam.
(iam corr.ez -eam) B 2 nibil B ἃ chalcidonensis V et sic saepius per
iuely qua ez que V, quae B.— errori communicauit helysus Β 4 de
om.B suo om. B ὅ iuste quaesi dis apostolicae Β sedis V, corr.
man.2 8 communicauerat incidisset R4 — incederet B — potenter (pro
competenter) B — 9 submouet B, commouit R quam propB ul(pro
wp V 10 quid ez quod corr. V man. 2 non addiscussione B.
12 sq. iustificaneris e£ condemmaueris V2. 14 reos tenetur B — plectendos
quur B — 15 sui B 16 episcopum VB: antistitem ΒΞ prima B
17 dispexit B 18 seu per legitimam quam uellet ipse personam B:
seu nam V, om. R relicto 7 litterarum spatio, seu per submissam per-
sonam ez coniectura A, seu per alium Car. 19 seu (pro uel) uenire 4
indignu V 20 habet 4 antistites B 21 secunde ez sancte E

man. 2 cerner R 22 antolius V, anatholins BRA — missi B

976 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

20legationibus pro sua persona fecisse monstratur? ecce etiam
in hac parte uocem non habet conquerentis; ecce, inquam, ad
legitimum est uocatus examen, ubi uel impetitum confutare
debuerat uel suas partes iustis allegationibus defensare. si ille
apostolicae sedis refugit examen in Iohannis catholici pontificis ὁ
uegotio uestigando, quemadmodum sedes upostolica de recepti-
one Petri haeretici sua sententia damnati et non sua auctori-

21tate resoluti Acacii fuerat secutura iudicium? an sedem
apostolicam congruebat paroeciae Heraclensis ecclesiae, id est
Constantinopolitani pontificis uel quorumlibet aliorum, qui io
eum eodem uel propter eum fuerant congregandi, iudicium
praestolari, cum apostolicae id est primae sedis audientiam
Constantinopolitanus episcopus declinaret? qui utique etiamsi
metropolitani esset iure suffultus, etiamsi inter sedes haberet
locum, primae tamen sedis cognitionem fas hon habuit refu- τὸ
tandi, ad quam secundum canones appellante secundae sedis
antistite uocabatur ad causam. non hoc ipso satis ostendit
reum se esse confessum, qui ad legitimum iudicium postulatus

29 desse contempsit? nec poterat ultra differri, ne, sicut dictum
est, antiqua illius communione durante, cum sese iam socias- so
set externae, sedes quoque apostolica per eum pollueretur

1 persona VRA: legatione quod man. 1 ut uid. corr. i» purgatione B
etiam VB: iam RA .9 partem B habet 4: habent VRÉ Car..
conquerentis VEA: consequenter B, conquerentes Car. . ecce VRA:
etenim B . 8 inpeditum (correxi) confutare debuerat,uel.B: om. VRA
4 sua partes B, snam partem RA iusti B defensare V.B: defen-
saret EA ὅ in om. R hannis B pontificis VB: episcopi RA
6 quemammodum V sedis VB apostolicae B 7 sententia damnati et
non sua B: om. VRA ὃ resolutum EA . fuerant B 9 parrochiae H,
parochie 4, parrocidiae B. : eraclensis EA!, eracliensis B id est
primum omissum deinde add. B man. 1: ide V, om. RA . 12 presta-
lari B apostolica eidé V — id est om. B 14 etiam inter B sedis B
15 locum om. B sedis tamen írsp. B 16 tamquam .(pro ad
quam)-B appellantes B 17 non B: nostrorum VERA . 18 se om. B
quia E man. 2 19 contemsit V ultro B 20 esse (pro sese) B
21 sedis VB . polluretur B

1

Θ

16

Epist. XCV 20—25.- | 877

contagiis perfidorum dignumque. esset uel praeuarieatorem
uel contemptorem iudicii conpetentis, manifestissime scilicet
de suo negotio desperantem, a catholica atque apostolica

integritate e communione secludi. hic si exarmninatio quaeritur, 29
jam iudicio non erat opus, posteaquam et litteris. suis ipse

confessus est et legitimum iudicium uocatus adire. pertimuit;
si auctoritatis pondus inquiritur, Caleedonensis synodi tenor
cum apostolica sede consentiens et illius definitionis executio
reperitur, quo damnati illic erroris communicator effectus
praefixae nihilominus ibidem particeps damnationis apparuit,
quoniam idem ipse error, qui semel est cum suo auctore
damnatus, in participe. quolibet prauae communionis effecto

ei execrationem sui gestat οὐ poenam. hoc tenore etiam 24

Timotheus Helurus atque ipse Alexandrinus Petrus, qui
secundam certe sedem quoque modo tenuisse uidebatur, non
repetita synodo sed auctoritate tantummodo sedis apostolicae
ipso quoque Acacioó postulante uel exequente probatur esse

damnatus. ^ nunc autem ipsi doceant legitime ueraciterque 25

Petrum fuisse purgatum et ab omni haereticorum contagione
rite discretum, cum ei communicauit Ácacius, si eius com-

1 «erba dignumque esset etc. per anacoluthiam, quandam applicata

«uidentur ad ea quae praecedunt cum sese iam etc. 2 copetentes B
8 disperantem B δ om. V, add. man. 2 4 integritate commune B
5 ex litteris B 6 confessu B εὖ ad legit. Β — 7 auctorita V, corr.
man. 2 tenore B; cf. X 9 repperitur V et ante rasuram R10 dam-
nationis particeps trsp. B 11 818 sütore B 12 effectum BE 18 gestat
ad poenam R tésedenore B — 14 timottheus B ' belurus RA,
om. B p (pro qui — g) B 15 quoquo E, quoque modo om. .Β
uidebatur B: uidebantur VRAX 16 repetito V auctoritatem B
tantummodis V 17 probantur esse damnatus .4?, probantur esse damp-
nati 4! 18 nunc autem ipsi VR: quodsi utrum errori uel praeuari-
cationi (praeuaricatione .4!, praedicatione .4?) communicarit (communi-
cauerit 4) Acacius forsitan dicatur oportuisse coristare breuiter praebe-
mus ad ista responsum. aut enim ipsi ZA et, nis$ quod praedicationi et
pro aut enim cum VR exhibet nunc autem, B legitime ueraciterque
petrum B, petrum legitime ueraciterque δ: legitime petrum VERA 19 ob
omni B 20 cum ei VE man. 2: ei cum A et ut wid. R man. 1;
discretum cummunicauero autem acacius B ^ sy V

978 Gelasius L ad episcopos Dardaniae

municatorem putant Ácacium aliquatenus excusandum; aut si,
quod magis est uerum, conuenienter atque legitime Petrum
probare non poterunt expiatum (propter quod etiam ad apo-
Stolicae. sedis iudicium ÁAcacium uel. uenire uel destinare non
ausus est), restat ut eius inexpiatione fuerit et qui ei com- s
municauit infectus.

26 Non reticemus autem, quod cuncta per mundum nouit
ecclesia, quoniam quorumlibet sententüs ligata pontificum
sedes beati Petri apostoli ius habeat resoluendi, utpote quae
de omni ecclesia fas habeat iudicandi neque cuiquam de eius 10
liceat iudicare iudicio, siquidem ad illam de qualibet mundi
parte canones appellari uoluerint, ab illa autem nemo sit appel-
lare permissus. quapropter satis constat Acacium nullum
habuisse pontifieium sententiam sedis apostolicae sine ulla

21 eius notione soluendi. dicant certe: qua «synodo hoc ille:
praesumpsit, quod nec sic quidem absque apostolica sede fas
haberet efficere? cuius sedis episcopus? cuius metropolitanae
ciuitatis antistes? nonne paroeciae Heracliensis ecclesiae? si
illi certe licuit sine synodo sententiam apostolicae sedis
abrumpere nulla eius consultatione quaesita, itane uero non w
licuit primae sedi Calcedonensis synodi eonstituta sicut decuit

1 acacius aliquatinus B 2 conuenieniter B prob. Petrum trsp. A
D eius inexpiatione V: eius inexplicatione B, in eius expiatione RA
communicatum B 6 sq. werba infectus . . nouit om. V tan. 1, in
superiore margine add. man. 2. — 77 non reticemus autem V, non reti-
cemus (om. autem, qwod fori. infra lineae 13 falso inirusum est) B
nec plane tacemus AZ; non reticemus wusegwe ad 18 permissus om RE
81legata B 9 sedes er sedis corr. V man. 3 10 habuit B — quae
de B.AX: quod V ma». 1, quae man. 2, quae de man. 3 11 quibus
libet B ᾿ 12 appellare BA . uoluerunt AX appellari uoluerint ab
illa autem appellari uoluerint ab illa autem V, ab illa usque ad uolu-
. erint del. man. 8 18 quapropter autem satis B 14 sine ulla BAX:
in VR 15 soluendi qua certe qua B [16 siquidem VRAB, corr. Car.
(sic absque ..fas quidem 2) 18.nonne RABZ: nostrorum V par-
. rochie RA!, parochiae 43, paraetiae B ^ eracliensis BA 19 sedis
apost. irsp. RA — 20 consulatione V 21 sedis V — docuit B

Epist. ΧΟΥ͂ 26—30. 379

exequenti huiusmodi praeuaricatorem sua auctoritate detrudere?
sed nec illa praeterimus, quod apostolica sedes frequenter, ut 28
dictum est, more maiorum etiam sine ulla synodo praecedente
et absoluendi quos synodus inique dammauerat et damnandi
nulla existente synodo quos oportuit habuerit facultatem.
sanctae memoriae quippe Athanasium synodus Orientalis
addixerat; quem tamen exceptum sedes apostolica, quia dam-
nationi Graecorum non consensit, absoluit. sanctae memoriae 29
nihilominus Iohannem Constantinopolitamum synodus etiam
catholicorum praesulum certe dammarat, quem simili modo
sedes apostolica etiam sola, quia mon consensit, absoluit,
itemque sanctae memoriae Flauianum pontificum Graecorum
Congregatione damnatum pari tenore, quoniam sola sedes
apostolica non consensit, absoluit potiusque qui illic receptus
fuerat Dioscorum secundae sedis praesulem sua auctoritate
damnauit et impiam synodum non consentiendo sola submouit
ae pro ueritate ut synodus Calohedonensis fieret sola decreuit.
in qua pontificibus innumeris, qui latrocinio corruerant Ephe-30
seno, ueniam poscentibus sola concessit et in sua perfidia
permanentes nihilominus sua auctoritate prostrauit. quam
congregatio, quae illic pro ueritate reparanda conlecta fuerat,
est secuta, quoniam, sicut id, quod prima sedes non proba-
werat, constare non potuit, sic quod illa censuit. iudicandum,

lexequendi B, exequentis R — preueritorem ΒΒ 9 sed om. B,
sed nec illa wsque ad 5 facultatem om. R — apostolicae sedis B,
apostolicae sedi 4 2, 7, 11, 13, 92 sedes er sedis corr. V mam. 3
utom. A Ssineilo B 4etabsoluendi VA: exsoluendi BE — quos οἷ:
quod VABy iniqua B ὃ oportuerit A 6 origentalis B — 7 sedis
apostolicae 2 — quia ez qui corr. V mam. 8 S sensit αὶ 10 dam-
nauerat BE 11619 sedis B 11 etiam sola ΒΑ͂Σ: om. VR. 12 idem-
que V, itemque et B graecorum BAY: om. VR ὠὠ sedes sola
irp. R/— 14 non om. V, supra limea add. mam.2 —— potiusque..
damnauit ΒΑ͂Σ: om. VR — potius qui illic . . dioscorum quae secunde B
16 sola B: om. VRA 17 hae pro B — calealehidonensis V — 18 in
latrocinio J^ ephessno B, ephesimo R4 30 auctoritate quam pro-
straut quam Β 91 promenda (pro reparanda) Β.Ὸ 29 ὃ (pro est —
8) R primam B

980 Gelasius L ad episcopos Dardaniae

3lecclesia tota suscepit. ubi etiam consequenter ostenditur, quia
male gesta synodus, id est contra scripturas sanctas, conira
doctrinam patrum, contra vecelesiasticas regulas, quam tota
merito ecclesia non recepit et praecipue sedes apostolica non
probauit, per bene gestam synodum, id est secundum scrip-
turas sanctas, secundum traditionem patrum, «secundum
ecclesiasticas regulas pro fide catholica et communione pro-
latam, quam. cuncta recepit ecclesia, quam maxime sedes
apostolica conprobauit, ut debuerit, οὐ potuerit inmutari;
bene uero gestam synodum iuxta supra dictum modum noua 10

32 gynodo nullatenus inmutandam. proinde si Eutychem fatentur
haereticum, male gestam apud Ephesum synodum, qua est
receptus, pariter fatebuntur et perbene gestam synodum
Calchedonensem, qua Eutyches uel cum eo sentientes talia.
sunt reiecti, uelint nolintque consentient, atque ideo bene τά
gestam synodum nouis exagitationibus refricari non licuisse

88 cognoscant. qui si forsitan dixerint eo tenore Ephesenam.
quoque synodum non licuisse mutari, rursus hàec eadem,
quae supra deprompsimus, planius repetita perpendant, id est
quia contra fidem, contra ueritatem communionemque .catho- so
licam atque apostolieam uereque Christianam non recte gesta
synodus legitima synodo pro fide, ueritate, communione catho-
lica uereque Christiana modis omnibus secludenda est et

φι

2 scriptura V, corr. man. 2 contra doctr. Car.: contraque (con-
que B) doctr. VRAB 8 patrum et contra 4 toto B 4 sedis B,
sedes apostolica ex sedis apostolice corr. V man. 2 " non probauit VRA:
reprobabit.B ^id est usque ad 5 synodum om. B — gestam ez gesta corr,
V man. 2. 6 sanctas om. V 8 sedes ez sedis corr. V man. 3 11 euticen
RA et sic fere semper peric 18 perbene V: per bene R, bene 4. 14 qua E
man. 2 4: quae VB, quod E man. 1 — eutices uel ei consentientes B

15 nolint quae B 16 gesta B. ᾿ ΠΟΙ] V exatitationibus B
11 forte R ephesinam RA 19 depromsimus V.A*, deprompsemus B
plenius B perpendant B: perpendantur VRA 20 fidem et contra 4
contra ueritatem om. B 2421 atque apostolicam om. VEA . uereque
ez uere qui corr. V man. 2, uere quae B recta B- 22 fidei E
communionem JB, communioque 441, communioneque Car. 28 seclu-
denda ras. ex seclaudenda V |

οι

15

Epist. ΧΟΥ͂ 81—35. 88l

iniusta synodus iusta synodo submouenda, pro fide autem et
ueritate et communione catholica atque apostolica bona
synodus uereque Christiana semel acta nulla nec potest nec
debet nouae synodi iteratione conuelli sed secundum bene
gestam synodum recteque praefixam, si quis ab eius tramite
deuiarit, consequenter ac sufficienter eius definitione plectendus

meritoque illius subiacet constitutis. nec opus est per singulos 94

quosque deuiantes iureque plectendos nouas rursus synodos
introduci, cum ex illius tramite, quae auctorem cum errore
damnauit, quisquis quolibet modo quolibet titulo complex
eiusdem fuerit factus erroris et eius se contagione uel com-
munione polluerit, competenter et particeps eiusdem damnati-
onis existat eiusque. poena teneatur obstrictus, cuius maluit

inire. consortium. — quaero ergo ab his, quid de Eutyche35

sentiant: fuisse haereticum an adserunt non fuisse? si non
fuisse contendunt, quid ambagibus agunt, quid circuitionibus
praestigiisque se contegunt? palam se Eutychianos esse
pronuntient, ut in eiüs sacrilego furore conuieti ueritatis
molibus obruantur aperteque cognoscant, non solum haec ipsa
pestis Eutychiana quantum Christiano dogmati probetur inimica

. Bed quantas alias haereses easque grauissimas in sua prauitate

contineat, ut in quibus foueis uolutentur et in quod praeci-

1 synodus inmouenda B 2 communionem B atque apostolica
om: VRA 3 nulla potest BA 4 noui syndi B sed om. B ὅ rectae
quae B auis habet tramite B 6 deuiauerit R 7 que om. A
subiacit constitis 8 8 quoque B iure quae VB plectend 8
synodus B 9 que acunctorem B 9 sq. cum errore (corr. ex commerire)
deuiantem a tramitem (leg. -te) calchedonensi (leg. -sis) consilii (leg. con.
cilii) damnauit B 10 quisquis libet B, quolibet modo om. RA 11 et
VRAB: uta — uel communionem B; correxi: om. VRA 19 com-
plectanter B eius damnat. B 18 eius quae pene B teneatur
scripsi: tenetur B, puniatur VERA obstrinctus B 14 quae ergo B
eutice KR, euticete A4, eutichete B 15 senticiat B hereticum asserant
an non fuisse B. sy V 16 circumscriptionibus perstringiis quae B

t .
17 conerunt B esse (pro 80) Βα euticianos B 18 pronuntien-
tient B' 20 euthiciana quanto B dignati (pro dogmati) B 21 quan-
to'/| (eras. s) E heresis B eas quae B 22 contineant RA.

3982 ᾿ B Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

96 pitium barathrumque mergantur, intellegant. simul autem, si
Eutychem haereticum negaht, omnimodis publieatur, quod
ideo de nominibus Eutychianae pesti communicantium sup-
presso ueluti hoc ipso errore contendunt, ut nos per talium
nominum, quod absit, insidias captiosasque tendiculas in s
Eutychetis insaniam nitantur inducere; quod quidem, etiamsi
non negent, siue scientes siue nescientes»facere confutantur.

S97$in uero et Eutychen haereticum negare non audent, restat ut
eontra catholicam fidem non synodum nuncupandam sed
conspirationem potius perditorum fuisse consentiant, quae apud 10
Ephesum Eutychete reducto perculit sanctae memoriae Flaui-
anum cunctosque qui illic aderant sacerdotes militari terrore
compulerit tanto sceleri praebere consensum, atque ideo nobis
necesse est prauam peruersamque conspirationis illius et
latrocinalem fuisse perhibeant actionem eamque debuisse modis s
omnibus aboleri et ideo iustam bonam ueraciter Christianam
Chalcedonensem synodum processisse definiant in his, quibus
Eutychete depulso cum suo fautore Dioscoro haeresim eorum

S8erroremque damnarit., hanc ergo synodum, ut dictum est,

^ bonam ueram iustam Ohristianamque esse non dubitent, per so
quam illa noxia sit remota; perspiciant ergo tandemque
concedant quod, quisquis ab eius iustae et Christianae uerae-

que synodi fide communione et ueritate deuiarit uel ab eas

l baratrumque RA, baratrum que B merguntur B 2 euticen RA,

eutychetem B 8 nominibus B: omnibus VRA eutichianae B
communicantibus KA 4 uelut B — ipse B — 5 hominum E man. 2
€ ethicetis B 7 nonégent V, non negant B facile confut. B

8 si uero euthicem B eutichen V, euticen RA 9 nunccupandum B
10 conspiratione B δρυΐ B et ras. ez capnt V 11 effesum euthicete
perducto B 12 cunctos quae B adherent V sacerdoter militarit
errore B 18 tantum leri B nobis om. B 14 prauum peruersumque B
15 perhibebant B debuissent A, diluisse B 16 abolori B 18 eu-
thicetae B 19 damnaret B 20 dubitent B: dubitant VEA 21 sint RA
tandemque esse concedant B 22 quisquis VEA: quia iste B — ypiane
uere synodi ΒΒ 23 deuiarit EA!, deui//arit V: deuiari 48, de-
uiare B |

^

Epist. ΧΟΥ͂ 86—41. 388

deuiantibus sese communione miscuerit, sufficienter atque
competenter secundum ipsius definita teneatur obstrictus,
quoniam mala synodus bona debuit .submoueri, bona uero
synodus nulla causa est cur alia debeat synodo retractari. ne
ipsa retractatio eius constitutis deroget firmitatem. ^ proinde39
quicumque congregationis Ephesenae tenentur affectu, quid
adhuc Acacii tantummodo nomen obtendunt et non palam se
sectatores Eutychetis, qui illie receptus fuerat, profitentur?
quod si refugiunt atque Eutychen se perhibent execrari, simul
ergo et Ephesenam, qua male receptus est, conspirationem
iure cassatam et Calchedonensem synodum, qua reiectus est,
merito consentient institntam atque ita synodum, quae pro
fide et communione et ueritate catholica atque apostolica sit
praefixa, secundum ueterum formam, sieut dictum est, per-
spicient nouellis non potuisse quaestionibus uentilari sed iuxta
eius tenorem semel legitime iusteque depromptum et iure
probari recta sectantes et sentientes contraria refutari. quod 40
sedes apostolica sicut decuit antiqua traditione custodiens
non synodum duxit iterandam sed in eius. praeuaricatore
pellendo hanc eandem synodum potius exequendam.

Quapropter si quis adhuc secundum Chaleedonensem synodum 41
haec ab apostolica sede gesta reprehendit, praeter quod et
hae, quam superius adstruximus, et multiplici potest ratione
conuinci, multo magis tamen Acacio non licuisse fatebitur ista

1 sese scripsi: esse B, om. VRA communionem 4! 4 rectari B.

iractio B^ 5 constitutis elus irsp. Β 6 coniurationis R — ephesene V
εἰ ante ras. R, effesene B: ephesinae 4 et R corr. — quia B — 7 sese
catores V, corr. mam. 2 8. euthicetis B — protestantur B — 9 quod
ire fugiunt V, corr. mam. 3 euthicen Β 10 effesenam B, ephe-
sinam RA 11 iuste B. 12 atque ideo B 13 et communione et
veritate catholica atque apostolica B: catholioa VA. 14 prospicient VR
potuisse VRA: oportuisse Β 15 iua B — 16 legitimae B — de-
promtum VA!, depromtumque B — 18 sedis VB — sic R — edocuit Β
antiquam traditionem B 19 sinodam B in om. B. 20 eadem B
22 geste ὶ' propter 4. 38 hac VR: hoc B, hanc Ai, ab hac 4*
quai BRA: qua V — adduxmus R — etom. RA

984 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

lemptare. dicat ergo, qua ipse synodo lohannem secundae
sedis antistitem qualemcumque, certe catholicum et a catho-
licis ordinatum nec de catholica fide et communione aliqua-
tenus impetitum, duxerit excludendum et haereticum manifestum
Petrum sua quoque executione damnatum pontifici catholico s
permiserit subrogari, cum etiamsi reus manifestus esset
Iohannes, post eum saltem catholicum conuenisset praefici
Sacerdotem, sicut ipse quoque suis sacris sanctae memoriae
Timotheo catholico in Alexandria faciendum promisisse legitur

42imperator. qua synodo tertiae sedis episcopum Calendionem τ
idem expelli fecit Acacius ae nihilominus eidem Petrum tam
haereticum manifestum, ut eidem palam nec se communicare
praetenderet, sua passus est dispositione substitui? qua
denique per totum Orientem synodo eiectis orthodoxis nullo
crimine maculatis prauos quosque ét criminibus inuolutos sua :
prouisione supposuit? qua synodo ἰοὺ aliena priuilegia
nefandus populator inuasit? sed libri non sufficiunt, si tragoe-
dias eius, quas per ecclesias totius Orientis exercuit, singil-
latim scribere moliamur.

49 An illud ipsius argumentum nobis aestimant opponendum, s
quo facinora sua in imperialem nisus est iactare personam?
cur igitur, quando uoluit, obstitit Basilisco, tyranno certe et
haeretico uehementer infesto? cur ipsi imperatori Zenoni, quia

l ergo VBX: igitur RA quia B 2. qualecumque B catholico
cum et B 3 fide cummunionem B aliquatenus om. E 5 sua sua B
excusatione B 6 permiserit wsque ad 9 catholico om: E subrogare B
eiamsi V esset cum conuenisset iohannes B 7 sal/lltem (eras. u) V,
saltim B debuisset (pro conuenisset) B 9. alexandriam .B pro-
mississe D, permisisse .4, prompsisse o relegitur B 10 qua om. B
episcopum Calendionem V.AB (episcopum sanctum Cal 2): antistitem
calcedonensem (Calced. del. man. 2) E 11 hane (pro ac) B idem B,
eundem A tamen hericorum B 12 communicari A — 15 quoque et
criminibus quoque inuolutos B 16 tota .B 17 sufficiunt RA et ex
sufficient B man. 1: sufficient Σ et ex sufficiunt V man. 1 μὲ widetur
iraguidas B 18 qua super B 19 describere Z 20 estimat B
21 in BAZ et R man. 2: om. VR man. 1 persona Β 22 quur B
basisco .41R man. 1, basilico Β 928 infecta B quur B

Epist. ΧΟΥ͂ 42—47. 385

palam Antiocheno Petro noluit communicare, suam non sub-
didit uoluntatem? ecce potuit et in aliis resultare, si uellet.

sed ut ea quae latius explieanda sunt omittamus, quid, quod 44

ipse Zenon imperator suis litteris profitetur cuncta sese ex
s Ácacii gessisse consilio nec hoc eum fallere litteris suis ipse
pariter testatur ÁAcacius, qui et eum nihilominus uniuersa
recte gessisse conscripsit et suo consilio haec eadem gesta

non iacuit? quasi uero tantum in Alexandrini Petri communi- 45

one Acacius praeuaricator extiterit οὗ non in omnibus, quos
19 uel fecit depulsis catholicis pontifieibus tamquam tyrannus
ecclesiis quibusque praeponi uel taliter praepositis peruersa
communione permixtus est! qui hoc ipso secundum eanones
fuerant ab ecclésiastiea communione pellendi, quo se passi

sunt successores uiuis sacerdotibus adhiberi. quis autem non 46

15 perspiciat Christianus, quod catholicis pontifieibus propria
sede deiectis non nisi haeretici potuerint introduci? quibus
tamen cunctis uel auctor fuit Acacius subrogandis uel sub-
rogatis communicator accessit, his utique, qui a communione

haereticorum nullatenus discrepabant. cur ergo uel cum haec 47

2o fleri uideret Acacius non sicut sub Basilisco iam fecerat ad
apostolicam sedem referre curauit, ut, si solus ipse non
poterat, iunctis cum eadem consilis atque tractatibus apud

1 anthioceno B, antioceno A uoluit RA 2 uoluntate B et
jn V; etiam RA, in BX alios B. si nolle B uellet (nollet 2)
«an nen apostolus dicit non solum qui faciunt sed etiam qui consentiunt
facientibus reatu pariter inretiri (sunt irretiti 4)? sed ut ΣΑ͂ (cf. p. 899, 9 4)
9 quid quid B, quicquid A4 4 litteris suis érsp. ΝΑ sese ΤΕΣ:
se RA 5 consilio gessisse érsp. Δ hoc ea B fallere eum írsp. A
6 uerba testatur acatius qui et eum nihilhominus uniuersa rectae gessisse
conscripsit et suo consilio haec eadem ec loco omissa post ipso (12)
collocat αὶ 7 conscribsit V, conscribit ΒΑΔ. 8 quia si uero E (uero
del. man. 2) 10 fecit Ácacius depulsis .K 11 aliter 8 12 ipso
testatur acatius . . eadem (cf. quae ad lin. 6 adnotaui) an (!) secundum B
secundum canones om. αὶ 14 uiuis BZA: huius V, huiusmodi E 15 per-
Spiciat ex perspicit corr. V 16 potuerunt B 17 fuerit B uel
subrogantiis B 19 quur B 20 uiderit B basisco ΑἸ} man. 1
22 eodem A

XXXV. 95

980 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

imperatorem possent, quae religioni conpeterent, allegari?
nam si Basiliscus, ut dictum est, tyrannus et haereticus scriptis
apostolicae sedis uehementer infractus est et ἃ plurimis

48reuocatus excessibus, quanto magis legitimus imperátor, qui
se catholicum uideri uolebat, potuit cum apostolica sede s
eunctorum quoque pontificum moderata suggestione mitigari,
praecipue cum eiusdem Acacii esset specialis fautor et amator
et qui litteris suis tam ipsum Acacium quam sanctae memoriae
papam Simplieium magnis laudibus extulisse doceretur, quod
haereticis constantissime restitisset? cur tanto tempore Ácacius 1
inter ista conticuit, nisi quia praepediri nolebat ullatenus, quae -
pro haereticis desiderabat impleri?

49 Ponamus tamen etiamsi nulla synodus praecessisset, cuius
apostolica sedes recte fieret executrix: cum quibus erat de
Ácacio synodus ineunda? numquid cum his, qui iam parti- i5
cipes tenebantur Acacio et per Orientem totum eatholicis
sacerdotibus uiolenter exclusis perque exilia diuersa relegatis
Socii euidenter existebant communionis externae, prius se ad
haec consortia iransferentes quam sedis apostolicae scita

50 consulerent? cum quibus ergo erat synodus ineunda? catholici s
pontifices fuerant undique iam depulsi solique remanserant
socii perfidorum, cum quibus iam nec licebat habere con-
uentum, quia moris ecclesiastici omnino non esset cum his,
qui pollutam communionem tenerent permixtamque cum per-

1 deum (pro imperatorem) B quae possent irsp. E man. 2 com-.
peterent BZAR man. 1: conpetere V, competere debuit R san. 2.
alligari ἐπὶ allegare mutauit E. man. 2 2 basiscus E man. 1 4143
man. 1 S instructus B, infestus 4 5 cu V, eum E. 9 magis B
magnis laudibus om. E extulisset V extulisse magnis laudibus
irsp. A quod BAZ: quo VR 10 restitisse DB, restitissent 4 cum
parte codd. Σ quur B 12 expleri 3 18 etiam sy B. 14 sedis VB
recta B fieret VE man. 1 AB: esset ΣῈ man. 2 15 participes ex
particeps corr. V man. 2 106 acacüi B catholicis ex catholici corr. V
man. 2, catholicae 8 17 per quae B religatis E.A 18 communi-
onis V2: communis B, religionis &.A 21 episcopi (pro pontifices) 4
iam om. B depulsi er sepulsi corr. B 22 socij om. ΒΒ quibus
nam nec libet B 28 moris er morsis V 24 teneret permixtumque B

Q

1

e

1

Qc

20

Epist. XCV 48—53. 387

fidis, ullum miscere concilium propheta quoque dicente: non
sedi in concilio uanitatis et cum iniqua gerentibus
non introibo, odiui congregationem malignorum

ei cum impiis non sedebo. recte igitur per Calcedonensis 51

synodi formam huiusmodi praeuarieatio repulsa est potius
quam ad concilium, quod nec opus erat post primam synodum
nec cum talibus haberi licebat, adducta est. nam et quid
ageretur de fidé catholica, si intellegere uoluissent, ignorare
non poterant, cum uiderent catholicos pontifices nulla synodi
discussione, nullo concilio, praecipue eum nouas causas esse
perpenderent, toto Oriente depelli, et ceteri quid cauerent ex

illorum discere qualitate potuissent. restat igitur, ut illius 52

partis eos fuisse sit elarum, eui se post tot experimenta
dediderunt, meritoque ab apostolica sede ceterisque catholicis
non iam consulendi erant potius sed notandi.

Risimus autem, quod praerogatiuam uolunt Acacio conparari, 53

quia episcopus fuerit regiae ciuitatis. numquid apud Rauennam,
apud Mediolanum, apud Sirmium, apud 'Triueros multis
lemporibus non constitit imperator? numquidnam harum
urbium sacerdotes ultra mensuram sibimet antiquitus deputa
iam quippiam suis dignitatibus usurparunt? numquid Acacius
ut Iohannem qualemlibet hominem, catholicum tamen a catho-
licis ordinatum, de Alexandria excluderet Petrumque in haeresi

1 Psalm. 25, 4 sq.

2 in VB2Z: cum RA cum Vulgata 8. odiui..sedebo om. X con-
gregationes R 4 rectae B 5 preuaricatione pulsa B 5 sq. potius ἃ
concilium B 6 concilium ex consilium corr. V — quod VBZ: quo RA
7 ne B . cum qualibet habere E ut dictum (pro adducta) B 8 de
fide VBZA: uel de (laborantibus add. man. 2) pro file R δὶ om. B
9 uiderunt B 10 post nulla (!) concilio add. eici E man. 2 1] prae-
ponerent E orienti B — ex ex et corr. V man. 8 18 yartis om. RA
fuisse hereseos sit 4 14 dediderunt VB: dederunt RAZ 15 erat B
16 praerogantium hinc uolunt acacium .B 17 ferit B 18 medolanum V
sermium B, firmium VE . triberos VB, tiberos RA 19 numquid iam .A
22 catholicum tamen a om. B 28 alexandriae B Ppetrum quae B,
petrum (om. que) E heresim B.

25*

988 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

iam detectum atque damnatum absque sedis apostolicae con-
sultatione reciperet. aliqua synodo saltem illic habita hoc
audacter arripuit? ut Calendionem de Antiochia depelleret
haereticumque Petrum, quem ipse quoque damnauerat, absque
notitia sedis apostolicae rursus admitteret, aliqua synodo id s
o4fecisse monstratur? si certe de dignitate agitur ciuitatum.
secundae sedis et tertiae maior est dignitas sacerdotum quam
eius ciuitatis, quae non solum inter sedes ininime numeratur
sed nec inter metropolitanorum iura censetur. nam quod
dicitis fregiae ciuitatis', alia potestas est regni saecularis, alia τὸ
ecclesiasticarum distributio dignitatum. sicut enim quamuis
parua ciuitas praerogatiuam praesentis regni non minuit, sic
imperialis praesentia mensuram dispensationis religiosae non
mutaf. sit clara urbs illa potestate praesentis imperii, religio
sub eadem tunc firma, tunc libera. tunc prouecta consistit, si i5
potius hoe praesente propriam teneat sine ulla perturbatione
55 mensuram. postremo si sibi de imperatoris praesentia blandi-
untur et inde putant Constantinopolitanae ciuitatis episcopi
potiorem fieri posse personam, audiant Marcianum eiusdem
principem ciuitatis. posteaquam pro augmento urbis ipsius s
sacerdotis intercessor accedens contra regulas optinere nihil
potuit, sanctae memoriae papam Leonem summis laudibus
proseeutum, quod eanonum regulas uiolari nulla fuerit ratione

Ὁ synodi V . saltim B 8 audaciter αὶ calendionum B, kalendi-
onem AX antiocdià B depelleret BE: pelleret VRA 5 amitteret B
6 certe dignitatein B 7 maiorem dignitas B 8 sedis memine B
9 iure B 10 est om. καὶ 11 werba inde a sicut quamuis wsque
ad 389, 10 refutatione uacuasse adfert Facundus, Pro defens. irium
capp. V 4 (Migne 67, 649) sic E quaeuis RA! 12 praua B
praes. regni praerog. írsp. RA 18 religiose 8 14 urbs 4! Facundus,
urbs uel urbis Z: ut urbs VA? (uel urbs TÀhtel); si claratur his illa B
15 eadem VBE Facundus: eodem ΣΑ͂ tun; sub eadem trsp. VR
profecta B ^ consistit ex constitit corr. V man. 8 si om. B 10 pro-
pria 8 perturbationem B 20 pro om. B augmento ex aumento
corr. V man. 2. 21 intercessio E man. 2 — regulam EA 22 L. (— Le-
onem) ΚΑ

Q

10

15

20

Epist. XCV 54—58. 389

perpessus; audiant Anatolium eiusdem sedis antistitem clerum 56

potius Constantinopolitanum quam se temptasse talia confi-
tentem atque in apostolici praesulis totum dicentem positum
potestate ipsumque beatum papam Leonem sedis apostolicae
praesulem, euius synodus Chaleedonensis auctoritate firmata
est, quidquid ultra quam ab eodem pro fide et communione
catholica atque apostolica illic agendum constaret esse dele-
gatum, per occasionem congregationis illius praeter Nicaenos
eanones noua uideretur actione temptatum, conpetenti refuta-

tione uacuasse eaque nihilominus etiam sub sanctae memoriae 57

papa Simplieio legatum sedis apostolicae sanctae memoriae
Probum Canusinae urbis episcopum Leone principe tunc
petente praesente docuisse nullatenus posse temptari neque
his prorsus praebuisse consensum; atque ideo non ad ciuitatis
cuiuslibet respiciant qualitatem sed modum dispensationis
ecclesiasticae paterna traditione firmatum eonuenienter ob-
seruent. |

Dieatur autem de Alexandrino et Antiocheno episcopis 58
certis ex causis principem magis illa, quae gesta sunt, non
Acacium praecepisse. sed principi Christiano decuerat sugge-
rere sacerdotem, maxime euius familiaritate et fauore fruebatur,
saluam fore de eiusdem iniuria contumeliaque uindictam,
tantum ut ecclesiae sineret Christianus princeps regulas

1 permissus audiat B anatholium .A 2 constantinopolitanum
numquam se B temptasset alia V, temptasse alia KA | 93 atque in
VRA: sed ad eadem B positum ex positus corr. Ej man. 8 4 pote-
statem B ipsumque Zacundus: ipseque B, ipsum VERA 5 Calc

Syn. auct. írsp. E, syn. auct. Calc. 4 6 quicquid EA eadem B,

7 esset Τὸ man. 2 9 actio et impietatum B 10 uacuasse Facundus:
uacuasset ΚΑ et ante ras. HR, euauasse B 11 papa Simplicio . . me-
moriae om. B 12 canosine KLA!, causae B 18 presentem δ po-
tuisset B teptari V nec RA 18 respiciunt B 106 paternater
natraditionis B 18 de om. A . antioceno BRA episcopis om. BX
19 principe B 20 precipisse B decuerat ex docuerat corr. V man. 2
seggerere V 21 sacerdoten. BEA et ex sacerdoti corr. E man. 3:
sacerdotum V fabore 2 22 saluum B eiusdem VEA: eius BZ
23 christianos B

390 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

custodiri, quia et noua in utroque pontifice causa esset exorta
el nouam discussionem consequenter inquireret, et, sicut
semper esset effectum ac diuinae pariter leges humanaeque
censerent, ut sacerdotali concilio de sacerdotibüs iudicia
prouenirent, non a saeculari uiderentur qualescumque pontifices, 5
etsi errore humanitus accedente non tamen religionem ullatenus

59 excedentes, potestate percelli. an ad haec iusta ratione principi
suggerenda non erat regiae ciuitatis honore sublimis? si factus
erat illa regia ciuitate sublimior, tanto magis in his sugge-
rendis debuit esse constantior; si autem in his, quae pro
religione fuerant exserenda, extitit contemptibilis atqué de.
spectus et aut segnis aut fiduciam non habens intimandi, in
quo per regiam ciuitatem maior effectus est? an ut per eam
Suae praeuaricationis exereret potius tyrannidem quam causas

60 religionis legitime proeuraret? Nathan propheta palam publi-
ceque in facie regi Dauid et commissum pronuntiauit errorem
et ipsum conmisisse non tacuit et confessione correctum con-
sequenter absoluit. beatae memoriae Ambrosius Mediolanensis
sacerdos ecclesiae maiori Theodosio imperatori communionem
publice palamque suspendit atque ad paenitentiam redegit s
regiam potestatem. beatae memoriae papa Leo, sicut legitur,
imperatorem Theodosium iuniorem Epheseno latrocinio libere

61coarguit excedentem. sanctae memoriae quoque papa Hilarus

15 cf. Regn. II 12, 1

] custodire B noua supra lin. add. B causae. B eet (pro
eet) V 8 seper ὦ ac VRA: hoc B. legis Β humanaeque ez
humanaque corr. V man. 2, humane quae B: humanae KE manm. 1, et
humanae AR man. 2 ὅ preuenirent B non ad B qualiscumque B
6 occidente 8 "7 ad VRAB: et Z2. principis .B 8 erant
A cum parte codd. 2 9 ile A sue gerendis V . 10 dedebuisse
constantior B pro BE: om. Κα 11 regione B exerenda BRE
man. 1, exercenda AR. man. Ὁ dispectus B. 12 signis B 18 eam B:
ea VEA . 14suam B — suae tyrannidem (tyrannidi 1) praeu. potius
exereret (exerceret .4) EA 15 Natham B publica quae B 16 faciem
regis E 17 commississe B 19 sacerdus B maiori theodosio im-
peratori communionem V: maiorum thedosium imperatorem comguni-
onem B, maiorem theodosium imperatorem a communione ZA 20 re-
digit B 22 teodoxium B effeseno B, ephesino 4 2428 excidentem B

5

[o

Epist. ΧΟΥ͂ 59—64. 391

. Anthemium imperatorem, cum Filotheus Macedonianus eius

e

1

e

15

familiaritate suffultus diuersarum conciliabula noua sectarum
in urbem uellet inducere, apud beatum Petrum apostolum
palam, ne id fieret, clara uoce constrinxit in tantum, ut non
ea facienda cum interpositione sacramenti idem promitteret
imperator. sanctae memoriae nihilominus papa Simplicius et 62
post eum sanctae memoriae papa Felix non solum Basiliscum
tyrannum sed etiam imperatorem Zenonem pro isdem ipsis
excessibus auctoritate libera saepius increpasse noscuntur
flectique potuisset, nisi Constantinopolitani praesulis aecende-
retur instinctu, qui particeps externae communionis effectus
necessario, in quod inciderat, iam fouebat, malens in suae
praeuaricationis obstinatione persistere quam curandus ad

salubria remeare, sicut ipse rerum probauit euentus. ecce 63

nuper Honorico regi Uandalicae nationis uir magnus et
egregius sacerdos Eugenius Cartaginensis episcopus multique
cum eodem catholici sacerdotes constanter restitere saeuienti
eunetaque extrema tolerantes hodieque persecutoribus resistere
non omittunt. nos quoque Odouacri barbaro haeretico regnum
Italiae tunc tenenti, cum aliqua non facienda praeciperet, deó

praestante nullatenus paruisse manifestum est. hic autem uir64

bonus Áeacius et sacerdos eximius in tantum se et suggerere
potuisse monsirauit et noluisse deprompsit, immo fauisse

1 filiotheus B, silotheus ᾿α machedonianus V 2 noua om. RA
9 orbem B inducere om. V man. 1, (n marg. add. man. 2 4 per-
strinxit B 5 ea om. B inter inpositione B 6 symplicius B
7 postea sanctae B . papa om. B 8 zenone per B hisdem VR
10 potuisse B accederetur V — 11 ecommunioni B 12 necassario B
fuebat mallens B 14 remeare er mereare corr. V man. 3 euendus B
15 horiorico μέ uid. B uandalice er uadalice corr. V man. 2, uuanda-
licae BE: uuandalorum Α΄, uualdanorum 43 16 kartaginiensis B,
carthaginensis 4 17 constatuilter (wel constatuiiter) B restitere V
man. 2: resistere V man. 1 BRA se uenienti tunc itaque B 19 odo-
baeri B, bodouacri VE, odouagii A 20 italicae B 21 praestante
VERA: iubante B prauisse δ 22 eximus V et ante suggerere
om. B suggere V, corr. man. 9 28 depromsit V, depromisit B

902 Gelasius 1, ad episcopos Dardaniae

patefecit, ut et imperator cuneta se ex eius gessisse consilio
non taceret et ipse imperatorem magnis praeconiis eleuaret
ista facientem seseque proderet his agendis rebus fuisse
participem.

Sed esto, Calendion imperatoris nomen abstulerit, Iohannes
principi mentitus fuisse iactetur: quae tamen cum nouae
essent causae, noua debuit ecclesiastica prouenire discussio.
an qui in hominem imperatorem peccasse dicebantur, nulla
interueniente synodo deici debuerunt et in deum, qui summus
et uerus est imperator, Ácacium delinquentem sinceramque
communionem diuini sacramenti studentem miscere cum per-
fidis secundum syriodum, qua haec est damnata perfidia, non

66 0portebat expelli? quid de innumeris per totum Orientem

catholicis sacerdotibus propria sede depulsis et indubitanter
haereticis intromissis? nouae certe erant causae et his conse-
quenter noua synodus debebatur. cur tune non uenit in
mentem, ut in talibus causis peteretur a principe saltem
qualiscumque synodus celebranda, ut quocumque uel colorato
iudicio traditionis ecclesiasticae passim pontifices uiderentur
exclusi, non solum quarumeumque urbium sacerdotes, sed

67 metropolitani ineunctanter antistites? his omnibus cum non

restitit suggestione qua potuit, consensit Acacius communicandó
eunetis, qui in catholicorum locum haeretici fuerant subrogati.
apostolus autem dicit non solum qui faciunt sed et qui
consentiunt facientibus reos indubitanter adscribi. an haec
lieuit saeculari potestati et actis talibus Acacio consentienti

24 Rom. 1, 32
1 ut et VRAZ: &u&it B gessisse VAZ: suggessisset Eb (egisse
corr. m. 2), om. B 2 sed ipse B eleualeret V 9 sese quae B

proderet BZ: prodidit VEA 4 principem Jj 9 est V calendi-
onem 2, calendionis ἢ nomen om. B 6 fuisse mentitus RA 7 de-
bueret B — 9 synodo om. B 12 secunda B 18 orientem VB2Z:
orbem RÀ 15. certae .E et in his B 16 debebatur ex debeatur
corr. E man. 8 non uenit ex inuenit corr. R man. 5 17 saltiam B
19 ecclastice V 2420 excludi a 22 resistit B. consensit ut acacius B
28 loco hereti B 24 et VRAZ: om.. B

[o

5

1

3

οι

e

e

Epist. ΧΟΥ͂ 65— 70. 393

absque ulla synodo, quam ipsa rerum nouitas exigebat, absque
Sedis apostolicae consultatione perficere et sedi apostolicae
non lieuit secundum tenorem synodi Calcedonensis in ueteri
utique causa et ueteri constituto iusta definitione damnata
inimicis synodi Calchedonensis Acacium conmunicantem a sua
conmunione depellere?

Sed inquiunt: Ácacius principi obuiare non potuit. cur68
Basiliseo, quia uoluit, obuiauit? cur ipsi Zenoni, ne palam
Petro Antiocheno, quamuis latenter hoc fecerit, communicare
uideretur, non commodauit adsensum? ecce resultanti non
institit imperator, ecce uim nolenti non intulit, ecce refugienti
contagia manifesta concessit. postremo cur tanto tempore, cum 69
ista gererentur uel gerenda cognosceret, non ad sedem apo-
stolicam, a qua sibi curam illarum regionum nouerat dele-
gatam, referre maturauit sed prius laudator factus est ipse
gestorum quam uel praemoneret talia esse temptanda uel, ne
temptarentur, obsisteret, sicut sub Basilisco iam fecerat? cur
illis ceteris communicare consensit, qui depulsis catholicis
Sacerdotibus indubitanter haeretici singulis urbibus fuerant
substituti? postremo si ille defuit suis partibus et quae
sacerdoti catholico competerent agere fastidiuit, ideo sedes
apostoliea, quod ad eam pertinebat, uel potuit uel debuit
praeterire?

Quolibet igitur modo haereticorum complicem refutauit et 70

9 tenore B 4 utique om. E erasis 3 fere litteris ueteris consti-
tutio B iusta (iuxta .4?) diífinitione 4, iuxta definitionem Car.
9 inimici B communionem B 7 acicius B 8 basilico B ipsa V,
ipse B 9 antioceno RA, om. B cum (pro quamuis) A man. 2 in

ras. hoc latenter B 10 assens. et result. B 11 restitit BAZ

impator V 12 posttremo curanto B 18 gereretur B, gerentur V
14 a om. B cura αὶ 15 mutarauit B, maturauerit ὦ 16 post talia
add. non KR man. 2 ne om. B 17 obstiteret V et ante ras. R.

basilico V feceret B 19 hereticis 5 20 si BZ: om. VRA
quod A 21 competeret A, peterent V . sedis VB 22 eam B et
pars codd. 2: eadem V et altera pars codd. Z, eandem RA uel..
ue] ΡΣ: nec..nec RA — 24 qualibet B reputauit B

394 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

consorlem communionis externae a sua communione dimouit
nec opus fuit noua synodo, cum ueteris constituti sufficienter
hoc forma praescriberet, nec opus fuit ut haec facienda Orientis
episcopis intimaret, quos et expulsione catholicorum, quae
agebantur in causa fidei, non ignorasse manifestum est et ὁ
71 communicando haereticis subrogatis facto tali consensisse. non
dubium est etiam, cum externae communionis effectis nec
potuisse nec debuisse sedis apostolicae scita tractari. ecce
agnouerunt in eorum professione, qui constantissime perdu-
rarunt, quid fidei communionique catholicae deberetur. ecce
agnouerunt, quemadmodum a talibus recedendo, immo talibus
contraria moliendo, a fide et communione catholica deuiarit
72 Àcacius seque pariter cum eodem errori subdiderint. ecce
agnouerunt, quam iustis ex causis pro fide et communione
eatholiea atque apostolica, cui et illi qui in ea perstiterant 1:5
congruebant et hi qui perstantibus obuiabant ab eadem doce-
bantur alieni, sedis apostolicae auctoritate sit remotus Acacius
(ad cuius praecipue uocatus examen uel uenire uel mittere
non curauit, ut se de his omnibus, si confidebat, absolueret)
eiusque pariter quicumque complices extiterunt, atque ab illa 30
merito cum his communione discretus, a qua se ipse primum
eum suis consortibus catholicis pontificibus discrepando co-

μ᾿

0

1 demouit BZ 2 ueteri constitutioni B 8. hoc forma A!, plerique
codd. Z et, nisi quod hoc omissum inter columnas addidit, V: hoc
firma B, haec forma 443, forma haec E perscriberet A (cf. Z) fa.
cienda BZ: cienda V, scienda .A et V man. 2, scribenda E 4 quos
et BZA: quod et VE, quos ex Thiel expulsione sine cathol. B
5 causam α' est VRA: sit B et (excepto codice à) Z οἷ communi-
cando .. consensise (!) non dubium est £n superiore marg. add. V man. 2
7 est.om. B 9 perdurarunt BZ: perdurarint VEA 10 quid BZA:
quod VR communi quae catholici B 11 quemammodum V ἃ om. VB
recedendum B 12contraria BZA: contra ΡῈ molliendo B deuiaret B
13 subdiderit B 15 qui (pro cui) B perstiterant ΚΣ: persisterunt B,
constiterant AKA 16 hi V: hii Z, illi ZA, om. B qui stantibus B
17 accacius V 18 ad om. αὶ 19 utiut Υ si BAR man. 2: om. VR
man. 1 | 20 compleces B

Θ

Epist. ΧΟΥ͂ 70--- 75. | 395

gnoscitur separasse, iureque sententiam ille damnationis excepit
ceteris consortibus promulgandam, qui solus pro omnibus suis
consortibus in communionem se recidisse perfidiae ad aposto-
licam Sedem missis litteris est professus. cui Ácacio si con-73
municauerant Orientales episcopi antequam huc referret, pari
utique reatu sine dubio probabantur inuolui iureque per illum
transgressionis sententiam susceperunt tamquam. facti cum
eodem communionis externae, qui utique non consuli tàmquam
nostrae communionis homines iam deberent sed tamquam in
contrario positi consortio refutari; si uero non communica-
uerant antequam Acacius huc referret, et communicantem
notare debuerant et ipsi de eodem potius huc referre atque
apostolicae sedis uigore pereulsum merito comprobare cumque
ea Sede apostolica- tantisque illis catholicis pontificibus magis
tenere concordiam. sed quia ab illorum societate desciuerant 74
et eorum successoribus communicare delegerant, ideo cum sede
apostolica minime congruebant; quia in sortem reciderant
praeuaricatoris Acacii et illius se sine dubio peruidebant
sententia consequenter adstringi, ob hoc eum uideri nolebant
esse damnatum, quia se cognoscebant in eadem praeuarieati-
one damnatos, in qua hodieque manere persistunt. sed sicut 75

1 rapparasse B sententiam damnationis illius B 2 ceteris con-
sortibus BZA: ceteris consortibus cum suis consortibus XA eft, nist quod
werba cum suis consortibus promulgandam qui solus pro omnibus suis
consortibus a manu 1 omissa in superiore margine add. man. 2, V
8 recedisse B perfidiae ex perfide corr. V man. 2, sue perfidie 4
ad om. B D orientalis B anteq. nunc referret quare B 6 pro-
bantur B, probabuntur AKA 71 susciperunt B — 8 consultam quam Τ΄,
corr. man. 2 9 homines add. V man. 2 10 positi BZ: positi in VRA
confurtiuo B 11 huc VBZA: adhuc 2 man. 1, id huc man. 2 ref-
ferret et communicatem B 12 haec B percussum B. .14 ea VZ:
om. BRA 15 tenere in marg. add. V man. 2 illorum consortio disci-
uerant B desiuerant 4 17 menime B reciderunt B 18 praeuarica-
cionis B et om. 2 seom.R praeuidebant E man. 2 19 sen-
tencià B post sententia add. se man. 2 adstrengi B 20 praeua-
rone B 21 hodie que B, hodie A . quod (pro sed) R

900 Gelasius I. ad episcopos Dardaniae

hi simili conditione constrieti complicem suum non possunt
iudicare non iure damnatum neque rei reum possunt conpe-
tenter absoluere, sic illo iuste praeuarieatore damnato ipsi
quoque pari iacent damnatione prostrati neque nisi resipiscentes
inde poterunt prorsus absolui, quia sicut per unum scribentem
eorum omnium uulgata transgressio est, qui in eandem per-
fidiae reciderant aetionem, sic in uno eodemque, qui pro
omnibus scripserat uel scribendo omnium prodiderat uoluntates,
transgressione punita pariter quoque cum eodem uel in eodem

76est complicum transgressio punita cunctorum. ^ quae tamen

Sententia in Ácacium destinata etsi nomine tantummodo
praesulis apostolici, cuius erat utique potestatis, legitime
probatur esse deprompta, praecipue cum secrete dirigenda
uideretur, ne custodiis ubique praetentis dispositio salutaris
quibuslibet diffieultatibus impedita necessarium habere non
posset effectum, tamen, quia orthodexis ubique deiectis et
haereticis tantummodo eorumque consortibus iam relictis in
Oriente catholici pontifices aut residui omnino non essent aut
nullam gererent libertatem, plurimorum in Italia catholicorum
congregatio sacerdotum rationabiliter in Acacium sententiam

1 hi V, hii RAV man. 2, hi uel hii Z: in B condictione V,
conditio (-ne add. man. 2) R perstricti 8 non supra lim.
add. V man. 2 2 rei om. A 9 ille iustae B ipsi E.A et ez
ipso corr. V: isti BZ 4 parem B postr. qui nisi B 5 unde V
poterant 4 6 transgressio e V —— eadem B 7 recederant actionum B
sic uno B un!///leilllIdemque (eras. utroque loco i ut ud.) ER ὃ oibus V
scripserit B prodiderat ras. ex prodiderant KR uoluntate B, uolun-
tatem RA 99. transgressione . . pariter bis scriptum priore loco del. V
eadem B 10 es B transgrassio V — cunctorum. quae ad instructionem
uestrae dilectionis satis abundeque sufficere iudicamus (iudicauimus .A)
quamuis eadem latius si dominus concesserit facultatem studeamus ex-
ponere quatenus et fidelium quisque cognoscat nihil apostolicam sedem
quod absit praepropere (postponere .4) censuisse. quae tamen ZA;
cf. ὃ 80 11 destinatam B 13 depromta V, depromptam B
deprompta esse írsp. RA secreta A, secretim BZ 14 nec B
16 possit B qui B 17 relectis B 17 sq. moriente (pro in oriente) V
19 generent B |

5

[93

20

10

18

40

tó
e

Epist. XOV 75—179. — — 397

cognouit fuisse prolatam. quae congregatio facta pontificum 77
non contra Caleedonensem, non tamquam noua synodus contra
ueterem primamque conuenit sed potius secundum tenorem
ueteris constituti particeps apostolicae exsecutionis effecta est,
ut satis appareat ecclesiam catholicam sedemque apostolicam,
quia alibi iam omnino non posset, ubi potuit et cum quibus
potuit nihil penitus omisisse, quod ad fraternum pertineret
pro intemerata fide et sincera conmunione tractatum.

Quae cum uniuersa nouerint qui uidentur orientalibus 78
ecclesiis nunc praeesse, propterea Christianam reparari legitima
curatione refugiunt unitatem, quia occasionem dissensionis
huius suis ambitionibus suffragantem deponere iam recusant,
qua sine auctoritate sedis apostolicae omnium ecclesiarum
passim iura confündant, magis eligentes in errore persistere
quam praesumptionum suarum perdere facultatem, plus usur-
pationum suarum licentiam diligentes quam diuini iudicii
tenentes corde respectum. in quo necesse est, uelint nolint, 79
tam de fidei communionisque catholicae atque apostolieae
sinceritate neglecta quam de paternis canonibus euidenter
inruptis recipiant quod merentur, nisi, dum hic tempus
admittit, haec damnationis aeternae pericula correctis mentibus
studeant declinare, ut possint non tales permanere, quibus
insolubilis est lata sententia, sed a talibus recedentes ab
eadem sententia non teneri. quae sicut in errore durantibus
numquam soluenda praefixa est. sic ab his erit aliena, qui
extiterint puniendae prauitatis inmunes.

2 notam quam B 3 ueterum B 9 ut om. B sappareat B
ecefà V 6θ quia ex quà corr. V — non supra lin. add. V possit B
7 potuit et nihil B .omississe B 8 temerata B fide B: om. VRA

9 uniuersi E man. 2 uidenter B 11 qui B discensionis E
13 qua sine VE man. 1, quasi ne B: quia sine AR man. 2. 14 passim
ecclesiarum trsp. B confundunt RA elegentes in eorum B

là praesuptionum V urpationum V 17 uellint nollint Β 18 atque
apostolicae B: om. VERA 19 quae de B 20 insuptis B. hic VAR
man. 1: hec E man. 2, id B tempus ut admittit Β 21 aeterna B
22 studia B 29 insolubile lata sit sententia A sed ut talis bus
recidentes B — 25 quae B 26 inmunis B

998 Gelasius I. ad Honorium episcopum

80 Haec uero ad instructionem uestrae dilectionis satis abun-
deque sufficere iudicamus, quamuis eadem latius, si dominus
concesserit facultatem, studeamus exponere, quatenus et
fidelium quisque cognoscat nihil apostolicam sedem, quod
absit, praepropere censuisse et non habere, quod iuste possit s

810pponere, peruersa doceatur improbitas. recte autem faciet
uestra dilectio, ut ista quae scribimus pariter et catholicis et
contraria sapientibus innotescant, quo et sanis necessaria
firmitas et male sanis conpetens medicina praebeatur. Dat.
Kal. Febr. «post» cons. Uiatoris u. c. 10

(96.)
EPISTOLA GELASII PAPAE AD HONORIUM EPISCOPUM.

DILECTISSINO FRATRI HONORIO GELASIUS. Miramur dilectionem
tuam fuisse miratam curam sedis apostolicae, quae more
maiorum cunctis per mundum debetur ecclesiis, pro uestrae i5
quoque regionis fide fuisse sollicitam, cumque ad eam perlatum
esset, quod quidam per Dalmatias integritatem catholicam
uitiare niterentur et diuinis humanisque legibus ante damnatum

] baec uero eic. usque ad finem om. RA — subundeque B 2 quam-
uis inter columnas. add. V man. 3 8 quatinus V 4 fideliu V
quis B 5 praeprope recens fuisse V 6 rectae B faciat B 7 ut B:
et V scripsimus B pariter a cath. V — 8 innotiscant B: innoce-
scat V 9. firmitas ex firmatas corr. V et insanis comp. B tribu-
atur B Dat. Kal Febr. «post.» cons. Uiatoris ἃ. c. scripsi: DAT XL
(pro xD) rkBR coxa viaronrs vo V, dat. X K. (v. e. Kal) cons. Uiatoris
u. c. o?, data Calend. Febr. Uictore ἃ. c. cons. Car., data Calendis
Februarii consulatu Uiatoris ἃ. c. Ttel contra usitatum. adferendé con-
sulis morem; Data mr id maias p Ls. uiatore. uc. consule B, quae tem-
poris nola utrum graue witium contraxerit an. forle ad aliam quandam
epistulam pertinens errore huc inrepserit, ego quidem non diiudicauwerim.
cerle p Ls. hic quoque ^il aliud. uidetur. significare 'quam post. cons.;
litterüám enim C in. hisce subscriptionibus ἐδ, qui scripsit codicem, saepius
sta, pinxit, ut. litterae 1, simillima sit.

96. Dat. haud ita multo post ep. 98. | Edd. Car. I? 435; Collect.
Concil.; BTA I 279; Thel 324; nil nisi $$ 1—2 Bar. ad a. 493, 25.
12 1NcIP zPLA V 15 malorum V, corr. o? 17 esset o: esse et V
18 uitia reniterentur V, corr. o?

e

10

15

25

Epist. XCV 80 — XCVI 4. 399

Pelagianae pestilentiae denuo uirus inferre, non putauerimus
ullatenus differendum, quominus haec diligentius inquirentes
aut, si fortasse subrepserant, de proximo sanarentur aut an-
xietatem nostram, si falsa probarentur iactata, releuarent,
aestimantes melius nos uideri impatientius talia uestigare
uoluisse quam crescere dissimulando perniciem: neque enim
uel silentio premere causas huiusmodi uel differendo fouere -
deberemus, cum dicente magistro gentium sollicitudine
non pigri atque iterum qui praeest in sollicitudine
reos procul dubio nos, nisi continuo quaereremus, etiamsi
inaniter essent uulgata, conuincerent, nec interesset, per quos
ad aures nostras eadem peruenissent, dum «quibuscumque
quo»modolibet ista referentibus, postquam nostram conscien-
tiam penetrarant, in his ueraciter indagandis pastorales ex-
cubias esse non oportuerit neglegentes, quatenus uel e uesti-
gio posset lupis inhiantibus obuiari uel nullis existentibus
feris ouium custodia secura persisteret. 80 his, qui essent
Chloes, Corinthiorum se dissensiones agnouisse testatur apo-
stolus confestimque scribere non omittit, ut uel nascentibus
iurgiis pius medicator occurreret uel de eorum comperta mox
incolumitate gauderet. quod nos quoque litteris, quae super
hac parte directae sunt, indicasse reminiscimur, ut scilicet
aut inrepentibus obsisteremus insaniis aut, si nihil horum
penitus accidisset, de catholicae ueritatis integritate laetaremur
quapropter non solum dilectio tua nostra non debet uigilantia
permoueri sed praesentis adloquii salutatione percepta nobiseum

8 Rom. 12,11 9 Rom. 12,8 18 cf. Cor, I 1, 11

1 putauerimus per anacoluthiam Gelasius, quasi antea. dixisset fuiase
miratam quod cura ..fuerit sollicita 2. sententia requiritur aut inquire-
rentur «ut? aut .. sanarentur. . releuarent aut inquirentes aut..sana-
remus ..releuaremus, sed fortasse etiam hic anacoluthia statwenda est
4 falso Bar. 5 inuestigare Bar. 11 essent o?: cessent V interest
Bar. 19 dum Qquibuscumque quo»modolibet scripsi: dum modolibet V,
duminodo Kquibus?libet p?, dum,«quo^modolibet Bar. 14 penetrarent o
15 oportuerint V, corr. p? 106 inhientibus V, corr. Car. 18 cloes V
sedis sensiones aggnouisse V |

400 Gelasii I. dieta aduersus Pelagianam haeresim

potius industriam propriae sociare sollertiae, quatenus uel, si
temptata sunt talia, protinus ceorrigantur, uel, ne qualibet
obreptione temptentur, attentius praecauendo subintrare non
ualeant. de quibus autem hi, quos tua caritas destinauit,
plenius instrui uoluerint, sequentes tituli cum suis responsi-
onibus intimabunt. et quoniam se his adquiescere praefati
eatenus sunt professi, ut eadem se et primitus tenuisse
firmarent sed a nonnullis in quaestionem uocata uellent mani-
festius expediri, studuimus, quantum inter occupationes fleri
potuit, quae nos minime respirare patiuntur, largiente domino
sequentes paterna uestigia, quae de talibus accepimus, non
silere. quam regulam sobrie sentiendi quisquis fideli corde
sectatur, inter orthodoxos merito debeat aestimari; quisquis
uero putauerit abnuendam, ab apostolicis sese non ambigat
| exulare doctrinis. certe si quid est, quod ualeat animum per-
mouere, fraternitas tua consulere fiducialiter non omittat, ut
domini gratia ministrante totius discutiat obscuritatis ambiguum
fraterna conlatio.

(91.
EIUSDEM DICTA ADUERSUS PELAGIANAM HAERESIM.

De Pelagianis quidem sensibus blasphemiisque sacrilegis et
apud maiores nostros tam diuinis quam humanis legibus iusta
discussione damnatis nimis est copiosa materia, quia et
illorum est multiplex perniciosa peruersitas eoque nocentior,
quo uerisimilitudinis colore subtilior, quam de ipsius humani
generis principe prauo funestoque commento non rite concep-

lsiscripsi: siue V 2sinto post ne inepte interpunzit Thiel — 4 hi
scripsi:hii V,iio 5 4si» plenius Car. — sequentes] re wera non sequuntur
8 ἃ nonnullis scrépsi: anull: (— anonullis) V, an ullis (— ante ullis) a, unde

ante ullius Car. 11 quae de talibus accepimus scripsi: q de talibus qua
cepuomus V, de talibus quae coepimus Car., de talibus quae accepimus
Thiel 14 abnuenda V, corr. Thiet — 18 conlatio xeu V

91. Edd. Cav. I? 351; Collect. Concil ; Thiel 571. 20 rNcIPIT
ΕἸΥΒΡΕ V. rPELAIANAM ERESI V 22 nros V 928 dapnatis V 95 colere
V, corr. o?

Ld

0

| d

ὅ

Epist. XCVI 6 — XCVII 4. 401

iam rerum consequentium mendaciis texuerunt (necesse est
enim, ut qui a principio deuiarit, ab integro tramite uagus
ubique progrediens, quanto se currere fortius putet, tanto
plus erret), et in his, ut competit, refutandis disputatio pro-
5lixa debeat adhiberi, quoniam quidem perfectae medicinae
mos est originem uel intellegere prius uel reserare morborum
eisque patefactis medellam eonficere congruentem. quae cuneta, 2
si dominus uitam facultatemque tribuerit, in quantum caelesti
rore uegetati ualebimus, alias molibimur explicare: nune
19 autem hune articulum, qui quosdam mouere perhibetur, suf-
ficienter interim. duximus explicandum, ut eodem conuenienter
inspecto, quid in ceteris cauere iam debeant, domino deo nostro
praestante perpendant.
Aestimant igitur quidam in hac uita hac posse quemquam 3
15 perfectione consistere, ut nullis prorsus fragilitatis humanae
pulsetur affectibus nec corporeis exagitetur inlecebris. quod
quisque si propriis uiribus suaeque proposito uoluntatis exi-
stimat adipisci, semet ipsum seducit et ueritas in eo non est;
nam si in ipsis primis hominibus, dum sua nimium felicitate
30 confidunt et tantam dei gratiam in uacuum recipientes, non
orando (quod utique nusquam fecisse referuntur) nec de
perceptis gratias referendo nec, ut eadem intemerata durarent,
suppliciter implorando, incolomes constare nequiuerunt, quanto
magis post praeuaricationis ruiuam, quam mala sui confidentia
ss Creutorem mullatenus inquirendo letaliter inciderunt, absque
diuino munere suis uiribus uel aegri perstare nom possunt,
sine quo nec integri persistere ualuerunt? sin uero quisquam 4
non possibilitate facultatis humanae sed per diuinam gratiam

18 cf. Ioh. I 1, 8

A'reputandis V, corr. ρὲ — 5 debeat per anacoluthiam quasi p. 400, 23
praecessisset cum, mon quia 7 cunctas V 9 moliemur Car. 12 quod V,
correri l6 exigitetur V, corr.o — 90 fort. recipiunt — 24 dn» quam οὗ
26 perstare Tel e schedis Cowstantii: uel stare V 88 sed οἷ:
sede V

XXXV. 26

402 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

hoc asserat in hac uita de quibuslibet sanctis posse conferri,
bene quidem facit de dono dei, (cui» cuncta possibilia sunt,
talia confidenter opinari et sperare fideliter, sed utrum aliqui
tales extiterint, qui usque ad hanc perfectionem uitae prae-
Sentis accederent, sicut nusquam euidenter astruitur, sic nos
facile uel firmare uel impugnare non conuenit magisque
sobrium est ex ipsorum uocibus prophetarum apostolorumque
sanctorum, quatenus huius uitae profectum metiri debeamus,
agnoscere, quibus utique in hoc mundo. quantum ad sanetae
uitae pertinet institutum, nihil excellentius uel fuisse uel esse 10
manifestum est. qui etiamsi copiosiore dei munere uel raris
omnino uel minimis humanae conditionis passionibus impetiti
sunt et afluentiore dei gratia mortalitatis uitia facile supera-
runt, non usque adeo tamen expertes eorum se fuisse testantur,
ut scilicet illius «im »maculati agni sit proprium nullum prorsus 15
habuisse peccatum nec non soli uideatur esse deputandum,, si
alius quilibet sanctus expers delicti fuisse credatur. content
simus ergo professione sanctorum et quid de se ipsi magis
pronuntient audiamus quam, quid uel temere cogitandum sit
uel nostris opinionibus uentilandum, sine certa auctoritate 30
Sectlemur. cur autem, cum deus omnipotens post mysterium
reparationis humanae etiam id homini conferre potuerit, ut ab
omnibus omnino uitiis esset inmunis, maluerit fideles suos
saluos fieri et expectare perfectae beatitudinis firmitatem, ut
quod sperando desideramus, rebus possimus adipisci, censu- 36
eritque nunc perficere in infirmitate uirtutem quam remotis
infirmitatibus humanam conditionem nulla sinere languoris
exagitatione pulsari: quantum dominus ministrarit, ut. conpetit,

26 Cor. II 12, 9

1 de del. Car. — 2 de V: nam Car. cui inserui — 8 aliquis V,
corr. p 7? propharum V, corr. o 8 mentiri V, corr. o 10 per-
tinet οἷ; pertinet et V 12. minimus V, corr. ?? humane V, corr. o?
18 affluentiore uulgo 15 maculati V, corr. o 16 nec scripsi: ne V
22 id o: ad V 26 censuerit que V 27 condictionem V, corr. a
sineret V, correxi

10

15

85

Epist. XCVII 4—9. 403

disseretur. €sceriptur»arum testificationibus, contra quarum teno-
rem nihil est temere profitendum, super his sensibus erudiri
constat in ipso primo homine Christum et ecclesiam figuratam
beato Paulo apostolo nos docente, cum de foedere saneti coniugii
loqueretur sacramentum hoc inquiens magnum est:
ego autem dico in Christo et in ecclesia. itaque iam
inde, sanctorum quisque processit, in Mhuius sacramenti
fipuratione censetus est et hoc mysterium omnes sancti ab
Abel suis sacrificiis actionibusque gesserunt. in Christo ergo
et in ecclesia, in qua utique generaliter praecondita est
remissio peccatorum, fideles quique deo sanctique uixerunt et
.que ad legis tempora per Moysen datae certis sunt saeri-
ficiis in huius mysterii uirtute purgati. quapropter si eguerunt
omnes mysticis immolationibus incessabiliter expiari, non
dubium est uitiis humanae conditionis fuisse pulsatos, a
quibus eos per illa remedia futuri sacramenti necessarium
esset incessanter absolui. jam uero legis tempore neminem
fuisse sanctorum, qui non hostiam obtulerit pro peccato;
lectio ueneranda testatur in tantum, ut etiam pontifices 816
apud deum causas agerent populi tunc fidelis, ut ipsi quoque
pro suis delictis hostias immolarent, passimque uniuersi
prophetae proclament peccatis suis ueniam postulantes. inde
est, quod sanctus Iob dicit: nemo mundus a sorde, nec
infans, cuius est unius diei uita super terram,
idemque alibi: astra non sunt munda in eonspectu
tuo. prophetae quoque Dauid de generalitate sanctorum certa
definitio prolata cognoscitur, qua ait: ne intres in iudi-

9 Ephes. 5, 32 19 cf. Hebr. 5, 3 28 Iob 14, 4 sq. (LXX)
25 Iob 15, 15 27 Psalm. 142, 2

1 interpunzi post disseretur sustulique interpunctionem 2 post erudiri;
Thielius pro sua artem criticam factitandi ratione et αἱ (402, 28) et
disseretur eicienda putat —— scripturarum o?: arum V, harum o 2 est
temereo?: extremere V 7 inde qut» Car. — quisque — quisquis, cf. Indicem
8 censitus o 19 data e certi V, corr. ὁ 14 mystici V, corr. o
15 humane V 17 esse V, corr. o nemine V, corr.o 27 quae Car.

26"

404 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

cium eum s8eruo tuo, quoniam «non» iustificabitur
in conspectu tuo o:unis uiuens; ubi utique neminem
prorsus hominum disereuisse perspicitur, sicut idem planius
hoc ipsum loquens manifestiusque declarat: dixi 'pronun-
tiabo aduersum me iniustitiam meam domino' et
tu remisisti impietatem cordis mei. pro hac orabit
ad te omnis sanctus in tempore oportuno, qui
utique T non poterat non solum sub lege sanctos esse sed
in futura dei gratia eminentioris propositi post futuros; unde
quod ait in tempore opportuno, non sine rerum uentu-
rarum cognitione subiunxit. et in oratione sua sapientissimus
Salomon: non est homo, qui non peccauit, et item ipse:
quis gloriabitur castum se habere coraut mundum

1086 esse a peccato? sed ne putentur illorum temporum

sancti ab hac impassibilitate forsitan excipiendi, quoniam
«non» concessis a deo coniugibus utebantur (quamuis et
beatus Helias passibilis fuisse memoretur, quemadmodum
consequentia declarabunt, et sanctus propheta Danihel non
solum pro populi sed etiam pro suis peccatis perhibeatur
orasse, sieut ipse dicit: cum orarem et confiterer
peccata mea et peccata populi mei domino deo
meo), tandem ueniamus ad beatos apostolos et dicat beatus
ile Iacobus, qui eum omnes utique iusti essent apostoli,
proprie atque speciatim iusti uiri praerogatiuam legitur adse-
cutus: beatus uir, qui suffert temptationem, quia
cum probatus fuerit, accipiet coronam uitae,
quam repromisit deus diligentibus se, et item post

.4 Psalm. 81, 5 sq. 12 Eccl. 7, 21 18 Prou. 20, 9
20 Dan. 9, 20 24 cf. Clem. Alexandr. (Hypotyp. VI et VII) apud
Euseb. h. e. II 1, 8 et 5; Hegesipp. (Hypomn. 5) apud Euseb. II 23,
4 sqq.; Hieronym. de uiris illustr. 2 25 Iac. 1, 12

1 non add. ο 3 eidem V, corr. p? 6 impietate V, corr. o — orauit V,
corr. Car. ὃ fort. non putare» non poterat ^ sanctus o? 9 futurus o!
11 «wuwlgo non interpunxerunt post subiurixit 18 qui V, corr. o
aut ez autem V | 16 non addidi 19 prohibeatur V, corr. o 25 tempta-
tione V, corr. o |

0

οι

10

15

80

25

Epist. XCVII 10—12. 405

pauluum: unusquisque autem temptatur a coneu-
piscentia sua abstractus et inlectus; dein concu-
piscentia cum conceperit, parit peccatum, pec-
catum uero cum consummatum fuerit generat
mortem, et item idem: in multis enim offendimus
omnes, idemque secutus adiunxit: et Helias homo erat
similis nobis passibilis. dicat beatus Petrus apostolus:
earissimi, rogo, ut quasi incolae et aduenae .
abstineatis uosa corporalibus uoluptatibus, quae
militant aduersum animam, et item: nolite mirari
ad feruorem, qui ad temptationem uobis fit, quasi
noui aliquid uobis contingat; item postea: sobrii
estote «οὔ» uigilate, quia aduersarius uester
diabolusquasi leo fremens circuit quaerens, quem
deuoret; cui resistite in fide scientes easdem
passiones in omni, quae estin mundo, fraternitate
uestra fieri, a qua fraternitate nimirum se ipgi fidelium
Saepe cunctorum fratres adnuntiant nec suam . probantur

disereuisse personam. dicat beatus Iohannes euangelista, ille 12

qui in pectore discubuit saluatoris: si dixerimus, quia
peccatum non habemus, nosmet ipsos seducimus,
quia ueritas in nobis non est; quod.si confessi
fuerimus delicta nostra, fidelis est et iustus; qui
dimittat nobis peccata et mundet nos ab omni
iniquitate; item: quod si dixerimus, quia non pec-
cauimus, mendacem faciemus eum et uerbum eius
non erit in nobis. dicat idem: haec scribo uobis, ut
non peccetis; sed si quis peccauerit, aduocatum

1Iac. 1, 14 sq. 5 Iac. 8, 2 6 Iac. 5, 1? 8 Petr. I 2, 11
10 Petr. I 4, 12 12 Petr. I 5, 8 sq. 20 cf. Ioh. 18, 28; 21, 20
Ioh. I 1, 8 sq. 25 Ioh. 1 1, 10. 27 Ioh. I 2, 1—2

2 deinde Car. cum Vulgata 4 consumatum V 6 ideque V
10 aduersus Car. cum Vulg. 18 et add. Car. iuxta Vwlgatam . qui V,
corr. o 16 mundos V, corr. o. 18 frs V 19 «apostolus et^ euang.
Car. 21 sedicimus V, corr. o 28 nra V esto: e V

406 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

habemus apud patrem iustum, et ipse propitiatio
peecatorum nostrorum, non tantum nostrorum
BSed et totius mundi; item ipse: omne, quod in mundo
est, concupiscentia carnis est et concupiscentia
oculorum et ambitio saeculi, quae non est a patre
Sed ex mundo est; et mundus transit et concupi-
scentia eius, qui autem fecerit uoluntatem domini,

189manet in aeternum. ueniat minimus apostolorum sed

uas electionis dei, ueniat magister gentium Paulus, praedi-
cator diuinae gratiae singularis et mysterii caelestis copiosus
expositor, ille qui uerba ineffabilia, siue in corpore siue extra
corpus nesciens, in tertium caelum leuatus audiuit, qui tanta
gratia redundauit, ut cum omnium esset postremus, plus
omnibus laboraret, et quid non solum fidelibus insinuet super
hac parte sentire sed etiam quid de 86 ipso pronuntiet,
liberae ueritatis doctor adnuntiet. et quoniam longum est
cuncta, quae ad hanc causam pertinent, dicta reuoluere,
ponantur pauca de multis, ex quibus nobis sufficientissime
demonstretur magis nos cum Paulo debere infirmari, ut
habitet Christus in nobis, quam quolibet aliter sentiente quam
Paulus fortes uideri et iam uelut, quod absit, Christi remediis

14non egere. ait ergo: scio enim, quia non habitat in

me, hoc est in carne mea, bonum; nam uelle adiacet
mihi, perficere autem bonum non inuenio. non
enim quod uolo bonum, hoc facio, sed quod nolo
malum, hoc ago; si autem, quod nolo, illud facio,
non ego operor illud, sed quod habitat in me

8 Ioh. I 2, 16 856. 8 sq. cf. Cor. I 15, 9; Act. 9, 15 9 sq. cf.
Tim. I 2, 7 (II 1, 11) 11 sq. cf. Cor. I1 12, 2 sqq. 18 cf. Cor. I 15, 10
19 cf. Cor. II 12, 9 22 Rom. 7, 18—20

7 dni V 14 quid o: qui V, quo seruato insinuet «quid? s. h. p. sen-
tiret interpolawutt. Car. 16 liberae scripsi: liberare V, libere Car,
19 deuere V — 20€4cum? quolibet Car. — 21 et iam scripsi: etiam V
et Car,

1

1

e

e

Q

e

Epist. XCVII 183—106. 407

peccatum. item: condelector enim legi dei secun-
dum interiorem hominem, uideo autem aliam
legem in membris meis repugnantem legi mentis
meae ac captiuum me ducentem in lege peccati,

quae est in membris meis. miser ego homo, quis

me liberabit de corpore mortis huius? gratia dei
per Iesum Christum dominum nostrum. quare se
igitur miserum hominem appellat, quare se gaudet per Christi
gratiam de mortis corpore liberari, si nullis affectibus humanae
miseriae pulsabatur, si nullis infestabatur, ex quibus libera-
retur, incursibus? item idem: caro concupiscit aduersus
Spiritum et spiritus aduersus carnem; haec enim
inuicem aduersantur sibi, ut non, quae uultis,
illa faciatis; non enim, quae uult, spiritus perficit, ne de
perfectione superbiat. et item: non perficit caro, quae
uult, ut sic humanae conditionis admoneat, ne tamen usque-
quaque propositum fidele demergat.

Ac ne forsitan, ut solent quidam uanis opinionibus arbitrari,
quod haec beatus apostolus Paulus sub alterius nescio cuius
persona pronuntiet quam de se ipso fateatur, quamuis nihil
ille tale ualeat prorsus ostendi atque cum ait: miser ego
homo, quis meliberabit de corpore mortis? gratia
dei per Iesum Christum, tam gentilis quam Iudaei
remota probetur esse persona, audiamus tamem hune alibi
quasi sese manu propria designantem ac semet ipsum specialiter
indieantem: ego ipse mente seruio legi dei, carne

1 Rom. 7, 9—95 11 Gal. 5, 17 15 Rom. 7,15 21 Rom.
ἡ, 94 sq. 26 Rom. 7, 25

9 repugnante V, corr. o 9 nullus V, corr. o 11 aduer-
sum V, corr. cod. Angelic. $uxta Vulgatam 16 nec mavult Thiel,
temere 18 ac ne forsitan] ex eo qwod sequilur arbitrari supple
arbitreris — 21 atque scripsi: tamen V, ita ut Thiel — 22 liberauit V,
corr. ρ mortis «huius? Labb. secundum Vulgatam 25 sese o?:
esse V

15

408 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

autemlegi peccati, et item de se ipso: castigo corpus
meum et seruituti redigo, ne, qui aliis praedico,
ipse reprobus efficiar. quis igitur non aduertat, quid
interesse potuerit, quod membra sua castigando refrenaret,
ne reprobus existeret, si nullis talibus stimulis pulsaretur, s
quos neglegendo et non corporis sui castigatione subigendo
reprobus esse potuisset?

17 Quapropter cum haec et apostoli de semet ipsis professi
fuisse monstrentur, — qui etiamsi ista minime prodidissent,
procul dubio tamen omnes orationem dominicam et neces- 10
sario praedicarent et ueraci corde proferrent, qua cotidie
supplicantes dimitti sibi sua debita postularent et, ne iu
lemptationem inducerentur, orasse et, ut a malo liberarentur,

l8suppliciter implorasse doceantur. propter quod etiam beatus
Iohaunes apostolus, quod supra iam dictum est, intellegitur
edidisse dicens: si dixerimus nos peccatum non habere,
mendacem faciemus.eum, Christum scilicet, qui hanc
orandi formam suis discipulis non dedisset, in qua uel coti-
dianiS debitis relaxatio proueniret et, in temptationem «ne»
reciderent, implorarent uel, ut a malo liberarentur, exposce- so
rent, si nihil esset omnino, quo aut debitum praegrauaret
minime relaxatum aut temptatio posset inferri peccati, aut

19nulum, a quo liberarentur, malum prorsus existeret. sic
autem quosdam mouet subripiens inlusio dormientium, quasi
non grauior aestimata sit concupiscentia uigilantum. quam- ss
uis enim et insolentia corporalis frequentius refrenanda sit
uel castigatione ieiunii uel ciborum frugalitate sumptorum,
ne materia praebeatur humanis sensibus fantasticae uoluptatis

[91

1 Cor. 19, 27 12 cf. Matth. 6, 12 sq. 16 Ioh. I 1, 10

1 ipsum V, corr. ὁ et in seruitutem Car. cwn Vulgata 8 qua-
propter ... monstrentur] apodosts non statim sequitur sed per anacoluthiam
quandam demum ὃ 21 14 quid Thiel in fine paragraphi ponens inter-
rogationis signum 18 non dedisset scrípsi: condidisset V cotidiani
debitis V, correxi: cotidiani debiti o 19 in temptationem «ne» Hartel:
in temptationem V:«ne»in tempt. o? 2420 recciderent V 21] quo V:
quod Car. 22 inferre V, corr. Car. 425 vigilantium o

25

Epist. XCVII 17—22. 409

jmaginatione fallendis, uel magnis hoc de miseratione diuina
sit precibus implorandum, ut ab inlecebrosis uisionibus sopitae
mentes reddantur immunes: tamen, siue haee incontinenter
agentibus siue uiuentibus continenter eueniant, certe, si quis
est, minor reatus est nescientum quam earnalis operis appetitu
palam aperteque cupientium. denique licet non paruo dei
munere potiatur, quisquis aut nullis talibus, si.fieri potest,
aut perraris pulsatur insidiis, nusquam legimus in culpam
uocari fantasmata somniorum. sed plane ipsius domini uoce20
non ignoramus esse depromptum, quod quisque mulierem.
uiderit ad concupiscendum, eandem sit in suo corde moechatus,
ubi consequenter reatum subesse non dubium est ideoque
tam iugi supplicatione quam elemosinis ceterisque bonis
actionibus expiandum est. non enim uacat, quod dictum est,
omnia per elemosinam posse mundari, cum ait dominus, dum
de internis externisque figuraliter purificationibus loqueretur:
uerumtamen quod superest, date elemosinam et
ecce omnia munda sunt uobis, sed etiam illud, quod
caritas cooperiat multitudinem peccatorum, ut
scilicet quiequid insinceritate corporis et mentis adtrahitur,
rationalis pietatis opere deleatur. de beatis autem, sicut supra 21
jam diximus, apostolis tantum debemus nosse, quae ipsi de
sua conuersatione sentiri propriis uocibus ediderunt; quae
uero tacita sunt ab eis, nulla nobis relinquetur licentia per-
scrutandi.

Sed iam diligentius uestigemus, eur nee post reparationem 22
quoque generis humani renouationemque naturae, quae fit per
baptismatis sacramentum, non solum haec uitia sublata non
fuerint sed ipsos etiam in magnae continentiae proposito

10 Matth. 5, 28. 17 Luc, 11, 41 19 Petr. 1 4, 8

3 mente mentes V, corr. ὦ 5 mescientium 5 9 domini supra
lin. add. V. 11 eandem Thiel cum Vulgata: quod eadem V — 18 iugii V,
corr.o — 15 et (cum Vulgata) 17 elemosinam o: elemosina V — 19 multi-
tudine V, corr. 5 20 in sinceritate V, corr. edit. reg. —26 nec scripsi:
hec V, om. Thiel

410 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

constitutos siue minus seu amplius, prout quisque gratia
diuina dispensante profecerit, tamen infestare non desinant,
eur relicta sint, contra quae mens religiosa pugnaret, et licet
iam saluati per fidem spem redemptionis acceperint,
adhuc tamen expectetur, sicut ait apostolus, redemptio
corporis nostri et, cum mysteriis caelestibus iam renatis
pignus sit adoptionis ingenitum, perficienda deinceps sustine-

23 atur adoptio, ut scilicet deficientibus isdem uitiis, contra quae

nobis in hoc tempore continua dimicatio est, ab hac necessitate
liberati, quod fide suscepimus, quod spe proposita sustinuimus,
ipsarum rerum desideratis affectibus adsequamur, quatenus
hac incursionum peste prorsus exuti tranquilla semper sancti-
fieatione uiuamus, quod in illa futura beatitudine promittitur
esse complendum, cum, sicut ait apostolus, corruptibile
hoe induerit incorruptionem et mortale hoc in-
duerit inmortalitatem atque animale corpus spiritalem
24sumpserit dignitatem. igitur dubium non est superbiam super
omne esse peccatum, quippe de qua scriptum est: initium
omnis peccati superbia. quod tantum malum est, ut
singula praue facta in hoc ipso, quia praua sunt, censeantur
esse damnanda solaque sit superbia, quae et in bene factis
periculosa doceatur. haec est, quae non tantum animal
rationale in terris positum constare non siuit sed angelicam
20 quoque deiecit infesta naturam. nam cum deus omnipotens,
qui fecit omnia bona ualde, cuncta suis modis et congruis
ordinibus instituta condiderit eaque propriis concesserit uel
manere uel proficere posse mensuris, hic rationabili creaturae
Subrepsit affectus, qui per id, quod decentius facta consisteret,
plus ei de propria dignitate confidere quam, sicut modus eius

4 Eph. 3,8 ὅ Rom. 8, 28. 14 Cor. I 15, ὅ8 18 Eccli, 10, 15
25 Gen. 1, 81

2 desinat V, corr. Car. 4 acceperimus Car. 9 demicatio V
15 incorruptione V, corr. o 17 supserit V . 19 superbia V, corr. o
quod tantum malum etc.] sententiam mutuatus est ab Augustino, de nat.
et grat. c. 31 (ed.? Maur. X 94) 206 ea quae V, corr. o

e

1

e

15

e

οι

80

Epist. XCVII 28— 28. 411

poscebat, de ipso conlatore dignitatis ingessit atque ita aliter
adpetendo sui culminis firmitatem, quam conpetens eius et
decens norma requireret, fecit eam praeter ordinem naturalem

eupiendo fastigium meriti potioris erumpere. qui excessus 26

utique sicut reatum intulit excedenti, sic iustitiam conditoris,
contra euius ordinem tendebatur, offendit.et, dum ab eo tenore
cessatur, quo solo proficeretur ad summi boni perenne con-
sortium, consequenter, qui ad eius stabilem participationem
peruenire non posset, defectus accessit, sicut creaturae
rationalis usibus congruebat. nam angelos ad profectum
conditos promerendae stabilitatis aeternae illa res indicat,
quoniam si sic facti essent, ut ulterius nihil egerent, nulla
pars eorum ullum potuisset habere defectum. non enim in
eis diuersam naturam fuisse dicendum est, ne ille, qui propria
noluntate prolapsus est, angelus exceusetur, si hoc illi non
suae proteruitatis ingessit arbitrium sed necessitas inditae

conditionis imposuisse uideatur. unde ergo beati et sublimes 27

angeli de perceptis grati piae deuotionis officio et non se
ipsos sed potius ipsis praeferendo conuenienter auctorem ad
eius perpetuitatem proficere prouehique meruerunt, inde isti,
qui reprobi sunt, de perceptis censequenter ingrati debitumque
dissimulantes obsequium seque ipsos magis quam, qui tantae
dignitatis substantiam condiderat, praeferre molientes οἱ
delectatione suae creationis inlecti a creatoris honore cessando,
quanto arroganter elati, tanto aeternitatis rectitudinem per
inreuerentiam non sequendo ab eius pariter et dignatione et
participatione retracti sunt et ab eo, quod sempiternum est,

recedentes in id, quod semper deficit, sunt reducti. ^ quod28

praestante deo nostro plenius alias confidimus exsequendum;
nunc interim, quantum praesenti negotio sufficit. haec illa
eausa est, hoc illud malum, per quod etiam sine uitio corporali
quadam spiritali fornicatione motus angelus a diuina, qua

4 perhenne V 12 fati V, corr. o 16 necessitas sin inditae V,
correxi: necessitas sibi inditae p? 19 ipsis scrépss: ipsi V — 20 prouehi
que V 26 dignatione T'Àiel: indignatione V — 82 angelicus V, corr. o

412 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

inlustrabatur, gratia et participatione delapsus est eoque modo
degener factus ac de caelesti sede pro hac sui decoloratione
seclusus secundae conditionis imaginem dei per inuidiam
flammatus euertit. isdem motibus adgrediens in securitate
degentem, quibus de summis ad ima male confisus ipse
deciderat. hinc illa felicitas paradisi primis hominibus constare
non potuit, hinc illa primae conditionis integritas, dum ita de
se fidit, tamquam ipso, qui condiderat, non egeret, nec de
perceptis agit gratias, quod nusquam fecisse memoratur, nec
de conseruandis, quae sumpserat, poscit auxilium nec ad eum
etiam pulsata temptatoris accessu deuota concurrit et consulit
suaeque se credit inter prospera uoluntati, facile sine praesidio
creatoris patuit deceptoris insidüs et in praeuaricationem
tractata consequenter inliciti conditionem praefixae mortis
inuenit meritoque est conpetenti subiecta uindictae, quoniam
nec de bonis fuerat deuota retinendis nec malum praecauerat
ante praedictum, dum per maioris ambitum potestatis deum
se scilicet fore praesumens foueas hostilis persuasionis incurrit,
et quae, si suo ordine mansisset grata factori, perpetuum
summae commercium deitatis potuisset adprehendere, con-
petenter sine debito summae diuinitati officio captiosa promis-

29 sione frustrata ad diuinitatem non potuit peruenire. sic ergo

sine illius principalis ac summae rationis affectu, quae in
bonis semper retinendis contrariisque refutandis intemeratà
persistit, ad cuius utique similitudinem rationale fuerat animal
institutum, ut eam pro suo modulo congruis actionibus
imitando ipsiusque seruando reuerentiam subsequendoque
gratiam, ut uere similitudo eius et imago permaneret, obtinere
potuisset fieretque diuinae rationis tamquam suae parentis el
auctoris digna consortio et per hoc nihilominus utpote particeps

1 dilapsus V, corr. Car. — 2 celesti ex celestis V — pra V, corr. »

sua Car. 4 hisdem V 12 piosperam uoluntatis V, corr. Car.
14 tracta » perfixe V, corr. o 18 praesumentis V, corr. Thiel
persuasinis V 21 diuinitatis V, correxi copiosa a quique ex eo

pendent — 23 illis V, corr. o*? 80 digna ex dignam V haec o

20

v3

0

e

25

Epist. XCVII 28—31. 413

aeternitatis aeterna constaret: dum sua, qua creata fuerat,
dignitate confidit sibique se putat in eo, quod erat faeta,
sufficere nec subdita ueneratur deuotione factorem, et ab illius
participatione discessit et in se ipsa sine illo, in quo habebat
subsistere posse, non constitit atque ita ordinem legitimae
rationabilitatis excedens in inrationabilitatis abruptum per
uerisimilitudinem ratio« ci»nationis, qua deum se fieri credebat,
abducta est et ilius priuatione, quae sempiterna uita est, in
istam recidit, quae sine fonte uitae uitam perpetuam retinere
non posset. quamuis ergo pro his transgressionibus digna 30
fuerit ultione, iustus tamen arbiter deus sic istam creaturam
propositae legis aequitate corripuit et, quae diuinum sequi
tramitem inter felicia fastidiuit, sibimet ipsam merita lance
dimisit, ut tamen, quia et decepta fuerat creaturae potioris
incursu (illius scilicet, quae fremebat illo terrenam proficere
posse substantiam, unde spiritalis ipsa deciderat, et tamquam
solatium capere cupiebat de alterius ruina creaturae, uel ut
non solum se eulpandam ex alterius quoque transgressione
praetenderet sed lapsum suum in creatoris referret opificium,
euius et aliud opus constare ueluti minime potuisset), inef-
fabili cireumuentae pietate consuleret, utramque uero creaturam
recte conditam hae ratione monstraret, quia et degeneres
angeli per sanctorum angelorum beatitudinem confutantur —
quod isdem modis, quibus illi (hoc est debitae pietatis officio 31
creatoremque suum debita praedieatione laudando) per digna-
tionis eius augmenta profeetumque reuerentiae conpetentis
participationem boni parentis stabilitatemque perpetuam sempi-
ternae gloriae sunt adepti, sic isti quoque, si eodem tenore
niterentur, ad similem beatitudinem uenire potuissent, nisi
desides a sui laude factoris e& conpetentem reuerentiam non

1 constare V, corr. Thiel qua seripsi: que V, im qua Thiel
3. sufficere scripsi (cf. p. 414, 4): subicere V, subiacere Car. 7 racionati-
onis V, corr. o 9 recidit V — fonte supra linea V 18 tramite V,
com. o 14 etom, α l7 uelut Car. 18 solam Thiel, se non? cul-
pandum eodem teste Coust, 94 hisdem V ἀθυμία V, corr. Car.:
deuotae p?

414 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

sequentes ab eius retraeti participationis affectu propriae
nequiuissent incrementa perfectionemque sumere dignitatis,
dum suae institutionis claritate detenti ulterius se nihil egere
ac sibi se sufficere posse praesumunt, perque se ipsos optinere
fidentes, quiequid per solam gratiam potuissent conditoris s
adipisci, quod in suae prorsus conditione mutabilitatis habere
392non poterant —; homo quoque de se ipso manifestis indiciis
reuincatur in tantum rite factus, ut qui per diuinam gratiam
potest surgere post ruinam, multo amplius potuisse doceatur,
8i eandem gratiam deuota mente sequeretur, integer perma-
nere, quantumque gratia ista praeualeat, magis inde cognosci,
dum et incolumis absque eadem stare nequiuerit et ualeat ad
93eandem incolumitatem redire post lapsum. bonus ergo
artifex deus, qui sempiternum et summum semper habet, esse,
quod bonus est, atque ideo nec umquam ecrescendi gerit 15
amplius appetitum, quia nihil est super id, quod sempiternum
bonum semper et summum est, nec ulla potest inclinatione
diminui de hoc ipso, quod summum bonum sempiternumque
consentit. unde etiam non per rapinam in forma dei dictus
est constitutus, qui hoc habebat utique per naturam, sicut s
ille spiritus, qui quod erat nec sempiternum habebat
omnino nec summum, per rapinam maluit occupare quam per.
auctoris gratiam perpetem consequi dignitatem, a quo sump-
gerat angelicae substantiam claritatis, quemadmodum beati
angeli in diuina gratia permanentes consecuti sunt sempiternae s5
beatitudinis firmitatem, prauus autem spiritus nec illud potuit
obtinere, quod nisus est inconpetenter inuadere, et tenorem
suae conditionis excedens in hoc etiam non potuit perseuerare,
94quod factus est. auctor ergo bonus, ut bonum se opus
condidisse firmaret, si in eadem sui conditione persisteret, so

Lnd .

0

19 cf. Philipp. 2, 6

8 se nihil egere οἷ: senibus legere V 4 perque V 12 sq. ad eandem
ad incol. V, posterius ad del. o 17 sumum V 18 sempiternum
que V 19 consentitur Hartel; fort. consistit ante etià in codice a
man. 1 subducta linea del. et oia, quod per errorem scripserat pro eti&;
Thielius linea illa non animaduersa coniecit et dominus etiam

Epist. XCVII 82---86. 415

inferioris creaturae suae miseratus offensam, quod spiritalis
substantia, quae et sui et alterius processerat ipsa deceptrix,
atque in sua nequitia perseuerans omnino consequi digna non
fuerat, terrenae conditionis et per fraudem deceptae substantiae
naturam pariter clementer suscepit et causam sicque, ut nunc
breuiter explicemus, conpetenti lapsam dispensatione reparare
proponens, ut in se ipso haec eadem natura, quae per
inoboedientiam — mortis «erat», rediret ad uitam: solus
ipse peccati nescius in substantia, quam post peccatum
1» restaurandam potenti benignitate susceperat, ut indebitam
mortem, quam sine peccato utique non debebat, pro his, qui
«per» peccatum debitores mortis extiterant, imputaret simul-
que diabolum hominis deceptorem, qui consentientem sibi
subditum per diuinam tenebat iure sententiam, per iustitiam
nihil ei reddere iam debentem .. et cum oocidisset eum, in
quem sine peccato licentiam non habebat, merito ei uice
mutua subiugaretur addictus, quique 8e humanae substantiae
utpote captiuae suae dominum deumque iactabat, huic et
iusto pariter et deo uero mutuo subderetur. intererat enim 36
80 aequitatis inmensae, ut non abrupte diuina potentia diabolus
sed ipsius hominis etiam, quem se prostrauisse iactabat,
iustitia uinceretur. quibus non satis habuit reparator excelsus,
ut ipse tantummodo in ea natura, quam sumpserat, gereret
de hoste humani generis hunc triumphum (quid enim praesta-
45 retur uniuersae nostrae creaturae, si uictor diaboli solus
Christus existeret?): tribuit ergo fidelibus suis dignanter
inmensa pietate consortium, tribuit per gratiam suam fidemque

οι

1

σι

2 substantia ex substantià corr. V 38 atque delendum widetur — non
supra linea V — 6 dispensatione ex dispensationó Y — 7 proposuit Cowust.
8 mortis «erat» scripsi: mortis V, mortua erat Cowst., mortua T'hel .
9 peccat in se scius V, corr. Thiel 10 susceperat Kapparuit^ TAiel
12 per add. Car.. ob p? 14 iustitiam Xspoliaret? Coust.: ego certa
medela non suppetente satis habeo post debentem indicasse lacunam,
qua praeter uerbum aliquod uelut uinceret (sic TMelius) fortasse etiam
alia exciderunt — 15 et V: ut Coust. 17 addictus o: adhétus V
20 abrupte V — 25 naturae temere Thielius

416 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

conlatam, ut hominum milia ineffabilis conpendio sacramenti
participatum eius adquirerent renouataeque in suo saluatore
naturae facti consimiles ipsi quoque fierent deceptoris sui

97 mutata sorte uictores. itaqne contra superbum spiritum per-

manentem hac est prouisum curatione saluandis, ut conpeten-
tibus modis ad suae conditionis integritatem — proficerent
dignitatemque caelestem, quatenus elationis exitialis affectum,
qui non solum humanam sed ipsam quoque, sicut dictum est,
angelicam prostrauerat ante naturam, humanitate necessaria
medicinaliter declinaret ad integritatem reparandam; quippe
post lapsum carere debuit illo malo, quo integra perstare

98 nequiuerat. oportebat autem, ut ipsa quoque rationabilis

humana creatura, quod propria uoluntate perdiderat, etiam
secundum dei gratiam propria reciperet uoluntate et, quae
sine merito curabatur, tribueretur ei, ut etiam hoc sequeretur
ex merito. propterea maluit singularis ille saluator perfici
potius in infirmitate uirtutem quam prorsus sine
infirmitate uel de se confidentem uel auctoris neglegentem

99fieri humanam substantiam sine infirmitate securam. hine

est igitur, quod beatus Paulus, qui et ruinam conditionis
humanae et restaurationem ceteris copiosius intimauit, etiam
de se ipso clamat: ne magnitudo reuelationum extol-
lat me, datus est mihi stimulus carnis meae,
angelus satanae, qui me colafizet. propter quod
ter dominum rogaui, ut discederet a me, et dixit
mihi 'sufficit tibi gratia mea, nam uirtus in
infirmitate perficitur. libenter igitur gloriabor
in infirmitatibus meis, ut inhabitet in me uirtus
Christi, et item ipse: uanitati enim creatura subiecta
40est: adhuc utique uanitati, quantum adhue mundanis sensibus
implieatur corruptibilique conditione deprimitur; illa utique

16 Cor. II 12, 9. 22 ibid, 12, 7—9 29 Rom. 8, 20

1 conpedio V ὅ hae p?^: hec V, hoc o Car. 9 humilitate p? Coust.,
fort. recte 14 propriam rec. uoluntatem V, corr. Thiel — 15 hoc V:
haec Car. 17 uirtutem ex uirtutum V 24 sathane V

$

418 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

beret. sic eam subiecit his molestiis perferendis, ut tamen
43spe consoletur erecta. haec est igitur sine ambiguo creatura,
de qua aii: quia et ipsa creatura liberabitur ἃ
seruitute corruptionis in libertatem gloriae fili.
orum dei. patefecit, de qua creatura uellet. intellegi, in s
libertatem inquiens filiorum dei: quae in hoc mundo
ex ea parte nune seruit, qua uitiis infestatur humanis, tunc
ad libertatem filiorum dei perfecta securitate uentura, cum
corruptibile hoc induerit incorruptionem et mor-
tale hoc induerit inmortalitatem, ut fiat sermo, 10
qui scriptus est 'absorpta est mors in uictoria.
ubi est, mors, stimulus tuus?' stimulus autem
mortis peccatum est, uirtus uero peccati lex. deo
autem gratias, qui dedit nobis uictoriam per
44dominum nostrum Iesum Christum. quapropter beatus 16
apostolus manifestius uolens et de qua creatura ageret, et de
qua eius seruitute quaue libertate dissereret, utpote per quem
Christus loquebatur, ostendere adhuc ineulcat et dicit:
scimus enim, quod omnis creatura ingemescit et
parturit: non nisi rationabilis creatura est et illa rationabilis, so
quae quid ingemescat quidue parturiat, iam renata cognoscit
et infirmitatem suam deflens promissionem, perpetuae tran-
45 quillitatis expectat. | quod doctor egregius quousque perducat,
diligentius intuendum est. non solum inquiens illa (hoc
est creatura populi Christiani) sed nos ipsi primitias s
Spiritus habentes (ipsi utique apostoli, ipsi ecclesiae
principes et parentes, qui primordialiter sancti spiritus dona
sumpserunt, quae ecclesiasticis ministrarent spiritaliter in-
erementis; ubi sine controuersia semet ipsos quoque in una
eademque quamuis maiore gratia praeditos — unde et ait»

3 Rom. 8, 21 8 Cor. 15, 58—57 — 9 Rom. 8, 92. 24 sqq.
Rom. 8, 23

l sic supr. lin. add. V man. 1 4 libertate V, corr. Car. — 1l ab-
sorta V 19 mors «uictoria tua? ubi est mors» Car. secundum V^l-
gatam, sed cf. infra p. 419, 17 28 ecclesiasticiis V

Epist. ΧΟΥ͂Π 48--47. 419

primitias spiritus habentes quasi primates gratiae dei
— in una tamen eademque se cunctamque ecclesiam generali
conditione constituit) — sed etiam nosmet ipsi dicens
primitias spiritus habentes intra nos gemimus
aperuit, quorum ille gemitus, quem supra dixerat, esse
noscatur, et, quid gemeret, euidenter exposuit: adoptionem
expectantes. certe iam sacramento regenerationis pignus 46
adoptionis aecepit: quae est ergo ista adoptio, quae post
adoptionem initam sustinetur, quaeue redemptio corporis
nostri, quae uentura proponitur? ergo non accepisti, quae
expectare te dicis ? accepi", inquit, *sed mysteriis sum renouatus
initiatusque caelestibus, quibus superstes et in hae adhuc
mortalitate consistens, quae sua sunt, in me conpetenter
operantibus ad eorum plenitudinem perfectionemque ualeam
atque hic pugnantium ibi sit consummata uictoria, ubi
dicendum est: absorpta est mors in uictoria. ubi est,
mors, stimulus tuus? nunc autem spe salui facti
sumus; spes autem quae uidetur, non est spes;
nam quod uidet quis, quid sperat? si autem quod
non uidemus, speramus, per patientiam expec-
tamus. satis elara luce patefecit, qui sit status in bac uita47
fidelium, quid in fide teneant, quid in spe sustineant, quid
tota caritate desiderent. quod totum ineunctanter ideo fit,
Sicut quidam magister ecclesiae sapienter edocuit dicens: ad
magnam enim utilitatem fidelium materia est
seruata certaminum, ut non superbiat sanctitas,
dum pulsatur infirmitas, quo scilicet sua saltem fragili-
tate commonita post ruinam non in se fidat nostra conditio
sed ad illius incessabiliter recurrat misericordiam reformanda,
cuins gratiam non quaerendo nec in paradisi potuit intemerata

16 Cor I 15,54 sq. 17 Rom. 8,24 sq. 24 Anonym. De uoca-
tione omnium gentium I 8 (— Leonis opp. edd. Baller. Π 177)

9 adoptionum Car. initam Hartel: initia V Car. 15 consumata V
16 absorta V 26 reseruata editiones citati opusculi
21.

490 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

felicitate constare, discatque sine tali praesidio inde lapsam,
per quod instruitur post aerumnas ad gaudia redire perpetua,
multoque se magis incolumem hoc subsidio durare potuisse,
quo non solum ad creationis suae reducitur institutum sed
48 ad caeleste praeparatur habitaculum. huie zutem disputationi ὁ
nullatenus aestimetur esse contrarium, quod in epistola sua
beatus Iohannes apostolus et euangelista disseruit: quia qui
natus est ex deo, non peceat, ut ex hoc uidelicet, qui
regenerati sunt, non peccare credantur. quod utique si eo
sensu, sicut quidam non recte iudicantes arbitrantur, uir magni- 1o
fieus ille promisisset, uniuersaliter utique, quisque rematus
49 esset, iam peccare non posset. deinde contra hunc eundem
apostolum sentire conuincitur, si quis hoc eum definisse
praetendit. idem quippe dicit alibi: si dixerimus, quia
peccatum non habemus, nos ipsos seducimus et s
ueritas in nobis non est, et iterum: si dixerimus,
quia non peccauimus, mendacem facjemus eum et
uerbum eius non erit in nobis. et utique hoc tantus et
talis dicebat apostolus, cuius si quis potiorem se meritis
aestimare contendit, ipse uideat caueatque, ne incidat morti- s»
ferae praecipitationis abruptum. certe enim ipse, qui haec
dicebat, ex deo utique natus erat et tamen docebat atque
praedicabat dicens: si dixerimus quia peccatum non
habemus nos ipsos seducimus et cetera, quae Superius
50 conprehensa sunt. sed qualiter peccare non possit, qui ex s
deo nascitur, ipse potius uir deo plenus exponat. si
dixerimus inquit, quia non peccauimus, mendacem
faciemus eum; quod si confessi fuerimus delicta
nostra, fidelis est et iustus, qui dimittat nobis
peccata et mundet nos ab omni iniquitate. patefecit, »
quomodo, qui ex deo nascitur, peccare non possit, ut scilicet

ἡ Ioh. 1 5, 18 14 et 28 ibid. 1, 8 16 ibid. 1, 10 26 ibid.
1,10 et 9
1 discat qug V 4ado:aV | 11 prompsisset o quisquis o!
20 «in» mortiferae Binius

Epist. XCVII 48---δ8. 421

unusquisque fidelium, postquam ex deo natus est, sicut se
non habere peceatum pronuntiare non debet, sic, quod admit-
tendo contraxerit, confitenti relaxatione submotum peccatum
inesse non possit, sieut ipse etiam secutus adiunxit: haec
scribo uobis, ut non peecetis; sed si quis peceauerit,
aduoeatum habemus apud patrem iustum et ipse est
propitiatio peccatorum nostrorum, non tantum nostro-
rum sed totius mundi. quod breuiter indicatum prudens
lector per totum scripturarum corpus copiosis poterit testi-
ficationibus inuenire et manifestius adprobare sic temperatum
nostrae salutis antidotum, ut omni proteruitate deposita qui
gloriatur non in se sed in domino glorietur.

Etiam illud praeterea diligentius intuendum est, quod5l
quosdam mouere perspeximus, id est quod ait apostolus, cum.
coniugibus fidelibus infidelibusque loqueretur, sanctifieari
scilicet siue uirum siue mulierem infidelem per cuiuslibet
sexus fidele consortium. et inprimis mon inconuenienter 52
occurrit, quod dietum est de foedere coniugali: erunt duo
in carne una, per quod possit consequenter intellegi, ut
quoniam cuiuslibet coniugis fidelis corpus templum est dei
et regeneratione purgatum diuinique sanctificatum per puri-
fieationem mysterii, secundum quendam modum per coniugalis
unitatem carnis etiam coniugis infidelis sanctificatio corpus
attingat longeque distet ista societas ab illo consortio, quod
in utrisque coniugibus idolis maneipatam est et inmund:
spiritus habitatione pollutum, dum in illo genere nuptiarum
per legem foedusque coniugii ad alterum tametsi nescientem.
forsitan nec uolentem diuina benedictio per «fidem? alterius
unitae sibi carnis accedit, in isto uero et principalis illa.

4Toh 1 3,1 84. 11 CorI1,31 16 fibi 7,14 18 Gen.
2, 24, unde saepius adferuntur in Nouo Testamento

14 if (qua ligatura, is qui hanc partem codicis seripsit, semper ita.
utitur, ut exprimat id est cf. Proleg. cap. I) V: ido, idem Thiel 21 puri-
fatione V, corr. o — 98 fidem inserui: quae tradita sunt Thielius ita
explicanda. putat, ut ez eis quae praecedunt, subaudiatur benedictionem.

422 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

fornicatio, qua ahima alienatur a deo, et spiritus praui
contagium tam reddat utrumique» coniugem detestanda conin-
quinatione maculatum, quam ab illa fide, quae corda purificat,
59summae diuinitatis externus. deinde non inrationabiliter,
quantum arbitror, et illud concurrit, ut oratione fidelis cuiusque 5
coniugis etiam infideli misericordia quantaeumque praestetur,
uel ipsa certe, quae ad salutem pertineat temporalem. in qua
misericordia non parum diuinae pietatis adquirit et per hoc
secundum quendam modum particeps diuinae dignationis
effectus edicitur. si enim cibos, qui per legem sacram descri- 10
buntur inmundi, per uerbum dei sanctificari testatur apostolus
(unde etiam illud est: quod deus mundauit, tu com-
mune ne dixeris), non erit absurdum nec inconueniens,
quod per fidelis coniugis precem, quam fieri pro ipsa certum
est affectione coniugii, aliquid etiam infidelis coniux sancti- 5
ficationis per misericordiam diuinam, quam fidelis coniugis
implorat supplicatio, consequatur longeque differat, sicut
dictum est, ab illo conubio, in quo utrique coniuges a uerae
diuinitatis puritate sunt exteri et uisitatione submoti sed
inmundos utrique spiritus inuocantes:pari inmunditia sunt Κ᾿
S4referti. nam si comparatione leuium uel grauium peccatorum
iustificatus dicitur ab eo, qui maioribus est uitiis inuolutus,
ille quem minor reatus inuoluit (sicut dicitur ad Hierusalem,
quae tunc criminum et praeuaricationum inmanitate feruebat:
iustificasti sororem tuam Sodomam): quanto magis *
iustificatio uel sanctifieatio etsi non plena atque perfecta,
Secundum tamen quendam modum conpetenter accipitur, ubi
non solum a fidecli»? coniuge minus peccatur sed ab eo etiam

11 cf. Tim. 14, 5. 12 Act; 11, 9. 25 cf. Ezech. 16, 46—51.

2 fort. reddit — utrum V, corr. c? 4 externus V: 'aut externum
legendwm aut supplendum est' Thiel 10 affectus V, corr. p? 12 co-
mune V 14 fideles coniuges V, corr. p? 16 quam p?: que V
19 uisitatione (Ὁ) Thiel: uisitarie V, uoluntarie Mansi 20 inmundo
utrisque V, corr. o 28 εἰ V ?28 fideli o: fide V

id

10

15

20

25

Epist. XCVII 53—57. 423

coniugi peccatorl remedium summae diuinitatis exposcitur,
quam ubi a coniugibus utrisque peccatur? nam secundum 55
quendam modum hanc sanctificationem per fidelem coniugem
etiam infideli coniugi peruenire haec ipsa uerba testantur
apostoli, siquidem non iam «in»fidelem coniugem legitimam
sanctifieationem sumpsisse confirmat, quia per fidelem coniugem
quippiam sanetifieationis adquirat; denique, qua sit conditione
censendus, secutus adiunxit: nam si infidelis «discedit»
discedat, non iam inde tamquam fidelem suscipi designans,
quia per haee, quae dieta «sunt», aliquid ad eum peruenit,
fidelis coniugis siue consortium seu precem, diuinae sancti-
fieationis et gratiae; sed nisi ipse quoque fidelis existat, pro
infideli sit procul dubio iudieandus. ^ est etiam ille modus 56
infideli coniugi sanctificationis impertiendae per coniugem iam
fidelem, si huie exhortationem conuersionis ad deum et
eredulitatem summae diuinitatis insinuet, maiestatem uirtutem-
que eius inculcet et per affectum coniugii eum facilius informet
et inclinet ad fidem, adstruens, quae sit spes in unum deum
credentibus uel in huius uitae cursu, uel post, eius transitum
quae requies sit futura. haec cum per fiduciam coniugii sanctis
uerbis cor eius adsidua uoce pulsando coniux fidelis frequenter
insinuat, diuinae sanctificationis eidem, et menti eius et corpori,
propinat effectum, sicut ait beatus Petrus apostolus: similiter
mulieres Ssubditae sint uiris, ut, si qui non eredunt
uerbo, per mulierum conuersationem sine uerbo
lucrifiant eonsiderantes in timore castam conuersati-
onem uestram. quam si per familiaritatem suscipiat coniu- 57

8 Cor. 17, 15 93 Petr. I 3, 1 sq.

] coniuge peccatore V, corr. p? — 4 coniugii V, corr. Car. per-
uenire Car.: puenire V, prouenire p? ὅ infidelem Car.: fidelem V
8 discedit inserui secundum Vulgatam 10 sunt add. Car. 11 fidelis ρ2:
fidelibus V . werb.s fidelis coniugis . . precem adcuratius explicantur ea
quae praecedunt quae dicta «sunt? 15 exortationem V 20 conuersati-
one PF, corr. o

44. Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

galem et dei gratiam sibi per affectum coniugii ministratam
non in uacuum recipiat et refutet, fit sanctificatio per fidelem
coniugem coniugis infidelis, dum hisce modis ex infidelitate
in consortium sanctificationis adtrahitur; alioquin si oblatam
sibi gratiam nec per affectum suscipit coniugalem (recipiens?- s
que in uacuum tam diuinae dignationis quam etiam humanae
singularis affectionis oblitus aestimat abnuendam atque ob
hoc ipsam quoque coniugis affectionem nititur abiurare et ab
ipsius pii consortii lege discedere, digne permittitur eidem
licentia discedendi, quia non est illo coniugio dignus, quo se 10
ipse iudicauit indignum, patienterque ferat fidelis coniux illo
se caruisse coniugio, quod fornieatur a deo, cui idem coniux
fidelis inhaerendo principalem dei retinet castitatem itaque et
adultero caret et eo, qui respuit una ueraciter fieri caro cum
coniuge iam fideli, nec aestimet fuisse legitimum, quod diuina i5
sibi despexerit lege coniungi, ac potius libenter accipiat eum,
qui anima separatus a deo est, a se quoque corpore fuisse

$8 diuisum. secundum hunc igitur modum etiam de talium filiis

. &eciplemdum est, quod illic consequenter adseritur, ubi ait
apostolus, quod, nisi haec sanctificatio inter huiusmodi coniuges so
proueniret, filii eorum inmundi essent, nune autem
sancti sunt. sancti sunt enim secundum quendam modum
in comparatione illorum, qui ex utrisque parentibus inmunditiae
diabolicae mancipatis contaminatisque nascuntur. isti enim ex
ea parte, qua de sancta carne fidelis parentis et templo dei ss.
et deum unum in suo corde gestantis exorti sunt, (non»nihil
diuinae benedictionis hauserunt: in qua utique benedictione
sanctitas continetur, cuius dignatione perstricti sancti non

21 Cor. I 7, 14

l coniugiis V, corr. Car.: coniugis p? 2 fit αἰ: sit V ὅ «recipiens que
ecripsi, cf. p. 401, 20 et p. 424, 2: que V, «eam»que ρ2, «at^que Coust.,
quam Thiel — 9 promittitur V, corr. o 16 coniugi V, correxi: coniugii o,
unde diuini..coniugii TAÀiel [17 est «et»? a Car. [19 illi V, corr. οἷ
26 non add. p? 27 auxerunt V, corr. p? 28 perstrincti V,

— corr. a

-

Epist. XVII 57—61. 425

inmerito nuncupantur. per hanc quidem et gratiam sancti-59
ficationis adsumunt et, ut ad eam sicut conpetit perueniant
consequendam, iam eius per parentem fidelem rudimenta
pereipiunt et odorem sanctae notionis agnoscunt. precibus
Christiani parentis, quibus eis sine ambiguo imploratur
diuina misericordia, utique sanctificatio iam praebetur et
plerumque fidelis studio parentis uel ad uenerabilia loca
paruuli deferuntur uel etiam nescientibus renatis fonte baptis-
matis sanctificatio plena confertur aut, ubi iam capaces rati-
onis extiterint, adhortatione et insinuatione pii parentis inge-
ritur. quae omnia sanctificationis instrumenta esse manifestum 60
est, quibus aut ad eius ueniant firmitatem aut, si ista
despiciunt, semet ipsos sanctificatione dispolient et gratiam dei,
quae his per affectum parentis ingeritur, euidenter euaeuant
atque ita de sanctis, id est de eruditionibus sanctitatis, abscisi
in non sanctorum consortia profana rediguntur. de quibus
nihilominus sic dicatur, quomodo de parentibus eorum infide-
libus praeceptum : si infidelis uult is discedere, discedat.
numquidnam haee genera sanctitatis uel sanctificationis de61
utroque profano parente progenitis filiis intimantur? ecce, quid
interest inter sobolem ex illo uel isto coniugio procreatam;
ecce, quemadmodum isti familiares et propinqui sunt saneti-
ficatis atque ideo non immerito saneti sunt editi, et. quibus
diuina misericordia consequenter eius precibus imploratur
quique eum sanctis educationibus inbuuntur et sacrae religionis
initiantur affectu; ad cuius si peruenerint firmitatem, illius
per sacramentum sanctificationis plenitudinem consecuntur,
cuius per fidelem parentem etiam ante sacramentum rudimenta

18 Cor. I 7, 15

1 nanecupantur Κ᾽ quidam V, correzi εἰ gratiam Hartel:
etiam- V Car. sanctificationem Car. . 10 adoratione V, corr. o
adhortatio et insinuatio Car. 12 ueniunt.. dispoliant TÀiel — 15 id
(— id est) V: uel o 18 uult is Car.: uultis V, uult Thiel 929 sancti-
ficati Car, sanctificationi Cowst. 324 eius] scil. parentis fidelis — 26 in-
firmitatem V, corr. g*

426 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

sumpserunt, per quae rudimenta iam sancti, qui sancta
62institutione praeparabantur, non incongrue sunt uocati. num-
quid autem, quia dictum est sanctificari infidelem coniugem
per fidelem, ita dictum est, ut iam propriae credulitatis
sanctificatione non egeat, ac non magis ideo, quia per illam ὁ
familiaritatem — fidelis coniugis percipiendae sanctificationi
proximus sit et propinquus effectus? nam si iam sanctificatus
diceretur, ut sanctificatione penitus non egeret, non de eodem
in consequentibus diceretur: infidelis si uult discedere,
63discedat. sic ergo et filii eorum nuncupati sunt sancti, quia 1o
per saneti parentis affectum capiendae sint proximi sanctitati,
non quod iam ipsi propria sanctificatione non egeant, quae
utique, sicut nullus Christianus addubitat, sine regenerationi3
sacrae mysterio nec sumitur nec habetur, sicut et parens
eorum infidelis sic sanctificatus dicitur per fidelem, ut tamen, is
ingestae sibi per fidecle»m coniugem sanctificationis «si» ipse
legitimum non suscepit effectum, infidelis fuerit nuncupatus.
648icut ergo eum, quem per fidelem coniugem sanctificatum
dixit, postea nuncupat infidelem, quia proprie ipse uel ipsa
non credidit, sic et fili, qui per fidelem parentem eo modo s
sanctificati, quo coniux, sancti appellati sunt, nisi ipsi quoque
proprie credant, infideles consequenter existunt. satis enim
apparet secundum quendam modum sanctifieationem hanc
coniugis appellatam, qui postea infidelis adseritur: sic ergo
65 et de filiis intellegendum est. ^ numquid igitur, quod saepe s5
repetendum est, soboles profanorum huiuscemodi sanctitatis.
aliqua cuiuslibet parentis portione contingitur uel aliquibus
huiusmodi disciplinis precibus adhortationibus cuiuspiam

9 Cor. I 7, 15

ὅ illa V, corr. p 10 nunccupati V 11 sanctitatis V, corr. p!
18 ut «si? tamen TAiel 16 fidem V, corr. p? si addidi 17 nunc-
cupatus V 19 nunccupat V ὀ proprie ipsae V, corr. αὶ 20 sic p*:
sicut V 28 quendam g?: quem ad V 27 contigitur V, corr. p:
contegitur Car.

Epist. XCVII 62— 67. 427

participationem uel notitiam uel auditum uel eruditionem .
sanctitatis adsumit, quae sub inmundorum spirituum domina-
tione consistens et diabolicis praeuarieationibus et contagiis
mancipata hoe modo semper inmunda est, quo parentes,
δ quamdiu in eadem peruersitate consistit? ^ plerumque autem 66
et per anticipationem, quod 4in» scripturae sanctae textu
frequentius inuenitur, jam esse dicitur, quod futurum est,
sicut in euangelio legimus: quia lesus moriturus erat
pro gente et non tantum pro gente, sed ut filios dei,
10 qui erant dispersi, congregaret in unum: filios dei certe
lam nuneupans, qui adhue essent diffusa gratiae uocatione per
mundum sacris innouandi mysteriis in dei filios adoptandi;
uel, cum dicitur: beati qui nón uiderunt et crediderunt,
lam beati appellati sunt, qui adhuc tunc futuri fuerant beati,
16 cum essent, quae non uiderant, credituri; sicut et plerumque
pro faciendis jam facta referuntur, ut: foderunt manus
meas et pedes meos. item tamquam pro faciendo definitur, 67
quod non sit causa qualibet interueniente faciendum, sicut
beatus apostolus pro deuotione praedicationis iniunctae ad
20 Spanias se profitetur iturum, quod tamen certa dispensatione
deitatis, quod fieret, non prouenit. alter, cum appellatur
aliquid esse, [quod] hoc ipsum esse cessauit uel cessaturus
est hoc ipsum esse, quod dicitur, ut Iudas apostolus, qui
praeuaricando, quod est appellatus, amisit; sicut idem et
35 discipulus dictus est, cum quidem nec Christi discipulus esset
ged potius diaboli, sicut de eo dietum est: unus ex uobis.
diabolus est, quod diaboli esset operarius: dictus est tamen
discipulus, etiam cum nec uerus esset et cessaturus hoc dici.

8 Ioh. 11, 51 sq. 18 Ioh. 20, 29 16 Psalm. ?1, 17 20 Rom.
15, 24 25 exempli gratia Ioh. 12, 4 — 26 Ioh. 6, 71

2 quae scripsi: que V, quae est οἷ post mancipata plene interpungens
6 in add. Bintus 10 congregarent V, corr. o 11 nunccupans V
gratia euocatione V, correxi: gratiae euocatione Car. 17 pro faciendo.a* p?:
proficiendo V, profitendo o? 20 Hispanias o 21 alter cum V: aliter
cum Ziel, interdum p? 22 quod eieci —— cessaturum p-

428 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

68est et ille modus, quod saepe uelut generaliter et absolute

dicitur, cum tamen ad omnes generaliter (non? pertinere
manifestum est, ut cum dicitur Abrahae: in semine tuo
benedicentur omnes gentes, omnes quidem gentes bene-
dicentur nec erit ulla natio sub caelo, cui non praedicetur
euangelium, et tunc ueniet finis, sed ipsae gentes non ex
integro omnes benedicentur, quia non omnium est fides; uel
sicuti est: omnis lingua confiteatur deo. cui locutioni
sensus ille conectitur, eum ex parte totum saepius nuncupatur,
Sicut et tunc homo Iuda, cum totam gentem procul dubio

69nominaret. 5810 et illi filii sancti uideri possunt uocati, quia

multi uel plurimi ex his per ea, quae dicta sunt, mysteriis
imbuti caelestibus sancti efficientur, et merito jam esse dicti
sunt, quod futuri sunt, uel ex ea portione, qua per religiosum
parentem erant participes sanctitatis, tamquam iam ex integro
id essent, sancti sunt nuncupati, uel, quia ex talibus filiis
multi futuri essent plenae sanctificationis heredes, iam et isti
ex eo, quod futuri fuerant, nuncupati sunt, et, licet hoc essent
plurimi forsitan non futuri, a parte sanctorum toti sancti
generaliter sunt uocati.

70 De resurrectionis uero qualitate uel de ea, quae post resur-

rectionem species sit futura, audiamus apostolum praedicantem,
ubi ait: sed dicet aliquis: quomodo resurgent mortui?
quali autem corpore uenient? et humanae mentis diffiden-
tiam redarguens, eam merito stultam, quae deo quicquam
iudicaret impossibile, nuncupando, conpetenter ex rerum etiam
uisibilium et ὁ humanis conuersationibus usitatam simili-

3 Gen. 22, 18 6 cf. Matth. 94,14 8 Rom. 14,11 23 sqq.
Cor. I 15, 35—38

2 non add. 9? 3 habrahe V 6 ueniat V, correxi ipse V 9 nunc-
cupatur V 10 tunc cod. Angelic.: nunc V 11 filii scripsi: fideli V,
fideles o 16 e£ 18 nunccupati V 18 sint V, corr. « 19 non Thiel:
nunc V 20 eam scripsi: quam V, quo seruato 26 nuncupat
Thiel 27 fori. et humanis conuersationibus usitatarum «multitudine»
similitudinem; et delendum suadet Hartel

re

0

E

s

30

35

Epist. XCVII 6873. 429

tudinem conparationemque magnificam praeclarus doctor inducit
dicens: insipiens (qui deo haec impossibilia aestimas uel
ambigis esse facienda) tu, quod seminas (non? uiuificatur,
nisi prius moriatur. quam similitudinem ad resurrectionem 71
corporis post mortem futuram conuenienter aptauit. deinde
quod secutus adiecit: et quod seminas, non corpus, quod
futurum est, seminas sed nudum granum ut puta
iritiei et ceterorum; deus autem dat illi corpus prout
uoluit, ad qualitatem iam et speciem, quae post resurrecti-
onem futura est, genus conparationis adhibere curauit. prout
uoluit inquit: quid adhue quaeris? prout uoluerit deus, sic
dabit unicuique corpus ineffabili potentia suscitatum. ^ sed 72
forsitan arbitreris ideo magis significari non unicuique suum
reformandum proprie corpus, cum adstruatur prout deus
uoluerit esse reparandum. diligenter ergo sensum plenius haec
iraetantis intende, si scire conaris, cuiusmodi corpus unicui-
que sit deus hoc ipsum prout uoluerit redditurus, et tamquam
tibi iam tune ad ista respondentis apostoli uerba perpende.
nosse desideras, quale resuscitatis hominibus corpus prout
deus uoluerit sit daturus: agnosce prudenter: et unicuique
seminum proprium corpus, quod utique non sine causa
uir deo plenus adneetit, nisi ut futuras hominum huiusmodi
dubitationes expelleret. audi, inquam, quod sapienter adiecit,
et ex similitudine rem ipsam, cui comparatur, agnosce, οὐ 78
unicuique inquii seminum proprium corpus: si in
similitudine proprium corpus, ergo et in re, cuius similitudo
est, proprium corpus certum est esse reddendum; semina
enim ista sine controuersia hominibus comparauit, de quorum
utique morte et resurrectione loquebatur, atque ideo singula
singulis conferens, quantum ad uiuificanda post mortem corpora
pertineret, de grani non prius uiuificati quam mortui compara-

3 non addidi secundum Vulgatam; uulgo post moriatur ponebant
signum interrogationis 4 simultitudinem V, corr. a 9 specie V,
corr. οἱ 19. nosce V, corr. p 34 similitudine V, corr. o — 99 sin-
gula Car.: singulas V 80 morte V, corr. o

480 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam, haéresim

74tlione singulari mirabiliter explicauit. ^ dehinc quali post
resurrectionem corpore censeretur esse quisque uenturus, id
est, utrum hae conditione, quam moriendo gestauerat, an
longe meliore, nihilominus illa similitudine patefecit, qua
seeutus exposuit: et tu quod seminas, nudum granum, s
seminas, ut puta tritici aut alicuius ceterorum, et
deus dat illi corpus prout uult. in hac ergo forma corpus
deum dare decentius quam obierat euidenter expressit, sicut
in subsequentibus dicitur: seminatur in corruptione,
surgit in incorruptione; seminatur in ignobilitate, τ
surgit in gloria; seminatur in infirmitate, surgit in
uirtute; seminatur corpus animale, surgit corpus
75spiritale. eece quemadmodum hominis morientis non hoc
seminatur, quod corpus est post futurum; ecce prout uult
deus intellegitur resurrecturis corpus reformare post mor- 1
iem, cum inaestimabili suae misericordiae uoluntate, quod
fuerat in corruptione seminatum, incorruptibili nobilitate
restaurat; quod fuerat terrenae conditionis in ignobilitate
Sopitum, in gloria caelesti resuscitat; quod fuerat mortalitatis
infirmitate resolutum, redintegrat inmortalitatis decore uestitum; s
postremo, quod fuerat animale defunctum, corpus spiritale
TO restituit et reformat. quae cuncta ad statum meliorationis
gublimationisque respiciunt; illa uero, quae restat, pars
conparationis adnexae specialiter ad proprietatem — corporis
unicuique rethibendam pertinere firmatur, qua consequenter s
dieitur: et unicuique seminum proprium corpus, ubi
Satis apparet in quauis resurgentium claritate proprietatem
77 corporis esse mansuram. nec otiosum est, quod beatus apostolus,

9 Cor. I 15, 429—44

2 resurrectione V, corr. o 8 hec V, corr. o gustauerat V, corr.
Mansi angp:aV 4quamo 10 incorruptione et 11 gloria scripsi
secundum Vulg.: incorruptionem .. gloriam V Car. 12 uirtutem Car.
13 queadmodum o: que admodum in que admodum corr. V — 22 restituat
et reformet V, corr. Car. 925 rethibenda V, corr. Car.

Epist. XCVII 74—79. 431

cum de solo «loqueretur? humano genere (quod solum est
utique suscitandum nec alia quaecumque substantia hoe est
munere decoranda) atque ideo sufficeret ad unum genus
hominum unam speciem seminis gratia conparationis adhibere,
5 per quam et non prius uiuifiari quam mori et honorabilius
corpus, quam seminaretur, exsurgere perdoceret: sed ut diuersi
sexus proprium corpus adsecrejret innouandum, quod in una
specie seminis, quantum ad similitudinem respiceret, non
habebat, ne per hoc et unam tantummodo speciem resusci-
10 tandorum corporum futuram significasse putaretur proprietatum.
distinetione summota, disereta quoque seminum genera con-
parationis suae caute conuenienterque duxit adhibenda, uf 78
proprietatem corporum, sieut dietum est, quam una species
discernere non ualebat, seminum diuersitas indicaret subpedi-
15 taretque plene comparationi faeultas, per quam ad specialitatem
corporum designandam conuenientissime diceretur et unicui-
que seminum proprium corpus, ut, quod una species
cuiuslibet grani discreto sexu, qui ei nullus est, Cint»imare non
posset, exprimendae corporum proprietati, sicut saepe iam
30 dictum est, seminum diuersitas intellegentiam ministrare.
triplex igitur in hae conparatione propositio, disputatio, 79
definitio est, et quantum ad intellegendam resurrectionem
pertinet corporalem, ex similitudine grani non prius uiuificati
quam mortui conpetens similitudo sufficiensque deprompta est.
36 quantum uero ad id attinet, quia non id corpus seminatur,
quod futurum est, sed deus dat illi corpus prout
uult, in eiusdem continentia lectionis necessario causa rese-
ratur, cur corruptibile corpus seminatum perhibetur incorrupti-
bile rediturum et cetera, quae huic sensui probantur adhaerere.

1 loqueretur addidi secutus Thielium «loqueretur de solo» 6 sed ut
etc.] per anacoluthiam dicta sunt, cum desit uerbum. quod pendeat a
quod (p.430,28) 7 proprius V, corr. o — adseret V, corr. cod. Angelic.
10 futurarum V, corr. p? 11 quoque V: quaeque o, quaecumque Labb.
15 plene scripsi: plene V 18. est intimare scripsi: estimare V, «est?
aestimari Thiel ὀ 19 posset V: potest «idonea? Thiel ὀ 98'cur
scripsi: cum V.

432 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

quantum autem ad proprietatem corporum respicit edocendam,
plenissime declaratur, quod beatus apostolus nequaquam
seminis unius conparatione contentus, per quod proprietatem
corporum non posset ostendere, cum id una species, ut supra
memoratum est, seminis non haberet, studuit ex seminum 5
diuersitate monstrare unicuique surgentium, qui sunt utique

SÜseminibus comparati. proprium corpus esse reddendum. οἵ
resurgent ergo homines uiuificati post; mortem, qui utique
prius morientibus et postmodum uiuificandis seminibus conpa-
rati sunt; et non hoc, quod moriuntur, id est tamquam
seminantur, resurgunt sed deus eis dat corpus ut uult,
ut sit de «corruptibili in»corruptibile, de mortali iumortale,
de animali spiritale, ut quod mortis fuerat conditione decolo-
ratum, inmortali decorum integritate reddatur. et proprium
corpus, sicut, unumquodque seminum, sine dubio recepturi i5
sunt, quod quia diuerso sexui in uno semine conparari non
poterat, ex seminum diuersitate conlatum est, ut ex diuersitate
seminum corporum proprietas signaretur; si uero proprium
corpus resuscitatus quisque suscipiet, indubitanter est con-
sequens, ut unieuique sexui corpus proprium reformetur, quia,»
sicut dietum est, et unicuique seminum proprium corpus
restituitur adtributum et, si unicuique seminum proprium
corpus restituitur, per quae utique semina in utroque sexu
omne genus hominum designatum est, sequitur, ut omne
genus humanum, quod in utroque sexu istis est seminibus
designatum, proprium sit corpus habiturum.

81 Haec nos ex uerbis apostoli fas est sobria consideratione
metiri, ultra quae praeuariceantum est temeraria curiositate
prorumpere. propter quod etiam commonemur: altiora te ne
quaesieris et fortiora te ne fueris scrutatus, et: nons

[nl

0

5

τὸ

29 Eccli. 8, 22 80 Rom. 12, 16

12 corruptibili incorruptibile οἵ: corruptibile V 14 dequorum Y,
corr. Thiel 26 habiturum Thiel: arbitrium V, resumpturum Edit. regia
27 hoc o 28 ultraq; V . praeuaricandum V, correxi: cauendum o?

*

Epist. XCVII 80—83. 433

alta sapientes sed humilibus consentientes. postremo
adtendentes illud, quod apostolica quoque praedicatione firmatum
est: quod oculus non uidit nec auris audiuit nec in
cor hominis ascendit, quae praeparauit deus timen-
tibus se, quisquis superius memorati sensus apostoli non
est intellegentia uel comparatione contentus, ad hoc certe,
uelit nolit, sine dubitatione constringitur, ut quae oculus non
uidit nec auris audiuit nec in cor hominis ascendit, qualibet
audeat sibi meditatione componere. quasi uero humani corporis 82
aliqua membra eulpabilia uel decde»cora uel reprehensibilia
sint creata, cum deus fecerit omnia bona ualde et unam«quam?-
que speciem in suo genere conpetenti decore subnixam, nisi
quod haee, quae inhonesta nostra sunt dieta. concupiscentiae
primordialis decolorasset excessus: quae utique sic fuerant

5s instituta, ut ad nutum mentis humanae famulantia tantum-

modo ex animae rationalis arbitrio ad procreandae sobolis
causam suis officiis fungerentur, praeter hane uero causam
nihil contra mentis imperium uel praeueniendo insolentius
uoluntatem uel, cum id uoluntas xpeteret, quicquam rebellionis
adferrent. sed postquam anima summis suis subiecta non
constitit, pari in se ipsa naturae contumacis lege punita
superbia est, ut huie quoque id est animae dominio subiecta
consequenter obsequia repugnarent et, quod uetiti praesumpti-
one contraxerat humanae mentis inoboediens adpetitus, in ea
parte corporis indicaret, qua degeneris ac decoloratae super-
baeque radicis procul dubio uitiosa fuerat generatio propaganda.
quae utique si hie, nisi essent hac exorbitatione foedata, 83
potuerant decore tantum humano generi propagando tam
honesta quam moderata persistere etiam in corpore sine
3 Cor. 12, 9 11 ef. Gen. 1, 31 (Eecli, 39, 21)

4 amigentibus V (qui diligunt illum Vulg) ἢ sadiat V, corr. o*
uero οὗ; uerbo V 10 decora V, corr. Thiel 11 unamque V,
corr. Car. 18 uel praeueniendo TAiel: que praeueniendo V, prae-
ueniendoque z? 19. uoluntate V, corr. g? — quiequam V — 90 ad-
ferent V — animam V, corr. ? 96 euperbieque 96 radiciis V,
corr. “ 27 hane V, Corr. p.

Xxxv. 38

431 Gelasii I. dicta aduersus Pelagianam haeresim

dubitatione terreno, quanto magis credendum: est in spiritali
corpote ineffabiliter decentius haec posse constare, praecipue
cum nihil iam genitalis officii in illa perpetua claritate gestura
sint sed ad hoc tantum suae speciei formaeque non deerunt,
ut non aliqua alia forma quam humana, cui promissa resur- s
rectio est, resuscitata iudicetur nec aliquid sit, quod in carnis
perfecta resurrectione non maneat, et uideatur alia species
suscitata, quam integrae carnis humanae liniamenta designant?
quae quisque non uult fortasse moderata ratione librare, uelit
nolit, ut dictum est, aut «ad» illud superius reuertetur, ut 10
quod oculus non uidit nec auris audiuit et in cor
hominis non ascendit non aestimet perscrutandum, aut si
ultra conatur erumpere, ipse uideat suae temeritatis abruptum.
84 quam autem condita sunt honesta humanae membra substantiae,
eliam res illa nos admonet, quod cum in paradiso nudi essent is
primi parentes, nihil in his confusionis habuerint, unde post
peccatum et concupiscentiae uirus ingressum corporum suorum
inordinata perturbatione confusi sunt, atque ideo satis apparet,
quod, si in illa quamuis felicitate paradisi positis, terreno
iamen corpore constitutis conspici sine confusione potuerunt, »
multo magis in spiritali corpore atque in illa sublimi beati-
tudine, quae similitudinem gestura est angelorum, et, ut
homini in carnis resurrectione nihil desit, integer reformetur
et, ne aliquid deforme conditor creasse uideatur, si quid de
resuscitato eorpore subtrahatur, bonum potius eius opus inde s
etiam conprobetur, ut eius eonditio in illius quoque claritatis
85 decore permaneat; nisi forsitan isti etiam illic adhuc existiment
motus corporeos orituros, ubi, sicut ipse dominus ait, neque
nubent neque nubentur sed.sunt sicut angeli. quod

11 Cor. 12, 9 28 Marc. 12, 25
4 specie V, corr. o 10 ad add. Car. 18 apruptum V 16 con-

fusionibus V, corr. o? habuerint er habuerunt corr. V: habuerunt
Car. 17 ingressu V, corr. o? — 19 illà V, corr. o quauis . . positi
..Constituti (ar. 20 conspicis V, corr. o? 21 «illo? spiritali Car.

26 ills V, corr. Thiel 29 angelis V, corr. o

Epist. XCVII 88—88. 485

utique, si in unam speciem corporis unumque sexum oranes
fuerant suscitandi, cur diceretur, causa penitus non fuisset.
quin potius cum femineo sexu magis conpetat nubere, non
illie defuturum sed cessaturum prorsus a nuptiis indicatur.
cum autem nihilominus scriptum sit: ut (re»cipiat unusquis-
que propria corporis quae gessit, siue bona siue mala,
quomodo id fiet, nisi uterque sexus in sui corporis proprietate
uel iudicium subeat uel praemium beatae resurrectionis acci-
piat? falluntur autem, qui putant illud apostoli testimonium 86
10 Sibimet suffragari, quo uideantur adserere in uirilem formam
omnes homines suscitandos, ubi ait: donec occurramus
omnes in unum uirum perfectum. quid ergo facient, cum
rursus idem dicat: despondi uos uni uiro uirginem
castam exhibere Christo, quod huic utique opinioni
15 eorum erit sine dubitatione contrarium, nisi mysterio conpe-
tenter inspecto modesta mente cognoscant, qualiter utrum4que»
conueniat? ^ quid itaque uelit sibi, quod in utroque sexu87
describatur ecclesia, quantum domino reserante sentimus,
exponimus. ab initio Christum et ecclesiam humana earne
30 similitudine coniugii designatam sancta scriptura testatur.
proinde cum femineo sexu censetur ecclesia, infirmitas quidem
humanae conditionis ostenditur, quae tamquam in ecclesia
coniuge Christi conuenienter exprimitur, sed nomine uirginitatis
uel continentiae eius propositum uel integritas fidei, de qua
:5 et ipse beatus apostolus disserit, intimatur. cum uero dicitur:
donec occurramus omnes in uirum perfectum, 6088
diuersum est nec diuisum, quoniam quiequid in ecclesiae
corpore continetur, quae cum Christo una caro est, sacri lege

σι

5 Cor. 115, 10 11 Eph. 4,133 13 Cor. Π11, 2 420 οἵ.
Eph. 5, 82

9 sexui 7Tiel — 5 recipiat scripss (referat Vwlg.): cipiat V, capiat o
13 dispondi V uno V, corr. Car. 16 modestamenta V, corr. o
utrum V, corr. Thiel 18 describatur TÀiel: describat V 19 hu-
mana V: in una Thiel

28*

436 Gelasius I. ad Honorium episcopum

coniugii etiam ipsius caro « « modis omnibus in sexu fieri
utroque, quod dictum est siue illic uirginem castam siue
hic uirum perfectum, ut ita sint in ecclesiae catholicae
intemerata fide uiuentes et sancto proposito continentes, licet
adhuc positi in infirmitate conditionis humanae, ut tamen per s
unam carnem ecclesiae et Christi, id est coniugis et uiri, in
ipso quoque uirilem accipiant firmitatem uigoremque perfectum,
cuius per ecclesiae uirgineam fidei castitatem, quae cum

89 eodem una caro, fiunt etiam uiri membra perfecta. ubi illa
quoque beati apostoli Pauli uerba tractanda sunt, quibus ait: τ
omnes nos in unum corpus baptizati sumus in Christo.
quantum ad unitatem utique pertinet sacramenti, unum corpus
sumus in Christo; quantum ad sexuum diuersitatem, ipse
alibi dicit: siue uir siue mulier, omnes unum sumus in
Christo. cum suo enim toto corpore, quod eius est plenitudo, :
perfectus est Christus et ideo, quia per unum idemque
mysterium, licet diuersi sexus, unum tamen eius corpus
accipitur, per cuius corporis plenitudinem perfectus est
Christus. cum ergo uir Christus ecclesiae tamquam coniugis
suae et caput sit et uirtus atque perfectio, merito omnis s
ecclesia in hune unum uirum perfectum, cuius est una caro,
perhibetur occurrere.

(98.)
EPISTOLA GELASII PAPAE AD HONORIUX EPISCOPUM.

DILECTISSINMO FRATRI HONORIO GELASIUS. Licet inter uarias s
temporum difficultates continuis occupationibus implicati uix
respirare ualeamus, pro sedis tamen apostolicae moderamine

11 Cor. I 12. 18. 14 Gal. 8, 28

1 post caro lacunam indicaui; Thielus in eis quae sequuntur addi
wwult docetur 8 huic V, corr. ras. αἱ man. post. ecclesia catholica
Car. 7 uirilem V: uirilit « 8 quae scripsi: quam V, qua Thiel
13 sexum V, corr. οἷ: sexus p 22 occurrere zxeL. V

98. Dat. a. 490 (?) die 28 Iul. Edd. Car. I? 343; Collect.
Concil.; BTA I 277; Thiel 321; mil misi primas duas paragraphos
Bar. ad a. 493, 24 24 ixcir ErLA. V

9

Li

2

Epist. XCVII 88 — XVIII 4. 437

totius ouilis dominiei curam sine cessatione tractantes, quae
beato Petro saluatoris ipsius nostri uoce delegata est: et tu
conuersus confirma fratres tuos, et item: Petre, amas
me? pasce oues meas!, dissimulare nec possumus nec
debemus, quae nostram sollicitudinem forma perstringat, cum.
beato Paulo apostolo sentientes atque dicentes: quis infir-
matur, et ego non infirmor? quis scandalizatur, et
ego non uror? ita quippe nos repente tristis horrenda et 2
uix credibilis confecit opinio, ut mentem nostram confunderet
sauciaret affliperet. nuntiatum nobis est enim in regionibus
Dalmatiarum quosdam recidiua Pelagianae pestis zizania
seminasse tantumque illic eorum praeualere blasphemiam, ut
simplices quosque mortiferi furoris insinuatione decipiant. est 3
quidem error ipse nefarius tanto perniciosior ad subripiendum,
quanto ad fallendum uerisimilitudinis colore uersutior: prae
stante (tamen? domino adest fidei catholicae pura ueritas
concordibus uniuersorum patrum deprompta sententiis, quae
et subtile uirus funestae prauitatis exponat et humano generi
saluando conferat de scripturarum confectione medicinam.
nullatenus igitur discretione rerum nondum abundantia corda
conturbet, donee et occultum uulnus appareat et saluatio
singularis eluceat: quoniam quantalibet arte fallaciae spiritus
perditionis armetur, sancto gladio spiritus principalis et dete-
gitur et necatur. quapropter per dilectionem «tuam? cunctos 4
ibidem domini sacerdotes fraterno commonemus affectu, ut,
qui eum erudiente uos domino contra nouieios pugnetis
errores, olim peruersitatem toto orbe damnatam nec ipso

2 Lue. 22, 32 3 Ioh. 21, 17 6 Cor. II 11, 29

1 obilis V — 2 delegatum V, corr. Bar. 18 tantamque Bar.
praeualeret blasphemia V, corr. o* 16 tamen addidi: «sed» praestante p?
17 sententiis Bull. Taur.: sententi* Y (mam. 1); concordi ..sententia p*
18 funestae οὐ: fünestaet V 19 confeetionem V, corr.o 90 diseretion& V;
corr. Thiel — habundantia V —— 24 tuam add. p? [7 ipso recipere
debeatis auditu scripsi: ipso recipere debetis aut V, ipsos (sic a) recipere
debeatis auctores. Thiel

438 Gelasius I. ad Honorium episcopum,

recipere debeatis auditu. quod 4si» temere putatur esse
faciendum, quae non baeresis a maioribus nostris conuenienter
extincta rursus prouocare nos audeat et palam nouis resumptis
uiribus aperteque confligat? numquidnam licet nobis a uene-
randis patribus damnata dissoluere et ab illis excisa nefaria
dogmata retractare? quid est ergo, quod magnopere praeca-
uemus, ne cuiuslibet haeresis semel deiecta pernicies ad
examen denuo uenire contendat, si, quae antiquitus a nostris
maioribus cognita discussa refutata sunt, restauranda nitamur?
nonne ipsi nos, quod absit et quod numquam catholica
patietur ecclesia, aduersariis ueritatis uniuersis contra nos
resurgendi proponimus exemplum? ubi est, quod scriptum
est: terminos patrum tuorum non ítransgredieris, οἷ:
interroga patres tuos et adnuntiabunt tibi, et seni-
ores tuos et dicent tibi? quid ergo tendimus ultra definita
maiorum aut cur nobis non sufficit, si quid ignorantes discere
cupiamus, qualiter ab orthodoxis patribus et senioribus singula
quaeque uel uitanda praecepta sunt uel aptanda catholicae
ueritati? cur non his probantur esse decreta? numquid aut

sapientiores illis sumus aut poterimus firma stabilitate constare *

&i ea, quae ab illis constituta sunt, subruamus? an fortasse
nescitis hanc haeresim, de qua loquimur, et ab apostolica
dudum sede per beatae memoriae Innocentium ac deinde
Zosimum, Bonifatium, Caelestinum, Sixtum, Leonem continuis

et incessabilibus sententiis fuisse prostratam nec tantum s

ecclesiae catholicae legibus sed principum quoque Romanorum
eo tenore damnatam, ut nec usquam terrarum uiuendi locum
sectatores eius habere sinerentur? quae omnia tam gestis

18 Prou. 22, 98 14 Deut. 32, 7

1 si add. Thiel 3 nobis V, corr. o? | 8 contendat ex contendunt V
9 restaurare adnitamur o? [1 aduersariis er aduersarius V [06 ma-
lorum V, corr. Car. 16 et 19 quur V 16 sufficiunt Thiel; ego sustuli
wuulgatam post sufficit interpunctionem distinzique post ueritati 20 pote-
remus V, corr. o 28 sede o: sed Υ 24 bonifacium V Xystum
Thiel 26 ligibus V, corr. « 27 usque iterarum V, corr. o?

Epist, ΧΟΥ͂ΠΙ 5—10. 439

ecclesiae per singulas quasque regiones de eorum prauitate
confectis quam censurae publicae sanctionibus edocentur. ecce, 8
quorum libet aures catholicas audire doctrinam, quaestiones
accipere, tractare tendicuias et blasphemias patienter admittere,

5 0 si studerent aduersus eos maiorum nostrorum libros respon-
saque cognoscere! illie modis omnibus cerneretur nihil esse
prorsus, quod «non» et ab istis fuerit uentilatum et ab illis
magnifi« ca » ueritate contritum, sicque de eunctis eorum nequitiis
refutandis fideles quique redderentur instructi, ut nihil amplius

19 quaereretur. sed si forsitan ineruditos animos quaedam de 9
eorum sensibus proposita commouerunt, ita uenerabilium
patrum doctrinis et omnis eorum publicatur insania et, quibus
remediis curetur, ostenditur, ut ex his deo praestante praeuisis
cuncta, quae de eorum serie texuerunt, et periculosa sectantibus

15 οὐ stulia deprehendentibus esse uideantur, ita ut si quis
existimet reluctandum, non tam ueterum sententiis contradictor
existat sed humanae saluti catholicaeque doctrinae palam se
aperteque profiteatur inimicum. quo magis adtentius peruigil 10
eurà pastorum ἃ sacris gregibus luporum debet arcere

30 gaeuitiam, cum quidquid ouibus sanctis acciderit, detrimenti,
praesulum, quod absit, damnet incuriam, sicut a regeneratis
agminibus nocentium depulsio bestiarum custodum praemiis
perpetuum procurabit augmentum. certe si, ut magis optamus,
falsis haec rumoribus sint relata, quantocius desideramus

35 agnoscere, ut qui de membrorum Christi uexatione trepidamus,
multo magis de eorum stabilitate laetemur. — Data V. Kal.
Aug. Fausto u. c. cons.

9 quorumlibet « — 4 blapsphemias V 7 non add. Labb. 8 magni-
fica Car.: magnifi V, magnifici a 18 prante (pro prante) V — 17 sa-
lutis V 18 adtentius V: adtentius(que^ Hartel; Thielius adnotat 'hinc
excidisse, uidetur comparationis membrum, quo eorum, qui pecora custo-
diunt, in arcendis lupis uigilantia exponebatur'. quae quis. credet?
20 cum quidquid TAÀéel: numquid quid V, ne si quid o? 28 procura-
uit V, corr. Thiel — ante si del. ut V aptamus V, corr. o 25 qui
de V: quid a, unde qui editiones 421 fausto V: Albino Car.; cf. quae
exposuit Thiel p. 26

440 Gesta de nomine Acaci

(99.) |

In eausa fidei Christianae, cui ab exordio sui numquam
defuisse probantur inimici, nostro quidem saeculo sed interuallo
temporis Nestorius et Eutyches non noua dogmata suae
peruersitatis sed nomina prodiderunt. nam Nestorius ante
quinquaginta octo ferme annos Photini et Pauli Samosateni
secutus errorem Oasitano exilio meruit relegari dicendo, sicut
ab auctoribus suis didicit, Christum dominum nostrum hominem
tantummodo de uirgine Maria esse progenitum. contra quem
Eutyches post annos plurimos aestimans disputandum rectum
tramitem tenere nesciuit et in Apollinaris est lapsus insaniam
in haec uerba prorumpens, quibus adsereret Christum uerum
hominem non fuisse nec in eo duas naturas esse credendas
sed unam tantummodo dei uerbi, uerumtamen incarnatam.

99. Edd. Car. I? 142; Sirmondus in. Appendice codicis Theodos.
p. 111; Thiel 510. — Praeter V adhibui codices: B — Berolin. lat. 79
saec. IX, T — Uatic. Regin. 1997 saec. IX|X, Δ — Monac. lat. 5508
saec. IX simulque, ubi e re uidebatur, lectiones adnotawi epitomae Σ editae
in. Appendice II adhibitaeque α Liberato diacono (Breu. cap. 15, 16, 18)
et epitomae codicis W — Uallicell. XVIII saec. X editae in. Appendice
III. deratione omnium codicum alio loco agam. ltractatuttituli causa
praefigunt Incipit gesta de nomine Acaci BT'A; quibus omissis uerba ἸΧΟΙΡΙΤ
IN CAUSA FIDEI.. PROBANTUR INIXICI quasi inscriptionem litteris matusculis
scripsit V — causas B cum ab B. nnumquad B 8 deffuisse V — nostro
quidem V: nostro qui W, nostro quae B, nostroque ΓΔ — sed VW: se ΓΔ,
om. B interuallo VB: interualla TA, per interualla W 4 temporis VW:
temporum ΒΓΔ — eutiches B, eutychisT', euticis Δ — suae peruersitatis V:
suadentis Δ, suadentes BW, sucedentes T — 5 prodiderunt VA: prodie-
runt TW, prodigerunt 8 6 quinquaginta hocto B, νι A, quinqua-
ginta et octo T — ferme om. B fotini T', foteni B, futini Δ pau-
lis Δ samosetani Γ, sammosati Δ — 7 oasitano ex casitano corr. W:
casitano Γ, casetano A, cassiano B, asitano V . neruit B deligari B,
inligari Δ si quod (pro sicut) A * 8 suis om. Δ dedicit A do-
minum BTAW: deum V 9 progenium B 10 euthycis T', euthechis A
plurimos VIAW: non plurimus B estimandis putandum V, extemens
disputandum A, aestimans disputando T, extimans dis putando B 11 ne-
sciuit V: offendit BIA, nesciens offendit Sirm. apollenaris V, apolo-
naris B . lapsus V: raptus BTAW . insania A, om. l' 12 in haec
uerba V: ita BTAW . asserit Δ 18 eos 14 una Δ 14 sq. incarnata
quam B, in carne tamquam Δ

€

Epist. XCIX 1—6. 441

quam quidem non esse hominis perhibuit sed humanam, ut
similitudo magis humani corporis quam ipsa ueritas suaderetur:
cum catholica fides uerum deum uerumque hominem Christum
dei filium esse fateatur, non unius naturae sed unius existentiae
atque personae. cum ergo Eutychen istum presbyterum et 4
abbatem Constantinopolitanae ciuitatis Eusebius Dorylitanus
episcopus suadere talia repperisset, zelo fidei, quam etiam
cum agens in rebus esset ostendit (ipse enim Nestorium
quoque in tempore reprehendit in ecclesia res sacrilegas
praedicantem), detulit ad Flauianum episcopum et ad iudicium
prouocauit. dieta eausa est. eum partes suas Eutyches iste 5
presbyter uideret urgueri, per Chrysaphium spatarium Theodosii
praesidium principis expetiuit. eurus praecepto Florentius uir
inlustris ex consule discussione Eutychis abesse non potuit et
jam praesentia ipsius conuincitur Eutyches atque damnatur.
offenditur imperator et apud Ephesum ciuitatem mandat 6
synodum congregari. adsunt fere trecenti sexaginta episcopi
prineipibus Dioscoro Alexandrino episcopo, Tuuenali Hierosoly-

3 eatholieae A — uerumque deum B 4 unus utroque loco B — existen-
tiae Vressentiae BTAW. cur V — eufhicenT, euthici A 6 dorilitanus Δ,
deriletanus T, dorilicanus B — 7 suaderit Δ alia B — reperisset A,
repperisse V.B 8. esset οὖ: essit A, esse VT — ostendet B — enim V:
etiam BTAW — mestorium BTAW: nostrorum Y —— 9 quoque om. B.
reprehendens B — 10 detulit VT: om. A, «hie ergo eutichen? detulit B.
fauianum T — 11 eutyeis T, euthicis A, eutychen Β ἰδία VT:üser Δ;
iste presbyter om. B 19. uideretur urgueri B, uideretur tueri A
chrisaphium V, erisaphyum Β, chisaflum I, erisafium Δ. theodosii
(theodosi TA) praesidium ΒΓΔ: theodosium V —— 18 expitiuit V, expe-
diuit B — Horenti V — 14 console ἃ discussione VT': discussioh A,
addiscussione B, discussioni Sirm. ^ eutiches V, eutices B, euthecis A
habuisse A — et iam (etiam T) praesentia (praesentiam T, in praesentia
Sirm.) ipsius VP4: cuius etiam presentia Β — 15 conuincetur.B — eu-
tiches V, euthices D, eutychis T, euthicis A — 16 apud ephesum ciui-
tatem V: in ephesina (effesena Z, ephesena ez ephisina À man. 2) ciui-
tate (ciuitatem T) ΒΓΔ 17 synodus.B, synodo A — tricenti sexaginta T,
cccix A, trecenti x Β 18 principibus . . episcopo om. T iou-

uenali A hierosolimitano VA, herosolimitano B

442 Gesta de nomine Acaci

mitano, Thalassio Caesariensi, Eustathio Berytensi, Eusebio
Ancyritano, Basilio Isauro. interfuerunt etiam uicari ab
apostolica sede directi Iulius Puteolanus episcopus, Hilarus
archidiaconus urbis, quia presbyter Renatus in Adelo insula
morte praeuentus est. adfuit etiam Dulcitius notarius ecclesiae.
in quo conuentu repudiatae sunt papae Leonis dogmaticae ad
synodum Flauianumque directae litterae nec permittuntur
aliquatenus recenseri. toto die, id est sexto Idus Aug., nihil
aliud nisi quondam Nestorii damnati, id est prioris Ephesenae
Synodi gesta releguntur. simul etiam discutitur lectis omnibus
chartis iudicium de Eutyche sanctae memoriae Flauiani. interea
cum Eutychis blasphémiae relegerentur, ab omnibus adclamatum
est hanc esse ueram fidem, hanc orthodoxam. deicitur contra-
dicentibus uicarüs Romanis Flauianus et recipitur Eutyches.

1 thalasio cesariense JD. tassio cesariensis Δ Eustathio Sirm.: eu-
stachio V, eusthacio B, eustasio F, eustasio8 Δ — byretensi V, byritensi T,
ο

biriensi B. uiritensio Δ 2 anciritano B, acceritano Δ hisauro VA
isauriae B comuicarii B 8 apostolicae B. . poteolanus A hy-
larus VIT, helarus Δ 4 urbis V: om. BTAW qui et Δ presbre-
natus V adelo VI: aledo A, adoleo B, abedo W, Delo Stirm.; cf.
quae exposui Byzantinische Zeitschrift III p. 146 sq. ὅ est «bona» ad-
fuit B; cf. Proleg. c. III, ubi de codice B werba feci dulcicius B
nostarius Δ ecclesiae V: om. ΒΓΔ 6 sqq. repudiate sunt pape
leonis dogmatice ad .. directe littere nec permittuntur aliquatenus
recenseri V: repudiata est epistola (epistula P) papae leonis dogmatica
(dogmaticam B, dogmaticae A) ad..directa et penitus non permittitur
recenseri (recensiri B, recensire Δ) ΒΓΔ, repudiatae sunt epistolae p. L.
quae fuerant ad..directae et penitus non permittuntur recensiri W
7 flauianum quae BA, fauianumque I' 8 toto V: tota BTAW
diae B sexto B: sextu V, vr. ΓΔ 9 condam FP, quedam W
nestorium Δ prioris ex priusis V, priori T efesene D. effesini ex
effisini Δ, ephesinae T 10 synodo Δ gestare leguntur V, gesta
relegunt B. gesta religuntur Γ΄, gesta relinquuntur A — simile B lecti T
11 eartis ΒΓΔ eutycen Τὶ, euthicen A, euticeno B fauiani T
12 eutichis V, eutycis T, euthecis Δ, euthices B blasphemia A rele-
gentur V, religentur Δ 18 essem T contradicentibus VI'À: contra B
14 uicariis BTAW: om. V recepitur B, recipietur T', receptor etiam ἃ
eutiches V, euthices B, euthycis I', euthicis Δ

0

10

15

?pist. ΧΟΙΧ 7—10. 443

damnatur eliam Eusebius episcopus accusator eiusdem pres-
byteri tamquam Nestorianus, qui ante, dum adhuc esset laicus,
Nestori fuerat aecusator — ita enim nihil uolunt isti Eutychi-
anistae inter se esse atque Nestorium, ut quicumque apud
eos Eutychianista non fuerit, Nestorianus prorsus habeatur,
cum doctrina catholiea uniat duas naturas in Christo, non
diuidat sicut Nestorius fecit. et isti reperiuntur deteriora
garrire; nam fidentissime dicunt rem ineptam, rem etiam
stolidis exsecrandam: ante unitionem, id est incarnationem,
duas diei debere naturas, post uero unam dei uerbi, tamen
incarnatam, ut si dicamus aliquid ceratum aut picatum uel
Sstagnatum aut quolibet alio genere coloratum. post diem
tertium synodi, qua deiectus est sanctae memoriae Flauianus,
deicitur etiam Domnus Antiochenus. Dioscorus repente discessit
solutusque conuentus est. ducitur in exilium Flauianus et
apud Epipam, quae est ciuitas Lydiae, seu superueniente seu

iugesta morte defunctus est. tunc temporis Anatolius quidam 10

presbyter Alexandriae apud Constantinopolim morabatur; haec

1 damnatus B .episcopus VW: om. ΒΤ Δ accasatus B pbaA:

3 enim ΒΓΔ: om. V euthicianiste B, eutychianite T', euthiciani
istae A 4 se om. B atque nostrius Γ et (pro ut) Β 5 euthi-
cianistae B, eutychianita T, euthician///| (eras. i ista A non om. Δ

fuerint B 6 doctina V . catholica doctrina érsp. B — uni aut Δ
vna ad B 7 si quod Δ iste Δ repperiuntur V: quidem repperi-

untur ΒΓΔ deterior agarrire V 8 etiam om. B, etiam/l/!/| (eras.
fort. a) Δ 9 execredendam B !l/llunitionem (eras. m) Δ 10 dua V
(corr. ὃ deci T tamen VTA: tantum B 11 incarmnata Δ si
om. B ceratum ex ceratam B aut BTA: aput V picatum ex

peccatum A, pecátum I', pictum bona (cf. ad p. 442, 5) B uel V:
aut ΒΓΔ 12 post V: iam uero post BTA diem TA: die B, idem V
13 diiectum Δ 14 etiam VI'A: etiam et B — domus Δ — anthiocenus
BA, anthyocenus T — reppente V discessit om. T 15 dicitar B

et V: om. BTA 16 aput ΒΓ lidiae B, lidie A, "die V sius priore
loco pro seu Δ superueniente seu VT': superueniente ///leo Δ, super-
uenientes et B 17 tunc temporis V: om. ΒΓΔ anatholius BT,
anotolius V 18 alexandrinus ΒΓΔ aput T constantinopoli A,
constantinopolitano B

444 Gesta de nomine Acaci

enim consuetudo praedictis est, ut ad comitatum uicibus
clerici dirigantur, num quid forte causae uel necessitatis
emergat. fit ergo iste Anatolius Constantinopoli episcopus,
llhomo partium Dioscori. exempto anno moritur Theodosius
imperator, Chrysaphius punitur, Marcianus factus est princeps. ὁ
laesam fidem grauiter ferens indicit synodum apud Nicaeam,
in qua et ipse et Pulcheria resedit et omnes cum senatu
Saeculi potestates. quam synodum transtulit postea Calcedonam
12propter palatii uicinitatem. «conueniunt quingenti et ultra
episcopi totius Orientis et Aegypti; Dioscorus exhibetur, ut τὺ
facti sui causas in concilio possit adserere. interfuit item
imperator ipse conuentui, interfuerunt ommes iudices, senatus
et omnes aulicae potestates. Eusebius ille Dorylitanus episcopus
ante annum ferme de exilio fugiens Romam uenerat et iam
Calcedonensi synodo interesse properauit. accusat et ipse s
Dioscorum et alii Alexandrini. quid multa? damnatur Dioscorus,

1 est ut VBT: et istud ἃ Comitatum B. comitatu T 2 num V:
ne l'À, nec B. causa ἃ necessitates Γ, necessitas Δ 8. emergant T'
anatorius B, anatholius T constantinopolin ΒΓΔ 4 exempto ΡΤ:
exemto B, eximito A anno VB: anni A, om. T 9 chrisapius V,
erisaphyus B, chrisafius T', cresafius Δ ponitur ΓΔ 6 nicheam V,
nyciam I', nicenam Δ, nicea B 7 pulceria B, pulcheria ex pulchoria ἃ
man. 2 resedit VI'A: ret sedem B, resideret dubitanter Thieltus, eo
quod reuera nec Marcianus nec Pulcheria Nicaeae adfuerunt —— omues
cum senatu scli potestates V: omnes cum senatus et potestatis A, ous
(omnis I') cum eo senatus et potestates BT' 8 postea transtulit trsp. BIAW

caleedonam VW: calchedonam T, calcedona BA 9. palaci αὶ uicini-
tate I', uinitate B 10 egypti VB exhibitur A 11 positas
serere B item V: etiam BTAW 19 ipsi conuentui B, ipse in
conuentu À interfuerunt omnes iudices senatus et omnes aulice
V: interfuit et senatus et omnes iudices et omnes aul. ΓΑ, inter-
fuit et senatus et omnes aul B, interfuit senatus et omnes iudices et
aul. W 18 aule///e Δ potestatis αὶ dorilitanus ΒΓΔ: dorianus V
episcopus «qui» Sirmond 14 ferme om. BTAW . & iam V, si recte
distinzi: etiam. μὲ uidetur T'A, etiam et B Sirm. 15 calcidonensi V,
caleydonensi I', calcedonensis Δ properabit Δ ipse dioscoro B
16 quid ex quod V . dioscorus Cet? T

E

10

Epist. XCIX 11—16. 445

sanctae memoriae Flauiani corpus officiosissime Constantino-
polim reportatur, apud Alexandriam Proterius catholicus fit
sacerdos. quidam Timotheus presbyter, cui cognomentum erat 13
Eluro, et Petrus diaconus, qui episcopatum nunc Alexandrinae
Oceupauit ecclesiae, Dioscori sectatores ab Alexandrina se
ecclesia separarunt. quos cum Proterius episcopus suus ad
ministerium proprium reuocare non posset, utrumque damnauit.
mortuo principe Marciano conlectis turbis haereticorum Timo- 14
theus et Petrus ueniunt Alexandriam et ordinatur ab haereticis
Timotheus episcopus. duo igitur apud Alexandriam episcopi
esse coeperunt. ante triduum paschae, qno cena domini
celebratur, conductis perditis occupatur ecclesia, ad quam se
sanctae memoriae Proterius timore contulerat. ibi supra dieto
die in baptisterio occiditur laniatur eicitur et funus incenditur
cineresque ipsius sparguntur in uentos. Leo sumit imperium, 15
ad quem tanti facinoris catholicorum querela peruenit. coníra
quos haeretici supplicarunt petentes, ut Calcedonensis synodus
aboleretur: illi autem uindictam sceleris postulantes. consi-16

1 offcios. et constant. B 9 aputT proterius ez pterius A mam. 2,
propter ius T ὁ saeerdus B — presbyter, quod hic exhibent V, post
Eluro collocant BTA ^ cognomentum scripsi: cognomento VET, cogno.
minato A: cognomen X (Tim. cognomento Aelurus edd. Liberat) 4 eluro
TA: erulo V, elurus B, ellurus 2 episcopato Δ 5 sectatores ab
Alexandrina se ecclesia V2: sectatores se (sectatoris se ΒΔ, sectator

esse T) ab alexandrina ('ab exandriía Δ) ecclesia BTAW? — 6 separa-
runt BTAWE: separarant V — proterius ez pterius A mam. 2 — suus
VT. suos Δ: om. BWS, suis monitis Sirm. 7 ministerium proprium V2;
ministeria sua BTAW posse T, possit BA uerumque Δ — 8 urbis B
refhicorum A 9 perus Β ad alexandra A 10 apud VT — alexah-

dria Β ll ceperunt V 192 celebrat V. conductis perditis V: col-

lecta multitudine perditorum ΒΓΔ. se om. BA 18 propter ius T |
14 funus ΚΣ: funus (fumus BW) eius BTAW Liberat. 15 cinerisque ἃ,

cineris quae 8 —— ipsius SBTATW: eius V (Liberat) —— spargantur B

inuentus BA 18 tantis B — querella BT, queri/la Δ 17 hereticis Zt

calcedonensi V, calcedonenses T, caleidonensi ez lacedonensi Δ man. 2

18 adoleretur B, oboleretur A wiedictam B — sceleris V3: tanti

sceleris BTW, tantis clerieis A — postulantes ΚΣ (postulabant Liberat.):

expetebant T, expectabant A, spectabant D

446 Gesta de nomine Acaci

derans imperator nimis esse graue uexari tanto itinere sacer-
dotes, quorum plurimos aut aetas aut infirmitas aut etiam
paupertas hune laborem subire prohibebat, dirigit per totum
Orientem magistrianos; dirigit etiam Anatolius episcopus
Asclepiadem diaconum suum. per quos omnes illi episcopi,
qui Calcedona fuerant congregati, quid Alexandriae factum
fuisset agnoscunt consultique rescribunt Chaleedonensem syno-
dum usque ad sanguinem defendendam esse, quia non alteram
fidem statuisset quam synodus Nicaena; Timotheum non
solum episcopum non haberi sed etiam Christiani appellatione
priuari. quo facto fit alter Timotheus catholicus episcopus
Alexandriae. uix Timotheus ille depellitur, fugit Petrus,
mittitur in exilium Chersonense Timotheus, qui locus in Ponto

l7est abditus. quamdiu uixit imperator Leo, uixit Timotheus

episcopus Alexandriae eum quiete. sed cum Basiliscus oceu-
passet imperium, damnare coepit Calcedonensem synodum et

] nemisisse Δ tanto itinere VZ Liberat.: tantos iterum BTAW
2 etates B 8 haec laborem A, haec labore T Sobire prohibeat Δ
dirigit per totum orientem magistrianos ἘΣ: dirigit magistrianos per
totum orientem .BTAW (dirigistrianos T, magistrianus B, magistrianos
er magistrianus Δ san. 2, magis christianos W; totum orientem ex toto
oriente À man. 2) 4 anotolius V, anatholius T episcopus V2:
episcopus Constantinopolitanus BT'AW ὃὅ esclipiadem Δ, asclipiandem B
per quos VZ: et BTA, per quos et Sirm. et dli B 6 calcedonia A,
calchedona T' alexandria VA 7 fuisse T consultique V: inter-
rogatique (interrogati qui Δ) cum suis prouincialibus (conprouincialibus B)
episcopis ΒΓΔ chalcidonensem V, caleidonensem A, calcedonensem B,
ealehedonensem T 8. defendendam esse VZ: esse defendendam (defen-
dendum TA) BTAW 9 statuisset V: statuit BTAW synodum T,
synodus er synodum Δ man. 2 nicea B, nychenam T 10 solum spm
habere A christiane Δ 11 quod B . facto VZ: deposito BT, de-

positum Δ timotheum V, om. T 12 ille VZ: hereticus TAW, heri-
cus B fugiit B 13 chersonense timotheus V: timotheus cersonam
(cersona B) ΒΓΔ (cf. W) locutus I' in ponto est V: est in ponto
BTAW 14 uixit timoth. V (cf. W2Z): uiuit (uiuet Δ) timoth. T,
timotheus (om. uiuit) B 15 alexandrinae B conquiete Δ basi-
lieus B . occupatus sit A 16 cepit VB . calcidonensem V, calce-
donense BA, calchedonense T'

1

1

Ed

e

οι

Epist. XCIX 16-—19. 447

fugare catholicos. tune denique Timotheus ille damnatus
accepta libertate Constantinopolim uenit et damnatos haereticos
locis suis reddidit. uadit Alexandriam, fugit Timotheus catho-
licus et in monasterio latet. Petrus ille iterum se Timotheo

iunxit, cum quo fuerat ante damnatus. redit Zeno imperator 18

ad regnum, Basiliseus opprimitur. mittitur Alexandriam, ut
pulso peruasore Timotheo Timotheus catholicus redderetur
ecclesiae. sed illo Timotheo damnato morte praeuento Petrus
consors ipsius ab uno haeretico Alexandrinis episcopus ordinatur.
quem nihilominus deici iussit Christianissimus imperator et
reduci Timotheum catholicum sicut Acacii Constantinopolitani
episcopi litteris continetur. cum quidam episcopi seu clerici
seu monachi seu saecularis uitae homines ad communionem
eatholiei episcopi Timothei nollent uenire, diuersis sacris eos

terruit clementissimus imperator. scribit ad papam Simplicium 19

Timotheus dicens Petrum olim in diaconio esse damnatum,

1 fugare catholicos ΚΣ: catholicos (catholicus T', catholicos ex catho-
licus Δ, cathol cos B) persequi BTAW 2 liberate B — const. uenit VE:
uenit const. BTAW damnatus Δ heretico Γι, heretici Δ 3 cui-
locis Δ reddedit B, reddit Δ fuit B . 4 monasterium Δ latet
ez latit Δ man. 3 illi 4, om. B se timotheo iunxit VE: se iunxit
sed uixit B, se iuncxerat A) timotheo BTAW . 5 antea T zeno ec
geno Δ man. 2 6 regem V basilicus B obpmitur Δ, oppromi-
tur T mititur B alexandria B 7 peruasorem Δ, persuasore Τὶ
timotheo om. BI, timotheum Δ reddetur V, redditur Δ 8 iilo VÀ:
isto TAW; sed isto om. B praeuenit Δ 9 con sor V . episcopis
ordinatus Δ 10 imperator BTAW2: princeeps V 11 reduci BTE: redu-
cit VAW timoth,. cathol. BT'AW E: cathol. timoth. V athaci A,

h

acaci T 12 episcopi VA, episc T': om. BX cum quidam episcopi
(seu addidi) clerici V: cum (om. B) plurimi (pluri B, plurimis ez pli-
mis Δ man. 2) seu clerici (clericis Δ, clericus B) ΒΓΔ clericus
bona (cf. ad p. 442, 5) seu B 18 monachis A saeculares Γ᾽,
seculari B hominis Δ ad om. B communione À 14 ca-
tholicae B — uenire V: penitus conuenire BTAW 605 terruit V: terruit
uniuersos BTAW 15 clementissimos T, clementissimo JD, dementis-
simus «t widetur V — scripsit A, scribsit T sympliium B 16 sq.
dicens . episcopum V (cf. Z): rogans ΒΓΔ (cf. W)

448 Gesta de nomine Acaci

nunc etiam Christiana societate semotum, mandans per Isaiam
episeopum, ut seriberetur imperatori de Petro longius in
exilium dirigendo, quia latebat in Alexandrina ciuitate et
20 insidiabatur ecclesiae. per ferme triennium uel amplius sanctae
memoriae papa Simplicius numquam destitit scribere ad
AÁcacium episcopum, ut fieret de Petro quod Timotheus epi-
scopus postulabat. scriptum est etiam principi sed numquam
2linde rescriptum est. post omnia Iohannem presbyterum et
oeconomum suum Timotheus ad principem misit rogans, ut
si quid sibi humanitus forte contingeret, iuberet pietas eius
catholicum a catholicis ordinari. ad cuius petita responsum est
et tam ipsi quam clericis seriptum atque isdem sacris
oeconomus Iohannes multis laudibus praedicatur, ut iam
paene omnibus Alexandriae episcopalis putaretur officii candi-
22 datus. defuncto 1510 Timotheo episcopo oeconomus ille Iohannes,
quem clementissimus imperator pro ecclesia et fide scripserat

1 remotum XE ysaiam V 2 de petro longius in exilium dirigendo
quia .. ecclesiae V (ut eundem petrum longius in exilium dirigeret
quia .. ecclesiae 2): de petro quia (qni BW) .. ecclesiae ut (quatenus W)
ad longinquum (longincum A) deportaretur exilium BTAW 3 letabat V
alexandria Δ et om. Δ 4 pro (pro per) B ferme triennium BTAWX:
triennium ferme V uel (et £) amplius VZ: om. BTAW o sym-
plicius B. numquam (numquann B) VBX:nonTAW destitit (desistit V)
VXW: desiit ΒΓΔ scribere VZW: scribendo ΒΓΔ 6 achacium T,
achachium Δ, cacium B ut fleret VX: ut ageret (agere T', ageraret Δ)
cum imperatore et (ut Δ, quatenus W) fieret BTAW 7ἠ etiam om. B
pricipi B, princeps Δ 8 rescribtum T' 9. eoconium V, yconomum T,
eticonomum À, canonum B 10 contingeret VI': contigerit BA — et ante
et post iuberet eras. et Δ — iuueret T" — ^ietatis T 11 Catholicüs cum

acatholicis B a (pro ad) B petitu B, pietate pene'// (ita man. 2,
Sub vas. fuisse widetur ta) Δ 12 et tam ΓΔ: ut tam B, etiam V
ipsis T', ipse B, ipsi et A scribtum T atque V: et ΓΔ, et in B
hisdem ΒΓ 13 iohannes economum írsp. B, iohannis yconomus T
iohannis iconomus À ut etiam B 14 alexandrinae episcopalis B,

alexandriepalis V 15 oeconomus ille iohannes V: jconemus (ycono-
mus I) iohannis ΓΔ, iohannes et conomus B 16 quem clementis-
simus . . 449, 1 laborare V: om. BTAWAX)

[nd

e

10

Epist. XCIX 20—84. 449

laborare, catholieus a catholicis episcopus ordinatur. qui cum.
more maiorum ad apostolicam sedem synodica per Isidorum
presbyterum et Petrum diaconum scripta misisset, superueniente
Uranio subadiuua et contra lohannem episcopum sacra
principis deferente, ab episeopatus illius papa confirmatione
suspensus est. et quia isdem sacris de restituendo Petro,
quem ipse damnauit, fecerat; mentionem, haec pars omnino est.
nbnegata. unde uidetur clementissimus imperator offensus.
cum ergo sanctae memoriae papae Simplici nihil totiens ad 28
Acacium ante directa propter Alexandrinae ecclesiae quietem
et catholicae integritatem fidei seripta proficerent, superuenit
idem fugiens sanctus Iohannes episcopus, qui sicut decebat
ab apostolica sede susceptus est. nam et priores eius similiter
Romanae ecclesiae tempore persecutionis suffugium poposcerunt.
huius aduentus plenius uniuersa patefecit. cui dum Acacii24
scripta legeremus, quae de Petro et Iohanne miserat, excessus
Aecacii etiam in hac causa grauissimi sunt retecti. illo enim

1 episcopus (epis V) ordinatur VE: ordinatur episcopus ΒΓΔ 2 more V:
de consuetudine (consuetudinem T) ΒΓΔ sedem om. B synodica.
ἐπ synodicà V, ez synodeca Δ mam. 2 per Ysidorum .. diaconum V:
om. BTA (WE) 8 seribta T — remisisset Δ 4 subaiuua V, sub-
adiuba B — episcopum VE: iam episcopum BTAW. sacro principe ἃ
B deferente T — papae Δ confirmatione papa trsp. Β 6 isdem V:
hisdem ΓΔ, in sedem B, in isdem X sacris.. mentionem om. A
9 papa T — symplici B, simplicium Δ quotiens Β 10 acha-.
cium T, ae//.acium A ante directa V: om. ΒΓΔ. papae (pro
propter) B alexandriae TA —— quietim Δ 11 integritatem fidei V
fidei (fidem Δ) integritatem BTAW' scribtam T ^ proficerint A, pro-
ficent B sub (pro superuenit) Δ 12 fugiens V:om. BTAW' sancti T
iohannis TA decebat W: dicebat VB, dicebat inter scribendum in
decebat corr. T, dicebat alüi A 13 ab YBW: om. TA — susceptum B
prioris D, prioras δ 14 persequutionis Δ 15 achacii T, achaci A,
bona (cf. supra ad p. 442, δ) acacii Β — 16 scribta T — legerimus B,
relegerimus Δ petra B —— iohanne V: iohanne (iohannem B) anti-
ochenis (anthiocenis ΒΓΔ) W.BTA 17 achacii TA in ae B gra-
wissime (correzi) sunt retecti V: grauissimus deprehenditur W., grauis-
simus (grauissimos D) deprehendit ΒΓΔ — illum B

XXxv. 99

450 Gesta de nomine Acaci

tempore, quo de Petro Alexandrino damnato retulit, etiam de
29 Petro et Iohanne Antiocheno sic scripserat: Petrum apud
Constantinopolim monasterium gubernasse sed hoc propter
crimina derelicto Antiochiam fugisse; ibi pulso Martyrio
catholico episcopo per uilissimum populum et haereticos s
sedem ipsius occupasse continuoque damnatum ab episcopis
atque ἃ Leone principe Oasam deportatum; de quo lapsum
Constantinopolim redisse ac dedisse fidem, quod nullas
ulterius turbas facere prorsus auderet, sed, sicut superius
dictum est, Basilisci temporibus a Timotheo illo damnato, 10
qui Constantinopolim uenerat, ad Antiochiam remissum fuisse,
ut iterum illic episcopatum teneret. quo facto idem Petrus
Iohannem quendam presbyterum, de quo Acacium diximus
retulisse, ordinat Ápamenis episcopum; a quibus non receptus,
redit Antiochiam et Petrum episcopatus sui pellit auctorem is
et inuadit eius ecclesiam. quos simul damnatos iterum dicit
Acacius petens ab apostolica sede,. ut, si ad eam forte

1 quod de B alexandrinae 5 damnatur A retulit etiam V:
retulerat (etulerat A) non longe post etiam (iam TA) ΒΓΔ - 2 ioham B
antiocheno VZ: om. ΒΓΔ εἰς TAZ: om. VB scribserat I' 8 mona-
sterio B guuernasse T hoc pape criminati relicto B 4 anthio-
ciam T, antiochenam B fuisse A — ubi pulso B, impulsu A — mar-
tyrio VZ: om. ΒΓΔ 5 vilissimum populum et VZ: om. ΒΓΔ here-
ticus Δ 6 occupasset B damnato B ab episcopis atque V2:
om. BTAÀ "7 a&]leone BTAZ: leon8 V principe VB (imperatore 2):
tunc principe (principes A) ΓΔ oasam deportatum V: ad oasitanum
(casitanum A) exilium (exilio A) esse directum ΒΓΔ . labsum T, lapsu BA
8 residisse B quo V . nulus A 9 alterius TA faceret B —au-
diret Δ 10 basilici B, baselisci T' 11 antiociam B. anthiociarh T'
12 quod A 18 iohanne V quidam Δ achacium TA 14 ret-

tulisso I', recolesse Δ ordinat apamoenis T, ordinata pamoenis Δ,
ordinata pamenis VB episcopus Δ receptum B 15 redit V2:
uenit BTAW antiociam B, anthiociam T' episcopatum I', episco-

patum B 16 et inuadit (ἢ falso addit V) eius ecclesiam VZW: om.
ΒΓΔ quos simul damnatos iterum V2: qui simul iterum damnatos W,
cum quo simul damnatus est. iterum Liberat.; quos iterum damnatos
(damnatus A) ΒΓΔ dic Δ, αἱ B 17 achacius ΓΔ sede se ut B
ad eam (ad eadem Z) forte VZW: forte ad eam ΒΓ Δ

Epist. XCIX 825-98, 451

econfugerent, ne ipso quidem dignos haberet aspectu et, si
jam aliquam indulgentiam forsitan impetrassent, irritam esse
debere nec eorum paenitentiam recipiendam esse. quod cum26
praefatus sanetus Iohannes Alexandrinus episcopus relegisset,

s tacere non potuit, quod illum Tohamnem, quem Acacius cum
Petro damnauerat et sine paenitentiae remedio fecit ab
apostoliea sede damnari, post tot damnationes Tyriorum
miserit ecclesiae praesidere. postquam ergo non solum nihil27
profecisse litteras decessoris sui sanctus Felix papa cognouit

1» et ludibria quaedam ab Acacio fieri in euersionem fidei ef.
totius ecclesiasticae disciplinae, electis Uitali episcopo Troen-
tinati ex Picenti regione et Miseno Cumanae eeclesiae episcopo
ex regione Campaniae sub hae instructione direxit, ut Petrus
de Alexandrina pelleretur ecclesia et ut libello sancti Iohannis

1x» episcopi Alexandrini responderet Acacius atque ipsi denuntia-
retur Aeacio, ut anathema Alexandrino diceret Petro. sed28
legati supra dicti, quamuis in custodiam hostili more detrusi

leonfugerint BA πὸ ipso quidem dignos haberet (digni haberentur Σ)
aspectu (effectu ez effectum V) VE: mec uisu (uisui B, uisi A) dignos
(üignus ΒΓΔ) haberet BTAW' — iam sitrp.A — 2 aliqua indulgentia TÀ
foritam TA — inpetraset Δ — inrita TA 3 deberet TA — incipien-
dam P — 4 sanctus V: om BTAW, — iohannis TA — retulisset B.
5 quem (pro quod) Δ — quem acacius (achacius T", achatius A) BTAWE:
aeadus quem V — eum petro dammauerat VE: damnauerat cum petro
BTAW. 8 penitentiae remedio VE: remedio penitentia BTAW. — 7e
(pro sede) B. — post tot damn. Tyr om. A — dammationis tiriorum Β'
8 miseret B, miserta A — ecclesiam B — praesedere Δ 9 proficisse ΒΓΔ
literas B — praedecessoris W. — felit BTAW: om. V — 10 achacio T,
athatio A feri inuersne A — fdei et V (cf. W): om. BTÀ 11 eli-
eis B, lectis V. — witali V: uitale BTA trentinati A, troentinate B
12 picenti V: picima ΒΓΑ, picena Ἢ — e miseno cumama B, et misino
cwmane Δ 14 deom. B — etom. Δ libellos D, libellus A
15 achaius A — aemcius.. demuntiaretur om. T — ipse BA — denun-
fisturachatio A 16 acbacio T — Alexandrino VW: om. BTA — diceritA
sed legati supra dicti quamuis in custodiam hostili more detrusi V: qui
quamuis hostili (ostili D) more detrusi in custodiam ZT, quidem uiso
sli more detrusi im custodia A, qui licet hostili more in custodia de-
tras W-
295

452 Gelasius I. aduersum. Andromachum contra Lupercália

chartas amiserint, tamen perfidis haereticis atque damnatis
adcommodare non debuerant, quae sola negari potuit, uolun-
tatem. non solum ergo non egere quae iussa sunt aut quae
poterant expedire fecerunt sed etiam haereticis communica-
uerunt, confirmationem Petri episcopatus, ad quem pellendum
missi fuerant, deferentes atque contumelias in episcopum

29 Iohannem Acacio rescribente portantes. quibus commotus papa

beatissimus habita synodo Uitalem et Misenum ab officio οὖ
communione suspendit ac deinde damnauit Acacium. cuius
postea audacia deteriora committens etiam illum Petrum
Antiochenum eiecto catholico Calendioue ἃ se ordinato ad
Antiochenam misit ecclesiam.

80 Postquam Iohannes superuenit episcopus, quem sicut
oportuit Romana suscepit ecclesia, sanctus papa Felix legati-

onem, ut dictum est. ordinauit. quae apud perditos animos

quicquid est hostilitatis experta est, nam detrusa in custodiam
perditis chartis cum grandi uix remeauit obprobrio, episcopatum

1 cartas BA ammiserint B 2 debuerant VB: debuerunt TAW
negare TA — uoluntate BÀ 8 egere V: egerunt T'AW, negerunt B
atque (pro aut quae) Δ 4 poterant expedire V: expedire (expetire A)
poterant ΒΓΔ fecerunt V: om. BTA eliam BTAW: om. V
communicauerint confirmatione A oat I . que B pellendi ἃ
6 deferentis A 7 achacio T, achatio A — rescribente V: dirigente ΒΓΔ
(cf. W; | quibus commotus papa beatissimus habita synodo V: quibus
rebus habita synodo commotus beatissimus papa ΒΓΔῊ (cf. W) 8 ne-
senum B et om. V 9 ac deinde damnauit acacium V: acacium-
que (achaciumque T, achatiumque. Δ) damnauit ΒΓΔ 10 postea V:
om. BTAW . comittens V illum om. B. 11 antiocenum B, anthio-
cenum T' electo V catholieum Δ calendionem A, kalendionem T
a se ordinato V: quem ipse ordinauerst BTAW δὰ om. Δ 19 anthio-
cenam T', acatiocenam B, antiochiam Δ ecclesiam xxenicir Β 13] $$ 30
ei 31, quas solus exhibet V, ad spsum tractalum non perüinent sed ei
posteriore tempore a nescio quo additae sunt idque sta, ut uerba $ 30
ex $psius traciatuws $$ 23 ei 28 conflarentwr. — sicut oportuit huc trans-
posui coll. $ 23, unde haec deswnpta sunt: posi ut dictum est (15)
exhibet V 16 perditos animos scripsi; praedicatos animos V, prae-
dictos omnes o? 17 perditi V, corr. o grande V

οι

Epist. ΧΟΙΧ 28 — C 3. 453

Petri, ad quem expellendum missa fuerat, firmatum reportans.
quem Romana anathemarat ecclesia ita: Felix papa episcopis 31
per Aegyptum Thebaidem Lybiam et Pentapolim constitutis
post alia: Petrum uero, qui se ab ecclesiae unitate sub beatae
s recordationis Proterio separauit et in mortem ipsius parricidae
Timotheo ad persequendos iunxit orthodoxos, nulla tanti
nominis aut honoris permittimus societate laetari, quando in
ereatoribus propriis non dissimilibus ipso sui exordio caducum,
quod se aestimat, reperitur. est ergo praefatus cunctis anathema
1» nec ab ecelesia catholica eredatur umquam recipi, qui post
cohercei»tionem saepissimam et per tot annorum spatia in
peruersitate propria perseuerans loeum satisfactionis amisit.

(100.) lH
EIUSDEM PAPAE GELASIL ADUERSUE ANDROMACHUM ET CETEROS
15 ROMANOS QUI LUPERCALIA SECUNDUM XOREM PRISTINUM COLENDA
CONSTITUUNT.

Sedent quidam in domibus suis nescientes, neque quae
loquantur neque de quibus affirment, de aliis iudicare nitentes,
cum se ipsi non £iu»dicent et. uelint prius accusare quam nosse

30 ac docere quam discere et indiscussis rebus nec inuestic gatis
causis nec rerum ratione quaesita, quod eis ad buceam uenerit,
inconsideranter effundere et praecipitanter euomere, non ueritatis
adsertione prolata censentes sed studio cacologiae, quae nesciunt,
arguentes, eoque progressi sunt, ut etiam recte facta mali-

35 uolentiae proposito lacerare contendant; qui si saperent, non
praecipitarent omnino sententiam sed perserutatis ante rebus
loquenda depromerent. ^ uerum quia nos arguunt segnes esse 2

2 anathematizarat ρα man. post. ita distinzí ab eis quae sequun-
ur coniunzique cum eis quae antecedunt 4 talia V, corr. o — 5 par-
τἰᾶϊς V,corr.o* — 6 πὰ Viadse a, unde se ad p? — 7 laotari V,
corr. o — quanto V, corr. Thiel 9 reperitur V — fort,esto 11 co-
herüonem V. correzi: cohortationem wulgo 12 perseuerany Y

100. — Edd. Car. 1) 410; Bar. ad a. 496, 30; Collect. Concil;
Thiel 598. 14 mor mrspzx V 19 iudicent vi; dicent Y — nosce V,
corr. οὐ 90 imuestigalis Car.: iuestiis Y — 25 qui o: qua V.

454 Gelasius I. aduersum Andromachum contra Lupercalia

censores in uitiis ecclesiae cohercendis, et ἃ nobis consequenter
agnoscant non tantum corporalis adulterii esse peccatum, quod
et discuti debeat et iure puniri, sed esse longe maius for-
nicalionis et adulterii genus, quod in quolibet Christiano, quia
membrum omnis Christianus ecclesiae est, competenter debeat
uindicari: tanto enim sacrilegii maius est, crimen, quanto animae
fornicatio peior est corporis; nam per animae fornicationem ab
ipsius dei coniunctione disceditur adque inmundos spiritus
spiritalis adulterii genere transitur. —quomodo autem non {1}
hanc partem recidit, qui cum se Christianum uideri uelit et
profiteatur et dicat, palam tamen publiceque praedicare non
horreat, non refugiat, non pauescat ideo morbos gigni, quia
daemonia non colantur et deo Februario non litetur, ei deo,
ubi haec deliramenta compererit? quomodo praeuaricator non
est, qui in has blasphemiae profanitates incurrit? quomodo
sacrilegus non aestimetur, qui abiurata unius dei prouidentia
ei potestate, quam confessus, ad prodigiosas superstitiones et
uana figmenta seducitur? secundum apostolum longe deterius
iureque damnandum confessam ueritatem deserere quam si in
eam nullatenus credidisset. quamuis enim ridiculosa sint figmenta,
quae proferat, tamen ipse affectus et uoluntas in crimine est
et professio ac praedicatio iure damnanda, ac per hoc, qui in
alium sententiam damnationis uult sine dilatione proferri, in
quo alium iudicat, semet ipsum se condemnare cognoscat.

-—
E al

20

numquid enim pontifex uindicare debet in eos, qui adulterium ss

corporale committunt, et in eos, qui sacrilegium, id est
fornicationem et adulterium spiritale gerunt, non debet uindi-

18 sqq. cf. Petr. I1 2, 20 sq. | |

9 fornicationis et adulterii p?: fornicariis et adulteris V — 8 coniunc-
lione ez coniunctione corr. V adque scripsi: atque V, atque «ad» p!
9 in add. Bar. 11 publiceque p? Bar.: publiceque suppliceque V
12 morbo signi V, corr. « man. 1 ut uidetur 18 deo o: ideo V εἰ
deo tempiawi: uideo V Bar. 14 conceperit Bar. 158 hac V, corr. o
blaphemiae V . 17 confessus (est? Car. 18 uana ex unas corr. οἷ: ua-
nas V fort. reducitur (cf. p. 456, 8) deterius iureque damnandum

Scripsi: deterius jureque damnandus V 19 in eam o: meam V 20 cre-
didisset o: credidisse V

30

Epist. C 2—7, 455

care? nonne ipse dominus, cum adultera ad eum esset adducta,
accusantibus dixit: si quis uestrum sine peccato est,
primus in eam lapidem mittat? non ait si quis uestrum
non simili modo adulter est' sed 'si quis sine peccato est^;
quolibet ergo obstrictus quisque peccato in alterius peceati
reum lapidem non audeat mittere. quibus tune pro sua conscientia
discedentibus mundi saluator adiecit: mulier, ubi sunt
accusatores tui? nemo te condemnauit nec ego te
condemnabo. sed uade, ulterius iam noli peccare.
ienes et teneris, urgues urgueris, obstringis obstringeris;
pontificis discussionem flagitas uindictamque deposcis: memento
idem aduersum omne crimen esse proferendum. numquid non
etiam leges humanae dieunt, quod reus reum facere non possit?
fistucam uides in oculo fratris et in tuo trabem
non uides? qui moechos aceusas, adulterium facis et corporales
adulteros spiritalis adulter incessis? certe discussionem poscis,
homo diligens maturus religiosus non uis aliquem in ecclesia
peccare, peccantem cupis discuti e& poenae consequenter addici :
quaecumque in alium promis, et in te proferre cogeris; hoc
enim facis, ne segnitia pontificis accusetur, ne maculetur ecclesia:
debet ego et pontificis in omnibus malefactis sollicitudo et
seueritas non deesse et ab ommibus ecclesiae fama purgari.
sed dicas forsitan «te» laicum, illum ecclesiae ministrum et
eo grauius crimen exaggeres. uerum dicis nec ego diffiteor:
tanto sollicitius examinandus est quanto magis propinquus est,
tanto magis reus est quanto in illo ministerio constitutus, et
haec facere minime debuisset, ecce censura non deest: auditur
et, si conuictus fuerit, uindietae consequenter addicitur. age
2 oh. 8,7 7 1oh. 8, 10 sq. 13 cf. Dig. XLVIII 1, 5; C. Th.
IX 1, 12; C. Tust. IX 1, 19 14 Matth. 7, 3
4 simili modo scripsi: similitudo V, similiter o* ὅ quodlibet V,
corr. Car. 10 urges et urgeris, obstringis et obstringeris Bar, ^ ob-
stringes V, corr. o? 12 idem scripsi: in V 17 non uis o: nouis V
18 cupi V, corr. o — pene V — 19 inte g': inter V — 20 facit Mansi
ne mac. scripsi: He (an Ne?) mac. V, et mac, ὁ 93 te add. Bar.:
om. V; forsan te οὗ 24 eo scripsi: ego V, esse οἢ, ergo (om. et) Edit.
reg. exaggeras οὐ ΩΡ solicitus V^ — 27 auditu V, correzi

6

456 Gelasius I. aduersum Ándromachum contra Lupercalia

modo, quid uis de te? numquid quia in ministerio sacro non
es, in plebe sacra non es? an nescis et te membrum esse
summi pontificis? an ignoras totam ecclesiam sacerdotium
8uocitatam? postremo $i ile reus est, qui accedens ad
ministerium ecclesiae delinquit, numquid et tu reus non es,
qui post confessionem ueritatis ad praua et peruersa et profana
et diabolica, quibus te renuntiare professus es, figmenta
9 reduceris? itaque etiam tu post blasphemias palam publiceque
profusas a sacro corpore modis omnibus abstinendus es. non
potes enim mensae domini participare et mensae daemoniorum
nec calicem domini bibere et calicem dàemoniorum, non potes
templum dei esse et templum diaboli, lux simul et tenebrae in
te conuenire non possunt. uiderim, utrum urgueas atque compel-
las in alio maleficium uindicari: tu tamen sceleris tui pondus
non potes. declinare et, quanto in alio transire crimen non pateris
impunitum, tanto quid etiam in te pro rerum ratione facere

lOdebeamus ostendis. ^uerumtamen in ipsis blasphemiis tuis,

quibus es iure plectibilis, imperitiam tuam euidenter agnosce
et, sicut ait ille, uoluntatem habere te mentiendi,
artem fingendi non habere, cum sic te intellegas malum
habere affectum peruersumque apostatandi propositum, ut tibi
materia prorsus uanitatis illius nulla suppeditet nec possis

lladstruere, quod corde concipis et ore depromis. dic mihi,

cum saepenumero in Romanis historiis legatur Liuio orato »re
saepissime in hac urbe exorta pestilentia infinita hominum
milia deperisse atque eo frequenter uentum, ut uix esset, unde
ills bellicosis temporibus exercitus potuisset adscribi: illo
tempore deo tuo Februario minime litabatur an etiam cultus

8 Petr. 12, 5 9 sqq. cf. Cor. I 10, 21 et 20; I1 6, 14. 19?
23 sqq. inter Liuii secundae decadis fragmenta receperunt qui Liuium
ediderunt (Hertz fragm. 12)*

8 sacerdotum V, corr. Bar. 18 urgeas Bar.: urgues V 14 male-
ficio V, corr. Ttel: maleficia Bar. 15 poteris V, corr. Car. 19 uo-
luntate V, corr. o 24 Liuio oratore scripsi: libi o orare V, Liuio auc-
tore Car.

Q

0

Epist. C 8—14. 437

lic omnino nil proderat? illo tempore Lupercalia non celebr«a-
b»antur? nec enim dicturus es haec sacra adhuc illo tempore
non coepisse, quae ante Romulum ab Euandro in Italiam
perhibentur adlata. ^ Luperealia autem propter quid instituta 12

δ sunt, quantum ad ipsius superstitionis commenta respectat,
Liuius in secunda decade loquitur nee propter morbos inhi-
bendos instituta commemorat sed propter sterilitatem, ut ei
uidetur, mulierum, quae tune acciderat, exigendam. proinde si
uel ad hoc ipsum aliquid hoc ualeret, hoc intermisso non

10 morbus acciderit, contra quem Lupercalia reperta non sunt.
sed feminae nequaquam generare debuerant, pro quarum
fecunditate concinuntur inuenta. ^ quid dicturi estis de peste, 13
de sterilitate, de bellorum tempestate continua? numquid et
haec propter sublata Lupercalia contigerunt? si autem non

15 propter ista uel uitanda uel euranda Lupercalia sunt prouisa,
quid inani turbatione iaetamini? quid Tuscia, quid Aemilia
ceteraeque prouinciae, in quibus hominum prope nullus
existit, ut bellica necessitate consumerentur, Lupercaliorum fecit:
offensio, quae longe ante uastatae sunt, quam Lupercalia tolle-

30 rentur? quando Anthemius imperator Romam uenit, Lupercalia
utique gerebantur et tamen pestilentia tanta subrepsit, ut tole-
randa uix fuerit. numquid per Campaniam Luperealia gerebantur,
quae sublata morbos ille et pestilentiam proerearent? 868 14
dicturi estis ad Romam tamquam ad caput ommia pertinere et,

35 quod hic factum non est, diuersis prouinciis ad eam pertinentibus
obfuisse. eur ergo, antequam ad Romam istae prouinciae
pertinerent, praeter Luperealia propriis opibus floruerunt? ut
sterilitas sit continuata terrarum, Lupercalia sublata fecerunt

1 proderat illo tempore quo Lup. celebrabantur Thiel] — celebrantur V,
corr. o 8 cepisse qui V, eorr. o* 5 respectant V, correzi 6 libius V.
8 exigendam Labb. im marg.: exhibenda V, eximendam Thiel 10 ac-
cidere Thiel 12 coneinantur V, correxi: concimnantur cod. Amelie.
18 sterelitate V — 16 demilia V, eorr. o 18. uellica V, corr. οὗ
91 suprepsit V — 22 campania V, corr. (mam. post?) & 28 pesti-
lentia V, corr. o: pestilentias αὐ. procrearet V, corr. ρ 24 dicitur
iestis V, corr. Car.: dicitur gestis a

458 Gelasius I. aduersum Ándromachum contra Lupercaiia

an nostrorum merita peccatorum, de quibus olim dictum est:
et
Quiequid Romani meruerunt perdere mores?

Sterilitas certe feminarum debuit prouenire, propter quam
auferendam Lupercalia instituta iactantur, non sterilitas terrarum, s
propter quam Luperealia non sunt instituta remouendam. quid

15in Africa unde sterilitas? quid in Galliis? Lupercalia ista fecerunt
an nostri mores, furta, homicidia, adulteria, iniustitiae, iniquitates,
ambitiones, cupiditates, periuria, falsa testimonia, oppressiones
miserorum, bonarum causarum impugnatio malarumque defensio 1o
et in omnibus inaudita peruersitas, postremo, quod supra omnia
est, deo fictae mentes et sacrilegia artesque magicae etiam
paganis horrendae? ecce, quae faciunt omnia aduersa et inimica
nobis, non Luperealia, quae sunt pro uestra salute sublata.

l6sed quid dicitis uos ipsi, qui Lupercalia defenditis et agenda 15
proponitis? uos ea depretiatis, uos eorum cultum celebritatemque
uilem uulgaremque redditis. si offensio Lupercaliorum nobis
aduersa procurauit, uestra culpa est, qui quod uobis singulariter
prodesse putatis, neglegentissime et non « « longe impari cultu
et deuotione ea ducitis celebranda, quam profanitatis uestrae so
celebrauere maiores. apud illos enim nobiles ipsi currebant
et matronae nudato publice corpore uapulabant. uos ergo
primi in Lupercalia commisistis. satius fuerat non agere quam
ea cum iniuria celebrare, sed deduxistis uenerandum uobis
cultum et salutiferum quem putatis ad uiles triuialesque ss

17 personas, abiectos et infimos. si uere ergo profitemini hoc
Sacrum ac potius execramentum uobis esse salutare, ipsi
celebrate more maiorum, ipsi cum resficulo nudi discurrite,

2?

2 et praesertim $n fine uersus εἷς sanum — baterelitas V 6 remouenda V.
corr. Thiel 8 nostris V, corr. ? 10 inpugnatio ex inpugnatione corr. V
17 ostensio V, corr. Bar. 19 non longe V: tam longe Bar., cum
longe Thiel, nunc longe Hartel; ego lacunam indicaui quam sic fere
expleuerim non «sicut. decuit obseruantes? longe 25 et salutiferumque
quem V, corr. o: et del. Thiel 26 hoc Bar.:inhoc V — 28 resticulo scripsi

coll. Plutarchi Caes. 61 διαϑέουσι ἀνὰ τὴν πόλιν γυμνοὶ σκχύτεσι λασίοις τοὺς
ἐμποδὼν... καίοντες (cf. ettam Romul. 21, Anton. 12): ridiculo V, amiculo Car.

s

Epist. C 14—90. 459

ut rite westrae salutis ludibria peragatis. si magna sunt, si
diuina, si salutifera, si in his uitae uestrae pendet integritas,
cur uos pudet per uos ipsos talia celebrare? si pudet et dedecus
est, itane salutiferum est et diuinum et profuturum, quod uos
ipsi dedecus esse fateamini? memo religionem profitetur,
quam per se exsequi prorsus erubescit et refugit: ipsa uere-
eundia uestra uos doceat crimen esse publicum, non salutem
et non diuinitatis cultum, de quo sapiens nullus erubescit, sed
instrumenta prauitatum, quibus mens uestra contra semet
ipsam testimonium ferens, quod gerendum profitetur, erubescit
implere. Castores uestri certe, a quorum cultu desistere 18
noluistis, eur uobis oportuna maria minime praebuerunt, ut
hiemis tempore uenirent hue nauigia cum frumentis et, ciuitas
inopia minime laboraret? an diebus sequentibus hoc futurum
est aestatis? a deo constitutum beneficium est, non Castorum
"uana persuasio. dicite nobis, nee Christiani nec pagani, ubique 19
perfidi nusquam fideles, ubique corrupti nusquam integri, qui
tam utrumque tenere non potestis, quam sibi utrumque con-
trarium est; dicite inquam, Lupercaliorum patroni et re uera
30 digni talis ludibrii et cantilenarum turpium defensores, digni
magistri uesaniae et qui non sine causa sana capita non habetis,
digni hae religione, quae obscenitatum et flagitiorum uocibus
celebratur: uideritis ipsi, quid uobis salutis impendat, quae
tantam moribus labem pernieiemque proponit? ^ nec est, quod 20
36 dicatis potius haec agendo et facinora uniuscuiusque uulgando
deterreri a talibus commissis animos et pudore refrenari, ne
de his publica uoce cantetur, quando, sieut ille ait, non tam
deterrere quam admonere animos haec ludibria uideantur
et, sicut ille dixit,
iram atque animos a crimine sumunt

97? 30 Iuuenal. VI 285

1 peragratis V, corr. o 11 pastores et 15 pastorum quam ineplissime

comiecit Thiel ὀ 17 numquam integri V, corr. Car. 80 digni talis

scripsi: digoitati V, diuinitatis Car. dignitates Hartel 26 deterrire V,

corr. uh; deterrere o? — 98 diterrere V, corr. οὗ admonere Coust,
hac V, corr. ο 80 ira V, corr. o

400 Gelasius I. aduersum Andromachum contra Lupercalia

eo impudentiores effecti, quo crimine publicato expositaque
uerecundia nil superest omnino, quod pudeat, nec habet, quod
metuat publicari, sed iam se fiducialiter exertat, qualis iu
propatulo non per cohercci»tionem sed potius per quandam
laetitiam et celebritatem numinum decantata est, quaelibet illa s
persona, immo et religione se praestare confidit, ut sit, unde
numinum sollemnia celebrentur, quae nisi criminum decantati-
2lonibus non coluntur. dicite nobis itaque, qui uoluntatem
profanitatis habetis, cuius causas asserere non potestis, qui
tuendae habetis propositum falsitatis, quam defendere non :
potestis: quid dicturi estis de siecitate, de grandine, de
turbinibus, de tempestatibus uariisque cladibus, quae pro morum
nostrorum qualitate proueniunt? numquidnam haec omnia pro
sublatis Lupercalibus contigerunt an malis moribus castigandis
22 meritis retributionibus inferuntur? — sed non mirum est homines 15
non iudicio diuino uelle ista contingere sed uanae superstiti-
onis incursu, qui ut sua crimina et malefacta cooperiant, auc-
toritatem caeli sidera perhibent adhibere et fatalem indu« cere»
errorem necessitatemque peccandi facinoraque sua non de cordis
proprii peruersitate procedere sed caelo auctore pendere. pro- so
ponite igitur, pro quibus aut submouendis malis aut promerendis
bonis Lupercalia uestra fuerint instituta, et uideamus, quae
illa bona prouenerint, cum Lupercalia gererentur, et quae mala
23 successerint, cum Lupercalia uiderentur ablata. figite gradum:
ad quod uestrum excidium dicatis haec prodigia fuisse reperta, 26
digni, qui monstrum nescio quod pecudis hominisque mixtura
compositum siue uere siue false editum celebretis? si propter

1 eo o: co V expositamque V, corr. o 8. exerat V, correxi
4 cohertionem V, corr. Bar. 5 nominum PV, corr. Thiel 6 sint o
7 nominum F, corr. Bar. 11 dicitur V, corr. o 12 turbinis V,
corr. o3: turbine o? 14 an malis o: animalis V, an in malis Car.
17 qui αὖ Thiel: quibus V cooperiant auctoritate coeli, sidera perh,
adhiberi Thiel 18 inducere scripsi: indu V, inducit a, inducunt Bar.,
induci Edit. reg. — 25 post excidium Thiel add$ iubet submouendum

Epist. C 20—25. 461

pestilentiam summouendam, ut antiquiora praeteream, ecce,
antequam meis temporibus tollerentur, pestilentiam grauem
tam in urbe quam in agris hominum pecudumque fuisse non
dubium est; si pro sterilitate iactatis, cur in Africa uel Galliis
ista contingunt, ubi nec fuerunt aliquando Lupercalia nec
constat fuisse sublata? cur nune Oriens omnium rerum copiis
exuberat et abundat, qui nec celebrauit umquam Lupercalia
nec celebrat? am dicitis illic nocere, ubi per plurima saecula 24
fuerant celebrata et repente sublata sunt? uideamus ergo, si
1 his temporibus, quibus dicitis agitata et rite ac plena sui,
sieut uobis uidetur, deuotione completa sunt, numquam fames,
numquam pestilentia prorsus extiterit. si uero saepenumero
his cladibus ad extremum periculi uentum est, apparet his
malis summouendis nihil Lupercalia profuisse etiam eo
tempore, quo, sieut dictum est, ut putatis, competenti ordine
gererentur. sic de singulis quibusque necessitatibus, propter
quas dixeritis fuisse prouisum, si constiterit etiam illis non
desisse, uana huius remedii conuincitur esse praesumptio.
— uerumtamen cur non hoc etiam nune experiamini, utrum
30 ualeant aliquid rite celebrata? et uos per ludibria ista diseur-
rite uestrorum more maiorum, ut diuinam rem et salutarem
uobis, ut dicitis, deuotius celebrando saluti uestrae prospicere
magis magisque ualeatis! — numquid cum haec celebrarentur, 25
ἃ Gallis Roma non capta est et saepenumero ad extrema
35 quaeque peruenit? numquid bellis ciuilibus sub hae cele-
britate non concidit? numquid Lupercalia deerant, quando
urbem Alarieus euertit? et nuper, cum Anthemii et Ricimeris
ciuili furore subuersa est, ubi sunt Lupercalia? cur istis
minime profuerunt? certe «si» diuinum est, si salutare uobis,
80 Cur non per uos ipsi, ut maiores uestri, ista faciatis? cur
causas uestrae salutis minuitis? cur decoloratis, cur eliditis,

e

3 urbem quam in agros V, corr. Car. 4 sterelitate V — 6 quar V
7 exuberat ex exuberauit corr. V qui o*: quae Y. 10 agitatta V
llfamis V 17 quas Bar.: quam V — 19 uerumtamen cur usque ad
23 ualeatis post 29 profuerunt collocanda widentur 20 ualeat V, corr.
Bar. 99 si add. Bar. 80 facitis Bar.

462 Gelasius I. aduersum Andromachum contra Lupercalia

eur ad uilia quaeque deducitis? quid imputatis nobis, cum
26ipsi remedia uestra calcetis? satius est et non temptare quam
contumeliose peragere. maiores certe uestri si uitiose, ut illis
uidebatur, sacrum aliquod celebrassent, instaurandum esse
ducebant: eur non, quod ad uitiosum cultum redegistis per 5
indignas quasque id exequendo personas, competenti instaurati-
one reparatis, ut causas uestrae salutis plenius perfectiusque
tractetis? cur uos pudeat agere, si salutare est? si diuinum,
27 cur tractasse sit dedecus? sed inquis uel imaginem ipsius
rei non debere moueri. si prodest, si salutare est, cur imago 10
potius apud uos et non ipsa sit ueritas? aut si certe nec
tunc profuit, quando ritu integro, sicut dicitis, tractabatur,
quid quaeritis eius imaginem, cuius nec ipsam profnmisse
28 cernitis ueritatem? sed dicitis tot saeculis rem gestam non
oportere secludi. nihilominus multis temporibus paganitatis :5
superstitio nentilata est. sacrificetur in templis daemonum et
in Capitolio profana uanitas celebretur! cur portionem defen-
ditis et, quae maiora sunt, praeteritis? si plurima genera
uanitatum multis acta saeculis probantur esse sublata, cur
portio quantouis tempore uentilata non possit auferri? 8] Ὁ
temporibus praescribitur, imputate maioribus uestriS, qui cum
hac temporis praescriptione non usi sint, posse, quod super-
fluum est, et debere remoueri, dum plura et maiora submota
29 sunt, indicarunt. sed dicis etiam Christianis temporibus haec
fuisse. sed etiam illa aliquamdiu Christianis quoque temporibus 35
celebrata sunt. numquidnam, quia sub primis praesulibus
Christianae religionis ablata non sunt, ideo sub eorum succes-
soribus tolli minime debuerunt? multa sunt, quae singulis
pontifieibus diuerso tempore sublata sunt noxia uel abiecta;
non enim simul omnes in eorpore curat medicina languores, s

.9 8 ei (est et) im és et (— esset) mutawit o3, est (del. et) Bar.
5 ad uitiosum ex anitiosum (sic a) corr. o?: auitiosum V 9 cur
scripsi: quod V 1] fort. fit 12 tractebitur V, corr. ο 22 hec V, corr. o?
praescriptionem V, corr. o 25 aliquandiu V . 28 (8) singulis Car.
80 curati V, corr. o langore V, corr. o

Epist. C 26—82. 463

sed quod periculosius conspicit iuminere, ne aut materia
corporis non sufficiat medicinae aut pro conditione mortali
simul omnia non possit auertere. quaere, quale sit, unde
agis: si bonum est, si diuinum, si salubre, merito quando-

5 cumque toli non debuit; si nee salubre nec diuinum,
causandum tibi magis est, cur tardius auferatur, quod super-
stitiosum constat e& uanum, quod certe Christianae professioni
non conuenire manifestum est, postremo, quod ad me pertinet, 30
nullus baptizatus, nullus Christianus hoe celebret et soli hoc

10 pagani, quorum ritus est, exsequantur. me pronuntiare conuenit
Christianis ista pernieiosa et funesta indubitanter existere.
quid me incusas, si quod professioni intime inimicum est,

ἃ consortibus professionis Christianae pronuntio submouendum ?
ego certe absoluam conscientiam meam: ipsi uideant, qui

15 iustis admonitionibus oboedire neglexerint. quod etiam prae-31
cessores meos forsitan fecisse non ambigo et apud imperiales
aures haec summouenda temptasse et, quia auditos esse non
constat, dum haec mala hodieque perdurant, ideo haec ipsa
imperia defecerunt, ideo etiam nomen Romanum non remotis

30 etiam Lupercalibus usque ad extrema quaeque peruenit. et
ideo nune ea remouenda suadeo, quae cum nihil profuisse
cognosco, tamquam contraria uerae religioni noxia potius
extitisse pronuntio. postremo si de meorum persona praescri- 32
bendum aestimas decessorum, unusquisque nostrum admini-

35 Strationis suae redditurus est rationem, sicut etiam in publicis
dignitatibus fieri peruidetis. ego neglegentiam accusare non
audeo praecessorum, cum magis credam fortasse temptasse

lfori.quos aut Car.: autem V. 4 post diuinum del. est V
meritoque Thiel per errorem ut uidetur — 8 ad o: a V — 12 professioni
intime (P) Hartel: professio (corr. ez professione) minime V, professi
minime o (unde professis minime Thiel) professo nomini Bar. 19 Ro-
manorum Car. 22 uera V, corr. o 27 ante fortasse del.
fuisse V

464 Gelasius I. episcopis per Dardaniam etc. constitutis

eos, ut haec prauitas tolleretur, et. quasdam extitisse causas
et contrarias uoluntates, quae eorum intentiones praepedirent,
Sicut ne nunc quidem uos ipsos absistere insanis conatibus
uelle perpenditis. |

(101.)

GELASIUS EPISCOPUS UNIUERSIS EPISCOPIS PER DARDANIAN SIUE
PER ILLYRICUXM CONSTITUTIS. — Áudientes orthodoxam uestrae
dilectionis in Christo constantiam atque ita uos antiquae fidei
communionisque sincerae traditionibus inhaerentes, ut mentem
Christianae deditam ueritati nullatenus inficerent praeuarica-
torum uicina contagia, magnificauimus dominum caritatemque
uestram missis litteris alloqui per religiosos uiros filios nostros
Cyprianum atque Macariüm diacones tota cordis auiditate
eurauimus, quoniam pro sedis apostolicae principatu, cuius
sollieitudo delegata diuinitus cunctis debetur ecclesiis, nos
uiuimus, si uos statis in domino, magnisque gaudiis
triumphamus, cum ubique terrarum dominum Sabaoth semen
purae confessionis reliquisse cognoscimus, quod non in petrosa
deueniens aestu temptationis exaruit nec uiae proximum
cecidit uagantibus inimicis expositum nec in spinas inruit
guffocandum sed in bonam terram piae deuotionis uestrae
caelesti satione dispersum in tricesimum sexagesimumque

16 Thess. 1 8, 8 18 cf. Matth. 18, 5 sqq.
2 intentionibus V, corr. Bar. 4 perpenditis zxrL V

101. Dat. d. 3 Aug. a. 494. Β — Berolin. lat. 79. | Edd. Car..

15) 375; Collect. Concil.; BTA I 285; Thiel 383; particulas tantum
Bar. ad a. 494, 17. — 6 episcopus om. B siue per Illyricum V: et
Daciam B; ut episcopis Dardaniae scriptam commemorat episiulqm Us.
gilius in. constit. de tribus capit. ep. 83 ὃ 215 (p. 290, 20 84.) 8 nos B
9 communionis quem B mente ypi etiam adeditam in ueritatem B
10 inficere ut B 12 uestrae B reperligiosos trsp. B 18 macharium V
abitate B 14 principatum B 1&8 deligata B 17 triumphamur B
ubicumque B dominum V: deum B 18 quo B 20 in spinas
scrípsi: in spinis V, spinis B 21 suffucandum B douotionis B
22 fatione V tricensimum B sexaginsimum quae B, correxi: sexa-
gesimum V

Epist. C 82 — ΟἹ 4. 465

fructum centenariumque profecit, perfectionem scilicet fru-
menti dominiei mystica locutione designans. quapropter 3
exultantibus animis confidentius incitamus, ut ab Eutychianae
pestis incursu pectora uestra sapienter intemerata seruetis,
5 quoniam qui perseuerauerit usque in finem, hie saluus
erit. dominus prope est: nihil solliciti sitis, siquidem
maior est, qui in nobis est, quam qui in hoc mundo, regnum-
que domini intra nos esse scriptura testante sit certum. ut 4
autem ab eorum, qui in errore sunt positi, noxia societate
10 caueatis, nullum talibus communicantem ad uestrum recipiatis
qualibet subreptione consortium, quia sieut in unaquaque
haeresi cum prauitatis auctore damnato successores eius et
conplices atque huiusmodi seetatores polluta communione
permixtos catholica uitare debet integritas, ita cum Eutychete
15 Dioscorus simulque Timotheus Elurus et Petrus Alexandrinus
eiusque communieator Acacius nec non etiam Antiochenus
Petrus cum suis omnino sunt participibus abdicandi nec quis-
quam, etiamsi prauitatem deponere se promittat, recitandis
tamen nominibus consentiens perditorum uel eadem recitan-
20 tium minime communione discretus ad inmaculata sacri gregis
ouilia quibuscumque modis est permittendus intrare, ut ecclesia
dei nostri. quae maculam rugamque non sustinet, in-
uiolata permaneat. absint ergo a fidelibus Christi uiperei
capitis dira commercia et procul a caelestibus pascuis morti-
35 fera uenena pellantur, ut salutaris alimonia panis illius, qui

5 Matth. 10,22 6 Philipp. 4, 5 sq. 8Luc.17,91 22 Eph. 5,97
25 sq. Ioh. 6, 50

1 profit B 2 desigi qua pro B 3 profidentius B
eutydane B 4 pectura B δ. quoniam B: quoniam ium V — 6 solli-
citis V — 7 est ante qui om. B. — quam ez qui corr. V — in hog V:

hoc B — 9 societati B 18 suecessore Y. — 18 coplil/s (eras. ice) B
wiusmodi 2 — sectatoribus Y — 14 eutichete V: eutyches B — 15 dios-
chorus B elluru B^ alexandrinus et petrus &rsp. Β 18. etiam se B.
omisso se post deponere 90 menime B — sacri gregis Β: sacrilegis V.
sacrilegis Car. 22 qui Β 93 fidelibus B. — uiperei B: uipere V
24 commeriia B — precul B 95 wt V: et B

xxxv. 30

-J

466 Gelasius L episcopis per Dardamiam etc. constitutis

de caelo deacendit, fideliter hune sumentes ad uitam per-
ducat aeternam. quae ut mutua ualeamus exhortatione pro-
Spicere, det operam uestra dilectio, ut et sospitatem uestrae
caritatis optatam et fidei communi instantia nobis crebrius
aperire non desinat, quatenus alternis nos instructionibus er- s
eitantes legitimorum domini sacerdotum possimus inuenire
mercedem. per uicinas quoque prouincias haec eadem pate-
facere uestra caritas uigilanter insistat, ut et qui catholicae
communionis sinceritate subsistunt competentibus roborentur
alloquiis et qui forsitan a huius rectitudine deuiarunt ad inte- :e
gritatem dogmatis Christiani salubribus monitis reducantur.
nouerit autem uestra fraternitas ecclesiae Thessalonicensis
antistitem nostris adhortationibus saepius incitatum contagia
communionis externae numquam declinare uoluisse nec apud
»08 nomen Ácacii uel ceterorum similium perfidorum hisque 15
communicantium congrua professione damnasse. quapropter
eum communionem sedis apostolicae non recepisse manifestum
est, quoniam nisi puris sensibus et ab omni nefandae socie-
iatis peste mundatis beati Petri apostoli nec possumus nec
debemus caelestia praebere commercia. propterea cautius s»
agendum est cum praefato, ne catholicis mentibus ficta apo-
siolicae sedis reconciliatione subripiat; quam sicut dolosis
artibus fallere et circumuenire non praeualet, ita subdolus
non potest optinere. ^ auctoritatem quoque nostram, quae ad
Dalmatiarum est directa pontifices, etiam ad uos credidimus 55

1 descendit de caelo trsp. B (de coelo descendens Vwlgata) fide-
liter B: fideles V hanc Car. 2 exortatione B 8 uestram B
4 obtatam B fidei communis instantia V, correxi: dei communionis
instantiam B ὅ denat B 6 domini om. B 7 per uicinas V: pro-
uincas B 10 ad B: ab V 312 thesalonicensis B 18 adortationibus B
15 his que V 16 congruam professionem B 17 communione V

18 pris B: puri V 19 peste mundatis B: om. V 20 caelestia B: ec-
clesia V, ecclesiae uulgo 21nec B ficta B:ut fit V (sub ficta coniecerat
Thiel) 22 recontiliacionis B — subripiat B: subrepat V 23 sallere V
subdolus B: subsicui V, societatem eius T'hiel] 2424 auctoritate quoque
nostra B 25 dalmacicorum B pontificis .B ad om. B
credimus V

15

Epist. ΟἹ 5—10. 467

dirigendam, quatenus in ueritate catholica secundum formam
traditionis antiquae tenere nos consonam nmoueritis ubique
sententiam, si quos uero nouos didiceritis motus exsurgere,
nobis fraterna debeatis sollicitudine reserare, quo subinde,
quae patrum regulis congruant, praestante domino remedia
proeuremus. nec quisquam omnino uobis persuadeat Acacio 8
praeuaricationis suae crimen fuisse laxatum, quia qui, post-
quam in collegium recidens prauitatis iure commeruit ab
apostolica communione secludi, in hac eadem persistens dam-
natione defunetus est, absolutionem, quam superstes nec
quaesiuit omnino nec meruit, mortuus jam non potest impe-
trare; siquidem ipsis apostolis Christi uoce delegatum est
quae ligaueritis super terram et quae solueritis super
terram. ceterum iam de eo, qui in diuino est iudicio con- 9
stitutus, nobis fas aliud decernere non est praeter id, in
quo eum dies supremus inuenit, atque ideo nisi eius nomine
refutato ceterisque consortibus huius erroris eum nullo prorsus
eorum participare debebitis mensae dominicae puritatem, quam
maiores nostri semper ab haeretica magnopere seruauerunt
pollutione discretam. sed neque uos quisquam circumuenire 10.
pertemptet, cum dicat non de religione sed de nominibus
esse certamen uel apostolieam sedem non causam communi-

18 Matth. 18, 18

1 dirigendum B 3 dedeceritis B, diceritis ex diceretis corr. V.
mortuos exurgere B — 4 debeatis B: debitis V, debetis o debeatis
fraterna frep. B — reserare o: referare V, reseruare B — quo V: qui B
5 que ez quo corr. B. 7 quia qui V: qua B — qui postquam usque ad
16 inuenit adfert Uigilius ep. 82 $215 (p.290,22 59g) — 8 collegius B.
reccidens V:recedensB — iure commeruit, B: iureque meruit V, iure meruit.
Uigiius 9. desistens Β 10 est om. Β superstitis B — 12 ipsi B
1iSlegaueritis Β 14 est om. B... 15 aliud decernere non est B et Uigilius:
non est alind decernere V id in V Uigilius: id quod decretum est
in B 18 sub premiis B — 18 debetis Β8 domonicae puritate B
21 cum scripsi: quo VB, quod Car. non om. V de nominibus
scripsi (cf. p. 468, δ): demonibus V, de ommibus B, de moribus ρὲ
22 cummunis catholicae que fidei tractare B

80"

468 Libellus apocrisiariorum ecclesiae Alexandrinae

onis catholicae fideique tractare sed iniuriam dolere, cur
uideatur ab Acacio fuisse contempta, quoniam haec et huius-
modi, quatenus simplices quosque decipiant, hi, qui in errore

llsunt positi, spargere non quiescunt. uidetis enim, sicut

supra iam dictum est, per nomina praeuaricatorum, si, quod
absit, in ecclesia recitanda credantur, simul et contagium
praeuaricationis induci. sedes autem apostoliea in tantum
non contumeliam dolet sed fidem defendit. communionemque
sinceram, ut hodie cunctos, qui in eius uisi sunt prorupisse
despectum, si ad integritatem fidei communionisque catholicae
reuertantur, secundum regularum tramitem paternarum toto
cordis affectu uenientes et plena caritate suscipiat. Dat. III.
Non. Aug. Ásterio et Praesidio conss.

(102.)

LIBELLUS QUEM DEDERUNT APOCRISARII ALEXANDRINAE ECCLESIAE
LEGATIS AB URBE ROMA CONSTANTINOPOLIM DESTINATIS.

GLORIOSISSINO ATQUE EXCELLENTISSIMO PATRICIO FESTO ET
UENERABILIBUS EPISCOPIS CRESCONIO ET GERMANO SINUL CUM EIUS
POTESTATE DIRECTIS IN LEGATIONE AB URBE ROMA AD CLEMENTIS-
SINUM ET CHRISTO AKABILEM IMPERATOREM NOSTRUM ANASTASIUM
ALEXANDRINAE UENERABILIS ECCLESIAE DIOSCORUS PRESBYTER ET
CHAERENON LECTOR RESPONSIS EIUSDEM ECCLESIAE SERUIENTES.
2 Uenerabiles sanctae ecclesiae Romanae urbis atque Alexandrinae
non solum fidem rectam atque immaculatam, ex quo salutaris
in eis praedieatus est sermo, sed etiam diuino in ministerio
semper concordiam seruauerunt, quippe cum ab uno fuerit in
utrisque iactum fidei fundamentum (Petrum memoramus

1 dolore VB, corr. ?? cur V, quur B: cum Bar. 2 comptemta B

et om. Β 8 symplices B. hi V: ili B herrore V 4 smt V
expargere B 5 per V:si B. si V: om. B. 1 sedis V 8. defen-
det B 9 odie B cuncti VB, correxi 12 plena V: ple B 8us-
cipiat.zxpLicrt DB reliquis omissis 18 ῬΒΆΕΒΙΡΙΟ cows V

102. Dat. a. 497. | Edd. Bar. ad a. 497, 14; Collect. Concl.;
Thiel 628. 15 riELL* V, corr. o — apocrisiarii Edit. reg. 99 chere-
mon V . responsi V, corr. p 25 sed Bar.: 1 (— uel) V, uerum p!

20

25

ΕἸ

Epist. CI 10 -- CII 6. 469

beatum apostolum, cuius per omnia sanctus euangelista
Mareus extitit imitator), ita ut, si quando contingeret in
rebus ambiguis quaedam episcoporum concilia celebrari,
sanctissimus is, qui Romanae praesidebat ecclesiae, reueren-
tissimum Alexandrinae ciuitatis archiepiscopum delegabat, ut
sui curam loci susciperet. — sed hostem humani generis, cui 8
bona perosa sunt, qui in perniciem nostram impio semper
furore grassatur, non piguit per satellites proprios zizania
inter utrasque conserere, ut tantae unitatis discordiam
perpetraret. nam Eutyche impiissimo contra fidem, quae a
beatissimis apostolis praedicata est, sentiente et docere
temptante contigit per idem tempus sedis apostolicae praesulem.
tune Leonem litteras ad Chaleedonense concilium destinare.
quarum litterarum fuere interpretes hi, qui eum Theodorito 4
Cyrreorum ciuitatis episcopo tune fuerant Nestorianae haere-
seos sectatores, contraque eam fidem, quae a uenerabilibus
trecentis decem et octo patribus est edita, supra memoratae
litterae probacba»ntur existere et non paruas occasiones his,
qui eiusdem nefandissimi Nestorii blasphemias uindicant,
praestiterunt, ita ut licentius adstruerent eundem Nestorium
Tüinime peruersa sensisse. his igitur causis deo amabilis 5
populus noster offensus est et de Graeca translatione arbitratus
est in Latino quoque sermone sensum similem contineri ac
sese ab unitate Romanae diuisit ecclesiae. nec non etiam
Romanus antistes existimans nos contra eam fidem, quae
tradita est a beatissimis apostolis, adspirasse, a nostra se
communione suspendit. uerumtamen eius uolentes satisfacere 6
sanctitati nos eam fidem tenere, quam princeps apostolorum
Petrus eiusque discipulus Mareus beatissimi tradiderunt et
postmodum trecenti decem et octo uenerabiles edidere pontifices,

1 euugla (— euangelia) V, corr. o 4 reuerentissimo V, corr. o
5 delegabat cod. Angel: delegebat V, deligeret Bar.; fort, delegaret
8 crassatur V — pinguit V, corr. p 10 eutiche V 13 chaleidonense Y
16 quae a Bar.: qua ea 7 — 18 probantur V, correzi — 22 ostensus .V,
vorr. o* — arbitratus supraseripsit V. deleto uocabulo reatus 26 con-
spirasse Bar. 27 uerum o: utrum V.

470 Libellus apocrisiariorum ecclesiae Alexandrinae

legatos ad urbem Romam nostra dirigere curauit ecclesia;
sed ibi quidam ciuitatis nostrae repertus est a recta fide
dissentiens atque ab ea ex causis quoque diuersis alienus
existens, qui hoc nisus est perpetrare, ne ulla in suscipiendis
legatis copia praeberetur. qui nec ad faciem usque salutationis
admissi sine aliquo effectu reuersi sunt. quia uero ante non
multum temporis Photinus religiosus diaconus sanctae Thes-
salonicensis ecclesiae nobiscum de pace sanctarum ecclesiarum
uerba conseruit dixitque se ante spatium parui temporis
destinatum a sanctissimo archiepiscopo Andrea Thessalonicensis
eeclesiae ad Romanum pontificem Anastasium et affirmabat
de his, quae nos uehementer offendunt in translatione epistolae,
Sibi satisfactum fuisse a supra dicto praesule Romanae
ecclesiae, quod scilicet in epistolae translatione conprobentur
errores, ipsam uero Latinam epistolam iuxta fidem trecentorum
decem et octo sanctorum patrum editam constitisse: insuper
quaedam retulit ex persona eiusdem antistitis fuisse narrata,
quae ad uituperationem eorum, quae in translatione sunt
indita, pertinerent et ad illos 7 et, qui ea confingere tempta-
uerunt, ad satisfactionem uero eorum, qui rectam fidem
inmaculatamque custodire non mneglegunt. quibus abunde
sanati cupientesque pristinam redintegrari concordiam maluimus
eliam a uobis, si uera sint illa, quae Photinus réligiosus
diaconus nobis retulerat, edoceri uestraeque desiderauimus
occurrere sanctitati et de his omnibus habere conloquium.
uerum sanctitas uestra non semel sed crebro nos docere
dignata est in epistolae interpretatione errores intersitos non
in Latino textu fuisse conceptos. quapropter supplicauimus
uobis, ut confessionem nostrae fidei sumeretis, pro qua

uenerabilis ecclesiae nostrae legatione perfungimur; quam gw

2 quidam] sc. Johannes Talaéa — 4 in V: fort. ibi — 6 admissis V,
ras. corr. man. post. α 71 et 10 thesalonicensis V 14 comprobarentur
Bar. 17 narrat& V, corr. o? 19 illos et corrupte V: et om. Bar.,
illos erigendos Thiel seruato postea confringere; fort. illos etXiam incul-
pandos? confringere V, corr. Bar. 28 uersa V, corr. p? 80. ecclesia
nostra legatione perfungitur V, corr. Bar.

Li

Epist. CII 7—11. 471

fidem etiam ubique sanctissimus archiepiscopus intimauit et
adprobantium accepit rescripta cunctorum, quod si etiam
uestram huic fidei sanctam ecclesiam uideritis congruere,
nobis satisfieri iubeatis, ut sublatis e medio scandalis ad
pristinam tam Romana quam Alexandrina uenerabiles ecclesiae
redeant unitatem. hanc autem fidei nostrae confessionem 10
uobis optulimus taliter continentem ex euangelicis apostolicis-
que praeconiis inspiratione diuina solam ueram rectamque
fidem, «qualiter? trecenti decem et octo uenerabiles patres,
qui in Nicaena synodo congregati sunt, ediderunt, quam
secuti sunt et centum quinquaginta, qui in urbem regiam

conuenerunt aeque uenerandi pontifices. hanc etiam deexse- ww M

quentes, qui Ephesi conlecti sunt, patres annuente quoque
sedis apostolicae papa sanctissimo Caelestino saerilegum
damnauere Nestorium, poenam in eos, qui temptauerint fidem
aliam statuere, praefigentes. quem Nestorium nos quoque
simul cum Eutyche contraria his, quae superius dicta sunt,
sentientes anathematis ultione damnamus, suscipientes duo-
decim illa capitula, quae wuenerandae memoriae Qyrillus
Alexandrinae ecclesiae quondam archiepiscopus scripsit. con- 11
fitemur autem unigenitum dei filium et deum, qui secundum
ueritatem factus est homo, dominum nostrum Iesum Christum
consubstantialem patri seeundum diuinitatem et consubstanti-
alem nobis eundem ipsum secundum humanitatem, qui
descendit et incarnatus est de spiritu sancto et Maria uirgine
theotoco hoc est dei genetrice, unum filium non duos exsistere.
unius namque dicimus unigeniti filii dei siue miraeula siue
etiam passiones, quas sponte pro nobis carne sustinuit, eos
autem, qui diuidunt uel confundunt aut phantasiam aliquam

1 sanctissimis archiepiscopis V, corr. Bar, 48 o:se V — 6 quae
sequitur confessio, fere ad uerbum reddit Henoticum quod dicitur Zenonis
traditum ab Euagrio 1Π 14 (cf. Liberat. c. 17) 9 qualiter addidi
(quam Dar) 158 exequentes o^ Bar. (ἐξηκολούθησαν Henot) 95 ex
Maria Bar. («à Μαρίας Henot) 1 4; 839 phantasia V,

corr. o

4A

e

Ν

479 Libellus apocrisiariorum ecclesiae Alexandrinae

introducunt, nequaquam omnino recipimus, quia incarnatio illa,
quam dei genitrix secundum ueritatem ex se edidit, augmentum
fili non effecit; mansit enim trinitas et incarnato, quod unum

12ex trinitate est, dei uerbo. haec itaque scripsimus non fidem

nouantes sed uobis causa concordiae satisfacere cupientes.
omnem autem, qui aliter sentit sensitue seu nunc seu
aliquando in quocumque loco uel in quolibet concilio,
anathematis poena percellimus, praecipue uero Nestorium et

13 Eutychenx uniuersosque, qui illis adsentiunt. uestra igitur

reuerentia suscipiens fidem nostram hanc se praesuli Romanae
ecclesiae Anastasio adseruit relaturam, quem et paratum
existere memorabat satisfacturum illis, si qui fuissent a
nobis pro hac causa transmissi. illud etiam adserebat, contra
hanc fidem Dioscorum Timotheum Petrumque sensisse, nostrae
quondam ciuitatis archiepiscopos nec debere in diptychis
eorum nomina receuseri. nos contra poposcimus aut produci
aduersus eos, qui adstruant talesque demonstrent, aut, si non
reperirentur, qui eos conuincere potuissent, nobis pro eorum

persona satisfacientibus adquiescat demonstrantibus et ad-

probantibus, quod hanc fidem tenuerint docuerint cunctisque,
qyos informauerunt, tradiderint praefati patres nostri et
archiepiscopi Timotheus Dioscorus atque Petrus. uestra autem
Sanctitas renuit dicens non sibi fuisse praeceptum ab aposto-

14 licae sedis antistite de his facere quaestionem. huius rei gratia
obfestamur uos coram magno deo et saluatore nostro Iesu

Christo, qui de sancta et dei genfirice uirgine Maria incarnatus
et natus est quique congordem glorificationem seruitutemque
fidelium probat libenter 6t suscipit, et sanctis angelis eius

9 trinitas V: trinitas trinitas «a, cui concinere uidentur Gragca uerba
Henotici μεμένηχε γὰρ τριὰς ἣ τριὰς; contra cum V. consentit wersio Li-
berati (ed. Garnbrius p. 16) — incarnatjo V — 4 dei V pro deo errore
fortasse interpretis (σαρκχωϑέντος τοῦ... ϑεοῦ λόγου Henot) 6 omem V

. qui aliter o: qualiter V φρονήσαντα ἢ φρονοῦντα Henot. 12 si qui

scripsi: qui si qui V, qui Bar: 13 transmisi V 115 diptichiis V
21 patres V: parentes a 28 rennuit V

85

474. Gesta de absolutione Miseni

(103.
EXEMPLAR GESTORUM DE ABSOLUTIONE MISENI FLAUIO UIATORE U. C.
CON8. SUB TERTIO IDUUM MAIARUM IN BASILICA BEATI PETRI.

Residente synodo wuenerabili uiro papa Gelasio una cum
Bonifatio Maximino Epiphanio Basilio Uitali Claro Irenaeo
Decio Asello Euplo Ualentino Martiniano Basso Benigno
Primitiuo Palladio Uindemio Constantio Martyrio Candido
Laurentio Deodato Mercurio Stephano Dulcitio Fortunato
Paschasio Sanctulo Innocentio Chrysogono Colonico Uiatore
Salustio Luciano Molensi Maximiano Ualentino Constantio
Gaudentio Felice Uitaliano Petro Sereno Aucupio Timotheo
Stephano Laurentio et Probo episcopis, residentibus etiam
Castino Laurentio Canusio Eugenio Ianuario Marciano Gor-
. diano Petro Urbico Paulino Ualente Petro Asterio Smaragdo
Bonifatio Maxentio Epiphanio Iustino Felice Redempto Pro-
jectitio louino Bono Paschasio Laurentio Calixto Iohanne
Ualentino Sebastiano Martino Epiphanio Andrea Seruodei
Apellione Petro Seruando Romano Marcellino Domnino Agapito
Abundantio Marcellino Litorio Laurentio Agathone Sebastiano
Ualentino Anastasio Genesio Dionysio Epiphanio Acontio Pau-

108. Habita synodus die 13 Mati a. 495. B — Berolin. lat. 79.
Edd. Car. 152 405; Bar. (apographo wsus codicis B) ad a. 495, 6;

Collect. Concil.; Thiel 437. 2. xxxwpPLA 8 ABSOLATIONEX szx: B
XESEN! V FLAYIO VIOTORB VIRO CLARISSIMO SUB TERTIO IDUU MAIARU IN
BASILICA BEATI PETRI V, SUB ἃ ri 1d ΧΑΙΑΒ IN BASILICAS BHATI PBTRI PL.
UIATORR UC CONS D 4 residente V: residentibus B, residente in Car.
uenerabile V — pape B 5 bonifacio V . maximo B hireneo V:
irenio B 6 martiniano basso benigno om. B 9. pascasio VB satt-
tulo B chrisogono V, crisogono B uiatore salustio Luciano B: om. V
10 malensi.B 12 staphano B etiam prbis castino B 18 gordiana B
ἴδ bonifacio ΡΒ macsentio Β redemto VB prolectitio V, pro-
iectio B, corr. Bínius 16 iouino bono pascasio laurentio B: om. V ca-
listo Β 17 seuastiano B epifanio B 18 appellione V, pellione B:
Opilio presbyter. tit. Uestinae subscribit synodo Romanae anni 499
(Mansi VIII 236, 26) — romane (correzi) marcellino domnino B: om. V
agapeto B 19 marcello lectorio B. Agatone seuastiano B 20 ualen-
tino om. B . dionisio V: diuisio B epifanio B

15

σι

e

1

Q

1

Epist. CIII 1—6. 475

lino Agapito Adeodato Benedicto Dominico Redempto Seuero
Iuliano Stephano (Crescentione Septimino Cypriano et Ejpi-
phanio presbyteris una eum Amandiano uiro illustri et Dioge-
niano uiro spectabili, adstantibus quoque diaconibus Gelasius
episcopus ecclesiae catholicae urbis Romae dixit: —'Meminit 3
dilectio uestra superiore conuentu oblatum nobis a Miseno
libellum in conspectu uestro fuisse recitatum, hunc eundem,
si placet dilectioni uestrae, denuo recensendum, ut acta nostra
contineant. qui aliud se quoque petitorium prae manibus
habere profitetur, (quo id», quod etiam in hoc continetur, pos-
simus agnoscere'. et adiecit: *Miseni libellus denuo recitetur.
Anastasius diaconus recitauit: —'Datum a famulo uestro 4
Miseno die octauo Iduum Martiarum Uiatore wu. c. cons.
Quantum ad meae pertinet infelicitatis abruptum, errori meo
qualibet ratione contracto definio non esse parcendum, quo-
niam hoc ipso poena carere non debeo, quod merui ad causam
poenalem quacumque sorte perduci. quantum uero respicit 5
ad remediale subsidium, duo sunt, quae me ad hoc suppli-
eiter implorandum uenire constringunt: ne uel ego despera-
tione magis perpetuis cruciatibus sim dignus addici Iudae
praeuaricatoris exemplo et quia tanta est ineffabilis illa cle-
mentia, quae per apostolicam potestatem uniuersum facinus
possit absoluere. hanc igitur solam in meo negotio, papa 6
uenerabilis, uocem miserandus effundo 'parce prostrato, porrige
manum iacenti'! nullis ignorantiae excusationibus nitor, nullas

1 agapeto B ^ adeudato Β domnico B 2 cresentie(?)ne F, cri-
scentione B septimione cipriano B 8. uero inlustre B 4 uero erx-
pectabili B asstantibus V ὅ orbis B 6 uobis VB, corr. o?
7 libello B eundem p: eudem «t «idetur B, eadem V 9 qui V:
et qui B, et quia Bar. [10 quo id inser. Hartel: om.. VB . quid B
contineatur B 11 meseni V 12 recitatum dato ad B 18 misseno B
vut V — id mar B 14 ad me pertinet infelicitatis ab utraqualibet
errori B 15 contractum B 17 forte V 19 desperatione ex despe-
rationé V, disperatione B 2420 adduci B 21 etquanta V 22 per
om. B 24 mirandus V 25 exsationibus ΒΒ nulla V |

470 Gesta de absolutione Miseni

decipulas circumuentionis optendo nec in quemquam calami-
latis meae studeo transferre discrimen, quia alios incusare
non debeo, qui poscam clementer absolui. sufficit mihi, quia.
licet mihi pro mea defensione nihil adferam, non ambigam
tamen haec omnia tuo iudicio esse tractanda. tantum quaeso,
ut supernam misericordiam subsequentes, quae pronuntiat per
prophetam: nolo mortem morientis, donec reuertatur
et uiuat, uos potius cuncta, quae in personam meam gesta
sunt, benigna consideratione deliberantes uiaticum seni aegri-
tudine continua et maceratione consumpto, ne sine ecclesia-
Stico munere rapiar, non negetis, ex alterius casu experimentum
meae formidinis intuentes, qui auxilium etiam uobis conferre
uolentibus non potuit adipisci. et me per imperitiam hac clade
potius implicatum hoc ipsum dignanter ostendit, quod ad
receptionis ecclesiasticae superstes gratiam ualui peruenmire'.

Quo lecto Gelasius episcopus dixit: "Petitorium gesta
retinebunt? et adiecit: "ipse nune Misenus adueniat et peti-
torium quod obtulit ipso praésente recitetur'. cumque ingressus
fuisset, Misenus prostratus in terra aliud petitorium obtulit
et rogauit, ut susciperetur. cumque susceptum fuisset, Gela-
sius episcopus dixit: 'utraque petitoria, quae obtulit, ipso
quoque praesente legantur'.

7 Ezech. 18, 82

1 obtend B clamitatis B 2 studio V quia alios «sque ad
suffücit mihi B: om. V — quia Bar.: qui Βα 8 pquam B, corr. Bar.

sufficit mihi del. Bar. quia V: qua B 4 mihi om. V 5 iudicio V

dilectio B queso et superna men subsequente qua B 6 pronun-
ciant V 8 persona mea B 9 sunt B: sunt ἐπ sint corr. V — libran-
tes B uitia cum δ senià egritudine V, seni egritudini B [10 et
om. V ecclesiastico munere V: ecclestiastico commune JB, ecclesiastica
communione Bar. 11 negitis B exprimentum B 12 fortitudinis V
18 indipisci B . ac clade V 14 impleccatum B ipso Bar. in-
dignanter B . ostendite VB Bar., corr. Fronto Ducaeus 14 sq. ad-
reptionis B 15 supertis B 16 quod B 19 terram B 20 susceptus B
22 legatur V

Epist. CHI 7—11. 4T

lterum Anastasius diaconus recitauit: —*Datum a famulo 9
uestro Miseno sub octauo Iduum Martiarum Flauio Uiatore
wu. c. cons, Quantum ad meae pertinet infelicitatis abruptum,
errori meo qualibet ratione contracto definio non esse par-

s cendum, quoniam hoc ipso poena carere non debeo, quoniam
merui ad poenalem eausam quacumque sorte perduci. quantum.
uero respicit ad remediale subsidium, duo sunt, quae me ad
hoe suppliciter implorandum uenire constringunt: ne uel ego
desperatione magis perpetuis cruciatibus sim dignus addici

1 Iudae praeuaricatoris exemplo' et cetera quae superius con-
tinentur.

ltem aliud petitorium: —*Datum a famulo uestro Miseno 10
sub tertio Iduum Martiarum Flauio Uiatore ἃ. e. cons,
Oblato primitus petitorio meo nihil aliud suppliciter exoraui,

15. quam ut misericordia mihi sedis apostolicae non in perpetuum
negaretur, cuius mihi spem quoniam pro inmensa dei pietate, 11
qua regitur, relucere iam sentio, magis magisque conscientiam
meam ocontagiis perfidorum, quae infeliciter potius quam studio
€ireumuentus incideram, liberam purgatamque esse pronun-

3) tians toto corde atque ore protestor sub diuinae contempla-
tionis intuitu me omnes quidem haereses et quiequid inimieum
est catholicae et apostolicae fidei communionique sincerae
prona mente refutare, tum praecipue Eutychjanam haeresem
cum suo scilicet auctore Eutychete et eius sectatore Dioseoro

35 uel successoribus eius atque communicatoribus Timotheo Hel-

liter B recitatum B datus V, data B, corr. 9? aom. V
famula B 2 sub om. B. vur Κ᾽ id mar. flauiano tore Β — 3 felici-
tatis Y — obruptum B 4 quam liberatione contracta B δ penam V
7 meae ad B 9 disperationem ΒΒ adduci B — 10 iudee V, corr. o:
iure B exemplum B 19 iter B petitorium recitat dato Β 13 sub

die B — terio B:im V i8 mar fanistore B 14 petitor s meo V.
exorant V 15 ut mia V: nram B 17 relucrare B 18 que feliciter V
19 incederam V^ 20 protector B 21 inimicum B: initium V 29 cath.
uelaposto.B ^ communionisque V, communionesque B, corr. o. 23 per-
manente B — entichianam V, euticianam B^ — heresim Β 94 enti-
chete V, eutice B — 25 ellure B

478 Gesta de absolutione Miseni

luro, Petro Alexandrino, Acacio Constantinopolitano, Petro
Antiocheno cunctisque eorum complicibus et communicatoribus
respuere damnare et anathematizare perpetuo omnesque istos
et huiusmodi horribiliter execrari, nec umquam me cum talibus
ullum quolibet modo profiteor habiturum esse consortium sed

12ab his omnibus futurum prorsus alienum. quorum prauitatem

licet numquam uoluntate receperim, tamen quia meae calami-
iatis impulsu minus cautus uideor incidisse, sub conspectu
dei et beati Petri apostoli eiusque uicarii ac totius ecclesiae
mea sicut dixi confessione uoceque condemno detestor exhorreo,
in sola me fide communioneque catholica et apostolica semper
duraturum esse confirmans. cui petitioni meae manu mea
subscripsi sub III. Id. Mart. Uiatore u. c. cons. ac uestrae
beatitudini in conuentu uenerandorum credidi meis manibus
offerendam'. Et alia manu: *Ego Misenus huic petitioni meae
et a me oblatae subscripsi die et consule supra scripto.

18 Gelasius episcopus dixit: *Quae lecta sunt, transcribantur

et adiecit: *quid uideatur fraternitati uestrae statuendum,
uestri quoque consili participatione desideramus agnoscere.
leuauerunt se omnes episcopi uel presbyteri rogantes et
dicentes: 'exaudi Christe: Gelasio uita? dictum uicies. *quod
uobis deus dedit in potestate, praestate? dictum duodecies.
"hoc fae quod facit domnus Petrus? dictum decies. «αὖ indul-
| geas rogamus'. dictum nouies.

14 Cum denuo resedissent, Gélasius episcopus dixit: 'Sedes
apostolica quidem, quae Christo domino delegante totius

1 antioceno petro érsp. B 2. eorum om. B 8 isto B ὅ quod-
libet B habitarum B 7 reciperim B meae B: me V 8 inpul-
sum B conspectum B 9 uicari B 10 professione B com-
demno B exorreo B 11 fide communioque (I) bis scripsit V
apost. me semper B 18 subcripsi 8 sub V: dieB ac B: hac V
14 crededi B 15 offerendum B huc B 16 ablate B Supra
scripto om. V 18 uidetur fraternitatis urae Β 19 cognoscere B
20 episc. et presb. B 28 dominus V 24 rogamus om. V dictum B:
dic V 25 residissent B: sedissent V — 26 apostolicam B quae B:
de V diligante B

Epist. CIII 12—16 479

ecclesiae retinet principatum, pro dispensatione curaque gene-
rali; quam uel pro fide catholica uel pro paternis canonibus
regulisque maiorum necessaria semper circumspectione de-
pendit, Misenum atque Uitalem, quos contra Eutychianae
pestilentiae sectatores uel contra eos, qui talium se com-
munione polluerant, suae potestatis legatione suffultos ad
Orientem dudum sub sanctae memoriae decessore meo prae-
sule destinarat, cur apostolica praecepta declinantes quolibet
modo in eorum, aduersum quos missi fuerant, consorlia reci-
dissent, gestis synodalibus rerum discussione patefacta com-
munione pariter et honore merito iureque submouit. quibus 15
tamen misericordiae locum memor supernae pietatis pro suo
moderamine reseruauit et, dum conditionem posuit ultionis,
spem noluit propitiationis abscidi sicque suam sententiam
temperauit, ut istorum ueniam enm illorum mallet salute
prouenire, quorum fuerant participatione decepti, ae potius
praeberent eis, quos suo firmauerant in prauitate consensu,
et salubrem correctionis metum et emendationis imitandae
consortium. ^ denique sic ipsa animaduersionis uerba librata 16
sunt, ut se illi e£ cum istis pereulsos aduerterent et ex eorum
conditione non diffcid»erent posse saluari. in quo utique et his
non est in totum uia praeclusa remeandi et illis, si mallent,
per istos est oblata correctio studiumque porrectum, quo
possent meliore conatu praeteritos compensare prolapsus, si
fauorem, quem praeuaricatoribus facili uoluntate detulerunt,
in reformationem catholicorum potius conuerterent sacerdotum.
dictum est enim tamdiu istos fore suspensos, donec auctore

1 pricipatum B que om. B 3 cium om. B. — 4 mese-
num V euticiane B: eutichene V — 6 suae p*: siue VB. 7 dubum B.
sub om. V — 8 cur V: quod B — 9 receidissent V — 10 discusione B
12 superna Β 18 mederamine B 16 fuerunt V potius hi'pberent
(sic!) B 11 suos Β firmauerat B 18 correptionis Thiel ^ emi--
tande B 90 percussos B — 21 different VB, corr. ρ' — 23 istos non
est B — corecti Β8Ὲ 94 possit Β conati Β antepensare pro-
lapsos V 25 facile Β 26 in B: et V — reformatione B 27 doneo V
autore B.

480 Gesta de absolutione Miseni

deo et annisu catholicorum principum uel populi Christiani
17 Alexandrina catholicum sacerdotem recepisset ecclesia. gratu-
landum scilicét crederetur nullo modo (Graecos non posse
renuere, quod uiderent ab apostolica sede fuisse damnatum,
facileque eos posse de istorum supplicio commoueri, ut nossent,
quid uitarent et quid consequenter ambirent, ac uelle puta-
rentur resipiscendo magis sentire cum rectis quam iugiter
errare cum perfidis, expectatumque diu est, ut his rationibus
incitati contagia nefanda deponerent una cum sede apostolica
sentiendo, sicut de eorum speratum fuerat uoluntate, nitentes
catholicis sacerdotibus reuocandis studium potius commodare
utque et ipsi ad orthodoxam recurrerent unitatem et istis,
qui illorum participes erroris extiterant, ministrarent praesti-
tutae receptionis effectum. nec qua fieri potuit occasione
cessatum est, quo competenter admoniti et sufficienter in-
Structi pariter pericula uitanda cognoscerent ac patere sibi
januam, si sinceris mentibus hanc petissent, apostolicae com-

18 munionis aduerterent. sed quia eo peruentum est, ut horta-

mentis quoque medicinalibus, dum etiam quae referrent con-
traria non haberent, differrent tamen hactenus adhibere consen-
sum, ilorum quidem difficultatibus paternum debemus pii
doloris affectum deprecantes omnipotentiam dei nostri, quae
8018 quamuis deuias in ueritatis uiam potest conuertere uolun-
tates, ut eisdem suae propitiationis operatione mirabili spiritum

1 principatum V 2 catholico sacerdote cepisset ecclesia gratulari
ut scllicet B 4 rennuere VB quo B fuis B 5 facile quae B
ἢ resipiscende ΒΒ igiter αὶ 8 erpectatum quae V 9 incitatis B
una cum V: ut B apostolica sede consentiendo B 10 nitentesque

Bar. 11 reuocandis Tiel: reuocandi VB commodare utque et
scripsi: commodarent quae et D, commendarent que V, commendarent
quo o? 12 hortodoxam recurrent ueritatem B 18 erroris om. B

inde a ceptionis incipit fragmentum Τ᾽ cod. Uaticani 4961 fol. 109 (cf.
Proleg. cap. I) 14 ne F quia B 15 gestatum D copetenter F,
conpetentur B. 16 uita da F, uitandi 8 18 ortamenti B, orna-
mentis VE, corr. Bar. 19 referent contrarie B 20 different B
actenus VI.B 22 dei B: domini VF 28 deuias VF: dehas B
24 operationem VF' . spiritu VF'B, c:rr. Bar.

0

re

0

15

30

Epist. CIII 17—20. 481

resipiscentiae et efficientiam correctionis dignanter infundat.
quae donec, sicut de eius uirtute confidimus, diuina placa-19
tione proueniant, huic interim, qui supplicat, desiderabiliter
expetenti nullatenus perire patiamur, ut cuius non sunt Orien-
tales deiectione perterriti ne in errore persisterent, saltim
curatione prouocentur ut redeant ad salutem, praecipue cum
dispositionis sedis apostolicae clementiam tenor comitetur
ipse dictorum neque prolata sibi repugnare constitutio iudi-
cetur. definitum quippe est, ut superius iam praedictum est, 20
eos de quibus agimus eatenus debere suspendi, donec auctore
deo et praefatis adnitentibus Alexandrina catholicum reciperet
ecclesia sacerdotem. non abrupte et sine exceptione propositum
sed ea ratione depromptum est, qua non, siue illis adnitentibus
siue non adnitentibus, indifferenter uideretur infixa sententia,
ideoque, sub quo tenore librata conditio est, eodem non existente
necessitatem suae professionis absoluit. quod enim cum adnisu
praedietorum pronuntiatum est esse faciendum, hoc eodem non
suecedente non fieri posse manifestum est sed, cum eorum etiam
faciendum memoratur adnisu, satis euidenter ostensum est, quod
sine hoe non possit impleri. lieet ergo illi, quorum deesse
probatur adnisus, de sua sunt obstinatione miserandi, tamen
quia deest, sieut sine eo effici non potest quod cum eodem
effici posse praesumptum est, ita desistentibus causis, per
quas hic articulus ueniret ad terminum, insolubiliter non

m
1l effeatiam I 2 uirtite concidimus Bi 3 proueniat VF.
3 sg. huic..expetenti VB: hunc..expetentem Bar. 5 prae-

ieri B 8 redirent VI' 7 dispositionem B — sedis om. VF οὖς
mitetur B 8 constituo YF 9 dictum P 10 qub; B 11 reciperit B
12 abrupte V, aprupte B — post propositum del. δ V man. 1, om. FE
18 adnitentibus siue non om. VF' 15 quo VF: uno B 1 necessi-
iate VF — sue profesionis Z^, sueq; füxionis B. adnixum B
17 eode P 19 memoratum B — annisu B: adnisus V, adinisus 7^
satis om. ΤῈ — euidentur B 30 poset Β — 21 sua B: qua VF.
sunt VB, fe P: sint Bar. 938 qua B — eo Β: οἱ VF — quod eum
eodem effici om. Ε' deletis deinde eis quae praecedunt non potest. 24 in-
sulubiliter B
xxxv. 31

482 Gesta de absolutione Miseni

21 retinet obligatum. | quapropter lata sententia non existentibus,

per quae possit usque ad sui exitum deputatam retinere
mensuram, his consulendi, qui ea ante tenebantur, tribuit
libertatem. et apostolica quidem sedes, ut saepe repetendum,
aestimans Orientales nullo modo non posse respuere, quod
sedes apostolica refutasset, eosque saluti propriae et aposto-
licae communioni nullius praeferre posse personam, haec de
eorum mentibus melius aestimarat. sed, quod iterum non
tacendum est, dolenda pernicies non uelut improuidam bene
de Orientalibus sentientem potest opinionem magis apostolicae
sedis arguere quam suae peruicaciae potius deputare, quod
oblatum sibi tramitem propriae redintegrationis secuta non
fuerit, nec ideo tamen aliis debet medicinalem desiderantibus

22impedire per suam peruicaciam facultatem. tunc enim dicta

sunt de Graecorum consensione fidenter, quia simul et beati
Petri societatem quibuslibet uidebantur praeponere posse per-
sonis et, qui extiterant ante catholici, aestimabantur consen-
suri facile ueritati atque ideo cuiuslibet hominis affectum
desideriis apostolicae communionis non posse praeponere. qui
eum nondum susceperint per quas is ordo decurreret uolun-
tates, id, quod per eas fieri posse praesumptum est, cernitur
absolutum, quoniam, cum desunt qui efficiant, nullus pro-
uenire possit effectus — immo cum idem ipsi, per quos iudi-

28 cabatur esse faciendum, ne efficiatur obsistunt. qui si in hac

[m

0

15

sunt, quod absit, obstinatione mansuri, resoluta conditio est s

loblegatum B existentibus pes que bis B 8 qui ex que corr. V
ea ante tenebantur scripsi: aetate tenebantur B, adtenebantur V^
adnitebantur p?, arctati tenebantur Bar. tribuet B ὅ extimans F;
est aestimans Car. ^ null B non om. F | 6 sedis B 7 com-
munionig F . nullus V 8 extimarat F 9 inprouidum VB, corr. o!
10 potes oppinionem B 11 sedis om. F — quod latum B 15 hjsimul F
et simul írsp. B 17 extiterunt B extimabantur F 19 desideriis B:
in desideriis ΡῈ proponere VB qui (sc. Graeci) Thiel: quae VF'B
20 nondum VF: non sus D quas VF: qua B is B: his VF,
hic Car. decurret uoluntatis VF 22 cum om. B qui VF: per B
peruenire VF, praeuenire B, corr. Bar.

Epist. ΟΠῚ 21—95. 488

illius rei, quae eorum studiis fiducialiter censebatur impleri;
si uero, sicut potius optamus, füerint ad meliora conuersi,
ne inter haec interim, qui misericordiam postulat, uel aetate uel
morbo, quo frequenter impetitur, possit intereipi, dum superstes
est, consulendum est, ne defuncto iam nullum possit remedium
subrogari. quippe cum non dictum sit siue illis annitentibus siue
etiam fortassis inuitis sed cum eorum magis adnisu, quod pro-
uulgatum fuerat, posse constare, sic igitur cum illis adnitentibus
nullatenus praefixa perdurant. hoc etiam tenore beatus Paulus24
apostolus non ideo, quod absit, fefellisse credendus est aut
sibi extitisse contrarius, quoniam eum se ad Spanias promisisset:
iturum, dispositione diuina maioribus occupatus ex causis
implere non potuit quod promisit. quantum enim ipsius
uoluntatis interfuit, hoc pronuntiauit quod re uera uoluisset
efficere; quantum ad diuini secreta consilii, quae ut homo
omnia non potuit licet spiritu dei plenus agnoscere, superna
praetermisit dispositione praeuentus. nec quia beatus Petrus 25
apostolus pro affectu diuinae reuerentiae ipsi domino respondit:
non lauabis mihi pedes in aeternum, fefellisse, quod
absit, aut in sua putabitur minime constitisse sententia, quia
mox eidem diuinae cesserit uoluntati, ut, quod se dixerat non
esse facturum, causis astrictus humanae salutis expeteret prona

11 ef Rom. 15, 98 — 19 Ioh. 13, 8
leensebantur VF. — uerba inde a 2 si uero usque ad 485, 19 concessum
(cf. tamen. ad p. 484, 3) collectioni suae inseruit Anselmus Lucensis;
coniuli codd. Uatic, 1364 (— A!) et Uatic. 4983 (— 45), quorum consensum.

mon fere adnotatis propriis utriusque erroribus significabo littera A. 2 si
BA: sim VF siut B 3 quinram postulat B. 4 quo 4: quod VF.

inpeditur B posset B intereipiendum Εἰ — superstes (superistis B) est

VFB: est superstes.A — 5 consulendum est B: consulendum VF, est con-
sülendum d ὁ nonom.B 7 promulgatum 4 8 sic 4: si A4!, sicut VE:
aniaentibus B. 9 pacefixa B. 10 credendum B 11 spanias VB:
ispanias P, hispanias 4. promisisset Β 14 uoluisset om. B 16 dei
6m. B 18 effectu Β reuerentiae cet? 4 ipso B 20 puta-
batur 4 , sententiam BF quia VFA: quo B — 21 uoluntati ces-
serit A ut Thiel: ad VFB, et A dixerat se trsp. A 22 an
passurun? expeteret B: patere ΚΑ", patere Ji!

484 Gesta de absolutione Miseni

26 uoluntate faciendum. idcirco illa non succedente uia, qua
reorum fuerat reconciliatio constituta, alteram licet adoriri,
qua subueniatur quibus subueniendum esse decretum est,
maxime cum Miseno ex quolibet excessu uel qualibet
praeuaricatione poena sufficiat, quae usque eo tractata est, ut
8018 conditionis humanae et suprema consideratione laxetur,
remittendaque punitio sit, quae non habet ultra quo crescat,
quia cum nulli animae deus omnipotens et misericors per
ecclesiasticam pietatem quaerenti uoluerit remedium denegari,
non dubium est hoc ipso auctore deo et diuina conpunctione
prodire, ut tunc de eius receptione tractetur, quando eam
27 non protelanda quoque necessitas compellat impendi; nostro
praeterea saluatore beato Petro apostolo prae ceteris deleganti:
quaecumque ligaueris super terram, ligata erunt
οὗ in caelis et quaecumque solueris super ter-
ram, erunt soluta et in caelis, sicut et his uerbis nihil
constat exceptum, sic per apostolicae dispensationis officium
οὐ totum possit generaliter alligari et totum consequenter
absolui, praecipue cum ex hoc magis praeberi cunctis oporteat
apostolicae miserationis exemplum, ut absolutione damnati, si
resipiscant uniuersi et ab errore se retrahant atque ad aposto-

14 Matth. 16, 19

1 succedente VEA: faciente B qua reorum Tie]: quare horum
VFE'A*, quare heorum 41, qua seorsum B, qua eorum Bar. 2 recon-
siliatis B . alterum B adhoriri B 8 discretum δ *decretum
est' et paulo post "neque enim qui longe' (p. 485, 3) omissis intermediis A
5 praeuaricatiohis VB, corr. o? — penas V trüctata B: tracta VF
ut VF: et B 6 et VFB: om. Bar. supprema consideratione B
Bar: superna conditione V.F 7 remitendaque ez renitendaque PF,
rembitenda quae B ponitio B sit B: est VF 9. noluerit BF
IQ ipsa B et] an ex? 11 de om. VF eam (scil. recepti-
onem) scripsi: ea VFB [12 proteland F, procellanda B; fort. prote-
landam impedi V 13 pro B deliganti F, delegante Bar.
14 quaecum legaueris B legata erunt in (om. et) B 17 per
om. F 18 geraliter P allegari B . ante consequenter del. et B
19 preueri B 20 dampnatis V 21 ad F: ab B, om. V

Epist. CIII 96---99. 485

licae communionis sinceram redeant puritatem, uinculis se
damnationis illius, quam uniuersaliter merito praeuaricationis
exceperant, non ambigant exuendos. neque enim qui longe
positos ad integram fidem curare mitimur, reuertentes in
praesenti supplices refutare debemus, ubi sollicite praecauendum
est, ne conscientiae detrimentum negantes usque ad extremum
poscenti misericordiam, quod absit, ullatenus incidamus
censuraeque «se»ueritas etiam circa supplices sine fine persisteng
transeat in reatum. proinde quantum permittente domino 28
10 possibilitatis humanae desideranti remedia praebeamus, totum,
quod :supra nostrae facultatis est modulum, diuino iudicio
relinquentes. non autem nobis poterunt imputare, cur praeuari-
cationis offensam uiuentibus remittamus, quod ecclesiae deo
largiente possibile est, qui nos etiam mortuis ueniam praestare
deposeunt, quod nobis possibile non esse manifestum est.
quia cum dictum sit quae ligaueris super terram,
quos ergo non esse iam constat super terram, non humano
sed suo iudicio reseruauit nec audet ecclesia sibimet uindicare,
quod ipsis beatis apostolis conspiciat non fuisse concessum,
30 quia alia sit causa superstitum alia defunctorum. tulerit 29

E

EL

16 Matth. 16, 19

l unitatem Bar. 8. quem Vf' —— praeuaricationis Thiel: praeuari-
catoris VF, praeuaricatores B 8. neque enim qui wsque ad 19 con-
cessum rursus erhibet A 4 positus B — 5 ubi VPA: ut B 7 pos-
centi misericordiam VA: portanti màm Β 8. censure quae B —seue-
ritas ph:ueritas VF'AB — suplices Β 9 permanente Β 10 possibilitati 4
desiderantis B. uerba totum quod supra usque ad 20 defunctorum
dic illie leuifer mutata. adfert Uigilius papa. in constit. de tribus capit,
(ep. 83 $ 216 — p. 291, 9 sqq.), usque ad 19 concessum Facundus contra.
Mocian. LXVII p. 866 Aed. Migne — totum om. B Facund. 18 poterant B
(per prae.B 18 remitamus V 14 qui VA Fac.: quod F, quae B (nec. .
deposeant Uigil) l6quieum B — ligaueris super terram ῬΈΑ: legaueritis
super terram D, ligaueritis et solueritis super terram Uijil., ligaueritis
super terram erunt ligata et in caelo Facund. 11 quos ergo VFAB:
hos quos Uigil, quos Facund. ^ iam om. F 18 suo deus iudicio
Uigil. audit B sibimet om. 4 — 19 conspiciat VA: conspiciant B,
icit Uigil. Facund. 30. qui; defunctorum cuin eis quae sequuntur
coniungit Thiel ^ superstatum B, supértitum F^

480 Symmachus papa episcopis per Illyricum etc.

Uitalis sortem diuini iudicii, cui etiam «cum magnopere
uellemus non potuit subueniri: huie saltim prosint, dum
copia uiuentis admittit, in remediis adsequendis alterius
experimenta repente subtracti. eumque scriptum nouerimus:
unus adsumetur et unus relinquetur, hortatur nos s
intercepti periculum in superstite subsidia non differre sanandi,
qui hoc ipso recipiendus diuinitus indicatur, cum illi superuiuit,
qui ad haec non meruit peruenire, et quoddam de utroque
caelestis iudicii refulget examen ostenditurque nobis euidentius
in duobus, in quo fuerit causa sine uenia et in quo sit, quae 10
indulgentia carere non debeat, atque ideo, quod ipse quoque,
81 superstes competenter Ácacius expetisset, potuerat optinere
(quippe de quo sic positum est insolubilem fore, ut non
diceretur: etiamsi forte corrigeret), multo magis huic, qui
communione eius infectus est, imploranti flebiliter pietatis est 16

80 apostolieae non negare. professus ergo Misenus regulariter se
omnes haereses, Eutychianam praecipue cum Eutychete,
Dioscoro, Timotheo Helluro Petroque Alexandrino, Acacio
Constantinopolitano Petroque Antiocheno uel cunctis horum
successoribus sectatoribus et communicatoribus detestari so
eosque anathemate ferire perpetuo, communionis apostolicae
οὐ sacerdotalis gratiam, quam catholica traditione percepit,
recipiet dignitatis".

5 Luc. 17,84 18 cf. Felicis ep. 6 (Thiel p. 246): nunquamqwe
anathematis wnculis exwendus
1 cum om. F magnopore B 2 poterit F subuenire VFB,
corr. Bar. prosit B. 8 in B: et VF ulterius VF 5 adsumitur VF
ortatur B 6 differre VF: differende B, differenda Bar. 7 haec FP
ipso Bar.: ipsum VFEB(«ob» hoc ipsum p?) recipiendds B 8 hoc B
9 celesti B ostenditusque B 10 que sit quo B 11 quod B:
quam VF 12 superstis B 14 corrigit Β 15 fleuiliter VB 16 ne-
garetur F 17 euticianam B, eutichanam VF eutichete VF, eutice B
18etilureB 18$sq.acatio constantinop. post Dioscoro (18) érsp. Εἰ 19 anti-
oceno F', anti//lloceno B, anticheno V 20 comnunicatoribus B 22 sacer-
dotalis reliquis omissis VF, sed in V fol. 103v. columnae dexterae
lineae, quae supererunt, 27 εἰ dimidia uacuae relictae sunt 22 gratia B,
corr. Bar.

Epist. CIII 29 — CIV 1. 487

Omnes episcopi et presbyteri surgentes in synodo adclama-
uerunt exaudi Christe: Gelasio uita? dictum quindecies.
*domne Petre, tu illum serua!' dictum duodecies. *'euius sedem,
et annos?" dietum septies. 'uicarium Christi te uidemus"

5 dictum undecies. 'apostolum Petrum te uidemus? dictum
sexies. (cuius Sedem, et annos!" dictum septies trigesies.

Sixtus notarius sanctae ecclesiae Romanae iussu domni mei
beatissimi papae Gelasi ex scrinio edidi die tertio Id. Maii
Flauio Uiatore u. c. cons.

10 (104.)

DILECTISSINIS FRATRIBUS UNIUERSIS EPISCOPIS PRESBYTERIS
DIACONIBUS ARCHINANDRITIS ET CUNCTO ORDINI UEL PLEBI PER
ILLYRBICUE DARDANIAM ET UTRANQUE DACIAM SYNMACHÜS. Quod
plene fieri cupimus! Si quae scribimus impleantur, nullus

15 Stupeat, seruatum hactenus nos nune soluisse silentium, cum
prudentissimi Salomonis ista uox personet: tempüs loquendi

16 Eccles. 8, 1

5 dictum undecies Fronto Duc.: tunc undecies B 6 sexcies B 7 ius-
80 D. corr. Bar. — 8 crinio B Maii Har.: xer B, Martii Thiel
9 cons. mxeLic B

104. Dat. d. 8 Oct. 512 (5 Mart. 513 ?). F' — fragmentum
Awuellanae quod. extat in fine codicis α (cf. Proleg. cap. I); B — Berolin.
lat. 79; d — editio anni 1532 in. Prolegomenis adcuratius descripta,
quae cum magnopere deprauata $nterpolataque sit, lectiones uarias eius
mon subsceribam misi fere eis locis, quibus ad ferendum iudicium de
discrepantus codd. V οἱ .B nonnihil $nde posse desums uidetur. — Edd.
Car. I? 434; Bar. ad a. 512, 36; Collect. Concil.; BTA I 358;
Thiel 717. 11 Dilectissimis fratribus uniuersis episcopis V.F: Simma-
chus uniuersis episcopis B, om. d 12 diaconibus FB: νιλῦιβ V
AROHDMANDITIS B oRDINE B uel plebi VB: et plebi Z', plebeio Ψ
per Illyricum VF: ATQ; A FRATBIS ORTODOXIS PER ORIENTIS PARTES Β60
per tratias per illiricum B. 13 «et? Dardan.( — utramque om. 4 paTAX
8YNNACHUS V, DATIAK SIMAOHUS F' hic desinens: Daciam constitutis Symmachus
episcopus Romanus (d, Datiam constitutis B — Quod..cupimus] distinzi
uerba ab eis quae sequuntur ; similem exordii formulam uidesis in Felicis epp.
1? et 18 (Tel 275, 277) et Gelasis ep. 3 (Thiel 312) — quod plene . . imple-
anturom.d Car. 1lbstupea B actenus B scilentium V — 16salominis B,
Solomonis $ 16 sg. tempus tacendi et tempus loquendi £rsp. cum Vulgata

488 Symmachus papa episcopis per Illyricum αἷς,

et tempus tacendi. quia taciturnitatem praesens tempus
expugnat: nam inter ea quae accidunt nunc silere nee fidei
stimulis excitari magni constat esse fastidii. quippe ubi reli-
gionis reuerentia οὗ summa coneutitur, aptum iuxta diuinam
scripturam dicere eos qui sunt mites debere esse pugnaces.
est siquidem et spiritalis quaedam deo accepta congressio;
iude et laudabiliter uniuersa tolerantur, ne quisquam a diuina
caritate separetur. et uos quidem docere quid deceat, graue
onus pudoris, sed necessarium de utilitatibus ammonere. neque
enim congruum illis religiosae offerre dogmata disciplinae, a
quibus institutionis ipsius expectatur plena perfectio. sed
breuiter clara perstringimus. cui incognitum, Constantino-
politana ecelesia qua Nestorii contagione laborauerit, Nestorii
inquam, qui quasi putre corporis membrum a societate catho-
licae communionis excisus est? ubi terrarum non praedicatur
congregatio Calcedonensis sancta concili, quae Eutychen et
Dioscorum, duo nomina famosa et magnae perfidiae, unius
sententiae integritate damnauit, iniquitatis complices et uno
Spiritu diuinis dogmatibus aduersa ructantes? quis Petrum et
Timotheum praefatorum uernulas ignorauit, propugnatores
intentionis addictae et auctores ac magistros suos scaeuo
errore uincentes? illum Timotheum loquimur parricidam, qui
sánetae recordationis Proterio superstite non solum ecclesiam
non religiosis auctoribus occupauit uerum etiam effusionem

9 cf. Luc. 22, 36 (?)
2 accedunt 4 3 magnis B fastidii ΒΨ: fastidium V 4 summa
cutetur B ὅ eos VQ: om. B debebere B ὅ sg. pugnaces siquidem

80

spiritalis quae est et deo accepta congressio uniuersa laudabiliter tolleratne .

quisquam Ψ 6 est B: et V 717 inde VB: unde Coust. tollerantur B
ἃ V: om. ΒΨ 8 et B: ut V (et uos. . ammonere om. 4) quid
scripsi: quod VB . deceat D: doceatis V — graudiV X10 religio se V,
religiosa d offerre Vq: afferre B 11 institutioni V 12 perstrin-
gemus d constantinupolitana B 13 qua ΒΨ: que V nestorii
contagione laborauerit Bq: om. V 14 & om. Β 15 escisus V 16 con-
gregatione B sancti Bar. euticem B 17 magnopere fidei V
18 iniquitates B 19 aduersa ructantes B: aduersa luctantes V (aduer-
sarias pesteis 4) 21 scaeuo B Bar.: saeuo d, crebro V — 22 errore Bà:
erro V. 28 scae B procerio superistite .B

1

E

Epist. CIV 2—7. 489

pii sanguinis ad crimen peruasionis adiecit. ipsius nempe
damnationem uniuersalis est, eeclesiae uox locuta, dum eum
nomine quoque Christiani honoris exueret. cuius Petrum
sequacem notum fecerunt orthodoxorum plurimae passiones,
in quibus ille uirtutem animi sui exultauit ostendere. nouit
hune Ephesus cum tota societate Dioscori, ubi cum proprii
auctore peccati finem sancti Flauiani operatus innotuit. tacenda
sunt Antiochiae mala, ubi per alterius Petri nefanda ludibria
reuerendum sacerdotii nomen inrisum est. quis Apamiae et
Tyri gemitus tragieis criminibus comparandos, uel si solis
uacet, digna possit lamentatione deflere? quid Acaclum? qui
quasi bonis suis fascino quodam grauatis, quae Basilisco
imperante praemiserat, nouo exemplo poenae deprehensus est
aduersum se ipsum dicens ipse sententiam, illos mutata
uoluntate defendens, quos prius gloriosum putauit addicere,
et laborans sociare fidelibus, quos dudum haereticos manifestae
praeuaricationis ostenderat: propter quos maxime fugiendos et
designatorum superius damnato agmini coaequandos illa,
propter quae fidelis probatus est esse, dissoluens et permixtus
lis, per quae ecclesiae laesio generalis euenit. aduersum hos
si patrum dogmata ratio suadet esse seruanda, cogitate, si
possunt maiore transgressione calcari quam nune per eos qui
in partibus uestris Eutychetis dogmata recidiua resuscitant.
si uero tamquam infirme constitutae sententiae sine periculo

lad criperuasionis B — ipsium nimpe B 2 damnationis B 4 notum d:
notam V, uotum B fcrt Vi: fuerat B — 6 proprii YBé:
praedicto Bar. — 7 imnouit B — S8 antioce B 9 pferendum V — et
Tyri Bar: ethyrii 4, tyri VB. 10 genitus B — tragoecis V — erimi-
bus B —— 11 possit Bj: posset V. 12 grauatus B. baliseo B.
18 pene V, pene B 14 mutata Dj: mutua V 16 heriticos E^ — mani-
festae j: manifeste V, manifestos B 17 maximae B 17 sq. fugiendus
et designato superius damnatorum agmini coaequandus ᾧ 18 superi-
orius V coaequando B 19 filis B 20 aduenit B aduersum B4:
aduersus V 21 suadit 5 28 uestris Vj: nostric B eutiehetis B.

Eutyches ᾧ recitiua susitant B 94 infine Car.: infirme V,
infrmae ΒΨ vonstitutse (constitute 8) sententiae Hj: constituta
sententia V

XXxv. 32

490 Symmachus papa episcopis per Illyricum etc.

negleguntur, citra ullum robur credulitatis nostrae summa
subsistit semper succedentibus nouis uetera constituta soluen-
8tibus. quando enim paternagrum regularum despiciuntur
inuenta nec eorum, quae bene instituta sunt, firmitas uindi-
catur, huiusmodi impietatem necesse est fidel semper uenire. s
nam ubi facilis dissolutio est rationabilis constituti, ibi omnis
sanctitatis forma corrumpitur, Christus impetitur et (quis
hoc fidelium patienter accipiat?) instituta patrum reuerenda
ealcantur. et (quis non uitae mortem iusta electione praepo-
9nat?) ubi catholicae fidei adoranda reuerentia? ubi multo 10
eruore sanctorum dogmata constituta? ubi doctorum ueterum
fidelis auctoritas? ubi illa religiosarum mentium stupenda
patientia, propriis bonis contenta nudari, ne de spe aeternae
hereditatis excideret, quasuis ambiens passiones, ne incor-
lOruptibilis illius boni iudicaretur indigna? nam nulla maiora 16
documenta sunt fidei quam ubi temporis ratio suadet uitam
subdere passioni, et ideo, qui pro ea periculum persecutionis
subire meruerit, dignum se caelesti ostendit esse militia.
Christus nos pio sanguinis sui pretio comparauit gratiae
libertate concessa nihil inuenientibus humanis operibus, quod so
dignum pro tanta mercede tribuerent, atque ideo, ubi religionis
iniuria est, amorem fidei omnem transcendere oportet affec-
lltum. unusquisque ergo exilia et peregrinationes tamquam
domum patriamque respiciat, ne desideriis retentus humanis
Christi societate priuetur. ecce tempus, quo repetit fides ss

1 cetera B 2 substitit B nouis p*: nobis VBdy — 4 indicatur B
5 huiusmodi V4: in huiusmodi B impietatem Bd: impietate V,
impietates Bar. semper uenire Vd: peruenire B, superuenire Bar.
8 pacienter fidelium irsp. Β 9 morem B proponat B . 10 reue-
renda B 18 contempta V nunari B 14 exciderit B, excidere ᾧ
ambiens passiones Vd: ambiit passionibus B 19 nam Bj: iam V
maiora Ψ: maiorum B, malorum V 16 ubi B: bi ez ui corr. V
17 subdere Vi: reddire P psecutionis B 18 obire d caelesti ..
militia scripsi: caelesti .. militiae VB, caelesti.. militem d, caelestis..
militiae o 19 uos 4 sanguine B X sui Bd: om. V — 20 inueni-
enientibus B 21 tribueret i, retinueret δ 22 omnen B effectum B
24 que om. Ψ 25 prouocetur B

30

Epist. CIV 8—14. 491

milites suos et inclamat ad defensionem sui feruorem gratiae
consecutos! fidem ipsam dicere indicemus *ecce tempus optabile,
ecce fructuum congregatio desiderata fidelium, ut paruis
passionibus munera magna compensent" pluribus caritatem 12
uestram pro dispensatione nobis credita cuperemus hortari:
sed quid opus nostrae uocis stimulis, ubi ad tolerandas pro
Christo magnanimiter passiones apostolicis et patrum docemur
exemplis, quae per damna humanarum rerum caelestium nobis
ostenderunt augmenta uirtutum? — ergo pronuntiemus intrepidi 13
claras ecclesiae cum magma fiducia disciplinas; longe sit a
nobis prophetae sermo dicentis: et sacerdotes uera cela-
uerunt. quem enim latet discipulorum scientiam a doctoribus
exigendam et, quod non pronuntiatum laedit sequaces, hoc
periculosum esse iacentibus? necesse est enim apud eos
laborare ueritatem, apud quos non manifestatum latet sub
ueritatis eolore mendacium; magnum robur adimpugnantium
fidem, quamdiu aduersus eos prolatae sententiae non uiriliter
asseruntur. sed de uobis dicere opto meliora: ut ea, quael4
per improbos confusa sunt, per uos correctionis remedium
consequantur. non est tam durum decipi quem quam deceptum
in errore persistere. malum hoc et malis omnibus grauius,
quando a corpore suo membra dissentiunt; nam etsi non

11 ef. Esai. 98, 7; Hierem, 2, 8; Thren. 2, 14 et quae sunt similia.

2 obtabilem B 3 fructuum B: fructum V4 prauis B 4 com-
pense j — 6 nostrae Κ8ῳ: est Bar. — uodi V — 8 qui Bar. dam-
num j hunarum B uobis $ 9 ostendunt Q — pronuntiemus inter
alia et dicamus cum saneto (p. 492, 18) omissis intermediis 9 10 fidu-
ciam B 11 et B: ut V 12 scientiam V: uiolentia Β 13 exigenda VB,
cor. a quod pro non uineiatum Β 14 esset facentibus B ἀραὶ B
15 latet V: lacet wel iacet B 16 robor B — adimpugnantium seripsi:
ad inpugnantium V, ad inpugnandum B 17 quandiu V ^ aduersum B
sentiae B 19 confussa B correptionis V ^20 consequanter B,
consequatur Y —— estom. B ἰδπὶ B: am V relicto antea 2 uel 3
literarum spatio quod ezplewit mam. rec. addita Wiera t —— decipi
quemquem dec. Y 22 quando B: quam V, cum o? — disentiunt B
etsi non V: et B

492 Symmachus papas episcopis per Illyricum etc.

singillatim occupet omnia liniamenta debilitas, necesse est
tamen iuxta apostolicam uocem totum corpus ex parte prae-
l5grauari. unde addictorum fugienda communio; iuxta beatum
apostolum pronuntiationem fidei nullus erubescat, uirtus enim
est omni credenti. declinemus sacrilegum Eutychetis errorem
cum Manichaea malitia congruentem; communionem quoque
eorum, qui sunt a talibus educati, pari intentione uitemus,
quae nunc quasi morbosa contagio ecclesiis partium uestrarum
lemptat inripere. nemo enim se pari cum praedicti8 ferri
lempestate dissimulet, donec portum uerae fidei ab eorum
16communione separatus introeat. quae quidem amans moneo,
non odio persequentis accuso. nam qui culpanda uituperat nec
utilia subministrat, exprobrantis habet potius studium quam
amantis affectum, et qui hortatur ad profutura, uehementius
boni propositi designat imaginem, ut feruentius utilia expe-
tantur, inuitans. propter quod, fratres, illius bonam ecclesiae
desiderantes unitatem et beatum decorem sacrae concordiae
praesumentes dicamus cum sancto Dauid: quam bonum et
quam iocundum habitare fratres in unum; ut et de
nobis apostolus Paulus dixerit: uos autem omnes fratres
in Christo unum estis. donec enim unitas ista non redeat,
nullus ambigat eadem nihilominus esse uentura, quae in
Constantinopolitana nuper ecclesia contigerunt. de quibus
pariter mihi ingemescere necesse est et tacere: nam qui
apostolicae sedis ammonitionem neglegendam esse crediderunt,

2 Cor. 112, 26. 4 Rom. 1, 16. 18 Psalm. 132, 1 20 Gal.
8, 28

1 debilitat B 5 est om. V euticetis B 6 militia V con-

gruente B 7 edocati B 8 morbosa B: morbo à V, morbo ac o?
partum B 9 inrepere B separari V redictis B ferre V
11 amons B 12 persequens Bar. accusant 8 uituperet B

18 exprobatis B — antis (pro amantis) B 14 ortatur B 15 imagine VB,
corr. o expetantur p?: expectantur V, expectentur B 16 propter V:
pposito B bonam p: bona V, bone B 18 resumentes B 20 nobis B:
bonis V, uobis Ψ 21 ista Bd: om. V 22 ampligat B 28 nuper om. B
24 pariter mihi ΒΨ: mihi pariter V 25 commonitionem neglegendum B.

οι

10

Epist. CIV 1ἢ---17. 493

merito inciderunt ea, quae uenire solent solatio destitutis. -
sí quis ergo salutem propriam cogitans seruare cupit apostolica 17
iudicia, cum a praefatorum se labe seiunxerit, nostrae com-
munionis se nouerit sine dubitatione participem: qui autem 86
ab eorum, quos apostolica sedes damnauit, non societate remo-
uerit, sciat nullo colore nullo figmento nullaque calliditate
ecclesiasticae custodiae posse subripere, quia sicut illos, qui
a supra scriptorum se, hoc est Eutychetis Dioscori Timothei
Petri et Aeacii, uenenis dissociant, libenter. amplectimur, ita
circa istorum sectatores cura et sollicitudo nostra, ne subripere
possint, semper inuigilat. ET ALIA XANU: Deus uos incolomes
custodiat, fratres karissimi. Data VIII. Iduum Oct. post
cons. Felicis u, c.

1 incederunt B «in, ea j euenire Bar. 2 seruare ΚΦ: seruari B
8 se uixerit B 4 qui sutem se Hartel: quia si VQ, qua si Β 5 sede V
non soc. V: soc. non d, non se soc. D societate ex societate corr. V
6 fermento B 7 se» custodiae Bar. 7 et 10 subripere Κῴφψφ: subrepere B
8 euticetis diospori thimothei B 10 istorum Bà: storum V 11 pos-
sit V et alia manu om. et alis.. karissimi om. B — manus V,
corr. o 12 data... u.c. om. ᾧ "Dat. tertia non mar probo uc consule B,
quae temporis nota a V quam maxime distans quomodo explicanda
8it nescio.

XXXV. 83

-——— ...

STANFORD UNIVERSITY LIBRARIES.
CECIL Η. ΘΒΕΕΝ LIBRARY -
STANFORD, CALIFORNIA 94305-6004
(415) 723-1493

All books may be recalled after 7 days

DATE DUE