Skip to main content

Full text of "Finni Johannæi .."

See other formats 


Google 


This  is  a  digitai  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  pari  of  a  project 

to  make  the  world's  books  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legai  copyright  terni  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  originai  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  librarìes  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-C ommercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commerci  al  purposes. 

+  Refrain  fivm  automated  querying  Do  noi  send  aulomated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encouragc  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogX'S  "watermark"  you  see  on  each  file  is essential  for  informingpcoplcabout  this  project  and  helping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legai  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legai.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countiies.  Whether  a  book  is  stili  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  cani  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.   Google  Book  Search  helps  rcaders 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  icxi  of  this  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


\' 


1 


U  '^ 


^  ? 


•  t 


*  V    • 


t 


7»       .<     * 


•t 


a 


FINNI  JOHANNiEI 

EFISCefl    DIOECESEOS    SKALHOLTINflS 

IK    ISLANDIA, 

HISTORIA 

ECCLESIASTICA 
ISLANDIiE, 


HISTORIIS,  ANNALIBUS,  LEGIBUS  ECCLESIASTICIS ,  ALIISQVE  RERUM 
SEPTENTRIONALIUMMONUMENTIS  CONGESTA,  ET  CONSTITUTIONIBUS 
REeUM,  BULLIS  PONTinCUM  «OMANORUM ,  STATUTI  S  CONCILIORUM 
NATIONALIUM  ET  SY^fODORUM  PROVINCIALIUM,  NEC  NON 
ARCHIEPISCOPOKUM  ET  EPISCOPORUM  EPISTOLIS ,  EDICTIS  ET  DECKETIS 
^L\G1STRATUUM,  MULTISQVE  PRIVATORUM  LITTERIS  ET  INSTRUMENllS 
MAXIMAM  PARTEM  HACTENUS  INEDITIS,  ILLUSTRATA, 


T  o  M  u  s    IL 


H  A  V  N  I  ìE, 

Typis  Orphanotrophii  Regii 
Excudit   Gerhard  US    Giese  Salicath» 

MDCCLXXIV. 


.'     ^w. 


;  .   .1. 


*  I 


[|24N0V.J93j: 

A  OF  OXFORD  J 


/ 


P  EINCIPI 
R/EREDITARIO 


a 


'vemadmodam  d(ero  abhinp^  anno  priifìam  hiftorìs  hu-: 

}us    ccckfiaftica    parccm    REGI    AUGUSTISSIMO 

mfcrìbere  iìiftiniu,  ita  hànc  fecundam.,   T 1  B  J  >    CEl^ISSI- 

ME  PRINCEPS!    dicare    jam    fuftineo.       Cui    enim   opcris," 

R  E  G I  S    aufpiciis   caepti ,    cpntinuatio .  majori    jurp    infi»*!- 

Ixittar ,      qvam    TIBI,     cui,     poft    REGEM,    rcs 

pubiica   &    ecclelìa  plurima  debem. 


Fateor  eqvidem,  TE,  qva  rcipublicae  bene  gè- 
rendx  fcienda  vales ,  &  qvo  verae  religionis  ac  virtutis 
Audio     tcneris ,    dum ,    qyod    jam    prae    oculis    eft ,     hifto- 


nae 


ccclefiafticae    Islandicae    intervallum ,    animo    perpendis , 

)(  3  nimis 


irìmift  multa  dtifeàlUnim  «(fe ,  ex  qvibus  tnndme  deplo- 
randam  his  temporibus,  reipublicse,  écolefise,  omnìsqve  pU' 
blici  &  privati  moris  oonditionem ,  non  (kie  dolore  agno* 
Ices.  Attamcn  vicillim  augurari  liccat ,  TE,  qvi  di- 
vina circa  univerftìm,  resqve  humanas,  providcntia  vias^ 
perno(cìs ,  non  (ne  omni  volupeatis  ienfn  ifta  confide- 
raturum  eflè ,  qvatenus  exoptd(?am  illam  religionis  &r  re^« 
minìs  public!  reformationem ,  ita  pnepararunt ,  ut  affir- 
marì  jure  pofle  videatur ,  vix  ac  ne  vix  qvidem  Ipcum 
huic    efle   potuifTe,    nifi    ifta    prxcefiiflent. 


Cumqve    candem   cogttandi    &    agendi    ràtionem^ 
qva  ,   divino   adfpirantc  favore ,   Auguftiffimì   Majorcs    T  U  I 

infigne 


inizile  Hlud    opus»   ùmutnerorpm    in  fùbditos   benefictorom 
udqve  maximam ,   olim  peregerunt ,    rebuscjve   reiputìicae  ^ 


ìjE  defperatis  medelam  adtulerunt ,  in  T  E  redivivagi 
jpfis  reram  experimentis  pridem  comprobaveris ,  &  indefcffis, 
qvas  publìcis  commodis  continuo  ìmpendis^  curis  &  labori- 
bus  qvotidie  comprobes  y  (ingulari  etiam  jure  hanc  hiftorias 
paitem  T  I B  I  ut  propriam  vere  aflcruifti.  Undc  (pein 
fovco  ccrtiffimam ,  cadem  eam  benignitate  a  T  E  fufcep- 
tum  irì  j  qva  omnium  bonorum  in  res  publice  utiles 
eon^tus   ample£ìi   &   promovere   foles. 


Qvod   fupef eft ,    ardentifllme   voveo ,    placeat   Deo 
Ter    Optimo  ^  Maximo    T  E    qvam    diutiffime    fervare ,    ut 

REGI 


REGInoftro  AUGUSTISSIMO,  TUIS  con^ 

filiis  roffulto,  rerum  religionis  &  vhtods  ftadiom,  pubfi- 
camqve  ,  hoc  aufpice ,  falntem  penicas  .  ftacumiiure ,  nobis 
vero   tanto   pietatis    vktotisqve   exemplo   perfiiii,    detur. 


Scribeban  SktlholtI 
die  4  Sept.  J773. 


PINNUS  JOHANNitUS. 


»^  .    *    ,     >#:»•■• 


HISTORLE     ECCLESIASTICA 

ISLANDI^ 

PERIODUS  IIL 

SECTIO  ni 

Continens  gefla  Epifcoporum  Skalholtenllum. 

Cap.  I. 

De  Ama  l^borlaci  plio. 

mas  Thorlaci  fìliusi  natus  Anno  1237  (a),  prltnos  adolefccntite 

annost    cum  amicis  Sccognacis,  nunc  liceris,  nunc  operibus 

roechanicis   operam  navans,  (ingenio  enim  ad  omnia   docili 

prxdicus  fuit)  faspidlme  aucem  cum  Brando  Abbate  Thyckvabajenfi  trans- 

egit,  cujus  fe  in£3rmationi y  literarum  dulcedine  cactus,  tocum  gradidic. 

Deinde  a  Sìgurdo  Epifcopo  facro  Diaconi  officio  inauguratus  9  tum  artium 

mechani- 


(a)  £x  celebemmft  Oddenfiam   gente  orìundus,   qvippe   Jons  Lopti  ex   fiUa  proiiepog. 
CoTìf.  Vitam  Araa  facìs  proUxam,  nec  inepte,  fed  ut  videtur»  a  viro  qvodam  Eccle^ 
fkffjci  Ordinis,  non  inulto  poli  ipfìus  tempora  confcriptam ,   ex  qva  hsc. mutuati 
Tamas. 

Tom.  lU 


2  PERIODUS  III.    SECTIG  HI 

mechanicanim  cxercicio,  tum  litenrum  (cientiarumqve  ftuciio  anìmum 
corpusqve  exercens,  eminentioris  ìndolìs  fignj  exferuic  Qviipropter 
Brandus  eum  impotente  fere  amore  compledens,  a  ie  divelli  noluit: 
linde  etiam  Anno  1262  in  Norvegiam  infula  pociturus  tranfiens ,  illum 
libi  comitemadfcivit,  indeqve  in  patriam  revertens  fecum  reduxitj  ipii- 
ììsqve  fideli  opera  &  famulatu^  qvoad  vixit^  ufus  eft  (a). 

Anno  1264  cum  prarcocia  nimis  fata  Brandum  deaiefFuerant  1 
Holanx  curìar  cives  Arnam  Skalholtum  ad  Sigurdum  ablegarunt,  ro- 
gantes ,  ut  fpeélatx  qvendara  prudenti^  &  pìetatis  virum  viduats  dice- 
cefi  pneficere  vellet ,  qvi  haut  ignarus,  qvantam  in  funere  Brandi  bore- 
alis  qvadrantis  incoia  jacturam  feberant,  habita  de  re  tanti  momenti 
debita  deliberatione,  tandem  ex  Optimatumconfìlioj  ipfum  Arnam  « 
ut  defun6H  Prxfulis  Amanuenfem  &  intimum  familiarem^  cui  ideo^ccle- 
fiarum  flatus  notillimus  efle  potuic,  facerdotió  ' inìtiatum ,  vacaìicriedì, 
usqve  dum  ordinarìus  Pra^ful  cathedram  adfcenderet  j  prxfecit,  qvo  offi- 
cio per  integrum  triennium  (umma  cum  gravitate  &  integrìtate  funclus 
eft;  cuius  fpecimen  potilUmum  in  caufa  Oddi  Diaconi  cujusdam  valde 
pecuniofi,  edidit:  ^Huic  virgo  qva^dam,  GilToro  Comite  nuptiarum 
conciliatore  9  defponfatafuerat,  facrisqve  nuptialibus  adornandis  certum 
tempus  deftinatum  erat;  Qvod  ubi  Arnas  audivit  j  tale  conjugium  fevere 
prohibuit,  Henricum  &  Brandum  Holanos  Prapfules,  conjugium  cundis 
f^crì  Ordinis  viris  interdixilFe  prsetendens;  cumq ve  Comes  ha^c  fusqve 
deqve  ferens^  nihilo  minus  nuptias  celebrari  curaret,  Arnas  extémplo, 
non  tantum  Oddum^  fed  ipfum  etiam  Comitem  cum  reliqvis  omnibus 
qvi  nuptiis  interfuerant ,  excommunicavit,  templaqve  occludi  ìuflit» 
Paulo  autem  poft  in  conventu  qvodam  9  Corniti  vehementius  de  hac  re 
(ètum  expodulanti  3  veceraqve  &  nova  exempla  producenti  >  Arnas  Pon- 
cifìcis  decreta  &  poteftatem  opponens  ^  ut  Oddus  uxore  jure  jurando 

repudiata! 


(a)  Maximam  hujus  hyemis  partcm  Brandus  in  auHs  Regam  Norvegiap  Hajonis  &  Msgni 
transegit,  q%'od  Ama*  in  Kegis  Magni  notitiàm.  perreniendi,  Jpfiusqve  gi*ariam  & 
favoretn  (ibi  conciliandi»  qvo,  q,vainciia  Rex  in  vi  vis  fuit,  ufus  eft,  peroportiuiain 
pracbuit  occafìouein.  j  ».      .        ^ 


GAP.  l   §.  1.  3.  4*  3 

repudiata,  cum  Comite  &  uni verfis  convivisi  abfblucionem  fupplices 
peterej  tandem  obtinuit  (a). 

Anno  1267.  Hacon  Nidarofienfis  Jprundo  Holanam  Cathedrara 
flfcendenti,  Skalholtina?  dicecefeos,  ob  Sigurdi  agrimonia  &  fenio  con-^ 
fecVi  debilitatemi  infjpeélionem  commiferat;  ille  autem  Amam  ipfi  Co- 
ad]atorem  dedit,  qvi  mox  anno  feqventi  in  Sigurdi  locum  fubleaus,  in 
Norvegiam  transfretavic  Sed  Jonas,  qvi  Archicathedram  nuper  afcen- 
derat>  ipfum  prxteriens,  Thorleifumqvendatn  elìgi  curavit;  Hocaucem 
paulo  poft  monuo,  Arnaé  eleélionem  confirmavic,  ipfiqve  9  Cai.  Junii, 
Skalholtenfium  Prsfuti  ordinato^  in  (ingularis  amìdtix  documencum^ 
Decretalìa  cum'  Apparaiu  dono  dedit. 

Anno  T2^9  Amas  Cathedram  Skalholtenfèm  calcare  ìncipienaj 
extemplo  Clerìconim  &  Laicoctim  convetvtum  habuit*  in  qvo  Archìepi- 
fcopi  Conftitutiones  >  feqventes  continentes  articulos  promulgavìt  : 

1)  In  Miffay  dum  cai'o  &  fangvis  Domini  eleva  tur,  qvicunqve  fub^ 
latìs  mmihus  ingenua  frocwnhito ^  ut  & ^  qvando  ad  tegretos  defertuf\ 

a)  Matriwonium ,  nifi  pravia  trina  in  templis  proclamatime  ^  inire^ 
nemini  Ucitum  efio. 

3)  Scartatoritus  y  nifi  cmcuhmis  aui  penitus  repudiatis  ^  aut  in  thori 
amfirtium  legitima  copulatiwe  adfiitisl^  Ct^rpus  Domini  interdicitor^ 

4)  Tempia  omnia  9  eorumqve  latifundia  Epìfiopo  traduntor. 

s)  Nemini  res  inanimatas  ehcare  licitum  efio  (b)»  Tres  prìmos  Arti- 
culos incola?  in  ieges  referri  non  recufarunti  fed  poftremi  duo  minus 
accepti  fuere» 

A  a  §•  5»    • 


(a)  Qvantt  noftcr  fuerit  faftus  &  audaci*»  vel  inde  patet,  qvod  nondum  Epifcopus  fa£liis, 

jed  ryro  adhuc  &  Taccrdotio  nuper  inìtìatus,  ipfuin  Comìtem,  virinn  fummac  auSo* 
rintts,  ana  cum  plnriburMagnatìbus,  ob  tantìilain'  rem,  nondum  publice  in  ieg«9 
relacam ,  cxconimunìcare  aufus  (it.  « 

(b)  Hb  Gònflittttiones  in  Jmrii  Eccìefiaftlci  Rtctntìmt  cap.  44.  leguntur. 


4  PERIODUS  III.     SECTIO  III 

Prlmam  deinde  per  Qv^artam  Auftralém  eódem  autumnó  viCti- 
tionem  adomans,  minora  &  pauperiora  pleraqve  tempia  fuae  poceftaris 
fccit,  fed  qvi  majora  auc  ditiora  tenebant,  de  jure  fuo  haudqvaqyam 
rédere^  &  ne  pofleflionum  auc  redituum  qvidem  rationem  Praluli  reci- 
dere, voluerunc. 

Anno  1270  litem  de  pracbendarum  ecclefiafticarum  jure  renovare  coe- 
pìt ,  primumqveKetillum  Lopti  filium  feudi  Hytdalenfis  ìnjufte  dctentì,  ac- 
cufavit,  qvi,  etfi  initio  dedicionemabnueret,  tandem  tamen  Epifqopi  mi- 
nis»  qvem  ad  anathematis  fulmen  fibi  impìngendum  in  procinftu  Ilare  cer- 
nebati  permotus,  ad  confvetum  domicilia  mutandi  terminum ,  cefiurum 
fepromifitj  ea  tamen  cDnditionc,  (I  Regi  id  juftum  xqvumqve  videre- 
tur,  cujus  etiam  Judicio,  modo  ab'Archiepìfcopi  fententia  non  difcrc- 
parec,  ftaturum  fé  Praeful  poliicitus  eft.  Hoc  Ketilli  exemplurn  plurcs 
imitati  funt.  Praefinito  tempore  Prxful  Abbates  Olaum  Hìorleifì 
Helgfellcnfem ,  &  Runolfùm  Olai  Videjenlem,  ctìmqvc  illis  Plresbyte- 
ruòì  qvendam  Thorgrìmum  Magni  iilium  ad  prardium  Hytdalenfe  fuo 
nomine  recipiendum  mifit;  Qvi,  cum  re  infeéla  rediiiFent,  Ketillum» 
ipfo  Thorlaci  fefto  anathematis  fulmine  pcrcudit  :  Qvo  anno  feqventc , 
qvorundaminterceiTu,  fibi  fuisqve  pofteris  omne  nmdi  jus&  dominium^ 
ni  Regi  &  Archiepifcopo  aliud  reaius  vifum  foret,  abiurante,  proqvc 
promilFi  violatione  fatisfaftionem,  ex  ìpfius  Epifcopi  fententia,  ftipu- 
lantei  tandemqve  pnrdium  cum  univerus  poffeffionibus  &  pertinentibus 
tradente,  lis inpraelentiarum  fedata  fuit.  Pari,  aut  non  dìflimili  omnino 
ratione,  controverfia  de  nobili  prsdio  Odda  hac  vice  fopita  eft, 

Cum  autem  Satrapa  Regius  Rafnus  Oddi  &  has  Epifcopi  cx- 
fAiones>  &  civium  nullius  criminis  convìcìorum  excommunicationes 
injuftas  clTe,  citraqve  Regis  conferifum  &  voluntatem  fieri  conteftarctur, 
reliqvitemplorum  patroni  Archiepifcopo,  qvibus  conditionibus  prabendc 
h«  primo  Jcgatcc  fuifleht,  ignotum  cfle;  fi  vero  de  re  tota  reéte  infor- 
matus  fuerit,  ab  incepto  omnino  deftiturum,  contendentes ,  in  fenten- 
tia pcriiftcbant«    Prselul  autem  &  haec  verba ,  non  ex  Regisj  fed  mendacis 

Rafiii 


CAR  l  $.  5.  6.  %  g:  5 

Rafììi  ore  6fa  effe;  Et  practcrèa  Legfbus  Canonicis  cautum  effe,  ne  lai- 
cis  poflellionara  facris  ufibvis  dcftinacarum  difpenfiitio  concrederetur 
«qye  tamum  in  qvovis  contraau ,  qv«  legibus  &  honeftati  non  incon - 
Tentenna  reperirentur,  fervanda  &  iinplenda,  reliqva  autem,  ut  nullius 
predi  abroganda  &  rejicìenda  effe ,  dixiti  qv«  tamen  pleriqve,  ut  minus 
grata j  furdis  auribus  cxcipiebanr.  Eodem  anno,  Orientalem  Qvartam 
vìfitans,  omnia  hujus  generis  larifundia,  (praeter  Thvottaènfe  &  Hall- 
ormftadenfe,  qvx  Thorlacus  Sanélus  Epifcopis  qvondam  fubjecerat) 
fi»  poceftatìs  tedt.  Sub  hyetnem  domum  reverfus,  templum  ardesqve 
prsdfi  epifcopaiis  ruinam  minitantes,  reficì  curavit,  qvo,  alioqve  fumtu, 
ingenccoi  sris  alieni  fummam  conflavit,  qvam  fero  aut  nunqvam  folvic» 

§•  7- 

Hinc  multa  priorum  Epifcoporum  ftat'uta,  ut  nimis  rigida,  miti- 
mstre  caspita  ex.  gc.  Infances,  qvi  fine  baptifmo  decefferantj  utpro- 
tìMìi  &  profcripti  a  Saniftorum  rcqvietorìo,  huc  usqve  procul  fepulti 
fttenmt:  Die  autem  de  eorum  falute  non  omnino  defperans,  proxime 
coemiterium  eos  juffic  recondi.  Mulierum,  qvx  aut  in  partu,  aut  ante 
foknnem  in  Ecclefiam  intròduétionem  exfpiraverant ,  funera  non  tem- 
pio inferni  fed  in  fepulcrcto  condi  licuit;  Ille  autem,  modo  mulier 
cereom  tenens,  funus  pracederet,  tempio  inferri *permifit.  Puerperas 
moribundas,  clerìcis  invilere,  earum  confeflìones  audire,  abfolutioiiem 
imperdrì»  extremsqve  unftionis  participes  fàcere,  conceffit,.  qvod  an- 
tea  j  ut  illidcum,  ab  Epifcopis  prohibitum  fuerat  (a)» 

§.  8. 

Anno  1271  novus  Legum  Codex,  juffu  Magni  Regis  per  Sturlatn 
Th<Mdi  &  Thorvardura  Thorarini  confcriptus,  ab  iisdem,  qvibus  Ind- 
ridus  Boggull  adjun^us  erat,  Islandis  furt  coramendatus,  qvi  carnea  non 
totos  fiatim  obtinuic,  fed  tantum  Liber  primus  de  fori  judicialis  con- 
1  flitutione  craélans ,  &  fecundus,  qvi  mucuam  Regis  &  fubditorum  obli- 
I  g^cionem  continet,  cum  duobus  Capitibus  Tituli  de  hsreditatibus  agen- 
óSi  ab  incoJis  hac  vice  recepti  fune 

^  3  Eodem 

p)  Hr  Cdtt/Ktutionc«  in  jfuris  Ecclefiaftìd  Etcttnkrìs  cap.  44.  Icguntur. 


6  PERIODUS.IIL    SECTLO  III. 

Eodcm  annoPraeful  Regi  &  Archiépifcopo  ptaefencflaiicontroverfis? 
de  prsebcndis  ftatuni)  per  lìcera^  fignificavìc,  Regis  in- et  refavoretn  &« 
auxilium  expccens  Cui  R^x  Anno  1272,  additis  cpiftola?  pretiafìs  do- 
nis,  lìumanilTime  refpoadic»  expecitum  favoretn  &  auxilium  promittens ,r 
modo  Prarful  leges«  qvas  Rex  Islandismiferat,  sb  iisrecipi  curaret;  Per* 
Tvcifum  enim  fìbi  efle»,  ìpfum  hac  in  re  piurimuni  pofle;  tandemqre» 
ut  ad  fé  venire  non  gravaretur,  oravit.  His  ìUe  liceris  acceptis»  ut 
Regis  voluntaci  fatisfierec,  omnem  movit  lapidem,  effecitqve»  ut  tocus 
codex,  praeter  reliqvum  de  hsreditatibus  titulum  hoc  anno  coramunibus 
fuffragiis  approbaretur  j  qvo  £g£to  in  Norvegiam  extemplo  crdnljic>  a 
Rege  perhonorifice  exceptus 

§'.  9- 

Hac  tempeftate,  Sighvatus  Lande ,  CanonicUs  Nidarofierifis  Àms 
Epìfcopo  in  paucis  amici(Hmus,  Romx  egit»  qvi  ipd  a  Gregorio  X.  tri-* 
ginca  caufarum,  ance  ad  Epifcopi  dirpenfutionem  non  pertinentìum »  foiu- 
tionem  expecivit.  Hic  in  Norvegiam  rediens»  Buliam  Pontificis,  qva 
Generale  Concilium  Lugduniad  Cai.  Maji  Anni  1274  habendum,  indi- 
cebatur ,  fecOm  acculiti  ad  qvod  cotius  chriftianifmì  ArchiepiÌcopi> 
Epifcopi,  aliiqve  Proceres  Eccleiiaftici  evocabantur.  Arna$vero>  qvi 
tantum  commeatuum  ex  Islandia ,  ut  ad  tam  longe  profedionis  fumtus 
tolerandosfudiceret,  fecum  non  attulerat,  cui  nec  tcmporis  ifta  anguftia 
in  Islandiam,  ad  ha^Cj  aliaqve  negocia  qvae  ipfius  prsfènciam  omnino  exi* 
gebanc  expedienda ,  reverti.permifit;  Sighvatum»  cotifentif^ate . A;rcbiepi-^ 
fcopo»  fuas  in  Concilio  vices  a^lurumj  fubfkituit»  (a)  patriam  data 
occaflone  revifurus.  1 

§;  IO. 

(fi)  Anno  1174  Gregorius  X.  Concilium  Lugdt>nen(è  a  celebravìt,  cui  inlcrfuerum  Cardi* 
nales  Metropolitani  6i  Epii'copi  50O'  Abbates  &  Prarlati  xooo  fer6|  iHCobtis  Arr«« 
goniim  Rex  Si  complures  Kegiim  &  Principum  Oratores.  Incboata  Synodo,  expo* 
iìcis  concini  convocancit  caiiiis,  a£ìum  fuit:  de  Deciniis  redituum  EcclelÌa(ticoruni  in 
fubfidium  belli  fflCri'concedendis;  de  Concordia  inter  Ecclefìàm  Gr^cam  &Latinatn| 
pr»Tcipue  in  Articulo  de  Proccffione  Spiricus  Sancii;  de  Difciplina  ccctefiaftica,  de 
loco  &  modo  eligendi  Pontificem  Ronranum  ;  de  pace  inter  Chriflianos  Principes  con. 
ftltuenda.     In  hoc  Concilio  Ariix  Schalholtenfis  Epifcopi  vices  egic  Sighvatus  Lande 

Couoivcus 


CAP-  I.  §.  9.  IO.  IL  7 

§•   IO. 

Anno  1273.  ?  Cai.  Julii,  qvaeftionibus  Islandorum  de  prccbendis 
lìrigantium  audìendis,  Rex,  Archiepifcopus,  alliqve  Proceres  magno 
numero  Bergis  convenerunt;  Aderant  cciam  complures  Islandorum, 
fuaai,  fuorumqve  caufam  dióluri'i  Aétoris  parces  fuftinente  Arna  Epi- 
fcopo;  Rcx,  cefi  fuum  elle,  hat  in  catìfa  judicis  munus  obire,  concen- 
deret)  aliud  tamen  q  vanì  greca  ri  i  cujusdam  Aireflbris  vicibus  fungi,  aut 
aufcuttancis  auditoris  inftar  acfefle,  ab  imperiofilfimo  Archiepifcopo  obci- 
ncre  non  potuit,  qvam  conditionem  ut  fua  Majeftate  indigitam,  Rex, 
qvi  miti  &  placido  prieditus  fuit  ingeilio,  refpuens,  ex  fuis^  Audinum 
Hefta  kom  &  Haconem  Thoreri  Archiepifcopi  filìum,  illum  Juris  Ci- 
vilis,  hunc  Ecclefiaftici ,  perìcifllmos ,  prxrAonicos  ^  ut  qvancum  in 
iis  cflcc,  caverent,  ne  laici  graviore  aiìione  aut  cenfura  premerentur, 
(ao  \oco  adelTe  Judit)  qvi  tamen^  ut  eveatus  docuìt»  parum  vel  nihil 
elicere  potuerunt. 

Archiepifcopo  itaqve  prò  tribunali  fedente ,  controverfia  de  pre- 
dio Odda  )  ut  omnium  nobilidlma  &  maximì  momenti ,  prima  in  are- 
luro  producitur,  hac  cnim  prò  arbitrio  expedìta  >  reliqvas  fua  fponte 
auc  minore  negotio  cafuras  rebantur.  Prodicrts  itaqve  Arnas  Epifcopus, 
òSgbvatum  Hnlfdani,  ejusqve  fratrcsj  coram  Deo  &  Archiepifcopo,  qvod 
trmplum  Oddenfe»  Divo  Nico/ao  facrum ,  ejusqve  hancrum  ufum  fru&iim^ 
contro  ìeges  divina  s  y  in  fua  potè  fi  are  teneat,  fiììicfve  lucro  ufurpct^  accu- 
Htti  poftulatqve  ab  Archiepifcopo,  ut  Jibi  fuisqve  fuccejjoribus ^  ìegitìmis 
Skalboltenjibus  Epìfcopis,  hujusce  tewpH  &  priedii  patronntum,  ejusqve 
honorum  difpenjàtionem  adjudicet.  .    Idem  etiam  Einaro  Vatnsfiordend . 

,      .     !  aliisqve 


I 


Carionicus  Nidarofieniis ,  vir  piiinnri^;dig)ìititis  &  non  vulgaris  ernditionis.     Scrip- 

fimns  eqvidcm  fupra  Tom.  i.  jag.  444.  EUifum  Korti  has  vices  Amar  Epilcopi  egilTe, 

moà  qv^Mi.  Oiempl^ria  Maim{<;*  V,ir^,  4^n^PP^  ipiìuput,  (ed  cani  Arnàs  in  Nor- 

rena  127)  ag^ens  Sighvatiim  abfenteiUt.tun.c  enim  Homx  fuìt,  ad  hoc  mandato  in* 

flruxerit,  haud  eft  vero  diffimile  AVcKiepifcopum  fecum  duxifl'é  lil'fum  Koiti,  ut  fi 

SiVhvatus  nb  itinere  qvocunqve  modo  impedirecur ,  Eiiifus  prsfto  foiet,  qvi  vicibus 

S&aiboltenfis  non  dceflit.        ,  .     " 


8  PERIODUS  III.    SEGTlO  IIL 

aliisqvc  laicis,  crìmini  dedic.  Adharc -Sighvatus  &  Einarus  reQìondcrunt: 
Vr<cclia  qvtckm  hésc  de  qvibus  jam  dtfieptabatWy  a^fuis  majoribus,  r empii s 
donata  ér  attrihuta  fuijji  y  fed  ea  condì tione,  &  cauticne  adhibita^  ut  eortini 
fofleri^  ipjìus  templi  ejusqve  bonorum  mobilium  &  immobilium  patronatus 
jurefimper  gauderent»  &  ufum  fruSum  fibi  haberent  ^  modo  tempia -%  eoram 
utenfilia&  ornamenta  fatta  te3a  fervarent  ^  perfinas  ecclefiajlicns ,  fa  cri s  in 
templìs  peragendis  dejlinatas  debito  modo  fiifleiitarent  ^  unumqve  aut  alterum 
pauperum,  gratis  alerevt;  cum  itaqve  hécc  jura  icgitima  h^r  editate  ad  fé  firn 
devoluta  i  pradìQtcqve  condì tiones  a  fu  a  parte  inviolat^e  ferventur  y  ab  Epi- 
fcopis  minime  refcindendas ,  fed  illis ,  firmtter  flandum  effe.  Regeflic  Pracful : 
Leges  divinai  (ile  enira  Jus  Canonicum  nonoinabant]  propria  Laicorum 
interpretationis  non  ejfe ,  Jèd  genuinum  earum  inteUeSum  ejje^  omnia  tempia 
cum  qvibusvis  Jiéis  bvnis  Epifiopi  dijpenfitioni  unìce  fubejfè ,  a  Laicis  autem^ 
fine  pr^fenti  amm±  pericttlo  non  pojfe  contreffari.  His  utrinqve  dictiis» 
Archiepifcopus  Amcc  Pnefulì  ejusqve  fucceflbribus  horum  templorun^ 
patronatus  jusj  plenumqve  dominium  adjudicavitj  Laicis  autemomnem 
eorum  difpenfacionem  ^  addicis  gravìfllthi  anachetnacis  minis  incerdixic, 
Fatìum  hoc  fiiit,  Bergis»  9.  CaK  Aug,  1273.  (a)  Qyx  fententia  in  Od- 
denfes  &  Vatnsfiordenfes  laca^  aliorucn  iraanimos  &  audaciam  fregiti  uc 
jure^  qvod  in  talia  prsdiahabere  (ibivififunt)  in  praefentiarum  decede- 
renc.  Sighvatus  autem,  ne  oleum  &  opcram  omnino  perderete  Ca- 
thedram  Skalholcenfem  rei  pecuniaria  24Q,  Joachìmicorum  valorem 
aeqvantis)  qvam  ipflus  avus  Sxniundus>  fracri  Paulo  anno  1194.  mutuo 
dederat^  poilulavic;  fed  cum  Paulus  fracri  decimas  qvasdam  ex  villis  in 
paroecia  Òddenfì  ficis,  ex  qvibus  ufuram  caperet,  usqve  dum  ipfa  fors 
foiverecur,  oppignoraflet ,  Archiepifcopus  dudo  accurate  càlculo  mutua- 
titiam  pecuniam  primi  decennii  decimis  repenfam  fuifle^  jam  vero  Sighva- 
tum  ejusqve  coh^redes  fexaginta  annorum  decimas  >  qvac  1440.  Imperiali- 
um  pretium  s'qvarent>'SkaIhoItin£  Cathedra  debere  >  pronunciavit  >'  qvod 

debitum  Pra^ful  ex  liberalitate»  ut  videri  volebac,  Sighvato  totum  remifit. 

—   -  --  -  ,  » 

§.  12. 

■ 

In  patriam  redux,  freqventem  Skalholti  conventum  habutt>  in 
qvo,  ipfo^  ut  &  Rafno  Oddi  &  Sturla  Thordi  adftipulantibus^-  Liber 

ft>pw 

(a)  Tot&m  liane  fententiam  ad  calcini  hujus  capitis  fub  Litr.  A«  exhiibebiinu»» 


/ 


GAP.  I.  §.  12.  13.  9 

fupri  tnetnoratanim  legum  de  hafrcdicatibus  agetw,  qvì  hactcnus  inlslait- 
dia  non  obanuerar,  receptus  tandem  fbit*  Hmc  ineunte  hyeme,  vifitatio- 
ncm  per  Traélum  Borgfiordenfem  inftituens,  ab  Egiilo  Sòlmundi  filio, 
qvi  prxdiuin  ReykhoIIt  tenuit,  fplendido  excipitur  convivio.  Hunc, 
tttm  fubdiaconus  eiTet,  ad  eam  ^  qvam  injuffu  ^Sigurdi  Epifcopi  duxerat> 
&exqva  numerofam  prolem  *  fufceperat  >  iTxorem  repudiandam ,  adhitn- 
tis  anatheinatis  minis,  invitum  coégit.  Cum  hinc  dìlcedèrety  accidìt, 
ut  Gudlaugus  qvidam,  Martinum  Mauri  filium,  Abbatis  Helgafellenfis 
Procuncorem ,  in  ultionem  paterne  necis  graviter  vulneraret,  cumqve 
ijn^inis  qvaedam  guttuls  ex  vulnere  ebullientes  in  Pra^fulis  veftimenca 
de^ieiuurj  in  Gudlaugum,  qvod  dignitarìs  fus  prsfentìa  penìtus  neg- 
leéla,  tantum  facinus  aufuseflet 9  tantopere  excanauìt >  ut  eum  Cxviffima, 
craadata  poena^  longo  poft  tempore^  vix  tandem  ingratiam  reciperec 

Anno  1274,  JonasNidarofienfis  Archiepifcopus,  Andreas  Osloèn- 
fis  &  Afkatinus  Bergenfis ,  Epifcopi  >  concilìum  Lugdunenfe  frea  vénta- 
Timty  annoqve  feqvente  Archiepifcopus  inde  reverfus>  ftatura  ce  coiv 
duCi  qvcdam  Concilii  in  Islancliam  mifit^  qvorum  precipua  fuerunt: 
€i)  Ut  Citrici  offiftes  »  decinìam  redituum  partem  per  integrum  fexennium 
tn  Ithermìmem  PaUftina  contribuerent.  (3)  Laici  fiera  nnliti£  wmwn 
dareniy  feu  ad  liberandum  Hterofolymas ^  &  fi  Diti  piacerete  totaw  PaU* 
fiinam  a  potefiate  Sarncenorum ,  crucem  affumerent.  7)  Omnibus  qvi  pro^ 
priis  fiamibus  &  impeti  fis  hanc  nnliiiam  Jiifciperent  ^  cruceqve  fignannitur^ 

Pomifex  plenariam  &  pei  fedoni  peccatorum^  qv£  corde  vere  contrito  con^ 
Jrffifitirin$9  remiffioneni^  deindcqve  meritum  mercedi s  éttema  promitteret. 
ì)  Ornnes  Croce  fignatos ,  eorumqve  omnia ,  Pmitjex  in  fiiam  &  Peni 
jtpofioU  tutelam  &  patrocinium  fufiiperet.  e)  Epifiopis  injunghur ,  ut  hos 
fr£  reliqvis  omnibus  fibt  commendatos  habe/mt ,  eosqve  in  omnibus  jufiis 
&  Jicitis  rebus  adjuveni.  Addite  etiam  praeterea  aliar  non  parvi  penden- 
do indulgenti^.  His  acceptis,  Prsful  primarise  fortis  facerdotibus,  ut 
crucem  pnrdicarent ,  plcbemqve  ad  dandas  eleemofynas  indigarent,  in- 
juoxir:  Miniftris  Ecclefiafticis  certum  cenfum  impoluit,  Rufticis  autem , 
ur  sàìqvid  etiam  prò  modulo  faculcatum  penderent^  perfvaflt:  Ex  cem*- 
^ìorum  reditibus  decimas  iblvi  juflic:  Cenum  pnsterea  cujusvis  fcpti* 

To4i.  IL  B  .     mante 


IO  PERIODUS  111    SECTIO  IIL 

tnante  diem  »  facris  celebrandis ,  ad  qvx  populus  felicem  bello  evenram 
a  Deo  exoraturus^  rpontaneamc^ve  oblacìonem  viritim  erogacurus,  eoa- 
flucreCj  coiìfticuic;  Qvorutn  nihil  fruftra  fuic*  nam  qvidam  crucem  afTum* 
ferunt>  qvidjcn  vero  pecuniam  in  medium  conculcrunt^  qvs»  per  ad  id 
deiegatos  congregata)  ingencem  tandem  fummam eiTeciti  eaqve  demum 
Anno  i279«  in  Norvegiam  transmUTa  fuit* 

§•  14- 

Anno  1 274  novum  ^ir/  Ecclefiaflkum  jnflu  &  confilio  Jonse  Archì- 
epifcopi  adomavit)  qvi  in  feqventis  anni  generalibus  Comitiis,  paucis 
tantum  capitibus  excepdsj  feu  ad  Regis  &  Archiepifcopi  confii'mationeai 
reje^is  feu  comperendinatis  ^  approbatus  fuit»  De  qvo  a  Magnatìbus  Rex 
Anno  I27J.  per  literas  certior  faéhis,  (a)  anno  proxitne  fubfcqvence 
refcripfìt ,  monens  rogansq ve ,  ne  Jus  Ecclefiafticum ,  nec  ullae  aliae  Con* 
ftìcutìones,  Te  inconmito  m  leges  referrentur;  eas  enim  conderefuum  & 
Archiepifcopi  y  non  vero  cujusvis  alius  opus  efle ,  Tevere  fimul  prohibens, 
ne  a  fubditis  vel  obolum  qvidem  pneter  conftitutum  cenfum  exigi  paté- 
rcntur;  Spontaneas  autem  eleemolynas  cujusvis  arbitrio  interim  permifìt; 

Epifcopos 


(0)  Hariim  literarum  initiam  exft&t  in  Codice  membraneo  Bìbliothecx  Magnsanx  in  Q\'arto 
No.   175.    rdìqva  forte  periere.     Sed  cnm  initium  illud   nomina   Procerura    rune 
(legertiuin  (iftat,  opcrx  pretium  erit  illud  hic  legiffe.     Ita  vero  fonat:     *'  Virdulig- 
!»  uin  berrà  finum  magnùfi  kóngi  binuin  kórùnada  fenda  irne  bifkiip  i  fldiahollti 
oc  brafn  bóndi.  ^rvardr  bendi,  ifgrimr  bónde.  fturlta  laugmadr.  figuatr  bónde. 
elHndr  bónde.  oc  aull  hirdin  fu  fem  i  (kàlaholkz  biflaipsdsmi  er.  qvedia  gudi  oc 
fina  (kylldttga  {»i6nuzni.     Vier  oiliam  ydr  kunnigt  gtora  at  krìftinsdóms  bilk 
"  bann  fem  fam  ydr  {UgQ  famidr)  var  til  i/Iands  med  rèdi  virduligx  berrà  ións  erki- 
**  bifkup^  haufum  vier  med  famj>ykt  alpyju  i  (kllabollrz  bifkupsdiemi  laufftekid  £ 
almennelcgii  tingi  ì  laugriettu.  oc  ff  (kal  ftanda  {>ar  til    per  og  berrà  erkibifkup 

i  nidarófe  haftd  bonum  aadruviif  fkipad.  ef  ydr *'      Id  eft  :  Dwnnù  fuo 

Httflrìjflmo  Regi  Msg$to  coronatù,  Amai  E^fcvfus  Skalbuhtnfa  ^  Hrajn  Bimdù^  Thor- 
vardus  BoiidOf  Afgrimu$  fiondo^  SturU  Lcpfgr  ^fkvatms  Bando y  Erltn^^s  BtmdQ^ 
^  wmnts  •ttUci  m  dittcefi  SkalMtìna  confiituù^  j^lutem  Dei  i;  fuam  oc  o0iciutf$ 
debitum  ntittunt,  Notum  vobh  facere  volnfutù  ^vad  ms  Tttulum  iUuin  Juris  Ki'cle- 
fiaftici,  qvi  in  hìandta  eonfcriptus  fuit^  §  CQìifiìio  Reverendi  Domini  Jonée  Archi tp§^ 
[copi  cnm  fìehis  in  diacefi  Stalboltenfi  confenfity  in  comitiis  nniveffalibns  intra  dìcé§* 
fieritim  inJeges  re  ferri  fecìritìius  ^  qvùd  Ì]Xxb).  eo  ajqve  vaieUr^  fvp  Voi  ij  Domùmeis 
Arcbiefijcopus  Sidarojienfis  iliud  aliter  fonfiitueritis  ^  fi  Vobis ../..«, 


01 

9> 
9> 


i 


GAP.  l  §•  14.  15,  II 

É^\^c^^  enim  non  tantum  domefticos^  aliosqve  fuorum  a  cenfu  & 
penfionibns,  qvas  haélenus  folvere  confvcverant ,  immunes  effe  velie, 
icd  edam  plein  nova  tributa  &  exaéliones  imponete ,  Satrjps  ad  Regem 
pericrìpferant  (a),  Archiepifcopus  autem  contra,  Epifcopis,  ne  vel 
minima  qvidem  in  re  Regiis  cedcrent,  aut  de  fuo  &  Ecclefiae  jurc  remic« 
leraK,  per  literas  fèvere  manda vk» 

UtrxQve  literS)  Regis  &  Archtepifcopi,  Epifcopis  noftratìbus, 

nqicias  qvasaam  Modravanis-  in  cra^u  .Ejafiofdehd  una  ciim  reliqvis  Ma- 

gpadbiìs  fua  praefentia  cohoneftantibus  »  redditi  fuerunc^     Qyibus  Arnat 

cxcemplo  ad  Regem  i^eCcribens,  refpQndit  :   ^us  Ecclefiaflkum  a  fé  com^ 

pfitmm  m  legts  r^atum  efa  &  deinde  in  Norvepam  ad  Regis  &  Archie^ 

fifi^  wnjìrmatifmem  acqvirendatn  iransmijfum  fuijfe ,  faQum  infeSum  fieri 

mm fiofe,fubinnuens  (b).   Adjecit  deinde  qvaidam  de  regimine  oc  ftatu  Rei- 

publioe  >  ajens  :  etfi  unius  in  reliqvos  omnes  imperìum  populo  minus  expedi* 

re  videretur»  Rafmm  tamen  Oddi  aptijfimum  &  digniffimum  ejje,  cui  Sum^ 

ma  reram  deferatur  >  3mam  thmopì^lacem  prudenter  fi  gerere ,  Star  km 

mutem^  minore  ^  qvam  pr^efimis  flatus  ratio  pcfieret^  audoritate  uti^  aut 

prétditum  ejjei  H^^  ticet  inter  fi  non  fotis  concardes  effenty  Regi  tamen 

amnes  dtkitam  fijem  firvare;  fi  qvidem  cum  omnikus  iUis\  excepto  Thor^» 

vareb  Jlm'arinifans  baófenus  concordare,  cujus  tamen  difiordia  invidi am 

a  fi  remffvere  wUe  vifus  eft  ;  Thorvardus  contra ,  de  Èpìfiopi  rigore  & 

de  renaa  ad  eum^  nihil  pertinentium  cnriofitate  conf^eftus ,  pierisqve  prò» 

B  2  vinciarum 

* 

(a}  NortiUa  tributa,  qvx  Rexhic  indigitat,  fuerunt  non  tantum  decimar  Sahdina^,  (edetiAm 
tributa  feu  peniìones,  qvsr  jam  ultra  qvam  antea  moris  fuerat,  in  fuf^entationem  pau- 
penuD  a  plebe  ppfcebantur  :  Qyondam  enim  ex  prarfcripto  antiqvi  yttris  Ecclejlajiià 
oxivìs  pat^rfkmilias  trium  tantum  dierum  >  qvorum  jejuniura  fanclidiine  oblértanduni 
faìc,  torìns  familix  cibaria  egenis  pendebat,  qvales  fuerunt:  feftum  omnium  Sanélo^ 
rum  &  bini  dtes  qvatuor  temporum,  qv«  hyeme,  fc.  tempore  Advéntus  &  Qjadra- 
gcfimct  ihddant.  Vid.  yuris  Efciejta/l.  Antìq.  cap.  15.  Sed  ah*os  tres  Arnas  priori* 
bus  adjecerat,  qvi  fuerunt  feftum  Soteriorum,  Divi  Olai,  6c  Sfln£V£  Virg;inis; 
ffibns  fndem  Denarius  Pefiri  accefliir.  - 

(fc)  £4  qvx  feqitintur  q>zdam  exemplaria  Vite  Ar»^  Efifiopi  ad  Annum  1277  rcferunt» 
fi(L  $>  icqr. 


12  PERIODUS  ni  ;SECTIO  HI 

vìnchrum  adminifiratiovent ,  ni  onmis  nd  Epifisi  nuttm  fiennt  >  ijjvr 
^rnnia  filus  ex  fua  libìdine  dirìgere  veìlet ,  arduam  fare ,  dixit*  Hac  eniin 
ccmpeftate  Thorvardi  &  Praefulis  diflènfiones  maxjnrie  vi^eruiK,  q va- 
rani caufa  &  origo  fuit  Epifcopi  polypragmofyne ,  qvì  rufticos  qvosdam , 
in  qvos  Thorvardus  animadvertere  itatuerat>  defendendos  fufcepic  j  tan^ 
demqve  \  ut  Thorvardi  vires  frangerete  perfiunilwi  excommiioyacìooia 
gladio  pugnare  ccepit  {»). 

Anno  1277  Re^i  Legati  ^  Indridcis  Boggull  &  Nicolaus  Oddi 
Islandiaro  intraruocj  qti  provindain  peragnincesmaximov^rbocurnpoiv 
dere,  miniaqve,  qvam  unqvam  amea  faéhiin  fiiic,  gr^vioi^ìbiia^/R^it 
negotìa  profeqvebancur.      lUos  qvi  a  Noinarchìs  &  Pf srfeétis  Regiis  in 
eaufis  civilibus  ad  Epiicopos  provoca verant ,  ut  feditioTos^  ^xoncuma- 
ces  Regiorum  niandatorum  transgrefibres  plei^ndos  pronuntiancea-    In 
recentiore  autem  ^ure  Ecclefiaftico  vii^ualium  peniioneoi  plebi  injunélam 
fevere  prohibebantj  folam  facrorum  feftorum,  lejuniorum  ^  difciptms 
licdefianicie  curam  &  difpenfationem  prò  Regia  concefliooe  Epiteopis 
relinqventes.    Lìcet  autem  Rex  &  Efuicopus  hanc  de  Jure  Ecclefiaftico 
èontroveriis  ferram  anixnofe  inter  fé  redprocarenti  non  tamen  obftitiCy 
qvìn  optimus  Princeps  pervicacetn  Pnefulepi  donisi  ab  Indrido  perlatis, 
tìemulceret  ;  Qyae  hic ,  remiflb  eqvo  generofo ,  compenfalle  iihi  vifus  eft 
(b).  Seqvente  anno  Indrìdus  &  Nicolaus  rdiqvum  Infule  eodem  modo 
percurrentes  )  in  contentionem  qvandam  cuoi  Clerioo  qvodan%  inqvieti 
ingenii  &  incautse  linsvae,  fed  magni  JK)boriSj  ad  trajeélum  fluminis  Olvi- 
fa  ìnciderunt»  qvi  ad  Epifcopum  pervolans»  farcinas  fuasin  profunduxn 
fluvii  projeélas  fuiiTe  deplorati  deqve  illata  injuria  acerbe  qveritur«    Prse- 

fui 


(a)  Regis  Se  Archiepifcopi  Utcras  bue  pertulit  Adalbrandus  Prcfbytcr,  vir  doftus  &  magni 

fcinpex  xdimacus»  qvem  Arnas  iecum  rubfeqYentem  hyeinem  perhonorifice  habuit. 

(b)  Huc  qvsdain  exemplarìa  Vktt  Arnét  J^ifeopi  refo-unt^  ejnsdeni  epiftois  paitem  pofle- 

riorem,  $.  pnrced.  conuneinortrams  tane  edam  Epiicopos  inter  alia  fcrìpfìt  :    '*  Lc%. 
>*  l>lctum  ^eim  (ein  lò'gtekner  vora  fydr  tvetoir  v«rrum.  stia  ec  hv/»rgi  meir  frain 
-  hillda  enn  hófi  gcgner.  »     Id  cft:  Tttulfsjuru  antt  duos  Mine  aanos  im  L- 
nlat^Sf  ultra  qyam  far  efi^  non  urgf6$.  * 


at 


CAP.  L  .S/i6;  17/  •  13 

fultninn,  ne  (acrì  Odmis  viro  deèife  viìletetùi^,  iitqVe'fuam  ectam  in 
Ropos  animofitttem  &  mótbricatdm  otpifilMis  M^fttarétl;  Legatis  acu- 
ósumoiaaccoinmonicationistdam  ìnteitcat^  ni  juràmenco  prsftito  abro- 
Jiick>nem  fupplices  pecerent^  qvam  ilJis  eondhionem  liéfptientrbasj  iu« 
fiamqve  fabfuifle  cau(àm  regerencibus ,  cum  Sacerdos  fcrinia  Regia ,  Di* 
ploaiata>  aliaqve  m^ni  momenti,  continencia  in  fluvium  immittere 
conatus  fuiflfet *  Hoc  tandem  pa£!o  lis  fedaca  filiti  uc  Sacerdoti  fex  unciis 

iaps&ceisacj  locioijurau  ahfolverentur  (a)»'  :  *     f  :  ; 

♦ 

■§/i7. 

•  •  •  ♦  . 

SitttU9  Regni  Norvc^ci  haC  tempeftàte  ecfi  ab  ìnteflinis  leditioni- 

bosik  feblli»  cifìBbus  liber  fu»,  yaldè  tamèn  turbulèncus  ob;  Ordirium 

ébSktìBóxièi.   ^Re*  Migritis,  qvi  -tane  tempons  Norvegis  imperita vit, 

fiiit  ftìncépsr  rM^ératu9>.iti(TOs,-piu$>  paciflòus,  Jurìs  avilis  inftaurà- 

toTififigentifllmuSy  ccenobiorum,  templorum,  monachorum^  clericoruin 

patronus  ìndulgentiflimus  :   Qvx  Regix  vircures^  fuperciliofs?  Monacho- 

rum  &  Clcriconim  turbae,  qvorufn'  Archiepifcopus  Nìdarofienfis  Jonas 

cocyphsus  8(.  antefi^nus  fuit>  ftlmulos  aq^o  adflideruntj  ut  qvo  ma- 

y>ra fex  ìpfis\córicec|feret;''èo  majora  :cxpeterent,  fibiqvè  aflumereot;) 

In  qi^bos  ^ttiddeftiflimus  Rex  conni vit,   qvoad  fatya  Majeftate  potuit: 

TiHKfcm\vcro,  oim  non  folum  leges  policicas  prò  arbitrio  qondendi, 

aac  aRé^  conditas  rejiciendiy  fed  &  ipfos.Reges  eligendi  &  creandi^ 

atì£todtiittm  libi  arrogarent,   Ret  eorum  faftùm  non  ultra  tolerandum 

rscus,  frramqve  difcordriarum  &  feditiqnum,  qv*  impendére  videbatur , 

tempc&tem  avcrfùrns,  anho  127%  pòftqv^m  multum  temporis  in  liti- 

bos  &  dontrotrcrfiis  fedandis  triveratjlt^fdinuitj  Regni  Tunsbergap  fre- 

oyencem  habuit  conventiltti  :.' in  qvo>  dè|ure  Regem  eligendi,  ut  &  leges 

Canonicas  fercndi  potèftate,    inter  ipfutii  &  Archiepifcopum  qvadam- 

cenus  cransa^nm  fair;  cujus  ìdcifce  Transù3mis  hic  mencio  facienda 

B  3  videtur, 


A)  Hfoc  pirer,   non  tantuni  fiftns  Clericalis,'*qvod  vulgarls  qvidotn  ^acrìfìculus  Regiis 

Ltiatt»  hi  tantiUo  K,tà^^  nqllet,  fed'ctiam  Epìfcopì  ambino  &  contumacia,  qvi  ex 

7iVT/  EccUjutfiUl  ca^«  gg,  excommuiiicationis  pccndm  Regìis  intcQtarit:  Ibidem  em'm 

ofibuii'ù  f  Oerico  aut  Canonico  moieftiam  creantibus ,  anathematis  pcena  iujungitur. 


V 

1 

1 


1+  PERIOD.USflli    SECTIO  IIL 


vìdetur  >  qyp4'^^  4eind.e  blandi  ptó  iegerufi  Gàeritìt,  adqve  eam  fofMiis 
fuas  coinroverÌm.revoc(iveruM''(a).  Hinc  Norum  illud  ab.  Ama *kpì« 
fcopo  con^iixxny  jfus.  EccU:jSqfiì€siffi r  qvamdiu  Rex  Magnus  fopecfoic,  in 


Islandia  ime  comraverfia  obtmuie. 


.  ( 


• 


§.  18. 


Eodem  hoc  anno,  ArchìèpiiR:ó|>us  ad  titrumqve ntrftaittù 
fulem  literas  dederac .  qvibus  fM*£ter  alia  continebatur ,  ut  Bergìs  Nor« 
vegorum>  Concilio  Nanonali^  qvod  ibidem  celebraturus  foret ,  interfu- 
turi  poft  biennium  fé  (iftant,  antea  tamen  olTa  Oddi  Thofarini  abfoU 
vant:  Q^a  de  re»  Epifcopi  anno  1278  in  traólu  Skagafiwd  coUocuci 
qvidem  funt  ^  &  licec  Am^  ad  exfeqyendum  .ftatim  mancata  paiacuni: 
(e  oftenderet>  JOrundi  tamen  tergi vedrationib^s  faéhim  eft,.ui;  r^  hac 
vice  dilata  fuerit  y  qvé  anno  feqvenci  undem  pecfei^  eft  (bj» 


.  .  >«. 


•  •  I 


Anno  1179  Rafiiiis  Oddi,  qvi  biennium  abfuerati  Vcxillàriì  in- 
tèrea  digrìitàte  auéli^S)  ad;totius  Islàndis  PrsfeAuram;  Thorvardus  vero 
Thofanni  fìlius,  &  Lodihus  de  Bakka  ad  Nomochefiam  Islandiac  redi* 
enint.  Hi  Arnse  Epifcopo  literas  Regis  tradiderunt,  per  qvas  ipfi  fignifì- 
cabat>  Jonam  Archiepifcopum  cencum  dierum  indulgentiaSi  omnibus, 
qvi  prò  anima  Magni  Regis,  Regina? ^  eorumqve  liberoirum  qvotidie  ora- 
rent,  dedìfle;  id  enìm  ipfe.  Pontifex  omnibus  Regni  Epifcopis  antea  in- 
junxerat,  Literis  Rex  bipas^yini  amphoras,  aliaqve.  facris  celebrahdis 
necelForia  addiderat.  Altiaras  al).  Arcniépircopo' etiam  accipic  literas, 
qvi  Tevere  monuitmandavitq ve j  neRegiis  latum  qvidem  ungvemcedac» 
fed  templorum  &  Cleri  Privilegia  t  qvs  fub  ftacu  Ariftocratite  habuifTeiic, 

*  \  '  '    ut 


(a)  Transafìionem  iftam  vid.  fupra  Tom.  i.  pag.  386  fqq. 

(b)  De  Oddi  Thorarìni  filli  morte  &  caufis,  ob  qvas  anathematibus  percufTus  fnerat,  vid. 

fupra  Tom.  i.  pag.  365  fqq*      Sed  de  ejusdem  abfoludone  infra  Sed.  4.  cap.  i« 
$•5.6.7. 


CAP.  l.  s  1».  I9-:    ::     :  ^5 

utCaìphurìs  (a)^  falconum  (b),  taliuaiqve  capturdoii  farta  teéla  eis  eoa 
{mandi  curec 


(fy  Iflandia  &  nunc  &  qvondam  fu!pbure.,abundavit,,  unde  taai  ìncqlx  qvaoi  pore^ni  mpr- 
otores,  prjefertim  poft  inventum  pyrii  piilveris  &  machinaruin  uium,  haud  contem^ 
Dcndntn  lucrum  perceperunt.  Hinc  anno  15(51  Regis  Friderici  Secundi  interdicluin , 
ne  folphar  exportetor,  (ed  Stephano  Loflìo  monopoiìum  concefTnm,  qvi  6c  jnra« 
mento  fé  oblbìngeyet  illiid  Havniain  deporiandi>  ut  ibi  defxscaretur;  qvod  interdtc* 
com  cam  HamUirgepres  fu(qve  deqve  h:ibiv(fent|  eor.um  navesob  i^inc  6c  Mpfi  caufaa 
tn  freto  Orefundico  anno  feqventi  detinebantur,  Magnus  qvidam  Jonse  filius  de  ful- 
phnns  fbdinis  licem  movie,  qvam  tandem  ad  Regem  5c  Seiìatum  detulit,  de  qva 
eiftat  Refcrìptom  Regium,  datum  17  JaHi,  1592.  Aniro  ij9g  portus  Eyafiordenffs 
centam  impenaliam  mercede  elocabatui*)  qvi  lu^phure  expendendi  erant,'  aut  argento 
namerato.  Exflat  etiam  Chriftiani  4.  ediftum  de  27  Aprilis  1605,  qvafnevoidus 
Kmfe  qvìndecim  fulphtiris  lafias  Hafnarfiordo  exportare  jubetur,  6c  Prifilegiiun ,  do- 
toni  z  Maji«  i6c6  qvo  Gregorio  Brochenhufìo  Se  confortibus  X5  annprum  monopo- 
liumTalphuris  Iflandici  conceditur,  modo  fef^vi  làflam'  defecati  fuJjihùris  Regi  qvp- 
tannis  tributi  loco  peiidanf.*  Simile  qvté  titéHi  Fridericiis  j.^  ipatrL  &  filra  Magnb 
Komophylaci  &  Gillao  Magni  diplomate  Anno  1647.  (Vid.  WORM.  Epiftot. 
Tom.  a*  p«g.  853)  &  i^^S-  9  Februarii .Gabrieli  Marfelio  conceflit,  modo  Regi  qvol 
tannis  300  Imperiales  folveret.  Frioerìctvs  4.  duobus  Fridericia  Holzmanno  6c  Sech- 
mamio,  anno  1734-  38^  Junii  idem  renovavit,  non  tantum  gratis,  fed  &  certis  ad- 
jeSìi  Privilegiis.  Et  noftra  tandem  «tace  Rex  Fridericus  C^ntua  privilegium  hoc 
Socictati  liiaaidicae  demendffime  cotictflito  cnjus  fulphurìs  cWpuratto  de  efportatio 
com  linnro  band  fpernevido  adhuc  esdereetur.,  Cpnf.  UMOi  of  P^l  Widalins  9(f(atl|v 
ÌU%9m  !3fIa«M  jÒpfwnft;  Dfo  Rigi.ir  Patria  pag.  aajTqq.  ' 

(b)  Bdeoram  captnct  olim  Ardiiepifcopo  Nidatfofienfiin  Ulandia  competiifTe  ridetur^  lUi 

wi  minimum  jusfalcones  capiendi  in  fundis  templortim  (ibi  vindicabant,  cuuì  Codex 

Legum  anno  1280  in  lilandiam  miffus ,  falcones  iftos  generofos  inter  Regalia  per  to- 

tam  infulam  (òli  Regi  competentia  numeravit,  qvx  lex  &  exinde  valuit,  qva  de  re 

;  iDiilt2  Regum  conftitatjones  agunt»  ex.,  gr.  Frideqd  Secundi  de  iàlconibus  albis  « 

I  iochol^^  conqvirendis  die  19  M«i  157^*^    Cbriftiani  Qvarti  de  fakonariis  Anglorum 

die  ]6  Aprilis  i6o6»  De  falconaiiis  Pvjncìpis  Àuraniic  die  a  Januarti,  &  Regis  Angliae 

die  j6  Maji  1624.     Refcripium  ad  Prorn>undtiùm  de  falconibus  albis  die  23  Martii 

l634»    Con/litutio  contra  falcónariorum  in  lilandin  mercationém  die  19  Apr.  iS^ó» 

!  ik  captura  falconum  Mumio  concerta  die  n  Of^obr.  i54|i.     Friderici  Tei  tii  confljcu. 

fio  de  ibftcntatione  falconariornm  die  28  rebruatii,'  &  intérdièìum,  .rie  falcones  ex- 

reiis  vendantur  die  17  Majl  1662-    Chrìftiani  Qyinti  C  onfHtiitio  de  falconibus  I/lan- 

d/a  exportandis  die  19  Maji  1671  >  ut  multas  alias  Regum  &  afitjqyiòres  6c  rectntiorca 

con/ltmtiomf  taceam,  ^  .   '      . 


i6  PERIODUS  m.  'SBCtlO  II 


.ti.*      « .  .^       «.'  IL..  .      ^%.^^  d         r  1  .  L 


«  •  ii 


^   .§•  20; 


Eodetn  anno  uterqve  Epifcopus  in  Norvegiam  traniiic»  Amara 
Rex  humanidime  excepic>  praecerqve  munera  vere  Regia  in  eum  col  lata  > 
convivii  honore  non  raro  dignacus  eft.  Anno  i2go»  Jonam  Archiepi(co« 
pum  prcediélùm  Nationdlei  Còhcilium  célelDraturùm^  Bergas  vehiéncem^ 
Amas  (Ibi  vàlde  offenfutn  in venit  ;  Nam  pra&terqvàm  qVod  tantum  éi 
honorem  a  Rege  haberi ,  oblia  vis  afpexic  oculis,  Ecclefis  cum  iura  & 
privilegia  in  Regis  gratiam  proqidiOTe >  calumniacus  eft;  Tanta  enim  erac 
viri  fuperbia ,  utEpifeopa  Regis  amicitiam  omnino  indecoram,  eamqve 
cum  debito  Archiepifcopo ,  honore  &  obfeqvio  nullo  modo  conflftere 
pofle  ji^dicarct.  Sed  cum  Arnas  ei  fé  de  objeflis  purgaret  &  pcrfanéìe 
afTeverarety  nihil  h^cin  re  a  fé  peqcatum  effe,  tandem  ei  reconciliatus 
eft  (a).  Cum^ve  hoc  eodem  anno  Rèx  Magnus  fatis  concefliflet  j  fìiio- 
rum  natu  major  Ericus,  patri,  ut  in  uni verfoNorvegias  Regno ^  ita 
etiam  in  Islandisb  dominio,  fucceflit,  qvi  praeftito  prius  juramento,  a 
Jona  Arctjiepifcopo  &  qóìo  aliis  Epifcopis  (b)/ durante  concilio  coro- 
natusfuit»  qva  peraéh  fpiennitate  noftrates  in  patriam  reverll  funt 

•         .      . .       .    • 

§.21, 

Hoc  anno  novi  Reds  nomine  Lodinus  Leppus  &  Jonas  tslandiae 
Nomophylax  homagìum  ao  Islandis  exigebanc.  Novum  eciam  Legum 
Cùdicem  (nath  Rex  Magnus  ^  '  rogatu  Islandorum  ,  ut  ifpfe  in  procemio 
fatetur^  Islandorum  leges  denuo  emendari  curaverat,  aùt  emendationi 
a  fé  prius  rufceptae  ultitnam  iimam  àdhibueràt)  (e)  fecum  adferd[)ant, 

cujus 

V  1 

(a)  Ada  huJQS  Concilii  vid.  fiipra  Tom.  i.  ptg.  455  —  47^ 

(b)  Hos  tali  ordine  recenfet  Bfographns  Arnie  ThoHaci:   Andreas  Oflot-nfis,  J^runda» 

Holenfis,  Erlendli^  Farrocnfisi  Arnas  Skalhottenfìs »  Arnat  Stafang^tifis,  Narfas 
Bergenfis,  Thorfiiinus  Hamarenfis,  Marcus  Hcbudeufis,  jusjurandum  antem,  qvod 
mitrata  hcc   capita  Regi  extorferunti  vid.  fupra  Tom.  z.  pag.  399. 

(e)  Sufceperat  qvidem  antea  Rjex  Magnus  -  emendotionem  Legum  Illaiidicarumy  Còdicem* 
qve  ad  normam  Juris  Norvegki  a  (e  em^ndotum  ipfis  Anno  13^1  ut  fupia  relatum 
fifti  trausmiferat»  qyi»  cum  incolismtnus,  grati  qvxdiìin  continerpt ,  Regem  roga- 
cuntt  ut  qvxclam  ejus  capita  mitigarii  qvxdam  iRutari  aut  expuugi  permittere  veliet. 

Deano 


CAP.  t  §♦  ab^  ai*  22. 

aqas  qrsdam  atpha,  jmtùmm  ea>  qvx  de  crìminalibus  affunt,  qvì« 
dam  ut  intolerandi  &  utilitad  publice  adveriàntia  reprehendebant  ;  Prae« 
fules^  pnefertim  Amas>  hunc  Codicem  haut  pauca  legìbus  divinis  ex 
diaaietro  oppofìta  continere  contendens^  j>lebi  auélor  fuit,  ut  aut  totum, 
aut  iàltem  ex  parte  re)icerent.  Adpropinqvantibus  ìtaqve  anni  128  e 
ordìnarìis  comìtiis ,  imiltitudo  in  partes  difcifla  efl  :  Primam  fìiéHonem 
EpìlcofH  &  Clerus  cum  fois  amicis  &  aflèclisj  alteram  Regii^  terciam  * 
nebs  efiecity  qvarum  unaqvseqve»  qvod  (ibi  minus  piacerete  fcripto 
protulk.  Qv2S  cum  omnia  publice  recitata  fuillènt,  Lodinus,  cui  bilis 
morerì  coepit,  inaudìtam  .&  nefandam  fere  eife  Islandorum  fuperbiam  & 
teinerìtatem  j  qvod  potefiatem  legislatoriam  foHs  Regibus  compétentem  ^ 
fibi  arrogare  auderentf  pronuntiavit ,  popofcitqve  ut  fine  exceptìone 
todim  Codicem  adprobarent  ;  Deinceps  vero  a  |[lege  &  Senatu  mutatioh2 
nem  humillìme  orandam.  Prseleélo  poftea  publice  Regio  Diplomate,  qvo 
d\£b3sCodex  Islandis  ìnjungebatur»  Regia  iram  contradicentibus  mina- 
tuse& 

S.  22. 

Hutc  Prrful  ftatuta  &  conclufa  Condili  Bei^genfis  oppofuit  >  adji- 
cìens  q?xdam  de  honore  &  audìencia  Archiepifcopo  ut  ipirituati  patri 
debita  :  de  Privilegìis ,  qv£  Rex  Magnus  Ordini  Ecclefiaflico  >  Tevere  in- 
terdkens  omnibus  fuis  fucccfroribus  ne  ea  invaderent,  conceHerat; 
taodefflqve  antiqvam  illam  Confticutionem  memorans^  qvx  leges  huma- 
nas  divinis  in  omnibus  cedere  Jubetj  palam  profeflus  eft,  nunqvam  fc 
ita  ab  ephippiis  ad  afinos  defcenfurum^  ut  avitam  &  qvafi  per  manus  tra- 
diaoD  libertatem  tam  lurpiter  prodat.  In  hanc  fencentìam  ab  adftante 
muldtudine  pedibus  manibusqve  ìtum  eft|  dicentibus,  cun^is  intole- 

randum 


/ 


Tom.  H 


Ig;  PERIODUS  HL    SECTH)  111. 

randum  oranino'  fofe,  iiiital  novis.hìicei  cHv^is:  iè^bus-(è)  qvse  jf, 
anachemata>  &  )urì  humana  »  qvod  40  critnina , .  q vor um  qvodvis  capite^ 
conftet,  concineanc^  obedientiam  praeftace.  Leppus  icaqve,  uc  aiulticu- 
dinem  ab  Epifcopo  diftralieret,  ncc  in  Archìepifcopi  poceftace  (icum^ 
uc  leges  univerfales  omnibus  prsefcribereCy  nec  has  leges  juftas  &  bonas 
eÌTe,  didita  vie  y  auc  fitalesfint)  non  tamen  ab  Epiiicopis  reéle  ufurpari» 
illos  enim  foenerationes  uc  graviflimutn  peccatuni,^qvales  'etiam  revera 
fkic ,  caxare  &  prohibere ,  incedm  perfriéla  fronte  eÉsdem  exercer^ ,  dum 
decimns  ex  virorum  &  mulierum  omacnenùsy  domefticifc^ve  viliflimiS' 
qvibusvis  utenfilibus  exigerenc,  &  fané  fé  plebis  in  calibos  iniuriis  toie- 
randis  pànentiam  non  facis  pofle  demirari  ;  Cui  Praefui  verbis  Innocencii 
Paps  refpoiulic;  Decimarum  folutionein  non  die  f(£neratìonem>  nec 
unqvam  animarum  faluci  poflè  uocere  (b)» 

• 

s.  23. 

Poft  longatn  tandem  altercationem  Codex  ab  omnibus  receptus  & 
approbatus  fuic,  novem  tantum  Cpifcòpi  afleclis  exceptis,  qvorum  co- 
ryphsus  fuit  Loptus  Helgonis,  Prsfulis  fobrinuS)  qvos  omnes  Leppus 
perduellionis  reos  publice  prodamavit  Lopnim  vero  prsprirhts,  cui, 
ut  bàs  periuró,  cuftodiam  &  carcerem  Regis  nomine  indixit;  Qyod  fus^ 
qve  deqve  habens  Prseful  f  Loptum  in  fud  fateilitio  abduxit  (e).  Lodi- 
nus  autem  itineri  Norvegico  leaccingens,  omnibus  1  qvi  in  leges  )urare 

noluerantj 


(n)  Vcl  ex  hoc  folum  wpitc  dìfcinir,  jfas  Ecckjtaflìcwn  Jona  Archkpijcopì y  qvod  Norve- 

gis  obtrtifit,  'dìvenuin  fiiiffe  ab  ilio,  qvod  Arnas  Lflandis  prarfcripiit ,  nam  Jonaeum 

iSlad  35  amthemata  continuìt,   Arn^eiim  vero  cap.  38.  tantum  1%  enomerat,  qv^ 

'     taimn  ab  Amìfvi  Juris  Ecckfiaftìci  Patroiiis»  fuse  fubfervientibus  bypothefi  vulgo 

confunduntur. 

(b)  Sine  dubio  hic  Innocentins  eft,  ejas  nominis  3,  qvi  fcripta  daobus  comprebenfa  tomìs 
'  reKqvit ,  iii  qvorum  poflerìorc  Conflitutiones  &  Decretaiia  continentor,  qv2  publicam 
mox  au£lorìtatein  accepcrunt,  qvcqve  Joiias  Nidaroiienfo  Arnae  oliin,  ut  fuprm  retu- 
limus,  dono  dederat* 

(e)  Loptus  una  cùm  aliis  Anno  nn  in  Itgw  Magni  Regis  jufaveiiit*,  Deinde  1277»  qvafi 
d^  Rege  contumelìofe  verba  fecifret,  apud  ìndrìdum  Boggul  dehlns ,  non  tantum 
jure  jurando  fernet  purgare  coactus  eli,  fed  etiam  fidem  fuam  Regi  &  Principi  JQnt- 
mento  obligavit;  qvoruni  \àm  oblituS  t  Prgefulis  portibus  tontra  Regem  Àetil. 


>  ♦ 


\CAP.,1-  §•  ,2J.  24;  25*        1  J9 


aoluennt^  oc  corim  Regis  Tfibunftliiefe  purgaturì  compareremo  dicam 
faìpfit;  Loptum  vero  ompedibus  conftringi  &  avehi  julbCf  qvod  eciatn 
h&am  futfleC)  ni  Rafhus  Óddi>  aliiqvp  Magnaces  fernet  interjecifienc^ 
qvoruai  interceflione  fadum  eft,  ut  Lodinus  Pr^fulem  ad  convivìum 
invicaret»  in  ^vo  tandem  oonrenit^  ut  q  va  cuor  refradariorum  iter  Nor- 
vegicum  (è  iufcepturos,  reliqvi  vero  Regia  judicio  fé  ftaturos,  jure 
tarando  promitterent.  De  mulélis  autem^  deqvibus  Rex  &  Prxful  con* 
cendebant^  uc  inter  eos  xqve  dividerentur)  pa^um  eft«  Reliqvi  vero 
Prìmaces  de  qvibusdam  Codicis  capttibus  mutandis  aut  mitigandis  fuppIF- 
ces  libellos  ad  Regem  fcriplèrunt,  aiqve  iu  inpr^entiarum  >  verbo 
anaice  difoefium  eft. 

«    24. 

Loptus  autem  Helgonis  in  umbra  potentiac  Epifcopalis  delicefcens;, 
.Regia  monita  contempftc  usqve  in  annum  i28j>  qvo  demum  in  Norve- 
gijm  trafifiic^  Epifcopo  multum  prolixeqve  prò  co  deprecante,  ejusqve 
profeélionem  non  ex  contumacia,  fed  per  accidens  qvoddam  diiatamtam- 
diu  &  retardatam  fuille,  obtendente;  Qvo  id  tantum  obtinuit,  uc  non 
prò  merito  pleéleretur;  Non  tamen  Regem  alloqvi,  multo  minus  in 
-•ubm  venire  permiflum  f\iit ,  donec  tandem  Lodini  Leppi  &  Thorvardi 
Thorarini  intercelìione  faélum  eft,  ut  Rex*  remilla  ira,  exadò  ante  ab 
eo  fideliutis  juramenco  anno  1287  ad  fuos  revertendi  veniam  daret, 
qvod  Epifcopo  pergraium  fuit* 

Hac  tempeftate  diflidia  Pnrfulis  &  Ascrìmi  Thorfteinì  filiì  maxi- 
me flagrarunt;  Hunc  Prifuli  qvancum  in  ipfo  erat,  ad  fumma  qvceqve 
cvexerat,  &  uc  prarcuras  Amefenfem  &  deinde  etiam  Rangarvallenfem 
adipifcerctur^  commenda verat;  Asgrimus  vero,  ut  gratum  fé  ob  tot  tan- 
taqve  acccpta  beneficia  Epifcopo  oitenderet,  cognato  ipfius  Lopto  Hel- 
gonis neptim  ex  fratre  nuptum  dedcrat  (a^.      Qvamdiu  autem  eoruoi 

C  2  amicitta 


(è)  Asgrimus  bic  fult  frater  Ejiilfi  Tborfteiiiì  fìHì ,  qTÌ  in  prarlìo  ThveraSiìfi  Anno  1365 
oicubdie,  ejusqve  filia,  (ed  Sturile  Sif^hvatidc  e  filia  neptis  .fuit  Horghilda,  qyam 
.    AsgàmuB  Lopto  nuptum  locarit. 


40  PERIODUS  ni    SECnO  IIL 

^mìckta  dur^vit^  relìqvis  graves  i8c  vix  tòlerandi  vlddisntar.  Sed  taru 
dem  Asgrìmus  Epifcopi  imperìofum  dotninium  non  ^mplius  fbrcns ,  «oer-» 
biiTimò  ipfum  odio  ccepic  profeqvi ,  primoqve  ipfius  corisfimum  cagna <>* 
tum,  fuum  vero  affinera  Lopcum  Helgonis  apud  Indridutn  Bc^gul,  can* 
qvatn  de  Rege  contumeliofe  locutum,  decuhc.  Deinde  anno  1282  jufiii 
Regis  ipn  dicam  fcripfit)  tandenKjve,  ut  perduellionis  convìvi,  omnia 
bona  profcripnc^  &  Regio  fifco  adjudicavic*  Praecerea  abfiptfcopi  dome* 
fticis>  qvosnicab  omnibus  dvilibus  oneribus  immunes  -eoe  voluic,  tri^ 
buca  aliasqve  ordinarias  penfiones,  ut  a  reUovis  laicb  oofMofoit;/  q«c  iiìi  y 
reluélance  qvidem  Epifcopo,* inviti»  pepettaerum;  lodròo  ihnBpfbl  >aiino 
1283  eum>  non  tantum  repetundarum  accufavit»  fed  etiaia  oh;fBtanrara 
capturam  »  &  qvod  e  mandato  Regis  iurisdiéKonem  ecclefiaflàcasi  contta 
novum  illud  ^us  EccUfiaftìcum  (ibi  fumeret,  qvo  impòdiret  legum  divi- 
narum  progreifum  &  valoremy  qvibus^  ut  contendebat  Prsmi^  Regis 
live  humans  femper  &  ubiqve  cedere  deberenc  Qys  ille  furdis  auribus 
excipiens^  adveruis  Epifcopum  eo  magia  exafperabatur^  ab  ìpfo  deniqve 
ftnattiematis  fulmine  percuuus. 

Tandem  Asgrimus  i28f  prope  Skalholtum  in  lethalem  repente 
incidena  morbum,  abfolutionem  fupplex  petiit,  qvam  non  tantum ,  fed 
etiam  honeflam  in  fepuicreto  Skalholtenfij  ìpfo  Prcfule,  ab  Ejulfo  As« 
grimi  filio  pretiofis  donis  delinito,  exeqvias  magntfice  faciente,  fepultu- 
ram  naduseft.  In  eorum  numero  >  qvi  iiinus  Asgrimi  Skalholtum  dedu- 
cebant ,  fuit  Ormus  Klangi  HaukdalenGs ,  cui  Prsful  cathedralis  fedis  ap- 
propinqvatione  interdixit,  ipfì  enìm  hac  de  caufa  infenfus  fuit:  Klan- 
go  Ormi  patre  Haukdalo  Videyiam  difcedente^  cucullumc^ve  accep- 
turoy  Ormus  non  tantum  latifundium  Haukdalenfe,  ut  indubium  fuum 
patrìmonium  occupaverat,  fed  &  6  vaccas  &  60  agnas  a  Klango,  Divo 
Martino  Haukdalenfium  Tutelari  dono  datas/conlveco  domeftico  cha- 
raiìlere  fignaverat  ;  Oddo  Praepofito ,  cui  Prarful  praebendam  Haukdalen- 
fem  attribuerat,  invito  &  prohibente,  qvi  ab  Ormianis  verbis,  &  tantum 
non  verberìbus  male  mulélatusj  Prsefulem  injuriaj  qveftum  adit;  Ille  vero^ 
ne  fuo  muncri  deeflet ,  Ormo  extemplo  facris  interdixit«  Qvod  Epifcopi 
interdiólum>  virum  pium  &  facris  aifidue  libcnterqve  aufcultantem^  atqve 

«nimum 


r  « 


]Cs\B/l  Ì,a6.i27;28.     :  :  121 


toimum  advertencem ,  fumaiof^eré  affltxtt.  Similem  aotem  fortunati! 
fabire  ooitics  Offni  fodales  Se  amici  coaèli  func^  fed  ifte  exinde  Epiibapo 
mimis  grata  negocia'&cei&re  oon  deftitit. 

Anno  1282  Rex.Ericus  Jorta?  Archieptfcopi  faftam  &  am>gan« 
Djm  4mpliiis  non  ferens,  Senacus  Procerumqve  impulfu,  non  tantum 
Pnvile^  (^iTsdam  Clero  a  tnajoribus  conceda  revocare,  fed  etiam  P^tri$ 
&  Atcmepi^copì  paélioneip  annihiìare  aggreÌTus  eft>  qvod  in  univerfo 
regno  maximarum  turbarum  cauf^exAitit;  Nam  Archiepifcopus  anathe« 
macis  faiminum  alioqvin  ut  largus,  iis  jant  non  parcendum  ratus,  Re- 
pasj  unum  poft  alterum>  dirìs  devovit^  qvo&illi  non  tantum  fusq ve  de« 
qve  habueitinc,  fed  qvantum  in  illiserat,  par  pari  referentes,  varias  ipii 
mo\d^  exhìbere  non  intermiferunt,  qvo  tancum  ei  tsedium  crearunt9 
ut  unacum  AsIoSnfi  &  Hamarenii  Epifcopis  in  Gothiam  exulatum  iret^ 
ubi  fub  anni  finem  vìtx  etiam  finem  fecit  ;  E}us  autem  affecls?  Regi  tri- 
buta &  cenfum  folvere  contumaciter  detreélantes ,  perpetuo  exilio  dam« 
nati  fune  (a}» 

§•  28- 

Anno  1283  Rafiius  Oddi^  qvì  anno  priore  Norvegiara  petìerat, 
&  Eriendus  qvidam  ,  ad  Praefefturam  Islandix  revertentes ,  Regia  Ediéla 
attuleninty  qvibus  mandabatur,  ut  Praebendx  Eccienaflica;  ^  qvarum  jus 
&  dominium  jufta  hxreditate  aut  diutina  ufucapione  penes  laicos  fue- 
rie,  jam  vero  ab  iliis  iniufte  in  Clericos  translatum  fiti  veris  dominis 
&  poflèflbribus  reftituanturj  idemqve  hofthac  foret  Jus  Ecclefiafticum, 
qvod  Rcgc  Hacone  &  Archiepifcopo  Sigurdo  ad  gubernacula  fedentibus 
viguilTet»  obnitentes  autem  ut  perdueìles  piedi  jubebantur  (b;«    Qvs 

C  3  ubi 


jn  PERIODI^ -in./  SECOTO  III. 

ubi  divulgar!  coefpenint,  laici  novum  induerunt  ìanimum ,  diélasqve  pne- 
bendas>  d«àu  Rafni^  cui  id  negotii  Rcx  dederac,  repetivcrant.  In- 
grato hoc  atqve  infperato  numio  Epifoorpus»  prìmum^  Jiapd  ievicer  per* 
motus,  recolleélo  mox  animo,  Runolfum  Abbatem  Verenfem,  qvid 
fibi  agendum,  per  literas  incerrogac.  -Qyi,  ne  ex  priftina  virtute  &  ar- 
dore animi,  vel  minimum  remiiteret,  confuluit.  Idem  edam  eadem 
Àiper  Te  J&rundum  Hofenfem  confukiiOfe  fertùr.  ' 

5.  29* 


V 


i» 


>f 


"  guds  miflcun  oc  hakoh  hcrtiigi  fyiicr  imgnùs  kungs  feiida  fyflumonnum  f  iiiuin 
»»  oc  banHgcìngnnm  mò'nnùm  oc  aullum   guds  viiium  oc  (inuin  i  i/l&ndi   qvedia 
"  gudzoc  (ina:  Lof  (ìe  tioriiiri  herira  iefii  chrifto  er  aullum  hlutum  raedr  ok  ftyrer 
"  et  uer  fpyriuin  ^an  eìn  tìdindi  rit  yòar  nm  brid  er  où  bicker  barila  &inì1ig  i-ert 
"  at  meflur  j^orri  af  almóganuni  er  dyggr  ok  oruggr  kongdóininum  hlydìnn    oc 
"  góduiliadur  vorum  umbodsmò'nnum  Idtter  ok  fampycker  fin  i  millum.  fem  gud 
»'  hafi  lof  fyrir.  {>ó  at  nockrer  menu  dragiit  meir  til   eptcr  bifkupum  enn  tilheyrer 
"  edur  audrum  Jeim  làtrdum  mauiinuni  er  lànga  flund  bafa  gagnftardiliger  verft  b^pr/i 
^  kóifgdómìtuiifi  og  Tuo  ydi*  i  margfiilldrì  élekni  ok  margrt  óvìdrkusrmiligri  pint- 
''  ingu    bs^e  1  (lorum  fiarpioom  oc  mO'rKnm .  audrum  >6beyriliguni  blntom.  fvo 
'  fem  beyrazt  muti'  er  fyrir  retta  dóm.ira  kann   fram  at  koma.  einkanliga  i  ^im 
'  nefndum  blutum.  ^ó  at  marger  (ìe  adrer  til.  fem  {ym'zt  opinbert.  at  rSngliga  er 
'  aftekit  beim  gódum  mònnum  er  fannlìga  bafa  i  fetid  epter  logligri  hefd  ^irra  ok 
"  bciiita  forelldra  ok  medr  fògru  (kilordi 'gefìt  fuo  mòìgum  Utrdum  monnum  a  buer- 
"  lum  tólf  mdnudum  flikann  koft  fem  forn  er  (ìdvenia  d  oc  f  eir  jfltudu  er  i  aund- 
^'  verdu  hàufdu  beffar  giàfer  til  fiemdar  beilagrikirkto  og'lier  til  félubòtar  fuo  fem 
*'  lier  ma  fìu  ac  iliker  blurer  fyigia  meir  fulikominne  yfeigirnd  enn  nauckurom   rett- 
'*  indum  oc  {>vi  er  ]^ar, ,  ..."     Id  eft;  Efùus  Dei  tUmcfitìa  Rrxt  if  Hacon  Ùux^ 
filli  Reg/s  Ma^fffy  prafeólis  fuìs  ^  juratis^  ^  omnibus  Dei  ^  fuis  in  Islandia  amU 
r/'j,  Dei  ij  juam  lalutrm  fnittunt,      Danùno  nojìro  Jefu  Cbrijio  mfmium  rerum  iwo- 
deratori  ^  guberitatorì  laus  ft^  qvod  ts  de  vobis  pridem  inamdiverimns  ^  fv^  nobis 
bofiejlijffìnia  videntur^  épfod  maxima  pars  vuigi  fideiitj  confianSi  imperio  regio  obfe* 
qvensy  in  nojlros  prafefftfs  benevola ,  iy  invircm  concors  inveniaiar^  fvare  Dev  iaus 
Jtt  j  i/v/inivìs  qvidam  plusqvam  fat  ejiy  inclinent  in  Epifcòpos  ij  aìios  clericorvm^  qvi 
tmn  iwpcrii  regiiy  qyam  veftrum^  adverfario'Sy  multis  vexdtionihus ^  multisifue  itidipfis 
tam   ingnttìs  multa   pecuniaria^    qyam   aliarum  rerttm  inauditarum  irrogatiunibus ^ 
Je  dia  commonjlravere  f  .ita  ut  palam  fiet^  fi  rei  coram  judice  competente  ventilata 
fucrit;  nominata  res  praprfmis  tales  funt^  qvamvis  multa  alia  adfimt ,  ita  in  fropa* 
tulo  efi  qvod  bonis  iffisvirisi  (prardia)  injujie' ademere,  qvi  vi  jujfa  earum  ^  parcntnnt 
nfnc/piottis  iffa  tcnuete  ^^  tot  clcrìcìs  qvovis  anno  tttlem  cond'tionem  ex  pacfo  Un- 
da  bili  if  antiqxo  move  prafiiterutrt  ^    qvalem  pc  Or  citi  fucternt  iffi ,    qvi  hac  dona  iu 
konorcfn  fanéla  ecckfia  fy  propì^iofu  fibi  jalutem  coutuleranf;   bine  iptur  patct  talta 
mtratN  potius  avaritiaw  qyam  vel  juris  Jpeciem  Jiqvi,  qvare.  •  •  •• 


««     - 


Ineunte  vefe  anni  1284  '^  ooiiventQi  qvi  Br^uùirholct  Kidnefen- 
^minftitutusfiiic»  incer  Prsfulem  &  Rafnum  de  hac  contro  verità  di- 
Icepncum  ftitc.  Ille  fé  Kegjts  fèncencìam  &  anìmutn  ita  inceiligere  affir- 
Divici  qvod  eas  faitisn  pCasbenda^  laicis  injufle  .^(Iraélas  effe  dicac ,  qvas^ 
ipii  ipforumqve  majores.  con(ioMd  fene.  ^  pruno  conOitcutore,  «dhibtca* 
condìdone,  ne  unqvani  abaii<fnar6mur,  a4  c^oipora  Regts  i^aconis  & 
S^di  retinuerinc  &  incoluerint;  earum  auteai>  qv^  Ane  liac  condkionet 
kgtxst  foerint,  iamqve  ex  donatoris  familia,  vendicione,  dote,  auc  alia 
pecmucacìone  tranfierinc,  qvsve  a  legitimis  domìnis^  Epifcopis  fponce 
indite,  auc,  qvae  coenobiìs  ^ivxjiiidatn  legatse  Rierint,  licet  ea  atio  )ant 
transveéla  fint  :  Tandem  etiam  ^arum ,  qva&  Epifcopi  Juris  ante  tempora: 
Haoonis  &  Sigurdi  fuerinti  lofìge  ^ììam  ^fle  rationem^i,  neqve  taliui» 
uUam  in  £diclo  Regio' tttentionem  fteri.  Ad  qvae  R^fnus:  Si  Regis  man^ 
dato  fenici  perfeveraret  >  eodti^m  cuoi  ipfo  ac  cum  Norvegia  modo  (Ibi 
igendom  encf  fine  ambagibus  relppndic«  His  debilitata  Praefulis  mena 
adeocondtdic^  ut,  qv^ntum  Deo  debìciae  obedìencis  non  obfìt,  ne  pu^ 
blica  pacrix  pax  turb^retur^  S^  in  gratiatn  Regis,  usqvedum  legicìmua 
Arduepifcopus  catl^edram  Nidarofienfem  9&^enderìty  ha^  toleraturuA 
ptoaùnerec.  Rafiius  contri  >  decia;ia$  ex  o^nnibus  Regia  Se  Regni  jam 
£idis  fataiisqve  pofleflionibus  intra  limites  dicecefeo^  Skalholtenfis  fitis» 
Pnefuli  &  templis  rolvenda$>  omniaqve  cathedra  jura,  qvee  ante  Arnaa 
advencum  habuiflèt^  fartateòìa  confervanda  fpofpondit.  Qvod  Ggillis 
&  fttbfciiptionibua  ^utùnqve  confirm^runL  Sed^  o^inus  diutina  pàx.fuic^ 
mm  Pneiw  di£loTum  pjtnitens^  circugicirga  emifit  literas^  qvibus  noii 
tantum  pada  diifimulavitj  ìcd  &  Cìericos,  né  pr^bendjis  uUave  earuni 
bonaJai<^  traderent^  ferìo  monuit&  prohibuit  (a).  Nihilo  autem  fecius 
laici  9  Oerìcis  invitis  &  prohibentibus  *  plurimas,  de  qvibus  contro- 
vertdMtur,  pntbendas,  receperunt;  Praeful  vero  cavillaroria  paéli  expojfi- 
noneutèhs^  fe  eo  minime  teneri  jaé^abaft^  in  vocabuio  colera tionis,  qwod 
adhibiienit^  J&ivolos  qvsrens  ma^andròs. 

«     * 

§.  30. 


fO  Vid.  infi*  «1  Satm  capitis  litr.  B. 


14  PERIODUS  IH    SECf  IO  Ilt 

'  '  Cónfveto  Cétnpore' Rafriùs  cum  Regtis  Cornicia  adiit,  cemorqve 
dePnefulis  tricis  &  ambagibus  fàélus,  Diploma  Regium  &  PaAuni  Brau* 
tarholcenfe  pubiice  prsleaa ,  communi  omnium  confenfu  in  leges  referri 
curavit;  Qvod  audiens  Praeful,  novas  eos  &  Privilegiis  Ecdefic  perni- 
cio(às  l^es  introduxifle  clamavic»  ideoqve  in  Comitiis  a  Magnatibus  invi- 
tatus  adefie  recufavit;  verebatur  enim>  tie  fi  comparerei  «  eadem  fata 
fobire  cogeretur  ac  jonas  Archiepifcopua  Ntdarofienfisy  decimiisqve  & 
reditibus  prìvaretur^  ni  omnino  in  ieges  Regtas  juraret.  Sed  cum  ipfi 
afTeclisq ve  de  falvo  conduólu  a  Rafho  ampliflime  caunim  eflec  y  tandem 
fernet  ftitic^  iraqve  inflammacus,  ipfis»  Statutis  Conàtii  BergeT^fis  ex  dia-- 
Pietro  opffofita  in  Ieges  referendQ»  major em  excémmunìcatìmem  meruiffe 
dixitj  addens  praterea  ipjòs  Umites  in  Regio  Ediào  prétfcriftos  non  parwn 
excedere^  Catbedram  Skalbokenjèm  faosqe  domefiicos  anttqvis  PrhHegiis^ 
privare^  novis  vero  oneribus  aggr/roare^  decimis  de  Regiis  foffejjìimiìms  Jòl^ 
ven£sy  iit&  falcmum  captura  in  tewphrum  fundis  fpoliare  ì  Recens  ^us 
Ecclefiafiicum  in  novis  Decretis  fundaium  impedire  ^  cum  tamendadum  ut 
ieges  ìèvin^  humams  in  omnibus  cederentireceptum  fuerit:  Regios  juris^ 
SSicnem  Ecclefiofiicani  cantra  jus  &  fas  fiU  Jùmere;  Navigio  cathedra 
Skalholtenfis  liberum  in  Norvegiam  tranfitum  &  mercotuiham  non  concedi } 
Hidarofienfi  etiam  Archi-cathedrée  ^  antisom  Privilegium^  fulphur  falco- 
nesqve 9  farina,  aliisqve  rebus  commutandt^  interdici  (a).  Vrxterea  de  vadi- 
fnoniis  prò  templi s  eerumqve  pojfeffionibus  ^  qva  laici  Clericis  invitis  recepe^ 
ranty  aliisqve  rebus  controverfis  non  peuca  adjecit:  Qv«,  dum  (ummo 
animi  ardore  &  verborum  pondere  inccmuiCi  Rafhus  &  reliqvì conticuere j 
incentiqve  ora  tenebant* 


(a)  Noflrates  qvòndara  agriculturx  operam  dedifTe,  non  tantniQ  Hiflorìx  &  Annales»  fed 
&  liòdieniim  exftantia  iìgna  abùnde  teflantiir.  Non  tamen  qvotannls  tantum  fru- 
guin  proventum  terra  tulit,  ut  exterhs  opis  indigi  non  efTent.  Hinc  Harafdus  Si. 
gurdi  filius  iis  grarificaturus ,  qvatuor  naves  farre  onuflas  mìfit,  qvi  Regi  Norvego 
iefe  xlediturì,  ut  copia  ferris  eis  qvotannls  profptceret,  (lipulati  funt.  Cum  ergo  talis 
mercatura  lucrofa  valde  eflet ,  Archiepifcopi  Nidarofienles ,  qvibus  odor  lucri  ex  qva* 
libct  re  dulcis  fuit,  (ibi  relinqvi  voluerunt,  ut  farivam  I/l&ndis  adveherent,  falcones 
autem  fic  fulphur  rurfus  afportarent,  qyae  alibi  magna  feneratione  tandem  diven» 
derunt 


CAP^  1/  §.  .30.  31;  32..  is. 

§.31- 


1. 


r 

Ipfo  aacem  dicendi  finem  fkci€nte>  regefllc  Rafnus:   Ververfe  & 
krevnenter  agevi  Prafitlemy  qvi  alias  accufit^  cum  ipjè  reusfit:  /.atcos 
peffis  mn  fi ft^tr  attirai  ^  cum  if(fe  ia  friqr  reperiti  limitesin  Regio  Edi39^ 
frétfariftoi  excejjt^^t  cum  manJ^s  nonfymfatis  fecerim  j  multai  enim  pra^ 
hendas  aébuc  reftar^j  qpéf  non  firn  recepii  h  Tìintum .  a^ejfe  j  ut,^ccleji£  Prh 
xùligsa  hnminuerinty  ut  fua  /art a  teSa  reimere  non  valeant:  Clericos  avi^ 
dfmjam  in  qvorumvis  poffejjiones  impune,  involare  prohiieri;  fed  ia  ex, 
Edido  Regii  fieri,  cui  fili  leges  &jura  dare  competat  9  ideoqve  excommuni^ 
cationii  minas  aut  patienter  tolerandas  a  ut-  nihili  pendendas.    Se  ita^pe^ 
neqvis  m  talihus  PréJuH  pareat ,  Regis  nomine  fivere  edicere  ^  ipfi  auiem 
ut  deUiam  auMentiofn  prajlent,  omnibus  mandare  ^  ni  commeritam  pjoenam 
iTcantlare  veltnt.     Qvod  de  domefticgrum  immunitatibits ^  decimis^  Privir 
tegiìs  caibedrét  Nidarofien/is  &  fakonum  captura  in  tempkrum  fundss  VréS- 
Jkljoeftus  fiSi  qtandam  verijpeciem  haberey  Reghs  etiam  pariter  oc  alias  f 
/lnttq\:o  jfure  Canonico  ftare  ^  confintaneum  Jibi  videri:  Interim  ^  cum  hM 
jura  ad  Regis  potefiatem  devoluta  Jint  3  omnia  ad  ipfum  ref erenda  &  ah 
ipfitts  ckmentia  expetenda  effe  dixit.    Tandem  poft  longatn  akercationem  9 
dads  i  Rafiio  prò  praebendis  earumqve  pollemonibus,  qvas  laici  receper 
rant ,  idoneis  vadibus  >  &  fufHciente  prsftica  facisfadione ,  Paélum  Brau* 
ttfholtenie  reno  vari  &  confirmari  placuic,    Ec  ut  Prsefuli  gracificarentur ,. 
ipfe  Pnefeélus  Rafnus  &  Nomophylaces  Scurla  &  Jonas  cum  eo,  Regi 
{upplicabanc ,  ut  decimas  de  fuis  poflefllonibus  in  Islandia  (bivi,  Cather 
dm  t  tribuds:  immvnes.eflre,  Navjgio  Cathedra  Skalholcends  liberuiii 
ki  Norv^iam  navigationem  p'ermictere,  tandemqve^  ut  Lopto  Helgo^ 
nis  in  patriam  redeundi  veniam  dare  vellet.    Ignis  autem  fbmel  accenfus 
non  potuit  exfiingvi>  prsfertim  cum  multa? ,  qvamvis  leviores^  contro- 
veriise  qirotidie  nalcences  eundem  alerent;  Qva?j  ut  hic  referantur  indig- 
na Qvidem  videntiu*..    Omnes  tamen  de  Praefulia  ardore  &  pervicacia , 
bicoiemum  prsebent  teftimonium* 

^     '  •      •      • 

Anno  T23$.  Pr^eful  parìcer  ac  antea  psnitentia  paAorum  duélus, 
ìàsy  avi  .praebendia  maiMs  injecerant^  facris  interdixit^  qvse  unacum 
Tota.  IL  D  aliis 


26  PERIADUS  IlL    SECTfcO  IIL 

aliis  incidentibus  ìrricamentis  Raffio  ita  ftomachum  moverunc,  ut  Iiceras, 
niinis&^verelis  plenas  Prarfuli  mitterec ,  qvas  ille  cimens,  in  tempio  Sanéli 
Thorlaci^  canqvam  fumnise  fanélitacis  afylo^  diu  (è  concihuit;  RaTno  ob- 
jiciens,  qvod  promifTam  vadimonium  non  obìiffec.      Appròqinqvante 
autenfi  (lato  Cooiicionim  tempore,  dòmi  hrrebat^  neqve  ullo  modo,  ut 
forum  adirete  exorarì  pocuit.    Qvocìrca  Rafniis  eum  Regìis,  Skalhokum 
revolans^  cum  ìpfo»  in  cella  tempio  adfixa  (alibi  enim  fé  non  tutam 
putabat)  colloqvitan     Ubi,  cum  multum  diuqve  altercati  eflent,  tan« 
dem>  ne  recentia  aut  majora  mala  perìculave  priorìbus  accumularent , 
priftina  Paéla  renovarì  vifum  eft.     Et  pra^terea^  fi  fòrte  pra^bends  un« 
qvam  Clerìcis  reftituendsp  forent»  laici  etiam  ufum  fruélum  reddere  tene- 
renturj  prout  Rex  &  futurus  Archiepifcopus  seqvum  iudicarent^   firi 
minus,  Clerici  a  redituum,  qvos  inde  perceperant»  reftituttone  liberi 
eflentj  nifi  Regi  &  Metropolitano  aliud  vifum  foret    Laicis  edam  ad 
facra  accefllis  permiflus  fuiit.    Qvo  faélo>  verbo  in  prsféntiarum  recoiv* 
ciliati  ab  invicem  difceflerunt.    Sed  paulo  poft  Prxful  Sxmundum  Stur- 
teum>  partim  perfvafionibus ,  partim  minis  adegit,  utpraebendam  Gar- 
d€nfem>  ad)eélo  )uramento,  ne  unqvam  invito  Prsèfule  eam  repeteret, 
iibi  refignaret,   qvam  ftatim  fuo   lobrino  Biarno  Helgonis   concelTitt 
majora  ime  dubió  aufurus,  ni  e  Norvegia  audiifety  nec  ultbm  adhue  con« 
ftitucum  effe  Archiepifcopum^  néc  Regem,  fuas  Magnatumve  fupplica* 
tiones  priori  anno  emiifas  eSiaudivifie ,  qvibus  ei  hihii  acerbius  accidere 
potuit.    Thorvaldum  autem  tielgonis ,  Pnrpofirum  Provincia^  Occiden- 
talìs  conftitutum:,    etiam  pra^benda?  Holtenfi  prirpofuit^'qvod  Rafnum 
peflime  ullit  (a;,  qvi  par  qvodam  modo  pari  relàturus^  Clerìcis  qvibus^ 

damj 


(a)  Rafnusinter  alia  b«c  Epifcopp  fcrlpfit:    /•  Vìtit  pat  til  vìfs.  mtd^n  ek  hcfer  fyflu   af 
"  >Joregs  konóngs  heiide  i  VeMordoiti.  flcal  tìórvfllldr  cìgi  hafa  priSfaftsdjemi.  oì 


etgi  helldr  ftadin  i  Hollti  nema  )iaim  verdi  rikari  ciw  eie  Vììie  ber  cìgi 

hallcia  vorn  famning.  ]^i  virit  fyrir  vlft.  tfr  rst  /kalooi  éfìpt  konónga  bodfkap 
med  òHuin  |>eim  ftyrk  fem  ver  incgnin.  fra  at  banns  vilie  K'^ng»  fVam.  cf  rk  er 
beili,  hvat  fem  J>or  kennemenn  fegit.  ••  Id  eft:  Pro  certo  fame,  qvod  qvam  J'm 
ego  Pegis  Norvegia  nomine  Prafe^itAi  quarta  ocàdentaUs  Jungat;,^  Tborvalldus  nec 
Prapofittts  erit^  nec  prebenda  Holltenfi  fraetur^  nifi  pf^tentior  fit  qvam  ego.  Et  paucia 
interjeais:  Si  péL^H  nofirisfiaìt  tlotneritts^  cert^'JcìLte  nos  mandata  Re^Ja,  omnì- 
hu^  qva  potes  erimns^  viri'jnt  nos  epcfecninf^^  ùa  tt$  Regis  volmiiat  fiat^  ttiodo  fs^ 
VMS  perdetraverQ ,  qvicqyìd  vos  facrificuU  éiixerisie. 


ehm,  utcoram  Magiftratu Civili  c^mEundicerenc,  dicam  fcrìpfit,  id  enim 
PtxCulem  sgerrinie  laturum  fcivic^  Convenerunc  qvidem  fub  autumnum 
Scafhold  in  traélu  Borgarfiordj  fed  id  còlloqviuth  mox,  ut  alias,  in 
rùrasabiit. 

Anno  i2B^  cum  Prcful  nondum  in  Comìtiis  fui  copiam  Tacerà 
relìet,  Rafnus  Jonam  Nomophylacem  cum  qvibusdam  aliis  Skaiholcuin  i 
de  concordia  cum  eo  aéluros,  ablegavit.  Qvious  pofl  longum  colloqvhim 
re  infeéla  reverfis>  alteram  dqnuo  adoma vit  legationem,  cui  pnrfuic  Er- 
iendus  &  Thorfleinus  VendeD  fillus,  natìone  Norvegus,  vir  animi  prac- 
fends.  Qyos  cum  Praful  nec  afpeélu,  nec  coìioqvio  digriaretur^  Erlen^ 
diis  ira  accenfus,  ipli,  &  Biarho  HeigonFs,  uc  coram  RafnO)  aliisqvé 
Vitffis  »  eodem  die  in  Comitiìs  caufam  diduri  comparerenc  »  dicam  fcrip- 
fit  j  qvam  ille  fusqve  deqve  habuic»  Rafnus  itacjve  cum  hcec  omnia  (ru- 
tìn  eBc  cemeret ,  7?>  non  tantum  fiìDÌtia  ab  Eptfopo  aba&urum ,  &  fedì 
EfifcofaU  laicQs  ìmjfofìtUYum^  Jèd  {v, eterea  etiam  Epijcopi  vìfitattonem  impe- 
dii tKrmm^  CUricos  vero^  qvos  cgntra  exprejjum  Kegis  mandatum  pretendi s 
frsfopufet,  frofcripturum  effe  dixic^  ni  Prétjiil  de  tam  contumaci  conten* 
tione  remittere  veUet,  Ndmophylaces  icaqvc  denuo  litceris  a  Thorfleino 
Ske^to  &  Magno  Petrseo  perferehdis>  Épifcopo  (ignificaiunt  veUe  popu* 
Jttm  tmanimi  confenfu  y  ut  Refcriptum  Regtum  &  VaSum  Brautarholtenfi 
depTéBbetuHs  rata  habeaniur,  Epifiopus^  tpe  ceperit^  intrr  qy£  fit  prebenda 
GmienjUy  reftituaty  exccftnmunkatis  acceffus  ad /aera  permittatur  ;  omnes- 
qve  tandem,  orare  y  utid  confitiì^  ìfoodpro  re -&  tempore  optimum  Jtt ,  <apere 
veEt.  Qyibus  ille  refpondic:  ut  cemat  Rex^  Regina  &  Dux  h^redirarius^ 
qvmUMm  ipfirum  bonari  &  voluntati  tribuat  ^Je  >  hac  vice  ómnes  has  con- 
femi9nes  Regis  &  Archi epifiopi  arbitrio  permiffurum^  ea  tamm  condì t ione  ^ 
ut  fikiah  Erlendo  CraJJò  fatisfaólionem  adjudicent,  qvod  Jsbi  centra  leges  di-- 
vtnasy  ut  Cùram  larcis  compateiet ^  dicam  dixerit.  De  laicorum  atitem 
aifiluthme  idem  fi  qyod  pr^oximo  fintio  tolerasurum  i  qvas  conditiones  Raf- 
nus Jubencer  accepit  .(à)« 

(fl)  Veràa  Ì/laadica  hasc  flint:    "*  Ncft  itatdogire  heilffln.    Til  ^efs  at  hérrn  Eyrikr  kóngr. 
"  oc  htné  HikMi*  bMugfe.  oc  fhì  Ingibiòcg  fkilìe  ft  ec  yil  giar^ia  j^plft.  qc  ciL  f>ers 

.  ••  vatgitt. 


i^  PERIODUS  JIU  /^nCTIO  IlL 

Hac  sftate  Presbycer  qvidam  Isundus  >  Gudmundus  Halli  edi6U 
^  refcripca  Regia  fecum  actulit)  qvibus  mjnd;ibacur>  ut  Rafnus  cum 
I20  armatisi  ad  rcfifteiidum  Svecis^  qvi  in  Norvegiam  ìrruptioném  faéluri 
timebantur,  qvam  primum  in  No^^giàm  transfretarer*  Illc  autem  ina- 
nelli (avod  &  re  vera  fuit^  cumultuacionem^  eilè  cpn)e6lans  •  feoium  & 
valetucinem  prscexensj  diu  haeficabundus,  tandem  ìcinerì  lefe  accingic. 
Sed  anteqvam  enavigandum  cffct^  in  niorb\sm  incidit,  qvi  eum  in  mul- 
tum  usqve  autumnum  leélo  afHxam  detinuic.  Prxful  autem ,  cui  Rex 
idem  hoc  negotium  combendaverat^  &  ut  fuis  vìaticum  &  mercimonìa^ 
ipodo  indigerent^  mutuo  darete  rògavérat  (a),  fumma  alacritate  impe* 
rata  fecit ,  qvod  ipfi  poftea  Regis  gratiam  concilia vlt 

S.  35. 


^  vtrgit*  ftt  |»eirrt  virdìng  oc^&md  vsere  fein  med  heil  oc  hatldin*  giaure  ek  par  tit- 
"  ixre  at  (ìnne.  at  um  ^au  iti£L  er  Ràfn  frlr  à%  at  ec  hafè  eigi  halldit  ]^ttnn  iàmtt. 
**  km  ec  giaarda  i  fyrra  fumar,  oc  yttr  fóindnm.  ^tt  mer  T/ntt  al  hmm  ma^ì  eìgi 
*'  mi^k  ftt  finne  tolid.  ^  l(gg  ek  h$!t  under  dóm  Eyriks  Jionóir^s.  oc  ^tS  «rki- 
"  bifkupt  fem  gad  krtr  verda  cil  NidaróTs  k^rkiu.  flik  fem  ^au  prófai.  ac  {>vi  cìl- 
"  .fluida,  at^^ir  dxme  beihgre  kyrkiu  oc  mer  farmd  fyrir  .bat  er  Erlendr  Digre 
"  fiefnde  mer  oc  preflum  miniim  ti!  teìkmaiìnadoms  mòte  gucTs  tò'gum.  oc  fyrir  ^at 
'*  annat.  er  til  btygda  hefr  gì5rt  verit'af  leikmanna  bende  i  m^re  |»etm  ftmninge 
'*  fem  giaurdiz  med  efi  Ì  Sk^aholtte.  efiin  iim  j^ìónnflutdukr  f^eirra  (etn  k^rrkior  hafii 
**  tckìt  ('em.  konóngtbref  r/iìiz  vivila*  |>qfle.«c  ^likrinn  hit  ^tra  fumar.  **  Id  eft: 
Digfia  in  atritetffim  fslutath*  Ut  D$mÌHfts  BHcus  RiXf  kf  Domifius  Haìom  Dux^ 
(^  Domina  lngibior%fi^  eontpcrìamur  9  wf  ttjcyatnrum  &  con^ejfttrum^  v$  toriuM  di- 
gnitas  iy\hfmor  fattus  tedus  confervetur^  it»  ffr'ttfenfì  tn  bis  ctfdo^  §vod  caujòs^  ih 
qytbus  ego  ^  Rafa  étftMt  ùtacedemi  paéfam  rniimut^  qvodpaéfum  violajfe  Rafia  m$ 
incipit  9  qyamvìs  tOa  incufatio  Iute  ufipe  fine  fitnJsminth  ejjt  miii  videafar;  fenten^ 
fine  Regis  Erici^  ij  Arcbiepijipfi  9  ^em  Deus  E^difiét  Nrdr^ienfi  dabif^  Hles^  qvéh 
les  fune  pi'obata  faerins  f  Jutjicio^  bac  tawen  condiùofie^  ut  fan&a  tccUjiét  ^  wìÌà 
cmdìgnam  reparaìionèm  adjudiceni ,  fro  eo  qvod  Erìead^s  Crajfus  we^  weusqr^  facer^ 
doUSi  contro  legef- dìvtnas  ^  in  Jus  ìaXcorum  vocavit^  «Sf  prò  fecundo  de  vioìat/oat 
fadiy  qvod  Skatboìti  inivimnt,  a  laìcis  commiffn.  Séd  d^itorum  sd  facvm  adaùf- 
pone ,  qvi  pTéebendas ,  prout  iitera  tegi^  indican  vidcntwr  ^  capiJfiverMni  ^  idem^  at 
precedenti  afiattt  tolero. 

(fi)  Rex  bare  ister  alia  fcripfit :     *'  per  bafit  bcyrt  at  ver  hòfum  kallat  til  ver  folk  «f  Iflande 
'^  med  miklitm  fkanda.  bidiam  ver  oc  tf  ]^r  Ì6ài  .oft.'MaiUa  ve»  ydra  menn. 

V  ncfadar- 


S.  35- 

Moridum  fuum  Norvegia  Archìepifcopum  acceperat;'Eleftusqvi^ 
dbn/berat  Narfus  Bergenfis;  fed  cum  officio  impjr  eCd  viderecur^  ab 
incepto  dcftitum  fiiìt.  Deìnde  in  làdridum  qvendamj  qvi  qvondam 
fiienc  Canonicus.Nidaronenfìsy  fed  in  dillìdio  Jonx  Archiepilbopi  & 
Erìcì  Regìs ,  exiiio  muldatus  y  Bopionix  )am  licceris  operam  navabac^ 
omnium  Canonìcorum  vota  confentìebanr ,  Rex  aucem  cum  Senacùj 
cle&ionem  viri  turbidi  &  inqvieti^  inflatìqve  ìngenìi>  fummoperc  improba- 
batj  &  omnibus  modis  impediebat,  qvod  ubi  cognòvic  indridus;  has 
panes  fufcipere  recufavic.  Hujus  eleólionem  Arnas  geftiens  audivìti  id"» 
qve  qvod  tantopere  cupicbat^  omnino  fucurum  cormdic» 

Sub  aucumnum  vifitacìonem  Qvarts  occidenralis  ingredinir»  in 
qva  Erìcum  Mordi  fìlium^  qvi  invito  EpifcopOj  pra?bendas  Holcenfem 
&  Selardalenfem.  fui  )uris  fecerat,  cum  Holtenfcm  lub  Epifcopi  patroci- 
nio t  diebus  Thorlaci  SanAi  fliifle:,  qvatuor  Clerici  jure  jurando  confìr<> 
màrent,  cetum  edam  in  litcora  templi  Eyrenfìs  ejeéìum.  Aio  lucro  verte- 
rac j  &  pretera  ediAa  Rafni  per  Qyartam  occidentaiem  publicarì  curavo* 
TKj  cum  Prvrfulis  arbitrio  omnia  concredere  jureqve  jurando  judicio  {e 
ilanirumpromìtterenollec»  ut  &Ctementem  qyendam>  qvi  ipfo  incon-* 
fiilco  pnebendam  Nupenfem  repeti verat,  in  tempio  Holtenfi,  ingenti 
foknnitate^  accenfis  cereis&  fonantibus  campanis>  ipfo  B.  Virginìs  Na* 
^vkaas  Eefto  diris  devovit.  Deinde  etiam  Einarum  Vatnsfiordenfèm» 
q  vJ  pnrbendam  ^  jpreto  Jonae  Archiepifcopi  judicio  occupa  vera  t,exèom- 
municatus  {aera  freqventarat  &  corpus  Domini  acceperat ,  inceftiqve  in* 
iimulatus,  jure  jurandó  fé  purgare  noluerat»  unacum  Thorgrimo  Bina* 

D  3  rìde, 


^p«- 


»  netDdàTmnnnnnì   tU  bùnadar.    enn  J>er   takit  adra  jaftimikla.  Jegar  utgreidi», 

»*  reyaum  ver  oc  nokkorn  gódvilio  kf  ydar  tillò'gum.  ^i  (kal  ydr  audvelldare  ydar 

«  briìBdadr  til  vor.  "     Id  eft  :  Audiìftis  fvoéi  nos  copias  di  Jsìandia ,  fuòito  coUigm^ 

dss9  evocaverimus  ^  (qvarc)  itf  vot  rogamns^  ut  veflro$  bamìftet,  qvo  prius  «mjctrpti 

ifi  hfirmcfì  fint  9  «oWj  concedathy  ^  vos  tot  invicem  qvaado  infiruffì  fuetim  ^  rcci^ 

L^      Si'  v^ftram  ^ymndmn  btvev^lentiéfm  i;  fmcuratmcm  (bat  iii  ttj  ixperhufur^ 

Cuiimg  fximd^  vffirÌM  sfud  nos  facilior  €ri$  (xorgsiif. 


30  PERIODUS.  Ili-    SECT!0  IH 

rìde,  qvì  Scadum  Steingrimsfiordènfeib  invaferac»  ceceqve  in  templi  lic- 
coca  .ejeAiua  diveoderac  y  pari  iic  priores  modo  exfecracus  eit 

§.  37. 

De  his  Praefulis  geftis  Rafnus  ab  Erico  certior  faélus,  valida  ftipa- 
VusmaQU  obvìam  ire  parar,  Thorvaldumqve  Helgonisj  qvém,  ut  fuprk 
diximus»  tempio  Stadenfì  Épifcopus  prsfeceraC)  cui  non  tantum  ob  re- 
centes  offenfas  &  Pricfulis  gratiam ,  Tea  edam  ob  antiqvam  de  re  pecuni- 
aria controverfiam  infenfus  fuit ,  intercipere  cogitat.  Sed  Prorful  nutu 
cuinsdam,  Rafni  confìiia  fubolens,  Thorvaldum  captiyitatem  fuga  prcc- 
vertere  juflìt;  Rafnus  itaqve  fpe  deiedlus,  Epifcopo  primtìni  intrjAu 
Kollafiordenfi  occurrit,  qvi  eum,  poft  aliqvantulum  colloqvii,  abire  )qs- 
fit;  Nam  in  feptimana  qvatuor  temporum^  qvx  autumno  incidic»  Pne- 
fui  ordinationious  Clerìcorum  &  otncio  mifTatico  intentus  fuit>  qvae  in 
ivafni  prae;fentiay  fui  &  ecclefis  hofìis,  ut  ajebat^  peragere  notule.  Pa- 
ruit  qvidem  ille  hac  vice,  fed  invitus;  Epifcopo  denuo  ad  villam  Hvo- 
lum  occurfuruStUbì  non  roultum  abfuit,  qvin  in  gratiam  redirent,  ni 
Pneful,  ut  omnia  qv^  de  rebus  controverds  ipfe  pronuntiaturus  eflet, 
rata  le  habiturum,  Rafnus  jure  iurando  promitteret^  ihflexìbilis  exìgerè 
pérfeverallec ,  qyx  conditio,  pa£la  &  concordite  fpem  abrupit. 

Anno!  1287  Praéful  ]am  tandem  prsdiélum  Indridum  autqvendam 
'alium  Archi  cathedram  afcendiffe  confìdensj  prìoris  anni  paéla  refcidit, 
prxbendarumqve  occupatores  denuo  excommunicavit.  Qvod  cogno- 
jcens  Rafnus,  ne  nihiliacere,.  &,  qvahtum  in  fé  eflet,  laicis  deefle  vide- 
retur,  profligacò  Biamo  Helgonis,  ipfìusqvebóhis  fifco  adiudicacis,  Stur- 
lam  Sà^mundi  latifundio  Garden/!  denuo  pra^pofuit.  Deinde  in  publicis 
Comitiis,  omnesj  qvotqvot  Épifcopus  praebendis  de  qvibus  concrover- 
tebacur,  Clertcos,  invitis  iaicis  prappòfuerat,  profcripiit;  Ab  eo  vero 
excommunicatos  infontes  &  iniufte  mulélatos  efle ,  proclamavit^  cumqve 
iis  non  tantum  ipfe  communicavit,  fed  &  aliis^  ut  idem  facerent,  auòtor 
fuit.  Se  autem  Pra^dilem  decimis  privaturum  &  vifitationem  ejus  impe- 
diturum  minatus  eft,    Sed  res  non  ultra  mina*  Yenit;  Nunqvam  enim  t 

-  *•      -  (iiis» 


CAP.  L  §.  37.  38.  39^  31 

fuis»  qvì  eum  ut  exenspla  Norvegìca  imitans,  Epifcopo  manusìnjìcerety 
ìnftigirenoa  dedìterunCj  induci  pocuic,  majorem  enim  minifterib  EccJe^ 
fiiftico  reverenti im  deberi  dixic.  Sed  ncqve  Praeful  furdis  hj?c  uuribus 
pnfcermìfit,  neqve  ad  ea  ooinino  fiiuit;  Njiti  Rifni  aflfoclas  &  qvocqvoc 
G>mitioram  decreto  confenferunt .  iiroiliter  &  Clericos>  qvi  non  per  fas 
oefisqve  laicis  reftiterant»  exconimunicavit>  iprum  autem  RjfnurQ  ana- 
thematis  telo  aggredii  confilio  Runplfì  Abbatis  Verenfis,  discutila  au( 
nonauCuseft;  verebantur  qvippe)  ne  hoc  modo  exafperatus,  nulli  par- 
dtunis  omnia  mifccret.  Eoaem  anno  Jorundus  Holenfis  Norvegiam 
petiniros^  Arnae  fus  dioeeefeos  curam  commenda vit  (aj« 

§•  39- 

Anno  128S  Rafhus  ex  improvilb  ThorvaFdo  Helgonis  fuperyènj. 
cns,  eum,  ut  fe,  fuac|ve  omnia  libi  >  falva  tamen>  qvam  Eccle(ia?&  Prae- 
fuJì  debebaty  reverentiaj  commìtteret>  praediumqve  Holtenfej  rèfticue^ 
Tct,  ad^c  Qv'i  paulo  poft  a  Rifno  dimiflus  Praefulem  convenit»  cuìùs 
animam  >  non  tantum  ob  initam  cum  Rafno  paéìioncm ,  fed  &  ob  libe* 
nm  nimts  templorum  Hoitenfls  &  Vatnsfiordenfìs  redicuam  dispendi- 
donem  &  dilapidationem ,  nt&pecuniam.  qvam  Thorvaidus  Nialo  cut- 
dam  debebaty  a  fé  alienìoretti  onendit.  Qvem  ut  reconciliaret  >  priori- 
bus  paftìs  refciflis  »  ipfife  fuaqve  omnia  fubjicere  coaélus  e{l>  icaqve  fa* 
cultatum  e)u$  ìnter  creditores  diviforem  agens  Pracfùi,  Nialo  dentem 
balxos  cjvatuor  cuoi  diniidia  ulnas  longum  (b}j  inter  alia  addixit,  qvod 

Thorvaldum 


(m)  SciUcet,  Dt  Clericos  ordjiiaret,   majora  templi  purgaret,  fi  profanar!  conrin^erec,  Se 
graviores  caufas  aut  cafus  judicarer ,  reliqva  vero  (uìs  officialibus  concrediderat. 

(b)  Hot  dentea  veteves  maximi  fecenmt,  Reges  enim  &  Magnnres  capulornm  loco  ìLIìs  ufi 
fimt,  teftbas;  iìiter  alios  SOLINO  cip.  22  Qvi  jfudcttt  eitftià^  O'nqvir,)  detniLfn 
wuni  mmrtlum  Muaram  infigmant  enfium  capuìos^  càndrcant  enim  ud  ehmntam  clm^ 
ritatfm.  Et  STVRL/EO  in  Vita  Magni  Nudfpcdis  Norvegia  Regis^  de  cnjus  enio 
ilJe  ita:  CnJfus  arutìJJSmo  gladio  ^  cui  mmen  Legy;birr;  ejtu  capulus  ex  dente  urjiwtf 
firn  furt^  mwreis  lìmbis  exorHMus.  £k  talìbus  denribus  Paulus  Pr^sfiil  Skalholtenfia 
circa  annuin  laio  lituum  afFabreftóiim  Tlìorero  Archìepifcopo  transmifir;  Et  Ógmun- 
^s  Skalholrentìs  ex  duobus  magnis  denttbus  binas  tubas  fieri  curavir,  qvas  Re^i 
Orniti  me  IL  1521  dono  dédity  ut  infra  monebitnr.  Ad  noflram  usqve  arMtein  SVfiU 
h^j  tatti  litutis  exqviitte  £i£tat  vifebacur.    Ho4ie  ejut  modi  deiues  ràriores  funr.  ^ 


32  PERiaDUS  III    SECTfO  IIL 

Thorvaldum  tnalehabuic>  Nialum  enim,  cui  untum  ciiheliùm  obtinge* 
ree,  omnino  indìgnum  putavit,  qvod  ut  ìpfe  Epifcopus  dono  a  fé  acci- 
piar,  rogansy  veniamqve  (Ibi  ad  exceros  abeundi  concederec,  flagitanst 
repulfam  tulic,  qvam  segre  ferens,^  ut  Epifcopo  viciflitn  aliqvid  moleftiae 
adferret,  denteiti  Regi  Erico  a  fé  aflignatum  fuifTe,  profeflus  eft.  Paulo 
poft  Praeful>  Rafno.  ìpfum  majoris  excommunicationìs  hoc  h&o  jam 
denuo  reum  a  fé  fedo  Thorlaci  diris  devovendum  fore ,  nuntiari  curac  3 
qvì  fé  ejus  malediéliones  fusqve  deqve  ferre^  ipfum  autem  non  leve  in 
Regiam  Majeftatem  crimen  commifiue»  cum  ejus  cimelia  vulgari  cuidam 
ruftico  adjudica{Ie€>  regeflit. 

Sub  ipfa  Comitìa  appulerunt  Regii  Lesati ,  Olaus  Ragneids  fìlius 
Regis  Aulae  Magifter  1  &  Sighvatus  Halraani  niìus  Iflandus,  avi  fub  au* 
tumnum  e  Norvegia  folventes  in  Hetlandia  hybernaverant*  rios  ftatim 
convenit  Rafnus  >  qvi  de  controverfia  praebenciaria  Olaum  certiorem  Fac- 
tum >  praeoccupare ,  &  in  fuas  partes  trahere  fategit«  Qvòd  audiensLop* 
tusHelgonis,  Prsfulii  qvi  ineunte  hoc  vere  vìfitationem  qvartx  orienta* 
lis  fufceperat,  obviam  volat,  qvid  fado  opus  fit  moniturus.  Hic  accep- 
tonuntiOj  tanta  celeritate  ufus  eft,  ut  feptem  diebus  longum  &  ardu- 
um  iter  ad  Comitia  emenfus  ilt ,  c^vod  alii  qvatuordeciin  vix  poffent 
cónfiòere.  Acceptis  deinde  Regiis  literis ,  gratiarum  adlionem  prò  prs« 
fiita  prìoribus  Legatis  bencvolentia  &  horum  commendatiohem  conti- 
nentibus,  antiqva  depraebendis  controverda  difceptari  carpta  eft,  qvam 
hac  vice  fua  intercemone  &  auAoritate  ex  Regii  EdiAi  tenore  pronùn- 
cians,  ita  fopivit  Olaus,  ut  abfolutis^  qvos  excommunicaverat  PnefuU 
datis  accepdsqve  mutuo  vadibus,  utriqve  fua  jura«  usqve  dum  Rex  & 
Archiepifcopus  litem  dirimerént ,  fatta  teéla  manerent  (a). 

§•   41- 

qvi  jam  conrpiciuutury  unius  aut  ferq\'i  ulnx  longitudinem  raro  excedunt.  Hic,  de 
qvo  jam  agimus,  dicitur  nàbvalttbnuy  cujus  longitudo  fidem  fere  fuperat.  Hippo- 
potamorum  dentium  mentionein  facit  OTHERI  Peripint  §•  5.  qvibus  magni  pretti 
.  offa  inefTe,  &pc)flea  Biarmiorum  &Finnorum  Regnm  cenfum  in  baUnarum  ofltbus» 
id  ed,  hìfcc  dentlbus  confifiere,  ait.  De  deacibus  bakenarum  erudite  agit  W.ORAL 
in  EpifloUs  paffim. 

(a)  Formam  hn>us  TramaSmis  vid.  ad  finem  hnjas  capitiì  Lttr.  C.  ex  Vi$M  Antéc  Manofcr. 
, .  »  deiì^ntam. 


:'!  :  CAR.:I^>§.  40...41.  4J*-  :  !  33 

^  Ejfaflis  autem  Comiciis,  J6rundus  HolenCs  &  TKorvardus  Tho-, 
rjrìnl  in  Isiandia.m  revercentes,  literas  jSrundij  qvondam  HamarenGs;; 
fed'fim  eJecli  Archiepifcopi  Nidardllepfis  adtolerunt,  qvjbus  Arnae,  yt 
pnrbendas  a  laicis,  ny;e  cas  hasxecQcate)  émtioney  donatìone,  docis  no«. 
mine,  auc  qvoòunqve  tandem  jurè  tenèaht,  repofcac,  tergi verfantes  au- 
cciD  anathematis  fulmine  Feriàt.  Idemqve  illud  Jus  Ecclefìafticum  y,  qvod 
ipfc  qvondam  inftinélu  Jonce  Archiepifcopì  Islandis  prcefcripferit,  lirgeat/ 
mandabatur  (à).  Alceras  autem  Archieré5lùs  tàìcis  ihifit  >  qvibus  aaa  8!:^ 
judicia  Jonae  Archiepìfcopi  de  praebendis  confirmavit  :  Regium  autem  Di' 
ploma^  qvod  Rafnus  anno  1283  actuleidt»  refcìdit  &  nulilus  valoris  prò- 
nuntiavit:  Omnibusqve  prxbendariim  occupatoribus  prò  injufta  éarun* 
éem  ìnvafioné  &  traélatione  >  ad  Pràfùlis  nimm  f^  {traeftare 

mandavit;  obnitentibus  autem ,  uc  Dei  Eccldfitfqvae  contetntoribus  fuftis^' 
fimam  eitfecnrtronts  pa?nam  minatus'eft.  Hi^s^acceptis  literìs  Proibì  ad 
fngredìendum  iter  Norvegicum  in  pfocin^Sfei  ifcans  dubitare  coepit  >  ann 
propofitum  mutaretv  &  mandata  prius  exfodationi  daret,  fed  caiifìlium> 
Olai  ieqvens>.in  incepto  perftitit.  'Vicario- «fitii  dum  abeffet  rubditoto: 
Runotfo  Abbate  Vterenfi;  Minime  tamen  eodem  ac  Rafnus  navigio  avehl 
voluity  qvem  etiam  ante  abitum  nen*  fernet  a  conviélu  ft3o  arcucnt;  Raf^* 
nusenimabipfo  ablblutioi^em  acoipere>  utpoce  fib^infonsvifus^  dedigna^^ 
ras  fiierar.  De  fupm  memorato  balxntE  dente  etiam  ante  corum  abirum 
Ifcem  recnidefcere  incipientem  Oiausata  ad  .tempus  fèdavic«  ut  is  Prae.^ 
fulis  inter  navigandomi  arculis  inciufus,  Regi  in  Norvegiam  tcansvedufi 
crtdcrecur.  *» 

.  §.     42., 

♦ 

Profili  feli(;i  fatis  navig^tione.ufus^  Nidarodam  «odem  fere  texfl^ 
pore  pervenite  q^o  ipfìus^  ^tvs  anjDQi  toiecimus  imntio^m^  in  paucis 
cariflimus,  Sighl^atus  Mnd€;iQ^oqicu$<Nidar<>fienfiriRQnia  Paliium  attuil 

ijt>  qvo  ÓomitÀca  j^Oifki^\Jtmsni^T\nipàW  &  Ax^ 

•  •     <  '  nas. 


'm  ■  I  J  mmJi^'^émmm^f^mmmm^m^mmmm 


[)  Vid.  Caprt  Tom.  i.  pag.  471. 

JL 


34  PERIODUSm    SfeCrPO  IIL 

iias  Sca&ngrenfis  Epifcopi,  Arna .  SkalBoIcenfì  &  Thorfteino  Hamarenfì 
adftantìbus,  Jorundum  Archiepifcopum  indueruot.  Hic  Arnam  qvod 
Rafnum  eiuscjve*  afleclam  Erléndum ,  aliosqve  facrilegos  non  dudum  de- 
yoviflet,  acriter  ìncrepavit;  fummam  enim  fibì  totiavc  ecclefiap  infamiam 
hac  indulgentia  concraxKTe  dixit:  Obiiciens  Inter  alia  Jorundi  Holenfìs 
fl^a  &  exernola,  qvi  omnia  ex  voto  perfecerìt»  fusqye^  qvotqvot  in 
ipfius  dioeccu  fìtte  eflient,  pnebendas  poteftati  fubjecent;  (id  enim  Ho- 
lenfìs  fuperiori  anno  in  Norvegia  manens  Archiepifcopo  perfviferac)  Ar- 
i>as  autem  rem  aliter  (e  habere  afleverans  >  fidem  non  invenic» 

s.  43. 

Anno  tig9  Jonindus  Archiepifcopus  Rafiio  Bei^  in  R^  facd* 
litio  commoranti,  ut  coram  fé  caufam  di^urus,  prcfertìm  i^od  anno 
1282  in  I^orvegiaconfticutiis  Jonse  Archiepifcopi  perfecuciDtii  confèn^- 
fet  :  Nidarofiff  comparerete  diem  dixit  :  Arnas  etiam  eìdem  ^  ob  cònii* 
miifa  in  Islandia  crìmina,  dicam  fcrtpfit.  Sed  ha$  evocationes  comem« 
nens,  a  Narfo  Prvfule  Bergenfi  diris  devovetur,  qvibus  tandem  Tuns- 
bergs  ab  Archiepifcopo  abfolvitur».  edita  ante  iiberrima  confezione,  & 
fe  laìcoram  in  occupatione  prsbendarum  corypbmm  fuiffe^  &  ipfos 
hac  in  re  htudqvaqvaoi  tantundem  procefluros  ruifley  ni  Jpfe  Regia  fui- 
tua  iuffìone^  jprxfcripcis  a  Maioribus  conditionibifó  omnino  manendum 
di^itafTet»  etu  Archiepifcopi  Pontifìcia  au^oritatem  pmendentes  fum- 
ala iniuria  eas  evertere  conarentur,  pritftitoqve  demum  folenai  juramen* 
to,  in  ^ratiam  &  communionem  recipitur.  Prsful  autem  Arnas»  ineunte 
vere  Nidarofìa  Bei^am  veniens  a  Rege  perhumaniter  excipiturj  a  qvo 
etiam  eadem  sftate  domum  revertendr  veniam  eblanditur.  Qvod  ubi 
cognovìt  Rafnus,  laicorum  rationibus  haud  conducibile  putansT^  Epif- 
Còpùs  le  abfente  fb)us  omnia  dirigerete  per  Audinum  Heftakorn  Regia 
ìntimum  ConGliarium  ^  non  tantum  ut  corfceflà  abeundi  venia  revoca-^ 
feturi  fed  &  ipfe  Pnefol  expedìtionis  Daniel,  qyam  jàm  parabatRex^ 
focius  efle  )uberecur>  «fTedìt.  Patuit  ovìdem  Prnu),  (ed  valde  invitus, 
miflisqve  cum  facerdottbus  Jona  Ormi  oc  Ormo  Dagi  literis  &  manibtis  ad 
RunoUum  Àbbatem>  R^gem  ieqvìtur. 


»*% 


s-  44» 


1 


r.  GAP. li  §:  43^ '44.  45^  M  .15 


•ii  44» 


(  ' 


Adulta  9rlH??.Ai;ch«?pifcqpiw..&,iBHciyi  PraRfulfp^,  qvi  ha^cnu^ 

iddoB  expedìtioni  ìoFcrfuer^OCx  r^verd  CQgicf^banc.9  qv;Od  ^iwens  Àc^ 

nas,  confcenla  icaph^ ad rMcc^ppolitaAi  (rir^^fii^mcefl^n^t  :Q\im j^o^di^^ 

dere  patabat*   -Qyod  ubi  A^i  uguna^^n»,  cil^  qvosdam  A^^^p.^  utiClì^- 

/ceflum  cjus  pr0hi^Qi:j,  ^ific*    j^ijfiveio^viitp  fcgptui  Prj«sfi4l§|J^ 

ipfumpmie  fub«nQiiwiVi:4n  tt|T>huq9{;r;qvQ  .yeh(di>j^^^ 

Aiterunt,  qvi  ipfum  huntanker  e^tc^pcum  fecum  decinciic,  shonefteqve 

liberaluer  traólacum , ,  n<m  niodo  rfepe  fiinAio^ibu^  gonfiiiis  adhibuk,  G 

&eia$  opera  in  l^$KÌqf\ibu|$:^^  E>aniq9 .  R^géipr^fiÀ^^^         biìhilp  ,tamtit 

ibcius  mB|iciagi.^,.«u»  my«tu^'  «ftfl^  jdedpfac,  ggaviter  w}iicr,  Mgi ;>p^ 

conqvifids  vefct  abnuens»  domo  tantum  aveétis^feu^V^^^  ¥^j'I^^^ c^^* 

tyco,  talibusqve>  qv£  tamen  ficu  corrumpi  cceperaht»  uti  voluitj  unde 

f€od>utum  &  dentìum  qvorundaoi  rmasfillarium  jaéluram  contraxit.    Huic 

ecitcD  expedìtioni  (a)  interfuit  Rafnus'Oddi>  c^vì  ftrenuum  prudentem- 

qire  vurum  fernet  pt^ftiiiìs,^  Regi  in  rnukifi^o^        fdam  pispbavic,  ipfìus* 

«qve  &  Prspfulis  àtpHii  coiìcòi;dia  jimi-'véo(iilefedr^-j|^ifi^fusit;c  Sed  «érgmtt 

arfbm  minimo  digito  iéhifagitt»  vulnus  accepit>  haudqvaqam  initio  lec« 

hale:  Qvod  cum  liomo  roiliuria^4iegligeret~&  pam  lacetet^  .nihit»  ^qyaa- 

tum  TÌres  permìttebanc  9  coi^Vetis  muniis  incermìtfist  p^rimo  digitusy  dcir 

inde  manus  &  brachium  tabuisruat,  tandeqnqve  vi  pnali  latius  ferpente^ 

''e  omnem  prorfus  medicinam  refpu^nte^  Tunabergse,'  Anno-  «catis  6$^ 

Calend.  Decembris  obdòrmmt. 


S^.  45» 


.'li   j    , 
'    i     '.  '  I.'.  j   :i 

'.  :  j  .1  .r.  )  r.  .  ,• 


•::••"     ..  •'    ;'v)\-..  .j  •''l^      n    . 


Rcx  Ericus  ex  hac  expeditloile  redux'Tnnsbeiig»  diqvantirpec 
fobCBót. .  Tandem  vero  ineunte  hyepie  religjiiii^^aci^  Sjanftum  Olaum 
Nidarofienièm  profe^ionem  uiia  cum  Duce ( r  Ma(;giie  Airqìpf^?^  Prafu- 
lem  aoAram  fecum  hàbuk.    Qvi3in  >  curii  ?twkKÌtCfytVii  neimea  JLings- 

•     ^—  E  a'    ■•    '^  "-•  -'•'-  '-  '^-'.       •'  afcuc 


^T^  I  II  I  '        '  I        1      II       ■      ■■,>!   ■■    !■■  J     ■  I        * 

.* 


(ft)  Bcllam  hoc  Erìeus  Narv«gi«  Rcx,  Erico  VII.  Datiorum  Regi,  .aliai  di£UKMwfed,  in- 
dixit  ób  mafcrnum  hsredkim  (ibi  denegariim ,  additis  aon  nullis  de  |acx3l>oCoiiitte 
Malteidttv  qW  iater  Rtgit  Brici  VI-  parricidts  habcbttur../ GoaC  BOèìTAlSìI  Rer. 


36  PER<I|OI^yS:|IlJ  SE.(LmO  IIL 

akur  appropìnqvaret,  cum  univ^prlp  Okellicio  Jonas  Brynjolii  (a)  R^io- 
nisPrse^^us  fpl^iidido  convivio  excipere  vpluic^  ipfe  edam  feftivicati 
tioh  tantum  intèrRicuiti^,  ifed'etbirf  Regeiftc  ju^eni!e>  cui  Prsèful  aite- 
rum  latus  claoiJc,  ab-  altero  proximus-  fiàTurus;,  (Dux  enim  Hacon  cum 
15i}$htìritew>ciehàciik>- còlivi vàbùcwj  t)vod  cohfpìcieDs  Praeful,  Regi  fa- 
iQs  imbefidfe  iit^bs  dic6r«  aufu^  èftj  aut  JoDàtn  mehfiìjircend(nn>  am  db 
•difcemihiiA  arib*fqyc:coenatunitti.^>'Ad'qv«  Rex  «rUbote  fufllirus,  'Jonam 
W<^(}^^liiflic:\Qvpi'flégis  hiìmanttfas&^Prasfiiii^dfrògàntià  omnibus  ad- 
inkatìoni  fult.  :JN^  minuk  Re>t  ipTi  oimnem  béhevolentiam  praebere 
^  néeeffaria  fubiìiifiiftrare,  non  ùmtum  < in  itinere  ^fed  etiam  qvamdiu 
)^idaroli9c  manfit>  perfe^^eM^^ii?  (b).  'Eotfutem'dircedénté,^Afchiepifco- 
^al2s<niéhfe<pd>tkèp9  ftéHi^èli;  u^«^  péctitliàm<  ad  fiiitìcus  fliftinen* 
•fl6s^«l*wìàiécipc*fet<c^''"  i*  J^-''  '^^»  ^'»'  -  -'''«  -•  .'-•  •    i:-     •     ' 

t\  .'''j  •:  .    -.4   l'Ai  ,  :...    A.  i/«  ■  .  •*:;;';;ou   L*  ;  ;:.•■'    :  '.  vri  ,      r  -  ..!  ■.  :  .. 


>  .    /  A  propf^tain  Mandimi:  tfmeiildij  AUt^  iUpca  flìxim^sj  retra<fhia 
9rB<^>aoftrir>;dac^dQtea.JflO^  ad  Rumltuoi 

•  ::.!. cii:  •/  'f;.  •• .  /;.•  \.  d  ^  :.    >-.      r  ;  u';  *  v  .7:5   ^  •'^  :  t  j  .  ^       Abbaccm^ 

1^)'  Htinc  jomAìj.'ob'iortfentitnieHi''  prd«^ètfoniÌi  j3A«é  l^robiepiWcFpf  fSOir  jag^V  Crqvod 

•  -     cpin  UNorefua  «lavando  if  ì^Ìiti9:^c|^(fepifcsQ|ù  lefta.dotmire«ufhs<&iflèt,.  ekcoin- 
.;  •   cWnoJcaiJTOl» .  E»^'*>P9J^i?^>cQ»  A^TO  SJ^alMlenfi  ^ogi^pnijiius.  Ali  rAtionem  non 

probavit;  ipfi  eììiin~&  nunc  6c  alias  non  AJUf(Kl£riii^n^,re^.taii(]V4(jvm^ul|^eatf(n^^^ 
Patrein  fé  prxbuit,  vid.  fupra  Sec^.  i.  cap.*  3*.*5/3.''Tom/i. 'pag/401.  **''  '  " 

(b)  Tnnc  etiam  in  prima  jejunii  qvadragefìmalis  hebdomade  anno  1290  teftimonium  edidit, 
a  nobis  fupra  Tom.  I.  pag.  56P  com memoratimi. 

(e)  Doftiffimus  ARNGRIMUS  Oymog.  b'b.  3.  càp,  5.  ut  &  Auftor  appcndids   Vita  Anut 
.  ^.^^  . .    ,  ignQ^cit.A^?|icn»Ru,4jwn  Jafitenuprior^tt^,  wsayABd  annum 


am 

,      tes'' jpft  cìiìmatV  Art^Hrh"tfaiTT' fc(rt' tìce  per  aliqrot*  ah'noy  aniam  fec^tus»  ìd  'grati> 
^"      ^id^Ri^iàf  li(bUlMp^le(plèl)«h<)arfam^jUra  ìnfeM^éikA^^s  tftiAsfiiiYentQr -,  De- 


>  I  i 


ji,  /H^rumqve  perperam;  Nam  i)  ipfumrDe^reltfm  feu  Diploma  Regium  qvod  ad  calcem 
perantiqvi  codicis  Itgum  Isìandicarum   membranacei   exaratum   exflat,  plents  literis 

cum 


■*  \ 


f. 


'  fex  Clericis  inteepofìto  juraiHenCo  pacioni  tiDa.  cum  Archiep«£:opo  fubfcripfit  &  Ggìj. 
ì&ìrì  éffi.\it^'l(fcd)Aaui9;jib<Éiilioi39i  ad,i2p7  JoiNoiVj^aiiirnDii  yenttyiist.  ttllautur 
AnnaUs  Flafeyenfes ,  Skalbfitteftfitf  &  Vitt  Lawrtvtìi  Éfijiopì  Jh(fi^^,^^\\  ..:.v.  ; 


.    .       .  GAP.  I.  ^  46^  4%  3^ 

• 

^bbatem,  fiitUfa  in  IsUhdia  vic&rìtim,  faas  &  Metro^licani  literas  & 
mandsu  pecferentes,  ablegaverac*    Qvibus  accepcis  Abb^s,  ut  manda- 
«nenc,  Eriendo  Olai  filio  tunc  cemporis  Nomophylaci^  dicaitì  fcripìir^ 
óiJQaxkqve,  uc  qvatn  prìmum  ab  ipfo  Archìepifcopo ,  anacliemacis,  in 
qv(KÌ  confenciendo  pdr(ecuck>ni  Jans  Arclìi^pifcopi  incideratt  abfo- 
lucionefn  accepturos  Nidarofis  fé  fiftat»    Qvi  pericuium  in  mora  putans  ^ 
extemplo  enavigac^.abfolvicurqve,  anteqvain  A^tmì  ex  Dania  NiaaE<>(ktn 
xeverfus  eft.     Qvi  adveniens  Erlendo  denuo  dicam  fcripfic ,  non  tantum 
qvod  una  cum  Rafno  laicos  ad  occapandum  prxbendas  inllimulaflet, 
fedepam  jurisdLdlìonem  ecclefiaflicam  (Ibi  arrogaiièt,  gloria  divina;  & 
Ecde&e  emolumento  non  param  obfuiflet  j  aliaqve  ejusdeftì  furfuris  olp- 
itcìens.    Erlendus  vero  confiHum  ab  occafione  mutuans,  &  a  Rafno,  fi 
com'ìrfefceret ,  aiiqvid  ful;>(idii  fperans,  ut  aftioncm  hac  yice  eluderete 
omnia  qvabiibi  prxfidio  aUc  oicufationi  efle  poflent,  jam  ad  ìnanus  nort 
effe  obcendens,  caufae  comperendinationem  poltulavit,  qvae  ei  ad  fubfe- 
qventem    18  Cai.  Septeirtbr»  concefla  eft,  ad  qvcm  ille  non  compàruit> 
fcd  anno  1290  a  Rege  Qvàrtae*  occidencalis  Pra?fefturam  adepcus,  infald- 
tato  Atchìepifcopo  Islan3^iam' petiit/      Rimolfumqve  Abbatem  primo 
Staihòhiv  troi  amice  eoltotutrmnt  >  Srdèinde  ad  traiifitum  amnis  Hvita^ 
qvi  Ferìubacke  vocatur,  convenite  unde  difcordes  difcefferunr.      Er- 
lendus enim  Ce  pxnis  &  difciplins?^  qyam  Abbas  ei  diélabat ,  fubmittere 
recufavÌL 


Paulo  poifl;f  ac^eptr$|^qvq];um  fu  pra  mra^  fe^^^usa  Archi- 

episcopi &  Amse  Skalhortenus  eàìRis  &  epiftolis,  Àbbas  conventum 
Clericonim  Gunnarsholti  coégìt,  in  qvo  eadem  publice  praelegit,  qvae 
Joruodo  HoTenfi  prarbenda^  a  laicìs  intra  dicecefin  Skalholtenfem  repo- 
fceie»  feyeriilUne  in)unxerunc  Qyod  cum  alle  jam  in  qvarta  orientali 
aggreffiis  efle  niHitiaretur)  Abbas  in  occurfum  e jus  volac ,  qvi  ambo  con- 
junéKs  viribus ,  talia  agendo  y  «eftatem  confumferunt*  Shalholtum  per- 
veniences»  qvi  (e  habeant  reditus  cathedrales  perfcrutabantur^  reperie- 
banrqve  hoc  aniw  ex  decimis&  pr^edìorum  penfionibus,  rcdituumfum- 
mm  €Sc  m6co  Imperialium  valorem.  Hinc  viiitationem  ultra  perfe- 
qvenM5>  laicis  ubiqve  expuiiìs,  Gerico»  rurlws  pra^bendis  pr^fec^runt, 

£  3  usqve 


3SJ  PERIO.DUS  HL    SECTIO  UL 


josqve  dam  Hiardarhokum  ventum  effet.  IHic  Biormis  Du^fiifi  A  Anifl 
Epifcopo  ob  prcbendarum  invafionem.  excommuDicacus  ia  tem^Oy  iuflk 
Rafhi  (epulcus  qvievic;  Sed  cum  jam  qvidam  coram  jdrundo  jununeon 
fide  incerpofica,  Bioraam  fub  mortem  pomicentia  duaum  abiblutionem 
petiifle  coafirinarenc>  cada  ver  elFodi  &  ab  Abbate  abfolvi  cumvk.  Ipfe 
aucem  tempium  ob  fepulturdqi  excommunicatì  pròfiinataiQ  luftravic  Qyo 
£i<^o^  hac  vice  domum  qvisqve  fuam  revercences  difcefleruat 

§•  48»  ... 

Pri^ruU  cujus  redicus  in  Pacriam  etiatnnutn  differebatur.  Abbati 
denuo  Anno  1290  mandata,  dederat  de  prsebendis  a  laicis  extorqyendis^  ; 
fimilìcerde  judiciis  &pdenìs)  refraélariis  infligendisy  ftatuca  qviedan[i>  a   ' 
ie,  juflu  Archiepìfcopi  y  fed  confiiio  Sighvati  Landì  &  Magìftri  Oblauc^i 
concinnata  9  transtniferat,   ex  qvorutn  prxTcripto  Abbas  execrationibus  ' 
debacchando  pturimis  laìcorum  praebendìias  extorHc    Nam  audita  morte  '- 
Hafni  animos  demiferunt.    Annoautem  1291  Arnas  Epifcopusex  Nor- 
vegia rediens,  paucas  qvx  reftabant  prsbendas  a  laicis  m  Clerìcos  trans- 
tufit,  haudqvaavam  ita  volente  aut  jubente  Rege ,  Ced  ex  Archiepifcopi 
mandato  &  auctoricate  (a). 

-«      ■  . 

§49. 

Anno  1 292  Thordus  Halli  &  Chriftophorus  Vilhelmi  nova  Regia 
Ediéla  adtulerunti  qvibus  laicis  prxbendas>  qvotqvot  fub  Ariftocratia 
eprum  juris  fuiflenti  a  Clericis  repofcerent^  mandabatur.  .  lUi  itaqve 
"*    erigentes  (bj  hoc  &  feqvente  Anno  1293  >  ilgiw  preforehte  Thor- 

vardo 


(a^  Hoc,  &  ruperiorìbus  aiinis,  dilTeiìfiones  T&*rundt  Archiepifcopi  Se  Canon?coruin  Nidt- 
roiknfium,  qvoruin  coryphsi  fueruiit  Sighvatus  Linda  «  Eìlifus  Korti,  qvi  Jòitindo 
.  j  tandem  luccdfìt,  j&  Andinus  RuflPas,  poftoioduin  .Epifcopus  Hoientisv;  ^iguerant, 
qva;  tandem  in  plus^vam  vttinianqm  odiuiA  «rupetunt.  Qi'atn^  in  {jasm  .^  bicorum 
rem  vertens  occafionem,  Rex  licem  de  prarbendis  uitro  moviti  qi^od  etiam,  przter 
fupra  aliata,  probat  ante  annum  1395  '^^^^^  ipCum  &  Praefules  ^e  pratbendis  transac- 
tum  non  fuifTe.     Conf.  (apra  Tom.  i.  pag.44S* 

(h)  Ex  hoc  PaSVo  inter  alia  petet,  fra£!o  jam  &  fubmiflb  piane  animo  fbiflé  Jòrandam  Ar- 
chiepifeqpiui]  ;  Non  eiihn  ftcit>  uc  antea  ejus  «nceceflbr  Jopas^  tnao  1^3 ,   qvi  R^t 
•.     .,  .  .     ♦  {pagarli 


CAR  l  f.  48.  49,  30 

rardo  Thorarini,    Clerìcos  eìicere  &  prsbendas  fibi  vindicare  aggredì 

funL   Qvps  Pneful,  anathematum  haud  parcus  diribicor  anno  1^94  di- 

rìs  devovic     Sed  Thorvardo  anno  129;  ad  exteros  p.oficifcentc.Pra- 

ìblpi&um  qvoddam  cum  iaicis  de  prsbendìs  iniit;  Qvprum  duodecìm 

inno  129^  prxbendaram  jura  &  dominium  libi  abiurarunt.    Qvod  ubi 

KiNorvegiam  relatum  ed,  duodecim  illi  anno  1297  a  Rege  evocancun 

Eodemqve  anno  ipfe  Prx(ul>  qvinta  vice  a  qvo  elet^ìus  fuerat^  nunqvam 

leverfanis  Norvegiam  petiic,  ubi  tandem^  longa  Illa  de  pnrbendis  con- 

croverfia^  unacum  ìpfoy  qvodam  modo  fepuita  fuit»  ut  picee  ex  Edido 

EridRegis,  dato  Augvaldsnefisr»  in  feftoexalcatxSt.  Crucis,  anno  1297, 

qvolàicìs  cemplorum,  qvorum  ipfi  fundos  dimidios  vel  ultra  pofllderent» 

iuta  omfiniiabantur  >  reliqvis  omnibus  Epifcoporum  poteftati  relìélis  auc 

traditis  (a).     Ipfe  autem  Prarful  Anno  1298»  15  Cai.  Màji«  stac.  61  offi- 

ò\29Bei^in  Monafterìo  Se  Michaelis  fepeliendusy  vitam  cum  morte 

commuuvìc  {h). 


gregtrìi  cnjusd&m  adéflbrìs  in  fimili'  cauCi  lociim  implere ,  obtulerat  ;  Decidendi  autem 
&  dccemendi  potcftfttem  penitus  *pernegtiverat  ;  fed  ipfe  jain  tali  conditone  conten- 
tas,  fafce»  Regi  fnbmittere  coa^^us  eft.  In  caufa  autttn  fuic  qvod  fupra  notavimus, 
inter  ipfam  &  Capitnlum  Nidarofienfe  omiiti  diffìdium,  in  qvo  ille  Regis  fibi  patro* 
cininm  emendicare  condncibile  ratus  ed.  Vid.  fupra  Tom.  i.  pag.  449.  Si  Rafnus 
iakqnun  Patronas  indef^us,  Segisqvc  femper  flagrantiflima  gratia  fruens,  vitairf 
Ittdenus  produxiflet ,  forte  tot  tamqve  amphrum  prsrbendarum  jure  Se  fruittoiié  lai'ci 
noa  fpoliati  fuiflent.  Sed  agnofcenda  hic  ut  alias  divina  providentia^  qvx  a£)iones 
in  &  &  per  fé  malas  ad  bonum  finem  dirigere  &  poteft  &  fotet.  Nam  hoc 
Minitterìo  in  Iflandia  in  hunc  ufqve  diem  qvadantenas  provifum  effe  voluit. 
Hancqre  tandem ,  longa  &  injarìofii  de  prxbendis  controverfia  finem  fortita  ef^,  qv« 
a  Tbcmaco  fando  primum  mota»  cum  ipfo  obdormivit,  fed  ab  Ama  cathedram  SkaU 
faoircnicai  afcendenterefufcitata)  cum  ipfo  etiam  fepuita  fiiit.  Ille  autem  bine  co- 
gaomc»  fordtos  «ft.  Nam  a  pofteris  non  immerito  StaJa^Amt  vocatus  fuit,  qvo 
ttJmiiom  nomine  in  nollratium  Annalibus  infignitnr. 

f»)  Regimi  illad  Diplonia  exhibuimus  fupra  Tom.  i.  pag.  4n* 

(b)  Hoic&uiffi  Michaelis  Monafterio  iinno  1280  cum  Bergis  eflét,  Ecclefiam  Kirkfuiée  ìjx. 
Infolis  Veftmannicjs  fitam  legaverat,  diuqve  deinde  hoc  Monaf^erium  donum  obti- 
noit;  namx4J4,  decimai  inde .^ccepit;  &  hzc.(nt  fallor)  caufa  efl,  qvod  Veftmann. 
eyenfes,  non  lilandico  fc^d  Nor>'egico  more,  decimas  loivunt.  Literar  donationis 
e  tabulario  A.  Magnsi  exfcripta  ita  (e  habent:  Unhtrjis  Sanéfa  Matris  Ecclefia  fi/iis, 
Ptttkiii  fosm  fièJitb^  frétfiafes  GterMS  inffe&um^  vct  auditms  Armfius  Dei 

fratia 


40  PERIODU&III.  .SECTIOIIl 

'    §.  50. 

Talis  in  vita  &  morte  fuit  famon/Ilmus  ìITè  Skalholtenfis  Epifco* 
pus  Àrnas  Thorlaci ,  de  qvo  vere  dici  poteft,  ingentes  viri  virtutes  iiìgen« 
tia  vitia  aeqvafle  >  fed  qvx  temporis,  qvo  vixit>  macis  qvam  perfonae  auc 
ipfius  naturx  fuerunt.  Qvsenam^  prsecer  aliata,  ao  ecclefia  fibi  concre- 
dita  ^merita  habuerit^  Statata  ab  ilio  fancita  uberius  commonftranc  (*% 
De  eo  Author  vitiC  Arnseatt^^  qv£  fatis  prolixe  &  non  inconcinne  (cripta 
exftat,  tale  fert  judicium:  Conviviaj  &freqvehtm  &  fphndida  mfihuit^ 
dator  &  exaSor  Jèu  acceptor  fere  ìrimwdicus  fu{ti  Caufis  GivìUbus  ér,  Po* 
thicis  nmltum  fjepe  tewporis  inipekdh  dijudìcandis ,  ùtàrmfqve  ei  caujas 
difiernetuias  Jua  /ponte  Jubjecerunt ,  qvod  ei  plebis  qviaefìi  favor em  >  fid  Op- 
timatum  odium  &  rei  domeftic^  dì^endtum  contraxìti  inter  Cìericos  <é^ 
laicos  judìcem  agens^  illis  Jiepe  iniqyior  videbatury  qvod  ideo  fecìt:  primo 
utnocentìbus  onmeni  ivipunttatts  J^em  pr decider  et -^  deinde  uvlmcoshm:\mo(h 
Jiti  devinciret;  tandemqve  ut  eos  in  Ecclejue  jura  peccantes^  grnvìus  pàni^ 
^di^  eo/peciojiorem  pvdetextum  babet^et. 

Litr-  AJ 

(a)  Vìer  Eroder  Ograundr  under  gudz  polinma^di  abóti  {  Videy  giòrum 

goducn  mònnum  kunnugt  med  Refill  voru  opnubrefi,  ad  vier  hdf- 

um  yferlefit  ok  fed .  gamaiit  regiftrum  heiiagrar  Skalholts  kirkiu  fo  latan* 

•  de 


piatta  Skédbothenfis  Epifcopus:  Salatem  in  Domino  fimpitimmn!  Caritatem  vtjlram 
nolumms  ignorare  No$  Ecckfiam  Beati  Nicolai  Areltìepifeopi  ^  Qonftfforis^  in  loco  qvi 
licitar  Kirkiubò'r  in  Veftmanna'òy  fimdatmn^  anóforitate  ^  confemfn  VtnerabtUs 
>Patris^  jfobannis  Dei  grafia  Nidarcfienjìs  Arcbiepifcopi  ^  Mumafterio  San^i  Mtcbaclit 
circa  Bergenjhn  Civitatcm  confiitfito^  crnn  onwibns  pertinentiis  canonico  comtnìijfe 
ptrpettiis  tcfnptirilms  pojjxdmdam^  Jaho  Pontificali  jure  in  ontmbus  ff  paracbiaK.  In 
asjns  rei  tejìtmoniam^  SigHium  nofirum  pfécfentibut  dnxiiom  apponendomi  Óarnm 
Bergis;  anno  grafia  jÌSq.  Pridic  Caiend.  Augufii^ 

t*)  Vid.  mox  infra  Litr.  D.  E  F. 

(ir)  Id  t^\  Nos  Frater  Cgmundus  divina  foferanfìa  Ahbas  X^tdeyenjts^  per  has  nofiras  paten* 

tes  ojjtnìbus  bonis  notavi  faciwus^  qvod  perlegerimas  ij  videriwuf  regijhum  antifvum 

.    [an&i  templi  Skalholtenps ^  verbotenut  tale,  ovale  bic   Mnctìitun    Coiifticuto  die 

'^  '      tdu« 


((eorde}icer  óra  {èm  ber  ftendr  fkti&d  At  tilfettutn  cfegt  Tdus  Julii, 
Yom  fyrìr  cSs  virduligr  bróder  vor  Arni  bifkup  $t  Skalhoilti  af  helft 
bnkia  imnar  »  ok  (a  letkmadr  er  Sighvacr .  heicer  Hilfdanarfon  af  fìnne. 
Ailfaok  hntdm  finna,  olrEinaripóryat^dàfcHnifyrìr  fina  brcdur.  pa  bar 
Aain  ^effi  bifkup  iddm  fyucQ&  iina  bctdfJu  med.  ^elTuin  heccti  fem  het' 

Vifduligum  hemjonì  Eriiibifketii;  Ek  Ami  bÙ^kup  ad  SlalhoUer 
iixTÌ  Bac  fyrif  midi  okydr  uppa  Signvat  Hàlfdanarfon,  at  hann  helidc 
ok  kaOór  Ter  kyrkiu  |iins  Heka  Nifpla^  i,Q!dda  cil  fqrra^s  ok  allrar  afcQki^ 
qk  fìnum  brsdrira).    Nu.^j^vlafijSjg^^^  aj  Iji^,  fvàr. fyrìr  alla  her 

unii  M  bei^ui^  ver  ac  ftej:  ^aepep:  l^c^^^^  aull  ]^au  rectindi  .ferri! 

Hùn  a.at  hafa»  enn  mer  ok  mi^ìurt  iQ^/giun'emerkomendum  frialfì:  valid^ 
òk  foccad  kirkiunnàr  f]ik(  le^  tif  $^^lhouts  hi'Ckups  hpytQX  epter  logum*. 

pefle  andfvdp  hafdi  SighvMr  I  mòti*  Àrm:  bìfkufni.  at  hann  hyggc^ 
m  ^  fkilofd  megi  (landa ,,  fem.&mundr  Sigfùsfon  giordi  fyrir  Odda^ 
fbd  ac  hann  fkilldi  fer  foffaìi) Qk  vdrdvelcflui  ok- fimun'érfingtunnsfin-i 
Ug^.  Si^an  var  Sighvfttri  fpurdr^  Hvi^c  Oddafbidr^  v«ri  kyrkiu  eìga: 
kalkdt?  Hann  ft^aradi:  Hann  putidi'  ^igi  :a  .'mòti  j^vi  m^la;  fo  bé^ 
ad  OddvOTiar  f kylldu.  yv^vpix»^   Svo  di  rgdUc  Sig^ratr  vid  fyrir  Erki^ 

bifkup* 

-••     ....     -.  .     ..^ 

Udì  Julii  cortjii  nobis.coinparuere  Reverendns  frater  iiofter  Arnas  Epifcopus  SktU 
boitenfit,  Cuà  ecclefis  vice,  ^  laicas  qvi({flm  nomine  Sig^vttiu  ÌTtr|is  Halftianis^Taa  & 
fiitrum  vice,  &  Einar  filius  Thorvalldi  fpi  ìpfius  .vice.  Peiiide  iiih  Epifcopu^  peti- 
iSonem  fuaih  coram  judicfe  hoc  modo  prbtuift  :  Reverendt)  Dominio  Jonz  Ardhiepi- 
Ibopo:  Ego  Arnas  Epifòopos  Skalhohcnfi^  Sighvatdm  finum  Halfdbnis  forain  Dee  Se 
Vobif  poftalo«  qvoq  templam  SanéH  Nipolai  Oddenfe  fibi  fuisqve  fi-atribus,  qi'oad 
corateteffi  &  omnium  proventuam  interceptìonem  decinet ,  ac  jure  competere  iirget. 
ODtD  igitor  Sifi^hVata*  unius  òtriniùin  rice  hac  de  ré  refpondere  d^beat ,  iioftra  eft  peti- 
ti0,  vt  Vos  San^  Ecdèfiàr  omttia,  (^at*  ei  coVnpetunt,  |ttra/  mihi  aatem  mèisqve 
facceflbttbns  legttimis  libéraintéii^i  dKp^tiQneÉn  èc  cilrat^laih',  proat  ex  prxfirrìpto 
fagom  Fplfcopnt  Siiélhdlteiifis  liabète  deliri  adjudicetis.  Hapc  refponrà  Sighvatus 
cdntn  Artinm  Bjpifcopum  reeeffirj-ft  tepntbre,'tonditiones  Ulas  Arare  deberé,  qvas  Sae- 
flfttndus  Sigfufiui  pr^edio  Oddenfi  ìmpofuerat,  dum  fibi ,  fuisqve  in  perpetuum  hxre- 
dilof,  dìfpoiìtionem  &  curatelam  refervavit.  Sighvatus  exinde  interrogabàtur:  >Jum 
pf«dium  Oddeniè  poCTeffìo*  templi  audfret?  Ille  fé  haud  inflciaturum,  refpondit,  fi 
modo  Oddtnùs  curatróè$(  efient;     Sighviitus  qvoqve  coram  Archiépifiropo  conficeba- 


Tom.  IE 


ili   '    j'  ..   ^  i  U>4»    /l    «•*»*•  '•'*    "     * 


42  PLRIOD.US  m  .'SECriO  IH, 

bifktipìnum,  n  Scemùn  móàtt  hiarins  kcypti  OdcTdflbd  nf  Birni  Stc- 
ftìundsfyne  ok  Sxcnimde  Hallsfynf  ;  ok  f  idan  cóku  {icir  Siglvratr  ok  bnedt 
harìDS  ì  erfd  epcer  halna^  ok  hann  atti  fvOrum  uppi  at  haiidi  fyrir  brxàt 
fina  uppà  fictta  ràal ,  ck  J>eirr  hdfa  j^ta  famfiykt*  MedTai&Q  htetti  beidd- 
ift  Arni  blfkup  af  Jonìì  Erkibifkupi  at  hann  d«iidi  hònu(n  valld  ok  fbr* 
làd  flikc  fem  Skàlholltsbif kupi  heyrer  at  guds  Ì»gum  fyrcr  kyrkiunni  i 
Vatnsfirdi  ondan  Einarì  l^prv^llddyni  er  Ter  kaHadi  kkkiuna  di  forrìkki» 

pi  voru  fv(yr  Eìnàrs  at  |>ordr"fi5drfadér  hanni  let  gidea  kirkiu  i 
Vatnsfirdi,  ok  lec  vigh  med  beiirj  fldhtìàla,  at  hann  ok  hanns  fetter  erf^ 
iogiar  hvbr  èptbr  annan,  fkyUdii  eiga  Jorraédi  ok  vardvdtriu*  Àrnè  bif kufi 
ieger  fvò  |>e}ai  bédam  Sighvati  ok  £ìnàrì ,  at  hondm  f^dift,  at  beirmegt 
d  at  rertindum  |>aer  halldaièiga  ne  hafa;  baud  ok  virdulìgr  Herra  Jon 
Érkibifkup  hann  fvo  i  fkylldaga  hl^dni  vid  Gud  ok  (ig  med  validi  fins 
bifkupsligs  embastcis  letdrecta^  ok  einkairiìga  fKkt  hlutj  nied  Odrum  pein 
fem  hann  ferumbót»  j^urfa  a  Islandi  i  Skalholits  birkUp|S  umdMni.  Hanti 
ferir  ok  at  bifku|>  egi-valid  yfir  kirkìum  ok  |>efrra  eignum  Atkiii^i  Qnà 
kikmefAn  «dr  òloerder  nìemi' ihegl  j^srr  med>  «ngu  móa  Na  af^vi 

art  Heitdg  Kirkiuìt^  rotta  at  Jiótligr  baupiti&li  ok  at  rettindom  <inàtturligr 
é^ekki  at  fuUkottma  bóàdans  rettu>  ék  ^^em  i  fyrftu  «  einkisverdt, 

,    fa 


tur,  qi'od  mater  ,fuft  Steipunna  prsie^^iufn  Oddenfe  de  Biufno  fiUo  Sjraiandi  &  Ss- 
mundo  filio  Hall!  ein,erit»  in  qvodi  illa  defunga  «Siglivatus»  Ìiifq\'e  firanes  jurfthsre* 
ditatis  fujccéflérìn?,  (i^  qyo4  i^ìe  hac  dere,  .fratribas  fuis  in  id  confentìeiitilMis,  ilio» 
iVL\a  Ct  mandatarjus.,  ^odejp  liiodo  Àriias  Epifcopus  a  Tona  Ardiiepifcopo  Defluiti» 
Tir,  ut  i Ili  dirpòlitionem  &  curatelam  tempii  Vatiisnordenus ,  qvales  Epifcopo  Skalhoi. 
tcnfi  e  legibnsdivinrs  competunc,  ab  Eìnaie  (iiio  Tborvalldi,  qvi  illat  fibi  competere 
wgiebat)  adjiidicaret.  Refpondic  Einar,  ^vum  fuutn  fhordttnY  teiìiuluoi  Vafìisfior- 
denfe  eyfirux*  ,&  tali;  condì  rione  adjeRa  cpniècrfjri  curaÌTe»  ut  illc  ipfe,  èjiisqre  legt* 
timi  bxredes ,  uiiui  poff  alteruu)  ejus  curatelam  Si  dlipofirionein  polliderent.  Arnas 
Epifcopus  Qtriqve*  cc  Sigbvato».&  Elnfiri  refpondet,  (ibi  vidìen,  illis  prttbendas  iflaa 
jure  nec  habere  nec  rettnere  Hcltuin  ede^  JKeyertndum  qyoqi  e  ArchieDilcopuiq  Jonam 
TÌ  debite  Deo  &  Sibt  obedìeotis  fé  juuiue»  4it' potevate  ofiicii  fui  cpiicopaiìs  talea  prs^ 
,  fertim,  ut  &  alios  defeclus»  aroa  in  dioecefi^  Skalboltenìi  in  lilandia  emendar!  debere 
tideret,  emendaret.  Addir  q^iJIe:  Tempia,  omniaqve  ìilorum  bona  in  Epifcopi  p6- 
tetlare  eflé,  fed  laicis»  &  iUi^,  qvi  liou  funt  deiip»  ilio  pullo  modo,  podsde^e  lici- 
tumefl^.  Cuni  igitut  (an^^  Ecclefio?  leges  teflenrur ,  conditionem  turpein  &  }ure 
iiKongruam  jus  yoSkSmi  non  perficfp»  &  qrod  primo  noUum  fiuf|  Incedente 

tempore 


GAP.  I.  Litr.  A.  43 

^ral  ^  ndsri  eigV  fyrìr  hockni  ftandfl'|é  fiùndér  iida{  Ok  vardveftflu 
^effiui  ftada  msici  e^^iginii  bifkup  nndan  finum  epceikomendum  gefa, 
ok  eiaginn  leiktnadr  mcecci  helidr  elgnaft,  ok  inega  f>ar  f  kilmala  tillcggia 
Eiìffìta  ma  kìrkiu  kaupa  ne  feUa  vid  verdi  utan  mikils  fàlar  haika»  ok 
^vi  ^  (a  ci  rectiliga  haiidic  er  fvo  kemft  nt.  Af  fl/kum  fkynfemdtiin 
beiddìft  Herra -Ami.  bifkup  ef.  Ofs»  ac  Vier  dcemdMtxì  af  Sighvaci  pk 
brrdnim  faann$#  fvo  ok  ut  Einari  pórva!ld$fyni  forrjedi  ok  alla  afcekc 
ok  vardveìtflu  Oddadadar  ole  Olafskirkiu  i  Vatnsfirdi  med  dllu  ì^viieai 
}zTiìtììgglf  «e  ó^ttidi  ^eirra  vOrnum,  fva  alldrì  egi  f>eir  fidan  ne  peirra 
crfingiirììockttc  tHkatl  til  greindra  kirkna.  Ku  af  bvi  at  |>etta  mal  erctl 
voTs"d6iii&  )U>mic>  ^i  ^orum  Vier  ^enna  órfkurd  a,  ì  hafnì  Fodur,  Soii- 
irokHi^Iflgs  Anda,  ac  valld  ok  fkipan  forracdi  qk  vardvejtfla  Oddaftadar 

fat  er 

_        .     ,,        ^ .^    ,      ^       ^  ia  h^ 

haft  vaiti  ók  |>ó  fkynèniligà  tarrc  verit,  ^é  dcmunj*  vèr  Ama  bif kupi  i 
SkaìhoUd  ok  lianns  Idgltgum  epterkomendùm ,  h6num  ole  j^eim  eiliniga 
arrada;  Ok  fyrìrbióduin  Vier  Sighvaci  ok  brardrum  hanns  ok  fvo  f^eina 
'òéxaif  Binari  ok  hanns  Orfum»  nockuc  àkall  um  |»ecca  mal  ac  veita:  Var 
j^tca  bctf  giórt  i  BiOrgyih^  ^i  lidie  var  fra  hiogact^iur^  vprs  Herra.  Jc^ 

t  2 ^     '  Chrilti 


iroKrmifles  /inaa,  ac  vaiia  ok  iKipan  lonxai  QKvaravefciiauaaai 
ok  Oia&kirkiu  *  i  Vacnsfirdt  med  Sliu  pvi  ferii  |»ar  ^til  liggr  hvdrt  ]^ 
tekic  edr  ^lèkity  nfcc  edr  ón^tc,  benpapac  éiccfem   cil  Barfenda 


tonpore  etiftin  nec  valere  pofTe,  &  nuMam  Epifcopum  harum  prsbondarum  difpofido- 
nem  in  fuorum  fuccetTorum  damnum  abnlìenandi  jus  habiiifTe,  aut  ullì  latco  illas 
polTediilè  vel  condittonem  tinpofìiiflTe  integnim  effe;  Neminl  enim  fine  ingenti  ani« 
mxperìcula  teiiipitlin  precio  érDere.vel  vendere  licere,  nec  illum  legitiine  retineré« 
m  tali  dtulo  flcqvìiìverit.  Qb  has  ratioues  Dominai  Arnas  £pi(copu$  a  Nobis  po- 
fioJanc,  uc  Nos  Sighvato  eja$q^  fracrtbus  uc  &  finali  filio  TJ^orimlldt  dìfpoficio* 
jieoi,  interceptionem  •proventUiim  Se  curacelam.  prxbeiKÌc  OddoiiìBs  &  templi  Olafi 
VatrùfiSrdenns  ttnacami^iniiibiia  templorjuni  perfineaciis ,  cxcepciohibui  ittarum  aiv* 
nollatìsv  abjudtcemns ,  ita,  uc  illi  eorumqve  hsredea  diete  tempia  nunqvam  exinde 
poftalare  qvcanL  Cum  igitar  b«c  cau(à  'Soùua  jadicio  fiibini^  &ieric,  liane  feu- 
tentiamin  nomine  Patria ,  Filli  &  Spiritus  Sandi  ferìinus  »  qvod  dorainiuin  &  difpo- 
fitio,  adfmnillratto  ficxuratela  prxbendse  Oddenfia  ài  templi  Olafi  Vatnsfìordenfis  una 
cum  omnibus  eòrum  pertinentiil,  five  acccpta  fuerin^  five  non.  Ave  utilia  fine  inuti* 
fia,  slUs  tantum  exccptis  >  ^v%  in  uftis  (templi)  tìc  qvidera  prudenter  erogata  funt, 
Domino  Artic  Epifizopo  Skalhokenfi  &  ejtts  tbccefloribua  legitimis,  tam  illi,  qvam 
bit,  in  perpetuane  adjndicamua  diipofitionem ;  fed  Sigbvot^,  ejua  fratribus  &  illorum 
hcredtbuSy  &  Eiuarì  ejusqve  bxrcdibus,  omnem  bac  de  caufa  poflulationem  inter- 
didmas.     Hxc  Icrìpca  iiinc  Bergis  anno  a  nativitate  Domini  noftri  Jefu  Chrifti  iiyj 

.•       -■  I  pridie 


44  PERI  OD  US  ni    SECTIO  IH. 

'Chrìfti  1273  I  fanAi  Jicobs  vdkusfcah; 'Okdl  fanhinda  hebùrn»  (erium 
Vier  Vorc  infiggi  fyrìr  ^tta  Tnmsfcriptarbre^  fkrifac  i  Videy  Anno  151^. 

Litn  B, 

(b)  Ver  tróum  ydr  ìtunnugt  vera»  ac  kononj^enn  kvlduz  ftadfefta 
^  méd  Idfdtaki  ì  l&gtectu  i  fumar*  ac  ofs  fraverondum  alle  pat  grein- 
*arlau"  ftód  i  brefum  peim  (ehi  1  fyrra  fumar  komu  til  ìslands  under  inn- 
figle  konongs  oc  drottrtingar.  oc  hvórfu  beirOptrudu  fer  cr  ver  komum 
a  plngìc.  fvo  ièm  j6n  Lógmadr  vottade  1  l0gretcu.  at  |>eìr  vilidi  f>at  eigi 
ftadfeft  hafa.  fem  m6ri  vxri  guds  l5gum  oc  retti,  fyndiz  ofs  fyrir  peifa 
hanns  fraitifOgn  oc  ^eirra  (am^ycke.  at  .j^eir  fordadiz  banns  afelli  medan 
^at  hellz  er  peìr  hetu.  lenii  ef  peir  feilaz  a  gùds  rett  oc  héilagrar  kyrkiu 
med  framkvaemii  verkaiinaj  pied  framkvxrtid  i  dómufnì  yfer  kriftnum 
rette*  edrìògfaagiim.  j^l  falle  f^eir  i  par  bahn.  fem  lógbaekr  h'eilagràr  kyrk^ 
iuyptta.  oc  bar  med  opit  bref  minsherraerkibifkup^oc  hanns  undirbifk* 
'una!  ISTù  at  f>vi  leikmenn  eiga  eigi  valld  ne  rett  at  fegìa  l5g  edr  fkipa 
yfer  kriftnum  rttte.  f  ótt ,  ndkkrer .  af  peirjti  hafe  annat  fluct.  j^  vilitmi 
ver  oc  ^t  allir  |>ér  vltit.  at  utb  almennilegà  {tra)  oc  heigti  fkim.  nm  faaft# 


-    '  ur 


pridle  VigiKam  SàncVi  JacoBi.     Ih  fvorum  uftimmétm  nis  Tratisferìpto  buie  fgiUmB 
noflrum  Mppendhniés  Jcripto  Vìdeya  Anno  Jjtd. 

.(t^  Id  efl:  Vobit  itotum  tHk  credimnS)  ^vod  Regii  bac  itftate  N^bis  abfendbvt  ftipulata 

mano  in  Comkiìa  omnia  ea,  qv^.^ibree  pnrterkpfa,  fob  figiUis  Regis  &  Regìnx  in 

'•        Ulindìtm  pervenere,  fine  nllA'  exceptione  k  confìmiafié  aHeruerint,  fed  poftqvam 

*  '  >     Noa'Comitia  «dUmus,  fé  ipfos  cobibuerinr;  Jona$coiin'Nom<^hviax  nihii,  qvod 

•    jiiri  &  legiboa  divinìt  repugnaret/confirmare  ilioa  prsfuntfirtè  in  Couittiis  concefh* 

"':  *     tua  efh     Ex  qva  ejus  conteliatìone  &  rdìqvorum  confeni'u  condadebamus,  eos  ex- 

•communkatioiii,  «q^'Ofifqve  hispromiflia  iburent,' non  effe  obnoxios;  ied  qram  pri* 

•  mum  >uri  divino  &  bnStPt  Ecclefi^,  five  opere,  (Ive  Tentenriis  de  jure  Ecclefìaflico 

'latis,  five  'juriidi^one  deiognverìnt »  eoe   in  exconminnicaiìouein.  incidert.,  qvod 

Sakìdé  Ecdefis  Decreta,  &  patenteaprseterea  Domini  mei  Archiepifcopi  &  illius  Suf- 

fraganeorum  literx  (^)  ceftantur.    Cum  igicar  latfci  de  jure  ecdeliafttcoleges  fanci- 

endif  vel  Xententias  fertndi,  neo  jni  habeant  nec  pote^tem,  q\iimvis  eomm  qvidflin 

tliud  diSitent,  tum  omnibus  toUs  notnm  fiicere  voluniut,  qród  de^fide)  univerfali, 

de 

•  *  *  •  •  s  m 

(*).VM.  fiipra  Tom.  i.  pag.  455  fqq. 


CAP.  L   Utr.  B.  C.  45 

vóc  hé^ihSild.  um  bifkups  fbrrsde  a  kyrkium  oc  eignuni  pelrra   vaU 

?eiduraoc  dundum.  um  kyrkiu^irmfl  oc  ìxvdra  manna   um  litigar  fyrì^ 

bnilfaup.  oc  ucn  auU  hìùfkaparmal.  um  gudfifiar.  um  f IcrìfcamàL  oc  okr 

ermenn  byggia  daudc  fé.  oc  alle  |>at  annac  fem  cil  bif  kups  heyrer  ac  eins 

dttrgods  lOgum  valld  oc  dóm  yfir  at  fegia.  edr  j^icir  fera  hann  fkipar  tiL 

fa  {kH  fvo  ftanda  fem  ver  hjufum  àdr  umbodit  oc  fkipac.  — — ^     Nd 

er  fi  vor  bmaftadr  di  allra  ydar.  at  pet  geymic  vel  oc  forìiàlliga  fkyild^ 

figa  hi^dni.vid  iardligann  konóng.  enn  vanz  allra  meft  motgiaurder  oc 

Uydnìbrot  vid  himnakonóng.  er.  valld  hefr  a  life  oc  falu  jairdligs  konongsi 

oc  allra  vor.   oc  ofs  veiuralk  gote  pat  fem  hvor  vor  hefr.'  htann  danner 

fina  ovine  i  endalykc  mcd  eilifre  pinu.  oc  aumbunar  finum  fonum  oc 

|i6nulihuiuannum  ftuadligt  ftarf  med  eilifre  d^rd  oc  glede.     1 

Litr.  C. 

(c)l  nafhe  fajudur  oc  fonar  06  andd  lieilags.  efrir  brefe  virdulks  herrji 

Eìrìks  konóngs ]^at femhann  fende  di  If lands  med  herra  Olafe  od 

hcna  S^vace.  {>a  ftuddu  med  f^r  a  al|>inge  |>ann  famning  fem  j^ar  ya^ 

ade  eìaiiir  oc  i  Skallhùllte.  herra  Àm'e  bifkup.  oc  herra  Rafn*  herra  Rutv- 

F  3  ólè 


i**« 


de  lindo  baptifino,  de  jejaniis  &  fefloruin  celebratione,  de  templorum  eoriimqy^ 

bonoram  fldnìiniftrfltiohe,  ancupip  falconum  &  declmis  ad  Epifcopum  pertinentibus, 

de  ftnfiittte  templorum  èc  clerìcorum  non  Violanda ,  de  baiino  nuptiarum ,  de  omni- 

%iis  ctnfis  matrimonialibti^)  de  eognatiòne  fpirìtuali,  de  ablblutionibas^  de  fsnorc 

fewii  inanhnararum  etocatflnim ,  &  de  omnibus,  de  qvibus  fententróm  ex  lege  di- 

Hm  ferendi  jua  &  potefla9«ftli  Efiìftopo,  aiit  ejus  mandatario  competìt,  illa  adhuc 

nleat,  qvsr  vcA)is  anteti  injunximus  de  prapcepimua  ■  "■  '     Vòs  òmnes  nunc  rogatot 

fohnm»,  ut  debitam  Regi  terreftrì  obedientiam  probe  &  cìrcumfpefle  fervetis,  fed 

ante  omnia  careatis  •  deli8Ì9  &  violatioffie  obedìenti^*  in   Regem  csìeftem ,  qvi  vitam 

ft  anìmam  Regts  terrefhis  &  omnium  nofh-um  in  fua  habet  potevate,  Se  omnia  bona, 

mcnnqfe  unus  qvisqve  noftruAi  babet ,  largittir;-  ille  fuoB  hoftes  «tema  poma  tan*. 

dendamnabiri  fiUit  autem  fniS'&  mtniftris  laborem  temporariam  eterna  gloria  & 

incoiiditite  remBnerabititr. 

i 
(e)  Ui^f  In  nomine  Patria,  &  Filii,  &  Spirigli  Sàn£li«:  £x  prcfcripto  literanvn  Illu- 

fltif  Domini  Erici  Regia,  qvaain  Iflandiam  cum  Domino  Olafo  &  Domino  Srghvato 
imA'r,  paflnm  in  Comitiis  &  Skalholti  antea  initum,  Dominus  Arnas  Epilcopus,  & 
Domiflus  Rafh ,  Doininus  J(Luoolfas  Abbas  de  Videya  i  Douiinus  Oiafut  fiiius  Ragna- 

ria. 


46  PERIODUSIIL    SECTIO  III. 

olfr  abote  i  Vide/,  heriti  Olafr  RagnarCbn»  lógmennerher  bader.  hem 
pórdn  Nikulas*  oc  Grimr  preftr.  ok  marger  adrer  goder  menn  lerder  ok 
ólxrder.  fo  feftiz  ok  med  nandtakei  doni  virdugligs  iierra  Exrìks  konóngs 
oc  andligs  faudurs  Jttrundar  erkebifkups  af  Ni(urófe  um  aull  ^au  mal  ok 
af broc  fetn  fidan  hafii  giaurz  mille  Isrdra  manna  ak  leikmanna.  nema 
^ac  fem  ^ir  fkilìa  ac  SkalahoUtsbif kup  a  um  at  dsma.  oc  voru  j^fler 
vòrflumenn*  herra  Olafr  Ragnarfun  fyrir  herra  Ama  bifkup.  ef  nokkuìt 
vflrre  konónginum  j^segc  ok  erkibif kupe  af  hanns  medferdum.  enn  vòrd- 
f  himeon  fyrir  herra  Rafn  var  herra  J6n  Logmadr.  okherr^  pofdr  a  Maud- 
xuvòllum.  ^ar  fém  hanns  giaurder  fkorcer  fyrir  flikit-allc  £bptì  a 'hann  daemd- 
jz  fydr  (In  af  broc  fidan  konongs  href  kom  cil  Islands  um  uada  mal  fvo 
gengu  ok  fkilriker  menn  i  vordflur  fyrir  fladafe.  ac  |»ac  eigi  eyddi^  j^ar  cU 
dómr  felle  L  efcer  ^ac  leyfte  herra  Ame  bif  kup  alla  ^  menq  ór  bannè 
ok  forbodum  fem  fyrir  f^efle  mal  hafde  liiann  j^eim  yfedyft.  eftir  |» vi  fetn 
hann  hafde  valld  tìL  at  fyrirfarande  j^eiTum  eidftaf  ùl  ^df  I^ggr  I^u  hond 
A  belga  bok*  ok  {>vi  fk^cr  bu  til  guds.  at  bu  fkallt  a  dome  vìraugti^s  iierni 
Eiriks  konóngs  ok  erkibifKups  um  allt  pat.  fem  j^ii' Kefr  brode  Vid  gud 
bk  heilaga  kyrkiu  ok  SkàlahoIIts  bifkup*  hann  fkol  o}c  aptr  ^Lmót  bsta 
Bat  fem  hann  hefi:  j^er  mote  brout.  ok  au(]nim  féìkoiaunnunu  (Vo  fé  'ber 
gud  hoUr» 

Litr. 

ris,  Noraopfiylax  merqve»  Doininus  Tbordiis,  Nicolnus,  &  Gdmiiì  facerdos,  & 
multi  alti  viri  boni  clerici  &  laici  in  Comitiis  confirmabant.  iti^  eciam  IHulhis  Do- 
mini  £rìci  Regia,  &  Patria  fpirìtualis  Jòrundi  Archiepifcopi  Nidarofieniia  j^dicio, 
omnea  cau£e&  Icfionea  ex  ilio  tempore  inter  cUricos  &  laVcos,  iis  excepds,  qvsEpi- 
fcopi  Skailioltenfia  juriadidionì  fubfunc,  enats,  ftipuJata  manu  fubniiKuntur.  Hi 
pnedea  dati  erant:  Dominus  Olafus  6lius  Ragn^ria  a  parte  Domìni  Arnc  Epifcopi, 
fiqvid  ilie  in  Regein  vel  Archiepifcopum  deliqverit»  (ed  prò  Domino  Rafno  Dominus 
Jonas  Nomopbylax»  &  fi  qvid  ille  non  prcftiterit,  Dominaa  Tbordua  de  MSdrm'aU 
.  ita,  prò  omnibua,  qvas  illi  infiigi  cont^erit  moldis,  ob  ejuc,  a  tempore»  qro  iiterc 
regime  de  prsbendis  in  Iflandiam  allato  font,  d^lida,  fpondebant;  Viri  pr«cerea  inte- 
ipri  prò  bonifi  pratbéndarum ,  ufqve  qvo  fententia  lat;a  eiTeti  non  profand^ndis  r  faam 
lidem  interpofuere.  His  .fàglia  Dominus  Artias  Epifcopus  omnes  ob  Ima  caufas  i  fe 
excommunicatione  majort  ve!  minori  potevate  (ibi  competente  pcrftri5h>s ,  prrvio  hoc 
*  juraracnto  abfolvit:  Ideo  mantm  facto  iiùro  mp9nhy  Dfumqve  éMreftaris,  fvod  /l»- 
Jlris  Domini  Brìct  Regh  (f  Arcbìcpifco^h  ornma^  qv^t  iH  Deum  if  fanBam.Ecckfam 
(y  Epifiopam  Skàfbolttnfim  deliqviftij  jadrch  fittuihtis»  Ite  vicijoa,  foc  in  te  (J 
€lm  l^^ot  delifvii  I  refsriAit.    I$m  it  Dem  adJMVii. 


GAP.  I.  Litr»  C.  D*  47 

Litr.  D. 

(d)    Skipan  Arm  bifkups  I>órlaks(bnan 

Vm  a  ^rdim  jutum  gerdt  ami  bifkup  n^ia  fkipan  m'ed  radi  wirdoligs. 
hcm  ionindàt  èrkibifkups.  at  preftar  i  IfkàFHolIcs  bìfkupsdsmi  f kuTij 
paa  dn  hton  (anìanvigta  fèm  brudriii  W4r  xi  fyrr  mannt  gtpt.  Sxià  baud 
hana  ok  at  asnus  dei  ^riù  faniàh  fé  fóngiti  edà  lefin  i  huerrì  meflb  pegar 
£g€  er  pax  Mmini  &c.  f  uiat  nù  er  fua  fungit  '  at  (^rkibifkùpsÀóliniKn  ^ 
mdar^fi.  (Credo  in  domiiYum  fkal  hafra  Qlàfsmeflb  bina  fyrri  ok  fvo  hinri 
fidffiiSa  dag  ih  o^avis  beate  trirgiftis)  Poft  óélava  natiuttacts  dei  fkal  hafai 
De  domina  mifllam.  Salila  fanéla  parens.  at  fdng.  ok  prefacio.  Et  tq 
in  uenefacione.  Ewar^lium.  Erat  iofeph.  ok  annat.  les  bat  fem  par  fylg- 


ok  gefa  ]^i(h  ]^i6rìo{hi.  éf  ^^rìai'  vikur  era  lidnar  fìra  |»vl  ti 
fitddd  barA/af  bóhda  finùm  getid*  en  at  cjdram  hacidum  ef  mànadr 
fiéf  fidihù.     Ih  vigilia  natiuitatis^  ddmirti  fkal  cotidiana  prefacio^  o^ 
fua  in  1^^  aflcmi];Hnbni8  bleate  Marie  {^). 


Litr. 


.( 


^ 

^ 


(d)    Statata  Arns  Epifcopi  filli  Thorluci. 

Hai  aatem.res  Arnas  EpiTcopus  e  confilio  Rc^er^ndi  Domini  J6'nindi  Arcfaiepi* 

fcopi  prìfDu$  prsccpit  :    Sacerdotes ,  dicecefeos  Skalholtenfis^  iilos  tantum  conjug«s 

copdanto,  li  fponfii  alteri  antca  non  nupTcrit.     Ita  &  przcepit,  ut  Agmu  Dii  ter  fimul 

caMCur  vel  leeatur  in  mìfTa  qvavis,  dum  intonatur:  Pax  DùmM  6cc.  itaenim  nunc 

lo  archicathedrt  Nidaroiienfi  canitur.    (Credo  in  Dominum  fedo  Olai  prioi;e  &  feria 

«Ulna  ìli  Oclavis  beatx  Virginis  i:anatur).    Pofl  o6hva  nativitatis  Dei  adhibebitur 

niflk  de  Domina:  &A;f  SanSa  partns^  cantus  &  Prorfatio:   Et  te  in  venèratione.^ 

Svingelinm:  Erat  Jofepb,  Si  alia  qvx  legènda  funt  uiqve  ad  feflum  piirificationii. 

la  mio  Reli<]viarum,  nifi  in  domiQicam  indderit,  CreJo  in  unum  ne  canitor.    Uxo- 

.m  firia  prima  palchatos,  fi  petierint,  introduci  &  ad  facrani  ccenam  admitd  licitum 

affo,  fi  rres  hebdomades  tranfiérint,  a  qvo  infantenii  a   proprio  marito  fiifceptum, 

in»  font  •  fcd  in  aliis  feftis  poftqvam  menfis  prjtteriit.     In  vigilia  Jiativita;i$  domìni 

prsfatio  qvotidiana,  ita  &  in  vigilia  Affumtipnis  Eear^p  Mari». 


n  Bte  ir  fi€o^^  Statiftu  exfcrìftu  fnnt  e  libro  pergameuo  No.  .351  in  FoL  Biùliotk 
A  MmZ^f  coÙata  emù  aitero  Itbro  pergitmeno  ejtudem  BrUiottfcu  No.  175  in  trar- 
lo   oyw  MÌ99M  vuriumet  dnokm  fimicìreulis  imlufr  bit  leguutnr^ 


I 


4:8.  PERIODO S  III.    5ECTM0  III. 

Litr.  E. 

(ie>  lAeflum  lutum  (em  her  fvlguL  viildi  herra  ime  Bifkup  Ifft  lata  k 
T^  preftaftefauoi*  ^at  er  hit  furft^  fens  ftendr  i  brefi  |ui  fem  wirdu- 
lighr  herra  Jón  erkibìfkup  fkipadi  med  radi  bifkupa  iinna  ^eirra  fem 
^ann  hafdi  til  fins  fundar  ftefnt  i  b^guia  anpo  dcKnini  miìlefimo  ducen- 
tefimo  (ibptuagefimo  Oi^avo  at  hverr  ^jfe&c  vici  fik  Ckylldusan  ac  fkipa 
fjil  heiiagrar  kirkiu  hinn  tiund^r  pare  hit  fuinn?d|bi  af  ^ui  gó&ì  (km  hann 
hefer  at  henni  aflac  i  landi  edrlaufam  ^yri/eh  hùerr  ^m  x^  vili  befs. 
geyma  hedan  af.  f>a  falli  alle  tìl  kirkiunna^  «pter  hanna  andlac  fua:  lem 
guds  ]5g  fegia*  Annarrlutr  er  fa  et  hant^  vili  enn  lyta  l^ta  at  predar 
peymi  ^e&  at  einginn  Beirrji  hafi J^a  konu  innan  Hna  kirkiafóika  fem  hann 
^efer  bOrn  vid  acc*  eda  hann  hefer  ùfrae^d  ^f  ac  hpQ  fe  haons  frill^.  Hic 
iridia  mài  er  um  opinbera  frillumena  f»o  at  leikmenn  (ip^at  berrà  bifkup 
hfdt  enn  fem  fyrr  at  einginn  preftr  gefi  beim  corpus  domini  efdr  veicl 
lìpckura  gudiiga  {^ionoftu  nema  haiin  bindolali ,  fyrir  vaccufa  tt  binda  ùm- 
anl&gliga  edrfkilia  aliar  famuiftor*  fuaokefnockurrri^^nfid^n^hand* 
(a)  pa  (è  utan  kirkiu  ^ar  til  er  hann  fkilil  vid  l&ftin,  pk  vili  bxca  wld 

Sud»    pat  hic  fìorda  ac  preftr  heimti  faman  PetrscoU  af  ttlìum  rinuin' 
wffeftum  mònnum  huerr  i  f inum  |»ingum  ok  leyii  cil  fin.  eda  là  annate 

fem 


(e)  Qy«  fcqvuntur  Dominuf  Arnas  Epifcopus  in  fynodis  promulgarì  prapcepit,  qvonim 
primuni  eft>  qvocJ  in  litefis  a  Reverendo  Domino  Jena  Archiepifcopo  e  fuorom  Suffrt. 
ganeorum  confilio,  qvos  Berg^s  Anno  Domini  millefimo  duccntepmo  ftptuagcfimo 
ofiaro  ad  fc  convocavcrat,  confciiptiJ  exftat^  ut  qvivis  facerdos  decimam  ad  mini, 
mum  omnium  honorum  pattern,  qvsc  de  tempio,  five  illa  mobilia  fuerint  five  immo. 

'  bilra,  faiictst  ecclelìat  legandtira,  fi  obftriaum  agnofcat,  qvod  fi  qvis  ab  hoc  ufqve 
tempore  rieglextrit,  omnia  poft  iptbrumobitum  ex  prjrfcripto  legum  divinarum  iknEtt 
ecclefi*  cedunto.  Alterum  qvod  promulgtiri  viiU,^ft,  ut  fàcerdotes  obfervenr,  ne 
q\'ìs  horum  intra  parochìam  fecum  habeat  muUerem,  ex  qva  liberos  fiifceperjr,  vcl 
qvx  dìfftmatfl  foerif,  4vod  ejus  fit  concubina.     Tertium  eftdc  notoriis  concubitoribui, 

•  '  qvamvis  vel  laici  fiìir,  qvibus  ab  ullo  paftore  Corpus  Domini,  aut  ullum  aliud  offi. 
citim  ficrum  pritberì,  Epifcopus  interdìcit,  nilì  illi  coram  teftibus  ftìpulata  manu 
fpondéant,  fé  aut  legitimum  inituros  conjugium , 'aut  a  tali  conviflu  deftituros ;  Ira 4 
fi  qvishànc  fponfionem' poftca  violaverit,  a  tempio,  ulqv»  qvo  a  vitio  ilio  deftitcrit, 
&  Deo  espiare  voluerit,  arcetor.  Qvartum  eft,  ut  fàcerdotes,  in  Tua  qvivis  parcecis. 
ab  òmnibus  dòmidiliuln  fixum  hdbèntibus  carhcdraticum  Petn  éoHipuit,  &  aut  \^) 


CAP/  l  Litr.  E.  F^  49 

fecn  Infkups  umbodsmadr  fer  fyrir   ok  greidl  i  mot  vadmal  Tua  at  nu  fir 

rilteidu  til  fkijSs  at  flytia  i  fumar  a  eyrar.  ok  fé  hit  j^ridia  huert  àr  {>addn' 

fia  ft&t  fem  |>à  er  vordit.  fidan  narft  war  famantckit.     pat  hit  fimta  at 

A'uerr  preftr  hafi  vttund  yfer  bifkups  tiund  1  finum  pingum  huerfu  mikil 

ben  werdr.  ok  fé  greind  fra  kirkiunundum  fidan  faman  era  teknar  huar- 

irracggiu.  af  f>eim  fem  kirkiuluta  hefer.  b^dr  hann  ok  at  huerr  preftr  fé- 

widbuinn  àt  gera^honum  kunnigt  Bann  rima  fem  hann  férr  i  fyflu  fina 

imerfu  mikit  ward  ferhuert  àr  l}ilKupstiund  x  hanns  ^ingum»  upp  fri* 

|crfum  tifila* 

Litr.  F. 

(f)  YVfli  Ikxì  voni  fett  af  herni  Ama  bif kupi  ot  i  fam^ykt  cekin  af 
^  tinunr^snrdum  monnum  a  preftadefnu  at  hallda  ^au  fómu  bod^. 
ord  «Hr  fenii  ftanda  àdr  (*)  rinid  i  fkìpan  herra  Magnùfs  bifkups.  Fafta 
f iai  tv^l^ia  yioftula  meflb.  ef  ber  agagndaga.  en  hafa  tvìma^llt  kroflmeflb. 
nenia  ben  a  ihidvi  udag  fìrér  afcenHonem  domini,  vinna  eigi  lengr  en  tit 
infduptans  firer  hvarucveegia  meflodacin.  Eigi  ffulu  predar  gefa  leyfi 
rumhdg^  dagha.  pò  at  tida  halldle  mikit  |>à  daga  fem  (adr  er  fkylldufafta}' 


ei 


«or  fx  Epifcopi  mandatflrìi  prxfcripto,  alias,  fuìs  loculis  inferant,  fed  pannis  inqvi- 
Unìt  rtpendant,  qvi  jnm  hac  xftate  pracflo  (Int  ut  Eyras  devehantitr,  Se  tenia  exinde 
ovtris  arftate,  ex  qvo  ultima  vice  colle^ìuin  fuit.  Ita  obtineat.  Qyintum  eft*  ut  qvivia 
bcetdor  in  iti.i  parcecia  nofcat,  qvantx  ibidem  decime  Epifcopo  cedant,  qvsr  a  de- 
dmìi templi,  ex  qvo  utrsqve  ab  ilio,  ad  qvem  decims  templi  pertìjìent,  collecVc 
ituit,  difcernantur.  '  Prscìpit  etiam,  ut  qvi  vis  facerdos  paratus  fit  ad,  rationem  red- 
dendom  Epifcopo ,  dum  hic  dicecefin  vihtando  peragraverit,  qrantc  in  ejus  panccit 
finpilis  ab  bine  annis  decims  Epifcopo  cefrerìnt. , 

(f)  H«C(e  praeceptt  a  domino  Arna  Epi(copo  lata  fuerunt  &  ab  omnibus  clericis  in  Synodo 
approbata,  m  ferventur  omnia  illa  mandata,  qyx  exftant  antea  fcripta  in  Conftitu- 
titfne  Domini  Maf^i  Epifcopi.  Jejonandum  eft  fefto  duorum  ApoftolOrum  (Philipp! 
&  («cobi)  fi  inciderìt  in  hebdomadem  Robigalìum;  at  bis  edendum  fefto  crucis  nifi 
iDodat  in  dìem  mercnrii  ante afcenfionem  domini,  Labor  non  eft  conti nuandus  diu* 
tini  qvam  usqve  ad  dimidinm  vefpersr  f'eftun  ntrumqve  antecedentls.  Sacerdo- 
fttpiofèftis  dkbos,  qvamvis  plurima  làcraiis  diebus  peragantur»  veiiiam  119  dàM- 

to, 

(^  Vie.  fiipra  Tom.  I«  pag.  309  fqq. 

Toh  II  G 


50.  PERIODUS  ni.    SECTIO  IIL 

et  er  alBydu  filila  fkyllci  oc  eigi  fòftunattaleyfui  nem^  logtekoa  daga* 
(ocfrìadaga  i  PàfkaviKu).  (Éf  AndresmdTo ,  NicolastneiTo ,  Mariumeitoi 
MagnùfsmeiTo ,  Thomasmeflb ,  Thorlaksmeflb ,  ber  a  roanudag  um  ióla- 
foftu ,  f>a  fé  lofac  at  età  kiòt  tvimslc  )    En  ef  NicolaCrmeiTo  eda  pórlaks- 
meflb  berr  a  foftudagh.  er  lofac  hvicc  ac  eca  einmxlc*      £n  ef  Andres- 
tneilb  edr  NicholanTaìetTo  Thóqiasmeflb  oc  Thoriaksmeflb  berr  a  midviku^ 
dag*  pa  er  lofat  hvìct  at  eca  tuir^xUc.  oc  eigi  f  lacr.  (En  ef  ]^  ber  i  foftu- 
dag.  I>a  fé  lofac  at  eca  einrp^k  hvic^n  m^t)    Hverr  (a  preftr  er  hión  fkal 
famanvigia.  pà  f kal  hann  l^fa  adrj^ria  drottinsaag^  iivern  a  |)ak  odrum* 
i  fónghùfsdjrrum  ac  (a  itiadr  vili  fa  Seirrar  konu«  oc  ef  nockur  erla.  ^ar 
vid.  at  vite  a  vera  fraendfemi  edr  fin  kapi»  f>a  beri  hann  par  vìtn!  um  ade 
en  feilar  eda  brùdlaup  fé.  preftr  fkal  oc  heyra  iayrdì  konunnar  naud- 
ungarlauft.  at  hun  ianif»yckir  f>ann  n^ann  ac  eiga.    A  j^ac  f kulu  oc  pneft- 
àr  minna  al|>f du  oc  bióda  f kylidu^liga.  ac  hverr  madr  falli  a  kne  iDediT 
ttpphalldandi  hónduin.  ^ann  cima  i  meiTo  .ér  preftr  hélldr!upp  bolidi  oc 
biódi  vars  droccins*  oc  bidè  fer  mif  kunar.  oc  fé  klykc  cil  |iels  iafna/i.  oc 
halldtc  upp  logandi  vaxkerti  hià  preftinum.    Eigi  t  kal  preftr  fyn^ia  tvxt 
melTor  um  dag  at  einu  alltari  naudfynialauft.  f  kyJIc  er  ac  j^riar  fé  idladag. 
^igi  fkal  preftr  bergia  pvì  vacni  er  hann  pvasr  innan  kalec  med»  ef  hann 

fkal 


to,  qvìbus  (alii  jejunare  debercnr)  univerfornm  jejuniam  non  eft  det>itum,  nec  ve- 
nbm  jejuniorttm  nofturnoruin  nUi-  diebus  lege  (htis  (&  diebus  venerìs  hebdotnade 
Pafchatos).  (Si  feftum  Andrea,  Nicolai»  Mariac,  Magni,  Thomc  vel  Thorkd 
tempore  jejunii  Adventus  in  diem  Lun«  inciderint,  carnes  bis  ilio  die  comedere  Hci- 
tuin  efto)  ti  autem  feftum  Nicolai  vel  Tborlaci  inciderit  in  diem  Veneris,  penniflTuin 
cft  la£licinia  femel  edere,  fi  vero  feftum  Andrea  vel  Nicolai,  Thomk  &TÌ]orlacì  inci- 
derit in  diem  Mercurii ,  pennirTum  eft  lacliciniis  vefci ,  non  autem  carnibus  (Si  vero 
in  diem  Vcneris  tnciderit,  la£Vicinia  femel  comedi  permittitur).  Qyicunqve  facerdot 
conjuges  copulare  debuerit ,  p\ibllce  indicabit  in  anteceflinn  per  tres  dies  dominicat 
continuas  (ftans)  in  oftio  (acrarii ,  qvod  vir  hic  vel  ille  marrimonio  fibi  jungere  cet; 
tamq Vanda m  foeminam  libi  propofuerit,  &  fi  qvis  fuerit  qvi  propinqvitatein  vai  affi* 
nitiitem  òbftare  noverit ,  hac  de  re  teftimonium  dicat  anteqvam  iponlàlia  vel  nnptic 
contrabantur.  Audiat  &  facerdos  &min2  aflènfum  non  coac^s  »  qvod  (fciiicer)  iiti  viro 
nubere  aftìrmat.  Hoc  qvoqve  facerdotes  in  memoriam  revocent  plebi  &  ioiperent  fn'err, 
ut  qvilibet  in  genua  procumbat  eleVatis  manibus  tempdre  miflz ,  qvo  fiicerdos  elevat 
torpus  &  fangvfnem  domini  noftrì,  6^  expetat  fibi  raiftrìcordiam,  6c  ferapcr  fiinal 
fiatcampan.^  pulfatio,  &  apud  faccrdotem  candela  cerea  elevata  teneatur*  Sacerdosne 
•aiiac  duts  uiiiias  uno  die  ad  idem  altare  fine  necelfitate)  tres  autem  prima  fera  natlri- 

tatis  • 


CAP.  I.  Litr.  F.  5t 

(UL  fyngia  adra  metto  fidar  j^ann  (ama  dag.  Iati  diakn  finn  bergta  Bvi  vat« 
tu.  cda  fteypa  £  fàcrarìQm.  tviat  cingi  fkal  meflb  ff ngia  nema  taftandi. 
(ree  m  unum  fkal  hafva  i  meffo  Olaf^meflbdag  hinn  fyrra  (oc  fva  in 
oéiir^  natìvitatìs  beate  virginìs).      Ef  eigi  er  viti  oc  vatn  i  kalec  f)a 
er  upp  er  halidit  fóminni.   J^a  fkal  bota  i  hvarotueggia.  oc  taka  adra 
obtacu»  oc  helìa  upp   Te  igitur  en  leggia  hina  f/rri  i  brott  i  nock- 
VLTti  familigan  ftad.   oc  bei]gi  henni  fidan  er  hann  hefuer   neytt  cor- 
pus .(&.  làngvinìen))  domini,      pat  er  faftliga  firerbodit  at  nockur  late 
lein  haiih  fyngi  n^eifo  ef  hann  ma  eigi  ff  ngia.  edr  hànn  veit  ac  jtrancar 
nodairpau  fongrii  fem  hann  ueit  at  ncyllda  krefìr  at  hafva.    En  ef  opia- 
bert  ocrdr  faunm  prefts  med  barngetnadi.  ]}i  fkal  legoia  meflbfaung  ^ar 
til  hann  finnr  biflup  eda  hans  umbodsmann  (profaft)  oc  tekr  af  ^eiia 
rkiifit  oc  ìferbóc.  (Adan  ma  bif kup  edr  profàflr  difpenfèra  med  hònum 
V.  teon  ùki  upp  mefrofóng  a  peim  tima  cr  hann  vili  Ikveda).    Predar 
c^^  àt  fninpa  i  pat  fóknarmenn  fina  at  peir  kunne  rett  pater  nofter* 
arabrindetinìl*  òb  dVe  maria,  (requiem  eternam)  fva  born  at  fkira  j^à  er 
fiatutfyn:  Ktefl^.  bc  prófa  |^  ^^t  {i)  af.  ecki  eiga  ólsrdir  menn  vatn  ac  vk- 
ia.    ^t  er  oc  faftliga  firerbodit  at  nockur  f  kire  i  odru  en  i  vatni.  edr  uè. 
.  edr  foi6  bneddum.  ^vi  ac  cigi^cr  fkirn  rett  nema  baedi  fé  vidhaft  vatn  oc 
onL  oc  Wi  er  ón:^t  hnikalkirn  f>6  at  nockurer  iiafvi  kallad  hana  retta. 

G  2  Ef 

ttdt  cbrìfti  celebrarì  oportet.    Sacerdos  (ne  g^iflet)  aq\fini  illam  qva  calìcem  lavit,  fi 
eodem  die  alia  miiia  ei  canenda  eft.     Diaconufi  illam  aqvam  gufiate,  vel  facrano  in- 
dutÓMX^  nemo  enim  miffam  celebrare  debet  nifi  jejnnans.     Oedo  in  fmmn  canenduin 
in  miflii  fedo  priori  San^o  Olafo  confecrato,  &  icem  in  odara  nativìratis  beat;;  virgt« 
Bflb    Si  vinum  &  aqva  non  fìnt  in  calice  dum  elevatum  fuerit  facrificiuni ,  utrum* 
qn  (calici)  Infundatur,  &  fubflituenda  qvoqve  nova  hoflia  fic  canenduin  Te  igitur ^ 
.  jviof  autein  hoflia  reponenda  eft  in  loco  decenti  »  ipfe  deinde  illa  vefcatur  qvando 
comederit  corpus  (&  (àngvinem)  domini.      Severe  interdi£hiin  e(l,  ne  qvis  iimtilec 
tt  miffam  canere,  (i  id  ftcere  ilii  non  Hcuerit,  vel  fi  noverit  deefle  aiiqvid  eorum* 
qr«  ftd  manucn  haberi  debere  noverit.    Si  vero  (àcerdocìs  concubinatus  narivirate  infui- 
H»  inanjfeftas 'fiat,  fàcra  peragere  ccfTet,  donec  convenerit  epiicopum  vel  ejus  viciriiim* 
&  ah  eo  abfolutionem  ceperit,  &  fé  emendavciit,  (Eplfcopus  vel  Prirpoficus,  ut  tein* 
pofv  determinato  facra  celebrare  ei  h'cca^i  difpenfare  polTunt).     Sacerdotes  etiam  revo- 
care in  memoriam  cartai  fuo  parocbiaii,  ut  pater  nojìtr^  credo  in  deufft  &  ave  maria 
(ftf:vem  efemam)  &  formulam  infantes,  fi  neceflìtas  poftu^iverit,  baptizandl  probe  fci- 
mnt&  eos  in  bis  examinare  dcbent.     Laici  non  debcnt  aqvani  confecrare,  feveieetiani 
f       intvdìctutn    cft  ne  qvis  alio  CItqvore)  qvam  aqva  dulci  vel  fnllk  vel  nive  liqvefa£!« 
bapDzer.     I^am  non  rede  peradus  eft  baptiiinusi  nifi  fimuladhibcancur&aqv.i  &  ver* 

bum, 


52  PERIODUS  ili.     SEGTIO  III 

Ef  birn  ^at  fem  fkemrj  fkim  var  fkirt  er  lifanda  fórt  ptefti:  hi  f kal  frarm 
(ìfrna  {>ac  oc  gefa  fallt  vige  oc  lefa  gudfpiall  yfer.  oc  gera  krols  med  hrakà 
iìrer  eyrum  oc  nOfum  oc  leìda  i  kirkiu.  fmyria  fidan  a  briófte  oc  millum 
herda  med  oléo  fanélo  oc  fidan  ised  kriftua  ihòfdi.  fora  i  fkirnarklaec^i 
oc  fa  kercì  loganda  i  hónd  oc  gera  f^eflui  alla  hluci  med  tilfkipudum 
ordum  en  fdianidr  aliar  faeringar  oc  ^efshàtcar  bóner  feoi  fìrer.fkim  a,t 
eìns  eiga  ac  vera,  pat  er  oc  firerbodic  ac  f>eim  mCnnum  fé  f>i6nofta 
gefuin  fecn  opinberliga  Uggia  i  fjrillulifvi  nema  petr  hand&Ii  kennimanni 
.nrer  ^vactum  ac  fkilia.  mer  f>vi  fem  hami  bydr.  edr  ganci  ella  Idjgliga 
{àman.  Ecki  fkulu  f»eir  menn  faman  ganga  er  nanari  fé  at  moadfemi  edr 
fifium  en  at  fimca  manni  hvarc*  nema  bifkup  vìie  fraroar  orlof  tilgefìia» 
£f  fu  kona  andaz  fyrr  en  hón  fé  i  kirkiu  leidd  er  barn  àcce  vid  bonda 
finum.  ^  fé  leidd  kona  i  kirkiu  firer  libino  med  loganda  kerti.  (pat  er 
fyrerbodìc  ac  preftar  gefi  nockurum  f>eim  corpus  domini  fSem  opinber- 
liga ligr  i  hòfudfyndalifvi  fva  fem  hórkaljar  oc  iaurlifìsmenn  oc  rao^- 
menn  oc  |>viiiker  adren  nema  ^ir  vili  leidreccaz  epcer  gudiigri  f  kipan) 
En  ef  t^eir  menn  andaz  er  (reccar)  feccar  ero  ùciftaudr  firer  opinber  orQC 
fin.  ^a  fkai  hvers  ^eirra  tik  i  kurìJu  bera  ef  |»eir  farà  fva  af  lieiminum 

at . 


bum,  inde  irrìtus  bupcifimu  qvi  fit  ex&uto,  qvamvis  qvid^un  illuni  legirimum  ceru 
fuerint,  fi  infìins  iile,  qvi  baptizatus  tuit  bapcifme  compendiario  vtvns  ad  facerdo- 
tem  deferatur;  illuirt  (cruce)  fignabit,  &  far  confecratum  dflbit  &  kget  foptr  ilio 
evangeliuin,  &  fputo  lignum  crucis  faciet  in  aurìbus  &  naribus,  &  in  templum  in- 
troducfit;  ungat  deinde  tuin  in  pe£Vore  tum  inrer  fcapulas  oleo  &ndo,  &*  deinde 
chrilmate  in  capite,  iinbuat  vcfte  (veftibus)  baptiiinali  &  candelam  ardentem  in  ma- 
nuin  dabit,  Se  h«s  oinnes  res  conceptis  verbi*  peragat,  otnnes  autem  exorcilìnos  6c 
ejusmodi  orationes  qvc  fohimniodo  ante  bsiptilìnum  recitari  debent,  oroitrar.  Inter* 
di£Vum  qvoqve  eft  iis  hominibus  (àcram  prseberi  fynaxm ,  qvi  inanifeiìo  indulgeiu 
còncubinatui ,  nifi  ftipnlata  manu  promiferint  fjcerdoti  corani  te^libus  (haoc  fuani 
concubinam)  ex  ejus  mandato  deferturos,  vel  alins  legitiinum  inìturos  maerimonium. 
Matrimonium,  qvi  propinqviores  funt  con(àngvinitate  vt\  AfHnitare  qcam  in  qvtiito 
gradu,  nifi  epilcopus  veniam  dederit,  ne  contrahnnto.  Si  uxor  illa,  qvx  de  marito 
uio  pepeyC,  deceflerit,  priusqvam  in  cempluin  introducatur,  tum  introducatur  alia 
niulier  ante  funus  cum  candela  ardente.  (Sacerdotibus,  ut  cuiqvam^qvi  peccato -capitali 
manifefle  indtilget  ex.  gr.  meechis ,  concubi toribus ,  latronibus  auttaKbns  corpus  Do. 
inini  prjpbcre  interdiSum  efl,  nifi  iili  fecundum  ma  nda  tum  di  vi  num  emendari  velìnr}. 
Simoiiantur  illi  homìnes,  qvibus  pvoptermanitefU  eorum  peccata  introitusintempluin 
interdicìus  fuit,  tunc  funus  in  tempUim  introferatur»  fi  ita  mundo  jexÌTerìnt,  ^t 


recoiw 


jtfcir  véra  1  ùnt  yid  heìldsa  kirleiu.-at  frateknuin  j^einvfem  cftcr  forrv 

um  landzfid  ero  cìgj  at  kirkìu  (grafver)  grafner   (Icuc  fures  &  latronea 

qvi  prò  (celeribus  fuis  morte  condenìpnantur  &  hoc  ad  terrorem.     Preft. 

ir /lulu  eìgi  haflia  riud  klcedi.  gul  edr  grsen.  edr  helmingum*  edr  rSndr 

dcrum  nema  i  và(i.  farà  ejgi  med  mangi  ne  okri.    Eingi  preftr  ne  klerke 

fkil  fucrìa  leikmanne  nockurn  eid  edr  legcia  fìg  edr  fin  mài  under  leik« 

manz  dóm  utan  bifkups  fins  rad.    Eìgi  tkulu  predar  reka  leikmenn  ór 

kirkìu  nema  optnberar  faker  fé  til  (oc  gefinne    p»  gloggliga  {>rennrar 

aniinnjiiear  gere  greftr  adr  leikmanni  til  leìdrettu  ar{>eirre  fomu  fd!;« 

Rite  fìdun  loktiìa.  fkilvifUga  oc  fo  forbodit  kirkiu  inngòngunnar.  pnt 

fem  haiìn  leggr  vie  ef  hann.  lejdrettiz  ei  oc  hafe  loglig  vìtne  uìt  er  hann 

giorer  homim  aminningan    Sldan  lefe  hann  i  kirkiu  lo  fem  ritad  er  fyrjr 

unnar  kirìciu  foknarmonnum.     Ecke  f  iliazft  f>au  mal  under  |>eiri  regli) 

tf  nockur  feller  a  fig  pafans  bann  edr  forbod  af  lìalfs  fins  verki)  pxr  lem 

\éx  vka  vifan  vilia  bifkups  til  edr  hanns  umbodsmanz.     Ef  bannfettt 

madr  beidiz  pteftsfundar  i  iifshafka  oc  vili  hann  fuerìa  (at)  oc  bota  vi({ 

gad  oc  lletlagj  kirkiu  efter  domi  bifkups  fins  pat  fem  hann  hefer  brotid. 

)>à  fkal'preftr  lata  hann  fuerìa  {>enna  eid  at  bik  at  hiàverandum  lOgliguni 

uitQum  fidan  fkal  preftr  leyfa  hann  ef  hann  er  daudvona.  oc  veìta  h5n« 

G  3  um 


'nroocilian  iìnt  fiinftx  eccbfisrt  exceptis  iis  qvì  ex  more  antiqvo  non  fepeliunrar  juxta 
tcmploiii,  licut  fures  6c  iatrones  qvi  prò  Iceleribus  fuis  morte  condempnanrar  &  hoc 
•d  cenorem.  Ne  otancur  ikcerdotes  rubris  veftibus,  flavis  vel  viridibus^  vel  diifiidiuni 
friftfiacis,  nifi  ptenuiis.  Nec  man^onio  nec  ficnerationi  illt  operara  navanro.  No- 
■M (icerdorom  juraineiuuin  aliqvod  pr^fUt  laico,  nec  fé  fuasve  caufis  fine  Epilcopi 
Uà  venia  ejas  judicio  fubinittat.  Sacerdores  h'icos  e  templis,  nifi  adfint  cnui^.  mani- 
fcAs,  cam  iis  de  cerca  epifcopi  voluntate  vel  ejiis  vicarii  conftiterir,  ne  ejicianto;  (£c 
«MDen  tribttS  admoiiitionibus  cUra  voce  prolaris  a  iacerdoce  laico  idi  in  emendatio- 
Mtn  datif.  Caubm  deinde  ut. &  interdiaionem  introitus,  ^  poenam,  fi- emendarlo 
non  fobCecnta  fucrit  iniiigetidam ,  exqvifite  de&riptas  niitrat^  6c  duin  admoner,>  refìes 
àftoncos  admittar.  Poftea,  ita  \\t  Icripcum  tu,  in  tempio  coram  liiis  parochianis  if^a 
fffriegat/  Sub  bac  regula  non  comprchendunrur  caulir  per  qvas  qvis  in  excommu. 
nicationem  Paptir,  vel  exipfo  fn£^o  incidir)  Si  homo  excommunicarus  in  penculo  vite 
pr^fTcndam Xacerdutispoflulaveric,  6c  fé  deo  6c  fancl^e  ecclefix  juxta  fé'  i.ntiam  fuf 
tpUeo^^  prò  omni,  qvod  commifit,  peccato  fatisfac^nrum  juvamento  afferuerit,  tniji 
A.Trdos  tale  ab  eo  juramentum  fieri  i^ret,  libro  (manibus  impofitis)  pr:efentibus 
kàìboM  idoueis  »  dónde  iàcerdos  illuniii  fi  moribundus  fuerir,  abfolvat,  illiqve  tale  prc. 

iìti 


54  PERioDOs  111  sEcYio  mr 

um  f liki  piónofto  alla  fem  Sdnim  kriftnum  m5nnaai.  Verdr  hann  fyrr 
ornali  en  preftr  komi  til.  en  iSglig  vitni  beri  j^at  at  hann  var  bùinh  f  ukt 
at  fueria  fem  fyrr  var  fkilc.  pi  ma  preftr  Icyfa  hann  ef  f^eir  fueria  ac  hann 
beiddi  ruttar  oc  villdi  alle  tiluinna  pac  er  hann  var  fkylldn  R^tcer  hann 
vid  efcer  laufnina.  j^a  f kal  hann  fxkia  fem  fyrft  ma  hann  a  fiind  bifkups 
fins  oc  ftanda  a  hanns  dome  um  alle  pac  fem  hannerfakadruidChann) 
gud  oc  heilaga  kirkiu.  iiggr  hònum  oc  f  likc  uid  ef  hann  bregdr  j^vi  fem 
fuarit  uar  fìrir  hann»  fem  ^à  at  (iàlfr  hann  hcfdi  fuarìc.  En  (a  er  fa  Hit 
hefver  (  pafuabann  af  uerkt  fina  fiàlfs  fkal  fueria  àdr  hann  £b  leyftr 
flc  farà  a  pafuafund  edr  erkibìfkups  ef  hann  mi.  hema  bifkup  vile  annjc 
tsttnz.  En  ef  bannfetcr  madr  deyr  óleyftr  pi  ma  eingin  leyfa  hann  nema 
fa  er  ualld  hafdi  cil  at  leyfa  hann  heilan  oc  ófiukan.  oc  fkulu  erfìngìar 
hanns  alit  aftur  bSca  J^at  fem  hann  hafdi  brotit  oc  fé  p6  àdr  fannprofuat 
%t  (iàlfr  hann  vilide  (sezc  hafua  ef  hann  hefdi  nad.  Eihgi  i  la  ^t  uera 
halldinn  firir  leyftan  er  (a  leyfir  fem  ecki  ualld  héfuer.  (*)  (Hvert  'j^at  lik 
fem  at  kirkiu  a  at  grafva.  pi  lofvade  harni  i  kirkiu  at*  beta  oc  ffrD^ìà  par 

'  "  yfvcr, 

« 

ftet  ofKclum  qvale  aliis  chridianis  hominibus.  Si  ìoqvendi  facultas  illi  pnerìpiatar 
prìiisqvam  facerdos  eum  convenerit,  fed  teftes  idoiTei  afTev^rent,  illum  iftud,  qvod 
nuper  prsrcipiebatur,  juraflTe,  tum  iilum  abfolvere  facerdoti  licer,  fi  jnratèrint,  illum 
reconciliadonem  expetivifl'e ,  &  iiluin  expiaturnm  fuifTe  prò  wribus  omne  id  cujus 
reus  erar.  Si  poft  ahroluHonem  ad  (hnitareiti  redietit,  tam  ptimnmi  qvam  poterìt« 
epifcopum  fuiim  adeat,  ejusqve  judicio,  qvod  ad  omne  illud  qvod  debet,  rum  dee  (ei) 
tnin  fknùx  ecciefi;r,  fé  committot,  tantiqve  illius  intereft,  (ì  migraverir,  qvod  ejac 
vice  juratnm  ftierac»  qvanti  (i  ipfe  jurafTer.  Qyi  vero  in  excomtnunicationem  Pap« 
'  ipfo  faòìo  inciderit,  juret  priusqvam  abfolvatur,  (è  Papam  fi  poterit,  vel  Archiepilco* 
pnm  aditurum  effe,  nifi  eptfcopus  in  allud  qvidqvain  confenferit.  Qvod  fi  qvis  excom» 
innmcatus  morraus  fueritnon  abfolutus,  tuin  nemini. illum  abfcivere  licer,  nifi  et, 
qvi  poteftatem  habebat  illum  abfol vendi  fofpitem  Acincolumem,  ejusqve  harredes  expient 
omne  id  qvod  deliqvit,  6c  tamen  antea  evtclum  effe  debet,  qvod  llle  ipfe,  fi  potaerìt^ 
reconciliari  voluerit*  Nemo  illorum  prò  abfointo  habeatur,  qvem  abfolvir,  qvi  ab- 
[btvendi  poccftatem  non   habet.    (Omnia  fonerà  qvx  ad  remplum  fepelienda  (unt, 

tempio 

(*)  Hac  qva  feqvttffhar  fotum  exemplar  No.  175  in  qvarto  habet^  qvét  ewrìgindd  fiftt  ad 
Oìmifftm  C09iiw  qvte  fipra  pag.  io.  Jt^a  jttnt.  ScH  tpfa  bac  ConftHum  exfcrìpfa  c/i 
P  Codice  perganteno  No.  3^4.  in  Fol.  Biblhtbeca  A.  Magnai^  coBata  cum  Cosiicibtis 
No.  3SI-  Fol.  175  ì"  Qj'arto  cjusdefti  BlUiotbcctt  wcwlnaneiSf  ^  trojlro  excmp/ari 
htfa  nota  9  fed  cartaceo  t  qvoram  varsatftes  aefis  imclufa  legumtmr. 


CAP.  I.  Litn  F.  55 

jfvtt.  eptcf  bodfkap  oc  yfverff n  virdoligs  faudr  Jóns  erkibifkups  af  Nìd- 
arófi  fkipadi  herra  bifkup  n^ian  kriftinrett  yfver  fkalahoiltz  bifkups- 
àacrai  oc  med  ràdi  erkibifkups  lec  hann  £  litercttu  j^ann  iàma  kriftinrett 
i  hag  Jeida  med  rettu  pingbki  anno  domini  miileiìino  ducentefimo 
odogefimo). 

Cap.  n. 

'■  Df  Arìia  tìelgonis,    . 

ijfias  Helgpni*  (a)  ab  ayunculo  Ama  Thorlaci  facris  initfatus,  ipfi 


k 


BKieqve  129 j  ,in  Islaodiam  trajecit,  illoqve  ultima*^  vice  Ann 
Konrenam  petente^  in  Iflandia  relidus,  usqve  ad  Annum  1299  ^.va^v*,- 
fis  SkaTholtinx  Infpeélorem  geflk,  qvoipfo  vicariutn  relinqvens  RunoU 
fbm  Abbatem  Verenfem^  ad  confecrationem  accipiendam  iter  in  Norve« 
l^aiA  fofcepic^  qvam  tandem  anno  1303,  aut  ut  qvidam  volunc  i304, 
%  Cai  Nonrembr.  àdeptus .  (b)  j  ad  dusceiin  anno  1305,  cum  Cathedra 

ab 


tempio  ietiam  inferri  pcrmifit.  Ex  mundato  &'  fub  anfpiciis  Reverendi  patris  Jon« 
ArdB^lcopi  Nidrpfienfis  Domìnus  £pifcopus  novum  Jus  Ecclefiafticum  per  dicBcefin 
Skaftol tenie^  finxit,  qvod  idem  Jus  Ecclelìafticura  e  confilio  Archiepifcopi  in  leget, 
.JegiciiQo  cpnfenfu  Comitigirain,  ri^ferri  fecit  anno  domini  miilefimo  ducentefimo 
•a?gefimp>  .  ' 

^)  Qraii  nonnuUi  imperite,  cum  Arna  Thorlaci  confundunt,  yocantqve  Sfada-Arnaé. 
Ftatìn  babuit  Loptuqi  (vid.  fupra  paj;.  ig.  19.)  &  .Bìarnura  Helgonis  (ibid.  pagi 
^Vf^  39.);    Sorores  Agatham  Antiftitam  Kiriciubajenfem,  aiiasqve. 

(bi)  Qridflm  Annaks  ordinationem  Noftri  ad  1304,  qvidam  ad  1303  referunt;  cxtertnn 
ptrnm  intereire  vidctnr  qvid  in  tantillo  (tatuatur;  led  qva  de  cauia  cjus  ordinatìo  tam- 
dia  dilata  fuerlr,  non*  facile  dlxero/HUerim  mihi  vefifimile  fit,  fa£lum  id  ab  abfen- 
fiam  Archiepifcopi  Jòrundi,  Hunc  &  Canonicos  Nidarofienfes  Rex  Hacon  anno 
1299111  gratiam  reduxerat,  fed  brevi  r^cruduit  (imultas,  ut  tandem  Archiepifcopus  a 
"^       "*     Romano  cxau&oratus  foerit.    Qviideo  ad  Romauam  curiam»  qvsboctèni. 

.  porc 


0 


PERIODtrs  III.  •  SECTIO  HI. 


irb  abita  dcceflbris  oéto  circiter  onnos  vacaverat,  reverfus  eft.  Pacati 
facis  nadus  eft  tempora  &  qvfetum  Ecclefi^c  ftatUm;  Nani  ut  fupra  relatuir 
éft,  lis  de  prorbenaìs  intcr  Cièricos  &  laicos  Edido  Regio  direnita  fiiit 
iti  qvoomnes  acqvieverunc  ^a),  &  novum  illud-  de  qvo  prius  difcepta 
batur  Jus  EccUfiajitcum ,  Rex  Hacon^  avi  fratri  Erico  anno  feculi  994'uc 
ceiferaC)  approbacurus  yidebatur;  Ipie  enim  denarium  Petrìj  Ànn< 
1305  iiilslandia  colligi  cura  vie  ^b}«    ,  .    ^ 

Anno  T507  Joniiidus  Archiepìfcopus  Laurentium  Kalfi,  natlotn 
Jslandum,  &  Biomum  Monachum  JDomìnicanum  ad  viticandum  ecclefiai 
in  Islandiam  mifit^  qvi  cuoi  paululum  Skalholti  fé  refecerant,  iniuiKfluir 
tbunuS'p^^iQvadraìcites  !wftriiiefn.&  occidemelem  profeqv^ntes>  Mona- 
ileri^  &  majorcs  Parcccias^pnefentes  Ufftrarunc^  qvod  iinie  ffarepicu  &mo 
feftia  in  dicecen  jSl^ibolùna  proceilit»  paucos  enim  facrificulos  infcìcia 
caiifa  ab  o(Hcio  removerunc»  qvod  Arnusj  vir  fnanfvecus  &  pacacus  aui 
patienier.  ;ulitf>  aut  prudencer  dillimulavit  (e)* 


«/•-  i  • 


5.3. 


^^ 


*•'— f- 


-«-^ 


i4A*i 


pore  Avenione  hi  Gallift  fuit,  tendens,  Lutetix  in  morbum  incidit,  fed  per  Legtto 
Pontifica  recoucUìAto^  lionori  r«(lkuc«s  4ii  pttrkin  CAiidem  lertìo  poft  tniio  reverfu 
eife  videtur.    Vid.  fupra  Tom*  t.  jiag.  449. 

(fij  Ceftepoft  tempora  Arnti?  filii  Thorbcì  nullft  majoris  momenti  lis  de  ptatbetidis  ortaefl 

t  fed  tamen  animi  novi  onerit  impatientes  aliqvid  mnilìtaflè  vifi  fbnt,  qvod  tam  e 

^         fenientki  de  Vatnsfverdo  lata,  qvam  infra'  Period;  4.  Se£lt.'):  cap.  ult.  exhibebimos 

qvam  ex  refponforiis  Audfinni  Epifcopì  Bergeniis  literìa  ad  noflrum'  flipparefe  kA\ 

tur,   nifi  ibtuendum  fit   fcrupuium   iUnm  Arns  Epifcopi  vilitarionem  generaiein 

feq.  memorandam  concernere.     Litene  iftc  e  Cartophylacio  A.  Magnai  exfcrìptx  hui 

•  capiti  (nbne^ntnr  fub  Litr.  A. 

(b)  penarium  Petrj  Ulandos  Cathedra  Romane  tblvtrejubet  Jm$  EctteKaPìcim  Recenth 
*  cap.  31.  fed  novum  hoc  tribiitum  fubditis  imponi  Magnus  6(  Ericus  Reges  tp 

tulerunt.     Macon  au(em  qvi  frarri  Erico  1299  fucceiCt,  id   jam  conceflifTe  videtui 

cum  bic  ipfe  Den^iium  coIUgi  curaverit. 

» 

*(c)  Inter  ab'os  qvo$  ab  officio  remo%'erunt  Vifitatorea,  fuerunt  Paftorer  Gnftidalenfis  &  Fh 
reyenfis,  qvorum  pofterior,  ut  refeit  Aoddir  Viìét  Lfumnii  ^ 'CàMkum  AnJin^^ 
canere  neiavit. 


GAP;  Il  §..1 .3.  4.' 


Anno  T309  templum  Skalholtenfe  de  cdo  taélum  >  unius  aut  fes- 
gri  boix  fpatio  penicus  cutn  ornamentis  &  facris  inflrumencìs ,  variisqve 
aiiis  orenfilibus  &  opibusr  qvx  templi  cura^  ^iànélicaci  concredica  fuerantj 
conBagcawit ,  excepto  taocum  Sancii  Ti^orlaci  fcrinlo  &  calicibus  qvibus^ 
dam  (a)»  Mlttuncar  icaqve  per  tQtam  regiònetn^  qv]  fiipem  a  populo 
emendicacenc,  ingencenxqve  pecuniafi^.copgeflerunt:  Ipfe  autem  Prsful 
in  Norvegiam  cranflic,  unde  Anno  13 io  magnam  materiei  vìm  templi 
firuéhi»  deftinatam  >  aliaqve  cimelia ,  q vse  Rex  >  Regina  &  Regni  Prece- 
MS  cempio  Skalholcenfi  deder^nt  j  fecum  adferens  revercitu^*  Ex  qva 
anno  1311  templum  tancse  magnicudihiSi  ut  (qvòd  ex  fundamentis  pa- 
tet,  qve  hodienum  vifuntur)  parlslàndia  non  habuerit,  ex(brui  coeptum 
eftv  cajus  atrium  nimigmfuam  molem  non  ferens,  anno  1318  tempeftate 

ilnno  1310  Bulla  Ciementis  Paps  aliata  eft>  qva  univerfaie  Con^ 
cìliìim  ndicebatnr,  Epiibopisqve ,  ut  pecuniam  in  liberationem  Palxfti-* 
1ÌS  -exXùp  cùrarent  >  mandabatur.  '  Adjeéls  bis  fuerunt  toc  tantsqve 
indulgenti^,  qvaot»  nec  ante  nec  poft  in  Islandìa  andine  funt  {b)>  oyx 
cdunAsmo  anno  I3i4repetits  fuerunt.  Anno  i3c8Pneful,  con/iiio 
Hauki  Noa)ophyla(:is  ufus^  Nofocomium  Ciericorum  in  prxdio  Gaulve* 
liabaj  (undaVity  qvod  diu  deinde^  &  ut  conjicerè  licet>  usqve  ad  an- 

num 

(t)  la  hoc  omnos  noflratium  Annales  confentiunt,  ut  fundamcnto  careat  relatxo  Se  chro- 
noIogiA  POUTOPPIDAN.  Annal  Éccl.  Dan.  Toai.  %.  pag.  103. 

(b  )  Hic  cft  Cletnens  5.  qvi  ConciIIum  Vienncnfc  Anno  1511  celebravit ,  qvod  tribus  de  cau- 

&  congregatum ,  totldem  fedionibus  abfolutum  fuit.    In  prima  fefTIone  i5  Oc^obris , 

db  recuperarione  Terra:  San£Ur  a£lum  cft,  utqve  Crux  per  univ^rfum  orbem  predica- 

refur,  decretum.     Secunda  feflìone,  3  Aprii  1312  fententia  adverfus  Templarios  lata. 

Tema  6  Maji,  conftitutiones  varix  circa  fidem  6c  mores,  qvx  Clementins  vocan- 

tQT'y  nt  de  Feflo  corporis  ChrifH ,  feria  qvinta  poft  Odavam  Pentecoftes  qvotannit 

cafefrmiido,  f^Stx  fìicrunt.     Tede  CAVEO  Hìft.  Eccl. 

Toài.  IL  H 


58  PERIODUSiia    'SECTIO  IH. 

num  i6f8  dura  vie  >  fed  poftea  exoleytc  (a).  Stepius  Ccclefias  invìfum 
ìire>  documenco  funt^  vificatiòaes  Qvarcs  occidencalis ,  qvam  anno 
i30'5*  1308.  &  1317  peragrafle,  certutn  eft  (b).  .  In  hujos  perniciem 
omnia  elementa  confpirafle  vìdentur:  Ignis,  qvj  anno  r3o8  magnani 
pabuli  copiara  ad  Cathedram  pertinenrem  abfùmfitì'  &  anno  feqvenic 
jpfum  tcmplum  delevic.  Acr,  cu^us  indemencia  mgbns  pecorum  mul- 
tJtudo  anno  1313  éxftincfta  eft.  Vìe^ntus  &  aqva,  c|vx  n'aveiri;  onera- 
tiam  Cathedra^  anno  1314  perdldérunt^  Et'  tandem  ingehs' tìmes  & 
pcftìs  fpecìes,  qvae,  ipfo  feaentc,  magnam  mórtaììum  catervam  mifere 
ìperdidit.  Ab  Eilifo  Archkpifcopo  èvocatus,  in  Norvegiarti  Anno  ijrp 
tranliit^  ubi  anno  1320  die  21  Januariì  vitam  cum  morte  commuta  vie. 

Huic,  eodem  anno  fublegitur  Ormus  Thorfteini^  ìpfu^e  in  Nor- 
vegia  ante  ordinationem  defun^to  alter  Ormus  Steini  fìlius  mvitus  fuc- 
centuriatur,  qvi  in  peregrinatione  ^Romana  deceden$>  fedem  Grimo  vel 
Grimaro  Skuti  filio  vacuam  reliqvit,  qvi  ex  Abbate  Hoimenfì  Epifcopus 
tantum  trimeftrisfuit;Tantrllo  autem  tempqrìs  fpado  i440imperìarmin 
pretium  prpifudic»  unde  ei  Skurdgrimr  copnome^n  natuap,  (:^  Lanìo  (èu 
dilapidator),  vix  dignus,  qvi  inter  Epijfcppos .SMhpiiienres  nomeretur, 
cum  Cathedram  nunqvam  adierit  »  aut  dioiceiin  x^xerit  (e). 

Litr- 


(fl)  Nofocoinliim  bocce,  usqvc  ad  fcculum  17  vel  ultra  duravìffe,  tcftantur  Annales  Tiomx- 
ni  JONM  EGILLI,  ut  &  literae  abavi  mei  BÓDVARl  JOSJE  filii,  Paftoris  Reyk- 
holrenfìs  flc  Prapofiti  Borgfiordenfiura",  dar«  ad  Skalboltehfeiìi  Epifcopum  Oddain 
Einuri,  circa  annum  i6igi  qvibus  pafentein  fuuiii,  peniìonem»  cum  facris  initiarctar, 
buie  Nofocomio  ex  antiqva  lege  debitam,  folvinfe  aderit. 

(b)  Anno  1308  templum  6c  Abbatem  novum  Heigfellenfcm  eodem  die  ordinavit.  Anno 
1317  lempinm  Eyrenfé,  in  tiaélu  qvi  Yoeatnr  Birra,  conleeravit,  cui  ipfe  20  Impe- 
rialium  pretium  donavi t,  incob'sqve  periValìt,  ut  qvotannis  la^ìis,  cafei  Oc  eorii  por- 
rionem  eidem  pendant,  qvnc  conrribrUtio  usqve  ad  annum  x6oo  duravit,  ut  patet  ex 
Epiflola  Oddi  Epifcopr,  data  1^99. 

(i)  Horum  mjBntionem  faciunt  Vita  Léurcfttii  &  Annal,  Fiat.  &  Brtv  Grimus  hìc  fuit 
lilandus  natiune ,  fed  Abbas  Hohnen{ì<s  in  Norvegia.  Forimila  homagii  qvod  Archi- 
tpifcopo  Nidroficnfi  prjtftitit,  legitur  in  MÓLLMANM  Sptd/eg.  An$.  Patr.  Peric  j. 

pag. 


<^^fq^ll\■h^trrà. 


litri  A. 


i  K 


(t)  yirdulegom  herra  oc  and^lc^om  bródr  finum  herra  x\rna  med  guds 

mifkun  Bifkupe  i  SkaihoTte  fenciir  A(udfinnr)  ined  famre  mifk- 

ua  BjTkuP  i  Biorgwin,  qvediu  guds  uc  fiaa  bródorlega  elfku.      Gud 

pakke  ydt  herra  fagra  fendìng  oc  f&melega.  er  |>er  feiidur  til  var  med 

Pale  Cvxìni  ydrum.  kom  pat  alt  hapiìt  oc  haldec  til  var  eftir  J)vi  lem  href 

ydart  fagde.  kennumzfl  ver  vid  os  fkyldugà  vera  fyrir  l>enna  godvilia 

oc  allan  annan*  cr  per  hafed  os  ceet.  ydr  oc  hxilagre  kìrkìu  i  Skàlholce 

til  hsillra  rada,  eftir  kunnoftu  oc  viti.,  èro  os  |>6  |>aii  mala  emni.  er  J^er 

^tpd  i  brefi  ydru.  eigi  fo  kunnigh.  at  ver  megom  nokor  endileg  an(yor 

tiigeèi.  |»6  ac  ver  hafem  |>arWft€  Tioyrt  omcalat;  kann  pàt  oc  oft  arinum 

manoe  ^ikkìa  lióft  fyrer  liggia*  et  tnattt  er  kunoigt.  j^at  fem  odrum  fynift 

V»de  vane  oc  vafvét,  f>etm  fem  màlemninn  ero  ókunnigh.    Eti  {>at  fyìi* 

ift  OS  lióft  fyrir  Uggia,   at  f>eir  srigt  prófazft  hver  maidagi  (èm  han  hefir. 

uppnnii  oc  han  eprezft^  ydr  fé  oc  kuhigt  um  ptù  agarta  manz  firafalL 

▼irdiiiegs  herra  godrar  minningan  Erienns  Bifkups  i  Fseròygum.  er  and*» 

adixft  l  Biorgwia  idibqs.;juquf  iDeg^  ^^  j^à*  rkra  lata  hans  àrtidar.dach 

;  .•     *  .','•'•   .H  z    ,   ,  '  et 


■-H  "  ■™"  t  r  '  '  *  111  1.1  I  fc     I  ■  I  ■  Il  II  II   I  I  >  I    n,^ 


pi^  91.  Sed  mandatimi  Arcbiepifcopi  de  GrimaiQ  ab  Aadfhino  Bergenfi  confecraii'. 
do,  lid.  ad  finem  hujus  Capitis  Litri  B.  Tettuiionium  qvoddamdeMoiiaflerio  Thin- 
gòicnfi  edidìt  anno  1322,  yid.jjifi'a  Scft.  4.  cap,  3..  TORFJEVS  Hlfi.  Norv,  Tom.  4. 
L  9.  cap.  V  pag.  455.    POSTOPPIÙ.  4nhìii  Eccì^  Dah.  Tdm.  1.  pag.  tag. 

[j)  lief:  Reverendo  Domino  &  rpiriniali  fratri  Tuo  Domino  Amx  Dei  graria  Epìfcop^ 
Sk|)hoitenli  mittit  Ai)dfìi)nus,ead^m  £rapa  Epifcopus  Bergenfis  Dei  ialutem,  (luim- 
'ifn  tmorem  fraXIs^nttm.  '  Deus  robls'Dbininé  puichrum  6c  honoriK:um  munus ,  qvod 
pcr&iiKilaai  veftram  Paulum  nbhif  mtfifti»,  reinuneretur,  venir  id  in  omnibus  làr- 
tum  tec^um  ad  iios,  tal^,  qval;  epidola  ve(h^  indigicabat -,  prò  qva  benevolentia  de 
omnibus  reliqvis  in  nds  a  t'obis  prxiiìtis ,   prò  modulo  Icienti^  &  ingenii  bona  con- 
flit "vobis  &  Tanche  ecclefiz  Skalholtenfi  imperdendi  obffari6h)S  nos  e(iè  agnofcimus. 
Sid  cauTa-  de  qva4fi>  Utcris>v«ibris^Ì€rip(ift>s^.uobis  non  ita  nota-  aftr-m-ce^'ta  dare 
idlponfa^iveamus»  qvan\yÌ9  muUocies  de  fila  relatum.  audiverimus;.  farpe  etiam  fìt,  uc 
omnia  manifefle  paceant  ilU  qvi  caufàu>  novit»  qvamvis  olii  &,  diiiìcilis  &  intrìcata 
rx/eatur,  qvi  circumflantias   ignorat.     Id  autem  nobìs  evidens    effe  videtur,^  qvod 
esAfoen  infticui  debeat,  qva^nam  lit  conditionis  origo  &  conflitutio.     Vobis  qvoqve 
Aomm  cftq,  de  viri  egtegii  Reverendi  Domini  bonac  memoris'Erlendi  Epifcopi  Fscrey- 
toGum   obicu»  ^vi  idibus  Junii  Beigis  deceflit,  ad  qvem..  (dieni)  ejus  anniverfaria^ 

fi  vobis 


6o  PERIOD176  ftl.  '^SÉC^riO  HI 

cf  ydr  (ynizft.  Tidendi  ero  Bau  i  lande  varo  at  Beir  hxfer  til  mikillar 
óróar.  uttan  sud  fnùi  a  betri  l«d  Sendu  ver  ydr  Iitla  aminDÌnK.^  eie 
ftykki  hlaedels.  a?ma  péceam  af  (Ilku  ^riu  pund  vax.  oc  halfii  left  chóiìs. 
bidiande  at  ^er  fyrenetid  ei  pefla  fending.  fiviat  antian  cima  fkal  om 
baetra  |»a?|;ar  gud  lofan  bidium  ver  ydr  at  ^er  ritid  di  vaar  kunlegha. 
um  1^  luti  er  ydr  taka  oc  kirkiu  ydra.  Scriptum  Bergis  decimo  Galea- 
ilas  Julìi  anno  domini  millefimo,  trecentelimo/  odiavo. 

Litr.  B. 

I  ■ 

T/ener abili  in  Cbriflo  Domino^  Fretti  4^dfimù  Dei  gpatia  Epijc$p9  Btr^ 

genfi^  Ha^inus  iademgratia.EfifcapusSimai^ 
mam  in  Dutninfi  cariìatem^    Noveriti s  nei,  anno  Domini  milkfimo  tricenu- 
fimo  vicefimo  prìmo,  Dominica  prime  ani  e  Afienfimem  Domini  f  VefixM  Ute* 
ras  per  Amulfum  famulum  Vefirum  Sìavanjgria  recepij^t  tmorem^  qvi 
fitqvitur^  conttnentes:  ,         . 

Venerabili  in  Chrifto  l^ratrl  Domino  Màqvino;  Dei  gratìa  Epifcopo 
Stayangrenfi>  Audfìnnus  eadem  gratìa  Epifcopus  Bergeniis  falutem  & 
fratemam  in  Domino  charìtatem,  Noveritis  iros  anno  Domini  millefima 
trecentefimo  vicefimò  primo  apud  Lyghru  in  fello  Beati  HalJvardi  Mar- 
tvris ,  cum  iremus  verfus  Soghniam  caufa  vifìtandi ,  recepire  literas 
Vcnerabilìs  in  Chrifto  Patris  ac  Domini  noftri  >  Domini  Elavi  Dei  gra- 
tta Archiepifcopi  Kidròfènfis^  mandatum,  fub  fórma  qvsfeqvitur»  con- 
tinentes: 

''  Elavu$  miferatìone  divina  Nidrofenfis  Archiepiicopusy  Venera^ 
-'  bili  Fratri  Domino  Audfinno  eadem  gracia  Epifcopo  Bei^enfi ,  fiiluteni 
*'  in  Domino  fempitemam.     Laboribus  &  expenfis  Veftris^  &  aliorum 

;Coepi. 


ii#MiBa«^Bi^«>*^*i«a^*aaM»ai^a**Ma«*«^aMiM«aaaw^ii*>MiBB*«^Mak^MHH»aaiM^»«*i 


i!  vobis  tiderur,  ftdfci-Ibi  pofluntJ  '  Rei  novs  In  nòftra  rettone  turbai  mimnnir» 
nifi  Deus  ilUs  in  meKus  convcrtat.  Mnemofynon  vobis  mittiinus  unum  volumeii 
))flnni,  unam  peteam  fcrici,  tres  libras  cers ,  &  dimidiam  laAara  cerevidsr,  rogantes 
ut  boc  munus,  acceptare  né  dedigncmìni,  altera  enim  Vice,  Dee  volente,  fà-eius 
erit.  Rogamus  ut  de  rebus  Vos  &  veftratn  ecdefiam  concernenribus  familiariter 
xiobis  refcribatis.  Scriptum  Berj;is  dedmo  C&lènda^Juin,  ttmo  Domini  millefiino 
tinecentefimo  oflavo. 


CAP^  I.   Lim  B.  6i 

*  CoqpHcoporam  parcere  volentes  >  fratemitati  VcRxtt  tenore  prelen- 

**  tium  committìmus,  &  auAorìtate  Metropolica  demandamus,  qvate- 

^  nus  Venembili  fìlio  Domino  Gritnaro  Elenio  Scaloceofi  convocacis  ad 

"*  J&oc  Dominis  Scavangrenfi  Se  Farenfi  Eptfcopis^  munus  epifcopalìs  con* 

"  &crsóonis  ex  parte  noftra.  impendatis.      Dacum  Nidrofis  in  Invea« 

'^  dono  Sanéhe  Gruds ,  adno  Domini  mìUefimo  tricentefitno  vicefimo 

r  pnino.  *  ,  , 

Nos  ^ur  Epifcopus  m^moratus  fraternitatem  veftram  reqvìrìmus 
&  roganras  tuéloritace  Metropolitica  nobis  conceda,  nichilo  minus  vobis 

geQpiqite$9  cjvatiniis  QoQMnica  proxìma  poft  nativitatem  beati  Johannis 
lomlsé  proxime  fìituram  in  cathedrali  cccie(Ì4  fìergis  hora  debdta  iti 
dioo  coniècrationis  officio  Nobiscum  afllftatìs,  remictentes  Nobis  in 
fig^mm  hojus  per  nos  recepti  mandoci  Veftras  patentes  literas  per  prefen- 
ùum  poiticorein.  Aélum  apud  Kedaftraunì  in  craftino  beati  Hallvardi 
Manyns  anno  Dòmini  fupradiólo«  In  cujus  mandati  reqvifiiimis  &  nh- 
gmiams  tefiìmcniuniy  figiUum  noftram  frtfentibus  efl  àppenfam^  Datura 
Stavmtgtiétj  amo  &  die  fapradiSis. 

4 

Gap.  ni.  ' 

Ve  Jona  Haltboris  filio. 

T^  jun  fiuft»  eIeéHs>  tandem  }onas  Halthori  filius»  Monachus  Prs« 
ificctonim  (a)  Qrdinis^  vir  eloqvens^  dodus  (b)  &  probus,  qvi 

H  3  raultum 


fi)  D^aincm  Grnméom  ex  Humiltatorum  ordine ,  novam  alium  ab  Honorìo  Papa  conffrma. 
ano. annoiato  fabrìcavit,  qvi  vd  Damimcanwum  ab  Aufiorie.,  vcl  Prét^catorum  ab 
oflkiopnedicationis  libi  vindìcato,  indifFerenter  vocarì  folet:  Nam  Romana  Ècclefic 
cbnoa  ^vosvis  hxretxcot,  defanfionem   &  do£lrìna?  prxdicationein   gramiram  pro- 

•  • 

(b)  Bfecdam  libria  fcribendia  vacavit;  In  ^ibliothecs  A.  MAGNJBl  No.  63^1.  in  (^arto  nar. 
mum  qvxdica  cadfiunt^  inttrìaliaa  de  obitu  Ablklonia»  qrac  noitnim  Authorem 

•giiofcaitfk 


62  PERIOOUS   III.     SECTIO  III. 

raultum  tempora  Lumis  &  Bononis  ftudiis  itnpenderac»  fuccertcurìatus^ 
ìplisqve  Augufti  Calendis  anno  1322  ordinacus,  Cathedram  Skalholten^ 
lem  anno  1323  calcare  cxpic  (a)*  Hic  primus  Feftuno  Corporis  ChrU 
Ai  (b/' feria  qyinca  poft  feilum  Trinìtacts  celebirandunì ,  Islandis  ob- 
trudit^  inqve  leges  anno  13^2^  referrì  curavic.  Anno  1326  Feflum  Ma- 
gni Orcadenfìum  Comicis  cnenfe  Decembi;i  celebraniluaì  ftacuitur,  fed 
rurfus  feria  qvinta  Nacalitiorum ,  &  diebus  Mercùrii,  qvi  tempore  Qva- 
dragefimali  &  Advencus  incidunc ,  confvetis  laboribus  operam  dare  con* 
ceditur.  Camqve  nrec  hoc,  tiec  fupérìóTfò  anno  navés  m(Krdatorìse  tslan- 
dìam  adirenc>  vini  penuria  officium  mìffx  incermifihm  fuic.  Anno  133) 
precum  formulas  de  Pa filóne  Chrifti  a  Johannè  2a  compofitas^  mulcis 
adjedìs  indulgentiis^  Ecclefis  obtrufic.  -    ' 

S-   2. 

Anno  1326  Praeful  Conftltutionem  fecic,  qva  cafus  io  qyibusqvia 

J^xcpmiiìunicationem  tpfo  fa<^o  incurric,  enumerar,  2;  vecac  ne  qyis  (pon- 
alia  auc  nupciàs  privanm  concrahati  fed  ad  minimum  in  duprum  reftium' 
prxfencia  faélas ,  confeilionario  intra  qvatuordecim  dies  fignificari  julTic; 
fecus  facientibusi  publicam  abfolutionem ,  eamqve  necligentibus  «  ex- 
communicationem  injungens  (c)«     Alterùm  infuper  edidit  ftatutum  de 

eleemofynis 


flgnofcunt.  ?r(ftnta.  Oarthfaga  Keifarafonar  ex  flnt^qva  meiiìbrana  cjusdem  Bibliothe. 
c«  No.  539.  in  Qj'arto  in  principio  £uum  Tianflatorem  bis  verbis  commonth'flt:  •*  Hcr 
'*  byriuin  w^r  upp  eina  frafiugn  fen^  rag<Ìi  virduligr  berrà  Jón  bifkup  Halldórsfon 
'*  agiìttrar  n^inningar.  enn  haiin  fann  hana  (krìFada  ined  latina  l  Frjnz  i  ]^at  formi 
••  er  J^'ef*"  kalla  rhtmt  en  yapr  kauUum  hendinguni.  **  Id  eft:  Hic  warrativfim  ith 
cbaamWi  qvam  Venèrahilis  Homimu  jfomu  Ept/co/mt  filius  Hàhlfùrit^ùttiue  mt-mom 
rauiìtf  iÙam  vero  Latine  fcriptam  ih^enerat^  fub  formai  qvam  H  rbytmos,  99s  ven 
bendingar  appeìiamus. 

(a)  Anno  qvarro  regni  Mggni  Sinek  nofter  uniis  «orum  fuit,  qvi  Dominica  ante  diera  in- 

tercàtarem  Erlingum  Vidkunrii  filiuin  Pro  -  Rcgem  Norvegia  eicgerunt. 

(b)  Fcftum  Corporis  Ghiifti  Urbanus  IV.hortatu  Thoinat  Aqvinatis  inftituit:   Bulla  dati 

ef^,  d.  g  Septembris,  Anno  Ii6\%  qvam  CieinensV.  in  concilio  Viennenfi  confirintri 
feclt.  vid.  fupra  Tom.  i.  pag.  565. 

(e)  Prob'xom  ,hanc;  Coo^tit^tioiiem'  ere  Biblioth.  A.  .Magnxi  Codice  pergamene  No.  351* 
FoL  cxrcrrptam,  &  cum  Codicibu;^  No^  ft?'  Coarto  &  No,  59.  in  U^avo  colUtam 
vide  Hi  hùjus  Qp.  finem  Licr.  A. 


CAR  III   §.  2.  3^  6i 

eieemofynis  ex  balsenis  &  pifcibu^^  qvi  feftis  diebus  capiuntur,  folvcn- 
à\s»  qvod  ex  afle  cnm  Juris  Ecclefi/ijltci  Recemioris  Cap.  26  concordac  (a)» 
Tribuuntur  ei  etiam  conftituriones  alice,  qvarum  una  cui  vis  ordinando 
No/bcom\o  Gaulveriabajenfi  pendonem  ftrenx  loco  dare  ih  ungit  (b). 
Prjfrerea ,  habìtum  fuiiFe  in  Norvegia ,  ipfo  prjefente  Conciliuin  Natio- 
naie,  in  qvo  varia  ad  ceremonias  Ecclefiafticas  &  mores  Clericoruin 
fpeétancia,  fanciu  f uerunc  ^  ex  ^uris  Ecdefiajiici  cap.  39.  pàtet  ^c). 

§  3. 

Eodem  anno  controverfite  inter  Laurentium  Holenfem  &  Mona- 
chos  Modruvallenfes  arbiter,  cum  Thorlaco  Abbate  Verenfi,  ab  Archì- 
epifcopo  conftitutus,  Monachis  fé  faciliorem  praebens,  Collega?  offen- 
Cam  incurric,  qva  de  re  infra  agendum  erit.  Monafterio  autem  Modru- 
vailenfi  ìnauratum  cJaiicem  &  bina  fuperhumeralia  ad  expiationem  pecca* 
coram  dono  dedic.  Cumqve  anno  1329  templum  Salvatori  facrum, 
qvod  NidarofìcB  fuit>  cum  campanis  aliisqve  ornamentis  igne  abfumrura 
ellet,  non  tantum  ìpfe  munifìcum  fé  prsebuit,  fed  eti^m  aliis,  ut  idem 
facerent,  auftor  fuic.  'Similiter  &  anno  1330  Johanni,  ejus  nominis 
a2,  abEpifeopis  Islandis  ftipem  &  auxllium  congrà  Romanos  emendi- 
canù,  prò  £icùltatibus  large  (uppetìas  tulit  (d). 

§•  4- 


(a)  Hanc  Conftitntionem  e  Codice  membraneo  No.  3^4  maiin,  ut  videtur,  Magni  filii  Thor- 

ImI^  C3(icripttili  infra' fub  litr.  B.^  exhibebiinus  Vid.f^Tupra  'J'oin.  1.  pAg.  410.  C)llatt 
cft  cum  .Qo<iic^  membraneo  &pius  a  nobis  laudato  No.  351.  fui.  &  apon'apbo  qvod 
jieoes  Tìos  eft  optimi  noC2 ,  qvorum  lediones  emenda tiores  cxf\%  inclunmus. 

(b)  Canftinitiones  illas,   qvas   qvidam  Jon^r  Sigurdi  fìlio   (vid.  infr.  cap.  5)  adfcribunt, 

%'id.  infra  ad  iinem  hujusce  Capitis  Litr.  C.  D.  £-  qvarum  binx  priores  ex  nodris 
cbartis  exfcriptx  funt. 

(e)  Initiom  Conftitntionis  ita  fé  hubet:  Ha  funt  Conflirutiónes  Reverendi  Dowìni  Eìtifi^ 
Dn  grafia  Arcbìepìjcopi  Nidarojìenfis ^  Epffcoporumqve  Norvegia,  iy  fratrts  Jona , 
fodcm  grafia,  Eprfcopi  Skalboltvijis ;  Vid.  lupra'Tom.  I.  pag.  473.  Iqq.  Qyi  Jonas 
non  poccfl  alius  elle  q\^m  hic  Halrhorides,  nam  nuHus  ab  hoc  diveifas  EibTo  iyn- 
ciironus  fuit;  unde  eti.im  feqvitur  fn£^ns  cflfe  has  Conflit utiones  anno  1322  vel  23» 
nam  certaf  annus  ip(Ts  non  eil  adfcriptus. 

((!)  Hic  Johannes  Ludovicum  Imperatoron  excommnnicavit,  qvod  ut  &  olia  ejusdem  afta 
Romani  improbantes ,  Ludovicum  in  Italiam  ac^iverunt,  qvo  ille  profedus»  novaih 

COiifliCuit  y 


64  PERIOPUS  HI.    SECTIO  IH 

§•  4. 

Qvocannis  ipfum  unum  dioeceleos  triencem  ex  prarfaipto  legis 
Erici  Regis  vifita(Ie>  ejus  per  Q^rcam  occidentalem  inftituts  viucationes 
indicìo  mnc  Nam  anno  1324  eandem  peragrans,  Theodorum  Abbi- 
tem  Helgafellcnfem  ab  officio  removit,  fed  Thprfteinum^  qvéndam'  eU 
dem  fufl^cìc  Similemqve  ignominia^  notam  Andrea  Videjenfi  Anno 
i32f  inuffit,  cui  Helgonem  Sigurdi  filium  fubfiicuic/  Et  anno  1327 
denuo  ipfam  cranfiens,  in  tempio  Reykholtenfi  facris  nonnuUos  inicia*- 
\ìts  templumqve  Sselingsdalstungenfè  inauguravic  (a).  Traéhim,  ze- 
phyrum  .  corumqve  fpeaancem ,  Prapoficis  diftribuic ,  balsmasq ve  orse 
jnarìcima:  ad  Cathedram  SkaHiolcenfem  penineoti  appulfuras»  cerds 
conditionibus  elocavic  (b)»  Anno  1330  tertìa  vice  hunc  traéhim  per* 
currens>  Encsnia  templorum  Selardalenfis  >  Budardalenfis  &  ScadenHs  in 
lingula  Reikianes  celebra vit.  Anno  1332  hancce  Qvartam  qvarto  invi* 
iensy  tcmplum  Eyrenfe  in  craélu  Skuculsfiord  inauguravit»  ipfigve  20 
dierum  ìndulgencias  in  Dei  elorìatn  &  templum  fteqvencancium  ùlatem 
ficcribuic  (e).  Tandem  &  uTcima  vice  anno  1336  eundem  huncce  trac* 
tum  viiicans^  Varnsfiordenfe  templum  confecravit.  Qvc  non  ideo  àn- 
inotanda  duxi*  ut  Leélorem  talibus  deleé^ari  putem,  ied  ut  oftcndami 
qvam  laboriofus  Se  officio  fcdulo  imcumbens  vir  iftc  fìierìt» 

Anno  1334  PrsfuU  a  Viefuro  Presbycero  Nuntium  Apoftolicum 
in  Norvegia  agente,  ad  reddendam  rationem  Denarìi  Pettini  evocatus, 
in  Norvegiam  tranfih.   Sed  anno  proximo  Cathedra  reftitutus  j  qvadnn- 

tem 


confUmit  Pontificem  Joh.  Portum  Corbadenfem,  Nìcolaum  V.  nomìnatain  >  qvi  1 
contraria  faélione  captus  Se  Arenionem  perdu£)us  »  In  carcere  periit.  Johannes  Papa 
noftro  fcripferat,  &  ftipem  poflulaverat,  ut  teftatur  TORF/EVS  Ufi,  Notv.  Tom.  4., 

pag-  458- 
(n)  VÌA.  ad  finem  Capitis  Litr.  M. 

(b)  Diploma  ejus  hac  de  re  vid.  ad  iinem  hojus  Cap.  Litr.  F. 

^c)  Diplomata  hac  occofione  ab  ilio  edita  vfd.  ad  finem  hujus  Qpitis  Litr.  G.  H.  qrc  WUI. 
cum  precedenti  e  nolirif  cfaarti^  exfcripta  funt. 


cem  tempH  cti)us^  redittnim,  àiioifo 'PresbycefO/KuntifApoftolici 
&R\\{&rìo,  tradì  judic  (*).  Altera  aucem  -vìce^  anno  13389  exaélis  in 
epifcopacu  annis  17  nunqvain  reverfuras  enavigavìt;  Nam  anno  1339  ^^ 
ipfo  Piinlicationis  Mane  fefta  in  Norvegia  obiic,  &  honorifice  in  tem- 
pio Monafterii  Prxdicatorum,  cujus  olim  membrum  fuerac^  procurante 
exfeqvits  Hacone  '  Epìfcopó  Bergenfi  C**)  >  ^  fepukus  e& 

Litr.  A. 

(a)Tìróder  Jón  mtffl  gudz  myfkun  byfkup  i  fkàlahollti.  fender  aullum 

^-^  maunnum  i  finu  byflcupsda?nii  qvediu  gudz  oc  fina  f)at  ma  aung- 

Tum  fkynfaumum  maunnum  undarligt  l^ikia*  |>6  at  nockurer  menn  Hai  et 

vìd  j^vi  at  giora  fem  beir  vita  ei  baiinac  vera,  par  fem  f>at  henter  opt- 

^  at  fì  octazc  ei  laufiin  at  fremìa.  f>6  at  hann  viti  àdr  bannadan  vera» 

eThann  trùir  ath  litit  pina  fkal  a  hann  leggiazt  ^6  at  hann  giore.     Enn 

ùker  ^fl'  at  j^at  er  f kyllda  byfkupligrar  (tignar  ok  àhyggia)  f^ffiu.  at 

vita  l^im  rettan  gudz  veg  ok  kenna  ])eim  at  varazt  alla  villu  ftiga.  (par) 

ièm  (eir  era  til  andfjgra  Hluta  yferfkipader.  ^cff  krefr  off  fkyllda  vors 

embaettis 


•«  I 


(*)  Fflc^ornhoc,  aut  fub  Johanne  32,  qvi  hoc  anno  deceflìt,  aut  ejus  fucccrTore  Beuediclo 
12,  ^  antecefforìs  in  Imperatorein  confirnfiavit  fententìam,  &  omni  dìgnitate,  Ba- 
Ttréc  qvoqve  Ducatu,  indignum  pronuntiavic.^  TORFj£US  Hift.Norv.  Tom.  4.  pag. 
462-  dicit  Ballam  Papalem  hac  de  Tè  in  Ifhindiam  miflim  fuifle.  '  Apocham  nollr© 
datam  ab  Haqvino  Bergenfi  prò  fiibfktio  8c  cenRx  Petri  vJd.  fupra  Tom.  i.  pag.  574. 

^"^  Affiicitix  snter  noftrum  &  Haqvindm  Epifcopum  Bergenfem  docùmentum  funt  binae 
lujas  td  iltum  liters,  qvas  ex  tabularlo  A.  Magnai  fub  Licr.  I.  K.  mox  dabitnus* 
In  prioribus  literas  falvi  conduclus  commeniorat ,  qvarum  forma  Litr.  L«  ibidem  con- 
fpìcirur.  Epidola  Litr.  K.  videtur  fcripta  effe  poilqvam  Epifcopus  Jonas  morbo  letbali 
cgroraie  ccpit. 

ff 

{fiJdtfi:  Frnter  Jonas  Dei  gratia  Epifcopus  Skalholteufis  om^iibus  in  fua  dicccefi  (alutem 
l'ei&fuam  mittit.  Nemini  (apienti  mlruni  videbitur,  qvamvis  qvidam  ab  iis,  qvx 
Teilta  effe  noverunt,  p»itrandi»  non  caveant,  cura  fxpe  contingat  illos  crimina  com- 
JH'ttére  non  vereri,  qvi  parvam  tantum  pcenam,  faàum  fubfccuturam,  prxfumunt. 
Cura  vero  cura?  (&  clignìtatJs) .  epifcopalis  fit,  iis  veram  Dei  viam  monftrare,  &  ab 
ouiuibua  cramitibus  fedufloribus  cavere,  eos  docere ,'  qvibus  iu  rebus  fpiutualibus 

(epifcopus) 

Tom.  II,  I 


«6  PERIODUS  HI.    SECTIO  III 

émbsettìs  fém  vlér  enim  overdugtc  ifldpader.  at  vara  ydr  vid  ftorglspe* 
{>£  einkanliga  fem  vera  rnà  at  fumum  maunnum  f^nizt  (ecki)  (iktt  vera  edr 
ecki  um)  licils  um  verde  ac  vinna  verkic.  ok  megi  f>at  vera  at  fumer  hyeg- 
izc  veica  i  pvi  gudi  ^iónuftu.  en  fier  ùtmd  ok  f  inum  yfermaunnutn  hl^dni 
ok  dy^leik.  £nn  j^eir  felli  a  fìk  med  óhlydni  vid  sud  ok  heìlaga  kirkia 
af  fialfri  ^iòrdinni  banz  pinu.  ok  fkili  Gk  j(fya)  vid  alle  (gote)  gódz  hei« 
lagrar  kriftni)  kirkiu.  ^ar  cil  er  gudz  m^fkuhn  Iffir  ^.eirra  hiomi  ti! 
idranar  ok  yferbótar.  ok  gefur  ac  f>eir  ^ggi  aflaufn  finna  ^Ixpa.  pvi  er 
fat  «tlan  vor.  ac  fyna  ydr  med  f eflu  vòru  brefi  hverir  j^cir  nliiter  cru 
iem-  menn  falla  i  bann  af  fialfu  verkinu.  f>viac  einginn  ma  iUt  varazc 
nema  viti.  Hinn  furili  acburdr  af  f^efTum  ef  nockur  madr  fellur  i  fyrìr- 
dxmda  vìllu.  morì  fidum  ok  kennidome  hei lagrar  cruar*  Annar  er  fa 
ef  aockur  fecr  (àman  edr  dikcar  nvia  villu  af  fiiìk  f ins  brìofte.  hvórc  fem 
ì^ac  er  opennberc  edr  leync  eru  peir  allir  i  f^eflu  eilifu  banne  bundner 
lem  audruvis  fkilia  edr  laera*  en  lieilaug  rómveria  kirkia  predikar  òk 
vardveiter  af  heilagri  f kim.  af  helgan  holidz  oc  bióds  droctins  vors  lefù 
Chrfti.  ok  af  fkylldum  fkrrpcagangi.  iiioiia  fambande  ok  audrum  helgan- 
um  heilagrar  kriftnl  Svo  ok  allir  f»eìr  menn  er  einnhver  bifkup  hefec 
viliumenn  da^mda  i  finii  bifkups  dxmi;      Sa  hinn  |>ridi  ef  nockr  trùer 

villu 


(epifcopiu)  prsfcdus  eft,  reqvliit  ergo  muneris  noftrì,  qvod  indiguì  g;«riinus,  officiam, 
ut  t  deliàis  grtvifliiTiis  vos  deliostemur»  iis  prcièrtim,  qv«  cominifiire  qvibusdam 
(parvi  vel)  nihilì  referrc  videbitur,  qvidani  fprte  etiam  Deo  condignam  operam  k 
collocare,  fibi  ipfis  honorem  comparare,  &  iuperioribus  fuis  obcdientiam  &  fidelità* 
tem  prsflare,  reputabunt  poùus,  qvam  qvod,  fua  in  Deum  &  fan^am  £ccle{ìam  con- 
tumacia excominunicationem  ipfo  Ul&o  incurrentes,  omnibus  fané^x  Ecclelìz  bonis  fé 
ipfos  privent,  ufqve  qvo  divina  mifericordia  eorum  cordi  ad  pcenitendam  &  refipi- 
fcentiam  illuminaverit ,  6c  fcelerum  ablblutinnem  concefferit  ;  qvare  nobis  eft  propo- 
firum  bis  noftris  literis  vos  erudire,  qvsnAm  deb'^a  excommunicarlonem  ipfo  kSto 
adferant,  nemo  enicn  a  malo,  nifì  id  cognofcat,  (ibi  cavere  poteft.  Primus  horom 
.caiuum  eft,  fi  qvis  in  h^efin  damnatam  contia  mores  &  dodrinam  fandsr  fidei  inci' 
derit.  Secundus  eft  fi  qvis  novam  hierefin  ex  proprio  (ho  pefìore  five  publice,  five 
privatim  compofuerit  vel  eftìnxerit;  omnes  in  hoc  sterno  excommu  ni  cario  nis  vincolo 
innodati  funt,  qvi  fecus  intelHgoiit  Oc  docent  qvam  fan^a  Romana  Eccldia  prxdi* 
cat  &  (ervat  de  ikn&o  baptifmo ,  de  confecratione  carnis  &  fangvinis  Donniii  nolirì 
Jefu  Chrifti,  &  de  confefiionis  neceffirate,  vincuto  matrimoniali,  &  aliis  fands 
ecciefi^r  facris,  ita  &  omnes  illi  qvt  a  fuo  qvisqve  Epifcopc^  in  ejus  diccefi  h:trefeos 
damuaii  fuut.     T^rtius  cafua  eli  9  fi  qvis  hsrecicorum  periVafioiiibus  (idem  baìmerit, 


CAP.  IIL  Lìlr.  A.  67 


rfflmmnjid  Torttiìfum»   edrtekf  fi  tA'  {in  veriàndi  òk  fylgiande  peltri 

naie  ^ilir  falla  i  {>ad  fama  barni.    Ok  ef  nockr  af  ^eifum  hafnar  ac  leid*- 

rtCQzt.  innann  tólf  mànada.  fidan  hann  er  bodadr  bannfetcr.  pi  feilra 

hum  xfinlig  cfrae;d.  fkal  hann  (fidan)  £  aungvum  laugfkilum  hsefur  ok 

med  aungvu  moti  vknisbonr.  fra  er  hann  ok  f  kiUdr  at  ^iggia  j^at  fem  nock- 

nr  vili  hjunum  geirc  hafa*  i  fìnu  teftamenco      Eingi  madr  tna  ok  fkipa 

Iiann  finn  erfingia  uk  aungvan  arf  fkal  hann  taVa.  ci  fkal  hann  ok  mega 

piitz  ficc  teftamentum.  a  aungvann  (mann)  fkal  hann  ok  ksra  mega.  enn 

naudgazt  flcal  hann  cU  ac  fvara  audrum  retta    oc  ef  hann  hefer  dómari 

velie   ha  fkal  hanos  dórour  fyrir  6cki  (landa  eiga.  oc  eingin  mal  ac  koma 

nndir  hanns  dóm.  oc  nù  ef  hann  hefcr  klerkr  vene  pà  fkal  hann  iiggia 

tradir  faumum  pìnum.  ok  vera  ade  affetcr  finum  vigflu  paullum  af  fui- 

um  byfktipi.      Hinn  fiordi  atburdo  er  fa  ef  nockuc  feiger  |>ac  ok  fyigtr 

^vi  ac  rómaborgar  kirkìa  fie  ei  haufut  kriftninnaré  ok  (henni)  haunum 

le  et  atauUu  hlydanda.    Sa  er.tùnn  finni  atburdur  ef  nockarle[mr  haund 

med  heipc  ok  illvìlia  a  klerk  edr  klauftra  .mann.  pi  fellr  hann  af  ualfs  f ins 

verki  l  pava  bann.     B,^dr  f»ac  ok  nockiir  audrum  ac  giura,  pi  eru  bdder  f 

banne.  u  er  baud  ok  hinn  er  giòrdi.    Sa  |feilur  ok  i  bana  (er)  ef  veica 

nmù  verod  klerkiniim  i  fliku  cilferlLok  vekci  dguj^ater  af  j^eim.  manni 

I  2      :  .  j'etc 


lottos,  «oruin  cauftm  defenden^vei  ei  -pttrocHMnf ,  receperit;  Hi  in  eandem  excom. 

manìcictonem  incidunt.     Qyod  JG  qvis  horum  intra  annam  emendari  recufavcrit, 

a  qvo  excommunicntas  proclamatus  e(l,  «terna  infamia  notatur,  &  exinde  ad  ac- 

tns  forenfes  non  ad<nittetur,  nec  ullo  modq  teAis  idoneus  habebitur.     Non  erit  ei 

intcgrum  accipere  qvod  qyis  ei  teftainento  legaverit,  nec  ullus  eum  hsredem  fcribere 

pocerìc,  nec  ei  ipfi  teflamentam  condendi  fàcultas  erit.     A£lionem  contra  aliuin  infti« 

tuere  ei  non  licebit,  fed  ad  jus  aliis  prseflandum  cogitor.     Si  judex  fuerìt,  fenten- 

di  tb  ilio  di£la  rata  non  habecor,  nec  ulla  caufa  ejus  judicio  fiibmittitor.     Q\'od  (i 

ckricDS  fuerit,  iisdem  obnoxius  pcenis  omnibus  antea  ordinatipnis  gradibus  a  fuo 

EjnTcopo  deponitor.     Cafus  qvartus  eft  fi  qvis  afTerit  &  contendit  Ecdefiam  Romanam 

BQTì  eflè  caput   chri/lianiiìni,  nec  ei  in  omnibus  obediendam   deberi.     Q\'intus  eft 

ofai  fi  qvis  rìolenter  i5c  maiitiofe  clerico  vel  inonacho  manus  iminiferit,  tunc  ipfo 

fido  in  excommunicationciu  Pnpa:  incìdi^;  &  fi  qvis  imperaverit  alteri  hoc  faciendumi 

pfierqre  excommunicati  fluito»  tam  qvi  imperavit,  qvam  qvi  exfecutus  eft.     Ilje  &  in 

escoinniunicarioneni  incidit,  qvi  ckrico  hoc  in  cani  auxilium  fcrre  potuit »  Hd  non 

to/if,  qvod  jure  poftulandum  eli  a  qvolibct  qvi  potcftatem  &  jus  habct  alios  guber. 

nanjfy  qvi  inrerdicendi  (luendi)  facultate  gaudens ,  ea  non  erat  ufus.     Sola  interdum 

fis  ba/uf  inilar  dklicli  arltiml^Ida  venit,  qvamvis  manus  (clerico)  non  immittantur, 

*  *      '  verbi 


68  PERIODUS  ni   iSECTIO  III 

^ct  f kilic  (em  valld  edr  yferfklpsn  hèfeii  til  at  fti^raa  aiìdnim.  inacci 
hann  (forftòd)  forbodveita  ok  villdi  eigi.  Eicc  faman  ofrike  ma  ok 
ftundum  metazt  fllk  fama  fauk.  ^ó  ac  ei  fie  hendr  a  menn  lagdan  Svo 
fem  pà  ef  nockur  fetr  klerk  i  bauiid  edr  ls(ir  i  niyrkvaftofu  edr  i  audra 
vardhalldu  ^viat  aungvum  leikmanni  gefzc  fvo  mikic  valld  yfer  nockur- 
nm  klerk,  ^à  fordazc  fa  ei  bannit  lem  j^at  gidrer.  verdr  ok  fleira  vega 
mispyrmt  klerkum«  enn  fkedia  iikami  {»eimi  fìalfra/  Sa  erhinniiecci  ai- 
burdr.  ef  veralJdtiger  valldzcnenn*  ftiórnarmenn  (radamenn)  h^ac  ftiett 
edr  ftarf  fem  hver  hefer  i  borgum  edr  ba>ium  giòra  krafet  edr  ófkylldu- 
lìgur  pyndingar  a  kierka  edr  kirkiur  edr  beirra  eigner«  fyrirkomandi  fvo 
validi  ok  framqvxmd  forftióra  heilagrar  Kirkiu.  {>el1ìr  ef  beìr  lata  ei  af. 
hi  er  Ijeir  era  iaugliga  a  minnter  eru  i  banne.  ok  fvo  hver  fem  j^eim 
fulger  til  ^eifa.  ^viat  aunzvar  krafer  edr  (^ùnga)  ^egnfkylidr  mega  leik- 
menn  med  xettu  leggia  a  kierka  edr  kirkiur.  mega  j^eir  ok  ei  afleyfiizt  fyrr 
enn  f>eir  hafa  bstt  pad  fem  peir  bruni*  hvòrf  fem  peir  hallda  ftiettum 
edr  ftaurfum  finum  edr  ei.  Hver  ok  fem  tekr  ftiett  edr  ftarf  epcer 
|>ann  fem  i  baan  hefer  fallir  med  faugdum  hstti.  ok  vili  ei  aptr  bsta  inn- 
an  manadar«  {>à  fellr  hann  i  bat  fama  bann*  f»vi  hann  fam^ycker  bvi 
fama  fem  ^inn  giarde,  ok  ma  ei  afleyfazt  heUdr  enn  hinn.  {»ar  tU  lem 
bsett  er*      Sa  er  hinn  fiauundi  atburdr  ef  ,menn  gi5ra  fkipaner  i  moti 

fride 


•mm 


verbi  cflufa  :  fi  qvis  denciim  vinculis'  conftrìngat,  aut  carceri  aut  cuivis  alteri  culb- 
disc  includat,  ciim  nulli  laico  tanta  in  clericum  poteftas  fit,  nt,  qvi  talia  facit,  ex- 
communicationem  haudq^qvam  effugiat;  clerici  qvoqve  pluribus  modi»  qvain  ipforum 
corporuin  larfione  violari  pofllint.  Sextuf  cafus  cft  fi  magiftratus  fecularis,  pr«fe£li 
(qvafftores)  cujuscunqre  dignJtatis  vel  muneris  in  civitatibus  vel  villis  fherint,  irro- 
gationes  vel  onera  injufta,  clericis,  templis,  vel  eorum  pofleffionibus  impofuerint, 
qvibus  poteftati  &  exlecutioni  Antiftitum  fanfe  Ecclefiae  prajudicanr;  qvi  nifi  Icgi- 
tiine  admoniti  defiftant,  excommunicati  funt,  tma  cum  oìnnibus  qvi  cos  hac  in  re 
adjuvant,  niiltas  eniin  irrogationes  vel  tributa  (oneri)  laici  clericis  vel  templis  jure 
iniponere  pofrunt,  nec  illos  abfblvi  oportet,  priusqvam  prò  Ixfione  fatìsfecerint,  five 
illi  dignìtatem  &  officiura  retinuerint,  five  minus.  Oviqve  in  excommunicati  officio 
5c  inunere  fuccefrerit,  &  di6^o  modo  intra  unins  menfis  Ipatium  non  fatisfecerit,  in 
tandem  excomraiìnicationem  incidit,  alterius  enim  illius  ia6lis  confehtit,  nec  magis 
qvam  ille,  ufqve  qvo  (àtisfaaio  praftita  fuerit,  abfolvi  poteft.  Cafus  feptimus  cft 
cum  qvis  conftitùtiones  contra  pacem  &  libertatem  fan^ff  ecclefiae  faiicit,  nifi  intra 
bimeftre  fpati«m ,  ex  qvo  promulgatac  fuerunt ,  libris  fuis,  qvibus  infcriptic  fuerunt, 
cximant;  vd  etiairi  ^vi  illts  c^aftitmioncs  <tai>qvam  lifaris  iiifcriptai  vel  non  derafts) 

urgct 


CA.P.  IH.  Litr.  A.  69 

imieokfreKi  heiiagrar  kirkiu.  nema  perrhaii  ìnnan  tveggia  manada.  fid- 

tn  ^m  var  lyft  tekic  Jser  af  f inum  bakum  ef  I>apr  eru  ritadar.  edr  ef 

Jieirhailda  fram  ^eflum  ikipunum  (Bviat  ^xt  vaeru  ei  affkafnar  bDkunuin 

edr  iritadar;.     Svo  I>eir  ok  fem  j^a  doma  rita  til  ftadfeftningar.    Sllkc 

bit  (ima  ok  beir  menn  er  rita  ok  vardveica  flikar  fkipaner.   ok  ei  fidf 

vaUdzmenn  radzmenn  ok  retcarar  fiadanna  ef  j^eir  dirtazt  ac  dxma  ept- 

er  ^eff  hatt»  fkipanutn.  fvo  ok  peir  menn  fem  vardveita  ok  vid  lata 

Ittft  vefimr  ^sr  fem  helldr  mega  heìca  oveniur.  ok  upp  hafa  cekizc  mote 

firelii  heìlagrar  kirkiu    j^a  bindazc  peir  ailir  i  banz  atqvaedi  ac  gudz  laug- 

OfiL  'pai  er  ok  vitanda  at  frelfi  heilagrar  kirkiu  flendr  faman  i  f>eim  pri« 

vil^is  ièm  henne  ero  veitc  yfer  andiigum  hlutum  edr  ftundligum  aud- 

sfìim.  tndliga  edr  likamiiga  (almennilìga  edr  einsliga).    Na  eru  fum  pri< 

vile^a  heilagrar  kirkiu  veitt  af  fiàlfum  gudi»    Svo  fem  ]Sad  er  ver  laufn- 

ace  jefus  Chriftus  fagdi  perso  poftula.  hvat  fem  pù  munì  binda  i  iordu» 

\g9ii  man  bandir  i  himni.  ok  hvat  fem  pù  munc  leyfa  a  iordu  t>ac  fkal 

ok  leyft  a  bimnum.    Svo  ok  [lad  at  tiund  ok  frumforn.  ok  allt  pad  gótz 

fem  gude.  ok  hans    heilogum  maunniim    offrazc  heyrer  klerkum    til. 

pac  pcìvilegium  er  enn  veict  heiiagri  kirkiu  af  gude  at  klerkareiga  valìd 

yfo  henoar  eignum  ok  audaefum.  ok  hennar  fomiórar  eiga  laug  at  fkipa 

af  andtigiun  hlutuou   ok   hafa  par  dóm  yfer  ok  fleira  annat  pat  fem 

I  3  ftendr 


nfget    Ita  &  qvi  tales  fentcntus  confirmandas  exfcrìbunt,  easqve  transfcribunt  fic 
coafeivanc,  nec  miniis  magHlratus,  qvzflores  &  judices  civitatuin,  fi  recundiim  tali- 
«n  conftituttonem  fententias  ferreaufi  fuerint;  ita  &  qvi  confvetudlnes ,  qvae  potiiis 
caco^es  ap^yellari  merentur,  &  contra  libertntes  fanthc  Ecclefia?  invaluerunt,  fer- 
vtndasttpprobant;  omnes  hi  ex  tenore  legum  divinarum  fententlae  excommunipationìs 
obnoxii  funr.     Sciendum  qvoqve  ed  iibertatem  fanflx  Ecclefi.^  in  privìlegìls  ei  in  rea 
fprìtoales  &  opes  temporalcs,  tam  fpirltualiter  qvara  fecularitcr  (generaliter  &  fpecia- 
litcr)  conceflis,  cdnfifterc.     Qvitdam  vero  Tancia:  Eccleiinp  privilegia  ab  ipfo  Deo  con- 
cefli  fnnc,  cxempli  cau(à  illud  Salvatoris  noftri  Jefu  Chrifti  ad  Petrum  Apoftoiuin 
dàtom  :  Qvadcimqyt  ìigaveris  in  terra  erit  ìigatum  in  calo ,  Ì!t  qvodcunqve  folvirit 
mferrm^  trit  foìntmn  in  ariti.     Ita  &  qvod  decimac  &  primitiar,  omiiiiqve  bona, 
qrc  Deo  &  Saoftis  ejus*  offeruntur,  ad   clericos  pertineant.     Illud  praterea  a  Deo 
fin&  Ecclefitr,  conccflum  cft  privìlegium ,  avod  ejns  bona  &  facultates  in  clerico. 
rmn  fincporeflate,  ejiisqve  Antiftitibus  de  icbus  fpiritualibus  ieges  fan cien dì  &  fen- 
tentias fercndi  jas,  ut  &  alia  qvtc  in  antiqvo  &  novo  Jure  occurrunt,  competunt. 
A  Domino  Papa  fanSa  qvoqve  Ecclcfia  qv:3tdani  privilegia  habet,  qvale  cft  illud ,  qvod 
avi  aitfltts  vioiencas  clerico  immiferit ,  ipiò  fa£lo  exconimunicaiionem  incurrit  ;  iiini- 

litar 


70  PERIOPUS   III.     SECTIO  IIL 

fiendr  i  hinu  fama  laugmali  ok  nfia.  af  herrà  plfvanùm  fini  ok  privi^ 
kgia  veitt  heiiagri  kirkia  fvo  fem  ^at  ac  fì  er  i  banni  af  fialfu  verkinu 
fem  heìpcuga  haund  le^r  a  Jaerda  menn.  Svo  ^at  ac  tveir  vottar  vinni 
{taurf  uiTi  teflamenta  |>au  auU  fem  (àlugiafer  mega  kallazt.  ok  tnOrg  aunnr 
privilegia  hafa  pàfvarner  veict  heilagrj  kirkia.  Keifararner  hafa  ok  futn 
privilegia  veitc  henni.  pviac  |>ac  mega  f>eir  vel  giora  af  veralldligu  validi; 
^vp  fem  Lac  er  ac  hverium  manne  er  lofac  ac  leggia  cil  heilagrar  kirkiu 
faudurleim  fina  fuma  edr  alla*  hvOrc  fem  hann  vili  ac  hùn  eigni2cepter 
hans  fidazca  dag  edr  fyrre*  med  hverium  hscce  er  hann  vili,  ok  ei  ^arf 
hann  nockurn  at  fpyria  ordiofs  um  bà  gidf  {>viac  i  ^eirri  gìOf  er  madr 
g^ff  (gudi  ok)  heiiagri  kirkiu.  fyrer  (al  finne  er  {>ac  hic  bezca  endamark. 
ac  ecki  endimark  fìe  henni  manni)  fece.  Nù  hver  fetta  veicer  mgcgang 
|>e{ru  frelfi  almenniligrar  Isrìftne.  f>à  fordazc  hann  ei  banz  afeliì»  Sl  tt 
Ttinn  àtcande  acburdr  ac  peir  lem  brenna  (med  tllvilia)  heilaga  ftade  edr 
kirkiur  edr  I)au  herbergi  fem  ftanda  innan  kirkiugardz.  ok  ^eff  videmis 
fem  heiiaug  kirkia  a  vernd  ac  veica  umbergis  (umhverfìs)  iik  {>a  eru  ^eir 
bannfeccer  ac  laugum  gudz.  ok  f  idan  er  ^eir  hafa  bannfeccer  (bodader) 
veric  af  heiiagri  kirkiu  um  f>a  fauk.  fkulo  |>ejr  af  aungvum  laufn  caka 
utan  flàlfum  pafvanum.  nema  i  lifàhafka.  Niunde  er  fì  acburdr  ef  nockr 
brytr  kirkiu  edr  (og)  ra^ner  hana  (( idan)  edr  giòrer  i  henni  npckuc  ódada 
vcrk.  fem  er  ac  farà  ó|>yrmiliga  med  gudz  lìkama.  edr  brioca  alleare  edc 

kroff. 


Jìter  &  qvod  duo  tantum  teftes  ad  teflamenta,  qvs  prò  falutcanims  fcrìpta  dici 
poflunt,  reqvirantur,  praeter  plura  alia  privilegia  qvs  Potiti fices  Maximi  iàncis  £ccl^ 
fÌ2  conceCrerunt.  Iraperatores  etiam  qvardaoi  d  privilegia,  nam  in  rebus  l'ecularibus 
hoc  penes  illos  efl ,  imperati  funt.  Tale  eft  unìcuiqve  patrinionium  faum,  ex  affé, 
aut  ejus  partem  ran£)x  Ecclefix  donandi  facultas,  (ive  iila  pofleflìonem  ex  donatorii 
voluntate  die  ejus  eniortuali,  iìve  prius,  qvocunqve  modo  libuerit,  adeat,  nec  do* 
nator  ullius  confenfum  hac  in  re  reqvirere  tenetur;  nam  in  Illa  donatione,  qvamqvii 
prò  anima  Tua  in  (Deum  &)  fan^ìam  Ecdefiam  confert,  optimus  is  eft  iimes,  qvod 
limite  careat.  Qv'icunqve  fé  huic  Ecdeiìx  catholicx  lihertati  oppofuerit,  condem- 
nationem  excommunicationis  non  eritabit.  Oclavus  caius  «fi  fi  qvi  .loca  fanda  & 
tempia,  five  sdes  intra  coemiterium  &  limttes  intra  qvos  (emplum  circnmcircn  afylo 
gaudet,  conilitutas,  (maìitiofe)  combuirerint ,  illi  ex  legibus  diviuis  excommunicati 
funt,  &  ex  qvo  hanc  ob  caufam  a  fanda  Ecclefia  excommunicati  pronuntiati  fune, 
nifi  ab  ipfo  Papa ,  excepto  vitae  in  periculo ,  a  iiemine  abfolvi  debent.  Cafus  nonas 
ei^  fi  qvis  templum  eflfringat,  &  (deinde)  depnedatus  fuerìt,  aut  fcelus  qvpdqram 
perpetraverit ,  exempli  caula  corpus  Dei  maletraélaverit,  altare  vel.aucein  diffrege- 

hi. 


CAR  HI  Utr.  A.  jt 

boff.  cdr  jnnat  fKkt.  fkulu  ^eiir  ci  laufn  fa;  fyrr  cnn  Jeir  hafa  btBtt  fin 
nn^nde  ok  ficaia  ok  taka  laufn  af  pafvànum.  Tlundi  er  Oi  ef  nockur 
à&r  brief  pafvans.  fyrer  fik  edrannan  mann.  ^  er  fa  af  fialfum  laugun- 
m  ittmifetcr.  med  auilum  ^eim  er  hSnunr  veita  fulltìng  cil  ^efT  vitande» 
cdrreria  hanns  mal.  Svo  ok  (a  fem  fier  n^ter  cil  nockurar  framm- 
qvnndar  fàliàt  pifi^ans  href  vicz  vitande.  f»ac  fem  annar  feck  haunum 
ok  fat&de,  enn  (a  fem  vardveicer  at  eins  brefet  fkai  innan  tuttugu  daga 
(fidin)  hann  veic  (falfit)  fyrerkoma  |>vi  brefe.  edr  fi  i  ^elT  valld  lem  vel 
ma  mìa  vid  ac  taka.  ef  hann  vili  fordazt  banz  pinu.  ^ac  er  ok  |>eim  ttl 
eidhialpar  er  fier  n^er  evitande  falfat  pafvans  bref  at  hann  hafe  prófac 
|tit  fem  bezt  hann  kunni.  ok  fai  hann  eigi  fvo  feìnt  aptiir  hvarfìt  ac  fyr- 
er ^  m^^hann  fynazt  fannfakadr.  i  ellifta  atburd  fella  peir  a  fik  full- 
komk  hann  fem  Saracenis  ilytìa  cil  banda  vopn.  edr  f kip.  vidu  edr  iarn. 
edr  gidrazc  fkipftiórnar  menn  f>eirra.  edr  veica  f>eim  nockurskonar 
fullong.  di  agàngs  ok  ófridar  heilugu  iorfalalande  ok  kriftnu  fólke« 
Tóifd  er  fa  acburdr.  ef  nockurer  rcena  |>a  menn  er  fkipbrot  hafa  fiolt. 
^  £ilia  ^ir  i  bann  af  fialfum  laogunum  nema  f>eir  baete  ^c  fem  |>eir 
(bruni,  ok  gialide  aptr  par  fem  ^ir)  raencu  pà  er  f»eir  eru  laugliga  àmincer. 
I  ^retanda  ftad  fellr  bann  a  alla  |>a  fem  med  nockru  more  {^raungva  bìfk- 
ufa  edr  krda  menn  til  ^efl*  at  leyfa  nockura  af  bannz  pinu.  edr  atq voed^ 

um 


nt,  fd  ftlitt  his  fimilia  comniiferìt,  qvi  nifi  damno  prius  reparato ,  &  (àtisfa^tione  prò 
injnftitia  praefHta,  abrolutionem ,  nì^  aiolo  Piipa,  non  accipient.  Cafus  decinlus  eft 
fiqmliteras  Papa?  in  fuam  vel  alterìus  commcdum  filfaverìc,  is,  una  cum  omni- 
ì»s,  qvi  fcientes,  ejusqve  caufam  tnentes,  ìlli  opem  ferunr,  ex  ipfis  legibus  excom- 
mankams  eft«  Ita  &  qvi  vitiat&s  Paps  literas,  qvas  alter  filfavit  eiqve  tradidit»  ifi 
fnos  ttfat  fciens  converterit.  Qvi  vero  tales  literas  tantumtnodo  retinet,  intra  vìginti 
dìes  (ex  qvo  ftliàs  e(fe)  novir,  itlas  aboleto,  vel  taK  viro,  cui  tnto  concredì  poirunti 
tridito,  fi  excommunicntionis  pcenam  effugere  voluerit.  £i,  qvi  literas  faliks  igno- 
lans  in  fnos  ufus  adhibnei  it ,  beneficium  juramenti  adferet,  ìi  illas>  prò  pofle  qvam 
pptiaie  exploraverit,  6c  pcenitentiain  non  tain  fero  fecerit,  ut  ideo  revera  reus  repu- 
ttndot  fit.  In  cafa  undecimo  plenam  incurrunt  excommunicationem  qvi  S'iracenir 
•nna,  naves,  tigna  vél  ferrum  advehunt,  eornin  navium  gubernatores  aguiit,  auc 
qvtlecanqve  fnbfidium  in  iinperum  vel  invafionein  fan^s  PjJsrflinje  aut  populi  ehri- 
fiitni,  adferunt.  Duodecimus  cafus  efl,  fì  qvis  naufragos  fpoliaverit,  is  ex  ipfis 
iegibns  in  excoitinninicationein  incidit,  nifi  crimen  expiet,  6c  prxdam  refHtiiat,  ex 
qvo  legittmc  admonttus  fuerit.  Loco  decimo  tertio  in  excommunicationem  incidunt^ 
qtri  Epiibopos  vel  cWricoi  ad  iqvemcunqve  esfcommunicatum  abfolvenduov,  clerico  ofiì- 

cium 


72  PERIODUS  III    SECTIO  IIL 

um  edr  ge(à  Isrdum  maunnum  aptr  embami.  edr  leyfa  tidagiórd  i  ^leiol 
ftaudum  fem  hann  er  àdr  a£  tekin*  Sa  er  hìnn  fiórcaiide  ef  leibneim  i 
hverre  ftietc  fem  |»eir  ftanda«  edr  hverìa  cign  (em  ^eir  hafa.  neyda  til 
{lefr  forftiora  heilagrar  kìrkiu.  ok  Gapicula.  edr  adra  klerka  ac  under  leik« 
(nanna  valld  ieggizc  kirkiur.  edr  j^eìrra  fafta  gódz  edr  teccer.  Svo  ac 
^rcnenn  heilagrar  kìrkiu.  preftar  edr  perfonun  «kallizt  |»ac  lien  af  kìk* 
maunnum  hallda  fem  af  finum  yferraaunaum.  fi  fìe  |>eir  bumfaier  med 
bannz  atqvxde  tiema  peir  gpfe  allt  apcur  (med  frelil)  i  fioìarr  valM  ieoi 
eigu  fidan  {»eir  eru  laugliga  àmincer  vfiac  er  f»eir  hafa.  àdr  :  (med  òfirike) 
under  fik  dregic.  Fifntande  acburdr  er  fa  er  leikmenn  krefia  f kacta  édr 
tolla  af  klerkum  edr  kirkium  edr  |»eirra  gódze  fem  {>eir  flytia  edr  flytia 
Idea.  Eigi  fem  kaupfkatc  utan  helldr  fakir  finna  ^arfinda^  edr  naudga 
pa  til  at  lùka.  hvorc  fem  j^eirgiòra  {»at  fiàlfer  edr  fa  adra  siean  xiL  hvorr* 
ar  tignar,  ftarfis  edr  fliettar  fem  f^eir  eru.  hvat  vana  £em  |^r  &*trL  fem 
helldr  er  kallandi  ófidr.  hv5rt  fem  {»eir  giòrd  j^L  i  finn  nathè  oirtrmara^ 
ef  ^eir  eru  einfiiger  mena  ^  falla  ^eìr  i  bmnz  pinu  af  fiaiftr  verkimi* 
Enn  ef  fielag  edr  almenningr  nockurs  kaupftadar*  borgàr  edr*  oanars 
Hadar  verdr  i  peflu  brotligur  f>à  fellur  hann  ì  forbod.  med  fama  hmte 
ok  fkulu  ei  aflaufn  fa  baos^ins  ne  iiiian  forbodfins.  ^ar  til  fem  aptur  er 
fcingit  pac  fem  kroft  var*  ok  tilheyriliga  er  baite  fyrer  vanretttd^   .  Hinn 

fextànde 


cium  reftituendumt  vel  cdebradonem  facrorum,  ubi  abrogata  foit,*  pennittcndutn 
qvodainfnodo  cogunt.  Cafus  decìmus  qvartus.  «d  »  fi  laici ,  cujuscunqre  gradas  vei 
dignitatis  fiierint,  Antiflites  ran£l£  Ecclefiari  C^apitula  velalios  clerìcos  vi  cocgerinr, 
ut  tempia,  eorum  prsedia  &  jura  poteflati  laicoriim  fbbjidantnr,  ita  ut  fanftc  Ecde- 
iix  Antìftites,  (acerdotes  &  perfoiiie  feudma  tllud  a  laidst  tanqvam  dominis  direflìa 
tenere  dicantust  fenteiitiae  excommunicationis  obdridi  funt,  nifi,  ex  qvo  iegitime 
admoniti  fuerint,  ea  omnia  qvc  (vioiencer)  antea  fibi  .  arripiieranc ,  pofleflbribus 
(libera)  reftituant,  Cafus  decimus  qvintus  ed,  fi  laici  de  clericis  &  tempHs,  eonim- 
qve  bonis,  qvx  non  mercium  nomine,  fed  in  proprios  ufus  vehiint  am  vehtfàciunt, 
tributa  vel  vedigaliapoitulaverint,  vel  ad  ea  expendenda  adegerint,  five  iili  ipfi  hoc 
fecerint,  five  per  alios,  cujuscanqve  dignitatis,  muneris,  vel  flatus  iìierint,  qvalis- 
.cunqve  confvetudo,  qvx  cacoè'thes  potius  dicenda  eft,  hucufqve  obtinuerit,  fiv^e  tlJi 
proprio ,  five  alieno  nomine  id  fecerint,  fi  perfbiic  fuerint  particulares,  in  psnara 
excommunicationis  ip(b  faélo  incidunt.  Si  vero  focietas  aut  univerfitas  cujusvis  civi- 
tatis  aut  loci  in  bis  deliqverit,  interdj£lum  eodem  modo  fibi  attrahir ,.  nec  abfolutio 
de  excommmiicatione,  nec  remifljo  interdicci,  ufq  ve  qvo  poftulata  retti  tuta ,  6cfatis- 
&£Uo  prò  injurìa  przftita  fueriuc,  impetrentur.  .  Cafus  decimus  fes^tus  eli  fi  preto- 


CAR ni  litr.  X    /  f7$ 

jhntfide  at  '  rettaralr.  (ì^ninmn.  damàrar*  ok  adfer  tw^cm^et  '  dómàra^ 
«^  btofdingiar  ef  peir  hindra  edr  dima  tt  lek  fsm  f iti  niélaferle  vilyi 
Vaeia  fyrer  rettaranum  riirkipuduai  af  Pdnranum»  edr  '^ita  km  cil 
/e/Teni  fiatfTkìpader  om  |iau  mal  fem  kirkiunne .  heyfi  tìl  at  laugunv 
cdr  af  vana  ac  àxmz.  at  fteir  roegi  j^ar  fyrer  ei  finum  maliim  frarfì 
koma.  eda  iìau<%a  ^à  til  ac  lata  af  finum  maium*  edr  ac  haifa  |>au  fìramme 
fyier  veralldltgum  démendum.  med  ^ vi  at .  aiinathydrt  fìnga  ^eir  kìrkr 
lunnar  dómendr.  edr  ^i  ièm  pàfva  brefìn  (afla)  efia  til  dóasara.  edr  pé 
fero  f &iJiìàkiefhe  j^revta.  edr  j^reyta  villa*  fyrer  (fyrr)  (augdum  kirkiunii- 
ar  domararo.  edr  (nadnga  ^irrsO  naudgar  ^eim  edr  peiirra  gódz  kirkiur 
edr  annac  edr  hverìum  hxrxì  audrum  {em  ^dr  meina  u  peir  megi  m 
fmum  rectindfifn  af  heilagrar  kìrkia  doroandum*  hv5rc  fém  j^eic  gion 
SéìScc  edr  Jaea  adca  giora.  ^Svo  (a  hver  fem  tìl ,  ^flà  gdfr  rad.  trauft  edr 
«pttnnade.  |ia  lìggr  hver  ^irra  under  barine  af  iialfu  verkinu*  ok  ira 
«  afl^fàzc  fyrr  en  hann  hefer  baste  domara  kirkiunnar.  ^ac  fem  hana 
heSeg  hindrac  malh  fyrer  f>eim  er  konra  edr  beyra.  edr  hvers  ftietc  fem 
hann  hder  ttl  fìn  gripic«  okifvopcim  fem  rectmdinn  eru  talmad  fyrec» 
ok  ^  er  i  batte,  bsot*  fyrer  fkada.  koft  ok  fkapraun  med  fiilliiade.  Siau* 
oaiCde  atbordrier  i&  ef:  nockur  fa  ièm  véralldligt  herrada^me  hefer  fyrec- 
b^dctmai  undimaunnumat*  Celiai  edr  kaupa  af  formaunnum  b^ilagiwr 

kirkiu» 


itt,  Top«rch4ry:}t]dtces  &  alii  imgtftratus  feculuret  impodirerinc  .aiit  obftstei'in/C ,  ne  ìi 
^  diilM  ooram  judice  a  Papa  delegato,  vei  ilio  cui  ex  legibns  vei  confvptudine 
cnnpedt  jcm  di£^io  caafàrum  eccleiialHcarum,  agendas  habeut,  ideo  a^ones  per- 
ÌBf?i  neqveant,  vcl  ecs  ad  *  ddiftenduin  ab  a^one  caufimim,  easve  coram.  judice 
leodarì  ìnflicuendiim  coegerìnt,  aut  jodices  «cclefix ,  aut  illos ,  qvo$  litera*  Papales  in 
jodiceS  evehtim,  aut  eos  demum,  q\*i  coufas  fuas  corani  pr^iàis  ecclefise  jiuiicibus 
pcfficqvonttir  vd  perfècuturi  funt,  oapiendo,  iwt  eos  jpXbs,  eorutn  (propinqvos)  bona, 
tempia  rei  rea  alias  premendo,  qvocunqve  demum  alio  modo  impediverint,,  ne  jus 
fimm  coram  Tanche  ^clefke  jndice  perieqvt  qveant,  fire  koc  pèir  ièvfive  per  alios 
nnt.  Ita  &  qfìcmiqre  ad  haiic  rem  confiiiot  pr.xfidio  vei  defenfione  aliqvid  con- 
dir, omnes  &  inignlt  ipib  fado  excommnnicationi  fubjacenc,  .uec  iiiiì.  judici 
fcdefiaf,  ijrecn  a  cailfk  dilbeptanda .  &  audiendè  prohibuic,  ciijiisqve  dignitat^m  (ibi 
mipak^  ut  &  ei  cujns  jnra  ìmpedivit)  piena  fatisfa£tione,  tam.pro  damilo,,  qvam 
iapatfis  &  l:cfione,  prìua  prdcftita  abfolvi  poiTunc.  Cofus  decimus  foptimus  e(l,  fi 
qm  magiftranis  (ècularis  mia  fubditls  cum  (kn&x  ecckiìx  anuiUcibus»  clerìcis  vei 

.  aliis 


TOM.  n 


•  ••iti         ■*  /.  i 


fj4  PERIODUSIIl  r&ECTIO  III. 

VirkiuMdeficom  edr  MclrumpeFfonain./edr  at  ni^1a*^esiii'kori).  edr  il 
<bsika  j^eim  bràud.  edr  veica  ^eim  adrar  fùómlftun  pi  felle  bann  i  bjrtn  af 
fialfu  vetkinti.  •  Sa  er  hìnn  iciandi  actnirdc  ac  <f  yeralldKgr  haufdinge 
^dr  foiìDadr  heìKigrar  kirkiu.  édr  hvat  manne  fcm  hann  er  terdr  edr  leikr 
•fem  djrfizc  at  fènda  flagutnerm  til  pdV  at  làca  drepa  nockurn  kriAina 
liiann  ^  at  hann  biódi  .f>ac  at  eins.  énafylgi  ei  noìclittrs  matti  ìiv  edr 
h ver  fem  Valter  viduitauku  flugumanne  edr' vermlar  ; {ianiti  .edr.leyner 
haunum  ^  kilt  hann  i  pafvms  bann  .af  fiaifìi  verkioiL.  ok  i  àSteuning 
Hxìmr  tignar  betdrs  ok  vigfla  .ftai^  ok;ftietcan.olc.beiiéfifiìt  ok  fkiilu 
leir  fem  med  hafa  at  gìttra«  *^etta  frialfli^  adttifàiaaa  .édr  i-Jiendr  £ì. 
"Er  hann  ok  fy»ed ^autlu  ^nu  veralldligir  fpDdzè  ìTmi.  fem  i^^  hébg»r 
%riftnè  af  aulhifólké  ùficgr  }»vi  fem  krifiid  en  ac  fidanzar. er;bert  (med) 
fyfH)^nnl)gum  fkjrnfemdiuii  vinockur  ba£è  ^ann  .ó|piiiÌM:gb^  gtOrt 
"b^rfièi  ban2  dóm  ^biman  eclr  af&ttningar*  cdriyìsgdiQilàim 
'Hinn  niciande  et  d  atburdr  ef  nocfcitr  madrdirfizt^^rer  :^fauk«  ttbanz 
dómr  edr  forbod:^'  er  dsnndr  a  kóngà  cdnhauftiingta.  i>irQQaì  pi$f Jumenii 
«edr  annars  kòftar  velbarnatnenn  fidr  fieìrra  |>ioQuftumenn:iBxlr  liytftiiiliattnR: 
iim-fem  f>eir(eru)  setti  at  gefa  ordlof  cil  ttockurunt  jnaonL  idnepa  edr 
-ftiigé.  edr  annare  koftarat  |»fn|pa  ]^«ioi<  edr  j^enarajgódk'odr'fnMlm  ^inra^ 
(ftm  f^^im  tilheym)  fem  .^  jdóma.'  ka&  dmmL,.edizmÈét.Jiwsn  rvdlldt 

ìfàx 


ftirìf  perfonìt  andonct  yel  vtndirìònes,  vel  ikdein  fitoni9iic»m  iriolere,  ptnem  co- 
qvei'c,  v«l  flHad  fìiiirifterium  prtcAsre  pròhibaerit',  tpfo  fiiflo  «ccpfnmttnicfttiaiiem  in- 
'èidit.     Cafos 'deciiTnis  ocìovas  eft,  fi  pdnceps  frcufarìt  veìÙtnSm  jecdefiz  Ecsrktos, 

'  CDJuscun^lve  ordinis,  ih'c  clerìcns  fÌTe  hurus,.  fiaarìoni  in  tiecem  hcmtitiis  Chriftianii 
qvatnvis  tontumaiodo  (irircìpiat»  fed  morsbóniinisitìfafectitfl  non  foerit,  fubmiferìr, 
vel  ficai itim  receperit,  tutarus  fuerìr,  vti  occultavertt ,  ipfo  hùo  excominunkationeii 

'  Papi-,  &  i\xx  dignttaris,  honoris  &  ordinationis,  ofiicii  &  benefidi  pari\*ationefn ,  in- 
currunr,  qvi  vero  bis  praedims  efl,  ilia  omnia  libera  alteri  in  manns  tradito.  IHe 
pta:terta'  ima  ciim  omnibul  fuis  bonis  fectilarjbos  ftn^ecditffix  hollis,  «b  omni  tini- 
veriìtate  chiifiiinii  exoiis,  Joco  babendm.efif  ita  ut  ex  4|yQ  per  ittiolies  probabtlcs  ali- 

.  qvem  nefatldi  hujus  fceieiss  remn  eflfe  innotuerit,  mila  ià  «ttin  ulterior  cxcocnmani- 
*'  catiot^fS,  exao^.onitiohif  vel  exilH  Anttntki  reqviiviur.  :  Caiut  dccnnus  noniv  c(ì  fi 
qvi$,  eo  qvod  iententfa  excominuntcationì^  vel  interdiSi  in  Refés,  PrincipeS)  Baro- 
fies,  Pr^fséìos,  vel  vrros  alias  nobiles  vel  eorufn  oftìdales«.  cujusciinqvc  ordihis  foe- 
rifit,  infliAa<(l^  cuìqvaniy  jadicas»  qvt  féntetlttaà  jlias  dixcre,  aut  qvorum  aathorì- 
-'  tate  fententia  lata  eft,  vel  eos  tandem,  qvi  fententias  ilUs,  comraonionem  iftorum 
tanqvam  excommauicatorum  fagientea^  òbfcrvant,  imerficere,  capere, «vel  aliom0d<]t 

•'•    '    «Mi, 


\  - 


'  Gap.  ìli.  Litr.  A. 


féx  Ka&  ^mdjr  rérit.  edf  Cpéìt)  peirra  fem  doma»  ^eitf a-'geyniia  (edr)* 
|ie\rct  fan  ci  vilw  ({am-)  neyta  fvo  bannfectum  maunnamr.  utan  f>cirtaki 
•piar  ^c  tjrdlof  et  zìi  cr  fem  àt  grmr  ^dz  eptcr  fvo  lofat.  -rf  j>ad  gódz 
cr  gripìt  (hdfer  vcrit)  ok  ei  apcurfeingit  med  ftiWnadi  edr  (b«t)  borit* 
fyrer  atta  daga.  ^  falla  ^eir  f  banzins  pìnu  af  (ialfu  ^erkìno.  I  |»a€ 
fjina  barmTkoIu  4ai}a  aHìr  j^eir  menn  fem  ^eff  orlofs  neyta  ok  fvo  peìr  fem 
if  fiflUfì  fififia  hrirrìhg  giara  ^ètta  fem  her  er  fvrerbodit  ac  orlofe.  hver 
òk  feid^  i  {)eflu  barine  er  um  tveggia  manada  lima»  p£  ma  (hann)  ^ad« 
an  af  d  aflaufh  taka  he  ^iggia.  utan  i  pafva  garde.  Tuctugfti  er  u  ac- 
burdr  st  ef  i  foibodz  tima  iardar  nockr  lik  i  kirktugardi.  i  f^eim  atferluiti 
lem  eigi  eru  (at  iSgum)  lofùt  edr  lik  bànnfettra  manna,  opinnberliga  edt 
naiinfiga  forbodadra.  edr  okurkarla.  ok  giòra  Betta  vitande,  pa  fdllur  & 
hvec  (bann  af  fi^rlfìi  verkinu  ok  rtiega  eigi  afleyfazc  nema  ^eif  baS.  àdr.' 
butifmorfem^ir  hafa  órett  gi5rc.  eptir  domi  ^(Tbifkups  fem  ^ar  4 
yfcr  K  ikb  Pyftì  ok  tutnigiH  er  (a  atburdr  ef  nockr  bindr  hionalags  band 
Wd  fiormenmng  finn,  edr  j^adan  àf  f kylldara  at  frsendfemi  edr  fifllcap 
edaned  (nunnum)  meìnum.  Svò  ok  ef  klauftra  menn  nunnr  klérkae 
lem  fàbfiM^nar  ehi  at  vigslù.  edr  f>adan  af  meir  vigdf.  Ef  beflir  bindazt 
xA  hifinàlato.  ok  ^eir  fem  |>eifi  hión  vlgia  faman.  fa  falla  i  bann  af  fiàlfii 
%cadEaisa.ttf  |ieir^*vità|»effi  metn;  ok  mega  ei*  afleyfazc  fyrr  en  f  kilk  er 

K  2  med 


Sai»  vd  ìUorom  &.  «liomm  (qvi  ad  bos  prctiimir)  bona  ledere,  perauctere.  aufat 
ÌKàit  nifi  periQÌ(Eoneai  ex  t]VD  bont  illa  €x  permilTo  rapi  ccepta  funt,   retraclaverit^ 
ftnpta  intra  odiduum  cam  piena  facisfadione  redicma  fuerinCi  pcenam  excommu- 
modoms  ipTo  h&o  incorrit/'  Eandem  excommiintcauonein  omnes  hac  pennjfltone 
nfi,  Dt  &  qvi  proprio  infttnfhi,  ea,  <)vs  hic  permitti  interdicitari  conuniferìnt,  in* 
auTont.    Qytcanqve  in  hac  excommanicatione  per  bimeflre  fpatiutn  perma^ferìc^ 
CI  ilio  tempore,  nifi  in  fede  Apoftolica,  abroliuionero  impetrare  vet  accipere  oeqvit. 
Vicetimus  ed  cafoSt  ti  qviain  cdibus  (le^)  prohibitis  tempore  interdici  t  ^ut  publice 
fd  nominatLn  excommunicafiorum»  aut  fteneratoruin  ^iivn  funiis  in  ccemeteiio  fd" 
m»  fipelivent,  ipib  fa£to  «xcommonicationem  incucrif  „^  ni(i  prcdita  Icfo  e  fenten» 
dia  episcopi  «  cai  infpedio  cooipetif,  iktiaàiàiope,  ablblvendua  non  eft.    Cafi^  vice- 
fieri»  prìmas  eft  fi  qvis  con jagium  cum  nepote.  conlbbrini  yel  cognatione  aut  afiini- 
tale  propioqviore  (com  monialibQs)  tnceftuofafn  contraxerit*      Ita  &  (i  monachi  i 
monialea,  clerici  qvi  ordinatione  lubdiacoiù  vei  eminentiores  Qint,  conjugio  fuerint 
copaiari,  tantiptit  qvam  eopuUxts,  fi  impedimen^tum  noverit,  excommunicationeiti 
m  ipb  fiiào  jacumuit,  nec  prina^vam  ccmjugìom  foerit  diflolutuoii  abfolvendi  funt. 

Cafaa 


76  PERI0:PUSBI    SECTIOni 

meà  j^eiin*  Aiìnw  ok  tatcì^fti  er*  fi  stbardt  «f  fiiÀn^nr  almAgans.  nd!e 
nienit.  dómarar.  ra<%iafar  ok  adrer  ftarftmenn  hreririèm  einer  ef  ^etr  giora 
Iritx  fkipaiìer  fétn  pQÌt  lofii  med  at  kr^fìa  okur  edr  jiailda  cdr  naudga 
f>eim,til  al"  gfìllda  ^at.  edr  ^U  ei  at  okur  {»ac  lem  ut  er  lokic  verdi  aptur 
krafc*  Syo  ok  ^eìr  (èm  ^flar  fkipaner  dikca  fkrifìi  cidr  demaepter  f»eim 
vitande.  Svo  ok  ef  ]^eir  fkdfa  ei  ót  almennings  bóhuàk  J^ar  fkipaner 
innati  f^rìggia  ménada  ef  ^ir  me^»  edr  peir  er  geyrnà^  bcsr.  edr  fiami 
vana  nockum  er  petr  krapc  hafe.  Ì>a  falla  ^ir  i  bann^af^/iaira  verkinfi.  Si 
atburdr  er  hinn  luridi  tuttu^i  ac;hver  fem  flaer  bifkuÀi^edr  ^nbar^  Iqggur  i 
liclegd.  edr  b:^drat  giora^  eichvért  af  J^fliini.:  edr  *  &MÌfefter^tfer)  aon* 
ars  gidrd.  edr  er  at  verkinu.  komjian  fie/Ter  giOrde.  edr  1^;^  lad  til 
4dr  famf>yckt«  edr  hann  vemdar  vitande  {4  (èm  ^cta  gì9ra^|a  la  B  i 
banne  ^  liàlfu  vetkinu.  eptir  nyium  laugucn  i  ^iqi  t^felluinJflfiivel  ioa 
hannvflere  eii  banne  eptit  fornum  laMgMOi.  ^ok  iiiia  Kano  af  aungiinileviàzt 
ittan  '  fiilfuoi  pdvanum  (nema  hann  fé  i  lifshafkaX  Fidrdiol;  tùtragfti  e( 
ia  atbUrdr.  at  hver  fetn  veica  ixtr  gudiz  embMci  i  ^focbodàdtimifi^icdc 
naudgar  nockurum  til  ^tff.  edr  kallar  bannfbtpi  menntil  edr-forbodada 
et  hlyda  gudz  embsctii  edr  ^rirbydur  at  j^eir  fem^  opìnbeiitg^  era  ìkiqq'^ 
fectir  edr  forbòdader  gànpi  ut.  pa  at  fa  jnoliniie  ({>aj  a  er  embastti  fbj 
veìta»    $W  ok  beir  £an  jCvo  era  àminter.  e^^betr  ani  inne;  eì  ad  fidr.  U 

^  '        fella 


t 


Cafns  viceiimns  fecundus  eft  fi  moderfttores  plebis,  fenatorei ,  jadiccSt  eonftliam 
&qvmsf  Alii  minifti'i,  tfondìtiition^s ,  (atnìH  poluilitiflat  (bfvi^periiiicreiitest  ftnxerinri 
«ut  dlios  ad  folyendutn  co^gerittf,  aut  foenat  fodtitQifi  reftitoenduin^TMsftidiri  non 
tolcraveniìt,  ut  &  qvl  tales  cònftitutìoiies  fcientea  componunt,  «xTcribiinr,  tut  id 
éarnm  normam  feMenff|am  fsfunt,  fitnilicer  q¥oqv«  q vi' talea  tonfticationcs  elibris 
'pltbis  intrH  rpatìum  tHinefire»  fi  penes  iiios  fii«i-if,^  n«n  deradant,  «utxodfvatudinai 
qvandaiT),  qvs  inde  robiir  mtituetur,  obfervant,  ìplbYafta  in  estommamacioneiii  in* 
cidant.  Cafii^  vicefimus  rertitis  eft,  iì^vis  EpiTcopuin  tetberaveric,  captivum  d ade- 
rir, éxulem  fécérit,  aut  afìqvid horum  iii]pera(verit,'T«l  «tnerias  fa£^um  (ex  poii  fafìo) 
approbbverìt,  ve!  £bciom  hoc  cotnmitt^id  fe^ad^ttiixerit^  vrl  cenfilio  am  confeniu 
adjuverit,  vei  fcien»  inum  tntaitis  fuerìt,  ìMe  «Nconfinùnicationeni  in*  hit  caiìbus  e 
novis  legib'us  ipfo  fac^o  incarrit,  ifcamvitf  ex  antìqvis  legfbas  exconunimicationi  ob- 
noxiiìs  non  fit|  nec  ab  uUo  atio  (oifi  in  vìca?  perìcnlo)  qvain  Papa  «blblri  potell. 
Cafus  vfccfimus  qvartoa  eft  fi  qVis  ofKjinm  (àcrtniì  In  loco  interdica  cdebrari  fece- 
rit,  aut  qrenqvatn ,  ad  exéOmiriimicMoa  vel  iivrerdii^o  oènoxtoa.  (officio. divino  intcf* 
fotuTos  advocandum  vi  «de'gcm,  velprohibaarir,  uc  public»  excotnmanirati,  &»> 
qvibufi  intei'dicìani  eft,  monciicajicet  ilio,  qui  i|cn'paBagit^.<uBaau.finiilitBr&fl(l- 
'  *  noiiiti) 


i  ^  CMlllLfìtT.  Av  77 

Ma^ttUef  ixmn  a  fik- ok  i^^  ei  aflaufii  ^ig^a.  utan  1  para  garde» 
Maiger  hlucer  ehi  j^éir  adrer  fein  menn  mega  bann  a  fik  fella  af  (ealftì 
Totina  peir  fero  ejgi  era  her  fkrifadìr,  f^yiat  ei  er  iafnhscc  at  menn  falli 
i}eA  Ker  a  lancie  voru.  lem  um  peiTa  er  nu  eru  taldin  Margc  er  pac  ak 
km  ku^u  bióda  bifkupum  at  bannfeda  menn  fyren  ok  |»arf  ba  e^ki  a^ 
ftiifiu  ^vl/kal iafnanioiìiimrìg  fyrer.fdra..ein  edr  ileirL  ok  ma ^ac mept 
«zr  ^otzka  eir»peìr  vili^  ei  basca  fik  fyrer  àminningar  |»£r  fem  formenii 
^ra|4»n^edf.ef:peir.forfhia  ac  koma.  tìl  anfvara  um  fin  afbroL  ^  er 
^ipf  óL^efl*  la^igligf  ftefpt  bk  beir  mcon  fkyUdazc  einkum  tii  |>e^ 
at  ban^siT  ìradt^  ^^9^  fkocii*^    Nu  falùr  belfat  ydr  aullum  er 

kuno^4l^f^^9^Q2ÌnSvialpier  ^Hi  pin»  bla  ógurliga  mi&k  hafJ^aJig.  |>a 
vm^muyast{^Xii.  àìì^^  ok  iierhvern  ydarn.    at.  ^ier  varizc 

fan  ioi3JoÌDfijp2c  ^gl^^  alla^  f^m  hcf  eru  rìcader^  ok.  pe^  pinu  leit^ 
mwt6à.£^iìQlfi^x^iÌQS  piegi  at;  betr'geymazt«  ]^a  bipduin 


^:|diain  profauflittn  vofvun  at  tafca  tranfcrjptufn  af  fkeiTu  voru  brefu 
(d^itt|èìrrXji9rUdi  £idan  iminleidis,  ^Ua  fóknarprefta.  fina  at  hafa  |»at  ok 
lefi^mTfinttin.Taknarmaunnum.  hjt  nvnf^tp  pf'jfvar  a  toirmàiiaflum  a^t 
{iReDa)4&egìièìi)e4ao  af  |>ac  vid  t>era.(|>vi  yad^f^a)  at  j[>eiq[i/iìe  eigì  fa(^ 
^  (cm..va(8zc  er./J^iqdum  vier)  ok  iyn;;f^ugdum  prufauftunei.  at  ^eur 

lknpó.iidiumi]^QÌ^^  ^cfdtji  zi  tvif^ùlldi^in,  hov- 

K  3  *         '  dome  ' 

moaitii  fi  nihiloipjnas  in  tempio  r^icerint;,  onmeA.hì  .exc.on^inuiycarìonem  incnrrunt» 
iii£adUinii3ui.ipia  Apoftploruffl,  noi>  ^bfqNndiM  Pluie^  funt  cafus  in  qvìbus  qvis 
CBcomoianicationein  ipfb  fiiQo  incurrit  y^  qvorum  nic  non  fit  mentio ,!  ciim  in  hsc  in- 
inktiy.iy>a  cqveac  lUi  enumei-^i,  qoitlueré  pra^fiuTianturi  Multx' qvoqve  c^nù  ex- 
«MBomikicacioium  A  Episcopo  ex  'pr;tclidQ  le^m, in^jgendain  piomerentur,  <]vas  hic 
edbSfaece  non.j^d5bj;C|..cuni  feinper  mio  atu  ìiltera  aciinonitio  prsvia  réqvkacur,  ut 
oomniGKtiothC^fitft  fi£i3a^l^.  AQUftii(lbus.admomtioné4  fatisfacere  recufaver(nt ,  vel 
kgidiDe  vocali»  dtdtìÀ&ì^  Tuis  refponla  datmì  venire  ne^Iexerint,  hi,  qvi  hyafla  ex« 
commpfiicanonis  irans^gantuT;  fpecjalicer'  o|}uóx}i  bAbpitiir.     Cuoi  jgicùr^  omnibus 


ieimar,  omm&.nQftToah^j^ms^,  ut  bai^w  tiolir^inin  frwar.uhi  tr^nrcrijptum  fieri 
Focwent^  fopaq^e' parodhos,  il\vti  in  potterum  bàbere,  3c  a^  minimum  bis  qvotan- 
nit  porocniaQift  prdbegete  adigimt^,  jubemnfi>  «n^.  exculàcioni  ifli  exhinc  locus  fic, 
cavendtnon  tocuicari.     Prardidos  qvóqvQ  Pr^poIItos  jubemus,  ut  omnibus  adulterii 

daj^dt  ji^  ^!^^^  C?a?À^{Ì*.  S^B^^^  £^^!V  (oi^dignam  iiiip€t^m>  Skalboltum  die 

-  •"*  ••    •*     -  '^*^«  •  ^    ...  .Cinerom 


• 


« 


7g  PERIOÒUS  ìli    SE'GYIO  III. 

ddrne*  tòt  Radati  aF  meire  glappum.  at  komà  tif  fkalKòirtz  at  aufku  deigii 
dk  f kirdeige*  ok  leklazt  J>ar  (af  bifkupi)  i  kirkiù  ok  \6r  (eni  fidr  €r  til  ^ 
Qorllviptanìànna.      pat  fòiHa  Viliufii  vief  am  dita  |»i  fem  ùtkafta  hùf-  ^ 
freyum  {Inutn.  ok  haltda  irtne.  edr  fylgia  optnrtbenitn  hórkonum.  fyrer-  ^ 
biódum  vier  ok  fterkiiga  (dllum  lèikmOhnum)  b«di  KaMwm  pk  konuirt  J 
%t  pan  leytiHigar  feàidgar*  edr  hì6nalaffs  band,  edr  hdt.  fvo  ^t  tei  fie  vid 
liit  miitzca  cve  viene  ok  fic  ^au  fkylld^at  Ifàr  ffvév  r<>knaf  predi  finuai  i 
innari  hàlfs  minadàr.'    Enn  fèTerh  nióte  gi6rer^^è(foin  vorum  btfdfkapi  i 
vici  fiér  fyrerbodin  veri  innging  hcilagrar'fcirfcia*'  Hlf  dk*  hano '6k  tid*  i 
um  i  heilagri  kirkiu  fìdan  barin  nefer  betta  forbod  &  fik  fellt  idr  hanit  \ 
et  af  pfvi  leyftr.  |>i  vite  hann  fik  vera  i  binrte.  ef  ^at  yefdr  giòrt  fidan 
-preftr  heferSmint  at  bannfetter  ffleiih.ganee  (ut)  edr  fdrbodader  feit 
ok  alHn  fehì  àdr  hafa  reyriillgri  fefting  edr  ntonalage  framenfarìt  edr  ^t 
%iA  cigaat  fciaerà  |à  fie  f kyfld^éf  at  haft^  fratinfnii  fyr^r  ttffftWfjLte  f 
^ta  beir.  fvo  at  fetta  jjì&\  meigi  fem  fkidtazt  ennt  vera.  ìfifWh'ttftf  manada  J 
hit  (einazta/{>vi  ftdfhuni  vier  auUum  f>eitn  fèm  Inetta  hia[  hafa  idi  Ir^n^.  ì 
edi  pvl  hafa  at.  fvara  til  Vòr'cdr  tJl  vorsf.  prófaftz.  nied  aoitù  fkiff  f Wlnkt  i 
i6k;pr6ft  j^ar.'  c*k  banri  tima  eir  j^aa  megà  (hógligaft/latìrf^ga^tilttitìa'bjède  : 
Tartan.  (Vo  at  bar  ile  eihgift  (Hiodrari)  mk^m  u<td*ndrattr  af  arinars  hvflrt  \ 
^einù  vòigtta.  *  Enn  hvbrt  petrra  fem^  ei  ketmir  kallaé  tf  iitulni  med^ltugd-  ; 

'.  uni     1 


W«i^ 


e  • 


tt.i' 


Cincrutn  flc  Vlridium  fé  conferenti*,  ut  ex  more  coroni,  qvì  prò  3e!i9is  atrociori. 
imi  pèniteiifitfn  àgont;  (ab  Bpifcopo)  in  templum  introdut.ihtur.  Ut  idem  de  iii 
qvì  uxores  proppÀ  abig;unt,  Baulterat  vero  publicars  tei  retinent,  vet  Ut  tdhsrent, 
valéat,  voJnmus'.  ,Ita  &  (omnes  lafcos)-  tato  virbt  qvaiti  muUei-eSi  Iponfifa  dande, 
ftina,  6c  vìncùlura  vel  vòtùm  motrimonil  cotitràliere*  ffrifh  prohibetnnt,  tiifi  duo  id 
ininiinuiti  tefles  adfint,  qvi  intra  dimidium  n^enfem  filo  parocho  idprofiterì  tenetn- 
tur.  QyicbnqVe  còittfa  hoc  noftrum  mandatum  deliqi^fit,  ititroimm  fandt  templi 
fibi  interdidum  fciat;  qvoid  fii  ex  qvo  hoc  libi  ihterdiénm  attìnxerat,  nfqve  qvo  tb 
iUo  aUblutUs'fuerit;^  |>bft  oVamParocTius,,  ut  excommunicati  &ii  qvìbus  Intetdidom 
étt,  exeant^^niandìivc^t,  UcYÌs  mterfùerit,  is';(eiexcoinmunicatame(reitiét  Omnei 
prarteréa  qv^'Q)onIkGa  Vei'cdnjù]g^Uhi  clindcftiria  cbntraxerunt,  yeltafetn  caufthiagen- 
dam  h'abént ,  qvAn,  priiriuni  tòt acrfw't,' corani  nbb/scòtnpiirett  tèH'emur,  ut  ctoft 
aia  q\'am  citlfluné,  &  ad  minimàm  intra .^fpatìdmthiòdccrnf  menfinm v'Kntri  qvdt 
Qyare  d  nos  omnibus  talea  cau&s  afhiris  rei  defenfuris  dicam  fcrìbitritis,  utcoraoi 
nobis  vel  nòftrò  Prjrpòfitó  pròbétiohes  fic  rtttit)nie»'adftt*rrrt$,^  tempore  ntri'jtjre  (com- 

anndlflimri^  led^ìrrmrk.  Vnmnareflnf .   iM  nt  ■  rletitris  doltit   ^^ìtnnp^ìm^fittiinì  vd  dilttlO 


toflipdlataf'tìoii  renerit, 
introitala 


;.     :   qAP.lII.  Litr.  A.a:        ;  79 

mb^cti.  ìpà'  yìià,  fics  %erbodna  v^r^  inngaungU;  heìlaprar;  W^m.  p\dm 

ti  ok  (iddn:'£iUi.  i  binn  ef  |>ac  hiyder  tidi^m  ac  kirkiti  amine  uc  at  ganga» 

te  di  fem  ^ac  er  leyft.     Enn  (|^at)  f^r^rbipdum  vier .  fterkiiga  under 

oinaz  pkiu  at  nockur  fa  f^m  veic  von  uikrar  aks^ru  fari  undjn  i  /ìjricega 

fvek  cdr  dvei|»  [>ar  fìdan^r  bann  h^fec^frect  af  femgit;  f^elTia  VQru;  brefi^ 

fó  at  banfi  haa  i>at  el  beyrc..  Eiadutn  vier  auUuoi  (pknarpreftuoi  jù  ^ek, 

wMMKia  hy^ntt^a^r  ^eir  fkulu  meju  fyngia  at  forbpaadef  tnenn  ok 

iMMinfodr,  gMgi  Qr  Kirkiu,    Ok  cil  fanz  vitnisburdar  fetiàm  viervorc  iri<«^ 

%li  fyrwi^t»  bp^  er^iO^rciyar  i  Jkalabollij,  anno  n^leiìtoo .  trioence- 

fiaio  viQKiimQ  &KCO.  (sa  TransUcione  Sanciti.  TborlaiciJ, 


i  ■ 


I^IY)I|l|I^mf)J4i Haliti.  <^iij  ^cLiii   ui«ii   i^a  ^ui,  iiGyi4  4  uhm  m.u &up;i^UUini^ 

4vc^:g4ds.pt^fina.s.Margern)enn  bòdi  lórder,  pc  l^ikfcr  hafa  Tpvirt  os 
ac:  i|im^  tf^ìpt^  fkyjldi  .ajfgiof  hval^  \^fs  fem  ilutg:  ye^dr  4  helgpoi  tidum 
cdr  ^nai^,  Wiia^à.  doga  veidà*  eiokaijialigha  ef.  tiùn  verdr  mwì  ena 
biio4v¥if6nnf)rerJb&^Uii)  fifclW,.  àc  gefa  hc^  orf kurd  firef^  .J>viat  ver  villd- 
i^m  ^v^  l&fiy . (tbyùikjiJI  ^Uka  jCkipfn  thiiiir  ,fyrn.  bifkiip^^^^  ^ippu  fyrni 
biCkupa.  leìn  lanrdzKactr  var  ner  kunhign.  hefdi  a  |>enum  gerc.  ac^eingl 

motti 


imitinun  ùnài  t«^li  (ibi  ex  illp  teinjpor«  intèrdiRuin  fciat,  6^  ^  e3 
itsDì  ÌQ  femi^t  ulqve    duiii  ahTolytionem  ìmpetret,   interfuerit,  i 


exeundi  mo'niros. 


excommuniciitut 


lAi»  $i^jwen«.  ^voq.rc  «xciommuiircftioni»  Tevere  pròhibeirìus ,  ne  qvis  hai>c  a£lio* 
Mcoimm'CeÌQfl|ptuen(Iain  fubQléiis»  in  tri  bum  longe  dilTiraifi,  ex  qvp  famam  de 
liaaoftnt  literìt 'perceporitt'qvarnyil  iìlas  ttòn  aiidiverit,  demigrret,  ibiqve  comroore- 
tÈté  Omnes  Parocfaos  jubemuSf  ut  qvoties-'Hiifrain  «etebraturi  funt,  eo$,  qvibas  in* 
ftr4iAain  cA^  ^  excomtpunicfvtof  tempio  exeundi  moneanr.  In  qvorum  telKiTtonintn 
figpllom  noftrnai  bialitfus  appèndimus,  Icriptis  Skalholti  anno  oiiilefiino  trécentefiroo 
'   "^  '    tàao  60  ^Ifiwacio^i  Saafti  Tborlaci). 


(b)  U\€ér  fnlài  tónat  dei  gratta 'epifbo^iik  Skalholtenfi;  omnibus  hanc  epiftolam  vifurit 
ramAttxrit'xà  lue  diJc^cefr  fahitein  d«i  &  fuatn  mitìit.  •  Malti  viri  tain- dorici' qram 
kij  DOS  confaltj^mnt,  ^vó  modo  di\1denda  fit  expehflo  de  botarna  Ala  qtx  feflis 
tran^orratur,  yd  4e  aliorom  dieram  lacrorum  captura^  iiiiprimis  li  hundreda  major 
fil.  Nos  vero  noflram  )iac  de  re  fenteiìtiam  promulgare  dìÀolimus,  prius  enim  volu* 
iaiusfcife>'  qvàk  ftn^tumiprioref  eptfcopi,  ^ibus  foàlura  loci  accuratiua  perlbcfhi  fiiii^ 


8q  PERIODÙS  Uh    SECtlO  Ut' 

motti  pit  med^Iaunnu  fegia.  «trer  gerdìtn  nockura^  hfbrcitni  I  monn- 
um  til  énàda*  enn  ei  firìr  f»v]  at  ver  ottum  einer  ^eflU  at  rada,  fva  fem 
Odrum  tfundarfkiptum.  j^ar  fcm  her  er  tu(fallda  tiund  atluka,  en  i  odr- 
uni  fiodum  ein£illda.  hugdum  ver  acledt  vor  bidan.  fkylldi  verdamdnn- 
um  til  iridar  oc  nada»  bviat  ver  otluduni  at  meiin  mundu  bida  vors 
órfkurdar  med  j^olintnodi.  ochalldapar  til  pafkipan  km  meim  viflìi  n 
hiner  fyrri  bifkupr  hofdu  gert.  en  ver  hofum  fregid  Bàt^fem  vermegam 
ei  utan  (brg  fegia.  at  Bat  lem  ver  hugdumz  gera  di  Iridar  oc  fani^ycld; 
med  (lundar^aiign.  heter  mSnnum  ordid  til  greinar  oc  fundr^yckis  ófyr* 
erfyniu  med  peim  htftti.  at  fumtr  hafa  viliad  ^efli  tiund  fkipca  i  fiora 
hluci.  fem  annari  fkiptitiund  hafàhde  fyrer  Ter  fkipaner  bifkupanni 
en  adrer  hafa  kallad  hana  eiga-ad  fkipcaz  fatbkra  manna  (miilum.  oc 
fegia  pat  vera  vana  oc  forna  hefd.  en  off  er  fan  her  med  at  Utili  verdi 
fitòkra  manna  hluti.  af  |>viat  fvà  fegiz*  at  ei  le  fatOkir  menn  betr  byrger 
1  Beim  hrepp  fem  koma  |irìr  hvalir  edr  fiorir,  oc  verdr  peirra  fimcungr 
^ailr)  allra  ^eim  til  banda  tekinn  af  nafninu.  en  par  (em  engi  ketnr.  Sii 
VefTer  ei  edr  vilia  ei  fìà  at  leìkmenn  mega  ei  hefda  j^vilika  hlutfundaa 
:ennimanna validi*  nù  par  til  at  menn  grdni  ei  lengr  a  um  petca.  oc  at 
Ollunfi  mònnum  fé  vor  vili  kunnigr.  fa  ftadfeftum  ver  oc  cndmftim 
med  'pe(I\i  vani  brefi  gerd  oc  f kipan  hmna  fyrii  bif ktipa.  elnkannlight 

•     .    ;     .■  BndligS 

_^ i .  ^____^^_^__^^^_^^____^__^^^^^__^_^^_^ .^.^^,^— 

haciiireediderint,  ne  qvis  jote  dicere  po(Ipr,.qyjod  DOS  innovatipnibttS  alios  vcNire- 
mus.       Sed   nou   ideo,   qyod  p^nes  nos  folos  hac  in  re  uti   &  in  reliqvis  deci- 
mar um  parti  tjonibas,  jus  difpenfandi  effe  ^lerciremus,  cum  hic  dnpliéerdcdiiwiint 
folvenda: ,  alias  fimplices ,  cogitayiinus  hànc  noìli'anT  dilationerti  pnbHcae  ptcf  frqvictl 
infervituram  fore,  cum  putaremus  noflram  'fententiam  ^adeirter*  exfpeftandftn  fri,  & 
eo  usqve  illam  conftitutionem  obfervandàni  i  q<am  priorei  epifcopo's  ftcfffe-notum  cft. 
Kos  vero  fama  accepimus,  id  qvod  fine  dolore  eloqvl  non  poffumas,  illud  (n.'inpe) 
qvód  in  pacem  &  concordiam  pauljTpei-  tacendo  inténdimus,  id  diflenfum  &  difcor- 
diam  ex  imprmifo  promovifle,  eum  qvldem  in  niodum,  arod  noiiniilli  has  decimai 
'         qvadrifàrìam  ut  reliqvas  deciinas  di'videndas  e(ft|  fecutì  iir  hoc  épilcoporutn  conftitn- 
Ciones  afreriierint;   ali!  autem  ftatuerunt  inter  pauperesf  diftribuencfas,  dixeruntqvc 
.    ,^Bk  confvetudiitem  &  ftotiqvam  pra^fcriptionem  ^  no$is  v^O  infi^Tiul  rcfettur^  partem 
:  piiuperibus  cotKeCTaai  admpdum  exìguam^fleY  qum  faiiiàuf  pauperes  incula  tribù  noii 
/    pluil  bobe  re,  qvo  tres  relqvatuor  baUens  veuiunti  fi.  vel  earum  integra  qvinta  pars  iis 
.  ,     jipmine  teniu  aflignetur,.  qvam,  ubi  nttl(a  j^ccedi^  balena»     Hi  vel  non  vident,  rei 
videre  nplunt»  qvod  laì'cis  non  licet  taks  re$  cleiicorum  fubtrahere  dominio.    Jani 
;iL.   ^!^  nUenu|s  hoc.  de.  re  litigeCiiTi  &  ut  pmnibus^^  ì}oRvtL  yaluntas  nota  fit,  confìnpamus 
^    ,g[&  ^enovamas  hac  noftra  epiftok  lUtutum' <Sc  conlUtutionem  prioram  epircopòrnni« 

luipiinu^ 


»  •  r 


(  rcAP:in..:Liti».:B: 


•»   *-r. 


•    «  i 


^ 


ffidRgs  £iudr  vars  herra  Ama  t)lf kups  prórlàksfonan  fem  hann  gerdi  med 
bo&  oc  yfeiCi^ii  virdiilks  herra  heik^rar  amianingar^herra  Jons  erkibìfl^- 
ups  i  okiarofi«  te  hw  (era  tftìitf  «af  buri  edr  annarn^4asilajgni  daghar*  veno 
Fenirmeiri  en  kiHKkad.  ^  fe  faetiiti  1Mp^ò66nùàéà\Ì^MnmlC^ 
duna.  '-  fin  hvfer  fem  er  hundnit  at  eins  edr  f»adln  if  mitirri.  ^  hafi  *<^ 
tdkcr  memi  eìiier  fumali  htfa  oc  itockurér  me«Hi*>Òdtfuyi(s(  fkipt  eh  na 
cr  f^:  ftdaiff  nùmeri  «er  Icbmam  tit  bifkopsfl^iifinb^i  |ia  ^koUom  vèr  alia  ^ 
fiylki^n  aptr^at  Mite:  Bnt.  fem  va  *h8fem  fur  «((kt  oribf  ttl  ^  gefìd.  est 
eBgk  httfi*  ^fJMir  vaUa  ni.  f kylkfttm  «rerdl  |n^fefb  vora  iiurder  hlydnn 
ic  fieit  Ini'^èfl&r^ora  fkipan  haUdflz  hvenr  i  #iniitMb0dt>  ^  fem  (mct 
nmefié  kttin  ùì  at  berà;  edr  «il'hisfòr  bòrid  <i'  nefiidum tima.  Sro  j^(i 
ac  |>eir'&n  her  tU  hafa  mòti  getigid.  bafi  enga  pimi  acfrd^  ^n  ar  gialldt 
apce.^ibrfem  à^irra  hlut  kiemr  af  niocigérdum/  otan  ^tr*  vili  l^riotzkaa 
"nkpknììfsùaùiz  vithisburdar  peflarar  vorrar  fktpànar  ocgerdan  fettuni 
Wiwasè  Him%lìt^firir  j^etto^brcfer  gdrc  var  i  fkétfidlld:  Anno  dommì- 
BjiieiÌMiuàwoiiwfiiiio  vicefimo  feioo  in  vigilia  apoftotorma  Simonis  Se 
Jttdei 


HM;..     r 


i* 


r. 

9  « 


*  t         *        "  ■  * 

\    «f>i  /  l'I  ;       ;    ì ,'  ' 


«•y«^*«         * 


Litr. 


UofnmÌM  {^trìs  noftri  fpiritiuilis  domini  Amop  epffcopi  'ThoHact  fili! ,  qy&tn  fecit  ck 
iMndvto  &  fttb  «nlpicns  veiierabiiis  domini  i  fiinds  memori^  domini  Jon^r  Archiepi- 
tt9fi  NiHcofenfis,  qvod  ubicunqre  expenfio  de  bakent  vel  alia  qvacunqve  faaorum 
$unm  venatione  bandreda  major  efl,  tum  dindatur  in  qvatuor  parteSi  ut  csterx  de- 
dntt  ^adnpaitic^,  verum  ubi  bnndredie  sqi'alJs  fuerìc  vel  minor,  tum  pauperlbus 
liblum  <fd^>  &  fi  qvi  fecus^  qvam  nunc  prscepHun  eft,  poftqvam  nos  fedem  epirco- 
p^tmaccdhSmus,  partiti  fueriìit,  rum  omnea  illos  obiigotos  edicimus  ad  reftltuen* 
AmU'  dum  modo  noftram  di(peiifi\tionem  non  dederimus  ;  nullo  alio  takm  lùbente 
fKKdUtcm.  Nòftros  Pr^rpolicos  fub  obedientìa ,  jubemus ,  ut  hanc  conititutionem  in 
fba  fingali  di£tione«  ubi  hic  cafos  accìder«  vel  difinito  tempore  acciderit,  obfervart 
eornifi,  itatamen»uc  avi  hfl£!etius  cojitra  hanc  conititutionem  delìqverunt,  nullam 
aBim  pcnam  delidi  folnneam ,  qvam  qvod  reftituant  avod  ita  cefllt ,  nifi  contumacea 
d^Hi^ndancur*  Et  in  verum  ceftimonsum  hujus  neltrz  conftitutionis  atqve  fiatati 
ooibo  figlilo  has  liiteras  munimus,  qvs  fcriptz  iunt  Skalholti»  anno  domini  iniUefimo 
CRCcntcfimo  vicefimo  faxto,  in  vig^ha  Apoftoiorum  Simonis  6:  Judc» 


Tom.  il 


S2         PERiODUs  m.rsECTio  ni 

Litn  e;  ' 


(e)  Tn  craftifW)  J^cobi  i  Synodo  fem  virduligr  Heiw,  Herra  Jón  BlfUup 

cdr  herttQd  ok  h^agr  krifim  ketnr  vìd,  fkal  cil  ohiCkis  acinars  hafa  bad-  - 
ant  ^    Item  fkipadi  haonac  fyrir  auftaii  LQn$heìdt  ok  fynr  veftan  Gite-  - 
fiord  fkulu  preftar  ;.cekic  hafìi  nf a  krifma.  hW  feinazfta  at  pórlàksmeiTo»  ^ 
En  fyrir  auftan  Jttkullsa  a  -  Sólheimafandl  ok  fy^ir  veftan  Hvica  i  Bordar- 
firdij  i  millum  àdmefndra  takmarkai  hit  feinrafta  at  Jonstneflb  Baptifte* 
Enn  um  alian  Sunnlendingafìórdùng  «t  Uppftignii^ar  degi     Icem  «t  al!er 
kirkiufokndriD^nn  |»eir  fktft  at  iierer  ^ro  tu ,  Ikulo  koina  til  (bk^airkirkìu 
filmar  aUa  f»a  daga  fetri  i  fexcéndagahalldi  eru  a  ella  lùki  halft  mt^tk  fynt  - 
hvòrn  ^g  fem  f>eir  mifla  rida  vìliandi.    Item  at  bóndi  fari  bverr  ok  ixki  ' 
tii  finnar  kirkiu  hinn  {>ridta  hvfirn  funnudag  ef  hann  er  heima^  edr  ein« 
bvor  fkynfamr  madr  af  ^im  bs  banns  vegna»  nema  einhvar  forfdll  komi  -^ 
tU  at  faekia  rider  (il  fùknaiikirkiu  /innar*    Itetn  vanrskir  hana  j^ria  funnu-  < 
daga  famfafta  àn  forgila  »  fialidi  Ùmbodzmanni  bifkups  ^ria  aura..  Siti  < 
Beir  fvo  um  adrar  furiar  vikur  med  famri  vanrxkt  Idgliga  aminnter>  pa   '. 
fkulu  |>eir  fiàlftetter  ut  af  heilagrì  kirkiu  ok  af  hennar  facramenta,  bar  ^: 
til  fem  ^ir  taka  fkrift  fina  ok  mtaz  vid  gud  ok  heilaga  kirkiu,  ok  luka  ^ 

^ar 


(e)  iJ  tft^'  In  craftiiio  Jacobi  in  Synodo  à  R<verehdò  Domino , 'Dentino  Joha  Epifcopo, 
Skalholti  habìta»  prarccpit,  at  iebetes  in  qvibus  infantea  bapctzati  funt,  Se  vafii  qxz 
{kn&nm  chnlina  continnere,  nuJH.  alti  uini  exinde  adhibeantQr.  Pr^rcept  edam,  ut 
ab  oriente  tefqvarnm  Lonshddi  &  ab  occidente  finns  Giitftordi,  faceidocea  ad  mini* 
mum  ante  femim  Thorlaci,  fed  ab  oriente  amnis  Jòkullsa  in  Solheimaiando,  &  eb 
occidente  amnis  Hvita*in  Borgarfiòrdo,  intra  didof  terminos,  ad  minimum  ante  fcftum 
Johannis  Baptift^e,  &  per  totam  qvartam  auflraiem  habitantes  ante  fedom  afceofionis 
novum  chrifma  accipiant.  Item  ut  omnes  parochiani ,  qvi  infirmitate  non  pnrpedi- 
tintur,  templam  fuum  parochiale  omnibus  diebus  folennitate  fedecim  dterum  cele- 
brandis,  freqventent,  marcam  aiioqvin  prò  cujusvis  dici  facris  foluntarie  negleclis 
Ibl^'ant.  Item  ut  qvim  piterfàmiiias ,  fi  domi  fit,  vel  alias  de  eadem  villa  »  vir  fanc 
rationis  ufugaudens  ejns  vice»  templum  tertia  qvavis  die  dominica  adeat,  nifi  irepe- 
dimenta  ilhim  a  tempio  fuo  parocbjali  freqventando  prohtbuerint.  Item  fi  tribus  die- 
bus dominiciscontìnuif,  non  impeditus,  neglexerit,  procuratori  E^>iÌcopi  tres  oras  foi- 
rito.  Qvod  fi  alias  tres  hebdomades  fimili  incuria  iegitime  admonttus  neglexerit, 
ipfo  ÙÙQ  ei  fanda  ecclefia  ejusqve  facramenta  interdilla  funt,  afqve  qvo  pcenitcnda 
penda,  Deo  &  fancbt  Ecdcus  latiifecel^t,  &  Procuratori  Epifcopi  dimidiarai  infuper 

marcam 


GAP.  ìli  Eitiv  C.  D.  -  v-'  -8J 

te  til  1  ibkc  halA  to(ffk^Unibo(]sii)mrt1  B{fkep$.  '  Uém  it  ibofAhé^  l^au 
lem  Birku^  loftr  at  ffntà^  acj  hafi  Bvilikéir  {^yrHlfluP  fòtq  adr&r  fòkn^Fé 
kirkiur.  Svook  hvSrr  fem -Radati  tekr  annars  mann%  gódz  med  ftuid, 
pipi  eàt  ranì ,  edr  nockurs  konar  ofvalldi,  falli  i  bann  af  ìkììAi  verkinu* 
Icem  flc  ùtiender  menn  ok  fVo  èUer  adreV  fkula  |»àr  l^ka  dutld  (ina  retta 


iM^bodi 


Litr.  D. 


(d)  YV^  aftkulos  fkì^dt  ok-4w«d -ae-haHda  Virdulìgr  Herra  Jóti  tned 
^  gudz  mirkunnBirkup  £  Skaiaholitif  in  craftina  die:  Jacobi  Apoftoli* 
Inprknis  at  aunger  katlar  edr  keitìHd  fé  til  nòckurs  arinars  litifd  '^au  fem 
bira  em  ifkirU«  Itera  at  alleif .15knài"nienn  komt'til  ktrkiu  |reir  fem  fiserer 
era  iKa  la  daga  fem  i  fextan  daga  hàildì  eru.  Item  at  engi  preftr  ff  ngi  i 
burt  Dafkadag  ^^  enn  fari  aniian  dag  i  pafkum  ok  gefi  ^à  folki  gudz  likama, 
Wt  tan  ei  ma  komaz  i  «kirkiu«  Icetn  at  engi  '  preftr  fegi  iva  meiTo  at 
nrrri  menni  feo  vid  enn  tveiir,  ok  kunni  J^  annar  at  (vara  prefti*  Item 
at  aller  preftar fingi  edrlefi  tider  flnar  i  kirkitt  fotfalldauft,  hdA  tiiedaii 


■  ■  ■  I  1^1 


nurcam  muldìfle  loco  eicp^nderit.  Ir^m  u(  facelU,  in'qvlbus  Epifcopus  facra  cele* 
brtn  perrairerit ,  eodeiTi  jare  ^fylt  ac  alia  tempia  parochialia  gaodeant.  Ita  &,  ut  avi* 
amqìre  akerìiu  fàcoltates ,.  fMrtO)  tf^pifii^  v/el  ìmtqcMo^  «ut  vi  qvalicunqye,  inde  abiiu* 
krit,  ip(b  fa£Vo  ejccortijnonijpattotiem  iticui-rat.  :itetn.  uX  pecorini,  ^sqve  ac  omnes 
ti^ìf  deciinas  jjii  ^ifte  folva^^^  ubi  jjiyemem  iduisegerint ,  &  no£>e  faiK^a  (jiathi' 
atftf  Cbrtftf)  prxflo  fuetint*  nifi  alibi  convivio-  interfint»  tum,  c|eciifis  loco  hyema* 
tionis  cetianr.  •  * 

(o)  Uefl:  Hos  articnios  Reverendus  Domtnus  Jonas  Dei  gratia  Epifcopus  Skalholtenfis 

in  aaftina  óxt  Jacobi  Appfloli  oblèrvando^  injunxit  &  propcepit  :  Inpritnis  ne  uUut 

kbes  vel  vaia ,  in  qvibus  infnices  boptizAti  funt ,  alti  ufui  adhibeajitur.     Item  ut  omnea 

parochianiy  viribus  ad  id  fufiìcientibus  ^gaudences,  omnibus  ,diebus  folen  ni  tate  fede- 

cim  feftorum  ceUbfandiSt  (einplum  freqv^ntent*     \t<m  ne  qvis  (àcerdos  mifTam  alibi 

frima  feria  pafcbatoa  celebret,  fed  feria  fecunda»  Us,  qvi  ipfo  pafchatis  fefVo  tem* 

plom  adire  neqvibant,  corpus  Domini  prebeat.  ,  Item  n^qvis  facerdos  miiram,  nifi 

éuohoM  ad  minimum  viris  prcfentibus  celebret«  qvorum  alter  facetdoti  refpondere 

icttt.    Item  ut  onaea  facerdotes  ofKcif  in  tempio,  cum  nulluni  obfuerit  impedimen- 

....  X        V    ....  .  .  -     .  .      ...  tum^ 


84  PERIOWS,  m.  ISECXIO  la 

fiopp «dr Jdp»  ricini  j£4lt«irrpmftKf:^0f^  h^dii  te :kirl<iu ' i!ilnl: ^kif- 
iàttngva;«k  afittffi&ttOgm  ^'««(aft^fflitl  héfiidar  m  VCMi  Bifkwfji  fkipan 
flandi  Bnnan  v«g:.cil  Itein  ac.  pwftar  'gefi  ei  ,gud%  iikaina  nockurum 
roani)!  cdiT  otéan.  ^ìib(  fem  ei  «ru  fktrd^ri  «<&*  bifikupader  4dr.  Oléa  fkal 
alla  ]^a  snennfsm  gudz  likaoM.  hafa  t^Jiiit  y  taki  fkynfOm  barn  tiuvecn 
ti(}r'QUdiiig»dz.)ik0fn«k.rfnn  ei  fngfL-.  -ìU^^ìH  mmoa  Konur  géngii 
kirlciu  eCi.^i!i!yiltti  B?:i^Ckuip,.  efi|>  fyjtó./klfift  y«3ift«*w  *ptRr  tftla 
Iceni  at  preftar  f^^ngi  ei  a  bure  til  bsnhulà  alla  ^  daga  fem  1  fexnn  daga 
halldi  ertt)  enn  fyngia  fkulu  j^ejc  til  kirlyia  O* 

•    ■     *  Litr. 

Ij  ]f  •    fi'  T   '^ T\  j'  I    I  '  'li '■■'   f  ■  "    .1  ^    '  ?    i  I  P ' <    ?* '.^    .  V  ■  " { *1  f  ^  " ' ' V ^  * ?^  V  '     . 

*i  *  '  <  •  ^pi  1  éilMUtt^jitterta  tei  '  cogam'  itfduli  ioraftJtt  vcl  rccitcnt*  i .  ifein  ut  òmncs  Gicerdoref 
11.  :  Aorta  In  t^priQr^§  t^pfbfcAìs  mflidi1iìi|.9iarutfr|fft<S('?tlp^mnfls  dicant,  nifim&n- 
-  .  •  d^tum  ^Epifcopi  .il^fl  3  pracipia;,  ItAip,  net  <yrif  fjicc^dos  x;9rpti«  D^i  &  nnclioncra, 
•  tilir^  nin  qvi  ahréii  baptizaius  <^  coiifirifiarus  fuérif,  pfaebear.    -Exrcenia  niiftio  omni- 

bus impcrticnda  .eft,;q\'i  iprpom  Pomfni  partrcipés  fa£!ì  fant;  Hofc  pr^berì  poferjt 
tdoteiceimiHs  dednìnrWos  rei  nàtu  niajterbns^  fi'fngenio  perfpicad  frUanror,  npn  vero 
•natu  Ainorì)ioa-  \  It^Bi  ut.ns^rihusi  toviplnqaj»  ktto  pafcbÀdS)  i,  volaarìnt,  intr&fe 
l       '  licffitj  q^«  tàm^n4€m|>ò«  f^clUflo^Ji  fwpd^'aro  ivica  cQinp^eiitOH  Mnm  ne  fccerdoti» 
t         ^ibi  in  (kaBJJis/dièburibl^Write,  feaecm  l^flòrum  cd^brandiay  kd  tantummodo  ia 

/*ì  Scotenna  ftatuta  (ine  dnbio  Epifcopiim  Jonam  Haltliori  autborem  agnofctmtf  qvamvis 
nomcn  ejus  in  ritulò,"  cp'rppe'qvi  aBeft,  non  gérane,  ita  rero  illa  e  Codice jpcrgwncno 
BìHiòfbeca  A.  Mfigiijei  ih  Qyarw  No.  671.  "  Fcfttim  Corporis  Chriftì  fica!  heilikt 
''  Trallda  fein  nppftigninf^ardifg  midsaprans  helg^r.  ók  fàfts  tynr  vfd  J^urt.    Enn  ef 

'     >>  fl^  heih^t  haitda  fem'drdttinsidag.    pvtt  eyki-ekkì  fófta  fytirreta  tvimsUt  ók  kiot 

'  ^  fva  fìift  ntki^siTfefltK    S<irtà  dag  i.jukim  lofùth  ver  ar  rinna  ek  eca  hriran  mtc 

'    .  ^*  "e^mn^èllt^  é  ifofludtfg  barn     FVil  iti»'  degt  ^il  bina  {R^tjncki  k>flim  ver  alia 

^  daga  at  vinna  nemn  i  drortinsdag  beri,  ok  fafla  vidr  j^urc  ef  ^  fre^dag  ber.    Mid- 

'\  vikudao'a  fra  MarreinsmefTii  til  jólaftf^u  lofum  ver  tviniiullt  at  età  ok  tva  i  niuvikni 

»»  (oftii.  *'    ìd  éf^.  Feflum  cotporfs  Ch'ifli  inffar'  fiftì  Afcfnfiotiìs  (inde  ab)  bora  fex* 

fa  éomeriifiaina  (dieì  praccdentl$)  yjrff^mwi  wtbt'ttur^  qvod  jèjunirm  ficcum  fncceda. 

Si  in  tetìJfuì'imitafldf  ha^hactili  ìncUmt,  a  lahrìbus  ^  'tttpt  oc  die  dentinicaj  àJO- 

fieiiT.     FtflvtH'Magrii  ttnip9re  AéhtnUiS'diei  inflar  dofnittlc^  fun&um  etlebrator^  sme 

iìlud  j^u^ùitm  non  qn^eiérì  bìf^nimf.qvldì  qvod  carn/brtff  €tqyt  ae  antt  fiflum  AV- 

'    coiai,  vefcfUcét.  i  Pèfti  'it/ttalWorum  ftrìa  fixta  hbares  &  'tùwfflkmm  MkmQnm^ 

ferfieìj  fi  dies  fitfi^h  Verterti  9  fennitùmus.     A  feria  ^^aVa  Ujìpe   ad  dccimm»  ter- 

tiàvi  qyovis  dii^  fratrr  domiaicam^  lahov^f^  Jeddie  Vedérti  je)mio  ficco  obferc'tQi 

firmrttttmtì.    VfmibttS'  diibta  Mtemurii  V9  fiflo  -  Mavtim  9$Jqye'  ad  temfns  AdventnSi  t^ 

*  '    ^  dHobus  per  Wftfas  qvadrajfejimah^  bis  cibo  vefci  ptìmittimus. 


CAP.  ni.  XJtr»  D.  K;  85 

■■'■■  Litf/E.'  ■ 

(t)  jAefla  drticulds  baud  virduligr  herra  Jóo  bif  kup  in  fynodo.  en  herra 
r  gyrck  gódrar  àminniqgar  ftadfefti  hanns  efcérkomandi  med  fam* 
bykt  krdra  manna  a  preftàilefhu.  Irtprimis  2t  hverr  ^eftr  fkal  fótti 
ntxt  ór  finum  f>ìnguin  fino  frìllu^  innan  fyrfta  halfs  manadar  fem  hann 
kemr  hdia  ììcm  aX  eingqr  kirkiuvider  leggiz  i  onniìr  hus  utan  bif kups 
orlof.  Item  at  yfer.  einf  ki$  andads  manz  kidi  ^orìz  edr  pentiz  kroSàr  k 
iordu  edr  fteìnum  til  at  ^\x  fóccrodiz.*  Itenrac  fóknarmenn  jgiore  gard 
um  kirktu  innan  manadar  fiddn  j^ir  verda  àminntsr.  ella  fetiz  |>cir  ut 
ifkfliiu.  p9T  til  fem  ^eir  gtora;at.  Item  at  hverr  preffar.  leggi  cilheil* 
apr  kìrkiu  decimam  parcem  omnium  acqvinconim,.  Icem  til  l^eirrat 
biiiu  le^iz  tìund  ai  alirt  &flaeign  fem  lion  Hggr  i  fókninm«  Item  ac 
\ài  mean  fem  ejgi  ero  heima  faftec  lùki  lyfìtòli  pac  lem  ^air  taka  guds 
ukima  ic  paf kum  ella  miili  ;  f>ÌQnt>ftu.  Icem  at  peir  aller  er  et  koma  til 
prefts  (i  langafoftu)  neìttiz.  at  taka  guds  likama  à  pafkadag.  Item  fkip- 
lè  hann  firer  fann  (laun)  feftìng  fhka  f kript  ùc  lepinu  fem  firer  opinh 
htm  hóidém«  IteiD  ^t .  hviecr  preftr.  eìgt  fer  aliar  tidabiidgùr  oq  mefldu 
klcdi  oc  kalec  innan  fimm  ara  fidan  hann  var  vigdr.  Item  at  aller 
klerkarl^  (j^f)  fìòlgeirùnga  innan  manadar.    Item  at  eingi  bonditaki 

L  3  meiri 


(e)  Hoiarticalof  injunxit  vencrabilit  donjlnus  Jonas  epifcopns  in  fynodo  Sacerdotali,  veruni 
dominnsGyrdus,  bon»  memoridr)  ejtrs  fucceffor  confirmavir,  e  condilo  clericorum 
infynodo,  in  primis  utq\iciinqve  facerdos  conctibtnam,  ex*  qvo  domuin  venerit,  intra 
prìnmm  dimidiain  menfem  ex  Tua  parochia  dimittat.  Itein  ut  nulla  lignti  tcmplo- 
nun  ad  alias  doiims  (exptuendat  ve!  reparandas)  fine  venia  epifcopl  adhibeantur,  it«ni 
qroJ  (iiper  nullius  demortut  mmulo  fi jnt  vel  pingantnr  cruces  in  terra  vel  lapidibiis, 
qmminat  pedibus  concnlcentur.  Item  parocliiani  temphim  intra  menfem,  poflqvam 
aidnioniti  fiierunt,  aggere  circumdanto,  alios  tempio,  donec  emendaverint,  excluduntor. 
Item  iqvictinqve  facerdos  fanf^o  tempio  deciroam  partem  omnium  acqviJitoriim  donatOé 
Itera  tempio  a  prsedtis,  qvff  intra  parcpc!am  jaccnt,  decima  acljiciuntor.  .  Ircm  ho- 
inines»  qvi  (ixnm  non  hnbent  domicilium,  friburuin  prò  candelis  in  eo  loco,  ubi  corpus 
ddfiimont,  fedo  Pafchatos  (bivunro ,  fecifs  iìs  facra  fyitaxU  dcnegetar.  Item  qvi  ad 
iacerdotem  {tempore  qvadragcfìmali)  non  veniunt,  iis  corpus  dei  primo  die  pfcliatos 
denegctun  Item  prò  fponfilibus  clandeftinis  taìem  pocnam  condignam  &  pecunia 
maltam,  qvalcm  prò  màrtifcfto  adulterio,  imperavif.  Icem  ut  qvilibet  facerdos  hnbeac 
emnes  libros  ofHciorum  &  veftes  facras  &  calicem  intra  qvinqve  annos  ex  qvo  fuit 
crdinicoa»    Irem.  omnes  clerici  pompofam  (teflium)  raràationeiR  intra  (unum)  meu. 

lem 


«IS 


PERIQDUS  IIL     SRCTIO  IIL 


fTìeirì  ttund  acUirkm  en  af  j^eìrri' fiftaéiga  oc  iaufagózi.  oc  ^eirraminni 
tiund  oc  l^fitoll  er  hànn  helldr  a  finn  koft  |>à  colf  minadu  Icem  at  hverr 
preftr  fkal  eìga  keiti  j^at  ér  konor  oflfra  i  kirkiugòngu  finne.  Icem  at  eìgi 
Ikulu  konur  kìdaz  i  kirkiu  ac  bonliufum.  edr  tkim  fkiraz.  ne  hi6n  (àm- 
envigiaz.  oc  favergi  nema  at  foknarkìrkiu  finne*.  Icem  atelier  pfe(br 
oHioere  éinn  veg  oc  neyti  guds  likama  af  pacenu.  Icem  at  alter  pi^ftar 
^ige  fec  flopp  oc  kórkapu  innan  colf  manada  (Idan  hann  vigisR.  Item  ac 
eingi  preftr  oléadì  optar  hinn  fama  mann  en  um  finn  &  tótf  nuuiadum  òe 
dngan  framar  en  einn  cima  med  fama  krìfma.  (Icem  at  in  prefacione 
fanóle  Marie  Et  te  invenermone  f^z  eigi  Huic)  icem  ac  Credit  in  unum 
ìfegj^  cocidìe  in  natali  domini  ufqve  ad  ulciìnam  diem  oélayaruai  epipha- 
nie  inclufive  excepto  uno  fefio  innocencium,  Icem  infra  4>clavam 
laifumpcionis  bcace  virginia  &  infra  oAavain  afcenfionis,  &  infra  oiflj- 
;vam  feftum  corporìsiQirifti.  Icem  ac  hverr  preftr  leggi  mttrk  ci!  rpicals. 
;Icem  at  dominus  vobiscum  fegiz  lagt  i  hverri  meflb  ance  (ècrétam.  Item 
.bannadi.  hanniic  eca  kioc  i  pafkacima  fyrr  en  |>eir  t5ki  adr  vars  herra 
Jìkama»  Icem  bannadi  hann  ac  eca  kioc  manada^  oc  j^ridia  dag  firer 
.i>l  kudag.     Item  at  mannakonur  ef  ^aer  ftanda  al^fanigarfOr  firer  pàfka 


gang© 


lA-Oi 


■  I,  .Il  ■; 


fcfc  I  I 


^••< 


fem  deponunto.  Item  ut  nemo  colòiiùs  plus  decimtrum  a  tempio,  qnmabiUiai 
bonis  immomìbm  A  mobilibus,  &  ìilorom  vtrorum  decimis  9l  trìbmo  prò  cinddif, 
qvos  per  duodecim  ìilos  men&s  fuo  cibo  fuftent  it,  (ibi  famat.  Item  ut  qvilibet  (kccr- 
dos  podideflt  candelam  lllam ,  qvam  uxores  obferuiìt  in  fua  in  templum  introdu^'o- 
nc.  Item  ut  uxores  in  tempia,  qvx  ikcella  fune,  non  introducali  tur,  nec  inftmei 
bflptìzentur,  nec  conjuges  copulentur,  6c  nuilibi  nifi'in  tempio  cnjusUbet  psrochiaK. 
Item  ut  omnes  fecerdotes  uno  modo  ofiiciant  6c  vefcantur  corpore  dei  e  patina.  Item 
ut  omnes  fàcerdotes  habeant  albam  vel  cappam  choralem  intra  dnodedm  menfes,  ex 
qvo  ordinati  fnnt.  Item  ne  qvis  iàcerdos  hominem  enndem  Cepius ,  qvam  (una)  vice 
per  duodecim  menfes ,  nec  uHum  farpius  qvam  femel  eodem  chrifmate  ungat.  (Item 
ne  tn  Pra:ffltio'ne  Sandx  Maris  £r  te  in  veneratUmi  dicatur  Hmc).  Item  ut  trtà»  rs 
umuìu  recitecur  qvotidie  in  natali  domini  uiqve  ad  ultimam  diem  odavarum  epiphinic 
inclufive,  excepto  uno  fefio  innocenctum.  Item  infra  o^%'am  affumpcionis  beate  vir- 
ginis  &  infra  octavam  afcenfionis  &  infra  ofìavam  fefti  corporis  Chrifli.  Item  ot 
qvilibet  facerdos  nofocomio  unam  marcam  pendat.  Item  ut  DomifMS  vMsem  pr^ 
nuntietur  fubmifle  in  qvacunqve  miflSi  ante  fecretam.  Prohibuit  i(em  eium  camtf 
tempore  pafclmtos,  priucqvam  antea  domini  noftrì  corpus  fumferinC  Itera  prohìbaìt 
efum  carhis  die  lunx  &  die  martis  (proxime)  ante  diem  cinerum.  Item  ut  firmine 
róaritats,  £  e  puerperio  ant^  feftum  jMifcatoa  furrexcrint,  ccmplufli  introdat  fine  cin« 

dda 


CAP.  ni  Un.  E.  F/        '  S7 

pnge  i  kirkìu  an  kercis  oc  taki  *  gùds  iikama  a  pafkadag.  oc  j(e  i  kir!au 
VQiibpanu.  én  fiandi  fidan  ucan  kirkiu  efcer  reccri  tilcaulu  |*}w 

.Litr.  F. 

9 

(f,  Jlcnna  maldaM^ìBrum  v«r  Broder  Jun  mcd  guds  mjfkunh  bifkup  i 
f  Skàlhollti  a  eign  kirkiunnar  i  Arnèfi,  o\  umbodi  kirkiunnar  i  Skal- 
hollcii  at  bifkups  tiunder  fkulu  takaft  heim  i  Skalholit  ur  Arnefshrepp. 
Skal  hann  hafa  helming  fpiks  ùr  peim  hvOlum  fem  i  Arnes  rekamarke 
kunna  a  land  at  koma*  Svo  hit  fama  af  tiundarhvOlum  fem  |>àngat  eigu 
ac  greidift,  enn  fatica  nidr  vom  biuta  óf kaddan  ok  flycia  i  Hrutafiardar- 
botn,ok  abyi^ift  vid  hjndvòmmum  beirra  fem  medfara,  ok  fenda  f;  ir 
ord  i  Skaihollt  napr  vitia  fkal.  Trekylley  leigir  hann  hundradi,  ok  Avikr 
Und halfc  fyrìr  indrk.  Hermed  tekft  umbod  i  dllum  |>eim  rekum  feni 
SkathoUczftadr  a  a  StrSndum  med  |>eìm  hxtti>  at  la  fem  umbod  hefr  fkaf 
^  Avaii  tìt  fin  flytia,  ok  farà  med  at  dllv  fem  fyrr  er  fkrifat>  ok  hafa 
j^ar  af  ^ridiung  fpiks  «  enn  Skàlholltsibdr  tvo  hlutu 

Skàlhollts. 


delt  &  fumant  corpus  dei  (primo)  die  pafchatos ,  &  templuni  freqventent  qvavis  feria 
pdcatots  deinde  vero  extra  tempium  prò  rata  permaneant. 

(*}  BtcféOtttm  exjcfipta  ftmt  t  Cadice  pergMmetn  BiUiotbeeét  Magfutanéi  No.  354  Fot, 
c^eiM  €wm  apcgr£ifk99  ffod  paies  wqs  tft^  optiwut  mtét^  cuJMs  kBiomei  $mmidHtÌ9»'es 
fmkirewiis  imclufas  iufirmmus. 

(f)  Hoc  diploma  daticmn  Kos  Frater  Jonas  Dei  gratia  Eplicoput  Skalholtenfis  de  bonis 
Ecdefic  in  Amefb,  &  templi  Skaiholtenfis  bonis  per  procnratorem  ibidem  admini. 
ftrandis,  conftituimus^  qvod  decime  epifcopales  de  tribù  Arnefenfi  domum  Vehantur. 
Ltrdi  babcnartim  y  qvaa  in  rerram  intra  limìres  roaris  eje£>aneorum  Arnefeniès,  in 
lenamejici  conrigerit,  dimidietas  procuratori  cedat.  Idem  &  de  decimis  bal^narum 
eodem  cxpendendis  valeat;  pars  autem  nobis  ceflura  integra  falietur,  &  in  intimam 
£nas  Hmtafiordi  regionem ,  devehetur ,  cum  a  procuratore ,  vedorum ,  fi  qvz  accide- 
tic,  colpn  pneftandaeft,  &  Skalholcum  nuntius  fecurus  mittcndus,  qvi  tempus  (Ut- 
Ànm  advehendi)  inoneat.  Infulam  Trekilley  hundreda ,  (ed  fìindum  Avikenfein  di. 
mViia  marca  locabit*  Prxterea  maris  ejedaneorum  in  Strandis  ad  cathedram*  Skal- 
ìiohenfem  pertinentium  adminiftratio  eo  pa^o  conceditur ,  ut  procurator  babrnas  ilJat 
•d  fé  vehat,  &  fecundum  jam  dicla  admiiiiftret ,  laidi  Tero  crientem  retineat,  fed 
«diedra  Skalboltenfi  bes  reliqva  cedat. 

Traaw 


88  PERIODUS  Itt    SECTIO  IIL 

Skàlholicsiekar' fyrir  veftsn: 
I>eflk.  reka  a  ftadrion.  Eiócduiig  reka  i  Trekyliisey,  ok  ittmg 
ùr  hclmingi  beim  er  Reykhyllcingar  hafa  àtt.  Fiórdung  ùr  hvairekaa 
RucevarflxOnciUi  at  ùrteknum  enum  rex;candà  lue  j^eim  er  Jón  Sighvacs- 
fon  acci.  Gudinundr  Skàlld  •galltTvo  mikid  (bm  hatin  acci  i  Ameft 
i  hvalreka>  Avikrland  haift  hiceyftra^  ok  hal&a  hvalrekt  ok  viditka 
i  milli  Rdceyar  oÌk  Knaramefsl  gulldu  j^ac  fyner  Einars  Audmanns 
Brandr  ok  Bergbor.  pórgrimr  Einarsfon  ^c  ftadnutn  fiordùng  vidreka 
ok  hvaireka  millutn  fyrmefhdra  cakmarka.  Gudlaugr  Oddzfon  greiddi 
fiórdung  1  hvaireka  miUi  Gils  ok  Melslskiar^  àctung  hvalrek^  i  Nordfirdi 
milli  Melsl^kiar  ok  Dr£nga^  Fiórdung  hvaireka  i  RuteyaidkOndu  milli 
Hvalàr  ok  Merkihamars.  Enh  ef  |>a  hvali  rekrà  ac  eìgi  eru  (kllcandi)  ]fi 
f kal  ymbodsmadr  ftadarins  hafa  fullc  valld  cil  med  fkiirikra  manna  vicordi 
àc  felia  If  hvali  ^  ok  kaupa  j^ar  med  adra  becri  hvali«  Var  ^effi  maldagi  gior 
i  Vacn^rdi  Anno  Domini  1327  in  orlava  afTumcionis  beacae  Virgiois. 

Litn  G- 

(g)  A  nno  Domini  1333  vigdi  Herra  Jón  bifkup  kirkiu  a  Kirkiubóli  l 
Skùtuisfirdi^  gudi  cil  d^rdar  ok  Mariu  Droccningu  ok  Helgum 

Jóm 


■Mirti 


TraSus  in  qrarta  occidentali  in  qvibus  ejefttmenta  maris  Skalhoito  cedunr. 
tìkc  Jan  ad  é^etementa  maria  ad  caHiedrain  parrinent:  .Qyadran#  cjedainenM- 
rum  in  Trekylliaey,  &  oflana  femiflìs,  qvam  Reykhokenfàs  poflederunt.  Trìunx 
bslsnarunk  ejeclitiaruin  in  Ruteyarftrò'nda,  demta  parte  decima  (èxta,  qvam  Jonu 
filius  Siglivati  pofTedit.  Gudmundus  Po'éra  tantum  b&benarum  in  Arnefo  ejeditiaram 
expendit,  qvantum  poflèdit.  Semiinfem  territorii  Avikenlia  orientalis,  é^  baUtnarum 
ac  lignorum  inter  Ruteyam  Si  Knararnefnm,  ejeiìitiorum  remiflèm,  Brandas  & 
Bergthor  (ìlii  Einaris  Audmanni  expenderunt.  Thorgrtmus  filius  Einarìs  trinncem 
lignorum  &  balsrnarum  intra  prcdifios  terminoa  ejeditiarum  cathedrit  exfolvit.  Gu<i« 
kugtts  filitis  Oddi  bnisnarum  inter  Gilum  &  MeisL^kum  ejecHtiarum  qvadronrem  ftpar- 
temofhivam  balxnarùmin  Nordfiordo  inter  Meldarkum  ac  Drangos  ejeditiarnm  erogant 
Qyadrans  bahrnarum  in  Rùteyardrònda  inter  amnem  Hvala  &  Merkisharaar  eje^titrmn. 
Qyod  fi  baisnas  ejici  contigerit,  qrs  fale  con(èrvari  neqveunt,  illas,  confciis 
vlria  integris,  vendere  »  &  ab'as  meliores  itenim  emere,  procuratori  cathedrsr  integrnro 
.  efto.  Scriptum  ^uit  hoc  diploma  daticum  in  Vatnsfiordo,  anno  Domini  miUdìino 
trecentefimo  vicefimo  feppmo,  in  0£lava  Afiumtionis  Beate  Virginia. 

(j^y  Anno  Domini  millefimo  tHcentefimo  trigefimo  tertio,  Dominua  Jonas  Epifcopus  tenu 
fìvan  Kirkiubóli  in  Skutulsfiordo  in  gioriam  Dei  &  Maiic  Regine»  &  oanfli  Johin* 

ah 


CAP.  IIL  Litr.  G  H.  89 

Jhù  gadipiallamanni  med  j^eim  fkilméla,  at  ]^ar  fkal  f^npia  annanhvem* 

dag  bdg^n  meflu  >  ok  hinn  fiórda  hvem  ótcufaung^  greida  prefti  cvaec 

ineikr  i  cida  ofldir.     paf  er  kirkiumefludagr  Olafsmeifa  fìdarì,  fkal  |>ar 

bt  hiilda  heila^  ok  a  Foflum  ok  Engidal.    Herra  J6n  bifkup  gaf  ^ar  tii 

Kìrkiunnar  gudi  ok  henni  til  heidurs  ok  peìm  til  fyndalaufnar  er  pan^at 

fjrkia,  ok  i  fkilum  vaeri  vid  gud  ok  heiiasra  kirkiu^  tuttugu  daga  afgift 

sfìnlìga  a  kirkiudagin,  Mariutneflr  fiorar^  ok  bada  mefluda^  Jóns  poftula^ 

]>àr  (Kal  grafa  lik  heimamaiina  ok  fra  Foflum ,  ok  f>eir  lem  bar  andaz 

heima  edr  bar  i  iandeigninni.    par  tekft  heima  ciund  ok  l^collr  heima- 

miana  ok  (vo  fra  Foflum,  ok  tiund  ùr  Engidal  >  enn  eigi  I^ficollr»    Kyrk- 

kn  a  land  ac  Foflum  ok  evo  kùgillde.     peir  menn  eru  ei  fkylldir  at< 

hallda  kirkiudae  a  Eiri  fem  hallda  hann  a  Kirkiuboii  ok  a  fyrrnefndum 

bcraxn  a  f>àngat  lùka  tiund.    pangat  liggr  uund  ^eirra  manna  er  ei  giòra 

fìii&xQiiad  lu  ftigduin  bsum. 

Litr.  H. 

4  _  I 

(h)  tNdm  ttllum  gódutn  mònnum  fem  petta  bref  fii  edr  heyra ,  fender 
T^  Bróder  J6n  med  gudz  mif kunn  Bifkup  i  Skàlhoilci  kvediu  gudz 

ok 


nif  Emogelift^,  ea  conditione,  ut  ibi  feflis  diebus  alternatìm  mifTa,  fed  qvarto  qvo- 
TÌs  nuttttinx  celebrentur,  facerdoti  vero  prò  ofHciìs  dus  marche  oblationis  loco  cedant. 
Nitatis  templi  ed  feftiim  Olai  pofVeHus,  qvi  ibi,  Foflis  &  Engedali  celebrandus  eft. 
Draiinns  Jonas  Epifcopus  tempio  in  Dei  &  templi  honorem ,  &  iis ,  qvi  contra  Deum 
&6ndam  EccleRam  contamaciter  non  deliqveront,  peccatorum  abfolntionem ,  6c 
fidili  templi,  feftis  Marie  qvatuor,  6t  utroqve  Jobannis  Apoftoli  fedo  illud  freqven- 
camrì  fune,  In  xternam  yiginti  dieram  indulgentias  conceflit.  Ibi  domicilium  Follia 
liabentes,  &  in  Ipfo  templi  prsdio  ejnsqve  fundo  demortui»  fepeliendi  funt.  Deci- 
ma &  penfio  prò  candela  a  domeftids  fundi  6c  de  Foflis,  ut  &  decime  de  Engidaloc 
non  vero  peniìo  prò  candelis,  pendantur.  Temptum  fhndum  FofTenfem  &  duo  vaccae 
sqnmenta  poflidct.  Natalem  templi  in  Eira  celebrare  non  tenentor,  qvi  illum  in 
Rìtkinbole  celebrant ,  &  de  prediélis  villls  decimas  eodem  folvcre  debent.  Decime 
illonim ,  qvi  decimas  qvadripardtas  erogare  non  tenentor^  di£Us  de  viilis  iliuc  ex* 
pendendo  funt. 

(h)  Omnjbas  bonis  viris  has  literas  vifuris  vel  audituris  Frater  Jonas  Dei  gratia  Epifcopus 
SkaJholtenfis  Dei  &  fuam  faiutem  micrit.    Notum  facimus  oos  pa£lmn  approbavifle» 

qvod 

Tom.  il  M 


9a  PERIODUS  IIL    SECTIO  IIL 

oV  fina»  Vier  kunnùgt  gìdrum  at  ver  hòfum  fam^ykt  fkilmafa  ^anri 
fem  (ira  Marceirn  pórarinsfon  gidrdì  fyrer  fii  ok  fina  cptei-komendr 
milli  kyrkiunnar  à  Eyrì  i  Skutulsfìrdi  ok  Jóns  bonda  pdrvalidzlbnar  a 
Kirkiubóli  i  fyrmefndum  firdi ,  ok  {>eirra  er  epter  hann  koma  idgliga. 
Samdi  Jicim  at  f^ar  vxvi  faiingr  fem  ac  fomu  hcfr  veric,  cnn  lùkiz  tvxr 
merkr  i  rida  oiTr^  tiunder  ok  l^ficolbr  a  lira  peìrra  manna  fem  {>ar 
eru  heimilisfaftir  fkulu  heim  takazt  Her  i  mot  gaf  fyrrnefiidr  Jón  i 
fafleìgn  kirkiunnar  àtiàn  xr,  cv«r  kyr,  hundrad  fridc  Nù  ^  ^vi  j^eir 
tóku  hondum  fa  man  her  um  fyrir  Ofe  .  fa  ftadfefttim  ver  {>effa  feirra 
gìOrd  ok  vilium  at  halldift  hedan  af.  Ok  til  fannz  vitnìsburdar  her  um, 
letium  Ver  Vort  innfigli  fyrir  petta  bref>  er  glorc  var  i  Selardal  anno 
Domini  1333  tertio  Calendas  Septembris. 

Litr.  I. 

(ì)  Ad  dominum  Johaonem  epifcopum  fcaloholtenfens. 

Caiutacionenout  prius:  ydrum  ksrieika  gerom  ver  kuonight  at  nokot  fo 

vanmxtte  ok  krankleika  hofum  ver  haft  fra  ofkodens  deghi  ok  hingat 

tll.  fnyzt  fat  nù  |>6  faft  til  bata  (em  vef  gudi  f»okkum  oc  jj^i  vurdum  ver 

feinaisft  varer  um  bunad  |>eirra  godrà  manna  fem  nù  farà  ul  If  landz  aat 

peffo  • 


qvod  Dominus  Martinns  filhis  Thorarini  fiia  ruorumqv.«  fucceflbram  vic«  inter  tera- 
pium  Evrs  in  ((iiiu)  Skutolsfìordo,  &  Jontm  Colonum,  filium  Thonralldì»  de  Rirkia^ 
bolo  ad  diiìam  finiim,  ejusqve  legitimog  faccetrorcs,  ìniie.  Confenferniit  in  id,  ut 
fàcra  juxta  antiqvain  confvttadinein  celebrentur,  fed  prò  bis  ofliciis,  oblationis  loco 
dns  mjrcjt  perfolvantur ,  decima?  vero  &  peniioin  candelos  d«  omnibus  ibi  domid- 
]ium  habentibus  erogentur.  Di£lu8  vero  Jonas  in  horum  compenfationem  o^o* 
decim  oves  ladaiias  ,  dfias  vaccas  &  unam  hundredom  pecoribuc  con(l.inren) , 
fortem  tempio  permanfiiram  donavit.  Cum  igitnr  ftipulata  manu  bcc  coram  Nobis 
declaraverìnt ,  Kos  hoc  eoruin  pac^uni  confirmamiia,  qvod  ut  exhinc  valeat,  vola- 
mus.  In  qvorum  taftimonium  Noflrum  (ìgil  um  bis  Hreris  oppendimus,  fcripris  Se- 
krdali  anno  Domini  miliefimo  trecentefimo  tricefimo  tertio,  tertio  Calendas  Septembris. 

(i)  Ad  Dominum  Jobannem  epifcopum  Skaloholtenfem. 

Salutatìonem  ut  priùs.  Vcftra' cari  rati  notum  ficimus  nos  inde  a  die  Gìternm 
httc  ufqve  infinnìtate  &  valetudine  qvadam  Inborade,  qvjc  jam  in  meltus  vcrgit, 
«ujusDeo  gratias  referimos,  bine  ik  abituai  bonorum  virorum  in  lilandiam  jamìter 

.  paiancium 


CAP.  IIL  Litr.  H.I  ^i 

}effo  Gtml  enda  imatte  her  hwarke  vin  fa  ne  adn  luti  er  vinutn  finum 
vst\  fendandi.  kom  alldrì  af  flaandr  ne  englandefo  tnykic  at  aeicc  kaer  af 
Taudu.  hvitu  ne  foetu  vini  uccan  f likt  fem  kom  af  pydefko  lande  vinuni 
de  Reno,  oc  {>ó  ^Syghi  gocL  (endom  ver  ydr  bidiande  ac  f>er  xi  fyrer 
(majr  ein  haeidnefkan  vsf  fkinande  ok  sin  budk  roed  gingibraad,  er 
{lecta  xi  uccan  hin  minzfta  ok  fócoekazfta  aminningh  tU  |>els  gódvilia  er 
ver  vnem  ydri  godfko  fkylduger.  fkulum  ver  uoibueca  med  f>£im  fkip- 
um  er  fydore  farà,  ef  gud  vili  ac  nokpc  meghi  cil  manna  koma  af  flaandr 
edr  englande.   fendom  ver  ydr  ok  xixt  varnadarbref  kongs  vaars  undir 
^uilikrì  forma  fem  I>er  meger  fealfuer  feà  qve  fi  vobis  videatur  in  arci- 
culo  vel  arciculis  defediva  nobis  fuper  hoc  piene  refcribacis  &  nouam 
vobis  temptabimus  procurare  de  qva  fiduciam  gerimus  opcinenda.    Tid- 
endi  ero  her  enghin  uccan  ac  bródr  pecer  Abo  hxilfar  ydr  i  hwarriu 
brefe  fem  hann  ofs  ritar.  ìncer  cecéra  prò  nobis  reculic  qvod  dominus 
papa  bononienfes  excomunicaverac  publicc  in  confiftorio  fuo   prò  eo 
qvod  l^stum  ibi  volencem  imrare  irreverencer  &  violencer  expulerunc 
&  eccle&m  cachedralem  una  cum  caftro  qvod  novicer  edifica verac  fundi- 
tus  deftraxeranc  bona  ufurparunc  fpoliis  lacuraci  fed  nunqvam  abfol ven- 
tar vàSk  facisfadione  condigna  precedente,    pórare  er  nokoc  fo  kan  penca 

M  2  ok 


ptnntioiii  admodum  fero  hac  vice  compertum  habuimus  ;  caeteram,  nec  vi  unni,  nec 

titt  Kt  dignx  qxic  amìcis  mirtantiir,  haberi  potuerunt,  cum  nec  de  Flandria,  nec 

Angtia,  ne  «nnm  qvidem  vafculum  vini  rubri,  albi  %'el  dulcis  advec^nm  fuerìt,  prx- 

ter  qram  tale  qvale  Germania  nobis  fuppeditat,  vinum  de  Reno,  nec  hoc  fatis  bonum  ; 

Vobts  mittimns ,  qvod   ne  accipere  dedignemini,  rogamus,  volumen  ferici  fplendidi 

ft  ntiam  pyxidem  gingiberis,  minimum  tantum  &  viliflimum  benevolentiae ,  qvam 

Avori  veftro  debemas ,  mnemofynon ,  fed  reparabimus  ifta  per  naves  poftmodum  abì- 

toras,  il  modo  D.'us  voluerit  ut  aliqvid  de  Flandria  vel  Anglia  huc  advehatur.     Si- 

militer  &  literas  tutelarec  Kegis  noftri  mittimus,  fub  forma  qvam  ipfì  videtis  (*),, 

qvxiì  vobis  videatur  in  articulo  vel  articulis  defediva,  nobis  fuper  hoc  piene  relcrr- 

batis,  &  novam  vobis  tentabimus  procurare,  de  qva  fiduciam  gerimus  obcinenda. 

ìsova  hinc  nulla  referenda  funt,  nifi  qvod  frater  Petrus  Abo  in  omnibus  fuis  ad  nos 

dttis  literìs  vos  falutat.    Inter  cetera  prò  nobis  retulit ,  qvod  Dominus  Papa  Bononi- 

enfes  excommunicaverat  publice  in  Confiftorio  fuo,  prò  eo,  qvod  Legatum  ibi  vo- 

lentera  incrarc,  irreverenter  &  violenter  expulerunt,  &  ecclefiam  cathedralem  unacum 

caftro,  qvod  noviter  ardi Rcaverat,  funditus  deftruxerant,  bona  ufurparnnt ,  fpoliis  fà« 

turaci;  (ed  nunqvam  abfolvencar«  uifi  i«tisfa£lione  condigna  precedente.    Tborarion, 

qvi 

f)  ViJ.  infra  fag.  94.  Litr.  L. 


92  PERIODUS  IIL     SECTIO  IIL 

ok  ftcrifiia.  er  med  ofT  feghiande  (ik  afldyftan  af  ydr  vsrà  fyrìer  pa  vi(}- 
lentiam  er  hann  hefuer  gorcc  predi  ydhrum  nokorotn.  en  ef  xì  er  km 
hann  legen  ^à  bidium  ver  qvod  committacur  nobis  vices  vellns  ipfum 
abiblvendi.  qvod  fecure  fi  placet  poteft.  virtuce  priuilegii  fabinentis.  fi 
tamen  nuUum  ei  membrum  mutiiaveric.  bad  hann  ofTok  ydhr  bidia.  at 
]>eer  hylpir  honom  fo  at  hann  mette  f^t  gódz  fa.  af  herra  xiriki.  ok 
fceim  odrom*  er  f>e(r  ero  handhafve.  g&ymi  &a  Skrifat  i  biOrger  in 
fefto  bafilii  epifcopi  &  confelForis»  Anno  Domini  millefimo  trecentefir 
mo  tricefimo  oélavo» 

Litr.  K. 

(k)  V'dr  fé  kunnighc  at  vyrduleger  herra  bródr  jón  bifkup  <f  iflande  vìq 
vaar  hinn  kierazfte  kom  i  bùfzu  vaarre  miok  kranker  ok  módt. 
fiiker  l^efT  at  hann  var  kalladr  af  vaarom  verduleghom  herra  erkibifkup* 
inum.  hefer  han  f»ó  i  SiOrger  dwalft  f^dan  bxde  faker  finnar  mSda  km 
Mdr  foghdum  ver  ok  |ksrs  annars  at  hann  hugdizft  mega  funnìt  &  minn 
herra  her  med  f»ui  at  hans  tilkoma  veentizft  til  biOrger  daghle^ha» 
:  ...  &ndir 


qvi  pìngere  Se  delineare  filiqvflntnm  novit,  nobiscum  agir,  tìc  k  vfolentiz,  qvtm 
facerdoD  cuidani  veftro  intulit,  a  Vobis  abrolntum  effe  aflerit;  qvod  fi  fecus  fé  habeat 
qvain  iile  refert,  rogamus,  qvod  commìtratur  Nobis  vices  Veftras  ipfum  abfolvendi, 
qvod  fecare,  fi  placet,  potefl  virtute  privilcgif  ( **)  Sabinenfis»  fi  tamen  uullum  à 
nembrum  mutilaverit.  Ille  etiam  iios  rogavit,  ut  preces  noftras  apnd  Vos  Ì4iterpo- 
neremus,  ut  Vos  ei  Veftrum  concedatis  auxilium,  qvo  iua  bona  a  Domino  Erico  & 
csteris  iìla  retinentibus  recuperare  qveat  (^^*),  Servet  &c«  Seriptum  Bergis  in 
fedo  Bafilii  Epifcopi  6i  Coufeiforis.  Anno  Domini  roillefiaio  treceutefimo  tricdimo 
oclavo. 

(k)  VobìS  notum  efto  Venerabilera  Dominum  Fratrem  Johannem  Epifcopam  de  Mandii, 
amicum  noftrum  carifllmum  oneraria  noftra  admodum  sgrcrtantem  &  delafr&rum  ad- 
venìfie,  eo  qvod  a  Venerabili  nofh*o  Domino  Archiepllcopo  evocatus  erat;  Bergis 
cxìndc  cominoratus  eft,  tam  commemorate  laflitudinis  caufa,  qvcm  qvod  Dominum 
neum,  cnjus  ad  Bergas  adrentus  qvotidie  exipecUtur^  hic  convenire  iperavit.    Jaiv» 

fiicerdotcfiL 

C*)   ViJ.  frfTM  Tom.  l  pag,  j^ó. 

t(^)  Thorartm  iUf  Piffor  in  ifiandiam  fofttm  ninn  mmQ^  ad  hm»  fmn  ncuperMnds^  ìtfr 
,    ftcit:^  Uteri s  IJét^ini  Epifcopi  ad  nojirum  cornmaidatoriis  inftrMffus.     &d  fid^»  tì^ 
foino  inttrpojìurat^  fi  fojl  annmn  rcvtrJmwM. 


.  CAP.  Ili  Litn  K.  93 

fcndìr  han  nu  preft  fiin.  gódan  dugh^de  mann  fira  ronolf  nordr  til 
bans  fiinà  affakan  at  goera  med  ^ui  er  hann  fìalfuer  fkrifar  fem  ver  hygg* 
iam  ok  til  mxirrar  varfghdar  til  pefs  hefer  hann  fenghit  honom  fullt 
Ufflòod  cf  befs  kann  med  at  f>urfwa.  tròyftum  ver  ok  bidium  at  fer 
fer  hans  hiaipsmadr  ok  bseinamadr  i  pui  fem  hann  kann  ydar  med  at 
purfiva  namfnlegha  i  fi  at  hann  martte  fkiótt  ok  va^l  afgra?idazft  med 
ydarre  dlhiólp  far  fer  komer  henni  vidr^  Minnir  oli  at  wer  hafWera 
vanfwarat  til  spìnhwers  f effer  fer  hafer  of  fkrifwat.  er  f at  f 6  viift  ók 
ifìiardarlauft.  at  min  berrà  ma  fem  hwer  annar  bifkup  med  raade  {Jort(f 
lórsbroedra)  broedra  finna  fer  hallda  fruftus  benenciorum  vacancium 
cdr  annat  kirknagóz  er  hann  f rtìngift  af  ftoorfkuldum,  misfellum^  edc 
cdrom  loghieghom  naudhfynium.  ficut  de  hoc  notant  innocencius  & 
hofiienus  de  cenfibus.  &  idem  in  fumma.  ut  ecclefìailica  beneficia  fìne 
Aiimnudone  conferanrar.  Vildum  ok  ver.  at  enghan  luct  naeittade  fer 
hoQom.  fan  er  hann  à  ok  ma  med  loghum  krefwia*  aat  f eflb  hofum  f  ci 
x\  msffa  gort  her  hià  off  ok  hrlldr  minner.  en  forn  fiduenia  er  til.  at 
nyir  bifkupar  ero  vaner  at  taka.  fendo  ver  ydr  tvo  budka  ghinghibraad. 
Góymi  ydr  gud.    Skrifwàt  i  biorger.  nikulaas  mòflb  xftan.     Anno  dp«- 

mlm  qvo  fupra* 

• .    .  .... 

M  3  Litr. 


ftcerdotem  funm  Dominam  Rónolfiim,  virum  probum  fit  integrom  feptentrronera 
terfus,  ut  ipfe  fcribit,  ad  fé  ilH  excnlpandum  mittir,  qvod  &  nos  tutius  crediinus, 
e  qroqve  plenum  tnandatum,  fi  opus  fderit,  cominint  ;  Nos  coirfidimus  &  rogainus, 
DtV«sejas  adjutor  &  promotor,  in  òmnibus,  qvorum  opus  habnerir,  prafertim  au- 
tem  ut  dto  &  bene,  vedrò,  qvantnm  in  Vobis  eft,  auxìlio  mandata  exeqn  qveat. 
Anjmom  fubit  nos  qvibusdom  qvs  nobis  fcripfiftrs  non  p!eiTe  reiponditre;  dubio 
umen  caret  &  certum  eft,  Domino  meo  sqve  >ac  alti  cuivis  Epifcoporum  fruclus 
Wnefidoram  vacantium,  vel  qvxvis  ali^i  ecclefìx  bona,  e  fnorum  canonicorum  confìljo 
Tetinere  licttum  eflPe,  lì  nominibus  gravioribus ,  calìbus  adverfis  vel  neceflìtate  legicima 
idifltis  ftterìt,  (icut  de  hoc  notanr  Innocenrius  &  Hodtenus  de  cenfibus,  &  idem  in 
Samma,  ut  ecclefiaftica  beneficia  fine  diminutione  conferanrur.  (Volumiis  Se  ut  nul- 
kn  eirem,  avam  ìHi  jifre  poftnlare  licer  &  incumbit,  denegetìs.)  H:ec  tamen  nos, 
non  magis,  led  nilnns  qvam  mos  ed  novorum  Epifcoporum  fibi  fumendi,  heic  ex- 
cendimus.  Vobis  duas  pyxides  gingibéris  mittimus.  Deus  vos  feryet.  Scriptum 
Se^is  pridie  fefii  Nicolai*    Aimo  Domini  ^o  fupra. 


94  PERIODUS  III.     SECTIO  IIL 

Lìtr.  L. 

(1)  \/f agnus  med  guds  mifkun  Noregs ,  Svij ,  ok  Gota  konnger  fendir 
allum  monnum  |>xim  fem  |>ecta  bref  fea^  edr  hoyra  qvediuguds 
ok  fina.  Veer  vilium  at  |>er  vicir,  at  ver  hofum  tekit  verduleghan  hcm 
ok  andaleghan  fadur  herra  Jón  mcd  guds  mifkun  Bìfkup  i  Skalaholte 
kirkiu  hans  ok  gard.  med  iordum  ok  Ikoghum  mylnum,  fìfki vaidum , 
fkip  hans  ok  alla  hans  fwxina  ok  villdarmenn  ok  allan  annad  vamad 
hans  ok  gódz,  fem  han  a  ardr  eighande  verdr  i  lande  ok  laufum  òyri.  ( 
minna  luce,  ok  mtera  i  guds  vaiid.  v^ara  vaernd  ok  konngleghc  trauft 
cil  allra  rettra  mala  fyrerbiodande  fullkomlegha  hwerium  manne  hv^m- 
ar  (leccar  edr  cighundar  fem  hver  cr.  nokorar  rangleghar  agongur  at 
vagita  herra  Bifkupi  hans  varnade,  ok  godz  i  noUorum  luce  aflogleghi. 
nema  hwer  fem  aac  j^i  vsrdr  keendr.  kunnur  edr  fannun  vili  ma  ai 
ofs  rxidi  reffinghom  ok  hordum  afvarkoftum  ok  a  ofvan  fvara  ofs  fullu 
brefwa  broce  ok  herra  Bifkupi  flillrecte  epcer  loghum  en  hinir  alter  fem 
til  hans  gera  v^l  ok  vinaccofamlegha  fkolu  odiazft  at'  off  aaft  ok  vinaatto 
med  fonnum  godvilia.  biódom  ver  allum  monnum  asinkanl^ha  fyriu* 
monnum  loghmonnum  handgengnom  monnum  ok  umboasroonnum 
vaarom  allum  at  gera  cil  herra  Bif kups  \xì  ok  vinfamlegha  ok  hanns  varn- 

adai 


(I)  Nfagnns  Dei  gratia  Norvegist,  Svecorum  Gothorumqve  Rex,  omnibus  bas  literas  vifo» 
ris  vel  audituris  Tuam  &  Dei  falutationem ,  mittit.  •  Volif  mus  ros  fcire,  Nos  Venen- 
biiem  Domimim  &  patrem  fpir^tuaiem  Dominum  Jonam  Dei  grana  Epifcopum  Skil- 
holtenfem,  ejus  ecclefìam  &  pr^diam  cuin  fundis  &  Tylvis^  molendinis,  pircani, 
naves  ejus,  famulos  &  oinnes  ejus  necefrarios».^  omnes  ejus  facultaces  &boni  (p^ 
poffìdet  vel  poflldebic  fundos  6c  res  mobiles ,  minora  &  majora  in  Dei  poceftatemi 
noftram  tutelam  6c  regium  pr«fidium  in  omnibus  caufis  juftis  recepifTe,  piene  omni- 
bus, cujiiscunqve  conditionis  vel  dignitatis  fuerint,  probibentes,  neqvis  ulUm  inju- 
(tam  violentiam  Domino  Epifcopo,  ejus  facultacibus  vel  bonis  in  ulla  re  injuile  in- 
ferat,  nifi  qvicunqve  hujus  compertus,  convi£lus,  vel  deprehenfus  fueriti  iraiHi  ^' 
nam,  6c  duram  reprebenfionem  a  nobis  expe£ìare,  nobis  edam  ob  violattonem  nm» 
dati,  <Sc  Domino  Epifcopo  ob  ejus  dignitatis  Isfionera,  plenam  prsterea  mulcìim 
expendere  malie.  Omnes  autem  ceceri  qvi  eum  benigne  6c  amice  habent,  a  Nobis 
favorem  &  amicitiam  uliacum  vera  benevolencia  adipiicentur.  Omnes  horoines,  pr^- 
primis  autem  PrarCores,  Nomophylaces,  NobJles  &  Praefe^los  nothoi omnes  jubemus, 
uc  Dominum  Epifcopum  ejusqve  omnes  ne(;e(rarios9  tam  q[voad  nomina  Icgitimi 

poituliudii 


CAR  in.  Lìtn  L.  M.  95 

jjtf  allz  bsede  um  Ì6ghlèghar  fkyllda  ha^imtingar  hans  ok  adra  luci  ^i 
ollu  ftaraiBar  ac  han  hefver  ^tta  vaart  vaerndarbref  ok  later  han  fva 
^nitìtande  vxtd^  (èm  hèr  vilir  nokors  goodvilìa  af  offniótande  verda. 
petr^bref  var-gorc  i  Olio  bórsdighen  n^efta  sefrer  Mirie  maflb  a  nic- 
iindi  lare  rikiu  vaarls  ok  innghlat  ofs  fiaìfum  hìava^random  Paali  ftyrk- 
irs  fon  ricade. 

1 

Litr.  M. 

-  ■  • 

(m)  l^irkiaia  i  Sìcliagsdals  Tùr^u  (  Hvammzfueit  er  vjgd  ad  iipphafi 
til  heiiiurs  altsvalldaiìda  gudi  og  fxlH  guds  módur  og  hinum 
heilaga  Johanne  Baptifta.  pangad  ì\ggt  tiund  òli  af  tveimurn  Skógum  3 
Leyùngiaftodum ,  Hólum,  Laugum^  Sxlmgsdai,  grtìftr  ok  lyfitollr,  ok 
oli  fkyllda.  pang^c  gafft  i  J)ann  djg  er  kirkian  var  vigd  eyriscollr  af 
jjefTum  bsium  fiórum:  Leyunoiaftódum ,  Hólum,  Laugum  ok  Sadings- 
ài,  land  at  Saurum  liggur  tiì  kjrkiu  icolulauft  med  óllum  gognum  ok 
gi^dum,  fimm  kyr  ok  colf  xr  epn  hundrads  heftr.  Vidreka  ok  hvaireka 
iScikuvik,  tolf  manna  iferd  i  Saurbxiarfióru.  Kirkian  a  ecki  i  heima- 
Uadi)  ^ar  a  ad  vera  heimilispr^Ar  ok  fyngia  di  Asgards  hvorn  helgan 

dag, 


1 

po(hi?flndà,  qvam  re$  alias,  benlgiie  &  amice  tiaheant,  &  hoc  tanto  magìs»  qvantum 
ille  bis  noftris  Iiteris  tiitelaribus  gaudet»  qvarum  uinm  vos  illi  in  tantum  promovete, 
qvantum  de  nobis  Benevolentia  qvadam  fruì  defideratis.  Ux  liters  fcripta:  liint  ì\x 
Oflo  ferìa  qvinta  proxime  pofl  fefhim  Mariìc;  anno  regni  nodri  decimo  nono,  Se 
nobis  ipiis  prxfentibus  obfignats.    Paulus  fiJtus  Styrkaris  fcriplìt. 

(m)  Templum  in  S^liiigsdaUtunga  in  tribù  Hvammenfi,  primitus  in  gloriara  omnipoten- 
tis  Dei  Se  beat2  Virginis  Deipiir^  &  Sfingi  [o^innis  Baptifts  confecratum  dì  Per* 
t-nent  ad  illud  decupar  df  iuro<}ye  pr^^dio  Skogis,  Leyfingiaftadis ,  Holis,  Laugis  Se 
SxlJDgsdalOy  jus  r^p^turar,  pendio  in  candeUs,  &  otnnia  (ordinaria)  tribuM.  Die 
qro  templuin  confecratum  fuip*  datiim  ei  fuit  tribntum  ui  ciale  de  qvatuor  hilce 
prxdiis,  Leyfingiafladis,  Holis,  Laugis  6c  Sa^iingsdnlo  ;  Futtdus  Saureniìs  cum  omni- 
bus boti  is  &  emolumentis  ablqve  iéryitute,  qvinqve  voccae,  duodecim  oves  lacìarise, 
&  eqvus  hundreda  arftimandus,'«ja8  balirnarum  &  lignorum  in  Stikuvika  eje£lirio. 
rum,  Se  duodecim  hominum  coUeclio  (fuci  palmati)  in  littore  Saurbaienlt  ad  tem- 
plum ìpertiuent.    Templum  nibl  iundi  domeiUci  poflidet.    Ibi  iìicerdos  domicilium 

figet, 


\ 


1 


96  PERIODUS  III    SEQTIO  HI 

ddg,  ymbrudasa  allaok  evo  daga  um  lai^afdftu  /  tBidvikudèga  okfbftd- 
daga^  utan  a  fóiludaginn  lànga  heima»  Sical  preftr  fa  er  f^ngr  i  Tùnga 
taka  tvd  hundrud  i  tida  offur  af  |>eiin  er  b^r  i  Àsgardì  ok  feda  mann 
med  prefti  a  vetur.  Bif  kupsgilUng  er  ad  hvttrutveggiu  kirkitL  Prefe 
i  Tùngu  f  kal  taka  fiorar  merkur  heima.  Jón  bóndi  i  Hvammi  lagdi  ^ar 
til  kirkiu  eyristoll  sfinliga  af  hvOriu  fiiiu  landi  er  Skógar  heita,  a  ^aoa 
hàcc  ad  i  Tùngu  fkulu  fkrifaft  arcider  fódur  hanns  ok  módur>  ok  hanns 
fiàlfs  ok  tveggìa  husfreya  hanns  sdinliga»  ok  fegiaft  faiumefra  artidardag 
hvors  j^eirra.  «Kirkiana  fmellcan  krofs»  lilcnef ki  Johannis  Bapcifts ,  Mar- 
ìufkrift,  glerglugg,  elldbera,  likakrak^  ein  mellblsdi  >  tiOlld  um  kirkiu» 
Keràftìkur  tvser)  muhniàugar  tvaer  ok  gl6darker>  ok  óttufalingsfloppun 
Artidardag  hvorn  fddur  ok  módur  Ifleifs  bónda  ór  Asgarde  fkal  feigidil 
fàiumeiTa  i  Tùngu ,  ok  (b  hanns  ^egar  hann  andaft.  Ok  til  fanns  vicnis- 
burdar  hier  um  fetium  vxr  bróder  J6n  med  gudz  inifkun  bifkup  i  Skdla- 
hoilci  vort  ìnnfìgle  fyrir  {>ennan  maldaga  fem  f kri£idur  var  a  ^ann  fami 
dag  er  vier  vigdutn  kìrkìuna  anno  Domini  millefiino  vicefimo  lepdmo. 


figct,  qvì  ni  Asgardo  qvovis  diefefto,  omnibus  cvatuor  temporum  dlcbus,  &  due 
bus  per  rempus  qvadragelimale  (qvavis  hebdomude)  dt«busv  didbus  (fcilicet)  Mercu- 
rii  &  Veneris,  excepto  die  polfìonis  •DoI1tini^qVo  ddinLfàciis:  operabicar,  iacrt  cele- 
brato.  Sacerdos,  qvì  facra  in  Tunga  celebrat,  lalarium  duas  hundredas  ab  incoia 
Asgardi,  qvi  &  facerdotem  cuin  uno  coinìte  tempore  hy berne  alere  tenetnr,  prò 
facris  celdmndis  accipito.  Ab  utrìusqve  templi  pnedio  nofpitinm  Epifcopi  ed  p^^ 
ftandum.  Sacerdos  in  Tunga  (ex  ilio  ipfo  predio)  domi  qvatuor  marcas  recipiet. 
Jonas  colònus  Hvammenfis  tempio  ifti  tributum  unciale  *de  utroqve  fuo  pratdio,  no- 
mine Skogi,  in  sternum  expcndendum  dedit ,  eó  pacto ,  ut  in  Tunga  annìverfarii 
pAtris  ejus  6c  matrìs,  ipfius  &  duarum.ejus  uxorum  in  sternum  fcriptie  exìdant,  &in 
unìus  cujusqve  eorum  anniverfarifi  ìnfsxtx  ìììis  dicantur.  Templum  crucem  encauflo 
pidam,  imaginem  Johannis  Baptifts,  eftigiem  depi£him  Maris,  feneftram  vitreanii 
laternam,  harpagonem  fepulchralem ,  vefles  facras  unicas,  tapetes  templum  drcum- 
dantes,  duo  candelabra,  pelves  duaa,  thnribulum  &  albam  ad  matutinas  poflidct. 
Anniverfiiria  qvavis  patria  6t  matris  Ifleifi  coloni  de  Asgardo,  ut  &  ejiis,  poft 
ipfius  fata,  inferii  in  Tunga  dicentur.  In  horum  rerum  teftimonium  Kos  Fitter 
Jonas.  Dei  gratia  Epifcopns  Skalholtenfis  figilium  noflioim .  Diplomati  huìc  datlco  ip- 
pendimus,  ibrìpro,  die  qvo  templum  inauguravimus  |  iiuio  Domini  miilefimo  treceiw 
teétmo  vicefimo  feptimo. 


Cap. 


CAP.  IV.  si  I.  1.  97 

Gap.  IV. 

De  Jona  Indridi  filio. 

Eodeo);  qvo  Jonas  Halthorìs  momius  eft  anno^  in  Norv^ia  )  Norvegus 
ìpfej  Jonas  Indridi,  Abbas  Ssloénfis  8  Cai.  Auguftt  Epifcopus  Skal- 
holtemis  ordinatus ,  io  Calend.  Scpcembris  Islandiatn  attigìc;  Skalholtum 
verojCalend.  Sepconbris  venie  (a).  Anno  1340  vincacionem  Qyarcce 
occidencalis  exorfus,  ne  dìmidia  qvidem  parte  abfoluca,  in  cra<9u  Saurbaj 
ic^redi  coepit.  Tempio  Snoxdalenfi  argen^eum  calicem  1  ut  &  jus  où- 
dendi  centum  arbores  (eu  ftipites  in  fylva  Sveinatungenfì  donavìc.  Sed 
ikenim  aureum  Scafholtenfi  ablatum ,  Skalholtum  fecum  reportavit. 
Eodem  anno,  16  calend.  Januarii,  dimidium  prsedii  Ucfkaleniis  cathe- 
dra Skalholcenfi  acqvifivic.  Poft  cantala  in  officio  gefta  17  calend. 
Aprìlìs  1341  Skalholci  lupremuoi  diem  obliti  exado  in  epifcopatu  mi- 
Qus  biennio. 


Interim  de  fuorum  temporum  conditioneqverì,  opus  non  habuit> 
qvod  nulla  re  memorabili  in(}gnirentur.  Nam  anno  i34ohyems  tam  mi- 
osfiiit»  ut  ctiam  aves  fylveftres  in  Martio  ova  parerent,  proxima  au- 
t«n,  omnium  poft  hominum  memoriamo  frlgìdimma  &  gravUTlma.  Eo- 
dem, qvo  Indridides^  anno  etìam  Egillus  Holenfis  obiit,  unde  generaiis 
totìus  Isiandise  vifitatio,  qvam  hoc  anno,  iuflli  Pauli  Archiepifcopi 
Nìdarofienfisi  huius  Archicathedra?  Canonicus^  Aslacus  qvidam  inftitue- 
bar,  incalTum  ivic.  Anno  1340  fententia  lata  eft  de  decimis  de  merci- 
bus 


(t)  Vii  TQRFJEVS  mjl.  Norv,  Tom-  4.  libr.  9.  cap.  4.  pag.  4^3. 

Tom.  IL  N 


,.\  . 


r 


98  PERIOp-US  m..  ,SECT5I0  III 

bus  Iskndicts  Archiepifcopo  iblvendis  (a\    Poft  hunc ,  dum  cathedra 
Skalholceniis  vaca  vie  7  Inspeétofem  feU  òfHàalem  egit  Sigmundas  Enari, 

qvo 


(a)  Hxc  fententia,  e  cabalano  A.  Magnai  exfcripta^  unicum  habuit  iigilkim  appenfum,  nec 
anq\'aTn  ibi  plura  adfuere;  Illa  talis  efl:  "I  namfne  guds  amen.  Da  er  Iktner 
"  voro  fra  burd  vars  herra  Jefa  Knfli  M.CCC  ok  XL  vzttra  in  cathedra  fanftì 
"  Pecrì  komn  beir  a  (lòmfnu  Jfyrir  okker  Hakon  Oyflxlnsfon  ok  Arna  Halkisisfoa 
^  Korsbrédr  ok  Commiffariot  virdalgegs  herra  ÌPaIs  £rlabiikops  i  >Sdaroii  i  Conw 
"  mun^  (tofuo  Korsbr6dra,  Sira  Thorer  Aronfon' Korsbroder  I  umbode  Cflpkuli  ok 
*'  Sira  Siugurdr  Rzdesmadr  a  £rkibi(kopsgardc  af  xkìnì  halfu>  Nikiilos  i  Lòxo  ok 
"  Bi^me  Ssclbygger  af  annare.  Kixrdo  fyrnaémder  Thorer  ok  Sigurdr  a  Nikulii 
"  ok  fìijcrna  «dm^rada  likndifara  nm  kaupoyris  rinnd  af  flcrzid  tvC  ok  braina- 
"  ftarinh  er  ^r  hsfcia  adr  optl^^ha  krcpt  6k  sigi  fengit.  en  Mr  marado  fuatil 
"  at  '^h  atto  enga  tiond  af  fyrnxindom  Lutun»  gerff  ttdra  en  i  vaan^om  i  ^cirra  ftid 
''  |>i  oilu  insira  cfter  rettre  tUtalu  marchatais  fua  fein  allei;  acber  lilandznnr  hafdu 
*'  adr  firer  jbsim  gort  et  fonnre  iiduenlu*  Var  j^iin  fua  |>9r  til  (iiarat  af  firer 
^  flcommu  nurtiz  litri  (krarid  af  lAande,  cr  Jj^  vor  kallad  matfkraiJ  en  i  vadou/ooi 
'*  hinn  mede  rarnengr.  en  nu  flytt  af  I/fande  hinn  mefte  ok  bafifii  wrncngr  i 
''  fkrjrsd  ok  lyfi.  \'aro  ^ir  ok  fpturdir  en  j^r  hsfdi  nokkorskonar  prioilegiam  af 
Pauanom  xàt  adrom  lueilagrar  kirkiu  fonnonnpm  umiijian  fyrfagdrar  tiundar- 
gerdar.  '  Cn  ^tr  quadozft  zkki  annat  bafua  firèr  fer  mtn  ikgdu  at  fua  hafda 
adrer  firer  ^£Ìin  gort.  sfter  ^t  krafdu  j^str  Sira  Tliorer  ok  Siugurdr  laga  orikurd 
af  okker.  Ok  at  (kodadom  tiltalum  ok  Tuarom  huararru«ggia  haifu,  lagagrxinum 
ok  fkyn&mdum  med  godrà  manna^niade»  funnum  mit  at  rexter  bokarennar  bzde 
i  nyum  kriftnnmrerte  ok  fomom.*  ok  fattfargizrd  milioni  kirkiunnar  ok  kongdom- 
\  fens  ok  fua  h^rilagrar  kirkiu  logh  bioda  at  gera  tiund  af  olluni  rettom  fongum  ok 
'  afta.  ^  er^at  oMua-  domer  ok  iuUr  lagha  orflcurdr  at  ]^r  gere  riund  iina  fna  af 
*"  (krjrìdy  ly(i  ok  brennafbrrni  ok  ollum  adrom  rettom  fpnguai  .ok  afta»  flikt  i  hoe^ 
"  iu  Crm  farllr  fem  af  vadmalom.  Ok  til  fanz  ^ittmisburdar/  (èttom  mit  oiHcitlatDi 
"  infigli  firer  Jetta  donisbref  er  gort  var  i  ftad  ok  tin»  f<yn  fyr  fegir,  "  Idcft: 
In  nomine  Dei  amen.  Annis  a  natìvitate  'Domini  noftrljefù  Cbrifii  1^40  trsnsaSìs^ 
in  Cathedra  Snnéfi  Petti,  coram  noùh  Haqvrn9  fiUù  Óyfieinis,  if  Ama  fUìo  Helkit- 
ìis  Canonici s  ^  Commìjfariis  Venerabilis  Domini  Pernii  Atrbiepijhpì  ^  Nidaroft  m 
4edt  Cammtnfh  Canonicorum,  Dmiinus  Tburer  filius  Amnis  Canomiau  vice  Capné^ 
if  Domintu  Sigurdus  Diffcnfator  cathedra  archiepifc^palis  ab  una  patte  ^  ab  alteri 
auteni  Nìcolaus  de  Loxo  if  Biamius  Selboénjls.  rradictì  Thorer  &  Sigurdus  aiUi 
mominatos  Nicalaum  iy  Biamium  mercatores  Isiaìidiam  freqyentantet  decintarum  di 
ntfrciins  pi/cium  arefafforum^  (dei  pifcimn  i/  fuìfhurisy  mu  fiitttarumy  fvtfi  i^ 
[afe,  fed  frufira^  expfjiuìaverant ^  incufarunt.  Hi  vero  refpondemnt ^  fé  nuOas  aii<tt 
de  pradi&is  ithus  decimas  pavera  dcbere^  qyam  harnm  mercium  loco,  pannot  inpd^ 
0OS,  ad  computum  nutrcaram  pr^  rata  aftimatos^  veltn  ^  omnes  alii  mercatura  Iu 

ianJiii§ 


ti 

Bf 

1 


CAP.  IV.  ir?.  99 

^its  modenntey  ìngens  difliditrm  intcr  fratres  (ScThorlacum  Abbi- 
tcm  Verenfem  ìncidebat^  avapropter  Abbas  iter  in  Norvedam  paravit, 
fedfocoeflu  deftitucus,  fvaaente  officiali^  in monafterìo  Videyenu  usqve 
ad  advencum  Epifcopi  delituit. 

Cap.  V. 

De  Jona  Sigurdi. 

J^  •  *       1  •  .  j  « 

onx  Indridi  filio  fuffeélus  eft  Mònachus  cjvidam  ^  Jonas  Sigurdi  >  ut 
▼idecur  natione  Islandus,  qvi  anno  1340  in  Norve^am»  infulam  ac- 
qvificurus  traniSìt,  qva  tandem  anno  1^3  accepta,  ad  orientale  Islandi^j 
latus  in  fjnu  Reidarfìord  adpellens)  ibiqve  ordinariam  vifitationem  itici- 
piensy  Skalfaoltum  perrexit.  Ceenobiiitn  Kyrkubaienfe  adpropinqvans^  Jo- 
Tunam  Hauki  Nomophylacis  fìiiani  Antiftitàm  digi  curavit  j  qvam  anno 
deoiiim  Cbqyeoti,  fuo  Agnette  nomine  facrìs  initiavit^  iimulqve  ejusdetn 

N  2  Gynscei 


laM£am  frcqventantts  ante  iSos  ex  mere  Mfìtìqv^  fecerant»      Hoc  tu  cwtrarìum  r^« 
y^yif  ///  data  ftint:    Ujqve  ad  tempora  prìdem  el/ipja  parum  pifctum  arefaSorum^ 
ftv  pifces  comeftioni  delHnati  afcUalatitto'^  plurima  vero  merces  in  pannis  infvìlinìs 
advibebantrir ^  nunc  vero  plurima  ^  optìmee  merces  in  fifcibus  oìefaSis  eorumtjye  ole9 
ix  Ulandia  adveòuntar,       Intetrogati  etiam  fuerunt ,  num  a  Papa  vel  aliis  fanófa 
tecUfia  antiftitHus  de  pradiéfartm  decmarum  remijftime  privilegium  qvodqvam  babf 
rtÉtì  uh  vero  nuBì  tali  fi  innìti^  fid  ita  fife^  ac  alii  ante  ilfos  ficerant,  gertre 
affrmabant^    Deinde  Dominns  Tborer  fy  Sigurdus  fintentiam  judiciahm  a  mbis  ex- 
f^fttfarunt.       Igiìur  ex  tiSraqve  parte  qvafiiottibtu  if  refponjis^  articalls  legum  (jf 
retfonibus  ex  honorum  viroruni  conjilio  perpenfis^  invtnimus^  qvod  texeus  l'J/ri  tam  ìm 
novo  qvam  vtteri  Jure  Ecclcfiafiico^  C^  Transatto  inter  ecckfiam  if  imperium  (*) 
m  ij  legei  fanéia  eCcleJìa  dccimas  ab  ofnnibsisjufiis  fubveéfionibuj  ^  fiuflibus  fieri 
fracipi/ifft,     Nojfrwn  igitstr  judiciuw  ^  piena  Jententia  judicialis  efl^  ut  decimai  pen- 
dant,  tam  de  pifiibus  arefadis^  eleo  pifciufn  ^  fulpbure^   qvam  omnibus  aliis  jufli$ 
fitheSionibus  iy  fru^ibus^  in  ipja  rerum  Jpecie^   aqve  aq  m  pannis  inqvilinis  {feri 
eonfirpit).     Et  in  verum  tiftimoninm  figiUmn  officiai  atta  bis  literis  judicialibas  appena 
Smtu^fcriftis  loco  tf  tempore  ut  fupra. 

0  Vìi  fupra  Toro.  i.  pag.  395. 


^ 


loo  PERIODUS  HI.    SECTIO  HL 

Gyngecei  fororem>  Otharjnam ,  ftupri  &  prophanacjonis'corporìsChrìfti 
convi£lain>  &  qvod  fé  fcripto  fathanse  aiancipium  dederat,  flammis  ad- 
judicavic  (au  Sunc  &  qvi  ei  crimen  blasphemiae  in  Papam  intencacum 
ftiifle  fcribunc.  In  Monàfterio  aucem  Verend  tres  Monachos>  Eyftei- 
num  9  Magnutn  &  Amgrimutn  ^  qvi  non  taìicum  fuperiore  anno  Àbbacem 
Thorlacum  per  fedicionem  e)eceranc>  fed  eciam  ftupris  &  diis  flagiois 
fernet  contamina veranc>  capcos  coiBpedìbus  ligavit» 


•  ^. 


Album  qvoddam  feu  indicem  qvorundam  in  parte  orientali  tem« 
ptonim  cum  eorundem  univerfarum  pofTeflionum  catalogo  confcriprisflè, 
extra  contro verfìam  pofitum  effe  videtur  (b).  Sunt^  qvi  ipfi  duas  cribu- 
:*     *        '       '  '        '  une 


(a)  Incenditf  Integrarnm  viUaram  cum  patr^familids,  domeflicis  qvìbasdam  &  umVeriis  fi- 
cnlratibusj^  a  furentibas  hoftibus  excitara,  qvatia  fuerunt  BltindkitiUhwmùj  Niàlt 
Brenna  9  bnundar  Brenna  ^  Flttguwfrar  Brenna  f  aliaqve,  de  qvibus  Harfim  Tbms 

t  HiJL  N'tala  ^  Stnrltinga^  conl'ukndz  iìinc,  aiitiqvicus  eqvidem  memorintur.  Sed 
bocce  vivìcomburium ,  a  legitimo  judìce  pcenae  loco  infli.^ufii,  priinum,  qvanmo) 
recordari  poflum,  m  Annalibus  noflratibus' occurrit,  neqve  ìmmerito  tanronim  & 
'  tam  eiiormiiim  flagitiorum  exerciriirm,  tanto  tamqve  immani  fupplicio  expiarunt; 
fed  |>oftdrioribus  icculìs  tali  modo  non  pauci ,  ut  Satanar  cultores  &  manctpia  punié 
leguntar,  ex  qvibus  qvidara  forte  tales  fuerunt,  iiqve  mercedcm  laboribus  digntm 
accepiffe  cenfendì  lunt;  fed  qvidam  forte  non  revera  tales,  Cau£e  enim  nim  lem- 
poris  non  femper  ex  duorum  vel  triiim  teflimoniis  dijndicobantur,  fed  fufficcre  vide- 
batur,  fi  a£lor  racìonem  qvandam,  vero  non  omnino  didìmilem  &  fufpiciofam  crimi- 
nationem  jurejurando  confìrmare  auderer,  &  fi  reus  feu.  incantationnm  &  magis  in- 
fimulatiis  duodecim  ad  \à  denomiiiatorum  virorum  teftimonio,  feu  confciencix  didi* 
mine  jurejurando  itìdem  corroborando,  addicoqve  tandem  pioprio  juraitiento  cxcnlpire 
fé  non  poflct,  revera  reus  h.ibebatur,  qvales  juramentorum  focii  noftra  lingva  Bi^ 

\  vatte,  Danica  Sandemand  dizXi  fuerunt,  qvorum  in  antiqvis  legum  codi  ci  bus  crebri 
admodum  meiltio  occurrir,  fed  horum  ufus  dudum  obfolevir,  nomen  tantum  fuper- 

*  eftj  Neqve  jam  per  6o  retro  annos  qvisqvam  talis  abominationis  infimulatus,  multo 
minus  conviclus  fuit.  Blenni  auteirì  &  buccones,  qvi  tnles  viderì  volunt,  nacicidio 
qvam  incendio  digniores  funn  Interim  ceffante  p:rna  &  inqvifitione  ipfa,  re$& 
fuperftitio  cefijffe  &  in  contemtum  venilfe  videtur;  Nam:  Nitimur  in  vetitum^fiff- 
per  cupimusqye  vetata:  Et  qvod  concemnitur  a  cordatioribus,  pauci  cupiunL 

^}  Album  bocce  feu  templorum  Catalogus  incipit  ab  Hofe  in  tracia  Alftdfiwd,  &  & 
porro  notuni  verfus.    Sed  id  a  nofìro  coiifecìum  eflei  probat  aiuius  1343  vitìratiom 

Thykkvi- 


CAP,  V.  §.  2,  3.  loi 

mt  eedefiifttcas  eoiiffitutìones  (a) ,  fed  ìlls  reven  ad  J<^nnem  Halthorì 
lefereode  videntur. 


u  3- 


Anno  13443  ipfo  Sanfti  Benedi(5ii  fefto,  feu  12  cai.  Aprilis,  in 
(jtnohìo  Videyenfi  Regulam  Sandi  Auguftini  abólevit^  fed  Sandi  Bene* 
di(fK  incroduxit^  eaqve  fex  firacres  ìniciavic,  qvibus  Sigmundum  Einari  9 
Skalholrina?  qvondam  dicecefeos  officìalem ,  Priorem  praefecic;  eodemqve 
inno  primam  Skalholti  Synodum  more  Normannico  celebra vit  (b).  Li- 
temetìam  de  decin>ìs,  cetnplofumqve  expenils  ex  redicibus,  aliisqve> 
Gvac  cum  tempore 'in  defvetudinem  venifTe  caufabacur,  movere  coepic, 
Qvarwm  occidentalem  vifitans,  facellum  Alvidrenfe  confecravit  Thor- 
killum  Einari  Abbatem  Helgfellenfem  officio  depofuic  Gislum  Philipp! 
fiiumde  Magar,  diris  devovic»  cum  qvo  ramen  anho  134$  in  graciam 
rediic  (e).  Anno  13473  eodem  ac  Ormus  Holenfis  navigio,  in  Norve- 
giafflcranCit,  non  dimmilem  clementtts  &  juftitis  laudem  a  fubditis  re- 

nns.    Nofter  aucem  anno  1348-  in  patriam  redux.  unacum  Erico 
yiero  Thorfleini  filio,  lìceras  ab  Ormo  apporta  vit  >  qvasi  inftitu- 

N  3  to 


i** 


Tbykk?ab«jen(i  fldfcriptus,  lidein  etiim  Codicilli  contìncnt  defciiptionetn  templorum 
A  Virginis,  qvs  qvondam  od  Raudalirk  &  Breidamork  fuerunc,  qvs  unacuin  tota 
ProrÌJicia,  qvondam  Li$/a  berad  infìgnitai  notabilis  illa  ex  monte  Hnappafellenfi  ignia 
eniptio  defolavit  anno  1350  ut  teftailtur  Annales  Flateyenfts. 

<a)  Vkie  fiipra  psg.  J).  Sfi.  Ut.  D.  E.  Mendum  in  Dodiff.  JOH.  OLAVU  Syntagma  di 
Béiptijhio  Proleg.  $.  14.  irrepfit,  ubi  dicit  nofhum  anno  oAìcii  duodecimo  fbtiuaiti 
eccldiafticum  fanxifTe,  cum  pofl  qvinqvennium  tantum  in  ofHcio  exacìum ,  obierit. 

(b)  Jonam huncce,  cum  frater^  Monacbis  folito  epithero,  nominetur,  Ordinis  Benedi£>ini 
firatrem  fuiife,  mutatio  illa  Regulae  Auguftìnianx  in  Benediclinam ,  in  Ccenobio  Vi- 
deyenfi ab  ipfo  inftiuita,  verofìmile  facit,  Sed  qvodnam  fuerit  difcnmen  inter  nnti- 
qvQin  &  receptum  in  IHandia  Synodos  celebrandi  modum  &  Norvegicum  illum  mo- 
rem,  qvem  ille  primum  introduxit,  non  facile  probatur,  nili  dicere  liceat,  ipfam 
omnino  ad  formam  &  normam  in  Juribus  Canonicis  Norvegicis  pr^fcriptam  id  fecillè. 

(e)  Tales  mutadoneS)  novitates  &  rigids  exa£liones,  licet  in  fé  non  mala?,  fed  qvodam  mo- 
do, vcl  viderentur,  vel  revcra  ncceflariit  effe  pofFent,  ipfum  tamen  ìncoHs  exofum 
reddiderunt;  Nam  omnis  repentini  mutatio  peiicuiofa  effe  folet,  pauciqve  Reforma- 
tores  gradum  feu  zelum  in  tempore  &  ad  juuam  metam  (lilere  fciunt ,  qvod  muEto- 
tiesuuun  comprobaire  novimos. 


I02  PER10J>US  III     SECTIO  III 

to  Holis  freqvehddimo  conventu  publicanint.  Sed  ìncolis  Jbnam  judi- 
cem  incer  fé  &  Ormutn  recufantibus  ,  omnis  eoram  conatus  ituibi 
fuic  (a).  Hinc  domum  reverfus,  in  lechalem  incidic  morbuin>  ex  qvo 
tandem,  exa6lo  inepifcopatu  qvinqvennio,  CaL  Jun«  1348  deceilic;  vie 
non  qvidem  tam  malus  uc.  fuibdici  mufllcabant^  fed  rigldus  &.pecuais 
corradendsp  intérìtus  (b). 

Gap.  vi. 

De  Gyrdero  Ivari  filio^ 

Anno  1349  Gyrder  (e)  »  Àbbas  Templi  Sandli  Johannis  9  qvod  Beigs 
fuit>  a  Salomone  EpifcopoBergenfiy  nam  Amam  Vadum  Archiepi- 
ibopum,  relidvosqve  Norvegiae  Epifcopos^  peftis,  qv«  totam  Evropam 
excepta  (bla  Islandia  tum  temporis  vaftabat ,  abfumferac^  inEpiTcomim 
Skalholcenfem  confecratus^  qvi  tamen  non  prius  qvaoi  ijn  Cadiearam 
acUic;  Nam  anno  1350  nullum  navigium  e  Norvegia  in  Islandiam  com- 
migravic,  ^vo  fa£him  eft,  ut  ob  vini  penuriam  omcium  miilk  in  pler'ia- 
qve  minoris  notse  templis  ceflàret» 

Anno  1352  Qvartam  auftralem  vifitaviti  ut  patet  ex  eodidliis 
templorum  qvs  Gardis  &  Reinevallis  funt*     Nam  hic  prìmus  Skalhol* 

teofium 

(a)  Vid.  infra  Sec)-.  4.  cap.  5.  $.  3. 

(b)  Qyod  lucri  faciendi  cupidus  fucrit,  teftantur  Annal  FlMteytnfes^  Holtnfa  &  A^if^- 

Comprobant  id  edam  ejus  gefta,  inter  alia  tot  crac  maritimi  paites  fcu  littora  ad 
qv«  in  mari  natantia  &  fluitantia  adpelluntur,  qvje  catliedrae  fubjecit,  qvab'a  fuerant 
in  Birgsvik  triens  cxcepto  dodrante;  in  Knararnefe  &  Thraungvabas,  qvadrtns;  in 
KrolTncfi  &  Munadamefi,  beflis;  in  Ofeigsfyrde,  triens,  ut  &  qvcdam  in  littore 
Rurfiordenfi. 

<c)  Sì  hic  Gyrder  idem  ftatuatur  cum  Canonico  Afloenfi  hujus  nominis,  a  PONTOPPIDA' 
NO  nominato  Annal.  Eeci  Dan.  Diplom.  Tom.  3.  pag.  170,  Cbronologiac  non  re. 
pugnat ,  fi  ex  Canonico  Abbas  ù&w  elfe  ftatuatur. 


;        GAP.  VI  §•  I.  %  3.  K)5 

tsifiiim  Epifcòporutn  annum  Chrifti  omnibus  temploram  Radonatiìs  ad* 
ichpfit;  codemqyc  anno,  Regula  Benedigli > qvatn  in  Videyenfecasnobium 
introduxerat  Jonas  Sigurdi>  abrogata,  Auguftinianam  reilicuic;  Proximoqvo 
anno  fiiomum  Audini  filium  Vìdeyeniis  &  Asgrimum  Helgafellends  Mona- 
ci Abbates  ordina  vit.  Anno  13^3  vificationem  Rangarvallenfium  eccle- 
furum  fufcepic*  .  Anno  1354  occidentalem  Qvadrancem  invifens,.  Eiftei- 
numMonacnum  fecum  habuic,  eaqve  teftace  Catalogos  poflefUonutn  qvo* 
nindam  templorum,  confcribi  curavit  (a).  Conili cutionemqveedidic;  qva, 
ne  poilluc  coloni  fundorum  decimas  eoram  poflefrorìbus  extra  parce- 
ciam  habitantibus  traderent,  vetuic,  fed  ut  Patrono  templi  in  cu'ius  pa- 
rceda  fundi  eflènt,  prout  jubet  Jus  Ecclefiafticum,  folveretur,  mandavit, 
ulemenim  confufionem  &  legum  transgreflionem  fé  pofthac  minime  pafTii* 
rumprofitetur  (b).  Eodemqve  anno  Statutum  de  variis  ad  rem  ecclefiafti- 
ata  pertinenti  bus  (ànxit  (e).  Anno  13^5  Catalogum  littorum  feu  orarum 
intrinmarum  rejeélaneis  oceani  excipiendis  aptarum  ad  Coenobium  HeU 
gifellcnfe  pertinentium ,  in  commentarìos  regeri  curavit ,  pauloqvc  poft  > 
cunv^mfpeéltone  dioecefeos  Snorroni  Thorleifi  fìlio ,  cognofflento  Klin^' 
ger,  commiiTa ,  in  Norvegiam  ena vigavic 

Anno  13T61  in  Vigilia  Epiphanìas,  Clerici  Skalholtenfes  Acoly- 
tumqrendam  Sigurdum  Asgrimi  omni  fupplicio  affeétum  necarunt,  cu-' 
jus&cinoris  &  illacse  necis  author^  Sockus  qvidam,  officio  Tubdiaconus» 
qvamvis  ut  failionis  primipilus  potifllmum  infimularetur ,  nunqvatn 
timen  de  vero  homicida  certo  conftitit.    Sed  eapropter  templum  Ca- 

thedrate^ 

(1)  Vid.  td  finem  hùjut  Capitis  Lifr.  A.  B.  Conf*  Se  tmiqvos  codiciiloi  Ceinpioram  Preff* 
bickenfis  fic  SelaKlalenfis ,  in  qvibus  prima  vice  occurrit  itieiuio  lucroiidimi  reditus 
qro  tempio  Seiardenfi  tribuunrur  decitnus  qvisqve  teretum  plfcium ,  (nam  plani ,  ut 
ujsty  folcx  &c.  excipi  ridentur)  qvos  in  Kopavik  capi  contingit.  Qyjx  condirìo,  ut 
tempio  eft  Incrolft,  ita  Rufticis  feu  pifcatoribus  oneroTa,  iisqve,  plus  vice  (ùnplici 
mormurandi  occafioneiti  prarbuir.  Tunc  etiàm  conftìtutio  de  tributo  in  canddas  ero-t 
gando  &  alìis  emolumentis  remplo  Akrcnlì  cedentibua  a  Gyrdero  fàita  effe  videtur, 
qTz  a  Snorrìo  ($.  g.)  &  ploribus  poftca  coufirmaia  fuit.  Vid.  infra  Perioda  4.  St&^  3; 
cip.1. 

(»^  Vide  infila  ad  finem  Capitis  litr.  C. 

(e;  \U  ibid.  Litr.  p. 


I04  PERIODUS  m.    SECTIO  IH 

thedralC)  ut  innocenti  pollutum  fangvine  a  canea  &  iàcris  ceremoniis' 
vacavìt>  usqvedum  Pisful  hac  arftace  Cathedra  reftinicos  confveco  more 
idem  luftrarec 

§•   7- 

Anno  13^7  Ejulfus  Brandi  Canonicus  Nidaro(!en(is>  &  firater 
Eifteinus  Asgrìmi  ab  Olao  Archiepifcopo  tocius  Infulx  conftituct  videa-. 
tores>  Islanmam  ingredìuncur»  qvi  ucramqve  dicecefìn  pervagances,  variìs 
indiAionibus  &  exaélionibusj  Ecclefiae  commodum  &  emolumentum  pne- 
texencesy  clericos  parìcer  ac  iaìcos  vexabanc»  unde  brevi  incer  eos  & 
Epifcopum  difcordia  oriri  csepic.  Eodem  etiam  anno  Andreas  Gìsiavi 
filius  &  AmasThordi,  orìentalis  &  meridionalis  Qyandrantum>  borealis 
vero  &  occidencalis  Thorfieinus  Eiulfì  &  Jonas  Gucchormi  Skraveifa 
Satrapi  in  triennium  a  Rege  confiicuuntur,  qvì>  ne  ab  Archiepifcopi 
emidarìis  fuperari  viderenrur>  plebi  varia  genera  cribucorum  onerumqve 
imponebanc:  unde  accidit,  ut  Provincia  non  parum  exinaniretur  (a> 

Anno  1358  Gyrderus  Provi nciam  Borgarfiord  vifìtando  peragra- 
vit,  qvod  patet  ex  Codìcìllis  templi  ReykholtenHs ,  qvos  tum  confici 
curavit.  *Hocanno  Prs^fulis  &  Vi/itatorìs  Eyfteini  difcordia  in  apertum 
òdium  crupit)  ita  ut  Eyfteinus,  avi  infìgnis  erat  poeta,  Epitcopum 
probrofìs  carminibusprofcinderet,  &  in  Norvegiam  reverfuirus,  ad  dicen- 
dum  coram  Archiepifcopo  caufam ,  dicam  impingeret*  Pneful  vero 
tandem  ad  fdcram  iltam  anathematis  anchoraiii  confugiens>  Eyfteinnai 
diris  dcvovit,  qvi,  prius  qvam  ad  fupremum  ventum  efleCt  fupplicicec 
veniam  pofcens  in  gratiam  recipitun 

§•  6^ 

Anno  1359.  feria  3  Pafchatosy  freqventem  Cleri  fynodum  Skal- 
holti  habuit,  in  qva  de  termino  peremtorio  folvepdi  penfionem  prò 
eandelis  in  ufum  facrarum  medium ,  prò  agnorum  paftione,  Pnepofìtorum 

redi  ti  bus; 

(0)  Vid.  fiipra  Tom.  x.  pag.  426.  453* 


leditibus;  de  facerdotum  veftibus  facm;  fuftentutione  pauperam  &  ejus- 

detn  hxìnx  confticutum  (a).    Deinde  Eyfteino  per  Qvarcam  occidenca- 

leni,  fibi,  dum  abeflet,  confticuco  Vicario  (b)  ^  naviculan(iJÌ|tndrex  Gislavi 

óliiy  unacum  pluribus  aliis^  confcendit    Qv'a?  prope  e  t^sconfpedu 

in  akum  proverà  cutii  univerfb  onere  urìdis  abforpca  fuìc>  excepcis  fo' 

Jum  hoiQinìbus«  qvi  in  (capham  fé  cònjeceiunr^  qvx  cum  alias  vix  vi- 

gtnd  qviaqve  virorum  capax  en*et  )  cune   qvadraginta  vehens ,   cerrae 

omnes  incolumes  reftituic.     Qyod  dìvinum  piane  miraculutn  illi  Sanélo 

Thorlaco  acceptiim  retuleruiit*    Scrinium  qvod  Prsfulis  argenceam  fu- 

peileélilem ,  cimeKa  &  Pontificalla  continebac ,  poli  modum  edam  incer- 

maris  reieébmenu  inveniri  contigit. 

'  S.  7. 

I 

Àfitìo  i^£ó-(c)  Gyrderus  Skaiholrenfis' &  Jonas  Etìci  Skalle>  fes 
Calvas,  Holenfis»  Skalhoki  13  Cai.  Aug*  de  noasinibus&  verfuris,  qvas 
in\iceai  hcsvzot  ipfocum  antecefFores,  radones  atnice  compuunces,  eo 
modo  iUflS  éscpeaiebant  ;  at  atireum  Calicem ,  Skalholcenlìs  Holano 
Ttftinierec>.  cQ)iis  pondos  erat  24  uiicbhiih>  hic  vero  Skalholtenfi  isz 
ìmpeti^  numerarec.  ^  Qyo  faéìot  Gyrderus  &  tìeigo  Abbas  Sanélt 
Johannìa  Btfgenfis  ^  aUiqve»  ^nnmeco  90.  iacer  qvos  non  pauci  cnelioris 
nors  vói  fuerunt,  navìgium  Ormi  Longi»  qvi  priore  armo  e  Norvegia 
in  iisfandìam  venerata  confcendum:;»' qvod  cum  univenfo  onere  virisqve 
omnibus^  circa  InfuUs  Faereyenfes  perìilTe  creditur*  Nunqvam  enim 
ejus  uec  vola  nec  veftit^um  deinde  appariùL 

§•  8- 


(•)  Vide  ad  finem  Ckpitis  Lirr.  Éé 

(b)  Gyrderum  futSk  in  curandts  ofKcii  percibus  non  indiligentetn  •  documento  funt  tot  &b 
eo  faB«  Vificationqs;  led  de  viri  toierantia  Oc  xqvanimitate  teflatur  humanicas  & 
amicicii»  qram  petulantis  lingvx  viro  Eyfteino,  toties  fedifrago ,  probavic. 

(:)  Docìjfliinus  OLAVWS  in  Synt^gmate  de  Baptijhio  ?ro\t^.  $.  15.  vult  noftrum  pcriiffe 
anno  13561  qvod  Cainen  anno  1360  i'acluni  elTe  liqvido  couftat. 

Tom.  IL  O 


lOf^  PERIODUS  HI    SECTIjP  UU 

Poft  difcèffum'Gyfdèri,  qvi  dioecefi  Skalhokenfi  decem  annis 

?»nrfuerac,  Vicarium  denuo  egit  Snorro  Klinger,  qvi  ig.  Cai.  Maji  Ho- 
is  cum  pluribus  Primorum  ;  Jonam  CaJvùru  &  Eirafiòrdenfes  invicera 
conciliare  voluitj  fed  froftra.  Ec  n.  Cai  Septembns,  ejusdem  anni, 
Videyae,  de  tributo  cafeairio^  Caenòbio  Videyertfi  fol vendo,  ariaihematis 
pjenam  &  triutn  marcarum  mul«Jtain  tergi verfarttibus  minicans,  fenten- 
tiam  dixit  (*).  lUe  etiam  hoc  arino  in  profefto  Simonis  &  Judse  fen- 
tentiam  edixit  de  ove  laftaria^  ab  incola;  iofula:  iEdcy  tempio  Vaott- 
fiordenfi  perfolyenda  (**)!         '         .•..,•;     /  .  :  .      ; 

■ 

Litr.   A; 

(a)  V^^^  Gy^^^  ^^^  8"^^  mifkiih  bifktip  f  Skaihoìki  heìifar  Bllura 
^  gódum  mi^nnam  ^dm  fem  ^etca  href  ili  edur  heyra  medurgudz 
kvediu  ok  vorri*  kuncùgc  giOrondi:  at  vierrhafom  ftadfeft  medurfam^ 
Byeki  Arno>&  Jónflonar  fvo  fallin .  snàldaga  kirkiontiar  tanoder  Stadirfelli 
l^m  hiep  fyl^er.  ^  Inptirak  a  kirkian  tiu  tiundrad  i  «heimalandl  tuttogu 
kógylldh  tolf  hundrùd  varuvlrdt.  ^' eim  f^rìr  iAnan*  iig  kalek  og  tiolld 
um  kìrkia  fmetltan  krots.  fkrin.ok  brik  yfes  alitare,  meifiiklaedi  einok 
hdkull  til  annara  meifokkrda.  kluckur/fio.  Marìufkrìfc  Pecursfkrifc 
]^órlàks  fkrift.  evo  kiollà  fbrntia.  alknìskisedi  cvO^ined  peli*  ok  duka« 

'  j        .    •   '  '  ok 

.  .      <    «  .Ali.  y         .         .  .       ,  I  .1  V»* 


■■ 1 — I ^^ '^ -^ — ^--^ — t -*     '  ^    -«  ■  1       — 


(*)  Cflfeaiiain  hanc  contribationem  primus  inftituit  Magnus  Gii&irì ,  ut  fupra  memsratcm 

-cft,  Tom.  I.  pag.  308- 
(**)  Vid.  ad  fincm  hujus  Capitis  Litr.  F. 

(fl)  Nos  Gyrderus  Dei  graria  Epifcopus  Skalholtenfis  ofnni)ias  viri»  boitif  |ias  literas  virmis 
vel  aadituris  faliitcm  Dei  6c  iiqftram  mittimns.  Notum  facientes  nos  confcntiente 
Ahìulfo  filiò  Jondc  tate  rationartùin  ttthpiì  ad  Stadarfet] ,  q^'ale  feqvitur;  confirmt^i'^. 
Inpriinis  templum  pofCdec  deceiii  haiidredas  fundi  domeflici ,  viginti  vaccarum  stq^^ 
I  tnentuni)  &  diiodecim  hundredas  ad  preti um  merdum  ^ftimatas.  Sed  intra  repoiTi- 
dct  calicem  &  aulxa  per  (totum)  templuiti,.  cruceni  encaufio  pidam,  fcriniura  & 
V  tabulam  ereclam  fiiper  altare,  reftes  millaficas  ad  unum  omties,  &  pr2tei*ea  hume- 
raU,  feptem  campanai ,  efiìg^es  Mariis ,  Petrì,  CtThotlaci  depiSas,  duaa  crucesantì- 

»  .  *    ■ 


CAP;  VI.  Litr.  A.  B»  j:o7 

ok  cv8  antarì$kl«di  £óm.  munlat^.  gl^darker  èk  elldbere.  kertahiatmur» 
okkeitaftikur  tvxt:  kantarakapa  med  peli;  ok  onnur  of  falùni  ok  flopp. 
pangfc  Uggia  unnder  tutcugu  barer  ac  tiundum  ok  l^fistollum.  (ex  ba?n- 
ìmok  kx  aurar  af  hverìu.  par  fkal  vera  hèimilispreftur  :  Aller  f  eir  menti 
km  hià  ixialnytii  i  ScadarfelJspingum  eiga  ac  luka  pangac  màis  miólk  i 
Petursmefludag: 

Nu  Hdan  peiC  ixmldagi  var  gior  hefur  gefift  di  kirkiu  under  Scad- 
irfelli.  Itìprimis  gaf  Aurnolfur  jonflbn  Andreas  liknefkì  enn  Gutc- 
ormur  jatti  at  luka  ^at  elligar  f  riàr  merkur  vSruvirdar  :  Icem  hefur 
gctìft  atta  kyr  dk  cìtc  afaudar  kuilidi.  fiórer  heftar  ok  cv6  hundrud  £ 
vadmalum:  kertaftilcur  tvaer  med  kopan  floppur  ok  padnur  tva?r.  fext- 
in  hundrud  vOruvird  er  fallid  hafa  £  porcionem  a  millum  pels  er  Orn- 
oìfiir  gi5rdi  fyrir  Herrà  Òddgeire  reikningfkap  ok  hinn$  cr  Cuttormur 
fon  hanns  giordi  fyrir  Herra  Vilkin  hic  fyrfla  filini  at  faann  vìfceceradi 
YeOfiorda- 

.. ,        Litr.  Di 

(b)  Ver  Gyrdr  med  Gads  mifkunn  bìf kup  i  SkilfaoHte  iendum  ttilum 
|eim  lem  petta  bref  ila  edr  heyra  kvediu  guds  ok  vora.  ydr  (è 

'  O  z  kiinnigt 


tm^- 


qnzj  perìftromatfl  altaris  duo  textilm  &  mappas,  duo  periftromata  altaris  yeteni« 
pelvim,  tharibulum  6c  laternam,  coronam  Se  duo  candelabra,  cappam  cantornm 
inteitextam ,  alterain  qvinqvelicem ,  &  olbam.  Illi,  qvoad  decimas  &  penfiones  in 
canddbs,'  viginti  m^ifa  rubfuiU,  (ex  itidem  facella ,  qvomm  ^vodvis  fex  uncias  expen- 
dere  debet*  Ibi  facerdos  domfcilìum  liabeto.  Oiniies  qvi  m  parcella  Stadarfellenfi 
pecora  la£laria  habent,  dtmìdiuni  Laclis  fedo  San6ìi  Petri  eodem  cxpendere  tenentur. 

Ex  qvo  hoc  rationariuni'cónfecìum  fuit,  tempio  Stadarfellenfi  fcqventia  ncces« 
fere;  Inprìinis  Àurnulfus  filius  Jonae  imaginem  Andrene  dedit,  Guttormns  autcm,. 
lut Ulani,  auc  tres  marcas,  ad  pretiurn  mcrciuin  s^Hmatas,  expendere  pollicitiis  eft. 
Practerca  templura  dono  na£liiin  eft  celo  vaccas,  oves  uni  vacca  aqvivalentes ,  qya- 
tiior  eqvos,*&  duas  pannorum  Miqvilinorum  hundredas;  Duo  candelabra  senea,  al- 
bani &  duas  patinas.  Ex  qvo  Ornulfus  Doinino  Oddgeu*o,  ufqve  qvo  filius  ejus 
Gurtormus  Domino  Vilchino  prima  vice  qvartam  occidentalem  vifitanti,  rationein 
reddidit,  portio  fedecim  hundvedis  ad  pretium  mercium  arftimatis  auila  eft. 

(b)  Xos  Gyrdus  Dei  gratia  Epifcopus  Skalholtcnfis,  omnibus  has  literas  vifuris  vel  audi- 
turis,'  fflhiCem  Dei;.&  noftrain  mitttmu».      Vobis  notum  efto,  nos  fub  anno  Domini 

iniikfimo 


io8  PERIQDUS  III.    SE.CTIO  III. 

kunnigt  ac  fub  attna   Domini   milleficno   trecencefimo  qvii>qvagelirno 

?  varco  12  kalend:  Augufti  fvo  fem  ver  vorum  i  yorre  vifiucione  undec 
elli  i  Kollafirdi  fkipudum  ver  fvo  fallinn  màldaga  med  fam^ycke  Ver- 
mundar  Gudlaugsfonar  er  |»à  étti  iòrdina  under  Felli*  fvo  lem  hann  baci 
iig  under  med  handabande  hi^verande  Bródur  Eyileìne.  Sira  pórdeini 
Pàisfyne.  Sira  Halfdane  Guthormsfyne.  Gudmundi  Snorrafyne»  pórgilfi 
Steinolfsfyni  ok  mOrgum  audrum  gódiim  mònnum  ac  nefndri  kyrkiu  fcm 
her  feger.  Inprimis  fkal  ^ar  vera  heimilispreftn  fkal  bóndì  lÙKa  honum 
fiorar  merkr  hvórc  àr  i  cidarencu.  Kirkian  a  hvert  àr  faud  vecrgatnlan  ùr 
Sceinum.  annan  fra  Liùfuflóduni  pridia  ùr  Fiardarhorni.  fiórda  iBrodda- 
nefi.  fimca  ùr  prùdudal.  lambaellde  af  Gllum  baeum  inijlut|ì  Hrauns  ok 
Deildan  Hàlf  vaect  fkreidar  af  hvttrium  hx  ràillum  Deìldar  ok  Kàrhafn- 
an  Tiund  a  miilum  Horn^hOfda  ok  Kàrhafnar  ok  lyfejollr.  padan  cr 
fóngr  til  fimm  baenhùfa.  ok  takaft  fex  aurar  af  hveriiu  ^  Kvrkian  a  priir 
Tcyr.  fimm  hundràd  voru.  Kyfkian  a  innaft  fig  kroiF  òk  Olafefkrift.  ok 
tiòlld  felicil  um  alla  kirkiu.  Alltariskisdi  evo  ok  einn  hokul.  kluckur 
|>rìàr.  elldbera  ok  munnlaug.  pàngat  er  ac  lùka  fex  alner  vadmals  ór  ^ 
Hlid  hverc  àr.  Ok  til  fannenda  her  um  fectum  ver  vorc  incigle  fyrcr 
penna  màldaga  fkri£idaa  dag  ok  ftad  fem  fyrr  fegef«  . 


niillefitno  treceutefimo  qvinqvagefiiiiQ  qvarro,  XILkakiidv.Auguftii  iif  vifitatiooe 
lìollra  Felli  in  Kollafiordo  conflirutos,  e  confenfa  Vermundi  filii  Gudlaugì,  qvifon* 
diim  Fellenfcm  tum  poffedir,  piicvia  eju«  ftipulationc,  in  prarfentia  Fratris  Eyftcinis,  " 
Domini  Thorfteini  filli  Pauli,  Domini  Halfdani  filii  Gattormi,  Gudmundi  filii  Snor- 
ni,  Thorgilfis  filii  Steinolfi,  &  multoruin  aliorum  virorum  inte^rorum,  in  dìào 
tempio  tale  rationarìum  conftìtuifTe,  qvalc  hic  feqvirur:  Inprimis  lacerdos  ibi  domi- 
cilium  habebit,  cui  coionus  qvatuor  maicas,  faldrium  prò  ofHciis,  qvorannis cxpendar. 
Templum  vcrveccm  anniculum  de  Steinis,  alterum  de  Lìufufladis,  tertium  deFi«- 
daiborno,  qvartum  de  Broddanelb,  qvintum  de  Thrududalo ,  qvotannis  expendtn- 
dos,  faginationem  agni  de  qvncunqve  villa  inter  Hraunnm  &  Dcildam,  qvadragepon- 
dium  pifcium  arefafSfprum  de  qvacunqve  villa  inteV  Dcildam  &  Karhòfnam,  dwim«« 
&  penfiones  in  candelas  (de  qvavls  villa)  inter  Hornsbòfdum  &  Karhò'fnam  poflìdct. 
Inde  facra  cclebranda  in  qvinqve  facellis  procurantur,  qvorum  fingula  fex  unciai 
txpendunt.  Templum  tres  vacca*  &  qvinqve  hùndredas  ad  pretium  mcrcìuni  sffi- 
matas  poflidct.  Templum  intra  fé  cruccm  &  effigiem  San6ìi  Olai  depiflam,  ot  & 
iultra  totum  templum  circumdantta  vilìs  pretii,  perif^romata  altaris  duo,  humerale 
unum,  ctmpanas  tres,  laternam  Se  pelvim  poffìdet.  £o  fex  nlnar  pannorum  inqriii- 
norum  de  Hlida  qvotonnìa  expendendx  fune.  In  qvorum  teflìmoninm  nos  figillum 
noftruin  buie  rationario  appeudimus,  fcripto  die  &loco  fupradiclis. 


;  :  :€AP,  yi,  Urr.  B.:Q.T>.      .  109 

Litr.-  C. 

(e)  Ver  Gndr  med  guds  nàd  Bifkup  i  Skalhpllte  heilfum  aullum 
mauanùm  i  kyrknafóknum  at  Scad  a  Oliduhry^g  ok  a  Kolbeins- 
flodum  med  guds  kvediu  ok  vorre.;  Sakcr  {>eff  fat  er  bxde  fornt  ló^mal 
oknfttat  |>ar  lukeft  tiund  af  hvcrre  jBrdu  fem  hun  liggr  i  fóknenne  ok 
kriftinrettr  feger  fvo  at  ^eivi  er  reti  tìkndar  hetwta  fenì  a  ibrdii  hyr,  (a 
fem  fam|>yktr  hefér  veric  iim  alle  SkàlhoIltsbifkupsdJeme  fvo  af  laerdum 
fcmleikum.  Enti  ver  vilium  med  engu  mote  J>ola.  at  baendur  ur  audr- 
m  kyTkmfóknum  cake  tii  fin  paer  dund'er  fem  kyrkiurnar  ega  ok  J>eirra 
maldagar  ftanda  til  eprer  bifkupanna  fkipan  pvi  fyrerbiódum  ver  aull- 
um ydrok  fefhveriura  fem  a  àdrnefndum  itìrdu'm  bua  ì  fyrrnefndum  kirk- 
iufóknum  i  Scad  ok  Kolbeinsflodum  at  lùkifl  |)angat  arliga  preilstìund 
ok  kirkititiund.  hvar  j^eir  fitia  fem  iardernar'  eiga.  enn  |)at  er  mSgulegc 
at^ir  lùke  |>eim  Icigu  J)vi  minne  fém  peir  lukà  kirkiunum  betta  gótz 
cr  under  |>eirra  nafne.  Ok  til  Onnenda  her  um  cr  ^etta  bref  fkrifad  a 
folbeinsftoduai  anno  Domini  1364  (*). 

Litr.  D.  ... 

(d)  Anno  domini   1374  Tqvarto)  tenio  calendas  Augufti   i  Hollti   i 
t  Àunundarfirdi  in  fynodo  y.  fkipadi  henra  Gyrdr  bifkup  med  radi 

O  3  prófafta 


(e)  Noi  Gyrderus  Dei  grafia  Epifcopus  SMIioltenfts ,  òmnibus  parochianis  de  Sta  do  in 
Oildabrygg  &  Kolbeiiìsftadìs  Iblutem  Dei  Oc  noftram  mittimus.  Ciim  leges  rain 
•niiqfae»  qvam^ccerttiorca  ferant,  ut  decimje  de  qvaclinqye' villa  pendantiir  ad  tem- 
plom  cnjusvis  paVòchiale,-  fed  jws  eccIefTafHcilm ,  qvòd  per  tota m  dioecefin  Skalho!- 
tenfan,  tim  a  dericis,  qvam  laicis,  approbatum  eft,  ita  hobet:  Incoia  pradìty  deci' 
mtmm  jufte  pùPuhtur,  Nos  amem  dec'masad  tempia,  ex  eoriim  rationariis,  epi- 
fcopis  ita  jnbenlibat,  pertinentes,  a  colonis  in  alias  parcecias  transferri  haudqvaqvnm 
palTori  fumus.  Qyarc  omnibus  &  fùigulis  prarcfi^arum*  parceciarum  de  Srado  & 
Ko'bernsftadis  Yncoli»!  decimas  tempio  Se  facerdoti  qvotannTs  expendendas,  eo,  uhi 
viUanmi 'poflèflbres  habirant ,  perfolvere  prohibemns,  fieri  taibctl-poteft,  ut  locarìum 
prò  fjta  dtftiinuatnr,  cnn^  arf  iftos  hirc  bon:i,  tempK  pènfiòni  'obnoxia,  pcitineant. 
Inqvorttm  tcftimonium  hx  liter^  fcripti  funt  Kolbeinsftadis  anno  Domini  1364. 

(d]  Anno  domini  1354  tertio  (qvarto)  calendas  Augulli  Holti  in  Aunundsfiordo  in  Synodo 

.    :^  dominus 

D  bs  qwdtm  exfiriptftm  qvod  nohit  ffi^  ^fi  ìtgiydeùit.  jif4^  \nam  hoc  ianné  Épiftop$u 
Gyrdirns  foartam  iccidintalem  vijitavit ,  fed  ad  antmm  /j^y  vitam  tton  protraxU, 


no  PERliO-£lUS  in.  •  S'È 0*1*10  HI; 

prófflfta  finna  oc  annarra  prefta'  ^ar  naerierandi  pefli  ftatuta  oc  araculos 
utn  alle  Skalhollts  bif kupsdxmL  oc  baud  at  Midaz  fkyllda  fem  her  fyl^i 
ìmpritnis  at  hverr  preftri  finne  kyfkiufókn  predike  firer  finu  fóknartólke 
a  funnodc)ghun[i  oc  a  hatid|isdoghum  af  heilagri  crù  almenniligri  oc  heanar 
articulis.  af  feptem  facramemis.  oc  af  fiau  hofutfyndum.  af  hìminrikis 
fagnadum»  oc  af  txelvitispiflum  oc  at  ^oìv  menri  yferbòte  er  ade  haflia 
vangeymt.  Credo  in'demìK  pater  nojler,  Mariuvcrs.  oc  barnfkirnarori 
bidè  oc  ópinberllga  firir  alménniiigri  cudskrìftni.  bxdi  firer  Ixrdum  oc 
leikum  lifuòndum  oc  framlidnuna.  oc  lynge  Deus  mijcrentur.  oc  De  prò* 
fundis  inedr  tilf kipadum  verfum.  oc  colleétum,  peir  fkulu  oc  meckiliga 
Jyfa  i  kyrkium  ura  heilagra  daga  !halld  oc  foiftotìder.  Svo  oc  utn  artider 
merkilìgra  manna  fém  i  hveriqm.  leau  nóttuih  til  berr,  Item  ef  bóndì 
vanròkir  |yrià  funnùdaga  fainfall  éf  hann  er  heima.  ella  fare  hanns  regna 
tinnhver  af  hx  hanns  àtfikia  rider  til  fóknarkirkju  finnar.  lùki  tva  aua 
litr  hann  fva  um  adra^  Briar  vìkur  med  famri  vanrbkt.  ^a  fkal  hann  fialf- 
fettr  vera  ùt'af  herlagri  kyrkiù  far  til  er  hann  rekr  fkript  fina  oc  laufm 
oc  fxttiz  vidr  heilaga  kirkiu.  oc  lùke  |)ar  tU  bifkùps  umbodsmanne  hilfi 
mork.  Item  at  hver  fu  kona  iem  opìnt^er  hefer  vordit  at  barngetnadi 
(barneignj  med  prefti»  fé  huergi  til  'heimilis  i  hanns  kirkiu  fókn.  oc  ef 


-.-^: *  "   -  '  •      , 


*^i^ 


dominus  Gyrder  epifcopus  con  (ìlio  Prajpofitorum  fuorum  alioruinqvc  facerdotura  ibi 
prsfentium  hsc  (lacuca  Oc  articules  per-  totam  dioeceltn  Skaihottinsm  injanxìt&ob- 
fervarì  mandavit,  qvales  hic  feqviiiuar  :. ,  Impiimis  qyod'  qvilibot  facerdo»  intra  fuflin 
parochiaip  coram  ccccu  Ì^o  parochiali  die^vs  domi^iìds  &  f^(lis  de  (ància  fide  catho- 
lica  Se  ejus  artic^iH^»  de  feptiein  facratnémi«  i&  de  feptem  peccata  capitatibaSf  de  cde- 
fiis  regni  gaudiis  .&  de  ii^ifènu  tòrmentìs  fermones  li^beat,  &  (hortetur)  ut  fili 
homines  fernet  emendent,  qv«  aiitca  male  fevrariint.  Cndo  in  D^um,  pater  nejlfr 
&  hymniim  Maris  &  verba  in  pzdobaptifmo  (doccant),  orentqv-e  pcocatholica dei 
ecclefia,  eti^m  prò .  clericis  &  laic's,  vi  vis  &  mortuis  piiblice,  4Sc  canant  DfMsmifrt» 
asuff  &  de  profundis^  cum  coiiXlitutis  hyjnnis  &  collec>isi  ii^qvoqve  cjare  in  templi» 
fandoru.m  dieriiin  obfervationem ,  tempoi-a  jejuuiorum,  ira  &  anniv^rfaria  hominunr 
Infi^iium^  qyae  In  qvamvis  feptimanàm  incidunt,  proniulgantp.  |tem  fi  coloimsne* 
g^igit  (tjémpìpin  freqyentare)  .per  tres  dies  don^im^os.icoptinu^s^  modo  dorai  fit,  nifi 
aliqvis  ex  ejus  domicilio  ejus  nomine  facris  in  tempio  parochiali  interfaerit,  folrst 
ille  duas  oras.  Si.eadem  negligentia  per  trés  hebdomadas  ncolexerit,  tura  (ìpfo  fecH>) 
cxclufus  fit  n  fanàa  ecèlcfìà,  doiiéc  péna  cohdigna  &  abìolutlone  acceptfl,  fin^* 
ccciefiac  reconciliatus  fuerit,  &  infuper  epifcopi  vicario  dimidiam  marcam  folvent. 
Jtcai  ut  qrxcuaqve  fsBmtnla  .qr^*' ctovi£fai  e ff  fiifc^lìli  (progeniii}  cirm  facerdote 
x_     ,v.  ,•  »     ...     V.  ». .    .'v     *     .    '         ..•^.    ■  .'  .        infantisi 


! 


'  ;    CAP^  VI;;  Lkr;  D»  :  HI 

lión  vdc  pat  fkal  hati  égi  duelici  a  jireftzins  heimile  eina  nóct  lengr  Fon 
fàlbliuft.  ella  fé  hóa  flilrlect  ut  àf 'heila^ri  kyrkiu  oc  hennar  fdcramen- 
m Qua  i  li&haTka  fvo  fhamc  fem  hón  ,truTofàr  oc  bota  Yid  bèiiaga  J(irkiu« 
£n^  konor  fem  icreiga  ìarder  edr  hafa  radìc(èr  heimili  i  ^eirri  kirkiu 
ùkn  km  {»eirra  ^^nfedrpm  verdr  tilfkipat.  fki)lu  ^st  eìgi  Afa  fizz  hcìcn* 
ili  ^  fir^«.  En  ^ìt  "prófsL^av  fem.  vitande  fkipa  fvo  preflunum  |>eirra 
bamfedraid*  fkulu  yer^  /làlffeccer  ^fil^i  |>eim  heidri  oc  uaibodi  fem  f^eir 
hafiia  tf  bif kupinupi  (i  Skalhollti}^  fio  beìm  konum  uad^nceknum  fetii 
agingìpcar  «ro  ^dr  gruHfemdarkufar  (af  illum  lifnadi)  firer  crulofvan  edr 
langa  rivero,  ^em  at  banahii^.  |>au  fem  bìf kup  Icykt  fóng  ac  hafvi  |>vì- 
lì<aQ  rea  oc^  f»yrmfiir  ièmfóknarkivkia.  fv^4  ac  hveiT'fem  {cadati  tekr 
annais  maoi^  g^dz  med  Rx/ìd.  gripe«i  edr  rane  ^dr  nockurskoaar  ofvalldi 
&liìfaibafli>  af  HiìEa  v^rkinu.  Item  ac  matgiof  liikie  ^er.|>a  menn  at 
eins.  fem  predar  oc  baeodr  hallda  a  finn  koft  um  tólf  mànadi  efi^r  fkyrlldu 
fmnne.  oc  fi  bunadr  ma  eigi  J>arnazc«  Icem  at  i  |>vi  profaftdomi  leyfiz 
hvaroc  taki  fkript  firer  i^rot  fin  fem  hann  braut  pò  at  i  annars  umbodi 
bttmi  opinbert  at  verda  O*  •  ; 

"•••.'  ■  Litt.  •  • 

^1  _■  Il  I       -TT  -      ^— TT 1 r— ^^'-' i-il^l.        .|..^. J ^         •  ,  ,•  ^.  ^_^^j_ 

•  ••  •*  «a  ■ 

mftntij|  Ht^rnnntt-^jui-pJirocKia'halJctir  doinìciliuhi,  et^ììoverrt  iftud,  ne  in  dc/- 
nióìio  fiicerdotM  atnplius  (ne  qvidem)  per  unicam  nocìem ,  citra  neceflìtatem  com- 
noretor,  aUas  ipfo  ùSto  exclufa  erit  ab  ecclefìa  Tancia  ejusqvc  facramentis ,  nifi  lu 
pericttlo  vitar,  &  tum  qvidem  fanfl^c  ecclefìre  fé  facisfaclnram  fidejufrerit,  illa?  autem 
molieret,  qfiF«  pii0dià|>offident^  verfibiÌAiifta>pari)cWa  domìcilinm  conetuxeriint,  qvae 
iis  demandata  eft  qvibuv  eocn^iiiéàhcemipmgfgnunr^  non  Ideo  fiium  -deferant  domi- 
óliDcn,  li  «veto  PrtfjpoRti  qvifoi^ntes  (has- paiòchi^s)  faCerckltibbs  eorum  infantam 
pmibus,  demandane,  ipfo&do  iM^faonort'depvsfe^ura,  qv^m' ab  èpifcopo  (SkaUMl. 
tmfi)  habent,  decidant,  :excepd8<'t»tneiV'iÌ5  mixlieribus,  qys  ve.  nupfere,  ve!  fine 
omni  fofpicione  («its  inhoneftar)  o|>  ddfponfacionem  ve(  longam  abfentiam  degunt.  Item 
qvod&celb  illa,  in  qvibits  facrolam  *  célébratio'nem  epifcopus  permifit,  taUa  habrant 
)ura  6c  jns  afyli,  qvate  tempra 'piirocl|mli&i  ita  ut  qvilibet  aiius  bomtnis  opes  furto, 
preda,  rapina,  vel  qviÉUcuuiqve'  violentkì , ' iitde»  )tufereiis  excótnmaiiicanonem  ex  ipfo 
&£lo  incidac.  Item  ut  expentìb.  cibaria  prò  iistàntinn  Viris^  folvatur,  qvos  iàcercfotes 
&  coloni  per  duodecim  jnenfea»  neeefficaica  addn£H,  vai  fineiqvibus  res -eorum  fami- 
ittrii  confiftereneqvft^  6m  impenfis .  alunt..  'temiu  in  qvactìnqve  ditione  Pr«e- 
poffti  abfolvatur  &  pcmas  condignas  prò  pecc^tis  fuis  qvilibet  exanilet ,  in  ^va  qvia 
ddiqfit,  qvamviS' peccata  manifeiia  fiant  in  alterìus:  prsfedara. 

f ^  fUc  CT  fefocntìa  ftattfta  exfcripta  funt  ex  codice  pergamem  Billìofhcca  Magn^anìe 
Ko.  354  in  Tófìùi  roOatà  cam  No.  351  in  'Folio,  ^  apogr4pbq  nofiro  cartac^j,  qv9m 
rmn  UBioocs  vdrrofftes  Jh/idrculis  inelnf<g' Jlftmitur. 


112  PERIODUS   IIU  '  SECTIO  IIL 


Litn  E. 


/    •!       ^  - 


(e}  Tn  nomine  domini  amen/  fub  tinno  domìni  millefimo  mcenterimo 
qvinqvagefìmo  nono*  j^ridia  dag  i  pafkam  (i  S*<àUiolIti)  in  {ynodo 
fkipadi  (virduligr)  herra  Gyrdr  med  guds  iiad  bifkup  i  fkàUìDllte  f^elTa 
articulos  fem  her  fylgia  m^d  (am^ykc  ]!>refta  |ieirra  £em  {»ar  vóru  tilkallad* 
er.  Inprìmis  ef  If  (itoltr  ér  i^igi  lokihn  at  pafkum;  take  (a  ei  guds  lik^ 
urna  oc  ftande  ucan  kirkiu  |>af  ctl  et  hann  tykn  oc  luki  halra  mork. 
hàift  hvarc  ^im  er  kirkf»  helldr  oc  proftifte;  Item  at  heytolir  feluku 
at  Màriomeflb  fidarri.  en  (a  (preftr)  er  dgi.vill  cakft  roillem  Mariu- 
meiTna  logligd  tilbedinn  hafvi  eingan.  oc  fé  fekcalufl;  a  f>vi  are.  En  fi 
fem  eigi  viìl  luka  i  fcitan  timi).*  gfaltde  predi  J>éim  (em  harni  helidr  lìrer 
})rià  aura.  Item  ac  hverr  pi^fir  fi*  fem  prófaltsdéme  hèìldr^  ksAlt  faimn 
olla  prelia  i  f ino  umbodi  bà  er  hann  kemr  heim  affynodo  ocopinbere 
fìrer  ^eim  greinilìga  alla  {>a  articulos  fem  é  preftàftefhu  vóru  fkipaden 
ce  fai  ^ìm  Ollum  in  fcriptis/  Item  at  hverr  preftr  eige  innan  fvrfta 
&VS  fins  preftfkapar  kórkapu.  en  flopp  innao  tveggia  ara.  ella  luke  niih 
mork\firer  hvert  er  miflen  en  meiibklardi  oc  kalek.  oc  aliar  cidabsekr 
innan  fimm^ara.  ella  lùki  colf  alner.iirer  kverìa bók fon  hana  mi/Ter.  Svo 
oc  firer  hvert  meiTokiaedi.  oc  .firer  kalek«  oc  miile  hann  ^ó  ofBcium 

làcerdocale 


(e)  In  nomini  domìni  amen.  Sub  ani^o  domini  imìUefiiiiQ  rrtccntefitno  qviDqvngcfimo  nono, 
tertio  die  pai'catos  (Skelholti)  in  Synodo  injuaadtidoifiinuB  Gytàetdti  grttia  epìfcopos 

,  SkalhoUinu^.hofce  articulos,  qvi  feqvuntur»  com'confenfu  Cicerdotum  illorum,  qvi  eo 
erant  vox^ati^  Inpiimi»  lìqvis  expenfionem  fxro  candelis  ad  tempus  pafcak  non  folve- 
ric,  ille  ne  fumat  corpus  dei,  &extni  templmn/.eAo  denec  folvaC,  &  dimidiam  nurcam, 
ex  xqvo  dividendam  Inter  illuni  qvi  tempio  pTxtttf  &  prcpofitum,  expendat.  Imn 
qvod  expenfio  de  &no  (biuta  (ìc  ad  feftum  Mariz  poKierius ,  qvi  vero  (facerdos)  imer 
fefla  Mari£  legicime  poftulatu^  (hanc  .expeniionem)  accipere  nolueriti  nullam  omnino 
habeaty  leoqve  anno  nulla  multa,  ideo  irroganda  elh  Qyi  vero  legirimo  tempore  fol- 
vere  non  vult^  facerdaritcui  folvere  detre&c,  tres  oras  numerato.    Itom  ut  qvili- 

.  ,  bet  facerdos  qyi  prspofifi  ofticio  /iuigitur,  omnea  iacerdocfts  in  Tua  ditione,  carni 
/ynodo  domum  veneriti  convoca,  iisqve  omnea  itloa  articulos,  qvi  in.  fyuodo  in* 
juncU  fuerunt,  dìferte  promulget,  eosqve  illis  in  icriptia  communicet  Item  ut  qri- 
libet  facerdos  inUa  primum  facerdodi  annum  fibi.cappaoi  .choralem,*venim  albin 
intra  duos  annos  comparet,  c^teroqvin  dimidium  marc«  prò  utroqve,  dum  non  iwl)»- 
•nr,  Iblvat,  vcftes  vero  iàcraS)  &  calices,  &  omnes  iibros  officiorum  infra  qvinqvt 

*     •  '  annosi  Alias  duodecim  ulnas  prò  ovoiibet  libro  qyem  non  babuerìt,  ita  &  prò  qvi- 

*  cuhqvc 


GAP.  VI   Litr,  E.  ilj 

ikerdotale  fvo  leingi  fetn  hdnn  a  eigi.  Icem  at  preftar  oc  dilknar  f^ne 
Qn^iu  laufung  cdr  leykarafknp  i  klaedabùnadi  fìnum.  beri  hvarki  taufk- 
ur  ne  ftikknifva.  oc  eigi  dregiahufur  opinberliga.  hafvi  eigi  breidari 
(mim)  (tnciri)  hetcuftruta  en  tveggia  f ingra.  oc  eigi  fidare  en  àlnar» 
dh  k  upptokt  af  birkup3  umbodsmanne  iiman  cnanadar  fra  ^vi  er  j^ii: 
ero  aminncer  Item  at  eingin  profaftr  take  nockum  preft  til  reidar  ined 
fer  brorc  ór  finne  kirkiufókn*  oc  at  hver  preflr  fico  heima  ac  finne  kirkiu. 
oc  fare  ^viac  eins  fra  henne  ac  full  naudlyn  fé  ciL  oc  |>6  med  formanz 
fins  orlofui.  oc  fe  |>a  annar  i  hanns  ftad  medan.  Item  at  (predar  ok) 
diaknar  rìde  hvergi  med  fyflomSnnum  i  adrar  fueicer  ne  med  bondum 
in  kirkiufli  j^eìrra  fem  peir  ero  fkipader  til  utan  med  orlofve.  ella  midi 
{«ir  vifiar  (innar.  Item  ac  eingi  preftr  hafvi  meflbklsdi  ne  kalek  i  bing 
utan  med  f»e(s  orlofui  fem  kirkiu  helldr  (oc  leggi  fyrir  hàlfa  mOrk  er 
ìm  hefiir).  Item  at  hver  profaftr  taki  lit  (krifma)  vin  oc  hveite  af 
(Hìhollte.  oc  f  kipte  hverr  med  finum  preftum*  i  fino  umbodl  (nema 
bdruvis  faift).  Item  at  bonde  fé  fkylldr  at  faeda  mann  med  prefti  iafn« 
ytiU  at  hann  fé  ridande  fra  Mikialsmeflb  oc  til  krofsmeffo  um  var.  en 
preftr  fé  fkylldr  ac  hafa  ^ann  mann  iem  hiinum  er  full  fylgd  ac  oc  hann 

fé 

• 

cQnqi*e  vede  £àcrfl,  &  prò  calice  folvat,  &  officio  ftcerdotalt,  qvflmdiu  (ibi  non  coni* 
pinmii,  abClineat.  Item  ut  facerdotes  &  diaconi  nullam  levitatem  vel  luxuriem  ììi 
re^/tu  oftendaiit ,  nec  peras  gerant,  nec  pugiones,  necpileos  linteos  palam,  aut  em- 
blnnaca  pilei  duobus  polHcibus  latiora  (majora)  (anguib'ora)»  nec  una  ulnademifliora; 
fecus  confifcationi  procuratorìs  epifcopi,  intra  menfem  unum,  exqvo  ad  moniti  fuerunt^ 
obnoxia  funto.  Item  ut  nemo  pr^rpofitorum  fecum  ullum  facerdotem  extra  ejus  pa- 
rochiam  comitatus  ergo  eqvitare  faciat,  de  ut  omnes  facerdotes  mineant  juxta  tem« 
platn  fiium  (domi),  Se  inde  folummodo  proficifcantur ,  fi  gravis  urgeat  necelTltas, 
boc  tamen  cum  lui  antiditis  venia,  aiius  qvoqve  aiiqvis  in  ejus  locum  fubftituatur. 
Irem  ut  ((kcerdotes  &)  Diaconi  nufpiam  eqvitent  cum  Prartoribus  in  alias  provincias, 
nec  cum  colonis  a  iuis  templis,  qvc  iis  funt  demandata,  nifi  cum  venia  (profici- 
fcaotor) ,  alias  loco  manfionis  privantor.  Item  ut  nuilus  facerdos  fecum  intra  para* 
cbiflm  veftes  facras  vel  calicem,  nifi  ejus  venia,  qvi  templi  bona  adniinidrat,  vehat, 
(csteroqvin  dimidium  marcs  (blvar).  Item  ut  qvilibet  proepofitus  Sknlholti  (chrifma) 
vinum  &  triticum  fumat,  &  deinde  inter  fus  ditionis  facerdotes  partiatur  (nifi  alio 
modo  acqviri  po(fit).  Item  ut  colonus  ei  qvi  (acerdoti  comes  cfl,  qvamvis  &  hic 
cqro  vehatur,  inde  a  fedo  Michaclis  usqve  ad  feftum  crucis  vernale  alimenta  mini- 
ftratt  obligatus  fit,  at  facerdos  talem  fecum  babere  debet  virum»  cujus  comitatus  ei 

fit 

Tom,  U,  P 


114  PERIODUS  m,     SECTIO  III 

le  |»a  betr  fòrr  en  adr«  oc  (a  ^ióne  i  fnelTo.  en  heimab inde  fìe  mann  til 
|>a  er  m^dr  fylger  eighi  predi,  (item  hvttr  bendi  fvo  preftr  fem  leìk- 
madr  luki  macgiafer  fyrìr  oli  fin  hión  ^au  fem  beir  haiida  a  f inum  kofti 
ìafnvel  a  fumar  fem  a  vetr.  ba  er  fkyllduvacnfafta  ftendr  yfer.  epter  ^vi 
fem  kriftinreccr  b^^dr.  edr  lui^e  f iika  fekc  fem  f>ar  li^r  vid.)  (*} 

Litr.   F, 

{f)  Ollum  godum  mannum  ^eim  fem  j^etta  bref  fea  eda  heyra.  fender, 
fnorri  preftr  fK>rleifsfon  kirkiunnar  i  f kalhollti  commiflarìus  gen- 
eralis  oc  fpecialis  in  fpirìcualibus.  qvediu  gudz  oc  fyna.  kunneghc  ger- 
andi  at  fub  anno  domini  millefimo  trecenteilmo  fexagefimo  in  profefto 
fymonis  oc  iude*  komo  {leir  a  ftefnu  fyrìr  mik  i  vazfìrdi.  Einar  bonde» 
eireksfon*  af  annarre.  halfu.  oc.  vermundr  Gudmuhdarsfon  af  annare« 
teedi  Einar  bondi  mer*  maldagha.  kirkiunnar  i  uazfìrdi.  i  huerium  fkrìf« 
uat  en  ad  gefaz  fkal  vr  sedey.  er  huerc  uar.  til  uatzfiardarkirkiu.  oc 
med  f»i  at  alldri  hafdì  luckt  uerid.  medann  vermundr  bio  i  edey.  oc 
etin  lengur  um  daga  fódur  hanns.  kierdi  Einar  bontli  fyRnefndur.  epter 

fyRfagdri 


fit  otilis  &  cujus  fluxilio  plus  valeat,  qiam  fine  eodem,  eiqve  in  miiTa  mintflret,  cx- 
terum  prardii  colonns  all'uni  condncito,  fi  nullus  faccrdorem  comiretur.  (Crterum 
qvìvis  colonus,  tam  clericus  qvam  laicus  penfionem  cibiriatn  prò  omnibus  futs  do- 
mefticis  qvibus  tam  afflate  qram  hyeme  viclum  prsbet,  temporibus  jejunii  ficci  ex 
pricfcripto  Juris  ecdefiaflici  folvito,  alias  mul£lam  indiclam  expendito). 

(*)  Ad  banc  etiam  Conftitutìonem  pertinere  videtur  ejusdem  Epifropi  StatMtum^  feria  tertis 
Pafcbatos  fcrtptuntj  qvo  pracipit^  mt  termiti us  ìedemtìonis  fepnlturét  if  mortaltMa  fa 
idem  ac  folutionìs  decimarum^  multa  ver9  ob  tcrgiverfattonem  étjvalis  fa  malta  oi 
penfionem  in  candelai  non  fohtam, 

(f)  Omnibus  viris  bonis  has  literas  vifuris  ve!  andituris  Snorrius  (àcerdos,  filius  Thor- 
leifi,  ecclefiz  Skalholtenfis  Commiffarius  generaiis  &  fpecialis  in  fpirituaJibus ,  fuam 
&  Dei  falutem  mittit,  notum  faciens,  fub  anno  Domini  millefimo  tfecentefimo  fex- 
agefimo, in  profefto  Siineonis  &  Judsr,  in  conventu  Vatnsfiordi,  Einarem  Colonum 
fiiium  Erici  ab  una  parte,  ab  altera  autem  parte  Vermundnm  filinm  Gudmundi  co- 
ram  me  comparuiffe,  Einar  Colonus  librum  daticum  templi  Vatnsfiordenfis  mihi  mon- 
ftravit,  in  qvo  fcriptum  cxftat :  veic  qvovis  ovem  tempio  Vatnsfiordenfi  de  -fflJcva 
expendendam  effe,  qva  cum  fempore  qv-o  \'ermundus  iEdeyar  habitavit,  &  tempore 
adbuc  lonjiore  diebus  patria  ejus ,  nunqvam  foluta  fuerit;  prsJiclus  Colonus  Emar 

di3am 


CAR  VL  Lkn  F.  115 

iyR&gdrì  aa.  oc  krafdi  mig  unfkurdar*  huerc  kirkian  etti  eda  hefdi  atc 
^ei&  aa.  eda  ei.  epter  pui  fem  kìrkiunnar  maldaghì  uoccan  nu  af  f>ui 
sa  uermundur  optnefndr.  ieiddi  ekki  prof,  oc  onghu  vendiz  hjnti*  at 
fìodud  metti  infirmerà  eda  motiftanda»  optnefndum  maldagha,  kirkiunn- 
jr  i  uatzfirdi.  I>ui  lagda  ec  I>enna  urfkurd  a.  fem  her  fylger.  in  nomine 
domini  amen,  faker  f>e(s.  vermundr  Gudmundarfon.  ad  pu  (lefndr  af 
merheridagh  fnorra.  ptefti.  borleifsfyni  commilFario  generali  fkalholltz 
kirkiu  in  fpiritualibus  til  anzfuara  oc  Reikninghs  um  aa  f>a  fem  fkrifuac 
er  ì  maidagha  uatzfiardarkirkiu  ad  bangac  fkal  giefaz  xt.  huert  uar  ur 
edey.  Oc  pu  beiddr  oc  krafdur  af  mier  profs  oc  fkilrikis  fyrir  huerir 
fok  ^u  hefder  ei  luckt  fyrrfagda  aa«  oc  f»u  uìllder  ecki  prof'  fyna.  eda 
hafder  ekki  til.  fui  i  gudz  nafnne  feghi  ec.  fnorri.  preftr.  '  porleifsfon. 
fvTmefndur.  med.  urfkurdi  oc  dome,  med  fullu  doms  atkuedi  ac  mal- 
ò«hi  kirkiunnar  ì  uatzfirdi  fkal  (landa,  oc  hafuaz  fyrir  fullt  i  peiTare 
grein  oc  ^u  vermundr  fyrrnefnndr  hefr  verid  f  kylldur  at  luka.  aa.  til 
vacSardar  Kirkiu.  fo  frammt  fem  hon  hefuer  heimt  verid.  oc  er  fkylldr 
id  luka  hedan  af.  var  pedi  urfkurdr  gior*  oc  frammborinn  in  fkriptis 
i  uaizfirde  mer  flcianda  i  doms  fete.  per  vermundur  optnefndr  loghiegha, 
(yrerftefhdum  morghum  godum  monnum.  hiaverondum  in  profefto  (ym- 

P  2  onis 


c/ifhmovem  pofluhvìt,  meqve  fencentiflm  rogaviti  an  templum  ex  Libri  datici  prx^ 
fcnpto  ad  di^ìain  ovem  jus  liabeat  &  habuerit ,  nec  ne.      Cum  igitiir  faepe  nomina- 
tus  Vermundus  nulfatn  probationem  actulerit,  nec  ullam  fé  habere  profefìTus  fic,  qvae 
di^am  [ibnim  daticum  templi  Vatnsfiordeniis  infirmare  vel  ei  contrariar]  poflit,  bine 
ego  talem  fententiam,  qv2  feqvitur,  edico:    In  nomine  Domini  amen.      Cum  tu 
Vcrmunde  fili  Gudmundi  a  me  Snorrio  Ikcerdote  fSlio  Thorleifi ,  CommifTario  generali 
ecdefìf  Skaiholtenfìs  in  fpiritualibus,  in  bunc  locum  &  diera  citatus  fis,  ut  refponfa 
&  rationem  rcddcres  de  ove,   de  qva  liber  daticus  templi  Vatn sfiord enfis  prxcipit* 
ut  tempio  illi  ovis  qvovis  vere  de  JEdtya  perfolvenda  fit,  tu  qvoqve  rationis  &  prò- 
bfttionis  a  me  rogatus  Se  pofl^ulatus,  qvam  ob  caufam  pracdidam  ovem  non  perfolve- 
ns,talem  probationem  aut  producere  nolueris,  aar  producendam  non  babueris;  bine» 
in  nomine  Dei,  ego  Snorrius  facerdos  iìlius  Thorleifi  prsediòlns,  decifìone,  judicio, 
&  piena  fententia  judiciali,  librum  daticum  templi  Vatnsfiordenfis  ratum,  &  in  hoc 
trticulo  authenticum  habendtim  effe,  teqve  Vermundum ,  antea  nominatum,  ovem 
tempio  Vfltnsfìordenfi ,  li  modo  poflulata  fuerit,  perfolvere  debuiffe,  &  abbine  de- 
bere, edico.    Hjec  (èntentia  lata,  &  in  fcriptis  prolaia  fuit,  in  Vatnsfìordo,  me  prò 
trìbantU  fedente,  te  Vermundo  fsepe  nominato  legitime  citato,  &  multis  bouis  virit 
prsCentibus,  in  profefto  Simeonis  6c  Judc,  anno  Domini  millelimo  trecentefimo^fexa- 
gelimo. 


116  PERIODUS  HI.     SECTIO  IIL 

onisSc  ìùdéé  anno' dòmini  millefinrio  trecentefimò  fexagefitno.  Oc  di 
fanninda.  fetta  ec  min  innfigle*  f^ir  fletta  href  oc  vrfkurd  er  gerc  vare 
i  greindum  ftad.  deghi  oc  are  fem  fyrr  feiger  j['^)» 

Gap.  vii.    . 

De   Tborarino. 

Morttro  Gyrdero,  Thorarìnus  natìone  Norvegus,  fucceflic,  qvianno 
Ì363  eodem  in  navigio  ac  Jonas  Holends  in  Islandiam  transfre- 
tansi  fub  ipfum  Michaélis  feflum^  terram  cum  collega  appulit,  qvo 
faélo  navis  periic  Anno  1363  occidentalem  Provinciam  clrcumivic>  uc 
ex  templorum  qvorundam  fchedis  difcimus;  Et  in  odava  Laurencii  Con- 
ftitutionem  Jonoe  Halthoris  de  condicionibus  templorum  Eyrenlis  & 
Kyrkebolenfis  in  finu  Skuculsfiord  confìrmavit  (a).  Tum  qvoqvc  Con* 
ftitutionem  Snorrii  Klinger  &  rationarium  templi  Vatnsfiorden/is  dacis 
patentibus  confìrmavit  (b;,  Eodemqveanno^  3  Non.  Aug.  Olaus  Svarc* 
hofdi,  Thorarìni  Epifcopi  vicarium  agens>  de  limitibus  liaoram  ad 
tempia  Holtenfe  &  Breidabolfladenfe  pertinentium  judicavit.  Anno 
1364.  Feftum  conceptionis  Marise  6  id.  Uecembris  celebranduin>  fvafore 
Thorarinoy  in  leges  relatura  eflfe  refertur  (e).    Hoc  anno  tres  Epifcopi 

in 


grefimo.    Er  in  horam  teflimonìum  ego  figlila  mea  his  literii  Oc  fententùc  appendo, 
Icriptis  in  Aì^o  foco,  die  Oc  anno,  ut  Tupra. 

(*)  Ha  Ihera^  ut  i;  Utu  B>  C  caphis  feqventis ,  fccundum  transferìpttm  Skalbolu  wn 
j6of  faHuìnf  edita  ^  wtcrfunSionetn  v/rnus  accuratam  bahcntf  qvam  tamtn  hterfunc- 
tiortem  h  ctriginali  fentenùa  ita  cthm  fuiJpBy  vav  baud  e  fi  diffimìU', 

(j)  Vide  ad  finem  Capitis  Litr.  A. 

(b)  Vid,  ibid.  Lìtr.  B.  C. 

(e)  JOHANNES  DUNS  SCOTl/S,  qvi  «rea  annum  1307  claniit,  inaudirum  antea  In 
ecclcfìa  dogma  de  immaciilara  B.  Virginia  conccptione  propaFore  ccepir,  idqvefolfn- 
ni  habira  difputatione,  ducenti^  ordine  prolatis  argumentis,  deinonflratum  irir,  tari- 
tutnqve  apud  Academicos  Parifienfes  potuic  viri  dominimi  fama,  tit  in  tèntentiam 
ejus»  pedibus  manibusqve  (raiiiirent,  reftum  iinmaculatjt  conceptionis  infìkuerenc, 

reqvi5, 


CAR  VII.  Litr.  A.  I17 

ifllslindia  fuere.  Nam  Arnas  Svda  Fcreyenfium  Prxfùl  huc  delacus, 
hicctiam  h/emavìtj  qvo  ad  finem  vergente»  Thorarinus,  transa<fto  in 
epifcopatu  biennio  )  in  vivìs  elle  defiic  {i),  Vicarium  dia:ce£bos  agente 
Smont  Kiinger  (b)* 

Litr.  A. 

(e)  TJsr  p^raren  med  guds  nad  bìf kup  i  fkalhollti  heilfum  aullum  dug- 
andi  mOnnutn  peim  fem  fetta  bref  fia  edur  heyra  medur  guds 
toftliu  oc  vorrL  Ver  vilium  at  |er  vitii  at  ver  hofum  fett  oc  fkyniat 
mìiìgt  kirkiutinar  aa  kirkìuboli  pennan  fama  fem  hier  er  med  bundenn. 
oc  medur  ]fm  at  ofs  fyndizt  hann  vel  oc  fkynfamlega  fettur  oc  fkipad-, 
or.  {in  fam^yckium  ver  hann  oc  ftadfeftum  med  pelTu  voru  briefì  i  aulluin 
km  articuiis  oc  fierhuerium.  oc  uiliom  obrigdulega  halldazt  lata. 
Med  famri  grein  famf>yckium  uxt  oc  fladfeftum  f>au  bref  lierra  jóns 
fkiblitz  bilKUps  godrar  minningar  vors  forverara  fem  eru  hier  med 
bvndit  oc  uotcar  um  faung  cil  fagdrar  kirktu  oc  f  kilmala  fem  gior  var 

P  3  pellum 


neqviS)  nifi  ejasdem  opinionis  fecldrius  ad  grndus  fcholafticos  adinittercrur,  edlclo 
ctwmt.  Vid.  HEN.  WHARTON.  App.  ad  Hift.  Utter.  Cave}.  Sixtus  autem  4 
inno  14^6.  id  demuni  confii  inavit, 

(i)  ìhamn'i  mortcm,  ad  fliflium  1364  rcfert  jfONAS  EGILLI  in  Annal.  Epìfc,  Skalboh. 
cDJas  fententis  nos  lubenter  lubicrìbimus.  Bonis  aii  inalis  annuineraiìdus  iìc,  bre- 
Tii  ofKcii  adiDÌniflratlo  dubium  facit. 

(b^  Hujas  fencendain  de  Vatnsiiordo  vid.  ad  finem  Capitis  Litr.  D« 

(0  U  ifi:  Nos  Thorarinus  Dei  grafìa  Epìfcopus  Skafholtcnfis  omnes  viros  probos,  kaj  lite- 
ras  nfuros  vel  audi  tur  os,  ialine  Dei  nodraqve  Ihlutamus.  Volumus,  ut  Iciaris,  nos 
diploma  daticutn  templi  de  Kyrkiubolo  (*;,  idem  qvod  bis  noftrif  appcndirur,  vi- 
dilTe  &  perfpexifle;  &  cum  illiid  egregie  &  fapientcr  fli£)uin  &  conflitutum  efTe 
nobis  videatur,  ideo  illud  in  omnibus  6c  iìngu|is  fuis  articuiis,  bis  noflris  literis 
coRHnnamDSy  &  ut  Ariele  obfervetur  volumus.  Similiter  6c  literas  Domini  Jon^, 
bcnz  memoria  Epifcopi  Skalboltenfis  or^deccfroris  noihi«  bis  appenfiis  (**)  de  ofti- 
ciis  (acrìs  in  di£lo  tempio  &  pa£lo  in  hujus  Epifcopi  pr^rfentia  inter  tempia  Eyrenfe 
&  Kyrkiubolenfe  inito,  agenteS)  approbamus  &  connrmamus]  indulgenti^  etiam, 

de 

r.Vid.  fnpra  pag.  g3.  Lit.  6. 
(  ^V\de  (upra  pa^.  gy.  Litr.  FL 


Ii8  PERIODUS  IIL    SECTIO  IlL 

pciTum  bifkupinum  hìaveranda  mille  eyrarkìrkiu  oc  kirkiubols.  oc  algipt* 
er  {)ser  fem  j^ar  ftanda  i  vilium  vxr  ei  fidur  halldazc  lata  oc  fyrirbiod- 
um  hverium  manne  f»at  ac  brigda  fem  kirkiuna  um  uardar.  oc  til  fann* 
inda  hier  um  feccum  uier  uorc  infigU  fyrir  ^etca  bref  f  krifad  aa  eyre  i 
fkvciisfirdi  in  odava  Laurencii  anno  domini  milleilmo  fexageiimo 
tercio. 

Litr-  B. 

(b)  *yer  porarin  medur  gudz  nad  bifkup  i  fkalhollte  heilfum  ollum 
dughandi  monnum  f»eim  fem  pecca  bref  fea  edur  heyra  medor 
gudz  qvediu  oc  uarre  faker  pets  ad  uoer  hofum  feed  oc  fkyniac.  opìd 
bref  (ira  fnorra.  ^ann  cyma  oflìcialis  heilagrar  fkaalaholicz  kirkiu.  fem 
pecca  bref.  er  ber  err  med  bundic  uatcar.  ok  medur  py.  ac  ofs  lìtz  ^ 
nera,  fkynfamlighc.  oc  fkiluifliga  fkìpac  i  ollum  finum  ftyckium.  py 
fampyckium  usr  oc  ftadfeftum  pac  medur  peflTu  varu  brenie*  alla  ^a 
arciculos  fem  par  ftanda  i.  oc  (ierhueria.  um  fik  fva  ac  einghinn  kìrki- 
unnar  umbodzmadr  fkal  bar  megha.  nockura  kierii  edr  kallz  uppu  gìef- 
ua  hcdan  af.  ucan  pad  ikal  fua  (landa  um  ofs.  oc  uara  epcerkomendr» 
hedan  af  fem  pac  er  gore,  i  fìerhuerium  fynum  greinum.  fua  ad  usr 
fyrirbiodum  huerium  manne,  huarc  fem  en  Isrdur  eda  leikiir  hedan  af. 


de  qvibus  ibidem  fcriptum  eft,  ut  ratx  habeaiKur,  nibilominas  volumnsr,  &  omni- 
bus oc  flngulis  ca,  qvx  templi  funt,  retrafìare  prohibemus.  In  qvoracn  tsftimom- 
um  nos  (ìg'llum  noftrum  bis  literìs  sppendimus,  fcriptis  Eyrit  in  Skutalsfiordo,  io 
odiava  Lflurentii,  anno  Domini  millefimo  trecentdìmo  fexagefùno  tertio. 

(b)  Jj  eft:  Kos  Thoravinus  Dei  gratia  Epifcopus  Skalboltenfis  omnibus  ?ìiì«  honis  h« 
liceras  vifuris  vel  audiruris  (alutem  Dei  &  noftram  mittimus.  Q>ia  nos  litcras  p*- 
tentes  Domini  Snorrii,  tunc  temporis  o'fKciab's  fanf^.t  Ecdefix  Skalboltenfis i  hit 
noflris  appenCis  (*)  vidimus  &  perCpeKÌmus,  cumqve  illx  rarionabilcs  &  in  omnibai 
luis  articulis  fapienter  conflitutx  videantur,  bine  illas  bis  noftris  literis,  &  omnrt 
inìbi  ac  fingulos  articulos  confirmamus,  ita  ut  nemini  ccclefe  procuratorum  reqviii- 
cionem  vel  acVionem  contra  illas  inflituere  liceat,  fed  firmum  per  nos,  nolbosqve 
fucceifores  exbìnc,  qvodcunqve  inibì  in  iìngulis  articulis  confiitutum  eft,  manebiti 
Probibemus  igitur  omnibus,  five  dericus  fit,  live  laìcus»  ut  poftulationein  vehclio- 

Dea 

(*)  Vid.  fuprt  pag.  114. 


CAR  VII  Litr.  B.  a  119 

^kiilz  edr  kiflmi  uppaa  giefa.  utan  huerR  fem  pat  gerer.  uile  f^iTikù 
ùKuan.  fem  heìlagrar  kirkiiì  logh  bìoda  f>eiin  aa  hendr  fem  onaada  edr 
asgJi^  heìlagrar  kirkìii  cighner.  ftadfeftum  ver  oc  exgi  fidur.  oc  ftyrkiuai 
mè^ffn.  uaru  briefuebann  maaldagha.  uatzfiardar  kirkiiì  fem  ber 
biiìóz  med.  oc  biOdum  (IcyHduglegha  ad  obrigdiiiga  haUdiz  Tua  lenghi 
fem  uier  eighum  medur  ad  gorra,  oc  allir  vorir  cpcerkomendr  vtann  io 
inìkid  fem  hiindradum  gefz  famann.  pa  aukiz  kir-kiunnar  eign  Tua  fìramc 
fem  ^3C.  legz  eìghi  henne  edur  bónum  cil  acbdcar.  edur  ^ac.  fem  henne, 
edur  hennar  ^ynghum  ìnnann  fìk  edur  utann  tilheyren  Oc  cil  fannenda 
h€r  una.  fettiim  user,  unrt  infighli  fyrir  fetta  briet:  fkrifuat.  i  uatzfìrdi 
duodecimo  kalendas  fepcembrìs  anno  domini  millefimo  trecencefimo 
fejugefimo  tcrcìo. 

Litr.  C. 

(e)  ||Ne(ra  reka  aa  kirkia  i  vatzHrdi  at  haalfu  vìd  heimaland  ;  Settungh  i 
r  ollum  reka  i  Rekavik.  aa  b;ik  lacrum.  allann  Reka  àà  teigh.  under 
huefta:  or  h'alfum  hual  i  fliote  fìmmta  lue  raeira  enn  helmingh:  Tua 
iuteofkerda  i  kagadar  vik»  àa  griòtieice  oc  i  fanduik.  en  grasnautnargiedi 
otL  i  luarRaosvik.  oc  hloduuik  fex  vstcir.  af  hueriu  hundradi  uscta.  j. 

hxiaruik 


nemin  his  inftituanc,  nifi  qvicunqve  id  fecerit,  canciim  luere  malie,  qvantum  Leges 
Ecdtfialtics  violatoribus  &  nggrefibribus  honorum  fanclie  ecclefiae  minantui*.  Nec 
eo  fecias  diploma  dacìcum  ecclefix  Vatnsfiordenfìs  his  iiolhJs  literis  (^*)  appenium 
ilabilirous  &  confìrmamus,  qvod  ut  flrifle,  qvam  diu  noflrs  omniumqve  noflro- 
rum  fucceflbrum  infpe£lioiii  fubeft,  obferveturv  Tevere  mandamus,  nifi  accefljo  fiat 
bundreds  zqvfllis,  illa  bonis  ecclefiie  addatur,  excepto  tamen  fi  ifia  in  tempU,  viilar, 
vel  aliorum  ad  illud  ejusve  cimelìa  interius  vai  extcrius  pertinentium  reparationem 
erogetar.  In  qvorum  teflìmonium  nos  figillum  noflrum  his  hteris  appendimus, 
(cripds  in  Vatnsfiordo,  duodecimo  ka&endas  Septembris,  anno  domini  millefimo 
trecentciimo  fexagefimo  tercio. 

{^)Uefi:  Wxc  jura  maris  «jeSìamentorum  ad  templum  Vatnsfiordcnfe  pcrtincnt:  Dimi. 
dium  e)e£himentorum  in  ipfo  prsrdii  fundo;  Pac^  fexta  ejeclamentorum  iu  Rekavika 
intra  Latras;  Omnia  ejeélamenta  in  traclu  apud  Hvefhm;  In  Flioto  pars  dimiJia, 
ptxtereaqve  parsqvinta,  ièmiflis  balsnarum;  I)ux  trientes  integra  in  Kagidarvìka, 
Griotieito  &  Sandvika,  fed  omnes  de  gramine  &  foeno  in  Kiaraiisvika  ufus  fru^us; 

In 

(*^  Vid.  mox  infra. 


I20  PERIODUS  in.    SECTIO  IIL 

hdanrik  alianti  hualreka.  oc  oli  giedi  onnur»  ^  SiiTnaftapa  j  hofn.  fimt- 
ung  oc  fettung  i  hualreka  i  bardsuik  hinum  ejftra  m^nin.  fiordungh  i 
hualreka  medur  aagoda.  etiti  accungiir  fyrer  ncrdann  i  Sarboisreka.  i 
Reykiarfirdt  fiordungr  i  hualreka»  i  (ighluuik  colftunghi  minna.  enn  j^rìd- 
iunghur  i  hualreka.  enn  prìdiung  i  uidreka.  kirkian  i  vatzfìrdi  aa  fìora- 
righi  vetta,  i  huerìum  hual  er  kemur  aa  almenningan  enn  eyn  ef  minna 
kemun  i  bolungharuik  tolftiinghur  hualreka.  medur  aagoda.  pagath  fkal 
huerr  madur  bufaztun  ok  fa  er  af  landì  hefuer  ala  lamb*  ok  abyrgiazt 
edur  giefà  ella  i  mille  ifafiardarbots.  og  kleifua.  i  feydìis  fyrdi.  f^angat 
fkal  gefua  aa  ór  sdey.  huerc  uaar  attfedming  torfs.  fkal  giefa  huert 
fumar  gilldan.  or  Unadzdal  ok  fa  eyke  til  ad  £cra  til  fiofìian  pa  er  foctun 
f  kogarr  hogg  a  tiarnanefe  fua  fem  uilK  f kogar  hogg  i  ifafiardarbotne; 
fua  fem  uill.  oc  gielldfìarhagar  f>ar  olio  fé.  fiorunytiar  aliar  fìra  geruidais 
àa  oc  til  megen  àar  i  Ifafiardarbotne.  faadiord  i  Reykìanefe  fem  uill.  oc 
paranytian  torffkurdur  ì  haalshiìfaland  fem  uill.  I>ri'àr  ua^ter  fifka  fkarp- 
ra.  huer  miflere  i  fkalauik«  fex  Riìta  hofh,  i.  Rutey  tilbrundtidar:  fker 

ad 


In  Hloduvika  fex  oflogepondia  de  qvolibet  o^ìogepondiorum  centenario;  In  Hdar- 
vika  omnes  balxna?  eje8itis  &  omnia  alia  emoluinenra;  In  Sulnaftapo  in  Hofha; 
qnncunx  &  fextans  balacnarum  eje£titìarum;  Qyadrans  balsnarum  ad  latus  Bards- 
vìkx  orientale  cje£litiaruni ,  una  cuin  relicjvis  einoiuinentis ,  (ed  pars  tantum  o£la\ a 
ad  Ifitus  feprentrionale;  Qyadrans  balenarum  ad  litora  Ssbolenfìa  in  Reykiar fiordo 
ejeéìidai-um  ;  In  Sigluvika  demta  uncia ,  triens  balenarum  eje^iciarum»  fed  ligno- 
rum  integra  triens.  Templum  Vatnsfìordenfe  qvadraginta  octogepondia  cnjusvis 
balena  in  oras  communes  ejefls  poflidet,  qv»  fi  tanta  non  fit,  unicum  falcem  odo- 
gepóndium  poflldet;  In  Bolungarvika  uncinm  bala^narum  ejeRitiarum,  cum  cxtcris 
emolumentis;  In  ejus  (templi  Vatnsfìordenfis)  gratiam  qvilibet  paterfamilias,  & 
qvi  fundum  qvendam  incolit,  inter  intimam  ilnus  Ifafiordi  partem  ^  Kleifas  ia 
Seidisfìordo  agnum  alere,  damnumqve,  fi  qvod  acciderit,  prarflare,  vel  etlam  (agnum 
faginatum)  expendere  tenecur.  De  ^deya  qvoris  vere  ovis  illi  expendenda  eft. 
Gèlo  orgys  (cubicar)  turfx  foflilis  de  Unadsdalo  qvavis  sflate  illi  perlblruntori 
iìmulqve  jumenca,  qvibus  ad  litus  devehantur,  fubminiflrantor ,  qvandocunqve  re> 
qvifltx  fuerint.  Jus  Ugna  csdendi  in  Tiarnarnefo  qvanttim  libaerit;  Jas  lìgiìa  ad 
intimam  (Inus  Ifaiìòrdi  partem ,  qvantum  iibuerit,  csedendi ,  &  jus  omnia  generis  pe- 
cora non  lacìaria  ibidem  pafcendi;  Omnia  emolumenta  littoris  inde  ab  amne  Geira< 
dalfaa,  ufqve  ad  amnem  primarium  in  intimam  finus  Ifafìordi  partem  delabentein; 
Fundi  ad  lementem  faciendum  in  Keykianefo,  qvantum  libuerit,  fimul  cum  alga  in 
ufus  vertenda;  Jus  turfam  effbdiendi  in  fundo  Halshufienfi,  qvantum  libuerit;  Trìa 
odogepondìa  pifcium  arefaflorum  qvotannis  de  Skaiavlka;  Jus  fex  arietes  in  Rutena 

ufqre 


GAP.  VIL  Dm  C.  D-  MI 

jd  ollam  nytium.  reki  under  eyarhStnrum.  heimel  fetueidi  i  fkerTundi* 
kol^ecd  iiokuls  kieUdii  fkttghL  fkogarhógg  i  fkeidarmula  (em  uìU:  flod. 
RoIIìhjgi  i  berfiidal  laxueidur  hit  |>ridia  huerc  fumar  i  laughardals  ^a» 

Litr-  D. 

(d)  QUam  gódum  maiinnum  peim  fem  petta  href  fia  edr  heyra  fendir 
Snoni  prelFr  pórldfsfon  Officialìs  i  Skalhollti  qvediu  guds  ok 
fini  Siker  pe(s  ac  Einar  Eireksfon  ksrdi  fyrir  tner  at  peir  fedgar  i  Ogri 
t)órdrok  Sigurdr.  hefdi  ei.  viliac  ala  lamb*  kirkiunni  i  Vazfirdi.  a  finum 
bugardum.  Enn  io  Iseter  mdldaghi  kirkiunnar  i  VaziirdL  at  huetr  bófaflf 
woà  ok  fin  aflandi  hefucr  mtiluvi  Ifafiardaràr.  ok  Kleifua  i  SeydisfirdL 
[kdila  lamb  Vazjiardarkirkiu  eda  gefua  ella,  pui  f^her  ek  med  full- 
umótfkurdù  alla  ^a  menn.  fem  bua.  millutn  fyrrfagdra  cakmarka  fkylld* 
ugi  ac  ala  lamb  nefiidri  kirkiu  i  Vazfirdi  edr  sema  ella,  ok  fo  ^à  alla 
feanockut  hafua  aflandi  jamuel  ^à  tedga  p6rd  kall.  ok  Sìgurd  af  Oghri, 
(k  odrum  finum  ùriordum  I>eim  fem  |>eir  hafìia  bunac  a  (em  adra  menn 
i  gràndum  takmorkum.     Ok  til  fanninda  fetta  ek  officialatus  innfighli 

fyrir 


tifqrcfld  tcmpxis  admìflionis,  pnfcendi,  (fimulqve)  omnes  de  fcopulis  ufiis;  E}e£la* 
flicnrfl  maris  ad  rupes  ìnfulx;  Jus  phocas  judo  tituló  in  freto  Skersfund  capiendi; 
Jus  carbones  in  (viva  Jokiìlskelldenfi  adurendi;  Jus  ligniì  in  Skcidarinulo,  qvantuin 
libaerìt,  csdendi;  Pafcua  eqvàrix  in  Berfadalo;  Jus  falinones  certio  qvovis  anno  ia 
amne  Laagardalfa  capiendi. 

{^Id  eft:  Omnibus  viris  bonis  has  Hteras  vifuris  vel  aaditurìs,  Snorrius  «facerdos  filius 
Thorleifì,  CfKcialis  Skalholcenfis,  fuam  &  Dei  filutem  mittit.  Cum  Einar  filius 
Erici  coram  me  conqveftus  fit,  qvod  pater  &  filius  (incoia»)  in  Ogur,  Thordus  65 
^igufduJ  in  eorum  villis  tempio  Vatiisfiordenfi  agnum  alere  recufaverint,  rationa-' 
rium  autem  templi  X'fltnsfiordenfis  ita  hrbear  ;  Ja  templi  Vatmfiordenfit  gratimM 
(piltùtt  p/iterfawil/as  9  if  qvi  fnndum  qveniiam  incoììty  inter  intimam  Jinus  Ifafiordi 
fartcm  ^  KUipis  in  Seidisfiordo  9  agnum  alere  ^  vel  etìam  expendere^  unetur  y  liinc^ 
piena  lententia  edico,  omnes  intra  prspdiclos  terminos  villicantes,  ut  &  omnes  fundi 
qvoJJam  inhabitantes,  tnn  patrem  fimul  ac  filium  Tliordnm  ìllum  fenem  &  Sigur- 
dum,  de  Ogur  &  aliis  iliorum  villis  minoris  nominis,  in  qvibus  villicationem  ha- 
K'iJt,  qvam  alios  intra  diclos  limites  habitantes,  in  templi  nominati  Vatnsfiordenfi^ 
grariam  ggnum  alere,  vel  etiam  expendere  debere.      In  qvorum  teflimonium  figilluoi 

ofKcialatus 

Tom.  il  CL    ' 


122  PERIODUS  ni    SECTIO  IIL 

fyrir  j^etta  bref  er  gerc  var  i  Reykiahdlti.  pridie  kalendìas  iepcembns 
Anno  Domìni  milleiuiio.  trecentefimo  fexageiuno  fexca 

Gap.  Vffl. 

De  Oddgeiro  Tborfteini^ 

Oddjgeinis  Thorfteinr,  natìone>  ut  vicfetur^  Nor\regcis  (a)^  Syhof- 
tenfem  cathedram  anno  1366  calcare  coepic;  Eodemqve  anno  Iva- 
rus  Holm  litteras  a  Pontifice  Romano  adferens,  qvibus  ipu  ad  colligeI^ 
dùm  Denarium  Petri  poteftas  concedebatur  «  Islandiam  ìntravic.  Hunc 
in  officii  adminiftratione  non  incurioTum  am  frigidum  fuìiTe^  paucula  qv? 
exftant  ejus  a<^a  fatis  probant.  Nam  anno  1363,  Qyartam  occidenralem 
videa vit^  eodemave  anno  fedo  Botolphi  teftimonium  edi  fecìc  a  Snor- 
no  Klingep,  Fioiia  JonS)  &  Thorlako  Narfìi^  facerdocibus»  dehofpiria 
Epi£:opi  ad  tempia  minora  dicecefeos  Skalhoitenfìs,  tempore  Epifcopo- 
rum  Jonae  Halthorì^  Jonae  Sigurdi,  &  GyrderL  Anno  1370.  4ld.  ja- 
nii  templum.  Hvalsnefenfe  inaugura vit^  qvod  inQvarta  aufti^lifinimcft> 
eodemqve,  Qyartam  occidenralem  icerum  permeavit*  Anno  lyju  tem- 
plum Loekenfe  in  Provìncia  Fliotshlid  confticuit.  Anno  i37(.  qva 
tradhim  occidentalem  vifitavit ,  conftitutionem  fecit  de  dccimis  depra> 
diis,  in  qvibus  facelia  exftruéla  funt,  expendendis  (b),  &  Olao  Thot- 
laci  filiO'>  penfionem  ex  Praebenda  Hytdalenfì,  pauperi  cujdan>  folven^ 
dam>  ad]udicavit^^  codìcillosqve  de  templi  Krìiievikenlis  poiifefiionibus 
&  reditibus  confici  curavit.  Anno  1376  literas  confecrationis  templi 
Vallanfifeniìs  fubfignavit^  legavir  etiam  tempia  Kalfafellenfi  unam  vaccam  i 

&fex 


ofHcialatus  his  iiteris  appofui ,  fcriptis  ReykiahoUtL,  pridie  Kalendas  Septeinbns^  anno 
Domini  miilefimo.trecentefimo  (èxagefimo  fexro. 

(•)  rdem  illcy  ut  videtur,  Cànonìcus  Bergenfis,  qvi  loco  Càpituli  Bergenfis  fynodo  nitio- 
nali  Nidrofienfi  1351  interfhit.    Vid.  fupra  Eer.  ^  Sefl.  u  cap.  j^.  Litr.  Ql  pag.  536' 

(b)  Vid..  iii&a  ad  finem  Capitia  Litr.  A.. 


Ck?.  vili.  §•  ì.  2.  3.  123 

&  fcx  dgnas.  Anno  1375^  cum  NicoUus  Thorftcinì  filius  Presbytet 
\ofo  Divi  Pecri  fello  in  tempio  Holterifi  a  ficariis  occifus  fuiflec,  Odd- 
gcirus  illieo  advolahs^  templum  denuo  purga vitj  frmulqve  de  peculio 
qvodam  templi  Vatnsfiordenfis ,  licceras  decretales  edidit  (a).  Anno 
J378  traftum  occidentalem  denuo  vifitans,  templum  Eyrenfe^  in  tra^u 
Anurfiord  19  Cai.  Septembn  confecravic,  &  rationarium  templi  Hagen- 
fis  confcripfit  (b);  anno  1379  templum  Eingeyenfe,  4  Id.  Ma^,  &  mox 
poflrìdie  Laugarnefenfe  confecravic. 

§•   2. 

Cam  ìtaqve  occidentalem  Qyartam  qvinqvies  vititaverit,  docu- 
mento eft,  eum  reliqvas  etiam  invififle  (e).  Interim  tamen  non  femper 
intra  dìceceiin  haefic;  Nam  anno  1371  in  Norvegiam  ,  per  integrum  bien- 
nium  abfuturus^  prima  vice  tranfiit;  iterumqve  anno  1379.  Sed  anno 
1581  in  fefto  Affiimtionis  B.  Virginis,  feu  18  Cai.  Septembr.  in  Islan- 
diam,  utvidetur,  reverfurus»  a  navis  operculo  feu  foris  ad  imam  usqvc 
carinam  prsceps  datus,  cervicem  fregit.  In  tempio]  Sa Ivatoris  qyodBcr* 
glse&i  cum  annis  is.Skalholteniium  Prseful  fìii^fet^  fepdtus» 

Ab  ipfius  difceilu  ad  fucceflbris  adventum  negotia  dioecefeos  Pau- 
hisPresbyter  adminìftravit;  qvo  tempore  memorabile  qvidqvam  accidifle 
aut  geftum  fuiflè  non  legitur,  prxter  inqvietudines ,  qvas  Vigfufus  qvidam 
FJom  filius  fufcitaife  fertur,  Se  teftamentum  Einari  filiiEricii  qvi  tem« 
plis  muoificum  fé  prsbuit  (d). 

Qjt  Litr. 


(5)  Vid.  ibtd.  ,Litr.  B.  C. 
C^)  Vid.  ibid.  Litr.  E. 

(cj  Exftat  in  Codice  pergametio  Bibliothecac  Magnacana  No.  ij^.  Qj'arto  ifi-Jigmentuni 
Staniti ,  cui  nullus  certus  annus  adfcripcus  efl,  a  nobis  ad  rinem  hujus  Capitis  Ut. 
1).  fabiicdcndum,  qvod,  prjcter  estera,  vigilamiam  noftri  loqvitur. 

fj;  Vid.  ad  fincm  hujus  Capitis  litr.  F. 


124  PERIODUS  IIL    SECTIO  IIL 

Litr.  A. 

W  O^^^^  gódum  monnutn  fem  j^etta  href  fia  edr  hcyra  heìlfum  ver 
^^  Otcgeir  med  guds  nàd  Bifkup  i  SlcàlhoUti  med  guds  qvediu  ok 
vorri.  af  ]^vf  Òrniur  bónde  Snorrafon  kxrde  fyrer  ofs  km  ver  vorum  i 
Yorre  vificacione  nsft  ac  Skarde.  ac  ucn  nockr  ar  hefdi  ei  lokizt  tiund  af 
Sviney  til  Skards  kirkiu  ok  hefer  feingic  offur  prefturinn  ok  ei  bóndinn 
fyrer  preftfsde.  Svo  ok  ei  fidr  at  osndr  |>ar  l  fókninne  vilia  ei  med 
fkylldu  taka  nimhelga  daga  faung  til  baenhufa,  epter  {ivi  fem  vort  fkip- 
unar  bref  fvo  |>ar  fem  annarftadar  um  allt  bifkups  daemit  ftendr-  ok  iafn- 
vel  tar  fem  bxnhùs  eru  nidrfallin ,  vilia  {)eir  fem  àbùa  hvSrke  lùka  predi 
ofFut  ne  fyrer  koftnad.  fvi  giSrum  ver  fa  fkipùn  a  um  iRrrfagdar.  greiner 
at  tiund  lùkizt  af  Sviney  til  Skards  kirkiu  àrliga  hedan  af  fvo  fem  hcnn- 
ar  màldage  vottar  ok  fé  a  f>eim  Idglig  heimta  er  a  iòrdu  byr  hverr  fem 
land  i  en  f iika  fkipan  gòrum  ver  a  >  um  aliar  iarder  adrar  'bxr  fem  i 
Skards  bingum  ero  »  sfìnlìga.  at  pàngat  lùkizt  aull  kirkiu  tiund  fvo  fem 
kirkiunnar  maldage  vottar  peim  iordum  undanteknum  fem  annat  tveggia 
ero  klauftra  edr  kirkna  eigner,  J^ar  giorum  ver  ongva  fierliga  fkipan  a 
at  iinne.    Under  famre  grein  fkipum  ver  at  bsndur  take  med  fkylldu 

rùmhelga 


iti)  IJefl'.  Omnibus  bonis  viris  has  literas  vifuris  vel  auditnris,  nos  Ottgeìrus  Dei  grati» 

•  Epifcopus  Skalholtenfis,  falutem  Dei  &  noftram  mittimus.  Cum  Ormus  Colonus 
filiiis  Snorrii  corani  nobls,  in  vifitatione  noftra  Skardi  pridem  verfantibas,  conqve- 
flus  iìt,  decimas  de  Svineya  per  aliqvot  retro  annos  tempio  Skardenfi  folutas  non 
fuiiTe;  &  qvamyis  facerdos  raunas  oblationis  acceperit,  Colonum  tamen  penfionem 

.  prò  facerdote  alendo  non  recepifle  ;  Nec  minus  patresfamllias  parochiales  facra  in 
liiceìlis  diebus  profefHs  ex  (*)  ftatuto  noftro,  tam  hic  qvam  alibi  per  totam  dioecefin  ob- 
fervando,  celebranda  acceptare  noUe;  Qj'id?  qvod,  incolas  prjediorum,  ubi  facella  di* 
ruta  font,  nec  facerdoti  oblationem  dare,nec  impenfas  rependere  velie.  Hinc  coniti  tu  tionera 

•  de  pradi£lis  articulis  fancimus,  ut  decima?  de  Svineya,  tempio  Skardenfi,prout  ejus  liber  da- 
ticusfert,  qvotannisexhincfolvantur,  qvarum  jufte  poflulare  incolam  fundilicet  qvisqvis 
demum  fundi  pofTeifor  fuerit.  Sed  de  omnibus  aliìs  prcdlis  intra  par®ciam  Skardenlèm 
fitis,  talem  conftitutionem  in  perpetuum  obfervandam  edimus,  ut  tempio  integra  de- 
cima illi  ceflurs  ex  prxfcripto  libri  datici  ejusdem  templi  folvantur,  exceptis  tamen 
prxdiis,  Qvx  vel  a  ccenobiis  vel  templis  poflidentur,  de  qvibus  nullam  fpecialem  de- 
cifionem  hac  vice  ftatuimus.       Similiter  6c  prccipimuci  ut  patres&milias  diebas 

prò 

(»)  Bine  pMtet  Spatutum  infra  fui  Litr.  D.  éuifirendum,  anno  nyj  ncentìns  non  effe. 


GAP.  Vili  Lìtr.  A.  125P 

niohelga  dm  (aung  ^ir  fem  preftr  mi  ei  lògheka  daga  (frìgia  at  bsn- 
bùfum  fvo  iem  er  i  ùteyum  er  ei  ma  ìafnan  fram&oma  er  menn  vìllda 
cdr  }x  fem  preftur  hefur  fleìre  kìrkiur  til  faungs  enn  eìna.  en  Bar  fem 
e^  er  bcnhufum  uppehalldit.  fegium  ver  |>à  fkyllduga  er  a  bua  idrdun* 
uin  lùka  fóknarprefte  fullc  ofTur  fvo  framt  fem  hann  feger  a  heìmiles 
kirkiunne  iafnmargar  mefTur  fem  baenhufe  til  heyra.  appa  htff  koftnad 
st  lylingu  oc  ordrum  lucum  fem  a  baenhùs  ìòrdu  b^r.  ok  ^o  ac  f>eir  vili 
ei  fem  f kylldunne  eiga  ac  fvara  pefTar  meflur  ac  fatkia  ok  koftnad  fyrer 
baiì.  ^a  er  preftur  b;^dr  (ig  cil  at  fegta«  fegium  ver  preftìnum  iafnfulU 
ofur  fem  han  hefdi  fagt  adrgreindar  meflun  ok  heimiliskirkiu  bjnda 
fuìian  koftnad  fyrer  preus  fsde  fvo  mikit  fem  ^vi  fvarar  ok  vane  er  til 
godrà  manna  i  millum.  En  peir  fem  iarder  eiga  par  (èm  baenhiìs  ero 
nidrfallin  fé  til  fkyildader  af  kirkiunnar  umoods  mònnum  aptur  ac 
^óia  imian  ànefhds  tima.  finnez  ok  nockurer  peir  er  ei  vilia  pefTar 
Yonr  fkipaner  giora.  biódum  ver  f  kyllduliga  prófoftum  vorum  at  peir 
fare  ftam  i  mote  peim  med  maklegre  ftridu  epter  heilagrar  kirkiu  lògum. 
En  (aker  pefl'  at  pat  ier  ei  heyrilegt  at  par  fkere  nockur  fem  hann  fir 
ecki  tiL  vilium  ver  at  preftarner  lege  at  heimilis  kirkiunne  atta  meflur 
^er  hvert  bxnhùs  par  fem  nidr  er  fallit  ok  fàe  iiàlfer  vax  til  pò  at  peir 

Q,  3  vili 


profe/Hs  facra  in  Ticellis  celebranda  acceptare  jure  reneantur,  uhi  facerdotes  diebus. 
(éis  Illa  celebrare  neqveunt,  exempli  caufa  in  infulis  procul  didlds,  qvo  non  fem- 
per  prò  lubitu  iter  neri  poteft,  ve!  ubi  facerdos  in  pluribus  templis  facris  operarì. 
debet.  Ubicunqvc  vero  facella  integra  non  confervantur ,  incolas  prxdiorum  curioni 
plentm  oblationem  folvendam  debere  edicimus,  fi  modo  iile  in  tempio  fuo  dome- 
flico,  totmKTas,  qvot  in  facello  dici  debuerant,  incois  prsdii,  in  qvolacellum  (ìtiim 
e(l>  tam  qvoad  candelas,  qvam  reiiqva,  fumtibus,  dixerit,  qvainvis  &  illt  qvi  ex. 
penfas  fubniiniftrare  tenenrur,  nec  miffe  intereffe,  nec  fumtus  fuppeditare,  volue- 
rint;  fi  modo  facerdos  miflam  fé  dic^urum  profiteatur,  sqvale  facerdoti  jus  ad  obla- 
tionem req\ìrendam  &  Colono,  fundum  templi  incolenti,  redemtionem  viclus  £tcer- 
dotis  prò  rata  &  confvetudine  inter  bonos  recepta  integram  addicimus ,  ac  fi  facerdo/ 
ditlas  miffas  dixiffet.  Villarum  autem,  in  qvibus  làcella  diruta  funt,  pofiertbres, 
id  illa  intra  ceitum  tempus  rexdificanda  a  procura toribus  ecclefise  adiguntor.  Qyod 
fi  qvi  hatc  noftra  fiatata  negligere  pr^efumferint,  Prsepofitos  noRros,  ut  merito  rigore 
fecundam  (ànclz  ecdefix  leges  iis  obviam  erant,  flricìe  jubemus.  Cum  vero  abfo- 
nnm  fit,  ut  qvis  metat  ubi  non  feminavit,  volumus,  ut  facerdotes  in  tempio  dome- 
ftico  oiìo  miflTis  prò  qvocunqve  facello  diruto  dicant,  &  qvamvis  incola  prsedii  in 
qvo  làcellam  fitum  «rat,  nec  miifam  freqventare,  nec  fumtus  fubniiniftrare  velit, 

ipfi 


126  PERIODUS  IlL    SECTIO  1\L 

vili  ei  fem  a  ba^nhns  iOrda  bua  cilfxkia  edr  finn  koft  tilleggìa  »  ok  odiezc 
preftamer  fvo  fuUc  oiFur  epcer  {>vi  fem  bamhùs  f  kylldìnne  fvarar.  Ok 
til^  fanninda  her  um  feuum  ver  vorc  ìnncigle  fyrer  Inetta  bref  f  krifat  ac 
Skardc  feptem  idus  Augufti  anno  doinini  miUefimo  aecemeiimo  fep* 
tuagefimo  qvinto* 

Litr.  B- 

(b)  lAeim  gódum  monnum  fem  fetta  bref  feà  edr  heyra  fender  bróder 
r^  Jón  med  gudz  raif kunn  àbóti  i  Videy  qvediu  guds  ok  fina.  Sak- 
er  befs  at  minn  virdulìghr  herra«  herra  Othgeìrr  med  guds  nàd  bifkup  i 
Skaihollti  fkipadi  mer  umbod  yfuir  ollum  heilagrir  kirkiu  tnalefnum 
^im  fem  ei  eru  ferligha  prófoftum  fkiput  1  Vedhrdingafiórdungi  med- 
an  ek  feri  i  hans  erendum  tii  Veftfiarda  framm  ok  aptr.  en  Einarr  bóndi 
Eireksfon  kierdi  fyrer  mer  at  honum  Bickir  kirkian  i  Vatzfirde  uanhalld- 
in  af  hvalfkiptum  f>eim  fem  gior  hafa  verit  a  huolum  |)eim  et  komìi 
hafiia  a  almenningar  nù  i  vàr  ok  fyrri.  medr  bi  at  barndr  f  eìr  fem  fyr&k 
koma  til  huals  taka  fyrft  finn  lut  af  ófkiptu  tuo  mikìnn  ok  par  af  huain- 
um  fem  f  eim  likan  en  fetia  kirkiuna  i  fidarzfta  fkipti  puert  i  moti  li  fem 
logh  vàtta  ok  medr  bi  at  fuo  er  Mtandi  kirkiu  màldashi  l  Vatznrdl  at 

hùn 


ipfi  (facerdot«s)  ceram  fuppedìtflnto ,  &  integram  obUtìonem  prò  rata  (kelli  accipi* 
unto.  In  qvorum  teftimonium  nos  (igtllum  noflrum  hts  licterìa  appendimuSi  fcrip- 
cis  Skardi  ièptimo  idus  AugulHj  auno  Domini  milielimo  trecentefimo  lèptuageiimo 
qvlnta 

(b)  U  eft^  Bonis  viris  has  Kteras  vUuris  vel  aiiditurìs ,  Frater  Jbnas  Dei  grada  Abbts  Vi- 
deyenfìs  (kUitera  Dei  &  fuam  mittit.  Cum  Venerabilis  meiis  Dominus,  Dominus 
Othgeirus,  Dei  gratia  Epifcopus  Skalholteiifìt,  cmnes  fannia;  ecclefìae  cauiàs^  q^^ 
Prffpofitis  per  provinciam  Vdtfiordenfem  non  lunt  fpecialiter  commin^,  mihi,  dum 
ejus  vice  di^atn  provinciam  eundo  &  retroeundo  peragrarein,  òecidendas  demancii- 
verit,  fed  Eiuar  Bendo  iilius  Erici  coram  me  con^veitus  fuerit>  templnm  Vacnsiìor- 
denfe,  fua  ex  fententia,  dirifione  balsnarum  in  iitora  univerfitatis  hoc  vere  &  anta 
ejefìarum,  defsaudatum  fuiife,  cum  coloni,  qvi  balxnam  primi  deprchendam,  un- 
tum  Hbi  debalsna  nondum  divifìi,  &  de  qvacanqve  ejus  parte,  qvantum,  &  undeilii 
placet,  iumant,  tempio  autem  partem  uicimam  centra  prcfcriptum  legis  relìnq^an^* 
Cum  autem  diploma  daticum  templi  Vatosfiordenfis  tefletur,  ad  Ùiud  pertiiiere  qvadrt- 

ginca 


CAP.  Vili.  Litr.  B.  C 

Inin  a  fioracighì  retta  f  huerium  hual  peìm  (km  kemr  a  almennfngar.  enr 

òa&nt  ef  minna  er.  ^à  (eghir  ek  i  mins  herra  bifkuDfins  umbode  med 

bghaTrfkurdi.  ai  kirkìan  i  Vatzfirdi  a  fyrflr  af  oliuin  ofkipcum  hualj^inn 

6aa  i  almenningar  komìt  hefìiir  edr  koma  kann  hedan  af  fk)ratighi  vetta 

i  tìnti  lot  ófkerdan*  ok  eingì  ma  retligha  nockum  part  fyrri  Ter  eignt 

edr  undanfkióta  rettu  jafnaoar  fkipti  en  vìtatb  er  at  kirkian  hefuir  adt 

finn  ]ut  fullan.  vtan  hnerr  fcmedru  uifF  gerer  vili  fvara  flìku  km  her- 

la^r  kirkiu  logh  feghia  j^eim  a  hendr  er  kirknanna  gódzs  gripa  edr  af- 

kgUgha  vndir  fik  dragha.     Ok  til  fannenda  fetta  ek  mict  inzfìgli  fyrer 

hmai  href  fkrìfuat  i  Vatzfirdi  in  profefta  fan^^i  Bafilii  anno  domini  milr 

leitmo  crecentefima  feptuageiimo  feptima 

t 

Litr.  a 

(c)  A  ullum  gddum  maunnmn  peim  fem  petta  href  (eà  edr  haeyra  heD^ 
um  wer  Othgeirr  med  guds  rad  bifkup  i  Skalhollte  med  gads 
qTcdtu  €>k  varre,  Af  |>i  at  wer  h6fum  gidggligna  fkyniat  ok  yfuerfeed 
maldaf^a  kirkiunnar  i  Vatzfitde  infighladan  med  herra  Thorarins  Skàl- 
bolìiz  Ufki^  godrai  mìnninghar  vàrs  forverara  inzd^Ue.  fiia  vàttanda  at 

kirkìa» 


ginta  odogepondìfl  (120  ìibras)  de  qvacunqre  balxna  qvflm  in  litora  univerflr&tis  ejfd 

contigerir,  fed  unum  tamen  {ad  minimum)  (ì  minor  fuerit;  Egoigitur»  Domini  mei 

Epifcopi  rice,  fententia  judiciali  edico  «  templui»  Vatnsfìordenfè  primuro  de  balena  in 

litort  coremunitads  eje£la»  vel  abbine  ejicienda,  &  nondum- divifa ,  partem  fuam  in- 

ftgrflm,  oclogcpondia  qvadraginta,  babere  debere,  nec  uUi  partem  qvandam  fibi  ap* 

proprìare»  vel  jufts  dtvifioni  fubducere  jure  Itcitum   ^ii^y  prius  qvam  compertum' 

&erit,  templum  integram  fuam  fortem  accepiiTey  nifi  qvicunqve  fecuK  feceric,  tan- 

mmlaere  mabty  qvantum  Leges  iànflx  eccLefis  raptorlbus  6c  defraudatoribus- bono* 

tuoi  ecciefiarum  minantur.      In  qvorum  teftimonium  ego  meum  figillum  bis  literia 

fppeiTd] ,  fcriptis  VatnsfìordJ ,.  in  profeflo  Sancii-  Bafilii ,  anna  Domini  miliefimo  tre-» 

ceiirefimo  ièptuflgefimo  feptimo. 

(e)  U  ejf:  Omnibus  viris  bonis  bas  literas  viftiris  vef  audituris,  nos  Otbgefrus  Dei  gratir 

Epiicopus  Skaiholtenils  falntem  Dei  &  noflram  mittimus.     Gum  diploma  daticum  (^ 

implì  Vatnsiìordenfis,  figlilo  Domini  Thorarini  bons  memorie  Epifcopi  Skalholten. 

k  predecedoris  noAci  obfignatum  accurate  peripcxerimus  &  obfervaverimus^  qvod 

tJemplum^ 


128  PERIODUS  111    SECTIO  IIL 

kirkia  i  Vatzfirdé  i  fioracighe  vetta  af  dllum  huOlum  ^eim  fein  koma  a 
jalmennìnghar  enn  eìn  ef  minna  kemn  ok  faker  pefs  at  ofs  fynizt  ei 
annat  rett  ne  fkynfamlight  enn  kirkian  i  Vaczfirde  eighi  fydl  fin  pare 
vf kerdan  at  hafua  at  5ilu  odni  ufkiptu  medr  iì  at  ei  ma  vita  fyrcr  vift 
huart  meira  er  enn  hennar  lutr  er  afreiddn  pi  fladfefturo  wer  ok  fiyrk- 
ium  med  peiTu  vani  brefui  pat  fama  herra  Jóns  àbótabref  fem  hann  hef- 
uer  i  vàru  ferlighu  umbode  wtgefuìt  ok  her  er  f>e(Ìu  vàru  brefui  med 
bunndit.  biódannde  fkylldulegha  at  |>at  fé  vbrigdiligha  halidic  ok  ein- 
kannltga  fakir  ^fs  at  eptir  gamalla  inanna  fluttninghe  hefuer  fua  ac 
£amu  Hcipt  vent.  Ok  til  fannenda  her  um  fetcutn  wer  vàrt  infighle 
fyrer  {>ecta  bref  f  krìfuat  i  Vatzfirde  tertiio  idus  Julii  anno  Domini  mil- 
lefimo  trecentedmo  feptuagefuno  réptimo. 

Litr.  D. 

(d)  ^xr  Oddgefr  &c»  af  pvì  at  vin  hcfer  ecki  &c.  pvi  er  f ath  vor  fkip- 
an  med  godrà  manna  radi ,  ath  hver  faknarpreftr ,  fa  kw  hefer 
tvsrr  fóknarkirkiur  at  hallda  f^ngi  finn  funnudag  ath  hverri,  ok  log* 
heiga  daga^  f»à  fem  ber  funnudaga  i  millum^  f^ngi  til  ùtkirìcna  ^irra 
fem  Uggia  i  hvòrum  tveggium  j^ingunum  at  iafnadì  epter  tilcoldu)  utan 

ftxrftu 


tempium  Vatnsfiordenre  qvsdraginta  o^ogepondia  omnium  balenarum  qvss  in  lirton 
communia  ejici  contigerit,  fi  vero  minor  ejeda  fuerìt,  unum  oéloge{x>ndiuni  pofli- 
dere,  teftatur,  cumqve  nobis  aliud  juflum  Se  rationabile  non  videatur,  qvam  ut 
tempium  Varnsfiordenfe  fuam  partem  integram  de  tota  bal^ena  nondum  diviói  forna- 
tur,  cum  nec  certo  conH^are  poflit  num  bolxna  major  fit,  prius  qvam  deints  templi 
parte,  qvare  bis  noftris  h'teri»  eisdem  Domini  Jonit  Abbatis  literas  (**),  qw  fp€- 
ciali  noftro  mandato  confcripfit,  &  bis  nofiris  lireris  appenfs  iunt,  approbjinu$& 
confìrmamns,  ùvìSìt  jubentes,  ut  ìIKt  inviolabiliter  oblerventur,  praprimis  cum» 
virorum  urtare  proveéìorum  traditioné  divifio  ita  otimobtinueiit.  In  qvorum  tcftimo- 
nium  nos  figillum  nofhum  bis  litens  appendinras,  Icriptis  Vatnsfiordi  tertio  i<ius 
Julii,  anno  Domini  tnillefimo  trecentefimo  feptuagefimo  ièptimo. 

(d)  U  eft:  Nos  Oddgeirus  &c,  Cum  vini  copia  non  &c.  Hinc  e  bonorura  virorum 
confilio  pi*xcìpimus,  ut  qvicunqve  curio  cui  duo  tempia  parocbi&lia  curac  funt,  al- 
ternii  diebus  folis  iacra  in  iis  celebret ,  lèd  in  ctmplis  minoribus ,  in  utravìs  ptro- 

dù 

(**)  Vid.  fttpra  pag.  iié. 


CÀP.   Vili.  Litr.  C.  D.  E.    ^  129 

ftsrftu  hatider  pter  fem  i  fextan  da^  halldi  era,  fa  fkufu  J>cìr  ffn^ìa  «e 

tiVmr  kirkiu ,  ^^nn  {)eir  firm  ema  foknarkirkiu  hafa,  fyngia  hvem  funnu- 

dag  at  f jknarkirkiuone*  en  meflTodaga  adra  ok  hacider  fem  fyrr  greidir.  --  • 

•Litn  E. 

(è)  IV  cr  lidit  var  fra  hihgatburd  vors  Henra  Jéfu  Chriflì  1358  ér  Pe^ 
^  arsmefla  ad  vincala  ^à  er  virdultgr  Herra  Oddgeir  med  gudz 
iiad  Bifltup  i'Skàiholki  vificeradi  um  Veftfiordu  ok  var  a  Haga  a  Barda- 
.ftrbnd  raknadift  fva  fallìnn  kyrkiunnar  méldagi  i  Haga  Inprimis  hiin 
é  H^a.hìnn  minna.  Mubriand  alle,  halfr  Hollc.  ok  fiikt  i  rekutn  ok  fkóg- 
um  (em  hun  hefr  at  fornu.  hafc  Skógr  i  Vacnzdal  l  amócum  &c.  Kirv 
un  i  Haga  a  Bardaftrdnd  a  Sandeyar  aliar  med  hólmum  ok  ùtfkerium 
fem  til  hafa  legid  at  fomu  ok  n^iu  ok  fvo  heita:  Heimey  Haey.  Rì£ 
Skarfey.  póriseyar  Kidhólmar  tvein  Flataf ker  er  liggr  i  Drapsfkerium 
fudr  ok  ut  fra  Kidhólmum  Duratindr.  Raudsdaisholmar  tveir  /E.darfker 
.^rìdiùngr.  Item  eìgr  kyrkian  ì  Haga  a  Bardaftrònd  allan  fkóg  i  Laugar- 
hvaoimi  i  Mórudai  fra  Olldugite  ok  fram  at  Hagagardi  uppi  fiali  oc  ofan 

at 


c^fitis,  jufto  ordine  prò  rara  diebus  feftis  cum  die  folis  non  coinddentibus,  facris 
opmtur,  excepris  tainen  feftis  maxima  obrervantix,  qvs  {àn£litate  fedecim  fef!oru*m 
cekbrtndfl  Tunt ,  min  facrd  in  tempio  parochiali  peragunron  Qvi  vero  unico  tempio 
paroehiati  prapfunt ,  in  ilio  qvovis  die  folìt ,  fllils  vero  diebus  ferifttis  de  feftis  ex  prx« 
dido,  facra  ceiebranto. 

(e)  U  ifi:  Anois  a  nativitate  Domini  noftri  Jefu  Chrifti  j^^g  transtapfis ,  &fio  Ferri  -t^ 
TÌAcula,  cum  Venerabiiis   Dominus   Oddgeir,   Dei   gratia  Epifcopus  SkalholreniiJi  « 
qvaitam  occidentalem  vifitaret,  tale  erar  templi  Hagen(ì$  in  Bard^dronda   rationa- 
rium:  Inprimis  illud  Haginm  minorem  poffidet;  totum  fundum  Mulenfem,  Holltum 


minc&olim  li^ncébant,  poffidet,  en  illorum  liòmina:  Heimey,  Hiey,  Kif,  Skaifr 

ey,  inrolsr  Thoriseya?,  binar  in(uls  Kidbolmi,  Flatafker  inter  Drapslkeros^e  Hba- 

nofo  Kidhoimorum  (ìtus,  Duratindus,  das  infula*  Raudsdalsholmì ,  triens  ^darfkeri. 

Templuro  prs'tera  Hagenfe  in  Bardaftrdnda  totem  l'ylvam  Laugarhvammi  in  Moru- 

dilo,  iadt  ab  ÓUdugilo  ufqve  ad  Hagagardum,  jugum  montis  &  amnem  inter; 

.   •  •       -  .         *         •  l^ivam 

Toh  il  R 


I30  PERIODUSIIL    SECTIO  IIL 

jc  L  Slkóg  i  Amarb^Iesdalràngu  Mófómegin  fra  Alzile  ole  fratn  i  Geit« 
armula  fem  f  kogr  vex  uppé  fiali  ok  ofim  ac  L  Skogarpart  i  Tiolbaos- 
fkdi  i  Ocrardals  kirkiufokn  i  Sorcdalt 

Litr-  F. 

(f)  Tn  namiiiè  Dbniihi  '  AmeiL  Gerom  ver  Ske^i  BUdjirnsfaii)  Hel^ 
EìiMrsfoQ  Preftar.  I>6rvalldr  Snartarfoiiy  pórvardr  Gudmondarfoni 
kikmenn  kunnikt.  ath  fub  anno  gracie  MCCCLXXXII  i  Watzfìrde 
iioita  dagin  nsfVa  e^ter  phafkaviku  (am  ver  teftaoientum  Eimts  bóndt 
Eiriksfonar  gódrar  minmngaif  med  hanns  fecreto  infigle  ok  fidan  ifbrliiP 
um  fua  uatcanda  ord  efter  ord  fem  hcr  fegen 


Ek  Einarr  Eirìksfon  gerir  Tua  felle  teftamencum  fbm  her  leger. 
andì  likam  mfnum  legftad  at  kirkiu  heilaghs  Oiafs  i  Vaczfirde.  gefande 
{»ar  ni  jord  a  Halshùfum  f  ok  i  Wagum ,  Mil^hùfum  >  ok  eyii  halfua  i 
.Mióuafirdu  ok  Builik  hvalgìedi  fem  prófuaz  at  ek  ok  fader  minn  kfust 
act  i  fli6te«  ok  ner  til  kalelc  gyildan  er  vegr  cusr  merkufj  fka)/Ì  madr 
Tem  kirkìunnar  goz  helldr  lata  gefua  her  fyrer  àrliga  i  minn  ^rtidardagh. 
^i^i —  m&nnum  hundrat  i  kofte  ok  lau  fegia  (alumeflu  fyrir  mìniu 

ial 


(  fylvflm  in  AriMrbylesdalftttngtt,  inde  nb  Algilo,  ufqre  ad  Gcirarmulinm,  fapremam 

montit  fylvam  inter  ^  amncm;  partem  fylv;e  in  Tfoftransfiordo  intra  pancci&m 
Otrardalenfeni  in  Sandalo ,  poflidec. 

(f)  iJefi-*  In  nofliiné  Domini  Amen.  Kof  Skeggint  fillut  Elldjarnis,  He(giasfiliiu& 
naris,  fflcerdoteas  Thorvaildus  filius  Sncfrtì,  Thorrardns  filius  Gadimmdi,  laici; 
notum  facimns ,  nos  fub  anno  grati»  mìllefimo  n'ecciiredmo  ofhigefinio  fecun^iof 
Vatnsfiordi;  dh  JovfS  proximo  poft  hebdomadain 'Pefcharos,  Einari  BondonisfiHi 
Etici,  bon^e  meniorise ,  teflaincntum  ctmi  ejos  figiHo  vìdilTe  Ce  periegifléi  iti  rcr- 
botcnos  fonansy  ac  fe^icttr. 

Ego  Einaras  filJus  Etici  tale  tcftamentuni  fcr[bo>  ac  feqvitur:  Còrpori  mei 
canditoriuftì  ad  ccmplnm  Sandl  Olai  in  Vatnsfiordo  eligo,  cui  fondos  Haishus,  Va- 
goi,  Midhuià,  Se  dimidinm  Eytj?  in  Miofafiòrdo,  ut  &  tanta  de  balirnif  emolumcn- 
ta,  qvanra  paorem  meiun  in  Flioto  poATedifTe  probari  poterit,  calìcein  infuper  deflun* 
tumduas  marcai  pendenrem 9  dono*  Qyi  templi  bona  procurar,  qvotannis  sitmet 
aiuiivatfiiria  jnopibua  viftum  baudreds  «qvivaìenteni  ero^abiCi  &  prò  anÙNfl  mea 


GAP.  VIIL  Litr.  E.  F.        l  131 

fiL  Klrkiu  Heiligs  Laurenciì  i  Grand  geft  ek.  fimm  Hundraht*  Hrafht- 
nb  kkkiu  cv9  hundrat.  Til  Mùnkapverir  tvo  hundrac.  Til  H6]a- 
mdar  fimm.  hundrat*  Til  Reynisnes  fladar  hundrat»  Til  piageyra  tvd 
hundm.  Til  Kirkiubeiar  klauftrs  ^riù  hundrat  Til  HelgafeTlz  hund- 
nt  Tu  Gufudab  kirkìu  hundrac  Til  Stadar  kirkiu  i  Steingrìmsfirdi 
bandrùt.  Til  SkalhoUtz  kirkiu  tiu  hundrat.  Amefii  kirkiu  tv&  hund^ 
me.  Adalvikr  kirkiu  fectùng  i  hvalreka  (  Hofh.  Til  Grunnavikr 
kirkiu  fiórdunffh  hvalreka  i  HIttduvik.  Kirkhinne  at  Sniófiollum  ^rìù 
hundroc  Kirkiubols  kirkìu  i  Langadal  huddrat.  Kirkiu  (  Augrc  hund- 
ne  Kirkiu  a  Eyre  i  Skutilsiirdi  hundrat.  Kirkiu  i  Hóle  hundrat.  Kir- 
kiu  a  Stad  i  Su^ndafirdi  httndrat.  Kirkiu  i  Holte  i  Onundarfìrdi  tolft- 
ungh  i  reka  i  Sìgluvik.  land  a  Draùngum  ok  tvi  hiute  1  reka  fkal  taka 
Kom  fon.  minn  tU  eignar.  ok  fkal  hann  feda  Bar  f/rir  einn  òlmòfii  mann 
mer  f  kylldan  efinnliga  ok  a  j^ui  góze  odru  lem  ek  hefer  honum  gefic 
Crefld'j^eim  cr  ipik  l^ngr  til  «lolldar  g^  ek  tvd  hundrat.  Preftuih  ttl 
iiluiae&ha  du  hundrat*  Skal  fira  Eindridi  Kope  taka  |»ar  af  tvQhund- 
m.  Fatskum  mfinnum  fioiih  hundrut  i  kofte.  ok  fé  gefic  i  dò  nàtcuni 
hi  aniUati  mimi.    Fica?kum  frendum  gtà  ek  tuttugu  hundrud.    Skal 

R  a  Valgerdr  , 

ndnai  dici  curabk.    Tempio  Stn£K  Laurentìi  in  Gritncb  qvinqve  hundredas  lego; 

mnpb  Hminagilenfi  duàs  hundi^das^  {tnonflfl»FÌo  in)  Mnnkathvera  diia$  l^undredas^ 

cttnedrx  HoI«nfi  qvinqve  hundredas,  (monàderìo)  in  Reynisnel  huiidredam;  (raonar 

fterio)  Tliingeyrenfi  doas  buiidredas;  monadeno  Kirkiubxenfi  trci  hundredas;  (mo^ 

oafterio)  Helgafeltenfi  hiindredam  ;  tempio  Gufudalenfi  hundredara;  tempio  Stadenfi 

in  Stdngrimsfiordo  faundredam  ;  tempio  Skalholtenfi  decem  hundredas  ;  tempio  Arne« 

faifi  doas  hundredas  i  temp^  Adalvikenfi  ièxtant^m  bal^narum  in  Hòfnap  eje£titia- 

mn;  tempio  GrtrìHìavikenfi  qvaMm  bàlimarti^  in  Hlò'dankam  ejeSfriattim  pattern; 

tenpift  Sn^lbllenfi  rres  hupdredfs;  tempio  Kirktuboknfi  in  Langadalo  faatiaredam( 

icmplo  dgrenii  hundredam;  tempio  Eyrenii  in  Setdisfiordo  hunclred.<im  ;  tempio  Eir« 

Ttnfi  In  Skutulsfiordo  hundredam  ;  tempio  Holenfi  hundredam  ;  tempio  S^denfi  la 

SDgandafi5rdo  hundredam;  tempio  Holkenii  in  dntindarfi5rdo  unciarn  ejedamentt»» 

min  m  Sigluvika«  fundum  Drangenlèm,  fed  ejeSamentofum  beflém  fiUut  ineuf^  BiSat 

fioflidebic,  eumqi'e  &  alia  bona,  qvse  illi  dadi,  ad  Tuftentitionem  egeni  iinius  co- 

goatìone  me  tangentis  in  perpetuum  adbibebit.    Sacerdoti,  qvi  mibi  juda  perCbl venti 

duaf  huiidrcdas  lego;  (àcerdotibus  ad  inferìas  dìcendum  decem  hundredas,  qvarum 

dvst  Domino  Eindrìdio  Kopio  cedent;  Pauperibui  qvinqve  hundredas  ediilium,  qyx 

iiitn  ièpddnum  a  meo  obitu  erogantor.     Cognatis  meis  egenis  viginti  hundredas 

lego,  qvtnim  qrinqve  Valgerdx  filiae  Nicolai  «  foròri  ejns  Cecilis  treSi  Inglgerdse 

..    .  *dua 


ip  ?ERrOI>US  III    S^ECTIO  IIL 

Valgef dr  Ni<;hdlasd()tter  cigd  far  af  fimtn  hundrac  Ge<iilia ,  fyftcr  henn- 
ar  ^riù  bundruc.  Ingig«rdf  evo  hundruc.  :ef  Brìgich  módir  ^irra  erbir 
mik  eige  ella  take  pcix  et  meìrr  fiid>a  af  minum  firendum  Ok  til 
iiinnynda  her  ucn  feccum  ver  fynr  fagder  menit  vór  ìnfigle  firer  fetu 
Utfkriptum  er  gìor  var  funnudaginn  nella  poft  faftufn  San&i  Aoibro- 
fii  Confcllbris  i  fogdumr  ftad  ok  are;. 

*  • 

Cap.  IX, 

Z)^  Mi  eh ae le, 

MichaST,  natione  Danus.  qvi  Romae  Pamitcntiarum  egèrat,  ibidem 
Epifcopus  Skalholtenfium  ordinacus,  anno  1383,  in  Island'wmvc- 
iìic  (a  i  Sed  ipfo  in  continentem  una  cum  deceiQ  aliis  (capha  delaro, 
navìs  curri  reliqvis  &  unìverfo  pondere  in  alcum  rejeéla ,  ìnter  Fflerejas 
&  Hèclandiam  periilTe  credicur,  ut  ex  reliqviis  feu  rejeélamenDS  ad  utri- 
tisqve  Provincie  litcora^  compul^>  colligi -pofuit.  Eadem  eti«m  terfv- 
peftjs  (|vacuor  alia  navigia  in  Grònlandiam  propulit»  qvorum  uno  Biòr- 
nus  Hierofólymipeca  vchebatufi  unde  poft  biennium  tandem  reverià 
fune. 

$.2. 

Anno  1384  MìchflSl  omnia  mutare  &  mifcere  espiti  multosqve 
melioris  no^ae  Clerìcos  ab  officio  removìc ,  &  anno  feqventi  in  ordinaria 

per 


«'  dus  hundredir,  nifi  Brigirhn  ejus  ifìdcer  in  hjtreditatetn  meam  fiicecflei-it,  mm  illtf 
meorum  confangvineorum  cédunto,  qVi  miigts  inHig'ebnnt.  In  qvorOTn  tcflinioniuni 
ììos'pnedicìi  viri  (igilla  noftra  htiìc  Tranffcripto  fl;)pòfuimiTS,  facto  Dòmìnicfl  proj* 
mi  poft  feftumSaiifti  Ainbrofii  Conf^lforis,  diclo  loco  &  anno. 

(•)  Amtial.  firmor^i.  ndventum  ejas  anno  13^9  «  nt  &  TORFj£{JS  Hijk  Ncrv.'lom.^ 
pag.  SI.  &  FQNTQPPIDAN.  ìnAmmL  Betltf.  Difl,  T<ini.  2.  i«g-»3».  adicribunt, 
FUtijenffs  vero  eum  in  annum  1385  rejidunc. 


ET  Qvadrantem  orientalem  vHÌ!;«tio;;L^i  ^l^orgerd^m  Antiflitiinn  Kirkìu- 
jcafem  honore  privavic,  fubftituca^  ni  èjns  iocum  Haldora  Runolfì  filia, 
qir^&mox  eandem  pgenqm  fubire  coaél.i  eft.^    Uinc^^no   13S8  in  Co- 
miais  Generalibus^  inaiti  gfa^tesqvo  de  eo  qverelsy'^ulcaqve  indigna 
Fpi/copo  vicia  jpu  exprobrabantur,  qvae  ut  nudivit.  reliéto  vicario,  Ario 
Guimlogi  fìito  (acerdote  Reykholcpnu,  peregre  abiic      Sed  Ario,  anno 
n89  ^d  plures  congr^aco >  nemitieqve  negotia  dicecefeos  curante,  fla- 
tus &  conditio  EcckWÉ  if&ìé^'tri&ìs  Si  cùVbjca-  apfTirait     Qvìdfam  ehim 
ficrì  ordinis  viri  in  exilium  aéli)  qvidam  offioio  privra,  qvid<itn  eciim 
fldoneabfumti  fuerant:  Nani  his  annis  gratis  provinciam  morbus  vexaviti 
flDagnamqve  ìncoiarum  parcem  abil^liCr  fed  pecora  &  jùmentoi  exiirvii 
am  &  frigoris  iiifveta  &  conxitQua.  magnicudine  orta  faamesl  cotiibinfic  :  Pvx^ 
cerea  inundationes  ex  piuviarum  ainduii;ate,  fl9ttlros>  in  qveU  R^fnutrt 
Nomophyiaeem  cmn  ramiiia  &  habiiadone  Laungahlid' Horgdaleìlfiunì 
abQxbferunc>  adeo  ut  m  aoftrani  perniciem  univerla  malopum  Ilias  con- 
fpiraflc  videremn  . 

§  f 

Anno  demum  ijpr,  Thdmefhus  Snorronis,  qvi  cum  MichaSle 
abìetaK*  ili-Dania  4)b  ififo  Abb«s  Helgàfelleftits  ^(fin3cvifr&  Sàalholtinc 
dVcecefeos  officialis  confticucus^  in  patriatti  revertitur»  qvi,  (jvantun  irt 
ipfo  fuiCj  parceciis  a  facerdotibus  vacancibùs  de  idoneis  Minillris  prò- 
/bicere  cooatus  efl^  qvp$  Petrus  .Molenlium  Prsfui  facris  initiavrc. .  Eo^ 
^^  qvo  Thorfteìnus  rediit  «r>«M>,  Jflòrna  étiM), :  qvacn  mligioms  :erg^ 
inviferant  Haidqrus  Lppci^  Thordys:  Ruìio^^ifaterclotes^  Biornus  Eìnori 
^  Thordus  SÌgmundi  >7  r^^vp-fi  fuXfc.  .  i^^bìHcàvit  eòarn  tempQraMichaiSiìb 
Archiepilcopus  Nidarofienfìs,  (nff{:<)Qdo  in  hÌMtì^m  f3S4  fàcriftculùnn 
avcndam  Thorkillum  Sxl,  feu  feticeniy&i  Hallum  Magni  ^  qvi  prò  ipfo 
lubiidiuin  Fallii  cxorarent  aut  excorqycrQnt.  Qv^ndo  virae  aut^ifcopa- 
tuì Michael  renunriaverit,  ìncertum.eft^  Ipf^ni  aucepi),  90)01111^  Skalhol)- 
tenfis  ctirì^,  cui  (èptehpiumcirciter  pr«fuic,:EpiA^^ 
Éaiflc,  cejt^im'.efli:  (a>i  /  «  .      .;  .   .!;"    ''  ' 


(i)  Amales  Brtvìorts  ftatuunt  Michaclem  cAthedroni  r^ngiidfTe  anno  1390 ,  ied  num'  eodem 
inno  ctiam  mundo  valedixerit ,  incertum  e(h 

.^^^i  &:i"  -  "••'  Gap* 


m 


PERIODUS  UL.SEGTIO  m, 

Cap.  X.  . 

De  Vilcbino,  feu  VilbelnM\ 


1  R      T 

Vilhelmus  geme  Danus»  e  Priore  a vodatn  Epifcopus  Skàlholtenlts  hcr 
tuS|  cathedram  anno  1394  adlcendìc  (a).  HiCi  ubi  more  niajo- 
rum  non  minus  freqvens  qvam  fumtuofuin  convivium  Slcalholti  cele- 
braverac  (b)»  primaqve  vice/i8  Caiend  Oétobrts,  feu  feftò  Eìutlcationis 
Sanólae  Crucis  >  (aera  fecerat,  fub  autumniitn,  primam  vifìutionem  per 
fxaiflum  occidencalem  infticuic,  akeram  anna  1395^  qvocarifif^qve  inde 
^deoi  modo  cohtkusons ,  hon  'tantum  hòmtnum  mores  corractt,  &  reli- 
gione ufum  exercitiumqve  inculcavìt  &  confirrnsivit^  fed  etiam  dioeceli 
a  doi^ia  viris  evacuaci,  qvosdam  a  Michaéle extrufos'reftituic. 


Codicem)  qvi  ab  ìpCo  Vilchiminm^  VocatUfi  òtAnei  ottimum  to* 
dus  dioecefeos  temptorum  poflfeiTiones  ^  aedificia ,  prsedia>  fundos,  pntfli 
fylvas,  pafcuaj  pifcinas»  lictora  oceani  reieéhmencorum  éxcepcionibus 
apra >. decimasi  mercedes  prsediorum>>  lamenta, .agnaSy  vàccas,  adhsc 
ornamenta  y  ealices  t  >  pacinas ,  'vefte&j  libros,  atqve^id  genus  aKai  deni- 
,qve etiam .ad. candelas  (àcms  aiiasqve  ànnuas  expenfas  radonescompre- 
àendeilcem ,  primin  confici  curavic  "Scatftcum.etiam  aniR>  i  ^96  de  bo- 
norum  templorum ,  ab  eorum  patronis ,  cadonìbus  reddmdis ,  &  variis 

alib 


-    «BM^WM^p^ttAa 


^tf^Sunr,  ijvl  emii  Èomz  ordina tum  ÌFuì(rc,'funf  &,  qvi  a  Vìnaldo  Norrcgorum  Archicpì- 

f .  .     icopo  €onCbct«tuni  tradunt;  fed' parainrelerc  litniitt  rerfn^'fit.  &  iFlubiK,  condru- 

tìo  in  promtu  eft  ;  Nam  fi  ftacaimus  eum  prò  more  fecuG  <tolktioiieiii  tea  confirmi- 

dojicin  Epifcopatiu  KomA  atrnliirc,  ììmI  aib  Arcbiepifeopo  ordìmititin  fmflèa  ^  ^ 


(        1.   I      vi 


(b)  Ad  hoc  convivium«  integratn  (eptimanam  duratamm,  Petmm  Holenfem  8c  todufilnfulc 
M^guaies  convocflvit,   tancaqVe  foUre  Prsfolla  targitas  &  comttaa  dicitar,  ne  onom- 
^  pvtmq^  vini  &  cercvifix  nobiliorìsg^^qvrintum  lìberct,  promere  juiTerìt. 


/■ 


CAR  X.  %.  1.  2*  3.  4.  135 

i&fioxtc  fa)y  &  alia  etiaitì  iVon  fibndà  o{>eiìa  peribdt>  ut  repéractonem 

tempii  SkaJhoìcini,  cujus  anc^riorem  parcem  a  fuiidamentis  excicavic; 

qvod  deinde  prctiofis  veftìbus  &  fiavc  oneraria  donavit..     Arculam  ex 

«genco  defcecato  ad  condendum  Sanili  Tiiorlacl  caput  fabricari  fecic  : 

&Dulaao  B.  Viiiginis  &  Divi  Olai  cemplum.ornavic:  Àhtiqva  prsdece^* 

ronim  nomina  penitusdiflotl vi t:  Precioudimos  etiam  tapetés  tempio*  Kyr^ 

\iabajenfi  donavit,  &  ttnteqvam  in  Isiartdiam  venite  turriculum  monafte? 

la  cujttsdam  in  Norvegia  sdificaiTe  fercur  ^b)* 

*  Aimo  1402  >  atrox  Islandiam  peftilentk  pervagarf  co^ti  q\ra 
iDuIu  morcdlesica  fubice  exftinéli  funt^  ut  qvidam  diélo  cicius  perirenti 
pueriqve,  adulti  9  &  fenes»  indiiferenter  animam  efflarend  tancuaqve  fuit 
cono^nis  furor,  ut  fepe  ex  12  vel  15  qvi  unum  mortuum  fepultum 
UMnCi  vix  duo  aut  tres  domum  incolumes  redirent.  Qvod  primo  ftacioi: 
aucumno  pattern  aufbralem  ad  folitudinem  redegìt^  ita  ut  fub  initium 
novi  anni>  Skalholti>  prster  Prsefulem  6c  duo$  laicos  fgperftés  nema 
efiec  Unde  ad  cslefte  auxilium  implorandum  tranfitum  eft,  Deoc^e 
detrlbos  Miflis,  cum  precaciuncuUs  &  crebris  luminibus,  pra^terea  )e)u* 
nVis,  PGilteriorum  recitationibus  &^B«  Vii^inis  falutationibus ,  tandem* 
qve  de  1280  Joachimtcis  in  ornationem  fcrinii  feu  fandapilx  Divi  Gud- 
rmn&  erogandis»  votum  nuncupatur.  Qvo  faAo>  complures  coram 
facerdote  peccata  ante  monem  confitendi  facultatem  naélos  fuifTcì  ere- 
ditooi  e& 

r  ^ 

§.    4. 

Anno  140)  9  lues  in  occidentalem  &  orientalem  Qyadrantes  non 
minusfurìolegrafiabatur,  omnesqve  Abbates,  Canonicos,  Clericos,  Pri- 

mates^ 


(1)  VicL  ftd  finem  hdjos  cdpitis  Litr.  A.  Cui  fub  Litr.  B.  fubjungimns  fèntentiam  ab  Olao 
filio  Svartbòlclii  fub  nujus  aufpìciis  anno  1399  latam  de  bal^nis  tempio  Vacnsfior- 
denfi  coinpetentibQS. 

(b)  Vid.  Axnuit  Recinte  nnde  colIj^ittfr«  etmi)  anteqvatn  cathedram  Skalholrenfem  adfceii* 
dir,  faiire  Piiorein  Monafterii  ^ajusdam  in  Norvegia,  forte  Nidarofieniis« 


136  PERiaDUS  III.    SECTTÒ  111 

imtesj  &  utrìasavè  iexas  tneliorìs  nota?  plurimos  tnì(èrè  (iiftulity  tanca- 
qve  in  parcecia  Kyrkebajenii  fuit  mali  labes,  ut  1675  fonerà  in  rationem 
Ubiùns  venitene^  in  coenobio  aucem  Thyckvabajenfi  duo  tantum  mo- 
nachi cum  uno  fervulo  in  vivis  eflent.  Anno  1404  peftis  hsrc  maxime 
qvidem  partem  borealem  vaftavit,  Skalhoitum  tamen  non  omnìno  reti- 
qverac;  nam  hoc  anno  (èdem  epifcopalem  ita  denuo  vexavit,  ut  epifco- 
pus  cum  bìnia  tantum  faoerdotibus  fuperefleti  fed  in  univerGi  diccceli 
vix  50  refidui  presbyterì  numcrarentur. 

5:5. 

Hanc  hutnani  generis  infolitam  clacfem,  tanta  bécùdiim  ftrjgcs 
fubfecuta  eft»  ut  vix  decima  pars  reliéta  putaretur.  CJujus  mali  caufa^ 
fìrigoris  vis  &  nivium  altitudo  fuere,  qvx  anno  1*40^  incidenint  Hxc 
autem  omnia  Islandiam  ita  afflixeruntj  ut  nunqvam  pofthac  priftinum 
fplendorem  aut  vìres  recuperare  potuerit.  Non  enim  tantum  integri 
Tratìus  &*  Parceciac  ad  perpetuam  folitudinem  rédaélac  funt,  (ed  eriam 
ftudia  &  artes  iiberales,  ut  &  opera  &  e^ércitia  cr^sedam  fumme  ne- 
ceflarié  nunqvam  pofthac  inftaurata,  ut  agrtcultura  iklisqveftbrica&id 
genus  aliai  obibleverunt. 

§.  6. 

Vilchinus  vero  tot  tantlsqve  preflus  malìs,  non  tamen  animum 
defponditi  fed  prò  virili  obviam  eundo^  rem  ecclefìafticim  erexìc  &  fu- 
ftentavit.  Qyem  in  finem  Vermundum  Abbatem  Helgafellenfem  &  Biar- 
num  Videyenfem  confecravir.  Totius  Skalholtinae  dioecefeos  tresin 
proximum  triennium  conftituit  ofliciales;  Vermundum  Abbatem  occi- 
dentis  usqve  ad  amnem  Botnsa,  Oddum  Jonae  qvartx  auftralis»  usqve 
ad  Lomagnups  rand>  cui  etiam  rei  ceconomìca?  ad  fédem  epifcopakip 
pertinentis  difpenfationem  concredidit;  fed  Thorarinum  Andreff  ori- 
enti prarpofuit.  Qvo  faflo,  in  Norvégìam  enavìgavit^  ubi  infeqvence 
hyeme)  cum  dioeceleos  Skalholtinac  moderatorem  non  fine  laude,  per 
12  annos  egiflet,  vitam  cum  morte  commuta vit*     Exeqvias  jjpfi  fe^it 

Bergis,  Biornus  Einari  Hierofolymipeta  fac  feiendidas ,.  viro^  niufupem 

aliter 


GAP.  X;   §.5.  6.  :I}7 

iliter  pUcpIfl^Cy  Iòngiarc  vita  digno;  Narti  omnhifi;.  alienigenarum  <]vi 
Sblholcinam  dioecefiiì  ccxerunc ,  utiLlFimus  &  «  yjgilancìflimus  fuhle 
videcur. 

Litr.  A, 

(a)  Anno  domìni  rnillefimo  trecentcfimo  noijagefimo fcxto.  tupicnViact- 
um  firer  pecrsmeiro  i  SkàlhoUce  in  fynodo  vóru.  |)effi  bod  Tecc 
af  virdulfgum  herra  Vii  in  medr  guds  nàd  bilkup  i  Skàlhollte  oc  i  Tarn- 
]»ykc  cekin  af  Cllum  herdum  mònnum*  Inprìmis  at  f>2er  conftìtuciones 
ergìorc  hafua  godrar  aniinningar  SkalhoIIts  bifkupar.  Mjgnus.  Arne  por- 
ià^slòn.  oc  J6n  Sigurdarfon  fynaz  ofs  f kynfamligar  oc  vel  halldandi. 
Ser!iga  at  preftar  lati  i  brottu  finar  opinberar  barnamòdur  oc  frillur  af 
(ino  heimile  oc  |»ingum  innan  hàlfs  mànadar  nella.  It^m  at  predar 
mnde  alia  Iute  fem  reinligaz  til  gudz  j^iónoftu*  vin  oc  bakftr  oc  adra 
iute,  oc  geynii  heilaga  krifmu  oc  evcanftiam  i  hreinligri  hirdzlu  Ixftri. 
oc  halldi  hrein  corporata  meiToklaedi  oc  facrarium.  handklardi,  lefl  dags- 
tider  heima  fbrfallalaiift  i  kirkiu  dagliga.  en  lyngì  hc^lga  da^ha  oc  hatid- 
is  aliar  tider«  oc  halldi  hver  preftr  unne  yid  tolf  inanudi  forfallalauft. 
kem  at  aller  prefiar  predike  alia  pa  daga  fem  i  fextàn  daga  halldi  èro» 

oc 


{ì)Uefi:  Anno  domini  millefimo  trecentefimo  nonageflmo  fexto,  duabus  nodibus  ante 
felluni  Petrì,  SkalhoUi  in  iynodo,  hiec  mandata  a  reverendo  domino  Vilkino  dei 
gratit  epifcopo  Skalholtino  lata,  &  ab  omnibus  ctericis  apptobata,  erant.  Inprìmis 
qrod  ills  conftitutiones ,  qvas  bons  memorile  epìfcopi  Skalholtini ,  Magmi»,  Arnas 
Thorlaci  fitius,  &  Jonas  Sigurdi  filius  tulere,  nobis  videntur  fapientes  &  probe  ob- 
fervtndxt  imprimis  qvod  facerdotes  dimittant  de  fuo  domicilio  &  parochia  mulieres, 
de  qvibus  liberos  i'ufceperunt,  &  concubinas,  intra  dimidium  menfis.  Item  ut 
facerdetes  oitines  res  ad  dei  cultum  (pertinente»),  vinum  &'p«nem,  aliasqve  res, 
follicite  tra^ent ,  &  fancìum  chrilma  &  evchariftiam  in  mundo  reiècrato  (qve)  repofito- 
rio  coni*ervent,  mundaqve  lervent  corporalia^  vefles  facras,  &facrarìuna,  ac  terfori- 
Dm.  Dtcìrmi  facra  in  tempio  qvotidie  legant,  dum  nulla  prohibent  impedimenta,  facris 
vero  diebus  &  feftis  omnia  iàcra  celebranto ,  nec  fuam  domicilium  xàì\\%  iàcerdos 
qvolibet  duodecim  menfium  Tparfo,  fine  urgente  neceifitate  migrato,  item  ut  omnes 
iacerdotes  omnibus  lUis  diebus  concionentur,  qvi  fkniilitave  fedecim  dierum  ob(èrvandi 
funt,  &  in  priori  parte  jejunii  Adventus  atqve  jejunio  qvadragefìmali  &  circa  feiium 

paiichatos. 

Tom.  IL  S 


"i^  PERIQDUS  ih:-  SECTIO  IIL 

oc  i  Òndverdri  iólafsftu»  oc  Mngafóftu.  oc  £  moti  p^flcum.  Heyri  irm- 
'  virduliga  fkr^ptamat  oc  gadfùfliga  oc  kenni  f inuni'  féknarmóflmm  hverfo 
peìm  berr  at  fkripcaz  Innvirdiujga  med  allri  gódf^  oc  fannri  einord 
med  vidrkomningu  hiarcans  oc  fullum  huga  til  vìd  ac  fkìliaz  fyndìman 
fegi  til  vikuhalldz  hvern  fimnodag.  Cva  hicc  oc  fkilit.  at  tida  (oknarmenn 
heyre*..  Leggi  prefbr  af  alla  laufùng  oc  leikarafkap  bedi  i  kledabùn- 
adi  oc  vapnaDurdi*  Taki  predar  famart  roma  fkatt  oc  geyme  truligha. 
oc  af hetìdi  prófìifiinimi  allan  óf kerdati.  oc  umfkipce  hann  ecki  oc  fordìz 
fva  |)à  pino  er  pafui  leggr  ^r  medr.  Item  at  aller  preftar  peir  ièm  tuir 
foknarkirkiur  hafua  f^ngi  rumhelga  daga  at  ùckirkium  oc  bónhufum» 
Item  at  aller  preftar  oc  bdndr  j^eir  fem  (oknarkirkiur  hallda.  taki  med  bif 
kupstiundum  oc  af  bendi  Tua  profafiinum  edr  fkeim  fem  hann  tilfkipan 
halldi  kirktur  oc  bdnhùs  femiligba  oc  vel  geymd  fvo  at  eigt  m^i  kmà 
innkomaz:  giòrizt  upp  kirkiur  oc  bbnhùs  mnan  tólf  mànada*  eHalùld 
5 riàr  merkr  fircr  hàlf kirkiu  en  tólf  aura  fìrer  bonhus.  Item  at  bttndt 
peir  fem  kiriciur  hallda  fé  fkyllduger  at  giora  reikning  prófóftimi  af  ollum 
eignum  peim  er  peirra  kirkiur  eiga.  tiundum  oc  ollum  odrum  peiffa  ei^n- 
um  oc  af  bendi  tiunder  kirknanna  fa  ér  |>eir  medfkiliaz  oc  iyni  eigi 
fidr  alit  kìrkiunnar  gódz  fa  er  feir  fkiliaz  med  ic^     Sva  ei  Hdr  f)eir 


> 


pafchatos.  Diligenter  &  benevole  confeflìones  sudruiito,  &  fuos  pàrocliìanos,  qvo- 
modo  exqvtiite  cava  onun  aniioi  bonitate  &  vera  iincericate  re(ìpircemifl  cordis  & 
pieno  propofito  a  peccati»  defiitendi  CQnfiteri  oporteac,  docento,  &  die  qvolibet  foOs 
obrervationetn  hebdomadis  tara  alte  &  dlftiiide,  ut  parochìani  intelligant,  procUman». 
Sacerdotes  omnem  levitatem  &  futilìtatem  tiim  in  veièitu,.  tura  portationa  armoinm  dc- 
ponuntOf  (àcèrdotea  qvòqve  denaritina  Petti  cplligunco  Se  fideliter.  cuftodìunto,  & 
propofito  tntegrum  trfrdiinto,*nec  eum  comtnutanto,  atqve  ita  psnam  qyam  ninaras 
ed  Papa  evitanto.  Item  omnes  iacerdotes  cprì  duo  liabent  tempia  pai'ochialia,.dìebus 
profadiain  templis,  juxta  qrxnon  babitant»  &  facellis,  facra  peragunta  Iteti  omnes 
ftcerdotes  &  coloni,  qvi  tempia  parochialia  (admiui^ltanda)  tenent,  deci  mas.  e|}i£:o- 
pales  colliguneo  y  &  pratpofito  deip,  vel  alteri,  qvem  in  faura  locitm  con/lituit  (prxpo- 
fitoa),  trionfo»  Tempia  &  iàceUa  decenter  &  bene  confervari  curanto,  ne  pecora 
jlla  introgredi  poiluit.  Tempia  6c  faceiia  intra  duodecira  roenfes  exAruuDtor,  ali^is 
trea  maica:  prò  tempia  annexo,  duodecim  vero  ora?  prò  (àceilis  erogaiitor.  kem  co- 
loni qyi'teinpla  adminif^rant,  prspofito  omnium  bonorom,  qvx  eoruia  tempia  polli- 
dent,  ad  decimaram  &  omnium  reJiqvarum  illorum  pofrefllonum  rationes  reddendas 
obligati  lint,  tradantqve  diecimas  templorum,  cum  illorum  (adminiflratione)  decedunt} 
&  nibiiominua  mooureiit  omnia  templi  bona  cum  prcdium  deltruiiL.    Nec  minus 

qvi 


CAF.  X.  Lkr..  A.  B:  :  /'  "  159 

fefli  ùctirfcitfT  livida  fcggì  «fter  kirkhiriutidcr.  oc  Te  ff  nt  kiriinnriar  uin4 
bodsmann«  edr  {>eim  fem  hann  dlfkipan  Item  at  firer  lauiifefting  feda 
Jinik  fkripc  fein  fircr  opìnberan  hórdóm*  Itcm  «  òpinberum  frìllu- 
i^^nmim  gefuiz  eì  guds  Hkatnì  ucan  f>etr  fkiitz  vid  oc  boti  yfen 
/cem  ac  ^etr  menn  fem  hlaupaz  prófaftdòiDa  ìrnHlum»  ftefnìzta&r  t£pcim 
pitifailL  i  hvers  urabodi  ^eir  bruta,  oc  retti  (a  y&er  ^eicn.  i 

*  • 

Litr.  B. 

(b)  Qllum  roofinum  perni  fem  Betta  bref  fea  edr  heyra  fender  (ira  Oli 
Saarthòfdafon  otlioialis  neiiagrar  fkalholz  kirkiu  (qvediu  guds 
oc  fina,  kunragc  gionmdi)  ach  fu b  anno  gracie  xnillefimo  trecenteumo 
noiugefimo  (wa/e  ex)  nono  i  vazfìrde  nxfta  dagh  èpter  natifitatem  beati 
l^beste)  vii^ginis  kom  aa  fiefhnu  fyrir  mik  biornn  einariTon  af  einne  alfa 
ok  kìtrdi  ti!  lUhuga  gudmundz  fonar  ok  marceins  petursfonar  adi  |»eir 
hefde  adi  fer  tekith  hual  kirkiunar  i  vazfìrde  fem  rekich  hafdi  aa  altnenn* 
ifigha  en  dmiigh  eign  er  kirkiunar  i  uazfìrde  fiorer  tìger  vstta  «f  oUum 
bulum  {reffiuj  huaulum)  fem  rekur  aa  almennigha  ein  ef  minne  kemr 
kiirrdi  biom  ath  eiiighi  lagha  fkìipte  hefde  aa  geingìt  fagdann  hual  ok 
^ìt  ilagum  bxott  f^ert  ok  eingi  aa  haons  vegna  edr  kirEunar  til  laght 

S  2  f  kippds 


qii  tempia  annexB  tenent  roUnqvaiit  templi  decim&s ,  raonftrentarqve  vel  tempÈ  cura- 
tori, rei  d  qvem  iU^  (fui  loco)  con(tituic.  Item  prò  fponfaliis  clandeftinis  tali^  con- 
ftituator  poena  condigiia ,  qvalis  prò  manìfeflo  adulterio.  Item  notoriis  concubinis 
corpus  dei  non  dator-,  nifi  (concubinatum)  relinqvant  atqve  expient.  Item  hominet» 
«  unus  pr^oiiti  ditione  ia 'alteri us  Tflgantes^  ^b  eo  przpofito,  in  cujus  ditione 
peccatum  commifcrunt,   citentur,  illeqve  de  iis  fententiam  dicat. 

C>)  lit^:  Omnibus  has  literas  vìTuris  vel  auditaris,  Dominus  Olaus  fiHus  Svarthctfdi  offi- 
cialis  (an^jt  ecclefix  SkalhoUtenfiff,  Dei  &  fttam  làUuem  mittit,  notum  faciens,  qvod 
fub  anno  gratin  mìliefimo  frecentefimo  nonagefftno  nono,  Vatnsfìordi,  poftridie 
natintatem  beatx  Virginis,  caram  me  coraparuk  £i6rn  filius  Einarìs  ex  una  parte  « 
qri  lilugiura  filium  Gudmundi ,  &  Martinam  filium  Petri  infimuiavit,  qvod  balznam 
templi  Vatnsfiordenfis  in  Kttora  unìverlitatis  ejedam,  arripuerint ,  fed  templum  Vatns- 
liordenie  perpetua  pofTeflione  gaudet  qvadraginta  octogcpondiorum  de  omnibus  ba- 
Isnis,  qvas  in  lictora  communia  ejici  contigerit^  fed  unius  o£logepondii  ii  minor 
fuerit  balxnn;  Biò'rn  a£ìionem  indituit,  eo  qvod  nulla  divilio  legitima  diflx  balena?, 
^aoi  iIH  a^or^unt,  peratU  fuerat,  nec  uUus  ejus  vel  templi  vice,  qvi  legitimani 

*  perageret 


4 

I4D  PERIOnnS  IH     SECTIO  IIL 

fkippcis  vérìd  Hafdi  oc  l^hl^ur  utnbodzmadr  kìrkiunar  beitt  ók  knft 
nefnda  tneon  lagha  fkipptìs  oc  feingic  eghL  py  i  guds  nafnni  amen 
fagda  ek  med  fullum  domi  oc  lagha  urfkurde  kirkiune  i  vazfirde  fiora 
cighe  vsecta cil  etgnar  af  adr  greinlum  hual  oc  nefnda  menn  Ilihuga  oc 
oiartein  eppter  reiccum  reikninks  fkap  fkylldughaath  luka  apptr  kirk* 
lune  i  vazfirde  greint  huals  uerd  fiorar  vxttct  cil  hundraz. .  utan  J^ir 
profi  med  f uUu  fkilrike  ath  heim  haii  komit  til  vazfiardar  fyrir  fardagha. 
oc  ber  til  i  rett  kirkiune  i  vazfirde  firer  vlaghligha  medferd  ok  rangligha 
broctfanrflu  hualfins  firettan  merckr  fkal  allt  ^ecca  goz  lukazft  aa  na^ftum 
fiirdaugum  heima  i  vazfirde  eppter  ifìrfioQ  ^erra  godrà  manna  fem  ek 
j^ar  til  nefnir*  Ok  til  fannyda  ber  vm  fecce  ek  ofnciolotor  {rtSius  ofii* 
eìalatus)  inziìglt  firir  ^etta  mitt  vrfkurdar  bref  fkrifad  flad  oc  ari  degbi 
fidar  en  fyrer  feger. 


perageret  divifioncm,  pratfto  fuerat,  templi  praeterca  procurator  competens  didos  vjroi 
divifionem  legithnam  expoftutaverat  &  rogaverat,  fed  frudra;  Hinc  in  nomine  V^tk 
tmen.  Ego  piena  fententia  &  legitima  decHtone  edìxi ,  templum  Vamsfiordeniè  q^'a- 
draginra  o^ogepondia  prardiél^e  balxns  poflldere,  &  dicìos  viros  Illhugium  &  Mar- 
tinain  ex  jufia  computatìone  tempio  VatnsfTordeiifi  di£Vs  baiarne  pretium,  lìngula 

Svatuor  o£(ogepondìa  una  hundrede,  rependere,  nifi  piena  probatìone,  illa  Vatns- 
drdum  anre  rempBa  habitacula  mncandi  deverà  fuiflèf  evincere  ^qveanl;  t^snploprc- 
térea»  Db  ;as  eju8>  illegitima  balsns.traftattone  &  injufta  ablatione«  violatum ,.  tre- 
decìm  imrcas  expendere  debere;  Q\'2  omnia  bona  proximo  habitacula  mutandì  tem- 
pore, doinnm  in  Vatnsfìordo,  ex  virorum  integrorum,  qvos  ego  ad  hoc  negotìura 
denomìnabo,  seflimatione  perfolvuiitor.  In  cfvornm  teflìmonium  ego  (ìgilluin  oflì- 
dalatus  lii$  iiteris  decifionis  appendo»  fcrìptis  loco  &  anno»  fed  poftridic,  ac  fupra. 

p  ♦♦♦♦♦♦ ♦♦♦j5 


% 


RISTO- 


RISTORI^  ,  ecclesiastica: 

ISLANDI.E 

>  » 

PERIODUS  UL 
SECTIO  IV. 

Continens  gefta  Epifcoporum  Holenfium. 

Gap.  I. 

De  Jorunào  Thorfieini  filio^ 

Deujtalìbus  Ji5rundi  Thorfteinìda?,  qyod  tanqvam  certum  explora- 
tumqve  fcribam,  non  habeo:  Amoigi  enim  poterti,  cui  Qvadranr 
tum^  boreali  an  meridionali  ejus  origo  adfcribenda  flc.  Nondum  enim 
cphebis  egreflb ,  in  conforrium  Brandi  Abbatis' VerenCs,  literis  operanì 
mvatum  adfcifci  coriiigitr  unde  tlalis  evafit>  ut  Prceceptor  neminem  tana 
tenacis  cgregiaeqvé  memoria?  Te  unqvam  expertum  effe  confi teretur. 
Paulo  poil  facerdotio  initiatus^  in  famlliam  Sigurdi  Epifcopi  Skalhoken- 
Cs  receptus  eft. 

Anno  i2Y?i  reKélo  Epifcopa,  ìtincreqve  ìn-teparchìam  Ejafiord, 
ubi  fé  navtgio  (diélo  Gràbuua)  commiflunis  erat,  fufceptOy  in  finibus 
Mxlcfellcnfibus  feu  Mstlcfellsdal,  crus  eqvi  qvo  vehebatur  comminutum 
d    Qva  propter  mutato  profe£}ionis  confvlio»  in  oftio  Kolbeinsaròs 

S  3  navem 


14J 


PERioyiu3nn:;rrocTio  iv. 


ftis  avibius  craosfretavìc.  Navis  aUcem  (bràbufla^  qva  prius  ari  con&itu- 
eraC)  ìcìdem  in  alcum  proveéla  eft>  Ted  pelagi  fluélibuS)  ne  uno  qvidem 
fuperftite,  abforptt  fuic*:'  -  •/ 


«•  4 


ti. 


••-  i 


Anno  i26f ,  dcrfurt6lo  Brando  Epirpòpo  i  ki^  in  Norveglam,  epi- 
fcopalem  dignitatem  '  ambiturus ,  denuo  ingreditur,  HoIan3ec|ve  Cache- 
drsB ,  in  fefto  Pentecofìes  anni  1,267,,  ^minifterio  Haqvìni  Archiepi* 
fcopi  Nìdarofienns ,  qvj  pa^lo,  énécj^  i]c.)dÌQ  ^ridium  Archihachedram 
adfcenderat,  praeficicur  (a).  Ex  Norvegia  àifcedenS)  ab  Archiepifcopo 
touus  Ipful^y  ob  Signrd^  ^plTcopi  fenelcent^  debilica&pnf  Inspeétor  con- 
fticutuS,  eademqve  ìaeftàte  in  patriàni  ^  fedil5f ,  Amarti 'Thorlaci  filiam 
Skalholcenfi  coadfiutorem  mific,  eundemqve  anno  12689  Sigurdo  e  vivis 
fublato,  liceris  dìoecefeos  SkalhblrinCi  fuì^qve  praemunitum ,  ad  exceros 
infulam  acceptunun  ablegavid  SéqveQCé  anno,  accepcis  Archiepifcopi 
licerìs»  ut  qvxcunqv^  iisdem  de  &mì  ecclefiaftÌGO  eiaendando  coadae- 
bantur,  publicareC)  fìreqventes  egit  t:onventuis  (b)*   '^ 

?•  4- 

Anno  1273,  in  Norvegìam  tranfiit,  confilmtaqvc  ibidem  hyemc, 
feqvente  aeftate  1274  a  Jona  Archiepifcopo  nupet  e  condlio  Lugdunenlì, 
|[vel,  ut  noftrì  icribunt,  Leontino)  revèrfò,  Pontificìs  literas  accepit, 
qvibus  omnes  fignum  crucis  fuscipere,  facratnqve  militiam  fanéhm  ter- 
ram  cxpoteftate  Saracenorum.liberatuna,  jubebantur;  lllisqve,  oviean- 
dem  propriis  perficerent  impenfis,  piena  delidlorum  pnevia  conteliione, 
rfbfólutio  a  Pontifice,  meritumqvé  aeternae  compeiifatioois  promitteba- 
tur,  publico  edi<^o  addito,  uc  Èpìfcopi^  qva  late  patertt  ofbischTÌiH- 
anus,  iisdem  injufte  preilisj  fine  peruxiarum  respeélu  pacrocinarennir, 

.     -l  clerici 


'^^  *i 


TT— 


1..*^ 


(«)  Huc  perdnec  permiifio  jarmidotnno  1267  Atta,  &  TORFJBO  Hijhn  Scroeg.  Tom,  4. 
pag,  347  memorata,  de  Capitalo -&  ordine  Canonicorum  Holis  inAicuendo,  qviinvif 
talis  ordinis  meiuloaeni  a£lu  fieri,  priusqvam  fub  fcqventi  Periodo,  uobis  non  occuncnt. 

4 

(b).  Con£  Sed.  prxced«  cap.  x.  §.  4.  pag.  3.; 


I      L      I 


;  •  "  CK9.  it  §:  3.  ^:  '$:  s;  ''  "i  r         14^ 

ftam  expedittomen»  occuparuris  fubvebirenc  (a).  Seqv^nte  dutein  anna^ 
)6auìdusytf/  Esdefiafiktmi  a  Skalholcenfi  concirniatum^  A»  dioecefeos* 
incoiìs  obTcrvandqm  obculic^  qva  de  re  Regem  mox  ccFciorem  fecit,; 
])eaes  qvem  l^um  fetendaram  jpoceAatem  eflTe  icivii  (b^ 

Anno  1277»  uterqve  Epifcoporum  Ikerìs  Archiepiscopi  defintt<r 

ad  oomporendum  biennio,  BerpaSj  ubi  Concilium  Nacionale  habere  ftacu*- 

erac>  evocan^urv  iìi9ulc|ve  iìs  m  m^datis  darur,  ut  reliqvia»  Oddi  Tho«^ 

larìniy  qvi  dupÙci  «nachemaie  pqrcuffias,  aivio  1255  fublacus  epac^  ab-» 

(blveient.    Ipfe  et ùm  primiim  ab  Henrico  Epifcopo  ob  pecunke  vc^  cchk 

plis  Lio&vacnenii  Grlmsieyenfiqve  depoiitae  ablatipneoi^    &  pHU^cacto- 

nem  bcmorucn  Thorileini  Hvatnmenfis,  ((vas  pròrcrìpferat,  qvibus  & 

acceffiCf  qvod  cete  ejei^ciiimy  Epiicopialioqviixpeculiunir  ìnfuosiifus 

converdfiet»  excommunicatus  raerac.      Deinde  >  cimi  Epifeopum  va 

arreptiHD>  &  munimeiyto  Flugumyrend  inclufum^  priusqyam  clerus  Ho-^ 

lanae  dicecefeos  inde  extraétum  feoun  abdiixic^  affligere  non  dèftìtìflèt^ 

tandem  denuo  poenam  promeruera;^    Cuir^  autem  moriens^  oblaca  ìacis^ 

fadìofie,  promifTacjv^  poenitei^t^a ,  abfolutionem,  fedfruftra,  peciiflèr^ 

prout  oculati  &  aund  teftes  juran>eiKO  confirmarunc ,  Sighvatus  C^notii^ 

cus  Ni^ofienlis^  rogata  Tborvardi  fracris  Oddi,  ipiius  reliqviis  abfo^ 

lucionis  veniam  ft  Poprifice  Romano  impetraverat  >  ej^sqve  nego^ii  g;^ 

iécutionem  Archiepiicopus  ucriqVe  Prseuilum  roandaveraCt.  (e)» 

Rroxima  itaqye  sflate  hac  de  re  Epilcopi  per  Gceras  confbrtafttesi, 
in  (fiverf»  trahebancur*  Arna,s  enim  rei  accelerando  ftudiofus»  jòjrint'* 
duiDj  ut  cauik  in  e^us  diceceil  enatas  dcciforem^  teftium  )uranaenfia> 

qvdr  : 


i^i»^—^»  ■  1 1 1>  I' »  ■111* 


f?"" 


(?)  Cbnt  qv«  iopr»  fcri^fimus  Per.  3.  cip.  i-  pag.  ^ 

t\  [)e  Kreri»  EpifcqjoriHn ,  Ma^narui»  de  vtrigi  «d  Regem  distis  M75r  cfeqve  Regis  acfeos 
reTpoiHts  per  Adalbruidum  ^vend0V>.i:Z7&  U»n«R9Ì(&s.    yid.e.l'upirfL  .pag»  la  iii. 

(e)  Vid.  ftpr»  Tom.  x.  pag.  j6j.  356.  403.  Tom.  a.  pag.  14. 


144  PERlODU.$l  HL    SECTJO  IV- 

q va  v^Ierem  ;  entnitìàire  i  oporcere:  oantffirrfk.  Jtìs^uli^  vìIto  diffiirendi 
cupidusj  Arnse,  ut  graviorìs  qvvftionis  arbitro ,  decifionefii  competere 
aiTe  vera  vie  Deinde  .Reyiuav4illis.iin.xrada  Skag^&ord.  CQnve.uerunc,  ubi 
deliber^cipneeiosdem  rei  habica,  non  idem:  ucriqve  placuit.  Timebat 
enim  JOrunduS:,.  ut  pecunUi;  qfva.cathedi»  Holwfi.  ^k  QAdi  fecultaù- 
bus  debebacur>  bona  fide  folverecur»  Amas  autem  calem  ex  Collegi 
animo  dubicacionem  eximere  flud^^s  ,f>aram  profecìc.  Pnrfules  icaqve 
hac  vice  re  infeéla  digrediun^ur»  Holenfis  provincias  vificaturus  (domum, 
Arnas  vero  Skalholtum^  indiAamqve  pecunia?  fummém  b  vidua  Oddi, 
reiiqvisqve  confangvineòrum , ''noh-'fihe  nilgna 'ìri  Pr^fulelm  Holenfera, 
ob  a<Sa  Heririci  Epifcopi,  ofFenfa,  coegit.  Vidud  autem  ab  Ami  Epi- 
fcopo  petebfit^  ut  ofla  defuiì<fti  mariti  Skalholtinae  catliedl'a  advehendi 
curaret)  qvàm,  etiam-  pecunia^  partlcipétn  fieri  pra?optaflS,  infigni  do- 
nano prò  conceflq  fepultura^  loco  (è  droacuram  promiifit.-  Amo  12791 
circa  initium  veris,  curò  ùte^qvè  Epifcoporum  peregrinatiòni  fé  accin* 
geret>  Arnas- Jttrundo  per  litteras  fignificavit,  velie  fé  mandato  Archi- 
epifcopi  de  offibusOddi  refècrandis  prius  fatisfieri,  qvam  peregre  abi- 
rcnt,  Qyi*  nuntio  acòepto,  protinus  ordinariam  vifitationem  ingreditur, 
Qyo  Arnas  cognito ,  aKas  denuo  literas  per  Audunum  cogrtomineSiolc, 
Jorundo  perferendas  dfedit,  qvibus  fé  Seilam,  B  id,  Juliii  volunmein 
Archiepifoo'pi  exfeq vendi  gratta  venturum  praedixii  Tabelfanus repen- 
tino itinere  Jorundo  Skinnaftadis  obviam  fàélùs>  epiftolam  ip(i  tradidic, 
nihil  vero  literularum  domino  reportavit,  qvi  cuiri  nobili  comitatu  pro- 
feduSi  priusqvam  definito  loco  oc  tempore  non  fubftitit» 


i. 


« 

.Hic  duo  facerdotes  ab  Epifcopo  Hplenfi,  qvi  illum  ad  conviviuin 
ìnvitarent,  occurrebanti  Ted  òblatarfi  heneVolentiam  declinatisi  fc  ibi- 
dem Collegàm  exfpeétàturum- dixit.  Mane  prceftitutae  diei,  olla  effodi- 
cnda  curavie,  aqvaqve  fcrupulòfe  diluta,-  &  novo*,  qvem  4tcvm  adve* 
xeratj  capulo  inclufa,  in  auftrali  templi  fepimento  collocari  praccepic. 
tiinc  brevi ,  ^pifcopi -non -fine-mueuie 4wmanitirtis  officiis^son venìemes, 
multum  diei  inter  varia  deiiberanfii  conftlia  »  neutro,  qvod  alter  voluicr 
afKrmante,  confumfenint>  usqvedum  Arnas,  Decreto  Pontificiali  publice 
recitato.,  confenfum  JOrundi  impetra  vie    Qvo  faólo,  clericorum  grege 

.....  citcum 


CAP.  l  §.  7.  8.  145 

drcumfbfi ,  tcroplum  mtravcre ,  &  debita  celebritate  reliqvias  Oddi 
m^ihemati  olìm  addidìas  in  pacem  Ecclefiafticam  revocarunt.  Poftqvanir 
ita  convenir  9  ambo  Holasdigreili,  biduum  epulis  impendebant ,  inufélani 
lurem  2^0  Joachimicorum  ab  Ama  numeracam  >  proprio  aeri  addere  no- 
ìcnSj  Cnenobiis  Jorundus  diflribuit  1  CoU^amqve  donìs  ornatum  hono* 
hficc  dimific  (a)«  .... 

Pofthsec  Pracful  navìgatiorii  fèfe  commìttens ,  proximam  hyemcm 
in  Norvegia  tranfegit,  iblq ve Teq venti  anno,  qvi  ftfit  Magno  Regi  emor- 
tujliSj  ia  fello  Vilhelmiy  o:  5  Calead»  Junii,  cum  Ericus  Magni  filiu^^ 

Regalis 


(2)  Aimo  1255,  fedente  HoHs  Henrico,  ut  fuprà  notavimus,  occifus  fuit  Oddus  Thora- 

rìni,  plus  una  vice  ab  Henrico  diris  devotus.    Thonirdus  autem  Oddi  fraìer,  per 

^hvacum  Landum  Giìsonicnm  Nidarofieiifem,  PontiActs  Diploma  acqrifiverat,  qvo 

Epflcopis  Ulandix,  aufpiciis  Archiepiicopi  Nidarofieniìs ,  ut  Oddi  reliqvios  abrolve- 

rcntf  &  in  tempio  aliqvo  honelle  l'epeliendas  curarent,  injungebatur,  ea  tainen  con- 

dttionei  ut  facultates  Se  poifedlones  Oddi,  qvas  moriens  habuerat,  tempio  Holano, 

m  qiod  precipue  pecca viife  videbatur,  bona  fide  reftituerentnr,  qvjt  540  imperialium 

^rtloRni  efKciebant.     Jò'rundus  itaqve,  qvi  Oddi  viduam   &  cognatos,  in  Holanos, 

obipfi  parum  jufle  infìiftom  devotìonis  poenem,  iraqviore  effe  animo  probe  cogno* 

vit,  de  folutione  dubitavitt  qvam  (ìik  fraude  futuram  Arnas  in  fé  recepit.     Interim 

bit  ctiftiu  obfervandum,  diverfas  Oddi  caufas  diverfis  Epifcopis  commendatas  fuiflei 

Jornndo,  ut  Holanar  dìcecefeos  Pra?fuli,  gravior  illa  de  Anteceflbris  fui  Henrici  cap* 

thitate  6t  templorum  expilatione  di judicanda  erat.    Arna  autem ,  q vanto  qvsvis  ex» 

panda,  &  qvo  loco  Oddi  niorientis  ablbintionis  petitio  habenda  elfct»     Hic  etiam, 

qytfi  a  wttfUm  notandum,  noftros  omnes ,  qvotqvot  infpicere  licuit,   &  hac  de  re 

iiiqvid  fcripferunt,  multum  a  verlrate  aberrafl*e  in  denominatione  Pontificls,  qvi  Di- 

ploma  de  Oddi  abfolutione  edidilTe  perhibetur.     Id  enim  tribuunt  Innocentio4,  fed 

immerito;  nam  is  I354>  7  id»  Decembr.  ìeternitatem  ingreffus  e(l;  Oddus  autem  vita 

prìvitus  fui(  anno  1255  pnd.  id.  Januarii,  vel,  ut  alii  volunt,   biduo  pod,  id  eft« 

integro  plus  menfe  poft  Innocentii  fata.     Referenda  itaqve  bare  conftitutio,  aut  ad 

Innocentium  5  qvi  anno  1276  qvinqve  tantum  menfe«  fedit,  aut  ad  alium  aliqrem; 

qvi  hoc  temporis  intervallo  Romaoft  pfxfuit  Eccleikr.     Siqvid  conjeélare  valeo,  ad 

Grcgorium  io  iftud  referendum  dixero,  cujus  tempore  Sighvatus  Lande,  cui  Thor- 

vardus  Oddi  frater  valde  familiaris  fuit,  f^epius  ad  Curiim  Romanam  commeavit,  qvi 

efiam  in  amici  gratlam  bocce  de  Oddi  cinerum  abfotaione  Diploma  acqvifivifle  fety 

tur.    Conf.  fupra  pag.  14.  &  Tom.  i.  pag.  365  iqq-* 

Tom.  il  .  .  T- 


146  PERIODUS  HI.     SECTIO  IV/ 

Regalis  fàftigit  hasres  a  Jona  Archiepifcopo  publice  eft  declaratus  &  co- 
ronatus,  prsfenci  Epifcoporutn  ogdoadi  incerfuit*  Cumqve  in  Natio- 
nali  Synodo.  qvs  Bei^is  hoc  anno  celebrata  fiiic  (a),  comparuilTec,  in 

Ccrìam  reverfus  eft^  eademqve  seftate,  cum  Lodinus»  cognoroento 
^ppr,  &  Jonas  Nomophylax  codicem  legum  in  Islandiam  adferrent, 
illis  qvidem  refiicit^  fea  ita  ut  college  locum  principem  lubeos  eoa- 
cederet  {h). 

S.  9^ 

Anno  12839  Rafiìo  Oddi  &  Erlendo  Nomophylace  cum  ediiflo 
Re^o  e  Norv^a  reveitendbus  y  contro verfiae  de  prxbendts  Ecdefiiifti- 
cis,  qvas  epifcopi  ad  clerìcos  juflu  Archiepifcopi  transtuleranti  inprimis 
in  dicecefi  Skalhoitina  xecruduere.  Hoc  enim  anno  Jonas  Archiepifco- 
pus  (ut  &  plures  Epifcoporutn  e  Norvegia)  expulllis  in  fata  conceiTit» 
qvod  Propnetariis  de  novo  ad  amiflà  Patronatus  jura  repofcenday  animos 
addidifle  videtur.  Cum  ergo  Jòrundus  tanta?  multìtudini  fé  Imprem 
cernerete  Regia  voluntate  &  impetu  proteftantium  adaéìusi  ex  prìftino 
ardore  alìqyid  remifit,  in  tancumqve  cum  Rafno^  totius  tunc  Infute 
Ptxk&Oy  &  feélae  adverfancis  Coryphso  confenfit)  ut  citra  apemsinl- 
micitias  res  gererecur.  Super  his  etiam  JSrundus  Regi  fcripiltt  promktens 
fé  dìélas  Prsbendas  >  qva?  in  fua  Provincia  eflent ,  &  fub  Epifcopi  pote- 
ftate  non  fuìfTent  priusqvam  Infula  Regi  fubiiciebatur,  Rafno  &  Laicis 
concefTurum  >  idemqve  Jus  Ecclefiaftìcum  fore  ^  qvod  Hacone  Rege  & 
Sigurdo  Archiepifcopo  ad  regni  gubernacula  fedencibns  viguerac»  donec 
iple  Rex  &  Archiepifcopus  ms  contentiones  certum  qvid  ftatuendo  fo- 
piverìnu 

§♦  IO. 

Hinc  faélum  eft^  ut  Epifcopus  Holends  ejusqve  domeflici  lib^- 
tatem>  cathedris  anteqvam  infula  Regiae  poceftati  ceniti  ufitatam  obline- 
rent^  &  a  cenfu  comitiis  tribuendo^  pubiicaqve  vedigalium  l^e  iinrou- 

nes 

(a)  Vid.  fuprt  Tom.  i.  pag.  455. 

(b)  De  illis  illoramqre  in  Ulandia  geftia»  vide  fapra»  pag.  16.  fqq- 


GAP-  I.  §.  9.  IO.  II.  12^  147 

m  eflènt.  Nec  tninus  emolumcntum  inde  ad  templum  Holenfe  redun- 
divit:  Njm  Margareca  Alexandri  Scocic  Regis  filia,  prior  Erici  Magnxi 
Norvegise  Regis  Regina  >  pretiofam  iilif  qva  utebacur,  cogam  dono  miiic» 
unde  Jtìrundus  togam  epifcopalem  confici  cura  vie  1  '*  Drotcningar  nauc  '* 
d:  Redime  wunus  poftea  appellacam. 

§.    IL 

In  plerisqve  praeterea  Jòrundus  parti  adverfae  ceflit»  ne  in  aperta 
odÌ3  dilTidiunì  erumperet,  Theodoroqve  Halli  jportionem  fondi  Modru- 
YallenfiSiqvam  cathedra  poflìdebac,  conceflit.  Qyamobrem,  novennio 
poft,  cuna  laici  Regio  ediélo  prxbendas  aliqva  ex  pjrte  recuperarent; 
digurdus  Hlidenfis  Mòdruvallas  Hòrgadalenfium  htereditatis  titulo  occu- 
pavit,  cuìi  cum  multoties  difcefTum  fvadendo  PrxfuK  nihil  profeciiret, 
burentium  poftea  Holenfem  Epifcopum  Mòdruvallas  mific;  Sigurda 
reddidonem  decre<^anti  anathema  diélurum.  Id  ut  audiit  Sigurdus,  fre- 
qventi  iàtellicio  Holas  proceflit,  &  licet  hac  de  re  initio  acrior  eflèt  difcep* 
tatìo,  co  tamen  res  deduék  eft,  ut  Epifcopus^  qvod  in  fondo  parti 
athedrali  fapererat»  pecunia  numerata  redimeret,  id  qvod  Laici  ip(i 
laudi  &  a^qvitati  duxere,  prsdia  Eccleflaftica  a  laica  magis,  qvam  clerica 
manu  re^,  ut  fibi  perfvaierunt  »  iufle  indignati.  Sed  Praefol  tempori- 
fen^iens,  nia]orì  arte  qvam  crediderunt  Proprietarìi ,  rem  traélabat ,  ut 
poilea  eventus  docuit.  Nihil  enim  de  Privilegiis  Eccleilafticis  nifi  fob 
conditione»  concordibus  Regis  &  Archiepifcopi  foffragiis,  remifit.  Qvi- 
dim  vero  Sacerdotum  >  imprimis  qvi  Arnae  favebant^  cui  nelatum  qvi- 
demungvem  cedenti ,  crebrie  altercationes  difiidiaqve  cum  Laìcis  inter- 
celfere;  Jorundo  hoc,  ut  ecclefiafticse  juxta  ac  ciericorum  libertatis  pa^ 
nimfiudiofo>  vitio  dederunt* 

§•  12* 

Ipfeautem  Amas,  intentione  collega  perfpeéla^  aliter  explicans 
dixit:  Hac  tum  atroci  tenipejiate  cuiqve  ntajus  minore  redimere  licet:  Bona 
^'Mia^  qv£  facile  campar  ari  qveunt^  expendendo  ^  latifundiOy  qv£  tr/overi 
^fiyunty  obtìnere,  proinde  acfi  Jicarius  in  qvendam  inmcuum  incidens^ 
^y'^dm  pedem  manutnve  fecttri  Juhjicit  ^  itiuwqve  ni  pecuniam  prò  arbitrio 

T  2  pradon/s 


14S  PERIODUS  HL    SECTIO  IV. 

WétionU  fohùt y  mmatur.  &  vero  infins  'mficarìum  tgmpotis  hmtficio  jure 
azere  popt ,  lytron  qvod  iUi  pradator  expr^erat  repofiere  ttitegrum,  efi. 
Pari  ter  Jorundusy  qv<e  invitus  nunc  am'utit  bonOy  oportmìtate  ferente  repe- 
titurus  erìt,  Rafnus  haec  audiens,  pedibus  manibusqve  in  Epifcopi  fen- 
tentiam  ivic,  addens»  Arnam  Skalholcinum  &  Jorundum  Hdenfem, 
qvamvis  pari  effént  affèftu  in  retinendo  jure  Patronatus,  eoderaqve 
confilia  dirigerent ,  diverfa  tamen  ratione  adniti.  Amatn  qvidem  aperti 
ovadam  fimplicicate,  nil  indulgendo,  leonis  inftar  graflari,  Jbrundura 
aucem  aftutia  plusqvam  volpina ,  rerrufis  ambagum  ofiuciis ,  qvo  minore 
hbore  ad  pcopofiù  finem  attingat,  eadem  molili 

s.  15. 

Anno  i2S^)  e  Norvegia  revercitur  Gudmundus  Halli  Skndenl^) 
eum  literis  Eitici  Regis,  qvosdam  Islandorum  ad  expeditionem  obcuo- 
dam  evocantibus,  una  atìferens  veftes  holofericas,  Dalmaacara  (aj  & 
temoli  Holenfis  materiem ,  avae  Rex  muneri  Divo  Jonar  Holenfi  (jvon- 
dam  Epifcopo  dederat,  perfvaftt  ejusdem  Gudraundi  impullus,  qvi  m 
fetelUtio  Erici  ad  Regum  convencum  accelerantis  conXlitutus»  dum  voti 
Sandis  prò  felicitate  navigandi  fufcepta  incaffiim  caderent,  Jonam  ut 
votorum  obfervantiflìmum  in  fubfidium  vocandum  contendit;  lUgem 
ànimans,ut  veftìmenta,  qvs  pretiofiffima  habebat,  ipfi  promitteret.  Qvod 
libi  foftum.  efib  tran^villirate  proanus  redditi,  vela  pandi  juffit,  llitii- 

H 

ì\  DaltJiadika  eft  vcftìmenti  nomen,  fopiusin  antiqvistemplonim  codicillisoccarrcns,  fed 

•       noftro  «vo  fere  ignotiim.,  &  adeo  infolitum ,  ut  nobis  unicum  ttncum  inter  antiqvi- 

'   tates  templi  Skalholtini  videre  contlgerit ,  qvod  uiidìqve  nifi   inferne  claufum  cft, 

fiioernc  foramen  hnbcns,  qvo  caput  exerimr,  ad(!ri£lum  &  ad  genua  tantum  aat 

Ìiaulo  plus  mediocris  ftaturaj  viro  pertingit;  maiiicas  liabens  perbreves.  Materia  ex 
no  &  lana  mlxta.  Fuit  autem  DalmadicOi  feu  Daìmat/ty  veftis  candida  cum  cm 
nurpureis,  qv«  primum  in  Dalmatia  Graciae  Provincia  texta  &  adornata  fuit,  ferni- 
nis  primo  in  ufu,  crefcente  autem  luxu,  ad  cftkminatos    Imperatore»  «"^*/°"|' 


Hinc  eft.  qvod  fcribit  LAMPRIDIUS  in  vita  Commodi  t  Helhgabali,  qvod  W- 
radicati  non  raro  appaiuerint.  Et  ^fULlUS  CAPITOLLWS  m  Fita  Pertmcn 
mentionem  facìt  Chiridotae  Dalmatarum.  Tandem  vero  hujus  veftis  ufus  etiam  aa 
deiìcos  pervenit,  non  tamen  nifi  ad  epifcopos,  idqve  in  fummis  rerum  Ucrarum 
folennitatibus^  Sed  qvam  diflimiiis  illa  noftra  fiietit,  conftat  ex  delbiptionc  m- 
DQRiy.  qvi  eam  didt  eftk  tuiiicflm  caudidam)  clavis  parpurels*. 


CAP.  I.  5. 13.  14»  149 

% 

qve  fecurtcnfllmo  in  optacum  portum  intra  qvadkrlduimì  provehebatur^ 
nomea  Joas  Holenlis  exinde  culcurus  (a)» 

Anno  12 8^^  tertiiim  ab  accenta  infoia  Tter  in  Norvegiam  Jorun^ 
As  ingreflurus  9  per  literas  Arns  Skalholtenfi  curam  facerdotum  ordinao- 
dorum,  olei  chnfmacisqve  confecrandi^  tempra  majora  luftrandi^  &  ca«» 
fiis  gnviores  dijudìcandì ,  ad  redicum  usqve  faum  ufo  poflulante  com- 
miGt;  Subfeqventemqve  hyemem  Thrundhietni  cum  Jorundo  Prxfole 
qvondam  Hamarenfì,  \am  vero  ArchiepiCcopo  defignaco  exegit ,  qvì<  tan>ea 
Sìghmum  Landum  Roma  Pallium  allaturum  exfpeélans^  Archicathe* 
dram  nondum  calcare  csperat.  Hinc  proxìma  fblvencem  agliate ,  intee 
d^wer&s  ìudicantium  ceniuras,.  qyod  Regem  ne  Temei  qvidem  adii(Ièt> 
patria  rtcepit  (b)«  Módruvallas  Horgadalenflum  delatus],  Amam  Skalholr 
tdem  Norvcgico  ìtineri  accinflum  obviam  habuit*  Anno  autenir 
ìiiS,  Hteris  Archiepifcopi  &  Ams  Skalhohrenfis  admonitus,  Jòrundus- 
iter  per  dicecefin  Skalholtinam;  pra?dia  eccledaftica  recuperaturu»,  fofcepity 
eaqvein  dioeceii  Skalholtina  gediCi  qyx  fopra  Sed.  3.  cap.  i.  pag.  37.  fq« 
Qouu  funt 

T3  S.  15. 


(>)  Si  nnsqvam  alinndc  patet,  tamen  hinc,  £ricum  Regem  non  ftiidè  Mifoclèron;  Et,  fi 
vera  dicere  licer,  bona  cutn  venia  optimi  Regis*  difFamatorum ,  fiiit  band  pcenitendus*, 
&  Tuo  tempori,  in  qyod  fupremum  nunien  eum- incidere  feci t,  aptiifìmus,  ^y\  Re- 
gium  fafligium  clericoriim  vefligiis  conculcatum  aut  coHfpurcarum  videre  non  fu(H- 
nuit.  Er,  fi  non  aliud ,  certe  hocce  &  rulia  exempla  ipfum  ab  imputato  crìmine  vin- 
dìcanr.  Hinc  etiam  Margareta  Regìs  Ericrconjnx,  fed  Alexandri  3:  Scotorum  Règir 
dia,  togam  fuam  pretiofifiimam  Catbedrz  Holans  donavit,  qvam  in  rpeciofifilmum 
epircopaiera-  habitum  Epifcopu»  traiisnuitari  curavi t,.qvod  faclum.  pqto  cicca  annum 
^83.  vid.  fupra  pag.  147. 

%  Q}'i»  credat  Jprundam ,  fui  lèculi  Epifcoporum  humanifllmum  &  nvinfvetKnmum  hoc 
in  contcmtum  Regis  feciffe?  Verifiniilius  eft  illum  ipfius  congreffum  &  arf^iorem 
fàmiliaritarera  eo  refpeclu  vitalfe,  ne  Archiepifcopi  ofFenfam  inciirreret,  qvemadmo- 
dum  tali  facilitate  qvondam  fécerat  ipfius  collega  Arnas  Skalholtenfis.  Vid.  fupra 
Secl.  3.  c3p.  I»  pag.  16. 


150  PERIODUS  in.    SECTIO  IV. 

Anno  1190,  in  Norvegiam  evocatus  Jonindus,  fcqvcntem  hyc- 
mem  ibidem  transaélurus ,  Halchorum  qvendam  Grimi  filium  rebus  cecie- 
fia(licìs>  Haflidum  vero  Stenonis>  qvì  olim  Regi  Erico  Reginseqve  in 
Norvegia  a  concionibus  fuerac^  Oeconojnicis^  pfxfecic  (a).  Biennio 
autem  extra  pacriam  confumto  revertens,  literas  Poncificis  Archiepifco* 
piqve  attuile,  qvc  clericis ,  eodemqve  fere  tempore,  Theodorus  Halli j 
Chriftophorus  Vìlhelmi  &  Petrus  Moénfìs>  mandatis  Regiis  inftnu^ii 
qvs  laicis,  eodem  modo  avo  prìusqvam  Regi  Norvegia^  Islandia  paruiflet, 
prsdia  ecclefiafUca  adiudicarunt ,  unde  controverfis  de  pnebendis  de 
novo  retraélari  coeperunt.  Eadem  vice  Jorundus  fecum  apportavi:  Bui- 
lam  Pontìficis  &  Acla  Synodi  Bergends  (b)  hoc  anno  celebratx,  de  expe- 
ditione  cruciata  feu  bello  facto  denuo  fufcipiendo,  qvs  plerìqve  jana 
furdis  pmermiferant  auribus,  pauci  autem  cruce  lignarì  (ibi  perfvaderì 
paffì  funt,  nunqvam  tamen  militatum  abierunt,  nec  hac  vice  mulcum 
m  hancmilitiam  contribuerunti  ufu  enim^  qvid  Ubi  vellent  tales  pecido- 
neSi  difcere  coeperunt. 

§.  i6- 

Anno  circiter  t  29  f  ,  Cenobio  Reineftadenfi  magnifice  fiindato, 
Jorundus  ampU(fìmas  pollefliones  &  latifundia  adjecit ,  qvorum  caulo- 
gum  Tabulxj  qv^s  fucceflbr  ejus  Audinus  in  hujus  rei  confìrmationem 
edidit,  exhibent»  redituumqveindeqvot  annisprovenientiumfufnmami 
fi  praedium,  ubi  monafterium  conftitutum  fuit^  exceperis,  144  Joachimi; 
coruni  «qvamentum  faciunt.  Perfvafit  prxterea  Halberar  Thorfteini 
filis  (ejusdem  poftea  ccenobìi  AntiRitx)  nec  non  aliis  mulierìbus  ab  opi- 
bus  paratidimis,  ut  ad  vitam  monialem  ibidem  promovendam,  prore 
nata  pecuniam  erogarent«  Prima  autem  hujus  Cxnobii  AbbatiiTa  fuic 
Cathsirina,  anno  1298 >  Veftalium  focietati  praepofita^  qvs  Epifcopum 

Holenfem 


(a)  Hoc  ecìam  anno  teflìmonium  una  cuna  Q)llega  cdidic  nobis  memoratum  fupra  Sefì.  }• 

cap.  i.  $.  17.  noe.  pag.  36- 

(b)  Vide  fupra  Tom.  i.  pag,  472- 


GAP.  1  §.  15.  i6^  17.  i8*  151* 

Kolenieio  prò  Abbate  agnofcèrent  (a).      Exi^o  tempore  interjeélo, 

Jarundus  Cosnobium  Módruvallenfè ,  qvod  a  Priore  regeretur,  erigi  cu* 

livhf  eidemqve  diviciis  iDagnìfice  ornato,  fé  cum  fucceflbrìbus  Abba- 

6s  vJces  fuftenturam  procnìiit,  qvi  folus  ciilcui  monaftico  Prìores,  rebus 

vero  Oeconomicis  Procuratores  pneficeret«     Huic  Monafterìo  affixum 

egregia?  ftruéiurx  teniplum  anno  i^o^  ejus  opera  facrìs  perfonare ccKpiCj 

qvo  ]p(è  PraHul,  Runolfus  Veren(ìs>  aliìqve  utrìusqve  fortìs  homines 

perire  evocaci  funt     Peregcinationem  tamep  ìple  Epifcopus  nunqvam 

iufcepit. 

Anno  T302,  in  Islandiam  roiiTus  eft  Alfus  de  Kroke^  qvadrantura 
boTealis  &  orientai is  Prseieélus ,  avi  proxima  sftate,  cum  Norvegiam  re- 
peoiirety  Regi  promifcua  fubleua  fide  de  Islandis  narra vit.  Qvare  bi- 
ennio pofty  eaoem  qva  prius  dignitate  notabilis,  Islandiam  cum  literìs 
Regiis  levifit^  gravem  adeo  exadlorem  agens>  ut  unicuiqve  laicorumj 
unam  ulnam  Islandicam  feu  centefimam  partem  ex  qvovis  affìs  magni 
predo  Regi  folvendam  indiceret,  plurìmaqve  fupra  fas  poftulahs>  mul- 
tos  popularìum  exuies  denunciavi^  Id  qvod  dicecefeos  Holanas  cives 
sgre  faentes  ^  Alfum  in  comìtìis  Hegranefenfibus  adoriebantur  y  ubi 
circulaconim  qvorundam  fremìtu,  clypeos  tumultuofe  pulfantium,  adeo 
penerrìtus  eft ,  ut  qvo  fé  vercerec  nefcius ,  opera  Theodori  Halli  Mo- 
druvalknfis>  danculum  difcederet» 

Eodem  tempore  Haqvinus  Rex  per  literas  declaravit  Svenonem 
Thorerì,  qvi  fé  ad  pauperum  in  territorio  Skagafiordenfi  patrocinium 
conruleraCj  Jorundum  repetundarum  accufafTe^  qvippe  qvi  con  tra  Jus 
Ecclefiafticum  Antiqvum  ex  portione  balaenarum,  feliis  diebus  opera  ru- 
fticorum  continenti  adveélarum  y  qyx  pauperum  fuftentationi  cederet ,  ad 

56 


(«^  LiterflS  de  Co^nobio  Reinef^adenfi ,  qvns  edidic  Jò'rundi  fnccefFor  anno  1315,  vide  infra 
id  finem  c«p.  feqv.  Litr.  A.,  ex  qvibuft  noflri  prò  iectili  genio  pietatem,  Se  in  facrofl. 
ofm  iiberaliiatem  dignofcere  licet. 


152  PERIODUS  m.     SECTIO  IV. 

5é  JoachttDicoram  fummam  detraxerìc»  (ibiqve  qviatam  partem  balenai) 
Reidur  diéte^  cujas  arvtna  circker  50  iroperialium  pretium  adsqvaifeCj 
vendica  vene.  Fadum  mìnifterio  ecclefiaitico  piane  indignum.  Horum 
reftitutionem  ei  Rex  injunxit  ultra  diem  a  publicatione  Diplomacis  deci- 
mum  qvarcum  nullo  modo  differendam ,  fi  autem  detreéhverit ,  Pracfeéli 
Regii  tantum  e  facultatibus  ejus  auferrenc,  q vanto  pauperes  antea  defrau- 
daverac,  obfervato  itidem  fcnore  ex  communi  umporis  lege^  juftaqve 
aeftimatione  perfolyendo  (a)« 

S.  19- 

Anno  1 307  Archiepifcopus  Jòrundus  in  Islandiam  legatos  aman- 
davit,  Biomum  qvendam  ex  ordine  P raedicatorum*  Nidarohenfium,  & 
Laurentium  Kalfi  filium  Jòrundi  Holenfis  olim  aluronum,  qyemNorv^ 
già  >  in  mandatis  Archiepifcopi  non  fine  favore  exfeqvendis,  per  tredecim 
annos  occupatum  detinuerat.  Hi  utramqvp  dicecefin  Holanam  &  Sbl« 
holtenfem  peragrare  jufii ,  vifitationem  in  Qvadrante  auftrali  ordiebarn 
tur j  eandemqve  cum  continuis  itineribus  nulla  re  offenfi  per  occiden- 
talem  peragraifent  >  Holas  ad  ventante  hyeme  concelTerunc ,  qvamBior* 
nus  ab  Epifcopo  fumma  qvidem  humainitate  exceptus  ibidem  t^anfegit» 
fed  Laurentius  Modrùvallis  apud  Theodorum  Halli  hyemavit,  cui  co- 
gnati epifcopt  non  fine  irrifione  priftinam  fortunam  exprobravere,  qvod 
Prxful  ipfum  omnibus  rebus  egentemerudiendum  fufcepiiTet,  jamvero 
fibi  poteftatem  eundem  Epifcopatu  depoaendi,  avK^oritate  Archiepifcopi 
fuffuitus»  arrogare^ 

■%,    VX 

Auxit  difiidium  mors  &  fepultura  Solveìgae  cujusdam  Lepri  fflii» 
qvam  maritus  contra  legis  ecclefiafticse  morem^  preterito  tempio  Bajefa- 

énfi 

(a)  IpfiCTimuni  Regie  Majeflntis  refcriptum  in  itoffra  de  Jfere  EcckfiaJL  Isìandcrmn  Diprt, 
Hifl.  Crhic.  &  fupra  SecV.  i.   cap.  a.  §.  a.  Tom.  i.  png.  417.   legì  potcft,  Jonin- 
dum  niireni  inimcrito  apud  Regem  diffamamm  fniffe ,  non  tantum  iplius  in  cgent»  | 
Stfacrotiifus  erogacioues  evincunt^  fed  &  Aanalìum  fìdes  tedatur,  Aifuni  deKroke|i 
.  aliosqve.  Regi  multa  ex  Iflandia  fiiUa  <&.  meiani  ipirancia  calumiiiam  retuli<rc«  Vii 
fupra  Tom.  x.  pag.  544. 


CAP.  r.  §.  ip.  20. 21.  155 

enfi  in  cccmiterio  Munkathveraaenfi  fepelivit,  qvod  Laurentius  prohì» 
buie,   Epifcopus  aiKcm  permilitj  tandemqve  cara  ob  caufam  Vifitator 
nomine  x\rchiepifcopi  Monafterro  Thveraaenfi  facris  incerdixit.     Qvod 
hìterdiclum  Prrful,  affenrience  Biòrno  Laurentii  Collega  contemfit  & 
refcidit,     Qyi  edam  in  Epifcopi  gratiam  ulceriorem  per  Holenfem  dice- 
ce£n  vifitationcm  omific.      Laurentius  autem  imperata  peragere  volens, 
multa  fcandaiofii ,  malos  mores ,  inceftus ,  adulteria ,  illicita  connubia, 
raliaqve  inveniffe  fibi  vifuseft,  q^rc  fenefcentis  Epifcopi  aut  vigilantiaoi 
eifugerant.  auc  in  amicorum  &  cognatorum  gratiam  didìmulata  fucrant, 
qvx  omnia,  priusqvam  abiret,  eiaem  publice  exprobravìt.     Pra^ful  ita* 
qve>  Gudmundum  qveadàm  >  cum  literis  &  ingenti  pecunia ,  ut  Lauren- 
tii aéla  traduceret,  ipfumqve  fummopere  dìffamaret,  fibi  amicos  pararet^ 
ìllum  vero  everceret^  in  Norvegiam  ablegavit.     Qvi  Laurentium  antc- 
venens»  rem  ex  voto  confecic.    Nam  qvam  primum  Laurentius  Nidaro- 
fiim  appulit,  ferreis  ligatus  catenis>  in  teterrimum  coniicitur  carcerem, 
&  ex  vincufis  caufam  dicere  coaftus,  tandem  ad  ipfum  Jorundum,  qvem 
adeo offenderat,  viikìus  remittitur,  ut  ex  ejus  arbitrio poenas  daret.    Qvi, 
tantum  ab  inimici  adverfa  predi  fonuna^  ìnfultacione  aut  graviore  uUa 
poma  abhorruit ,  ut  eundem  (latim  abfolveret^  ofFenfasq ve  condonaret  ; 
&  ùbicunqve  locorum^  Hve  in  (ùa  five  in  Skalholcina  dioecefi  manere 
placeret,  liberum  fecit,   ex  qvo  ille  litterario  otìo  fernet  reficiens  ali- 
asqve  informans^  ab  anno  1313.  in  Monafterio  Thingòrcnfi^  fufcepto 
cuculio  ad  annum  1322^  plerumqve  delicuit. 

Coenobio  TTìlngòTenfi  JOrundus,  pra?fidente  ìbidem  Vermundo 
Abbate  decimas  Epifcopo  debitas,  qvas  Monafterio  Jonas  Ogmundi  addi- 
derjtj  ademir,  fedearum  vicepraedium  Hiailtabackart?  Monafterio  ad jecit, 
qvod  po/lea  Audinus  Riifus  revocavit,  unde  inter  ipfum  Abbatemqve 
Gudmundum  diflenfiones  exortae  flint.  Erat  Jorundus  plerisqve  id 
tcmporis  conterraneorum  fagacioi?^  in  rebus  dignofcendis  perfpicacior, 
a  diilidtis  dCenus ,  ciiiusrisiibrtis<adverfarìis>  outn  res  juditio  eirecexpci^- 
cnda,  palmara  facile  prxripiens,  qvem  fortuna  &  communis  mortaliuoi 
fivor  conftantcr  adjuvcrunt,  muniiicentra  vero  &  qvam  in  xdificia  facra 
&rcrjt  fmpenfarum  tnagnit^o  commendanint*  Dìfciplìnam  ecclefiafti- 
To3i.  II-  U  cara^ 


154  PERIODUS  IIL     SECTIO  IV. 

cam  fub  Gudmundo,  Botolpho,  &  Henrico  Epifcopis  collapfam  in  dice- 
cefi  Holana  erexic  (a).  Ccsnobia  Reineftadcnfe  &  Modruvallenfe  ma- 
gno fumtu  latifundiorumqve  adjeélione  fundivic.  Templunn  cache- 
drale  fumcuofe  magnifìceqve  Holis  exftruxic*  Tempio  SAalholceniI  ia- 
cendio  confumto  omnia  veftimenta  Pontlfìcalia  dono  mifir.  Scholam 
pneterea  Holis  aperuic ,  unde  multi  prodiere ,  Reélore  Oblaudo  Sacerdote, 
qvi  olim  in  Norvegia  Archi  Prsfuli  j  nunc  autem  Jórundo  cognaùonìs 
)ure  in  intimisfuic»  Laurencio  Kalfi  filio^  aliisqve» 

§•  22. 

Extremo  arcatis  tempore >  cum  Jòrundus  ob  ingravefcententem 
feneélam  vificands  dioecefì  non  fufficerec,  pluracjve  crefcente  Ucenria  in 
deterius  ruerenCj  Kodranus  Sacerdos  Rani  filius  illi  ab  Eilifo  Archiepifcopo 
coadjutor  adjun<Sus  fuit.  Ipfe  vero  morti  vicinus,  Thorfteinum  qvcn- 
dam  Illugonis,  vulgo  Skardenfem  diélum^  OfHcialem  conftituiL  Tan- 
demqve  ipfis  calend.  Februarii  anno  1313^  cum  46  annos  in  epifcoparu 
confumfiilet^  vltam  cum  morte  commuta vit.  Poft  cujus  mortem  ma- 
xima qvaeqve  Kodranus  (Ibi  arrogans^  gratia  &  favore  Archiepifcopi  fre- 
tuS)  regimeh  ecclefìafticum  in  dioeceu  Holana  t  fpreto  Thorfteino  & 
Jórundi  conftitutione  arripuit.  Cumqve  Thorfteinus  &  Kccfranus  dl- 
verfa  fpirarent,  &  ex  animorum  &  afTeéluum  diverfitate  nil  boni  evenire 
poflet,  Thorfteinus  Norvegiam  Archiepifcopum  confulturus  abiic»  qvi 
anno  feqvente  rediens,  ArchiprtEfulis  votum  retuiìt^  Hoians  dioecefeos 
Infpe^orem  usqve  ad  fubfeqventis  Epifcopi  adventum  aélurus* 

Gap.  II. 

De  Audino  Bj*fo,  Tborhergi  filio. 

Àudinus  Rufus»  natione  Norve^^  ex  antiqviflimaEr  nobilitatis  fami* 
lìa  ortus>  inter  Canonicos  Nidarofienfes  principe  loco  ponendus, 

diu 

—  -       .  —     ■  ■  -^  — 

(e)  Ejus  ftatutum  ad  hanc  rem  pertinens,  yid»  infra  cap.  3.  ad  fiuem» 


GAP.  Il  §•  L  2.  155 

diu  T/inindhlemì  Haconis  Regis  Magnaci  Qvaeftoreoi  egit,  ipfiqve  fem- 

per  fuic  cariflimus,  patrocinio  tempii  Tlirundnefenfis,  qvod  Matti  Vir- 

gìnì  dicacum  erat>  rerum  aflluentia>  &  communi  Nobilium  veneratione 

Ipedabiiis.      Anno  1291,  inter  Jòrundum    Archipraefulem  caecerosc^ve 

Canonicos  Nidarofìenfes  difcordiae  primum  «nafci  cceperunt,   qvae  lub 

aufpicìis  Coryphaeorum ,  Eilifi  poftea  Archiepifcopi  >  Sighvati  Landi  &. 

Audini  Rufì  tandem  in  odium  plusqvam  vatinianum  excrevere.      Illi 

enim  >  jugi  provocatione  ad  Papam  faéla ,  e  Roma  literas  Archiepifcopo 

oiHcientes  accerfìverunt  j  eo  rem  deducentes^  ut  Jdrundus  a  Bonifacio 

Pontifice,  ejus  nominis  8  anno  1297  ^b  officio  fufpenderetur    Qyi  iter 

ad  Pontificem  ingrelfus ,  Parifiis  fubitanea  morbi  vi  ulteriorem  profeftio- 

nis  faculcatem  prarripicnte  fubfìflens^  per  Legatos  ad  Papam  miflbs»  prì- 

ftioa  digaitate  recuperata ,  poli  integri  anni  abfentiam  domum  rediit, 

§♦  2- 

Mutuas  hafce  dilfendones  licet  Hacon  Magnteus  in  fello  omnium. 
fànAorutn  anni  i299>  cum  diademate  ornaretur»  ad  padionem  perdu- 
xerìt,  eatamendiutumitatisimpatiens,  brevi  exfpiravit;  namcumArchi- 
epìfcopus  admonitionìbus  &  minis  obfeqvium  illis  extorqvere  conatus 
fniftra  eilèc,  tandem  in  eorum  partes  Abbas  Holmenfis  &  oppidani  cum 
/cho/a/licis  abierimt,  eo  fucccflu,  ut,  qvi  mandata  Archiepifcopi  fedlse 
adveHàntì  inimica  exfeqvi  audcret,  inter  Laìcos  Clericosve  inventus  eflet 
nemos  eaqve  propter  Jòrundus  per  Laurentium  Islandum  fibi  amicidl* 
mum^  folenrii  qvodam  die  in  tempio  Nidaroiienfì >  dum  facra  pefageren- 
tur,  anachematismos  in  Canonicos  profundi  curavit,  qvo  (ibi  Lauren- 
tius  ad  futuras  calamicates  &  infortunium  viam  llravit.  Qvoniam  au- 
tem  fumma  gratia  apudRcgem  fuit  Jòrundus  ^  per  literas  ei  (imultates  & 
in'iurias^  qvibus  fc  a  turba  monadica  laccOi  conqveftus  efl>  declarat^ 
ejus  aucloritatem  qva  ìpforum  furor  coérceri  poflet,  expetens.  Rex 
vocis  snnuens,  cum  ingenti  utriusqve  flatus  fatellitio  profeftus  eft, 
Thrundhiemiqvcj  qvo  Archiepifcopum  &  Canonicos  conciverat,  con- 
rentum  agiravit^  optione  illis  delata,  aut  ultra,  non  folum  Norvegiam, 
feden'jm  rorius  regni  limites,  cum  afleclis  cxulandi ,  aut  Archiepifcopi  fé 
fidd  commitceiidi,  qvcm  dudu  &  confilio  Regis  optimatumqve  arbitrum 

U  z  agnofce- 


156  PERI01>US  HL    SECTIO  IV. 

agnofcerent,  qvod  pacios  ducenteSji  ad  paélas  iiiducias  aliqvamifpei 
qviefcebant  (a;. 

Anno  1308  ì  cum  Jorundum  Archicpifcopum  gravior  valctudo  e 
feélo  fingere  prohiberet,  feétae  adverfarice  Coryphflei  Eilifus  &  Audimis 
(nam  interjeétu  temporis  Sighvatus  in  fata  conceflerat)  fummam  regiminis 
arrìpuere*    Eilifus  enim  parcam  mox  OfHcialis  dignitacem ,  defimcto  pò- 
ftea  Jorundó ,  cum  Archiprxfiilatu  permutavit.      Hic  vero  ab  Eilifo  & 
Canonicis  in  Jorundi  Epifcopi  Holenfis  locum  deleftus,  4  Calend.  De- 
cembn  anno  1313  infulam  accepit.     Proximo  hinc  anno  Thorilanus 
Skardenfis  &Sniolfus,  facerdotes,  qvi  procuracionem  dioecefeos  Hohns 
in  advencutn  Audini,  gererent.  Decreta  Pontificis  fecum  adportarantj 
qvibus  decimas  a  bonis  Ecclefìafticis  publice  folvendas^  redimendo  Pale- 
ftins  CTgOf  exegit.    Ipfe  vero  AudinuB  eodem  anno  paulo  poft^  ve!  uc 
alii  (b)  131;  ad  lingulam  Seleyre  in  fìnu  Boigarfìordenfì  delatus,  Islan- 
dSam  ingreditùr,  unde  pei:  tesqva,  vulgo  Sand,  refla  ad  Cathcdiaii  prò- 
fedus  ell^  qvo  cum  adventum  eirec9  a  Clero  eminencioris  nocs  ibideor 
congregato*^  ndla pompa  auchonore  excipicur,  £ed  obitineristnoleftiam 
gravìs,  di^eriis  qvorundam^  Kodrani  prsprimis  &  Snìolfì  lace/li£ur«.  Hic 
tocius  dioecefeos  Clerum  ad  obfeqvii  i^rameanmI  adegit  (e). 

Erant  in  eo  nniits  vututeS)  praner  magniiicentlam  flimma  libe^^ 
litas»    Hic  primus  hypocauftum^  qvod  fornace  calerete  Holis  exftruen- 

dum 

(a)  Conf.  fupra  Sect.  i.  cap.  9,  $.  9.  not.  Tom,  i.  pag.  448; 

(b)  Secttndum  Annahs  Flateyenfes^  Aadinus  in  Iflandiam   venir  anno  rji^.     Scd  fccan- 

dum  Vitam  Laurentii  &  Annal,  Skalhohenfes  anno  1315 ,  qvod  ctìam  vcrum  effe  pro- 
bat  Diploma,  Audini  Nidarofijt  anno  1315  agentis  menrionem  faciena,  qvod  inreiiirur 

in  Ceieberr.  SCHÙNL\6S  JBrjftiPdfe  ow  Itouft^Um*  ©omRrfc    «B Jittng  pag- 5^ 

No.  69- 

(e)  AnnaU  Flateyenfes.  Tantus  jàm.  fiiit  fa/i^us  derfcalis ,  tantaqve  Audini  aufioritu,  ut  • 
clero  juramemum  fidelicati£  feu.  bomagium.»  iion  ficus  acReges»  exigeret. 


CAP;  !!•  §.  J.  4*  5;  157 

AinrcuT^yit  (^).    lile  ctkini  faxa  viva 9  m  monte  qvodam^  diélo  Rafta-^ 

hìid^  ab  Holis  aufbrum  verfus  primus  invenlti  domumqve  comportar!* 

kcitj   ex  qvìbus  oiHcins  lapidarìx^  qvam  fècuiix  adv€xerat>  benefìcio 

elaboracis^  altare  concavum^  addita  janua  ferrea  sdìfìcari  curavit^  in  qvo 

pretiofà  Cathedra?  &  ornamenta  templi  >  tutius  ab  incendiis^  fì  forte  gras- 

iàrentur,  iervari  pofiènc    Ex  eadem  materia  ^  gradus  cìrca^  altare  conti- 

guos,  iDsnia  templi  &  caminum  hypocaufti  confici  judìt.      Supremum 

altare  exqvifita  pidoris  arte  decoravity  cujus  /igna  hodiedum  confpici 

dicunctu.       Superiorem  medium  partem,  ubi  Epifcopi  ledem  haberenCj 

tanta  raagnifìcentìa  exornari  curabat ,  ut  omnes  ilruduras  in  Islandia  ex- 

celienti^?  laude  fuperaret.     Cathedram  infuper  facris  veftibus  &  fuper- 

humerali  Ifnagni  fplendoris  dotavit.      Qv£  omnia  ^  licet  citra  bonorum 

Cathedt'aiium  detrimentum  acqviri  non  potuerint,  ejus  tamen  generofi- 

tatem  &  magnificentiam  deprardicant      Qylbus  aceefllt  fingularis  hofpi- 

talitas;  Nam  non  (bium  amicos>  kd  etiam  inimicos  conviélu^  dignatus  eft» 

Sxpe  enim  adverfarios  fuos  Hcriis  ob  caufas  traétandas  comparentes  >  cum- 

prandendt  [aut  csnandi- tempus  indaret^  bis  verbis  compellaifò  fertur^ 

Menfam  accedamuSy  nec  offenfionem  mei  in  efias  transferte^     Taliqve  mu- 

nificentia  &  hofpìtalitate  multorum  animo»  demulilt^  ut  arbitrìum  rei 

obdneseu 

(jaetera*  officio  rite  (atisfecit ,  yir  adieo  religiòfus,  or  qvotfdie  tertf- 
am  parcem  Pfàltcrii  Marisa  &  Davidis  perlegeret.  Feftis  Maris  &  Apo- 
ftolorum,  jkdiebus  qvibusdam  Epifcoporum  memoria  dicatis^  ab  omnt 
dbarum  genere,  praeter  aqyara,'  abftin^iit.  Tempore  Qyadragefimali ,  & 
Advcntus  jcjunio',  pariter  ac  in  feftis  cardinalibus  ^  facra  freq ventavit , 
tsntauve  erat  vocis  majeftas,  utauditorum  fènfus  canendi  dulcedinemo- 
Tcret.  Prima  eptfcopatus  anno,  fvafu  Regis  Hàeonis,  fepulchrum  Gud- 
nundi  Epifeopi  inveltigavit,  fed  cum  inqvifitio  ia  interiore  templi  parte^ 

U  3  fàda. 


,^  Hoc  Ccenflcnloni,  idem  qyod  oh  iiiitio  accepit  fchema,  hodie  adhuc  retinere  perhibe-^ 
vox    vixXtT   rrabem  ferream,  qvam  noftra   stare-,  circa  annum   1710-,   cum    merca^ 
s  ob   bellum    Dano ■  Svecicum  Kiandfam.  non  freqventarei\t,   Biòrno   Thoiicviu». 
rihiiir.     £Aqye  fine-  dabio  omnium-  in  Ifiandia  xditicioruiu:  vetuiliifinium^ 


158  PERIODUS  III.    SECTIO  IV. 

fflAa  incafTutn  caderec.  Rolli  fabrì  opera ,  qvt  ex  relaùone  JSrundi^fe- 
pulturae  locum  demonilrabati  ofTa  ejus  in  anteriore  tempio  repertafui\c, 
tibhirum  nodis  &  fraéluris,  qvas  paflus  fuerat,  veritatem  ìndicancibus. 
Qvx  novo  capulo  inclufa,  ante  crucem,  qvi?  dìcitur  Major,  colloari, 
clathrisqve  circumdari  curavit.  Hinc  poftea  Die  Translocationis  Gud- 
mundi)  6.  fcil.  Cai.  Novembris,  magnus  mortalium  confluxus  Holis  ap- 
paruit)  ipfiflìmo  Epifcopo  inferias  celebrante  j  qvi  Gudmundum  fempei 
exinde  veneratus  eft.  Haélenus  autem  memoria  Gudmundi  pari  ac  re- 
liqvorum  Epifcoporum  oblivione  usqvè  ad  negle^um  tumuli  exoleverac» 

r 

§.  6. 

Audinus  etiam>  Divi  Jons  Diem  e  fepulchro  fubblati»  qvi  ante 
ejus  tempora  facrorum  tantum  exercitio  colebatur^  inter  majoris  mtx 
fella  numerari  Judit.  Anno  1320  j  magna  incolas  annons  penuria  cum 
affligeret ,  qvam  hyems  tempeftatibus  foeda  &  glacies  Gronlandica ,  vulgo 
Hafìs  terre  noftrs  advoluta  exalberavit*  Audlor  erat  Audinus j  vocis 
Jons  Holenfi  Epifcopo  in  ipfo  fefto  Pafchatis  nuncupandis,  qvibus  co- 
loni tributarii  per  traólum  Skagafiordenfem  ad  pendendum  peIJem  feu 
vellus  ovile  y  unde  (Imulacrum  ejus  conficeretur  9  fé  obftringerent  Qvo 
faéto  aélutum  in  proceflione,  dum  fcrinium  Jonx  exportarecur,  turbida 
ao vilonis  rabies  in  commodam  aeris  temperationem  transmucata  eft;  ex- 
actaqve  mifla^  zephyris  blande  adfpirantibus,  nix  refolvi  ccepit,  tellusqvc 
apgefta  glacierum  ftrue  paulatim  liberata^  ver  feqvens  rara  agronim  fer* 
tilitate  nobilitavlt. 

§•  7- 

Canit  infuper  Audini  encomia  ludus  literarius  qvem  HoHshabuitj 
Egillo  Ejulfi  &  Jona  Kodranì  moderatoribus  a  multis  treqventatus,  undc 
inter  coraplures  alios  Einarus  Haflidinus,  Thorfteinus  Halli,  Jonas  Ko^ 
drani ,  Paulus  Thorftanides ,  &  Thormodus  Ketilli ,  non  fine  erudicio- 
nis  laude  prodierunt  (a).  Die  qvoqvc  fundationem  Monafterii  Reineft* 
denfis  a  Jttrundo  faélam  confirmavit  (  b). 

§•  8. 

ama^^m^^m^m^^a^mmm^  •■— ì^-^^-^^ì— ^■— —  «..•.^— »«»«^ì«^««^ì^  ^MM^HMMMswBHrtMM^M  ^^■^>^~a>^~aB^_^B^  .^■^•^•^■•b^^ì^^»^  ^^""^"'"^""^ 

(a)  Vid  faprt  Tom.  i.  pog.  591.  fq. 

(b)  Hoc  Diploma  vid.  ad  finem  Gap.  Litr.  A.     De  qvo  non  abs  re  effe  putamus  raonerc 

illud 


GAP.  II.  §.  6.  7.  8.  9*  159 

Qvanqvam  Audinus  multa  probitate  confpicuus  erat ,  tamen  con- 
fvetudinis  provìncialis  ignarus,  nimium  fermoni  qvorundam  indulfit,  fa- 
ces  illi  ad  difcordìas  adverfus  alios  fufcipiendas  prarferentium.  Domutn 
cnim  reverfus  e  vincanone  prima  qvam  fede  per  occidentales  dicccefeos 
craétusy  circa  autumnum  ejusdem^  qvo  cathedram  adiic>  anni^  in  qvo 
umplum  Thingeyrenfe  confecra vit ,  facerdotem  Skulonem  lUugonis  Pro- 
curarione  depoficum)  non  fine  honorum  jaélura  expulic;  inftanciqve  mox 
hyeme)  difcordia:  illi  cum  Sniolfo  &  Kodrano  facerdocibus  incerceden- 
ces  eo  creverunt ,  ut  Sniolfus  eandem  cum  Kodrano  exauéloracionis  poe* 
nam  fubiiflec  9  nifi  oblèqvii  macurìcate  dedinafTet.  Qvam  tamen  recon* 
ciliationem  Pnd)enda  Grenjadarftadenfi  fkabilitam ,  diu  Sniolfus  non  re- 
imt  Nam  paucis  poli  annis>  Epifcopus  ob  fuftentationem ,  c^vam  viro 
cui(kfn>  e  bonis  iìsdem  ecclefiafticis  adfignaverat,  denegatam  ftimulatus^ 
nonfolum  prxbendte  beneficio  Sniolfum  privavit,  (ed  etiam  cum  jure« 
jurando  feptem  Sacerdotes,  e  penu  ecclefiaftico  Grenjadarftadis  gratis 
aieodosefle  probatum  dediflet>confi>rtiochriftianorum  exclufic,  qva  iile 
pxoa  haut  mulcum  commotus»  anno  13199  ad  exceros  abiic 

§•  9- 

Prima  epìfcopatus  hyeme,  Clerus  melioris  nota^  Holis>  Die 
Gregorii  comparuic^  ab  Epifcopo  in  plerisqve  alienus>  excepto  Ha- 
Aido  Sacerdote  Breidabolftadenfi  ei  amiciflìmo»  ideoqve  non  une  mu- 
nerìbus  dimitcendo.  Simui  bis  qvoqve  adfuit  Kodranus  facerdos, 
cujus  cauià  fà6lum  eft^  ut  cum  eam  partem  mìffx  abfolviiièt,  qvam 
Evangelium  exciperet^  facris  ulterius  peragendis  defifteret.  Illum 
enim  triplici  crimine  excommunìcationìs  muldam  fibi  contraxiile  judica- 
bac  i)  Qvod  Canonicis  Monafierii  Mddruvallenfis^  non  fine  hono- 
rum 

illad  omniam  antiqviflìmufn  ede  qvx  nobìs  videre  contigit,  qvod  annnm  falutjs, 
locum,  &cliein,  adfcriptnin  haber.  Unde  fufpicati  fnmus ,  Audinum  hunc  morem 
prìmum  in  Iflandia  ufurpfldè  &]ndigenas  eundem  docuillè.  Et,  (?  annns  &  dies  hu- 
jus  Documenti  re£ìe  fé  hdbeiit,  neceife  eft  Audinum  in  lilandiam  venilTe  anno  1314. 
Confer  fupra  $.  3.  pag.  i^6* 


i6o  PERIODUS  IIL    SECTiO  IV. 

rum  profufione^  adminiftratloncmxivifem  concefllflet.  2)  Officlans  dig- 
nicacem  poft  morcem  Jòrundi,  prtccer  fas,  arripuiiler.  3)  In  fuixontem- 
tnm  confpiraflet.  Hic  igitur  Audrnus  &  Kodranus,  nulla  pacis  condi- 
tione  adhibrta>  ultima  vice  fé  invicem  adlpiciebant.  Nam  Kodranus  iti 
Norvcgiatn  deiacus,  anno  1319;  fupremum  dìeui  obliti  (ìli  ocdinis^  com- 
plurium  ccftìmonio  j  decus« 

§.  IO* 

Anno  1319,  qvo  Attdinus  Thorerum  Atbatem  Munkathveraaénfcm 
exauéloravity  templum  &  monafterium  Modruvallenfe,  una  cum  campa* 
nis  &  cuku  religiofo  9  communi  incendio  deflagrarunt.  In  caufa  ftiic  in- 
caria  Canonicorum,  qvi  noélu  domum  e  Gafeyra  rcverfi,  luminai  probe 
adpoci,  incaute  vìbrabanc ,  unde  fcrìnium^  <}vo  ornamenta  templi  ièna- 
bantur,  flammam  primum  avide  excipienS)  latius  ignem  diflrudit.  Epi- 
ibopus  tanca  forte  impulfus  »  fodales  monafticos  in  divcrfum  expulit,  alios 
parocciis  pnrficiens  )  alios  Holas  <leducens,  Ttiorbiòrnum  «eropc^Jò- 
randuti),  qvos  ad  extrema  ibi  vkx  fuftentavit.  Ingemtmdus  atitem  in 
Norvegiam  tpajecit^  canonicis  Helgafetrenfibus  ad  tempus  adjungea- 
dus*  Reditus  aucem  univerfos  e  bonis  ^onalterii  in  ufus  cachedtx  hx- 
fui  convertita 

Eodem  anno  pr^dium  Hialtabacka,  cui  facerdotem  Jongeinim 
|)r2?fecit9  retraiflac  (a)»  magna  cum  ofienfione  Abbatis  Thingòreniis,  redi- 
tutionem  decimarum  ex  territoriis  iiitra  amnem  Vatnsdalsa  Hcis,  peti; 
dendarum  fruAra  Jurgentis,  qvas  ex  couftitutione  primi  fundatoris  Sa(u!li 
Jonac  Holenfìs  Epifcopi  ^  coenobio  neqvaqvam  adiroendas  contendic,  om- 
niaqve  arbìtrio  Archiepifcopi  commilTurus,  iter  ad  exteros  anno  1318 
ingredituri  feqvens  biennium  in  Norvegia  confiimere  coadus,  ab  Archi- 

epifcopo, 

^a)  Caufa  hujiis  retra£lationis  mera  «rat  avarltìa^  nain  Jònindas  AuJìm  antc^ellbr  decte 
monQllei'ium  privavcrnt;  &  rationibiis  fuis  ceconomicis  ^rofpiciens,  pmdfum  Hi-l- 
tabacko  redhoiiimeiui  loco  inonaflerio  dederat  (Vid.  lupi  a  pag.  15;).  Scd  Auci- 
11US  moiiaflerio ,  nec  declinas  ex  primi  fuiidatoris  voluiUaCe,  ncc  ledhoflùnemuni 
£x  AiiceceiToris  contrari u,  concedere  toIuìl 


GAP.  IL  §.  IO.  Ih  12.  i6i 

<pi/copOj  qv]  abrence  Audino^.in  paucis  aiDicifllmo ,  caufarum  trans- 
itìionern  ditterebac^  Epìfcopus  vero  poft  difceflum  Gudmundi  Abbatis, 
órdinarìdm  per  occidentales  Qyartae  angulos  vifitationem  exorfus,  cum 
T/iingeyras  perveniret,  nulla  proceflione  a  Canonìcis  ^  januas  templi 
monafteriiqve  occludentibus,  excipitur,  nec  colloqvio  dignacur.  Bior- 
hus  id  temporis  Ccenobiarcha  cum  fociìs  turmam  rufticorum  congrega- 
verat,  qvx  iilum  a  monafterìo  potiundo^  fi  forte  audacius  aggrederetur, 
^rohiberet.  Sed  tanti  conatus  indicìa  non  fecit»  Qbus  tantum  in  prom- 
^  eratj  potus'vero  negabatun 

S.  li. 

Circa  mmdeiii  annum^  Epifcopi  &  «lomopfaylaces  >  una  cum  pri- 
ftatibus  &  poptùttibus  qvìbusdamy  peregrìnarì  iufli  fum^  qvapropter 
E^Uus  Ejiim,  uno  fócìo,  qvì  ftiìt  Grìmas  Ofe^ì,  contentus,  vices  Epi^ 
fcopì  Audini  expeditum ,  patria  egredi  ftatuic ,  kdi  itinecis  profpericate 
deftitucus  remanfit.  Idem  temporis  Audinus  libellos  daticos  feu  ratio- 
naria  omnium  in  diaecefi  Holana  templorum  confcribi  curavit,  qvx  Ho- 
lis  adhuc  confpiciuntur  (a).  Anno  1319  magnum  denuo  ftrepitum  in 
Qvarta  boreali ,  exà^tones  Audini  ^  Arafu  qvorundam  decimas  qvadripar- 
titas  ex  qvovis  aflè  poftulantis  cxcitaverunt.  Qvibus  effèélum  eft,  ut 
circulatonim  tarma ,  qvx  angufta  vìarunl  y  vulgo  i^ofdahóla  obfepferat ^ 
in  Epifcopum  ferme  imiiflet^  nifi  Rafnus  Glaumbajenfis  pacificorum 
opera  ac^utus  fupervenilièi:,  efferatosqve  antmos  fponfione  demulfifiec» 
Epifcopum  lievitate  penfionum  eos  neqvaqvam  vexaturum.  In  ComitttS' 
Hnivertàltbus  eiusdem  anni ,  laici  dioeceleos  Holanee  in  reprobationem  no^ 
vitatum  Audini  confentiebant*  Grìmusqve  Nomophylax  cum  Nobifi 
Procerum  fatellitio  Holas  profeélus ,  de  eadem  re  coram.  difputa vit ,  Epi- 
fcopo  nil  prorfus  concedente >  qvi  illum  ofTenderant,  pacera  oblèqvk» 
ledimentibus. 

§•    13- 


(•}  Regìt  !in£)^ori rafie  confirimta.  Vide  Regis  gloriofifT.  Cbriftiani  VI  InfiruHionem  (ut  y%> 
qvì  cmanr)  Epifcùpit  islandi^  anno  1746  d.  i  Julii  datam,  Art.  16,  in  <|va  umen 
conlcrtptio  hujua  rationarii  ad  1398  rcf<»^tur,  qvod  ad  noftrum  calcaium  .corrigen. 
dom  efTe  nemo  non  videe. 

Tom  IL  X 


161  PERK)DUS  IIL    SECTK)  IV, 

Hflc  xftace,  Amas  Skalholtenfisy  Ketillus  &  Snorro  Nomophyla- 
ces ,  crnn  multisalib»  ruperiorìs  anni  evocacioni  moretn  gefturì ,  patriam 
reliqvere.  Audinus  vero  circa  aucumnutn  pari  neceflitate  Norvegiam 
vjfurusy  adverfa  temperate  re)icicur. .  Per  hos,  utputo,  Ikers  c^vadraii- 
tis  fepcencrionalis  cìvium,  qvibus  infolentianì  Audini  conqveftì  eranci 
Haconi  Regi  deferendo  fuerunc  (a).  lisdem  aucem  arpeélum  Haqvioi 
Regi$^  accelerans  fatum^  cui  anno  13 19  ad  8  idus  Maji  conceflerac>  inter- 
clufit>  qvod  ettam  Magno  Erici,  ejus  e  fìlia  nepoci  Regiam  dignitatemi 
qva  qvatrìmulus  afTeélus  eft>  decuUc^  Erlendo  vero  Vidkimni  filiO)  fvafu 
Archiepifcopì  &  concordi  popularìutn  fufTragio  ^  adoiiniftracionem  regnit 
donec  Rex  ad  jixRàm  Tsuiem  perveniret,  acqvUivit«'  <Sc(i|voiic6  aucem 
anno  9  qvo  Snorro  Nomophylax  &  Kecillus  RefJL  lò  Infiilacus  homagiuai 
exegenmc,  alia3  fub  eiusdem  nomine  liceras,  dioecefeos  Hoiaox  akimooi 
yefpoi^  loco  accepifle>  verofimile  cft  (b). 

Crea  hsc  Egillus  Sacerdos  Audino  Praefuli  afniciflimuSy  com  Epì* 
ibopo  probafiet  qvantum  opera  Laurencii  >  qvi  cune  cucuiium  Tlungcyrìs 
fufceperat)  infuas  parces  dedudi  >  auélorìtaù  eius  adderecs  eo  Praiulem 
compuliCy  ut  eadem  hyeme  Egillum  Thingeyras- roicceret ,  qvi  Laoiena- 
um  Holas  ab  Epifcopo  honorifice  accipiendam  fecunì  adduxJL  Cuìui 
«micitìafn  obfeqvii  fponfione  comparatami  >  uc  Laurencìus  firmiorein  effir 
ceree >  Eyfteinum  Epifcopi  ex  filia  nepotem  fecum  abduxicy  licerìs  probe 
imbuendum^  oVae  poftero  tempore  eum  adeo  nobi)itarunt>  utpnrbendi 
templi  Thrundnefeniis^  qva  avosqvoadam  fhiitus  ftterat,  longo  tempo- 
re gavifus  ih. 

i(a)  Nonregts  futs  Rest  Hacon  anm»  131$  ad  reprimendftm  Epifiroporam  infolentianì  &  ii^ 
riciam  edidam  propofuerst,  qvod  in  1/taiKlitni  chea  anmitnijiS  feii  1319  perlatum, 
Andfiìut  reseci t,  ui  in  hoc  anno  sd  Regem  dati»  litem  Holanc  dioecdieos  incote  coa- 
qverunmr.    Vide  ad  finem  hujus  Cap.  Lit.  B, 

(b)  Vide  Dijfnt.  de  Jmrt  EccL  Islatkl.  pare  i.  cap.  4.  &  fuprt  Tom.  x.  pag.  5^ 


GAP.  IJ.    §,  13.  14.  ijf.  id.  163 

§.  15.        . 

Anno  1320.  AudSoiis  Archkpìfcopi  literis  evocacus^  e^dcm  xftat^ 
f^ìHi  Sacerdocis,  Onm<]ve  ThorAaiiidie  fodalicio  ftipacus».  Norvegian^ 
pettici  Thnindhiemufliqve  delatus»  a]>  Archiepìfcopo  (Umma  cutn  kiì^^ 
ricate  cxctptebatun  Hic  tocò  tempore  Naealhiorum  (a)  Audiaus  magiUn 
fictuD  celdiravit  convivium  r  in  nvo  Archtepi(bopus  oompkires  die$  con-* 
trivk.  Qif'^ineumse.fiiftiykflCeL^  ipfe  ho(pes  dolorem  circa  popUcem  Cexis^ 
kf  ijvifnigis  magìsqvb  iagcaveTceiit,  medio^fun)  contea)  opem  otnnino 
ctfpuic,  &  per  tocum  corpus  difTufuSy  ad  remedÌ9F4im  ufuoi  vehecnen- 
dasexarfic  Qvar  tatnea  aegricudo  ne  (jvicqvam  de  fingularì»  q va  polle-» 
biCf  animt  prrientia  &  in  conviyas  lau(^C|a,  detrahere  valuic.  Ip(è  enim 
qvoddie  fua  prarfencia  eosexhilaravk,'  uaqve  dum  tandem,  epoto  Bea- 
te Vii^giois.  fpvjpho  >  mtijs^Deq  &  Matri  yirsLiin  impeiii/s  q&isy  pncfen- 
tboSj  ut  preces  prole  ad  Deum  funderent^  expoftulatis,  fé  intra  pa(jco9 
dies  e  vivis  exccfTuruni  pradixit»  Cumqve  optimates  donis  .magaifice 
cumuIfllTet^  orans ,  ne  a  convivali  feftivicate  fua  fata  deterrére  paceren* 
tur,  ledkm  male  firmus  petiit,  fiipfemaqve  confticutione  exanime  cor-ì 
puS|  cum  in  tempio  Beata?  Matri  facro,  cut  Drcrfiietat,  condì  neqvi-^ 
ttt)  ad  andrai  ejusaem  nomini  dicatam,  Thrundhiemi  fitam  (epefienduni 
flt^tabaL  ! 

Hic>   cum  ^ctremam  unélionem  accepiflèt  tb  Archiepìfcopo^ 

Srem  epHcopali  fucceflione  digniflknum  cenfeat^  interrogatus  relpon* 
it!  Ifibtidtflm  avidem  oenuria  bonwum  fàcerdotum  non  laborare^  fed 


cmm  Deo  fé  teftari ,  neminem  aeqve  ac  Laurentium  Kalfi  filium ,  mu* 
neri  fufdpiendo  effe  idoneiim  »  qvem ,  praeter  yitam  monafticam  &  reti* 

fionis  ob&tvationem ,  peritia  Jurìs  Ecclefiaftici  magnopere  commendet. 
oliere  praeterea  anatis  judidi  maturìtate,  non  Iblum  ad  privilegia  cecie* 
iiaflica  menda,  fed  &  ad  dioecefeos  Holanae  contumaces  refrenandos 

X  z  apttdi- 


)»■ 


»  Hinc  €tiam  noftii  diyitiae  &  magnificentia  intellìguntiir.  Nam  tempus  Natalitìoruni 
nsqvc  ad  fellum  Purificationis  extend«ndum  eue,  inde  coUigicur,  qyod  ipfe  non- 
dum  finito  convivi*!  tempore  deceflerìc^  qvod  tamen  9  cai.  Felnuarii  accidie.  Ipfo 
tatem  mornio  id  in  ejusdem  parentalla  jnutarunt  amici. 


i54  PERIODUS  in.'    SECTIO  IV. 

spaHimum  »  qvorum  licentia  Praefulem  ^  q vi  eis  non  niinas  fcienter  q^im 
Tevere  impereCj  reqvimt.  Et  qvanqvam  Archipradul  priftinam  Laurentii 
advérfus  ipfos  percinadaih  t  qvam  in  anachemacifmis  declarandis  exferu- 
erity  multùm  ex<isitaret>  illam  camen  òffenfionem  nèceflimi  ecclefis  ce- 
dere debere  Audinus  afleveravit»  decereqva,  fiqvain  ab  illis  inpirìam 
expeftus  fuerìc ,  eandem  hac  dignìcate  repenfam  deprekendac,  nec  iili 
vieto  vertendam,  qvod  ab  obfeqvio  donimi  non  recefleric  Hccmag* 
noadftanriutnapplaufu,  &  largo  ocrìnqve 'fieni  elocotiis,  amo  1321,6. 
Cai.  Februarii ,  animam  exhalavit,  cum  ^.  aot  ad  fomanini  8*  uam  in 
epifcopatu  tranfegìfièt  - 

(a)  Tn  nomine  Domini  Amen,  pac  fé  ttlIùnEi  monnnm  kurinigt  at  ^a  er 
lidit  var  fra  hingatburdi  vors  berrà  Jèfii  Chrifti  131?  àr  prófud^ 
um  ver  Audun  med  guds*  mifkilftn  bifkup  i  Hólurti  i^rir  fialfra  vor- 
rà raun  òk  margra  dugandis  manna  framfógn.  hvtfrfu  fagrliga  ok  heidrli^ 
forilo  virduli^r  nerra  gódrar  rninnìngar  JOrundr  er  haeft  var  Fyrir  off  bifk- 
up H.  Holakirkiu  hetr  henne  Veict.  ok  fìàlfa  hana  ok  hennàr  dstur  marg- 
falldlìga  pr^dc  med  vicrrigrl  fyrerhyggìa  hvadan  af  er  hann  fetri  Syftra- 
klauftr  at  Stad  i  Rcinisnefi  fyrr  enn  Madruvallaklauftn  gefande  ^r  ci) 
^(Tar  eigner  medr  fullu  fkilrikL  Haifan  ftadinn  heima*  Haflleinftade. 

Grafcr 


iii\ì 


f*j  Mortem  cjus  ad  antittm  1321  referutit ,   Vita  Laitrentìi  Nf annitr.  dt  AmmÌ€s  FltHjffk 

Annaits  vero  Bnvia^s  ad  1331;    Unicam  habuit  Audinut  filiaoi  nomine  Olufain ,  ^xt 

•    priiriiiin  mipfit  Tbordeino,  ex  qvo  Eyfteinuin  &  l'horfèeinum^Rufos  ctiamcogno- 

^  t.     minatos,  fìlios  habuit;    dejnde  eam  Qemens    duxit,  &  ex  ea  Vigleikum  fulcepii. 

ConV Laurentii  Vita  Manufcr.  •       '  • 

(a):  U  tft:   In  nomine  Domini ,  amen.     Innotefcar  iineulis  nos  Andinuia  divina  mifen- 

^,.       cordia  ijlolan*  cathedr    '^     '' '  *«  ^t   -.p 

^prìa  expcrientìa  (\\ 
&  ràtione  venerabi 

(i^  Epifcopas,  curam  ejus^e({èrit,  eandeìnqre  :rqve  ac  iilios  ejus  proipicienter  orni- 
verit.  Non  enim  ranluinCoMiobiumSoronbus  dicicum  Stadi  Reenenefèiiiinni  funcla»it, 
fed  aliud  Moifriiyillis  erigi  fecit,  cui,  fc.  Keencfladenfi  latifundia  qvat  feqvens  recm- 
fet|Caialogus  9  adjecit.     Diinldiucn  fundi  mona/liei,  tiajpiintfiadt y  duo  prxdià  con- 

0)UBt 


^  ':    fJAP.  IL  JMfr.  :A.        ,  165 

Gg9iertvwr.  Pavafbde.  V)errof lajand  hal(t.  (fiiallsbind.  .Sk^rdil.  Hómòp* 

ni.  Djdaftade.  Hóla   Fofs  halfai>.  Brokarls^  hal&a  Hundsnes.  Selà  haia 

Ho£  Ferìuhamar.    Karaftade.  HroarsdaL    KelldudaL   Backa.    Skaurdugii 

jm.  gekk  landsleka  af  f>efrum  idrdam  ucan  heinia  ok  Haffteinsftttduoi 

jn  fuauna  briacio  ok  fex  hundrud.    So  lekldi-  hann  t^.  med  heilum  for- 

ìQÌum  ok  u^ram  k^nninjum  F(:^  Jrlallberu  er.  fldan  ;vard  Abbadis  ù^Ò^ 

kbuArs  oc  mainar  adrar  rikar  konur  medr  iniklu  gdtze  ac  iiyrkia  fladmn 

ok  heìlaga  rralu  ok  pr^da  medr  fOgrum  lifnade.     Nu  af  f^vi  at  ofs  f^neft 

]fcffc  hanns  ^ipan  Iva  hialpfaaiàig  feid  inf  cfamlig.  bsde  til  falu  ok  femd- 

tr  honum  ok  ofs  ok  vorutn  16glìgum  epterkomendutn.  |»ó  at  i  nokkruni 

Eeìmim  ff  nift  hann  frarnarr  gefit  hafa  af  HV)laftàdarg^tzi  tnn  hetlagrar 
rida  log  votta/bl  fiadfeftum  ver  ^j^eiTa  hanns  fkipnn  ok  gidf  xfìnliga* 
ùbrìgdanTiga  halldnutai  tetit  fàtùd  okìégùtn  heilagrar  H^la   ktrkiu  ùxk 

UfkiipfcctiMider  àf.e^mtm  'opmthés  klauftì;^.;:::  <:Vktf  :.ok  fyticvift 
at  ver  Aulum  veca  ^irra  foùnadr  ,dc  àbóte,]^eìm  ok  ftad  béìrra  ok 
fooe  til  vemdar  ok  hagenda..  Bidium  ver  vara  jQgliga  eptérkomendr 
HóbUrkupa  at  ^er  vendit  godviUa  til  klauftdins  ^k  fyftranna  medr 
aftfenid  ok  fikhrl^i  umhyggiu.  iyrirbipdandi  hverium  maoni  aa  kallfa 
^  edr  unada.  hindia.  edr  talma  .yfer  fogdu  gótìe  af  fiiium  r^ttindum* 

!  :ri  •  •     X '3  '  : , '!       .       i  ..  Vaentom  . 

urani  nomine  Graf^  Pavaftade,  Vermflaìand  dimidiatum,  FtaOsland^  Siordja^  MoU 

f^fà^  DadafiéuU^  Holay  kkmdnet^  Hot\  teììubamary  Karaftade^  Hroandal^  Kielldu- 

ìM^  Backa^  Skordupl  ulteriiu,  Seta»  Brokarfak  Oc  Fqf^  led  tria  pq/lrema  e  parte 

diinidit,  ex.  qvonim  locntioné  144  Jonchimicoium  iumina  rcdibaf/fi  HaFfletnsfiade 

&  PQnjopeni  in  prxdio  StaJmfi  alTIgnatam  de  ferie  expunxei^s.     Movit  itidTm  Ipedo- 

fis  argumentis  6c  pia  exhortatione  Halthoràej  ejùsdeiti  Ccenobii  poflea  Antjiflirr,  affen- 

tionem,  una  cum  aliis,  qvas  proemio  proposto  a^exerat,  fìcminfs,  ad  vìtam  monafH- 

cam  ibidem  fufcipiendam ,  qvs  ceremoniaj   5c  cultiim  religiofiim,  hoiielh  morum 

integritace  perornarent.     Hanc  igicur  ejus  rain  necenariam   qv:.m  utileiTl  dif^eniàtio. 

nem»  <{vofliafnìpfiu»  paricela  a  e  ^»^ofbi,  pabi^qve  legimn^.foccedentium.rfanH^  ac  falufì 

pioAimfftm  vide^mua,  qvainvii'  carb^r^r^i  pr^ter  leg^es  Ecckfiadica^  circumfcrfpfx 

igieni  pnrbeat,  perpetuo  rat%m  &  Si:i|^'iobibiUm  declaratmus,  fi^jvo.jure  hcMiore  &  pri. 

n'Iegio  Cathedra  Baliiicar  Holaneir  decj^nasexmilverlii  faculraribua  laudaci  Gceitobii 

Epàico^  pemleiKiat  exigeotts,    :Et  prò  oertjD.lialìebiti^  upsmet  ^^undemr  p r$rdiis  pò- 

iéSonfbasqverutBndts,  Procuratoremi  ì&  Ahbatem  fore,  «ìmul  orantes-vos,  qvi  juf^o 

ardine  nobts   in  Cathedranl  Holenfem  luc<ie{ruri  e(Hs  Epilcopi.,  ut  Cenobium  cum 

monialsbaa  benigno  favore  oc  paterna  cura.jaii?pkeeteniini,  omnibus  prohibentes  carum 

mMm  ÌBtemunpcre  didcoiave  lafiaflere ,  ^y«  a  juilc^  in  €P9Ò^&  bo|ìa  d^c^r^ne.    Spe^ 

ramua 


ì6$  PERIODtS  Ifi.  •  SÉCTIO  IV. 

-Vffntum  ver  bk'treyfitim  3(l(i]ga  at  àllw  fcìf  goder  menn  fem  tìl  pcirri 
giara  vel  okvinititul^iiiligJi,  edieft  af  cude  fiàlfiim  i  himnatike  (xmd  ok 
ìalulìialp.  enii  feir  fkulu  fa  af  ofs  bftkk  ok  afufo^  Ok  at  aller  roenn  iw 
ande  ok  epcerkòmande  vitifyrir  Vift  ok  trui  ftadraftliga  ^efla  vora  fkip^ 
an  fettum  ver  fyric  fetta  href  vort  innciglt.  Dacum  anno  domini  pnc. 
dlAo.  loco  praèfkto.  '^varcó  nonas  Aprilis*  ordinacioiiis  aoftrx  anno  tertio» 

*  *  '        I     * 

»  •  •  *  M  ■  . 

Litr«   B* 

(b)  Virdiigligiifii  herra  fiiiiiin  H&kQiii  mpd  guds  t^à  Norepkóc^  hia- 
^   ttm  korónada  fimda  b^mdr  ok  alipMgi  ùr  H6l$bì£kv^^tm  i  Is- 
landi  kv^u  gude  ok  ygaia  med  audouuI^rÀ  ^lÀi^ftu* 

JefusChrìftus  aaibuni  yér  fyrer  margvr  ok  fagnr  cettatbsxiDrfem^hafic 
t>fs  geifit  ole  einkannliga  (asc  (em  i  bvi  brefi  ftodu  fem  Quonar  Riadfveinn 
ydar-  hafde  cil  Islanda.  I»o  vtr  hefdum  •  j^ar  mimii  lectt  a£  ena  ydar  gód- 
vitld  hafdi  grundvaUac.  iaker  ^e(s  ac  vtrduKgr  herra  Audun,  Biflnip  vili 
Bdm  ined  auiigU  tnóce  fadipjrkkr  verda.  (b  fem  ]^c  Lfigmadr  %e  ite  um 
tèfekter  i  Kriftindónisb&lkt;  ei  vili  hann  ok  at  fetcktémar  aunnkeftiMift- 
indótnsrette  fem  ydar  bref  b^dn  Her  roed  hefr  hann  nokkr  n^liaob 
jj^egnum  ydfwn  ^u  ftm  ver  vilium  ei  underganga.    Er  ^ijttfia  athami 

fegpr 

ramiu  ^  confidiinus  (ut urum ,  ut  qviciìnqve  lUìs  fé  faùtores  &  amicos  eshibaerìnt, 
a.  Deo  ih  régno  oelorum  compenrationem  falutis  &  glorìae  accipitnt,  a  nobii  rero 

S^ratiam  &  commendadonein;  Deniqve  qvo  univerC  fi  ve  in  prsfenti  nve  in  futarìs 
ecuUs  haac  noftram  conftitutionem  certani  firmamqve  retineant,  figiliam  noftnim 
appendunùs.  Datum  anno  Domini  przdiclo,  loco  prxfkto,  qvarto  OMitf  Apn^'i 
ordinactoiii^  noftrc  anno  tertio. 

(b)  IJ  efi:  Venerabili  Domino  fuo  Hflconi,  divina  dementia  Nonregi»  Ktgi  coronitOf 
dioecereos  in  Iflandia  Holanc  incoUe  &  populares;  fiilurein  ^obr^qvium!  compffi- 
^tionein  vobts  a  Jéfii  Clirìfto  prò  toc  canticqve  in  noflram  gratiam  editif  confito* 
èo^riibus  exoptamus*  lUia  fpeciatim,  qvc  literti  per  eonfih'ariam  veftnim  Guniuram 
in  Iflandiam  allaeif'  compreheufie  fiint,  etiamfi  noftrat  levationi  benigna  vefininten* 
tione  minus  (èrvierìnt,  eo  qvod  honorificus  Epifcopus  Audiniit  iiodein  %àvtA^% 
indignans  mui£ìas  in  Jnre  Ècclefiaftico  definitas  juxta  maixlatuin  veftmm  minai  & 
ad  iententiam  Womophvlads  diftriboi,  qvi  novis  prcterea  indidionibus  fubditos  re- 
ftroa  oiief^,  qvas  admccere  nolnmus.    PrimiatDim  ejas  inlfauitia  cft|  qra  bonorom 

eccldit- 


.V.  :  Cap.  il  Ltcr.  ^r3;  -^ .  ;  :  ':         167 

iftrìiCknpìiìtì  ciìcfa  t§^  dllu  ^i-gin^  f^m  tj^  ktrkniimtf  er^  gefic  eda 
golkiiL  fvo  ok  tiutidum  ok  lalugii^m  ok  offre,  i  moti  fornum  landfìns 
Yam.  ^viat  kirkiubóddìnti  hefer  eefinliga  hffc  allt  ^c  ofTur  fem  minna  er 
eoahundrac»  med  bifkupanna.  famf»ykc  kirkiunum  til  upphelldes  ok 
bnoemOnnurii  til  koftar*  ok  fvp  tiundef;  aliar  Enn  ver  fegiuoi  ac  tiund- 
tt  offici  ok  i^iigia&rnar  hafe  felft  kiriciubapnduniun  til  matarverds  preft« 
enumok  til  ciddkaups  er  bóndinn^  greider  hyancveggia«  ok  f^at  cmiiiga 
hifcok  halidic  ok  bvì  vìUimì  ver  eisi  biifkupanna  arorm  fam^ykkia.  Su 
crdnnr  grcifì-at  Ulkupinn  feg«r  atkirkiubóndinn.ege  at  fVna  med  lOg* 
bgqm  vimum  at  kirkuinnar  (kuUder  hafe  lagft  i  laufafe  ok  utiarden  ellìg* 
arfegerhaiifikirkiuii«.€^  fimmtiger  hundrud  i  ^  iórd  er  hdn  aftendr^ 
enn  ver  vilimn  ^ac  eìgi  j&fxi^ykkìa.  pegar  ok  at  nokkut  er  kirkiu  eiga«- 
t  fem  httd  fteiidr  L  hefer  ^milìga  kirkiubiSndìnn  einn  vardveitt«  j[>at  vili 
knn  pre^m  f  iiram  til  haUds  veiai«  Aliar  ^sr^  fmàciunder  adrar  fem  at 
ionmba&facaeker  ha&  ok.minna  evenn  eyristiund.  vili  hami  parca  fem 
idnr  tiunder  i  fiora  ftade.  verdr  f>at  guc|s  iìlmufum  inikell  ikade  ok 
bradma  einnia  ok  ^at  vUium  ver  ei  f^ola,  per  hafic  fyrerbodit  i  ydr- 
um  brefum  at  prpfallar  uppdikte  nokkrar  fefekcer  med  ùcfecningu  af 
kibg^e  kirkitt  edr  Ódriìm  forboduQum*  enn  vilia  ei  lOgmanns  ùrf^kurdi 

hlyda« 


mmmmi^m^tmmf 


ecclfiitilicoram  difpenfatlonetn  (ibi  arrogata  five  decimar  (ive  legata  fint,  (ive  oblario* 
flfs,  live  deniqve  qvociinqve  ticulo  templi»  obtìgerinr.  Contra  atqve  ex  prifca  con- 
fTemdine  &  £ptfcopornin  confenfu  fieri  iblebat,  qvasvis  oblationes  infra  a  iitiperi- 
ibntn  valorem  Patrono  templorum  ad  endeiti  r^ftauranda  Se  Perfonas  Ecdefidiiicas 
foftendandas  coni  univerfìs  decimlt  condononcium.  Nos  vero  affeveramus  decimasi 
legau,  dontriaqve  Procnratoribos  expenfx  loco  cefnffe,  qvnm  in  alimoniam  fiicerdo- 
mm  éi  merccdcm  prò  fiicrorom  operatione  folvcndam  facerent,  qvapropter  Epifcopo- 
mm  decretum  recufamus.  Attera  efl,  qva  beneficia  nos  oportere  contendit,  ut  ido^ 
ncis  convincant  tcftimoniis  bona  mobilia  aut  rara  procul  (ita ,  pecunia  )  qvam  tempia 
in  noininibi^  habuerint,  comparata  fuiire,  (in  minus,  eadem  in  fondo  cui  affaxa 
font,  Im  porttones  pofCdere.  Siniiiiter  etiam,  cum  aliqva  pars,  ubi  tempia  locata 
font,  ad  eorandem  ufum  pertincat,  qvx  curatorum  tutel^e  femper  pnruft,  eandem 
Cicerdotibns  contribuere  ftadet.  Decimas  minores,  qv2  fidlici  pretium  non  srqvtpa* 
nnt,  ptapemm  luftentationi  ante  hac  depntatas,  non  (ine  eleemofynarum  dirpendio 
qvadripartionis  legi  fabjiciens,  qvas  novitates  cum  colonorum  dnmno  conjunflas  nulli 
ipprobamut.  Vos  pnrterea  literis  prohibniftis»  ne  prspofici  profcriptione  eccletiaftica 
aUarumve  interdiftionum  titulo  multìat  pecuniarias  in  nos  contingant,  qvi  tamen 
iccretiiai  Nomo^hylacis  fusqve  deqve  babtntef,  prò  lubitu  iii  nos  agere  non  veren» 

tur. 


i58'  PERIODUS  III.    SÈCTIO  IV^ 

Mf da  ucan  fekta  ofs  ok  fckifl  epter  fiftiie  villd.  tttt  flilcar  fokner  bsde  i 
mòti  logum  ok  landfins  vana,  ^im  fem  her  hefsr  gtnpt  i  lande  med  ois. 
Gode  herra  Hakoii  Kongr!  pac  héfer  her  lict  ok  ^heiriliga  ordic  ok  ttlcekift 
{>aùtlender  bifkupaf  hafa  her  f>reyngdir  vericinni  landit  i  m<$ci  landfins 
vana  fem  at  fornu  heficr  yferftadit.  ok  i  ^ìrri  fàmfiykc  ok  "aièmtiige  er 
fkìput  var  |>a  heilagr  Jón  bìfkup  vàr  kofinn  af  larrdom  ok  leikUm  a  Isljndl 
f>ac  di  teikns  ac  bit  kupar  f kylldti  fvo  te  kio&ft  her  i  landic  flidan.  bidium 
ver  ydr  miùkiiga  acj^er  fiate  fvo  cil  med  gfuds  mifkunn  at  ei  fé  lengifim-» 
an  agiaril  hofdin'ge  dk'heittlfkr  fólk/pvi '^r  af  hefér  opt  mikit  óhzfr 
f  kec.  Siaum  ver  ok  fyrer  at  i  fiirra  vetra  frefie  hefr  kóng^mrinn  her 
ekki  utan  erfide  ok  *  koftnad^  enn  kirkianallt  gétzi  latidiiiu  med  ac  gidri 
Ok  f>vi  biódum  ver  ofs  ok  Oli  vor  malefne  i  gtids  valld  ok  ydvart»  bidi* 
ande  ac  ^r  hailder  ofs  vid  foman  ok  n^n  rete  pann-feoi  heir  befer  verir 
Tambykcr  at  retcu  famcake  ok  ftyrkia  ofs  til  at  vèr  hOHdutt  voru  fretfe 
ok  (cdrleifdum.  fkipande  ofs  Ofi^t  trauft  fvo  at  ver  meguoi  vandrcda- 
lauft  vors  rectar  niócande  verda. 

Gefe  pac  vor  herra  Jefus  Chriftus  at  per  fiaet  fvo  fyrer.  at  alfsvalld- 
ande  gud  hafe  lof  ok  d^rd.  enn  per  fa^md  ok  heidn  ver  ydrer  ^narar 
riàd  ok  nytfemd  bsede  nù  ok'  at  eylifu*  Amen.  * 

tur,  muittsqve  lanctendit  tam  corrfvetudtMts  bue  ns<fv«  rec«pt«  qvam  legam  tcnninoi 
tra-iiiliuiu.  Kcx  opcime  Hacqriiie!  Extra  ordtnem  oc  fuccefra  e  repubUca  tlieno  fi- 
dumefl,  cum  exreri  Epiicopi  contra  prifca  infHtuta  regioni  noflrx  obtrulì  fuerant, 
]iegle£la  pacione  iain  oluii  coiìfefla,  cum  Jonas  fan£ii(nmas  Pr^rful  unanimi  deri- 
corum  l aworumqve  calculo  in  Epifcopum  eligeretux,  qva  couclufutn  ed,  ne  fucces- 
ilo  Epifcopfllis  ab  tndigenis  ad  extra neos  in  pp (Veruni  tranfiret.  Kogamus  igitar, 
qva  par  ed  veneratione ,  divina  fufFuici  gratia  provtdere  dignemini ,  ne  avarus  prìn* 
cepa  in  rudem  plebeculam  diuturna  obtineac  nnperia,  uc  qvo  nebrium  fxpiuscttie 
irrepfent  in.ilnin,  probe  fcientes  aliqyot  liyeinuin  decurfu,  bonis  per  univerfam  re^ìo- 
nei'n  cenili  Ecclcfìaflico  defcriptis,  nil  prarcer  laborem  iropenfasqve  Regime  pore(l\ti 
reiiqvum  fore,  qva  de  cauià  res  nodras  veftrx  cuin,Deo  pro(picientÌ2  coinmitiimui, 
orantes,  ut  leges,  tam  recentioribus  qvam  antiqvis  legitima  approbatione  receptK, 
,  fartas  teflasqve  nobis  referveds,  &  ad  libercateni  patri  moni  umqve  nodrunì  tuendum 
retihendumqve.  concurratis ,  nec  non  fuppetias  detis ,  ut  jure  conceflb  fruì  pofCmus. 

Faxit  Dominus  Jefus  Chriflat,  ut  omnia  in  itudem  &  gioriain  £>ei  omnipocends, 
veflri  honorem  6c  commendatìonem,  fnbditorttm  vero  teipporaieui  &  ctcrnaoi  g^* 
tiam  &  emolumencum  dirigatis.    Amen. 

Cap. 


GAP.  Ili  §.  ì.  2.  169 

Gap.  IIL 

De  Laurentio  Kdfi  filio. 

Lauremìus  Kalfi,  natus  1267  (a),  usqve  ad  annuiti  1283  a  Thorarino 
Sacerdote  VallenH  educacus>  annum  secacis  16  agensj  a  Jorundo 
EpìfcopOi  ludi,  qvrem  Holis  aperuerat,  literarìi  alumnis annumerar! eoe- 
pie,  in  qvo  brevi  tantum  fecit  profedum^  ut  costaneis  doélrins  & 
moram  integritstìa  palmam  facile  praeripiens,  alits  informandis  pra^ficere* 
tur.  Anno  12899  facerdocio  cathednilì  inìtìatuS)  ita  volente  Priefule» 
Mccs  fcholafticos  fulcepìt.  Hinc  triennio  paroecix  Halfenfì  prxponitur, 
(ed  rei  ceconomics  infvetus  9  anno  vertente  Holas  ad  priftinum  vits  gc* 
nus  lubens  remigravit. 

Eadem  tempeftate  Sìgurdus  Hlidenfìs^  Modruvallis  occupatisi  t 

Pt^\4e  qvantumvis  admonitus,  renuncìare   tergiverfans ,  tantam  apud 

eum  ofiénfam  ìncurrìt,  ut  Laurentium  anatheniacis  in  illum  fulmen  vi- 

br^rurum,  ni  ftatim   refìpifceret  >  ad  ipfum  amandaìret^   qvi  non  fine 

m^no  labore >  tempore  hyemali  Modruvallas  pedes  delatus,    Sigurdum 

poli   oblatam   &   ab   ipfo  rejeélam    pacifìcationem  folenniter  nomine 

£pi/copi  excommunicavit.    Qvade  caufa  minaciter  appellatusj  vix  ilice' 

fus 


Cj  Laurcntìì  Vitam  Iflandicc  fatis  prolixam  &  non  inconcìnne  a  viro  avodam  Ecdefiaflicl 
ordjjits  non  indotìo,  neqve  longe  pod  Laurentii  morreni  confcnptain  liabcmus,  ex 
qra  feqvenria  excerpwe  vifinn  fuit:  Nntus  eft  Liurentins,.  non  fine  niiraculo,  ut  vult 
Aa^or  indig;itatus  ad  4  idus  Augufti,  qvi  eft  dics  Laurentio  facer,  ideoqve  infanti 
laurentii  nomen  iiìditum  fuit.  Patcrnum  genus  ab  Hclga  forore  vSnononis  Sturlat- 
Ibnii  celeberrimi  Hiftorici,  maternum  autein  ab  lllugio,  qvi  priinus  Holas  fedcin 
cpifcopalem  fecir,  derivare  videtur.  Hicce  autem  Thorarinus  eli  Knggus  ille  cogno- 
mtr.arus,  qvi  Henrico  Epifcopo  fiduio  qvondam  Acliatem  fernet  prarftitit.  Conf.  jwr- 
lnwga  Jib.  2-  cap.  2.  HijU  Jotia  Halcnf.  &  Aita  Efife.  cap.  12 

Tomu  II*  Y 


170  PERIQDUS  UL    SECTIO  IV. 

fiis  dabkim  Qyo  fafto  Sigurdus  via  compendioflori  Laarenthm  iute- 
vertens  Holas  advolat,  apud  Prsfulein  contendenS)  ex  ipdus  dìgm- 
tate  &  officii  haut  ettcy  Regjos  ab  ipfo  caliter  exagicari.  Qvò  PrseMs 
incnceni  ita  vertic,  ut  culpa  in  Laurentium  conjei^à,  qvi  (ecus  acimpe- 
ratum  fuUrec,  feciflet,  Sigurdum  reeonciliatum  dòmum  dimiftt.  Lau- 
rencius  autem  fufcepti  itinerìs  moleftìam,  Sigurdi  conviciis  &  Prsfulis 
indignatìone  compenfatam  videns,  accedente  pra^cerea  jOrundi  cogna- 
torum  Scfàmiliarium  exagicatione ,  &  indigna^,  ava  qvóttdie  lacefcebatur 
in v]dia>  ab  ipfo  mente  alienior  >  Petri  Heideniis  >  <j[vi  anno  1299  ^^^ 
hyetnaverat ,  comitibus  adicriptus^  bona  cum  Prsfulis  venia  peregce  abire 
cogita vit.  Sed  anteqvam  folveret,  Skalholtuoi  ad  (aiiKandum  Aroam 
Thoflaci  profìciicìtur ,  a  qvo  perhonorifice  accipituc,  &ut  fernet  ju* 
ris  Eccleitaftici>  tanqvam  fumme  neceiTano  Audio  confeeraretj  admoni- 
ms,  addito  de  futura  vice  cuilii  non  vima  prsfagio^.  fununa  cum  bene- 
volenda  dimitticutt 

5   J. 

InNòrvegìam  dèlatus^  per  Heidienfem  Regi  innotuit,  qvidocfW- 
na  viri  captusy.  menfe  fdcris  adhibitum  Aulicorum  niunero  ìnferen  voluit. 
Ipfe  autem  gratiis  impenfe  aélis»  oblatam  benevoIentiam>  qvo  m'mus 
hac  vice  ample&i  poflèt,  religiofae  peregrinacionis  necefitate>  qvam  San* 
^o  Odao.  Nioarofiend  promifii&t|.  excuiavit  (a)«.    Hiac  anno  1295.  Nidar- 

ofum 


(9).  Haud'  minor  ad  falutandinn  Sànditm*  Olaiim  Nidftrofi«nrem  a  Norvegis,  lilandis,  aliis- 
qve,  concnrfus  fiebat,  qvam  ab  aliis  nationibu»  ad  limina  Apoftolbrum,  Jacobum 
Compoftellanum  &c.  Hlnc  illx  divitis  fuperbaqye  templi  cathedralis  Nidroiieniis 
sdificatio,  qyat  paffim  in  Hi ftoriis  ad  fiderà  usqye  toIUtur.  Laurentius  in  aalaEiici 
Kegis  verfans,  amicitiam  cum  qvodam*,  natione  Flandro-,  nomine  fyfilier  contmit, 
qyi  in  feftivicate,  qvam  Rex  ih  celebraiibne  feftì  Nataiitiorum  in/liruit,  fpecimende. 
dir  ludi^  qyem  tum  temporis  Herbreji^  o:  Strepirum  mUitarem  vocabant ,  cujusno- 
minia  ratio  ita  exponitur:  Ludus  iSe  idee  fic  ntnamatury  qvìa  m-  beilo  inhnià  t9  itf 
riti  ^.  fi' ex  improvifò  ed/ituTt  late  dijfugiuntr  tantum  edlt  ftrepitum  y  ut  perpaitci  cot- 
filiere  pofftnt;  tragnantes  ad  ejusdem  Jonhum  aUortum  fadunt  y  [ed  viri  ex  fcMAui 
poui  fternuntuti  aut  ad  minìtnum  qyafi  attoniti  deficiunt.  A  FyJìliero  expifcari  Lsn- 
renlius  poiuir>,qvaruor  rerum  fpccies  tantum  fonitum  efficere,  fcilicct,  igffctn,  [id' 
^bm'iyfiupam-  (k  memhranam  feu  chartaceum*  qyid,x  qyod  nofha  lingva,  bókjH  infi- 

guitur. 


CAP.  ni  §•  3- 4^  171 

ofom  Tentens,  exhibitìs  Archtepìfcopo ,  qvasab  Holcnfi  PrcHUIe  accepe^ 

rsc,  literis commendatiis,  dacoqve  fcrìbendi  periti^,  erudkionìs  &  poé- 

fcos  fhìdn  fpcdmine,  cui  magnopere  dedìtus  fuit  (a),  Jurisprudenciae 

fcde/iaftioe  ut  diligencem  pofthac  operam  darete  admonitus,  inqve 

cjusdem  domedìcorum  &  fatellitum  album  infcrìpcus^  Johanni  nationc 

Fiandra,  celebri  Jurisftudiofo,  ìnformanduscraditur.^  Eadem  cempeflate 

odia  Archicpifcopi  &  Capicuii  Nidarofienfis  adeo  exardere  csperunc,  ut 

ille  tafidem  Laurentii  miiiifterio  ufus  ^  ìpfos  folennìter  excommunicandos 

duceret.      Qvo  Laurentius  plusqvam  vatinianum  fibi  apud  eos  odium 

contraxìt.      Archiepiicopus  autem  prsftici  officiì  memor>  ipfum  non 

tantum  tempio  Divi  Olai,  qvod  Nidarofite  eft,  prsfecit>  lèd  etiam  ejusdem 

Theiauririmn  &  ifthic  religiofe  peregrìnantium  Poenicemiarium  conftituic» 

§.  4- 

Anno  1307  >  cum  ab  Archiepìfcopo  &  Confìftorio  Nidarofi* 
enfi  conftìtutum  c(Ièt>  ut  Vifìtator  Archiepifcopali  praemunitus  auélo- 
xitatc  tn  Isiandiam  micteretur ,   Laurentius  t  confuìuntibus  ananimi-' 

Y  2  cor. 


gnltnr.    ìhec  Vita  Laurentii  Manufc.  refsrt,  fed  licet  fcrìptor  ejusdem  ex  ìpfiìis  Lsm- 

TtntD  OR  fìia  hauferìr,  ftatimqve  poft  ejus  mortem  linerie  mandaverh^  ut  «x  ipfii 

InftorM  concludi  potell,  in  eo  forte  erravit,  (niiì  arrificiuin  <]vodd9m  pyrotechnicum 

fliic  ikltero  intelligatur)  qvod  papyrum  •&  ftupam  ad  hunc  Jirepiutm  wilitar^em  eden» 

dura  reqviri  dscat,  cum   altero  rantum  fàrturs  loco  opus  iìt,   ied  nitrum   omnìno 

rcchdat,  qvod  ejus  oblivioni  8c  ofcitantix  adfcribendum  putamus.      Kiliilominus 

Tilidum  bine  fumi  poteft  argumentum ,  pulverem  pyrium  in  Europa ,  imo  in  Nor. 

vegia  notnm  fuifle  anno  1294,  9^'^  baudqvaqvam  mìrandum,  cum  nunqvam  nimis 

kodfltuf  GRAMMWS  hi  A0.  Societat.  Aeg.  Sc/rttt.  Havn.  Tom.  i.  pag.  33g.  FELICIS 

MALLEOLI  y  qvi  i456obiit,  teftimonium  adferat,  qvi  dicit  artem  tormentariam  in- 

fra  fpatium  ducentorum  (ut  concludi  poteft)  annorum  primitus  inventum ,  fìve  circa 

annum  1350*    Huc  etiam  ftcìt  nomen  F^[filìer^  qvod  fcrìptor  Vitac  Laurentii  nomen 

propri]  Flandrì  iftiusfuiflè  putat,  ctrm  revera  fic  «ppelfaitivum  fdoperarii,  cum  Gallico 

nodiemo  FufiUer  fono  &  fenfu  conveniens. 

(i)  Tantus  fuit  verfificator,  ut  ex  tempore  de  qvovis  objeflo  verfus  prò  mòre  feculi  fun- 
derepoflet;  cujus  ipecimen  dedit  cum  Jò'rundo  Arcbiepifcopo  certans.  Hic  enim 
f^urentium  a  Poe£eos  ad  Juris  Eccleliaftici  ftudium  tradu£)urus,  taiem  protulit  ver- 
Itculum:  Scisne,  qvod  Verftficatitra  mìni  eft  nifi  f alfa  figurai  Cui  Laurentius  aite- 
rum  ejcisdem  facns  ex  tcm|K)re  oppofuit,  dicens:  ìd  qvidem  non  nego,  fed  fcire 
puto  vellram  Excellentiamt  qvod  Ytrffi^Mtra  mìni  tfi  nifi  maxitns  curm. 


I7i  PERIODUS  ni    SECTIOIV. 

iter,  utpóte  ipfe  Islandus,  eruditione  &  auéloritate  pollens.  eidem  ma- 
neri  demnatur  Qvi,  licet  omnem  moveret  lapidem,  ut  hoc  onus  in 
aliun)  devolveretur^  fruflra  tamen  fuic,  Qyapropter  JSiórnum  qvendam 
ex  ordine  Prxdicatorum ,  pari  prsditum  audoritace ,  Archiepifcopo  tan- 
tum  non  invito,  &  ex  divifo  imperio,  nil  boni  Hbi  illive  poUicente, 
reiiqvis  vero  Canonicis  odio  magis  qvam  amore  Laurentii  indudiS)  (Ire- 
nue  fuflFragantibuSy  comitem  Hbi  elegie  Qvos  literìs  &  mandatis  Archi- 
epifcopus  inftruxit»  In  Laurentium  tamen  multo  pronior>  temas  ei 
cWtas  feu  membranas  purasj  Tuo  munitas  figillo,  qvibus,  prout  cafus 
autneceflitas  exigeret>  ex  lubitu  infcriberet,  modo  ne  id  Archiepifcopi 
e)usdemve  officio  &  auéloritati  officeret  >  ad  qvod  pnefentibus  tantum 
binis  ex  intimo  amicorum  collegio  jurejurando  Laurentium  obftrinxem, 
clam  Biòrno  tradidit.  Qvas  ipfum  aut  adulterafle  aut  ementitum  fuilTej 
inimici  poftea  calumniati  fune 

In  Islandiam  translati  >  Skalboltcnfeai  dioecefln  (ine  inCgni  ulla 
ofren&  vidtarunt  (a);  Pjucos  enim  indoélos  facerdotes  ab  officio  remo- 
i^erunt^  qvod  Arnas  Helgonis,  tum  temporis  dioecefeos  Prxful,  aut 
patienter  tulit,  aut  omnino  diflimulavit.  Sed  Holanam  ingredientes, 
non  eodem  modo  accipiuntun  Biòrnum  qvidem  Jórundus  Epifcopus 
peramice,  Laurentium  vero  obliqvo  valde  vultu  aipexit,  qvafi  is  Epi- 
Icopi  nuper  cliens^  ab  ipfo  educatus  &  e  luto  elevatus,  eideai  jam  im- 
perare &  infultarc  geftiret.  Qvo  faélum  eft,  ut  Biòmus  Holis  apud 
tpifcopum,  Laurencius  vero  Modruvallis  apud  Thordum  Halli  hyeraa- 
rent.  Igniculum  autem  in  favilli^  latentem,  cafus  Solveigx  LoptiiiliS' 
her«  Lònguhiidenfis  maxime  excitavit.  Hanc  &  maritum  Thorvalduni 
Geiri  filium  invicem  diflentientes,  facerdos  tribuarius  ut  connubialem 
amorcm  colerent,  multoties,  fed  fruftra,  monuerat.  Hac  vero  hyeme 
Die  Viridium  Solveiga  una  fui  fexus  comitata  in  tempio  Bajesacnfi  facris 

aufculu- 


l(«)  H«c  jnter  primas,  fi  non  omnino  prnna  ecclefiaftica  vifitatjo  per  Iflandiam  inflirnfi, 
ini  boni  qvod  recitari  poflit,  protulit,  &  plerspgve  cara  fubfeqvcntcs  eundem  tir.cm 
foirÌTBP  elfe  \ndcntnr.  Plurimi  «nim  proprio  magis  emolumento  qvam  publicis  ««e!» 
fitatibus  velificorunt.  Non  tamen  diiKteor,  qv3:sd&m  fuos  habuifiè  band  coutcmueo- 
dos  uihs^  i'ed  xaaores  lixXuutv  oJrgrroqvc  ^ygno  £inila. 


GAP.  in,  §.  5.  175 

f ofcultacurj  >  inter  iter  faciendum  in  atnne  Horga  fubmergitury  cujus 
cadaver  Thorvaldus  Muncha - Thvera  deportar!  curavìt  (a),  qvp  etiacn 
nugni  predi  legata  tranftulit>  non  camen  negleélo  tetradrachmae  sqva- 
mento  tempio  Baiefaenfi  ex  Juris  Ecclefiaftici  praefcripto,  loco  fepuU 
nirs  folvendo.  Hoc  Hildebrandus  facerdos  primum  Epifcopo ,  fed  fru- 
ftra,  &  deinde  Laurentio  detulit^  ad  fé  munus  pertmere»  corpusqve 
inBaiesaénfì  ccemiteriocondendum  efie  concendens.  Laurencìus  Thor- 
valdum  multum  de  ea  re  hortatus^  Cadaver  Bajesa  remittendum  alFe*^ 
niit,  nifi  a  curione  fepulturam  in  ccemiterio  Munka  *  Th veraaénil  paci- 
fccretur.  Ille  autem  ejus  decifionem  refpuens,  Jorundum  arbitrurn  appel* 
hvit.  Hildebrandus  icaqve,  cum  omnia  fruftra  efle  cerneret,  Lauren- 
tium  ut  Archìepifcopi  vicarium  eo  fua  follicitatione  impulit,  ut  poftqvatn 
admonicione  Thorero  Abbati,  caetuiqve  monachorum  de  corpore  retti- 
tuendo  vel  parocho  placando  faéla  nihil  effici  vidiflfet^  fefio  qvodam  die 
in  Munka- Thvera  prcfens,  fententiam»  qva  cadaver  Bajesai  terrae  man- 
dandum  affirmavit,  publice  pronuntiaret^  templumqve  Munka-Thveraa- 
énfe  facris  indignum ,  qvamdiu  tale  corpus  ibidem  qviefceret,  judica* 
vii  Abbas  coxìfeftim  mi  interera  de  cteremoniis  remittens  5  Jòrundo  per 
literas  litem  eicpofuit.  Qvi  miilb  Snìolfo  facerdote  veniam  mìfTas^  in 
adventum  fui  cauiàm  cognituri>  celebrandi  conceffi t*  Cum  vero  SnioU 
fasThvcraa  perveniflet,  Laurentiura  protinus  jccerfit,  libellmnqve,  qvo 
decifioperfcripta  fuifler,  popofcit,  qvem  Laurentius  cum  nondum  reci- 
tare abfolviflet  ^  Abbas  aliiqve  eundem  e  manibus  ejus  ereptum,  rupto 
figillo  difcerpferunt.  Ipfum  autem  cum  comitibus  e  tempio  limitibus- 
qve  facris  exturbarunt.  Theodorus  vero  Modru vallenfis ,  griviori  qvod 
iounìnere  videbatur  periculo  ^  eum  eripuit. 

Y  3  §.  6« 


(3)  Qyid  Thorvsldum  ad  hanc  legis  transgreflionetn,  ut  uxorìs  corpiis  in  alieno  6c  legibua 
retito  fepolcreto  conder«t,  inconfultìs  Magiitratibus  Eccleiiafticis ,  non  facile  dicj* 
tur.  Non  improbabilis  conjefìura  ed,  cogitalfe  eiini ,  aniiTiam  defundé,  qvì?  In  no- 
torio &  fcandalofo  diflìdio  conjugali,  morte  repentina  pcrieiat,  ob  fjn£!itateiTi  moiìa- 
f^erii  &  adiduas  inferias,  qvas  ab  Abbate  &  Monachis,  ingenti  illa  pecunia  ftipulatus 
fuerat,  mitìorem  purgatorìi  crucintum  habitnram,  qvam  fi  ad  vutgare  ìHud  templuai 
Bajesai: nfe  fepulta  fuiilix.  Sed  factum  ejas  contra  Jus  Ecthfiijlipam  faifTe,  patet 
ex  ejiisd«fn  Cap.  11. 


r74  PERIODUS  IlL     SECTIO  IV. 

Ineunte  vere,  Jorundus  Biòmo  comkatus  Mddruvdllas  proficifoU 
tur,  ubi  incer  Thordum  Abbatem  &  Hildebrandum  facerdocem  exigua 
pecunìs  fumma  delinitum  de  dnerìbus  Solveigs  eadem,  qva  rccepti  funt, 
tellure  qviete  concinendis  fcedus  ferienducn  curavic*  Tanta  enioo  auéto- 
mate  erat  Jdrundus>  ut  univerii  dicecefeos  incoiai  ipdus  arbitrio  luben- 
tiiSme  fernet  (ubmitterent.  Laurencii  autem  ibidem  prxfentis  nec  fea- 
tentia  hac  de  re  reqvirebatur^  nec  Collega  Biòrnus  jam  ip(i>  fed  Epi- 
icopo  afTentiebatur ,  in  cujus  gratiam  vìiitationecn  per  Provìnciam  ]ò- 
rundi  continuaturum  fé  pernegavit.  Condlio  itaqve  E}>trcopi,  x&m 
Qondum  adulta^  ab  eodem  donis  maóhtus,  Norvegìam  revifurus  difceffici 
&  Nìdarofiam  6  id.  Septembn  delatus»  cum  lìteras,  ovas  illi  Pneful  Ho- 
lenfls  Archiepifcopo  c^eterisqve  Canonicis  perferenaas  credidit,  tradì* 
diiTet  9  aéiaLaurentii  non  leviter  exagitavit^  multa  eum  in  Islandia  nomine 
Archiepifcopi  promulgafTe  referens,  qvorum  authorem  nefciverìL  Hac 
ipfa  aeftatej  Gudmundum  qv^ndam  làcerdotali  dignitate  in  Norvegiam 
Jjirundus  amandat,  qvi  grandi  nummorum  pondere  ad  ArchiepKcopum 
&  Caaonico6  Nidaroiienfes  deferendo  ìnftruóìus^  literas  de  Laurencio 
acerbe  loqyences  fecum  adportat,  qvs  £dem  minus  (ìifpeélam  fecerunt> 
utpoce  ab  ipfo  Epifcopo  ^rofeiAa?« 

Poft  difcedbm  Biomi ,  ma joribus  difliailtatibus  Laurendus  femet 
implicitum  fentiens,  qvod  ea  qvx  in  mandads  intra  dLcsceiìn  Holanam 
peragenda  habueraCj  nondum  expedita  cemcret.  Culpam  autem  in  Jo- 
rundum  transferre  optans>  cui  ni!  gcatius  accidere  poflè  cognovic,  qvam 
ut  vifìtatores  ejus  Provincia  inexptorata  redìrent,  dubìus  hsiit.  Non* 
nulli  amicorum,  inter  qvos  fiiit  Haflidus  Steini>  vir  fpeiJtatifliiTiae  fidei, 
authores  ei  fueninc  y  ut  Biornum  focio  itinere  in  Norvegìam  comicaretur, 
caveretqvc  ne  qvicqvam  is  Archiepifcopo,  ipfo  infciente  aut  abfentc 
referrety  neave  ipfe,  qvamvis  nulli  Palliatorum  fecundus  efleti  Jorun- 
dum  Holen(em  velin  minimis  Isderet*  Qvam  admonitioncm,  ut  a  con- 
trans  partis  fiudio  promanantem  «  mandata  Archiepifcopi  dcferere  nefas 
tatufi^  eofum  confiliis  poftpofuitj  qvi  ipfum  ad  omnia  ex  praefcripco 

exfeqveada 


GAP.  Ili,  %  6.  7^  g.  175 

a&qvcnék  concitarunt  Qyare  viftationem  exorfiis,  cum  nihii  com- 
mode efficere  poflec,  plerìsqve  Epifcopum  appellencibus ,  eius  vero 
difpcnfadoiKm  refpuentibus ,  Hohs  fé  contulir,  ab  Epifcopo  jBagi- 
nns,  uc  publico  Edidlo  jus  hofpitii  Cibi  deceri^ret,  ad  qvod  praeftamfinn 
feJònmdiK  nulla  offidi  ratione  ceaeri  refpondk;.  cum  in  difceflu  Biùtm 
«idoncas  e}us  exipiraverk» 

His  tafibus  utrlnqve  pcraélis,  feffo  avodam  die  ILaurentius  tei», 
rium Cadiedrale  intrans,  ex  pulpito,  fervido  dicendi  genere,  inperver* 
tosEpifcopi  domefticorum  mores,  libidine  &  inceftu  impuriffimum  p©. 
cas  invehitur>  con(àngTÌneos  praefertim  Epifcopi>  qvi  ejusdem  turpitu- 
dinis  bbetn  anìmadverllone  ecclefiaftiea  non  expiaverant^  haad  oblia  ve 
j)ifflgens>  oratìonemc^ve  obfecratione  concluilt,  ut  finguli  turpi  &  flagi- 
doli  confretudine  rejeéta,  honeftoris  vitae  tenorem  ordirentur.  Qyacn, 
cum  vix  abfoluta  eflet,  turaultus  adftantium  excepit,  cognatiqve  Prae- 
iiilis  euai  foedifllmis  conviciis  protelarunt.  Complures-  prscerea  intei? 
ipfum  Epjfcopumqve  lices  hoftilis  in  pofferum  odii  materies  acceflerunt» 
Qvibus  iropulfus ,  cum  fibinuUum  amplius  fucceflum  poUiceretur;  Nor- 
vegiam  cogitans ,  priusqvam  Iblvit,  Hoias  denuoprofeftus,  Epifcopum, 
qnjm  fenìo  langvefcens  vifitandi  laborem  dòmeftica  permutarat  qviete^ 
convenir  coram  qvo  libellum^,  vitiorum  ab  incuria  &  illeglcima  Epifcopl 
in  nMtrimoniis  contrahendis  difpenfatione  profeftorum  iliadem  prolixe 
«ponentem ,  recitavit ,  addens  r  fé  eosdem  Holanae  dicecdeos  nxvos  Ar- 
chiepifcopo  deteifturum.  Qvjbus  Jorundus  pcrceptis,  amice  rogavit, 
pofiris  difcordìis,  libellum  difcindat,  literasqve  mutuae  benevolentiae  in- 
dices  a  fé  Archiepifcopo  perferendas  accipiat.  Qyae  cum  Laurentium 
roaiorem  jurisiurandi ,  qvo  Archiepifcopo  vera  de  Islandiae  Epifcoporum 
ofiicii  adminiftratione  relaturum  firma verat,  qvam  ipfius  opum  &  auélo- 
ritatis  rationem  habentem,  nil  movere  cerneret,  confeftim  profiliens, 
occafionem  de  his  ulterius^  difq.virendi  abrupic  Laurentius  itaqve  defti- 
mtura  iter  exorfus,  poff  longam  tandem  navigationem ,  pQlagi  infvetus^ 
ftope  feilum.  Michaciiis  in  Norvegiam  venie 


176  PERIODUS  III    SECTIO  IV. 

Qvx  dutn  in  Islandia  geruntur,  Jcrundus  Archiepìfcopus  adco 
gravi  correpcuseft  morbo,  ut  ledo  affixus,  òmnem  rei  tam  eccleiiaftics 
qvam  politica?  adminiftrationeni  in  Canonicos  Nidaroflenfes,  Eilitùm  icìli- 
cet  Kortutn  poftea  Archiepifcopum ,  &  Audinum  Rufum  Holenfis  di(£- 
cefeos  olim  Prsrfulem ,  nolens  volens  devolutam  cernerec  Hi  rerum 
potici^  omnibus  Archi pra^fulis  amicis  fervisqve  expulfìs,  unius  tantum 
coqvi  &  duorum  fervorum  famu^ìtio  argrotanti  gratificabantur;  prìftìnx 
Laurentii  Archiepifcopo  in  anathematifmis  fibi  denunciandis  prseftitar  ope- 
ra indignabundi  >  illum  ex  Islandia  in  Norvegiam  transvetìum,  fcaphaqve 
egredientemj  aéìutum  comprehendendum  curant,  miferrimeqve  cxagi- 
tatum,  ad  infamem  urbis  cuftodiam^  vulgo  Gulfkitne  dìétam,  tenebris, 
algore  &  graveolentia  abominabilem ,  inter  verbera  abripiunc,  eademqve 
foribus  ferrea  janua  munitisincludunt,  bona  autem  publicara  fifcoeccle- 
(iaftico  Nidarofienfi  adjudicarunt.  Nec  qvicqvam  prserer  libros,  pra- 
textu  qvorundam  ex  Clero  Islando»  eosdem  fibi  vendicantium  fervaros, 
ultorum  manus  efFugit.  Cunéla  etiam  teftimonia ,  &  literarum  qvas  ha- 
buìt  fubfidia  ad  fé  tranftulerunt  Biduo  in  carcere  abfumto,  ad  fé  Lau- 
rentium  in  conclave  qvoddam  compedibus  vinélum  &  fqvalore  obfuum 
deduci  jubent^  dupliciave  crimine  accufanc;  Primo  cjvod  oblationes 
Divi  Olai  Regis,  qvas  olim  procurandas  fufceperir,  turpiter  profudiirec; 
Deinde  )  qvod  literis  Jorundi  Archiepifcopi  nomine  &  figillo  adultera- 
tis  ufus  fuiflet,  qvibus  additi  funt  Codicilli  Jorundi  Holenfis  eum  non 
leviter  diffamantes.  Qyam  vitiorum  feriem  ut  citra  tormenta  libentcr 
confiteatur,  cum  fruftra  tentaflent,  aut  in  Norvegia  ab  Officiali  indklum 
cenfurap  genus  fufferendi,  aut  in  Islandiara  revertendi,  Praefule  Holano 
agenda  digitante  >  optionem  illi  permittunt.  Poflerius  autem  amplexus, 
in  cuftodiam  reducitun 

« 

§•  IO. 

Seqventi  tritate,  catenis  onuftus  cum  literis  Jbrundo  Holenfiad- 
ferendis>  in  Islandiam  remittitur.  Qvi  ut  primum  Hobs  devenit,  Epi- 
fcopum  adiens,  in  genua  procubuit.  Prreful  vero  totius  tragedia  ex 
literis  praemiflis  gnarus,  iili  confeflim  alTurgens^  proxima  libi  fede  recep- 

tUIH) 


CAP.  ÌU.  §.  g.  io;'  477 

tQfD ,  Ut  illic  triduum  recreacloni  impendereti  amici(T!me  mvicabat.  Qyo 
tnm&do  y  Laurencium  &  qvosdam  facerdoces  pubiicationi  mandatorum  j 
qvs  ab  Eilifb  &  Nidarofieofibus  acceperat^  incerfaturos ,  in  Veftiarium 
tempii  convocaviCy  illiqvcy  c^vid  (ibi  fperandum  effec,  fcifcitanti  refpon- 
dit»  difpenfationem  Collegi  monaftici  obftare^  qvo  tDinus  facerdocii 
fìinAìonetiì  eì  concredere  auderec>  utrum  vero  in  Tuo  comitatu  morarij 
an  alibi  in  dfcscefi  Hoiana  Skalholrenfive  domicilium  (ibi  confticuere  vel- 
kcy  eradidone,  qva  haud  vulgari  poUebac^  mul^is  profucuro^  libencer 
pennific 

A  qvo  teoipore,  tea  anno  1309  usqve  ad  131 3  >  qvi  (liic  JOrundo 
ODorcualis ,  partim  in  Skalholtend ,  parcim  vero  HoIen(i  dioecefi ,  vario* 
fum  y .  prxjferdm  monachorum  Thyckvabajen/ium  informanoni  operam 
loipmdens,  t^mpus  crivic.  Tandem  anno  1313  Thingeyris  fedem  ^it, 
(cbolsqve  «  auCpiciis  Gudmundi  Abbatis  aperta  prxficicur  (a)»  ubi  non  Ab- 
baton  tantum,  led  &  cocum  monachorum  gregem,  mulcosqve  alios  egregtos 
yiios»  ad  ftudia  excica  vie.  Anno  1316.  in  Ordinis  Benedidini,  qvi  Thin- 
gf&yrìs  (iiit ,  fratrum  numerum  cooptatus,  ejus  Regulas  tanco  obfeqvio  & 
EoÌDioie  coluit^  uc  ne  in  minimo  qvidem  deficeret  (b). 


(t)  Ahhis  Thingeyrenfis  Gudmunduf  fìiit  eqvidem  vìr  non  malut,  de  Hcet  indodus,  lite- 
itrun  tamen  cupidus  &  amaiis,  ideoqve  Laurcntiuni  virum  doAum,  qvi  timore 
diorì  Nidftrofienfis  nusqvam  tutus  agebat,  ambabus  uliiLs  accepit;  Neqve  fpes  eum 
de  ilio  concepta  omnino  fefellit  ;  Nam  non  fblura  ipfum  Abbatem  &  monafterii  alum- 
nosmuho  dofiioresreliqvit,  fed  plnrimos  etiam  alios,  qvi  lirerarum  dulcedine  capti, 
bine  inde  ad  eum  conflaebant,  iisdem  probe  imbuit.  Qyorura  celebrtores  fuerunt 
Thordus,  Gudmundi  Nomopfaylacis  filins,  Olaus  Hiald,  Egillus  Ejulfi,  Beigua 
Sokki,  aUiqve,  de  ^vibus  fuo  loco  dicendum.      G)nf.  fnpra  Tom.  i.  pag.  590* 

(b)  Thingeyrenfis  monaflerii  alumnus  fadiìs  Lattrentius  ReguUt  a  Sando  Benediclo  fui| 
a/Teclis  prsfcriptx  fernet  prcbuit  obiervantrifìmum,  nanqvam  fine  Abbatis  venia  ex 
taonafterfo'edenft^ 'nunqyaoi',  ne  tpfì  qvidem  Abbati,  tempore  furami  filentii  inter- 
pellanti re(pondit,  omnibusqve  numeris  abfolutum  monachum  praeftitit;  tantumqvt 
noe  vit2  inftituto  dele£ìatu$  fuit,  ut  filiuui  Arnam  duodecennem  ad  fé  accerncum» 
cidem  mancipandum  curaverit. 

Tom.  il  Z 


178  PERIODUS  m.    SÉCtlO  IV; 

§.     II. 

Circa  hsc  tempcM  Elgiltas  Ejulfi,  Laurentii  qvondam  difdpuitis^ 
Paftor  Cathedralis  &  Reélor  fchol^  Holanse  fadus ,  Audino  Epifcopo  in 
paucis  carus ,  ipfi  Laurentium  reconciliavìc.  Qvo  h&um  fbit ,  ut 
moriens  Laurentium  fucceiibrem  nomìnaree.  Qvam^raefulis  deftionem^ 
prifca  feponenris  dididia,  Archiepifcopus  Chorusqve  NidaroHenfis  sgre 
t0ndeni  perfvafu  racamefle  juiTerunc  (a)  >  Egillumqve  Ejulfi,  qvitumia 
Norvegia  agebac ,  binas  ab  Arcliiepifcopo  adferentem  literas  in  Islandiam 
ad  Laurencmtn  miferunCj  unas^  q  vibus  ìpfi  &  culpa  &  pasna  andq varum  ofen- 
flonum  penitus  remiccebatur  ;  Alceras ,  qvibus  uc  rite  eleélo  Holanse  dice- 
cefeos  Epifcopo ,  qyam  primum  ad  facram  ordinacionem  accipiendam  in 
Norv^iam  fé  conterrec»  injungebatur.  His  accepcis>  graciisqve  Deo 
atnplimme  aélisj  Ketìllum  Satrapam  Regìum^  &  Thorfteinum  tum  tem« 
poris  dicecefe^s  OfHcialem  ad  fé  accenivic>  qvibus  flipatus^  Holas  ad- 
volat)  ìnqveipfo  Laurentii  fedo  eleélionem  (blenniter  proclamarì  curat; 
Rebus  deinde  Oeconomicis  maxime  ad  methodum  &  modani  q[vem  te* 
nuerat  Jóruridus  ordinatis,  vifitationem  borealis  dioecefeos  paras  aufpi- 
catur  j  &  fub  autùmnum  Holas  revértens^  fcholam  ìbidem  aperuit)  cui 
Olaum  Rialti  filium  prsfecic  Ineunte  autem  vere  anni  1323  verfus 
occidentem  vifitationem  inftituens ,  omnia  qvxcunqve  ei  a  rei^o  aberrare 
vifa  funt,  emendare  coepit.  Vergente  tandem  aeltate,  navigium  ingrc- 
Bitur.  Sed  ad  Halògalandiam  appellens^  naufragium  qvidem  pafluseft; 
focìis  tamén  &  magna  parte  impedimentorum  falvis ,  unde  fé  Nidaroilata 
ab  Archiepìfcopo  peramantcr  excipiendus  contulit^  hyemeqve  ibidem  in 
conviélu  Archiepifcopi  tranfaéla  8«  Caleod.  Julii  >  feu  ad  feftum  natività- 
ti$  Baptifts^  adftantibus  Audfinno  Bergenfi  &  Vilhelmo  Orcadend  Epifco* 
pis  af  Eilifo  ordinatusi  eadem  sedate  domum  revertitur>^demandacumqve 
Ébi  munus  fumtna  diligentia  adminiftrare  aggreditun. 

§♦  12. 

Reliqyerat  Audinus  moriens  varias ,  easqve  magni  momenti  cricis 
le  controveriias  >  ad  ipfius  enodationem  feu  j\irisdi£lionem  perdnenres, 

aut 


(ft)  VicL  fupra  pag.  164. 


^  I 


CAP.  HI,  §,:ji.  12.  13;  179 


iQt  femifopItM^  automnifio  ìntai^asf  qvas  Laurentius  fibì  inpatriam  re^, 
duci  deddendas  pnevidens^  omnia  ex  Archiepifcopì  fencencia  aélurus» 
de  hi6  confuluic    Pr^pua  harutn  videbatur  incendium  coenobii  MOdru*^ 
vallenfis,  qvod  cum  Epifcopus  monachoraoi  incuriae  imputarec ,  tnonafle- 
fìiqve  reftaurationem  detraélarec>  Archiepifcopus  vero  ne  hilucn  qvìdem 
in  prima  fundatione  mutare  volens ,  luonafterium  ab  Molano ,  modo  in-^ 
vencarium  Cathedra  ceflifieCj  rea^dificandum  effe  cenfuic.      Sed  de  hac 
coDcroverfia  delegatos  judices  daturum  fe  promific,  qvod  tandem  anno 
1336  perfecìc*^    Tuoc  enim  Ingemundus  Skuti  filius ,  monachus  qvondam 
Mòdm vallenfis  >  Norvegia  in  Islandiam  tran(Iens>  Archiepifcopi  liceras  ad-: 
tttlit>  qvs  Jonx  Halthori  filio ,  Epifcopo  Skalholtino  8l  Thorlaco  Abbati 
Vernfi  caufam  Modruvailen£em ,  aut  legitimo  }udicio  aut  paiflione  ter- 
aninandi  pocefiatera  demandarunt.     Qvi  extemplo  parte;;  litigantes  M5- 
druvallas  convocarunt,  &  poGt  caufa?  in  utramqve  paftem  difceptatio*< 
^leni^  tandem  in  coaditiones,  qvas  Fratribus  obtulit  Laurentius^  paélio^ 
«leoa  liieris  &  £gillis  munitam  neri  curarunt  (a).    Cujus  pr^ccipua  eranc 
contenta,  ut  exftruélo  &  prò  re  nata  ornato  monaiì:erio>  additisqve  om*- 
nbas  ad  viélum  &  amiélum  neceflariis,  Prxfùl  tot  fratres  ibidem  fafiea* 
-dandos  curarec>  qvot  Jòrundi  primi  Fundatorb  Conftitutio  alendos  prs« 
Ccnberec    Prioreqve  imppfito^  ipfe  Abbatem  a^eret.    Qvas  omnia  Lau- 
rentius magna  cura  neqve  minoribus  impendìis  fine  mora  exfecutioni 
dedii; 

Sed  non  diu  duravit  hiec  pa^io»  nam  anno  1327  fratres  acceptsb 
condidonis  pcenitentes ,  per  Ingemundum  Skuti  filium  Slialholtum  able- 
«tum>  Jonae  Epiicopo  Laurentium  pa^is  non  ftetiiTe  perfvaferunt.  Qvl 
Lx)Uegam  con&llim  hac  de  re  certiorem  faciens  «  proxima  afflate  Modru- 
vallis  pra^fens,  controveriiam  fententia  judiciali  difcreturum  minabatur* 
Qvo  accepto>  Laurentius j  nuntio,,  mitdt  cum  epiftolio  eXcufationis  pieno 
L^atum)  qvi  femet  amicìfllme  purgaret.^  (Japita  autem  exculàtionìs 
calia  fuifle  accepimus  :  Coliegam  plus  nimis  credulum  alteri  parti  aures 
doline».    Prius  utramqve  audièndam,  qvam  fententiam  definicivam  pro- 

Z  Z  nuntiandam. 


«XI   MfcB^I 


(^  Vfcf.  fapra  pag.  tfj. 


180  PERIODUSIIL    SECTIOIV. 

nuntiandam  Archiepìfcopalem  illi  Collegaeqve  concdfam  aaAoriatem 
cum  prima  caufe  transaélione  exfpirafle.  Prsterea  t  paétis  rnhil  a  bono 
&  honefto  aberrantibus  femel  unanimiter  inicis  minime  refiliendam  tflkk 
His  Jonas  audicis,  tantum  a  grada  (iftendo  abfuit«  uc  paullo  commotioi^ 
venturum  fé  nec  officio  hac  in  re  defliturum  minaretur^  minarumqve  non 
immemore  biiios  e  Clero  Skalhottino  rei  perficiendae  aptiffimos  Diacooos, 
c^vorum  primas  tulit  Thordus  Gudmunai  Nomophylacis  fiiias>  ùuren- 
tii>  cum  Thingeyris  ageretj  difcipulus,  Holasmific.  Qvi  ipfiflìmo  Tn^ 
nitatis  fello,  dum  Laurentius  facrorum  operatione  tbfoluta  Pontificales 
veftes  exuit,  fanélum  ingrediens  veftiariumi  codicillos  a  Jona  Skalholtenfi 
fcrìptos  ipfi  exhibendos  habere  fé  confeflus  eft.  Prsful  vero>  tanti  inch 
menti  negotio  in  aliud  talibus  tantiscive  rebus  aptìus  audtendU  tempos 
reieélo»  legatos'  blanditiis  menfs  aliisqve  honorìbus  delinitos  dmS^ 
Sed  Epifcopo  in  folio  poftridie  conftituto ,  anniverfarìis  in  tempio  Hor 
lenfi  (acris  aufcultanti ,  prster  fpem  ad  fupremum  altare  apparuit  Tho^ 
dus>  fanditate  loci  fernet  tuens^  fatisqve  fonore  dicam  intonans»  avam 
praefens  herus  prillino  fcrìpferat*  Qvapropter  tantum  non  attonitus  Lau- 
rentius fandimmi  minatici  oflicii  interpeliationem  prohibere  nonconteA* 
tusj  fed  abitum  parans^  latellitum  in  Provocatorem  paratìfliimim  impe- 
tum  y  qvantum  fua  auAoritate  temperari  potuit  y  maxime  temperam* 

}udices  autem  in  loco  &  tempore  comparentes>  Laurentio  fé 
non  ftatim  fidenti)  officii  abrogationem  minabantur>  tandemqve  prs- 
lenti  legatorum  traélationem  objiciens  Epìfcopus  ^  ipfius  conununionem 
dedignatus  eft*  Ule  vero  fuam  in  conventis  prìoris  anni  fervandis  ime* 
gritatem  commemorans,  Collegam  fententiam  contrariam  tanto  verino- 
rum  ornatu  propugnantem ,  ut  nemini  ab  ^qvo  &  bono  aliena  elTe  vi- 
deretur,  minime  movere  pocuit.  Deliberatione  itaqve  cum  fuis  habica» 
ex  Praelidum  &  contraria  partis  fententìa,  ccenobii  ejusqve  polTcflionuin 
difpenfationem 9  ftudio  pacis  &  incerti  caufx  eventus^  timore)  pnorìs 
anni  pacione  abolita ,  monachis  tradidit,  nifi  Archiepifcopo  aliter  vifum 
foret.  Egillo  autem  Greniadarfladenfi ,  fihi  fidiffìmo  &  amiciffìmoy  lega- 
tionem  ad  ipfum  obeundam  irtjungit>  qvi  donis  &  lìceris  inftrudus  in 
Norvegiam  tranfiit*    Qvo  deiatus  Laurentii  innocentia  optimatum  Ho* 

ienlìum 


CAR  ni.  S;  14.  15.  181 

knSkm  teftimoflìis  probata ,  ad  prìoretn  paélionem  confirmandam ,  po« 
fterion  rejeda ,  Archiprxfulem  impulic.  Skalholcenfis  vero  legacus  re 
infeAa  non  fine  domini  rubore  &  ftomacho  revèrfus  eft.  Sed  dum  hi 
in  Norvegia  agunc,  de  monachorum  Módruvallenfium  prodigali  tace  cer- 
rìor  faéhis  Lpaurentius ,  Mddruvallas  advolans ,  arinatis  implecum  mona- 
fterium  leperìt;  qvare  hac  vice  difcedens,  fed  bidiio  poft^  dìfpèrfa  ru* 
ftìcorum  turba  revercens>  Thorgeirum  Priorem  monafterii  facultacum 
rationem  reddere  denegancem ,  Sceinchoro  Sokki  fìlio  Difpenfacore  con* 
fticuco»  omnibusqve  prò  lubituordinaciS)  Holas,  fecum  adduxic. 

Ahera  eì  ab  Audino  relitta  de^  decimis  Thingeyrenlibus  cuna 
Gudmundo  Abbate  controverfia  interceflit*  Hanc  Eleclus,  nondum 
autem  infula  potitusj  ea  conditione,  ut  monafterium  praedium  Hialta- 
backam^  qvod  Jorundusaddiderat,  Audinus  veroretraélaverat,  retinerec, 
cranfegerac.  Sed  iite.deinde  recrudefcente»  duorum  prsdiorum  Hvammi  & 
Hunftadi  adjeélione,  contraria  parti  fatisfecit,  qvod  etiam  fuis  literis  Archi- 
epifcopus  confìrmavic  (a).  Idem  deinde  monafterium  Kalfi  fì-atris  fui 
hzredem  ex  afle  fcrìpfìt^  qvo  faélo  aliisqve  eiusmodì  in  facros  ufus  ex- 
penfis,  liberalitatis  laudem  adeptus  eft.  Laurentius  prapterea  qvadriii* 
gentos  odoginta  imperialeSj  ab  Auduno  monafterio  Munkathveraénfi  mu- 
tuo datos»  reqvirere  debebat  (b).  Habuit  etiam  cum  aliis,  fed  viliores> 
comroverfiasj  qvalcs  fuerunt:  Illa  cum  Sniolfo  (e)  Sacerdote,  qvi  Prs- 
fulem  diu  dedignatus^  undem  neceffìtate  adaélus,  ipfi  fé  fubmittere  coge- 

Z  3  batur; 


(•)  Literas  «d  hsnc  rem  pertinentes  calci  capìtis  fìib  Litr.  A.  B.  C.  fubjungemns.  Pi  iinas  qvi- 
deio,  fobrcriptts  e  Grimo  Skiiti  filio,  qvi  tandem  trimeftrem  Epilcopum  Skalhoiten. 
firn  egitf  diàusqve  fuit  Skutd*  Grimus,  feu  Lanio^  forte  Irgeipundl  Skuti  fila,  qvi 
catifit  MÒdruvallenfis  fax  &  tuba  fuit,  frater.    Conf.  fupra  pag.  5g. 

(b)  Vìd.  infira  «d  finem  Capitis  Litr.  D. 

(e)  Prìnapiam  hartim  rixamm  a  Generali  Latirentti  vifiratione  repetendum  eft  (vid.  fnpm 
i*  5-  P^fiT-  >730»  9^^  fimultates  eo  iifqve  procefìTerunt,  ut  Sniolfus  Laurentium  Elec- 
tum  of  cu  lo  (aiutare  dedignaretur ,  &  dudum  fadum  Epifcopum  in  convivio  qvodam 
diacriis  invaderci. 


182         ,    PERIODUS  in.    SECTIO  IV^ 

batur;  &:  cum  Celebri  viro  GifTuro  Galle  ^  qvem  [ùKx  pofledionum  de< 
cimationis  examine  obje<^o,  ad  faniorem  mencem  revoca vit  {%). 

§.  i6. 

Poftqvam  Cathedram  afcendic ,  idem  vìtst,  qvod^  dum  in  mona- 
fterìo  Thingeyrenfi  degicj  habuerat;  inftitutuin  recinuic»  nihilferem 
qvotidiano  vìélu  &  amiélu  mucans  aut  innovans ,  facronim  femper  ob« 
fervantiilimus^  difciplins  Ecclefìaftics  exadlor  feveriflimus>  moruinqve  cen- 
for  incorruptusi  literarutn  &  literatorum  amantiflitnusj  in  pauperes  vero 
&  egenos  largus  &  benignus  femper  manfìc,  qvo  tamen  non  obftante, 
providum  femper  fé  oeconomum  gefllt.  Hinc  faòlum  eft,  ut  ipfo  fe- 
dente omnibus  ejus  exemplo  &  admonitionibus  ^d  pietatìs  &  honeilads 
fiudium  accendsj  res  ecclefiallica?  in  dioeqefi  Holana  majorem  in  roodum 
'florere  inciperent.  Poft  reconciiiationem  cum  Eilifo  Archìepifcopo, 
flagrantìnìma  femper  ejus  gratia  ufus  eft,  avi  anno  1330  Laureano  ìnfu- 
Jam  qyx  Holis  pretiofiflima  eft^  duoqve  alabaflra  dono  dedita  qvxilk 
30  mercium  Islandicarum  fafcibus  compenfavit.    Holanum  praeterea  rem- 

Plum  Se  cathedram  variis  magni  pretiì  donariis  orna  vit;  qvafia  faenmr. 
atera  Sanfti  Jonae  Holenfis,  (judmundi  effigies,  calix>  fcriniura,  Texius 
duo  (b)^  &  id  genus  alia*    Anno  1330  morti  vicinus  Egillo  Ejulfi  fuc- 

ceflbre 


(9)  Multx  qvidcm  nots  iingulflris  pcenitentic  6c  pcns  eccleGftfUcs  iignorum  ab  Epifcopù 
difciplina  tenadorìbus  indiclorum  occurrunt,  qvorum  corypbórus  fait  ThorlacM 
Thorhalli,  S^nfluf  &  antie  6c  pod  morcem  vooitus,  cujus  Skrìfiabodi  fea  leges  de 
pznis  competentibus  exftant.  Singulare,  autem  qvid  6^  non  ubìqve  obvium  legitur 
in  Hijl.  Lgitrentii ,  qvì  indurato  urfi  corfo  die  dneriim  &  Viridium  inceftuofos  fuper- 
induxit,  taliqve  affeclos  contumelia  aut  exìnanitos,  ajFabìlitatis  (ÌMÌm  &  menb com- 
mercio honoravit.  Exflant  adlmc  in  Bibliothecae  A.  Magnaci  libro  pergamene  No. 
I7J  in  Qj'arto  Statuta  JcJrnndi,  Laurentii  &  Egilli^  hac  de  re,  qv«  inde  extrìptt 
vid.  ad  finem  Capitis  Litr.  E.  Giffurus  autem  Galle ,  cum  qvo  Laurentio  fuit  de  de* 
ciinatione  lis,  idem  certe  e{t^  ae  cnjns  mentionem  iàcit  Cbron,  Noroeg,  pag.  8}4(rK' 
tius  832)  ut  legati  ab  Hacone  fiege  Norvagico  ad  Fennos  midi,  qvem,  id  criba- 
tum  ipn  diu  denegatum  expofcendum ,.  Regia  ornatum  au£loritatc  &  fatellitio  prj: 
munitum  amandavir.  Hic  eft  ille  GlHurus  Galle,  qvi  Jonac  Calvo  fededm  prdi«>- 
rum  littora  donaiit,  &  tandem  ad  «nnum  statis  loi  devenit,  Giffuri  comitii  coj^n^- 
tus  &  eponymus. 

(b)  Texttés^  &  Texfa  qvid  proprie  nptent  pueris  etiam  notum  eft;  fed  tic  alnid  qvid  (igni- 

ficire 


CAP.  III.  §.  16.  183 

^/Tore  nominato,  &  Archiepifcopo  licerìs  impeniinifne  commendato/ 
ìndìgenam  Epifcopum  peregrino  multo  effe  uciliorem  dicens>  condì* 
tocve  teftamenco,  anno  statis  63,  oSkn  6>  ad  16  Kalend.  Maji  placide 
obdormìvic  (a). 

Litn  a; 

)Joftmm  Thoreri  Àbbatìs  &  Grimi  Holmends  hoc  eft  tedimoniumr 
Thorkillus  Trandill  facerdos  Thìngoris  Vatnsdahenfìum  in  fepten- 
trionali  Islandia  9  ea  intencione,  uc  inibì  Coenobium  fundarecur,  primus 
omnium  sdificia  exftrui  curavic ,  conditoqve  mox  tempio >  inanguratio« 
nem  ajona  primo  Holenfi  Epifcopo  impetra vit.  Cumqve  nulla,  prxcer 
fondam  in  qvo  ccsnobium  conftitutum  tuit ,  bona  illi  adelfenti  Venerabi* 
fa  idem  Sanélusqve  Epifcopusìn  perpetuam  Monaflerii  templiqve  conr 

fervationsm , 


fiore  manifedam  videtur;  Eft  autem  Textus  apiid  Scrlptores  Hiftor.  Eccl.  Rom.  i) 
liber  feu  codex  Evangctiorum,  adro  geminilqve  ut  pluriraam  exornatus,  imerdam 
edam  tureis  literis  exaratas,  juxta  verfus: 

Codex  tturmtusy  'cimjipto  grandmate  fcriptus^ 

Audtts  evangeìicum  fervans  in  corpore  Textiim. 
Qji Pontifici  apertus,  reliqvis  vero  claufus,  ad  olculandum  offerri  foluit ,  fi^Tupér  qvo, 
iltari  impofito,  jnrare  confvevcrunt  ;  linde  forte  originem  habet  jurandi  formuis 
initiamqvod  in  antiqvls  noflris  legibus  prsfcribitur,  ita  incipiens;  '*  Hier  ]cgg  eg 
"  liond  a  belga  bók,  og  fege  {md  gudi  &c.  id  efl:  Hic  manum  facrg  codici  iwpo» 
tfnSfDiQ  confiteor^  &c-  Vid.  fiipra  Tom.  1.  pag.  578.  a)  Scriptum  qvod  fmida» 
«enti  loco  habetur,  feu  ìpfius  authoris  verba,  ita  ut  noe  fcnlu  Texfus  if  ghjfa  fcu 
interprctatio  inviccm  opponantur.  3)  Hinc  per  Metaphoram  transferebatur  ctiam 
t^  alia,  ut  pi8as,  fculptas,  ani  fufas  rerum  aut  corporum  imagineS)  fcilicet  kacc  vel 
iliam  Hiiloriam,  CepiHlme  vero  aut  femper  Chrrflum  in  cruce  pendentem,  vei  etiam 
lìbrnm  Evangelioruni  &  Evangeliftas ,  repra:rentantes ,  qvs  meditabundis  aut  peroran* 
tibos  manu  contentse,  Textus  loco  inferviebant ,  &  fuper  iisdem  qvandoqve  etiam  ju. 
tafle  non  eft  vero  diflimile  \  qvales  tres  ex  argento  fwix  in  tempio  cathedrali  Skai- 
kltino  affervantur,  qvarnm  una  afFabre  facìa  csteris  longe  prsflat  &  haud  contem- 
nendi preti!  ed;  qvibus  fimiles,  aut  ejusdem  farina  fuiUe  Textus  a  Laurentio  con* 
feSoi,  non  improbabile  videtur. 

(i)  Talis  vivens  &  mo'riens  fuii  Epi(coporum ,  qvos  intra  hanc  periodum  perpelTa  eft  dice- 
cefis  Holana^  optlmus  vir,  utramqve  fortunam  expertus,  femper  pius,  obféqvens,  pa- 
tatus,  patiens,  &  ni  fata  filium  vita:  abrupi(rent,  multo  longiore  vita  dignus.  Qyi 
ulum  in  Generali  vititatione  niminn^  ei  tribù unt,  attendant  qvoqve  fidum  yìxi  ing«- 
^an,  mandata  perfun£lorie  peragere  £c  dominum  fallere  neicium. 


i84  PERIODUS  ni    SECTIO  IV^ 

iervationetn ,  cancas ,  q vancé  a  1 3.  parcecus  ultra  airifiem  Vatnsdalenfèm 
fitis  redirenc  9  decimas  dicavic  j  easaemqve  oélo  Holenfium  Epifcoporum 
fine  controverfìa  Monafterio  ceflenint,  usqve  dum  Jttrundus  PneTuI  Ho- 
lenfis  nulla  legitima  aólìone,  fed  propria  auélorìcate  easdem  recraélavit) 
nec  Abbate  Biarno  neqve  Hofkuldo  ob  violenti»  timorem  ad  Archiepi- 
£copum  deferre  audentious.  Ne  vero  ufucapione  ca?nobium  aliqvid  Am- 
ni  contraherety  coram  vifitatoribus  proxime  hinc  Islandiam  intrantibuS) 
accufatio  demum  inftituta  eft ,  nullo  qvidem  fuccenu  òb  mutuum  eonin- 
dem  diflidium.  .  Vidimus  itidem  decimarum  harunce  in  gratiam  ccenobii 
colligendarum  exaétores,  ipforumqve  hac  de  re  verba  audivimus.  Ego 
infuper  Grimus  Holmenfis  Abbas  iurejurando  religiofe  ceftatus  fum,  Do- 
minum  meum  Archiepifcopum  hoc  idem  in  cdenobium  injoriam  »  Audi- 
num  vero  facerdotem  cognomine  Bratt  publicum  latrocinium  pronunci- 
afle^  ideoqve  figilla  nollra  pTxCenti  teftimonio  appendimus.  Scrìptum 
apud.  Visg  feria  tertia  ebdomade  pentecoftes.  Anno  Domini  miilefuno 
trecentefìfmo  vìceiimo. 

Litr.  B. 

(b)  T  gudz  nafne.  Amen,  giorum  ver  bróder  Laurentius  mcd  gudx  mif- 
kunn  bifkup  at  Hólum  oc  ver  bróder  Gudmund  med  famtc  tn'if- 
kunn  Abeti  at  pingeyrum  |»at  òllum  mdnnum  kunnigt  at  f>a  er  lidie  var 
fra  burd  vars  hcrra  1326  àr  ^rem  nóttum  epter  Kroilmeflu  a  vorid  a  Hól- 
um i  Hialltndal  tókum  vid  hOndum  faman  a  [>enna  hatt  at  ek  AbócifyrT' 
fogdr  lagdi  ok  uppgaf  fyrir  klauftrit  at  pingeyram  fyrer  mik  ok  mini 
epterkomendr  i  valld  ok.  fkipan  mins  hcrra  Laurentii  bifkups  um  bjfk- 
ups  tiunda  mal  ^at  er  i  millum  hafdi  farìt  um  ftund  Holakirkiu  ok  ping- 
eyra  kiauilrs  ok  aliar  adrar  màlagreiner.  paer  fem  fagdra  Stada  hafa  mill- 
um gcngit  fra  upphafe  ok  til  |>ella  dags.  under  fiika  gratiam  fem  hann 

villde 

(b)  1^  eft:  In  nomine  Domini  amen.  Nos  Laurentius  Dei  clemenria  Holenfis  Epìfcopti'i 
&  nos  Gudmundus  eadem  gratia  Abbas  Thingò'renfis ,  fingulis  notum  fàcimas,  qvod 
Hoiìs  Anno  Domini  1316  pridie  nonas  Majas,  conjunfiis  dextris;  ego  pntdìdffi 
Abbas,  coenobiì  Thingorenfis,  omniumqve  mihi  in  ejusdem  prxfecWam  facceden- 
tium  nomine ,  cauCim  de  decimis  epiicopaltbus  inter  cathedra m  Holenfem  &  ceno- 
bioin  Thingò'renfe  diu  controverfis,  cxtertsqve  qvc  ha£lenus  interceflTeraat  dilTcntiones 

tali 


CAV.  m.  Litn  B.  C.      :T  185 

•     •      •  • 

riìlde  kìsuStenu  her  i  mot  geù. .  iatanHi  i  (bgdu  bandire  at  hafa  j^fc 

iart  ok  ftedugt  (efinKga  fcm  hann  vilfde  her  um  fkipa.     Enn  ek  bródcr 

Laurentius  Bjfkup  gat  a  j^enna  fama  dag  kiauftrenu  til  ilòduligrar  ok  xfiiìr 

ligar  eignar  alia  tòrdina  i  Hvammi  i  Vattlsdal.  bsde  kirkìuluta  ok  eignar- 

Iuta  med  dllum  beìm  lunnìndum  fem  hun  a  ok  eicandi  hefr  at  vordk 

bsdi  at  fomu  ok  n^riu  ok  adra  ì'òrd  er  Hunftader  netta.    Skal  klauftrit 

it  pingeyrvim  J^eflàr  iarder  hafa  frìaifar  ok  akioerulaufar  fyrer  ofs  ok  vor- 

um  epcerkomendum.  enn  Stadrìnn  at  Hólum  vera  frìals  ok  akiaerulaus 

um  bifkupstiundamal  ok  adrar  malagretnir  ^xr  fem  millum  hafa  farle  fyrr^ 

tigdra  Scada.  Vaentim  ver  at  Herra  Eilifr  Erkìbifkup  mtme  pefla  vora 

giòrd  ftoduga  ok  ftadfafta  hafa.  J)viat  fyrer  f kemftu  er  ver  vorum  i  Nor- 

ege  ok  hann  vigde  ofs  bad  hann  i  ockrum  fkilnadi  at  ver  fkylldum  giòra 

vd  ok  femiliga  vidr  klauftrit  at  pmgeyrum.     Ok  til  fladfeftu  her  um 

fcitum  vi3  broder  Gudmundr  okkar  inncigli  fyrer  {)etta  href  cr  giordc 

var  i  ffrmefiidum  ftad  degi  ok  ari.  hiàverOndum  Sira  Agli.  Sira  Skùla^ 

preitmn.  ok  fin  inncigle  fyrerfetiondum.  ok  Benedir  Kolbeiosfyne^ 

Litr.  C 

^c)  Qllum  monnum  Beim  fem  j^etta  bref  fia  edr  heyra.  fender  Eilifr 
V  tned  guds  mifKunn  Erkebifkup  i  Nidarófi  kvedìu  gudz  ok  fina* 

Ver 


tflG  farore,  qvali  inonafVcrìum  ainple£li  di^naretin',  decidendas  Domini  inei  Laurenzi 

Epifcopì  poteftati  &  arbitrio,  qvod  ratum  inmlaiumqve  fcrvare  pollicitus   fura,  tra- 

didi  tddixiq^'c.    Ego  aurtm  frater  Laurentius  codem  die  prsdium  H\'amm  Vatnsda» 

Jcofixtm  ex  utfaqvc  parte,    fi?e  mihìmet  five  tempio  htic  usq ve  peculiari ,  cum  uni- 

ferfìt  praeftantiis  frucìuarirs,   tam   pr^fenti  qvam  prapterito  tempore   ufkatis,    ut    & 

przdium  Hunftade,  cccnobio  perpetuo  poiHdenda  •contuii.     Qvx  duo  pr-jpdia.mona- 

flerìum  ThingòTcnfe  a  irobìs  noftrisqve  (ucceiroribns  inofFentum  line  controverfia 

rerinebit,  cathedra  vero  Holentìs  prilìiiìis  difcordiis  imrwunis,  decimis  epifcopalibuj 

libere  excufateqve  perfruetur.      Speramusqve  hanc  «oftram  difpenfhtionem  a  Domino 

Arcbjepifcopo  tirmatum  approbatumqve  in,  q\'ippe  qvi  nobis  in  Norvegia  brevi  hinc, 

ordinatione  abfbluta  difcefdim  parantibiis,  ccenobium  favore  éi  benevolentia  smplec- 

Tcndùni  commendavit,     Inqve  fiterarum  harunce  confirmationem  qv«   prsfato  loco 

die  &  anno  dabantur,  prxièntibus  Benedi£lo  Kolbeinide,  Skuia  &  £gillo  facerdoti- 

buS|  eosdem  iubiìgnantibus ,  fìgilla  iToflra  appendimus. 

(z)   U  ejh  Univcrfis  ac  iingulis  bas  literas  vifuris  feu  audlturis,  nos  Eilifus  Dei  gratia 

Anelli- 

Tom.  a  Aa 


Ig6  PEILI0DU$  IH.    SE€TIO  IV. 

^cr  vilium  at  f>cr  vitéd  àt  ver  (atim  ok  innvirdiiliga  fkodudam  brcf 
med  hangandi  innciglutn  vìrduligs  herra  oc  andiaegs  bródor  vors  La&anz 
bifkups  a  Hólum  ok  herra  Gudmundar  Abóta  a  pingeyrura  haeilc  ok 
ófkafltet  ok  i  eìngutn  lut  grunfamligt.  giort  a  Holum  £  Hialltadal  f^rerar 
nóttum  epter  Kroffineflii  utn  vorit  fub  anno  Domini  1316  um  faettargiòrd 
J>eirra  a  millura  ok  Sudanna.  Hólakirkiu  ok  pin^eyra  klauflxs  fvo  voci- 
ande.  at  Herra  àbóti  fyrrnefndr  lagdi  a  valld  ok  fialmanni  Herra  Laurentii 
bifkups  ok  iàcadi  med  handiage  ok  fullu  laga  fkilorde  fìk  fkylkla  ftòdugt 
ok  ftadfaft  hafa  ok  fina  epterkomendr  pat  fem  hann  villdi  giora  ok  fkipa 
um  kìrkiutiundamal  f>at  fem  leingi  hafdi  da?illc  veric  milTum  Scadanna 
fyrrfagdra  ok  aliar  adrar  màlagreiner  psr  fem  bar  i  millum  hafa  f;]rìc  til 
l^eda  cima,  gaf  a  f>ann  fama  dag  herra  bif kup  àornefndr  Stadnom  a  ping- 
eyrum  beffar  iarder.  alla  itìrdena  i  Hvammi  i  Vatnsdal  bxdc  kirkiuluu 
ok  eign^j'Iuta  ok  adra  iórd  er  Hunftader  heica»  hvaracvegpia  friàlfa  ok 
àkisrulaufa  fyrir  hvorium  manni  med  Ollum  lucum  ok  lunnmdum  }xm 
fem  til  f>eirra  eigu  At  lìggia  at  fornu  ok  n^iu  a  j^ann  hàtt  at  Scadrinn  a 
H^lum  fkal  vera  frials  ok  àkiaerulaus  um  alldr  ok  aefidaga  uro  bifkups- 
tiundamàl  ok  adrar  màlagreiner  ^xr  fem  millim  hafafarit  fyrrfagdw  Scada. 
Ok  af  ì>vi  iyrcgreindr  Herra  Bifkup  ok  Abóti  beidduft  af  ofeftadfeftu 

brefe 


ArchiepifcopusNìdrofienfu  Dei(St  fuam  fklutem  fempiteniam.  Nòveritis,  qvcd  lite- 
ras  cnin  appenfis  (ìgillis  venerandi  Se  in  Chrifto  dile£li  Fratris  Domini  Laurentii  Epl- 
&opi  Holenfis  6c  Domini  Gudmundi  Abhatis  Thingòrenfìs  datas  Holis  in  Hiiltidal 
tribus  no£libus  pofl  feftiim  inventionls  crucis  fub  anno  Domini  1326  penitns^  incoia- 
mes  nec  interpoliras ,  nec  ab  ulla  parte  fuipedas,  viderimus.  &  diligenter  infpexeri- 
mus,  qv«  contrac>um  Inter  eos,.  five  curiam  Holanam  &  ccenobium  Thingorenfe 
contihent,  hujus  tenoris;  ut  fupra  landatus  Dominus  Abbas,  Domini  Laurentii  Epi- 
fcopi  potedoti  &  arbitrio  committat,  data  flipulatione  ex  cscprefTo  Juris  Canonici  prf- 
fcripto,  fé  fuosqve  AvcefTores,  ejus  circa  litem,  qvs  òathedrom  &  monafierium  dia 
intercefferat,  deciraas  templi  concernentem ,  ut  &  reliqvas  controvcrfias  bue  usqvc 
durantes ,  fenteiìtiam  firmam  ràtamqve  habituros..  Eodem  hoc  die ,  prsrdiflus  Domi- 
nus Epifcopus  hsc  prsdia  monaflerio  Tbingò'renfi  adjecit ,  imprimis  totum  fondam 
Hvamm  in  Vatnsdal ,  qva  fuum  Se  cathedra  peculium  &  aliud  prardium  HmMt 
dié^unn,  utramqve  jufte  ac  libere  poffidendum,  cum.  omnibus  fuis  Juribus  &  i)erti- 
nentiis  habiris  &  in  futurnm  habendis,,  ea  conditione^  ut  cathedra  Holana  perpetuis 
temporibus  a  litibus  circa  decimas  epifcopales  Se  reliqvis ,  qvas.  cathedra  cum  moni- 
Diario  reciprocavit ,  controveiilis,,  libera,  maneat  &.ùnmunis«.    Et  qvia  prsdiclus  Do* 

miaui 


CAP.IIL.Utr.  Ca:  ;  187 

6te&  her  fyrìr.  (amj^yckium  ver  jflsduni  ok  ftadfeftum  pefla  (attflrgidrd 
hv3rutveggia  ok  pejrra  epcerkomande.  (èm  nu  er  fagt.  di  óbrigdiligrar 
cignar  ok  fampyktar.  Ok  til  fannz  vicnìsburdar  foetcum  ver  vort  inncigie 
fyrer  Inetta  href  er  ji6rt  var  i  Nidarófi  fex  iiótcum  i^ir  Haiivardsmeflu 
inno  Domini  miUcumo  trecentefimo  vicefimo  nono. 

Litr.  D. 

(d)  QUqid  mSnnum  ^tni  fcm  petta  bref  fià  e^r  heira*  fender  Scephaa 
preftr  Gunnlau^fon  kvediu  guds  ok  fina.  Ydr  fé  kunnìgc  ac 
^erlidit  var  fra  hingatburd  vor$  herra  Jefo  Chrifti  1330  ar  tok  ek  i  um- 
Me  mins  virduligs  hetxa  LaurenciiiHólabifkups  laqd  a  Gudmundarilód- 
m  fyrer  tutcigu  ok  fimm  hundrud  jarden  f>ar  med  i  Odru  la  gè  er  herra 
Bergr  Aboti  lauk  Holakirkiu  i  ba  hundrad  hundrada  fkulld  er  nefndr 
Laurentius  bifkup  heimci  upra  Klauftrit  epter  reikninge  Audunar  bifk- 
ups  ibrvcfara  fiqs.  Ok  til,  ianninda  greindrar  medkennmgar  fo  mikillz 
7CZ  af  Mukaf>vera  fetta  ek  fyrer  petta  bref  mite  inncigie  er  giort  var  i 

yafirde  i  Saurbx  tertio  Nonas  Julii« 

.     .  • 


minti}  Prxfnl  Se  Abbas  bic  de  re  Hterss  confirmatìcnis  a  nobìs  expetebantt  hanc 
trinsi3ioncm ,  ulriqvc  &  utritisq\'e  fuccefforibas,  dic^o  modo  ratam  firmainqTe  fer- 
vandam  approbaunis,  flibilimiis  8c  confirmamus ,  in  cujus  rei  veruni  tettittioiiium 
prsfentibus  figilltim  noftrum  duximus  apponendum.  Dutum  Nidarofix  fex  noclibus 
ante  feftum  Hallvardi,  anno  Demini  1329. 

(d)  Uefi:  Omnibus  bas  literas  vlfuris  vel  apdituris,  Stephanns  Presbyter  fiHus  Gunnlaugi, 
Dei  &  fuam  falutcm  mitrit.  Vobis  notum  eflo,  qvod  translapfis  a  nacivitate  Domi- 
ni nodri  Jefu  Chrifti  mille»  trecentis  &  triginta  annis,  venerabilis  mei  domini  Lau- 
rentii  Epifcopi  Holenfis  vice,  fundum  Gudmundarflados  prò  viginti  qvinqve  handre- 
dis,  pretium  prirdiorum,  accepcrim,  &  prxterea  qvs  Dominus  Bergus  Abbas  eccle- 
fiz  Holanz  peiToIvir,  ad  liberanda  centum  &  viginti  hundrcdarum  nomina,  qvx 
diéìus  Laurentius  Epifcopus,  ex  PriedecelToris  fui  Audini  Epifcopi  computo,  mona, 
fterinm  poftulavernt.  Et  in  tantir  fummte  de  (monafterio)  Munkathvera  (foluts) 
confeflìonis  teftimoniom,  bis  bteris,  JScurbsr  in- HyafioKto ,  lercio  nonas  Julii,  fcrip- 
tis,  ligillum  menm  appendo. 


188         PERianus  m.   se<}tio  iv. 

Litr.  E.' 

(c)  T  guds  nafnc  ameiv  voru{>YÌIik  bodord  fkipwh  af  hcrra  Jorundebu- 
^  rendo  oc  Àgli  Holabif  kupum  ok  bodìcb  profòftuai,  atb  ^eir  fkylldi 
fva  bìóda  f kripcamauaown.af h  hallda ,  feim  fem  hrqtltger  yercw  ii>  qvarto 
gradu  con&nguinitatis  vel  afHnicatis  feu  in  confunilibus.  Vacnfafla  tote- 
«gu  iKetur  vid  vam  ok  braud  i  e^  annach^  iardar  alldìn  edr  merkr  ftycki 
f  kreìdar  y  ef  alldin  er  eìgi  til.  ok  fyitgi  parer  nofier  pfaltara  med  bvocrì 
vSciiunar  uoct,  ok  falli  a  kne  vid  hveria  pater  nofler.  ftanda  man  kirkm 
nm  làngafauftit  ck  jólafauftu  ok  \  gagnfauftiim.  èn  ha(a  kirkiu  he^  daga, 
hallda  gagnfàuftum  hiiìum  mìtmiim  bit  fyfta  ar.  a  ^ann  hatt  ach  bali 
éìntnarìt  hvican  mat  \  mànadaga  ok  midvtkudaga.  ok  r)mgia  pam  mfitr 
éò  finnùm  med  knebedia  falle  9  ok  •  niulinnum  ave  maria.  A  tudru  are 
inihiiazt  en  gagnfaitna  ath  hafa  eirtmslt  a  mtdvikudaga»  ok  fyngìa  ^  en 
fimlinnum  pater  mfler  med  knefalle.  a  {nridia  4re  minnasst  enn  gago&fiai 
£  bsnahallde  ok  fyngta  firn  pater  med  in;r  ixr^Àf.  fìeiekt  tolf  auiar» 

Item  in  tercio  &  quarc<>  |radu  confanguinitatis.  nei  afHnicacfs  uel 
in  coniimllibus  fkal  bióda  j^rìatiu  natta  ath  uacna  med  Tuo  nwkfu  fxeira- 
balldi  G^  Jaiebedia£aullum  tem  fyrr  fégèr  ^ogurra  dra  f krlfc.  fefikt  epcer 

tui 


4^)  li^fi'-  ^^^  nomine  Dei  amen.  Harc  prxcepta  fanctta  funt  a  Domino  Jòrando^Lia- 
rentio  &  Egillo  Epifcopis  Holenfibus,  &  Frzpofitìs  in;iin£!a,  ut  pznas  condignu 
txantlaturìa  ita  pcardpiant  >  delinqventibus  £cilicct  in  qvarta  grada  confangvioitatìs, 
yel  afKiiitacis,  feu  in  confimilibiu:  jejunium  aqvs  per  viginti  no£les  in  aqva  &  pane 
rei  aids  frugibus  t«rr2,  vel  bis  deficientibus  in  lemilibra  pifciam  arefadoruiD)  & 
qyavia  no£te  jejuna,  pater  nofier  &  psalterium  y  ad  qvodvis  pater  nofltf  in  gcDOt 
procumbentes,  recitante.  Extra  templum  per  tempus  qvadragefimale,  Adventos,  & 
jejunia  folida  (falutaria)  confiilentes ,  feftis  tamen  diebus  tempio  fruuntor.  JeJDDÌa 
iblida  minora  per  annum  proximum  obfervanto,.  ita  ut  diebus  Luna;  &  Mercurii  U^i* 
Ciniis  femel  per  diem  vefcantnr,  &  pater  nofier  fepties,  rn  genua  fimul  procumben- 
tes, &  avt  Maria  novl^Sj  recitent.  Anno  hunc  feqventc  jejunia  folida ,  diebus  Mer- 
curii femel  tantum  cibum  fumenda,  finiulqve  pater  nofier  f.  in  genua  procumbentes, 
2yinqvies  recitando ,  obfervanto.  Anno  tertio  jejunià  folida  recitarione  precum  ob- 
irvanto ,  &  qvinqvies  pater  una  cum  Ave  Maria  recitante.    Muleta  duodecim  012. 

Item  in  tertio  &  qvarto  grada  confàngvinitatis  vel  affinitatis  vel  in  coniiinili- 
bus  irrogandum  ti\  jejtmium  in  aqva  per  no^les  trìginta,  una  cum  tanta  ceiebrarione 
precum  &  gjeuuflexiouibus,,  qyanta  ixi  lupra  memxurata  condigna  q^vatuor  anuorum 

pena 


CAP.  IIL  Litr.  E.  Igp 

Jui  ftm  hifiinn  rettr  hinn  ufi  feger,      ftcm  prò  (implrcr  adulterio  uef 

in  cercta  gradu  confanguhìkacis  uel  alfinitatts  uel  in  confimilibus»  fkal 

biódi  l^arinu.  eru  |>at  fìórertìger  noeta,  ok  leià  pater  nofier  ffiikara  roed 

kae&Ile  ibo  mare  feau  ara  fkripL  halldi  gagnfaisftuni  hinutn  meinlm^  um 

|nu  ar.  a  {>ann  hàtt  ath  hafua  einmxlt  huitaa  mat  a  manadag^  en  ^ur&- 

in  mat  a  miduikudaga.  vatnfafta  a  fauftudaga.    Enn  minnazt  ga^nfaftmi 

un  &òff  àr  a  pana  hàtt.  ath  hafa  eintnsek  a  manadaga  ok  rokluikudaga. 

ok  ^urran  mat  a  faufiudaga  i  OUum  gagnfauftum«.  ok  fkal  f^th  halldazt 

um^rìé  an  en faAi miduiloidag a  hinii  léanda  àrL  ifw^ipaternsflerpfal- 

rsnmtd  huerrì  uìku  a  f^eim  fiórum  àrum.    Item  fkal  bioda  at  fianda  utaa 

iirkiu  k  fyfta  àrr  alla  trma  fyrir  fuma.  Vm  pi:  fram  yfer  hinn  atta  dag»  M 

ftìrdegi  mm  yfuer  pàfcha  uiku.  fuo  huitadaga.    Item  annath  àr  hafui 

kirkiu  óll^  dupUcta  feibi  hith  |>ridia  ar  hafui  Kirkhr  afta  funnudaga*  utati 

um  ^afauftii.  )6kifauflu.  €k  gagnfauftun  en  fiogur  àr  upp  padan  hafiii 

kttkiu  alla  rima,  nema  ftandi  utan  kirkiu  hdga  k  medal  um  làngafàufta 

•k  j^ijauftu.  eru  fliker  hluter  fub  arbitrio  judicis  ath  fkipa  om  kirkiu- 

p^  ok  gera  f likt  epcer  atoikum.  j^ukth  ef  fkriptamaot:  er  bókla^rdi: 

Aa  ^  ok  ' 

ptna  locnm  haber,    mutda  (antem)*  pecunis  (irrogetur)  ex  pr^fcnpto  J&r/x  fcr/r* 
Mici  tfcmtwrìK    Item'  prò  fimplìci  adulterio  Vel  in  tercio  gradii  confangritiitatls, 
vcf^iHnitatis ,  vel  in  confimiiibus  carente  funt  irrogando:  lilx  vorodurant  per  noe- 
ta qvodraginta ,  &  soties  p/aiferiÉtm^:  pater  nefter  cum  genuHexione  cecìtetur ,  pxna 
condegna,  pex  feptem  annos  ;  jejunia  fcii.  folida  majora  per  rrer  annos  obferv4to,  ita 
ut  di^as  lunx  femel  cibo  Ia£led  ve&atiir ,  diebus  autem  Miercurii  cibo  ficco,  diebu» 
Vcnem  jejuniis  in  aqva  indulgeat.     Per  qvatuor  adhuc  annos  jejunia  folida  itar  ob* 
imco,  ut  non  plus  qvani  vice  fimplrci' diebns  lune  &  Mercurii  oomedat,  die  vero 
Veperìs  per  integrum  jejunium  folidum  cibo  ficco  vefcatur,  qvod  etiam  per  tres  an- 
nos conti  nnandom  ed.    Septimo  aurem  anno  qvovis  àìt  Mercurii  JtjìxuBlo  r  pfafu^ 
ffcnr,  pster  noftir  femel  qvavis  bebdorottde  per  qvatuor  illos  annos  canat.     Éi  etianx 
imperandnm,  ut  extra  rempluni  mnnea»  omnibus  diebus  qvibusdam  tainen  exceptis^ 
per  feihxm  fcil.  nativitatfs  Chrìfti  ultra  diem  cTrcumcifionis,  a  die  viridium  &  ultra 
feptiinanam  pi^chacosy  ita  &  feflo  pentécofles.     Item  fecnnda  anno-  templum  fèftia 
dopJidlms  intret ,  tertio  anno  omnibus  diebus  dominicis ,   prseter  eoa  qvi  ttmpore 
ffadragefimali)  adventus,  &  jejuniis  (blidis  incidnnt;  per  qvatuor  exinde  annos  tem- 
/h  fea^per  froitor,   diebus  vero  profeftia  per  jejunium  qvadragefimale  (Se  adventu» 
txtrà  temptom  raaneto ,  ejnsmodi  autem  res  fiib  arbritio  judids  funto,  cuv  de  fre- 

fTBMiionibas  templi  habita  circumflantiarum  radone,  judicinm  ferendum  eft;  nani 
il  ^  cui  psna  ìxxogipiVy  fiieric  ex  libro  MÒtandi  doàua  &  facerdotem  vel  in  facria 

*  vd 


ipo  PERIODUS  HL    SECTIO  IV^ 


bk  ftydr  hann  preft'i  ddam  edr  me£u.  ^  er  tilheyriligt  éth  hann  hi/iu 
kìrkiu  helga  daga  ok  i  huem  cima  fcm  hann  f^ngr  med  prefium. 

Item  cognacio  fpirìcualis.  path  eni  fifìiiar  ef  madr  helldr  barni  mannz 
til  fkirnar.  edr  undir  bifkups  haund,  o\  er  bach  a  ^rià  uega.  uidr  barn- 
ith  faudr  ok  módr  banifins  ok  uidur  {>ann  i  kirer  epter  j^ui  fem  kriftim 
rettr  hmn  nfi  feger.  fyrer  {>eflar  fifuiar  a  atK  fkripta  fem  fyrer  einfalld- 
an  hordóm.  karìnu.  ucan  ueniulikt  er  usgia  epcer  atuikum  vm  tiu  naecur, 

Item  ef  preftur  fallerazt  med  fkriptadottur  finne«  Item  ^^gra  ef 
preftr  fallerazt  med  f>eirrì  konu  fem  hann  hefer  fkirt  barn  hennar.  Item 
p^ngtz  ef  preftr  kemur  i  bland  med  ]^à  konu  fem  hefir  fkirc  ok  liggii 
]^ar  til  tuer  karinun 

Item  ef  madr  uerdf  opinber  in  dupplict  adulterio  uel  confangvini- 
tate  in  tercio  gradu  dupplicen  ^th  er  ath  fkilia  ef  ^au  eni  fyfkinabSm 
ath  frsendfemi.  bar  fyrir  fkal  nóda  karinur  tuorr  med  pater  mfier  fuo 
mdrgum  ok  kneoedia  follum  fìórtan  ara  fkript.  halldi  gagnfauftuin  hin- 
um  meirum  um  fex  àn  hafa  kirktu  um  )ól  ok  pafka  ok  huìtafunnu  ok 
onnur  ftsrftu  hauld  um  fyftu  tuo  àr«  en  Onnur  tuo  àr  poftulamefTun 


vel  in  miflk  adjuvertt,  conyeniens  eft,  et  templum  diebus  feftìf  &  omni,  qvo  cuoi 
ikcerdocibus  cecmerit»  tempore,  Intrare  illi  concedatur. 


tur.     Pro  (vlolatìotie)  bujus  cognatloiiis  ((piritualls)  eadeni  ac  prò  fimplici  adulterio 
psena  condigna  inHìgenda  eft. 

Item  (ì  facerdos  cum  Semina  qvz  ipH  confiteri  folet,  rem  habaerìt  Item  gn- 
Tior  (p£na)  i'acerdoti,  (ì  cum  muliere,  cujus  infkntem  baptitavit ,  rem  habuent,  irro- 
getur.  Item  graviflìma  modo  cum  fxmlna,  qvam  baptizavit  (kcerdoSi  confvdtat) 
tunc  du2  carenx  ei  irrogantor. 

Item  fi  qvis  manìfeftus  fiat  in  duplici  adulterio ,  vei  confàngvinltite  in  tertlo 
gradu  dupliciter,  id  ti\  fi  qvoad  confangvinitarem  confobrini  fuerint,  tane  carina 
du«  unacum  tot  (recitationibus)  pMter  nofitr  atqve  genufiextonibus  irrogentor,  coi- 
digna  per  qvatuordecim  annos  p^rna  durat.  Jejunia  fcil.  foiida  majora  per  fex  innos 
obfervantor.  Primis  duobus  annis  templum  fefto  nadvitacis  Cbrifti,  pafcttos,  & 
pcntecoftes,  ut  &  diebus  maximis  folennitatlbus  dicatis,  intrato.  Proxiino  biennio 
ìXk  feftb  apoftolorum,  poftea  diebus  domimciSi  exceptis  iis  qvi  tempore  qvadrflgeii- 


CA?.  IIL  Litn  E.  191 

pi  (idait  funnudaga  ucan  fauQaitima  enn  tuo  ar.  0!c  ^à  fidati  fkipizt 
fecvmdum  arbicrtum  judicis»  piónoftubana  um  j^riù  ar  hìnu  fyftu  famfaft, 
lùka  fex  merkr  i  (akeyre. 

Itcm  prò  homicida  uoluntiirio  fkripta  Briar  karinur.  hina  fyftu  uatn- 
fafta  funnudaga  ì  medal  vidr  uacn  ok  braud«  edr  merkr  ftycki  af  fkreid. 
halda  adra  karìnu  ach  uatnfafta  miduikudaga  ok  fauftudaga  ok  takj  fuo 
fàman  nxcur.  pater  nofler  pfaltara  ok  knebedia  fautl  fkulu  fylgia  huerre 
nóct.  Hina  j^ridiu  karìnu  fkal  telia  faman  naetn  pionoftu  bann  um 
f riu  ar.  luka  nfu  merkr  1  fakeyre» 

Icem  prò  homicida  cafuali  (ecìzt  f  kript  fem  prò  adulterio  fimplici. 
karìnu  ok  j^riggia  marka  (ekt» 

Item  il  monachi  vel  canonica  regulares  manifefti  fiunt  in  crimine 
notorio  incontinencie  fkal  peim  fkripta  fuo  fibm  prò  homicidio  uolunra-* 
no  ok  f libi  f kript  fkal  fetia  |>eim  konum  fem  peir  uerda  brotliger  med« 

Ttem  (1  rapitur  facrum  de  non  fàcro.  uel  non  facrum  de  (acro  loco, 
rkalfetia  fkrìpcer  fuo  (em  prò  ilmplici  adulterio.  Sed  fi  rapicur  facrum 
de  (acca  loco»  fkripti  fuo  fem  prò  dupplici  adulterio*. 

Itenr 


sa^lnciciuiit,^  ftdhac  per  unum  biénnium  (facra  in  tempio  audiro),  poflea  vero  fe- 
cnndunr  trbitrtum  judicir  cum  eo  agatur ,  per  tres:  primos  annos  ab  ufu  facrae  csns 
adodiror.    Mui£la  fex  marcìs  perfolvitor. 

Itenr  bomicidse  volimtario  psna  tiium  carenarum  irrogetur ,  qvorum  prima  ralìs 

£t,  m  diebus  tantum  dominicis  exceptìs,  in  aqva  &  pane  vel  fruftulo  pìfcis  arefacVi 

dìmidiam  libram  ponderante  jejunet.     Secundam  carenam  ita  obrervato,  ut  .in  aqva 

d/ebnt  Mercurii  atqve  Veneris  jejjuner,  no£libus  etiam  conjunfìimfumtis;   recitatio 

pralrenì  &  pater  nofler^  ut  &  genuflexiones  qyacunqve  no6ìe  fiant.     In  tertia  carena 

Jioacs  funt  etiam  numerando.      Per  tres  (prìtterea)  annos  ab  ufu  mediorum  facro- 

Tom  prohibitus  efto,  novem  marcarum  multam  prò  deli£lo  folvat. 

Item  prò  homicidio  cafuali  eadèm  ac   prò  adulterio  fimpiici  pana  condigna 
irrogetur  )  carena  (ciiicet  6c  trium  marcarum  mulda. 

Item  fi  monachi  vel  canon-cf  regulares  manifefti  fiunt  in  crimine  notorio  in- 
tontineiitidr,  eadem  ac  prò  homicidio  voluntario  paena  condigna  iis  irroganda,  qvam 
candem  pznam  fsmins,  cum  qvibus  confveverant,  exantlanto. 

Itcm  fi  rapitur  facrum  de  non  facro,  vel  non  facrum  de  facro  loco,  eadem 
ac  prò  adukerio  iìmplici  pana  condigna  irrogator.  S^à  fi  rapitur  facrum  de  facra 
locoj  utJ  prò  duplici  aduLcerio-  pana  condigna  infiigitor. 

beni 


1 


192  PERIODUSni    SECTIOIV. 

Icem  prò  tiiohtoribus  «cclefiaram  uél  cimìterìonim  in  fanguinig 
uel  feminis  ^flfufione.  fkal  Xkripca  fem  prò  duppiici  adulterio  ok  tùVa 
fimtan  merkr  heilagre  Jkiikiu  ok  bif  kapinum  |»eiia  fem  hreiafar  kirkiu  «dr 
kirkiugard. 

Cap.  IV. 

.     [Dt  EgiUo  Ejulfi  filio^ 


Egilluà  Ejulfi  anno  1295  incerto  Ioconatus>  non  fine  eruditlonis  pa 
Laurentìum  acqvifìtie  laude,  ut  rebus  ante  epìfcopacum  preclare  gellìs 
Celebris,  in  vrtis  prsrdccefforum  Andini  &Laurentii  cornmemoratiir.  Pri- 
iBO  enim  facerdotii  anno,  «atis  fciHcet  21  ab  Audino  ludo  licerario  Ho- 
lis  aperto  prxfei^>us,  laudabili  opera  favorem  Epifcopi  adeo  ^br  condii^ 
yit/  ut  ab  itinere  Norvegìco  in  gratiam  Pracfulis  fufcìpiendo  vcntoruni 
importunitate  averfus,  Epifcopum  &  Laurentium  invìcem  diflidentcs  pru- 
denti audloritate  in  gratiam  reducere  potuerit.  Pracfulqve  eumìJotvegiam 
anno  1320  vifurus,  comitem  (ibi  ad)unxerit.  Unde  biennio  poftjcum 
literisj  Laurentium  in  defundi  Audini  locum  fuificicntibus,  reverfus, 
prsceptorem  denuo ,  confecratìonem  accepturum,  peregre  comitatus  eft, 
&  benefìcium  prsbends  ijrenjadarftadeniìs  ab  Archieprfcopo  natìus,  ia 
patriam  anno  1324  remigravit.  Continuo  hinc  fexennio,  qvoLaurenti- 
us  Epifcopatum  gefllt,  ^ngular^m  ei  fidelitatem  &  indefeflum  in  negoiiis 
extecjvenais  ftudium  pneftitit ,  praefertim  cum  fumma  vigilancia  &  pro- 
babili orarione  decifionem  controverfia^  Modcuvalleniis  »  vocis  Laurenùi 
congruentem,  ab  Archipra^fule  impetrarec 

$.  1 


Xtem  prò  violatoribus  ecclefiarum  vcl  cimiterioruffi  in  fang^'ìnis  vel  (crainii  cffa- 
(ione,  psena  mi  prò  duppiici  adulterio  condigna  ixnponitor,  &  («n6lx  eccle^  OC 
epifcopo,  qvitempiofn  yel  ccBmeteriuin  muudat,  qvindecioi  marcoe  iblvuotor. 


CÀP.  IV.  •§.  I.  2.  3.  t93 

ALaurentio  morti  vicino  fucceflbr  denominatùs^  anno  133 1  ad 
exteros  infuix  reportands  caufa  abiìCj  ièqvenciqve  anno  cachedram  afcen- 
(fens,  epìfcopatum  a  rara  viete  honel!late  mox  aufpicatus  eft;  jejunii  & 
precum  obfervantiflimus^  modicaqve  inter  epulas  potione,  qvas  femel 
qvotidie  (ibi  pararì  fecit,  nunqvam  non  contentus^  ab  avaricia  alienus» 
Jargitiones  incer  vifitandum ,  Epifcopis  citra  repulfam  offerri  folicas  re- 
fpuens,  pecuniam  mulélatitiam  a  Procuratore  colJeélam,  poffeflbribus 
reddi  Judit)  reditusqve  ex  Provincia  pendi  debitos,  in  tres  portiones  di- 
fpenìcasy  unam  templis,'  alteram  inendicis^  haeredibus  tertiam  trìbuit* 
Commenda bateutn  praeter  infignem  rerum  tam  civìlium  qvam  ecclefia- 
fticarum  fcientìanl)  incòrhipta  in  judiciis  exercendis  sqvitas/  Ab  avari- 
da  Ucet  eflet  alienus  «  fion  tamen  cathedràm  Holenfem  locupletandi  ftu« 
dium  omnino  neglexic  (a). 

Anno  1334  Vigfbs  qvicfam  (acerdiosj  literas  a  Nuntio  Apoftolico 
\n  l^orvegìam  atlatas,  hoftratibustradidit,  qvae  utrumqve  ad  redden- 
datn  de  Denario  Petrino  rationem  in  Norvegiam  evocarunt;  fed  cum 
OlauS)  qvem*  Tuo  loco  Egillus  itiiieri  deftinaverat,  eadem  afflate  abna- 
v^are  non  poflèc ,  Sniolfus  facerdos,  qvi  diu  in  Norvegia  egerat»  pro^ 
xiax)anno  ejusdem  negocii  :gracia  aderat)  &  denarium  ex  tota  dioecefi 

Uolana 


(s)  Non  tantum  mobìlia,  ut  libros,  veflesqve  fflcras,  fed  Se  immobilia,  utfundos,  pr«- 
fcrthn  vero  littora  qvreftnofa,  qv;»  a  nobili  viro  Kolbeino  Thordi  filio  coìrmra ,  cathe- 
dra fldjecit,  tantundem  etiam.  Paulus  ceconomus  Reìnedadenlls  monafterio  ab  eodem 
cormit.  Prardia  Froflaftados  &  Skalaa  ab  Arnoro  Froftio  col<mit,  ut  teftimonium 
ad  finem  Cap.  Litr.  A.  adferendum  docet.  .  Thorarna  fuum  afTenfum  Kolbeini 
trìhns  po(l  no£)ibus  pra^biiit,  qva  de  re  tabulis  confcriptis  telUmonium  laturi  fnb* 
/cripCere  Rafnua  fonac  &  Jonas  Binrnii.  Ne  rétraflus  villi  Froftaftader  in  fuum  dara- 
Doin  vergeret,  Epifcopua  cavebat  fponfìone  Brandi  Magnatis  de  Hò'fdo.  Literis  haa 
de  re  ,  qvs  (ine  die  &  anno  fuere ,  iiibfcripfere  teftes  Einarus  fìlius  Hafiidii  &  Gud- 
mundns  ikcerdotea,  Ejulfut  6c  Ericus,  laicf. 

Tom.  il  Bb 


194  P  E  R I  p  P:U  S  IH,  /  SE  C  TI  O  IV» 

Holana  colleélum ,  Paulo  Àrchiepifcopo  in  Noryegiam  reverfurus,  juflii 
Egilli  opcimacumqve  tradendum  aMutic  (z). 

Anno  133?.  Egillus  in  Norvegiam  tranfiic;  ìbiqve  terapeftatibus  ; 
redìtum  denegantibus ,  bienniUm  manflt.  Ànnq.  1340  Rafn  filius  Jone 
duabiis  no(5libu$  poli  feftunri  Licàniarum  (gagndaginn  elna)  ejus  xqviud 
&  arbitrio  licis  de  terminis  prxdii  Thveraa  &  vicinarum  ad  templum  Ho- 
lenfe  percinentium  vìllarum^decifìoncmconìminL  Anno  1341  Canonicus 
Nidarofienfìs^  nomine  Àslakus  ^  Generali  vificatiòne  fun<5lurusin  Islandiam 
mìttitur;  fed  hyerae  transa'éla,.  Cathedras  Epifcòpis  viduatas  reliqvk. 
Egillus  enim  pridie  idus  Aug.  (iipremum  dijem  claunt^  natus  annos4ij 
poft  decennalem  epifcopatus  àdminiftranònemj  cujus  defungi  delid^ 
rium,  fucceflbrum  extraneorum  infolentia  non  mediocrìter  auxic  (b> 
Ofiicialem  vero  Holanx  dioecefeos  hoc  viduìcatis^  tèmpore^  egit  Eioarus 
Haflidi  filius  (e). 


:^ 


j      l^itr»  A. ,       ... 

(d)  T  gudz  nafhe.  Amen.  GiOrum  ver  porvardn  Olafr.  Kolbeinti  E\a« 
ar.  Gudinundr.  Orn.  Svcinn.  Vermundr.  Arni:  pat  ttllum  mbim- 
um  kunnikc.  ac  vsr  (aum  handatekt  virduligs  herra  Egiis  bifkups  ok  Ara- 
ors  Frofta.  roed  i>vi  fkilyrdi  at  Amor  f^lr.  alla  Froftaftadi  ok  5kalaa  med 
ollum  I>eim  hlunnindum  fem  hano  «rfdie  epter  fòdrifinn,    SkyUde  hana 

taka 


(a)  In  cujus  rei  teftìmonium  Syngraphu»  facerdotupi ,  Bodvari  Thorftanid«  Se  Tbomidi 

Grìinfonii,  datus  Holis,  pridie  idus  Majas  1365  ad  finem  Gap.  Litr.  B.  adferetur. 

(b)  Tancilla  qvx  de  Egillo  iiotavimus,  ex   Vita  Laurtn$u  Manufcr.  6c  AntfoUtus  Flatt^fi' 
*   bus  &  Brevioribus  deprointa  funt.  . 

(e)  Annales  Holenfcs  &  Skalbotttnfis.    ; 

<d)  Td  ifl:  In  nomine  Dei.  Amen.  NosThorvardus,  Olafus,  Kolbeinns,  Einanw,  Gai 
mundus,  Orn,  Sveno,  Vennundus,  Arnas,  omnibus  notum  facimns,  qvod  con* 
)un£lionem  dextrarum  venerabilis  Domtm  Egelis  Epifcopi  &  Arnoris  Froftii  vidimici 
ea  condirione  fa£lam,  qvod  Amor  totnm  prsdium  Frounflados  &  SJiaiaa,  unicum 
omnibus  eorum  emolumentis,  in  qvx  poft  patrepi  fuum  jizre  harredicatis  facce(nt, 


GAP.  IV.  Litr.  A.  B.  195 

r^ka  fyrir  ^iann  hcfaiing  isrdànha  feth  hérra  bifkup  hafde  aptr  scfit  hoii- 
um«  konu  hanns  ok  jnódr  i  laufnfè/voru  j^at  tm  kùgìlldi  ok  haift  {iridia 
Hundrat  ok  ruttilo  fòluvirdt.  enn  i  mòti  hinum  hluc  iàrdarinnar  fkyllde 
h^nn  taka  halBi  lòrd  a  Breìd  ók  vìrc  lir  tiu  hundrada  fkulld  vidr  Brand 
er baratti  i  du  hundrada  ilae.  ok  her  ennofanà  hàlftpridia  hundrad.  Skyldi 
henra  bìfbapaptr  Scadnum  halfa  iòrd  i  Breid  ef  kongrinn  kalladi  Ter  nock- 
ud  1  Froflaftttduai,  Fekk  hann  jÀ  ok  Koibeini  Ràdzflianni  finum  um* 
bod  til  ac  taka  handCò)  af  potdrnii  husfìreyu  Frofta  a  fògdum  i6rdutn 
er  ^u  iiindaft.  Ok  til  fannìnda  her  um  fettum  ver  fyrrneftidef  mena 
fyrer^etta  bref  vòr  inhcigle. 

Litr.  B., 

« 

<  » 

(bì)  OUum  mdnnum  fem  pettabref  flà  edrheyra  fenda  Bddvarpórfteinzfon 
ok  porvardr  Grirnsfon  prèftar  kvediu  guds  6k  fina*  Ydr  fé  kunnikt 
at  vid  vonim  i  hià,  faùm  ok  viiTum  fyrer  full  fannìnde  at  Oli  fu  pàfatiund  er 
^lit  hafdi  fexennalis  af  bifkupinum  a  Hólum  ok  6llu  Hólabifkupsda^mi  a 
dógum  virdulìgs  herra  gódrar  minningar  herra  Auduns  bifkups  {>orberss* 
fonar,  ok  fyret.voni  fkipader  CoUeélpres  ykv  Sira  Sniólfr  Sumariidauin 
6k  Suapórfteinn  Illuga(on«  var  afhent.  utiukt  ok  i  fkip  Idgd  a  dògum 

B  b  2  herra 

^■^^^— ^^^^^—  -  _  -  -  — ^ 

veiklat;  prò  dimidia  aurem  prsdìorum  parte,  qvam  Dominus  Epifcopus  illii  uxori 

cpii  &  matri  reddtdic,  bona  mobiUa,  decem  fcilicet  vaccarum  sqvamentuin,  6c  vi- 

fimidaas  faundredaf  cum  dimidia ,  ad  pretium  merdum  sflìmatas,  acciperet,  prò 

refìdofl  vero  prsdii  parte  dimidiaiti  viiiam  Breid,  demtis  prius  decem  hundredarum 

Dominibus,  Brando,  qvi  in  dié!a  villa  dedem  hundi'edarum  fortem  poffedit,  folvendis, 

prztereaqvf  duas  hundredas  &  dimidiam  accipetet.    Dominus  Epifcopus  dimìdium 

fundi Breid,  (i  qvam  Froftaftadorum  partem  Rex  (Ibi  vendicaret,  cathedra^  cenurflm 

pc(^ulavic.    Tum  &  Kolbeino  fuo  dilpeiifatori  iliandatum  dedit,  ut  ab  uxore  Froftii 

Thorarna ,  qvando  illam  convenìret ,  de  dièsis  villis  affenfum  flipulata  manu  acccpta« 

ree.    In  qvornm  teflimonium  nos  prsdidi  viri  bis  literis  figlila  noflra  appendimus. 

(b)  Idefi:  Omnibus  has  literas  vifuris  vel  auditurìs  Bodv^r  filius  Tborfteini  &  Thorvar- 
dus  fifitis  Grimi  (àcerdotes,  fuam  &  Dei  falurem  mittunt-  Vobis  notum  efto,  nos 
prxfentes  fiiifle ,  \idifle,  &  certe  fcìvifle,  qvod  omnis  denarlus  Petri  fexennalis,  qvi 
ab  Ejjifcopo  Holenfi  &  tota  dicBcdi  Holana  diebus  Venerabllìs  Domini,  bona  me- 
Tùoxìx  Domini  Audini  filii  Tliorbergi  ejvpcndcndus  efat,  cui  Sniolfus  filius  Sumar- 
UdUi  &  Thorfteinut  filius  lilugonit  CoUeàores  prtefeai  erant,  perfoliuus,  numeratus 

&  navi 


196  PERIODUS  ra^    SECTIO  IV^ 

herni  Ldurentii  bifkups  ok  i  hendr  fengia  utnbodsmdnnum  Herra  Wb 
Erkebifkups  af  Nidarofi  beim  er  far  f^ndu  f kilrike  til  Berge  Jónsfyne  ok 
Biarna  Selhrygg*  So  ok  ci  fidr  viflum  vid  forrxdt  pavatiund.  at  var 
logd  um  daga  Herra  Egils  Hóla  bifkups  fór  òli  fram  cil  Noregs  med  Sira 

>gdu  bifkuf 

^_ Erkibifkupi 

fettum  vid  fyrrnefnder  predar  okkar  inncigle  fyrer  fetta  brcf  giorc  a  Hól- 
um  in  fefto  Hallvardi  Martyris  anno  Domini  millefimo  trecentefimo  fexa- 
gefimo  qvinto*    Vilium  vid  fetta  med  eidi  £mna  ef  f urfa  f yker. 

cap:  V. 

De  Ormo  Aslaki  filio. 

Anno  1343  Ormus  Aslaki  e  focietate  monachorum  Stafirangenfiumt 
Cathedra  Hdenfi  prsffìcitur  (a)^  qvi  ut  primuin  naufragus  &  fada 

18 


&  navi  commifTns  fnìt  dìebus  Doipini  Laiuencii  EpiTcopi,  &  procuMtoribus  Domini 
Eilifi  ArchieoUcopi  Nidarofienfis,  Bergo  Jonac  hlio,  &  Biarnio  Selhryggo,  q^| 
mandata  ad  nane  rem  authentica  monftrarunt,  traditus  fuit.  Nihilo  fccius  denarii 
San£ti  Pctri ,  qvi  diebus  Domini  Egclis  Epifcopi  Holenfis  accidit»  cxqvifitara  curtra 
hflbìtam  fuilTe  novimus,  qvi  omnìs  in  Noryegiam  una  cum  dicto  Domino  Siiìoilo 
transveflus  fuit,  qvi  ilium  Epifcopi  &  omnium  uì  dicla  dicecefi  clericorum  vic<  w- 
dendi  Icgitimum  habuit  mandatum,  qvem  &  illc  Venerabili  Domino  Paulo  Arcbiep»- 
fcopo  tradidit.  In  qvorum  tefHmonium  nos  prjedifti  facerdotes  figlila  noftra  ippen- 
diinus  bis  literis  fcriptis  Holis  in  fefto  Hallvardi  Martyris,  anno  Domini  raiUetimo 
trecentefimo  lexagefimo  ^vinto.    Hafc  jure  jùrando,  fi  opus  erit,  confirmabimus. 

(a)  Annales  Flateyenfes  volunt  Òrmum  catJiedram  afcendifTe  anno  1343  fcd  Annoiti  XW^ 
boltenfes  &  Brevìores  1343  qvorum  affertionem  ipfius  Ormi  literse  de  Hiahabackenfi 
prpedio  Thingorenfi  cocnobio  cedendo,  daiae  anno  1346  in  fefto  Marci}  confecritioJ 
nis  fuse  (ut  air)  qvarto»  con  firmare  videntiir,  Vid.  tt^  finem  Cap.  Litr.  A.  conC  fwBil*"* 
computandi  irationem  fupra  pag.  i66«  colL  156-    Nifi  dicendum  fit,  ordiuitam  failK 

anno 


CAR  V.  §.  1.  2.  197 

li  comicum  jaéhira,  in  Islandiam  venie,  opes  Cathedra^  a  PrxdeceiTori- 
bus  coacervatas  dilapidare  ccepic:  Nam  Bratto  cuidam  pauperculo,  qvo 
faciVius  prasdivitem  nancifceretur  uxoretn,  ingéntem  pecunie  vim  ero- 
gavi:, nec  minorem  ftatim  fumtuin  in  eorundem  nuptiale  convivium  * 
ftdt;  caeceroqvin  utriusqve  fortis  hominibus  minus  gratus. 

§•  2. 

Anno  1344  Gudmundi  Praefulìs  reliqvias  non  (ine  miro  (ut  ere- 
dere  par  eft)  fan(ftitatis  indicio,  e  condirono  extulit:  ferale  enim  amì- 
culutn  per  triginta  fere  annos  a  qvo  Audinus  eas  fuftulerac,  ne  minimam 
qvidem  maculam  multo  minus  putredinem  concraxifle  fercur.  Anno 
1345 ,  Erico  Abbati  Thingorenfi  exauélorato ,  Stephanum  Munka  Thve- 
raéofem  (a),  buie  vero  Bergum  Sokki  filium  fubftituit,  qvo  faéto,  in 
Norvegiam  abnavigavit>  feqventìqve  anno  denuo  naufragus,  fed  falvis 
fociis  cathedram  revific.  Qyo  anno  in  Thvera  Skagfiordenfium  in  fefto 
Ev(bchii  profdium  Tungunes  Thorfteino  Kolbeinì  vendidit  prò  praedio; 
Enne  unacum  falmbnum  captura  in  amne  Blanda.  Teftes  erant  Frater 
Arngrimus  &  Ericus  facerdos.  Circa  autumnum  in  Fefto  Marci  feu  No- 
ms  Odobris,  ejusdem  anni^  prsdia  Hiattabacka  &  Kleifar  coenobio 
Thingorenfi  aflignavit.  Salmonum  aurem  capcuram  in  fluvio  Blanda  Ho- 
ienfi  cathedrae  refervans ,  iisdemqve  literis  Fra^dium  Hvamm  in  Vatnsdal, 
qvodex  dono  Laurencii  ad  ccenobium  percinebat,  a  fuftentatione  Dia- 
coni libeiavit  (b)* 

Bb  3  5-3- 


anno  134^»  ftd  1343  cathedram  tandem  adiifre.      TORFMUS  Hìfl,  Norv.  Tom.  4.^ 
P^S-^473*  Órmum  unacum  Jona  Sigurdi  &  Jona  Calvo  ordinttumtuilfe  anno  1343 
ilatuit.     Vid.  fupra  pag.  99.  &  infra  Cap.  6-  $.  I.  * 

(s)  Ormas  fbrfitan  Epifcopns  Stephanum  ad  monafterium  Thìng5ren(è ,  ur  ejus  benevolen» 
Mm  in  vendcnda  (ibi  villa  dìmklia  Miklagard ,  <|vam  fiieerdot  Jonas  Kodram  nionafte- 
rio  Tfaveraaè'nfi  dederat ,  rependeret.  Ira  manus  manum  aptiffime  lavat.  lirerx  em-« 
tionit  fcrìptjp  funt  in  Munkatbvera  anno  1345  die  Jovfs  proximo  ante  feflum  Geomi^ 
MartTrìt.  Pretii  ^rtem  monafterio  erogare  fenebantur  duo  Abbatis  Stephaai  fiiii. 
Gannlaagus  &  Ulfìis. 

0>)  Vid.  ad  fincm  hujus  Cap.  Litr.  A.  ..    .  • 


198  PER10DU5  HI.     SECTIO  IV. 

t  % 

Anno  T347.  acerte  nimìs  &  arrogantis  Ormianie  dominationis 
p^txd  Holans  discefeos  cives,  omni  rerum  circa  decìmas  &  bona  ecde- 
ilaftica  mutacìone  rejeéla>  vigmtiqve  Joachimicorum  valoris  mulAa  trans- 
greifori  in  jungla  >  priflinam  confvetudinem  unanimiter  urgehtesi  fàéh  in 
comiciis  univerfalibus  confpiratione  (labiliverunt.  Qvps  cum  Ormus  in 
conventu  Hegranefenli  tolerabilibus  fatis  oblacis  conditionibus  placare 
fìrufira  centaflet)  una  cum  Collega  Jena  Skalboltenfi^parem  apud  fuosx(}vi- 
tatJS  &  juftitioe  laudem  habentCj  in  Norvegiam  reverlus  eft,  Regiumqve  im- 
petravic  diploma  >  dacum  Oslooe  4.  Idus  Marcii  1347  (a)»  Qvod  in  Islan- 
diam  Jonas  Skalholtends  eadem  sedate,  una  cum  literis  Ormi  transferens« 
conventum  Holis  indixit^  eumqe  magna  hominum  freqventia  celebravir, 
qvi  ìpflus  decifionem  refpuebanc  Unde  nec  iudicio  nec  paéìione  con- 
troverfias  toUere  valens ,  conacu  fruftratus ,  Skalholcum ,  brevi  ibidem  na- 
tiirie  debitum  foluturus,  conceflìc,  ut  idem  cemporis  ambs  viduicatem 
flgerent  cathedra.  Ormus  enim  integrum  jam  qvadriennium  (b\  in 
Norvegia  hcefit^  ubi  ingentem  illam,  qvsnf  anno  1349^  plerosa ve  Nor- 
vegia Epifcopos  dememiit  peftilentiam^  folus  fere  evafic»  Nam  hoc 
anno  una  cum  Jona  Skalle  feu  Calvo»  Gróniandis  Épifcopo  defignacoi 
confecrationi  Gyrderi  Skalboltenfis  &  Giibrìchti  BergenfiSi  qvs  a  Salo- 
mone Osloénfi  Prsfule  peragebatur  ^  interfuit« 

Anno  13$  I  Ormus  fé  reducem  ftitit,  Regias  denuo  apportans 
literasy  datas  Berga?  3  non.  Junii  anno  1351  qvibus  nobiliores  Holanx  di- 
cecefeos  ci ves ,  confpirationis  in  Epifcopum,  fed  •  inobedientis  &  impiic 
temeritatis  erga  Deum  &  Ecclefiam  inumulati,  ad  caufam  coram  Rege 
auc  ejus  Satrapa  Regniqve  Scnatu  tuendam  evocantur;  profeéUonem  au« 

tcm 


(a)  Vid.  fupra  Tom.  i.  pag.  431, 

(b)  Soli  AtinaUs  Skalbottenfes  Antiqyi  tiTerunt,  Ormiim  anno  1348  derìcos  utrìasqve  difl»- 

cefeos  ordinale,  qvod  ii  adnùttitur,  necefle  eft,  eum  eodem  anno  ultro  citroqve 
commeaflTe. 


GAP.  V^   §♦  3-  4*  5*    *  199 

tem  detrcé)ahtes>  perduelliortis  rei  decbrantur  (a)i  SeqventJeiti  annuiti 
Omms  in  Islandia  agens,  Arngrimum  qvendam  Thingbrenfìs  Monaftern 
Àbbatem  creavit,  fundorumqve  qvorundam  cachedralium  commutatio- 
nctn  fede  (b)*  Seqvente  vjero  aeftate  tres  Kalbeini  Benediélini  famulos 
comprehendendos,  compedibusqve  onuftos  Holas  deveftos.in  caroerem 
ìnjici  curavit^  qvo  pacloipforum  hero  aliqvalem  obedientiatn  excorfltt 

§•  5- 

Anno  i5?3  ipfius  adverfarii  ante  bienniutn  pefegre  accerdti,  Re- 
gis  fldferentes  Refcnpruni  revertuntur»  qvo  Praeful,  ne  ipfius  fubdicos 
novis  &  inufitatis  exaftionibus  preijiac,  fevere  prohibetur,  eosdem  refe- 
crare  mandatur»  unde  in  ìllos  anachematis  futmen  injufte  vibraffe  P*tis 
conftare  videtur.  Ille  vero  tenìpus  intra  dioeccfin,  nulla  rerum  eccle- 
fiafticarum  prornotionc>.  fed  qvorundam^  twtum  pr^diorum  mutatione> 
noubile  (e  ,  usqve  in  annum  1354  trivit;  qvo  ad  exteros  iter  parans 
Amgrimo  Thingorenfi  dioeceleps  Officiali  conilituto,  nunqvam  reverfu- 
Tus  abnavigavic.  Novum  autem  a  Regc  Diploma ^  ampliffimis  (ibi  titulis, 
fedctdiedrsp  Holènir  conceffis  privilegiìs  efFartum,  dacum  Bergrs^  circst 
hyeisis  initium  1356,  eblanditus  eft  (d).  Qvibus  qvo  minus  fruì  &  de« 
ledati  poflic>  accelerans  facum  effecit,  qvod  ipfum  paucis  poft  diebus 
in  fefto  omnium  fànélorum  oppreHic»  cum  Epifcopum  Holanum  exiguo 
piane  ufu»  fi  non  magno  dicecefeos  damno,  annos  14  egiflec.  Nam  nec 
commoda  ecdefis  curafle^  nec  rem  licerariam  promovilfe^  nec  ca the- 
dram 


(«)  Vid.  iiiprt  Tom.  1.  pag.  433. 

(b)  Hofdf  fciUcet,  in  fefto  AgnctJs  fecundo>  Bodvari  facerdoti  filio  Thorfteinis  dimidium 
Btrd  in  Fliotis,  Sturba  &  -dimidium  Dc-ele  prò  Limbanefo  Sc  Hvanneyra  vendidlt. 
Tabulis  duftbus  nocìtbus  ante  Purifìcationem  Marlse  conditis,  tedium  loco  fubfcriplefe 
Thordus  filius  Eyulfi  facerdos,  Jonas  Thorleifi  &  Ericus  Skidii  filias* 

(e)  Hac  enim  refero  «brogationem  vì&us  {acerdotls  in  predio  Gllia  fudentandl  in  amici  (ui 
Amgrìmi  Abbatis  gratiam  anno  1353.  Vid.  infra  ad  finem  C<ip.  Litr.  B.  &  \ycrìvi* 
ilmtionem  (ireid)  cerminornm  inter  pr^dia  £nn^&  Liekum  ih  craflino  Johannis  Epi. 
icopi  Hoienfis  eodem  anno  fa£ìam.  Anno  ieqventi  1354  pnedium  Spakonufell  emir. 
Tabclis,  HoHs  16  Cai.  Aprih's  fcriptis,  tanqvam  teites  iubfcrìpfere  Abbas  Arngri» 
jnost  Einorus  HafUdi  &  Jonas  Heìgonia  facerdotes. 

{d)  Vid.  &P"  Toitì.  I.  pag.  43$. 


200  PERIODUS  III    SECTIOIV^ 

aratri  aut  ceroplutn  dìt^ffè  aut  ornafle ,  fed  conerà  >  bona  e'us  profudillè, 
jcrebris  peregrinacionibus  &  diucurnis  abfentiis  «  curam  anìmaram  negle* 
xifle,  fubditos  vexaflèy  &  apud  exceros  decuHfle  &  difTamafle,  comme- 
inoratury  nemini  prorfus  lugendus,  prscer  Braccunii  qvem  donis^  & 
Arngrìaiuin>  qvem  honoiibus  cumulaverac. 

§.  6.  ^ 

Amgnmo  autem  non  folidus  aut  firmus  manfit  honor.  Nam  poft 
difceflum  Prsfulis  a  Clero  Hoienfi ,  curpìcudinis  vics  &  graviflimorum 
•crìminuiD  inlimulatus ,  officio  abdicato,  Predìcatorum  foeietaci  nomen 
dedit*  QvofaÀoy  Thorfteinus  Halli  >  ita  jubence  Clero ,  OfHcialis  partes 
c^eflivìcy  qvas  denuo  anno  13^7  >  Generales  Islandis  Viiitatores,  Ljul- 
.fus  Brandi  oc  Eifteinus  Asgrìmi  ab  ipfo ,  in  Amgrimuni ,  nullo  ad  iplius 
vocum  auc  infamiam  babico  refpedu ,  tranftulerunc. 

■ 

Litr.  A. 

I 

(a)  r^rnir  af gudz  mifkunn  bifkup  a  Hólum  fender  dlhim  monntim  ^eca 

bref  uaendum  edr  heyrenaum  kvediu  gudz  ok  fina,  kunnigcgior- 

ande  at  fyrir  gudz  fkyljd  cil  upphelldis  Scadnum  ok  klauftrinu  a  Thing- 

.  eyrum  er  ver  undirftandum  miok  ^urfcugc  vera  hofum  ver  lagc  ^angat 
fogdu  kiauftri  til  s^finlìgrar  eìgnar  land  allt  a  Hialicaibakka.  iordina  ac 
Kleifum  ucan  veidi  i  Blondu^  fkalagiord  ok  elldivid.  i^ordioa  er  ver  vii- 
ium  at  einfomul  heilog  Hólakirkia  nalldi  ok  hafi  til  sHnligrar  eignar.alla 

J^à^  er  par  fylger.  enn  aliar  adrar  landznyciar  med  nefnduro  iordum  fkulu 
pelr  cfìnliga  hafa  ok  hallda.    Item  her  ofana  tokum  ver  burt  med  ^IFu 

voru 

• 

:(•)  Id  cfii  Ormtis  Dei  gratta  Epifcopus  Holenfis  omnibus  bas  literas  xìfam  vel  audinirif 
Dei  &  fuam  falutem  mìttit.  Notum  faciens,  qvod  Dei  canfa,  prardio  &  monaftcno 
Thingeyrenfi ,  qvod  magnopere  egere  percepimus,  in  ruftentarionem ,  dido  cenobio 
in  fempiternam  poATeflionem,  totum  fundum  Hialltabackenfein  &  prardium  Kieiffis  de- 
dimus,  excepto  jure  piicandi  in  Blanda,  fervitute  domum  exflruendi  &  miteriem 
igni  alendo  cxdendi,  qvam,  nos  volumus,  ut  fola  iknéla  ecclefìa  Holenfis  in  fempi* 
ternani  pofleflionem ,  qvatenus  ad  illa  pnedia  pertinuit,  habeat  &  rctineat;  Omoii 
autem  reliqva  fundi  emolumenta, .  qvx  ad  dieta  prsdia  pertinuere,  in  ^emam  hs- 
bento  oc  retinento.    Item  prxterea  bis  noftris  literis  prxdlura  Hvammum,  qyod  Ept- 

Icopift 


•  CAP/V*  Litr.  A.  B..  20t 

foro  brcfe  diiknavift  ur  ioì:dunn6  i  ]Hfvamfni>  ^r  Laurtntius  bif kup  gaf 
Stadnum ,  fo  at  par  fkal  hedan  af  alldri  fyrir  06  ne  vora  epcerkomf  ndr. 
Diakn  fkipat  Forbodum  ver  aullum  ok  ferhveriuin.  hvórrar  tegundar 
edr  ftcttar  hvor  er  fiefla  vora  fkipan  r^fa  edr  rifta  hedan  af.  Ok  til  fann- 
iada  her  um  fettum  ver  vort  inncìgle  fyrer  fetta  bref  gort  a  pingeyrum 
in  fello  Marci  Papae.,  Anno  graciae  raillefimo  trecentefimo  qvadragefimo 
fexto.    Noftr«  confecracio^s^^  qvano.     .  ^  .    . 

Litr.  fe. 

(b)  Qllum  raonnum  fcm  J^tta  bref  fia  pdr  heyra  fender  Ormi:  med  gudz 
mifkunn  bifkup.a  Hplura  kvedju  gudz  ok  fioa,  ,  Af  tvi  at  herra 
Arfigriinr  Abóti  a  pinge];^rum  hefr  kpypt  under  Stàdihri  tu  aefinligraf 
dgnar  iord  er  heiter  a  Giìia.  ok  hvor  er  Stadnum  er  harla  hentlig  til  af- 
teku  ok  làngf  Jigrar  eignar.  pvì  viliiim  ver  Stadnum  til  nàda  ok  oendan- 
ligs  firelfis  ùrtaka.  allji  kennìmanns  f  kylld  f?gflre  iordu  aefinliga  hedan  af. 
fvo  at  par  fkal  engi  kirkiu  ifkylld  vera.  Ok  til  fanninda  her  um  fettum 
ver  vort  inncigle  fyrer  petta  bref  er  gort  var  a  Hólum  laugardaginn  narrila 

'".•-•'  fyrer 


fiopus  Laurentius  momfterto  dedit  (*)  faftcììtjieicHìe  Diacoiii  levamus,  ita  ut  iiec 
noi,  nec  noftri  JbcceflbresJ^ÀaconuiTi  ibi  exhtnc  copflitiiemus.  Prohihemus  omnibus 
&  (ingulis,  cujuscunqve  (Idtus  vel  ordinis  fuerint,  hoc  noflrum  (latutuin  exinde 
violare  aut  elevare.  In  qvorum  teftimonium  nos  figiilum  noflrum  his  literis  appen- 
dttnas,  fcripris  Thing^ni  ih  fedo  Marci' Pftpjt.  •  Anno  gratue  millefimo .  trecentefi- 
mo qvadrageiìmo  fexto,   noitra;  confècrarionis  qvarto. 

'  •• 
(b)  U  eft."  Omnibus  ha$  literas  \4f)irrs  vel  audituris,  Ormus  Dei  grana  Epifcopus  Holer.^t 
Dei  &  fiiam  iblutem  mittit.  Cuiiì  Domimis  Arngrimus  Abbas  Thingeyrenfis  mQna(le« 
rio  pr^ediiim  Gilia  appeltar'Um  i  il' alterna  m*  pò  He  fllonem  cocmerit,  c\vod  prsdium  mo- 
naf^rio  ad  reditus  inde  eccipieildoc  Sc  poffeifionem  diuturnam  aprifllmum  ed;  Hinc 
in  monaflerit  emo)tinìenttiin:&  «ternain  li  berta  rem,  dì6)um  pr^rdiùm  jOituiì  (acerdo- 
rem  alendi  fervirure  e!?hinc  in  «terntim  levale  volumns ,  ita  ut  ecclefìa  nuUam  inibì 
ftrvicarem  abbine  ^oflideat;    In  f voraiti  teAifironiutn  nos  figiilum  nofisum  bis  literis 

•        '    »  •     i  ,         appen» 

•■        >        •  .  . 

[*)  Vìd  frpra  pag.  185. 

Tom   il  Ce 


ao2  PERIQD.USim  .^E.CTIO  iV. 

jytcr  Gregòrìus  mefiti  tono  Domini  imUcfii&o  «recencefimo  qvmqvagefi- 
mo  tenia 

Cap.  VL 

Deyona£riciSkail'e>.fii*Calfv«^.... 


s,  i 


JonasErici  fiUus,  Skalle  dìélus,  aut  cognotncnto^Cii/w/  Abbas  vel  mo- 
nacihus  Norvegjcus,  anno  1343  a  Paulo  Midarofienfi  Archiiepifcopo, 
credente  Amam  Grónlandenfium  Epifcopum  moauum  effe,  ut  ipli  in 
officio  fuccedat,  una  cum  qvatuor  aiiis  prdinatus  fùic,  Sed  cuoi  Amas 
àdhuc  in  vivis  eflet^  inccnum  eft,  cjvando  hoc  officium  capeffivit,  & 
qvaiTidiu  id  geflit,  nam  in  Norvegia  ftut,  &  Gyrderi  Epìfcopi  ordinarioni 
imerfuit  anno  1349;  ibidem  etiam  haefit  annp  13565  cum  OrrausHolen- 
fis  vita  excederet;  Ho  enìm  mortuo,  Romam  ftatim  tetendit,  accepco- 
qvè  Innocenti!  6  confenfu,  Sedetn.  Gàrdenfem  cum  Holana  coaiinuta- 
vit;  Anno  1358  (a)  navi,  cui  Peturs sbolli  nomea  fuit,  in  Isltndiani 
venit* 


appendimus,  fcriptis  Holis,  die  Saturni  proxime  ante  feftum  Gregorii,  tnno  Domini 
millefimo  trecentelìmo  qvinqvagefimo  tertio. 

(a)  Doùìff.  ARNGRIMUS  Grouland.  tà^^  4.  aflerit  Jonam  1343  in  Gronlandiam  navigtn- 

tem,  ad  lllandiam  nppuliffe,  ibjiqve)  audita  Arnam  Garden&tn  in  vivis  effe,  fed  Or- 

mum  Halenfem  mortuum  eiTe ,  liatiin  evulgaflc ,  fé  ex  Papali  difpenfatione  Holarura 

'eife  Epifeopuin,  qyara  iiunqYBiti  ofteiid^it;in  Gvtl^landìaflt  mmqvem  veniffe,  neq« 

dia  Holia  fediffe.    Qjantumcnnqve  inagiio .riro  debemus  honorem ,  in  bis  tamen  ipli 

conferitili  non  pofTumus^  nam  Orinus-  unacum  Jona  ordiiiatus  fuit  anno  1343  ^^} 

ut  alii  volunt  1342,  vitamqve  ad  annum  1356  protriiKÌt,  qvam  ipfis  Cai.  Novembris 

in   Norvegia   poi'uit.      Contrariunk  aperte   qvoqve^patet  ex  Statutis  dai  Archiepi- 

fcopi  de  anno  1351,  ubi  nbfter  Epifcopum  Qarjdenfia  appeUatur^  vide  fupra  Tom.i 

pag.  5^0.      Qyompdo  ergo  :potm?   jQnftS.  «i  J!i|ccQd«r^  anno  1343?   Nec  C«Kuf 

-adeo   curto  tempore    Holis  fedit,   cum  33   annos    eidem  dioeceh   prstfuerit;  multo 

re^ius  hac   de  re  fcribit  in  Carnment,  de  Ishnd,  fol.  61.      Adventum  ejus  in  Man- 

diam  ad  annum  1359  Annales  Flattyenfes  ponunt,  fed  Skalhobenfìf^  Bnvhrcs^  «',& 

ARNGRIMUS  in  Comment,  di  Islanda  loco  cit.  ad  proxime  ^rspccdcntcro ,  qvoà  ^'dc 

^  l)  djs;nias 


'  'GAI*.  Vi!  s/i.  2^     '  *  'ì  :20| 

fcnit,  qvae,  anceqvam  portum  ii^redi  poflet>  hotninibus  tantum  eva- 
dentibusy  fcopuiis  Jllìfa  pepik.  C^vus  vero  Holanam  mox  iavafìt  Ca- 
thcdram,  nullo  impediente,  nullaqve  fafti  auétoritate  raonftrata,.qvam 
nemo  exigebat,  curi)  omnes  qvod  audiverant,  ipfum  ex  Papali,  conftitu- 
tione  eorum  effe  pròprium  Epifcopum  j .  fir  miter  crederent* 

'  4 

$.    2. 

Anno  1559  pridie  Cai  Maji,  ingratiam  Arngrimi  Abbatis  Tliin- 
garcnfis,  Prcedium  Giliaa  ab  annua  Paftoris  fuftentatione  liberavit  (a}-;  Et 
poftridie  (ententiam  deciflvam  de  .efocura  captura  in  fluvio  Laxa  pronun- 
ciavit  (b),  ad  id,  ut  Videtur,  ab  eodem  Abbate  induétus,  (iqvidem 
eandem  anno  feqvente  aùt  fuftulit  aut  littiitavit;  &  eodem  anno  duabus 
nodibus  poft  feflum  Hallvardi  Gilfurus  Galle  (vid.  fupra  pag.  182.)  filius 
Biarni  illi  dìmidiam  partem  licorum  ad  fedecim  prsdìa^  pertinentium 
dono  dedit  (e).  Sed  anno  1360  omnium  per  univerfara  dioecefin  tem- 
plorum  eorumqve  pofleflìonum  rationem*  inìit ,  codiciqve  infcribi  curavit 
Skalholtiam  deinde  profeélus ,  rationes  de  commutatione  pecuniaria  Pra> 
deceflbrum  cum  Gyrdero  amice  poluit;  praefertim  repetens  calicem  aure- 
um,  qyem  Ormus  Holenfis  Jonte  Sigarai  Skalholtenfi  dederat>  exigente 
vero  Gyrdero  viciillm .  fatisfaélionem  prò  pecunia  Ormo  mutuo  data^ 
qvx  152  Joachìmicorum  fummam  seqvaoatj  res  ea  conditione  ad  paélio- 
nem  rediìt,  ut  calice  recuperato  Jonas  pecìtam  Collega?  pecuniam  nu- 
meraret  (dj*  Eodem  anno  in  oCiava  Stephani  Protomartyris  pracdiumi 
Flugumyram  acqvifiyit  (e). 

Ce  2  §♦  3-  ^ 


«ligniiis  videtur,  nein  bini  codidUi  anno  1359  prid.  Cai.  &  ipfls  Cai.  Junii  ab  eo  con- 
fcriftfi,  omn^'prpbftbilitaiem  toil\iipt,  ^fijjp  ik|^o  matuco  itinere  &  e  Norvegia  in 
Uandiam  trajicientibus  inuilcato,  peregre  adfuifìé,  ut  ordinariam  vliitacionem  in  M?./o 
inenie  ingredi  potuerit. 

(1)  V'id.  infra  ad  fi  nem  Cap.  Litr.  A.  ' 

{b)  Vid.  ibidem  Litr.  B. 

^0  Tabtili5  teùts  in  Asgcirra  rubfcrìprere  Einarus  Haflidi,  Gndimindus  EInari  Tacerdotes, 
Kolbeinui  Beoediài&Einarus  Gillaik 

^f)  \1d.  ad  finein  Cap.  Litr,  Ci   Cotif.  ifapta  pag.  lOf* 
(p)  Vid.  adjfiucm  Cap.  Litr.  D. 


^04       *    PERIPPUS  IHv    SECTIO  IV- 

S.  3- 

Anno  T5€i  Thorfteinus  Halli  facerdos»  qvi  ante  ejus  advennim 
Officiàiis  auc  dioecefeos  vicarlns  fuerac»  &  advenientem  ambabus  ulnis 
acceperat,  figillumqye  officii ,  ut  loqvuntur  Annales,  fua  fponte,  infcio 
rcliqvo  dioecefeos  Clero  tradiderat,  qvafi  poftliminio  poenitentìa  duftus 
Epilcopo  fé  oppofuit,  omnesqye  territori!  >  tesqva  Oxnadalenfia  &Rey- 
kiadal  ìnterjacentis  incolas  ab  ejusobfeqvio  avocavitj  avi  Holis  congre^ 
gati,  obedientia  Epìfcopo  renuntiata  Thorfteinum  iibi  prs&cerunt; 
cumqve  in  conventu  feqventi  anno  ob  eandem  rem  celebrato  cau(a  tran- 
iigi  non  poflet^  adverlariì  iter  Norvegicum  adomabant>  fed  ad  licton 
Halogalanmae  deveéli  j  in  poteilatem  Hreidaris  parri  i  cum  nave  &  uni- 
verfìs  impedimentis  evenerunt,  qvi  vinculis  conftrìélos  ad  Regem  dedu- 
cendos  curavit  (a);  qvorum  multi ^  &  inter  eos  ipfe  Thorfteinus,  in 
Norvegia  obierunt.  Eodem  qvoqye  anno,  juflTu  Magni  Re^s  Pra^ful  ad 
exteros  abiit  j  cui  vocatione  ad  epifcopatum  Holen(em,  literis  Innocen- 
ti! 6  probata>  homagium  praeilitit>  hyemeqve  Thrundhiemi  transaiia;  in 
Islandiam  reverfus  eft«        . . 

•  a 

§.4* 

Anno  1 369  Epifco{)uÌ5  Jiratum  Rifamyre ,  ad  praedium  a  fc  cmtum 
Flugumyram,  judicio  revocavit  (b};  Peregrinationera  denuo  Papsecon- 
(Veniendi  gratia  fufcepit,  ex  ava  anno  1370  redux,  curo  Urbanus  i  auc- 
toritatem  ejus  confirmafTet,  Hoiasqve'fuo  diplomate  ei  contuHfret,  gra- 
tiam  obfeqviumqve  adverfantium  obtinebat*  Anno  1374  ratìones&in* 
dicem  honorum  cathedra:  Holenffis  mbhilium  Holis  in  fefto  Remigii  per 
Gunnfteinum  Abbatcm-,  Erlendum-Prioremj  Thorleifiim  filium  Bergthoris, 
Martinum  filium  Thiodulfi,  Sttlvium  filium  Brandi,  Thorfteinura  Joive 
(al  Bi&rni)  filium >  facerdotes  fieri  curavit,  &  eodem  anno,  ve!  etiam 

i  anno 


•  - 

(a)  Luituros  fortaffis  mortem  Smidii  Andrai ,  qvcm  eadem  atftate  Ejafiordenfcs  coro  ^ 

cem  focììs  interemerant.     Conf.  fupra  Tom.  i.  pag.  427.  428* 

(b)  Ipfe  Epifcopus  anno  13^9  in  craftino  Trastlationis  SanOi  Thorkd  Bpifcopi,  Hob's, 

a£lore  caufc  Einaro  facerdote  .£lio  Hafiidii,   viU^  Hpgumyrenfi  pranim  hoc  ^à']\ià- 


GAP.  VI  S.  3.  4-  5^  Ì05 

inno  1377  indicem  littorum  cathedra >  (Rekafkrà)  unde  emolumentam 
&  ejeóUnienca  marìs  fperanda  funt  ^  diplomate  edito  recenfuìt.  Anno 
1375  auélor  fuit  Holanis  fedi  conceptionis  B.  Vìi^ginis  Maria?  celebran- 
di  (a),  qvo  etìam  anno,  triennali  aéris inclementia  &difpendio  frugum, 
cum  pecorum  macie  &  fame  conjun<^o ,  certifllmam  intemeciem  prsvi- 
den$9  populo  audor  fuit  vota  Gudmundo  nuncupandi^  qvod  ob  infe^ 
qventem  mutatìonem  haud  ftuftra  faélum  fuilTe  vifum  eft» 

§•  5- 

Eodem  anno ,  navi^  qvam  ipfe  exftrui  fecerat»  Norvegiam  adiit  (b), 
feqventìqve  in  Islandiam  reverfus*  ad  comitia  univerfalia  literas  tutela- 
res  a  Rege  (Ibi  &  cathedra?  impetratasi  teflimoniumqve  Thorarini  Epi- 
(copi  Skdholtenfis  de  legitima  in  epifcopatum  fucceflione  >  duorum  tefti- 
om  juramentis  roborata  publicarì  curavit>  qvo  ùAo  Epifcopus  Olaum 
Petrì  ninc  temporìs  borealis  Qvartae  Prcfcélum  poftulabat)  ut  (Ibi  bona 
eccleiiaftica  a  facerdotibus  inic]ve  ufurpata  recuperaturo  opem  fèrret  (e). 
Anno  1377  eam  partcm  prsdii  Hafnarlond  didi,  qvam  Kolbeinus  Bene- 
dici pofTederatt  Monafterio  Thincorenfi  adjudicavit^  eo  qvod  juratocom- 
peitiun  eflèt ,  Kolbeinum  Benedicti  hanc  Praedii  partem  Monafterìo  legafTe 
(d),  &GisIoni  Gislonis  praedium  Hdfdum  prò  duobus  aliis,  fcil.  Lamba- 
ncfo  &Reykis,  Holis,  feria  tertia  in  paffìone  Domini^  vendidit.    Proxi- 
me  qvod  infeq^vebatur  biennium  notabile  tantum  occurrit  ordinatione 
Gudmundi  Arii  Abbatis  Helgfellenfìs  in  dioecefi  Skalholrina  qvam  abfente 
Oddgeiro  adminiftravit ,  &  praedii  Ulfftader  ab  Andrea  Bagge  filioBerg*- 
thoris  ejusqve  uxore  Ragnhillda  filia  Steingrimi  prò  rebus  mobilibus  em- 
rione  (e).    His  gefkis,  &  qvapplura  funt  ejusdem  farinai,  fed  non  magni 

C  e  3  momenti , 

(1)  Vìa  infra  td  finem  Gap.  Lìtr.  E. 

Ih)  JVRFj£CS  Hiftor.  Norjtg.  Tom.  4.  libr.  io.  cap-  5.  pag.  500.  hanc  profeaioncm  ad 

1376  rcfert 
(e)  Vid.  infra  ad  finem  Cap.  Litr.  F. 

(d)  Vid.  ibid.  Litr.  G.  '         y 

(-)  Lirerse  hac  de  cmtionc  dat«  funt  Holis  feria  qvinta  pafchatis  1392.     Teftes  erant  Eina- 

ru$  Haflidi,  Thordus  Thordi,  Einar  Snorrii  facerdotes;  Thurgeir  Bòdvari,  Sigur- 

ituf  Eyfteini  &  Thorgeir  Brandi. 


2o6  PERIODUS  nt    SECTIO  IV. 

momenti/  Jonasad  4  Id.  Àugufti>  Holis  vicani  pofuic^  poftqvam  cathe- 
dra? praefuerac  annos  33  Epifcopatum  vero  48  vel  49  gelTcraC)  vidctut- 
qve  non  parem  vircucibus  ab  adverfariis  obtinuifle  gratiam ,  nec  tana 
apud  Magnum  Regem  fuilFe  amicitia^  qvanta  Ortnus  ancecefTor  ejus.  Ne- 
qvaqvam  tamen  concumacìam  fubdicorum  ad  Regetn  Archiepìfcopumve 
accufatum  detulìATe  fertur;  fed  eadem  coaélus*  peregrinationem  in  Gal- 
liam  bis  rufcej^iflè  auéloritatis  fuae  a  Papa  confirmands  gracia,  qvi  cune 
non  Romae ,  led  Avenione  agebac, 

Poft  hujus  fata  Einarus  Haflidi  dioscefeos  vicariatum  geffit» 

Litr.  A. 

(a)  T^er  bróder  Jón  medr  ^udz  mifkunn  bifkup  i  Hólum  kunngioroiu 

gódum  mOnnutn  beim  fem  {>etta  bref  fià  edr  heyra.  at  vernofum 
feet  ok  yferlefic  bref  virduli^s  herra  Onns  bifkups  gódrar  minningar  ^ac 
fama  fem  her  er  medr  bundit*  hvòrt  ver  ftadfeftum  ok  ftyrkium  i  fillum 
finum  arciculis  um  fvo  langann  cima  fem  herra  Arngrimr  er  Abociiping* 
eyrum  hvòrt  er  ofs  fyneft  f^ar  fidar  af  at  giSra*  Ok  til  iànniada  her  um 
fettum  ver  vort  inncigle  fyrer  fetta  bref  er  giórt  var  a  Thingcyrura  in 
fefto  Petronillx  Virginia  Anno  Domini  milleumo  trecentefimo  qviaqva' 
gefimo  nonot 

Litn  B. 

(b)  r^llum  mtfnnum  fem  j^etta  bref  fia  edr  heyra  (enda  Bróder  Gunn*' 

fteinn  med  gudz  nad  àbóte  a  pingeyxum*  Bódvar  Gudmundsfoa 

Amor 


(a)  W  ejl:   Nos  Frater  Jonas  Dei  gratia  Epifcopus  Holcnfis  viris  bonis  has  litcras  \ìh^\ 

vel  aiuiituris  notum  facimus ,  nos  vìdifre  &  perlegìfTc  literas  (*)  Venerabilis  Domim 
Orini  bonse  memoriti,  bis  noflris  annesas,  qvas  in  omnibus  faìs  ariicul»,  qvamJia 
Dominus  Arngrinius  erit  Abbas  Tliingeyrenfis,  confirmamus  &  flrtbrbmus,  qvodcun. 
qve  licet  exinde  (tatui  bac  de  re  vifnm  foret.  In  qvorum  teftimoniuin  nos  figiliuni 
noftrum  bis  b'teris  appendimus ,  fcriptis  Thingeyrìs  in  fefto  PetroniUc  Virginis  anno 
Domini  millefimo  trecencelìmo  qvinqvegefìmo  nono. 

(b)  Id  eft:   Omnibtss  bas  literas  vifmis  vel  audìturìs  Frster  Guanjleirms  Dei  gratis  AUss 

Thin* 

(*)  Vi4.  fupra  fag.  20L 


GAP.  VI.  Lìtr.  A.  F.      ^  207 

Amor  Bodvaìr&fbn*  preftar.  porlàkr  Thómasfon.  Ulfr  Stephansibn.  Gud* 
mundr  Starafon.  leìkinenn»  kvedìu  gudz  ok  fina*  Kunnigt  giSrande  ar 
ver  Gum  ok  yferlafum  opit  href  vors  virduligs  herra  Herra  Jons  med 
gudz  nàd  bifkups  ac  Hólum  medr  hanns  heiiu  ok  ófkOddu  flora  Inncigle 
iVo  vottanda  ord  epter  ord  fem  ber  fylger,. 


epter  ^vì  fem  votcàr  fbm  kirkiunnar  bok  a  Holum.  ok  ei  fidr  kirkiubok 
nefndz  klaufh^  hvOria  adrgreinda  laxveide  er  haft  hefde  utn  cima  Bàrdr 
Araibn  fem  Cfndì  ofs  ekki  fkilrìki  par  fyrìr.  pac  er  framar  gengi  enn  fyrr- 
ù%àar  ktridubaekur  Hólafladar  ok  pingeyraklaufirs.  pvi  dsmdum  ver 
med  fiiUu  dóms  ackvsdi  fyrrfagda  veidi  klauflrinu  di  óendanligrar  eignar 
hedan  i  fra  epter  |>vi  fem  optnefndar  kirkiubaekur  votta.  Utan  fyrr- 
nefndr  Bardr  fai  %ac  fkilriki  at  framar  gàngi  hònum  cil  eignar.      Ok  til 


£mnmda 


Hvammi 


Jwét  Dei  grana  Epifcopi  IMenfisy  una  cum  ejusdem  Jigìllo  majori  inUgro  if  Wafa 
vidijft  if  ferjpexi£e,  feqyentem  in  modum  verbotenus  fonantes: 

Kos  Froter  Jonas  Dei  gratia  Epifcopns  Holenfis,  omnibus  bas  literas  vifuris 

Telinditaris  falarem  Del  &   noftram  mittimus.     Notum  facientes,  qvod  Domìnas 

Amgrjmns,  Abbas  monafterii  Thingeyrenfis ,  coram  nobis  in  Hòfkiillsdadis  compa- 

nierìr,  fic  monafterìi  vice  de  captnra  iklmonum  in  Laxa  ad  HiaHrabackam ,  ex  tenore 

anriqvi  libri  ecclefia?  Molane,  nec  minus  iibri  ecclefìs  dici!  monafterii,  ncHonem  in- 

/Kcnerìt;  qvflin  prxdi£^am  falmonum  capturam  Bardns  filius  Arii  aiiqvantifper  ufiir- 

parerat,  qvi  tamen   nullam  probationem ,  qvs  prardidis  lìbrls  ecclefis  HoienHs   & 

montderii  Thingeyrenfis  dcrogaret,  nobis  exhibuir.     Hinc  piena  fententia  judiciali 

pnrdi^bm  capturam  fecundum  tenorem  £epe  didorum  libiorum  monafterio  in  fem- 

p/reroam  exhinc  pofleflTionem  adjndicamus ,  nifi  prxdiéìus  Bardus  probationes  acqvi- 

rar,  qV2  hanc  ejus  poflHIìonem  ultcrius  evincant.    In  qvorum  teftimonium  nos  figiU 

lum  noftrum  appendimus  his  litcris  fcriptis  Hvammi  in  JLaxardalo  die  Lunac  pfoximo 

pcft 


2o8  PERIODUS  IIL    SECTIO  IV. 

HvaJfnaiì  I  Laxardal  manadagin  nsfta  epcer  feftum  Petronillae  Viiginis  fi 
er  lidit  var  fra  hìngatburdi  vors  Herra  Jefu  Chrifti  1359  ^r. 

Ok  fyrer  fvo  fallic  Transfcriptum  fem  her  ma  heyra.  fettum  ver  fyrr- 
nefnder  menti  vor  Incigli  fyrir  {>etta  href  er  fkrifad  var  a  pingeyrura 
in  fefto  Ciriacì  Martiris  pa  lidie  var  &à  hingatburd  vors  herra  Jefu  Chiiili 
1370  ok  eitt  an  ^  * 

Litr.  C. 

(e)  Tn  nomine  Domini  Amen»  Anno  Domini  M  CCCLX.  fo  fem 
virduliger  herrar  ok  andaliger  fedr  herra  Gyrdr  medr  cudz  nad  bif- 
kup  i  Skalahollte»  ok  herra  }ón  med  famri  nad  bifkup  a  Holum  toluduft 
viar  vinatculiga  i  bifkupsftofunni  i  Skalholid  in  cransiocatione  Sanai 
Thorlaci.  hiaverondum  merkiligum  preftum  af  hvonicveggiu  bifkups- 
dsminu.  ok  reiknuduft  vidr  um  kserlig  ok  bródriìg  fiarfkipte  bìfkufMnni 
finna  forverara  herra  Jóns  ok  herra  Orms  bifkupa  godrar  roinningan  tal- 
adi  herra  J6a  epter  guilkalek  ^eim.  fem  herra  Ormr  hafdi  gefic  hem  Jóoi 
Sigurdsfyni  ok  hann  kalladi  eiga  kirkiuna  ac  Hóium.  er  ftendr  vart  cm 
merkr«  ok  hann  villdi  hann  ei  miflà  hvorc  fem  feri  annar  reikninngr^eÌTra 

roillum 


poft  feflum  PetroniUx  Virgìnis,  anno  a  nativitate  Domini  noftri  Jefu  Chrifti  miiJeii- 
mo,  trecentelìfiio ,  qvinqvagefìino  nono. 

Cui  Transfcripto ,  tali^  qvaìe  hic  exbibetttr  ^  nos  viri  pradiSi  fgiBs  m^t 
mpptndimus^  fcriptis  Tbingtytis  in  fefto  Cyriaci  Martyris  stino  a  natiwtétt  D«w« 
noftri  Jefu  CbriJH  millejimo  trtcentejimo  feptuagejimo  primo. 

(e)  IJ  efl:  In  nomine  Domini.  Amen.  Anno  Domini  millefimo  treccntcfimo  fcxftgcfimo, 
cum  Venerabiles  Domini,  6c  fpirituales  Patres»  Dominus  Gyrdus,  Dei  grttia  Epi- 
fcopus  Skalholtenfìs,  &  Dominus  Jonas,  eadem  gratia  Epiicopus  Holenlis,  in  &> 
clinic  epifcopali,  Skalliollri  in  translocatìone  Sancii  Thoil.ici,  pr;tfcntibu$  utriusqve 
dicccefeos  facecdotibus  prxcipuis ,  amica  coUoqverentur,  &  rationes,  de  aroici^  a 
fraternis  Epiicopornm  iuoium  pra:dece(rorum ,  Domini  Jonsc  &  Domini  Onni  boni 
memoria!  Èpifcoporum  permutationibus ,  ccmponerent,  Dominus  Jonas  caliccm  au^ 
reum ,  qvem  Dominus  Ornius  Domino  Jonae  Sigurdi  filio  dono  dederat,  repenir, 
qvem  libram  fere  ponderantem  ecclefix  Hoìanx  poffeflloncm  eire,  fcqvc  hunc,  qvocun- 
qve  modo  cacters  lationes  illos  Inter  vel  ecclefias  computarentur,  haudqvaqvtm  anus* 

furum 


CAP,  VI  Lkrv  CD.  209 

fflìnum  eda  1<lr1(nenna,    Icetn  heimti  |ierra  Gyrdr  apcr  af  Hólakirktu  pau 

tuttigu  ok  {>rìù  hundrut  fem  herra  Ormr  hafdi  cekit  i  làn  af  Skalhollcsftad 

ok  ^a  vóru  enn  ólokin.    Svaradi  hvòr  {>eirra  òdrum  um  fik  blidliga  at  f)éir 

villdu  alle  tìl  lika  leggia  med  gpdra  manna  rade  fo  kirkiurnar  Vieri  f  kad- 

Jjufar  hvór  af  annari.    Vóru  f  at  endiligr  vegr  her  uni  beirra  i  millum  at 

guUkaleikrinn  fkylldi  leggiazc  aptrtil  Hólakìrkia  til  frìalfrar  òk  aefintigrar 

eignar.  enn  Herra  Jon  jàcadi  fik  undir  ac  leggia  kirkitinni  i  Skàihollci  cuct« 

igp  hundrut  aptr  i  moti  kateknum  ok  at  auk  at  luka  reiduliga  kirkiunni  £ 

Skàlhollti  adr^reìnt  lan  tuttigo  ok  ^riù  hundrut.  ok  at  i>enu  framkomna 

fkylldu  peir  alfatcum  iatter  fyrir  (ik  ok  fina  epterkomendr  um  aliar  {>« 

gìafer  lan  ok  fefkifcc  fem  millum  bìfkupanna  ^eirra  forverara  ok  kirk* 

nanna  hafa  farit  allt  til  ^eflFa  dags  ^à'  var  komit.    Vóru  petTer  merkìlig- 

cr  preftar  i  radi  ok  famj^ykki  med  herra  Gyrd  af  Skalholltz  bif kupsdaeme 

l^r  um.  Sira  Fiofe  Jónsfon.  Sira  pórlcifir  Narfafon.  Sira  Snorre  pórleift- 

fon.  Sira  Runólfr  Hilldebrandzfon  ok  Sira  Magne  Jónsfon,     Enn  j^elFer 

rf  ok  ^egna  herra  Jóns  bif  kupsdseme.  Sira  pórfteinn  Hallsfon.  Sira  B5d- 

vat  pórfteinsfon  Sira  pórleifr  Bardarfon.  Marceìnn  piódólfsfon.    Ok  til 

fmmnda  her  um  fettu  fyrrnefnder  preftar  med  nefndra  bif kupa  inncig- 

ium 


finum  di^ltftbat    Dominus  qvoqve  Gyrdus  ecclefiam  Holenfem  viginti  illas  &  tret 
bundredas,  qv8S  Domyius  Ormus  a  cathedra  S(uilholtenn,  nondum  foluras,  mutuo 
Kceperat,  poflulavit.     Amlce  invicem  refponfa  dabant,  velie  fé  ex  honorum  virorura 
confilio  omnia  exsqvo  compenfare,  ita  ut  unaecclefìa  atteri  nullum  inferret  damnum. 
Imtr  eos  ì^tur  conciufk)  erat  definitiva,  cali  cera  aureuin  tempio  Holei>fì  in  liberara 
&  perpetuam  pofledìonem  reilitutuin  irl^  {ed  Dominus  Jonas  fé  ad  calicem  tempio 
^kalhoitenfi  viginti  hundredis  compen&ndum ,  6c  tempio  prsterea  Skalholtenfì  prz- 
djcla  viginti  trium  hundredarum  nomila  periolvenda  obftrinxit.     ìiìs  prxfììttSi  prò 
fé  fuJsqve  fucceiToribus  de  omnibus  donis,  mutuo,  &  permutationibus  Epifccporum 
«ornm  prcdeceflbrum  &  «cclelìarum  ufqvc  ad  tempus  prsTens  perfecìc  xeconciliati  & 
<onfentientcs  eflent.      Hi  magni  noininis  facerdotes  Domino  Gyrdo  Epifcopo  Skal- 
holltenii  hac  in  re  a  confiliis  fuere,  &  a([ènfura  fuum  prarbuere:    Dominus  Fio(tu« 
6Uu5  Jone,  Domimis  Tborleifus  filius  Mar  fi,  Dominus  Snorro  Thorleifi  filius,  Do- 
minus ftunolfus  filius  Hilldebrandi  &  Dominus  Magnius  filius  Jons;  Sed  hi  de 
dioecefi  &  vice  Domini  Jonae:  Dominus  Thorfteiniis  filius  Halh,  Dominus  Bddva- 
xus  filius  Thoriteiiii,  Dominus  Thorleifus  filius  Bardi,  Martinus  filius  TbeodulphL 

In 

•  *  • 

Tom.il  Dd 


aia  PERIODUS  HL     SECTIO  IV^ 

him  fin  inncìgfi  fyrìr  (etra  href  er  giOrc  var  1  ftad  dege  ok  are  fem  fjtt 
fegen 

Litr.  D. 

(d)  Tn  nomine  Dei  Amen.  Gi5rdeft  fo  fellt  kaup  millum  verdugs  hem 
^  Jóns  med  gudz  mifkunn  bifkups  ac  Hólum  ok  Brandz  bónda  As- 
bittrnsfonar  ok  (iudnf ar  S5lmundard6ttr»  I  fyrftu  ac  bifkup  Jon  f( 
fyrmefndum  hióniun  Brandi  ok  Gudn^  idrdina  a  HoUcaftOdum  med 
um  ^ìm  gognum  ok  gisdum.  rekum  ok  itokum  fem  par  hafà  dll^ic  ac 
fomu  ok  n^iL  f  kulu  her  tilleggiaft  iarder  p2Ct  aliar  fem  bar  hifa  fylgt  adr 
ok  fo  itala  fu  fem  Jón  Benediilsfon  gaf  kirkiunni  at  Holltaftodiim  i  jord- 
ina  4  Geitafkardi  ok  f likt  meira  er  herra  bifkupinn  vili  par  di  fkipt 
Icem  f  kai  bar  vera  eìnn  preftr  hedan  af.  ok  hafa  allan  faung  fem  fom  er 
vani  tiL  Item  fkal  par  vera  einnar  nstr  giftine  bifkups  hvonsr  fem 
hann  giften  Icem  fkulu  pangac  liggia  ciunder  ok  lióstollar  af  fo  moig- 
um  bsum  fem  vani  er  dK  Icem  her  i  mot  gàfu  nefhd  hjón  hem  Joni 
bif  kupi  iordina  Flugum^  med  oUum  peim  hlutum  ok  hlunnindam  fem 
par  hafa  fylgt  fidan  pau  urdù  eigandi  ac  ok  kìrkian  at  Hóluin  adr  fyrir 
peim»    Item  fkal  par  at  friàlfu  epcer  vera  upp  fia  fàrdogum  a  Flugam^ 

hey 


In  qvorum  teflimonium  prxdi£li  facerdotes  una  cum  prsdifVorum  Epìfcoporum  figil- 
ììsy  fua  figlila  bis  literìs  appofuere,  fcriptis  loco»  die  &,  aniio,^  ut  fupra  (*). 

(d)  Id  efi:  In  nomine  Domìni  Amen»  Talis  emtia  àc  venditio  inter  Venerahiiem  Domi- 
num  Jonam  Dei  eratxa  Epifcopum  Holenfem ,  &  Brandinn  Coionum  filium  Asbiò'r* 
nis  &  Gudnyam  nliam  Sòlmund»  pef ada  eft  :  Primo  Jonas  Epifcopas  przdidis  con- 
jug'ibus  Brando  &  Gudnys^  pnedtum  Holltaftados  cum  omnibus  einolumends  & 
commodis,  jure  ad  maris  eje£lamentay  &  fervitutibus,  qvs  ad  illud  nunc  &  olìm 
perdnuerunt,  vendit.  Huc  accedent  villar  omnes  qvsp  ad  illud  antea  pertinuere, 
una  cum  fervi  tu  te  qvam  Jonas  Benedici  de  prsrdio  Geitsfkard  tempio  don^ivìrt  & 
talibus  pluribaSy  qvs  Domino  Epifcopo  concedere  placuerit.  Item  unus  ibi  fìccr- 
dos  exbinc  domicilium  habebit,  qvi  omnia  fiicra  ex  anttqva  conivetudine  penget. 
Item  Epifcopus  ibidem  per  unam  noctem,  qvando  advenerir,  gratis  pernoc!abit.  Ircm 
Hluc  decima?  &  penliones  in  candelas  de  tot  viilis  periblvuntor^  qvot  hucufqve  ibii- 
tum  efh  Item  di£ti  conjiiges  Jonar  Epifcopo  prsdtum  FJngumynm  cum  omnibos 
fubflantiis  &  emolumentis  qvte  ad  illud  pertinuere»  inde  a  teiiq>ere  qvo  illiiftad,  & 

tuie 

(*)  Ex  wrigtnali  cum  fìftem  figiUis^ 


CAP.  VI^  Litr^  D.  E.  211 

hej  ok  fenadr.  Irem  vili  Betta  nokkur  epterkomandi  bifkup  riùfa.  ^i 
fkulu  opmefnd  hi6n  taka  io  marga  pcninga  af  gotzi  Hólaftadar  fem  her 
vcrdrbreftr  i.  Ok  af  {>Yt  ver  bróder  Jón  med  gudz  mifkunn  bifkup  at 
Hclum  kennunft  Inetta  kaup  vidr  fyrrgreind  hión.  letcuni  vxr  vort  inncigle 
frrer  fyrrfkrifadan  kauproala  ok  fyrerfettum  àdmefnd  hión  Brandr  ok 
uudny  okkar  inncigle.  ìtem  vid  pórleifr  Berg^órsfon.  Jón  Gurevarfon. 
Pali  Hekafon.  predar,  pórfteinn  Steinmódarfon.  Hallr  Nicolasfon.  Magn* 
U5  Jónsfon.  leikmenn  ^etta  kaup  ok  handlag  Iramfór  fem  her  er  fkrifac* 
pvi  feaum  vxr  vor  inncigle  fyrer  greind  kaup  fem  giorc  var  a  Hólum 
in  Odava  Scephani  Protomaniris  anno  M.CCC»LX. 

Litr-  E. 

(e)  jPróder  Jón  med  gudz  ndd  bifkup  at  Hólum  fender  ollum  raonnum 
fem  {>etca  href  fià  edr  heyra  kvediu  gudz  ok  fina.  Saker  |>efs  at 
fo  mìkill  ^ùngi  med  fnióum  ok  frollum  hafa  nu  um  langan  tima  àlegit 
neìr  enn  fyrr  i  manna  minnum  j^vi  hefr  ofs  pat  gefit  at  huxa  at  renna 
|>ingat  huginum  fem  ó^riótanlig  er  mifkunn  Herra  Jefu  Chrifti*.  ok  cil 
amadar  ordz  kallandi  hans  fignudu  módr  iómfrii  fanélam  Mariam  hinn 
hòlaga  Johannem  ok  hinn  goda  Gudmund  Hólabifkup  ok  alla  gudz  heilagà 

D  d  2  menn. 


ante  eoa  qvoqve  ecclefia  Holenfis ,  acqvifivere.  Item  pofb  tempus  habitacula  mutandi 
£ennin  &  pecota  ibi  lìbere  remanebunt.  Itein  fi  qvis  feqventium  epiTcoporum  hoc 
violare  voluerit,  tiim  faroe  dicli  conjuges  tantum  pecunia  de  bonis  cathedra  Holanae 
iccipiantOy  q^^antum  deiecerit.  Et  cum  nos  Frater  Jonas  Dei  gratia  Epifcopas  Ho- 
lenfis hanc  CUOI  prxdi£^is  con jugibus  permutaci'onem  agnofcamus ,  nos  figiilum  no- 
flnini  prarfentibus  tabulis  contradus,  ut  &  nos  prsdidi  conjuges  Brandus  &  Gud- 
nya.  Item  nos  Thorleifus  fìlius  Bergthoris ,  Jonas  filius  Gurevi ,  Paulus  filius  Hel- 
gii,  Cicerdotes  j  Thorfleinn  filius  Steinmodi,  Hallus  filius  Nicolai,  Magnus  filius 
Jonie,  laici;  noflra  figilla  appendimus.  Hsc  emtio  &  (lipulatio  fecundum  antea 
Icrìpta  pera6a  eft.  Hinc  nos  noflra  figilla  dicìse  emtionis  tabulis  appofuimus,  fcrip- 
tis  Holis,  in  oclara  Stepliani  Protomartyris  anno  millefimo  trecentefimo  fexagefimo. 

(i)  i</ (/?.*  Frater  Jonas,  divina  giatia  Holenfis  Epifcopus,  pr^fentes  lit^ras  le£turìs  audì- 
turìsve ,  falutem  !  Propterea  qvod  tanta  frigoris  niviumqve  alperitas ,  qvanta  poft  ho- 
minam  memoriam  nunqvam  longo  jam  tempore  mortales  affiixent,  mentem  inda- 
xiiDus  ad  inexbaudain  Jefu  Cbrifti  mirericordiam  fupplices  confugere,  intercefiionem 
B.  Matris  Virginis  Saacls  Maiix»   Divi  Johanuis,  Gudmundi  Boni  Holenfis  Epi- 

fcopi , 


212  PERIOD^US  m.    SECf  IO  IV. 

m^nn^  einkannfìga  bidiandi  hina  mifkunnarfullu  iney  Marìatn  ath  ìmn 
virteft  at  vera  vor  àrnadar  inadn  vìdr  alsvoldugan  gud  i  Ollum  hlutum  ok 
einkannliga  at  Hans  hin  miukafta  millde  fyrer  hennar  arnadar  ord  villde 
lina  bvilikum  lunga  fem  nù  liggr  a  faker  frofts  ok  fnióa  i  Sllu  bifkups- 
dstninu.  Ok  ner  til  httfum  ver  hcitit  med  famj^ycke  |>eirra  latrdraok 
leikra  fem  i  hià  ofs  voru  lata  hallda  heilagt  gemadartìd  guds  módr  Marie  ir 
jóiafoftunne  tveim  nàtcutn  epter  Nicolàsmeflb  ok  fafta  fyrer  vidr^jurfr. 
ok  vinna  cil  nóns  fyrer  um  dagin  ok  hafa  f likc  leyfi  at  hv6ru  fem  ^aim 
dag  er  ber  fyrer  Àndresmeflu  enn  fex  aura  fekt  hvòr  fem  br^cr  helgina  a 
fiàlfan  dagin  eda  foftuna  fyrer  dagtnn.  enn  artìdagiord  fem  fidarì  Mah^ 
meffu.  Ok  alter  ^eir  fem  eiga  til  tiu  hundrada  ok  badan  af  meira  ok 
fletta  heit  uilia  famf>yckia  fo  bulaufer  fem  ba^ndr.  gete  einn  karimannz- 
verd  fótskum  manni  {»eim  er  til  gardz  kemr  innan  ^eirra  ^rìggia  rntta 
fem  Inetta  bref  ok  heit  er  fampykt  i  fokninnt.  enn  ]^eir  fem  roinna  fé  eiga 
lefe  fimm  finnum  Mariumeifu.  par  med  bidium  ver  alla  goda  menn  ac 
»eir  taki  ekki  ^efla  vora  gerd  fem  til  f>unga  vid  ydr«  helldr  at  ^ef  fam- 
jykkit  ofs  ber  um.  at  ver  msettum  aller  famt  hallda  pefla  hatid  fera  log- 
tekna  ba  er  gud  gefr  ofs  finnafl:  a  preftaftefhu.  bidium  ver  ok  biódum 
tfllum  Wdum  m&nnum  at  f»er  àminnit  ok  btódit  ydrum  piogunaotum 

at 


»»    '-r 


(copi,  cun£lorumq\'e  Dei  San£lorum  implorantes.  Pr«fertim  vero  miferkordi Virgmi 
Mariz  fupplicamus ,  ut  nobis  corani  Deo  omiiipoteiite  patrodnari  velit,  eoqvtbeo^ 
gniflinifiin  ejus  clementiam  faa  advocatione  deducere  ^  ut  gravi  adeo  ob  algoris  ni- 
viumqve  vehementifiin  difficultate,  di(cce(in  levare  dignetur^  Cu jus  rei  grani,  con- 
fenfu  prsfentium  tam  clericorum  qvam  laicorum ,  ad  felhim  Conceptioim  Virgims 
Deiparx  precedente  Natalitia ,  efnriali  tempore  6  fcil.  Id.  Decembri»  rite  c^bran- 
dum,  voto  nos  obftrìximus,  tali  adhibita  cautela,  ut  fingult  ficci  cibi  edulìi«  con- 
tenti (Jjurfóftumar)  a  labore,  ultra  antecedentis  diei  horam  terriam  pomerit^hniin 
exercendo  prorfus  abdineant.  Solennitatis  jejunìive  pr^rcedanei  contemtores  fo  un- 
cns  feu  Oris  mul£(entur.  Sacra  matutina  iisdem,  qvx  fef^o  Atfumtionis  obfcrvfit]- 
tur,  ceremoniis,  peragant:  amnesqve,  qvorum  ficultates  40  imperialium  fummim 
maj^oremve  confìciunr,  five  coioni  five  habitationis  cxpertes  iùnr,  vota  nodro  fabrcrì- 
bentes,  mendico,  intra  proximum»  ex  qvo  parochiani  hanc  noftrara  difoenlktionem 
tmplexi  fuerunt  tridimm,  domum  eorum  adeunti,  femidinm  unius  malculi  tliinen. 
tum  elargiantur,  pauperioribus  ad  Mariac  facra  qvinqvies  repetenda  fponte  obiigitis. 
Qyani  noftram  confHtutionem  ne  fibi  oneri  ducant,  ìed  hac  in  re  nobis  aflcnrlentts, 
jnqve  .proximi«  comitiìs,  bono  cum  Deo,  prxfentes,  feffum  Maria?  legitima  «[^pro- 

barione  recipiiaiit  >,  omnes  bouos  rogamus»  jabentes  Clericos,  ut  curiales  ad  nnàm 

obferva&dani 


CAP.  VI.  Litr.  E.  K  2t$ 

at  hallda  ^tta  vort  heit  ok  ùvofpykkì^.  Her  med  minnum  ver  alla  nieniT 
]i  fem  i  f>e(ru  heice  vóru  fetn  nsft  var  héidc  til  hins  goda  Gudoiundai: 
at  ^r  endit  f at  vel  ok  afhendit  ^citn  er  til  er  fkipadr  vidtòku.  fo  ac 
Tcr  alter  famt  nwgyin  f koda  hvOrt  ver  vilium  gòra  med  fvi  gótze  menm 
i  pavagard.  edr  Ikiptefl:  fat  millmn  fataekra  manna  fem  hermt  var.  pviat 
Bar  er  mikell  falu  hafke  at  heita  fwi  gude  edr  hanns  helgum  monnum  fem 
hann  vili  f idan  ei  efna  faker  vanraeltan  Ok  til  ftyrkingar  ok  fampyktar 
om  fetta  heit  fettu  Ormr  porkelsfon.  Bergrpórftemsfon.  Jon- Gunnarsfon. 
Ormr  pórarinsfon  ok  Hàukr  Illugafon  preftar  med  voru  incigle  fin  incigle 
fyrer  betta  href  gìort  a  Hólum  Kindelmefludag  fa  er  lidie  var  fra  hìog- 
acburm  vocs  herra  Jefu  Chrifii  MtCCCLXXV  vetr» 

# 

Litr.  F. 

{£)  ^Hum  monnnm  (em  petta  href  fia  edr  heyra  (enda  bróder  Jón  medf 

gudz  nàd  àbóte  i  Videy.  Flofe  Jónsfon.  Halfdin  Magnùsfon.  preft- 

ir.  pódtoinn  Eyólfsfon  Logmadr  nordan  ok  veftan  a  Iflandi.  Ivar  Vigr 

fùstbn.  ok  Benedir  Kolbeinsfon  leikmenn  kvediu  gudz  ok  fina»    Kunn- 

Vgc  giorande  at  a  fìortuga  ari  ok  fextanda  rikes  virduligs  herra  Magnufar 

med  gadz  mifkunn  Noregs  ok  Svia  ok  Skana  kóngs  i  pingvelle  tveino 

nóttum  epter  Petrsmef&i  vor um  ver  i  hià  at  Teitr  Pàlsfon  hs  bref  vors 

Dd  ^  virduligs 

dbfènrandam  amplef^endamqye  exhortennrr  exckentqve*    Monemus  prxterea  fingulos, 

Gadmundiani  voti  (brceptores,  ut  promifri  legitimo  exaclori  bona  nde  reddatis,  qvo 

j6ciiius,  utrum  colkfYas  per  legatos  Paps  deferendas,  an  mendicis  ex  convento  dis- 

pertiendas,  fa£la  condiltatione ,  decidere  pofTìmus.     Violatìb  enim-  votorum  Deo  & 

findis  ejus  nuncupntorum  cum  magno  anìms  difpendio  conjunfla  eft.     In  hujus 

rei  confirmationein  *^  Ormus  Thorkilli»  Bergns  Th^rdanides ,  Jonas  Gunnari,  Ormus- 

Tfaorarini,  Haukus  Illugonis  facerdotes,  (unni  cum  nobis  figilla  Tua  appeiidendai 

enraront.    Datum  Holis,  ipfo  fedo  purilicationis  anno  Domini  137$. 

(0  Id  etti  Omnibus  has  literas  vìfuris  vel  audituris,  Frater  Jonas  Dei  grotia  Abbas  Vl- 
déyenfisv  Floijus  filius  Jonx,  Halfdanus- fìlius  Magni,  facerdotes s  Tliordeinus  fìlius^ 
EyoiH  Legifer  qyartarum  occidentalis  &  feptentrionalis  I/landis,  Ivarus  filius.  Vig- 
filli  &  Beiiedic^us  Kolbeini  filius,  laici,  fahitem  Dei  &  fuam  mittunt.  Notum  fa- 
cientss  qvod  anno  regni  illuftiis  Domini  Magni  Dei  grada  Norvejriae  Svecorum  & 
Scan<>^um  Regis  qv'inq^vageilma  £eMo,    Tl2Ìngva.Us,   duabus  noflibus  poft  fefluni 


«4  PERIODUSIIl    SECTIOIV. 

yirduligs  herra  Magnùfar  kóngsr  fyrer  ^(Tum  monnum  er  fo  heita.  S^- 
hvatr  éudmundsfòn.  Eirikr  Magnùsfon»  Olafir  Petrsfon.  Gunniaugr  Sie- 
phansfon.  med  hverre  hann  ftefaer  ^eflum  fyrrnefhdum  monnum  fyret 
file  fram  til  Noress  epter  ^vi  fem  ^ac  fialfc  um  fik  voccan  Icem  vonim 
ver  f  hià  i  fama  aag  ac  Ormr  Snorrafon  las  fyrer  fyrrnefndum  monnum 
]^at  dagsbref  fem  vìrdugligr  herra  Magnus  Kongr  hafdi  gefit  fyrrnefndum 
monnum  epter  f»vi  fem  pat  fiàlfc  fegen  Ok  ei  f idr  lise  heìdrligr  herra  Jon 
med  gudz  nid  bìfkup  ac  Hólum  lela  opìnberliga  fitt  verndar  href  j^at  er 
virdugiigr  herra  Hakon  Noregs  Kongr  hafdi  honum  ok  kirkiunni  a  Hól- 
um gefìc  tU  ftyrks  ok  verndar.  Lee  nann  ^ar  ok  lefa  href  herra  pórarìns 
gódrar  minningar  bif kups  i  Skàlhollti  hvorc  fo  vottar  at  hann  var  i  hia 
flt  virdugiigr  herra.  herra  Olafr  Erkebifkup  gaf  herra  Jóni  bif kupi  adrnefìi- 
dum  bif  kupsftólin  a  Hólum  ok  hann  helldr  hann  ok  halldic  hetr  reaferd- 
ugan  Holabif kup  alla  dma  fidan*  Ok  her  med  var  lefic  bref  under  ina- 
ciglum  godrà  manna  ac  cveir  menn  hefdi  fvaric  ^efla.alla  Erkibifkuplins 
giord  fem  herra  porarinn  vottar  i  Hnu  brefì.  Krafdi  ok  herra  Jon  OJaf 
Fecursfon  fem  |>à  hafdi  hirdftiom  ok  fyflu  nordonlandz  ac  hann  fkyM 
Ayrkia  hann  cil  fo  hann  nxdi  finum  eignum  ok  kirkiunnar  af  prefhim  ^im 

fem 


SanQi  Petri ,  praefentea  fuinius ,  cnm  Teìtus  filius  PauH  literas  Illuftris  Domìni 
Magni  Regis.redtavit  coram  vìris,  qvorum  hsc  funt  nomina:  Sighvatus  filius  Gad- 
mundi,  Ericus  filius  Magni,  Oiifus  filius  Ferri,  Gannlaugus  filius  Stephani;  qnbas 
iiteris  prxdi£los  viros,  ut  ipfiflimìe  literx  uberius  teftantur,  in  Norvegiam  id  fc 
evocat.  Item  prarfences  fuimus  eodem  die,  cum  Ormus  filius  Snorni  prsdicìis  virit 
literas  falvi  condu£tus  prslegit,  qvas  fid  comparendum  Illuftris  Dominus  Rex  Ma- 

fnus  diftis  viris  concefferat,  veluti  ipli  literat  uberius  teftantur.  Ncc  co  minai 
onorabilis  Dominus  Jonas  Dei  gratia  Epifcopus  HolenHs  literas  tutelares  publice 
prielegi  fecit,  qvas  Illuflris  Dominus  Hakon  Rex  Norvegì*  ei  &  ecclefiac  Holawc  in 
tutamen  &  prsefidium  dederst.  Ibi  etiam  literas  Domini  Thorarini  bonz  memoria 
EpiCcopi  Skalholtenfis  recitari  curavit,  qvx  eum  adfuifTe,  cum  Venerabilis  Domi- 
nus, Dominus  Olafus  Archiepifcopus ,  prsdi6>ò  Jonx  Epifcopo  cathedram  epifco* 
palem  Holenlem  contulit,  feqve  illum  femper  exinde  prò  legittmo  epiicopo  Hoienii 
liabere  5c  habuifle,  tedantur.  Simul  &  litera  prxlegebantur,  bonorum  virorum 
fi^Uis  munire,  qvx  duos  viros,  hunc  totum  Archiepilcopi  ac)^um,  deqvoDommoi 
Tliorarinus  in  fuis  Iiteris  teflatur,  pera£ìum  fuiffe,  jure  jurando  confirraarnnt.  P«- 
terea  Dominus  Jonas  Olafumfilinm  Petri,  qvi  tunc  Sarrapa  erat,  &  qvarrar  borea- 
lis  Prxfeflus,  pottulavit,  ut  fé  adjuvare  ircliet»  qvo  fua  Se  ecclefic  bona  de  facerdo- 

tibasi 


GAP.  VI  Utr.  F.  a.  fll5 

km  helldu  mód  hanns  vilia  ok  hann  hafdi  àdr  framfkrit  m6t  med  heilagi- 
rar  kirkiulogum.  Ok  til  fànninda  her  um  fetcum  vid  fvrrnefhder  mena 
vor  inncigle  fyrer  ^ecca  href  giordc  i  (àgdan  ftad  dag  ok  ar» 

Litr,  G. 

(gj  Dróder  Jdn  med  gudz  nàd  bifkup  a  Holum  (ender  ollum  monnunr 
peim  fem  pecca  bref  fià  cdr  heyra  kvediu  gudz  ok  fina.    Kunnugt 

f^orandi  ac  fub  anno  gracie  mìlleiìmo  crecencedmo  fepcuagefimo  fepcimo 
augardaginn  naerfta  twnr  Laurenciusmeifu  ac  Svmavatni  komu  a  ftefnu 
fyrer  o(s  herra  Gunnueinn  àbóci  fra  pingeyrum  af  einni  alfu  enn  Biarni 
Kolbeinsfon  ok  Hallocca  Pàisdóccer  móder  hanns  af  annarre  logliga  fyrer* 
ftefndi  pann  fama  flad  ok  dag,  Ok  medr  pvi  ac  j^ac  var  framfagc  af  Joni 
Biamarfyni.  enn  fvaric  af  Sira  pórfteini  Gunnarfyni  ok  Ivari  Kolbeinsfynr 
at  ^ar  véra  f>eÌT  i  hià  heima  a  Àudkùluftodum  f>3  er  Kolbeinn  Bondi  Bene- 
AMon  sdadi  at  rida  ci)  auftHarda  ok  var  a  bak  kominn  hefti  f  inum  l^fti 
hano^vi  fyrir  f>eim  at  hann  gaf  klauftrinu  ac  pfngeyrum  fo  mikinn  part 
fem  hann  acci  i  Hafharlondum  a  Skaga  cil  obrìgdiligrar  eignar.  ok  her  cil 
^(hann  handlag  àdmefhdum  Sira  pórfteini  i  hond  fem  J^à  var  hann? 
Ikhita&der  ok  j^ing^preffar.  l^e  hann  ok  pvi  ac  ^eCk  giot  f  kyllde  vera 

hanns 

tìbus,  qvi  illa  fé  invito  rethierenr*,  qvosqvc  in  antecefTiim  ex  legibus  faii£!2  ecdelup 
reprimere  conatus  fuerit,  recuperaret.  In  qvorum  teftimonium  nos  prcdl£ìi  viri 
fìgilUnoftra  bis  liceris  appendimus»  fcripti&  di£la  loco»  die  6c  anno. 

(gJ  Uefi:  Frater  Jonas  Dei  gratìa  Ejpjfcopiiy  HoFenfis  omnibus  Ras  Iiteras  vilurfs  veF  aiidi- 
torii  fidutein  Dei  Se  fuain  mitcic.  Notiim  fàcienSr  qyod  fub  anno  gratis  mìlleiìino 
trecenteiìmo  {èptuagefiino  feptimo»  die  Saturni  proximo  ante  feftuin.  Laurentif ,  Svi* 
navatnr  coiain  nobis  comparuere,  ex  una  parte  Dominus^  Gunnfteinn  Abbas  Thin* 
ge}Tenfis,  ab  altera  autein  Biainius  fìlius  Kolbeini,  ejusqve  inater  Hallotta^  Pauii 
filia,  in  hunc  eundem  locum  &  dicin  legitìme  citati.  Cum  igitur  Jonas  fiiias  Biar- 
nitprofiteretur>  Thordeinus  vera  facerdos  fìlius  Gunnaris,  &  Ivarus  fìlius  Kolbeini 
juramento  confirmarent^  pr-ifentes  fé  ftn'flTe  in  Audkuluftadis  ^  cunr  Kolbeinus  Bon- 
do  filius  Benedt£ìr>  in  orientaJem  qvadrantem  iter  fà£lurus ,  eqvo  afcenfo  illis  pro- 
feflus,  fc  monafterio  Thfngeyrenfi  tantum  fundi  Hafnailòndonim  in  Skagio  poflefTIo- 
nem  inviolabilem  dare„  qvantum  poffideret,  prjrtereaqve  prardi£lo  Domino  Thorffci- 
no^  ejus  tunc  confeflionaria  &  parocho  data  dextra  Itipulatus  erat^  &  palam  profi. 

tebatur, 


216  PERIODUS.  IIL     SECTIO  ÌV^ 

hanns  teftdmentuin  ftddugt.  oketgi  heirdu  j^ìr  harni  |»iit  tìlfkilia  atliann 
fbylldi  l^dTa  giof  fidar  mega  aptrtaka.  pvi  i  gudz  nafne  Amen  fogdum 
ver  med  fullum  laga  urfkiirde  ac  ^eflb  profe  teknu  i  dónasfiete  fitiandi 
med  radi  ok  fam{>ykki  beftu  manna  er  |>à  hià  ofs  vóru  fyrrfagdan  pare  i 
Hafnarlondum  a  Skaga  roed  ollum  hluonindum  fagdrar  lardar  óbrigdiliga 
eìgn  kirkiunnar  ok  klauftrHns  a  pingeyrutn  sefinliga  upp  fra  fieona  dege 
ok  avoxtu  af  taka  {>ana  fama  argàng  landfkyHd  ok  nvar  «nnac  fem  ac 
kynne  bera.  fviat  |at  var  fvarit  af  tyrrnefndum  vottum  at  fagda  eign 
rkylldì  pingeyra  klauftr  epter  andlàrzdag  Kolbeins  eìgnaft.  Ok  til  fann- 
inda  ber  um  fettum  ver  mir  {)etta  bret  vorc  inncigle*  Ok  medr  pvi  at 
vxT  Einar  preftr  Haflidafon.  Marteinn  piódólfsfon  ok  pórftelnn  Jóns- 
fon  preftar.  pórfteinn  Steinmódsfon.  Oddr  Einarsfon  ok  pdrfteinn  Hafc 
fon  leikraenn  fampyktu  f  ennan  ùrf kurd  herra  Jóns  bifkups.  pvi  fenuni 
ver  vor  inncigle  medhannz  ìnncigle  fyrer  Inetta  bref  er  giorc  var  ifogdua 
fiad  dege  ok  ire. 

cap.  vn. 

De  Petro  Nicolas  filio^ 

§.  I. 

tino  1391.  fpirantì  adhuc  Jonae  Calvo,  Monachus  qvidam  Petrus  Ni- 
colai; nacìone  Danus,  juflu  Bonìfacii  Noni  Roms  ordinatus>  fuccelfot 

deftinatur. 

tebatur,  liane  donationem  fui  tellamenti  inftar  firmam  effe  debere;  nec  andìvcrini 
iilum  condltionein  addidilTe,  banc  donationem  exìnde  retiacìari  -pofTe.  Hinc  io  no- 
mine Dei  Amen.  Hac  inqvifitione  peracU,  nos  prò  tribunali  fedentes,  e  conlHioA 
£onfenfu  virorum  optimorum,  qvi  prjefentes  aderant,  pnccficìam  Hafnarloiidonira 
partem  in  Skagio,  cum  omnibus  dicìi  pr^dii  emolumentis,  invìolabilem  ecctó^ 
monaflcrii  Thingeyrenfis  £x  hoc  die  In  aeternum  poffelTìonem ,  piena  fententia  jiiJ'> 
ali  decernimus,  reditxis  etiam  &  ejusdem  anni  locarium,  &  omnes  alias  ncceriones 
i^difto  monafterio  adjudicamuF)  cum  priedicVi  tefles  jure  jurando  confirmavenr.t, 
difìam  poireflìonem  (thtim)  poli  Kolbcìnl  dlem  emortualem  in  monafterii  Thìog^y* 
Tenfis  poffcflionem  tranfire  debuiflTe.  In  qvorum  tefllmonium  nos  bis  llteris  %ìIIciiì 
noftrum  appendimus.     Et  qvoniam  nos,    Eiiìarus  facerdos  fillns  Haflidìi,  xMardnn^ 

~ **  "  *         "  facerdotes,  Thorfteinus  filius  Sreìnmodi,  Oivji 

Halli,  laici,  buie  Domini  Jonx  Epifcopl  lentei 

fcrìptis  in  dicìo  loco ,  die  &  aniio. 


A 


CAR  Vn*  §.  I.  2.  217 

deft\natur«  Qvi  (eqventi  anno  fedem  epifcopalem  peregrino  ftipatus  (a- 
telWuo  occupa vit*  In  qvorum  gratìam  fecus  qvam  pleriqve  peregrini 
JEpifcopi,  neminem  honorìbus,  ad  qvos  ledente  Jona  adfcenderiC)  pri- 
vavit  Prìmam  miflam  in  fedo  Michaelis,  magna  morcalium  freqvencia» 
qvos  exqvintifllmis  adhibiiic  epulis,  Holis  celebravic.  Anno  aucem  cercio 
fupra  nonagefìmum,  abfence  Vìlheimo  Skalholtino^»  ejus  vices  ici  ordina- 
tone Clericoruni  Skalliolcenfium  pra^fticic;  illiqve  qvam  prìmum  advenir, 
Skalhold  occurrensj  perhonorifice  accipicur. 

Eodem  anno«  Cai.  0<^obri$,  antecefforis  fui  Ormi  literas  ceflio- 
nlsi  qvibiis  monafterio  Thingeyrenfi  praedta  Hiaicabakka  &  Kleifar  adjece- 
ntf  coofirtaavic  (a),  &Erlingo  Snorrii  filio  Holis  in  fefto  Nerei  &  Achil- 
ìis  prsedium  Ronuholum  mul6l£  nomine  extorfìt.  Anno  1394*  prìmam 
per  dioecefin  vìfìcatioùem  ingresfus^  racionarium  faculcacum  ecclefìaftica- 
rum  confcripfic»  qvod  hodie  liegeftum  Petrinum  vocacur.  Hoc  etiam  anno 
diploaia  edidic  de  reluicione  parcis  proedii  Aslaksftader  (b)  a  facerdote 
Sverno  Magni  redemcar.  In  hac  vincanone ,  cum  Mòdruvallis  ageret 
Prsfulj  Ormiis  feu  Nicolaus  Danus^  Epifcopi  famulus^  focìum  feu  con- 
fervurofuum  GiiTurum  Album»  ferefub  ipflus Epifcopi  oculis transfixit. 
Qvpà  ut  &  alia  ejusdem  generis ,  Hiftorìcis ,  de  Danorum  Epifcopi  afle- 
clarum  iicencia  &  temulencia,  conaverendi  occafìonem  praebuit.  Hoc 
anno  templum  Holenfe  in  fefto  Jonannis  Apoftoli  vel  poftridie  ejus, 
tempedbte  everfum  eft,  gravi  adeo  ruina^  ut  ne  unicum  qvidem  tigillum 
frai^umm  efiugerìc ,  exceptis  fimulacris  qvibusdam  qvse  adjuvanrium  opera 
incorrupta  erepca  func«  Haec  ruina  unum  ex  Holanx  fociecacis  Diaconis 
oppre/uc  Tepplum  aucem  collapfum  Petrus  resdificarì  curavic.  Na- 
vem  eriam  onerariam  ingentis  magnitudinis  aedificare  ccepit,  fed  incep- 

tum 


(4)  Wld.  ad  finem  Capitìs  Litr.  A. 
(o)  Vicf.  ibid.  Litr.  B. 

Tom.  il  E  e 


218  PERIODUS  III    SECTIO  IV^ 

tum  facceflu  caniit.    Qvx  ejus  expeofie  alìsqve  effiiiiones  eathedtx  ftr- 
tetu  valde  immiiiuerunc  (a)^ 

Anna  1398  Petrum  ad  exteros  abiiflèj  coUata  facerdotibus  Theo- 
^ro  Tbeodori  (b)  &  Steìnmodo  Thorfteinids  (e)  OfHdalis  dignicatei 
eorundem  fcripta  indicane  (d)*  SedÀnno  140 1  reverfum^  coaiiciìsuoi- 
verfalibus  Mikiabaj  celebratis  incérfuiflbj  decido  Thorftani  E)ulfi>  cune 
temporis  Nomophylacis ,  probac ,  ava  liceras  Magni  Regis  a  Petro  in  eo- 
dem  conventu  publicacas,  qvibus  fe  tucorem  Cathedra  Rex  protnifenti 
inviolabiles  declaravit»  Cathedrsqve  ex  earundem  prsrcrìpto  dupla 
majorem ,  qvam  antea  Officialis  ftacuerat  fatisfaótioneni  a  jona  qvodam 
Grimi  filia  adjudicavit  (e).  Anno  aucem  1403  Se  1404^  cum  pefhfea 
illa  contagio  in^diceced  Holenfi  tantum  fex  iàcerdoces,  Diaconos  tres, 
&  unum  monachum  fuperftites  feciflcc,  procul  a  cathedra  egide,  proba* 
bìliter  colligitur ,  &  an  exinde  cathedram  revifcrit  >  merito  dubiracur, 
cum  nulla  ejus  al>  hoc  tempore  mentio  fiat.    Csterum  a  duobus  com« 

mode 


(a)  Illé  qvoqvc  prapdia  Backa  &Lnek,  &  qvadrantem  praedìi  SeUàdal'  ab  Halthoro  Arnga- 
risaprò  Brecka  ntiaqve  in  O/Iandshiicfa  permutatione  ftfla  einit,  anno  1395,  die  M:rtif 
proxima  poft  fefhim  corporis  Chriftì,  Bardi,  ih  Fliotis.  Teftes  erant  Dominus  Sttiu- 
modus  Thorfteini  Difpcnfator,  Halldor  facerdos  filius  Lopti,  Tborfteinn  StuiuJ 
filiiis  Halli,  Thorfleinn  Steinmodi  &  Thorvalldiis  Ógmundi. 

i(b)  Hunc  ulitfl  annam  1409  non  vixifre,  patet  ax  tcflimamo.  Biorgolfi  filcerdods  filli  lliih 
gii»  &  Gudmundi  Landbiarti  filii,  qri  ad  Hokvadum  in.  Votnsdalo,  hoc  anno  co» 
ram  Legifero  Rafno  Gudmundi  jure  jurando  afferuerunt  Gudrunam  Simundi  tili^™ 
noftri  ex  qvadrante  hrcredem  fuifTe.  Anno  1402  adhucih  virii  fuit,  qvo  HvìkildJ* 
fladi9  in  fefto  beati  BanedifU  ratienes  ad  prcdium  mriumqve  £y  iivSkagaftiòudaper- 
tinentes  edidit.  .... 

(e)  Steinmodum  bunc  anno  1403  vel  panJo  poft  obiiffe  concludi  poteft  ex  ejus  ttftanicnro, 
qvo,  inter  alia,  tempio  Greniadardadenfi  prxdia  Holmavad ,  ytfta  Hvamm ,  SdlitrJ 
&"Sker  iJì  Breldarik  fògavit.  Trarisrcnplùm  hujifs'teftamenti  Atunkathvena  in  pio* 
fefto  translationis  Nicolai  Archiepifcopi  anno  14^6,  fcibfcriptum  eft  a  Loejo  Siigì 
(al.  Styrl)  filio  Officiali,  Erlendo  Ormi,  Karo  Bergthoris,  Ikcerdonbus,  &  Fimbop 
Jonae,  Gamlo  Martini  &  Arna  (al.  Arnoris)  Einaris*.  .  '    • 

(d)  Vid.  infra  ad  fincra  Capitis  Litr.  C.         ' 

(e)  Vid.  ibid.  Litr.  D.. 


CAP.  vn.  Utr.  A^  ai9 

mode  geftis  Petras  commendarl  poceft ,  qvod  fcilicet  ludum  difcentìum 
Holis  habuerk ,  cui  Bodvarutn  Diaconum  moderatorem  praefecic ,  bona- 
qvc  ccclefiaftica  per  univerfam  dioecefin  in  certum  qvendam  codicem 
congcflcrit.  Exftat  qvoqve  ejus  conftituno  depenfione  in  candelas,  de- 
cmiis  &  aliisj  qvaAi,  qvonam  anno  fanxerit,  ignoratur  (a).  Cathedram 
vero  qvam  omnibus  rebus  affluentem  afcenderac,  egenam  &  exhauftam 
reliqvic^  nec  non  diaecennj  etiam  inflgnium  virorum  domicilium  in« 
greiTuS)  iisdem  orbatam  vidic 

Qvamdiu  epifcopacum  gefTeric,  incertum  morcis  tempus  locusqve 
o\)fcurum  reddunc. 

Litn  A. 

(b)  T^er  Eroder  Petr  med  gudz  ok  poftulligs  Sstis  nàd  bifkup  a  Hólum 
kunngiòrum  f  ac  gódum  mònnum  pecca  bref  fiaendum  eda  heyr- 
endum  at  ver  ftyrkium  ok  ftadfeftura  medr  Jjeflu  voru  brefi  becca  bref 
heidrligs  herra.  herra  Orms  gódrar  minningar  med  famri  nad  bìfkups  a 
Hólum  hvòrt  medr  feflu  bren  er  bundic  halldandi  {>ac  ftodugc  ok  óbrigdi- 
ligc  i  6llum  f inum  greinum  ok  arciculis  fra  upphafi  cil  enda.  Svo  ei  fidr 
bidìum  ver  vora  epcerkomendr  Heilagrar  Hólakirkiu  formenn  at  |>eir  ftòd- 
uga  haildi  l^eiTa  vora  gtòrd.  Ok  ci!  fanninda  ber  um  feccum  ver  vorc  inn« 
cìgle  fyrìr  {>ecca  brer  f krifac  a  Hólum  in  fefto  beaci  Remigli  ConfefToris» 
Anno  Domini  millefimo  crecencefìmo  nonagefìmo  tercio. 

E  e  2  Litr. 


(a)  Hmc  ex  Codice  pergamene  Biblìothecx  Mdgnaians  No.  17^  in  Qyarto  fub  Litr.  E. 
baie  Capici  fubjungeinns. 

0  U  efl^  Nos  Frater  Petrus  Dei  &  Sedis  Apoftolicae  gratta  Epifcopiis  Holenfis,  bonis  vi- 

ris  hfls  iicerfls  vifuris  vel  audituris   notum  fflcimus,   qvod    per  hns   noftras  literas; 

tabuias    ilUis  (*)  honorabilis   Domini,  Domini  Ormi  bonx  memorile,  eadem  giatia 

Epjfcopi   HoJeiHis,  qvae  bis  noftris  appenHe  funt,  ft.ibilimus  &   confirmnmus,  illas 

in  oniniI>*J5  Tuis  claufulis  &  aiticulis  a  principio  iifqve  ad  iìnem  ratas  &  inviolabiles 

decernenres.     N;;c  eo  mìnus  fucceflbres  noftros  San£ljc  EccUfia?  Holenlìs  Antiftites 

roeanius ,  ut  hanc  noftram  fèntentiam  ratam  habeant.     In  qvorum  teftimonium  nos 

faillam   jioftrnm  bis  literis  oppendimus,  fcripcis  HoUs  in  fefto  beati  Remigii  Confes- 

loris    Anno  Domini  millelìmo  trecentefimo  nonagefuno  teriio. 

(*)  Vii  fapra  f^g-   ^oo-  Litr,  A. 


220  PERIODUS  IIL    SECTIO  IV^ 

Litr.  B. 

(b)  V^er  Bróder  Petr  med  gudz  ok  poftulligs  Sstis  nad  bifkup  at  t^ohm 
kunngiòrum  ^ac  godum  mónnum  med  f>eflu  voru.  brefe  at  hi 
fama  tiu  hundrada  ilag  fem  ftadrìnn  a  MQdruvòllum  dtti  i  jord  a  AsiaKs- 
ilodum  i  Krskliiigahlid  ^eim  ni  ùclaufnarer  f>ac  villdu  gioraok  landiciccl 
hefr  Sira  Sveinn  Magnùsfon  Radzmadr  Modruvallaftadar  tnedr  voru  fam- 
Bykki  ad  fer  tekic  ftadarins  vegna  ok  foddan  veg  i  giort  vidr  Ama  Einars* 
fon  ok  hann  hefr  greind  tiu  hundrud  ùtlukc  ok  af  bende  epter  ^vi  fera 
ofs  vel  ànaeger  ok  ^at  bref  Sira  Sveins  voctar  fetn  ber  er  medfèft  peifu 
voru  brefe.  pvi  giòrum  ver  nefhdan  Arna  òllduneis  qvittan  uro  iardar 
ilag  Scadarins  vegna  a  Modruvollum  fo  fyrer  ofs  lem  vorum  epterkom* 
endum  Hólabifkupum  edr  kirkìunnar  logligum  umbodzmonnum  ok  hon- 
um  ok  hans  erfingium  edr  eignarmonnum  greindrar  lardar  epcer  hann  alla 
fagda  iord  friàlfa  ok  akiaerulaufa  um  ^tca  nefìic  (lag.  Ok  tìl  (ànninda  her 
um  fetcum  ver  vort  incigle  fyrer  ^etta  bref  giort  a  Modruvollum  i  Hofg- 
àrdal  in  fefto  Bartholomei  Apoftoli  anno  domini  miliefimo  trecenteiimo 
nonagefimo  qvarto. 

Litr.  C- 

at  giorum  ver  Herra  Hans  doélor  Decretorum  Nicolas  pormódsfon* 
Gudmundr  Jonsfon  predar  gódum  monnum  vitrligt  ined  ^elTu 

voru 


wp 


(b)  Id  tfti  Nos  Fratcr  Petrus,  Dei  &  Sedis  Apoftolicar  gratia  EpiTcopus  Holcnfis,  viris 
boDÌs  per  lias  noQrns  literas  notimi  facìmusi  qvod  decem  hundredarum  partein  prx- 
dii  Aflaksfloder  in  Krafkiingahlida ,  qvam  monaflerium  Mòdruvallenfe,  fub  conJi- 
rione  reluitionis  poHedit,  qvx  pofrcfTori  przdii,  fi  vellet,  competeret,  Sveinus  fscer- 
dos  fìlius  Magni  monaflrerii  Modruvallenfis  (cconomus ,  vice  monalkrii  (ìlii  fum^^ 
&  CUOI  Arna  Erici  contraclum  iniit,  eiqve  di£ìas  decem  hnndredas  perfolvit  &  trsdi- 
dit,  ita  ut  nobìs  fatisfat,  fecundum  tenorem  literarutn  Domìni  Svcini,  qvjfhisnc. 
ftris  literis  appenCr  fùnt.  Hinc  nominatum  Arnam  hypothecje  in  di5o  prxdio,  IjwO 
monafterii  Modruvallenfis,  tam  qvoad  nos,  qvam  noftros  fuccefibres,  EpKcoposHo- 
lenfes,  vel  legìtimos  ecclefijc  procuratores ,  qvittum,  &  prxdic^um  pr^diuin,  qvoai 
memorntam  hanc  hypothecam,  illi,  &  polf  eum  ejus  hsredibus,  vel  dic^i  px^^'» 
pofTefìbrihuSi  liberum  &  irrevocabile  declercmus.  In  qvorum  teftimoniuin  nos  iìgil* 
ium  nof^rum  bis  literis  appendimus,  Icriptis  Mò'druvallis  in  Hòrgardalo,  in  fello 
Bartbolomsei  ApofloH,  anno  Domini  miliefimo  trecentefimo  nonngefimo  qvarto. 

(e)  Id  eft:  Nos  Dominus  Johannes  Doffor  Decrttorum^  Ntcolaus  filiifs  Tbormwii,  Gttdmn- 

dus 


CAP-  VII.    Litr.  B^  C  221 

Tora  opnu  brefi  at  ver  faum  ok  yferlàfura  opit  bref  med  hellum  ok  ófkòdd- 
udum  hangandi  innciglum  fo  làtandi  ord  epter  ord  fém  her  fkrifat 
Asndr. 

Ollum  monnum  fem  fetta  href  fi^  cdr  heyra  fenda  pórdr  pórdarfon 
ok  Steinmódr  pórfteinsfon  predar  Hólakirkiu  Offìciales  qvediu  gudz  ok 
firn.  Kunnigt  giorandi  at  faker  pefs  at  pórfteinn  Svartr  HaJIzfon  eigr 
halfa  ìordina  a  Hnappftodum  i  Fliótum.  pvi  hofum  ver  veitt  ok  fkipac 
fi^dum  pórfteini  Svart  til  medferdar  kirkiu  helmingìnn  i  Hnappftodum 
ok  Hunaftadi  ok  par  med  allt  laufagótz  fagdrar  kirkiu  a  pann  mata  at  hann 
fkal  hafa  creindt  gotz  fer  til  nvtia  ok  eignaft  àvoxt  af.  enn  fvara  olIum 
ftylldum  tyrir  kirkiuna  ok  ftanda  i  àbyrgd  um  hana  ok  hennar  gótz.  Skal 
^fli  okkar  f kipan  ftanda  fvo  lengi  fem  póifteinn  Svanr  eigr  eignarlutan  £ 
Knappsftodum.  Ok  til  fanninda  her  um  fettum  vid  officialatus  inncigle 
fyrer  {ietta  bref  er  giort  var  i  Bólftodahlid  in  fefto  Magni  Comitis  anno 
domini  millefimo  trecentefimo  nonagefimo  nono  {*)^ 

E  e  3  Litr. 


éfs  fili  US  Joìiit^  facerdotes^  òonis  viris  per  bas  noftras  patente f  literas  notum  faci- 
masf  qvod  patentes  literas  cum  tntegris  ^  illafis  figiilis  penfi/ihus,  verbotenusy  th  /è- 
fntKr,  fonantes^  viderimus  ij  perlegerimus.  '*  ' 

Omnibus  has  literas  vifuris  vel  audituris  Thordus  filius  Thordì  &  Steinmodus 
tìias  Thorfteiiii  ,•  faccrdotes ,  ecclefi»  HolenfJs  Officioles  falutem  Dei  &  fiiam  mittunt. 
Notum  fflcientcs,  nos  ideo  qvod  Thorftcinns  Svartus  (nigei)  filius  Halli  dìmidiain 
pwlii  Hnsppftadorum  in  Fliotis  poffldeat,   diéìo  Thorfteino  Svarto  alteram  portein 
adtemplum  Hnappftadorum  pertinentem  &  Hunftados,  fimulqve  omnia  dìEtì  tem- 
fii  bona  mobilia  eo  pa5ìo  contulifFe  &  tradidiffe,  ut  difta  bona  in  fuos  ufus  conver- 
tir, &  uliis  fruétus  inde  redundantes  accipiat,  fed  omnes  temph*  expenfas  folvat    & 
iììms  ejnsqve  bonorum  damnum,  fi  qvod  exfliterit,  prstftet.     H.tc  noftra  conftitiuio 
donec  Thorftcinus  Svartus  dimidium  prstdii  Knappftadi  poffidet,  yalebit.     In  qvoiuin 
teCtimonium  nos  figillum  officialatus  bis  literis  appofuimus,  fcriptis  Bolftadahlidx  in 
fefto  Magni  Comitis,  anno  Domini  millefimo  trecentefimo  nonagefimo  nono, 

(*)  Unacum  bis  Uteris  fimul  rransfcript^  fucrunt  tabula?  venditionis,  qvibus  iìdem  Sm^S!i^ 
Ecclefis  Holana?  Offìciales  dimidium  di£ìi  praedii  eidem  Thorfteino  Nigro  vendidere 
dic>o  ioco  die  &  anno  Icriptje,  Transfcriptnm  utriusqve  tabulae  datum  eft  Miklagardi 
tm  EyafiordOj  in  fefto  Corporis  Cbrrftiy  anno  Domini  millefimo  qyadrtngentefimo  fettmu 
gefivto  nono 9  per  Johannem  Pauli  hliiim  Doclorem  Decretbnim,  isicolaum  'llioi' 
tnoiìì  fihuin^  poftmodum  Priorcm  monallerii  Modruvallenfis ,  &  Gudmundum  Joiijc 
iìicerdotes. 


122  PERIODUS  IIL    SECTIO  IV» 

Litr.  a 

(d)  J^cim  godum  monnum  fem  fetta  bref  fia  cdr  heyra  fender  porfteitm 
^  Ejólfsfon  Logmadr  nardan  ok  vedati  a  Islande  kvediu  gudz  ok 
fina.  Kuniiigt  giorande  at  a  fìorda  ari  rìkis  vors  virduligs  herra  Eirìks 
med  gudz  nàd  Noregs  ok  Sviarikes  kóngs  in  fefto  beati  Johannis  Baula- 
cenfìs  Epifcopi  a  Miklabs  i  Skagafirdi  a  almenniligrì  prefiaftefnu  bine 
virdugligr  herra  herra  Petr  med  gudz  nàd  bifkup  a  Hólum  mer  href  hcidr- 
ligs  herra  Magnùfar  med  fomu  nàd  Noregs  ok  Sviarikes  Kon^s  under  hans 
hangandi  incigli  hvort  her  er  med  feft  peflu  minu  brefi  fo  làtandi  at  hann 
hefdi  tekic  Heilaga  Hólakirkiu  alle  hcnnar  gótz  ok  varnac  i  kóngligt  trauft 
ok  fina  vernd.  Svo  ok  ei  f idr  krafdi  biikupinn  mik  ùrf kurdar a  hvoit 
kirkian  a  Hólum  ma^te  |>e{rara  nàda  niótandi  verda<edr  ei  i  {»vi  fiilfrar 
hennar  màlii  fem  pà  var  kisert  til  Jóns  Grimsfonar.  pvi  i  gudz  nafne 
Amen,  fagda  ek  med  f>eirra  beflu  manna  ràdi  fem  i  hia  mer  vóru  med  fìlli- 
um  laga  urf  kurd  Jón  Grimsfon  f  kylldugan  vera  at  lùka  kirkiunnl  at  Hól- 
um hali^iikinn  finn  rett  fyrer  fetta  Kóngs  verndarbref  med  flilcum  pen- 
ingà  vexti  ok  fòlum  fem  Sira  Jón  Magnùsfon  Hólakirkiu  OfRcial  hafdi 
ddemt  einfalldan  ok  konùngsbrefit  fiOdugt  ok  obrigdiligt  halldaadi  1  5II- 


(d)  U  efl:  Bonis  virìs  has  literas  vìfuris  vel  audìtnns,  Thorfleinus  (ilius  Eyolii  \^j^ 
qvarts  borealis  Si  occidentaiis  in  lilandia  falutem  Dei  &  fuam  mittir.  Notum  tici- 
ens,  qvod  anno  qvarto  regni  Iliufiris  nofhì  Domini  Eric!  Dei  grada  Kon'egit& 
SvecÌ£  Regis  in  feflo  beati  Johannis  Baulacenfìs  Epifcopi ,  Miklobsi  in  Skagsiiordo 
in  Synodo  generali,  Venerabilis  Dominus,  Dominus  Petrus  Dei  gratia  Epilcopus 
Holeufis  Honorabilis  Domini  Magni  eadena  gratia  Norvegia  &  Sveciz  R^i^  C*) 
literas,  cum  ejus  tìgillo  pendii,  his  meis  «ppenfas,  qvibus  fé  fanéfam  ealedamHo* 
lenfem,  ejus  bona  &  negotia  in  regium  tutamen  fuumqve  prsfidium  recepifle  cell^ 
tur,  mihi  exhibuerit.  Nihilo  minus  Epifcopus  meam  fententiam  judidalem  pofloli* 
vit,  utrum  ecciefìs  Holenfi  his  privilegiis  frui  h'ceret,  nec  ne,  in  propria  ejas  ciuit, 
qv£  jam  adverfiu  Jonam  Grimi  fìlium  agebatur.  Hinc  in  nomine  Dei  Amen-  £x 
optimorum  virorum,  qvi  pr^efentes  erant,  coulìHo,  piena  fententia  judiciali  eiitO, 
Jonam  Grimi  fìlium  Ecclefije  Holanae  mulcìam  prò  ejus  juris  violatione  rcfpe^nl'a- 
rum  iiterarum  Regiorum  turelarium  duplam  perfolvere  debere,  tanta  fumma,  &"$ 
temporibus,  qvibus  facerdos  Jona«  filius  Magni,  Eccleiìx  Holenfis  OfticialiSi  i»^* 
ph'cem  perfolvendam  judicaverat ,  literas  vero  Regtas  in  omnibus  fuis  claufulis  &  erti* 

culisi 

(*)   Vìd.  fupra  TofU,  I.  pag.  431.  fq.  437, 


CAP.  VII.   Litr.  a  E.  225: 

Bft  ]^m  ^dmim  ok  artieulis  fem  hv5r  er  faftaeigum  Heflagrar  kìikiif 
Vvd  hvdm  maim  fem  f  kipta  er  alle  ^ar  tU  reto:  Noregs  kongr  pac  aptr- 
Vilìaf  med  finn  opmt  brefe.  Ok  til  ^nninda  ber  um  fetta  ek  mitt  ìnn* 
dgle  fyrer  j^etca  boref  f krtfad  i  fògdum  ftad  ok  are.  dege  fidar  ena  fynr 
%er. 

Litr-  E. 

Statutum  Petri  Efnfioph 

(e)  p^tfT^gì  a  lióstollmn  friàdag  lànga.  fekr  tolf  aurum  hver  er  ei  If kr. 
eìgt  halft  prófaftur  en  halft  kirl<iubóndi.  Itetn  af  eydi  iSrdutn. 
eA'^eim  ìórdum.  fem  aureigtbfr  it.  &  et  ei  4lfÓ9toU  ath  lùka.  lukizé 
éap,  lìóstollur*  Item  ^ar  fem  madr  helldr  omaga  eyri  med  laga  umbodi; 
Mnzt^ar  fióstaltr  fem  han  fkur,  i  hverri  kirkiufókn  fem  ómagin  tekur 
guds  likama  ath  pàfkum.  Item  hv3rc  fem  andazt  bondi  edr  hùsflreyia 
epter  £urdaga»  ok  ilendr  bùnadr  faman  framvegis.  lùidzt  eia  tiundar  giord. 
ok  eiim  lióstolln  ^ó  adi  arfar  verdi  fleire*  Enn  ef  fundr  er  brugdit  bùi , 
hiki  hver  finn  IkSstoll  ath  pdf kum.  Item  ef  hion  eiga  tìu  aum  edr  hund- 
tadi  minna.  ok  fé  hvortveggia  vinnufert  luki  einii  TióstolL    En  et  ^aa 

ttga  hundrat  edr  hundradi  meira«.  edr  Kvprc'  jj^eirra  fem  a  luki  tvo  '  liós- 

.      .     ;  tolla. 


<^m^ 


culii,  qvicunqye  bonorum  ecclefiae  imn^obilium  curam  gefferit,  cum  qyocunqye  tan- 
dem res  fuerit>  ùfqye.qvo  Icgitiinf^s  Nòrveglae  l^ex  illas  ihisliteris  revocaverit,'firma«^ 
&  invtolablles  efie.  In  qyoriHn  td^limoiuùm  ,eg9  figjU^m  meum  Bis  Utteris  appendi 
knpti$  diQo  loco  &  anno  fed,  poAndle  ac  Hiòjra.,  t 

*  *    1.14*.         ••;     .»*-*!    *./    »    j\i  , .'.,  ^  ti    t .    ^    i      .  '     ■   , 

((^)  Idifi:  Terminus  penfìonem  in  candelas  perfolvendi  eft  dies  PaHIioniV  DamTni',  qvicun- 

qve  mm  non  perfolverif,  duodecim  unciis,    ex  dimidio  inter  Prspoiitnni  &  Patro» 

nuin  templi  dividencjìty^iiHdclator.     De  viliis  deleriSs»  &;  fundis,  qvos  egenì  a  pen- 

fione  in  candelas  Inuiiunes.  ^ijjabitant,  wllsg^^in  .liimii;^   erogationes  perfolvuntor. 

Icem  ubicunqve  qvis  bbi^  pupiUi«ex  mancwtorlejgicimQ  adminiflraverir,  in  ejus  paro- 

chin,  ubicunqve  pupilliitf.rerniV5re'j)aC:hAro$  coTr^oPi$.iDomini  particeps  fuerit,  penfio- 

in  lumina  pcrfolvitor.     I^ni  five  paterfàitlHiaSj  firé  niaterfamilias  poft  tempus  mu- 

tandi  domicilia  obièrit,  &  resfamiliaris  indivi  fa- «in  nde  permanferit  unica  tantum  penfio 

in  candelas,  &  nnics  decimie y'^^amvis  fdjpres  fìnt  hsredes,  perfolvantur.     Qyod 

fi  res  fbmiliaris  dividatur,  ad  tempus.  ^(c^atos  penfio  in  candelas  a  (ingulis  erogator» 

Ireni  fi  copjuges  uncias  decem  vel  minus  qvam  hundredam  poffederint,  &  uterqve 

fii5oV^(à»  Apfì  fiiit,  unicam  penGonem  in   candelas  perlblvunto.    Sed  fi  hundredam 


224  PERIODUS  III    SECTIO  IV. 

tolla.  Item  blionar  kàup  fé  ixìitì  élner.  ok  lùkizt  i  tiundar  eindagà.  eii 
hver  er  e^i  ìfkt  fekizt  fex  aurum.  Sami  eindagi.  er  a  legkauputn.  ok  lik« 
faungs  eyrum.  ok  ligr  ^rìggia  marka  fekc  vìdr  hverc  hver  er  eigi  l^kr. 
Tida  omir  prefta  fegizc  eptir  hinum  forna  kriffinrett.  Item  |urfafti 
bóndi  ok  hiispreyia.  ef  han  a  do  hundroth  en  hun  firn,  ok  hundrath 
fyrer  hvern  ómaga  (Inn.  Ef  menn  eiga  fimm  hundrath  faman  at  bùliar- 
laci.  kiki  f kiptitiund.  Item  éf  madr  a  eitt  bu ,  ok  er  heìmilisfadur  i 
odrum  ftad.  lùkìzt  par  tiund  fem  bùich  ftendr.  Iteiti  er  tnadr  f kyidr  ac 
f^ngta  frsdi  fìn  finn  a  tolfmànudutn  fyrer  prófafti  ef  hann  er  beiddr.fekr 
fèx  aurum  ef  han  fyniar.  Icem  ef  madr  verdr  brotligur  med  frsndkonu 
finne  ath  j^ridia  ok  fiorda.  fekur  acian  aurum*  ok  vatniafti  {iriatigi  natta. 
Item  ef  madr  iàeker  eigi  tider,  adr  fa^kia  tetur  |>ria  funnudaga  (àmfleycci 
fekur  fex  aurum» 

aut  plus  poffideant ,  vel  (1  alteruter  eorum  tantundem  in  bonis  habeat ,  duas  penilo 
nes  in  lumina  perfolvunto.  Item  redemtio  extremx  un£lionis  odlodecim  ulnis,  ter- 
mino qvidem  decimarum  folvendarum,  expenditor,  qvi  vero  non  perfolveiit,  fex 
unciis  mul£lator.  Idem  raeicedis  prò  loco  repnltnrs  &  cantu  exeqviaraoi  perfoirendje 
terminqs  efto,  qvam  qri  folvere  decreclaverit ,  tribusrmards  mul^ator.  Obkdo  prò 
facris  peragendis  ex  Jurt  EccUfiaftico  antiqvo  cenfeatur.  Si  paterfamiliis  decem  & 
materramilias  qvinqve  hundredas,  &  prò  qvovis  ab  ils  alendo,  qvi  ipfe  (ìblvìcluni 
mererineqnt,  unam  hundiedam  in  bcmls' liabuerf nt ,  jejuniufrt  ficcnm  erogamo.  SI 
'  qvis  qvinqve  fimul  hundredas  fecundum  xflimationem  pecuariam  poHederit,  declmii 
qvadripartitas  expendito.  Item  fi  qvis  villicationem  habens  alibi  domiciliam  habue- 
rit,  decime  in  loco  villicationis  perfolvuntor.  Jtem  qvicunqve  coram  Tao  Przpoiito 
per  annum  femel,  fi  poftulatus  foerit,  fcienda  recitare  tenetur ,  fi  recufjvcrìt,  fex  un- 
cias  perfolvito.  '  Item  fi  qvis  in  tertio  &  qvarto  gradu  coguatit  ftiiprum  intulerit, 
oflodecW  uncias  expehdito'  &  per  triginta  ndftes  ih  aava  jejunato.  Item  fi,  qv» 
facra  per  continuas  tres  donfiinicas  vei  ipfe ,  rei  per  alios  non  ireqventaverìt,  fes 
uncias  perfolvito.       -    '  .    . 


^**  %^<J 


"^Jt 


^^^W^ 


Hism 


325 

HKTORLE     ECCLESIASTICHE 

ISLANDIiE 

PERIODUS  IV. 

Ab  Anno  MCD  ad  Refbrmationem  religionìs  Rx>mano-   . 

Catholic», 

SECTIO  I. 

> 

De  externo  rcipublicae  ftatu ,  feu  de  Regibus  Danìae 
&  Norvegia  Ecclefiae  Isiandicae  nutritoribus  ;  eonim- 
qvc  Praefeftis;   ut  &  de  Archiepifcopts  Nida- 
rofìcnfibus  fupremis  ecclefìae  infpedoribus. 

Gap.  L 

De  Erico  Tomeréno^ 

hrkus  Pomeranus  pàteem  habuit  Wratiskum  VII.  Pomerinis  Ducem, 
matrern  vero  Mariam  Henrici  Ducis  Megapolitani  &  Mariae  Valdima- 
rìlll  Danorutn  Regb  fìlix,  fiiiam;  unde  liqvec,  fuilleeum  Valdimari  IIL 
Danonim  Regis  ex  filia  pronepotera,  fed  Margaretx  Danonim  Reginx  ex 
forare  nepocem»  Hujus,  a  matre  vidua  ad  invifendam  materceram  >  ani- 
ToM.  IL  Ff  mi 


225  PERIODUS  IV.     SECTIO  l 

mi  gracia  in  Dantam  veniente  addugli  ^  forma ,  lineamencoruin  dirpofi. 
tione,  &  converfacionis  blandiciis  ita  capitur  Regina»  ut  abeunte  matre, 
puerum  educandum  retinere  vellet,  qvem  paulo  poft  adoptavit,  &  de^ 
uide  in  regni  confortium  aflumfit.  Uxorem  naAus  Philippam  HenriciV. 
Angliae  Regìs  filìam^  ex  qva  nullos  habuic  ha^redes^  vagis  enim  libidini* 
bus  &  popmis  deditus ,  cum  ipfa  parum  confvevit.  Laboriofus  qvidem 
fuìty  &  magno  impecu  magnisqve  impends  multa  movens,  fed  fucceflu 
deftitutus>  aut  fortunae.in  tempore  non  infiftens»  pauca  aut  nulla  feliciter 
peregit.  Regnum  prìmum  una  cum  Mai^areta  13  j  deinde folus26annis 
adminiftravit  ;  Subditorutn  tandem  contemtucn  incurrenS)  aut,  ut  videri 
voluity  taedie  fortuna  fatigatus»  regno  fé  abdicare  &  in  BogislaumDa- 
cem  Pomeranum,  invitis  fubditis  transferre  volens,  fed  perficere  non 
valensj  convafatìs  rebus»  imo  nec  a  templorum  ornamends  manusab- 
ftinens^  anno  1439  in  Gullandiam  abivit»  ubi  integro  decennio  pinti- 
Cam  exercenS)  vium  produxic  Tandem  vero  in  Pomeraniam  reverfus» 
poli  alterum  decennium  anno  1449  ibidem  inglorius  vitam  cum  motte 
commutavit.  Tribuitur  eidem  Chronicum  qvoddam  latine  confcrìpcumj 
fed  immerito;  opus  enim  haud  dubie  Monachum  qvendam  Gftercienfis 
ordinis  authorem  agnofcit.  Qvid  hic  Rex  Isiandorum  Reipabiicr  aac 
Eccleds  utile  prselliterit,  in  promtu  eft  nitul»  nifi  huc  referanturliterslalvi 
conduóhis  Jonae  Holenii  Epifcopo  anno  141^  data?  (a). 


{/)  "  Eric  med  Guds  Kadh  Noreghs,  Danmarcbs,  Sverys  og  Gota  Konine  og  Hertugi 
"  Pomeren,  fendir  ollom  Monnum  diem  fojin  tlietra  Bref  fé  eder  neyn,  qvtdia 
*'  Guds  og  fyna.  Saker  that  ar  Virdaglegi  Herra  og  andlik  Fadir  og  Vin  vor  bin 
*'  kiarra  Hr.  Jon  med  Guds  Mifkund  Bi(kop  at  Holum  a  Iflandi  far  nu  heim  til  lit 
Bifkopsdofne,  thi  be^hium  Vii  allan  Barn  alhiud  a  fama  lilandi  og  biudhum,  rbff 
fé  hanem  ril  Hialp  og  Tìlflyrks  x  alla  (ina  naude,  til  rata,  f\'a  ofra  fom  hiD  tilfi* 
gber  og  hann  tarnaft,  einkanliga  Biggiande  og  Buuande  i  Hola  Biflcopsdome  tu- 
"  ter  Hanom  Hcider  og  Virding,  oj  alle  the  liudne  fom  I  erer  a  6ad$  Vegri  og 
"  Vor  (kylduga  idhra  retta  Bifkup  ath  veita  og  viliom  Vii  ath  ther  vitid  at  \n  hi- 
"  vuiri  takid- andblikah  Fadhir  og  Hr.  Bifkòp  Jon  fornefndann,  Hoh  Kpkin  <^ 
"  aie  Hennar  og  Hans  Gotz  bsdhe  i  Laufn  og  Faftu,  Vardbnade  og  Sveina  og  Hioa 
*»  Hans  i  Guds  Valld  og  vora  Vercd  og  Virding  lyka  Trauft  fullkomdika,  fcrbio- 
"  dande  hvorom  manne,  einkanliea  alla  Vora  Umbudsmann,  Loghmann,  Fogcrcm, 
»»  Biflcop  Jon  at  nnada,  alla  yfrer  Sveina,  alla  Varnada,  alia  Hton  Hins,  D«n* 
"  alia,  tbìeim  ftcfna  for  han,  og  ej  Umbodsmana,  ethcr  Loghimiui  Wo,  ntm 

•*  Bjìkop 


CAR  L  §.  2.  3^  4.  227 

§.  2. 

Tnditis  fibi  Regni  habenis  Erìcus  Pomeranus  »  Vìgfufum  H»lmìum 
PrsftAura  Islandìs^  exuìt,  eandemqve  in  Arnam  Skalholcenfem  Epifco- 
pum  cnnftulic^  qvi  anno  141 3  cum  ìpfe  in  Dania  aulam  feqvens  hsre- 
ret^  vicarium  /ibi  conftituic  Celeberrìrouni  inter  Islandos  virum  >  Biornum 
Buris  filiunìf  cujus  infra  >  Seél.  2.  Cap.  1.  §•  4.  mencio  fieci  qvid  au- 
rem  ipfe  Prsful  in  hoc  ?txk&xvx  munere  geu«rit«  infra  exponendi  com- 
modior  locus  ofierecun 

Anno  1420;  in  provinciam  venie  ^obanner  Nyfiadi  ut  conjicere 
licetifupremumgerensmagiftratum,  fecum  ducens  uxorem  Margaretam 
Ozurìfiliam,  foorumqve  Gudridam;  fedanno  1422,  nulla^  qvancumno- 
bisconihc,  re  memorabili  gefta,  cum  fuis  rurfus  abiic. 

Anno  14.19  jfohanttes  Paufs  in  Islandiam  venite  ibidemqve  hyemem 
tnnse^t^  fed  1421  abiic.  Anno  1422  una  cum  collega  Ba/thazaro  rever* 
ksj  communi  Marce  Islandice  Prcrfec^uram  gefturi.  Anno  feqvence  Johan- 
nes &Jona$  Epifcopus  Holenfìs  (invico  Dioecefeos  Holans  clero,  qvi> 
uc  ]onas  Biarni  fìlius  (Ibi  Officinlis  confticuerecur ,  deHderavic)  Michae- 
lem  eodon  fungi  officio,  juiTerunt.    Anno  142^  horum  Duumvirorum  fa« 

F  f  2  muli 


*  Byflcop  flcal  fialver  tlla  Itughlika  Uinbutsmtnn  tilfetla  at  d^rtna  tf  Tolda  og  Sek- 
"  ti  Vora  Veg^na  fom  a  fina  yfver  fveina  varnada  og  hion.  Hvor  fom  i  mote  thes« 
"  fari  Vorrì  ^kipan  giorir  edur  geingir  meth  Triotfku  oc  Uhlydugheit ,  hafve  Vora 
**  Retde  og  Reflìng  efrer  Tolf  Manna  Dom ,  oc  fornefnd  Biflcop  Jon  eter  hans  lap« 
"  Umbutzmann  over  Sagen  efte  Loghom  og  theim  Fullrette  fitt  fom  brudd  er  vidp 
"  laki  og  heilagrì  Hola  Kvrkio  tvo  gyllt  Fullretti.  Sva  viliom  Vii  oc  alla  Menti  vita 
••  «ih  Vii  ftadfeftum  metn  tlieffe  fama  vare  opne  Brefe  alla  the  Privilegia  oc  frelfc^ 
"  ibm  Norjg  Konunga  i  fyrrum  Tyma  givet  hafa  afterfeda  Mola  Kirluu  og  Biiko* 
"  pom  a  Holum,  viliom  Vii  ath  the  (landa  ubrigdanliga  med  alla  fina  Artlculis  og 
**  greina  i  alla  mata  fom  the  utgefna  varo  ac  fyrda.  Datum  in  villa  noflra  Slaulo- 
"  fia,  Anno  Domini  millefimo  qvadringentefimo  qvinto  decimo,  dte.qvinto  menfis 

*  SepcembriSa  noftro  fub  Secreto,  nobis  prxfentibus,  appenfo.  " 


228  PERIpDUS  IV.    SECTIOI» 

• 

muli  Monafterìo  Helgafellenfi  vim  intulerunt ,  illudqve  una  cum  tempio 
inqvinarunt ,  virum  qvendam  intra  coemiterìutn  transverbèrando ,  in  qvo 
fìatu  templum  integrum  qvadriennium  manfic;  nam  anno  demum  1429 
a  Joha  Jonse  Epifcopo  Molano ,  templum ,  coemeterìum  &  monafterium 
purgata  fuerunc.  Eodem ,  ut  videtur ,  anno ,  in  infulis  Weftmanney- 
enfibus  hi  Duumviri  capti  fuerunt^  &  in  Àngliam  transportaci  >  fed  a 
qvibus,  &  cuius  )usfu  id  faélifm  fit,  non  additur,  feqvente  autem  anno, 
Balthazar  in  Islandiam  reverfusi  Pratfe^uram  per  unius  anni  decuifiun 
ger&bac. 

Poft  Balthazari  priorem  prsefefturam ,  aniió  yidelicec  1427  TUr-, 
Jleinus  O/avi  Occidentali  &  Boreali  partibus  Islandis  cum  fummo  imperio^ 
reliqvìs  Vigfufus  Ivari  praefuifle  videtur,  fed  qvamdiu  in  hoc  officio 
fuerint,  non  conftat;  anno  autem  1441  hic  Thorfteinus  Aufiialis  &  Ori* 
entalis  Islandicc  Nomophylax  fàlutatun 

5-6. 

Ab  anno  1430  ad  annum  1450  qvis  cum  fummo  imperio  autRc- 
*gis  Prxfeflum  egens  Islandiaepriefuerit,  non  liqvet;  id  faltem  certutn  eft, 
Sinno  1436  Prxfefturam  ^eflirfe  Enarum  Thorlevi,  Biorni  Enaridac,  com- 
muniter  difti  Hierofolymipetae,  ex  filia  nepotem;  fune  &,  qvi  ci  hocoffi- 
cium  ad  ad  annum  1440*  adfcrìbunti  fed  qvid  in  re  cam  dubia&  incera 
TerifUmum  (ity  nos  in  defeélu  monumentorum  ftatuere  neqvimus;  neqve 
adeo  magni  ìnreresfe  videtur,  cum  pleriqve  horum  perexiguam  Ecclefis 
utilitatem  adculerint;  opibus  enim  congerendis>  qvam  Reipublics^auc 
Ecclefiae  malis  tollendis  aut  medendis ,  intentiores  fuerunc.  Qj^ando  Eni- 
):us  mortuus  fuerit  non  liqvet,  nam  qvidam  id  ad  annum  1473  qyidam 
yero  ad  1463  referunt>  fed  de  fati  genere  omnes  confenriunt,  fciliceti 
qvod  tempore  hyemali  per  tesqva  Laxaardalenfìa  cum  12  ftimulis  trans- 
iens,  immani  procella  tempeftate  &  frigoré  opprefluS)  fatellites  omnes 
amiferit,  uno  tantum  excepto,  cui  Solvus  feu  Sylvius  nomen  fuit;Hic 
inGgni  praeditus  virtute  &  fide,  cum  eqvum  vires  deficerenc»  herumhu- 
meris  excepit,  &  ad  viUam  facerdotalem^  Scad  dlélami  per  multa  fladiade- 

tulle, 


•     CAP.  Il  §.  h  2,         v^  229 


i. . 


tulit,  ubi  intenfiilitni  frigpris  vi,  q\ra?  camcm  ofla  &;  narvps  exufferat^ 
poft  iongos  cruciatus  membratim  taadeai  diiToIutum  fuilTe  ferunc* 

'     •  •  •  *  V 

■  * 

Gap.  il 

De  Chrijiopborc  IH.  JBaruaro. 


«  » 


§•    I. 


fhrìflophorus  Bavarus  fiiit  Valdi^arii  IH.  ex  fìlia  abnepos,  fed  Enei 

Pomerani  ex  forore  nepos^  ab  Ordìnibus  Regni  anno  1439  ad  ini- 

perìam  vocatus,  interna  animi  vi  &  docibus  mentis,  qvank  externa  cor- 

porìsftatura  &  lineamentis  commendabilior>  Danis  &jSJorvegis,  .qvam 

Sveds  multo  gratior  fuit,  ìicec  enim  ultimi,  eo  regnante  foedus  Calma- 

TÌenfe  non  aperte  ruperint,  flatim  tamen  poft  ejus  mortem  ignis  in  favil- 

lis  laticans  in  apertam  fiammam  erupit,  cujus  prxcipua  caufa  fuit»  qvod 

ab  avunculo  piraticam  exercente  allatam  fubditis  injuriam  &  damna  ni- 

mìa  conniventia  diflimulaflet»      Hafniam>  ad  hsc  usqve  tempora  Epi- 

fcopo  Roskildenfi  fubjeétam,  dato  cqvì valente  predo  Coronae  Danicae 

acqvìGvit,   qvae  ab  eo  usqve  tempore  celeberrima  regni  Metropolis  & 

R^m  fedes  evafìt;   Jura  Civitatum  emenda vit.      Prarterea  Civitatum 

Hanfeaticarum  immodicam  licentiam  refr^nare  in  animo  habuille  perhi- 

betuTj  fed  morte  praeventus^  qv«  eum  in  flore  setatis,  8  Idus  Januarii 

in  Àree  Helfingborg^nfì  anno  1448  opprefTit,  deftinata  animo  non  po- 

tuit  exieqvi.    Ex  Dorothea  Principe  Brandenburgica  nullos  fufcepit  libe- 

ro&    Regni  habenas  annis  9  cum  laude  nK>deratus  eft. 

Islandis,  qv2&  aetatem  tulerunt,  publicum  commodum  promo- 
tenda  ftatuca  aut  Privilegia  nulla  dedit  (a)^  neqve  liqvet,  qvinam  fub 

Ff3  co     , 

^j  Ediftum  feqveils,  qvamvis  de  caula  privata  agat,  ex  codice  membraneo  cojcvo  Biblio* 
cìkc^  Magnxans  No.  ^35  in  Qvarto  adfure  non  piget:      "  Wy  CriltofFei'  ined 

»  Guda 


230  PERIODÙS  IV.     SECTIO  I. 


co  fupremam  tnfuls  Préfeflufam  dditìinìl^ra venne;  Non  tamen  improbi- 
biliter  conjeé^ari  pòteft  egiffe  id  >  aùt  fuprannemoratum  Enarum  nwlm 
auc  e)us  fratrem  Biomum  Thorlevi ,  de  qvo  paulo  infra  plurt  dicendi  oc- 
cafio  dabitur« 

ca  p.  m. 

Ve  Chrifliano  ^  L 

Vera  efle  Regum  (àpientiflitni  verba:  Sortes  in  finum  mìniffid  Dm 
illas  dirigere^  comprobat  prafens  exeoiplum !  Namexftinélo  Chri- 

flophoto 


»> 


Gads  nadh  Norgt  Danimarks  Svia  Rikis  Wende  ok  Gotha  Kungr  pallitz  greffwe 
uppa  Rin  ok  Hertoghe  i  Beyren  hiifom  allom  theni  by^gU  ok  boa  tJsiincf e  kun- 
"  gò'rom  wi  idhr  med  teflb  waaro  opno  breffwe  at  kom  for  oflf  Peter  Fctenfòn  wiar 
hirdmaii  ok  kòrde  (igh  for  off  ok  waart  raadh  At  Torwarder  Loptifón  bafEde 
hallit  med  han  liffcle  fwa  mykyt  jorda  gooz  med  makt  ok  ofTwerrìke  fom  ber 
(ighr  vatzenda  jokol  hallorftada  tiapniir  wlfFal  brecka  Nes  Bragholt  Btcka.  ok 
**  ligger  nordnnlandz  i  hoolà  bifkopsdòme  i  oiafirde  a  Iflande  ok  nw  framm  heldcr 
»'  huhru  Margi-eth  Vigfusdotter  med  makt  ok  ofFwerrikc  epter  Torwardh  bd|l»fn 
"  bonda  (in.  Nw  faker  thefT  at  fomemder  Peter  hef{wer  fokt  waara  nadh  til  hidpp 
ok  flyi'k  om  adhr  nònapt  lorda  gooz  at  han  kan  ey  fa  lith  godz  faker  mtktai  ok 
ofFwerrike  hacr  med  idbr,  thy  flcippom  wi  adhr  nempdotn  Petre  med  waarefulrc 
kungh'gre  makt  apter  alla  fìna  forgrenda  jorder  ok  aff bende  fik  iielftwer  tbeir  fom 
ftader  utan  forgrend  hudru  Mareret  kwnneat  fyna  at  hon  «dhr  hemiebamzge 
"  forgrenda  jorder  med  laghom  norbiodom  wi  hvarìom  manne  lardoni  ok  Ickoui 
them  at  haf^wa  adhr  balda  byggìa  adhr  boa  a  fornj^mpdom  jordom  under  w3irt 
konungiika  hemdb  uthan  ther  haffve  adhr  nsmps  Petirs  loffadhr  lò'fiwe  fyr.  !«■ 
biodhum  wi  buftm  Margret  Vigfus  .dotter  at  leggìa  under  fex  manna  dootn  innfo 
••  maanader  fra  thy  hon  hefFwer  ieet  thptta  wart  brefF  «dhr  hò'rt  huerra  (wirt  ^^ 
•  fekta  hon  wai-der  fkyllog  fbrn^mpdom  Petre  for  haldh  ok  medfarrdh  a  thc(&  fe^ 
'  grenda  jorda  gooze  fidhan  fornzitider  Peter  wardh  argande  at  thwi  biodDm  vi 
liyrflioiom  waarom  ok  lagmannom  ok  allom  handgangnom  roannom  at  ther  n^n 
hielpliger  fornxmdom  Petre  Petirsfón  til  alta  retta  maala  fom  ther  wilit  haff*'* 
••  tak  aff  off.  Datum  caftro  noftro  hafFnenfi  die  fan6K  Lanrendi  noftro  fab  figilw 
"  prefentibas  aj^nfo  Anno  Domini  millefimo  qvadringentefimo  qvadragefioio  fe^ 
*•  timo.  •• 


>9 


CAPj  Uh  ■§:  I;  5.  231 

/{ophoro  Bavaro,  coronam  &  MQnjrchiam  Dano  Norvegìcam^  qvafi  for^ 
tem  in  (inum  oiiflam ,  qvidam  Erico  Pomerano,  jam  dum  in  vìvis  agenti 
denuo  offerte  j  (jvidam  Bògislaó  Pomeraiiiae  Duci>  qvem  antea  Regem 
habere  dedignati  fuerant,  qvidam  eam  Canuto  Gyldenftiernio  Nobili 
Dino  imponete  cogìtabant,  plurimi  autem  Àdòlplio  Holfatia^  Duci  hunc 
honorem  deberi  cenfebantj  ipfiqve  fplendidiilimam  hanc  fortem  obtule- 
luntauc  fere  obtrudere  voluerunc  ;  Deus  vero  qvi  fortes  dirigi t  &  impe* 
ria  ab  uno  in  alterum  transfert  »  cor,  mentem,  lingvam  Ducis  laudatiitìmi 
itadirexit  &  difpofuit^  ut  vaietudinem,  aetatem  &  orbitatem  caufansj 
onus& honorem  deprecaretur,  fobrinos  autem,  fororis  fuae  &  Corniti^ 
Oldenbuigicì  taIios>  fuos  etiam  poft  fata  futuros  JKeredes^  digito  qvafì 
monftraret^  qvod  fupremi  numinis  nutu  &  inflinélu  fadum  efle  ut  cogi^ 
temus,  par  eli:;  ratum  enim  id  ftatumqve,  habuerunt  Regni  ordines,  Sf, 
Chrìftiano  Dietetici  Felicisj  Ducis  Oldenburgenfis  ^  filios  coronam  Re«> 
gnumqve  obculerunt ,  cujus  laudatifllmi  poderi  ad  hunc  usqve  dietn 
umunqve  cum  propria  laude  &  rubditorum  commodo  feliciilime  gerunt^ 

§•  2. 

Anno  lalutis  refticuts  1448.  20  Septembr.  nobilitas  Danica  in  Co- 
mìtus  Viburgenfibus,  Chriftiano  L  homagium  praeftitit;  fed  die  lunae 
poft  dominicam  laetare  1449  literas  fubmiilionis  cives  Norvegici  edide- 
ninc  Eodem  anno  Feria  Simonis  &  Judce  Hafniie  Coronatus  fuit^ 
iimulqve  cam  Dorothea  Brandenbui^ica  Chriftophori  Bavari  vidua  nup- 
tias  celebravic.  Sed  anno  145 o>  3  Calend.  Augnili  9  feu  in  ipfo  San<^i 
OlafìFefto,  t^^dàroilae,  Norvegici  Regni  corona  ei  impofìta  eft  ^yecos, 
pardm  vi,  partim  confilio,  ut  ipfum  Règem  Sveclae  agnofcerent,  coro- 


qyc  iiDi  conltituerent.  rpit  mortem  Mroii ,  qvx  m  annum  1470 
die,  jus  qvidem  fuum  vindicare  fategiti  fed  expeditio  infeliciter  ceflìt, 
nam  terra  mariqve  viélus  re  infe<Sla  redire  fibi  fuisqve  utiliflimum  ratus 
eil  Cum  Anglis  edam  controverfias  habuitj  qvi  ejus  fubditis  varia 
damna  intulerunt^  prxfertim  Islandisj  qvorum  non  paucos  unacum  Re« 
gioPraefefto  Biorno  Thorlevi  anno  1468  occiderant.  Anno  1474  Ro- 
sum  usqye  penexit;^  fummoqve  honpre  a  Sixto  4  exceptus  eft»  qvi  die 

Viridium 


232  PERIODUS  IV.    SECTIO  l 

Virldium  omnibus  pcenitcntibus  y  etiam  notoriìs  peccatoribus  remiflio- 
nem  peccatorum  gratis  ^  &  fine  paenis  competendbus ,  gratiam  Re^s, 
annunciayit.  Regi  autem  &  ejus  famulitio  Fefto  Pafchatos  corpus  Do* 
mini  &  abfolutionem  proprìa  manu  ìmpertivìt,  a  voti  impletione^  uc 
Terram  Sanélam  adirete  &  Sepulchrum  Uomini  inviferet,  ea  fub  condì- 
tione  liberatus  eftj  ut  ìmpenfas,  ìtineri  deftinatas^  facris  ufibus  att^ibu^ 
ret^  fed  a  pedis  Papalis  ofculatìone  liberarì  non  potuit.  Hinc^  donis 
permutatis  oc  venia ,  feu  Privilegio  Hafniae  Academiam  fundandi ,  iraj)c- 
crato^  qvod  haud  dubio  hujus  peregrinationis  utiliflimus  fruflus  fuir, 
Romam  Rex,  poft  unius  &  vigìnti  dierum  manfioncm,  relic^vit,  avara 
eminus  multo  fanéliorem ,  qvam  cominus  fibi  vifam  fuilTe  >  deinde  mm 
cft.  Vitio  ci  vertiturj  qvod  Orcades  &  Hetlandiam,  dotts  nomine, 
cum  Margareta  filia/  Scoria?  Regi  conceflcrìt^  item>  qvod  niitiis  largas 
fuerit,  ita  ut  ad  profufionem  qvandoqve  declinaretj  in  omnibus  autec, 
etre  &  nomine  infignem  fé  efle  Chriftianum  clariffìme  demonftravit,  nani 
de  Ecclefia  benemerìtus>  vitam  viro  Chriftiano  dign^m  &  tanto  effigio 
decoram  transegit*  Mortuus  eft  Hafìii£  anno  14S1  die  20  Majii  cum 
vixiflet  annos  55  regnasfec33.      ."  .. 

•  ■  •         •  ,  i  m. 

Islandis  ^  pariter  ac  aliis  fùbditis  >  haud  poenitendum  Règem  fonec 
prs^buit)  iis  enìm  varia  Refcripta  xm&t,  Edióbiqve  ptopofuit  »  tam  Reipu- 
blics  qvam  Ecclefix  proficua ,  qvorum  celebnora  fune. 

1)  Priviiegia  five  ediétum  illud,  qvod  communiter  per  eminentiam 
Longum  (-a)  vocatur,  &  varia  Ecclefix  &  Reip,  falubrìa  continet,  con- 

ftans, 


(fl)  Vide  infra  ad  finem  capìtis  Liti*:  A.  unde  difcimu*.  m)  Primogeiiitum  Re;ls  nomni- 
tiim  fuiffe  Olflum,  qvi  ante  patvem,  ut  videtur,  in  tenera  ictate  obiit.  fi)  Regi'-'^p'* 
ChFiftophoro,  itoiì  qvidem  rebelKoneni  aitt  feditionem ,  fed  ^dtum  qvendam  &  ti>^' 
ctitun  de  vero  Norvegie  Rege  in  lilandia  ortum  iiiiATe,  de  qco  tamen  apad  icripto^^ 
altum  eft  fikniiwin.  y)  Regis  pietateiìn  >  qvqd^tii£li  Ólttidevotus  cukor  faerit,  cu« 
Jym  >  .in  initio  edicli  inter  celilo  ni  accepttiin  refert  qvod  regnet  &  edif^a  promugf  5 
Praterca  fecus  ac  alli  Reges  traVisgrertorìtus  màndatorum  fuorurii  arternam  milw'^^'*^' 
nem  &  anathema  a  Pontifice  &  Èpifeopìs  minatur.  Cacterum  illos  rantum  artìculoJ 
ex  membrana  (174  in-qvaito  Bftliótkeeae  M«g!^2Mii«)  fere.oos^  cjdiibemofi  q»'i'«® 
ecckGafticam  q^adanteuus  concernunt. 


GAP.  DL  §•  3*  233 

Ains,  ut  qvibusdam  illud  interpungete  feù  diftingvere  vifum  eftj  22.  $. 
iu  autem  incipit:  In  nomine  Domtni!  &  per  Interceffionem  SanUì  Olai 
Nonrgiée  Regis^    Nvs  Chrìftianus  Dania  &  Norvegia  Rex ,  notum  faci* 

2)  Literae  tutelares  I  feu  falvi  conduélus»  datsc  Gottfkalko  Epifcopo 
&  tempio  cathcdrolL  Molano  y  anno  14^0  (a). 

3)  Literas  qvibus  Torfio  Arii  filio  privilegia  Nobilium  concedun- 
tur  1450  (b),      ^ 

4)  Ediélum  de  retraélu  pra^iorum  qvorundam  a  Benedillo  Grimi 
filio  fatìo  1450. 

j)  Privilegia  Nobilium  BiCrno  Thorieifid«  concefla  1457. 

6]  Licera?,  ovibus  Epifcopo  Olao  filio  Rogn validi  prsefeélura  Skaga* 
fiordenfis  concedituri 

7)  Mandatumj  qvolslandi  Anglos  vi  pellere  jubentur  (e)» 

8)  De  eorum  pccnis,  qvi  dicas  Sc-caufarum  legitimas  cognitiones  fub« 
terfugiunt  1463  (d  • 

9)  De  Henrico.Kerker^  in  qvo  de  Einaro  qvodajn  Ormi  Rex  con- 
qveritur,  &  qvód  impofitum  tributum  a  multisnon  Ct  folutum  1470  (e)* 

io)  Ne  Epifcopi  Incolis  eorunf  pra^dia  »  ad  folvendum  templorum 
debita,  injufte  extorqveant,  datum  1481  (f). 

Il)  In  qvo  extraneorum  mercatorum  foenus  prohibetur,   datum 

1481  (g). 

§.   4. 


1^     —  I    ■   ■^fc—^M^»**— J>»*i^^^l— ^h 


(*)  Vid.  ad  finem  Gap.  Litr.  B,  ubi  ijli  etiam  propria  navi  mercaturam  exercere  permit- 
titur. 

(b)  Datum  in  CaJIro  tiojlm  Happni^ ,  vrgiìia  heMtì  Andrta  Apojlvlì ,  anno  Domim  mìUtfitm 
padrìngcntcfiino  »  qyiììqvagcfmo. 

(e)  Vid.  ARNGRIAil  Orymog.  pag.  139,  Conf.  $.  feqv. 

(d)  Havnijc  die  6  Februarii.  editura. 

(t)  Ek  oaflro  Havnienfi  Dominica  paflionis  Domini. 

(0  Vid.  ad  finem  Oip-  Litr.  C.  ex  codice  pergamene  mox  laudato  exfcriptum^ 

(g]  Havnix  Dominica  qvarta  poft  pafcha. 

Tom  il  Gg 


234  PERIODUS  IT.    SECTIO  L 

•         •  •      • 

Sub  Chriftiano  I.  fummo  cum  imperlo  Islandic  primus  prifuit 
Torfius  feu  Trebonius  Ariifilius,  natione  Islandus,  uxorem  habensChri- 
ftinam  Thorfteini  filiam.  HicaRege  anno  1450  die  30  Novembris  No- 
bilium  Privilegiis  ornatus^  &  totius  Islandioe  conftitutus  Praefeéìus,  Edic- 
tum  Regis  eodem  anno  datum  in  Islandiam  acculiti  &  in  leges  referri 
cura  vie.  Infigrie  Nobilitatis  fui  e  albus  urfus  in  aeruleo  panno  clypei,  cu- 
jus  anterior  pars  ex  galea  eminebat.  Hicce  Torfius,  prafter  alia  veftiga* 
lia  a  qvovis  Prsetore  tot  hundredas  (valet  aucem  hundreda  4.  joachìmi- 
cis)  exegit,  qvot  Curias  feu  Praetoria  qvcevis  Toparchia  numerabat,  qvod 
circiter  500  Joachimicorura  fummam  effecifle  videtur»  Qvid  praterea 
gefleritr  &  qvamdiu  officio  funélusfit,  dicere  non  poffum;  id  tantum 
prò  certo  habemusj  qvod  non  ultra  annum  1456  pnefeduram  cond- 
nuaverit» 

,  «ir. 

Biornus  Thorteiji fiUus^  Biornì  Enarid«  ex  filia  nepo^  uxorem  habuit 
Olufam  Lopti  Divitis  iiliam^  infignem  viraginem  ;  Hic  circa  annum  h^o 
usqve  ad  annum  1452,  cum  cathedram  Skalholtinam  poft  mortem  Got- 
fvinni  vacantem  occupavit,  omniaqve  ad  eandem  pertincnaa  bona  ad 
lubitum  difpenfavit  &  in  fuos  ufus  convertir,  qvod  ubi  Regi,  Archiepi- 
fcopo  &  Marcello ,  vero  Skalholtinos  dioeceieos  Epifcopo ^  innocuità  una- 
nimiter  Gotfkalko  Epifcopo  Holenfi  injunxerunt j  ut  Biomum  Skalholio 
eieélum  j  ad  reddendum  adminiftrationis  rationem  fub  anathematis  pocni) 
compelleret,  c|vam  procellam  (ine  mora  cedendo >  &  aliqvalem  rationem 
reddendo»  Biornus  prudenter  declinavit.  Hinc  cum  uxore  peregre 
abiit)  tempeftatibus  vero  ad  infulas  Orcadicas  dclatus  «  a  piratis  qvibus- 
dam  invaditur,  &  captivus  cum  fuis  in  Scotiam  abducitur,  unde  Regis 
interceffione  liberatus  in  Daniam  venit  (a),  ubi  Eqvitis  honore  &  nobi- 
lium  Privilegiis  ornatus»  totius  Islandiae  praefetìuram  adipifcitur,  qvam 
ab  anno  1457  ad  mortem  usqve  retinuit.    Eadem  tempeftate  Angli  Sco- 

tiqve 


(a)  Vide  HVITFELDWM  in  HiJK  Cbrifiiani  L  pag.  874*  &  feqq-  ubi  de  faac  re  prolke 
Oitis  agic. 


CAP.  JII.   §•  4-  5-  6.  235 

rìqve  mercaturam  in  Islandia  gnavicer  exercebanc^  idqve  Regis^  ejusqve 
prxfedi,  ingranisi  non  enìm  cancummodo  confvetum  veéligal  pendere 
rcnuebanc^  fed  furtis  qvandoqve*  rapinis  &  malefidis  in  incolas  graiTa- 
bjncur,  qva  de  re  Rex  conqvericur  in  Refcripco  IsJandis  millb  ^  anno  1463 
usqve,  ut  refiftatur  &  vis  vi  repellatur,  mandar;  His  fretus  animacusqve 
Biornus>  Anglorum  Scotorumqve  mercimonia  qvardamconfifcavit;  qvod 
illi  impune  ferre  nolentes,  ipliim  cum  afleclis  in  vico,  difto  /?//,  ubi 
tum  temporis  Celebris  navium  ftatio  fuic,  anno  1468  (a)  adorti  func^ 
&  una  cum  feptem  alfeclis  occiderunt,  occid  vero  corpus  in  frufta  dilfe^ 
cuerunc  &  ludibrio  expofuerunc;  Thorleifum  autem  Biorni  filium  capti- 
vuni  fecum  habuerunCi  usqvedum  macer  ejus  Olufa  magno  predo  eum 
redimeret;  Qyae  has  injurias  coram  Rege  qveflum  in  Daniam  crajecici 
idqve  impetra vity  ut  Anglo  bellum  a  Dano  indiceretur,  qvod  qvinqven* 
niuin  duravic.  Ipfa  autem  virìlis  animi  foemina  Anglos  in  Islandia  ubi^ 
cunqve  potuit,  graviflìme  perfecuta  eft  3  alìqvando  enim  in  fìnu  Ifafiord 
tres  Anglorum  naves  pifcatorias  adorta  cepit^  occifis  aut  in  fervitutem 
3bduclis  nautis^  qvorum  50  ferreis  ligàcos  catenisi  (ervilibus  laboribus 
tdhibuit  ^b). 

§.  6. 

Poft  Biomum  Islandis  impofitus  fuit  Henrtcus  Kcrker^  qvi  Islan- 
diamanno  1 470  ingreflus  eft.  Praeter  literas  Collationis,  fupra  §.  2.  me- 
moratas  Edii^a  qvaedam  alia  adtulifle  fertur,  qvae  jam,  ut  puro ,  perierunt. 
Officìum  hocce  usqve  adannum  1481  continuarle  videtur;  Nam  in  judi- 

Gg  2  ciò 


(5)  Conf.  HVITFELD.  !oc-  cìt.  pag.  904.  ubi  una  cum  multis  aliis  annum  necis  Bior- 
nianx  anticipi  (té  videtur,  eain  ad  1467  referendo,  cum  re  vera  ad  annum  146S  pcr- 
tinsct,  ut  ex  indubitatsc  Hdci  documento  originali,  cum  afHxo  figillo,  qvod  in  Ar- 
cViivo  cathedra  Skalholtenfis  reperi^ur,  abunde  patet6t  probari  poteih  Vid.  ejusdcm 
Fafcic.  16.  No.  2» 

(b)Prec«tain  fuiife  ferunt,  ut  mora  fua  memorabili  qvadam  re  nobilitaretur,  obtinuifTe 
ctiain,  ut  anno  1434  cum  animam  exhalarct,  tanta  incidercr  procella,  qvanra  poli 
hcminum  memoriain  nunqvam;  qv«  multa  (Iravcrit  tempLi  6c  ardiiìcia,  &  50  in 
Anglia  navigia  obruerit,  indeqve  cognomen  ibrtita  eft  &  vocata  Oluf  Bìlury  bilur 
emin  lilandis  procellam  aut  turbfnem  notar. 


^56  PERIODUS  IV.     SECTIO  h 

do  Kroflenfi  (a)  ejus  mentio  irìjickur,  qvod  fi  veram  eft,  Henrico  Danieh 
qvem  Hiftoricorum  coryphaei,  BIQRNUS  de  ò'kardfita  in  AnnalìbuSi  & 
Doéiiflìnius  ARNGRIMUS  in  Crygmog.  pag.  240»  ad  hunc  annum  Islan- 
di£  Frsefeélumfaciunc,  locus  non  conceditur  (b). 

Litr,  A, 

(e)  T  nafni  guds  ok  àrnadarordi  hins  heilaga  olafs  noregs  kóngs  |>a  gior- 
um  uer  kriftiern  med  Guds  nad  noregs  danmarks  uendif  gota  kongr 
greifi  i  oldinborg  ok  delmenhorft  ydr  aullum  aulniim  ok  óbomum  uer- 
aundum  oc  epccrkomendum  a  iflandi  kunnigt  ac  zf^vi  at  almàttigr  gud 
um  fram  forfkylldu  vora  hefer  fkipac  ofs  til  rikisftiornar  £  noregi  ok  ver 
haufum  nù  laugliga  anamad  kraunuuigflu  ok  kóngsnafn  i  prandheìme  a 
fanéli  ólafsda?2Ì.  anno  domini  MCDL  fem  a  fama  rima  epcer  fullkomliga 
famf)ykt  beizlu  ok  vilia  allra  bifkupa.  prelata,  riddara  ok  fucina,  kaup- 
ftadamanna  ok  alls  almùgans  yfcr  allan  endelangann  noreg.  f  vi  àmianer 

ok 


mft- 


(a)  Supra,  Per.  5.  Se£V.  i.  cftp.  5.  $.  8*  Tom.  i.  .pag.  427.  mentionem  fecimus  infignis 

leficii,  qvod  Krojfreid  vocatur;  hic  autemJaliud  ejusdein  farinae  fernet  offettfpony- 
mum,  etiam  dicìum  Kroffreìdy  in  qvo  Thorvardus  Elici  filius  fororiam  fuum,  Ma- 
gmiin  Jonic,  inakfeiiatorum  globo  Itipams  domi  fua  invafit  &  occidit;q^'a  de  re 
cum  fentcntia  publica  pronuntiaretur  >  Henricus  Kerker  I/]andÌ2  Prarfeéus  pril'enJ 
fuiife  dicitur. 

(b)  ARSGRIMUS  hìc  BIORNUM  niinis  feciire  fecutus  effe  vidctur;  fed  qvo  modo  B/0/?- 

NVS  ad  hunc  annum  fecum  ipfo  conciliari  qveat,  noii  vìdeo;  fcVìblt  cnlin:  Anno 
t4S/  Prttfeófum  Isìandia  fuijfe  Hemìcb  Lajeì^  qvod  fine  dubio  legeiidiim  Henrich 
Daniel,  &  mox  eadem  pflgina:  Hemicum  Knker  Iflandì^t  Prafeéfnm  in  judìcio  Km- 
fgfifi  prafentem  fuìffe i  niiì  dicamus  Hemicum  Daniel  hoc  anno,  force  in  [ulìo  ù- 
greffum  effe,  (ed  Henricum  Kcrker  ut  priorìs  anni  Pr^fe^ìum  noiulum  ofliciuic  de 
pofulffe  cum  hoc  judicium  baberetur. 

(q\  Id  eft:  In  nomine  Dei  &  per  intercedìonQm  Sancii  Olai  Norvegiit  Regis,  Nos  Oiriflli- 
nus  Dei  gratia  Norvegiae,  Danii,  Vandalorum  Gothorumqve  Rex,  Comes  in  OlJen- 
borg  &  Delmenhoril,  vobis  omnibus  natis  &  nafciruris,  piicfentibus  &  fururis  Is- 
landix  incolis  nornm  fécimus,  qvod  curo  Deus omrrlporwis ,  pntternoftrmn  meritam 
reginiìni  Nor\egitt  nos  admoverit,  &  nos  jam  Thrandhtimi  in  fefto  Saii^  0!ai  « 
omnium  Epifcoporum,  Praplatorum ,  Eqvirwnfi  &  Armigeroruro,'  ctvium  6c  torius  p-.r 
iute'^ram  Norvegiam  vutgi  coiifeiifu  perfcSOy  peticione  &  voluntate  coronam  in&u- 

gnnleoi 


gap;  ih.  Litr^  a;  237 

(&  aft  òk  godvile  feoi  vorer  forellrar  goder  norigis  kóngar  hafa  haft  ok 
uier  fiàifer  haufum  til  iflandz*  Ok  iafnvel  krefìr  ofs  fkyllda  a  krununnar 
vegna  fem  {>ar  eiga  med  logum  under  ac  vera  ac  huxa  ok  vita  iflandz  vel- 
arci gagnok  nygca  fuo  ac  goder  nytlàmliger  Hder  megi  ^ar  halldazc  cwn 
fkadiìger  ofider  megi  aullungis  afleggiazc.  pvi  haufum  uer  med  ràdi  ok 
f3m{)ykc  uors  elfkuligs  rads  af  noregi  fem  hier  bià  ofs  uoro  ueitt.  lene 
ok  gefit  ydr  f lika  priuilegia  friheit  ok  retcarbaecur  fem  hier  epter  fylgìa. 
—  Bifkupar  rìdi  med  fvo  mòi^um  mònnum  fem  kirkiur\nar  laug  vattà 
ok  ucfkyra.  Enn  àbótum  ok  abbadifum  ok  rikispreftum  fyrirbiódum  uier 
at  rìda  vid  fleiri  menn  enn  vid  fìmca  mann  ùcfveicar  enn  vid  f>ridia  mann 
innan  fueitur.  Enn  ef  |>eir  dirfazc  at  rìda  med  fleiri  mònnum  pà  (le  f>at 
alle  bifkupì  upptsekt  enn  fuliretci  hafi  bifkupinn  af  haufudsmanni  enn 
halfretci  af  huerium  hinum.  Item  forbiódum  uer  aullum  rìkismonnum 
a  iflandi  under  fulla  landràdafók  at  taka  fier  til  bùiFveina  fleire  menn  enn 
)a  er  {>eirra  iordum  bua  frateknum  bifkupum  ok  hirdftiórum.  Suo  ok 
orbiódum  user  under  fama  forbodi  at  fafna  edr  famandraga  flock  edr 
mótftaudu  gìora  bifkupum  hirdftiórum  logm5nnum  fyflumonnum  ok  fo- 
oitum  fuo  uilia  underfhióta  fìc  ok  undanflyia  ira  lóp  ok  rett  at  gidra  ok 
dóm  at  ftanda  fyri  fin  af brot  kirkiu  kóngi  ok  kalh  ok  vilia  ei  lata  edr 

Gg  3  tilftanda 


gurslem  &  nomeiì    regium   «cceperìmus ,  amor  &  benevolentìa ,    qyzm  antecefrores 

rolhi  boni  Reges  Norvegise  erga  lilandiain  liabuere,  &  nos  habemuSy  nos  moner, 

qvin  &  corona ,  cui  jure  fubefTe  debeiit^  officium  reqvlrit,  ut  Iflandis  falutem  emo« 

lumennim  &  utilitatem  cogitemus  &  promoveainus ,  ita  ut  boni  &  frngi  mores  ibi- 

dem  obferventur  >  nocivi  vero  &  mali  pcnitus  aboleantur.     Hinc  ex  dileSloruin  no- 

/!romni  regni  Norvegia  Senarorum ,  qvi  jam  apud  nos  prsfto  funt,  confìLio  &  con- 

fenfu,  nos  vobis  talia  privilegia,   libertates  &  edi£)a  concedimus,  qvalia  feqvuntur: 

—  Epifcopi  iter  facientes  tot  babeant  comites,  qvot  leges  ecciena(lic£  prarfcribunt 

&  teflmtur.     Abbatibus  vero,  Abbatidis  (Se  iacerdotibus   magni  nominis  pluribus 

viris  qvain  qvatuor  extra,  duobus  vero  intra,  tribum,  (tipatos,  iter  Tacere  prohibe- 

miis.    Qv'od  fi  plures  comites  adfcifcere  aufi  fuerint,    omnia  itineris  indrumenta, 

pratereaqve  piena  juris  epifcopalis  violati  multa  a  prìmipilo ,  dmiidia  antem  a  reliqvis 

folvenda,  Epifcopi  Hfco  cedant.     Prscterea  omnes  viros  in  IHandia  Magnates  plures 

fatellites  qvam  fundorum,  qvos  poflldent,  incolas  adfcifcere,  exceptis  foiummodo  Epi. 

fcopis  &  Satrapis,  fub  pcena  perduellionis  prohibemus.      Sub  eadem  qvoqve  poena 

proliiberaus,  ne  qvis  facfUone  inftitura  (armatos)  ad.Epifcopis,  Satrapis,  I-tgifjri»,  Prx- 

toribus  &  Qyxftoribus  obfiftendum  colligant,  qyo  fé  fubducere  6c  effagere  conen- 

tor,  ne  prò  delicUs  fuis  iu  Ecciefiam,  Uegcm  &  privatos  ex  pra^icripto  i.'g<s,  }niìì  6c 

iènteacis 


238  PERIODUS  IV^    SECTIO  L 

tilftanda  fic  ftefndà  under  riecc  laug  oc  riett  gióra  i  fvo  niàca  et  hindn 
ftefnuvottana  hauggua  edr  draga  fuo  langt  i  bure  med  ofurvalldi  at  {»eir 
megi  ei  vitni  um  bera  ac  ftefnc  verdr  edr  rifa  fundr  ftefnubreiit  edur  kìm 
oc  geima  (le  inni  i  hùlunum  oc  vilia  fvo  ei  ftefnu  heyra  oc  forfella  fvo 
login  at  {>au  mega  ei  ganga.  Skulu  haufudsmenn  fakader  verda  fem  fyrr 
fkrifad  ftendur.  enn  alter  {leir  fem  med  honum  |>ar  cil  hialpa  fkal  hverr 
J>eirra  fakadr  verda  vid  ofs  13  mòrkuai  oc  fo  |>ó  giorariect  fyrir  fic  iafn* 

vel  fem  àdur Item  fyrerbìódum  uier  under  fulla  landradafok  huer- 

ium  manni  a  iflandi  fvo  Iserdum  fem  leikum  ac  hylla  edr  hallda  edr  nauck« 
urum  manni  trùfkap  ac  fegia  edr  manndóm  edr  eida  vinna  edr  nauckum 
fyrìr  rieccan  noregx  kons  hallda  utan  ofs  ok  vorn  kisera  einka  fon  61a£ 
Enn  huer  fem  giorer  flikan  cuiuil  edur  miscrunad  i  bland  almiigans  um 
o(s  fem  giorc  var  af  ymfum  mOnnum  a  iflandi  i  kóng  kriftoforus  daga. 
]^à  fkulu  {>eir  hafa  fyrirgiOrc  fé  ok  fridi  landi  ok  laufum  eyri  ok  uerdi 
alldrì  bocamanna  ok  |>ar  med  bauluader  ok  i  banne  a  heilograr  kirkiu 
uegna  af  uorum  belga  faudur  pàvanum  i  róm  ok  aullum  bifkupum  i 
noregi  ok  i  danmork.  Icem  forbiodum  ua?r  aulium  maunnum  a  iTlande 
fuo  isrdum  fem  leikum  ac  hafa  ok  hallda  ùtisiga  menn  fem  eru  ptir  km 
forrada  finn  hùsbónda  edr  drepa  hann.  manndrapara.  bifkupsdrapara. 
prdladràpara  kirkiubriocara  kirkiu^iófa  edr  hafa  pà  fic  cil  fueina  fyrr  enn 

Jcir 


fententis  judicialis  fatìsfacìant ,  nec  fé  ad  prsflandum  ex  jure  citari  pcrmittant,  rei 
conHteancur ,  diei  ài&x  teftes  csedentes,  6c  tam  longe  vi  violenta  abripientes,  ut  de 
die  tllis  di£to  teftimonium  perferre  neqveant,  vel  literas  citationis  difcerpanr;  lari- 
buia  qvxrentes  in  domibus  fé  contineanr,  ne  dicam  recitatam  atidiant,  &  teges,  ut 
vi  fua  priventur,  eludant.  Primipilus  qvidem,  ut  antea  dìflum,  reus  efto,icIiqvo. 
rum  vero  omnium  iìnguii  trcdecim  marcarum  niulrnm  nobis  folvunto,  &  j^s  n'^'* 
lominus  praf flauto  — — .  Item  fub  ftricìa  perduellionis  pceni  prohibemus,  ne  qvi5 
lilandorum  tam  clciicus  qvam  laicus,  qvemcnnqve  hominem  homagio  dignctur,  dig- 
num  reputet,  ei  fidelitatem,  vel  l'ubjeòlionèm  promittat,  juramenrnin  prscftct,  ve! 
prò  legitimo  Norvegia  Rege  agnofcat,  pr^tcr  nos  &  dilef^um  noftrum  atqre  unicuia 
filium  0!aum.  Qyi  vero  tale  dnbium  &  fufpicioncm  vulgo  inftillat,  qvalia  a  niul- 
fis  in  Illandia  diebus  Chriftopbori  excitnta  funt,  pace  tScbonis,  tam  mobili  bus  qv  ani 
immobilibus  privantor,  nec  unqvam  fafìum  expinrc  illis  licitum  fit,  mnlediiìis  pri- 
terea  &  excommunicaiis  vice  fìn£ìae  ecclefìit  a  fan^i(Tìmo  nofìro  pitre  Papi  Rom»- 
no ,  &  omnibus  Norvegije  &  DaniT  Epifcopis.  Item  omnibus  in  Iflandia  tam  cleri- 
cis  qvam  la'icis  prohibemus,  exules  recipcre  vel  tu  eri ,  q%-i  funt  beri  propri!  prodirorcs 
rei  occifores,  homicidar,  Epifcoporura  vel  facerdotnm  interfcclorcs ,  templorum  effrac- 

toies, 


GAP.  Ili  Litr-  A.  239 

^ir  hafa  uerit  til  noregs  ok  feingit  fic  i^ar  landzuift  af  uorri  nad.  ok  huerr 
km  herimóti  ^etTi  vorri  fkipan  giorìr  fkal  uera  fakadr  uid  ofs  13  mOrk- 
umahverium  tólf  mànadum  lem  beir  nsrfieiin  eru.  ok  hùsbóndì  fieìrra 
ibyrpzz  aull  fieirra  uerk.  Item  fyrirbiodum  uaer  hirdftiórum  uorum  ok 
laugmonnum  ok  f^flumdnnuin  uorum  a  iflandi  at  cilftedia  ac  ùclaeger 
inenn  fari  ok  gangi  fem  frialfer  menn  i  landinu  ok  ei  blìua  ftaudugt  i 
kirkìunne  til  J>ers  ac  peir  eru  fkipradner  til  noregs.  enn  ef  f>eir  fìnnazc 

:ar  — —  Item  forbiódum  uicr  und- 
iflandi  Tuo  Ixrdum  fem  leìkum  at 
ìnnuka  nauckurn  bifcup  a  iflandi  edr  hann  ^ar  fyrir  bifkup  hallda  edr 
nockum  bifcupftol  innfetia  fyrr  enn  hann  hefur  uora  fulla  fampykt  f>ar  til 
feingit  erkibifcups  ok  rikisrad  oc  hefer  |>ar  uppa  uort  opit  bret  oc  infìgli. 
kem  forbiódum  vxr  under  fulla  landrada  fdk  aullum  leikmOnnum  a  iflandi 
at  ttka  klauflurfóik.  prefta  edur  klerka  i  (itt  valld  uemd  ok  ueriu  ok  for- 
fuara  ^  imóti  bifcupum  med  ofurualldi  |>à  fero  bif  kupinn  finnur  at  ^eirra 
ólifoad  (*)  edr  óhl^dne  ok  f>eir  farà  ei  fvo  rettiliga  med  fìnu  preftligu 
emtxetti  fem  ^eim  byriadi  ok  hialpa  f>eim  til  at  hallda  ktauftra ,  beneficia 
okiongiòUd  1  fvivirdmg  ok  hògmód  mote  bifkupinum  i  fuUre  óhl^dne^ 

ok 


\im  kirkiu  f>a  fari  beir  fem  lògbók  vottar 
er  fulla  landrada  fuk  hverium  manni  a  ifl 


tores,  vel  (kcrilegi,  hoiqve  Tuo  fiiteUitio  adfcifcere,  priusqvam  tx^Eko  in  Norvegiain 
itinere  «  t  noftr&  gratia  reiliturìonem  ab  exilìo  impetraveriiit.     Qyicunqve  contra  hoc 
fioftrain  mandatum  deliqverit,  prò  qvovis  anno  receptionis  tredecim  raarcas  nobii 
mnlds  nomine  perfolvito,    £Sc  damnum»  fi  qvod  a  fa£lis  recepti  emergati  prsrflato. 
Itctn  Sacrapìt  noflris,  Legiferisi  &  Prstoribur  noftris  in  Ifladdia   exulea  hominum 
liberorum  initar  bine  inde  vagari,  nec  ad  ecclefiam,  ufqve  qvo  navigio  in  Norve- 
giioì  traje£ìuri  fé  commiffuri   funt,  permanere,    finere  prohibemns»  qvod   fi  extra 
(ccieiiam  deprebendantur,  ex  prsfcripto  Codich  Legum  cum  iis  agatur  — — ».      Item 
coiqve  I/lando ,  tam  clerico  qvam  laico ,  qvenqvam  Epifcopum  in  Iflandiam  recrpere 
vel  prò  tali  habere,  vel  catbedram  qvandam  epifcopalem  ibidem  conftituere,  prius- 
qvam perfe£lum  Archiepiieopi  &  Senatus  regni  confenfum ,  nofirosqve  literas  patentes 
obfìgnatas  hanc  in  rem  obrinuerifi,  fub  piena  perditellionis  po^na  probibemus»    Prs- 
terea  omnibus  in  1/Iandia  laici s  fab  (Irida  perduellionis  pcena  prohibemus ,  perfonaa 
monafteriornm ,  facerdotes  vel  clericos ,  fi  Epifcopì  eorum  malos  mores  vel  contuma- 
ciam,  vel  in  ofHcio  facerdotali  minorera,  qvam  par  erat,  curam  reprehendant,  in  faam 
poceflatem,  prsefidium  &  tutamen  recipere,  eosqve  xontra  Epifcopos  vi  defendere^ 

vei 

C,  Sifventia  qv^  iff  landatù  Codice  memtranea  admodmn  èacerQ  (f  mutilù  defunta  ex  apo*' 
ffafbo^  jvod  nohn  ejiy  curtbace»  jupiìlevhfius^ 


240  PERIODUS  IV.     SECTIO  I. 

ok  ma  ei  bifkùpinn  f inum  rette  framlconia.  Hv5r  fem  àt  pvi  verdr  her 
epter  kunnr  ok  verdr  pat  vitnesfaft,  fkil  hofdinge  vera  fekr  fullre  hnd- 
radafok  vid  ofs  ok  aller  |>eir  fem  hann  |>dr  til  ftyrkia ,  ok  par  med  fkal 
hvòr  peirra  fvara  bifkupinum  fiillrette,  enn  med  Isrda  menn  giòre  bif- 
kùpinn fem.  hann  vili  fyrer  pat  peir  gafu  fic  ok  lògdu  i  leikmanna  valld 

.     perca  bref  var  gore  i  Kaupmannahofn   nxfta  dag  epter  Sanitc 

Catharinedag  ar  1450  ok  innHglac  med  voru  incigle  ofs  ualfum  hia- 
verondum* 


Litr-   B^ 


V 


i  Chriftiern  med  Guds  Nache  Danmarkls ,  Norges ,  Vende  og 
Gothe  Koning,  GrefFve  i  Oldenborg  oc  Delmenhorft.  Giorc 
viccerligt  alle  Men,  ach  Vii  af  fxrdelis  nache  oc  Godvilie  have  taget  oc 
undfanget ,  oc  her  med  undtfange  meder  thelFe  vore  opne  Brefve  virdig 
Fadher  mèch  Guds  Naade  Bifkop  Gotflulk  afisland,  Vardnathe  hans 
ocTienere  oc  alt  hans  Gocz  lauft  oc  faft  fom  ham  vìt  vigher  ellereigande 
vorder  i  mìnne  Itith  oc  meire  fyrir  hvoriom  Mani.  Item  have  Vii  oc 
af  vor  fonderlige  Gunft  unt  och  tillathet  fornemte  vaerdig  Fadher  Bifkop 
Gotf kalk  at  hans  fkip  maa  fegle  til  Bergvin  og  annerftseder  i  vori  Wge 
Norege  meth  hans  Gotz  hvor  hann  vili  og  honum  behoflf  giorh  fri  og 
friais  og  alungis  kvìc  for  nogen  til  Seckegield  eller  nogre  andre  Skacte 
ut  at  give. 

Thi  forbiude  Vii  alle  ehvohelft  the  er  eller  va?re  kunde,  fonder- 
lige Vor  Foghete  05  /^imbutzmcrnd  fornemte  voerdig  Fader  Bifcop  Gott- 
fkalk  Skib,  Hans  Gotz,  Vortnethe  og  Tienere  her  imote  ad  hindre 
eller  hindre  late,  talme ,  eller  i  nogen  mathe  uforretce  under  Vor  Kon- 

gelighe 


• 

vel  ad  monafteria,  beneficia,  aut  reditus  in  Epifcopi  condì melifim  &  contumacii 
itgnum  piena  inobedientia  retinendum,  adjnvare,  ne  Epifeopus  fuura  jus  perl.qvi 
qveat.  Qyicunqve  horum  cxhinc  teftibus  adhìbitis  convitìus  fuerìt,  primipilus  Ihic» 
tx  pevducllionis  poenae  qvoad  nos  reus  erìt ,  ira  &  ejus  auxilìatores  finguli  prjrcew 
illorum  Epilcopo  miilclam  prò  jure  ejus  violato  integram  perfolvunto,  EpilcopuJ*^* 
tem  cum  clericis  prò  lubitu  agat,  eo  qvod  laicorum  potelloti  ù  fubjeccrunt  &  con- 
crediderunt  r— .  Ha  Utera:  icriptjp  lunt  Havnis,  poftridie  feftum  Sanò*  Cathari- 
112,  anno  1450  >  &  noltro  iigllio  nobis  prsfentibus  obfignacar. 


CAP.  ih   lÀtt.  B.  C.  241 

geìtghc  hefiid  oc  uretde.  Datiim  cdftello  noftro  Hafhi»  Sabbato  prò- 
XHnoante  feftam  beati  Andrea?  Apoftoli  Se  MartyriSi  noftro  fub  fecreco, 
Anoo  Domini  MCDL. 

Litr^  C 

(e)  Vii  Chriftiam  med  Guds  nad  danmarkx  fuerigif^  noregs^  vendifs 
oc  gotis  konùng.  i  flefvik  oc  i  hólftenn,  ftormarn  oc  dichmer" 
fken  hercug,  greffe  i  oldenborg  ok  delmenhorft.  Gióra  alle  viturligc 
at  vor  kisre  undefati  ok  meine  almuge  (em  byggia  ok  bua  uppà  vorc 
krnnàd  land  ifland.  hafa^nù  hdc  pereubod  hm  ofs  naer  ofs  theiref  bref 
och  biuifelfe  kisrenndes  et  cehtera.  ok  tàcid  biretta  underuifa  fyrir  ofs 
ac  nxT  fuo  fkier  ac  bifkupinn  och  kìrkian  hafa  nauckurra  garda  faman  ac 

Ì^ir  fem  uppà  gardana  DÙa  blifa  nauckud  kirkiunne  fkjrllduger.  {>à  vili 
ifcopmn  oc  uppà  kirkiunnar  vegna  ei  annad  hafa  at  ahntjgann  enn 
hanns  deìlld  i  haufudgardinum  fem  helldur  til  bicaling  ok  formìnkazt  kruA- 
\innar  rìetcugheit  bar  med  huilkìc  vìi  ei  tilfteda  mege  nie  vilìa  at  huilkìnit 
bende  fem  blifur  kirkiunne  i  fuodan  muta  nauckud  fkylldugur  ac  hann 
ellur  hanns  erfingiar  mege  f>at  bitala  med  fuodan  voru.fem^eir  kunna 
af  ftad  ac  koma  ellur  med  andre  |reiris  famiardis  ef  cinge  af  |>eirra  erf- 
ingìum  uile  fuodane  jarde  til  fig  ac  leyfa  oc  peirres  reìknings  gotld  bitala» 
Thiì  forbiódum  vii  alle  er  huarher  hellzth  eru  ellur  vera  kunna  hier  i  moth 

|»enna 


(e)  Idtfi:  Nos  Chrìftianui  Dei  grafia  Daniar,  Svedx,  Norvegie,  Vandalorum  Gothorum- 
qvt  Rex,  Dux  Slesvici,  Holfatix,  Stormaris  &  Dichmarfcise ,  Comes  in  Oldenborg 
&  Delmenhorfl.  Omnibus  notum  facimai ,  qvod  dile£to  nobis  auiverfìtaf  6c  populus 
corone  noftre  ferram  Iflandiam  iMicolens  6c  inhabitins,  nundos  fuos  &  literas  ac 
probationes  ad  nos  mifit,  conqverens  &c.  coram  nobis  enunciarì  &,  eijarniri  fecit, 
qvod  cam  Epi(copi  vel  ecdefia  predium  qvoddam  cum  aliis.commune  poflldeant,  & 
incoia  predii  ecdéfìx  aliqvtd  debeac,  tunc  Epifcopus  nomine  ecdeiix  de  plebe  nihil 
aliud  ad  nomina  expedienda,  qvam  partém  predii  admittat,  qvo  jiira  coronx  immi- 
nuujìtur,  qvod  nos  ita  obtinere  nec  volumus  finere,  nec  id  nobis  licer.  Qyare  cai- 
cunqve  colono,  qvi  hoc  modo  nomina  ecclefìae  contraxerit,  illi  ejasve  hi^redibus, 
tabbiis  mercimoniis,  qvalia  haberi  poffunt,  vel  etiam  prediis  eorum  communibus 
ni«  expedire  licitum  efto,  fi  hsredum  nemo  talia  predia  reluere  &  debitum  nume- 
nire  rolaerir.     Hinc  omnibus,  qvlcunqve  fit  vel  fiierìt,  hanc  noftram  voluntatem  Se 

mandacum 

Tom.  il  Hh 


949  PERIODUS  IV,  ;  SECTIO  I. 

Bernw'  uor  vilk  oc  fkickclfc  hier  epter  at  giora.  Datura  in  caftro  nofiro 
^afhenfi^  Pominica  cantate*  Anno  domini  M.  qvadrìngencefiino  LXXK 
primo,  noftro  fub  cecreto  prefentibus  appcnfo. 


mtìnnam 


Gap.  IV. 

*  É 

De  Johannes 

O primo  patri  haud  dcgencr  filius  Johannes  anno  148 1  (ucceffit,  qvi 
incunis  vagicns,  procurante  patte ,  ab  Ordìnibus  R^ni  anno  145 j. 
cle£lus  fuerat;  (ed  coronam  Danicara  anno  i483.folenn]ter  accepiti  Sveci 
autem  Stenoni  Sture  adhafrentes,  a  Johanne,  duabus  vicibus  raagnis 
©raeliis  viòli  >  &  unacum  Pro-Rege  fuo  Stenone  profeatì,  anno  1497^ 
K)fi  demum  fé  fubiecerunt  &  ingenu  folennitate  coronam  impofucrunt; 
qva  animatus  fortuna,  anno  i?oo  Ditmarfos  fubjugare  conftituit,  fed  ab 
lisdemfufusfugàtusqve,  amiflis  600  Nobilibus  &  MMMM,  gregariis  mi- 
litibus»  oranibusqve  impedimentis,  una  cum  facro  figno  militari ,  difla 
Dannebroge  (a)  «gre  cum  vita  evafit,  qvod  Regis  infonunium  Svecos  de 

'  novo 


mandtuiin  cxhinc  violare  prohibemits.    Dflnim  in  caffaro  noflro  Hftvnienfi,  Dominict 
cantate,  anno  Domìni  Millefimo  qvadringenttfimo  oduageGmo  primo,   noftro  inb 
.    .      Secreto  prcfentibus  appenfo. 

Har  Regis  Chriftierni  Dtcrat  in  comìflis  generalibns  a  Legiferis,  Pedaneis,  Satrapi, 
&  tota  unkcrfitate,  ftipulata  manu  approbate  ftieniiit. 

lai  Cum  Valdcmarus  IL  anno  1219  in  Lironia  bellum  gereret,  &  in  praeUo  qvodam,  fipio 
militari  omiffo,  ordinca  militum  turbari  &  terga  dare  inciperent,  e  ccelo  demiflìis  fcr- 
tur  pannus  duplicati  operi»  cum  ini€Xta  criice,  qvo  arrcpip,  ordìnes.  rertiferunt,  & 
in  hoftes  verfì  vicioriam  obtinueiunt ;  Hunc  deind$  pannum    ut  (àn£tiflimuni  cime- 

;  hum  con6rrdrimt,  &  prò  (igno  militari  éodem  ufi  funt,  usqvednm.in  prxlio  contri 

Dkmarfoi  anno  1500  penitus  periit.     In  hujus  rei  memoriam  dicunt  Valdemarnm  II. 


/  CAR  IV:  §.  t  2/      "  ^^  %4$: 

uovo  treàtf  ita  >  ut  fidan  ei  renuncrarent,  qvos  denuo  fub  jùgum  mit- 
tere,  Potenciflimum  Regeni  eodem  tempore  ìncidens  cum  CivitajEibus 
Hanfeacicis  belluin  impedi  vie.  In  vita  qvottdìana  valde  fuit  popuiarìs» 
in  publicis  autem  folennitatibus  fernet  geiEt  magnìficentiflìme ,  uepe  m 
ore  habens:  No/o  minor  me  metuat^  defpkiataye  major ^  Vericatis  ita 
amans^  uc  mendaces  &  mendacium  nullo -modo  ferre  poflet;  Religione 
Catholics?  obfervantiflimus,  ad  qyam  etiam  RufTos  transducerre  labora-, 
[»L  Uxorem  habuit  Chriftinam  Ernefti  Saxonise  Eleéloris  filiam.  Obiìt 
annoi5i3  die  21  Febniarìi,  cum  ifegnailet  annos  32 ,  vìxiiTet  t8*  Prìn- 
c^ps  (a)  nulli  fua^  cetace^ullo  yirtutis  generp  inferìor ,  Cbd  magnitudine 
animi  >  jufiicia,  clementia>  c^terisqve  heroicis  vinucibus  ?ei  maxknìsì 
Mooarchis  conferendus  (b)»  . 

Hujus  R^s  Conftìtutiones  &  Ediéla  qvc  publicum  commodum 
promovent»  aut  ad  noftrum  rcopum&  propofitum  pertinente  perpauca 
exflant,  qvc  autem  confpieere  licuit^  funt: 

i)  kefcrìptùm  ad  Nomophylaces  aliosqve  judices,  ne  caufas  judl^ 
care  aut  fentendam  dicere  prsfumant»  qyx  legibus  ecclefiafiicis  uUo 
inodo  repugnant  l  dat*  1483*  /    /" 

'  i)  Obo  Rognvaldi  Epiicopo  Hokna  data  commendacio  feo  literae 
tttelares,  1483  ce).  :     '.• 

Hha  3)Ste- 


<  *<»  m    Mm^mmm^atmm^itmimi 


Or£um  Damnthvgicum  inftituifle,  Se  una  vice  35  Eqvites  creafTe.  Qridani  autem 
boc  miracuiom  iii  dubium  vocant,  dtcantes  iignuih  illud  qyod  Démmh^m  vocatiuni' 
fuit,  ValdioKiro  ut  Cruciatuin,  feu  (ìgnum  iacrì  belli,  contra  Gentiies  militanti  a 
Papa  tranJiniOuin  fuifle.     Con£  BARTHOUNUM  de  OrMm  Dafmehrogko.     . 

(0  Ut  loqvitur  Nobilia  Danna  ipfi  cosvua  PETRUS  PARVUS  Roftfimumus  in  ipgoa 
Vita. 

\?)  Vitio  illi  yertitur  csdes  Nobilinimi  Pauli  LaxmannJ,  fupremi  Auhe  MagiftW»  qvs  Reg« 
nec  in  feto  ncc  invito  fa£la  effe  perhibetur;  unde  procedente  tempore»  fa£Ìi  pconiten* 
tia  du£lu$  &pe  exclainsiTe  fertur:  0/  Laxmau!  Laxman!  fed  Andrete  Scriba»  aut 
^'ice  Canccllarii  innocentìs  necis  Rex  minus  jiifte  ùifimulari  videtur.  <Couf.  HOL» 
BERGIl  Htfl.  Dan.  Tom.  a.  pag-  %2%  •  26  -27* 

(4  Vid.  infra  ad  finem  Capitis  Litr*  A t  .    «      .       .     ..    ^ 


344  PERIODUS  IV.     8ECTI0  L 

^)  Scèphano  '  Skalholtenii  anno  1498  damrii  Privilegiam  proprio 
navigio  merces  cathedra  utìles  in  Islandiam  invehendL 

4)  Decifìo  caufo  hsreditarìce  inter  Biomum  Godvini  &  Biomum 
Thorlevi  >  Privilegia  Nobìlium  Eggerto  Eggerci  fa) ,  prsdia  Toparchi« 
Rangarvallenfìs  regia  Vigfufo  Èrlendi  (b)  conceiTa,  aliaqve  fimilis  argo- 
menti,  qvae  paucas  &  privacas  perfonasj  non  vero  rem  publìcam  coo- 
cernunc» 

Sub  hoc  Rege  >  Islandis  >  ejus  nomine  prarfuenint  Thorlrvus  Bm- 
i;i  filius,  qvi  ab  anno  1481  ad  feqventem  1484  occidentalis  &  borealis 
Qvartse  Prsfeéluram  geflifle:  Orientali  autem  &  auftrali  Islandiae,  eo  tem- 
pore  praefuifle  videtur  D'retericus  Piningì  fed  qvamdiu  Thorlevus  Prc- 
feéluram  geflerit)  qvid  in  ea  egerit,  aut  qvando  mortem  obierìCi  noa 
liqvet:  funt  qvi  autumant  ante  annum  1480  Pnefeéhiram  geflUTe,  qvod 
licetnon  fit  imponibile ,  fatis  tamen  non  poteft  probari:  ìd  (altero cenum 
eft^  qvod  anno  1480  fupplicem  Islandorum  ad  Regem  iibellum  peitulerìc» 
&.anno  feavente  Regia  Édiélum  defenore  mercatorum  haud  colerando 
rurfus  adtulerit 

Dhterkuf  Pining  orìtno  cum  Thortero  Biomi  in  Islandos  divifum 
habuit  imperium  ;  fed  poft  Thorlevi  fata  id  folus  obtinuit ,  qvod  faitunr 

elTc 


(•)  Vid.  ibid.  Litn  B.  . 

(b)  Prsrdium  fcilicet  Skogagard  Se  villas  ei  annexts  prò  qvinqve  centenflrìomm  locitìo 
annuo ,  &  fundum  defertum  Mòrk  &  Merkreigncr  fine  omni  redhoftìniento  per 
proximuiri  qvkiqvcnnium ,  ea  condidone-,  ut  xdes  inox  poft  adventnm'  in  Ifl«Q<iiii" 
«dificet,  cxtóo  qviiiqvennio  trcs  hundredas  qvoiannis  locarìum  folvai,  fundus  vero 
&  «dificìa  poft  Vigfufi  mortem  Regi  cedtnt.  Literx  dat«  funt  Flensburgi,  fefto 
^  Sana*  Agnetse  Virginis  anpo  1505,  &,a.Cliriftiano.Secundo  Rege  Dani*  &  Svedt 
tleao,  harrede  Norvegia?,  confìrmntae.  DìÀuin  territorium  poft  obìtum  Vlg;ni*», 
ejus  fororio  Jonae  Halli  Johannes  figgerti  elocavit,  Lìteris  datis  Bcfftftadi  die  lon« 
proximo  ante  feftum  Olaì  priusi  anno  1522,  cum  Mork  &  Merknreigner  in  tali  erint 
ftatu:  Siora  Mark,  vììh  deferta,  stdificia  Se  templum  diruta.  MId  Mork,  /ocarium 
iundreda.  ivV,  dimidium  vilU' defertum,  alteriui  autem  dimidii  locariuni  feptein 
ovea  ladari^.    Ha/i  9  locarium  hundicda. 


'  •       » . 


.CAP^JV.  $•  3-  4*  245. 


ée  snte  annoili  T489  verifìmile  e(ij  iiam  in  Confticutione  Magni  Eialfi 
filli  Epifcopi  Skalholcenfi^  hoc  anno  faéla  exfirtCk  vocacur  cocius  Islan- 
dis  Prsfeétus  ;  Fuìt  aucem  dìéla  Cònfticutid  iplius  &  Epifcofìi  aucorìcace  , 
con'unélim  compofìca,  qvm  de  decimis  &  pnsdiis,  qvse  Regi  fubiiciun*- 
tur,  de  muléia  eorum  cjvi  denarium  Petri,   Ve<ftigal  fcenarium,  coeme-* 
terìì  rafeétionem^  &  unciam  (eu  penfiuncùlam  prò  funere  repellendo,  Ibi*  *" 
Ycrc  rccufanc ,  qvae  ad  noftra  usqve  tempora  vim  legis  habet.     Alceram 
Conffinitionem  leqventi  anno  fecit,  ih  qva  totius  Islandì»  &  Vafdhufice 
Pnefeélus  audic,  qvrs  utpoce  Reipublicae  uciliflima  ^  fòpius  cdnfirmaca  & 
prò  lege  publica  recepta  eft;  approbaca  edam  futc  a  Senatu  Regni  Nor^  - 
vegid  15333  Se  ad  noftra  usqve  tempora  legis  vim  retinuit.     Ejusdem 
contenta: 

i)    De  Dcqva  &  bona  mer<:atòrum  menfura  &  ponderibus. 

3)   Vetitum  ut  iidem  hybcrna  hic  habeanjtj  mplto  minus  iiaves 
piTcatorias  &  ftmulUia  ad  pifc;andum  cpnducant. .; 

3)  Deinqvilinis,  qvi  in  bonis  non  habent  trium  vaccarum  valorem»^ 
advìtam  fuftendandam. 

4)  De  aeqvabili  mercimoniorum  Islandicorum  pretio. 

5)  De  poena  fanoruni  mecidicorum,  qvi  operati),  fuam  rufticis  &  co- 
lonis  locare  nolunt. 

6)  De  Regiis  Prstoribus»  ayt  cujuscunqve  nominis  &  dignitatis 
iint,  qvatndiu  bene  &  fìdeliter  adminiftrant.  Tercia  etiam  circumfercur 
conititutio,  noftro  vulgo  adfcripca,  data  14^2;  qvam»  cum  non  modo. 
fufpeda  fit  (nam  Piiiingìus  ,hoc  anno  exceflerat)  fed  &  nunqvam  in  ieges. 
relata  aut  publica  aùdoricate. confirmata, fuerit,  hic  recenfere  fuperfède^ 
mus.  Ex  dii^is  autem  pati^t,  Piningium  inter  optimos  &  uciiiìlimos  Sa- 
trjpas  merito  elTe  numeraodum  (a)« 

Hh  3  §•  5^ 


■«■*- 


(«)  Sant  qvi  daos,  utnimqvc  nottrfnt  Dìcrerìcuin  Pitting,  hic  agnofcunt,  qi'ornm  pofte- 
riori  tertifl  a  noìns  commemorata ^onfHtutio  àdfcl'ibenda  iit,  qvod  non  immeri to.lierì^ 
docent  literac  Dieterici  Pjning  jxiiHPriSt'Ccnptir  Beffa^adiS),  -die  ^un^r  proKÌma  nnt^ 
fellam  Micha¥ljt  anno  1490 >  qvibns  Hemico  Miniing  prxfecliiram  Kioienfem  con- 
farti 61  in  qvibut  ejusdem  toparchi^ .  Kialarnclenfì^  incolarnm  benevolentiam  Mìe- 
dingo  expetit,  ex  more  antiqvo^^  taUfaw,  qJantatis  (inq\'if)  antea  di/eSo me$  con^ 
fénpf'meo  Dieterico  Pitting  exbibuijiis. 


246'  PERIODUSIV,.  SECTIO  L 

• 

Anno  149 1  (iiccefnc  Piningio  Amhrofius  cognomento  /Zf/W. 
Hic  enìm  di(flo  anno ,  rogatu  Olai  Rogvaldmi^  Cpifcopi  Holani, 
SpialldhagcCy  in  cracSu  Ejafìord ,  ad  publicandum  bona  Biami  HvaiTafellen- 
fis  prsefens  fuit;  fed  qvo  minus  rem  deftinacaip  eodem  tempore  perficere 
poiTec,  per  Paulum  Brandi  ileciti  qvi  i  io  armatis  ftipatus,  Biarni  caulkm 
tutatus  eft;  Re  icaqve  infeéU  abeunces,  feqvente  annoi  majore apparatU) 
caufam  agone ^  denuoqve  Spialldhagse  conveniunt;  Tandem  poft  longam 
altercacionem ,  auditisqve a  Paulo  Brandi  haud  paucisprolecariis & felqvi 
pedaiibus  verbis^  Biarni  bona  confi(carunt  i  Hac  expedicione  Regipmer 
mobilia  qvsdam  bona,  Prsedia  Thveraa,  Amdifaftade  &  Kaifaboi^  idem 
acqvifìvic.  Qyamdiu  Ambroili  Prxfe^ura  dura  vie,  incertum  eft;  circa 
autemannum  1493  £»<ifW  Bidmìi  filius,  Thorlevi  frater^  ipfi  fucceflilTe 
vidietur;  (iqvidem  Preefedur»  ciculo  à  nonnuUis  infì^cur,  fed  perbrevi 
tempore  hunc  honorem  gefliile  verifimile  eft;  liam  hoc  ipfo  anao^cia 

Anno  149?  Petrus  Trtds  Islandiae  Praefeéturam  cefllt;  Hoc  cmm 
anno  in  cpmitiis  univerfalibus  judicium  Fimmbogi  NomopRylacls  de 
Thorlevi  &  Benedici  filiorum  Grimi,  filii  Pauli  Brandini»  jure,  in  hxrc- 
dicatem  PauH  avi  patemi  fuccedendi,  ex  officii  auéloricate  confirmavit, 

Svod  qvaff  primum  claflicum  Fuic  éoncroveffic  Mòdruvallenfis.  Qyam- 
iu  Petrus  officio  prarftierir,  incertum  eft;  Nim  pneter  hòc  unicum  ejus 
faflum,  rrihil  ad  nos  pervenir,  nifi  hi6  Petìiìs  Truls  idem  fit  ac  Vetrus 
Ciaudiiy  Mqverti  anno  1497  Prapfeélum  fuìfle  qvidam  memorant,  facile 
enim ,  incuria  fcriptorum  aut  fcribarum ,  ex  uno  Petra  Claudii  Truls^ 
duo  exìftere  potuerunt,  fcilicec  Petrus  Claudii  ^  exclufo  cognomine,  & 
Petrus  7ri^/f,  exclufo  patris  nomine;  fed  qvicqvtd  fic,  cercuai  eli,  Pc^ 
tram  qvendam  Claudii  filium  anno  i497|.ut  Pcaefeilum  totius  Islandit 
in  Comitiis  ejusdem.  anni  adfuiffe,  &  Ericum  filium  Haldori  Abbaas 
Helgafelienfis  ob  oedem  haud  ignobilis  viri,  Pauli  jonaei  de  Skardc, 
reura  egifle,  tandemqve  fententiam  a  Fimmbogo  Nomophylace  pronun- 

tiatam,  fuo  calculó  confirmafle.      Mirum  fané,  qvod  neucrius  honim, 

^  ncc 


neé' BIORWS  de  Skar^aa^  fcrìpcor  non  incurìus ,  in  Attnalihus»  neqve 
Do^i  MNGBJMUS  in  Crymogéetf  ullani  injidant  mentionem. 

Anno  T499  BeniS3us  Herfien  cum  fummo  imperio  Islandise  p«e^ 
l\iit,  ut  &  anno  ifoo,  tunc  cnim  una  cum  Fìmmbogo  Nomophylace  & 
^4  judicibus  de  caufa  hsreditarìa  Mòdruvallenfi  fententìam  dixic  ;  ina  ve 
iisdem  comidis  a  Nomophylacibus  judicari ,  &  deinde  in  leges  fententì- 
am pronuntiatam  referri  curavit ,  omnes  niercator«B  Anglos  Regi  ex  q va«^ 
iris  Hundreda ,  o:  wo.  pifcìum,  fex  pifces,  tributi  loco  numerare  debere, 
pifcatores  autem  Anglos  qvi  nuUam  exercent  mercaturam ,  fed  lineis 
ìongìs  cum  multis  aflixis  hamis,  pifcancur^  comprehendendos  effe. 

Tarn  Celebris  ille  Annalium  Skardfaaenpum  concinnator,  qvam  ali!» 
qvi  fua  plerumqve  ipfi  debent,  ad  annum  1501  mentionem  faciunc  Kai 
von  Aiefeld^  auc  (ut  qvidam  fcribunt)  Anhe£dd\  fed,  qvod  egerit,  ad'* 
ferant  nihil.  Circa  eadem  tempora ,  aut  Islandis  a  Rege  Pnefedum  fuifle 
aut  PraefeAi  cujusdam,  forte  Kai  von  Alefeld,  Procuratorem  egillb  vide- 
tur,  famofus  ille  Lembardusy  qyem  rapinis  &  maieficiis  in  qvemvis  prò- 
mifcue  graflantem ,  maxime  autem  inTdrfium  de  Klofa  incentum,  eiqve 
multa  mala  minantem  »  Torfius  ex  improvifo  fuperveniensoccidit;  qvod 
faftum  Stéphanus,  Epifcopus  Skalholtinus ,  Torfio  alioqvìn  inìmicus 
probavìt^  ipfumqve  eapropter  &  laudavit  &  facile  abfolvit.  ' 

S-  p. 

Vigfufus  Erlendi  ex  nobìliflìmis  Islandi»  Proceribus  orlundus 
qvando  Islandia?  Praefefturam  primo  capeffi verità  non  liqvet  (a),  fed  ftc? 
rum  id  effe  ante  annum  1507  fatis  claret  ex  literis  Mag  Enei  WaJchenl 
dorphiiy  PrappofitiRoeskildienfisEcclefic,  &  tunc  temporis  Chriiliani  n' 
ProRegem  Regni  Norvegia  agentis,  Cancellarìi,  datis  Osloaedie  Andrene 


1507^ 


ÉM*< 


(•)  Forfiui  inno  15051  qvo  in  cxteris  vixit ,  vid.  fapra  pag.  344. 


248  PERIOETUS  rv;   SECTlt)  L 

1907»  in<(vibQs  etim  cocibs  Islàndke  Prsfeéhim  R^iùm  (àlutat  (a).  Hic 
anno  1 508  in  publico  &  folenni  conventu  Thingvallenfi  »  fencenciam  fra- 
tris  fui  Tliorvardi  Nomoptìylacis  de  valore  Ediéli,  a  Rege  Hacone  pro- 
mulgati 9  de  haereditatibus  adeundirconfirmavic ,  qva  Benedici  Herftenii 
Decretura  fufflaminavit,  &  eodem  anno  in  craélu  Ejafìoi'd,  conflìcutus, 
<!e  predio  Kot»  &  viliis  ad  id  peninentibus»  difcretivam  tulic  iencenti- 
am*  Anno  1^09  officio  adhuc  praefiiit  »  fed  qvamdiu  id  poftea  retinuerit, 
numne  ad  annum  i^ia,  incertum  eft.  Anno  1513  Auftralis  Islanda  No* 
mophylacem  fà^um  legimus«  qvo  officio  usqve  ad  mortemi  qve  eum  in 
Norvegia  anno  1521  oppreffit>  funélus  tOu 
« 

§.  IO. 

Si>eno  Thorlevif  cujas  fuerity  nefcimus>  &  qvando  adPrsfeAurs 
honorem  eveélus,  valde  incertun>  eft,  fed  eodem  funélum  elTe  anno 
1512  prò  certo  habemus  (b).  Hunc  Angli  cum  1 1  fatellitibus  mifere  occi* 
deruntt  qv^a  de  re  prolixe  fatis  agit  HVITFÉLDWS  &  ex  co  BIORÌ^US 
de  Ska$djàa.  Eius  Procufatpres,  aut  in  ejus  locum  fubÀitutos fùi/Te,  ve« 
4t>(ì|nile  eft,  Bùrtbì^lùm  qvendam  &  jhhannem  Eg^erH  filium,  qvi,  Frac- 
ie<^i  vices  gerentesj  hoc  anno  judtcia  exercebanc 

Litn  A. 

^ii  Hans  med  Gijds  Nad  Danmarks  Noregs.,  Vendcs  ok  GottcsKo- 
ning  udvald  Koning  til  SverigC  Hercug  udì  Sleflvig,  Hoiften,  Stor- 
maren,  ok  Dytmerfken,  Greve  udi  Oldenborg  og  Delmenhórft>  helfc 
Eder  kaere  Underfatte  ,  Bdnder  ok  m^nis  almue,  fom  bygge  ok  boeudi 
Hole  Bìfcopsdome  kanrlige  med  Gud  ok  Vor  naade*  Vicher  kxre  ven- 
..'•*..  '  ncr, 


iJw«a 


t 

(a)  Vid.  ad  finem  Cèp.  Litr.  C. 

(b)  Ab  AidfGRlMO  &  BIORNO  de  Skardfaa  ad  annum  1511  vocatur  Sieno  Kltìffw f» 

Kleiti  firma,  ted  HVITFELDiUS  Icribit  Tborfon.  Magnus  autcm  J«n«  tìius  « 
judlcio,  vulgo  vopnadom^  promulguo  1531  expreffe  fcribit  Tborlcifsfin 9  qvod  en«in 
veriflìmum,  nam  ex  ^Uifsjoìh  per  ahbteviataram  fcripto»  facile  fieii  potuìt  Wftf^n» 
'  *  Hunc  BlORiSÙS  de  Skardfaa  lui  obUtus,  ad  annum  Ì515,  cum  HVlIFELPlO 
Svein  Tborfi»  vocai  ' 


GAP.  IV^  Litr.  A^  B.  249 

jer,  w  ofTEirkelig  vaerdig  Vzdet  Bìfkop  OluflT  i  Holè  hafver  birth  for  off, 

«HI  fadhe  hanom  over  hSrige  fore  oc  eì  ville  gifve  then  deelhe  oc  dig- 

ciligefom  I  hanom  paa  Kirkens  vegne  pligtig  ere!  Samleedes  birthe  han 

Mot  ofl*  ac  han  uforrectis  udi  mange  fagher  fom  burde  at  deelis  oc  forfol- 

ggis  for  the  hellig  Kirke  oc  chriftelig  Dom^  hanom  oc  Hans  Bifkops- 

«dome  cill  ftor  Skade  oc  forfang  i  mange  maade*    Thi  bede  Vi  ether  alle 

Vierlìge  oc  biude  ac  I  her  efcer  vere  fornemte  oflf  Elfkelig  Vsrdig  Fader 

hdrìg  oc  liduge»  oc  giore  oc  gìve  hannem  the  aarlige  Ree  oc  Rettig- 

Aed  hvad  then  helft  arre  eller  nefnis  kan  cili  gode  Varhe  Tom  i  hannuin 

paa  forenxvnte  Rett  heliige  Kirke  give  plejer  oc  plicige  ere  at  udgifve  » 

m  ac  I  lader  chet  ingenlunde  : 

Oc  Bedhe  Vii  oc  biudhe  chig  Vor  Lagmand  ther  paa  Island,  at 
chu  intet  berorer  thig  che  Sager  fom  hanem  oc  Hellig  Kyrke  paardren- 
deserei  oc  the  bor  aldelesatforfolge,  chog  Vor  ocCronens  Rectighed 
udi  alle  maade  uforfommed^  Samledes  befale  Vii  chig  Thorleif  Biorns- 
fon  ac  thu  giore  hannem  ali  chen  Dee!  oc  Reccighed  fom  the  hannem 
paa  Kirkens  vegne  pligtig  ere  ad  Kongjsns  dee!  uforfommec  In  Chri- 
ho  valete*  Datum  in  ScofFerene  Sabbaco  primo  poft  feftum  Jacobi  Apo- 
iloli  Anno  Domini  miliefìmo  qyadrigenceumo  oauagefimo  cercio^  nouro 
fub  fecreto  praefentibus  appenlo, 

Litr.  B. 

VVTii  Hans  meth  Guds  nade  Danmarks  Norges  Vendes  oc  Gotes  Kon- 

ning  vduald  til  Suerge  Hercug  i  Sleczuig  oc  i  Holften  Scormarn  oc 

Diitmerfken  Greffue  i  Oldenborg  oc  i  Delmenhorft.  gior  thet  w^ìcher- 

licht  alle>  at  for  trofoab  och  willige  tienefte,  fom  thenne   brefFuifler 

Eggerd  Eggerdstón  Lagman  uci  Wigen  off  oc  worc  Rige  Norge  her  cill 

giortt  hainier  och  han  och  hans  rette  echte  bOrn  oc  affkomme  off  oc 

wore  arffivinge  oc  cffcherkommere  konninge  uci  Norge  oc  rigec   her 

cSTtcr  trolige  giore ,  bewife  mu«  oc  f kulle.     Tha  haffue  wii  nu  aff  wor 

fcnderlige  gunft  oc  nade  une  ocgiffuet>  oc  meth  thetce  wort  obne  breff 

vane  oc  giffue  hanum  oc  hans  recca  echte  born  oc  affkomme  frihed  oc 

frelfle  fom  andre  wore  Riddere  oc  Swenne  haffue  uci  worc  Rige  Norge 

vii  ewig  tid  meth  fkioid  oc  hielm,  fom  er,  en  halluff  huid  en^orning 

Tom.  lU  li 


250  PERIODUS  IV.    SECTIO  l 

iati  eth  bloth  feld  òch  en  halIufF  huid  enhomrng  owen  upa  lìelìMiT,  efl> 

ter  fom  her  uri  tnaleth  ibnder* •. . .      Tc^  wort  oc  kronen  ftii 

bonrfe  godz  och  kopfted  gotz  utì  alle  made  uforkreacket.  Thi  forbiude 
wii  alle  ehwo  the  helft  aer  eller  wacre  kunne  och  ferdeles  wore  fogder  och 
embitzmenn  fornemte  Ejggerd  Eggerdsfon»  eller  hans  echte  bòrn  her  uri 
eller  emod  at  hiiidre  eller  hiiidre  lade,  dele>  platzei  mode>  »nnge) 
eller  uti  noger  tnade  uforrette  unnder  wor  konningxlige  hefìid  och  vre- 
de.  Datum  in  caftra  noAro  Nyborig  feria  quinta  proxima  ante  felhim 
beati  Laurencìi  martiris>  Regali  noftro  fub  Secreto  inferius  appeofb,  aa- 
fio  Domim  milleiimo  qvadringentefima  o&uagelima  optava 

lÀtu  C. 

eg  Erik  Walkendòrp  profaff  i  Rofkilld  gìore  viturregt  alfe  mcJ  ^ 
mitt  opne  brefF  oc  eigen  handfkrift>  ad  heidarleg  manir  Herr  Erik 

^umarlidàfon^  Soknarherra  uri  Island  i  Saurbar  er  fvo  ordenn  med  mig 
®fureìjìs  uppa  heidarJige  oc  fòrnumftige  mends  vegne  Vigftis  Erlendfoii 
^or  kierifte  nadig  iierra  Konungs  HofbdSmand  uppa  Island,  hans  Bro- 
dur  porvardur  Erlendsfon  oc  {)eirra  Syftur  Hiisfru  Hclmfrydur,  oc  uppa 
andre  fleire  vegna  af  Island,  fa  ad  hann  fkafgiefa  oc  fomeygiamigfytet 
min  rettighedt  oc  omak,  fem  mig  at  nette. ber  ad' hafa  far  fryhek  oc 
privilegia  vor  kierefte  nadig  Herra  Konung  Chriftian  hafver  giefvit  {>eiin 
©e  menige  Islands  Innbyggierurn  8q  Rynfk  gylldene  af  fulla  vige,  oc  far 
ril  80  RefjGiinn,  fem  kallaft  fvort  Skolla  Skinn,  oc  betale  oc  f kicke  {>eiai 
*tii  Hamborg  inn  i  Danckvort  Sinit  hus  innann  Sanébe^  Michaelìs  dag  ncft- 
komande,  eller  oc  fkìcka  mig  forau  privilegia  bref  igien  affcur  til  Hani- 
.borg  innann  fyrrnefhda  tyd ,  oc  hefer  hann  fbrneygt  mig  foc  (mn  P^rc 
for  fbrnefnte  bref  io.  Reinfk  gyllene,  men  hvers  koft  oc  taering r  fein 
liann  ytar  meir  hefur  giort  oc  haft  fyrer  hana  feck  fornefrid  privilegi! 
bref,  hann  var  ftor,  ^adermier  vel  vituriegt,  Bad  f Kula  pek  ^eflfh'rer 
titann  betala  ocforneygia  lionum^»  oc  vera  |)ar  ryrer  i  hans  neygia.  Til 
.  ycarmeire  vitnisburd  trycke  eg  mite  iìgnet  nedann  fyrer  fetta  mittoped 
oref ,  fem  giefvit  var  oc  fkrifad'  er  i  Oflo,  Odinsdagenn  naeftaa  ewcr 
San(^e  Andreae:  Ap oftoli  dag  Arum  epter  Gudz  burd  1 507* 

.  Cap. 


CAR  V^  §•  I,  251 

Cap.  V. 

De  Cbrifiiano  IL 

Anno  1481  die  1  Julii^  liora  2,  miii.  \6  p.  m.  NomìnatifRmus  Pri|i- 
ccps  Chriftianus  Secundusy  Dania?,  Norvegie  &  Svecia?  Rex  in  par- 
ta plorans^  &  manum  fangvine  plenam  habens>  hanc  kcem  confpexic» 
Ephebis  egreflus  primo  more  valde  populari  1  apud  Bibliopegum  qvea- 
dam  Hafnienfem ,  fub  cara  Canonici  cujusdam  educatur>  qyi  eum  etiaiii 
ad  horas  Canonicas  canendiim  in  cemplum  fecum  adduxic,  qvod  Prin- 
cipi, cum  piebeia  juventute  converfandi,  eorumqve  malos  mores  imbi- 
bendi  occafionem  dedit;  qvos,  adultior  ^lus  &  haud  poenitendum  nac- 
cus  pxdagogum  Conradum  Markium^  denuo  dedifcerenon  potuit;  Nam 
initio  praecepcori  qvidem  morem  geflit,  fed  poftea  nec  patrem  nec  prae- 
ceptoretn  reverìtus ,  noélu  in  plateis  indigna  perpetravit>  qvod  cum  pa« 
ferre(civiflet>  accercitum  ad  le  filium,  primo  gravi  oratione  reprehenfum, 
deinde  bene  pulfatum;  cum  emendacionem  promifìfTec,  dimifit;  fed  in  maio 
propofito  perfeverans >  patrem  gravidime  offenditi  nihilo  fecius  in  libe- 
ralìbus  ftudiis  arcium  &  ìingvarum  cognicione  haud  parum  profecic*  As« 
fumea  toga  virili  anno  \%07.^  ad  fedandum  in  Norvegia  ortos  tumultus  a 
patreablegatur,  qvod  cum  felicitef  peregiflet^  Svecisqve  non  pauca  iatu- 
Metdamna,  eidem  Regno  per  integrum  decennium,  ut  Pro-Rex,  prae« 
fiiir.  Revocatus  autem  a  patte  anno  1512,  ip(i  morienti  anno  if  13^  adfuic, 
undc  flatim  regimen  capeflivìt^  cui^  in  Dania  anno  148^  in  Norvegia 
M893  in  Svecia  vero  1499,  Ordinum  voto  &  jure  )urando  deftinatus 
fuerac;  coronam  autem  Danicam  folenni  more  in  Fello  Trinitatls  per 
Birgeri  Archiepifcopi  Lundenfis  minifterium,  accepit;  fed  anjio  151^ 
cum  Elizabetha  Caroli  V.  forore,  nuptias  Die  Clara?  Virginis  Hafni^e  ce- 
Icbravit,  fimulqve  conjugem  coronari  curavic.  Anno  1517  Svecos  ad 
obedientiam  retradurus  1  bellum  illis  inculit,  fed  anno  demum  i$2o,  iis* 
dem  fubjugatiSf  in  fefto  omnium  San<ìlorum  Coronam  Regni  Svecici 
^runnfìt.  Anno  if^i  cumfplendido  facis  comitatu  in  Flandriam  ad  affi- 
nem  Geiàrem  perrexic^  a  qvo^  Inter  alia  ut  Holfaciam,  qvaii  Regni  Pa- 
li z  nis 


252  PERIODUS  IV.     SECTIO  l 

nix  feudum>  conferreRegi  Hcerec,  impetravit  Praeccr  novas  leges;  jn- 
no  1^22  promulgacas ,  dedic  etiam  varias  Confticuciones  Regno  &  Rei- 
publìcs  haud  inutiles  >  qvs  $  ob  brevi  fubfeqventem  rcrutn  converfio- 
nem,  nullunì  adtulerunt  emolumentum.  Et  hapc  qvìdem  de  eo  ut  viro 
frugi'  &  Rege  non  fpemendo  rcferuntur ,  reliqva  autem  ut  de  tyranno  & 
viro  fangvinario.  Norvegia  Pro-Regem  agens,  Divikam  qvandam,  ni- 
tione  Belgam,  concubinam  (ibi  adfciverat,  cuius  mater  SÌDrìcta>  mulie- 
rum  imperiofilliraa  &  vaferriraa,  ejusqve  aflecla  &  agnacus  Dietericus 
5Ia^;hoBch ,  profcffione  chirurgus ,  vir  acris ,  fed  verfipellis  &  cnidelis  in- 
geiìii  »  Regem  ita  occuparunt ,  ut  totus  ab  iis  penderec  :  Qvp  fubditorum 
animosnon  tantum  oifendit,  fed  tandem  a  fé  penitus  abalienavit;illoruiQ 
enim  fvafu  &  inftindu  plurima  mala  perpetrare  creditus  eft^  qvorum 
maxime  enormia  fuerunt  feqventia,  nara  omnia^  qv»  ipfi  vitio  vertuntur, 
nimis  loneum  eft  enumerare.  Carolum^  Epifcopum  Hamarenlcm»  iibla 
pacre  datum  confiliorum  moderatorem,  virum  fìdum  &  folenero,  ob  kvìs; 
fimas  fufpiciones  tetro  carceri  compedibus  vinélum  inclufit,  qvod  Praefuli 
mortis  caufa  fiiit.  Ericum  Walchendorffium  Nidarofix  ArchiepifcopurDi 
fuum  qvondam  Cancellarìum ,  meris  fufpicionibus  &  diffamationibus  in- 
du^usy  graviffime  perfecucus  eft^  &  tandem  e  re^no  ejeólum  omnibus 
bonis  fpoliavìt.  Janum  Beldenack  epifcopum  Othiniauum ,  fuorum  con- 
filiorum confcium  &  moderatorem  9  carceribus  inclufit  Geor^umScot- 
borgium  ad  Archiepifcopatum  Lundenfem  eveélum ,  eodem  dejecit  &  in 
exìlium  egit.  Dietericum  Slaghoech,  omnium  confiliorum  confciuni} 
&  crudelitatis  miniftrum,  virum  neovam,  primo  ad  Archiepifcopatum 
Lundenfem  evexit,  mox,  feu  altero  ftatim  menfe  dejedum ,  crudeliflirao 
fufpendii  &  incendii  fupplicio  afFecit.  Svecorum  Nobilitatem  &  Epi* 
fcopoS)  fibi  fupplices  faòtos,  crudeliffime  traélavit^  qvorum  Epifcopos 
Matthiam  Strengnefenfem  &  Vincentium  Scarenfera  cum  aliis  90  uno  die 
fecurì  percuffit  &  deinde  combuffit.  Abbatem  Nydalenfem  cum  n 
monachis  in  undas  projeéìos  fuffocavit^  imo,  nec  ab  infancibus  manas 
abftituit;  Taceo  lanienam  Finlandenfem ,  in  qva  Henningus  Gadd  eo- 
nim  Epifcopus  periit«  Extra  noftrum  fcopum  eft  omnia  recenfere,  Qvi 
numerum  in  Svecia  anno  1520  crudeliter  dilaniatorum  ineunte  a}unt  ibi- 
dem fupra  6co  infontes  occifos  futfle.  Hisaliisqve  permultis  fubdici  ad 
iidem  ei  renunciandam  moti  funt^  qvorum  Svecì,  anno  1^21  rebellarunc, 
Dani  autem  1 5  23  feditionem  movere  csperunt»  qva  fbnuna  Rex  ita  per- 

culfus 


1 

J 


GAP-  y.  §•  L  2.  253 

culfas  eftj  ut  extemplo  convafatis  rebus,  non  tantum  Regiam  Gazam, 
fed  templorum  (jvorundam  Ornamenta  fecum  arripiens  (nam  ab  illis  ma- 
nus  non  abflìnuit)  20  navìbus  in  Belgium  aufugeret,  ubi^  ut  &  in  Ger« 
mania  &  Anglia>  Caefaris,  aliorumqve  Regum  oc  Dynaftarum  gratiam  im- 
plorans;  exercitus^ve  ad  repetendum  amifla  Regna  fubinde  confcribens^ 
decennium  transegìt.  Anno  1532  in  Regnum  cum  clafle  &  milite  rever- 
fus,  in  Norvegia  capitur,  &  arci  Sónderborgenfì  inciuditur,  unde  poft 
17  annorum  arélam  cuftodiam,  Callundburgum  in  Sisilandiam  transduélua 
Regali  pxne  more  vicam  egit>  ibidemqve  anno  1559, 22.  Januarii ,  obiit, 
fed  Otiìinias  in  tempio  Francifcanorum  fepultus  eft.  \it  per  totam  vitam 
varìam  expertus  eftfortunam  (unum  enim  decennium  Pro-Regem  Nor^ 
v^Si  alterum  Monarcham  Dania?  &  Norvegia?»  tertium  in  Belgio  &  Ger- 
mania Exulem  >  &  27  annos  Captivam  egit)  ita  edam  in  Religionis  neeo- 
tio  diu  inftabilis  &  varìus  fuit ,  primo  enim  CathoIicus>  mox  §emi-Luthe« 
tanus,  adeo  ut  Martinum  Reinhardt  &  Andream  Carolftadium  in  Daniam 
vocaret^  qvos  paulo  poft  abegit,  imo  fìmul,  feu  eodem  anno  9  qvo  hosce 
Reiigionis  Reformatores  in  Daniam  accerfivit ,  cum  Pontifice  Romano  de 
Canonizatione  qvorundam  Sanélorum  egit.  Q^ad  in  Saxonia  exul  degitj 
Lucheranus  fuit>  fed  in  Belgio  vivens,  Catholicqm  femet  profeiTus  eftj 
undem  vero  Lutheranifmo  perfeéle  &  fine  fuco  nomen  dedit*  Pr^ncepSi 
cujus  magnas  virtuces  ingentia  vicia  obfufcabant. 

Primo  ut  Pro  Rex  Norvegia?,  &  deinde  ut  totius  Monarchia;  Rcj? 
Ik/andi5  qvaedam  Refcripta  mifit»  qvorum  precipua  funt: 

i)  Ediélum  de  Decreto  Regts  Haconis»  qvod  communiter  vocatur 
Mddruvallenfe  (MOdruvalla  Rettar  botj  1507  (a^. 

a)  Libera?  tucelares  data?  Erico  Sumarlidì  filio*    xp7  (b). 

li  3  3)  Con- 


r-x  p^r,  Aggersbiis  die  24  Novembris. 

(b\  Vid.  ad  finem  Cop.  Litr»  A ,  ex  infirctflifllmo  Perilluflr.  LANGEBECK  rabulario  ex- 
fcripM». 


/ 


254  PERIODUS  IV.     SECÌTIO  I. 

3)  Confirmatio  omnium  Ediélorum  Regis  Norvegie  HaconisSandi 
(ut  eundem  vocat)  data  1507  (a). 

4)  Litera?  falvì  condiK^us  ìmpercitae  Jacobo  Braadinl  exuli  1514. 

5}  Interdiélum^  qvo  mercimonìorum  cum.  extraneis  cotomucatio- 
nem^  prìusqvam  incols  ve<àigalia  &  tributa  folviflent»  probibet  (b). 

6)  Ediéhim,  qvo  Jons  Sigismundi  )udk:iuiii  confirmat^  Vacosfior- 
4um  hsredibus  Biomi  Godvinii  adjudicans  15 19  (e)» 

7)  Liters  qvibus  Johamii  Eggerd  Praefe^laram  Islandiae  conferc  (d)* 

8)  Int^didlum  ne  qvìs  cum  exteris  mercimonia  permutet  pciusqvam 
hi  vedigal  prò  portu  folvendum  (20  aureos)  numerarint  (e)» 

§•  3- 

Eodem ,  qvo  thronum  afcendit  anno  «  Islandiae  Prxfeéhim  dedk 
Johannem  Rantzovium  ;  Fuerit  autem  hic  magnus  ille  Johannes  Rantzo- 
vius  Holfatìac  fab  Chriftiano  HI.  &  Frìderico  IL  Pro-Rex>  m  &  exer- 
citus  Dux  celeberrìmus ,  cujus  viftorix  &  res  geftx  ab  horum  Regum 
Biographis  raagnopere  celebrantur;  an  aker  ejusdem  nominis,  tam  in- 
certum ,  tjvam  illud ,  qvamdiu  hanc  Prscfeóluram  &  qvid  in  ea  memori- 
bllegeilent. 

Anno  1^15  Severinum  NorSy  percelebretn  illum  Àrchichtlaflum» 
in  Islandiam  mifit>  qvì  piratas,    prasfertim  Ànglos  perfeqverecur  (f> 

Hic 


(a)  Dat.  Aggershus  in  vigilia  SanéVz  Cttharinx. 

(b)  Dat.  Haffnix  in  fefto  Catliariiia% 
(e)  Vid  ad  finem  Cap.  Litr.  B. 

(d)  Vid.  ad  finem  Gap.  Litr.  C 

(e)  Vid.  ibid.  Litr.  D.  cujus  exfcnpTum,  exlpfo  orìgtnali  fk^um,  Perilluftri  LAlfGEBEC' 

KIO  nos  debere,  gratifllmo  animo  agnofcimus. 

(f)  Huic  expeditioni  occalionem  dediiTe  videtur,  kiniena    illa  &  rapina  qvam  Andi  fti^[^^ 

1512  in  lilandia  fecerant,  de  qva  legeudus  HVITPELDIVS  ad  annum  ijrsìn  vìts 

CbriJHi» 


CART-   §•  1-  4-  5:  25J 

ÌJkpntms  ablslandisRegis  nomine  trrboci  g^mis  qyod  vaoitm^ gtengierdt 

cxcgic,  cujus  20  pifciuin.  leu  40  obolorum  valor  erat.    Fuic  hicce  Nordbjr 

nadone  Norvecus^  qvi  fubjohanne  Regc  contra  Svecos  &  Lubecenfesclaffi 

Dmica?  Prsefeétus  militaverat.     Eo  autem  mortuo,  Chriftiano  IL  conftaiv 

ter  adhtrfic,  &  femper  fidiflimus  fuit,  licet  ab  ejusdeiii  crudeliwtis  & 

iàngvinariis  confiliis  ankno  efTet  alieninimo,  cujus  rei  egregium  dedìt  do- 

cumemum  Holmia?  anno  1520  conftitutus,   cuna  laniena  ìbidem  pera^ 

geretor;  nam  profcripcorum,  qvotqvoc  potuit,  protexit  &  dimific    Eo- 

ÌeinaAnoEqvesfaó>us&  Gullandis  Praefedusj  Domino  primum  conerà 

Svecos  rebellantes,  &  deinde  conerà  Frìdericum  L  Regna  occupantemj 

fidelem  magis  qvam  felicem  navavìc  operam  ;  nam  Gullandiam  &  Arcero 

Visbyenfem  Friderico  anno  1525  tradere  neceilum  ducens,  femet  eideòi 

flibjicere  noluit,  qvapropter  in  exilìumire  parans^  Narvam  tempeUacutn^ 

vi  ddatus»  ^  Mofcis  capìtur  &  carceri  includicur^  undeeum  Carolus  V^ 

liberavìc,  cuimilitaos,  in  obfidione  Florencina  anno  i$3o.  globo  trajeo 

tus  occubuiu 

Anno  15^15  cxlsrandla  diicedens  Severmus  Nòrdbjr j  (ucceflbrem^ 
Mitxn  reliqvit  Regfa  inffruél'um  Fraefeélura  Johannetn  Eggerti  fflium^  (a; , 
Nobilem  Norvegum^  nam  eodem  anno  Regius  Islandis^  Praefeéhis  appel- 
latur,  q^vod  ofncium  etiam  anno  i5?6^&  i$i7  continuavìt,  (ed  anno 
I5ii>  vidctur  er  adJLunélus  fuifle  TyVms  Vetri  filius^  &  una  cum  eo  Pì-ar- 
&£hxram  getTifle ,  ad  minimum  duobus  anniS)  1518  &-19  it^  ut  Tylias^ 
Qvarm  orientali  &  boreali,  Johannes- vero  occidentali  &  a  uftraU  praefàe- 
cir^  ièd  discòrdes  eoa  fuiilè  patet  ex  literis  feu  dica,  qyam  Regina  Elizt- 

betha» 


CbrsfltofiL  ]p^g*  no7,  &  qyar  ex  eo  haberad  cundcm  annutn  BIQRNUS  de  Skardfaa^, 
noltias.^ 

^)  Q^x^  At  noftro  in  Nòvis  lìur.  Havnì^nf,  m\r\i  tyST  Nò.  i«.  nt  &  deejtiy  filioEggertcr 
leguntar,  mlck  erronea  iunt ,>  qva  hic  rfceufiece  dt/efutàro  non  vacar»  Fatrom  habuit 
Eggertum  Eggerri,  Viccnfiuin  in  Norvegia  Numophylaccm  ;  Cui  Johannes  Danite 
Rex.  anno  148!  Nobilìum  Privilegia  impertivir  (yid.  fupra  pog.  2-49.)  addito  infìgni  :. 
albo  unicorna  in  caenileo  panno  clypei,  &  anteriore  unicornu  parte  fupra  galeam; 
Qyo  nuper  in  figlila  ufiis  eli  i^tius  pofleroroim  Nobilinìinus ,  Magnui  CSslaviaSf. 
QlaJidìae  Prarfe£ius» 


2§6]  PERIODUS  IV.     SECTIO  l 

I 

bètha,  ébrence  in  Svecia  Rege>  Joh^Cnni  fcrìpfic  anno  Kiod.  4  Mail  qvi 
ìUe^  ut  proximo  aucumno  circa  Martini  Feftum,  ad  respondendum  co- 
rani judicibus  a  Rege  delegatis  »  &  filio  »  ex  eomm  fentencia  ^  prò  ilUtis 
in)uriis  fatisdandunij  Hafnia*  fernet  praefcntem  (iftac,  citatur  oc  gravicer 
raonetur ,  cui  paruiife  videtur  Johannes ,  &  caufam  contra  Tylium  obli- 
huifle;  Nam  anno  feqvente  d.  4  Oélobr.  ipfe  Rex  Johannem  totiuslslan- 
à'\x  Prxit&um  denuo  conftituit  (a)^  qvod  officium  ad  annum  1524, 
fi  non  ad  26  geflifle  eum^  valde  eft  probabile;  anno  enim  1^24  cum  Jo- 
hannes Comitiis  univerfaiibus  celebrandis  occuparetur,  Tylius  portum 
Hafnfiordenfem  ingreditur,  efTraéloqve  tempio  Beflaftadenfi  »  aliìsqve 
sdlbus^  mercimonia  &  Regia  veéligalia  qvs  ibidem  fervabanturj  auferc, 
&  in  onerariam  qvam  habuic  navem  tranfportari  curat;  Qvod  audiens 
Johannes,  citiflllme  advoiat,  &  colleélo  Isiandorum  &  Germanoruo)  oier- 
catorum  globo y  Tylii  navem  adorìtur  &  debellata  ipfum  autemcaptuoi) 
capite  pleélic.  Uxorem  habuit  Johannes  Gudrunam  fiiOmi  Godvinìde 
fìliam,  cum  qva  deinde  Altonae  in  Stormaria  prope  Hambui]gum  vixii 
Circa  annum  1530  cumOgmundo  Epifcopo  SAalholtenfì  de  pnsdiisqvi- 
busdam  controverfiam  habuit)  qVa  caula  ceciditj  &  Epifcopo  fupplex 
fàélus  condonationem  petiit  (b).  Mortuus  effe  videtur  anno  1533  nam 
eodem  anno  Gudrunam  in  Islandiam  translatam  efte  tondat^ 

Litr.  A. 

■yii  Chriftian  mcd  Gudz  Naade  rett  Arffuing  ti!  Norriges  Rigc,  udvald 

^    Konning  tìl  Dannemarck  oc  Sverrig  &c.  Giore  alle  Vittcrligt,  atVh 

udaf  Vor  fynderlig  Gunft  oc  Naade  haifve  «nnammec  oc  undfar^ec^  oc 

mcd  thette  Vort  obne  BrefF  annamme  oc  untfange  thenne  Brefviifer  Oli 

Elfkelig  Her  Eyrek  Sumerlidefen ,  hans  Hion,  Tienere  oc  allt  Hans  Gots 

l5ft  oc  faft ,  ihvad  thet  hellft  er  eller  vaere  kand,  uthi  Vor  Fórftclig  Hegn, 

Vernd  oc  Fred  oc  Bef kiermelfe ,  befynderligft  at  forfvara  oc  fordagtiiige 

tii  alle  rette  Maal.    Samroeledes  ville  Vi  at  ingen  f  kal  vere  hans  Rettere 

cller  Dommere  i  VereldUge  Sager,    uthen  Vii  Selfer,  eller  hvem  Vu 

thec 


(fi)  Vid.  fiipra  pag.  354. 

(b)  Vid.  td  fincm  Cap.  Litr.  E. 


thec  mcd  Vort  obne  Bref  berynderiigefi  befaleode  vord&r.  Thi  (orbyd^ 
Vii  alle  i  hvo  the  hellft  ere  elLer  vere  kunde^  oc  Terdeeles  Vore  Fogeder 
oc  Qmbudzmend  forenefhce  OiTEIfkelig  Her  Erik  Someriedefon  >  her 
imod  paa  Perfon,  Hion,  Tiei)ere  dler  Godu  a(  hUidre  eiler  hindre  iad^ 
àede,  pladfe^,  mode  oc  umage,  eller  i  nogen  Maade  ac  uforretce  under 
Vor  Fòrftelig  Heffiid  oc  Vrede.  Gifve^  paa  Vorc  Slot  Akerhiis  San^e 
Cukiùx  Dag»  Anno  1507*    Under  Volt  SeoetuoL 

Litr.  B.«   .  .  , . 

■ 

Xpi  ChnOMfì  met  Guds  naade  Darìmaifcis ,  NorgiS)  Vetidfs  oc  Gptes 

^   Konynghi  udvaldh  Konnyng  tìll  Sveriige,  Hercug  udi  SleffvigH,  Hól- 

ftein,  Stormam  oc  Dyctiierrken>  Grefve  i  OkietlborgK  oc  E>e([nenhorfte, 

pare  alle  vkterlìgth,  at  off  èilCkeiìge  Ravellde  Bidrns  GuiideiTons  Efter- 

ie^erfke  paa  vort  land  blandh^  oc  hennes  barn  Torffte  BionìITon  00 

hxìs  brSdre  oc  fyfkenne ,  ha^e  nu  kdech  berette  fore  ofr>  at  nu  no- 

ghen  aar  fithen  forledne  hafver  voreth  trette  emellom  Bidrn  Gundefon 

pia  Islandh  oc  Bii^rn  Thorlufisfon,  om  nogen  gaarde  oc  gots/  Tom  lìg- 

gendes  ere  paa  felandh,  Tom  kaldes  Vàftfoore  gaard,  och  Sere  gorde  och 

gots  &c,   ac  vor  logmand  Jon  Sigmondfon  paa  Islandh  haffver  cil  for- 

enn    dombc  famme  fornefnte  Jgaarde  oth    gota  til  fornefnce  Bioms 

Gundefon  oc  Hans  barn  och  arfivìnghe  efrer  Norahes  logh.    Och  haffVe 

vìi  oc  cìl  forenn  fundet  famine  Loginands  breflToch  ^m,  Com  band 

der  paa  gìffvec  baifver,  ved  fine  fulde  macht  at  blìfve,  oc  fornefnte  Bi&rn 

Gundefon  oc^  hana  barn  oc  rette  arffVinghe  at  nyde  oc  l>eholde  fornefnte 

gaarde  met  alle  fornefhte  gots>   fom  vort  brefF  vi  ther  paa  til  fot 

gifvec  hztfe  ytemiere  ther  om  udviifer  oe  indeholder*     Tha  effter  Gia-^ 

dan  fornefnte  leilighedt  bref  ve  oc  bevisninge  fom  del?  f^aà  ganget  er^ 

undheòc  tillade  viij  ac  forenefnte  Bioms  Gundefons  barn,  fom  kaldes 

ToifTyc  Biomsfon  oc  hans  brttdre  oc  fyfkene  mue  haffve  f  nyde ,  bruge 

ocbeholde  alle  forenefnte  gaarde  oc  cots,  fom  vor  Lagmand  fornefhte 

Jon  Sfgmonsfon  haffver  hanhem  och  hans  arffvihge  tildomt  effter  Nor- 

es  Logh»    Thi  forbiude  vii  allom  i  hvo  the  hellft  ere  eller  vere.kunde, 

étdeeles  vore  Fogeder  oc  Embetsmsend ,  och  befonderlighen  fornefnte 

liom  ThorlafiHbn,  fomefiite  Biom  Gundefon  oc  hans  brodre;  oc  foftre 

Tom.  II.  Kk    ^  hec   . 


258  PERIODUS  IV.     SECf  10  l 

•lìer  emoth  paa  forriefhtie  gaarde  od  gots' at  hindre,  hindre  lade,  modhé  wcl- 
IjgeplateflTe,  deele  ellcr  i  hogén  rnaade  àc  uforrette,  under  vor  kongclige 
hefndh  oc  vrede.  Gifvet  paa  vort  Slot  KiopnehafFn  Sandi  Andrct 
Apofloli  dag»  aar  effiier  Guds  byrd  MDXIX.    Undei*  vort  SignetK 

Litr;e. 


^j 


/^hrìftiern  met  Gudz  nade  Danmarkis  Norgis  Svcrìgis  Wendis  oc  Gotlris 
^^  Konningy  Hertug  i  SleflVig  HolilenStormarn  oc  Dytmerfken,  Grefvc 
i  Oldenborg  oc  Deltnenhorfl:^  H^lfc  Ether  off  Elf  kelige  vaerdige  fether, 
Bifperj  vore  Lensinend  oc  Menige  Almue^  fom  byggeoc  boe  paa  vort 
land  Island  kerlìgen  met:  Gud  oc  Sanéle  Oluif  Konge.  Vider  kiere  ven- 
ne at  vìi  hafve  thìll  troet  oc  befalet  chende  breirviìfer  ofs  elfkelig  Hans 
Eggertsfon  ac  vere  vor  Embìcsmand  ther  paa  Islandt,  oc  thec  met  Etbei 
alk  oc  menige  Isla^nder  iidi  vern  oc  forfvar  at  hafve.  Tlii  bete  oc  biude 
vii  Et.bpr  alle  oc  hver  ferdelis».  at  I  vere  hannem  paa  vore  vegne  horige 
oc  lydige>  folgachtige  oc  biiftandige,  giorendis  oc  gifTvendìs  hannem 
hvis  Sageròre,  landgielde^  gefterii  oc  ali  anden  rettighet  {o(rIoÌI[oc 
Norgis  krune  plichtige  ere  aariigin  at  gifve  oc  giore.  Hand  fall  bolide 
Ether  alle  ve^t  Sanéte  OlMff-  Kpnings  log  oc  fode  , gamie  fedvancr  oc 
ingen  aff  Ether  at  ufoprette  i  nogen  morder.  Serdelis  bete  oc  biade  vìi 
Ether  alle  ifornefnte  vor  Lensmaend»  at  tii  gode  reede  antvordc  fornefore 
off  Elfkelig  Hans  Eggertsfon  vor  Embitzmand  hviff  f katt  oc  tolld,  fom 
i  offver  alt  Ifflfind  uppbpretpc  indtaget  hafve  ^  hand  fkall  fiden  yt^ct- 
9ìer  giore  off  th^r  r^ede  oc  R^enfkab  fore,  oc  Jader  thet  ingenlunde, 
ber  met  Ether  Gud  befajendes  oc  Sanfte  Oluff  Konning.  GiiFvetpaa 
yort  SlpCjKiqfaìenha^n  SocfdageA  ned:  effter  San^c^i  Franeifci  dag^  dee  atf 
1521,  lUKler  vort  $)gnethe. 


Litr.  D. 


s  vendis  Gotto 


^Vìftì^itì  met  gudz  nade  Danmarkis  Nórgis  Syerrigi 
^^  Konnìhg  Hertiig  udì  Sleffvig,  Holften  Storniaren  oc  Dycmerfkefl 
Grefve  i  Oldenbóig  oc  Delmenhorft,  helfe  Ethe/  alle  off  Eltkelige  Bifoet 
Prelater,  AbbetHer,  Prefter,  Knaber,  Bonder  oc  menige  Almuc  W 
bygge  oc  boe  paa  vòft  oc  Nóì^ìs  krojKS  land  Ifflanàt  kierligcA  met  Gud 


CAP^  V.  Lìtr.  C  D.  K  -259 

oc  S^n&e  Oluff  Konning  vii  bete  oc  bhide  Ether  alle  oc  hver  ferdells^ 
ac  her  cffter  ingen  ktìbflae  x^ef  nogen  utlendfke^  enthea  tyfke ,  Ein- 
gelfke,  elier  andre»  for  end  thee  hafve  gìfvec  oc  fornoget  vor  Embics- 
mand  tber  paa  landet.  20.  gyldenpaa  vore  vegne  di^n  cold  oc  Rethìghed, 
fomchee  ofl'aarligcin  pleige  oc  pliichcige  ereatgifvej  oc  naar chec fvod-^ 
dantold  udi^ifiVec,  octilgode  reede  forqpget  haffVe  j  chaa  mue  i  fiden 
kope oc felge tnet  th^m  ubehindrec,  her  recter  ether  altìnges  effter^  oc 
lacher  that  ingenlunde.  Gifvet:  paa  vorc  Slot  Kopenhafa  Soodagen  Io- 
vocavicj  Aaret  1523*    Under  vort  Signet* 


(e)  QHuiiI  tn5imum  peird  fenft  ^etca  brief  fià  edur  heyra,  fenda  Elleridtt 
pòrv'iardsron  lógmann  funnan  oc  auftan  a  Islande.  pórleifur  Pals- 
fon  tilfkipàdur  af  hogbomfffta  herra  Herra  Fridrich  med  gud2  nid  Dan- 
merkrNoregis  &c.  Eirekur' perdei nsfon,  Hakòn  Bi5rgólfsfon,  poralle 
Eìnarsfon^  R^fh  Gudmundsfoiìi  Jon  Arnafon ,  .Brandur  Gudmundzfon» 
Thomas  Jbnsfon,  ]ón  Eireksfon  Runulfur  porfteinsfon ,  Biòrn  Jonsfon, 
Stcingriinur  Isleifsfon^.  Skule  Tbumasfonx. Gudmundr  Gudmundsfon^ 
Gifle  Gudmundsfon  9  ]6n  Olafsfon  J6n  jonsfoni  Sigurdur  Òdclsfon, 
Narfe  Sigurdsfon ,  Pecur  Lofcsfon ,  Dade  Gudmundsion ,  Olafur  Gud- 
mundsfon,  J6n  Giflafon,  Petur  Arafon  cjvediu  gudz  oc  (ina>  kuqnugc 
giorande  ad  fub  anno  gratis  millefimo  qvingentefimo  tricefimo  a  fimtu* 
dagìnn  n^ftann  epter  PetursmeiTu  oc  Palz  a  aimenniligu  Oxarar  I>inge9 
vonua  vier  famankomner  epcer  bode  09  f kipan  yors  hogborn^fta  Herra 

Kk  a  Kong 

(e)  Ideft:  Omnibus  viris  has  literas  vifuris  vcl  audìturìs,  Eriendus  Thorvardì ,  Nomophy- 
m  qvadraptuin  Iflandt^  auftralis  &  orìentalis ,  Thorleifus  PauH  a  Sereniflimo  Domi- 
no, Domino  Frìderìco  Dei  g;ratia  Danix ,  Norvegie  &c.  (Rege,  qvartarum  borealis 
&  occidencalis  Nodiophylax)  conftitutus,  EricusThordeini,  Hakon  Bì^rgolfi,  Thor- 
hallus  Einarìs,  Rafniis  Gudmundi,  Jonas  z\rnaci  Brandus  Gudmundij  Thomas  Jo- 
n«,  JcnasErici,  Runulfus  Tborftemi,  Biornus  Jon«,  Sceingrimus  Ifleifi,  Skulo 
Thomx,  Gudmundus  Gudmundif  Qillìas  Gudmundij  Jonas  Olai,  Jonas  Jonac, 
Sigurdus  Oddi,  Naifius  Sigurdi»  Petrus  Lò^ci^  David  Gudmundi.  Otaus  Gudmun- 
di,  Jonas  Giflai,  Petrus  Arii,  fuam  &  Dei  lalutem  mittunt,  no(um  facientes,  qvod 
fab  amio  gratis  nìillefimo  qvingeiitefimo  tricefimo  9  feria  qvinta  proxfma  pofli'feìlum 

Petti 


2^0  PERIODUS  IV;    ISeCTIO  I. 


Kong  Frìdrich  ^f  Danmdrk  oc  Norigìe  &c  ad  fkoda  oc  ranfafa  oc  fiilln* 
adardom  4  ad  leggìa  »  vm  pa  àkidgun  fem  Hannes  Eggertsfon  klagade  ni 
verdtg  fader  i  gude  bifkup  Ogmund  i  Skalhollce>  ad  hann  hiell^  fyrer 
iìer  oc  finni  kuinim  Gùcfrómi  Biflrnisdóttur  fiórem  gardum,  cr  fo  heita, 
Watnsfittrdur ,  Adalvxk,  Hvammur  oc  Asgàfdiir  &c  Item  ftód  fo  i  Kon- 
iingfins  brefi  ad  HamKfs  heflfdt  Tag€>  ad  BiOm  pérleifsfon  hefdi  giefid  bit 
kup  Stcphéne  godmr  mìnnìngar  ti!  malafylgis  tfvo  parda  Vatnsfiord  oc 
AaaIvÒc>  hvadlkrìfadur  Hannes  gac  alldri  med  fannindum  bevHÌKÌ>  K| 
ley^  ofs  j^d  vera  hid  &xStà  róg  fyrer  Konginum  uppa*  bifkùpfins  bàk>  |y( 
hann  tiede  ^ar  fyrir  ofs  ad  greindur  gardur  VamznOrduc  hefdi  fallid^riar 
reifur  under  heilaga  Skélhollcz  kìrkiu  naed  dotnum  oc  fuUum  rdkfemdir 
gi&mmgum  verdugra  herra  oc'  tfndfegra  fedra  erkibifkupa  inidaróii  oc 
SkalhòUcs  bifkupa  oc  fiehrra  srlegra[  prelita  Q?  prefta-»  in  pripus  a  dl^uiQ 
Ama  bifkups  Helgafonar,  f^à  lidid  var  fra  ^^z  burd  Anno  ^ùfund  jtfia 
hundiud  oc  atu  àr»  I  annan  cima  ^i  Bidrn  Einariom  hidtt  gurdenn  Vamz- 
fiòrdi  VOTO  psk  Chriftzàr  pùfund  |»riuhundrud  niutiu  oc  firìù  k  I^rìdia 
finn  ì  ud  hexra  Erkìbifkups  Gautonis  gódrar  minningar  eft^  fmi  bn  banns 

hrief  ' 


Ferri  St  PfluK)  In  eofmitìis  generalibus  dxar&nfibus,  juffu  &  mtndato  SereniM  no- 
ftrì  Domini  Fridcrrd,  DaniV,  Norregi»  ficc.  KegiSi  fld  libe^los  Johannìs  Eggerti, 
qvibùs  Ventrabilem  in  Deo  Patrem  Augmundmn  Epifcopain  Slialbottenfem,  incoiar, 
^vod  in  fttam  fucqvc  iizorts  Gudruiìc  .Bìornìs  6IÌ9  dtinnum  qvataor  prsdia,  nomini 
Watnsfiqrdy  Adaivik»  Hvamm  &  Asgard  retineac  &c*  perfpkiendiun,  inqvir^wiani 
&  decìiìvàm  de  iis  rententjain  pcrferendum  »  convenerimus.  Itein  Regie  prztera 
literàe  teftaniarj  dixfire  jolìaiiiTein ,  qvod  Biórn  iilius  Tliarleifi  Epffcopo  Stephano 
bo^9  memorie,  ut  ejus  patrocinium  redkneret,  duo  przdia  Varnifiord  &  Adaivik 
donayerk»  qvani  (crimìnationem)  óìùvks  Johannes  argumeiicis  idoiuii  naiiqvam  pro- 
bare potuit,  q^am  ergo  atrocinimam  coram  Rege  111  Epifcopum  ab&ntem  àliunuiita 
efle  reputavImuSy  iiobi$  enim»  fenrenriis  &  authenticis  Venerabilmm  Domfnoratn  S 
ipiritualium  parri^m,  Archiepifcoporum  Nidaroffenfram  &  Epifcoporam  Skalbolten- 
fium,  corutnqve.  honorabìlium  Pralarorum  &  faccrdomm,  aflis,  óìQxm  prriiuffl 
Vatnsfiòrdnm  trfbtis  Wdbus  farrf^sc  ecdefia:  Slcalholrenfi  ceCTiflè,  comprobirit.  Priaw 
tempore  Amz  Epifcopi  filii  Hetgonis,  anno  poft  hariritatem  Domini  niiUefiaK)  nt- 
centefimo  oflavó.  Seconda  vice  cnm  Biò'rn  filius  Einaris  prsdium  Vatnsfiord  cenoit) 
erat  tnnc  annns  Chriifi  mìUefimus  trecentefimus  nonagefimua  tertius.  Tertii  vic« 
tempore  Domini  Gautonis  Archiepifcopi  boux  memorie^  vel  ut  lirene  ejns  & 
^  figillum»  afta  aucbeatica»  tefiantor,  ei-ac  tane  axmu$  Cbrifti  miUefimui,  qringentdi- 

oiai 


'I  '   •  '  CÀ?:y.  Lftr.  E.'    '      •  26i 

hrief  OC  irtnfi^fe^  tiìèai^'foflifhì  rokremdargiò'rninge  vtvifar;  'Bà  lidid  vaf 
fragtìdz  burd  pufund  fioiiti  hiindrud  oc  fiair.  Emi  nù  um  ficrifàda  tìrna 
hefurgreìndur  gardurVatnzfiordr  veridgripinn  oc  halldinn  df  ómìllduia 
lnonnùm^  oc  buntekner  hanns  berlingar ^  méd  brcfum  oc  f kilr/kum ,  a 
ibóteiillu  lOgmal^  oc frdlfe  heilagral: kìrkiii,  ^ui  i'Gudz  nafiié  àmen,  feig^* 
ium  vicr  med  fulfutri  dome  o'claga*  vtfkurdc  ddurfkrifadann  gard  Vatnz- 
fiard  vcra'^ò  verid' hafa  firillcbiillcga  e?gn  heìFagrar  Sk4lholIt2  kirldu  oc 
adurgreindann  Hàntis  fkyJldugann  at  l'éggia  bif kupinum  ì  hònd  pau  bref 
ocfkilrike,  fem  hann  hdfur-uppà  greindan  gard  Vatnsfiord.  Vtann  hann 
fynde  é  nartfta  Ox^rér  jringe  fuilkomjd  fanninda  prof  ef  adhalldzmena 

ufp  Idgligum.Skalholltó  hi 

|réin  Jaf  Hanns  Bggercsfòf 

_ .  typinn  6ar  fyrer  ofsi  J)L^..,^ 

tvologlig  vitne>'  med  fvordiim  bokar  *ddum,  atìf'ftagrihilldur 'hdsfréya 
Kamadótter  mcd  faihj^ycke  Torfa  fonar  fias  oc  ahriara  barna  finna ,  galle 
optfkrifudura  Herra  Augmund  àdurfkrifadar  jarder  i  fakferJi  Biarnar  heit-.' 
ins  Gudntalbhar'  binda  fìtis.  /pvt  difimdum'  Wer  jardernar  bìfkupfins 
cign,  oc  Hahtìés  Ejggertslbò  e|iki  ti!  fceirra  tala  mega.  Enn  bóndana' 
Biom  hcitìnn  oc  born  hànrl»  ktf tt  iim  io  mykid-  fakferle  fem  til  var  "  f kilc 

Kk  3  ifàtt- 


mus  &  reptimus.  Dt£lis  vero  ttmpotibus^)  nommdtum  ptsdiam  Vatnsfiord  eju9  bonfl^ 
inftninienn  &  tabular  contira  Icf^er  &  libertArcs  (àrt^se  écdefis  ii  violenris  hoinìnibut 
iitepti  &  jreieiits  fiier«r>-  QvMfì'éb  réni  ih  nomhie  Domini,  Amen,  piena  (bnten- 
tit  ft  dffcìfione  Ifgoii  prcdifttiin  pr^diuifi  Vafns^'rd  legitimam  ÙLìì6ktt  ecclefhè  SkaU 
koUteitfis  [pofleffionem  «fle  &  fuitte,  nominfttam  amen)  Johannem  Eptfcòpo  ibbnlaa 
&  probàtione^,  q^'ibui  diSmn  pr^edium  Vatnsfiord  fibi  vendicare  nftitur,  in  manus 
reddere  debere>  edici inus,  nifi  m  proxime  fubfèqvemibus  Comitiis  Oxareènfibus  per* 
fedam  6c  Botbemkram  probationcm  profisrat,  diài  pr^dii  tifnrpatores  antea  nomind'i 
mm  prdMJium  Vatiicitfrcl  a  hgitiino  Epifcopo  Skalholt^ofii  reltìifièf  vel  reiuitìonem 

Secùndo 
fcopui 
(Evgngel!(        ^      _    .  ^  .  „        

Sroram  fuorum  liberornm  cotifenfu ,  r£pedi£lo  Dominò  Augmundo  pnnefcrlpta  pr^t- 
la  mul£l2  nomine ,  vice  Bicorni  UHI  &odUìnl,  mariti  fui  tunc  defunfli)  perfolvìfre, 
teflantor.  Hxc  igitur  prsdia  Eplfcopi  poiTefllonem  eflè^  nee  Jobdnni  Èggerti  ea 
poftolire  lidtam  cflei  Biòrnum  vero  Oolónuiìi  ddftthftttin  ejus^vé  liberos  in  tantum 

a  mulAa 


n 


2$%  PERIODUS  IV.    SECTIO  l 

1  fatunne.  I  I»ridiu  gtein  um  fi  akldgun  fem  Hannes  hafdi  iim:Addvik, 
oc  um  f^  peninga  par  til  heyra ,  liec  bifkupinn  bìrca  ^ar  fyrir  of$  bif- 
kups  ùrilurd  oc  lOgmannz ,  talf  prefia  oc  tólf  lògrettumannadóm ,  eftec 
bifalnìng  heidurìamlegafla  Herra  Kong[  Chriftìans  a  m^le  Biaxnà^Gudnar 
fonar  oc  BiOrns  pórleì&fonar,  i  hvonii  àlykcarorde  beir  da^mdu  Biòra 
porleifsfon  hafa  loglega  golldid  Hans  Kruko  fjrrrfkriuda.  penloga  i  Noe- 


bifkupinn  mstti  hallda  finu  kaupi  til  laga  under  f kiladóm*  Enn  Hannes 
Eggertsibn  oc  Biòrn  pórleifsfon  fkyilduga,  ad  farà  framm  fyrìr  Kónginn 
nsfta  àr  ad  forfallalaufu,.  med  |>au  bref  fem  j^eir  hefiii  uppa  greinda 
)prd  Adalvikj  oc  lata  fier  pad  n^egiai  fem  Kongurin  pèim  ciKeiger.  Iteci 
klagade  bifkup  Ograund  pad  til  Hannefs  Eggert^fpnar  ad  hann  hefdi 
ibrrsegt  fìg  oc  ófrsegt  oc  finn  forverara  bifkup  Stephan ,  fyrer  vorum  hog* 
bomafta  Herra  Konginum.  Leift  ofs  pad  hin  ilaprfta  fòk  ^  ef  di  dóms 
kixme.  Enn  fyrer  bsna  fkulld^eirra  lem  i  dqmnum  voru»  oc  annara 
4andèmanna9  gaf  bifkupinn  pefu  fqk  ofur;  iped  pvi  mote  ,i  ad  Hinnes 
Eggertsfon  f kylldè  alldreì  motfnuinn  yerd^  heUagr^  S^U^pUc^  lùrkiu  nic 

^        bifkup- 


a  inuléìa  ìmmunes  efle,  qvantum  in  pa£^o  contrahebatur ,  fententiam  ferimas.  ter- 
fio  loco  de  poftulatione  pr^dii  Adakik  &  boporum  ad  illud  p«rnnentìain  i  Jobinne 
fa£l8,  Epifcopus,  decìfionem  ab  epircopD>.>}Qinopbylacei  diiodeoim  faccrdotibus  & 
duodecim  laicis  ex  honorabilifllmi  UomipL  Regis  Chriftiani  mandata  inter  Biornnm 
Godvinl  filium  Si  Bidrnum  TliorleUi  filium  faclam^  nobis .  cQrtfm -produsiti  qvi  ka- 
tentia  illi  Biornum  fiiiuiii  ThQrletfì  prxcii^^a  boi)a  Johannì  Knikd  in  Norvegia  jon 
perfolvifle  edìxerunt.  Secando  j^pifcopus  tabulai  emtiohis  inregrorum  viiorom  iigilli< 
munitas,  &  ex  fententia  .periata  fadas  npbis  exhihierì  fecìt,  erat  &  crìens  pcecii  lurredì- 
bus  Johannis  (Kruko)  in  Norvegia  perfolucus.  Nobis  tg^tor  viTum  cft»  £(»rcopo 
rem  emtam»  ufqve  qvo  fepientia  de^ifiva  .femar,  retine»  Jìcitiim  e&;  Joùnncni 
autein  Ergerti  &  Biornum  (ilium  Thorleifi,  proximo  anno,  fi  impedimèntt  Mn  ob- 
fuerint,  una  cum  tabulis,  di£lì  pi^dii  Adalyik  d9iniiùum.concer^entibuii  fe^V 
iìftere,  &  éjus  efFato'acqvicfcere  debere. 

Item  Epifcopus  Augmundiis  J^tianneih  Eggertl  incufavit»  qvod  fc  funmqre 
prsedecefforem  Epìfcopum  Stephanum  Serenìffimo  noftro  Regifalfo  detulerit  ficcilura- 
nintus  fuerit,  qvod,  li  fenteiuia?  judiciali  fubmitteretur ,  graviffimum  dcliaum  nobis 
vifum  eft.  Scd  ob  judicum  &aliorum  integrorum  vìrorum  ìnterccnioneai,  Epifco- 
pus  ab  hac  adione  deftitìt.  eo  pado,  ut  Jobanuea  Enerti  fanfix  ecdefis  SblboU 


KfkuiienutA;  Yii6d ^étt.  ^tti{»ykte  rAed  ofò  p^enmhn  Vom  dom  adiuv 
fkrifiKiur  Herra  AUgmurid  oo  Didrich  Fovete  af  Brìamfttd>  oc  ailur  at- 
mugie  fem  M  var  ì  logretca^  oc  fectu  fin  iiuiligle  med  vorum  fyrer  ^tu 
dómsfaref>  ikrifaà  i  £itna  ftad>  deige  fidar  enn  fyrr  feìger. 

Gap.  VL 

.J[)e  Trii erica  1.. 

wirUirìcus  Vrimas  anno' 14^1  did  i^^  Sepcemfans-mlucem  e^tus  eft« 
.  Dùo^ccennis  paure  orbatus  in  cutelam  macris  traniirty  com  cjva  CaV 
landburgs  lingvis  &  bonis  lìterìs  operam .  dans  trienntamopansegic;  inde 
Coloniam,  ad  uberiorem  in  ftudiìs  adipifcendam  maturìtacem  >  a  fracre, 
qvi  ut  HoKacis  Ducatum  fibt  t^n^ty  facro  eum  Ordini  deftinavit» 
transmjtticur.,  qvod  fentiens  Fridèrìcus^  poft  bìennium,  fratre  incon- 
fu\to  Coflòniam  réliqvit,  i&  impròvifus  if^'MoKada  prsefefls,  hòmagium 
a  fubdiciis  exegic.  Curii  fratré  &  fratris  filio',  dutn  Docem  Holfacie  age- 
bac,  qvasdam  fèd  noA  magni  momenti  controverfias  habuit,  ovsftatitn 
fopitx  funt.  Tandem  vero  anno  1523  ab  Ordinibus  Regni  Eleélus>  & 
anno  1524  d.  7  Augufti  ut  Rex  Danis^  Hafnist  a  Guftavo  Trolle  exule 
Svecorum  Archiépitco^^coronjitus  fuic.  Pacatum  fatis  naétus  eft  im- 
perìuin;  nam  Hafnia  poft  8  menfium  obfidionem  capta  eft.  Motus 
vero,,  qvos  Olaus  Arcnieprfeopus  Nidarofienfìs,  Severìnus  Nordby  & 
Clemèns  Navarcha  in  initio  fegiminis  concitaverunt  >  ftatim  fedati  iunt. 
Relìgionis  Catholics,  cujus  pnncipia,  tam  a  matre;  valde  religiofa  & 
ipfius  amantifUma^  qvam  in  Collegio  Religioforum  Colonia?  imbiberat> 
aia  cenax  fuit;  fed  poflqvam  a  fìlio  Chriftiano  e  Germania  reduce  j  qvi 
Lucheri  dogmata  ìbidem  didiperat^  meliord  audivit ,  &  edo^us  fiiit  >  yc« 

ritati 


cenfi  &  Epifcopo  injufte  nunqvam  (exhinc)  obfiflat.  Hanc  noflram  fentenriam  appro- 
bavit  prs(ii£lus  Domìnus  Auginundus  &  Dietericus  de  Briamflad  Qvsdor,  &  tota 
univerfitas  qvae  iìi'dicaderib  tiiiic  prarfens  erat,St  una  cum  nodris  (igillis/his  Iite« 
ris  fenteati2  decifivz  fua  figlila  appenderunt,  fcriptis  diclo  loco,  poftridie  ac'ibpnL 


1^64  PERIQiDysnW  .§ECTIO  l 

ricati  lotmmiife^it&Lutheriinatnaccepkf.n^  ^;4ntio  rjti  fubutri« 
qve  rpecie  cp^camunicavic,  Si  dicbus  veticis^jL^oamibii?  v.efci  ciicpit,  ^iis 
vero  liberum  Religtonìs  exerqi^ium  permiCytji  qvo  non  panim  Luthenm« 
imi  comnìoda  prpiQpvit,  .  Anno  if  31  Noryegi  ab  eo,  .ad  Qh^ftianum  II, 
defecerunty  fed  capto  Chiiftiano^  &  iìi  carcerem  inclufo,  ptBnitentìadudì, 
fé  ei  denuo  Tubmiferunt.  Anno  153^  die  Virìdiunit  fupreamm  obiic 
diem,  cum  vixifTec  annos63  (a)  regn^flet  af^nos  io.  Corpus»  anceqvam 
Siesvici  fepeliretur,  in  feretrb  cònfp&Aui  dacum,  ingens  iangvinis  prollu- 
vium  etniufTe  ferunc,  qvod  ut  omen  futuri  belli  &  ingemis  fangvinis 
profufionisi  qvse  mortem  ejus  fecuta  eil,  credulmÀ  vulgus  accepic 

§.  2: 

Ediifta  &  Rdfcripta  ab  hoc  Rege  blandis  da€t>  ad  rem  Ecdefit» 
llicam  &  Publicam  pertinentia  nobis  nulla  videre  concigic  (b);  fed  pro- 
vincia fub  eo  Prapfeétì  fuerunt*  .  . 

i  jfoh^mus  Petri  Johtnni  ^^rti  annocirciter  1525  fuGcetut»  veli 

ut  qvibusdatn  videcuri  in  Islandiam  anno  1534  venie  (e).  Anno  1529 
adhuc  Prefeélus  crac,  tum  enim  BefTaftadis  feria  tertia  poft  feftum  P^ 
tri  &  Pauli  9  Jons  Halli  fìlio ,  non  tantum  Apocham  redituuai  coparchis 
Rangarvallenhs  &  praediorum  in  ea  regior^im  >  dedit,  fed  &  diàa  prsdia 
eiin  annum  feqventem  cooferc^  qvo  pwfe<^ura  dec^flic» 

§.4- 

.  '  t 

(a)  Sunt,  qvi  eum  nata m . volane  1477  ^  tw^tum  56  ftano$  vÌKÌ(I«  perhibcnt,  inlcr  qf« 

cft  HELVADERVS.    Alii  ejus  iiativitatem  ad  ainiuai,i4j6  rcfcrunt;  fedutrufflqvt 
perperam. 

(b)  Sed  «e  niillum  prorfus  exiftere  videatur,  unum  tantum  ex  codice   pergamene  co«^ 

Bi'bliotliecs  A.  Magnsei  No.  191  in  Qyarto  ad  fiucm  Cap.  Utr.  A.  cxhibcbinnis. 

(e)  In  Codice' membraneo  Bibliothec^  A.  Magnisi  Nò.  Ipi'in  Quarto,  Ktewt cefllonis  ]^ 
hànnis  Eggerti  exiftunt ,  qvas  buie  Capiti  fub  Litr.  B.  fubjungemnr.  Sed  notin* 
dum  ed  annum  i^ia  rede  fé  non  liabere,  fed  prò  II.  legendum  eflè  IV»  ntm  ibi 
mentio  fil  Fridciici  Primi  Elefli  Regis  Dania:,  qvi  Jobannem  Petri  Praefeaum  liUn- 
Aix  conftituerat,  &  in  eodem  Codice  etiam  exiftunt  Apocbx  eìdem  Jena  Halli  to 
dat£  prò  iisdem  redcmturis  a  Jobanne  Eggerti  de  annis  i^%%  &  1533-    Coa£  lup* 


CAP^  VI.  §.  2.  3.  '4-  5f^      I  «^ 

§•  4* 

Dietfticuj  de  Bramflied  anno  1530  in  comìdìs  generalibuS)  Viginti 
qvanior- virale  judicium,  qvod  Eriendus  Thorvardi  Nomophylax  in 
cauià  Ogmundi  &  Johannis  Eggerti  de  4  prxdiis,  Vatnsfiord,  Stad  in 
Adalvik,  Hvamm  &  Asgard  fecundum  Ogmuhdum^pronuntiavit^.con- 
firtnavic  (a).  Anno  1532  cum  Johannes  Breidius  Anglùs  mercacor;  Regi 
confveaim  cributum  folvere  renuerec ,    Hambui;^enuutn  mercimonia  9: 

Sifcium  copiam  furripuiiTec,  irrifbria  cancum  utrisqve  récnictens  verba^ 
lieterìcus  cum  Hamburgenfibus  Breidiuxh  a^edicur  &  occidic.  Anno 
i;33  nofter  celebre  illud  iudicìum  Piningunum  >  una  cuoi,  ambobus 
Enfcopis»  Nomophylacibusj  &ùhivérfa  concione  ^vsè  in  comidis  àderat , 
folenniter  confirmavic.  Anno  ^^35  a  Rege  Chriftiano  Tercio  ofliciuai 
eidenud  demandatum  fuitj  fed^  incerveiiientibus  Senacus  Regni  Norve- 
dciiiteris,  avi Chriftianum Juum  Regemnondumjagnoverat>. nulla poft- 
bac  ìa  latandia  munia  Saoraps  peregit  (b)«  ^^ 


>.'a 


ifi^/yii^i/m  j^pifoopum' ^alholcifiutn  to^dua  Islandis  Pt^fe^um 
fuifc)  &  id  officii  a  Chriftiano  Secundo  anno  1722  na6lum  fuiife,  yO- 
Ì^AS  EGìLUf  Hungiirtuii^e  Continuatitr ^  prioius  fcripiiCy  (ed  ex  eo  alìi 
multi.  Habemus  fenem  Pr^feélorutn  Islandi^e  ab  anno  1521  adannuoi 
1^4  tam  contìnuam,  &  nufqvam  interruptam ,  uc  hoc  cemporìs  (jpaciò) 
ni^lus  Augmundo^  vei  alteri  cuiqvam^  locus  vacuus  relinqvacur^  nec  adeo 
facile  credicu  eft,  Fridericum  Primum  aut  Chriftianum  Tertium  tancatxi 
poceftacein  Epifcopis  conceflifle>  qvorum  vires  infiringere  &  au^rita- 
cem  imminuere  omnibus  modis  ftadebant.    Sed  Prcfe^uram  Augmundi 

in 


mm 


) 

(fl)  Vid.  fnprt  pag.  159.  De  hoc  etinin  anno,  ut  &  X533  ^pocha  ab  eo  Jon«  Halli  fu- 
pra  pag.  264*  memorato  data  exifiit.  Anno  1534  Dietericus  van  Miuden  eidem  no* 
mine  Dieterici  Bramdedenfis  apocham  fcripfit,  iìihulqve  redemmraai  ufqve  ìm  cnni 
feqventis  1535  comitla  generalia  continuavit. 

C>]  Vid.  liac  de  re  Conclufum  comitiorum  generalium  ad  iinem  liujua  Capitis  Litr.  C.  oc 
laudato  Codice  pergamene  Bibtiothecx  Legati  Magnxani  in  Qjrarto  No.  191.. 

Tom.  H.  LI 


266  PERIODUS  IV.    SECTIO  i 

in  tempus  Tnterregni  incidifle  ahttndd  probat  Conclufum  comitionun 
generaìmm  (a)  de  anno  i;3T>  c|vod  literas  Archiepifcopi  &  Senacus  Re- 
gni Norvegici  anno  pnecedenti  in  Islandiam  perlatas  confinnatj  qvibus 
utrìqve  Islandia?  Epifcopo  >  Augmundo  Skalholicenfi ,  &  Jons  Holenfi ,  in 
fua  cuìqve  dicecefi,  Pra^feéhira  qvoufqve  interregnum  durarett  detnan- 
datur.  Ex  qvanim  literarum  praefcripto  Augmundus  anno  ilacitn  1134 
redemcuras  regias  fuis  clientibus  contulic  (b)  >  qvas  fuas  literas  iterum 
iS3f  &  153^  confirmavit,  (ingulisqve  aonis  redentituras  ad  annum  f^ 
qvencem  condnuavic  (e))  anno  autem  1537  apochas  tantum ^  &  illas 

avidem  ex  fuccefToris  in  officio  Claudii  van  Merv^'itz  confenfu  (d);  edi* 
iti  ita  ut  triennio  Prefeduram  geflèrìc 

Litn  A* 

(e)  TJier  Frìdrek  med  gudz  nad  konùng  til  Danmark  &c  heilfuffl  ollum 

peim  fem  byggia  ok  bua  uppà  uort  land  Ifland  ksrliga  med  gudz 

kuediu  ok  uorre.    Witanligt  (ie  yclur  ad  a  millutn  uor  ok  kongs  af  Eing' 

landi  fuo  ok  a  millum  ftadanna  Hamborg  ok  Dreimen  er  fu  (att  a  uorded 

ok  (àmj^ycke  fem  hier  epter  ftendur.    Hvar  iksxi  eìngdf ken  bmbotgam 

'       edr 

(a)  Qyod  nuper  not.  prseced.  nominavìmus. 

(b)  Vid.  ad  finem  Cap.  Litr.  D.  ex  laudato  mox  Codice  exfcrìptts. 

(t)  Exempla  horum  omniam  eontinet  Codex  fupra  Liudatus,  pr^tereaqre  literas  Ang- 
munclt  etdem  jonie  Halli  fcriptas,  qvibus  jiibetur,  ut  tribiitum  &  vcftigaJ  /'*** 
pBU  mercafeorei  Anglos  in  Veftmanneyia  appellcnfes  poftubc»  fiato  &  mercibos 
utihbnsi  limeo  tantum  esecrato,  npmerandtiin.  Merces  vero  viris  inc^is  marno 
dare  liceret,  qvi  illas  anno  (eqvente  mercibus  gravibus  (I/iandicis)  velpannis  exou- 
cis  itenim  periblvant.     Literz  datse  funt  in  Eyrarbacka  Anno  Domini  I536« 

(d)  Hoc  anno  Jonas  Halli  duplicem  na£)iis  ett  apoch'am,  tam  ab  Epifcopo  AugmnnJo, 
qvam  Merwitzio,  qvi  tnutaum  confenfum  nrerqve  alkgant.  Merwicztiis  pn^^ 
edito  fchedio  Augmundo  apochas  hujus  anni  fcribendi  poteftatem  dedit.  Vid.  ad 
finem  hujus  Cap.  Liti.  E. 

<e)  Id  eft:  Nos  Fridericus  Dei  gratia  Rex  DanJap  &c.  omnibus  Iflandìam  inhabitsntiboi 

&  ìncolentibus  falutem  Dei  &  noftram  mittimus.    Notum  vobìs  eflo,  Nosinter* 

Regem  Angli»,,  ut  &  Civitates  Hamburgum  &  Bremas,  p^^om  &  contradnm  n|i- 

tom  eflTe ,  feqventem  in  modum  :  Ubicunqve  Angli ,  Hainburgenfes  &  ^itmwiti  n 

qvodsDì 


GAP.  VI-  Lìm  A.  B.  267 

tdr  breiiiiannr  liggià  i  eimé  hàufh  ficai  dm  lata  annan  ligsfa  med  frid. 
Huar  fem  ein  haufii  er  par  fem  uel  er  fiflcad  f kal  einn  Iota  odram  inn 
huoTtj^tereìngelfker  hamlxMrgarar  edr  breimarar  adhuer  Cem  eira  megl 
fifinafìrakt.  Suo  ok  fkulu  iflenzker  fiera  ok  flytia  fina  fifka  huert  fem 
^'ruiUa/  Soinuleidb  fkdu  |^ir  felia  huar  fem  peir  uilìa  hellzc*  Suo  ok 
kome  deilur  edur  ktf  i  millum  hacnborgara  edur  breimara  pa  f  kal  fouice 
l  Ifljnde  pa  fiaifa  forlìka.  En  hamborgarar  rad  fem  ok  breimarar  uilia  bar 
aunguan  hlut  med  hafk  ad  giora  helldur  huor  lem  eirn  fkal  lata  hafa  non 
bupfkap  fndfamliga.  Suo  ok  f kulii  ailer  gefa  kongenum  fuUan  coli  bsde 
dngelfker  ok  f^yzker.  pefle  fyrrf krìfud  iampyckc  er  innfigluc  af  os  ok 
kongenum  i  einglande  ok  badum  ftaudunum  hambors  ok  breimen.  par 
er  annars  fker  ok  eìnhuor  helldur  ecki  BeiTar  fkipaaer  nann  fkal  aera  ftrafT- 
adui  fyrer  utan  uaegd    Valete  in  Chrifto. 

•      •  •  .  •  •  .        . 

Litr.  B. 

(b)  rie  Hans  Eggerds(bn  heil(àr  ollum  dandemttnnum  Cem  byggia  ok  bdt 
i  ifland  kxrliga  med  gudi  ok  fanéle  Olaf  kong.    Kunngiòre  ek  oll- 
um bilkupum  àbótum  prelacum  ok  preftum  lògmonnum  ok  fyf lumonnum. 
ok  ollum  almuga  fem  byggia  ok  bua  i  Ifland  at  ek  hefi  med  mina  godan 

'  L I  2  uilia 


qvodflfD  portu  Gmul  funt  conftituti^  fé  invicem  pacate  ibi  manere  finunto.  Ubi- 
cunqve  portus  eft,  in  qvo  pifcatura  feitciter  fucceflit,  libi  invicem  incroirum  permit- 
tnnto,  live  Angli  fucrint,  (ìveMamburgenfes,  (ive  Bremenfes,  iu  ur  unicuiqve  fuam 
navem  onerare  integrum  Ut,  Ita  &  Iflandir  fuos  pifces,  qvocunqve  transferre,  Se 
nbictinqve  libuerit,  vendere,  liei  tu  m  efto.  Ita  Se  fi  lites  Se  rixae  inter  Hambur. 
genies  vei  Brenienfes  cxoriahtur,  Qvirftor  Iflandùe  ìilas  dirimito,  Senatus  enim  Hani-^ 
bargenfinm  &  Bremenfium  talibus  fé  immiTcere  recufat,  fed  unumqvemqve  fuis 
raerrìflioniis  pacate  operam  navare  finet.  Ita  &  omnes,  tam  AngU  qvam  Germani 
integrum  Regi  veétigai  folrunto.  Prsdi^  hsc  pada  conventa  a  Nobis  &  Rege 
Anglìc,  ut  &  ab  ucraqve  Civitate  Hamburgo  &  Bremis,  obfignata  funt.  Sì  fecus 
obtinuerìt^  &  mandata  b«c*qvisqvam  violaverit,  iile  fine  ulit  conniventia  punletur. 
Valete  in  Chrifh>. 

(^)  iJift:  Ego  Johannes  Eggerti  omnibus  bonis  vlris  Ulandiam  incoi entibus  6c  inhabi- 
tanttbus ,  meam ,  cum  Deo  &  San£lo  Rege  Olavo  amicam  Iklutationem  mitto.  No« 
tttm  facio  omnibus  Eptfcopis,  Abbatibus,  Prxlatis,  &  Sacerdotibus ,  Nomophyla. 
dbDS  &  Prxcoribas,  omniqvc  univerfitati,  Ulandiam  inbabitautibus  &  incolentibus , 

me, 


268  PERIOI>US  IV.  .  SECTIO  L^ 

ullia  cSmgeGt  òk  ^uppdreigìt  ù\k  mite  fouitudmii  Jo)fan  Petnrsfyni  Telo 
ek  hafde  af  heygbornafta  Forila  kong  Kriftiern  ut  i  If land  fem  nù  hier 
epcer  nlheyrer  heygbomaila  Forila  kong  Fridiek  rect  erfingia  til*Noreg 
ok  Ifland  ok  uttualTd  kong  til  danmark.  fem  geflc  ok  unnt  hefer  pennan 
fyrfkrì&dan  Johann  Pecurafon*  Ok  cil  fiinaeoda  hier  um  bid  ek  teffa 
efcerf krìfada  dandimeno  uelborin  mann.  Kriftiern  Huittorp  ok  Hans 
Rdyk.  Hans  Reinftorp  .ok  Herman  Langi  boigara.i  Hamborg  ad  feda  fitt 
incigli  med  minu  incigU  f^rir^ecta  href  er  fkrifad  uar  i  Hamboig  tniduiku- 
dagen  nsftan  fyrir  tue»ia  poftula  meiTo  Fhilipi  ok  Jacobi  anun  epcer 
gudz  burd  M.D.XX  ok  IL  ir. 

Litr.  a 

(e)  r^llum  godum  mttnnum  J»etm  fem  |etta  href  ila  edur  heyra  fendi 
Jon  poruardzfon  Jon  Eireksfon  fiiom  Jonsfon  Eirekur  Sniólfsfon 
Jón  Saemandzfon  Filipus  Runulfsfon  Magnus  Jonsfon  Jon  Helgafon  Skule 
Tumasfon  Eirekur  Snorrafpn  Gudmtindur  Gudmundzfon  Biorn  Jonsfon 
Jon  Jonsfon  Gifli  Jonsfon  Gif Ji  Hakonarfon  Jon  pórlàksfon  póruaiUr 
Arnafon  Magnus  Biornsfon  Einar  Einarsfon  ok  pordur  Gunnarsfon  fuam- 
er  lógrectumenn  kvediu  gudz  ok  fina.    Kunnegt  giorande  ad  ^a  lidit  uar 

fia 


me,  totam  medm  Prcfe^laram ,  qvam  «  Sereniffimo  Prìndpe,  Reg«  Chrìftiinoia 
Iflandiam  obtinueram,  qvc  exhinc  Sereuif&ino  Principi  Kegi  Friderìco,  legitioioNor- 
vegiz  &  Ukndix  bitredi,  &  Danix  Regi  ele3o  competir,  Johanni  filio  Peui  Ipontt 
ce£flre&  tradidifièf  qvam  Se  ilie  prsdié^o  buie  Johanni  filio  Petrì  contub't  &  concert. 
In  qvoruin  teftimonium  ego  infra  fcriptos  viros  incegros ,  nobilein  fciiicet  virom  Chri- 
ftiernuin  Huittorp  &  Johannem  Relyk,  Johannein  Reinftorp,  &  Herinannum  Lu* 
gium  cives  Hamburgeniès  fua  figilia  unacmn  meo  bis  iiteriì  appendere  rogavi  i  fciip- 
tis  Hamburgi ,  feria  qvarta  proxima  poft  fcflum  duorum  Apofioiornoi  Philipp  & 
Jacobi,  anno  poft  nativitatem  Qui/li  M.D.XX  6c  II* 

(e)  Id  ijt:  Omnibus  bonis  viris  has  literas  vifuris  vel  audlturis  Jones  Tborvsrdi,  Jontf 
Ericì,  Biornus  Jonse,  Eiicus  Sniolfì,  Jonas  Sxmundi,  Philippus  Runnlfì,  Mignos 
Jonae,  Jonas  Helgii,  SkuHus  Thom^,  Ericus  Snorrii,  Gudmundus  Gadmondi, 
Eìòrnns  Jonar,  Jonas  Jonxt  Giflaus  Jona,  Gi/laus  Haqvini,  Jonas  Thoritci,  Tbor- 
valdus  Arnc,  Magnus  Bìorni,  Einarus  Einari,  &  Thordus  Gunnari,  Pedtnei  jn* 
tati»  iklateai  Dei  Si  fuam  iiiictunt.    Nocum  fkcientes,  qvod  anno  pofi  nitirìraKin 

Domini 


j  (,    CAP.  Vi.  titr;.C/v  -    i  2(59 

ti  hli^biAd  ttors  henr»  JqO)  ChcKli  MaXXX  oc  V  ar  midùikudggeiì 
mefian  eptér  Petuiis  mefTu  ok  Péis  a  almennitigu  Oxarar  j^inge  uorum  uier 
i  dom  nÀdor  af  sriigum  monnuni  Erlendì  poniardsfyne  logmanne  funn^ 
w  oc  auftan  a  Iflande  ok  Eimre  Bonda  Bryniolfsfyne  er  ^a  hafdi  logligc 
umt)od  Ara  Jonafonar  Logmanz  notdan  ok  ueAan  a  Ifbnde  ad  fkoda  ok 
lanfika  ok  fuUnadaijdom  a  ad  te^a  huQm  magc  edur  afl  ^au  href  fkula 
\isk  {(m  ino  woro.  komen  i  landic  i  fyrdu  grein  bseìF  herra  Olafs  erkibiC* 
kups  ì  piandheicn  ok  pllu.rikefTens  radi  i  Not^i  huad  ianehelldur  ad 
hann  biìfidar  uerduga  herra  I  sudi  bifkup  Augmnad  ok  herra  bifkup  Jone 
i  Hólum  ad  {»eir  uppberé  ok  ad  fier  take  huor  i  finu  bifkupsdasme  alla 
kruQunnar  rencu  &c  I  annare  g(ein  href  H$rt;uga  Kri^ier^s  fuo  hliodandi 
ad  hann  biifalar  Didrik  Uaget  upp  at  ber^  Hongf^n^  rencu  hi^r  i  lan^c^ 
I  elidili  grein  bref  Krìftifor  Creila  i  Qldìnboig.okrDeltpenhorà  t  hvoriu 
fuoftód  ad  hann  bilicar  herira  Ma]:kuS  Me\i^r  faìrdfti^o  yit«r  oUu  Iflande 
&c.  piker  ofs  ecki  vorc  logniài  hlyda  uppà  j^eiTa  f»eirra  fkipan  Heitugans 
ok  Greifans  faker  pefs  ad  kriinah  i  Noregi  hefer  aunguan  ùtualen  kóng 
yferfigbui  ad  uier  hofutn  henne  fuared^ok^rettutn  Norigs  Kongi  uora  eida. 
{hii  ad  heilagx  anda  nad  tilkallàdre  dàemdùm  uier  fyrrnefnder  domsmenn 
med  fuUo  dtes'aUoiìae^di'hèrni  erkibif  kup(ms-òk rìkifihs  rads  b^ef  i  Noregi 

LI. 3-     (.  :.      li:  .  fkialfigt 

Domini  noftri  Tcfii  ChrHH  millefimo,  qvmgeiitefimo,  tricefimo  qvinto,  feria  qvarta 
proxìma  peft  feftum  Petri  &  Pauli  in  comitiis  genei^libus  Óxaraenfibus  a  virìs  hone- 
flis  Erlendo.Thorvardi,  Nomophylace  qvadrantum  auftralis  <Sc  orieiitalis  Iflaiidis 
&  Einara  Colono  filio  Bryniolfi ,  qvi  ex  legitimoArii  filii  Jonae,  Nomophylacis  qva! 
drantum  feptentrionalis  &  occidetntalis  likndiat.i  mandato,  ejus  vke&agebac,  ad  per* 
fpiciendanii  inqvirendiim ,  &  rentemiam  decilivani  ìfenendum  denominati  jTniinus 
qveronam  valorem  vel  auchnitatem  liabere  debeant  literx  nuper  bue  delatc,  primo 
qvidem  loc«  literjc  Domini  Olai  Archiepifcopi  Thrundheirnenfis  &   toiiu5  Senatus 
Regni  NorvegtcÌ9  qvibus  Venerabiles  in  Deo  Dominos,  Epircopum  Augmunduni  & 
Dominum  Jonam  Epifcopum  Holenf^mi  in  fua  qvemqye,  dioecofi,  onin^B  coroine 
redima  aflumere  ac  recipere  &c.  jubet.  .Secando  ìiteix  Ducis  Chriftieriìii  qvibus 
UtDieterìcus  Qyjetìqr  reditus  regioa  in  hac  infpla  recipiat,  pr«cipit.      Tertio  loco 
liters  Cliriftophop  Comitis  in  Oldenborg^  Delmcfn^fu;^,  qvibus  Dominum  Marcum 
Meyer  totiua  Iflan^iflCr ^arrapa m  conAituit  (Scc.     Vidctur  ^  qvic(em  nobis,  ieges  no- 
ftras  cum  mandads  iftis  Ducis  <Sc  Co^nitis  non  convenire  »  cum  corona  Norre^^ix 
nullo  Rcgc  cleflo  gaudeat,  illi  (coron«)  cnim,  &  legitimo  Norvegia  Regi,  borna* 
gìam  nolhunì  diximns.     Invocata  igitur  Spiritus  SanSi  gratta ,  Yios  prsedifìi  jndicaa 
Domini  Archi^coVi &  Senati»  Regni  No^vegiaE^Uteiiaa^  qvoad  omnia,  legiritnas  6c 

autheuticas» 


27Ó  PRRI0IÌXJ5  IV^    SECTIO  l 

fkialligtok  inyndugt  { ^illan  ibilta  ole  herra  t>ifkiìp  Àugmund  iSkithoIlct 
ok  bìOcup  Jón  a  Hólum  fuiltnegtugé  hvor  (  Hnu  bifkupsdsmi  ok  alla  krun* 
imnar  rentu  ad  fier  mega  taka  epcer  bui  fem  f^eìrra  biifalningar  href  ucvifar 
ok  innehelldur.  Somuieidis  dapindum  uier  od  eingen  krununnar  rena 
fkai  burtù  flyciaft  af  landenu  huorki  fkattur  fakafe  edur  fekcagiolld  cil 
Befs  ad  allzmegtugur  Gud  gefur  òfs  ttttan  kong  tìl  NoikÌ6.  ^o  ok 
asmdum  uier  ad  huor  ff riumadur  fem  heinia  hefer  fina  lyf hi  fkat  bii- 
ùara  finn  fkact  til  ncfta  Oxararj^ings  ok  bif kupenus  tette  fullar  uonizl- 
ur  fyrìr  hafà  en  ^eir  fem  ecki  hallda  edur  hafa  finar  lyflur  heima.  ^  af- 
creidi  bi(kupinum  finn  f kart  ok  tolL  Samf»ykti  penna  uorn  doni  herrt 
bifkup  Àugmund  Eriendur  póruardsfon  logmadur  ok  Eìnar  BrynbI6- 
fon  ok  oli  logrettan  Iserder  ok  leiken  Ok  til  fiinnenda  hier  um  fectu 
fyjri^reinder  herrar  fin  incigli  med  uomm  fyrrgreindra  manna  infigiuca 
fyrìr  petta  dómsbref  huort  ad  f kri&t  var  i  &ma  ftad  dei^  fidar  en  fyit 
feigen 

Litr.  D. 

(d)  TJier  Augmund  med  Gudz  nad  bifkup  {  Skailiolld  hdlfuin  oHam 
godum  monnum  |ieim  fem  byggia  ok  bua  i  millum  Jokul&r  a 

Sólheìma- 


auchenticis,  6i  Domlnum  Epifcopuftì  Augmuiìdiim  Slcfilholtenfem,  ac  Epifcopon 
Jonam  Holenfem,  in  propria  fingulos  dicecefi,  competeiites  eflé,  qvi  es  tenore  & 
prsefcripto  ofHcti  demandati  literarum,  omnes  corons  reditus  recipimtt,  pkna  fenten* 
tia  dijudieanre  edicimus.  Sententiam  itidem  feritnus,  nullos  corona  redstui,  nec 
tributa,  nec  bona  fifco  adjudtcata  nec  mul£las  peregre  eflè  derehendos,  ufq^'e  ^'^ 
omnipotens  Deus  legitimum  Nonregi^  Regetn  nobis  dederit.  Ita  &  finximus,  Qt 
qvi'cunqve  Prartor  in  ditione  fibi  fubje£^a  commorans,  cui  Epifcopus  fponfore  opus 
non  eflè  reputAvérìt,  tributa  ad  proxima  Comitia  Òxaralfnfia  prowma  depoiìti  inilsr 
retineat,  qvi  vero  prattiras  prsfentes  non  adminiftrant,  tribuni  tìc  veéligaiia  Epifcopo 
perfolvunto.  Hanc  '  noftram  fchtentiam  Dominos  Epifcopus  Augmundns,  Ericndus 
Thorvardr  Kòmophjrlax ,  &  Einnruff  Bryniolfi,  ut  &  tota  comitia,  tam  clerici  q^i° 
kic^f,  coì^probavere.  In  q\'oruni  teftimonium  prspdifi!  Domini  una  cum  noI&a|a 
viròrum  prxdlàorum  (Tgillis ,  fua  bis  iiterìs  decifivis  apponebant,  fcriptis  dido  i& 
loco  poftrìdie  ac  fnpra. 

(d^  U  eftì   Nos  Augniundus  Dei   gratia   Epifcopua  Skatholteitfis  omnes  bonoi  i^iros, 
cradum  in^r  àiniies  Jdlkulia  iu  SolbeimaÌànd9  A  T|iiorfa  iuhabitniites,  falute  Dà 

&  noftra 


:   :  .  GAP:  YirlMt.  U  271 

SDlheima&hde  ò\  pioSk  krrriga  med  gudz  kùediu  ok  uorri.  '  Kunngidr* 
Dm  uier  ydur  k^rir  timer  faker  ^efs  ad  epter  framgang  ok  frafkII  heyg- 
bociufta  Forfta  kong  Fridrek  tìl  Nor^s  ok  Dan.markis  olc,  huers  (al  gud 
nadl  hefer  uirduHgr  herra  ok  fader  i  gudi  herra  Òlaf  erkibifkup  (  prandi 
heim  med  odru  rìkefens  radi  ì  Noregi  unt  ofs  ok  bìifalac  upp  at  bera  alla 
krdnunnar  rentu  ok  kongdotnfins  fem  hier  fellur  i  landet  i  alle  Skàlholltz 
bìflapsdaeme.  Suo  ok  ac  fkicka  f^f lur  ok  adra  hluce  cil  hit  betzfta  epter 
tandzens  Idgutn  ok  gttmlum*  liana  Hcifìim  aier.  ueìtt  ok  bii&lat  s^ligum 
àndimanne  Jone  bonda  Hallzfyne  herra  kongfeixs  fyf  lu  ok  umbod  hier 
med  ydur  fkal  hana  i  ollam  hlutum  fuo  fraimara  ok  fuUmegtugur  blifa 
eignaft  ok  fyrìr  (kt  6mak  af  ha&  fem  gotnul  (fCìubre£  ùtuifa  ok  innehallda; 
pm  bkliuin  QÌer  yàm  alla  :ok  fierhuerìa  ad .  ftyrkia  greindan  Jon  Hallzfori 
di  goda  fuo  at  faiK^e  Olafs  laugmal  megi  frainganga  fem  til  ben  Saumu-r 
leidis  hofam  uasr  bìifiiha  honum  isorigs.  eigner  Sktiga  ok  Skógaeìgner.  Mòrk 
ok  Merkur  eigaer  |tar  med  aliar  kóngfens  iarder  ok  lardar  parca  fem  Uggia 

•  i  fyrr- 


&  noftrfl  ^mice  fiilatamas.  ^otum  vol^rs  e/^o>..<file^i,  qvod»  cum  poft  mortem  6c 
ohicam  Sereniflimi  Principis  Friderici  Norvegiiei  Dania?,  &c.  Regis,  cujus  anims 
Deus  propitius  c(lo,  Yenerabìlis  Dominus  &  in  Deo  pater,  Dominus  Olaus  Archi- 
epifcopus  Thrandheìrtenfia,  una  cum  rdìqro  regni  Korvegìse  Senatu ,  omnes  coro- 
ne &  regii  imperii  in  hujus  infulx  dioeceiì  Skalholltenfi  redima,  prsCuras,  ac  reli- 
qra,  ex  legtbus  &  confvetudinibus  antiqvis  conferendas  nobis  concefleFic  Se  deman- 
daverit,  bonefto  &  frugi  viro  Jons  Colono  filio  Halli  Domini  Regis  mandatum  de 
preturam  intra  dial0s  apud  voa  terminos  contuliinus  &  demandavimus ,  ita  ut  iii 
omnibus  fé  gerat,  piena  authoritate  prsditus  lit,  &  prò  labore  mercedem  recipiae, 
ut  antiqvar  literjc  Pfiferuram  in  rtf£tis  terminia  confèrentes  teftantur.  Qyare  vos 
omnes  &  finguios  rogamus,  ut  di£ìo  Jonx  Halli  opem  feratis,  ita  ut  (*)  SanQi 
Olaì  leges  prò  debito  obrineant.  Itli  etiam  prsedia  regia  Skoga  dt  Skogaeigner, 
Mork  Se  Merkureigner,  ut  &  omnes  villas  &  partcs  TÌllarum  regiarum  intra  didoa 

terminos 

(*)  Selimus  bète  Aupmtndo  ttat  firmula^  qvsndo  Regìbus  Donici t  vel  puriori  religioni  oi^ 
n'iti  conataenr,  leges  vero  istandicas  vel  alio  folida  argomento  oUegare  in  promtu 
ffM  eroi;  Sanffns  Olams  nuUos  leges ^  fvét  eetatem  tulemns,  Islondia^  qva  ei  nee 
fuèje0a  etott  dedit»  Ha  ottsem  aUegatét  Sanéti  O/ai  leges^  erant  tantummodo  orti' 
trimn  Arcbiepifeopi  ^  tt  dogmata  bierarclfica  ^  qyibus  in  legibus  blondicis  firujira^ 
tantum^  ac  Fra  fui  volai  tj  patrccinium  qvarebatar^  qvin  fy  leges  Sonffi  Oloiy  fi  fva 
fune  txfiitere^  aqve  oc  hlandicéty  Regi  Cbriftiono  Ttfrsio^  Friderici  Primi  filÌQ  legi» 
timo  i3  natu  ntaxinh^  fucceffiomm  regni  J^orvegia  adjudicoven. 


274       •     PERIODUSHVr   SECTIO  l 


fllnTft 


fyflubref  huert  er  ^fat  u&r  i-Eytvbacka  inibì  oSaUAS  bene  marie  uitj 
ginis  anno  Oomini  MJ)JCXXJIU. 

^  ^  .  *       ,  ,  , .    •       j 

Litf.  E.  1 

(e)  YSad  medkennumt  eeiCiaues  vaa  der  M^nvjriisie  fii^d  yfv  alle 
^  iriand  med  j^eflu  minn  opnu  brefi  ad  uerdi^]:  Jbwit<^4C^di  biP* 
kup  Augmund  1  SkaihoUte  i»kt  ftadtc  tniac  gieioiligailD  ceiknii)gncaf:af 
f^ilunum«  fkautcum  ok  f^flugtauUdiun  fon  fiiUu  .afUMJyLI).XXX.VJL 
pui  bi£ila  echans  nad  ad.hsma^fyfiuiiiauaaunumtfìQa  Juùtanpeil4 

fama  ara*  .  •  .„•.'• .\.  .  '  ■, 

So  ok.ad  ^as  nadUt  beata  utt  fiae.  laà.kuittta'fefì.i^^j^iu  iak- 
ferii  fem  ucdu  |fana  tid^  Dfnk  wn  Bramiiddt.^inr  fo«i»àf  <(iNk^^4^i)y^ 
yk  uan  Mynden  par  (reikningf kap  af*    OktU  iàoneod^,  |ma^,'u«ii^c, 


Gap.  Vn. 

» 

De  CJbriJiiano  UL 


ì 


A 


nno  teftitnts  falutis  humanx  1504  d.  1:2  Aug.  in  arte  Gottorpiantt 
iniigni  illi  falutaris  doóldnse  &  Écclefias  Danicas  Reformaton  M- 


^  'terminos  fitas ,  demandavlmus.  Hacc  uoftw  conftitutio  ad  proxima  coraìtia  Òjantìv 
fia  vaJebir.  In  qvorum  teftiinónìum  iiós  figillum  noflrum  his  lìteris  prarturam  con- 
fcreiitibus  apprimimus ,  fcriptis  in  Eyrarbacka ,  infra  octavas  bettz  MarÌ2  Virgiois 
anno  Domini  miliefimo  qvlngentefìino  tricefuno  qvAito. 

(e)  U  eft:  Ego  Clatidins  de  Merwytie,  QvxfW  totioa  Ifland»,  his  nicis  lit«rit  patenti- 
bus  Douim  faciOy  qvod  Vcnerahilis  in  .Deo.  Epiicopus  AugfQttiidus  SkdltioUteniii 
pr^tnranim,  trihutorum  &  earum.reditimm  anno  niiilefimp  qvlngeiitedroo  trìcflimd 
feptimo  erogandorum  rationes  mihi  reddideric,  qvare  gratile  ejas  maadatum  eJo,  nt 
Prstoribus  prò  dìAo  anno  apochas  luas  impertJatur,.  &  ut  gratia  ejas  operam  narcCi 
ut  apocbs  prò  muiclis,  qvx  tempore  Dieterici  Bramftedenfis  Qy^edoris  foheiid^  eranr, 
edantur,  qvarua  ntiQuefDietericusdtMyndeuxeddati  lA,q?oJìuin  tefiùnoiiittin  &c 


CAP^.va  ^n  273 

fiiaiuf  nt.  hfint  lucèm  vìdere  contigrt;  qVetii  pdter  tdolefeeiitem  in  apJam 
avunculi  fui.  Eleélorìs  Brandenburgenfis  educaoducei  &  infoitoandum  mi Jit; 
ubi;  licet  Eledor  Catholics  Relìgìonis  tenaciflimus  culcor  &  tutor ,  Lu- 
themnte  vero  infenfiflinius  hoftis  Se  pfsrfecutor  eflec  ^  tantum  tamen  ejus 
gu(him  &cognitionem  imbifoit,  ut  ab  ìUa  averfus,  in  hanc  autem  pro- 
peofus  fieri  incipereL  Paucos  ju vendutisi  t^cvos  adulta  2?tace  ira  correxit 
oc  emendavìt  >  ut  parem  vix  unqvam  ìrìnòrtales  habuerinc  Regem;  Nim 
non  tantum  regendo  &  prarcipiendo ,  fed  vers  pietatis,  jufticis,  verità- 
tis,  fideiy  caftitatts.  omniumqye  virtiitum  èxeraplis,  (ubditos  ad  euhdem 
virtunim  culcum  &  debicam  beo  obedientiam  flexit  Anno  xtatis  2U 
Prìncipem  Lavemburgicam  nomine  Doroth^am  tf  annos  natam^  thorl 
focism  fibi  adfcivic  Anno  1^34  Ducatum  Holfatias  &  Stesvics  contra 
Lubecenfes  eorumqve  fsderatos  fortiinme  defendit»  Eodem  eciam  anno 
tantum  non  nolenti,  &  minime  aflTeélanti»  a  Nobilitate  Danica  Regnum  & 
Corona  offemir ,  qvam  accipiens^  gravifllmum  cum  Chrifiophoro  Oiden- 
burgico,  Lubecenfibus,  &  clero  Danico  fufcepit  bellum  >  qvod  integrum 
paulo  plus  annum  duravit.  Tandem  aùtem,  cum  Regnorum  Metropolis 
Hafhia  viatori  fé  dederet,  cum  fummaChriftianì  gloria,  noftium  vero  clede- 
core  finitum.  Anno  i  ^ 36  uno  die ,  omnes  Catholicos Epifcopos  capcivos 
ducendo  &  carceri  includendo ,  Pontifìciam  Religìonem  in  Dania  (uftulit, 
Ludieranam  autem  fine  csde  &  fangvineintrodiixit;  moxqve  Lncherano 
more  &  ceremoniis  cum  Regina  Coronam  folenniter  fufcepit*  Abrogatis 
iuqve  Pontificìorum  antiqvis  Epìfcopis,  novos  fubftituit  Superintenden- 
tes>  &  cuiqve  dioeced  (bum  attribuir  Prsfeélum ,  qvi  una  cum  Super- 
intendente^  Ckriy  Templorum,  Scholarum»  Nofocomiorutp  »  Viduarum 
&  Pauperam  (liprémam  infpe<%onem  &  curam  agerent*  Anno  1539  in 
uri)e  Fioniae  Ochinia  concilium  Nationale  habens,  fiindationem  Ac^de* 
mix  Hafhienfis  &  Ordtnationem  Ecdefiafticam  edidit.  Anno  15^0  San<n:a 
Biblia  in  fermonem  Danicum  translata  edidit  ;  fed  feqventi  anno  Religio- 
nem  Lutheranam  in  Islandiam  penitus  introduxit,  Catholicam  vero  eli- 
minavic;  opus  qvod  anno  i^o  inchoaverac,  fed  jam  demam  perfecitj 
qvo  edam  anno  Islanda  hom^um  ei  foiverunT«  Pofl:  multa  vereqve 
magna  Regnis  &  Ecclefix  utilifUma  gefta  &  Inilituta^  ChriftianiiUmum  Re- 
gem mors  non  incautum  oppreflit,  fed  ad  eàndem  dudum  probeqve 
paratura;  nam  paulo  ante,  ut  qvidam  volunt,  a  caelefli  Legato  annun- 
Tom.  il  Mm  ciata. 


274  PERIODUS  IV-  '^SE>CTlO  l 

ciata  )  anno  t  $  99  ipfis  Calendis  JanuaHi  ex  hoc  mondo  in  beatam  ster- 
nicatem  introduxit^  cum  vixiflèt  annos  5  5 ,  Regnis  aucem  24  pnefuiflèt. 

•      •  • 

Ediéla  &  Refcripca  Tslandis  plurima  mifìt,  qvoram  precipui  fum: 
i)  Introduéìio  Ordinacionìs  Ecclefiafticae ,  Djt,  Haftiiae  dre  2  Scptem- 
bris  15^7  (a\  2)  De  Novo  Teftamento  per  Oddum  Gotrfkaiki  in  lin- 
rvam  Islandicam  cransIaco>  anno  U39  (b)*  3)  Giflurì  Enaridar  Epifcopi 
Jkalholtenfis  ele<flionìs  confirmatio.    Dat.  Goccorpìi  die  Lunx  proximo 

foft  Dominicarn  Judica>  anno  1540  (e).  4)  Ad  eundem  denegoriisa 
[vicfeldio  in  Islandia  expediendis>  anno  1^41  (d).  ()  Ad  eundem  man- 
dacum  ut  Hafniam  crajiciat,  anno  '1541  (e).  6}  Ad  Tslandos  de  tributo 
perlblvendo,  anno  1^41  (f).  7)  Ad  Abbatem  Helgafellenfem  &monachos 
Videyenfes^  ut  fcholas,  feu  lingva*  lacinie  fcniinafia  fuis  in  ccenobiisin- 
fticuancj  anno  1^42  (g).  8)  Abrogacio  hujus  confticucionis,  qvod  ad 
coenobium  Videyenfe  ipeftat,  anno  1542  (h).  9)  Ad  Abbatem  Tnyckva- 
bajenfemi  Priorem  Skridenfein ,  &  Abbatiffam  KyrkiubajenferaiUtjuven- 
tutis  in  Icgendo  &  fcribendo  infticuenda?  grada  fcholas  inftituant,  anno 

1542  Ci),     loj  Ediólum,  qvo  Giflurus  Epilcopus  norainum,  afuopr*- 

deceiTore 


(^)  Hxc  Prologi  infhr  ipfi  Ordmathm  ecclefiajìitét  ìnì^ttS^  eft  pr^efìxa. 

(b)  Hoc  PrivilegiuQi  ìmprefliim  é(l  cum  d\&o  libro  Kofkildw  snnio  154O1  nt  &  in  Summe 
Venerabilis  HAABQE  Islmtdjkt  Refirmatiims  Hìjiorie  in  Kièiewbavnfki  Sétljhis  m 
ter  Tom.  5.  pag;.  237. 

(e)  Vid.  ibid.  pag.  240  &  DMnfkc  Magazim  Tom.  3.  pag.  350* 

(d)  Vid.  ibid.  pag.  351. 

(e)  Vid.  ad  iinem  hujus  Cap.  Lìtr.  A«         • 

(f)  Vid.  loc.  citat.  Litr.  B. 

(g)  Vid.  Samme  Venerab.   HARBOE  Dhfuìfitiontm^  fiipra  laudatan,   in  XiafcaW' 

Séttfkabs  Skrìfter  Tom.  5.  pag.  373. 

(b)  Hanc  ex  Uh-o  GISSUAi  BpHcapV  wewDfia/r ,  f\Yì  jnter  Codìces  Manurcr.  Bibljofhect 
Magncanx  iùb  No.  3$6  in  FoL  exitltr,  exlcriptam  cxhib^bimiia  ad  fiaem  bujni  Ci* 
pitis  Lìtr.  C. 

(i)  Vid.  Ki(*tttbmvnfk€  S^i/Ms  Sh'fm  Tom.  5.  pag.  zjh 


cÀi^.  vii;  i  è.  Ì75: 

deceflbre  contraélorqm ,  (blvéndortrm  abrolviciir  >  artno  1 542  (a),  i  r) 
De  facerdotum  Islandòriim  fakrio  &  fuftencatione ,  anno  1542  (b\  12) 
AdClerum  Isiandia?  de  MifliS):  inferiis,  vigiliisi  &  id  genus  aliis  elitfii- 
nindìs,  fed  doélrìna  catechetica  ìntroducenda >  anno  1542  (e),  t?)  De 
omamentis  &  clenodiis  teihplì  Skalholtenfk )  anno  1542  (d).  14)  Licerle 
tutelares  Davidi  Gudmundtno  conceflx^  anno  1542  (e),  r^)  De  mer-« 
caconim  peregrinorum  in  Islandia  hyetnatione  ìnterdiéla.  Dat/Havnis 
die  25  Decembr.  anno  1^42.  16)  De  praedio  Biarnanes  &  circumjacen- 
tibusviUis,  anno  1545  (f).  17)  Deconjugiis  facerdotum,  &ex  iis  na- 
tonim  in  parentum  bona  legttima  fucceflione,  anno  1^45  (g).  18)  Li- 
teix  qvibus  Magiftratui  Civitatis  Havnienfis  pmnes  reditus  Isklndi«  con- 
feruntur,  anno  1547  (h);  19)  Ad  Epifeopùm  Joham  Arii,  uc  Regi  fe.' 
prxfentem  fiftac,  anno  1548  (i)*  zo)  Literae  tuteiares  datas  clero  dioece^ 
fcos  Skalholtingy~aano.ay49  (k).  21)  AdQerum  Islandicum^  deEpi*. 
icopo  Jena  Arii  fìlioi  qvod  ei,  tanqvam  exuli,  perduelli>  &  capite 

Mm  2  cenlo 


\  " 


0)  Vid.  ad  finem  hnjus  Capitis  Litr.  D,  ex  nuper  laudato  //^ro  memorati  exfcrìptQm. 

(b)  Vid.  KHAenbavfifke  Salfkahs  Skrifter  Tom.  5.  pag.  ^77,  qvo  Satrapa  inCuìx  &  Giffii- 
ras  Epilcopu^  jubcntar,  inito  confilio  profpiciaiit,  ut  parochi  fat  redìtuum,  qvibus 
fefuftentent,  loco  emol  uni  en  toni  m ,  q  va;  iis  de  in  feri  is,  miiVis,  6cfitTiiÌibus  cedebant, 
iccipisnt,  Se  ut  facerdotes  tributum  fisnarium*  deciinas  templi,  ubi  hsc  ipfa  non 
indigent,  &  niortalìa,  récineant;  luterdiciuin  tandem  additur,  ne  Satrapc  dericis 
onera  vei  irrogationes  imponant. 

(e)  Vid.  loe.  cit.  Toro.  5.  pag.  374. 

(i)  Vid.  infra  ad  finem  Capitis  Litr.  E.  Ab  hac  diverfii  eft  Apocha  Cbriftophoro  Hvitfeldio 
darà,  die  Saturni  proximo  pofl  feftum  Sandi  Petri  ad  vincula»  (^vx  exhibeCiir  in 
Doìifie  Msgazin  Tom  3.  pag.  351. 

(0  Vide  infra  ad  calcem  hujus  Cap.  Litr.  Fi 

(f)  Vid.  ibid.  Litr.  G. 

(g)  Vid.  KMenbavftfke  &tffkah  Skrtfier,  Tom.  5.  pag.  179. 

0'}  Cam  h«  liter^r  actis  Laurentii  Mule  &  ChrifHani  Scriba  magnam  adferant  iucem,  lllaa 
ad  (inem  hujus  Capitis  fub  Litr.  R  adferemus. 

(5)  Hoc  etiam  anno  incotis  dicecefeós  Holansp  ìnterdiftum,  ut  ei  obedientiam  prjeftent  vel 
opem  ferant.  Vid.  S.  V.  HARBOE  Afbandl'tng  oìh  Reformatìmen  i  Island  in  Kid' 
ienbavnfke  Sétlfkahs  Skrifter  Tom.  7.  pag.  7. 

(k)Vid.  lo€«  cit.  Tom.  7.  pag.  Ig.       • 


Q,j6  PERIOpyS  ly,    SECTIOI 

cQt^o  nvAh  obediocHÌa  (it  prxftanda^  anno  15 «si  (a)»  •  22)  Alìod'Refedp- 
tum  ejusdem  argumenti  ad  Nomophylaces  Prsecores  &  plebem  Islandicam) 
anno  154S5.  23}  Ad  Davidem  Gudmundf  »  ut  Jonam  Àrii^  fi  fieri  poteft, 
captivum  ducat,  anno  154^  (b).  24)  Àliud  ad  eundem  &  PetnimEina- 
ri  eiusdem  argumenti ,  anno  15^0  (e).  25)  Ad  Clerum  Holanum  uc  obe- 
diendarii:  Jonse  Ariì  renuncient»  &  alium  in  eius^  Ipcum  el^ant,  anno 
1550  (d>  26)  Adomnes  Islandix  incolas  admpnitio  ^  ut  dehitam  obedi- 
enttam  proefient,  &  de  iigillo  publico,  anno  1550  (e).  27)  Mandacum 
die  (chela  in  monafterio  Helgafetlenfi  infticuendat  anno  1550  (f)»  28)  De 
hyeroatione  nìercatorum  Hamburgcniium  in  tslandia>  eonim  ^fcatun, 
&  incuria  incolis  ab  iis  ìllata«  Flenopoli  f  feria  qvinta  ;poft  Dominicaip 
Lattare,  anno  1550*    29)  Ad  Davidem  Gudmundi  ut  Jonam  Ani  capo* 

.  vum 


(a)  Vid.  ibidem  ptig.  31. 

(b)  Vid.  ad  finem  hujits  Cttpiris  Litr.  1. 

(e)  Vid.  Summe  Venerab.  HARROE  Difyyifithmm  &pius  landitam  &  lividandim,  in  A7A 
hmbavnfkt  Sétlfkahs  Sknficr  Tom.  7.  pag.  fy  Celeberrimus  A.  MACN^VS  fcnp* 
tum  reliqvit ,  qyod  hujus  Refcripti  Originale ,  fubfcriptum  Regis  propria  minu,  cujas 
dorfo,  nt  ipfe  loqvitnr,  imprcfTnra  fuit  Regis  figìllum,  viderit,  qvod  David  fui  mwu 
ita  notaverat  "  Miiìf  Herra  Kongfens  Fyrfta  Bref.  "  Id  eft:  Domim  mt  RtpsEfifitU 
prima  f  nnde  furpicamr  vir  eruditifìimus,  priores  Regis^  lireras,  Data9T549lc!b  Urr.l 
.  a  Dobis  exhibitas ,  a  pofleris  David is  ficìas  fuiife.  Sed  nefdo  qiromodo  hnx  Sunaù 
viri  Gonjcilura  cnm  igfus  Davidis  Verbis  in  ejus  Apologia fAt  mandatis  Regiit  & 
Epifcopi  compreheniione  loqventis,  conciliari  qveant,  ubi  didt;  J2yod  M  trf»  (k- 
fnefftijpmum  Dominum  ij  Rtgem^  juxta  transmijfas  in  patriam  froxime  eìtfpfi  triemf 
Uterasy  weffcijf^ixijlimo.  Triennum  autem  iliud  fuerunt  anpi  1549-50  5i>  ^^" 
poli  annum  155 1  nulla!  de  tali  re  in  Islandiam  transmiflk  fueruuc  lirerc.  Cermmelt 
ctiam  Davidem  anno  1548  Regi  alìqvid  deEpifcopo  fcripfiflc;  Suarum  aùm  literaruin 
mentionem  facit  in  Epiftoia  ad  Laurentinm  Mule  data  1547,  ubi  rogac,  ut  commcn- 
det  Regi  fua  negotia,  de  qvibus  fcripTerit»  &  Petto  Einari  perferenda  tradidcrit, 
qvod  ttiam  eum  1548  fcciiVe,  cum  jam  ab  Epifcopo  graviter  &  hoftilitcr  fiierit  im- 
petitus,  Se  rerponfuni  tandem  anno  1549  accepinTe»  valde  eft  yerìfimile. 

(d)  Vid.  loc.  cit.  pag.  38. 

(e)  Vid.    ad   finem   Cnp.   Litr.    K.      Hoc  ediclom  cxfcrlptum  eft  ex  Indicibus  Ginctl- 

lariic  Daniel  ,  O^Sf^^fi  ^"'^^  ^^^^  Landcue  No.  3.  Fol.  127.  B.)  ,  qvos  notilG- 
mo  in  oinne  literarum  genus,  Confiliarii  Reo  il  ^  Conferentiis,  &  pr^diclt  Cancd- 
larix  Pricfcai  primarii ,  llluftriff.  LVXDORPIJII  favore,  infpicere  datura  eft. 

(f)  Vid.  ibidem  Litr.  L.  ex  di^is  Indicibus  No.'}.  Fol,  ^^S  exfcriptum. 


CAP.  VII.  §.  2,  277 

nim  ducendo  Legatis  Regiis  fubveniat ,  anno  ijfi  ^a).    30)  Ad  Magna- 
tes  qvosdam  Islandìs  (imilis  argunicnti,  anno  1 5^1  (b).    31)  Olai  Hialcidse 
relHtudo  ad  paroedam  Laufafenfem,   unde  Jonas  Arii  eum  expulerat 
anno  155 1  (e).    32)  Jus  militare,  copiis  in  Islandiam  miflis,  fcriptuni 
jnno  ijji  (d).    33)  Inftruaio  Ottoni Stigoti  data,  anno  155 1  (e).     34) 
Conhnnatìo  Privìl^orum  nobilitatis  Eggerto  Johannis  concefla  15^1  (£) 
35)  Ad  omnes  incolas  dicecefeos  Holenfis  de  obedienca  Legatis  Regiis 
àhofflagioRegi,  pr^ftando,  anno  if^f  (g).    36)  Litera? fimilis argumenti 
ad  mcolas  dicecefeos  SkaJholtenfis  de  Ottone  Stigoti  fpecialiter  agentes, 
anno  ifji  (h).    37)  InAruftio  Legatorum  Regiorum  anno  isu  in  Islan- 
diam miflbrum  (i).    qg)  De  tribus  diebus  fupplicationuni  &  Litanìaruin 
cclebrandi&anno  1551  (k).  39)  De  legitima  liberorum  fa:erdotum  in  Islandia 
fucccffione  in  bona  parentum ,  anno  rs  5 1  (l).      40)  Ad  Eggertum  Jo- 
hannis ut  Paulo  Hvitfeldio  m  negotiìs  ab  hoc  gerendis  fubveniac,  anno 

Mm3  ,jyj 


(•)  Vid.  Kiobtnbérvnfh  Salfkéth  Skrifter  Tom.  7.  pag.  87. 

(b)  Vid.  ad  finem  hiijns  Capitis  Litr.  M,  ex  laudatis  Indicìbus  No.  3.  Fol.  aig.  b. 

tì  Vid.  Kiohtnbavnfke  SaljT^aùr  Skrifiet  Tom.  7.  pag.  gì. 

(<i)  Aiticiilis  criginta  tribus  conftat,  &  fub  titulo:  See-Ankktl  ah  din  Scbìffsfokk  tmd 
VxsgsUuttn  itgthen  nmcb  IfiUndt  abgefirtigti  in  laudntis  iiidicibus  No.  3.  fol  am. 
b*  fqq,  ut  &  tres  litcrac  l'alvi  conduau«  (S^ekreff)  buie  expcditioni  fcript«  ibidem 
fol.  331.  fq.  exflanr. 

(0  Vid.  KióbtnbMvnfkt  Satfkahs  Skrifter  Tom.  7.  pag.  84.  Cujiis  prarcipua  momenta  flint 
ut  («)  cennim  vcl  pluribus  militibus  ftipatus  Jonam  Epifcopum,  ejiisfjve  fih'os  & 
•fledas  perfcqvafur  &  capiac.  03)  Plcbem  in  dicecefi  Skalholtenfi  ad  obfeqviiim 
redachim,  homagium  prxftare  curct.  (y)  Martinum  vinculis  ereptum  dicecefi  rcftitiiar 
qvod  fi  fieri  non  poflct,  alium  virnm  honeftiim  in  dic^ic  dicecefeos  SiiperiiUenden- 
tera  chgi  cnrct.  (ij  Pro  rerum  ftatu,  vel  fufficienti  militum  numero  ftipatus  in 
Mandia  hyemet ,  vcl,  fi  id  opus  non  videatur,  vicario  ibi  relìao,  Havniam  repetàt. 

(f)  Vid.  infra  Litr.  N.  ex  fupra  laudatis  Indicìbus  No.  3.  fol.  374, 

(g)  Viri.  KiobmhùVTifkt  Salfkabs  Skrifter  Tom.  7.  pag.  88- 
(b)  Vid.  ibid.  Litr.  O.  ex  iisdem  Itidìcìbits  fol.  330. 

{)  Vid.  ibid.  Litr.  P.  ex  dicìis  Indicibus  fol.  333. 
(k)  Vid.  ibid.  Litr.  Q.  ex  iisdem  fol.  421.  b. 

0  Vid.  infra  Litr.  R.    Verfio  ejusdem  I/landica  I^etor  ad  calccm  Legum  Mandicarum 
Jottsbok^  Edit.  1707.  pag.  473. 


278  PERIODUS  IV.    SECTIO  l 

9  « 

1^51  (a\  41)  Ad  univerfos  Islandiac  incolas,  ut  Paulo  Hvitfeldio  & 
Epgerco  Johannis  opem  feranc  ad  poenam  de  homicìdis  Chriftiani  Scrìbs 
ibmendam,  anno  1552  (b).  42)  De  pifcacura  ad  Islandix  litora  exrerìf 
iiuerdicta,  anno  ìs^2  (c).  43)  Ad  Petrum  Palladium  ^c  infticucione 
Icholarum  in  Isiandia,  anno  i;;2  (d)«  44)  Ad  univeribs  Islandis  inco- 
las  de  obedientia  Eggerto  Johannis  prarflanda,  anno  i;s2  (e).  45}  Ad 
Davìdem  Gudmundi  de  incerfe^orìbus  Chriftiani  Scrìbs  perfeqvendis, 
anno  1552  (f).  46)  Inftruélìo  Paulo  Hvitfeldio  data»  anno  1552  g). 
47)  Pa^lum  cutn  Magiftratu  Havniend  de  redìtibus  Isiandisr  ìnitumi 
dnno  15^2  (h).  48)  Litera?  qvibus  tisdem  reditus  de  infulis  Veftmanna- 
eyar  conceduntur,  anno  1552  (i)*  49)  Diploma,  qvo  Epifcopo  Mar- 
tino reditus  cathedra  Skalholtenfìs  concedunturi  anno  if  S2  (k),  jo) 
InftruéHo  Ivaro  Jani  data,  anno  1552  (1).  51)  Inftruflio  Olao  Olips 
data^  anno  15^3  (m)*  52)  Ad  Epifcopum  Martinum  Einarì  de  bonìs 
templi  Skalholtenfis,  anno  1553  (n).  53)  Mandatum  Paulo  Hvitfeldio 
<)i3tum ,  ut  cum  interfeélorìbus  Chrìftiani  Scribse  tranfìgere  ei  iìceac,  anno 

1553  (o).    54)  Litera?  adRcélores  fcholarum^  Skalholtenfis  &  Holenfis,  de 

eonindem 

(a)  Vid.  ad  finem  hujus  Cap.  Litr«  S. 

(b)  \'id.  ibid.  Litr.  T. 

(e)  D'Anke  doggeriL    Dat.  Drottniiìgborg ,  fefto  SanQi  Gregorii  Papa?. 

(d)  Vid.  ad  finem  Capìtis  Litr.  U.  ex  Indicìbui  Caiicellaride  Danicae  No.  4  foL  4S-  ^ 

(e)  Vid.  ibid.  Litr.  X.  ex  iisdem  fol.  s^^.  a. 

(f)  Vid.  ibid.  Litr.  Y.  ex  originali. 

(e)  Vid.  ibid.  Litr.  Z. 

(h)  Vid.  ibid.  Litr.  AA.    Hoc  &  prscedens  Diploma  exfa-ipcan  eft  ex  laodatis  M(Ai^ 
No.  4.  fol.  52*  i75« 

(I)   Q\'as  ad  finem  Capìtis  exhibebimns  fub  Litr.  BB. 

(k)  Vid.  ad  finem  Capitis  fub  Litr.  CC« 

(I)   Dat.  Havnix,  fefto  iSandi  Michaelis.     Convenir  piane  cum  feqventi,  nifi  qvod  io  !»• 
ftrufìione  Ivaro  data  articulus  de  cadaftro  templorum  conficiendo  non  occarrir. 

(ni)  Vid.  ad  finetn  hujus  Capitis  Litr.  DD. 

(n)  Vid.  ibid.  Litr.  £E.    Hoq  &,  prarcedcns  diploma  exfcrsptum  eft  ex  dictis  hdicihs  No- 
4.  fol.  127.  334. 

(o)  Vid.  ad  finem  Capitis  Utr.  FF. 


CAP.  Vf  J.  §.  2.  279 

eorundem  falarlo,  anno  1^53  (a).  j6)  Ad  omnes  Islandiae  incolas  ut 
Paulum  Hvitfddium  Praefe^um  recipìant ,  anno  1553  (bj.  $j)  Scncencia 
dcpnrdio  Stadarhol  dida  anno  1J54  (e).  58)  Ad  utrumqve  Islandia 
Epilcopum  de  iure  afyli  templorum  cathedralium  &  fcholis,  anno  15^4 
(dj.  59)  Mandatum  uc  Epifcopus  Mjrcinus  Havniam  traiiciat,  anno 
ii54  (e).  60)  Ad  univerfos  Islandiae  incolas  de  obediencia  Paulo  Hvic- 
feldio  &  Canuto  Stenonis  prxftanda,  anno  1554  (fj,  61)  Ad  Djvidem 
Gudmundi,  de  vi  NicoJao  Bibrni  iliaca,  anno  1555  (g).  62)  Inftruclio 
Cinuto  Stenonis  data  1  &  ut  de  certis  negotiis  confultationem  ineant  Epi- 
fcopi  aliiqve  proceres,  mandatum,  anno  ij5,-  (h  .  63)  Decifio  litis  h«re- 
dum  Biòmi  Godwinidx  &  Biòrni  Thorjevid»  de  horum  fainilia  hsrci- 
fcunda,  anno  155^  (i).  64)  Venia  officio  cedendi  Martino  Epifcopo  data 
anno  i5$6  (k).  6j)  lnftru<5lio  Canato  Stenonis  data,  five  fupra"  memo- 
rati confultationis  {Be^^iflada  fwì^ykt)  in  qvibusdara  confirmatio,  la 
qvibusdam  articuUs  mutacio,  anno  1556  (IJ,  66)  Edidum  ne  pr«dia  tem- 
plorum 


^Mi 


(•)  Vid.  ibid.  Litr.  QQ,  HH. 

(b)  Vìd.  ibid.  Litr.  IL     Qyatnor  hac  Refcrfpta  ex  Regefto  Cancellarisc  Danicx  difto:  Ht^ 
gifier  over  aBe  Ltimdenc  No.  6.  fol.  593.  fqq.  delUmtii  funr. 

(0  Vid.  loc.  cit.  Lltr.  KK. 

(d)  Vid.  ibid.  Litr.  LL. 

(e)  Vid.  ibid.  Litr.  MM.     Trio  hac  Refcripta  ex  hudatis  fupra  IndicHus  No.  4.  fol.  a/c« 

383-  389-  exfcripta  funt.  *"       *  ^  ®* 

(0  Vid.  ad  fincm  Capiti»  Litr.  NN.  ex  Regeflà  fupra  laudato  No.  6.  fol.  tfoi. 

(g)  Vid.  ibid.  Lirr.  OO.     Simul  &  eodem  die  fcript«  funt  litera  ad  Canutum  Stenonis 
nt  Nicolao  opem  ferat,   qva  jurc  cum  Davide  agerc  porTit,   &  prartiiram  Borrfor! 
dciifcm  diao  Nicolao  conferat,  alis  qvoqve  literje  jubent  ut  Canutus  Stenonis  Thorl 
otfo  Egilli  jus  dici  curet  de  prsdiis  Eingcy,  Berunes  &  pluribus. 

(h)  Vid.  ibid.  Litr.  PP.     Hapc  &  praecedens  Refcriptum  ex   Tegneìft  over  affé  LanJene  No 
4.  fol.  514.  528-  defurata  funt.    Simul  Se  eodem  anno  feria  lépdraa  poft  Dominicafii 
Oculi  litcrsB  ad  Canutum  Stenonis  exftant,  qvibus  hocc  negotia  &  Inftru6fionem  in 
comitiis  nniverfalibus  promulgare»  &  pellet  vulpinas  comparare  jubetur.     llle  ctiam 
ulcrt  centam  tales  peiles  erario  regio  eodem  anno  intulit. 

0  Vid.  ad  finem  Capitia  Litr.  QC^    Regifier  over  aUe  Landene  No.  fi.  foL  603. 
(k)  Vid.  ibid.  Litr.  RR.  ex  fupra  laudatis  Indìcìhus  No.  5.  fol.  39.  b. 
0)  Vid.  td  finem  hnjus  Capitis  Litr.  SS. 


28o  PERIODUS  IV.     SECTIO  t 

plorum  abalienentur,  anno  is^6  (a).  67)  Litene  qvibus  Gistao  Jon» 
epifcopatus  Skalhokends  conferturj  anno  i^sS  (b).  68)  Aiic  qvibus 
èidem  qvatuor  toparchiarutn  decima  conceduncur,  anno  1^58  (e).  (9] 
De  muféla  prò  inceftibus  Davidis  Gudmundini  irroganda>  anno  t^jg 
(d).  Hoec  fere  funt  pubiicum  coinmodum  &  ecclcfice  emolumentum 
concernencia  optimi  Regis  ediéla ,  qvs  nobts  vìdere  concigit ,  reiìqva  vero 
qvx  mere  gratiofa  funt ,  in  tanca  copia  libenter  prcterìmus  »  incer  qv£ 
tamen  aggratiacio  Chriftinas  fìlise  Ejulfi  de  anno  155 1  prs  cxterìs  hìc  fibi 
iocum  pouulat  (e). 

Anno  i$i6  (()  Claudi  US  de  Merviizen  Islandiie  Satrapa  £i£lusell| 
vir  neqvam^  qvi  ftatim  inincolas  vi  &  fceleribus  grailari  coepic,  ita  ucgri* 
ves  de  eo  qverimonias  ad  Regem  emìcterent>  qvas  ille,  non  tantum  diluit, 
fed  eciam  aulìcorum  qvorundam  gratia  adjutus»  Re^ium  diploma,  auc 
emendicavit  >  auc  ementicus  eft  (g)^  qvo  ei  Videyenie  Comobiumcum 

fuis 


(a)  Vid.  ibid.  Litr.  TT.     Qyod,  ut  6c  proxìme  prscedens,  ex  RegeJÌQ  fapra  laudato  No. 

6*  foL  604*  6o6-  defumrum  ett, 

(b)  Vid.  ad  finem  hujusce  Capìcis  Licr.  UU.  ex  Indteibut  Cancellane  Danicz  No.  5- f^i 

3J<5.  a. 

(e)  Vid.  ad  calcem  Cipìtis  Litr.  XX* 

(d)  Vid.  ibid.  Litr.  YY.    Hx  bine  Literc  ex  Rigìjltr  ov€r  0Be  Undewi  No.  6.  foL  619* 

exfcriptz  funt. 

(e)  Licere  1^9,  ex  Tegnetfe  over  alle  Ltmtknt  No.  3.  fol.  334.  defumts,  ad  finemhujut 

Capitis  Litr.  ZZ.  exhibentur. 

(f)  In  cotnptitandis  annis  Pr«feanr«  MervitiJan»  non  bene  conveniunt  Authorei.  ^Wi« 

aa'ènps  vult  qvod  ilie  anno  1535  in  Iflandiam  vcnerit,  fed  id  Conchifo  comidarum 
fupra  pag.  268<  allato  repugnat  ;  nec  ille  mania  Satrapi  ante  annum  1537  exccu* 
iffe  videtnr.  Coiif.  fupra  pag.  378-  Qyid?  qvod  Regcftmn  CanccHari*  Kcgii  «^ 
anno  1480  ad  1550  expreflis  verbis  dicit:  "  Ciaus  von  Maruitz  fickFòlgcbrcffthiH 
"  lilannd  cum  cUufuiis  coniVetis.    Ac^um  Hader(kfF  Jaledag  Anno  1536.  " 

(s)  Diploma  qvod  protutit,  aut  arte  aliqva  emendicatum  »  aut,   qvod  verius  eflè  paco. 
omiìino  ementitum  fuiflc,  veroilinile  facìant;     (»)  Vitiatio  anni,     {fi)  Non  adfcnp- 
tum  nomen  Regis,  qvod  licet  non  exemplis  carear,  in  tali  tamen  cauta  vlx  eft  credi- 
bile. 


GAP.  Vlt  §•  3.  agi 

fnis  proventibus  eoncedebatur ,  qvod  fi  exftiterit,  dia  celavic  &  clam 
Epìfcopo  habuìc  ;   fed  anno  deoium  1539  ipfo  Pencecoftes  fefto  per 

Mynden* 


bile,  (y)  Qyod  iHud'tamdJu  cclavit.  (f)  Qvod  clam  Epìfcopo  &  tain  improbe, 
omnia  fecerit,  nam  lì  ventatem  a  fna  parte  habuiffer,  ftatim  in  dicafterio  anno 
1538  <d  publicare  dcbuìiTet;  Qvx  omnia  ex  GISSUAI  Epifci^ì  in  libro  Memoriale 
hip  4e  re  notatis  locetafccuerAiicur,  ita  enim  iiie: 

.  V$  gratìofifflmi  Domìni  Rcgis  voJuntattm  if  vera  Mandata  feìanms^  fy  ne  Ute* 
ri/  fttppojttitiis  faOaniur^  Regia  Majeftas  fromifit^  prò  fri  a  manu  fé  Uteras  in  bone 
ttrram  mittendas  fabjcripturum  ^  qvod  ^  dicnficvio  generali  in  corni ptis  univerfalibus 
notnmficiy  &  Claudìum  de  Mervitz  oùiiqve  infimuìavi^  ejus  iy  affcclarum  umporr; 
BOt  litteriSf  qvarum  autboritate  canobium  Videyenfe  retinuif,  deceptos  ftnjfe;  qvod 
ita  demcnftraUtm  volo  :  Cum  fcilicet  JEpifcopum  Augmundum  Rcykis  in  Olveji  p%'ima 
viet  Cùvvntiti   tf  littevMs  Re^ias  if  mandala  %xddidcrat  if  abjolveraty  nullas  fi 


txentplum  mandati,  qvod  de  Videya  babere  pr<e  je  tulit,  Augmundo  Epijcopo  mifit^ 
uhi  verbotenus  omnia  non  ita  perjiripta  fuere^  ac  ejfe  debuit,  if  Utera  figiUo  mtt* 
nita  pmab^nt»  Cum  autem  litcras  tjlas  figìUo  munitas  io  forp  poftmoàum  legerem^ 
Datumy  ut  appellante  five  tempns  qvo  li  ter  et  edita  fuerunt ,  manifejìe  erajum  erat^ 
tewpus  autem  qvo  edebantnr^  ni  falìOTf  fuit  anno  /fjój  cujus^  loco  feri ptum  fui t  ifsR, 
mena  DiJerici  van  Mynden  qvam  prole  nofcOy  qvaqve  fcriptura  in  totum  diffi- 
min  fmt  ti  qva  litera  exarata  erant,  Hic  obfervandum  efl,  qvod  ubi  GISSU' 
RUS  d^  colloqvio  Merviczii  loqvitur,  in  mareine  fcribit  **  Anno  Jfi^"  qvo  nullas 
fé  lircras  habere  Mervitzius  profenUs  eft,  feci  paulo  poft  exemplum  literarum  a  fé 
fcriptum  mifit,  qvod  cumobCgnatis  illis,  id  eft  originalibu*,  qyzspo/lmodum,  id  eft, 
anno  ut  videtur  1540  produxit,  non  confonabat.  Hinc  concludi  ponet,  nullas  omnino 
jiteras  Mervitzium  de  monafterio  Videyepfi  habuifte  anno  1539,  cum  illud  invade- 
ret ,  fed  ut  jure  agere  videretur ,  formulam ,  qvalem  tunc  in  Dania  a  Regibus  con- 
cedi folere  novit,  exfcripfiflTe ,  &  Augmundo  mififte ,  tandemqve  Havnis  hyeme  ij;39- 
40  prsfenrein,  diploma  a  Rege  emendicaffe,  Q  non  ementitum  effe,  qvod  in  comitiis 
generalibus  anni  1540  produxerit,  annum  tamen  vitiafle,  ut  dolus  lareret.  Qvx  conjcc- 
tura  verofimiUs  fic,  tam  ex  precedenti  Gifturi  relatione,  qvam  laudato  nuper  Regeflo, 
qvod  Fol.  146.  a.  ita  habet;  "  ClausMaruidz  fick  FoIgebrefF  tbil  menige  Bonder,  Ibm 
**  ligge  thil  Hiiidòe  Clofter ,  dog  faa  at  band  Hcal  beforge  Abbedeji  oc  menige  Bro- 
•'  dre  der  inde  ere  med  dieris  Wnderliolling  tbìlKleder,  Madt  oc  Oli.  Aclum  Haff- 
"  nirc  Anno  1539.  "  Ubi  notandum,  qvod  proxime  prarcedens  diploma  in  di£lo  Re- 
gefto  fit  de  eodem  loco  &  anno ,  die  San£U  Mattbsd.  Mervitzius  autem  coenobium 
Videyenfe  die  pentecbftes  inva(ìt« 

Tom.  n.  Nn 


*2gj  PERrODUS  IV.    SECTIO  l 

9 

Myndenfem  illud  infidiofe  invade  &  fpoliavit  ^  domefticos  vero  mate 
traélavit;  magnisqve  afTecit  injuriisy  eodemqve  anno  cum  Myndenfis 
Skalhoitì  cum  afieclis  csfuseflet,  Ogmuiiducn  Epifcopunii  infoncem  & 
hujus  fceleris  vacuum ,  qvafi  ejus  jimu  faélum  eflet^  apud  Regem  Mi- 
mavitj  tantamqve  opcimo  Regi  fuis  calumniis  bilem  movie,  ut,  niHam- 
burgenfes  intercefrilfenc ,  exercitum  in  Islandiam  ad  ulcifcendum  hoc 
nefas  mififlTec  (a);  fed  cum  Ogmundus  in  dicafterio  univerfali  anno  i;40 
fé  ab  hoc  crimine  purgaflec,  Mervitzius,  Arii  Nomophyiacìs  fentmia 

prò 


91 


09 


(a)  Qyanta  in  lllandos,  ob  Myndenfis  &  afreclaruin  cxdem,  ira  Rex  t  Mervitzio  incitinii 
fiierlc,  ex  feqventi  patet  documento: 

.Excerftum  ex  Gtrmmiico  inter  cbartas  RESENII X^nqyit  A.  MAGS^OS). 

"  1541  Fredagcn  cfter  Matthis'Apoftoli  (d:  25  Febn)   fra  Kiò'bcnhavn,  (krif 
*>  ver  Kong  Chridian  tii  de  udì   Hamborg,  ladende  dennein   viidc,  at  Hindved 
narvaprende deres  Bud,  haver  bekommet  deres Skri velfe,  hvorinde  de  andrage,«tnojIe 
Indbyggere  udì  Hamborg,  Kió'bnisnd  og  Skippere,  Tom  bave  deres  òéghti  oj 
Handel  paa  Kland,  haver  dennem  forebragt  og  fìg  bekloget,  hvorledes  Kon^en 
"  var  til  Sinds,  at  fende  Hans  Foget  paa  I/land,  Claus  von  der  Marvitimed  nogle 
»'  Skibe  og  Foìk  der   ben  (til  I/ìand)  til  Foraaret,   til  at  ftrafFe  dcm,  fom  Hant 
(Fogedes)  Folk  og  Tienere  der  bave  ibielflaget ,  hvorudover  deres  (Hamlwrgtr- 
nes)  Folk,  ikke  aliene  (kulde  llde  Skade  pai  deres  racdvanlige  Handel  og  Nring) 
**  men  end  og  paa  deres  udftaaende  Skyld ,  og  begìxre  at  Kongen  her  med  viMe  i 
"  naade  indeholde,  og  ikke  anderledes   med    Iflxnderne  herudinden  lade  fortare, 
*'  end  efter  Lov  og  Rctt,  paa  dct   deres  (Hamborgernes)  Sorgere  og  Iiidbyggerf. 
**  ikke  fkulde  paa  deres  Handel  el'er  udfl^aende  Greld  lide  Skade,  med  viderede- 
•'  res  Breves  Indehold,  tillige  med  indlagde  (Hamborgeres)  S applicati on ,  oglndbyg- 
"  gernes  paa  I/land  deres  Brev.  bvarer  nu  Kongen  derpaa,  at  Hand  vel  hiver 

••  lovet   Hans  Foged   ved  hans  fidfte  igienkomtl,  da  hand  Kongen  demonftrcrcde 
»•  hvor  elendig  hans  Tienere  vare  medhandlede  og  uden  Skyld  og  Brò'dc  ombragtc, 
'*  ikke  at  lade  /ligt  uftraf^'et,  og  da  vel  var  til  Sinds,  faadanne  med  AivoriigHed  n 
lade   ftrafFe;  mens  nu,  formedelft  deris  (Hamborgerni^)  Forbon,  at  deris  Folk 
ikke  dcrover  ikol  geraade  i  Skade  paa  deres  Narring  og  udftaaendc  Gield,  haver 
Kongen  taget  Sagen  i  betatnkende,  og  vii  nu  ikke  foifare  imod  de  SkvWige  med 
faadanne  Strsngbed ,  fom  Hand  titforen  bafde  fat  (ig  Tore.     Ikke  defs  inindre  tìI 
Hand  fkìkke  derhcn  nogle  af  Hans  Folk,  iòni  udi  Norfk  Lov  kyndigc  ere,  mfd 
Befalinge  at  procedere  imod  famme  I/lands  Indbygsrere  allenefte  efter  Lands  Lof 
og  Ret;  Begiarrer  derfore  o^  forlader  (ig  til  dennem  (Hamborgerne)  at  de,  derei 
Folk,  fom    formedelft  dens  Handel  derben  reife,   alvorligen  befale,  at  de  Kon* 
gens  Folk,  efter  deres  Begicring,  faavidt  ret  kand  v«re,  ere  behielpelig)  at  fw^ 
**  me  Ondikab  ikke  (kal  blive  uftraffat/  " 


9> 
»» 

a» 

9> 
9t 


CAP.  VIL  §•  3.  4.  '  a83 

prò  tribumii  di Afl ,  infàmia  notatus  fQìt>  &  omnino  ineptus  judicacus» 
cui  infuls  prsteélura  concrederetur ,  avx  caufa,  ut  &  alia  eius  faci" 
norj,  anno  1^41  in  comidis  a  Regio  legato  Chriftoplipro  Hvitfeldio 
denuo  examinata  fuit;  fed,  anno  1542  Flenopoli  a  Rege  &  Senatq,  per- 
fede  decifày  cujus  fententia  Mervitzius,  infamia  nocatus^  &  sevìterno 
circeri  adìudicatus  fuit,  ex  qvo,  poft  unum  in  eo  exa^um  annum.  Se- 
natus  precibus  liberatus  efl*  Qvid,  ut  Islandis  Satrapa,  utile  gefTerit» 
Dobis  non  innotuit>  nifi  qvod  Conftitutionem  qvandam  de  erronibus, 
iliisqve  iniufte  fefe  fuftentantibus  circa  annum  1538  una  cum  Erlendo 
Nomophylace  promulgavic» 

Annis  1536  &  feqventibus,  fcribit  Skardfòaenfis  Annalium  condi- 
tor  Dietericum  Myfi^enjcm  Praefeduram  Islandi£  obtinuifle ,  eandemqve 
ad  annum  1539  geilKTe;  fed  cum  in  his  valde  perplexus  fit  citacus  Author, 
nos  diplomata  fide  digna  (a)  fccuti  j  ftatuìmus  Dietericum  ab  anno  circi- 
ten^zp,  vel  1530  9  ut  mandatarium  Satraparum  BeflTafladis  hxfitTe,  omni« 
busqve  bonis  invifum  j  multis  modts  incolas  preflìATe»  Anno  1539  monafte- 
rijRegifubjiccrc  ccepit»  initium  faciensaVideyenfi,qvod  a  Regia  villa  Bes- 
fiftjdisnon  longe  dilfitum,  ipfo  Pentecoftes  fedo  abfente  Abbate  ex  im« 
provifo  aggreflus,  domellicos  partim  fuftibus  contuibs,  partim  fauciatos  » 
fugavic,  monafterium  vero  hoc  modo  occupatum^  ad  comitiorum  us- 
qve  tennpus  retinuit.  Hic  cum  Epifcopus  eum  rogaret  ut  Documen- 
tuni)  avo  probaretj  bocce  ^  aliaqve  fuataéla,  Regio  Mandato  &  auélo- 
ricjte  Aeri,  fi  qvod  haberet,  promere  vellet,  maleferìatus  mala  tantum 
dedit  refponfa.  Qvo  fuccefTu  inflatus ,  circa  Nonas  Augufti  domo  egre- 
dicur,  &  fé  7  famulis  flipatum  totam  Islandiam  fubiugaturum  jaélabun- 
dus,  ad  monafteria  in  Quarta  orientali  fita,  curfum  inftituit)  fed  unius 
diei  iter  progreifus,  dixit  fé  Skalholtum  haudqvaqvam  prseteriturum  ^ 
codemqvei  contraqvod  primo  conflìtuerat ,  iter  flexit;  Q^o  ubi  perven- 
tum  eli,  cibo  &  pocu  cum  fuis  ad  libitum  impletus>  Epifcopu  n  ter  qva- 
terve  indignis  verbis &  fcommatibus  obruit ;  Qvi  eum,  ut  difcederet,  tiu- 

N  n  2  maniter 


(5)  Vid,  fnpra  pag.  265. 


284  PERIOBUS  IV.    SECTIO  I 

snaniter  monuìt,  cscuin&  efFcetum  k^  fuos»  fi  qvid  ìhtereos  Stillani 
di(Tldii  intercedere  contingerec,  compefcere  non  valere^  praebicuramautein 
difcedenti  qvicqvid  opus  haberec  &  rogare  vellec:  Qvibus  Diecerìcus 
fprecis,  genio  ftrenne  indulfit,  usqve  dum  annarì  qvidam,  luiTu  Procurato- 
ris  cathedralis  (non  aucem  jubeme  Epifcopo ,  ut  qvidaoi  volane)  incsna- 
culiim  irruunt,  ipfumqvecum  aiTecUsmiferrìnieobcruncanc;  in  qvocoiv- 
flidu  ex  Dietericìanis  7  perierunt^  poftrìdie  aucem  alii  duo  ad  villam 
Hruna»  qvi  Skalhoitum  non  venerane  9  pari  lecho  affeélirunt  Fadaeft 
hsc  lai()iena  Skalholti  ipfo  Laurentìi  Fefto,  anno  i$^9j  de  qva  Jonas 
Biomi)  Prxtor  Toparchis  Arnefenfis,  convocatis  qvtbusdam  opdmiti- 
busj  -duodecimvirale  judicium  infticuit  >  qvi  cognita  caufa,  i)  qvod 
Ogmundo  Epifcopo  2O0  Rhenanos  furto  &  raptu  abftulifTet»  2)  qvod 
eidem  4  boves  faginatos  furripuifllèc,  3)  qvod  Epifcopi  &  Cathedra 
fundos  in  Grindavik  violaflet^  ibidemqve  domum  ipfius  insratiis  ledifi* 
caiiet,  4)  avodfeptem  pra^dia  Epifcopo  abftuHfletj  5)  q vod  Èpifcopum 
infandis  diétis  profcidiiiet;  Dieterìcutn  cutn  fuis  jure  csfum  viderì  prò 
fententìa  dixerunt» 

Cum  ad  aures  Regis  pervenite  qvam  perverfe  multa  in  Islandia 
gérerentur,  ad  eadeni  corrigenda  opus  effe  vidit  Viro  magne  aaéloritacis 
«  perfpeftse  prudentiap,  ut  &  antiqvae  virtutis  &  fideì,  qv«  omnia  in 
uno  Chrijlophoro  Hvitfeldio  Nobili  Dano  &  Eqvite  aurato ,  tunc  tempo- 
ris  Praefeéìo  arcìs  Steinvigsholm ,  concurrere  videbantur.  Hunc  iuqve 
ad  fedandos  tumultus  &  expedienda  ncgotia ,  ampliffima  pnrmunitum  In- 
ftrutìione  ablegat^  &  Islandic  prxfecic;  Qvi  anno  1541  medio  vere  por- 
tum  Beffaftadenfem  injjreditur,  &  accerdto  Gifluro  Epifcopo  Regias 
tradit  literas,  datas  feria  2  Pafchatos  codem  anno»  qvibus  injungicur 
Epifcopo,  ut  Praefedura  ore,  opere  &  confllioadjuvet;  Qvofatìo,  con- 
venrus  ìndicitur  Kopavogi  habendus,  ut  ibidem  Mandata  Regia' palam 
fiant,  &  qvantum  neri  poffet,  executioni  dcntur:  Q\'o  finito,  nomine 
Regis  rullicis  indicitur,  ut  duodecim  eqvos,  qvibus  farina  &  polenta, 
SKalhoIcum,  inde  vero  vicilfim  butyrum,  panni  inqvilini  (vadmal),  &  i^ 
genus  mercimonia^  vehantur>  cornmodcnt;  Qyi  cum  ad vcniiicnt,  duo- 
decim 


.:  '        GAP,  VII  §.'4'.  5.'       '  285 

ieàm  vins  Cnduittur ,  qvi  Hiallàih  .Olvefendum  ad  volane ,  ibiqve  Ogmun* 
dum  Epìicopum  SkalholtinuiTi  capiuatt   &  in  criretnem  Regiam  deve* 
hunt.    Cui  primum  Hvìtfèldius  fub  promifllone  dimiflionis^  omnia  Tua 
iDobilia  aurum  &  argentum  »  moxqve  omnes  ejus  fundos  elicuìc.    Appro- 
pinqvance  autem  Comitiorum  tempore^  Pr2:fe(^us  ad  ea  proficifcicur » 
incohis,  t]vì  ìbidem  praeicnces  erant^  hoipafium  Regi  ]^ri)?ftare  adegic, 
aliaqve  R^ia  Mandata  mapna  gravitate  &  nde  expedi vìt*      Inter  ftlia 
Davidi  Gudmundino  ab  Ogmundo  datas  obligatiqnes  &  apochas  con- 
érmavit  &  ratas  efle  }u(Iit>    Davidemqvc  cum  omnibus  fuis  in  Regis 
iingularem  tutelam  rufccpit,  ipdqve  anno  feqvcnte  literas  ipfius  Regis 
manu  fcriptas  idem  coiinrmantes  transmìdt.     Cum  Holcnd  aucem  Epi~ 
fcopo  Jena  Àrii  filio  >  qvi  andito  qvod  cum  Ogmundo  geftum  erat,  in, 
icineit  ad  Comitia  primo  Kalmanstunga:  fubfljterat,  &  deinde  re  infe<fta 
domum  reverfus,  per  literas  &  nuntios  egit;  Tandemqve  omnibus  ex  vo-. 
loperaflis,  conftituto  in  locum  Arii  Nomophylacìs,  qvi  officio  fponte 
abivit,  Thorleifo  Paula,  adjucoreqve  ipfi  dato  Davide  Gudmundi,  & 
Pnfeài  vice  Petro  Enari,  Ogmundum  lecum  vehens  Hofniam  navigavit. 
Anno  15^2  iterum  in  Islandia  priefcns  fuit^  timc  cnim  a  Gi0uro  Epi* 
fcopocalicem  aureum  accepit,  aliosqve  cathedra;  Skallioltenfis  thcfauros 
&nummos>  ut  teftatur  R^is  apocha,  data  Dominica  ante  Prefcntatio- 
nera  Marise  anno  i$43.    Nura  autem  fxpius  in  Islandiam  venerit ,  incer- 
oni eft;  Nam  anno  IJ43  Petrus  Enari  ipfius  vices  egiiro  videtur,  qvi 
iudicium  Nomophylacum  Thorvardi    Erlcndi  &  Tlìorlcvi   Paul) ni  de 
miìo  Biamanes,  ejus  loco  confìruiavit.     Reliqva  Viri  fata  &  farta  ex 
iiftoria  Danica  notiflima  funt,  fcilìcec,  qvod  anno  1532,  cum  Canuto 
Gyldenfticrnio  làlviim  copducSum  Chriftiani  II.  obdgnavit,  &  1535  Chri-; 
ftianollL  de  viéloria  qvam  fui  in  Scania  a  Svecis  &Lubccenfibus  repor- 
tarunt,  annunciavit.      Anno  1537^^  cum  Uifftandio  in  Norvegiam   ad 
fedandos  motus  qvos  Olaus  Arcluepifcopus  excitaverat ,   mifius  fuit, 
in  qva  Legatione  collega  omnes  Epifcopos  Norvegia?  in  Daniam  trans- 
ponavit;  ipfe  au^m,  .fubjeda  Regi  &  in  ejus  verba  jurare  adaéla  uni- 
vcrfa  Norvegia,   ut  Prarfedus  Arcis  Stecnvigsholm ,  ibidem  remanfiiTe 
videtur,  ad  annum  1540*     Anno  1549  inter  qvatuor  Dania  NobililTì- 
mos,  qvi  Chrìftianum  li  SOnderburgo  Callundburgum  deduxerunt,  con- 
fpicuus  fuit.    ProrfeiSluram  diu  Bergenfem?  (imulqve  aliqvandiu  adjunc- 
um  Fxrdarum>  poft  Regni  Dania  Senator  fadus>  Crucifora?,  ik  tandem 

N  n  3  .  .  Cotlancjiae 


286  PERIODUSIV.    SECTIO  L 

Goclandis  geflit,  &  tandem  in  arce  Visby  Gochlandis  anno  i$j9  orci 
congnia  menlium  Odobrìs  &  Novembrìs,  decedlc, 

Hvitfeldio  inPraefeóhira  Islandis  fucceflic  anno  1544  Otto  Stigott  {t); 
Eodem  enim  arino  a  Nomophylacibus  Eriendo  Thorvardi  &  Thorlcvo  Pdl 
judicium  poftulavit  de  peregrinorum  mercacorum  pìfcacoriis  naviculis,  qvas 
conerà  leges  &  Regia  Ediéla  hic  tiaberent ,  fed  ad  cegendam  fallaciam  incolas 
induxeranc,  uc  aliqvam  earum  partem  auc  revera  podiderent,  aut  fibi  vindi- 
carenc  ;  qvi  calem  pronunciaverunc  fentenciatn  ;  uc  qvicqvid  navlcularuni 
extranei  hoc  modo  aut  citulo  pofTiderent,  dimidìum  Regio  fifco^  di- 
midium  autem  Regio  Prajfeélo  cederet  ;  Islandi  autem  qvod  re  ven  pos 
(Iderenty  obcineant:  qvam  fententiam  ut  valde  iniqvam^  meracores  Regi 
detulerunt>  ucqve  refcindcret  poftularunt,  qvi  eos  ad  Islandix  leges  & 
confvetudines  remifit;  unde  Stigocus  anno  1545  eos  denuo  in  jus  voca- 
vit ,  &  Conftitutum  obtinuit,'  uc  omnes  eorum  cymbac  pifcatoritr,  ex 
piaefcripto  conftitucionis  Piningianap,  Regio  fisco  addiéls  &  publbrx 
cenferentur>  qvae  tum  temporis  in  Toparchia  Kìalne(èn(i  4Uiiventx 
fuerunt.  Eodem  anno  Stigocus  Bittmo  Jonae  Epifcopi  filio  cradiditReps 
de  Praedio  Biarnanes  '&  fubjcélis  villis  fententiam ,  qvam  Rex  fecundura 
Jonampronunciaverat,  utrum  1546  in  Islandiam  venerìt,  dubiumeft.  & 
verofimilius  negatur;  fed  1547  ad  diem  Venerìs  ante  feftum  Baptite 
adfuit,  fi  genuinum  eft  datum  chirographi  qvod  Befiàftadis  GiffuroEpi- 
Icopo  Jedit,  in  qvo  teftatur  fé  ab  eo  accepifi!e  30  Joachimicos  prò  fac- 
tis  inRegium  Refcripcum  de  conjugio  Sacerdocum  impenfis:  Liburnìci 

veibs 


(a)  Nofterne  Otto  Srigoti  unus  idemqv*  fit  ac  ille,  qvi  fub  Severino  Nordby,  ChriHi- 
ano  n.  in  Scania  militans  noco  Rufticos  (ecum  traliens  ,  &  Provinciam  ferro 
flammaqve  vaftans,  a  Johanne  Rnntzovio  1525  fufiis,  fugiit.u ,  captnsqrc  &  nca 
defUnatus  fuit,  fed  proprio  aflu  &  nliorum  intcrccCfionc  j^gre  tandem  cvafir;  Dtxò^ 
aurem  anno  1532  Regio  in  Norvegia  prsfuic  Exercitui,  &,  referente  UNDALM 
iniìgnem  illain  Bibliorhecam  Nidaroiìenrem  non  ininus  barbare  qvam  nefane  flanimis 
dedit,  qvi  tandem  anno  155^  Arci  Neobur^ica?  Prarfe£lus  fuit;  noftrun  non  cft 
disqvirere;  ìd  Cilte'm  fcimlu.,  qvód  temporuin  rariones  id  mìnime  prohibcant.  Coni. 
HVITFELD.  i»g.  ij8a  &  1429.  HOLBERG.  Tom,  2.  pag.  207.  &  l/NDAUS, 
in  DcJ'crtpf.  l^orv,  pag.  ^9» 


CAP:  vii.  §.  6.  7.  187 

reéhis  aheniqve  Sabndiarìa  comitatus,  &  ducentis  armatorum  ftipatus» 
in  Islandiam  a  Rese  miflus  venie  «  qvo  trìum  Qyartarum ,  auftralis  fcilicet , 
orientalis  &  occidentalis  incolas  in  Comiciis  univerfalibus  ad  praftandum 
Regi  homagìum  denuo  adegic;  Idem  enim  ante  decennium  fub  Hvic- 
feldio  pleriqve  prius  fecerant»  qvo  aUisqve  Regiis^  qvs  in  Mandatis 
habuic  negotiis  peraélis ,  abiic. 

§•  7- 

Inicio  anni  1^47  Rex  omnes  reditus  &  Regalia  Tslandisei  Magiara- 
tui  Havnienfi  concefllt,  qvo  ipfo  Praefeftura  Ottoni  Stigoti  ademca  ad 
dìclum  Mjgiftratum  devoluta  ed,  qvi  illam  tam  Regis,  qvam  propria 
vice  Laurenzio  Mule  Civitatis  e)usdem  Senatori  conceflit,  qvam  &  hic 
in  annum  ufqve  1 5  ^ o  vel  feqventem  gellit ,  q vid  aarem  egerit ,  non 
liqvec,  nifi  cjvod  cum  Hamburgenfium  mercatoribus  qvandam  contro- 
verfiam  habuit,  qvorum  mercimonia  confìfcavit,  de  qvo  legendu^n  efl: 
Regis  Edi^^um  ^  datum  Flenopoli,  die  luns  poli  hebdomadem  Pafcha* 
tos  i^fi,  in  avo  Rex  injunxifle  &  mandafle  le  profitetur,  ut  fuus  tum 
temporis  in  Islandia  Praefeélus  Laurentius  Mule>  Epifcopi  Jons  &  fìlio* 
rum  molitionibus  obviam  eac,  &  fi  poflet  »  eum  cabcivum  ducat;  Sed  in 
hisfedìcionibus  &  negotiis  micius;,  imo  negligentius  (e  gefifie  videcur,  qyanl 
temporum  conditio  reqvirebat  >  unde  etiam  contempcum  contraria  partis 
incurrit;  Nani  anno  1550  inComitiis  univerfalibus,  cum  Arius  Epifcopi 
filìus  penfiones  ex  Toparchia^  cui  praefuit»  ipfi  numeraret»  easdem,  feu 
nutnmos  qvosdam  >  ita  violento  idu  in  os  ejus  projecit ,  ut  Prxfeéto  ex 
naribus  fangvis  promanaret,  fcommatica  addens  dióìa ,  ut  eosdem  deglu- 
tiret;  ad  qvod  Mule  ne  hifcere  qvidem  aufus  eft,  cum  illi  in  promtu 
haberent  3^0  armatosi  avi  ipfum,  fiqvid  cencaflet,  adoriti  parati  erant 
(a).  Similiter  etiam  pauio  poft>  cum  Pneful  Skalhoito  Videyam  move- 
rete 


0)  Hflc  tempeft&te  id  sgebat  Rex»  u^  cominercifl  regnorum  &  civiratibus  Hanfeaticis  & 
aliis  exteris  ad  fuos  fubdi^ot  cransferret,  qvod  Hainburgenfes  &  reliqvos  peflìme 
udir,  unde  nec  inìruin  Arefonium  ^jusqve  afTeclas  Regi  refrac^arios  cominunem  cum 
hìs  caufam  feciflfe.  Forlàn  &  Arefoniuc  Laurentiuin  Mule  Havnienfium  tantum 
vicarium  seftimaverit ,  qvo  fere  titnlo  ipfe  qvoqve  Rex  eum  appellare  videtur  in  i'che- 
dula  Efkio  Bilie  Eqviti,  &  Eflcildo  Oxe  Qvxftori,  mifla,  Dar.  Drottningborg  die 
Sancii  Andrec  Apoitoli  anno  1551.    Vid.  infra  ad  finem  Capids  Litr.  AAA. 


28g  PERIODUS  IV^    SECTIO  t 

retj  Laurenttus  omnia  hoftis  arbicrìo  relinqvens,  fuga  in  naveoàj  qram 
paratam  habuic,  fernet  pericuio  fubrraxiCy  &  vela  ftatini  ventis  dans  in 
baniam  transnavigavic* 

4  - 

Ex  Islandia  difcedens  Laurentius  Mule ,  relia vit  prò  folito  Pre- 
feéloram  more  Procuratorem  nomine  Chrijiianum  Schrifer^  qvi  a  Scrip- 
toribus  communicer  vocacur  ChriftìanUs  Scriba  (a).  Qvando  in  Islan- 
diam  veneriti  aut  Procuratoris  officium  acceperic,  non  Uqvec,  non 
tamen  improbabile  eft^  eum  ftatim  cum  Laurencio  huc  veniile,  conftac 
enim  ex  ejus  literìs^  datis  ad  Davidem  Gudmundi  die  3  natalidorum 
anno  1549,  qvod  tum  eandem  hanc  Spartam  ornaveric.  Anno  ifjo 
cum  David  Gudpxundi  filius  Jonam  Àrii  &  ejus  lilios  cepifTet  &  capd- 
vos  (ecum  Snoksdali  detinerec  ^  Chriflianum  extemplo  de  re  geila  cer- 
tiorem  fecit^  qvi  fine  mora  advolans^  Ormum  Sturlae  Nomopnylacenii 
cum  13  dibatti  condlii  &  rpe<5lacs  prudentiae  viris  convooat»  rogans 
qvid  faélu  opus  fit?  Qvi  unanimi  ter  decernunt  &  judicant  eos  jure& 
ex  Regio  mandato  capcos  efTe»  Regii  autem  Pnefe^i,  &  eo  abfence, 
ejus  Pro.curatoris  efle^  eos  ad  proxima  Comicia  capcivos^  fèd  incolutnes 
tenere.     Qvo  hù^Oj  Skalhokum  eos  devexit,  ibidemqve  novam  deiis 

conful- 


(a^  Judices  Snoksdalenfes  (vid.  infra  Se£l.  4.  cap.  7.  $.  55.)  expreffe  vocant  cum  ChrifliV 
num  Scriverium,  qvafi  ìà  ei  cognonien  fuerit  ;  ahi  autem  id  ei  «t  anttqvum  officii  noracn 
tribaunc;  Q\'i;.iain  vero  amamienlèin  Confiilum  &  Seiiatoruni  Hafiiienfium  vocant; 
Ipfe  autem  Kex  vocat  eum.  "  Ofs  Elfkelig  BafTgemefter  og  Raadmandc  Tiener  udì 
•*  Voi-  Srad,  KiobeuhafFn ,  "  ut  ex  Litr.  Y.  infra  patebit,  qvae  officia  qvooiodo  cum 
Procuiatoris  munere  in  Iflaridia  gefto  combinari  aut  conciliari  qveant,  non  viJ«o'» 
Dicendum  itaqife  aut  talem  aliqvando  eum  fuifìe,  &  a  Rege  mortaum,  honoris  ergo 
&  ad  augendum  fi£li  in\Hdfam  prioris  oflìcii  titulo  ornari,  autM4giftratusHavnieniis, 
qvi  anno  1547  reditus  Ifliindiic  &  mercaturam  mille  marcis;  Lubecenfibus  in  ioannos 
conduxeiat,  ut  ex  codicillis  Regits  datis  hoc  anno  patet,  mercature  infpcclorcra 
egifle,  qvod  non  caret  probabili  tate,  imprimis  cum  hac  «tate  cognomen  WWfw 
freqvens  admodum  fuerit,  qvin  Michal^l  SchriiFor  rune  remporis  Prator  (Byfoget)» 
po{l  Conliil  (Borgeme(ler) ,  Havnienfis  erat,  qvem  Cbrìftianus  cognatione  forte  con- 
tingebat.  Chriflianum  ijon  ita  timidum,  excordem  6c  naucì  hominem  fuiffe,  ut  a 
qvibusdam  Noih-atinm ,  prrfertim  Jonjat  Arii  cognatis  &  atTecUs  affirmatur  &  tn- 
ditur,  oftendnnt  ejus  ad  Davidem  Gudmundi  litersc  datac  1549»  Seft.  4.  cap.  7. 
5.  65.  in  qvibus  haucf  parum  fidei,  judicii  &  anìmofitati*  prae  te  fat;  fed  noflruin 
non  eft  ajus  Apo^ogettm  agere. 


CAR  VII.  t  8^  9.  289 

oonfultatìonem  iniit  ^  ubi  Chrìftiaaiis ,  t>b  multltudinem  Holana?  dicece*' 
feos  incolarum ^  qviin  Toparchia  Kralnefenfi  (in^va  fica  eft  villa  Regia 
BeflTaftadum)  tempore  hyemalij  pifcatione  intenti  fé  continere  folentj 
fibi  haud  fidando  ied  liberiatìoni  capcivoram  operam  daturam,  ullieorum 
cuftodiendo  femet  imparem  agnovit  &  paiam  pi;ofe(rus  eft.     Unde  tan- 
dem (qvod  qvidam  Chriftiano,  plures  Martini  Epifcppi  Procuratori  Jo- 
nx  Biarnì  fìlio  tribuunc)  conclufum  efty.ut  fecuri  Ojqines  percuterentur ; 
qvod  ibidem  die  7  Novenìbr.  executioni  datum  fuit.    Abbine  Cbriftia- 
I3US  domi  fé  continuiti  usqve  ad  initium  Februa^ti  v  qvo  tempore  ad 
proyidendum ,  ut  Regiae  naves  pifcatorìx  habilibus  pifcatoribus  aliìsqve 
f]ecé0àrìis   inftruerencur ,  iter  in  demandacam  (ibi  provinciam,    vulgo 
SudurneSji  (ufcepit,  qvo  delatus>  &horpitiocum  qvibusdam  fuorum  m 
villa  Kitkebol  Qxceptus ,  abiis,  qvos  cantopere  timuerat,  borealis  Qyarts 
ìncoris>  aliisqve>  qvi  eorum  partibus  acceflerant^  qvorum  numerum,  qvi- 
ininim.uaiì'3^o^  qvi  maximum  60,  faciunt,  invaditur,  &  cum  fìlio  ac  13 
diìs  mifer^  òbtruncatur,  &i  ne  qvid  .contumelia?  genus  deeflet  mortuis 
pudendo  more  illuditur.    Qvod  audiens  Rex ,  aegerrime  tulic,  &feveris-ì 
lime  mandavit  »  ut  homicidae  conqvirerentur,  &  prò  mentis  pleèlerentur  ; 
ied  eorum  qvidam  hanc  procellam  providentes>  in  tempore  fuga  fé  in 
Angliam  fubduxerunt»  qvidam  vero  yitam  ab  executoribus  Regii  Man- 
dati pecunia  redemerunt>  adeo,  ut  ex  toto  hoc  nùmero  daos  tantum 
fecuri  percuflbs  invenire  liceat. 

§•9- 

Triftibus  ex  Islandia,  qvas  anno  t;j;o  Laurentius  Mule  aliiqve 
adtulerunt>  relationibus  excitatus  iuftiflimus  &  piiilimus  Rex,  majoribus 
copiis&  viris  militice  peritis  opus  efle  putans,  primo  vere  anni  1551  (a) 
0(i(neni  Stigoii,  qvi  ante  fexennium  Islandiae  Prafeftus  fuerat  >  una  cum 
triremi  &  2CO  mìlitibiìs  in  dioeceCn  Skalholtenfem  >  /ed  Chrijìcphorum 
Tfu^idfomum  de  Epelholt  &  Axeltum  jfiiel  de  Vilftrup  ad  occupandum 

.    .     .    _  &  fubi- 


■♦*• 


^i)  Dofti^-  j4RSGRlMVS  in  Comtrefft.  de  Uìand.  FoK  gì.  liarc  de  AxelJo  Jiiel  refert  ad 
flfinuin  1553»  cum  l'cribeìidum  fiierit  1551.  Eodeiii  eiiim  anno  Axelius  Juel  hic 
prjlicii:»  fuit,   fcd  1551  lilandiain  non  viclit. 

Tom.  il  Oo 


1 


290  PERIODUS  IV.    SECTIO  L 

&  rubigendum  dioecefin  Holanam  cum  duabus  roftratis  navibus  &  foc 
milittbus  £^Iegavìc  (a)*  Hi  Islatidiam  ìngreifi»  Marcinum  libemum ,  re* 
belles  vera  capite  ptexos^  nulloqve  mìiìte  opus  elfe»  omnia  vero  pacau 
in venerunt.  Qvapropter Oddeyr»  in  Ejafiorao  die  Mercurii  poft  Barnalxr 
anno  Mjfj  24  virorum  )udicio,  Prsefide  Ormo  Scurite  filio  occidentali^ 
Se  borealis  qvartae  Nomophylace,  incolas  in  Regis  verba  jurare  ad^e- 
rune  >  Jonatn  Arii  filium  cum  duobus  filiis  rebellcs  &  jure  cxfos  prò 
nuntiarunt,  omnia  vero  eorum  bona  Regio  fifco  ad}udicarunc>  qvibm 
peraélis,  fedem  Epifeopalem  adierunt)  indeqve  calicem  aureutn  &  qvìc- 
qvid  auferri  potuit^  lecum  fumferunc  (b).  Ex  bonis  profcriptoriira 
liberis  dimidtam  partem  mobilium  reliqvcrunc^  parentumqvedonationes 
retinere  pcrmiferunt,  Thorunnce  etiam  Epifcopi  filice,  qva  tum  vidua 
vixit,  duo  praedia  ad  dies  vicae  conceflèrunt.  Id  ia  Axelio  Juel  laudatuc^ 
qvod  I  f  orbos  &  ephebos  fecum  abduxeriti  fuisqve  fumcibus  fufientarì)  ut 
viri  frugi  fierency  eifecic.  Sub  abicum  Stigocius  Pecrum  Einari  fìliumi 
Martini  Epifcopi  firatrem^  Procuratocem  Befafiadis>  reliqyis  coofi^ndea- 
tìbus ,  pttt&cìU 

§.  IO. 

Huc  uiqve  fuprema  rerum  Islandicarum  infpeilio  pcnes  vlcarium 
Miagiftratus  Havnienfis  erat,  fed  cum  Maj^ftas  Regia ,  ncc  reditus  tati- 
tos  ac  par  erat  acciperet  (c),  nec  Havnienfium  tanta  in  Islandia  elfec 
authoritasi  qvantam  tempora  exigebant  (d),  proprium  Rex  Sacrapamls; 
landis  anno  1552  m'ìCit  Pau/um  Hvhfe/itìum ,  Chriftophori  HvitfcJdii)  qvi 
abbine  decennio  Islnndiè  Pr^feéturam  genècat>  fratrem  >  virum  roagoi| 
nominis  &  expert^  fortitudinis;  fratrem  enim  Claudium  Hvitfeldiunij, 
e  capti  vitate  Batavìca  eo  modo  redemi  t>  ut  piraticam  exercens,  BanKj 
vorum  qvoddam  navigium ,  in  qvo  Henrìci  Theodori  Confulis  Amft^l 
lodamenfìs  fìlius  vehebatur ,  caperete  cujus  permutatone  fratrem  liii)erap| 

vit  I 


(a)  Vid.  ad  finem  Càpitis  Litr.  P: 
(h)  Vid,  infra  Secl.  4»  cap.  7.  $.  64. 
(e)  Vid.  infra  ad  finem  Cap.  Litr.  H:  BK. 
(d)  Vid.  ibidem  Litr.  AAA* 


e  A?.  VII  §•  lo^  891 

vit,  Qvo  majorem  apud  Isbndos  autoritat^m  fibi  conciliaret,  duas  na- 
ves  qvx  illum  veherent,  &  duas  fclopetariorum  cohorc^s  naéius  eft  (a)» 
inno  isf3  altera  ei  legJtio  in  Isiandiam  injunda  eft>  cum  non  fotum 
duarum  regiarum  liburnicarum  »  qvae  ex  Norvegia  tempio  &  fchote 
Holcnlì  sdìficandis  maceriam  advexerunt  (b)>  infpedio  ei  demandata 
erat,  fed  &  Cubiculari  uro  Regium  Jacobum  Hvide,  &  celeberrimum 
illum  Norvegiae  Legiicrum  Jonam  Simonis,  focios  itineris  habuic  (e}» 
Eodem  anno  apocham  edìdic,  qva  fé  Biòrni  &  Arii,  Jona?  Epifcopi 
fflionim  dimidiam  mobilium  parcem»  qvas  fìfco  regio  adjudìcaca  fue- 
nt|  accepifle  conficetur ,  &  Petro  Binari  monafterium  Reinenefenfi 
jaffa  regio  (d)  ademit.  Anno  u^4  icidem  unacum  Canuto  Stenonis 
(e)  in  Islandìa  fuic ,  cune  enim  Ormum  Nomophylacem  illicitas  ven- 
ditionis  prsdii  cujusdam  Regii  uc  &  debitorum ,  qvibus  Ormus  (blven- 
dis  non  faiTecic,  accufavic,  qvapropter  Prcfedus  ei  officìum  abroga  vie. 
Exislandia  redux  pr  ^feéluras  maximi  momenti  naélus  eft,  Havnienfem, 

Oo  2  Krogeii 


(s)  Ut  pater  ex  Regis  Cliriflkni  Terrii  lltens  ad  Pricfe^lum  Havnienfem  Petl'um  Godike 
Dar.  Drorrningborg  Dominica  Reminifcere  1552-  Inftruéìionem  Hvitfeldio  id  hanc 
Expeditionem  daram,  vìd.  ad  fìnem  Capìris  Lirr.  Z.  Conflitutionein  a  Uvirfeidio  de 
fchòlis  lilandicis  infra   Perìod.  5.  SeSk»  2.  cap.  3-  $•  4*  exhibebiinus. 

(b)  Huic  ecpedh'oni  ,  Ivaras  Jan!  ,  Pitefe£ìus  Norvegus ,  cujus  fcpe  in  -expedirto» 
nìbus  nantfcis  poileriorum  temporum  menrio  fir^  prxficiebatur ,  &  Inflruàionem 
jara  acceperat,  (vid.  fupra  pag.  278O  >  ^ed  <:uin  morbo  eflèt  prìtpeditus,  eì  fiiffectus 
cft  Olaus  Calips ,  itidem  Norvegus,  qvi  tandem  fub  Priderko  Secùndo  Cancella- 
rius  regni  Norvegici,  &  Pra?fe£ìus  ClaflìsRegia!  (Admirtfl)  faclus  tu.  Hujus  Inftruc* 
tioneni  vid.  ad  finem  Cap.  Litr.  DO. 

(e)  Literx  Regisc  hac  de  re  ad  Jacobuin  Hvide  dati  font  Nyborg,  feria  qvinta  pod  Do- 
ininicam  Ocuji,  anno  1553-  Literas  ad  Petrum  Hvirfeldium,  Cancellarium  Regni 
Noivcgici,  qvibus  Jone;  Simonis  iter  in  Iftandiam  injungitur,  vid.  ad  fiuem  Capi- 
tis  Lirr.  BBB,  ex  Tegnelfe  over  alle  Laudcne  No.  4.  tol.  226.  a.  Oiict  cum  Cliri- 
ftophoro  Hvitfeldio  anno  1541  advenerat  Lcgifer  qvidam  Norvegus,  qvi  jus  &  jr<jvuni 
obr^rvaret ,  qva  expedìtione  Augmundiis  Épifcopus,  priricrtim -^-wo  foror  «jus  As- 
dilb,  forma,  nec  jufìa,  noe  acqva,  opibus  fuis  fpo4»abintuT-;  Ncc  multo  felicioreni 
h^c  expeditio  juridica  fuccenfum  habuir,  nam  qvod  efi'ecerit,  boni,  nuUum  apud 
fcriptores  coaevos  veftigìum  invenimus. 

fò^   i-itcrx  Regi*  datff  funt  Nyburgi  die  Saturni  poft  Domìnicam  Oculi  anno  1553.    ^^^a 
^         cr.it,  qvod  Petrus  pretium  admodiationis  foh'erc  detreclavit. 

(t)  Vi  J-  ^^  finem  Capilis  Litr.  NN, 


49Ì  PERIODUS  IV^    SEGTIO  L 

Krogen  (hodie  Cronborg)  &  AbrahamftrupinSiaelIandia^  poft  Colding- 
hufìac  in  Jutia,  &  tandem  Hallandiae,  ubi  anno  1563  Halmiladum  foni- 
terdefendic,  &  Svecos  obfidionem,  qatn  per  fex  concinuaveranc  fepù- 
manas^  folvere  coégic» 

§.    IL 

Lìcet  Eggertum  fohannis  j  potius  Hvìcfeldii  vicarium ,  qvam  Regi- 
um  Prafeélum  fuiflfe  ftatuamus>  cuoi  tamen  Regia  auétoricate  &  per- 
TTìifTu  id  oflicii  a  Hvitfeldio  obtinuerit>  hic  ei  locum  concedimus  (a). 
Patrem  habuit  Johannem  Eggerci»  Islandia?  iqvondam  Prsfeéìum  (b)i 
macrem  vero  Gudrunam  Biorni  Godvinida?  iiliam  >  ex  viri  icidem  nobili- 
tace  donati  Biorni  Thorleifìd;e  profapia  oriundam.  Eggertum  aono  i5;o 
fld  exteros  abiifTe  &  Flenopoli  155 1  apud  Regem  fuiiFe  patet  ex  privile- 
giorum  nobilitatis  a  Rege  Johanne  avo  ejus  Eggerto  Eggerti  Vicenfium 
in  Norvegia  Nomophylaci  anno.  148&  conce(&rum  confìrmatione  (e), 
fimulqve  Rex  ejus  judicium ,  qyod  ut  Praefetìus  Topiarchiae  Isafiordenfe 
anno  1^50  de  fceleribus  Olai  Caunnarìdae  ejusqve  fratrum»  qvi  Bnnjolfo 
Sigurdi  pédem  amputarant,  pronuncia verat ,  ibidem  confìrmavic  In  Is- 
landiam  reverfus  eadem  sellate  ab  Ottone  Stigoti ,  villse  BefTaftadenfis  & 
Toparchia  Gullbringenfi  praeficitur.  Anno  ivs2  a  Paulo  Hvitfelldio  iuffu 
regio  (d)  Islandiae  Prcfeélus  conftitutus>  de  (Icariis^  qvt  Chriftìaoum  Seri- 
barn  occiderunt)  fententiam  dixit  (e)^  (jvod  ofHcium  1553  r^tinuit  Anna 
1554  loc^  Erlendi  Thorvardini  auftralìs  &  orientalis  qvartx  Nonfiophy- 
lax  condicucus  eft,  fed  poft  morcem  Oddi  Gocfkalkidsr  in  occidenuli 
&  boreali  qvarca  idem  officium  obcinuiCj  qvo,  usqvedum  OrnfiusScur- 
teus  id  ei  1569  eripuit,  funftus  eft.  Qvx  ut  Nomophylax  auc  ?mot 
Ifafiordenfis  »  vel  forfan  totius  Thorfkafiordenfis  Toparchix  Praecorgetlit) 
huc  non  pertinente  praeter  literas  monitorias  ad  incolas  provincia  una- 

cum 


(a)  Vid.  infra  ad  iìnein  Gap.  Litr.  S.  X.  Z. 

(b)  Vid.  fupra  png.  ^55. 

(e)  Vid.  infra  ad  finem  Gap.   Litr.  N, 

(d)  Vid.  ad  ffnem  hujus  Gap.  Litr.  S.  X.  Z.. 

(e)  Vid.  in&a  Pcriod.  5.  Se£l.  J^  cap.  a»  $.  IL 


CAP^  VII*  §•  IL  293 

com  Officiali  Jona  Loptì  fubfcriptas  (a).  Iiifigne  damnum' anno  1579: 
apìratis  Flellingenfibus  accèpic,  qvorum  unum  antea  offenderat  &  male 
mulraverat,  ilii  enim  improvìfì,  villam  ejus  Bx  in  Raudafand  armaci  in« 
vaferunt,  &  fpoliaverunc,  ipfum  vero  capcivum  detinuerunti  usqvedum 
ingenti  argenti  pendere >  a  cognatis  &  amicis  collaco^  redemcus  fuìc» 
fed  eodem  anno  in  Daniam  delatus>  ìllatam  (ibi  injuriam  coram  Regia 
Majeihte  fupplicibus  liceris  qverebatur>  qvibus  Rex  permotus  Senacores 
Stdenfes  per  liceras  monuit  8c  rogavic  ^  uc  piratas  ìftos  per  Navarchum 
qvendara  Scadenfem  nomine  Henricum  Gevirsj  iisdem  nocum,  exqvi- 
rerent  &  proderent,  Eggertumqve  ad  jusliium  obcinendum,  adjuvarenc* 
His  munitus  literis  Eggertus  Stadum  transveétus,  prcdones  natione  Ang- 
I05  Flefllngise  fé  concinere  cognoviC)  qvos  ibi  paulo  poft  deprehenfos 
fcelerìsqve  conviélos,  fuis  recuperacis,  in  furcam  agi  cura  vie»  Uxorem 
primo  duxic  Sigrìdam  Thorleitì  Grimsei  filiam  ,  qyx  ex  partu  apud 
eum  obiic,  qvi  filius  paulo  poft  obiens^  pacrem  opum  maternarum  hx- 
redem  fecit*  Deinde  Ceciiiam  duxit,  ex  qva,  viva  adhuc  Sigrida,  duos 
fufceperat  liberos>  Jonam  diélum  Murtc  &  Ragneidam;  Jonas^  (ut  qvi- 
dam  volane)  non  ìnfcio  patre,  Jonam  Grimi  fìlium  occidic»  ideoqve 
exul  Hamburgum  confugit,  ubi  pater  ei  de  omnibus  bene  profpexerac 
Tandem  ipfè  mortua  Ceceiia >  duxic Sceinunam  Jonx  filiam,  Biòrni  Jonoe 
Arxfonii  filiij  qvondam  concubinam,  eaqve  reliéla  Hamburgum  feceillCi 
qvo  qvotannis  magnam  opum  vim  prxmiferac,  ibiqve  qvartam>  viva 
adhuc  Steinuna  uxorem  duxic  (b).    Qvando  abieric^  non  iiqvec,  fed  in 

Oo  3  Islandia 

(1)  Jonas  Loptt  fuit  6i/Iai  Prcfulis  per  nniverfam  Toparchiam  ThGrfkafìordenfeni  OiHcia- 
iiS)  qv2  jatn  tres  fack  pr^fefliiras ,  Bardaflfrandenfen] ,  Ifafiordenfeni  &  Stiandeiifeni  ; 
In  literis  autem  moniroriis,  qvas  anno  1^66  die  ay  Martii  iiniveifo  clero  in  fiia 
Pricpofitnra  hab'tanti  fcripfìt,  dicit:  Omnia-  bae  nuper  confirmavìt  honorandus  Pra^ 
ter  Eggertus  jfobanms ,  Domùfi  mcà  Regis  Nomopbylax^  unatfve  mecum  bus  codici  Hot 
tAJignsvìK 

(b)  Stcìnuna  Eggerti  uxor  dixifle  &  amicis  retuUffe  fertur,   Eggertum  Hamburg!  divitem 

duxiflfe  viduam  nomine  Armgert,  cum  anrea  dejuraOet,  iè  in  Iflandia  niillam  in  vivis 

Qxorem  habere,  deinde  le  vino  &  cpuHs  dedilfe,  morbiimqve  inde  contrixilTe,  ex 

qvo  fere    feptuagenai'ius  perierit    anna  1583»    fepultum   effe,    unacum    filio    Jona 

Murto,  in  tempio  San£Ì£  Cathrins.     Qvx  qvantum  fidei  habeant,  noflrum  non  ed 

judicare. 

Hujtts 


294  PERIODUS  IV,    SECTIO  l 

Islandia  poft  15S0  non  fuit.  Ex  filia  ejus  Ragiieida,  (}vte  Magno 
Jonse,  Steìnuns  fratri  nuplic^  magna  per  univerlam  IsUndiam  difperfa 
eft  familia^ 

§.    12. 

Anno  ir<'4  Paulus  Hvicfeldius  in  Comitìls  ^eneralibus  adfuìti 
ìbiqve  Ptxk&ì  officium  adminiftravìc ,  fed  illis  exaélis  ipH  fucceilìc  Canu- 
tus  Steini  filius>  in  fencentia  enim  Spialdhags  in  traélu  Ejafìordenri  die 
Mercurii  ante  feflum  Laurentii  lata ,  ae  inceftu  ab  Oddo  Thorfteini  fiiio 
Pallore  Fellenfi  commìfTo ,  alfógatur  mandactim  totius  islandis  Satrapi 
Regii  Canuti  Steinids,  unde  patet  eum  Hvitfelldio  anno  i^^4  fuccc- 
fiiTe  (a).    Anno  15 5^  Regia  qvsdam  attulit  mandata ^  qvx  comiminicec 

vocancuT 

^■■^iBBMMiHiw^BW^HK  ^^■^■■BiBBMMMMBB^  w^K^^HHaasMBBBMB  ^^^^m^^mmmim^,^^mmm'^mt^a^mm^mmm^m^mm.^^^^mm^mmmmm^^^am^mm^-—^^^m^m.^am^m 

HujusEggerti  vitam  fcripfit  ejus  abnepos  JONAS  THORKILLWS^  Ctònldi 
incuriofe ,  &  erroribus  fcacentein.  i)  Si  non  perperam  fiaturt  ychtantm  ai  anno 
ÌJ17  ad  27  hland'ia  prttfuijfe^  certe  fibì  ipfe  mox  controdicit,  innuéndo  eum  Jlattas 
fnoì'ìe  'rbylonisiibn^e^  cum  Thylo  1524000 fus  fuerit,  Johannes  airtem  Thyloni  cerfc 
plus  fexennio,  iìve  in  annum  1530 1  fupermerit.  1)  De  Pr^feSh  fex  fatrm  Ò 
JUium  intercedetitibus ^  Au£lori  non  gravem  inovebimus  Jitcm ,  veritatem  Leàor  « 
ipfa  eorum  fupra  aliata  ferie  cognofcere  poteft.  3)  Dicit  Egget-^tim  Istimdim  cm 
imperio  adiijfe  anno  iffj ,  cum  id  faflum  iìt  1551.  4)  Qyocf  Haga  Bardafinniìti 
fektm  babutrit^  if  qvidem  pluribas  atiMis,  ibiqve  demum  captm  fuerih  perper.ìm  alFì- 
ritur,  nam  Hagam  nunqvain,  fed  Bacj  in  Raudafand,  incoluit.  5)  Qyod /<•«;*-« 
£oa^us  fit  ingredi  ^  alienum  eft  ab  ipfius  Eggerti  relatione,  dicentis:  "  Sidan  m-g 
•'  klxdriett,  og  noktum  uppS  eìrn  klaiheft  kaftad,  og  fxrdu  med  ficr  6  ra'i!urvc;s 
**  ttl  fins  fkips,  og  ]^ar  i  ftngelfe  fettu.  ••  Id  eft:  Exutttm  ijT  nadum  ittcommods 
impofuerunt  eqyo^  ij  fcx  mJliaria  ad  ffovem  devcBum^  carceri  inclnferunt,  6)  l^i- 
cìt  eum  interea  ab  bojpite  laute  bab'Uum  fuijfe^  ipfe  autem  Eggertus  dicit;  "  Hun 
•*  dig  hafa  p^ir  mier  ftórlega  hótad,  lo  cg  var  ei  eina  ftund  ugglaus  um  ni.tt 
••  lif,  "  &  paulo  poft:  "  Og  matte  cg  auinur  raadur  a  hrerrc  ftandu  minsfiau^a 
"  vacatande  vera.  "  Id  eft:  QyotiHie  me  minis  terriierunt,  qvovìsqve  tnwiunt»  r,m 
mibi  immincbatg  ita  ut  ne  niiftr  ego  unam  boram  de  vira  ffwa  jecnrus  ej[em.  7)  !"• 
nuit  eum  breve  tantum  tempus  dctentum  fatjfe ,  ipfe  autem  Eggertus  ag  dies  nume. 
rat.  8)  De  difcejfu  Eggerti  ex  Islandia,  de  bonorum  recnperatiwe  ^  «liisqve,  pn- 
fertìm,  qvod  Jocia  tbori  cum  ilio  difcejferity  Hamburgiqve  vivendi  finem  Jictritt  ^ 
eidem  monumento  fipulcrali  iOati  fuerint,  Partim  enim  fummis  ima  mllcec,  partìin 
contra  manifefiam  veritiitem  afferit^  qvac  omnia  iìgillatim  rcferrc  &  refiicarc  pìg^^ 

(a)  Vid«  ad  finem  Cap.  Litr.  NN. 


CAP.  VII,  §•  12.  ij.  295 

vocamuf  Prìtn-a  Canmi  Steìnonii  Negotia  (a)  ^  de  qvibus  Epifcopr,  No^ 
mophylaees  >  aliiqve  Magnatesi  Bcffiiftadis  deliberationein  inftituerunc 
qvae  commuiiiter  vocatuf  Conventi^  Beffafladenfis  (b)>  fed  cura  Ula  Regi 
minus  placeret»  Canutus  anno  \s%S  reverfus,  atnriit  Regiuin  Diploma^ 
d3cum  \s  Aprilis>  corrwiuniter  vocacum  Steinonù  Negotia  pofierhra  (e), 
qvo  Con  vendo  Beiraftadenfis  in  paucis  confirmatuf,  fed  majori  ex 
parte,  aut  immutatur,  aut  penicus  abrogacur,  eodemqve  anno  pncdio- 
rum  qvorundafn*  cura  cathedra  Skalholcina,  ipfi  valde  daranofara  com»- 
mucationenì  feck,  decimisqve  Epilcopos  privavic>  qv«  qvidem  Rese 
fic  jubente  peregic^  fed  qvorurn  ipfe  omnium  cau&  exiftimabatur.  Anna 
MJ7  in  Comitiis  adfuitT  ibiqve  de  pradio  Stadarhol  concroverfiani 
inter  Davidera  Gudraundi  &  Paulum  Joiiae  dirimere  voluit,  prout  Regia 
Majeftas  17  Marcii  1557  iuflèrat.  Anno  ij^8  commutationem  ptx&o^ 
rum  cura  Tempio  &  Paftore  Gardenll  Lopto  Narfi  fecit,  illis  auferens 
prxdiura  Hlid,  fed  pretii  loco  reftituens  Vifèlftadè,  &  prò  difcriraine 
prxdiorura,  unam  qvotannis  promittens  tonrwm  farinata  qvam  Paftor 
peninjs  araifò  circ»  annura  1604,  cura  controverfia  qycednra  inter  Ene* 
ìold  Krufe,  &  Paftorem  Gardenfem  Jonam.Kraki  inciderei  (d).  An- 
no IJS9  poft  fata  Chriftiani  Tertii  Canutus  uJtima  vice  in  IsJandiara 
Tcnit,  a  nova  Rtege  Frrderico  Secundo  iir  raandatis  habens,  datis  Aar- 
hulli  d.  5  Marcii,  ut  incolas  Regi  horaagiura  praeffare  curaret,  qvod  ia 
cjusdem  anni  foro  generali  cfFecit,  qvo  fafto  cura  qvinqvenniura.  prOf- 
viaciae  praefuiffet,  nunqyam  revcrfurus  abiit 

Hapc  fere  (unt,  qvae  de  Praefedis  Islandiar  nocanr  dFgrtfa  accurrunr 
qvff  non  ideo  hujus  &  fuperioris  Periodi  Hiftoriae  inferuimus ,  ut  eoruiì^ 
dem  Biographum  agere  nobis  conftitucura  eiièt  s  fed  cunv  Regura*  vice& 

agere 


(3)  vid.  ibid:  Lìtr.  pp: 

(b)  Vid.  Period.  5.  Scc>.  j.  cap.  %  §.  i5* 

(:)  Vid.  ad*  finem  Hajusce  Càp.  Litr.  SS^ 

(dy  Hinc  pater  Steinonium  majorenr  lucri  &  renim*,  qvam  puBllcì  boni  curam  BabuilTe  & 
irrariiim  regium,  jìve  le  iplum,  nam  reditus  regii  tuna  temporis  magna  ex  parte 
Sitragis  cedebaiit,.  haud  fcrugulofe  ditare  q)'£fivi(G;»^ 


296  PERIODUSIV^    SECTIO  I. 

agere>  &  Ecclefia:  Nutritores  fé  prirftare  debuerint ,  eoramcjve  res  gcfe 
cutiì  rebus  Ecclefiaflicis  magnani  habeanc  cognacioiiem  j  imo  magnam 
fxpe  connexionem;  prxterea  qvod  illis  cuoi  Epiicopis  aliisqve  perfo- 
nis  Sacri  Ordinis  aliqvocies  magnae  lites  interceflerint ,  noftrì  effe  officii 
duximus,  oftendere,  qvi  qvalesqve  fuerint,  &  qv.id  in  Nutritorìs^  feii 
defenfionis  Ecclefia  munere  praeftiterint,  ut  inde  intelliai  poffec,  qvid 
mali  aut  boni ,  qvid  commodi  auc  emolumenti  ad  Ecclefìam  ex  cujusvìs 
at^ìis  redundaverìt*  Hìnc  ilrìclim  tantum  eorum  gefta  tetigimus,  qv£* 
ftionesqve  chronologicas  leviter  retulimus ,  res  minoris  momend  &  qvas- 
dam  circumftantias ^  qvaeadnoftram  rem  minus  facete  vifc  fune,  con- 
fulto  omittentes.  Q^x>  ne  cordatus  Leélor,  noftri  inftituti  ignarus, 
nosy  aut  polypragmoi'ynes»  aut  incurie,  reos  agere>  incautus  praefu- 
mat,  hìc  loci  monere  neceflum  putamus ,  de  reliqvorum  judiciis,  qvibus 
ipfe  Juppiter^  flve  piuat,  five  ferenus  fit^  piacere  non  potette  pamm 
loiliciti» 

.    Litr.   A. 

Y^hriftian  med  Guds  Naade  &c.  Vor  Hylde  altid  med!  Viider  ac  Vii 
bave  at  tale  oc  handle  med  Eder  om  det  aandelige  Regimentc,  oc 
ta?nke  at  lade  undervife  Eder  om  en  Chriftelig  Reformation  oc  Skick, 
fom  Vi  med  Os  Elfkelig  almindelige  Danmarks  oc  Norgis  Rigs-Raacit 
cfter  Iccrde  Msends  Raad>  Villie  oc  Samtycke^  hvilken  SIdck  Vi  ville 
over  alle  Vores  Lande  oc  Riger  faft  oc  uryggeligen  af  alle  oc  eenhvet 
fkal  ved  magt  holdes,  oc  bave  Vi  nu  paa  det  famme,  fkrivet  til  Os  El- 
fkelig Jon  Bif kop  til  Holum  Stifc  ^  at  band  fkal  komme  hid  ci!  Os, 
paa  et  af  difle  Vores  Skibe  til  Vor  Stad  Kiobenhavn>  at  fornemme  Vor 
villie.  Thi  bcde  Vi  Eder>  oc  ville  at  I  fkicker  alle  Eders  Ercnder  der- 
efter,  oc  kommer  paa  et  af  difle  Vores  Skibe  hid  til  OlFi  til  forenefnie 
Vores  KiCbftxd  Kiobenhavn,  der  at  forhore  Vores  Villie,  fom  Vii  da 
agce  at  lade  Eder  kundgi5re.  Vi  ta^nker  ilrax  at  f kicke  Eder  tilbage  igien 
til  Island.  Herefter  viider  Eder  aldeeles  at  rette,  oc  lader  dee  ingen- 
lunde.  Befalendes  Eder  Gud.  Skrevet  paa  Vores  Slot  Gottorp,  Lauger- 
dagen  epter  Lxtare^  Anno  1541» 

Litr. 


CAP,  VII.  Litr.  A.  B.  297 

Litr.  B. 

WiiCfìriftianmettGudsNaadeDanmarkz,  Norgis,  Wendis  oc  Gottiz 
Konning,  Hertug  udi  Sleflwyg ,  Holftenn,  Stormarenn,  oc  Diett- 
merfchenn,  Greffue  udi  Oldenborg,  och  Delmenhorft,  helfe  Ether  alle 
\ore  UnderfàtC:,  Bifchopper,  Prelater,  Abbeter,  Prouefter,  Priore,  Sognc- 
Preftcr,  Sogae-Degner,  oc  mcnige  Clerici,  fom  bygge  och  boo  paa  alle 
Vort  oc  Norgiz  Kroncs  Landt  Islandc  Evindeligen  meth  Gud  oc  vot 
Naade.     Wider  kere  Wenner^  fom  I  alle  och  hver  ferdeles  veli  hordt 
ochbefarecc  haffue.    Thii  fior  och  fuar  Tyunge  och  Pendinges  Udtgiffc", 
fom  Off  och  Rigete  paahengt  haiFuer,  meth  the  mangefollige  och  att- 
fchillige  Krigsfolkoc  Aarlogz  Skyb,  fom  Wii  nu  udi  nelle  forledne  Feygde 
paa  Vor  oc  Rigens  merkeJige  Omkoftninge  hollet  hafFue*     Saa  Wii  thetfor 
ticc  och  ofFce  hafTue  verett  treingt  till  tnes  till  behoff  att  tage  Hielp  aff 
vaar  Undface,  Rigennes  Inbygger  udi  Danmark  oc  Norge,   faa  vel  af 
Gciftlicke,  fom  aff  Verdtzlige,  oc  thefsligefte  aff  Kirke  oc  Kloftn    Till 
hviicket  the  och  alle  tidc>  fom  gode  er  och  villige  Undfoter,  haffue 
ladet  theiiom  hórfameligen  och  velvilligen  findz  och  Wii  dog  alle  tidt 
haifue  forfkonett  Ether  och  har  .  ♦  ♦  ìngen  ftìnnerligen  Hiélp  veritt  bege- 
rendcs  aff  Ether >  anfeendes  och  haffue  att  i  faa  langt  fra  handenn  bellt- 
tende.    Thi  haffue  Wii  nu  afferdiget  oc  forf kicket  off  Elfkelig  Chri- 
ftoffer  Hvitfcldt  vor  Mandt,  Tener  och  Embittzmandt  paa  vort  Slott 
Steinvigzholm  tiidt  til  Landett,  till  Ether,  oc  befalett  hannom  paa  Vor 
Vegneat  fchuUc  tinge  mett  Ether,  ora  en  Landthielp  och  Schatt>  fom 
I  fchuUe  komme  Off  och  Rigett  til  Hielp  mett^  epter  then  Landtz  Ley- 
lighedt,  bode  for  Echer  egne  Perfoner  och  thefsligefle  med  aff  Kirker 
och  Klofther.     Thi  bede  Wii  Ether,  alle,  och  hver  ferdelis  biude  att  I 
tinge  mett  fornefnte  Chriftoffcr  Hvidtfeldt  om  famme  Hielp  och  Schatt, 
ochbliffq^  till  eins  mett  hannem  ther  om  hvad  I  giffue  fchulle,  hver 
eptcr  fin  Leyligheidt,  och  fiden  lade  Ether  hòrfammelige  och  velvillige 
thcrudtinden  findz  oc  lade  famme  Hielp  mett  theth  forile  udtgiffue,  oc 
andtvorde  thennpm  fornefnte  Chridoffèr  Hvitfeldtt  ther  till  paa  Vor 
Vegne  forordinerendz  vorder  famme  Hielp  att  udtkreffue  och  upbore 
fchulle.     Wii  ville  igien  vere  Ether  alle  och  hver  ferdeilis  cn  naadige 
Hjrre  och  Konning^  och  forfvare  Ether  for  Urette  och  Offuervoldt; 
Tom.  IL  Pp  Thi 


29?  PERIODUSIV.     SECTIO  h 

Thi  lader  thette  ìngenlunde.    GiffuQt  pai  Vort  Slotc  KiòbenhafTa  anden 
Dag  Paafke  Àr  e.  C  M»D«XLL    Under  Vort  Indtzegelle. 

Litr.  C 

^hriftian  mett  Guds  Naade,  Danmarckis  &c.  vor  fynderlige  Gunft  til- 
fornii.  Viider  atc  fom  I,  ther  I  nu  fiift  vore  hooff  Oir,  eblantt  an- 
dre  Erennde  foruerfFuit  Vor  SchrefFvelfe  till  alle  Clofter,  att  ther  fchuUc 
hoUes  Scholer;  Och  epcherchii  Vii  nu  forfare,  at  Vii  hafFve  ingenn  bc- 
qvém  Kongsgaardc  ther  paa  Landet»  fom  Vor  Lendsmandt  kand  halTue 
fyn  Verrelle  paa ,  och  lade  indlegge  Vor  Landf kyiidc  oc  andcnn  Konge- 
lige  Renate  oc  Rettighed,  fom  Olt  ther  paa  Landitttiikommer,  faa  Vii 
therfore  iche  kunde  ombere  HvidOed  Clofter,  menn  ville  hafFue  thett, 
oc  bruge  till  vor  Kongsgaardt.  Thi  bede  Vii  Eder  oc  ville,  att  I  in- 
thet  forkynde  famme  Abiit  af  Hvidde ,  att  handtt  f  kal  bolle  Schole  udì 
famme  Clofter.  Thi  haffue  Vi  befFalit  Off  Elf kelig  Otte  Stygfon  Vor 
Mandt,  Tienner^  fom  Vii  nu  famme  Land  udi  Beffali ng  giffuit  haffiie, 
att  fchulle  udi  (amme  Clofter  paa  Vore  Vegne  fine  Verelfe  haffue,  oc 
thett  bruge  till  en  Kongsgaardrt»  Dog  ichall  handtt  beforge  the  Munc- 
kc  oc  Eroder,  fom  I  famme  Clofter  nu  fìndes  oc  indgiffne  ere,  theres 
Klaede  oc  Fode,  faa  lenge  the  leffue.^  Udi  the  andre  Clofter  fchulle 
Scholer  uppehollis,  paa  thet  att  Religionen  maa  thes  beder  holdcsvd 
Magt.  Her  viider  att  rette  Ether  epther.  oc  lader  thett  ingeluade.  Beffi- 
lendis  Ether  Gudtt.  Schreffvit  paa  Vort  Slott  Kiopnehaffhn  Juledjg 
Aar  MD.XLII.    Under  Vorct  Signett. 

,    CHRISTIAN. 

Litr.  D. 

\Tì  Chrìftìan  mett  Guds  Naade  &c.  Gior  alle  vitterligt  ad  oiTelfkelii; 
^  Her  Giffer  Einerffen  Superintendent  i  Skalholts  Stigt  paa  vort  Land 
Islandt  hafver  nu  vaeret  her  fbr  off  mett  ctt  obitt  befeglett  Pergmcncs 
brey ,  fom  Snur  Hialmffon ,  Jon  Hedertffonn ,  medt  fleere  Sande 
mendt  oc  Preftmendt,  paa  vort  Land  Island  udgivett  havc>  indhol- 
dendcs  at  thenne  bave  domptt  fornefnte  Hcrr  Gitzer  at  vaere  fri,  oc 
icke  fi.yldig  att  vsere  at  betale  Bif kop  Augmunds  fJtyldc  cffter  laugcn 

fere 


CAP.  VII.  Lifr.  a  a  K     '  29$ 

fere  thi  hand  hafver  ingen  pennige^^Hèngots  undfangen  eller  oppboritt 

afhannem,  fom  famme  bref  ydermeer  indholder,  och  udvifer,  hvjJketc 

brev  vi  nu  af  vor  fynderlige  gynft  oc  naadè  bave  fuldbyrdet /  famtyckt 

och  ftadfefth ,  oc  nu  med  thette  vorch  aabnè  brev  fuldbyrde  famtycke 

oc  ftadfefte  vcd  fuldmagt  at  blifve  ved  alle  fin  ordct,  pungrii  oc  Ar-* 

tikle,  fom  thetc  udty  alle  maade  udviilèr  ocindhólder,  thi  forbiude 

vi  alle,  oc  hvo  helft  er,  eller  vsere  kuitde^ferdeles  vore  fcugeder^  Enfi4 

bicsmsend,  Laugmaendt^  oc  alle  andre  fornefnte  Her  Giczer  Einarcd'en^ 

her  imodt  eiFther  fom  forfkrevctc-ftaar,  att  hyndre.  eller  udii  noge» 

maade  forfang  att  giòre ,  under  vor  hyideft  oc  naade  >  gìfvet  paa  vorc 

Slott  Kidbenhavn  vor  Prue  afchen  Prasfentacionis  aar  Domini  M.D«XLiL 

Under  vorc  Signect* 

CHRISTIAN.  'i 

-,  » 

Litr.  E. 

\\rn  Chriftian  mé3  Guds  Naade  Konge  til  &c.  giore  alle  vitterligt,  at 
OlT  Elfkelig  Herr  Gitzer  Einertbn  Superintendent  udi  Skalholts 
Scift  paa  vort  Landct  Islandc  hafver  nu  veretc  her  hos  Off  och  medtt 
Oli  Elfkelige  Chriftoffer  Hvitfeidc,  vor  Mandt,  Tiener  och  Embitz- 
mand  ther  Tamme  Scedtt  abne  befcgelde  Qvittandtz  bevifth>  hvorledes 
att  band  paa  Vorc  Vegne  haffuer  andrcvordett  oc  fornòyet  fornefnte 
Chriftoffer  Hvitfeldtudaf  SkalholltDomkirkesClenodii  fiu  hundiedeLodt 
SolfF,  fem  Lodt  mindre,  Colnifk  Vigtt,  och  en  Guld-Kalk.  Theff- 
iigefte  TryOndtztiuge  Jochims  Dàlcr  oc  tiuge  Éngelotcer,  fom  handtt 
Off  af  (itt  egett  fkicket  haffuer*  Thi  lade  Wii  fornefiite  Herr  Gitzei? 
Einerfon  oc  hans  Arffvinger  qvitt  fry  oc  leedìg  oc  laeff  for  Off  oc  Vore 
Arffvinge,  Effterkortiraere,  Konninger  udi  Danmark  oc  Norge,  oc  alle 
andre  for  ydermcere  Kraff  eller  Tiltale  for  fornefnte  Summ  Solff,  Guid 
oc  Tochims  Daller  effter  fornefnte  Chriftoffer  Hvitfeldts  Qvittantz  liu- 
(klfe  i  alle  Maader  GJffuet  paa' Vort  Slott  Kitìbenhafn  ♦  Sòndagen  neft 
{or  Ver  Frutsd^g  Proeiéflcationis  Anno  i$42.    Under  Vort  Signec 

•  CmuSTIAN. 

P  p  a  Litr. 


300  PERIODDS  IV.    SECTIOL 


Litr.   F. 


V 


i  Chrifti&n  mett  Guds  Naade  &c.  Gior  alle  Vitterligt,  att  Vii  nu 
afF  vor  fynderlige  Gunft  och  Naade  hafFe  cagitc>  annamicc^  ocuad- 
fangitti  och  mett  thette  Vortt  opne  Breff  tagej  annamme  oc  undfange 
chetine  Breffvifer  Dade  Bunde  paa  Vort  Landtt  Islandtt,  hanem,  hans 
Hoftrue,  Bornn,  Hionn,  Tìenen  Gotz  rorends  eller  urorends  intett  un- 
dentagenn  ehvadtt  thetth  helft  er  eller  neffhis  kandtt  udindenn  Vor  Kon- 
celige  Hegenn>  Vern»  Fredtt9  oc  Beflcermelfey  befonderligen  ac  ville 
fod^are  och  fordagtiiige  thill  alle  Retthe.  Thi  fbrbiude  Vii  alle  ehvem 
de  heift  ete.  eller  vere  kunde,  ferdelis  Vor  Fogether,  Eoibidsmendtt  oc 
alle  andre,  fornefnce  Dade  Bunde  heremodtt  paa  Perfonn)  Hoftruei 
Bornn  >  Hionn^  Tiener^  Godz  rorends  eller  urorendz  att  hindre,  hin- 
dre  lade  eller  udi  noger  Maade  att  uforrette  emodtt  Laugenn ,  under  Vor 
Kongelig  HefFenn  oc  Ureede.  GifTvet  paa  Vort  Slott  Kiobenhaffn  Julc- 
dag  Aar  e.  C  MDXLII.    Under  Vort  Signett. 

CHRISTIAN. 

Litr.  G. 

r^hriftian  nncd  Gudz  Naade  &c.  Giore  Vitterligt,  at  Wii  havc  feci  oc 
overlaeft  de  Brev  oc  Domine ,  fom  Hr  Gitzur  oc  Bif kop  Jon  have 
paa  det  Godz>  fom  Teit  Thorleifsron  ha  ver  tilhordt,  oc  NorgesCrone 
ha  ver  va?ret  tildommty  oc  da  fàtume  Breve  ha  ve  vorret  dommte  under 
Wores  Domm,  ocBefaling,  oc  for  den  Skyld  at  Bifkop  Jon,  haverrig- 
tig  bctalt  tii  Wores  Fader  Kong  Friderich  300  Rynfk  Gyiden  for  fim- 
me  JordegodSy  fom  derom  giort  Brev  bevifer;  Thi  bave  Wi  cilhdc^at 
Bifkop  Jon  maa  oc  f kal  beholde  famme  Jordegotz  i  fom  derom  giort 
Brev  oevifer^  thi  bave  Wii  tilladc,  at  Bifkop  Jon  maa  oc  fkai  beholde 
famme  Jordegodtz  oc  hans  Arvinger  efter  Woris  Hr,  Faders  Brev,  oc 
de  famme  Breve  oc  Domme ,  fom  band  bar  for  famme  Gotz  agtis  Fuld- 
myndtge,  men  Qgmund  Bìfkops  Kìobbref.kiand  ingen  Magt  at  bave, 
Givet  paa  Vort  Slot  KiC)benhani  >  Maandagen  efter  Dominia  Oculi 
Anno  154;. 

Litr. 


CAP.  VII  Litr.  F»  a  M.  L  301 

Litr.  H. 

yi  Chriftian  &c  Giflre  alle  yitterligt  at  vi  af  vor  fynderlig  Gunft 
oc  Naade  bave  undc  oc  forlehnt  oc  nu  med  dette  vort  aabne  Brev 
unde  oc  forleene  ofl  Eif  kelig  Borgemeftere  oc  Raadmsmd  udì  vor  Stad 
Kiòbenhavn  oc  hvilcke  de  til  dennem  tagendis  vorder  vort  oc  Norges 
Kronens  Land  Island  med  Vefpende  at  have  nyde  bruge  oc  beholde 
med  famme  Landes  Indkomme  Told  oc  ald  anden  vor  oc  Kronens 
Rente  oc  Rectighed ,  foni  Otte  •  «  •  «  fili  i  va^re  ha vdé  >  udì  io 
làmfulde  Aar  neft  efFter  dette  vort  Brevs  Datum  regnendis:  dog  med 
faadan  Skiell ,  at  de  aarlìgen  der  af  f kulle  give  til  Os  oc  Kronen  hver 
&nde  Micheisdag  ett  tufmde  .  .  «  fom  i  Lybek  oc  Hamborg  ^ngbar  oc 
gieve  ere  oc  naar  det  forfkrefFne  Borgemefter  oc  Raadmxnd  haver  bave 
lidi  deres  Brug  og  Vaern  udì  3  eller  4  Aar,  oc  vi  da  forfare  kunde  oc 
Osoc  Kronen  mere  Rente  der  af  kand  tilkomme,  da  f kulle  de  Hden 
give  der  ydermere  ud  af ,  efFter  fom  de  der  om  kunde  med  Os  blive 
ni  eens,  oc  f kulle  de  felf  hvert  Aar  lade  befeigle  Landet  ud  fra  Vor 
Sud  Kiòbenhavn:  Sammeledis  f kulle  de  oc  fkikke  did  til  Landet  en 
godforfaren  Mand,  fom  altiid  fkal  vaere  der  paa  Landet,  oc  have  Tit- 
lyn  at  Vore  Underfaatterè  faa  meget  fora  Norges  Lov  oc  Rett  er  oc 
ingcn  tilflede  at  forurette  imod  Loven^  DJtiim  Coldinghus  Tirsda- 
gen  efter  Nye  Aarsdag  1547. 


Lìtn  L 


w 


il  Chriftian  af  Guds  Naade,  Konge  &c.  8cc.  Hilfe  dig  Dade  Bonde 
Gudmundfon  paa  vort  Landt  Islandt  med  Guds  oc  vor  Naade* 
Viidat  Oser  Vitterligt,  hvordan  Bifkop  Jon  over  Holum  Stift  oc  hans 
Sonner  der  i  Landet  fkal  foretage  fig  med  mange  Folk  at  drage  ikring 
der  i  Landet  oc  giore  Vores  UnderSatter  Vold  oc  Skade  mod  den  Is- 
landfke  Lov  oc  Rett;  Da,  paa  det  de  iche  fkal  giore  dig  eller  nogen 
anden  af  vores  Underfàatter  der  i  Landet  meer  Skàde  oc  Forderf  ^  fom 
de  har  hid  til  dags  giordt^  da  bede  Vii  dig  oc  befale  flrengeligen,  at  da 
med  dine  Venners  Hielp  oc  Styrke  paàgriber  beméldte  Bifcop  Jon  oc 
hands  Scnner,  paa  detj  at  Vii  icke  fkal  pligtes  oc  nodes  til  at  indfkicke 
der  i  Landet  icice  faae  fremmede  Krigsfolk,  hvilket  icke  kand  fke>  uden 

Pp  3  din 


3P%  P5^IOJ>U.SlV;iS.ECTtOA 

din  oc  Almuens  ftor  Skade  oc  Eùjfd&cv:.  vHerefter  viid  du  dig  at  rette, 
oc  foriad  dee  ingenluade.  Givet  p'aa  vòlt  Slot  Nyborg  1^49.  Under 
VòrcSignct.'     '         '  ' 

.  '  JCHRISTIAN, 

■  ■       Litf;,  K.        ■■.-•■ 

\Vi  Chriftbnn   &c.     Hellfe  cther  iilIe.Bifcaper  Prélatcr  Provefthcr 
Prefther,  LBUgniend^  Làugrectis  mend  bUnderoch  menigfae  almue, 
fom  bygWe  ochjboe  offveraic  >vort  LandJiTelaad  evindeliig,  mettgud 
ooliiAvor  nade*  .  • 

Wiider  at  vii  ere  kommen  wti  forfarinc  hvorledes  atl  aff  ethers 
yderfte  magt  och  formué  forfiorder  Guds  helliighè  ord  oc  evangelium 
och  thetc  bolle  wti  ere  oc  agth  och  altingift  retthe  cther  epcerworor- 
dinands  foni  wii  om  Rellgionenn  haffVer  ladet  ùdgaa.  Sameìediis  er 
woris  Foget  hSriìg  oc  lydjig  wti  hvis  maade  hand  ether  paa  woris  weg- 
ne  ciillfiigiendis  worder  fom  gode  tro  wnderfaatte  bbr  ac  gore.  Hvor- 
fpr  Vii  ether  alle  oc.  hver  fefdeliis  gunftliighen.oc  nadeliignenn  bencke 
oc  bede  dther  eiìdnu  fom  tiillfornn  alle  oc  hver  ferdeliis  4ti  hereptet 
framdeliisf  bliffve  wed  guds  helliige  klare  ord  oc  evangelium,  octher- 
hoiT  fkicke  ether  fom  chriftne  mennifke  bor  att  giore  -oc  wti  alle 
made  werer  wor  Fogit  horiig  op  lydiig  oc  fylgaktiig  wti  hver  rrnde 
hand  etther  paa  woris  wegne  behoff  hwver  wii  wille  igenn  wiide  alle 
etchers  gaffa  oc  befle-  fom.  wii  worq  kiere  trp  wnderTatt^ie  plictiig  er 
oc  fkicke  wii  etther  hu  met  q/f  elfkéljg  Lauritz  Mulle  fogit  paa  for- 
riefnte  worc  Jand  Island  et,  ind^egell  fpm  wii  wilIc  ati  fkulle  bezeglc 
the  brefFve  med  fom.fJ>;qllc  U(^giffVe3  ,fom,  landit  oc  thenh  «lenighe 
mand  anròrendis  er,  oc  ati  4:uIlforòrdiner,e  6  eller  oc  8  mend  aff  the 

Sfthefte  ocbefthe  ther  pa^Iandet  ibm.fiiratpc  indzegle  altjid  haffve  wd 
leris' forvariiag  paa  ^:h^t  att  fame . indzegle  icke  fJiall  'komm^  tiill  no- 
ghenn  wandbrug.  ;    ,, , . 

Qiffuit,  paa  Wort  (Slott)' Nybbrg  (Tisdagen  jpoft  ConverC  Pauli 
apoftolì,  Aar  1550.)  ..... 

Litr. 


.  j  .  CKB:.  VÌI  Lifr:  E.  L.  me:  '  30$ 

Litr.  'L;       •  •     .'•■':•  •; 

WiChriftiann  &c  Giore  alle  vittfierlngtc' at  èptKér  thy  wi "ère  ^kom-; 
enn  wti  forfhring,  hvorledes  ac  wort  och  norgirs  Kronfe  Klofther 
Helg&feld  paa  W9t%  land^  Ifli)a.nd  liggende  fkall   ^kke  were  wdcn  H 
iDunie  wty  famme  Klofther  oc  dog  fKulle  hoJJe  tb^m  ther  wfkeckeliig 
fora  icke  them.,^urde  at  gore.    Tha  paa  thet,  at  famnue  Klofther  cn? 
fyn  tilligelfs  maa  bliffue  tiill  guds  ere  oc  fattiigh^  peffliaghe  kunde  kora- 
me  tiìU  lere  oc  upcycktis  i  god  lerdom-oc  boegliige  kunfther  Religio- 
nem  oc  Ifllands  indbymere  til  fprbedring,  hielp  oc  troft,     HafFv^e  wi 
befalledoc  fuldmacc  gittvet,  pch  nunnct  thetce  worc  opncv  breff  fuld- 
Diackt  giffve  off  elf kelige  Lauris  Miille  Fogit  paa  wore  land  Iflèland  och 
Her  Morthen  Eynarflbji  Superintendenc  wci  Skalholc  ftiift  at  forordi^ 
nere  och  fkicke  wci  famme  Klofther  enn  fkolle,  och  aldfammea  KIo^ 
ftcrs  renthe  och  rette  ciilliigelfe  at  forveiidis  tiill  iàmme..SkQllis  bchofT 
paa  thetc  acc    fattiighe  peblinghe  mue  ther  fanghe  theriis  wnderhold- 
ning  tiill  Kledeocfóde  oc  uptucktis  wxi  god  lerdom  ^pcher  fom  fw- 
f krduet  ftaar»    Datum  Nyborg.    (Oc  fupra)». 

Lrtr.  M. 

Tifle  eptherfchrefFne  Kongl  Majeft.  Wnder/btthe  paa  Islannd  ffmiffe 
Brcff  fom  her  epther  folger,  Datum  Flensborig  Torsdagen  polt 
Sondagen  qvailmodogenitl  Aar  xsfu 

Orm  Stulleflenn  Laiagmannd  Nordenn  oc  Weften  paa  Ijslannd^ 

Dado  Bonde  Gudtnundflen  wti  Snocksd^l. 

Erland  Torvardzfen  Laugmannd  Syiidea  oc  Oflen  paa  Islannd^ 

Pouel  Fuffeflbn  paa  Liderennde.  , 

Oolff  Eynerflenn  wti  Dal. 

Biarne  Erlendffen  til  Kedelftade»  ♦    ,      ^ 

Biornn  Jonnffenn  paa  Eivindaraa. 

Torloff  Grimdflbn  paa  MOdrevelfe, 

Torftein  Fynbogflèna  paa  Ha^efèlstungo.  . 

Jonn 


304  PEUIODUS  IV.    SECTIO  L 


Jonn  Magnuflenn  paa  Svalbad.  - 
Omejonnflenn.paa  DrafEeftade. 
Eggel  JonnfTenn  paa  Skardec. 


^hriftiann  &a  Vor  gunft  tilffbrnn  widt  att  fòm  teg  well  wden  thwiff- 
vel  wkherligt  er  hvorledes  att  thénd  whorfom  Byfcop  Jonn  for 
norden  haffVer  grebic  oc  fanrìgec  wor  Superìntehdenc  fom  tilffornn  wor 
for  fynndenn  oc  ladic  hanndem  begraffve  wdenn  kyrkegaardenn  oc  fate 
cnn  afF  wore  Laugmennd  afF  fic  etribit  oc  enn  afF  Hans  foner  i  hanns  fted 
tii  Laugmannd  mete  nlange  andre  \^  cilborligen  oc  wtrohed  famme  bifcop 
feg  emod  off  bevift  haffver*  Tha  eptherthii  wi  forfarer  att  thu  alletiid 
haffVer  f  kicket  oc  handlett  feg  imod  off  wbre  "Fogethe  oc  foick  fora  en 
eroe  oc  horfom  wnderfotthe  burde  at  giore.  Bede  wi  teg  endnu  oc 
wille,  atc  thu  fkicker  teg  her  èpter>  fom  eh  troe  wnderfotthe  bor  att 

tiore  oc  eft  wore  befallingsmennd  fom  wi  tid  nu  mett  wort  Krigsfolk 
)rfkickennde  worder  hSrige,  lydige  oc  folgacktige  wdi  hvis  roaade  the 
theg  paa  wore  wegne  tilfiigenndè  worjjer  oc  aldelis  ingen  hielp  cller  by- 
ftand  giore  fornefnte  bifcop  eller  nog^nn  hans  anhenngere  i  nogenn 
maade.  Wii  wille  were  teg  enn  naadig  oc  gundig  Herre  oc  Konnge 
oc  lade  teg  bolle  wed  loug  f kiel  oc  rett  oc  ey  tilflede  teg  att  fke  no- 
]en  wrett»  Her  widt  att  retthe  teg  epter  oc  lade  theth  ingennlunde,  be- 
talendis  teg  Gud.    Datum  ut  fupra. 

'Litr.  N.  '       ,      : 

Eggertt  Hanffenn  paa  Island  fick  Breff  Dat.  Flensboi^  Torsdagpoit 
Dominicam  qvafimodogeniti  1551. 

&c.  (yiore  alle  Witterligt,  att  theane  Breffuiffer  Eggertt  Hanflbn  haif- 
uer  haffd  for  Ou  ett  obett  befeglett  pergements  Bceff  fom  ho?- 
bomne  Forile  Konning  Hanfs  wor  kere  Her  Faderbroder  vdgifFuit  haff- 
uer,  Indholdindis  att  fornefnte  Eggertt  Hanffons  Faders  Fader  Eggertt 
Eggertffon  oc  hans  Egteborn  oc  Affkomnìe  mue  haffue  Friihect  oc  Frelffc 
fom  andre  Riddere  oc  Swenne  haffu,  udì  wort  Riige  Norge  till  ea.g 
Tiidt,  mett  Skiold  oc  Helm,  dog  Kronnens  Bondergotz  oc  Kiobftedz- 
gotz  vdi  alle  Maade  vforkrenckini  fom  fame  Breff  meilt  Ord  oc  Artica 

klc 


CAP-  VIL  Litn  N.  O.  305 

klc  oc  SkioM  oc  Hielm  ther  ydi  malett,  vduifler  oc  indholder,  huilc- 
ìti  BrefT,  Wii  afF.wor  fynderlig  Gunft  oc  Naade,  haffue  fuldbyrd  fam- 
tyckc  oc  ftadfefth,  oc  nu  mett  thette  Wort  obne  Breff,  fuldbyrde, 
famtycke  oc  ftadfefte,  ved  fin  falde  mackt  atc  blifFuc  wid  alle  fine  Órd, 
Punder  oc  Arricklcr,  fom  theth  udi  alle  Maade  vduifler  oc  indholder, 
Cum  iiihibitione  folica,  Dacum  ut  fupra*  Dominus  Rex  manu  propria 
fakfcripjit. 

Litr,  O. 

Otthe  Stiflens  FcllcbrefFtil  Islannd. 

rjelffe  Etther  alle  Wore  Wnderfotthe,  Prelater,  Preftef:,  Bonder  oc 
menige  Almue,  fom  bygge  oc  boe  offVer  alt  Wort  Land  Fslannd 
Evindeligen  mett  Gud  oc  Wor  Naade,  Wiider  atc  Wi  nu  haffue  til- 
troed  oc  beffallidc  Off  Elfkelig  Otthe  Stiflen  Wor  Mannd  oc  Tiennere 
art  uere  woris  Fogit  paa  wortt  Landre  Islannd ,  rher  wppebere  alt  hvis 
Oif  oc  Kronnenn  tilkomer  oc  fidenn  rherfore  giore  Off  gode  Reede  oc 
Regcnnf  Kaff.  Tbi  bede  Wii  Etther  alle  oc  hver  ferdeiis  ftrenngeligenn 
biude  ati  ere  fornefnte  Otthe  Stilfen  horige,  lydige  oc  folgacktige  wdi 
hvis  Maade  band  etther  paa  Wore  Wegne  tilfiigendis  worder.  Giorenn- 
dis  oc  giifvendis  handem  oc  inngenn  annden  paa  Wore  Wegne  Ethers 
aariige  Lanndfkyld,  Sageror  oc  ald  andenn  Renthe  oc  Rettighed  inng- 
chir  undercagit,  fom  I  Off  oc  Kronenn  plìcktige  ere  att  giore  oc  giffve 
oc  i  aff  gammel  Tiìd  giortt  oc  giffvic  haffve,  band  fchall  igenn  fkicke  oc 
bolle  Etther  wed  Loagj  Skiel  oc  Rett  oc  ingen  aff  Etther  ti Iftede  att  fke 
nogen  Wretc  wti  noger  Maade.  Sammeledis  bede  Wii  Etther  alle  oc 
hver  ferdeiis  att  naar  fornefnte  Otthe  Stiffen  Erennde  faPer  ther  aff 
Lanndic  ati  tha  ere  thenn  Foget,  fom  hannd  wti  fit  fteedc  ther  paa 
Islannd  tilfkickenndis  worder  wti  lìge  Maade  horige  oc  lydige  oc  paa 
Wore  Wegne  fornoye  handem  Ethers  Landfkylld  oc  anndcnn  Rettig- 
hedtt  ligervis  fom  fornefnte  Otthe  Stiffen  SelfF  perfonncligcn  hos  Etther 
tdftede  wore.  Ladenndes  thet  inngehnlunnde  faa  frempt  ati  icke  vville 
ftra/fes  therfore  fom  the  Wore  BreffVé  oc  Budt  icke  agte  wil'e  oc  fom 
«Aorfom  Wnderfotthe  bor  att  ftraffes.       Datum  Flensborig  Torsdagen 

ned  eptcr  Sonndagen  qvafi  modo  geniti  Aar  1551.    Under  Wort  Signec. 

l}o7nintis  Rex  Uìanu  propria  fuhfiripjit.  . 

Tom,  II.  Q.q  A-itr- 


306  PERIODUS  IV.    SECTIO  i. 

Lìtr.  P. 


17  rende  oc  WerfFue  fom  Wii  Chriftiann  mettGuds  Naade,  Dannmarc- 
kiz>  Norgis>  Wenndis  oc  Gotctz  Konning,  Hcrtug  wti  Sleflvig, 
Holftenn,  Scormarenn  oc  Dytcmerfchenn,  GrefFve  wci  Oldennborig  oc 
Delmenhorft,  haiFve  cilcroed  oc  beiFallit  OiF  Elfketìg  Àxell  Juil  Wor 
Mannd,  Tienneroc  Embkzsmand  wci  Aflmind  Clofter  oc  Chriftoplier 
Trundflenn  Embìczsmand  wci  Ebeloct  Clofter  acc  fkulle  paa  Wore 
Wegnne  paa  Wort  Land  Island  wdretce. 

Forft  hafFve  Wii  afFerdìget  oc  befFallic  Axell  Jul  oc  Chriiftopher 
Trundflen  atc  l6be  rocce  wore  Skiibe  N.  N.  for  nordenn  paa  wortc  Land 
Islannd^  oc  naar  che  cher  ankome  fkulle  che  gioreLanndgang  mecc  3  hund- 
redc  werafTccig  Mand  oc  ftragz  mecc  allerbefte  Lempe  beiòge  chennd  whór- 
foni  Bifcop  Jonn  for  Nordenn,  oc  hanns  evende  Soner,  Svoger  ocalle 
Hans  Anhengere,  fom  hafTve  wcilborligen  oc  fora  wcroe  Wnderfottc 
hanndlic  feg  emod  Olf,  oc  giore  chennem  Nederlaug  encenn  paa  chennd 
Gaard  hos  Holle ,  fom  fame  Bifcop  f kal  ladec  haffve  Befefte,  eiler  an- 
derftedzs  paa  Islannd  hvor  che  chennom  offverkome  kunde.  Sameledis 
ther  fom  che  kunde  offVerkomme  fornefnce  chennd  whttrfom  Bifcop 
hanns  evende  Soner  oc  Svoger  cha  fkulle  che  fengkfle  chennem  paagriibe 
oc  chennem  ciil  Off  forf kicke.  Tesligefte  fkulle  fornefnce  Axell  jull 
oc  Chriftopher  Trundffenn  giore  cheris  ftorfte  Flyd  ciil  oc  hanndle  mete 
thennd  menige  Mand  for  Nordenn  acc  che  kunde  kome  cil  hCrfom  oc 
thennem  lade  forfamble  paa  enn  beleylig  Tiidtc  oc  Sceed  oc  thet  lade 
chend  menige  Mannd  giore  cheres  Hyiding  oc  fveriige  Off  oc  Hogborne 
Forfte  Hercug  Frederich  Wor  kiere  Sonn  oc  Epcerkommere  Konninger  i 
Panmarck  oc  Norge  Huldfkaff  oc  eroe  Tienifte  oc  riiec  cage  nogagnig 
befkreffic  fom  chee  feg  bor,  Ther  neft  wille  Wii  acc  che  fkulle  till'ctre 
Peycher  Einerffenn  cil  Wor  Fogec  for  Nordenn  oc  handem  atc  beilils 
Mòlle  Gaard  oc  cesligefte  beffalle  Wore  Wnderfochc  acc  were  hannJcni 
hòrige  oc  lydige  wci  hvis  Maade  hannd  chennem  paa  Wore  Wegne  til- 
(igcndis  worder.  Framdelis  fkulle  che  cilfkickc  Her  Oluff  Hclteflcnn 
acc  were  Supcrincendenc  offver  ale  Holle  Scigc  cil  faa  lennge  Wii  andcr- 
lechis  cher  om  cilfigendis  worder.  Oc  beffalle  thec  menige  Clcricii  oc 
Gicfslige  Perfoner  acc  che  recce  chennem  alcingic  epter  acc  were  hann- 
dcm  oc  Wor  Ordinanczs  fom  Wii  om  Religionen  haffve  ladec  \\\\pàt 

wndcr- 


CAR  VII  Litn  P.  Q:  ^07 

wndergiffvcnn  oc  fkicke  thennern  therepter  wti  theris  Lerdoni  oc  wtl 
wdcr  Maade  epter  fom  fornefhte  Her  OlufF  thenndem  therom  wnder* 
viflc  f kal.     Oc  ther  fom  the  kunde  fiannge  Her  Morthenn ,   fom  Wii 
haifve  ladect  fette  til  Superintendent  forSyndenn  frie  aff  thet  Feinkfell, 
lon\  fornefnce  Bifcop  Jonn  haffver  hannem  ifatt.     Tha  fkulle  the  ftrakz 
forfKicke  forncfnte  Her  Morthenn  for  Synndenn  tii  OlT  EifkeK  Octhe 
SnlTenn  Wor  Mannd ,    tiennere  oc  Embitzsmannd  wti   Liifte    Leena 
hannd  fkal  ther  fette  hanndem  i  harins  BcfFallning  igienn.      Ydermere 
att  ther  fom  Gud  Almektigfte  wil  giffVe  thennd   Lycke  àtt  fornefntc 
Axell  Jtìll  oc  Chriiftopher  "rrunddenn  kunde  ofFverkome  fornefnte  Bi-^ 
loop  oc  hanns  Anhang  oc  gióre  thennern  Nederlaug  oc  kome  thennd 
menige  Mannd  Islands  Indbyggerc  for  Nordenn  tiil  Horfomhedct*     Tha 
Rulle  the  gifFve  thennern  mett  Wore  Skibe  oc  Folck  frann  'slannd  til- 
bi?ge  igenn  til  Wortt  Slott  KiopnehaiFvn,  medenn  ther  fom  fornodenn 
More  att  the  icke  aldelis  kunde  wdrette  fornefnte  Wore  Erennde,  tha 
fkal  fornefnte  Axell  Jull  oc  Chriiftopher  TrundfTcnn  befale  oc  utgifFvé 
fornefnte  Peyter  Einerlfenn  faa  mange  werafFciige  Mannd  thennern  tyc- 
kes   raadeligtt  were  oc  behofT  gioris  oc  blifFve  ther  paa  Lanndit  wci 
Wincherlaugd  oc  ther  til  mett  att  lade  ofFveranndttvorde  thennem  faa 
megen  Fetalie,  fom  the  behofF  hafFue,      Oc  fkulle  the  wti   alle  Maade 
widc  oc^rame  Wortt  oc  Rigenns  GafFn  oc  Berte,  fom  Wii  thennem  til- 
troe.    Datum  Flensborig  Torsdagen  neft  epter  Sondagen  qvafimodoge- 
niti  Aar  i  j  5 1 ,  wnder  Wortt  Signec.      Dominus  Rcx  manu  propria  fub- 
fcripfu. 

Litr.  Q^ 

r^hriftian  mett  Guds  Naade  &c.    Vor  fynderlige  Gunft  tilffbrn.    Vii- 

der  att  vii  formercke  att  mangefteds  vti  vortt  Landct  Islandtt  for- 

merrs  fynd    oc  vndfkaff  oc    ceremonier  icke    holles  veedt  maktt  om 

Guds  fiich,  hcllige  ordtt  oc  Evangelium,  tha  paa  thet,  att  Guds  ftore 

forthomelfle  fyndtt  oc  vndfkaff  maa  afleggis  ocfortientte  ftraif  ocpine 

inaa  naadeliigenn  afFvendis,  oc  hver  viille  rette  fig  ficltF  mett  penitens 

oc  bederring,   haffae  vii  nu  mett  vortt  elfkelige  Danmarkis  Rigis  Raadtt, 

(o\r\  nu  her  hos  off  til  ftede  ere  bevilgett  oc  fambtyckt  1   att  vti  alle 

So^ne  Kierrker  ofFuer  vorc  Rige  Norge,  fkall  holles  trende  bededage. 

CLq  2  Thi 


3o8  PERIODUS  IV.    SECTIO  L 

Thi  bede  vii  etther  oc  ville  act  )  mete  thet  allerfórfte  etther  mudigec 
ere  oc  thetce  vortt  BrefF  etther  till  bande  kommendìs  vorder,  beftiller 
thetfaa  oflfuer  allt  Skalholit  Scigtty  att  ther  holles  vci  bver  Sogne  Kierke 
trende  bededage,  oc  att  i  fìelfT  berammer  ther  till  3  beqvemme  dage, 
oc  thesligfte  mett  fafter  inefze  att  bolle  oc  Letanie  prxdiken  j  oc  attj 
ther  hoes  ville  hafFue  flittige,  oc  goed  infeende  inetta  laa  act  fyndoc 
Vndfkaflf  motte  nederleggis  afTuendis  thet  miefte  etther  mueligtc  er  att 
gidre ,  Ibm  vii  etther  til  troe  oc  j  paa  Religions  vegne  pligthiige  ere. 
Her  viider  att  rette  etther  oc  lader  thet  ìngenlunde;  BeiFalendis  etther 
Gud  ;  SchreiTuit  paa  vort  Slott  KiopnebafFnen  tisdagen  neft  epier  Sancii 
Dionifiidag  Aar  e»  C  MDLL 

Lìtr.  R. 

^hriftian  den  tredie  medt  Guds  naade  &c.  Gi6re  alle  vitterligt,  at 
vi  af  vor  fynderlig  gunft.oc  naade ^  hafver  undt  oc  forlofvitt,  oc 
mcd  dette  vort  aabne  brev  forlofve  at  alle  de  Praefte  fom  gifte  ere 
oc  giflPcis  kunde,  eifter  denne  dag,  ofver  alt  vort  land  Islanda  dafkuile 
deris  b5rn  oc  efTterkomme  tage  arf  efter  fader  oc  moeder,  ensfom  eifcer 
andre  verdslige  egte  Perfonner.  Da  forbiude  vi  alle  i  hvem  de  ere  ellet 
hellft  vxre  kunde ,  fan'deles  vore  Fogeder^  Embedzmaend  oc  alle  andre, 
over  a*t  fornefnte  vont  land  Fslandt  att  gibre  fornefnte  Egtegiffte  Prf • 
fter  eller  deris  egteborn  nogen  hinder  eller  forfang  paa  deris  aifvc,  efter- 
fom  forfkrefvit  ftaar,  faa  frembt  de  icke  ville  hafve  voris  vrede  oc 
ugunft.  Gifvet  paa  vort  Slott  KidbenhafTa  paa  Sanél  Galli  CoafelToris 
dag^  da  ledet  var  fra  Gudz  byrd  1^51* 

Litr,  S. 

Egert  Hanflèn  Fogett  paa  Island ,  fìck  bref,  (bm  herepter  folgcr: 

r^hriftiann  &c.  Vor  gunft  tllffornn»  Wiidt  att  wii  haffue  befalletc  off 
elfkelige  Pouell  Hvittfeld  w^or  mandt  oc  tienner  att  fKuIle  paa  wore 
wegnne  giiffue  teg  nogne  wore  erende  oc  werfFue  tilkienndeepccribmwo 
res  bcfeglett  Inftruéìionn  fom  wii  hannem  mettgefFuett  haffuer,  ydcrmere 
ther  om  wduiffer.    Thii  bede  wii  teg  oc  wille  att  thu  haffuer  lunno:n 

bctrocd 


CAR  VII  Lìtr.  R.  S.  T.  309 

betroed  i  (ame  erende  Ilgeruis  fom  wii  teg  fieiffe  perfonlegenn  till  ordcz 
wore  oc  lader  teg  welluelligenn  findis  wdi  alle  erinde  hues  band  teg  paa 
vore  vegne  bìffallendis  worder  fom  wii  teg  tiltroer  oc  thu  thin  retthe 
Herre  oc  Koning  plegttig  eft.  Ther  wii  off  viffeligenn  tillforlade  oc 
bdec  thett  ingenlunde,  BefFallindis  teg  Gudct.  Scriffuitt  paa  wortc 
Slotc  droctningborg  Sanóìi  Gregorii  dag  Aar  Sic.  MDLIL 

Litr,  T. 

ObettbrcfFfbra  Pouell  Huittffellt  fick  mett  (eg. 

Wii  Chriftiann  &c.  Helffe  ctther  alle  wore  wnderffotthe  Laugmend 
Laugrettismend  Sziffelmend  Bonder  oc  meiiige  almuge  fom  bygge 
oc  boe  omier  altt  wortt  land  Island  euindeligén  mett  Gudts  oc  wor  naa- 
de.  Wjider  att  fom  etiher  alle  oc  huer  wtthenn  tuiffuell  wiiterligtc 
crhuorledis  mange  fom  meit  ^xore  att  wdi  hiielflae  oc  formorde  wore 
tvTiderflbtihirs  Borgemefter  oc  Raadmendz  wdi  wor  Stad  Kì&bnehaflPnn 
Fogitt  oc  tienner  oc  nu  fame  fkalcke  oc  wdf leger  mend  fom  flrg  wcri- 
ftelig  gieming  giortt  haffue  ere  rómde  oc  mand  icke  kand  thennom 
bekome  oc  haffue  ther  for  nu  beffallett  off  elfkcK  Pouell  Huittfcld  wor 
mand  och  tienner  att  band  fkall  med  ald  fliid  fette  eptther  thennom 
oc  huor  band  thennom  Isand  offuerkome  fkali  bandt  laoe  thennom  we- 
derfaris  faa  mògitt  fom  rett  er.  Tbi  bede  wii  ettber  alle  oc  huer  ferde- 
lisftrengeligenn  biude  atti  aff  ettbers  yderfte  magtt  oc  formue  ere  for- 
nefnte  Pouell  Huitfeld  eller  oc  off  elfkelig  Egert  Hanflenn  Fogitt  paa 
wort  land  Islandt  bebielpeliig  att  the  kunde  paagriibe  oc  wederfiàris  off- 
m  fame  miffdeder  oc  wdfleger  mend  faa  mògitt  fom  rett  en  Teslegefte 
forbiude  wii  nogenn  thennom  att  buffe ,  belle  eller  y  noger  maade  att 
giore  bifland  faa  fremptc  att  huilcken  fom  findis  ber  emod  att  giore  att 
thenn  will  icke  ftraffis  therfor  fom  en  wbbrfom  wnderfott  oc  fom  thenn 
wore  breffue  oc  budt  icke  agtte  wille.  Thii  lader  thett  ingenniunde. 
Giiffuitt  paa  wortt  Slott  Drottningborg  Sanóli  Gregorii  dag  aar  &a 
MDLU.    Wnder  wort  fignctc 

Qjl  3  Litr. 


3IO  PERIODUS  IV,    SECTIO  I.  * 

Litr.   U. 

Doéler  Pedcr  Superintendenc  i  Selland  Stigt  fick  brefF  &c. 

^hriftiann  &c.  Vor  fynnerlige  gunft  tilffbrnn  Wiider  acc  wii  haffue 
affierdlgett  off  elfkel.  Pouell  Huittfcidc  wor  mand  oc  cienner  3tt 
fkulle  drage  till  wort  land  Islannd  oc  thcr  mccc  wore  Superintendenter 
ther  fameftedtz  forordinerc  thuenne  Icholler  oc  tillegghe  thennom  aff 
thenne  geizflig  Renthe  till  fcholcns  Lucater  oc  Pcfflingers  wnderhold- 
ning  eptther  fom  fornefnte  PofFuell  Hùitcffeld  etcher  ald  ìeylighedtnn 
ther  om  beretthe  kandt,  Tlii  bede  v\ii  ctthcr  oc  begere  atti  nu  wi!le 
iTied  ald  fliid  wndèruifle  hcr  OlufF  Superinccndent  for  nordenn  pja  ìs- 
'land  att  band  mett  ald  fliid  wille  fiordcre  Rcligionenn  att  thctt  raotthe Io- 
nie vdi  en  god  Chriftclige  f  kick  att  Gudz  hellige  ord  oc  euangelium  ma 
retteligen  predickis  oc  forkyndis^  oc  atti  wille  \vri  liighe  tmade  tilfckriff- 
uè  ber  Morthenn  Superintendent  for  Sondenn  paa  Ifland  att  hand  oc 
fkickcr  fegh  tilbOrligenn  i  alle  maade  mett  Religionen  att  forffiordcre 
faa  eptther  fom  wor  Inftrutìionn  fom  wii  PofFuell  Hukfeld  metr  fcg 
gifFuert  hafFue  indholder,  oc  atj  ville  nu  ftrags  forfkicke  mett  PolTucil 
HuitfFeld  ii  perfToner  fom  kand  brugis  till  fkolemefter  oc  ii  peiiToner 
till  Lucater  paa  fornefnte  Island.  Ther  mett  fi  ecr  off  fynnerligenn  till 
willie  oc  forlade  off  ther  wiffeligenn  till.  Dat.  Drotningborg  fanctì 
Gregorii  afftthenn  Àar  &c^  MDLIL 

Litn  X. 

Breff  till  menìge  almue  offuer  allt  Islanndt,  fom  hcer  effter  fòlger: 

Uellle  etther  alle  wore  wnderfotte  giesliige  oc  werdzliige  laugmcndiauge- 
rettismenndt  fyflellmenndt  bònder  oc  mcnige  almue  fom  byggc  ocuoc 
offuer  altt  wortt  landt  Islandt  euindeligenn  mett  Gudt  oc  ver  nojde. 
Wiider  att  wii  haffue  befallctt  oc  tilltroett  off  ellkelige  Egert  Hanu:na 
att  vere  Fogett  paa  wort  landt  Islandt  oc  paa  wore  wegne  vppcbere 
huis  Koninglige  rentte  oc  rettighett  fom  off  oc  Kronin  offuer  altt  Is- 
bndt  tillkommer  thett  were  feg  toldt  landfkyldt  oc  aldt  andetc  ehujtlt 
thett  helft  cr  eller  ncffnis  kanndt  intthett  wndertagett  till  fia  lenge  wii 
anderledis  therom  tillliigenndis  worden     Thii  bede  \^ii  etther  alle  oc 

huer 


CAP.  VII  Litr.  U.  X.  Y.  jn 

huer  ferdelis  ftrengeligenn  byude  atti  fetter  ctther  effter  att  were  for- 

neffnte  Egcrcc  HannATenn  hòrige  lydige  oc  fólgagtige  vdi|huis  maade  handc 

etther  paa  woie  wegne  tilIHigendis  worder.      GiÓrendis  oc  giifRiendis 

bannom  oc  ingenn  andenn  paa  wore  wegne  etchers  aarlige  landfkyldc 

tolde  oc  andenn  reccighedc  fom  i  ofl'  oc  Norgis  Krone  met  rette  plig- 

tige  ere  oc  i  afF  gammeJl  tiidt  giordc  oc  giiffitt  haffue.     Handc  fkall 

igienn  holle  etther  alle  oc  huer  ferdels  vede  Norgis  Loug  fkeel  oc  reec 

oc  ingenn  afF  etther  cilftede  att  vforrettis  vdi  nogenn  maade*      Sam- 

ledis  fkali  fornefFnte  Egertt  Hanflenn  were  pligtige  aarligenn  att  gi5re 

oli  gode  reede  ;oc  regennfkafl  for  alte  hvis  fom  handt  paa  vore  wegne 

jwa  fornefFnte  Islandt  vdi  faa  maade  afFvvor  oc  Kronms  rentte  oc  ret- 

tighedt  vppeberenndis  worder.    Datura  Drottningborg  Sanéli  Gregorii 

Pape  (dag)  >  Aar  &c.  MDLIL 

Litr.  Y. 

r^hriftiann  mett  Guds  Naade  Danmarck,  Norgis,  Wcndis  oc  Gottis 
Konninng  &c  Vor  Gunft  tillfornn.  Vii  gifFve  teg  tillkennde  att 
Vore  Bei^lingsmenndt>  fom  Vii  mett  Vore  OrlofFs-S^iibe  nu  fiidft  Af- 
ferdigett  hafFde  till  Vort  Lanndt  Iffelanndt  hafFer  Off  berett  att  thu  hafF- 
ver  ladett  teg  troligenn  befundett  udì  then  Handell  mett  the  Uprorfke 
Bifcop  Joenn  oc  hanns  Sonner  oc  Anhengere;  Saa  att  the  for  theris 
Misgeminger  hafFve  Ibaett  theris  Rett,  hvorfor  Vii  teg  Gunftligenn  be- 
tacrvc;  Bedenndìs  teg  endnu  oc  ville,  att  thu  villt  vende  din  ftorfte 
Pliidtt  till  att  the  Udllegermenndt  fom  haffve  flagett  Off  Elfkei.  Baffge- 
inefter  oc  Raadmennds  udi  Vor  Stadt  Kiopnehaffn  Tienner  udihiell, 
att  hvor  thu  thennomkandt  ofverkomme>  att  the  motte  bJiiffve  ti  lift ede 
holdenn  ^  oc  fiidenn  kunde  fonge  theris  tilborliige  Straff.  Att  thu  bode 
udi  tliefle  oc  alle  andre  Maade  viitt  lade  teg  horfommeligenn  fìndes  oc 
troligenn  fom  en  troe  Underfattc  bor  att  giore  modt  fynn  Herre  oc 
Konning.  Thcr  Vii  Off  viffeligenn  tillforlade;  Befallenndis  teg  Gud. 
SkrefFvit  paa  Vort  Slot  Drottningborg  Sanali  Gregorii  Papae  Dag,  Aar  &ۥ 
M  D  LII.    Under  Vortt  Signet* 

CriRISTfAK 
In  dcrjò  extcT/Uf. 
Otr  Elfkl  Dade  Bonnde  Gudraundffen  udi  SnocksdalL 

Litr. 


312  PERIOPUS  IV.    SECTIO  !• 

Litr.  Z. 

Erennde  oc  Werffue  (bm  Wii  Chriftian  raett  Guds  Naade,  Danmar- 
ckis,  Norgis,  Wendis  oc  Goccis  Koning,  Herttug  vdi  Slesuig, 
Holfteiin»  Stormarnn  oc  Dyttnierfchcnn,  Greffue  vdi  Oldenn- 
borg  oc  Delmennhorft  hafFue  tillcroetc  oc  befalletc  Off  Elfkelig 
Pouell  Huittfpldc  Wor  Mandc  oc  Ticner  paa  Wortt  Lanndc  Is- 
lannd  a  te  vd  rette: 

"pórfth  efFcerthii  wii  nu  er  kommenn  wdi  forfaringe  ingenn  almynde- 
lige  fcholer  att  were  ther  paa  wortt  Landt  fsland  oc  therforefin- 
dis  faa  Iarde  éller  duelige  prcftmeaadt  vdi  bibbelfke  fchrefFct  atc  were 
forfarenn  thett  tillftor  l'eefswonde  oc  farlighedt.  Tha  paa  thett  attua- 
demi  forblindelffe  oc  wanuittighedt  kunde  heer  effcer  aff  ftillis  Guds  hel* 
lige  renne  ordt  maatte  leris  predickes  oc  forkynndis  enn  Creftelige 
Religionn  ther  mett  alt  bbgge.  Tha  wille  wii  att  effter  thenne  dagfkall 
funderis>  ftigtisj  oc  uphòldis  forfl  huos  fkallholct  Domkircke  enalmyn- 
delige  fcholle  oc  ther  huos  enn  leerdc  gudcfrogtlge  fcholemeder  faa  oc 
tuende  locatter  oc  xl  perfonner  famme  fkole  att  befoge  oc  tesliìgeile 
huos  Huole  domkircke  enn  fchole,  enn  fcholemefter  oc  tuende  locat- 
ter faa  oc  xxiiii  perfoner  thennom  att  tillholle  huos  domkirckenn  da- 
geiigenn  att  fynnge  oc  lelze  bibelf ke  fangenn  oc  lefzning  eifcer  lom  tìil- 
fornn  giordis  oc  (angis  heer  huos  domkirckenn  de  tempore  oc  vdi  /àa 
maade  thennom  att  vifìtere  oc  bruge  huos  kirckenn  vdi  bibelfk  fanng  oc 
lefninng  att  naar  fom  helfl;  att  nogenn  afT  landzprefternne  affdòede  oc 
aiTginge  tha  fkulle  fosnefoickett  viide  att  haffue  theris  tiililugtt  till  fam- 
me fcole  oc  domkircke  om  huilckenn  perfonn  tha  lengft  oc  beil  haff- 
uer  leerdt  oc  fkickeligft  war  till  thett  prefteembide  igienn  att  komme» 
Therfor  fkall  forneffnte  Pouell  Huittfeldt  mett  begge  SuperinteaJen- 
terne  oc  Bifcopernne  faa  oc  voris  Fogett  oc  Befalingsmanndtz  ofFacrue- 
jrelfle  ofFueruege  oc  tilligge  raange  hundritt  oc  quigelle  effcer  landzeiis 
,wiiirfom  fkall  aft  ftigtternis  godz  vdleggis  til  fornefnte  fcholemeftcrs 
locatters  oc  the  fornefnte  perfonirs  ther  huos  f  kolenn  leris  oc  vphoidis 
fkall  till  theris  vnderholling  klede  oc  bogger  atc  ennhuer  aff  ùmm^ 
fkolemefter  oc  locatter  fkall  felff  wiide  att  kreffue  oc  vpbere  faadinn 
fynn  renntte  aff  bòndernne  oc  tiennernne  paa  godzctt  ildde  oc  fcllf 

ther 


GAP.  VII.  Lìtn  Z.  313 

ther  offuer  megrige  att  werc  paa  thet  att  ingenti  gieriige  eller .  vf  kicke- 
lìge  biTcop  fkuHe  thennom  (amme  renntce  forhindre  oc  famme  fkoie 
oc  religionn  ther  mect  igienn  act  nederleggis.  Siiddenn  wìlle  wii  yder- 
mere  lade  wore  breffue  ther  om  vdgaa  oc  faadatine  ordning  oc  1  kick 
fkall  biììfiue  warennde  oc  beftendige. 

Sleali  oc  fornefFnnte  Pouell  Huittfeldt  thett  faa  huos  bcgge  Su- 
perìncendentemne  afF  Skalholtc  oc  Huole  Sciftt  fbrhandle  acc  the  ingenn- 
ledis  tillfkicke  eller  forordiinere  nogenn  theris  fuogere  eller  flegtinge 
ther  verdzlige  performer  ere  eller  nogenne  legemcndt  att  were  prow- 
ilere  eller  otlìcialler  feg  mett  religionenn  att  befatte  menn  aliene  the 
prefleaienndt  Tom  beli  ere  leerde  oc  meft  gudtfrògtige  ere. 

Sleali  oc  fornefFnte  Pouell  Huittfeldt  ofFuerantuorde  her  Mort^ 
thenn  Superintendcntt  til  Skalholtt  ftifFt  altt  bifcopsdoms  oc  famme  ftifP- 
tis  godz  vndertagett  huis  ther  afF  til]  fchollenn  locaternne  oc  the  per- 
fonner  ther  afF  holdis  kahd  vdleggis  fkall  efFcer  (bm  forfkrifFuitt  ftaar  att 
hiffue  vnder  fynn  hanndt  vdi  faa  maade  att  fornefnre  her  Mortthen  fkall 
ther  aff  giòre  olF  eller  wor  befiillings  manndt  aarlìgenn  gode  rede  oc 
kijr  regennf kafF  for  altt  huis  famme  bifcopsdoms  godzs  kandt  feg  wii» 
der  fomrecke  endt  till  fornefFnte  Superintendentz  redelige  vnderholling 
elfrer  fom  wii  n^ett  Superìntendz  afF  HoUe  ftigtt  hafFue  lade  hanndie 
falennge  wii  anderledis  ther  om   tillfligendis  worden 

Sammeledis  fkall  handt  oc  formane  begge  Superintcndcntcmne 
faa  oc  wor  fogett  oc  befallingsmanndt  att  the  troeligenn  vnderuifer  oc 
forholler  huer  tDanndt  ther  paa  Islanndt  rettferdigenn  att  tiiennde  afF 
fifk  oc  andett  efFter  fom  afF  gammell  tiidt  werett  hafFuer  oc  thenn  att 
delis  oc  fkiifFtis  vnder  ofF  kirckenn  oc  preftenn  cfFter  wor  Ordinandz 
lyddire. 

S';all  oc  Pouell  Huittfeldt  tillfkecke  Egertt  HanfFenn  fom  nu 
et  pda  fslanndc  tilt  en  fuIdmefTtige  fogett  ofFuer  altt  Islandt  oc  fkall 
handt  fuere  Pouell  Huittfeld  paa  wore  wegnne  till  faa  lenge  att  Egertc 
Hanflènn  kandt  efter  leylighedenn  giifFue  feg  ther  fran  landett  oc  fii- 
denn  fcllF  perfonniigenn  till  olF  at  giore  oiF  fynn  edt.  Skall  oc  Pouell 
Huittfeldt  tillfìige  menige  almue  paa  Islanndt  att  the  ere  Egertt  Hans- 
Ì£nn  paa  wore  wegne  horige  lydige  fòlgagtige  oc  beftanndige  oc  Pouell 
Tom.  II.  Rr  Huittfeldt 


314  PERIODUSrlV.     SECTIO  l 

Huittfddc  dtc  atittuorde  Egertt  HaniTenn  ett  fólgebreflT  till  lanndett  oc 
enn  credennd^  wii  Pouell  Huiccfeldc  mect  feg  giilTuitt  haffue. 

Item  fkall  Pouell  Huittfeldt  befalle  Egertt  Hanflen  alct  bifcop 
Jons  fOnncrs  oc  fuogers  gods  fom  off  tìlldòmptt  er;  Dog  att  handt  fkall 
giòre  oflTaarligen  gode  rede  oc  regennf kafF  cherfore  oc  alct  att  kommc 
olì  til  bfifte  huis  ther  afF  vppeberenndìs  worder. 

Framdelis  efFcerthìì  cndnu  mange  afF  the  vdfleger  mendt  fòm  ractt 
waar  att  f  laae  the  KiópnehafFns  fogett  oc  ticnner  ihiell  ere  ròmdde  for 
famme  vchriiftelige  gierninger.  Tna  fkall  Pouell  Huittfeldt  gìóre  fynn 
ftòrftc  fliidt  till  att  handt  kandt  oftuerkomme  famme  vdfleger  menade 
oc  thennom  att  lade  komme  till  alting  oc  ther  thennom  att  lade  \vedcr- 
fàris  huis  Tslandz  loug  oc  rett  er  oc  till  altinge  lade  forkynnde  wortc 
obne  breff  om  famme  vdfleger  menndt  oc  mordere  fom  wii  Pouell  Huitt- 
feldt haffue  ladett  ofFueranttuorde  oc  ther  fom  famme  mordere  icke  kun- 
de  offuerkommis  eller  bliifFue  ftraffiit  fore  indt  Pouell  Huittfeldt  drager 
afF  Islanndt  tha  fkall  Pouell  Huittfeldt  befalle  oc  fuldmakt  giifRie  Egertt 
Hanilenn  att  handt  fkall  giore  fliidt  ther  till  att  famme  fkalke  maa  blìf- 
fue  (IrafHtt  oc  forbyude  nogenn  at  buffe  eller  heele  thennom  einodt  wortc 
obne  brefFs  lydelfle. 

Skall  oc  Pouell  Huittfeldt  ilitteligenn  forfare  paa  alting  om  ther 
cr  nogenn  laugemenndt  laugerettismenndt  oc  fyfTelmenndt  paa  Islanndc 
fom  icke  ere  off  troe  eller  nòttige  oc  duelige  att  flaa  theris  embede  oc 
kaldt  fore,  Tha  fkall  handt  mett  chenn  menige  mandt  thett  oiTuer' 
wege  oc  findis  ther  nogenn  fom  vduelige  ere*  Tha  fkall  handt  haffs 
fuldmaktt  mett  then  menige  mandt  att  f kicke  ther  andre  gode  forfian- 
dige  oc  duelige  mendt  vai  theris  ftedt  till  laugemenndt,  laugrettìs- 
menndt  eller  fy{fellmenndt  fom  wille  were  off  huldt  oc  troe  oc  hielppe 
huer  mandt  loug  oc  rett. 

Item  efftcr  thii  att  wii  ere  kommen  vdi  forfarlnge  hvorledis  mange 
wdlenndifke  menndt  tilldrage  thennem  jorde  oc  Gaarde  paa  Islanndt 
vdi  theris  gieldt  oc  Kroninn  ingenn  rett  eller  rettighedt  ther  afFbekom- 
mer.  Tha  fkall  Pouell  Huittfeldt  tillfiige  Egertt  Hanflenn  oc  Lauge- 
menndenne  paa  Islanndt  att  the  fkuUe  bolle  làadann  f ktch  mett  famme 
Jorde  oc  gaarde  paa  Islanndt  att  ingenn  vdienndifke  manndt  maa  tage 

jorde 


/     CAP.  VllUtr.  Z.  AA;     •  315 

y>rde  giarde  elkr  ey^hiidam  ifym  gi^Id  «mode  Islanndz  laug.  Me« 
denn  ther  fom  nogenn  Islendìfke  Indboggere  er  nogenn  i^dlendifke 
mandt  nogetc  fkyld^e  oc  ikke  kandc  ^ff  Xledc  komme  thett  are  betaile 
oc  haffuer  jorde  oc  gaarde  vnder  £b^«  Tha  fkall  famme  jorde  oc 
gaarde  fettis  oc  worderis  for  pennding^e  oc  gieldernis  nefte  flegt  att 
annamme  famme  jordt  oc  vdlegge  faa  mange  peiidiinge  igienn  fom  {ce* 
ùs  oc  worderis  fòre  eill  ate  beealle  vdlenderni^e  mete. 

Sarameledis  fkall  Pouell  Huìtefeldc  fecee  Clofternne  paa  Islanndt 
paa  aSgiifiie  eller  r^enitfkiafF  huilckeee  hannom  fyniis  oifbeft  oc  n5tce- 
liigfth  oc  gaffunliigft  are  were  dog  ace  hande  befaller  oc  tìllfkicker  gode 
eroe  menndc  eiU  famme  Cloftei^  £bm  wiHe  were  oirhuldeoctroe*. 

leem  are  Pouell  Huitefelde  paa  wore  wegne  lader  eillfiige  ate  wlt 
icke  kunde  lade  vdi  eheeee  aar  for  atefkejige  leylighee  fkyldt  forf kicke 
tuennde  fkibe  mett  thymmer  till  hole  kirckis  oc  fcole  bygning  eill  Is- 
lanndte  wii  wilìè  ehette  nefte  eilkommendis  aar  lade  famme  f  kiibe  kd 
mete  eymmer  framkomme» 

Item  Pouell  Huìttfeld  fkall  gióre  fynn  ftorftc  fliide  till  att  forfkaffe 
off  enn  wiifle  Jordbog  paa  aldt  tlienn  gieflìg  oc  werdzlige  rentte  oc 
rettighedt  oifuer  aitt  Islanndc  oc  wdi  eheffe  oc  alle  andre  erende  fom 
Pouell  Huietfeldt  wede  ate  vdrette  paa  Islandt  fom  kandt  kome  oflT  tili 
gaffa  oc  gode  fkall  hand  vende  fynn  ftorfte  fliidt  till  faa  the  mue  ero- 
lìgenn  vdrettis  effter  fom  wii  hannom  tilltroer.  Datum  Drottningborg 
ibndagcnn  Reminifccre  aar  &c.  MDL  paa  ehett  andete»  Vnder  worcc 
Signneet; 

Lìtr.  AA: 

Huorledis  handlie  er  mee  ehe  KiobennhafFuennfke  om  Islanndc' 

Ttem  fchulle  Burgemefter  aff  KiSpnehalfen  oc  theris  Mettredere  bruge 
Island  vdi  thette  tilkomenndis  Aar  liige  fom  the  her  ti!  giort  haffue 
vnnderragit  Tollenn  afF  alle  Skibe,  huilcke  Kongl.  Majeft,  vii  SelfFfeg 
forbehollic  haffuè* 

R  r  2  Oc 


3l6  PERIODUS  IV.    SECTIO  l 


Oc  vili  Koil^.  Majft*  omdrage  mec  tfatendem  theris  A^iifFt  ydi 
^inme  Aar. 

Oc  naar  theris  Fogit  nu  Sanélorum  Pecri  et  PauH  Dag  dragcr  fra 
Landic  fchall  hand  andcuorde  Pouell  Hvitfeld  alt  Inuentarium* 

Sidenn  fchuile  the  KiSbennhafFuenfke  befòge  Islannd  fom  andrt 
Kiòbmennd  oc  KongL  MajeAsts  Fogììt  fchall  fordre  thenadem  til  thect 
beile. 

Item  fchuile  the  KiSpnehafFuenfke  hafTue  tredie  Parthenn  aff 
diett  Sagefald  aff  thenndem  fom  flog  theris  Fogitt  oc  Folck  wdi  hielL 
Dat.  Harniie  Mandagen  neft  eficer  San&i  Luce  Dag  Anno  1552. 

Litr.  BB. 

Borgemeftere  oc  Raadtnsend  udi  Kidb^nhavn  fiele  Bref ,  fom  her  efter 
fólger  :  ' 

\TÌ  Chrìftian  &c,  Gidre  alle  Vitterligt,  àt  Vi  af  Vor  fynderlig  Gunft 
•  oc  Naade»  ha  ver  undt  oc  forieeni,  oc  nu  med  dette  Vonaabne 
Brev  unde  oc  forleene  Os  ElfkeL  Borgemeftere  oc  Raadina^nd  udì  Vor 
Stad  KiObenhavn  Vort  oc  Norges  Kronens  Land  VefpenOe  hos  Vort 
Land  Island  liggendis  at  have>  n/de,  bruge  oc  beholde  med  al  Kongd 
Rente  oc  Rettighed  »  Told  oc  anden  Deel ,  fom  de  nu  felf  der  udi  Vaergc 
ha  ver.  til  (àa  Isenge  Vi  aqderledis  derom  tildgendis  vorder*  Dograa^ac 
de  f kiellig  hvert  Aar  inden  Sanali  Miclielsdag ,  give  Os  deraf  til  Àfgift 
2CO  gode  myntede,  uforfalfkede  Joachimsdaler^  oc  holder  Bondcr  oc 
Tiennere  der  paa  boendis  ere,  yejl  Lov,  Skiel  ocRet,  oc  ingen  ufor- 
rette  imod  Norges  Lov.  Thi  forbyde  Vi  aile  ihvoe  de  helft  ere  cllct 
vaere  kunde  faerdeles  Vore  Fogeder,  Embedsmxnd  oc  alle.andre  forncfn- 
te  Borgemeftere  oc  Raadmxnd  udi  fornefrire  Kiòbenhavn  herimod  Pii 
Vefpenoe,  eller  nogen  Vor  oc  Kronens  Rettighed,  Told  eller  anden- 
Deel,  efter  fom  forefkrevet  ftaar,  at  hindre,  eller  udi  nogen  MaadeFor- 
fang  at  giare;  Under  Vor  Hyldeft  oc  Naade.  Givet  paa  Vort  Slot  Kiò- 
benhavn, Loverdagen  neft  efcer  Sandìi  Galli  Dag  1552.  Under  Vort 
Signet.  # 

Litr. 


CAP.  VII.  Litr.  BB.  CC  Da  317 

Litr-    CC. 

HerMorten  Bifkop  paa  Island  file  Brev,  fom  fdlger: 

yi  Chriftian  &c.  Giòre  alle  Vitterligt,  at  Vi  have  tiltrodt  oc  befalet> 
oc  nu  med  dette  Vort  aabne  Brev  tìltroe  oc  befale  Os  ElfkeL  Her 
Morcén  Supermtendent  udì  Skalholts  Stift  paa  Vorc  Land  Island ,  at  maa 
oc  fkulle  herefter  oppebsre  aid  den  Rente  oc  Rettighed ,  ih vad  dee  heift 
er  eller  nevties  kand,  intet  undtagen,  fotn  horer  til  Skalholts  Stifc  tit 
làa  Icnge  Vi  andcriedis  dcrom  tilfìgendis  vorder>  oc  at  famme  Rente 
forrendis  til  Superintendenretis  oc  Skolcns  Undcrholdnin^j  faa  megec 
dertil  behov  giorìs  efter  vor  Inflruéls  Lydelfe  Vi  Os  EllKelìge  Pouel 
Huitfeld  nu  ha  ver  medgìvet,  desligefte  til  Kirkens  Bygningoc  hvis  band 
deroverigien  beholdcndis  vorder;  fkal  hand  aarligen  gidre  Os  derfor 
gode  Reede  oc  Regenfkab.  Thi  hede  Vi  oc  bvde  alle  Geiftlige  oc 
Verdslige.  fom  bygge  oc  boe  over  alt  Skalholts  Scift  paa  Islanda  at  J  her 
cfrer  rette  Eder  er^r  at  giòre  oc  give  fornefnte  Her  Morten  paa  Vore 
Vegneald  hvis  Rente  Oc  Rettighed,  fom  J  S'^alholt  Stift  med  rette  plig- 
tigeerc  at  gidre  oc  give,  oc  J  af  gammel  Tid  giort  oc  givet  ha  ver: 
Hand  fkal  igien  fkicke  (ig  mod  Eder  baade  udi  Laerdom  oc  Levnet, 
Ibm  en  Chrillen  Bifkop  bdr  at  gióre  :  Thi  lader  det  ingenlunde.  Ci* 
vet  paa  Vorc  Slot  Dronningborg  >  Sandi  Gregorii  Dag  1552. 

Litr.  DD. 

Eicnde  oc  werfTve  fom  OluiT  Calips  paa  Kongl.  Majfts.  vegne  f kall 
vdrette  paa  Islanndt  for  nordenn  fom  heer  effter  fkreffuit  ilaaer: 

Ttem  forfth  fkall  OhifF  Calips  were  HefFvitzmanndt  paa  ett  afF  the 
twende  f kiibe  fom  KongU  Mjjfts.  haffver  tilfckrefFvit  Jefper  Friiff  at 
r:ulle  lade  lObe  till  Islanndt  ladt  mett  tymmer  oc  ther  mett  Idebe  for 
norden  paa  Islanndt  oc  were  hoes  nar  ther  fkall  handles  mett  folkenne 
fom  fkalà  paa  famme  f kiibe  oc  ther  mett  lefper  FriilF  haffve  fliittìge 
oplieende  atc  ther  mett  maa  bliiffve  handlett  fom  thetc  kandc  were 
gaifnnligft,  oc  lade  fcg  famme  handell  were  befalett  paa  thettatt  famme 
reyglle  maa  gaa  for  feg  oc  udi  ingenn  maade  bliiffve  forfommett. 

Rr  3  Therneft 


1 


318  PJERIODUS  IV^    SECTIO  L 

Therneft  atc  nar  OluflT  Calips  kommer  till  Islanndt  mett  faiDme 
f  kib  oc  tymmer  tha  f kall  bande  forf  kriiffVe  her  OlufF  Hiallttefenn  Supct- 
intendenntt  vdi  Hole  ftigct  till  feg  oc  famme  tymmer  hannem  atc  offiier- 
anttuorde  oc  ther  paa  tage  hanns  qvitandz  band  wedt  nidenn  hvor  ciU 
hanndt  chet  bruge  fkall  till  kirckenns  oc  f  kolens  bygning. 

Sammeledis  att  tilfiige  forncfnte  Her  OlufF  Hiaitcefenn  att  handc 
gìffver  feg  tiii  alting  till  Pouell  Hvittfeldc  oc  ther  att  giore  hannom  paa 
KongL  Maiftz.  we^ne  underwifning  paa  thett  godz  Ibm  bifcop  Joena 
haflfde  hvilckett  aft  fame  godz  Tom  horer  Kìrckenn  till  oc  hviickecc  fam 
kommer  KongL  Majft,  tilL 

Tesliigefte  fkall  Oluff  Calips  fliitteligenn  forfare  huos  Her  OIulF 
Hialttefenn  bure  manndt  hanndler  mett  KongL  Majft.  godz  for  nordenti 
oc  tber  fom  tbet  icke  handles  retteligenn  ther  mett  tha  fkall  Oluff  Ca- 
lips lade  uptegne  aldt  broftenn  oc  aldc  le^lighedenn  therom  nar  act 
hannd  kommer  till  altinge  oc  tha  thett  att  giiffve  Pouell  Hvittfcldr  till- 
kiennde  >  faa  att  nar  handt  kommer  frann  altinge  att  handt  tha  efrccrfom 
Pouell  Huitfeldt  mett  hannem  bliffuer  till  ens  kunde  giore  ther  enn  fkick 
paa  fom  KongL  Majft.  kanndt  were  notteligft  oc  gaffnligd. 

• 

Oc  fkall  OlufF  Calips  huos  Her  OlufF  Hialttefenn  forfkaife  att 
ther  bliiffuer  gìordt  enn  dar  iordebog  paa  alle  the  kirckeiorde  fom  lìg* 
gcr  udi  Hole  ftigct  paa  thett  at  kirckenn  maa  nyde  hindes  gambleeyea- 
dom  oc  icke  thett  borttbytte  oc  bekomme  vere  godz  igena 

Skall  oc  OlufF  Calips  forbore  oc  granndgifTvxligenn  forfare  otn 
ther  fìndis  nogenn  fom  hafFver  nogenn  af  the  fredelafe  menndc  huos 
thennom  fom  mert  vaare  then  tiidt  the  KiòpnehafFnnf ke  folk  bleff  lìa- 
genn*  Ther  fom  ther  findis  nogenne  afF  thennom  tha  flcall  bande  ta^c 
thennom  mett  feg  till  altinge  :  oc  ther  mett'  Pouell  Hvittfeldt  lade  for- 
handle  theris  fager. 

Framdeles  fkall  OlufF  Calips  tillfiige  TorlofF  Grj^mfenn  att  hanndt 
gilfFver  feg  till  altinge  oc  tager  mett  feg  hvis  breflfue  oc  beviisning  fom 
handt  IiafFuer  paa  xviii  gaarde  fom  handt  boiler  feg  till  fom  hòrde  Ani 
Jonflenn  till  oc  er  forbrott  till  KongL  Majft*  oc  ther  tha  att  liide  oc  unnd- 
gielle  hves  ther  om  loug  oc  rett  er:    Udi  liige  maade  atc  tillfiige  dlie 

andre 


:      GAP.  VIL  Litn  DD.  EE.  319 

sndre  for  ilordenn  fom  tillholle  thennom  nogett  afframnie  godz  atc 
the  oc  moede  fame  tilde  mete  cheris  breffve  oc  beviisnining  tìU  alcinge. 

Skall  oc  OIufF  Calips  tillfiigrf  laugmandenn  for  nordenn  att  handt 
rillfligerthe  fyflellmenndt  oc  laugrettningzmennd  udi  hans  laugfogenn  atc 
the  giiffVe  thennom  till  altinge»  7  agenndis  mett  thennom  underholl- 
ning  paa  6  ellcr  8  dage  att  vnderholle  thennom  mett  huos  altinge  eme- 
den  the  tillhielppe  att  hver  manndtt  then  fattige  faa  well  fom  then  riigc 
tnaa  vederfares  till  alting  faa  mOgett  fom  long  oc  rett  er. 

Nar  OlufF  Calips  fkall  lòebe  tilbage  frann  Islanndt  tha  fkall  bande 
indtage  mett  feg  hues  lartdzfkylldt  oc  rentte  fom  Peder  Jennflbnn  hafF- 
ver  oppeborett  aiTthett  goedz  fom  bifcop  Joenn  oc  hanns  fònner  til« 
hórdc  hvilckenn  renntte  Peder  Eynerflenn  hafFver  loffvitt  paa  fynn  egenn 
omkoftning  att  lade  nederfore  til  iiòekanttenn  eifcer  hanìs  breffuis  lydeilfe: 

Udi  liige  maade  att  tage  mett  feg  thett  kiodt  fom  Peder  Eyners- 
fenn  hafFver  huos  feg  fom  flagett  bleff  effcer  Axell  Juels  oc  Chriftoffer 
Trundfenns  beffalling. 

Nar  OIufF  CaJips  kommer  till  altinge  ther  fkall  Pouell  Hvittfeldt 
moede  hannetn  oc  tha  fkall  Pouell  Hvittfeldt  (iige  hannom  hvad  band 
ydermere  fkall  vdrette  paa  KongI,  Majftz.  wegnne  for  nordenn  oc  hvor 
ìiandt  fkall  befoege  mett  fitc  fkiib  nar  hanndt  lóeber  tilbage  frann  Is« 
laondt. 

Att  OIuiF  Calips  nu  udi  thefle  erende  oc  alle  andre  maade  will 
nmme  Kongl.  Majftz.  gafFhn  oc  befte  fom  hans  KongL  Majft.  hannom 
tilbetroer.  Datum  Nyborg^  tiisdagenn  poft  dominicam  Reminifcere, 
aar  &c.  15 5 3» 

Litr.  EE. 

Til  Her  Morthen  EynneriTenn  Superintendent  till  Skaldholds  Stiigtt 
for  fónndenn. 

rhriftian  &ۥ    Wor  fynnerliige  gunft  tilflfomn^  wiider  att  fom  etther 

wel  fortenncker  ati  mett  off  elf kel.  Povell  Hvitfeld  wor  mandt  oc 

tienner  hafFver  tilfkiicketc  off  nogett  ffifiUF  oc  guldt  fom  fanndtz  ther 

paa 


320  PER10DUS  IV^    SECTIO  L 

.  paa  wortt  knd  Island  hos  Skalholdtz  dotnkircke.  Tha  giifTve  wii  ettber 
tilkiennde  atc  band  haffver  anndtvordect  frann  (Hig  cxxxiii  lodiig  mark 
folfF  oc  xxvii  lod  guld  hvor  paa  wii  hafFve  ladicc  giifTve  hanum  wot 
quicandcz.  Sameledis  fom  i  ved  hanum  er  begerendis  att  wii  ville  kom- 
me  the  kercker  oc  fkoler  cili  hielp  mett  nogect  bygnings  tSmmer)  thy 
the  ere  mange  ftedu  mSgett  bygfallenn  oc  Ikall  were  ftorliigenn forno- 
den  att  hielpes  Tha  wiide  wii  icke  hvorledis  eller  hvormedc  wii  kun- 
de  komme  fame  kercke  oc  fkoler  befl:  til  hìeip  haffve  wii  cherfbr  be&l- 
lett  fomeffnte  Povell  Hvitfeld  att  nu  hand  komer  der  paa  hndett  att 
forffare  leyliighedenn  ther  om  hvorledis  wii  fame  kercker  oc  fkoler  beft 
kunde  komme  nogett  tìll  hielp  oc  fiidenn  wille  wii  off  ther  vdtinden  be- 
tenncke.  Tesliigezte  giiifve  wii  etther  rilkende  att  wii  ere  komenn  vdi 
forflTarinng  hvorledis  att  ther  findis  ingemi  regizter  paa  hues  jordcr  fom 
ligge  till  the  kercker  vdi  Skalholdtzs  ftìigt  oc  ther  mett  er  mange  kerc- 
kens  jorder  maa  well  f ke  borte  komenn.  Thy  bede  wii  etther  oc  be- 
gere  atti  ftrakz  mett  thett  alderforfle  lade  giOre  ett  klartt  regizter  paa 
alle  the  kercke  jorder  fom  ligge  till  kirckerne  vdi  Skalholdtz  ftiìgt  p 
thett  att  mand  kunde  wiide  hveickett  kirckernnis  iorde  wor  octhekiin- 
^e  bliffve  hoes  kerckenn  oc  icke  ther  frann  kome  oc  ther  fom  ther  wor 
nogenn  bon»komenne  att  mand  tha  kunde  tade  thennom  indfrii  igienn 
oc  ati  wille  fliteligenn  forffare  hvor  nogett  godtz,  eller  jorder  er  forteti- 
nitt  frann  ftegtett  eller  kercker  ati  thett  vdi  liige  maade  wille  lade  vp. 
tegne  paa  klare  regizter  oc  lade  thett  Pouell  Huitfcid   fange  att  wiide 

faa  thett  att  kercken  eller  ftegtett  ingenn  fkade   frulle  ther  mett  vdi 
omme  her  wii  ofl' wifleliigenn  tillforlade*    Datum  Nyeborg ,  ftedageiw 
neft  efftter  ffondagenn  oculi^  aar  15^3. 

Litr.  FF. 

Pouell  Huittfeld  fick  Kohgl    Majfts.  FuldmagtsbrefF  mett  feg  til  Is- 
land fom  her  efftter  fylger. 

■yii  Chriftian  &c.    Giore  alle  wittherligtt  att  eptherthiì  wii  forfare  att 

mannge  afF  the  Islennder  fom  mett"  ware  att  ihiellflaa  the  kiopne 

haffuens  rogetther  oc  drcnge  paa  wortt  land  Islondtt  ere  ròramcde  fore 

(amme  fag,  hafiue  wii  beffaled  oc  fuldmagtt  giffuitt  off  Elfkei.  Pouell 

Huittfeld 


I&ittfeid  worb.Mmd  oc  dolerlatcrfiia  tbino^  tff  thBt  TslèntideFe ,  font 
mete  ware  wd  flock  ac  fólge^  oc  alle  foni  ere  f kyllìge  i  theisn  ifjg  cher' 
Gunme  luanddrab  gioite  war  oc  ìcke  nu  er«  gcebenne  wed  frìfke  gier* 
nnger  oc  wille  komme  tilftede  egenii  fkall  Pouet}  Huitcfeldcc  mue  paa 
worìs  w^ne  handle  mete  thennom  vm  theris  bròde ,  hues  thee  thcn- 
nom  wti  the  moode  eoìod  oOT  foriTeect .  Ijaffue ,  oc  hues  fbr^refTne 
Pouell  Huictfeldtt  her  wdindetì  paa  woi$s  wegnne  giorreiidis  oc  forhand- 
lendis  worder,  pre  ^fii  ther  mete,  til  freds.  Till  ydermiere  windisbyrd 
&c  Dac.  eodem  die  loco  &,  anoo  ut  fupra.  (Nybotig  fòsdagea  ndk 
epther  fondagenn  Oculi  aar  i5;3). 

DoDiinus  Rex  menu  propria  Jùhfiriifii., 

Litn:  OG. 

Scholemefierenn  hoes  Skalfaolcz  dotnkyrcke  fich  brdT  fom  her  epther 
folger. 

yi^\ì  Chriftiann  &c.  Gìiore  alle  witherligt  att  epterthìi  off  ElfkeL 
Pouell  Huicfeld  wor  mannd  oc  thiennere  haffuer  epther  wor  bef- 
falling  vdiaugd  thetre  eptherfdireflFne  goedtzs  paa  wort  lannd  Islannd 
Ifggenndis  til  fclioiemefters  wnderiiollinng  tìli  Schaloltzs  domkyrcke» 
fom  er  igemdreftad  landgille  hundrede  fan  kber  trandftadom  landgille 
hundrede  fem  kOer  drre  i  kiolfenn  fekx  k6er  landgille  òtte  faar  mec 
Um  tendrce  fex  kder  landgille  half  andet  hundrede  oc  fyrretyve  alner^ 
telge  fkelspart  tre  kder  landgille  hundrede  arlannde  er  hoés  lire  kòer 
landgille  hundrede  fkelligdaneff  tre  kòer  landgille  hundrede  eyde  toe  kòer 
landgille  fire  watterfirche  lampe  ftadanfire  koer  landgille  hundrede  oc  ti  ve 
alne.  Tha  paa  thett  att  Gudtzs  ere  oc  hantis  hellige  ord  oc  euange* 
lium  kannd  faa  megit  this  bedre  forfremis  oc  fattige  peblinge  kand  wp-^ 
tucktis  vdi  bogelige  kwnnfter  hafFue  wii  aff  vor  fynnerlige  gvvnnft  oc 
naade  vnndc  oc  tilladit  oc  nu  raett  thecte  vort  obnne  breff  vnnde  oc 
tillade  att  forfchreffne  rennte  maa  oc  fchall  her  epther  vere  oc  bliffue 
oc  aarligenn  vppeberis  tiH  Scholemefterenns  wnnderholling  hoes  for- 
fchreffnne  Schalotcs  domkyrcke  tiili  dia  iennge  vii  annderledis  ther  om 
tiilfiigenndis  worder.  Oc  fchall  fbrfchrefne  gà'arde  altid  l.ollis  veed 
magt  alF  Scigtens  goedtzs  baade  mett  byggeningenn  oc  kfter  paa  thett 
ttc  ther  (om,  ther  komer  fald.  paa  famme  gaarde  ennthenn  mett  byg« 
Tom.  lU  Sa  genia- 


3i2  PElCfODÙS  rV-    SECTIO  !• 

geningénn  eller  ksér  att  fi^rfchrefftie  S&oteÀefters  vnnderfi(riiiring  dier 
mett  icke  fchulle  formindrchis.  Thiì  forbiude  wii  &a  Cum  claufolis 
confuetis  &  ìnhibìtìone  folica.  Datum  Nyborg  Fredagean  neft  epther 
Sonndagenn  oculi  dar  &c.  1553.  Wnnder  worc  Signecc 

Litr*  xtH*  . 

.  « 

Scholemefter  hoes  Ho][e  domkiercke  paa  Island  iìck  breff  fom  ber 
'  epthefffylgér: 

Yii  Chriftian  &c.     Gibre*  alte  witcherligtc  att  eptherthii  ofTElfkelig 

^    Pouell  Huittfcid  wor  mand  oc  tienerjhaffuer  epcher  wor  bcfFalingh 

wdlagdcc  thette  eptherfchreifnne  goecz  pka  worct  land  Island  liggendis 

till  fcolemeileiis  wnderKolHiige  hp6$  HoJe  domkicrqke  :   Som  er  fórft 

Kròllenes  gifTuer  till  Landgille  halfT  andec  hundrede  oc  fem  kiòr  aflas- 

(landom  till  Landgille  «hundrede  oc  fétp  kiòr  Holle  till  Landgille  bua- 

drede  oc  fem  kidr  Egemyre  till  Landgille  hundrede  oc  fem  kiOr  Sten- 

ilandom  gyller  Landgille  halff  apdet  hundrede  oc  fem  kior  Epftdande 

Landgille  holiT  andet  hundrede  oc  fem  kiar  ViderneflT  till  Landgille hua* 

drede  oc  fem  kior  Morgkekardall  Landgille  hundrede  oc  (ex  kìdt.  Oc 

thetce  epiherfchreffnne  goetzs  till  en  lucatz  wnderhollingge  thcr  famme- 

deds  fo/n  ere  i  MOrck^ar  kicrckefogen  garfomen  giffuer  till  Landgille 

hundrede  oc  fem  kiòr,  lille  arvefkogè  guFuer  till  Landgille  halv  andec 

hundrede  fex  kiór  HeJÌand  Landgille  halftandet  hundrede  fex  kidr.  Tlm 

paathett  attGuds  Ere  oc  hans  helìge  ord  oc  euangelìum  kand  raamó- 

gett  thes  bedre  foriTremes  oc  fattige  pefBing^.  kand  wptucktis  wci  Guds 

uogtt  oc  wti  bqgiige  kondherhdftue^  wii  aifwor  fynderlige  gunft  oc 

naade  wnt  oc  tilladt  oc  nu  mett  thette  wortt  obne  breflfwnde  oc  cillade 

att  forfchrcffne  rentte  maa  oc  fkall  her  epther  were  oc  bliffue  oc  arti- 

genn  wppeberris  till  fcolemellers  oc  lucaters.  wnderhollingge  hoes  Hoie 

domkiercKe  till  faa  lenge  ,wii  anderledis  ther  om  tiifigendis  worder  oc 

f  kulle  forfchreiFne  gaajrde  alletiid  holle^  wed  magtt  ali  fltigtens  goedtzs 

bode  mett  by^ning  oc-  kiòr  paa  thett  atc  ther  fom  ther  kommer  h\i 

paa   fame  gaarde  entthen  mett  bygceningh  eller  kior  act  forfchreifne 

icholemefth^ra  oc  lucaters  wnderhoUHige  ther  mett  icke  fkulle  for- 

miadfkis 


ci  1  CARVIl  XitR  HH.  IL     :  ;j23 

mindfkis  cum  inhibitione  fojlcai  D^t  N^borg  tòffuerdagenn  poft  domi- 
mcam  Oculi  anno  &c.  1553» 

Dominus  Rex  manu  propria  fuhfcrtpfit. 

^   .      Litf»  {!.„  -, 

Pouell  Huicfeld  fide  foIgebrefE  till  bònder  oc  menige  almue  paa  Is- 
lannd  fom  her  effcer  fylger. 

&c  pjelfe  ether  aHe  wore  kierè  tro  wnderfotte  bOnnder  oc.meningie 
atmue  foita  bygge  oc  boe  ofFuer  ale  worc  land  Island  eiiindeli- 
genn  tnect  Gudc  oc  wor  naade,  wiider  act  w^ìi  hafRìe  iiJcraec  bc  rbefal* 
kc  oiT  Elfkel.  Pouell  Huicfetd  wor  <nand  oc.  tienep  acc  haffue  forfchrefibte 
worc  land  Island  «wdii  befalìnng  oc  ether  ther  mect  alle  wdii  were  90 
forfuar  atc  hafTue  till  faa  lenge  wii  anderledìs  ther  om  cilfiigenndis  woi- 
der.  Oc  ther  afF  ^òre  óflT  goede  reedé  oe  reg^nnf^afF  fomefnte*  hues 
hand  thcif  paa  wore'  wegrine  wpbercnndeè  oc  egenn  wd^iiifuenndìs 
worder.  '  Thii  bede  wu  etHeif'  alle  oc  hUer"  ferdélis  ftrengeligenn  biude» 
atti  rette  éthér  efFtcr'att  fuaré  fornefnte  Pouelb  HuictfeHd  oc  er  hannom 
hòriig  lydig  oc  fylgagtig  wdii  hues  maadè  hand  ether  paa  wore  wegnne 
tiliiigendis  worder.  Gidrenndis  oc  giiffuehndis  hannom  paa  wor  wegne 
ethers  aarlige  Undfkyld  fagerócr  oc  ald  andenrt  rennte  oc  rettighedc 
fom  y  olToc  Norgis  Krone  met  rette  pligt?ge'èr  oc  y  afF  gammell  tiidc 
gìort  oc  giiffuit  hafFue,  hand  fkall  ègienn  bolle  dther  alle  oc  huèr  fec- 
delis  weed  Norgis  Loug  fkéll  oc  rete  ey'tilftédèndis  rtoger  afF  ethec 
aie  wforrettis  emod  lougen  wdii  nogér  maade.  Oc  huetn  fom  forfkrcfF- 
ne  Pouell  Hiìitfeld  fettér  for  en  fogett  paa  wor  wegne  wdii  hans  frann- 
werelflè  nar  hand.drager  ther  fran  landet  atti  tha  er.hahnom  horriig  ly- 
dig oc  fylgagtiig  HigerWiilT  fom  forfthrefFrie  Pouell  Huitfelld  fieWF  per- 
foligcnn  hdu  eder  tifflède  war*  Ladenndis  thett  ingehiunde.  GiifFuìc 
paa  wort  f  lott  Nybòrdv  fredagen  neft  èfFter  fdnndagenn  Oculi  Aar  6aL 
Mdliii.  Wnnder  woi^tt  Signett.  • 

Dominus  Rex  manu  propria  fuhfiripfit^ 

■'■■■•  s  s  2  *  •  '    ■  Litr.  '*■ 


V 


3H  PERIOBtrs  lY.     SECTIO  I, 

Litr.  KK. 

Doni  fom  ndgiick  emellom  Pouell  Jonn(Unn  oc  Her  Momen  Ey- 
nerifcnn  paa  Islanndt  om  en  gaardt  kaldis  gard  fladerlìuole  fom 
her  effcer  folger: 

H  Chriftiann  mete  Guds  naade  *  &c.     Giore  alle  witxerìijjgct  m  aar 
effzQT  Guds  byrdt  M.D.LIIU  .manndaggenn  ncft  eflfter .  (yondagpnn 
rèminifcere  hcer  jJaà  wartt  flotr  Kollinghtrs  nervcrenndis  offelfkelig  Jo- 
hann Friiir  till  Heflagger  wor  Cantzeller  Byrge  Tiollc  Annthonis  Bry- 
ilcé  oc  Jjrrgenh  Lycke  wbref  roenink  ìk  raadc*    Waar  fkiickett  chenne 
brefruìifere  PoveU  JoniTenn  oc  beclagect  feg  hvorleedis  act  ber  Morctenn 
-Eyntierflenn  Superìmendenij:  for  fyndeivi  paa  worc  lanndc  Islanadc  gior 
hannom  hinder  oc  forfwog  paa  qn  gaardc  kallis  gardftaderhuole  mett 
:fyn  trlUiggeiffe  fom  hdnnom  ikuUe  mete  rette  ttllhore.     Thaa  motte 
Amn  Otteflènn  paa  fomefhte  her  Morttenn  EynnerfTenns  wegnne  oc 
berette,  att  en  wedt  naffiiA  Lopct^  Ormerilenn  nosenn  tiidc  fiidenn 
«fbrledénn  haffVer  giifTvitt)  tili  ett  beneficiym  udi  Skalleholtt  dofnkircke 
.oc  j  rette  kugde  en  dom  ibm  en  naffnn  Sta/Fenn  Jontiilènn  Baccaliu- 
fieus  mett  nogenn  preflier  udi  Skalleholtt  ftiìffct  haiiifde  udgiiffviìtt  ly- 
denndis  att  bifcop  Mogenns  tiidt  fiidemi  hafixie  fteffhitt  thenn  &g  for 
thennom  udi  rette  oc  thee  hafiHe  tiildomptt  iàtnme  guods  att  bliifiue 
huos  SchailehoUtz  domkirckp*    ^ammeledis  en  andenn  dom  fom  nogen^ 
jie  cannickere  oc.  anndre  seyfliige  haffde  udgiifIVitt  lydennde  att  thee 
^c(aa  haiTde  tUdomptc  kìrckenn  att  behoJde  famme  guods  oc  cheslii- 
gezte  en  laugmannds  domther  a/Tlanndett  lydenndis  att  hanndc  haiTde 
•nadfeft  fomefhte  tvennde  domme  oc  menntté  fornefnte  Ormer  Otte»- 
fenn  therfore  alt  kirckenn  hurde  -famme  guods  att  nyde  effter  ftmiefnte 
<4omme  oc  efTterthy  9tt  kirckenn  udi  lanng  tiidt  haftver  hafTt  thetcudi 
heflfd.oc  were  ther  till  fvorett  fornefntp  Povel  Jònnfienn  oc  beretteatc 
:èn  hiùs  fbreldere  wedt  n^ffnn  Lopcer  OrmerHènn  nogenn  didt  fiidenn 
Jorlcd^n  haffyer  giifTvit  fornefnte  gardftader}>uole  mett  fyon  tilliiggeUre 
tiU  ett  beneficium'j  udi  fornefnte  ichailehokt  domkircke.     Dog  mete 
faadanne  wiilckor  att  ther  fom  hannd  haifde  egtige  bòrnn  effcer  feg  eller 
oc  arffledde  thee  bdmn  fom  hanndt  haffde  mett  Scieninde  Gundersdoc* 

(her  chas  fkuUe  thenn  gaufiVe  inngenn  maktt  hauffue  oc  beviifte  h^inndc 

firakz 


/        GAP.  VII  Xitr^  KK.  325 

Mìa  fieeC  fbr  off  att  fomefhte  Lopter  Qnneerflènn  arfflede  en  hanns 
fonn  wedt  naffnn  ScaiTenn  Lopcerilenn  oc  menntte  therfor  att  famme 
gàulTve  ther  effter  icke  lennger  burde  att  hoiles  ydermere  berette  for- 
nefihte  Povell  JonniTenn  att  fornefihte  guods  icke  hauifiie  werett  till 
kirckenn  udi  roeliigbedt  menn  alletiidt  haffver  henngdt  udi  trette  oc 
cher  paa  haffver  verett  illett  oc  clagett  hvilckett  hanndtt  oc  ftrakz  be- 
viìde  oc  lod  hannd  feg  tycke  att  thee  domme  Tom  forneffnte  geyslige 
mend  udgiifFvitt  haffde  icke  vaare  nòyagtige  thii  att  thennom  icke  burde 
att  dòmme  paa  faadanne  fager  menn  thett  allenne  burde  att  forhandlis 
for  kugmanndénn  oci  rette  laugdehanndt  en  dom  Tom  Onner  Stollos- 
fenn  laugmaondt  paa  forneiTnte  Islanndt  udgiifFviìtt  oc  befeglett  haffde 
/vdenndis  att  hanndt  effter  I^ongl.  Majfl.  beffalingz  breff  haffde  kalletc 
tfienn  fag  for  feg  udi  rette  oc  effcer  the  brcffve  oc  beviisninnggej  fom 
for  hannom  vaaré  tillddmptte  hanndt  forfkreffvenne  Lopter  Ormers- 
fenns  arifuinge  forfkreffvenne  gard-  Scaderhuole  mett  fynn  tilliiggelllè 
fom  famme  aom  viider  bemelder. 

Sammeledis  udi  rette  lausde  hannd  enn  dom  (bm  Sivord  Ottes- 
fenn  Otte  Thomiflenn  Haldword  Sivordflenn  mett  fiere  udgiiffvitt  haff- 
de paa  addeltingett  paa  forneffnte  Islanndt  lydenndis  att  Octer  Gaad- 
fkarilflènn  laugmanndt  for  nordenn  oc  weftenn  paa  forneffnte  Islanndt 
haffde  tillneffiìnd  thennom  att  fkulle  dommé  émelfom  forneffnte  her 
Mortcenn  Eynnerflenn  oc  Pouell  Jonnffenn  om  then  trette  thennom 
emellom  waar  for  forneffnte  guods.  Thaa  haffde  thee  ther  faa  paa  faugdc 
att  the  ther  fànndis  attf kiieliiige  domme  huos  begge  partternne  emodt 
hveranndre  oc  Norgis  loug  bemellder  att  inngenn  maa  ruffve  laugmann- 
denns  dom  vdenn  Koningenn  oc  hans  raadt  inndfatte  thee  thenn  fag  for 
off  wore  elfkel.  Danmarckis  Riigis  Raadt  oc  fatte  forneffnte  Povell  Jons- 
fenn  therfore  udi  rette  om  hannom  oc  hannds  mettarffuinge  for  faa- 
danne leyliìghedt  icke  burde  famme  eyenndom  att  nyde*  Mett  fleere 
ordt  oc  thale  fom  thennom  therom  emellom  lòebe.  Thaa  effter  tilltall 
giennfvar  breffve  beviifning  oc  fagenns  leyliighedt.  Saa  oc  effterthy  atc 
forneffnte  guods  waar  giiffvitt  till  kierckenn  mett  wilkor,  att  ther  fom 
forfkreffven  Lopter  Ormerffenn  haifde  egtebòrnn  effcer  feg  eller  oc  arff- 
vcled  thee  bòrnn  hannd  haffde  mett  Stienindc  Gundersdaatther  thaa 
ficulle  tlienn  gauffve  ingenn  magtt  hauffve  oc  forneffnte  Povcil  Jonns- 

Ss  3  fena 


326  PERIODUS  IV.    SECTIO  L 

fenn  beviifte  heerforoffatcforncffhte  Lòpter'Ormérfleiin  haffde  airffle- 
de  hanns  fonn  Scaffenn  LopcerlTena  efiter  Som  forfkrefFvit  ftaar  fagfk 
wii  ther  faa  paa  fot  rette  att  forneflfhce  Lopter  Ormerfllènns  arffinnger 
bor  fornefinte  gard  Staderhuole  mect  fynn  tilliiggelflè  atc  hauffVe  nyde 
:bruge  oc  beholde  oc  the  domme  fom  forneffnte  geysliige  menndc  ud- 
giiffviitt  haffver  icke  att  komme  foraeffiite  Lopter  OrmerfTenns  aiffuinge 
-till  hìnder  eller  fkade  paa  fomeffhte  eyendom  effter  chenne  dag  udi  no- 
genn  maade»    Dat.  ut  fupra. 

Johann  Friijf  aff  Hejfelagger  CanntzeUer  fubfcripjt$. 

9  ' 

Litr.  LL. 

Mefliver  fotn  udginge  tìll  her  Oluff  Halteflenn  oc  her  Morterm 
EinerfTenn  bìfpenne  paa  Islannd  fom  her  effter  fylger: 

^hriftian  &c.  vor  fynnerlige  gunft  tillfornn  Wiider  att  wii  haffvc 
affcrdigett  offelfbel.  Povell  Hvittfeldt  oc  Kaud  Stìflenn  wor  meiid 
oc  tiennere  till  wortt  land  Island  oc  bcfallet  fornefnte  Povell  Hvictfeidc 
att  fkulle  opebere  oc  ind:  refFve  hues  rett  oc  rectighedtt  fom  olT  ther 
paa  lanndtt  till  Sancii  Hans  dag  medfomer  forftkomendi^  tilftaar  oc 
fornefnte  Knud  StiifTenn  fidenn  att  haifve  befaling  offver  Islannd  pai 
wore  wegne.  Tha  giffve  wii  etther  tilikiennde  att  wii  fortnerke  atc  nar 
jiogen  gi5r  nogenn  ketterìe  eller  anndenn  wcrifteiiggierninger,  chahoi* 
dis  the  wdi  fred  hoeff  domkicrckerne.  Thy  bede  wii  etther  oc  wille 
atti  beftìllett  faa  act  nar  nogenn  bedriffver  ketterii  eller  nogenn  wcri 
flelig  gierningy  oc  giiffue  flukt  till  domkierckenn ,  oc  will  uier  hiiTve 
theris  befkiermelfle,  att  thett  icke  blifTver  hanom  fled  ther  att  haifve 
theris  werilfle  oc  wnderhollning.  Medenn  wor  fogetter  oc  lenffmcnnd 
att  paagriibe  thennom ,  oc  fidenn  att  ftrafTve  theroffVer  fom  tilboriegtt 
er  oc  wor  ordinantze  ther  ono  wdvifTer. 

Sameledis  wilIe  wii  atti  befFaller  att  thennd  fkoliemefter  oc  luca- 
te  ther  hoes  domkierckenn  >  att  the  bliffve  tìlbòrlig  underhoUit  mett 
inad  oc  511  faa  the  icke  fkulle  faa  aarfag  till  att  giffve  thennom  iherfrann 
oc  fkollenn  òdeleggis,  hvilckett  wii  for  ingenn  del  lilflede  wille  oc  att 

i  haffve  goed  flittig  tillflun  bode  udi  the  oc  alle  anndre  maade  oc  wor 

ordinantz 


JtAE  VIL  titr.  LK  MM.  NN.  327 

ordinanti  (bm  wii  om  religionenn  haflPve  hiàttx  udgaa  wed  inicktt  hol* 
dis  oc  Guds  ord  oc  hdlige  evangelium  maa  forfremis.  Ther  mi  off 
wiifeltgenn  tiiforìade)  oc  lader  rhetc  ir^ennlunde,  Dacum  KoUinghus 
mandagenn  neft  epter  Sondagen  Judica  aar  &c.  MDLlllL 

Litr.  MM. 

Hef  Morthen  Einerflenn  Superìntendenc  fbr  fynden  paa  Island  fick 
brefF  fom  epterfylger  : 

Phriftian  &c,  vór  fynnerlige  gunft  tillffbrnn.  Wider  att  wii  hafFv^e  atc 
talle  m€tt  etther  om  hves  broli  ther  findis  paa  wortt  lannd  Islannd 
p33  religionenn  oc  andett  Thii  bede  wii  etther  oc  wille,  atti  gifFvQ 
etther  till  oiT  her  ind  wdi  wortt  rige  Daiimarck ,  hvor  i  off  forft  finnde 
iunde,  faa  ville  wii  mcci;  etther  oc  anndre  hSylerdìs  raad  giore  ther  ena 
fkick  paa,  oc  kunde  i  gVffVe  etther  ind  paa  fkibbett  mctt  off  clfkelia 
Povel  Hvittfelcjf  wor  mannd  oc  tienner,  oc  folge  hannom  fremdelis  tiu 
off  paa  thett  atti  icke  fkulle  giore  form'ògenn  bekoftning  paa  famme 
reriffe.  Ther  mett  gior  i  off  fynderliigenn  till  wilge  oc  forlade  wii  off 
ther  wiffeligenìi  tilU  Datum  Kolling  Onlldagcnn  neft  epter  palmie  fon- 
dag  aar  ij54» 

•Litr.  NN. 

Pouell  Huittfelc  oc  Knudt  Stennffenn  fick  breff  fom  epther  fyìger* 
Dacum  KoHing  Manndagenn  poft  Sondagen  judica  aar  &&  Mdliiii* 

Vii  Chriftiann  &c.  Heiffe  Etther  vor  kiere  tvo  wnnderfatthe  gieftlige 
oc  werdzlige  fom  bygge  oc  boe  offuer  altt  wortth  land  Islandh 
euindeligenn  mett  gud  oc  wor  naade.  Wider  att  wii  haffue  afferdi- 
gett  off  Elfkelige  Pouell  Hvittfeldt  oc  Kniid  Steenffenn  wor  mennd  oc 
thiqnnere  tidtt  till  landett  oc  fkall  Pouell  Hvittfeldt  haffue  beffalling 
att  opeberej  hues  rett  oc  rettighedtt  fom  off  oc  Krohen  wdi  thette  for- 
gangenn  aar  tillkommer ,  baade  geifthlig  oc  werdzlig  renntthe.  Samè- 
fcdis  ald  hues  eptherftade  fom  off  tillkommer  oc  haffae  wii  wdi  Pouell 
Huittfeids  fted  beallett  oc  tilltroett  forfchreffne  Knud  Stennffenn  paa 
wore  wegniie  atc  haffue  befafling  offuer  alce  fornefnce^  Islannd  rill  wii 

ander^ 


3^  PJEBIIODUS  IV^   5ECTI0  1 

and&Fledis  tha  om  ttilf^nndìs  ivordef,  ficwc  w|>ebere  Kóningtige  fenntte 
oc  reitighedtt.  Theiniigeftc  huea  off  tìUkomer  afF  alce  thetc  giefUige 
gpds  paa  forfchrefTue  Islandc,  ingchect  wndenugecc  oc  cher  paa  aarligena 
gi&re  olT  gode.rede  oc  FCgennfchafF»  oc  fkali  hand  thenne  nlckomen* 
dis  wincher  blifTue  hoes  ecther  cher  paa  lanndecc  >  chii  bede  wii  etther 
alle  oc  huer  ferdelis  ftrengelig  byude  3  atti  'tilcencke  cill  goede  rede  att 
wdgifTue  oc  fornòye  forlchreffne  Poùell  Huidcfeldc  alte  hues  renntthe 
OC  rctcigliedn:  fom  i  ofl*  mete  rette  plichtige  ere ,  bode  diennd  renntthe 
fom  off  nu  till  Sandi  Hanns  dag  niedfomer  forftkotnendis  tillfallenn  eri 
oc  thefTiigifte  hues  ep£herfl:ad&  fom  i  mett  egennftaae^  oc  retthe  etthec 
altingift  epther»  nuSanéli  Hanns  dag  nìedfonfimer  fom  torfchrdfuict  (bori 
ther  epther  att  fuare  forfchreffuene  Knud  SteenniTenn .  oc  were  han* 
nom  hSrig  lydig  oc  fylgachcig ,  vtti  hues  maade  hand  etther  paa  wor« 
wegnne  tilifigeandis  worder .  gidrendis  oc  giffuenndis  hannom  oc  ingenn 
andenn  paa  wore  wegnne  ald  hues  rentthc  oc  rettighedtt  fom  i  off  mect 
retthe  plichtige  er  j  oc  i  aff  arilds  tidct  giortt  oc  gilTuect  haiFuer,  hand 
f  kall  igenn  bolle  etther  oc  alle  huer  ferdelis  wed  Istannds  loug  fkiell  oc 
rett  oc  iiìgenn  aft  etther  att  tilliledis  att  wforrcttis  emod  ioug  i  nogrs 
maade.    Thii  lader  thett  ingennlunnde  Datum  ut  fupra. 

Doniinus  Rex  manu  propria  fubfchrìpfit. 

Litr.    00. 

•        % 

Dadde  bunde  tHlSnoksdall  paa  Islannd  fick  breATfom  eflfter  ()'lger: 

^hriftian  &c.  wor  gunft  tilifomn.  Wild  att  thenne  brcffViflcre  Nico- 
laus  BiornnfTenn  wor  wnderfaatte  paa  wortt  lanndc  klanndc  haffver 
berett  for  off  hvorledis  att  thu  forholler  hanom  enn  gaard  foro  kaldìs 
Brufshoitt.  Endog  att  hand  haifver  goed  fegell  oc  breif  ther  paa  ibm 
hannd  teg  fieli  uff  ydcrmere  berette  kanhd*  Thybede  wii  teg  oc  wille, 
att  thu  tiltennker  inngenn  wrette  eller  forhinder  att  giore  fomefhtc  Ni- 
colaus  Biornmlenn  paa  famme  gaard  eller  noger  andre  wore  vender- 
faatte  ther  paa  land  medcn  lader  teg  nfiye  mect  lige  oc  rett,  faa  frampt 
att  wii  icke  fkulle  tenncke  anderledis  tiii  ther  om.  Her  kannd  thu  nìde 
teg  effter  att  rette;  beffallenndis  teg  Gud.  Skreffuit  &c**  Datumuc 
fupra.    (Nyborg  taarsdagenn  neft epther  fonndagenn  inuocauit  155)) 

Litr. 


CAP.  VII.  Lìtr.  00.  PP^  32^ 

Litr.    PR 

Thefle  crennde  oc  wcrfFve  fkall  Knud  Stecnflenn  embitzmand  paa 
Island  ther  famefteds  udrette  paa  KóngL  MajeftcBtz  wcgne  till 
alting  Tom  ftandcndis  worder  Sanali  Hans  dag  mediomer  forft- 
kommendis  >  fom  her  epter  fylger  ; 

porft  at  eptherthi  Kongl.  Majeftapt  forfarer  at  paa  Island  fìndis  mange 
fraaa  capeller  udì  hviicke  mangeftedi  er  befrygtendis  at  udi  fkeer 
Iloer  gudz  fortcrnelfle  oc  cher  tiill  haffve  preftcme,  fom  thennem  be- 
fógc  id  e  theris  tilbòriige  underholling  oc  ey  heller  kunde  giOre  ther 
flig  gudz  thienifte  fom  theiincm  burde.  Tha  paa  thet  at  met  fimme 
capeller  motte  gioris  6n  anden  fkick  oc  gudz  ere  kunde  ther  mett  for- 
frcmmìs,  oc  uaare  underfotte  kunde  vere  notceligt,  fkall  Knud  Steens- 
fenn  tage  tiill  feg  beggc  Superintendenterne  paa  Island  laugmendcne 
fbrf  iiden  oc  norden,  oc  ther  tiill  nogne  aff  the  fornemifte  bonder  paa 
libnd  oc  fi»'Cicnbìis  tiill  alting  oc  ther  mett  thennem  offvervege  then 
leylighed  om  famrae  cappeller  oc  giare  ther  ordning  oc  f  kiik  paa  fom 
kand  vere  gud  almegtigzte  hans  heFlige  ord  tiill  forfremclfle  oc  menige 
Island  tiill  gode  oc  belle,  till  theris  fieli  fallighed  oc  hves  ther  om  be- 
fluctis  forhandlis  oc  famptyckic  worder  at  thet  fiden  forfchriffvis  till 
KongK  Majeftaet  oc  Kongl.  Majeilaet  will  ther  paa  giffve  Confìrmatz. 

Samledis  formerc^er  Kongl.  Majeftxt  att  the  gìeftlige  finde  then- 
nem befvcrit  at  nar  thendem  kommer  naagenn  trette  paa  enthenn  mett 
jordtrctte  eller  udi  andre  verdzlige  fager  tha  fkulle  the  tiill  alting  ther 
mett  fere  the  kunde  komme  ther  mett  tiill  ende  oc  ther  offver  forflbmme 
iliend  Gudz  tienifte  fom  the  midlertiid  fkulle  giore.  Tha  will  Kongl. 
M)ieftxt  ac  nar  flig  werdzlige  trette  the  gieftlige  paakommer  tha  mue 
ihc  fjger  forfolgis  tiill  fylfellting  oc  fyircllmandenn  ther  att  giore  ende 
pia  ligeflbm  then  forfutdis  oc  dOmdes  paa  till  alting. 

Thcsligezte  paa  thet  att  menige  clerckerii  paa  Island  kunde  faa 
m-gitt  thes  bedre  ùmc  theris  wnderholling  oc  kirckerne  kunde  bliffVe 
bygtt  oc  forbedritt  haffuer  Kongl.  Majeftapt  tilftedt  att  kronens  tiennere 
fti.itens  tiennere  oc  cloftcrs  tiennere  fkulle  her  epter  alle  tiende  fom 
aiuire  bonnder  oc  tiennere  ere  pligtiige  att  giore  paa  Island  oc  tienden 
Tom  il  Tt  att 


330  PEHIODUS  IV.    SECTIO  L 

att  fkifFcis  udì  fire  partter  en  pare  Superìntendcnten,  then  anden  part 
prefter,  then  tredie  kircken  oc  then  fierde  tiìl  fattiige  folck  dog  atthsf 
fkall  hafFvis  goed  flittiig  infeende  aff  Kongl.  Majeftartz  lensmend  foget- 
ter  oc  alle  andre  paa  Island  at  famme  tiende  bliftver  retferdeligen  fkitFt 
faa  thet  gaar  liigligen  tiill  oc  the  fattigc  icke  fange  then.  minile  pam. 

HafFver  oc  Kongl.  Majeftxt  bevilgett  att  faa  hoIHs  fkall  mett  ticn- 
den  afF  Wcftpenò  att  the  fom  boe  paa  Wefpeno  fkulle  her  epter  tien- 
de theris  fulJvanlig  tiend  till  kircken  meden  the  fom  drage  ud  mett 
theris  bode  oc  ligge  paa  KongL  Majeftxtz  grund ,  the  fkulle  gilFve  tiil 
Kongl.  Majeftaet  wndergifft  afF  theris  bode  fom  thcr  pleyer  att  giffvis  aff 
andre  bode  paa  Island ,  oc  then  wndcrgiffc  hafFver  Kongelige  Maietoc 
vndt  till  prefternis  underhoUing  oc  till  Kirckernis  bygnìngs  behoif,  pja 
Veftpennó. 

Fremdelis  at  epterthii  Kongl.  Majeftaet  hafFver  fkicket  oc  forordi- 
nerìt  religioncn  tiill  befte,  SkoUer  fom  fkall  hoUdis  paa  Island  oc  tììU 
famme  fkolis  ophold  bode  till  Skolemefter  oc  peblinges  underhollìng 
haiFvcr  Kongl.  MajeftjEt  ther  ladet  tillagt  en  aarlig  rente  fora  Superni- 
tendenterne  huer  udi  fit  ftigt  fkulle  upebere,  oc  uden  ther  mete  frara- 
delis  holle  famme  fkoler  vcd  makt  oc  forfkafFer  S^olemellere  oc  peb- 
linge  tilborlige  uphold  tiill  klede  fóede  oc  verme,  tha  vili  Kongl  Msje- 
flxt  at  faa  hollis  fkall  mett  peblinge  at  indtages  udi  famme  Ikoler  at 
nar  no^^en  peblinge  fkall  indtagis>  tha  fkall  Superintendenten  oc  S  o- 
lemcftcr  bode  till  fammen  tage  the  fattige  perfoner  fom  nctorfftigc 
ere,  oc  icke  the  fom  rige  ere  eller  the  fom  haffve  foreldre  fom  formue 
fiellufFat  holle  thennem  till  fkole  oc  lerdom  oc  paa  thct  at  flig  fkolers 
omkoftning  icke  fkall  vnótteligen  forteris  oc  religìonen  ther  mect  kar.d 
blifFve  forbedrit  viil  Kongl.  Majefta?t  att  Superintendencernc  oc  Skoie- 
mefterne  fkulle  handlc  fìitteligen  met  famme  fkoler  oc  forfkicke  at 
fkolerne  blifFver  ved  magt  hollet,  oc  peblinge  fangc  mad  Celi  klederoc 
verme  till  fkielighed  oc  blifFver  uptugtet  oc  hollet  tiill  goed  lerdoin 
oc  feyer  oc  fìnndis  entcn  Superintendencernis  eller  Skolemeftemis  merc- 
kelige  brofl  her  udi  thenne  artickcl  ;  Tha  fkulle  the  ther  mett  haCie 
forbrott  theris  rett  oc  nar  ther  cr  bròft  for  cn  Skolemeflcr  tiill  n^ager 
afFfkolerne  tha  fkall  Superintendenten  hafFue  fuldmaktt  att  tage  ocui- 
velge  en  anden  beqvem  perfone  tiill  en  Skolemcfter  fom  hannera  biìd 

.    tyckis 


GAP.  VIL  Litn  PP.  QCi-  331 

tyckis  beft  wcre  tiìll  atc  foreftja  famme  beffalling.  Findis  icke  nogenn 
bcqvem  peribne  ther  ciill  paa  Island,  tha  fkall  Superintendenten  chea 
forl'kafFae  fran  chen  hoge  fkole  udi  Kiópnehaffnn. 

Vili  oc  Kongl  Majeftaet  atc  Superintendenten  icke  fkall  epter 
thenne  dag  forlenne  nogen  anden  perfone  mete  noger  gieftlige  benefi- 
der  vdcn  the  perfoner  (orn  ere  faa  lerdc  att  the  kunde  predicke  oc 
giore  tilbSrlige  tienifte  udi  kirckenn.  Findis  Superintendenten  at  for- 
lenne noger  andre  perfoner  mctt  the  gieftlige  beneficier  end  fom  for- 
fkrefFvic  ftaar  tha  fkall  Kong!.  Majéfta^ts  Lensmand  haffve  indfeende 
ther  mett  faa  thet  gaar  tillborlige  tiill  oc  ther  fom  nogre  ulerde  ere 
thenne  dag  forlenc  mett  canickedom  eller  anden  flig  gieftUge  rentte 
tha  fkulle  the  afffettis  oc  forlcnnis  anndre  ther  kand  predicke  oc  giOre 
anden  Gudz  tienifte  udi  kircken  fom  for  er  rorc. 

Nar  Superintendenten  vili  oc  er  fornòden  at  hand  fkall  viGtere 

oc  omdrage  udi  Scigtet  oc  forfarc  oc  haflfve  upfeende  at  Sogneprcfter 

oc  andre  gieftlige  holle  thennem  fkickclig  udi  lelfnctt  oc  lerdom,  tha 

uill  Kongl.  Majeftxt  att  hucr  Syflellmmd  fkall  vere  forpliktett  at  folge 

Superintendenten  olFuer  alt  thett  fyiTell  lìbm  hand   udì  er  fyflelmannd 

oc*  mete  Superintendenterne  hafFve  flittige  oc  goed  infeende  att  ordi- 

nantzen  fom  Kongl,  Majeftan:  om  religionen  haffve  ladet  udgaae  blifFve 

udi   'JtUe  maade  ved  makt  hollet.        Giiffvit  paa  Nyborig  flott  onsda- 

gen  neft  epcer  fondagenn  ocuii  aar  MDLV.     Under  Kongl.  Majeftaets 

Ugnctc 

Litr.  Q(i. 

Arild  Giflelflenn  paa  Island  fick  breff  fom  effterfblger  aar  15  y  5. 

TTìi  Chriftiann  thenn  tredie  &c.  Giòre  alle  witterligtt  att  thenne  brefF- 
uilTcre  Arild  Giirclllenn  wor  wnderfTaatt  paa  wort  land  Island  hafF- 
uer  p33  fynn  egne  oc  Torloflf  Biòrnlfens  arffuingis  wegne  berett  for 
oif  huorledis  att  for  noger  aar  fidenn  forledenn  thaa  er  forfkrcfthe  Tor- 
lotT  Biornflcn  oc  Engiilde  Hellgifldatter  komenn  wdi  cgtefkafF  famen 
oc  epcherchii  the  horde  forner  fimen  paa  flegtt  oc  biurds  wegne,  tha 
Vvvff  ther  paatald  oc  fidenn  blefF  thett  tillatt  aff  paffucnn,  oc  tisligifte 

Tt  a  afF 


332  PERIODUS  IV^    SECTIO  L 

afF  hbgborne  Forfte  Koning  Chriftiernn  wor  kiere  herre  faderfader  art 
forflcreffiie  Torloff  Bidrnirenn  oc  Engiilde  motte  blifFue  ùmcnn  wdì 
ektefkaff  oc  thieris  botti  oc  affkome  att.were  ekte,  ther  neft  haffucr 
hOgborne  forfte  Koning  Hanns  wor  kiere  herre  fadcrbro.ler  wdi  liije 
maade  ftadfeft  fame  echtefkafF  wed  fuUe  magtt  att  blifFue,  huiickepaìf- 
uebrefFae>  fameledis  Koninge  brefFue  forfchrefFne  arild  giflelffcnn  her 
for  off  wdi  rette  lagde ,  oc  beclager  forfcheffne  Ariild  GifTelflènn  att 
wdi  hògbornne  fórftis  Koning  Fredericks  wor  kiere  herre  fader  ihog- 
iofflig  ihukomelfTis)  regierings  tiid  wor  ther  enn  laugmand  paa  fornefhte 
wortt  land  Island  mett  naiTn  Joenn  Siigmundffenn  oc  hannd  for  nogen 
wild  fkyld  tiltog  feg  thenn  fag,  oc  dòmpte  emeìlom  forfchrefTne  Biòrn 
Torlofflienn  oc  Bierne  Gudnukflenn  oc  fidenn  mett  wrang  wnderuilT- 
ninger  ho^melte  Koning  Fredericks  ftadfeftilfle  forhuerffuitt  paa  fame 
dom  )  oc  nafTuér  forfchrefTne  Arild  Giffclffenn  beuift  for  off  mett  ett 
her  ftaffenns  fordom  bifcop  wdi  fkalholtt  ftigtt  paa  Island  breiTue  atc 
forfchreffne  Joenn  Siigmundflènn  beftaae  wed  hans  eed  oc  hanns  Guds 
fandhed  att  hand  hagde  vdi  thenn  (lag  domptt  wrette  oc  emod  IsUnds 
]oug ,  mett  mange  andre  fliere  breffue  fom  bìfcoper  oc  andre  paa  thenn 
fag  wdcjiffne  oc  tagne  ere  oc  forfchreffne  arild  giffelffenn  for  off  i  rette 
lagde.  Thaa  epthertii  forfchreffne  Arild  Giffelffenn  haffuer  beuift  for 
off  mett  enn  dom  fom  er  ddmptt  paa  altìng  paa  Islannd  att  thenn  fag 
er  indfatt  for  off  att  d'omme  paa^  oc  thett  fìndis  epther  fbrfchrelfiie 
joenn  Siigmundffens  egen  bekiendelffe  att  hògmelte  Koning  Fredericks 
ftadfcftilffe  er  forhuerffuitt  paa  enn  wrettferdige  dom  btìr  forfcbrefFiw 
Arild  Giffelffenn  oc  Torloft  Biornflènns  arffuincres  breffue  wed  thieris 
fuUe  roagtt  att  bliffue  rill  faa  lenge  Arild  Giffelffen  oc  Torioff  Biorns- 
fenns  arflfuinges  wederpartt  wdi  thenn  fag  wille  were  wdi  rette  oc  thi 
gaa  ther  om  faa  mògett  fom  ret  er.  Dat.  KiSpnehafFn  loserdagenn  neft 
epther  Sandorum  Petri  &  Pauli  Apoftolorura  dag  Aar  &c  Mdlv. 

Dominus  Rex  manu  propria  fuhfcripfit^ 

Litr.  RR. 

Her  Monhenn  Eynertzenn  fick  breff  fom  eptherfòlger. 
r^hriftìann  &c.    Vor  fynnerlig  gunft  rilfornn..    Vider  at  fom^  i  erebe- 
gierindis  ati  motte  bliffue  jforfkonnit  met  thett  fuperintendent  eoi- 

bede 


CAR  VII    Litr.  RR,  SS.  333 

bede  Tom  ì  ere  tilforordineret  eptherthii  att  etthers  leyligheit  iig  faa  be- 
gìjfuer  ari  thend  befallìng  ìcke  lenger  kunde  foreilaa.  Tha  gifTue  wìi 
etther  tUkiende  at  wìi  ere  cilfreds  ati  blifTue  forfkonnec  oc  quic  mete 
ùmme  befallìng  oc  ari  nyde  oc  beholle  ecchers  beneficiutn  fom  i  ther 
for  vdenn  mec  forlent  ere  cìill  etthers  vnderholling  befallendis  etther 
Gud  &c.  aélum  KiopnehafFnn  Torsdagen  poli  quaUmodogeniti  Anno 

Litr^  SS. 

Thefle  epthernreffnc  erennde  oc  werfFiie  fkall  Knudt  Stcnnflenn 
embitzmanndt  paa  Islanndt,  ther  fammeftedt  vdrstte  paa 
Kon^l.  Mdjeftxts  vegnne  tiill  adeltinng  fom  flandendis  worder 
SanéH  Hanifdag  medfommer  foriikommendis. 

jporft  eptherthii  Kongl  Majeftapt  tiilfornn  haffuer  befalledt  Knudt 
Sten(Ièn  att  thage  tiill  feg  bsegge  Superintendenterne  paa  Islandt> 
liiugmendenne  for  fOnden  ocnordenn,  oc  forfambles  tiill  adeltinng,  oc 
ther  mett  thennom  ofFuervege  thenn  leylighert  om  the  fmaa  capeller 
paalslandt,  ibmm  mangefteds  fcheer  vti  ilor  Gudtz  fortornelfTe  »  huadc 
forandring  ther  paa  beft  giòris  kunde,  oc  ilidenn  ther  paa  tiilfckrifTue 
Kongl.  Majeftaet  theris  betenckende  mett  nogre  andre  artickle  fom  th^nn 
inftrufts  videro  ther  omm  bcmelder ,  fom  Kongl.  Majeftaet  Knudt  Srens- 
fcn  ther  paa  mett  feg  giffuett  haffuer,  oc  Superintendenterne  oc  laug- 
mendene  mett  Aere  an  the  formeinfte  alF  Islandtz  indbyggere  haffue  ther 
omm  tiilfchrefFuitt  Kongl.  Maieftact  theris  betenchende ,  huadt  the  utii 
thee  fager  for  gott  annieett  haffue,  huilckett  theris  breff  oc  fcVriiffuelflè 
KongL  Maieila^  haffuer  offuerfeett,  oc  haffuer  hans  Kongl.  Majeflst 
ther  omm  beuilgett  oc  fambtycktt ,  att  ther  mett  fzaa  haaldis  fckall  fomm 
hsr  epther  folger,  till  fzaa  lenge  KongL  Maieftaet  kommer  widere  wdii 
forffarrinng  om  landtzens  leylighedt. 

Will  Kongl.  Ma'jeftaet  att  vdì  alle  the  fmaa  capeller  paa  Islanndt 
fkall  haer  epther  ingenn  predickenn  eller  Gudtz   tiennefte  holdis,  oc^ 
fkall  Supermtendenterne  thett  forbiude  prcefternne  oc  haffue  ther  hos 
ilìttiig   indieende,  att  thett  faa  vedt  magtt  holdis,    oc  huelF  nptthe 
oc  fordeeli  fomm  fogncpraefterne  her  tiill  haffue  hafftt  aff  forfchreffne 

T  t  3  capeller. 


334  PERIODUS  IV.     SECTIO  I. 

capeller,  fculle  che  her  epther  mue  beholde  alligeuell  acc  the  famme 
capeller  iche  befoge. 

Finndis  oc  nogcnn  Sognepreft  fomm  ìcke  hafFuer  pr^eftcgaardc, 
tha  fchall  Superìntendenterne  Huur  vtii  liicc  ftiigtc  tillcgge  huxr  fogne- 
prxft  cnn  gaardt  afFftigtens,  fomm  alktiidc  fchall  blilTue  tiil  enn  prxfte- 
gaardc. 

Tychis  Kongl,  Majeftopt  gott  va?re,  att  ther  ingenti  Hofpitaler 
fchall  ftigtespaa  fslanndc,  medenn  atc  the  fattige  dragc  omkring  landetr, 
oc  foger  epther  theris  vnnderhollinng ,  huor  the  bxft  kunnde ,  oc  fchail 
fyffehnendcne  haffue  tiilfiun  act  the  fattige  blifFue  fOrtc  franil  etc  flrdt 
oc  tiili  etc  anndett,  inndenn  fyiPcll.  epther  Isiandtz  loug  oc  gambcil 
feduane. 

Ther  fom  the  gieftlige  paakommer  nogenn  trxtte,  om  lordc- 
godtzs  oc  anndert>  oc  the  befuerer  thennom  att  forfolge  oc  vdnrtthc 
thennom  tiill  adelltinng,  tha  mue  the  forft  mete  fame  Lager  indkomne 
tiill  fyfletinngett,  oc  ther  gange  domm  paa,  kanndt  thett  ther  icke 
enndisj  tha  HcuUe  the  komme  till  adeking* 

Villi  KongL  Majeftcct  fielff  lade  vppcbxre  fierde  parten  afF  ali 
tiendenn  offuer  altt  Islanndt>  fomm  bifcopernne  tiilfornn  haffdc  hafTue, 
oc  fydenn  the  3  parter  att  komme  tiil  kirckenn^  prasftenn  oc  fattig 
folck  epter  gambeìl  feduane. 

Oc  fkall  Superìntendenterne  her  epter  for  ingenn  gieftlige  cllcr 
werdtzliige  fager  tage  nogenn  fagefaldt»  KongL  Majefloet  wiill  feiff  thena 
rettighedt  for  feg  behollec  hamie»  oc  fkall  Kongl.  Majeftcets  lenns- 
manndt  offuerueye  Superi ntendentcrnes  renre>  ther  fomm  thett  tha  tiinn- 
dis  att  Superìntendenterne  icke  ere  forforgett  mett  tilborliig  rennrte, 
tha  will  Kongl  Majeftst  tilixgge  thennomm  ydermere,  fzaa  att  the 
blìffue  mett  noctdrtige  vnderhaalding  foribrgett. 

Eptherthii  att  Kongl.  Majeftset  forfFarer  att  the  Clofther  fomm 
hans  Kongl.  Majeftaet  hafFuer  bortc  forìenntt  paa  Islandt,  ere  for  ringc 
fatt  paa  afFgiiffct,  tha  paa  thett  Kongl.  Majeftxt  maa  fckee  thett  fedeli 
oc  fylleft  xr,  aif  famme  clofier,  viill  Kongl.  Majeftsec  att  Knudt  Steiis 

fenn 


GAP.  VII.  Litr.  sa  TT.  335 

fenn  fckall  fly  mete  feg  tiill  Kongl.  Majeftaet  dare  regifther  paa  alle  for- 
fckreffhe  clofthers  rennthe  oc  inndkomme,  daag  fchall  Knudt  Steens- 
(ènn  paa  Kongl.  Majeftcets  behage,  fkcte  fame  clofter  paa  tìlbórliig  afTgiifrc 
fbm  ther  meft  tolles  kandt  art  affgiifFues,  oc  alligeuell  lade  thennom 
behaalde  famme  clofter  fom  thennom  nu  hafFuer,  om  the  ville  gifFue 
fàmme  affgiflft  fom  Knudt  Stenflenn  thennom  fore  fettendis  worder. 

HafFuer  Kongl.  Majeftort  beffallctt  Knudt  Stenflenn  att  annamme 
paa  Kongl.  Ma]e(ms  vegnne  alle  the  jorde  fbm  Jigger  paa  Altencs  oc 
Siltenes>  oc  horer  fcaloltt  ftigtt  till,  daag  fckall  handt  egienn  vdlegge 
tiill  vederbg  faa  mange  garde  oc  renthe  afF  anden  Kronens  tiHiggcIÌIe 
tiill  ftigthett  igienn,  oc  bode  vdi  the  oc  alle  anndre  moade  ramme  oc 
viìde  Kongl  MajeftittsgafFen  oc  befte  afFhannsyderfte  magdt  oc  formue. 
Gifiuitc  paa  KiopnehafTnns  'Siott  thenn  xvi  Aprilis  1566  wnnder  KongU 
MajeflaeLS  Signett» 

Doniinus  Rex  manu  propria  fuhfchripfiu 

Litr.  TT. 

Kongl.  Majeftsets  breff  tiill  Superintendenterne  paa  Island  at  th^ 
icke  fculle  affhende  nogett  aflf  Stigtens  oc  kirckens  gotz  ther 
fammeftedz. 

\[^i  Chriftian  &c.  Helfle  etther  Superìntendenther  for  ftìnden  oc  nor- 
denn  paa  wort  land  Isiand  keriigenn  mett  gud  oc  woor  naade.  Wii- 
der  at  vii  forfarre  at  ther  fkal  mangeftedz  bortkomme  frann  domkirc- 
kenn  afT  kirckens  gotz  bode  mett  Maglaug  oc  vdi  andre  maade  oc  kirc« 
ken  icke  fkeer  ther  emod  fkiell  oc  fyllefte.  Thii  bede  wii  etther  oc 
ftrengeligcnn  biude  ati  epther  thenne  dag  tiltencke  ingtet  aff  domkirc- 
kens  gotz  at  mag'egge  ther  frann  eller  vai  andre  maade  tilftede  at  ther 
noget  godtz  frankommer  vden  wort  fambtycke  medenn  hafFue  god  flit- 
tig  ind/èende  at  kirckenn  beholler  hendis  gotz  fom  hun  haffuer  eller 
bor  ar  hafFue  mett  rette  faa  frampt  at  wii  icke  paa  kirckens  vk^egne  wille 
ys'^c,  thenn  fkade  hoes etther  oc  i  thennd  fkulie  kirckenegenn  vpretthe,. 
Datum  KiópnehafFn.     Torsdagenn  poft  qvafimodogeniti  anno  1556, 

Dominus  Rex  manu  propria  fuhfcripfiu  ' 

Litr. 


/ 


336  PERIODUS  IV.    SECTIO  I. 

Litr.    UU. 

Her  Gillebert  fìck  breff  att  fkulle  were  Superintendent  vdi  fkall- 
holtz  flickc  paa  Islandc  faa  liudendis. 

T\7ii  Chriftiann  &c.  Giòre  alle  wittcrligt  att  wìi  nu  hjfFiie  forordine- 
ritt  tilltroett  oc  befallitc,  oc  nu  mett  therte  worct  opime  brefFfor- 
ordinere  tìitroe  befallc  oc  fuldmagt  giffiie  oll'clf  elige  Her  Gillebertr. 
att  wcre  fuperìncendentc  ofTuer  alice  S  allholtzs  ftìckc  paa  worcc  land 
Islanndc  ther  att  drage  omkring  oc  haffue  tilinuun  wdi  alle  geiftlige 
fager,  oc  predicke  oc  lere  Guds  ord  oc  thett  hellige  euangeilìum  renne 
oc  ciartt  for  alhnuenn  oc  wificere  alle  fognckierckerne  wdi  fomefnce 
fkalholtzs  (lickt  oc  halFiie  flicig  cìllduun  faa  Guds  ord  oc  euangelium 
predickis  oc  leris  renntc  oc  clarct  ofiuer  ald  forncffnte  f kallholczs  ftickti 
oc  att  relìgionenn  hoUis  wed  tnakc>  oc  wdi  alle  maade  rette  feg  epter 
thenne  wor  obnne  befcreffnne  Reformatzs  oc  Ordinantzs  fom  wii  ha- 
nem  medgiffuett  haffuer.  Oc  f  kall  hannd  mett  f  !  olenn  oc  f kollmcfters 
wnderhoUing  rette  feg  epthcr  hues  brefF  fom  wii  tillfomn  ther  om  haffue 
ladett  wdgaae.  Thii  bede  wii  oc  biude  alle  wore  Fogitter  Embitizraend 
oc  alle  anndre  ofFuer  alltt  forneffhte  fkalholtzs  ftlgt  atti  forneffnte  Her 
Gilebertt  wdi  famme  fitt  Superintcndentzs  Embedc  paa  wore  wegne  ere 
byftendige  oc  hannem  ther  huos  hantthaflue  oc  belkiermc,  thesligefte 
biude  wii  mienige  allmuge  geiftlig  oc  werdzlig  ingenn  wndertjgen  ther 
famefteds  atti  rette  etther  epther  fame  wor  Reformatzs  oc  Ondinanrs 
fom  hannd  etther  wdi  faa  maade  paa  wore  wegne  foregìffuenndis  mor- 
der >  then  wdi  alle  maade  att  fuldgidre  oc  wed  makt  bolle  epter  fom 
then  wdi  alle  maade  wduifer  oc  indeholler;  Oc  lader  thett  ingeiinlunde. 
Giffuitt  &c.  Dat.  Kiopnehaffnn  28  Februar.  Aar  MdlviiL 

Regie  Miijeflatis  manu  propria  fubfcriptum. 

Litr.  XX. 

Her  Gilbert  fom  fkall  were  Superintendent  wdi  Skalleholtz  Stickt 
paa  Islandt  fick  brefF  fom  her  efFther  fòlger. 

V'ii  Chriftiann  then  tredie  &c.     Giòre  alle  vittherligtt  att  wiiaffwor 
fynderlig  gunft  oc  naade  halFue  wndt  oc  tiiiladet^  oc  nu  mett  thette 

wortt 


GAP.  VIL  Litn  UU.  XX.  YY.  337 

wortt  obnnc  brefF  wnde  oc  tiillade  att  ali  thenn  ftundt  off  elf kelig  he- 
derlig  oc  hòglerde  mandt  Her  Giilbertt  Superintendent  tiill  Skalleholcz 
ftìgtt  paa  wortt  landt  Islandc  er  Superintendent  wdi  forfchrefFne  ftigtc, 
maa  oc  fkall  handc  tiitl  fynn  wnderholding  nyde  bruge  oc  beholde  ali 
wor  oc  Kronens  tiiende  afF  thefle  eiFcherfchreffne  fyflell  fom  ere  Auft- 
fierdefyflell,  Syde  fyirell,  Arne  fyflell  6c  fflefierdtz  {ylFel;  Thii  forbiu- 
de  wii  alle  ehuo  the  helft  ere  cller  were  kunde ,  ferdelis  wore  Fogitter» 
Embitzmendt  oc  alle  andre  forfkrefFne  Her  Gilbert  her  emodt  paa  for- 
fkrefFne  tìende  eller  nogen  thierìs  rente  eller  rette  tilleggelfe  &c.  Dat, 
Kiopnehaffiin  then  xxviii  Febr.  aar  &c.  Mdlv  . .  ♦  (iiij. 

Regia  Majeftas  manu  propria  Jìébfcripfit. 

Litr.  YY. 

Dadde  Guthmerflen  fick  brefF  fom  her  efFter  fblgcr* 

Vii  Chriftiann  thenn  tredie  &c.  Giore  alle  witterligtt  att  elTterthii 
wii  ere  komne  wdi  forfaring ,  huorledis  wore  wndcrfotte  Dadde 
GuthinerlFenn  paa  wort  landt  Islandt  hafFuer  tiitt  oc  oiFtte  feg  forfeetc 
wdi  fit  Eckcef  kab  oc  beleyett  Hans  fyf kindbarne ,  fzammeledis  wdi  man- 
gè  andre  fager  fom  handt  feg  emodt  ofl*  forfeett  hafFuer»  faa  handt  ther 
ofFuer  er  olFforfaldenn,  tha  hafFue  wii  tiilltroet  oc  befallet,  oc  nu  mete 
thette  wort  obne  brefF  tiilltroe  befFalle  oc  fuldmagtt  giilFue  ofl*  elfkeU 
Knudt  SteeniFenn  wor  mandt  thienner  oc  Embitzmandt  pai  forfkrefFne 
wort  landt  Islandt^  att  fchulle  paa  wore  wegenne  afFcinge  oc  blifFue  tiil 
ens  met  forfchreffiie  Dadde  GutthmerlFenn  >  huad  handt  ofl'giifì'ue  fchall 
fot  alle  the  fager  fom  handt  til  thenne  dag  feg  emod  ofTforlèett  hafFuer 
oc  huefT  forfchrefFne  Knud  SteenfFcnn  mett  hanom  ther  om  tiill  ens 
worder  fkall  blifFue  w'idt  fyn  fuldmagtt  vdi  alle  maade,  oc  hues  for- 
fchreiFnc  Dadde  Off  for  fynn  forfommelfle  wdlennindis  worder  5  S  ali 
forfchrefFne  Knudt  StennfFenn  paa  wore  wegenne  wpbere,  oc  gióre  wor 
Rcnchemcfter  paa  wore  wegenne JlegnfchafFfore.  Tiill  ydermere  wituiis- 
byrdt  &c.     Adum  KiopnehafFnn  thenn  xxiiii  dag  Aprilis  aar  Mdlviii, 

Uegia  Majeflas  manu  propria  fitlfcripfit. 
Tom  IL  Uu  Litr. 


338  PERIODUS  IV.    SECTIO  h 

Litr.   ZZ. 

Kerftìne  Eyolffzsdotter  fick  brefF  fora  her  epter  folger:  .  Datum  ut 
fupra.  (.Flensborig  torsdagen  neil  epther  fóndagen  qvafimodoge- 
nici  aar  1551.) 

T\7ii  Chriftiann  &c*  GiOre  alle  vitterligt  att  then  breefFviferfke  Ke- 
ftine  EyoIfFsdaather  haffver  ladit  berecte  for  off  hvorledis  henndis 
broder  wed  nafFnn  GyslòfF  EyolfFzflenn  nogenn  tid  fidenn  tbrledenn 
Woltog  oc  belaae  binde.  Tha  hafFvre  wii  aff  wor  fynnerlìge  gunft  oc 
naade  faa  oc  paa  chet  fornefnte  Kerftinc  EyolfFzdaatter  niaa  blìifFvc  erlig 
giifFcc  haffve  wii  omdragit  oc  tilgifFuic  fornefnte  Keftine  Eyolifsdaacter 
ale  hvis  rete  oc  retcighedc  fora  hun  til  oflf  oc  kronenn  for  fame  iàg 
fallenn  er  oc  ey  hennde  thet  att  foruidis  epter  tlienne  dag  i  noger 
maade.    Thy  forbiude  wi  allei  cum  claufulis  confvctis*  Dat.  ut  fupra  1351. 

Litr.  AAA. 

Cammeledi^  fom  etther  well  fortenncker  om  then  Islanndz  handell  att 
the  Islennder  ere  the  KiSpnebaffnns  borger  mdgett  vlydige  oc  then- 
notn  intett  agtte  oc  mògett  mynnde  the  Hamborger  oc  wii  therfbre 
haffue  forfchriffitt  tili  off  Pouell  Huittfeldt  wor  mand  oc  tiener  oc  agtte 
art  (kicke  hannom  for  en  Fogett  tili  Islanndt.  Dog  the  KiOpnehafTnns 
att  bruge  theris  hanndell  effcer  wortt  breffs  lydelffe  fom  wii  thennom 
ther  paa  giffuitt  hafUier.  Thii  bede  wii  etther  oc  begiere  atti  offuer- 
weye  huorledis  wii  medt  ringeft  omkoftning  kunde  hannom  tiidt  for- 
fkicke  faa  att  wii  oc  kronnen  kunde  bliiffue  wedt  then  rettìghed  fon 
off  b5r  att  haffue  ther  aff  lanndett. 

r 

Litr.  BBB. 

Peder  Hvitfeld  iick  breff  ffom  her  epther  folger: 

XTor  gimft  tilfom  /  wiidt  at  wii  agthe  meth  theth  allerfòrfte  at  afferdige 

^    off  elfkel.  Pouell   Hvitfeld  wor  mand  oc  thienner  tiill  wort  bnd 

Islandt  oc  ther  beffalle  hanndem  nogenn  wore  erinnder  oc  werffve  at 

wdrette^  oc  tiisligèzce  at  fkuUe  drage  tiill  altingit>  oc  tiihielpe  at  hvcr 

manad 


GAP.  VII   Litr.  ZZ.  AAA.  BBB.  339 

marmd  fattige  oc  riìge  mue  ther  wederfaris  hvad  norgis  loug  oc  ret  cr. 
Thaa  paa  thech  at  band  ikke  allenne,  fkulle  komrae  ther  oc  icke  haffve 
nogenn  raedt  (Tìig,  flbm  wore  forfarenn  wdi  then  norfke  loug.  Bede 
wii  tcg  oc  wille  at  thu  paa  wore  wegne  handler  mec  Joenn  Simonflenn 
Laugmand  wdi  mandai,  at  haad  folgcr  etc  afF  the  fkiibe,  Ifom  fkal  lobe 
fraa  opfloo,  oc  till  Island  for  norden,  oc  nar  hand  tidt  komenndis  wor- 
der,  ac  h2nd  tha  giffVer  llìig  till  altingocther  móder  forfkrefFne  Povell 
Hvitfelld,  oc  rette  (ììig  eptherhvis  hannd  hannera  paa  wore  wegne  be- 
ffallenndis  worder,  oc  tilhielper  paa  alting  at  ther  hver  maa  wederfaris 
thet  norges  loug  oc  rett  er.  Dat.  Nyborge  otteniTdagenn  poft  domiiii- 
cam  Reminifcere  M»D,L  IIL 

Gap.  Vili. 

De  Archiepifiopis  Nidaro/lenjlbus. 

/^ski^Itis  j  five  Efkillus,  natione  Norvegus,  anno  1403  archicathedram 
^^  calcare  coepit.  Anno  14Ò6  Andream  Epifcopum  Grónlandite,  fed 
anno  14-08  Jonam  Skalholtenfem ,  forte  etiam  Holenfes  Jonam  Tovae 
i^lium  ante  aut  circa  141^  Jonam  Jona?  circa  1423  &  Jonam  Vilhelmi 
1429  ordinavit,  cum  tamdiu  A rchiepifcopatus  officio  funélus  fuerit;  Ver 
rifimile  eft,  euni  multo  plura  ad  res  noftras  percinentia  gefiTiffe,  qvam*. 
vis  nobis  non  innocuerint.    Mortuus  eft,  ut  videtur,  anno  1429* 

§•  2. 

AslakuSi  cognomine  Bolt^  anno  1430  Archifedem  ex  mandato 
papali  cicra  ordinarinm  elecìionem  (a)  occupa vit.  Anno  1431  templuni 
Silvacoris  Nidarofienfe  fulmine  taéìum  die  2  Julii  in  cineres  rcdadum 
eft.  Anno  1435  concilium  Nationale  Bergis  habere  Hatuerat;  Sed  ne- 
mine  Suffi'aganeorum  comparente,  propoutum  evànuit,  qvam  ob  cau- 

Uu  2  fam 


r  )    Vid.    ad  finem    hujus  Cnp.  Litr.  A. 


340  PERIODUS  IV^    SECTIO  l 

fum  Bulla  Archiepifcopali  data,  Bei^gis,  die  DccoUationis  Johannis  1435, 
una  cum  Salomone,  Abbate  Halfenfi^  ab  officio  iilos  omnes  fufpcndit. 
Anno  1447  Mercacoribus  Anglis  falvum  condudum  feu  Literas  tutela 
res  dedifle  videtur,  qvos,  licet  a  Rege  prohibicum  eflct^  Anglorumcum 
Norvegis  commerciumj  cuto  camen  in  Norvegia  negotiacuros  promi- 
fit,  fi  modo  bonos  pannos  &  mercimonia  adveherent;  unde  viri  impe- 
rìoiitas  facis  pacet*  Got&alko  Gotficalki^  una  cum  Rcge  Chriftophoro 
Cathedram  Holanam  conculic,  ipfumqve  ordinavic  anno  1442,  eidem- 
qve  curam  &  infpeólioneKn  dioecefeos  Skalholcinae  injunxic  (a;;  Morcuus 

1448* 

Henrkus  Kahetfin ,  Monachus  Ordinis  Dominicani  &  Theologìf 
Doétor,  natione  Germanus ,  utpote  Confluenti^  natus ,  hsretics  pravi- 
tatis  inqvìdtor  acerrimus,  qvi  in  Concilio  Bafìlienfi  coatra  Hullìtas  per 
tres  dies  de  libera  pnedicatione  verbi  divini  difleruit>  qva  difputarione 
fibi  haud  contemncndam  famam  comparavit.  Die  Petri  &  Pauli  conm 
Patrìbus  Concilii,  Anno  143^9  de  Fedi  celebritate  concionem  habuic 
Anno  1448  >  Magifter  Palatii  faólus  eft»  A  Nicolao  j  circa  annum 
i4Vo>  Norvegorum  Archiepifcopus  denominatur  &  anno  14^3  ordmatusi 
a  Norvegis  non  recipitur;  nam  hoc  ipfo  anno  literis  ad  Papam  dacis,  ip- 
fum,  ut  infcio  Rege,  &  centra  leges  Privilegìaqve  patria,  eleélum,  mo- 
rum  praeterea  &  lingvs  Norvegie»  penitus  ignarum,  clerus  Norvegicus 
omntno  recufavit;  In  cujus  locum  Olaum  qvendam  Tlironderi  fiiium 
Canonicum,  natione  Norvegum»  Archiepifcopum  libi  poftularunc;  Sed 
a  Pontifice  non  fuifle  exauditos,  ex  eo  pater,  qvod  Henricus  anno 
1453  in  Norvegiam  venit  &  Archiepifcopi  munia  capeflivit.  Nam  eo- 
dem  anno,  4  Cai.  Maji  Bergis  literas  ad  GotfKaIkum  Holenfem  dedita 
qvibus  ejus  vicariatuin  in  dioecefi  Skalholtina  confirma vit,  &,  ut  Biornum 

Thorleifi 


^ft)  Vid.  ibìd.  Litr.  B.      llle   etiam  eidem  Gotfkalko  facultatcm   prscbendas  qvasdara  in 
Iflandia  confetendi  conccflit;  Vid.  ibid.  Lìtr.  C. 

(b)  Conf.  Peiilluflr.   PONTOPPID.  Vejlig.  Dan.  Tom.  3.  pag.  294.  &  ejusdem  Aansl 
Ecclef.  Tom.  a.  pag.  609* 


GAP.  VIIL  §•  3.  4*  341 

Thorleifi  Skalholco  expelleret^  mandavit»  fed  paulo  poft  Regno  exces- 
Me  vìdecur.     Mortuus  eft  Confluenti^  anno  1465  d.  2  Oólobr* 

Marcellusj  natione  Germanus,  Chrìftiani  L  Coniìliarius  &  Mini- 
iler,  eiqve  accepcinimusy  anno  1449  >  ut  videtur,  Epifcopus  Skalholti* 
nusfadus>  fed  14^0  a  Norvegis^  adnitence  Rege,  Archiepifcopus  Nida« 
roiienils  eleélus^  Olao  Thronderi  filio  rejedo,  qvem  Canonici  anno  fu- 
periore  elegerant.  Ad  redimendum  Pallium  &  eleélionis  confirmatio- 
nem  acqvìrcndam  Romam  profìcifcicur,  fed  a  Poncifìce^  Henrici  Kalcei^ 
ili,  qvem  ipfe  Norvegis  obtrudere  voluit,  parcibus  favente»  rejeélus  & 
re  infeda  revertens,  Colonii]?^  a  Kalteìfìi  emiifariis  in  diverforio  inva* 
ditur,  maleqve  muléhtur,  qvi  ei  liceras  eleétionis,  aliaqve  magni  mo- 
menti ad  Regem  pertinentia  fcripta,  omniaqve  ipfius  impedimenta  & 
farcinas  abftulerunt  &  diripuerunt.  Ob  qvod  maleficium  cum  Rex  fru« 
ftra  fatisfaéìionem  polìceret  &  res  ablatas  repeteret,  omnes  Coionien- 
liura  naves  &  mcrcimonia  per  univerfam  Daniam  &  Norvegiam  confifca- 
vit.  Deinde,  cum  Nicolao  Calixtus  fuccefiflet ,  Rex  Legatum,  qvi  haec 
negotia  expediret>  Romam  mi(it>  qvod  etiam  fruftra  fuit,  qvapropcer 
Marcellus  denuo  Romanam  adiic  Curiam>  a  qva  infìdiarum  in(imulacus> 
fernet  coram  judicibus  ita  defendit,  ut  excufatus  haberetur^  nihilo  ta- 
men  minus  Henricus  caufam  obtinuit.  Hoc  diHTidium  Regi  Regnoqve 
multa  mala  adtulit:  Qvtdam  enim  Papse  &  Henrico,  qvidam  vero  Regi 
&  Marcello  adhsrferunc.  Illi>  (i  Marcellus  vi  introduceretur,  anathema-t 
tis  poenam;  Hi  autem>  ni  ki  fieret,  &  Rex  )us  fuum  exerceret,  obe- 
dìentiam  renunciare  minabantur;  Prsterea  utrinqve  rapinìs,  feditioni- 
bus  &  csedibus  res  agebatur,  tantumqve  bine  Nordlandia?  incolse  in 
Fapam  conceperunt  odium  &  abominationem,  ut  qvidam  ab  Ecclefìa  Ro- 
mana,  ad  Grxcam  ieu  Ruflicam  defìcerent,  multis  enim  annìs  Archica- 
thedra  his  fluótibus  jaéìata  efle  perhibetur  (a)* 

Uu  3  §,5, 


(5)  Hjtc  controverfia  non  parnm  Incis  ex  lireijs  Chrifliani  I.  ad  Cardtnakm  Sancii  Angeli 
feneratur.    Vide  PObriOPP.  AnnaK  Tom.  a.  pag.  605^. 


342  PERIODUS  IV.    SECTIO  L 

Anno  T449  qvidam  Canonici  Nidaroiienfes  Àstaco  Bolc  fubftituere 
voluemnt  0/aum  //c/w^er/filiumantea  me moratum^ qvidam  autem ejus elee- 
tioni,  Regìs  nomine,  adverfabantur;  feqvence autem  anno,  Rege  in  Nor- 
vegia prxfente,  Marcellus  eligi^ur,  cui  deinde  Paocifex  Romanus  Heiv 
ricum  Kalceifen  oppofutt.  Qvamdiu  hoc  diflldiam'duraverit,  non  con- 
ftat,  id  tantum  liqvec,  Norvegos  anno  14^3,  Henricum  recufalTe,  fu- 
um  autem  Olaum  Archiepifcopum  per  literas  a  Pontifice  expetivifle,  & 
Marcellum  codem  anno  le  Nidarofienfis  cathedra:  Poftulatum  fcripfiire. 
PETRUS  VNDAUNUS  fcribit  Olaum  Artium  Magiftrum  anno  14^5 
eleélum  fiiifle;  Nos  prò  certo  habemus  eum  ante  annum  1459  Archi- 
epifcopatum  obtinuifTe,  nam  eodem  Olaum  Rognvaldi  ordinavit,  &  lire- 
ras  in  Islandiam  midtt  qvibus  Mattheum  Epifcopum^  fui  Ordinis  Apofta- 
tam  &  perjurum,  proclamai ,  indignumqve,  cui  cura  Ecclefiaftica  commit- 
tatun  Anno  146^  Svenum  Skaihokenfem  ordinavit;  fed  anno  1473 
inortuus  effe  videtun 

Cjauto ,  anno  1474  eleélus  fuit.  Epifcopos  Skalholtinos ,  Magnum 
Ejulfi  anno  1477*  &  Stephanum  anno  1491,  fed  Gotricalkum  Nicobi 
Holanumanno  1494  conlecravit.  Anno  1481  dioecefeos  Holanse  inco- 
lasmonuitj  ut  fuoEpifcopo,  ad  minimum  (emel  qvovis  triennio,  fjcel- 
lorum  redituum  rationem  reddant  (a),  &  Diploma  in  Islandiam  mifit, 
qvo  vehementer  in  Rafnum  Brandi  Noraophylacem  invehitur.  Anno 
]484>  bina  de  prandio  Stadarhol  promulgata^  iudicia,  qvod  Epifcopi 
Skalholtini  diCpenfationi  fubeife  *  debeat ,  in  oélava  Petri  &  Pauli 
confirmavit.  Anno  1507^  judicia  &  fencentias  de  Vacnsfiordo;  con- 
firmavit  (b). 


I  * 


§.  7. 


(ft)  Vid.  ad  fìnem  Capitis  Litr.  D,  qvod  Diploma  nobfsciim  communicavit  vir  Peiìllr.f^r. 
6c  Celeberr,  Domiiius  ERIGI,  cujus  in  hanc  HKtoriam  inerirà  forpe  «lYtea  IfludàninQ$- 

(b)  Vid.  ad  finem  Cipltis  Litr.  E.  &  fnpra  png-.  2-^0.     Hanc  erlnm  fcntenticin  Archieii- 
icopus  Ericus  Walcheudorp  confirmavit.     Vid.  ad  ixnem  Capitis  Licr.  F. 


GAP*  Vili  §.  5^  6.  7.  ^  34J 

§•  7^ 

Mag*  Johannes  Krabbe,  Eleftus,  (ut  habct  VNDAITNUS)  anno 
\]\o.  Huius  viri  aéla  nos  omnino  latent,  nid  qvod  qvandam  fummam 
auri  &  pecunìarum ,  Sanélo  Pecro  attributam ,  prò  connrmacione  Tua  ha- 
benda  y  (I  confecutus  fuiflec,  fecutn  Nidarofia  Bergas  &  deinde  e  Regno 
deporta  vie  ^  ut  loqvitur  ejus  fuccefTor  Ericus  WalkendorfF  in  liceris  datis 
Nidarofiae  anno  1^14  (a),  ex  qvibus  coiJigitur,  Eleélum  eum  qvidem 
fuifTe,  fed  nunqvam  confìrmacum>  deinde  e  Regno  ceiniTei  &  extra  id 
maniiire  aut  mortuum  effe. 

Ericus  Walhendorff  ex  Pncpofito  Roeskildenfi ,  Chriftiani  11^ 
dum  Pro  Regem  Norvegia?  ageret^  Cancellarius,  cum  ad  fedandam^  qvs 
Beigis  orta  erat)  contro verfiam ,  anno  1506  ablegaretur.  Circa  annum 
1513,  Archicathedram  Nidarodenfem  afcendit  (b)^  ut  ex  ejus  literis,  da- 
tis Nidarodse  in  Vigilia  Afcenfionis  Domini  anno  1^14,  veriiìmile  fit; 
Eodem  etiam  anno»  ut  Archiepifcopus  Nidarofìends^  legationi  pra?fuic> 
qvx  Principcm  EIÌ7abetham,  Regis  fponfam,  ex  Belgio  Havniam  dedu- 
xit,  fed  in  gratiam  Regina?  fratris  Caroli  V.  Regem  monens^  ut  Divickae 
iìmiliaritati  &  amoribus  renunciarec,  ipfìus  odium  incurrit,  a  cujus  Mi- 
niftris  in  Norvegia  ita  exagitatus  fuit,  ut  anno  1^21,  in  Daniam  qveftum 
inìurias&  fernet  purgatum^  navale  iter  fufciperet  (c)>  fed  tempeftatibus 
acius,  in  Beigium  abripitur,  ubi  eum  Rex,  qvi  ibidem  cum  Ca^fare  collo- 
qvendi  gratia  fé  continuiti  in  carcerem  conjeciflet^  ni  a  Magiflratu  Amfte- 
lodamenfi  impeditus  fuiffec ,  eo  qvod  Archiepifcopus  ad  Papam  appellavic» 
Hinc  Romam  petiit»  unde  rediens,  Amfielodami  mortuus  &  fepultus 
eil.  Dum  adhuc  in  Norvegia  manfìt,  antiqvam  Gronlandiam  in  venire , 
&  ibidem  coloniam  ftabilire  fategit* 

■    ■  ■  -  ■    ■         .» 

0  Vid.  PONTOPPJDANI  Annal  Ecclcf.  Dame.  Tom:  a.  pag.  744. 

(b)  HOLBERGIUS  Hifi.  Dan.  Tom.  a.  fcribit  eum  1516  Archicathedram  afcendifTe;  fed 
fictum  ìi\  tiTe  I514,  aut  j.rius,  oftenduiU  illius  litcrac  liipia  allegata,  datae  vigHia 
arcenfìoiits  1514* 

(0  Conf.  PONTOPPID,  GeJIa  &  Vejlig.  Dan,  extra  Dan.  Tom.  a.  pag.  414.  f .  4. 


344  PERIODUS  IV.    SECTIO  L 

Ohus  Engelbertij   (aut  ut  alLi  habent  Sti^oti)  filius^  eligitur  & 

Cathedram  afcendit  1523.      A  Friderico  I.  defecit  153x9  mox  aucem  in 

ejusdem  verba  jurac,  &  ob  dei*e<^ionem  pendic  15000  marcas  Danicas, 

A  Chriftiano  Ili.  defecit  anno  1536.    Eodem  anno  Celebern  virum  Vin- 

centium  Lunge  «  Regis  Legatum^  nefarie  occìdit^  &  Norvegìs,  nomine  Co- 

mitis  Palatini  Friderici>  homagium  exprimit,  de  c|vo  paulo  poft  Regi 

per  epìftolam  fatisfacere  conatur,  fed  nullum  accipìens  rerpontum,  cau- 

fe  dimdere  coepit.     Qvatuor  itaqve  liburnicas.  parata  qvas  fuis  cathedne- 

qve  onerat  opibus,  arceqve  Steenvigsholm  probe  munita,  anno  15^7, 

in  Belgium  aufugit.     Anno  1524  Jonam  Arii   fìliuni  Epifcopum  Hola- 

num  confecravit,  eiqve  in  omnibus  caufìs  Papalibus  difpenlandi  potè- 

ftatem  dedìt.     Gudmundi^'Boni,  qvondam  HoIanardioecefeosEpifcopii 

canonizatìonem  apud  Pontifìcem  Romanum  fé  procuraturum  promilic, 

qvod  tamen  non  prsftitit,  &  anno  1537^  Sigìsmundum  Ejulfij  Oamundi 

coadjutorem  conftituit  &  ordinavit^  qvo  fa<tto  Norvegia  excedltj  &exul 

in  Belgio  decefUt  (a)« 

Litr.   A. 

ATaninus  Epifcopus^  fervus  fervorutn  Dei^  Venerabilibus  firatribus,  «ni- 
verfis  Suflfraganeis  ecclefiae  Nidrofienfis  falutem  &  Apoftoliam  be- 
nediélionem.  Romani  Pontificis  y  qvem  paftor  ilie  csleftis  &  Epifcopus 
animarum,  poteftatìs  (ibi  plenitudine  tradita ,  ecclefiis  pnetulit  univer- 
ésy  piena  vigiliis  follicitudo  reqvirìt,  ut  circa  cujuslibet  ftatum  ecclefts 
iic  vigilanter  excogitet>  (icqve  profpiciat  diligenter>  qvod  per  ejus  prò- 
videntiam  circumlpeélam  nunc  per  fìmpiicis  provifionis  oificiumi  qvan- 
doqve  vero  per  minifterium  translationis  accommods,  prout  perlbna- 
rum,  temporum  &  locorum  qvalitasexigit,  ecclefiarumqve  ucilicos  per- 
fvadety  ecclefiis  fingulis  paftor  accedat  idoneus»  &  reélor  providus  de- 
putetur,  qvi  populum  fibi  commiflum  per  fuam  circumfpeóìionem  pro- 
vidam  &  providenciam  circumfpeéìam  ialubriter  dirigat  oc  informec,  ac 

bona 

(0)  Vici.  POSTOPPIDASl  Gejìa  &    Velììgìa  Damr.  extra  Dan.  Tom.  2.  pag.  416.  ii 
Animi,  Lcc!cJ\  Dan,  Diflom.  Tom.  3.  ^ag,  330, 


GAP.  Via  Litr.  A.  345 

i)ona  eccIefitB  {ibi  commifTcc,  non  folum  gubernet  utilìter,  fed  etiam 
multimodis  efferat  incremencis.  Dudum  fiavidem  bonae  memorio?  Efkillo 
Archiepifcopo  Nidroficnfi,  regimini  Nicirofienfis  ecdeiiJE  prcefidente, 
Nos  cupiences  eidem  eccleiiiE,  cum  vacaret^  per  Apoftolica?  fedis  pro- 
videntiam  ucilem  &  idoneam  praefidere  perfonam^  provifionem  ipfius 
eccleiiae  «dioationi  &  difpontiom  noftrts  duxìmus  ea  vice  fpecialiter 
refervandam ,  decernentes  extunc  irritum  &  inane  li  fecus  fuper  his  per 
qvoscunqve,  qvavij  auéloritate,  fciencer  vel* ignoranter ,  contingeret 
attenpcari*  Poftmoduni  vero  praedi(^^  écclefia  per  ipfius  Efkilli  Archi- 
epilcopi  obicum>  qvi  extra  Romanam  curiam  diem  claudc  excrecnum, 
vacante >  Nos,  vacatione  hujusitiodi  fide  dignis  rèiatibus  intelieéla,  ad 
provifionem  ipfius  ecdeHce  celereoi  &  felicem  ^  de  q va  nullus  proecer  Nos 
ea  vice  fé  intromitterc  potuerac,  five  poterat,  refervatione  &  decreto 
obfiftemibus  fupradidis;»  ne  écclefia  ipfa  longoe  vacationìs  exponerecur 
incommodis  > .  patemis  &  follicitis  ftudiìs  incendentes>  poft  deliberatio- 
nem,  qvam  de  praeficlendo  eidem  ecclefite  perfonam  utilem  &  etiam 
fhiftuofittD ,  cum  fratribus  noftris  liabuimus  diligentem ,  demum  ad  Vene-» 
rabilcm  Fratrem  noftrum  Aslacum  Epifcopum  olim  Bergenfem,  in  Ar- 
chiepifcopum  Nidrofienfem  eledum  ^  conflderatìs  grandium  virtutum 
mentis,  qvibus  perfonam  fuam  illarum  iargicor  Dominus  infignivit,  & 
qvod  ip(b)  qvi  regimini  Bergeniìs  ecclefis  eacenus  laudabilicer  praefuic> 
prrfatam  Nidrofienfem  ecclefiam  (ciet  &  poteric  audore  Domino  falu- 
briter  regere  Se  feliciter  gubernare,  direximus  oculos  noftrs  mentis» 
Intendenccs  igitùr  cam  Nidrofìenfi  ecclefiae  prxdiétx^  qvam  ejus  grcgi 
dominico,  utiliter  providere>  eum  a  vinculo,  qvo  ipfi  Bergenfl  cecie- 
fix,  cui  tunc  prareraCj  tenebatur»  de  ipforum  Fratrum  confllio  &  Apo- 
fiolics  fedis  poteftatis  plenitudine  abfolventes  ìpfum,  ad  eandcm  eccle- 
funi  Nidrofienfem  Apoftolica  auéloricate  tratistulimus,  ipfumqve  illi  prs- 
fecimus  in  Archiepifcopum  &  paftorem,  curam  &  admìniftrationem  ipfius 
Nìdrofienfis  ecclefice  eidem  eleólo  in  fpiritualibus  &  temporalibus  ple- 
narie committendo,  liberamqve  fibi  tribuendo  liccntiam  ad  eandcm  Ni- 
drofienfem ecclefiam  tranfeuadi,  firma  fpe  fiduciaqve  conceptis,  qvod> 
dirigente  Domino  aéìus  fuos>  prarfata  Nidrofienfis  écclefia  per  ipfius 
elecli  circumfpeélionis  induftriam  &  ftudìum  frutìuoliim  regetur  utiliter 
&  profpere  dirigetur  ac  grata  in  cisdem  fpiritualibus  &  temporahbus  fu- 
fcipict  incrementa.    Qvpcirca  univerfitattm  veflram  rogamus^  moncmus 

Te  Al,  li,  Xx  Schoita- 


346  PERIODUS  lY.    SEGTIO  l 

&  hortamur  attente»  per  Apoftolica  fcripta  vobis  mandantes>  qvatinus 
eidem  Eleélo  tatnqvam  membra  capiti  obieqventes  exhibeatis  eidem  obe- 
dienciam  &  reverenciam  debitam  &  devotam  «  ita  qvod  mutuo  incer  vos 
&  ìpfum  gratia  gratos  fortiantur  efFeélus^  &  nos  devotionem  veftram  polTi* 
mus  ob  hoc  in  Domino  merito  commendare.  Datum  Roms  apud  Sanc- 
tos  Apoftolos»  fextas  kalendas  Februarii^  Poncìficatus  noftri  anno  tertio 
decimo* 

Litr.  B. 

(b)  W"  Aflac  med  Guds  mifkund  erchibifkup  i  niderolT  ók  paueligt 
^  fetis  legatus  bella  ydr  alla  heiderliga  prelata  herrar  ok  erliga  lerda 
men  vara  kenneibnir  ok  fva  alla  elfkeliga  almoga  fem  byggia  ok  boo 
i  f kalaholtz  ok  hola  bifkopcdòmum  a  islande  med  qvedio  Gudz  ok  war- 
er  andeliga  bletzan  kunnikt  gòrande  at  faker  befT  at  the  erliga  leirda 
men  i  fkalaholcz  bifkopsdòme  hafva  ti!  off  f kritìiat  ok  òdmiukeliga  bidic 
at  wii  af  varer  erchebifkopelige  makt  ok  valde  fem  wii  hafuom  af  heil- 
ogom  fsdrom  pauom  i  Rom  at  fkipa  ok  ftadfefta  f ulkomliga  vi  ran  wyrd- 
elisa  broder  herra  bifkop  Gotf kalt  i  hola  til  bifkopcftolen  i  fkalaholtz 
bifkopcdóme  fem  the  hafva  honom  prolaret  for  ein  fulmektog  bifkop 
at  wara  ftolenom  foreftanda  med  alla  bifkopcliga  tign  ok  andelmit  wald 
ok  makt  fem  einom  rettom  formane  ok  bifkop  bor  at  hafìia  af  uns  emb* 
itis  wegna  claufter  kirkior  ok  benficia  fem  laus  eiro  ok  warda  weica  ole 
coUaciones  fore  gifua  ok  wmbodzmen  fkipa  ok  tilfetia  ^er  fem  boluir 


(h\  U  t({^  Nos  Aflacus  Dei  gratìa  Archiepifcopus  Nidarofienfis,  &  Sedis  Apoftolics  !-<• 
gatuS)  vobis  Reverendis  Prslatts,  domhiis,  Se  honorandìs  dericis,  fìiiis  noftns  Ipi- 
ritualibus,  &  omni  univerficati  dilecìx  dicecefes  Skalholtinam  &  Holenfem  in  I/Isn- 
dia  incolentibus  falutem  Dei  &  fpiricualem  nolìram  benedi£ìionein  mirriinus;  No- 
tum  fadentes,  qvod,  cum  honorandi  dioecefeos  Skalholtins^  clerici  nobis  Iciipiè- 
rint,  &  fubmifre  rogaverint,  ut  nos,  ex  Arcbiepìfcopali  noftia>  qvam  a  Sanc^is 
Patribus  Pontiiìcibus  Romanis  habemus,  autborìtate  &  poteftate»  confiìraamus  & 
firiniter  confirmemiis  Reverendum  nofh'um  fratrem  Dominum  Gotfcalcum  Holen- 
fem, qvi  cathedra  dioecefeos  Skalholteniìs,  veluti  illi  eum  elegerunt ,  Epifcopus  pieni- 
potentiarius  dìgnitate  epifcopali  integra  &  fpirituali  potevate  ac  authoritire,  qvjnti 
ad  Epìlcopinn  jiire  officii  pertinet,  pratfit,  monaderia,  eccledas  &  beneficia  vacàr.rjt 
&  vacacuia  conferai >  Se  coUadones  edat»  vicarios,  ubi  opus  ed,  conflituar,  &  eos 

raciones 


CAP.  Vili.  Lkn  B.  347 

I 

ok  rekningfkap  af  pem  taJta  hafuer  wii  honom  fetta  allt  wald  fengic 
fera  di  bór,  Item  Ibule  j  ok  alla  wita  ac  wii  hafuom  fengit  wart  fulc 
ok  lagligtc  umbod  warom  keire  broder  herra  bifkup  Gotikalk  at  vara 
vilicator  ófiier  alt  island  a  ware  vegna  med  allan  fen  ftet  heidr  ok  wyrd- 
ing  fem  tilbdr  lag  ok  ret  fegia  ok  giora  mcflb  clauftre  folk  leirda  menn 
kirkior  ok  leikmen  at  iapntblld  makt  fem  wii  (lelfue.  hafua  wii  ok  be« 
fiilac  honotn  npbera  ok  ut  at  kreifuia  vart  fubfidium  pallii  bade  f>et  fem 
fiild  i  wiirdeligK  herra  vars  forfeiders  Erchibifkupc  Efkils  tiid  goder 
amindingar  ok  fwa  i  vara  tiid  fedan  ok  koma  til  Erchibifkopc  ftolen  i 
^rondeme.  er  f>et  fubndium  pallii  halfar  rentor  ok  thiundar  bedeafclauft* 
rom  benefìciis  ok  bonda  kirkiom  fem  feller  a  eina  arer  i  eìns  erchibifkopc 
tiid  fom  belga  pana  hafua  (ladfed  ok  domt  fom  href  i  trondeim  |)er  om 
vel  utvifa.  Thii  bidia  wii  jdr  allafaman  kcìrliga  ok  biodum  at  i  laten. 
han  edr  hans  vmbodzman  vel  ok  gredeliga  at  komaftz  fem  fyr  er  gìort  a 
ifhnde  uttan  ale  moremele  fem  gort  var  ofuer  alt  noregs  rike  fem 
viterligit  er  var  vyrdqlig  broder  herra  bifkop  Gotfkjlc*  py  trondems 
domkirkio  er  hofudkirkia  ofuer  alla  kirkior  i  prouinfia  her  meth  befal- 
om  vii  idr  Gud  ok  fanéìe  Olaf  konung.    Scriptum  Afloye  feria  fecunda 

Xx  2  proxima 


rarlones  (ibi  recidere  faciat;  ei  omnem  hanc  authoritateni ,  ut  decet,  concedlmus. 
Prxterea  vos  omnes  fcitote,  nos  plenum  noftrum  &  legitimuin  mandatum  dile£to 
noftro  frani  Domino  Epifcopo  Gotfkalko  imperriifle,  ut  cum  omnì  dignitate,  ho- 
nore,  &  rerercntia  (:jus  officio)  debita,  nofhn  vice  fit  totius  I/Iandi«T  Vifitator, 
jus  dicat,  mirtafjqve  celebret  in  grotinm  cccnobialiuni,  clericorum,  ecclefiarum  & 
laicorum,  orqvali,  ac  nosipn,  authoritate.  Nos  edam  ci  mandatum  dedimus  acci- 
piendi  &  poftulandi  noftrum  pallii  fubiìdium ,  tam  illud,  qvod  tempore  Reverendi 
Domini  noftri  antecetlbris ,  bonae  memoria?,  Archiepifcopì  E(killi  tempore  expenden-  • 
dura  erat,  qvam  noftro  tempore,  ex  qvo  archicathedram  Throndheimenfem  afcen- 
dimus;  qvod  f\ib(ìdium  pallii  dimidios  unius  anni  redirus  &  decimas,  tam  mona- 
fteriorum  &  beneficiorum ,  qvam  ecclefiarum  a  laicis  poffeiruum,  cujusvis  Archiepi- 
icopi  tempore  fomel  cvpcndendos,  conflituit,  veluti  Sancii  Pontiflccs  Maximi  Tanxe- 
runt,  &  fententias  tulerunt,  qvorum  Bulhic  Thrandbeimi  cxiftentes,  hac  de  re  lu- 
culcnrer  agunt.  Hinc  nos  vos  omnes  amice  rog;amns  &  jubcmus ,  ut  ci,  ejusve 
vicario,  bare  probe  &  expedire  perfolvatis,  veluti  &  antea  in  Iflandia  citrn  tergivcr- 
rationem  factum  fair,  qvod  &  ita  per  totum  Regnum  Norvegiic,  (Keverendum  hic 
fratrem  Dominum  Epifcopum  Gotfcalcum  antcflo»),  obtinuit;  Ecclcfia  fiqvidem 
Ihrurdbeimei'fis  e(t  reliqvaium  per  toram  provinciam  mater.  Nos  Deo  &  San£lo 
Ciao  Regi  vos  commendamus.  Scriptum  Oiloar,  feria  i'ecunda  proxima  polì  Do- 
mi nicaiii 


348  PERIODUS  IV.    SECTIO  I. 

proxìma  poft  dominicatn  poflionis  Domini  anno  Domini  M.O.XL 
nono.  Sigillo  noilro  preCentibus  appenfo  in  fidem  &  teftimoniam  om- 
nium pra^mifToruoi» 

« 

Litr,  C. 

(e)  \Tìi  Aflac  med  Gudz  mifkund  Erchiblfkop  ì  nìderoflT  ok  paueligx 
fecis  legacus  hcilfom  idr  alla  wara  krira  ok  eifkeliga  fyner  bade 
krde  ok  leika  fcm  byggia  ok  boa  i  fkalaholtz  ok  boia  bifkopcdómum 
a  Iflande  kerlige  med  gud  ok  ware  andeliga  bletzan  jdr  kunnokc  gior- 
annde ,  med  {>eflb  varo  opno  brefue  at  wii  hafuora  fengit  warom  vyrd- 
elìgom  brodr  henra  bifkup  GotfKalk  wart  fult  wald  ok  lagligit  vmbod 
ril  at  vnna  forlena  f  kipa  1  kipta  ok  gifua  til  fullar  eìgnar  war  beneficia. 
ok  kirkior.  fem  fanéte  Olafiier  ok  wii  fielfue  per  eigande  erom  vppa 
Iflande  fem  fua  heica  oddaftader  ok  hìtradaler  fem  Uggia  i  fkalaholcz 
bifkopcdòme  fua  ok  greniadaftader  ok  bredabolflader  ^m  liggia  i  holj 
bif kopcdòme  hvarom  lem  heift  honom  tekker  a  wara  vegna  i  ^era  lifdaga 
nema  {>eir  fielfue  them  af  (ik  briota  viliom  vii  ok  ^ac  ac  alla  i>e(n 
fem  |»enna  beneficia  fornempd  balda  ok  hafua  til  eignar  at  f>e  gifua  olT 
edr  varom  vyrdeligom  brodr  herra  bifkup  Gocfkalk  a  vara  vegna  nokoc 

fubfidium 


mìnicam  paflìonis  Domini ,  anno  Domini  millefimo  qvadringentefimo  qvftdngsfinio 
nono.  Sigillo  noftro  pisfentibus  appenfo,  ili  fidem  &  teHimoiiium  omnium  ^tz- 
milfoium. 

(e)  Nos  Artacus,  Dei  gratia  Archìepiicopus  NidaroGenGs  &  Sedis  Apoflolìcx  Lfganit, 
vobis  omnibus  acceptis  &  dileclis  noflris  filiis,  tam  clericis,  qvam  laicls,  dicccdcs 
Skalholtinam  &  Holcnfem  in  Iflandia  inhabitantibus,  amicam  cum  Dee  iaiutem  i\ 
noiii  am  fpiritualem  beneJiclionem.  Notum  vobis  per  has  noflras  lìtcras  patcìtes  f::i- 
mus,  qvod  Reverendo  noftro  fratri  Domino  Epifcopo  Gotfcalco,  beneficia  nolira  àa  e::';- 
Cas,qvas  Sanflus  Olaiis  &  nos  in  Iflandia  poflldeinus,  nomine  Oddaftader  &  Hitniiai?rm 
dicccefi  Skalholtenfi,  fed  Greniadarftadcr  &  Breidabolftader  in  dicecefi  Holcnfi  fitas,  cui- 
cunqve  libuerir,  noftra  vice,  in  dies  virx,  nifi  ìUiipfi  deii£loqvodorafeii$indignQsm:n- 
ftraveiint,  conceJendi,  conferendi,  difponendi,  transferendi  &  in  plenani  jwfletrio- 
nem  donandì,  plcnam  faculcatem,  &  legirimum  noftrum  mandatum  impert;^ii!ni:s. 
Nos  qvoqv»;  volumus,  ut  omnes  prxdifla  bxc  beneficia  habentes,  retinentcs  ólcjo'i- 
dentes ,  Nobis »  vel  nolha  vice ,  Reverendo  nollro  flatri  Domino  Epifcopo  GoiM- 


CAP^  Vm.  Litr*  C  0.  *  349 

fabiidium  6k  veinmanceligan  godvilia  ^r  af  at  wii  mattom  finna  heider 
ok  gerièmd  af  betn  bencficiis  feiii  ciJhòra  hclgo  trondenns  kirkio»  ok  han 
ma  off  f>et  alt  firamdeles  fenda  fem  han  f>er  af  far  a  vara  vegna  her  med 
befala  wii  idr  alla  Gud  ok  hinom  fanéie  Olaf  koning  nu  ok  jempnan» 
Scriptum  Afloye  feria  cercia  poft  Dominicam  fèxagefiraa?.  Anno  Domini 
M  CD.XL.  nono.  Sigillo  noftro  prefencibus  appenfo  in  fidem  &  teftitno* 
munì  omnium  &  fingulorum  premiiTorum. 


Litr,  D. 


w 


ii  Cauto  met  Guds  naad  Ercbibifcopp  i  Nidarofs  oc  pavelig  fette? 
Legatus  faendae  allum  them  godom  monnom  fom  haiftKirkior  i  vae- 
rio  hafll^c  i  Hole  bifcoppdom'me  aa  Islande  Q.  g.  oc  vore  andelige 
bledzan.  Giorer  wii  kunnigt  at  vor  virdalighe  brodher  bifcop  OlaflT 
haffuer  klagac  for  ofl',  baade  nu  oc  formerlig,  at  i  vilia  hannem  ingen 
Rekningfcap  gor ,  afFtiond  oc  adrom  eignom,  fom  halffkirkiom  tilhòrer, 
iva  ac  kirkior  mage  forderfFues  oc  niderfalle,  for  edher  forfommelle  fkyld 
oc  ingeftxds  fynes  huart  kirkionne  renthe  bliffuer,  en  thoat  thet  kannigt 
er,  at  bende  aarlighe  opbxrer  hvilket  oppenbarlega  mot  er  baadbe  vo- 
rom  oc  ydnim  chriftnom  rette.  Ey  loffuer  thet  nockerftaeds  chriften 
logh,  at  Jeikmenn  f;.ullae  ofFvcr  kirkior  raadhe,  utthan  reikningfkap; 
oc  ei  kunne  i  aff  nockrie  fidvenio  orfekt  hafFvx ,  for  thy  thcn  fid venia 
maa  ei  holdes  fom  raoth  kirkionne  rett  xr  ok  helghe  fedre  flcippan. 
Hvar  for  raadhe  vii  edher  oc  hoyelighe  biodhe  under  Jydno  at  I  gor  he- 
dan  i  fra  rettan  regningfcap  aff  ìcirkiotiond  oc  ollum  odrum  kirkionne 
renthom  fom  i  aarlighc  upbaer  aff  kirkionne  eitt  finne  ì  trem  aarom  tha 
han  fari  fin  vifitering;  en  om  koftnad  oc  natteleie  aff  halffkirkiom  farà 
eflxer  thi  fom  bifcops  naudfon  tillfighcr  i  finnx  ferd,  oc  kirkionne  mackt 

Xx  3  xr 


ko,  fubfidiura  qvoddam  &  amicam  benignitatein  contribuant,  ut  Nos  de  beneficiìg 
ad  fanéìam  eccleiiam  Triindheiraeufem  pernii  enti  bus,  honorem  &  emolnmentnin 
reportetnus.  Qyaf  autem  ille  nofira  vice  inde  acceperit,  oranh  nobis  rransmittet, 
Nos  Deo  &  Saréìo  Olao  Regi  vos  omnes  mine  &  femper  comnìendamns.  Scrip- 
tum  Afloyaf,  feria  tcrtia  poft  Dominicam  fcxagcfimor,  anno  Uomini  milklìmo  qva- 
driii$;entelìmo  qvadiMgetìmo  nono.  Sigillo  noltro  prsefentibus  appenib ,  in  iideui  & 
icftimonium  omnium  &  fingulorum  prainiUbruro. 


350  PERIODUS  IV.    SECTIO  l 

sr  at  halda»  oc  falla  i  thehrra  reknìngfcap  i  huat  them  kan  ftanda  then- 
T\x  bifcops  geftìngh.  Era?  chìer  oc  nockrs  med  edher  fom  nockrs  f  kel- 
ligcr  faker  haffve  her  a  moth  oc  vilix  thet  eì  vnderganga,  tha  ftempne 
vii  han  sller  them  hiic  for  ofs  met  thefls  ùmx  var  brcflfve  innen  try 
a;?r  her  nsett  efFcer  komende  fieiffvar  cedher  therra  vmbodsraen  at  Ivare 
for  de  bifcop  Oiaff  acller  Hans  umbodsmand  ì  thefHe  fak  ok  hvar  her  i 
moth  thrìofKes  ok  bliiFver  ei  à  lydno  fckall  han  ther  for  lida  kiikionne 
ncefft,  met  them  framferdom  fom  kixkionne  ld|h  vtvìife>  oc  hvat  forde 
edhr  bifcop  ther  vtinnan  logylige  hórer  vilia  vii  hanom  fulkomelige  tìll- 
ilaa  ok  hans  iagyleghe  doma?  ^Iberde  ok  fiadfefte.  Datum  in  Curia 
noflra  Bergen  fabbato  .qvatuor  temporum  ante  feftum  beati  Michaolis 
Archangeli  Anno  Domini  MCDLXXX  primo.  Sub  Secret,  noftris  pa- 
tentibus  aprefH  in  fidem  &  teftimonium  omnium  prsmifTorum. 

Litr.   E* 

(e)  "Vii  Gauto  med  Guds  nad  Erkibifkup  i  Nidarófi  oc  pàfaligs  faftis 
legatus.  Giorum  kunnigt  aullum  feim  fem  {)etta  vort  bricf  fii 
edur  heyra.  ad  vii  haufum  fied  oc  yferlefid  oc  gloria  fkodad  vegna  vors 
virduligs  brodurs  herra  Stephans  med  Gudz  nàd  bifkups  i  Skàlholiri 
dóm  oc  ùrf kurd  yfer  vatzfiardar  kìrkiu  I  Ifafìrde  framfagdan  oc  upplefiii 
ftyrktan  oc  flaudugan  giordan  med  fam{)ycke  briefum  oc  infiglum  margri 
kennimanna  {^efs  fama  bif  kupsdxmis  i  hverium  dome  edur  vrfkurde  feir 
haufdu  àlyktarord  gefit  kirkiunnar  laugum  fmafmugliga  àdur  vndirfkod- 
udum  pefla  faumu  vatzfiardarkirkiu  vera  oc  eiga  at  blifa  fullmektugt 
beneficium  apfinliga  bier  epter.  hvern  dóm  edur  yrf kurd.  vìi  fainpyckium 

oc 


(e)  Xos  Gauto  Dei  gmtia  Archiepìfcopus  Nidarofienfìs  &  Sedis  Apoftolic^  Legatus,  omni- 
bus has  nofhns  literas  viiiiris  vel  nudituris  notuin  faciinus,  iios  in  gratisin  R^-^f- 
rendi  nofln  frotris  Domini  Scepbani,  dei  orrntìa  Epilcopi  dicecefeos  Skalhoucnli^ 
fententiam  &  decìlìonem  de  tempio  Vatnsfiordenfi  in  Ilafiordo,  prolat&in,  rec.ra* 
tam,  confiiimtam  &  confenfu,  literis,  ac  irultorum  ejusdem  dicecefeos  faccrdorum 
figillis  munitam,  vidifl'e,  legifle,  &  accurate  perlpexifle  *,  qva  in  fententit  vel  lieci- 
(ione  illi  ([ficerdores)  le^ibus  ecckHafticis  antea  curatidìnie  perpetifis,  idem  hoc  tem- 
plum  VatusHordcnlc  peitciìnm  bcnencium  elFtf,  &  abliinc  in  frtcrnuni  penna:  ;:ve 
debere,  ediAcruat.     Òvam  ienteiitìam  Se  dccifionem  nos  opprobam^s,  conhVmimus, 

&,  a\i<3o- 


CAR  Via  Litn  £•  F.  J5t 

oc  ftadfeftum  med  raukfemd  haufuddómklrkiunnar  i  Nidarofì.  oc  iguds 
nafne  aJfendiliga  ilyrkium^  fìrerbiódande  ftridiega  aullum  ok  fierhver- 
ium  hier  itnóte  at  tala  edur  giora  oc  cil  cneire  (lyrkingar  oc  ftadfefti  hier 
um  feftum  vier  vort  infìgle  fyrir  fetta  brief  fkrifad  uppà  vorn  gard  i 
biorguin  upp  àTan^e  birgictardag»  Anno  Domini  milleumo  qvingence* 
iiino  feptimo* 

Lìtn  F^ 

(f)  yil  Elrrek  mcd  Guds  nàd  errkebifkup  i  Brandheim  oc  pafallgs  fetis 
Legatus  Giorum  kunnigc  aullum  {>eim  fem  {)erta  vort  brief  ha  edur 
heyra  ad  vii  haufum  fied  oc  yferlefit  oc  giorla  fkodad  vegna  vors  virdu- 
lìgs  bródurs  herra  (leffans  mcd  guds  nad  bifkups  i  SkàlhoIItL  hvers  (al 
gud  nadi.  dom  oc  ùrfkurd  yfer  vatzfìardarkirkiu  I  Ifàfìrde  framtn  fagdan  oc 
upplefin  ftyrkcan  oc  (laudugan  giordan  med  ramf>ycke  briefum  oc  infìg- 
lutn  margra  kennemanna  f els  fama  bifkupsdsmis.  i  hverìum  domi  edur 
vrfkurdi  {>eir  haufdu  àlyktarord  gefit.  kimvnarlaugum  fmafmugliga  adur 
vnderfkodudum  pclVà  faumu  vatzfiardarkirkiv  vera  oc  eiga  at  blifa  full- 
mekcvgc  beneficium  aefenlega  hier  epter.  Saumuleidis  haufum  vii  oc  (ied 
oc  yferleiìt  vors  forfaudurs  erkibifkups  Gautonis.  huers  fai  oc  gud  nàde» 

ftadfeft- 


&  auflorkate  Archicathedra:  Nidorpfienfis  in  nomine  Dei  perfe£le  fìabilimus,  ftii£te 
omnibus  &  fing;ulis  prohibentes  contta  h^c  ioqvi  vel  agere.  In  qvorum  majorem 
firmitacem  &  confirmauonem ,  nos  literis  bisce  (ìgillum  noftrum  appenditnus>  fcrip- 
tis  in  curia  noflra,  Bergis»  die  San£lx  Birgitts,  anno  Domini  milielimo,  qvingen- 
tefimo  feptimo» 

(0  Nos  Ericus  Dei  gratis  Archiepifcopus  Thrandheimenfis  6c  Sedis  Apoftolicse  Legatns, 
omnibus  has  noflras  liceras  vifuris  vel  audituris  notnm  facimus,  nos  in  gratiam 
Reverendi  fratris  noftri,  Donimi  Srephani ,  Dei  grafia  Epifcopi  Skalholcenfis,  cujus 
animac  Deus  propitlus  erto ,  fententìam  &  decifionem  de  tempio  Vatnsfiordenfi  in  Ifa- 
fiordo,  prolatam»  recitatam,  confirmatam,  &  confenfn,  diplomate,  &  multorum 
dicìx  dicecefeos  fàcerdotnm  figillis  munitam,  vidide»  perlegille,  6c  accurate  perfpe- 
xiGe;  qva  fentenria  vel  deciiione  illi,  legibus  ecclefìa?  in  anteceffmn  curatiilime  per. 
pcnfis,  idem  hoc  tempium  Vainsfiordenle  merum  beneficium  effe,  &  abbine  in  per- 
petuum  permanere  debere ,  edixernnt.  Similiter  &  anteccfforis  noftri,  Arcblepifcopi 
Gdutonis,  cujus  anims  Deus   qvoqve  propitius  elio,  pr-^diclarum  fentcntiarum  & 

decido  num 


352  PERICDIIS:  W..  JSfECTIO  l 

fladfeftingarbref  um  fyrrfagda  d6nia«'  de  ^rfkilrda.  oc  i  guds  nafne  ftadfe- 
ftum  vier  ftyrkiuin  oc  (laudugt  giorum  med  "^etta  vorc  bref  fyrrndEada 
giorninga  doma  oc  vtfkurda  ve  i  auUuai  ^eim  orduni  oc  arciculis  fem 
]^eir  kinehaUda  med  raukfèmd  hairtUddórnkirkiiK^r'iinfdiròfe  o4  opc- 
nefnda  vaczfiardarkirkiu  eiga  ac  vera  oc  blifa  aefirjegt  beneficium  oc  vnd- 
er  valide  oc  veiflu  SkàhoUtz  bifkups.  fyreibiódanae  aullum  oc  Ilerhvcrì- 
utn  hìer  i  moti  at  giora  eda  cala  eda  i  nockurn  mata  ac  hindra  fo  (rame 
fem  hann  vilifordazc  llridu  oc  àUugur  af  J^eijagre  kirkiu.  Dacum  in  refi- 
dencia  noftra  archiepifcopali  nidrodencis.  V  igiiia  beaci  Andree  apoftolL 
Amio  domini  miilefimo  qvingencefimo  vicino  fub  noftris  iigillis  pre- 
cenàbus •  appenfis,  .  •    .    .     ^       .      i     '    :     »*      -    ,  »      . 


decifionum  literas  confirmationis  vidìmus  &  perlegìmiis;  Hìnc  in  nomine  Dà  bis 
noftris  literis  pr^dicVa  acla  ,  fententias  &  decifiones  in  omnibus  corutn,  qvz  conti- 
iterit,  Irerbis  de  'O^ticttlis'/fluthoHtàte  Atthi^thedht  "Nìdaròfi^nKs*,  éO&lfrtliamu^, 
ftabilimus  6c  rata  habcmus ,  oc  farpe  nomioatum  «emfiyhini.  Vattisfioidenre  per^cifua 
beneBcium,  poteflati  Se  collaciom  Epifcopi  SkalhQUe|i(is.obnoxiun](  ^ITe  &  permaiw- 
re  debere  (jubemus),  omnibus  &  fingulis,.  contra  hacc  qvocnn^ve  modo  loq\i  \iì 
a^ere,  aut  obniti,  prohibentes,  fi  modo  illì  fandlse  écclefiip  animadvcrfionem  &  rigo- 
rem  evirare  defiderabunt.  Datum  in  Refidentìa  nodi^fii  arcWcpiicopali  Nldarorienil, 
vigilia  beati  Andrea;  Apoftoli,  anno  Domini  miliefimo  qvingemelìiiio  .Tìcdìmo,  lub 
i^oftris  fijgiliis  prsfeiuibus  appeiifij* 


4^%     «^<»»    ^"^ 


%Jf''^\%/»'^ 


A*Ì;^^A% 


SEC- 


SÉCTIO  E 

De  interno  flatu  ecclefìae,  dottrina,  ritibu$ 
ecclefiailicis ,  re  literaria  Sl  literatis« 

Gap.  L 

•  •  •  *  . 

de  fatu  Ecclefijt  &t  ReligioAts  ^  aliisqve  eo  fpedantibus. 

Si  renitn  ecclefiafticarum  eenfu  venamt,  temploram  &  coenobionim 
ditadone8  9  leges  de  decìmis  fine  fraude  dandis»  armata  Prxfulunì 
odby  Reliqviaruin  veiieratio,  anathematutn  proclamatio,  Sanélomm  ado« 
ricio>  Airaculorum  varia  perfvafìo,  horum  omnium  fatis  ferax  eft  hiflro- 
ria  SecuH^  qved  ordimur^  a  nata  Salvatore,  decimi  qvinti;  Sin  doélri- 
ns  faniorìs  prsedicatio ,  falfe  propulfatio ,  impiorum  converflo  >  difciplinas 
reéla  ufurpatio>  Epifcopoirum  vita  &  dottrina  pariter  corufca,  huc  ma* 
gis  videantur  perdnere,  oppido  pauca  in  medium  afièrenda  habemus; 
Seqvens  enim  Perìodus  fui  afperitate  Se  boni  fterilitace,  mali  vero  ex« 
uberantia  lutea ,  (ed  inopia  fcrìptorum  >  obfcura  appeliari  meretur.  Sive 
enim  Reip.  Regimen  Pojiticum ,  ilve  rei  Geconomica?  adminiftrationem 
Scdatum^  five  tandem  rei  Literariae  conditionem  refpicias,  omnia  hoc 
tempore  degenerale  >  &  qvafi  interitum  minari  coepifTe,  invenias;  Mo- 
narchix  etenim  Dano  -  Norvegicas  multis  qvidem  nominibus  laudabile^ 
fuere  Reges^  bellis  tamen  plerumqve  &  aliis  negotiis  impliciti,  longe 
diilìurum  provinciarutn  ^  Ut  Islandis>  parvam  vel  nuUam  curam  habu- 
erunt)  niG  qvod  Pra^fei^os  qvi  veSigalia  coliigerenc,  conftitueruiit,  qvi 
qvam  pauca  Reipublicac  ucilìa>  aut  Ecclefis  emolumento  fecerint  auc 
conftituerint^  ex  eorum  aélis^  fupra  expoGcis,  manifeftum  eft.  Prxter* 
ea  epidemica  illa  peftis>  qv£  ineunte  hoc  Seculo  in  Islandia  graflabatur 
infulam  incolis  ita  priva  viti  ut  tertìa  pars  vix  TupereiTet,  qva^am  vero 
paro&cias  &  tra^us  penitus  evacuayitj  unde  £iclum  eft>  ut  artes^  fcien* 
Tom  Ut  Yy  i\x. 


354  PERIODUS  IV^    SECTIO  It 

iìx/Sc  opera  manuam^  tanca  ali&Aa  (int  jaélofa,  ut  nunqTtm  pofiea 
prillino  nitori  reftitui  potuerint;  In  his  prsefercim  literaruoi  ftudiumi 
agriculturs  exercitiucn»  falis  confedio,  commerciorum  propriis  navi- 
bus  ufus,  aliaqve,  qvs  omnia  ad  haec  uso  ve  tempora»  fi  non  iu,  utcum 
maxime  floruerunt ,  falcim  duraverunt ,  oc  aliqvacenus  exerciu  fueruat> 
pofthac  vero  obfoleta  penitus  intercideninb 

Et  hic  qvìdem  fuit  Reipublics  ftatus.  Qvj  autem  Eccleils  £ici- 
em  &  formam  intuerì  defiderant^  ut  in  caelo  Ecclefiaftico  videbit  cres 
iimul  pari  candore  corufcantes  Soles,  feu  tria  fimul  in  uno  corporé  capiU) 
o:  tres  fimul  &  Temei  Poncifìces  Maximos,  unum  Romas,  alterum  Ave- 
nione^  tercium  Arimini  fi^dentem,  omnes  autem  invicem  diflenciences, 
&  mutuo  anathematts  telo  pugnantes»  qvod  etiam  fxpius  in  capiu  dia- 
demata, integra  Regna  &  Respublicas  vibrare  non  erubuerunt;  Ica 
etiam  inter  minora  illa  fydera ,  feu  membra  capiti  proxima ,  ino^din^ 
^os  motus  &  exorbitantias  obfervare  licebit;  Nam  Nidarofienfem  Ar« 
chifedem  duos  fimul  candidatosi  Marcellum  Epifcopum  Skalholdnum 
&  Henricum  Kalteifen  expetiiHe  reperimus,  qvorum  tamen  neut^  voci 
compos  faélus  eftj  imo  ita  indoélum  Archiepifcopum)  ut  literas  piane 
nelbiret,  qvorum  aliqvos  paricer  ac  prsedeceiTores^  Regibus  contri  man- 
dare >  eorumqve  Ediéla  conculcare ,  ptaculo  fibi  non  duxifie ,  exempla  As- 
iaci &  Oiai  iatis  fuperqve  docent.  Qvod  autem  Archi praefules  Nidaro* 
fienfes  Ecclefioe  Islandicae  utile  prerftiteruntj  pr^ter  ordinatìones  qvo* 
rundam  Epifcoporum»  exiguum  valde  eft|  ut  ìa  prxcedeati  feàiooe 
expofuimus* 

Horum  exempla  Epifiopi  Islandi  haud  defunélorie,  non  modo 
imitati  funt,  fed  etiam  iupergreflì;  habuit  enim  Islandia  Manhsum 
qvendam  ^  qvi  nunc  Skalholtins ,  nunc  Molante  fedi  fernet  intrudere 
voluit;  qvanta  primo  diOidìa,  deindie  odia»  &  tandem,  fi  non  alii  obfti* 
tifient,  inter  Ogmundum  &  Jonjm  Arii  filium  cruenta  prselia,  de  Epi* 
foopatu  Holanoy  feu  in  eundem  fucceflìone,  commififa  fiiilfent?  Certum 
eft^  alterum  13001  alterum  vera  900  annatorum  ia  aciem  produxifla 
.     -  .  i  Qvantas 


Qvintas  ttirb^  joitts  Arìi  poft  Giflltri  Einarids  mortan ,  iùfcttiiverìt) 
cum  3od  arniatorum  cinAus,  latronis  ìnftar,  totani  infulam  pervagare* 
tur,  a  rapinisi  flaprìs&cxdibus  fuos  haud  qvaqvam  compefcens ,  ex  infra 
dicendìs  appafrebii;;  Qvantulatn  autem  Regìbus  obedientiam  &  honorem 
habuerìDt,  exemploStephani&  Ogfflundi,  qvi  contra  eorundem  mandata 
&  edida  Indicare  &  oifcemere  non  dubitarunt^  facis  elucefcit,  Jonas 
etiam  Ariì  filius  &  Ogmundus  cum  fuis  aifeclis,  Chriftiana  III.  (glor» 
mem.)  mandanti,  ut  novam,  qvam  in  Islandiam  miferat^Ordinationem 
Eccleiiafticara  reciperent^  &  cev  legem  obfervari  curarent,  refcribere  non 
erubuerunt,  Poncifìcis  Romani  elTe  ferre  leges  eccleHafticas  non  vero 
Regis  Dania?.  Nec  mcdeftius  erga  fubditos  fefe  geflerunt>  immodicis 
enim,  ob  minimum  qvodvis  délìétum  muldis  Se  emun<Aionibus  eosdem 
exlbuferunc&  enervarunt)  qvas  fi  folvere  detredarent^  aut  obloqvi  au- 
derenc,  primum  gladio  orìs,  feu  anathemate  percutiebant,  qvod  u  con- 
Ktaferunt,  aderat  móx  os  gladii^  feu  paena  corporalis;  Hinc  ut  ad  omnia 
pofaci  eflenty  ingenti  fepius  itiultitudìne  ftipati  vifitationes  Ecclefiafticas 
}>eragebant>  imo^  nunqvam  non  armacorum  globo,  qvi  forpius  malefe« 
rìaiis  conftébat,  fernet  cingebant^  unde  qvotidianx  fere  rix£^  velitado^ 
nes,  nec  raro  homicidia,  variaqve  fcandalorum  &  injuriarum  genera 
accidebant.  Tacco  qvorundam  apud  exteros  diutinas  mnnfiones,  qvi 
commiili  gregis  nullam  curjm  agebant,  proventus  per  Qvaedores  colle- 
gìfie  concenti*  Hoc  tamen  haudqvaqvam  de  omnibus  promifcue  dic- 
tum  aut  intelleélum  efie  volumus,  nam  fuerunt  fine  dubio  etiam  ihter  boa 
viri  pìi  &  cordati ,  qvorum  nicvos  genio  magis  &  moribus  fcculi  qvo 
vixenmt,  qv^m  ipfis  tribuendos  cenfemus;  Qvidam  vero  ob  brevìtatem 
temperisi  qvo  floruerunt,  bonis  an  malis  adnumerandi  fint>  ambiguum 
faciunt.  Oinnes  qvidem  coelibes,  non  vero  omnes  pari  pudicitiic  laude 
vìxerunt^  nam  ex  Skalholtinis  Jonam  Gerichii,  Svenum^  &  Sigismun- 
dum>  notlìos  habuifle,  memori»  proditum  eft;  Ex  Holanis  vero  Gotc- 
ftalkus  poftcrior  &  Jonas  Arii,  concubinas  aperte  &  legitimarum  uxorum 
loco  habuerunt^  ex  qvibus  ille  treSj  hic  vero  ad  minimum  fex  iiberos 
fufcepìt. 

§..  4- 

Ut  Ecclcfiae  Romance  fummum  femper  praeceptum  y  fummusqvc 
fidei  articulus  fuit  ecckfiit  ditatio,  ita  eundem  noftraces  haud  neglcxe- 

Yy  a  runt. 


356  PERlOpUS  ly.    SfiCTlO  U. 

« 

rune,  qvflproDter  etiam  pkirtint'  rAagils» * corrafetunc  ^vitkkt;  Reliqvic 
ennt)  Ogmunous  Skalholttnus ,  ^arter  ea,  qvgstémpVis  aliisqve  nuncups- 
vent,  villas  &  prardta  tannini  iti  Qyana  occictentali  ^pra  40«  qveéifi 
in  reliqvis  duabus  tantundem  habuit^  etnergic  Camma  ioO|  qvs  orami 
Regio  fìfco  acceflerunt.  Oìms  Rognvahii  109  pra^dìa  HolansTedi  prò 
faluce  anin» fus  iegavic.  Jonas  Ani.  cuoifiliìs  fere  ifoo  vìUm  tcq\nriv&- 
rat,  qvarum  plurima  Regio 'fifcò^  adjudicatss^  «fimr;  Nec  mirkira^  cum 
praeter  ordìnnrios  ex  fundìSi  qvì  ad  cathedras- p^rtìnebant,  tediois, 
emendi  9  vendendi,  mutandi,  exeorqendì^  nuUum  faceceniAfinem  »  e^c 
legatis  etiam  &  donationibus ,  decìmìs^  anoàtis,  cathedfitiep^  &  lu>* 
fpttalicace  Epifcopì>  qvx  jam  poftlhriinio  >  )ic»t  poohibka^  e^feiu.^  inaodu* 
cere  ftudebant,  magnum  qvxftum  capic^^nt.  illìa  eniln^eH'qTalibet  tt 
lucri  odor  dulcis  erat ,  kleoq ve  negotia  ad  oflioitfm  percìneatta  kaud  pe^ 
funélorìe  exeqvébantur  )  t^valia  emnt,  anniKe  vifitationes,  encsema  & 
dedicationes  temploram,  baptifationes  campanarum,  confionado  infàn- 
tum,  & id  genus alia,  nam  pleraqve  horutn  alìqvid  luoptiadtQleruni^  fed 
de  rudiorum  informatiode  9  verbi  divini  praedicacione»  infìrmofum  exbof' 
tatione  &  confolatione^  &  talibus,  qva^  revera  primaria  eoram  muiùa 
effe  debueruntj  rarius  a^um  &  cogicacum  fuic. 

Ex  talibus  Epifcoponim  morìbus  &  officii  adminiftratione  prò- 
num  eft  de  reKqvi  C/eri  vita  &  doétrina  divinare  j  fiiifle  ntmjniffl  inccr 
eos  nimis  mulcos,qvi  Domino  non  fervierunt ,  (ed  proprio  ventri^  per  dd- 
cìa  verba  &  aiTentationes,  fimplidum  corda  feducentes*  Vitam  laukonua 
fecularem  magis  qvam  facerdocalem  fui/Te ,  documenta  &  ada  publict 
fufHcienter  probant,  legicur  enim  in  iiiis  de  Abbate  &  Monachis  in  adul- 
terio) plus  (implici  vice  deprehends,  de  facerdotum  adulcerìis,  furto , 
rapìnis  &  homicidioj  fed  concubinatus  Paftorum  hoc  tempore  vìx  incer 

Eeccata  habebatur^  pra^fertim  (i  indi^am  muléhim  promte  folverent. 
line  eciam  Epifcopi,  cum  in  perfonam  qvandanl  prsbendam  aliqvam 
conferrent,  haudqvaqvam  concubinam  habere»fed  domi  eam  alerej  Tevere 
vetuerunt,  veriti  force  ne  Tacer  fundus  tali  converfatione  contaminare- 
tur,  aut,  qvod  verius  puto^  ne  opes  templorum  concubinaram  difpen- 
^tione  dilapidarentur^  bine  qvidam  non  unam^  fed  plyres  aUbi  habn& 

runt. 


tmty  de  qVQ'daiD  .«mm.  (aoerdote  memorile  msndatum  eft/  qvod  p 
BOihos  Feliqv«int  .  vSed  ^^h.ipfi\fi  R^formationem  meliaris  notx  lacer-r 
dot€Si  EpìicoppruQfi.msmpiO)  (apS'Cqqcubinas^  legjtitìiarqm  loco  uxof 
nim,  habueruot>  *qiirflp.»tjcoosubiAaruaj  nomea  dedignabantur,  ita  ipco- 
mùmiCOOfiìffSi  mttUifi.  Ms  plfkoe  den^abatur)  f^d  ejus  loco  adjuirices 
vocat«  funt> .  qvihus  «uflJ!>  pìbilo  minns  pada  dotalia  contraxer unt ,  & 
nupdas,  fed  fiQei:oniV(^tis  .osr^aaooiis .  ^  benedizione  paftoralì  celebra- 
wnc,  iisdem  iatereffp,  Si  «asd^m.  cootrah^^,  non  ipfos  puduic  Epìfcof 
90S,  uiexern^kim  Jqo«  Arefeijii  dP?ec,  qyi  in  tali  negotio  filli  aufpir 
<cm4ut»prariiw)  egitjt  itt  ex  pa^lis  dpialibus. fili»  ejus  Magni,  facerdop 
ds  Grenjaikrftadeniis  1  patet»  44  Paftorìs  exetnpium ,  qvaliscunqvé 
fueik,  gKg«m  feooet  cpxnpQruiiTe  oon  eft  improbabile;  De  Magnacibus 
auceta.ceixuin'ieftj  qvosdam  pres  qvapior  auc  ^vingve  habuifie  nochos 
4ut  jdulcerìnosi  qyandoqve  edam  in  inceftu  genicos,  Qyx,  etCì  de  mul- 
ds,  &  forte  magna(ipaj:te^  Y«ra  font,  minime  tamen  ad  omnes  exten- 
dendafnam  idem  ille  Peusj  qvl  peflimis  temporibus  feptem  millia  iù 
I&i£le  habuit>,  qyi  ccoram  Baale  ^enua  non  idexerunt^  etiam  haud  dubìe 
jion  paucosj  qvì  eum  in  fimpUcìtate  cordis  invocarunt^  &  fé  a  mando 
immaculatos  fervare  ftuduerunt^  heic  loci  fibi  referva vit. 

§.  6. 

Confiftit  Paflorum  officiwny  ut  omnibus  patet ,  in  pura  verbi  prae- 
dicadone  &  Sacramentorum  fecundum  Chrifti  inftitutum  adminiftra- 
tione.  Qvpd  doélrìna  felutaris  perfunftorie,  ofcitanter^  &  corrupta  a 
multis.propofita  fuerit,  non  eft  dubitandum;  plurimi  enim  piane  in- 
docU  erant  &  librìs  deftitutit  ideoqve  eorum  conciones  feu  orationes 
inactibus  publicis  merae  fuerunt  fabulae,  de  miraculis  Sanélorum  eorum- 
qve  interce(fìone  &  operibus  fupererc^ationis ,  donationibus  ad  pios 
urus>  emendis  indulgentiis^  csremoniis  rìte  obfervandis,  &  aiiis  ejus- 
modi  extemis  aftionibus»  Sacramentorum,  utpote  aétìonum  externa  • 
Iran  &  in  oculos  incurrentium  adminiftratio,  minime  omittebatur,  qvo- 
rum  ufum  ex  opere  operato  gratiam  conferre  perfvafi  erant:  Ricus  & 
csremonis  Ecclefiafticae  esdem  qvidem  ac  antea  fuerunt,  qvarum  una- 
qvaeqve  vocula  &  minimi  momenti  zQìo  fumme  necelTaria  &  magniim 
cononere  myfteriiun  cenfebatur»  qvx  omnia  audicoribus  explicare  &  fide- 

Yy  3  liter 


358  PERIODUSIV^    SECTIO  II 

licer  inftillare  facerdotes  tenebantur;  &  ut  de  reliqvis  eo  facUius  jadicart 
qveaty  unum  aut  alterum  exemplum  adfcrìbere^  non  abs  re  pucamus: 
Vox  Hali'luja  non  nifi  in  fuprema  lingva^  3:  Hebraica,  proferrì  potuìci 
qvìa  denotat  fupremam  laudetn  ^  qvam  oramus  &  fperamas  nos  cum  oo- 
nibus  Sanétìs  canturos  in  altera  vita;  Idem  edam  canticum  qvod  Seqvmia 
vocacur,  fignifìcat»  nam  ab  Haleluja  deducìcur;  Paftor  ad  populum  fé* 
mec  vercens>  &  dicens:  Dominus  vobiscum^  nocac  ipfum  Saivacorem> 
qvi  in  terris  converfans  magnam  nobis  pacem  annunciavit;  Refponfam 
autem  populi;  &  cum  Spiritu  tuo,  idem  eli  ac  dicerec:  Dominus  par* 
get  &  fanéìificet  Spiricum  tuum  »  ut  prò  nobis  fanélas  &  efficaces  preces 
effiindas.  Kv^fe  ih/snìtrov  novies  in  qvovis  officio  canendum  erat  )  ad  deno- 
tandum  novem  anglorum  choros.  Epifcopus  &  Sacerdos  ad  aitare  acce- 
dentes  fé  inclinante  in  memoriam  humilitatis  Chrifti,  qvi  fadus  eft  Pa- 
tri obediens  usqve  ad  mortem.  Lumen  &  iiber  primo  ponuntur  in 
dextero  altaris  cornu,  qvia  primo  Evangeiium  annunciatum  ftiic  JudstSi 
qvi  tum  fìlii  dextrae  fuerunt  >  fed  qvod  ad  finiftram  deinde  moveotuTi 
notat»  verbi  praedicationem  deinde  faélam  gentilibus,  filiis  finifine. 
Qvod  dum  Evangelium  legitur,  facerdos  eredus  ftat>  &  fine  baculo, 
oflendlt  omnem  noflram  fiduciam  in  Evangelio  repofitam  effe;  Incen- 
fum  vero  thuris  granum  notat  odorem  bonorum  operum.  Unus  tan- 
tum Sacerdos  debet  intonare  Gloria  in  exceìfis^  deinde  autem  reliqvi 
fuccinere,  qvia  unus  Angelprum  nunciavic  nativitatem  Domini,  totus 
autem  Angelorum  chorus  reliqvum  hymnum  cecinit  Qyi  Evangeliurn 
legit,  debet  contra  boream  fernet  vertere,  qvia  Evangelium  refiftic dia- 
bolo, qvem  boreas  adumbrat  «a).  His  talibusqve  nxniis  &  qvisqviliis 
gregem  Domini  paverunt,  cujus  farinai  multo  plura  adferri  poffunt,  fed 
h£c  exempli  loco  promf^fe,  fufficere  videtur. 

Ineptus  efTem ,  fi  omnes  &  fingulas  hujus  temporis  carevmm  & 
ritus  Ecclefiaflicos  integrum  piane  poicentes  volumen  in  hoc  compendìo 

enume- 


ro) HdPC  cqvidcm  anriqva  funt,  &  in  Uhrù  Posnìt  enti  ali  SemBì  Thorlaci  nicmorannir,  fed 
cuin  ea  aurea  non  recenfuerimus ,  (k  hoc  tempore  ut  fandamentalis  fidd  Aiticalos 
Tudioi'ibus  incuicarentui ,  hic  inf(Bi*ei'e  non  piguit. 


CARI  §•  6-  7.  81  9-  '  J59 

enumerare  comrer»  ne  dutem  officii  omnino  obliti  fuifle  vidcàmurj 
pauca  tantum  &  maxime  obv]a>  fed  obiter  tantum  tangamus,  qvorum 
in  prscedentibus  aut  nuUam  aut  exiguam  mentionem  fecimus,  qvalia 
funt:  Purificans  iile  &  ad  veram  poenìtentiam  agendum,  perfedamqve 
peccatonim  remiflionem  accipiendum  confecratus  ànis^  qvi  ex  combufta 
publice  die  palmarum,  arbore  aut  ramo  palmse,  in  Islandia  autem,  ubi 
palms  nulla  copia ,  ex  vulgari  betula  conficiebatur  3  deinde  autem  in 
tempio  follicite  lervabatur^  hujus  enim  in  qvavis  poenitentìa ,  ut  &  tempio- 
rum  enceniisj  talibusqve,  magnus  ufus  fuit  j  praefertim  autem  die  ci  nerum 
com  folenne  eflèt  tali  cinere  afpergi,  ubi  non  tacendum  vulgarem  etiam 
in  defeAu  facri  illius  cineris  adhibicum  fuiffei  qvo  non  tantum  caput 
^rperferunt»  fed  etiam  in  vera?  finceneqve  pobnìtentis  ac  Chrìftianae 
humilitatis  fignum,  facculos  eo  repletos  veftibus  affixos  portabancy  eo 
Ubi  aliisqve  in  memorìam  revocantes  pios  qvondam  in  Tacco  &  cinere 
veram  egiffe  poenìtentiam. 

§.  8. 

Nec  minor  aqvje  ad  ptBnitentiam  &  purgationes^  necejjttas^  qv« 
ideO;  qvovis  die  facro  cerds  csremoniis  a  facerdote  confecrabatur ,  & 
in  vafculo  ad  fores  templi  exponebacur,  ut  qvivis  templum  intrans>  di- 
gito eadem  madefado  >  frontem  peélusqve  cruce  iignare  poffet ,  hoc 
enim  omittens»  ut  impius  &  impurus  a  facro  coetu  arcendus  fuit,  taceo 
confecratx  aqvs  ufum,  in  templorum  purgationibus^  obfefTorum  exor- 
cizationibus,  larvarum  profligationibus,  imo  in  qvavis  aélione  facra  maxi- 
mum fuifle,  hinc  non  tantum  facerdos  qvovis  die  Dominico  poft  con* 
fecrotionem  aqvs,  virgula  eadem  illita,  qvemcunqve  prsfentem  afperfìt^ 
cum  recitatione  verborum  ex  ì^f.s^  v.  9.  Ajperge  me  Ifipo  &c.  Curi- 
ati autem  aliqvid  confecrata;  aqva?  domum  auferre  folebant»  eoqvelares^ 
feu  domicilia  &  utenfilia ,  imo  etiam  armenta  ad  omnia  mala  averrun* 
candum  afpergere  folebant. 

§•  9- 

Majorìbus  plerìsqve  feftis  folennis  inftituebatur/r^^r^i?^  qvae  talia 
fuit}  primo  fonantibus  campanis  aqva  confecrata  porubatur^  eaqve  ob- 

via 


36o  PERIODUSIV.    &ECTIO  IL 


vja  qvsvis  a  Tacerdòte  afpergebantur  >  fiioerdocem  feqvebacur  dbconus, 
candelabrum  qvoddam  porcans»  ad  mmimutn  tr^  habens  (a)  candelasi 
horum  utrumqve  du9  comit^aneur  perfon^^  hymnos  a  Diacono  io* 
choatos  fuccinentes;  Sacerdos  ut  &  Diaconus  albas  induci  fuerunttuni- 
cas  linceas  »  qvibus  crux  prsferebatur.  Cancus  autem  ad  leoipus  accom* 
modacus  foie  ex.  gc.  Feftp  Pafchatos  de  Refurreélione  Domini;  Natali- 
tiorutn  de  e)us  Nativìtate;  Feftis  Mariat  ut  diei  Qonveniebat,  Domiaica 
Palmarum  (nam  ei  edam  Prooeiliò  competebat)  de  iocroicu  Chrifti  ia 
urbem  Hierofoljpmas,  &  &c  de  cMeris» 

$.   lO^ 

Una  autem  omnium  proceflionum  maxima  &  fola  tantum  in 
lege  Ecclefiaftica  omnibus  injunéla  (b)  incidens  in  25  Aprìlis,  qvod 

feftum 


(a)  Gindelabram  feu  Lvcbnuchus  >  qvem  portabant,  vocabatur  mffpbaSdsftskaf  longtfcilicet 

pertica,  planutn  habens  pedein,  ita  ut  (ine  fulcro  in  terra  de  pavimento ,  fioposeirec, 
confif^ere  pofTet,  fuprh  eandem  erant  in  minimis  tres ,  dspe  fex,  &  qvandoqve  novem 
candela?;  ternarius  autem  numerus  in  omnibus  bisce  foliicite  obfen'ari  debuit,  ut 
ubiqve  repr^fentaretur  facro  Sancire  Trìnitatis  myfterium ,  qvod  50.  fiebtt  effictcius, 
qvo  plures  ternarii  numeri  concurrebant,  vide  fupra  Period.  2^  Sed.  3.  cip.  I  $*p; 
Tom.  I.  pag.  153.  Hìnc  hodiedum  in  qvibusdam  templis  vifantar  tales  Lychnachi 
{Uppbaldsftih»r)y  ad  tres  recipiendas  candeias  aptati,  in  ipfo  autem  Cathedrali  reni* 
pio  Skalholtenfì  unus  fupereft,  novem  candelarum  ^apax,  qv2  exocbe  nutrì  omni- 
um dicDcefeos  templorum  congrua  videtur. 

(b)  Ira  hac  de  re  Jus  Ecclejiaflicwn  Tborlaco-KerìUìanum:    '*  Gagndaginn  cina  Ikulum 

"  ver  ballda  at  bel^ì  lem  |»vattdag  oc  fafta.  nema  hann  verdi  i  péfkaviktu  cdr  1 
*•  kirkiudegì.  ^à  cr  rctt  at  hafa  tvimatUt  oc  aci  kiót  nema  hann  beri  i  p^lka  hw* 
•'  helgu  daga,  edr  drortinsc'ag.  "  Id  eft:  Dìem  ro^atìomim  folitm^tum  poadfo^- 
tatem^  dici  dominìca  iaftar^  jejmfHtm  ftéPterea^  nifi  iilt  in  j'cptimavam  f^fibnth  vd 
mutai etn  tefffpli  incidcr'ftf  obj'ervabimus  ;  Hoc  in  e  a  fu  ciòuM,  come  fxcepta  ^  kis  f** 
fnere  licet,  qua  (vefci  non  licer),  nifi  iffe  in  dies  pafchatìs  fcjìos  vti  dictn  dom'cs^ 
incidcrit.  S^à  Jus  Ecclefiaft^  Arnaanum  ita:  "  Ga^^ndag  hinii  dna  ikiilom  ver 
"  hallda  at  belgi  lem  f  vattdag.  oc  età  einmsllt  hvitt.  oc  ganga  med  kroflum.  nemi 
••  hann  beri  d  pafkaviku.  •'  Id  eft;  Dimn  rogationum  Jolitariftm  diei  dommiu  ip 
flar  fanàum  celebrabimus  ^  lafficiniis  femei  per  diem  vejcamnr,  ij  crncet  fcqvainrr^ 
nifi  iUe  in  fepiìwnnam  pafcatos  incidati  A  qvibusdam  bocce  feftum  vocarur  ^i^j- 
dagrinn  Miklìj  feu  magnus  ille  proceillonum  dies,  ab  aliis  autem  gagndagrim  tt9i% 
Uve  dies  commodi  folitarius,  ad  diftin£lionem  g^igndaga  i  gagndagavikuj  fivebiJul 
**  ante 


•  CAV.  i  s.  ro.  IL  361 

fdhrni'conrimuntter  voaéiéttitgagHdifpirj  feu  dics  co(nmo<iì>  ouoc 
enim  non  tantum'  qvìvis  facerdM  flngularibus  adhibìtis  hifce  csereoio^ 
niis,  prckmp  fciJicat  aq^a  confecrata,  cruce  &  ante  memoratx)  iychnuclio» 
fine  alb»^  Jitìrinn  cancum&  lumen' manu  tefiens*^  &  ^^reculas  qv^sdam 
fecam  lìifurrans  >  '  cotum  coen>eterìutn  univerfa  conclone  (ubfeqventey 
fuasmdem  ppecmonesmurmurante,  circuire  debuit^  ereélis  iti  ccemite^ 
nifammicaie  (epcem  crucibus^  coram  qvibus  prxcereuntes  fumma  vene^ 
ncìone  fehiec  »  incurvare  debebanc,  £ed  edam  q  vi  vis  paterfamilias^cuoi 
familia,  qvsefeqvi  pocuit,  tocum  fQumterricorìum^vignemfecum  fereos^ 
cum  lumina  adhibere  non  poflèc,  circuire  ^  &  ilio  fines^  &  omnia  qvas 
iUis  includebancur^  ludrare  debuit 

» 

§.    IL 

C^antis  oa^niis  &  traditionum  qvisqviliis  Theologiam  dogmntkaiH 
confpurcaverinc ,  feqvens  exemplum  Arciculi  de  Defcenfu  Chrifti  ad 
inferos  abunde  docere  poteft,  qvem  qvidam  hujus  Seculi  non  incele- 

bris 

ante  feftatn  afccnfionis-,  illa  enim  fepttmana  vocata  fuìc  gagndagMvik0  j  feptiraan^ 
CQnimodù  Qys  fcrilieini ,  in  inentem  recurric  me  audivili'e  vetuiam  qvandam  de- 
crepitali) 9  cum  facram  csiiam  accepiflet,  orantem  protulifre:  Domwe  mi!  fac  me 
fsriìcipem  omnitim  commodorum  (gag")  fv<r  acqvìjlvijìi ^  cum  in  calnm  afce^fidertì 
die  jfovis  in  bcbdomade  dientm  commodi  (fimtudaginn  i  gagndagaviku).  Hujus  au- 
tem  hebdomaciis  dles  Lunx  (Se  Moitis,  iìmilì,  licet  non  eodem  piane  modo  cele- 
brandi  crant.  Jta  Eccìtf,  Cap.  24.  "  Fri  pa(kadegjnum  fyifta  (kulu*  vera  vikur 
"  fimm  til  drottinsdags  Jicff  fcm  gagndagavika  hetìl  upp,  Ànnan  dag  viku  i  gagiv^ 
dogum  oc  ^ridia  dag  (kal  hallda  at  belgi  fem  fvattdag.  ganga  lim  bx  finn  oc 
tùn  med  vjgdu  vatne  kroflum  oc  baenahalldi.  Midvikttdagiiin  mal  fa(la  vid  Jurr- 
"  an  mat  b-jpdi  fetumonnum  'ok  vinnumònnum  enn  tna  daga  bina  fyrri  (kal  età 
"  einmirlt  oc  bviit  nema  krolfnieflb  edr  kirkiudag  beri  a  annan  hvern.  ^a  ér  lofat 
"  at  bafa  tvimxìt.  oc  jri  ilatur.  "  Id  efl:  A  feria  prima  pafcatot  ujqve  ad  diem  do* 
mìmcaw^  qva  hcbdimadem  dicrum  commodi  or  di  tur,  funi  fcptimatia  qvìnqve.  Feria 
ftcunda  ^  urùa  bujus  Jepttmana ,  diti  inflar  dominicte ,  fan&ct  celebvautar ,  viUam 
fune  tf  campos^  aqva  confecratay  crucibus^  if  precationibus  adbibitis^  qvivis  cir» 
cttmjto.  ìaia  qvarta  jcjtwiam  Jtccwfi  objervetur^  tam  a  vitam  Jedmtariam  agenti" 
bus ,  qvam  operariis ,  dnobus  autem  diebus  pracedenfìhus  »  taéticiftììs  jemeì  vtfci  liei* 
tum  r//,  nifi  in  alteì'utram  ^  fejium  Crucis  attt  Natalis  tempii,  incidt^riìf  qvo  in  e  a  fu 
cibmn,  ften  tam^n  cameni  ^  bis  fumere  conce Ji tur, 

Tom   11.  Zz 


9* 


362  PERIODUS  IV.     SECTIO  IL 

bris  poeta  nobìs  hoc  modo  exhibuit.  Salvatore  in  cnice  animani  po- 
nente f  Satanas  condemnatis  in  inferno  hanc  fuam  de  Chrìfto  reporta* 
tam  viéloriam,  &  qvod  brevi  ìUuc  aeternum  excamificandus  advencurus 
foret,  fé  in  ipfo  totum  mundum  fuperafle,  fraélum  )ann  effe  &  fubmiilì 
animi  >  neqve  pofthac  contra  fuam  fapientiam  6c  potentiam  qvicqvam 
valicurum^  inteniiflimo  itaqve  frigore  tk  sftu  aliisqve  cruciacìbus  plec- 
tendum  efle^  magna  cum  exultanone  annuncia  vie.  Qvs  reliqvi  danno- 
nes  audientes>  contra  ejus  fpem  graviter  perturbati  iunt,^  dicentes  fé 
hoc  nuncio  haudqvaqvam  laetari^  probe  enim  fé  ejus  porentiam  cognì- 
tam  habere^  qvi  eprundem  qvondam  integram  legionem  fìigarit  &  in 
ìnfernum  detruferit;  nihil  itaqve  laeci  aut  boni  ex  ipfius  adveDCu  iibi 
proventurum.  Qyibus  ille  perceptis>  in  draconis  formam  converfusi 
uno  momento  animam  falvatorìs  a  corpore  exeuntem  deglutiendoi  rem 
totam  confeduruS)  in.crucem  furrepfit;  fed  cum  eo.ipfo  momento  htus 
Domini  hafta  milicis  apertum  fuerit,  unde  immenfa  Divinitatis  vis  exiit, 
vertigine  percuflus  ininfernum  prolapfus  eft,  agnovitqve  tandem  fé  non 
viciflfe,  fed  revera  viftum  elle;  claudi  itaqve  portas  inferni  &  qvam 
fortiflime  firmari  julfit,  ne  adveniens  Rex  gloricc  eas  effringerc  poffec 
Qvse  cum  ille  pronuntiaflet,  omnes  reliqvi  diaboli  furore  qvodam  per- 
citi  ob  rem  tam  male  gellam ,  &  qvod  Chrifium  tam  potentetn  Domi- 
num,  qvi  magno  propediem  cum  exercitu  fit  advencurus  ad  deftruen- 
dum  infernum»  irricaverit  aut  illexerit,  inipfum  Beelzebubum  imicrunc, 
verbisqve  &  verberìbus  male  mulélatum  ex  inferno  clamantem  tk  eju- 
lamem  invitum  extraxerunt,  foresqvc  occluferunt.  Qvibus  gcftis,  ter- 
ribilis  Angelorum  Rcgis  vox  ad  portas  inferni  audita  eft,  jubentis,ut 
fores  cito  &  fine  mora  aperiant,  qvo  intrante,  totus  infernus  concre- 
muit,  ignis  infernalis^  dum  Chrìftus  mortem  ab  ipfis  diabolis  conculari 
curavit>  exftinélus  eft.  Qvo  fado  Adamum  propria  manu  tencns, 
Evam  autem  maritum  amplexam,  reliqvosqve  Patriarchas  unum  alterum 
continuo  ordine  comprehendentes ,  inde  eduxit  (a). 

§.  12. 


(a)  Ne  hxc  aliata  prò- fiof mento  tantum  poè'tico,  otit  amjliatìone  op^nofcnmus,  fimil-i  in 
eornm  temporum  l'criptis  occnrrentia  prolilbent.  Po&iiiata  etìain  talia  opud  pl^ixui 
divina  f^Te  gaudebant  aucloritate. 


CAP.  L  5.  II.  12^  13;  .  363 

§i  II 

Ncc  ómnino  omlctendum  cenferaus,  qvod  Tconolatrìa  &  invoca- 
ÙQ  San3(/rum  xwinc^y^m  magis  inoleveric,  qvam  fub  ipfam  Reformatio* 
nem  (a)  feu  Reiigionis  mucationem;  Tantus  eciam  tunc  ad  Sanélum 
Thorlacum,  Divum  Jonanii  &  Bonutn  Gudmundura  multitudinis  con- 
fluxus  fuity  qvantus  antca  nunqvam;  Simìlicer  eciain  adcrucem  Kaldad-^ 
arnefenfem,  Mariaoi  Hoflladenfam^  &  alia  loca,  qvae  fanélas  reliqvias 
fervore  pucabancur.  Qyancum  Gudmundi  incèrceirioni  rudìs  plebecula 
tribueriCy  inde  colligi  potcfl^  qvod  qvidam  Epifcopus  Hulanus  morienSy 
anìmam  fuam  iili  &  Sando  Johanni  commendaveric,  &  anno  152;^  cum 
Olao  Àrchiepifcopo  Nidarofienfì  de  ejus  canonizatione  egiHe  (e,  illam- 
qre  propediem  futuram  fpopondiile^  affirroaverit  Jonas  Arii  filius;  qvod 
paulo  pofl  incerveniens  Rcfbrmacionis  negotium  impedivic  (b).  Moris 
etiam  erac>  ut  qvi  Deum  laudareCj  invocaret,  aucei  gracias  ageretj  ei- 
dem Sandum  fuum  tutelarem  a  lacere  ponerec;  ex.  gr.  Ita  me  Deus  & 
Smiia  Virgo  juvetl  In  nomine  Deij  Divi  O/ai  &  omnium  SanSloruml 
Uus  Deo&  S/mdo  Aiariino!  &c.  (e). 

§*  13* 

Crucis  venerano  a  primo  Reiigionis  Chriftianse  in  Islandia  exordio> 
femper  qvidem  magna ,  led  hac  tempeftace  maxima  fuit.  Exftant  hac 
de  re  plura  poèmata ,  fed  unum  reliqvis  celebrius  hoc  temporis  traélu 
confcripcum,  ex  qvo  liqvido  conflati  Cruci  divinum  honorem  &  invo- 
cationcm  actribucam  fuiue  >  nam  poflqvam  au6ìor  Crucis  auxilium  invo- 

Zz  2  caverat> 


(:)  De  invocatìone  Sanélorum  &  divino  honore  illis  flttrbjto,  irrefragabile  teflìmonìum 
kvnm  Liranix,  fìve  preces  publica,  q^'arU1n  imam  ex  codice  membraneo  exfcrip- 
tam,  vide  ad  fineni  Capitis  Litr.  A. 

0)  Hiiic  ctìain  Author  Vita  Gudmundi  Boni  afferit,  IHandiam  nulli  terra»,  qvo  ad  fplen- 
doiem  &  pricceUentiam  Iiidigetum  indicrenarum,  cedere.  Gottfkalkus  Nicolai  aiii- 
nidiu  iuam  moricns  commendavit  Jebanni  &  R^mio  Gudmundoy  Tefle  GUDBRANDO 
Epilcopo  Holano  in  Apologia  prò  Joi.a  Sìgniundi. 

(f)  Ds  cultns  Sanfti  Martini  introdufUotie  in  Norvegiam  &  Iflanditm,  vide  01.  Trygg. 
Vit.  Part.  2.  cap.  ig. 


364  PERIODUS  IV.    SECTIO  II 

caverac ,  &  ut  fibi  setemam  falucem  itnpercìri  vellec ,  oraverat ,  recitat  an- 
tiqvam  de  ligni  crucis,  in  avo  paiTus  eft  mundi  Salvator,  origine  fabulam, 
fcilicet»  qvod  Angelus  cuftosParadifi,  Setho  Adami  fìlto  tria  grana  tradi- 
derity  ori  morienus  parentis  inferenda  >  ex  ({vibus,  procedente  tempore 
lucus  in  formam  crucis  enatus ,  serate  Davidìs  ìnvencus,  in  aulam  porta* 
tus>  ibidemqve  auro  &  purpura  ornatus>  maximo  in  honore  habitus  fue* 
rity  usqvedum  Regina  Sabs,  qvae  Saiomonem  invifum  auditumqve  Hie* 
rofoly mam  '  venit ,  afpeftu  luci  contrìftata  &  lacrymas  tenere  non  po- 
tensj  Regem  certiorem  fecerit^  qvae  fata  hunc  lucum  eflent  manfura, 
fciUcety  qvod  in  qvodam  illius  ligno  jpfìus  Dei  Filius^  totius  mundi 
falvator ,  olim  fufpendendus  &  crudeliter  necandus  foret.  Qvod  prac- 
vertere  yolens  fapientiflimus  Rex,  lucum  extemplo  excìfum  in  profun- 
dam  limofamqve  paludem  detrudi  curaverit,  unde  tandem,  exhibìtoin 
carne  generis  humani  Redemtore,  putrèdini  proximus  extraéhis,  tandem- 
qve  dudum  deftinato  ufui  adhibitus  fuerit.  Recitat  deinde  >  recentio- 
rem^  fivefabtilam,  five  hiftoriam,  qvod  ab  Helena,  Conftantini  Magni 
matre,  inventa  &  agnita  fuerit,  in  qva  Dominus  vitam  pofuit,  crux, 
cujus  fuper  omnes  alias  fanólas  reliqvìaS)  fanélitas  &  virtutcs  prxdican* 
tur>  nempe^  qvod  dsmones  abigat»  xgrotos  &  faucios  fanet,  pjuperes 
ditet,  oppreflbs  a  periculis  liberec,  procellarum  &  ventorum  vimcohi- 
beati  enfium  aciem  hebetet,  fangvinis  profluvia  (iftat,  &id  genus  alij,  qv£ 
omnia  enumerare  piget;  Tandem  ab  eodem  Poèta  vocatur  Crux  lumca 
regionum,  vita  fpirituum,  honor  Angelorum,  hominum  auxilium,  qvr, 
Ut  prò  nobis.ìn  iudicio  intercedati  &  cujus  in  sternum  maneathonorj 
YQcis  ardentifilmis  expetitur  (a)« 

In  tempio  Kaldadarnefenfi  intra  Toparchiam  Arnefenfem  ad  flavi- 
um  Olvefaa  in  dioecefi  Skalholtina  Crux  erat  eximice  magnitudinis ,  &, 
ut  putabatur,  fummae  fanólitatis.  Ad  hanc  qvovis  vere  &  autumno,  uc 
diebus  Crucis  venerationi  dicatis,  praefertim  vero  tempore  autumnali, 
circa  14  dìem  Septembris,  feu  Exaltationem  Crucis ,  ingens  morcaliu*>i 
multitudo  confluere  folebat^  qvorum  nemo^  nifi  mendicus  efleti  vacuis 

manibus 


(a)  Conf.  fupra  pag.  360.  not. 


GAP.  h  §.  14.  15.  365 

minibus  apparuit  Rie  tfccadone  accidtt,  circa  Annuming^  ut  navis 
qva  S9  auc  60  huius  modi  religioforuni  transvehebantur >  nimio  pendere 
dcprelfò,  in  medio  fluvio  mergeretur,  omnes  aucem  veéiores,  inter 
qvos  fuit  Bódvarus  (àcerdos  Garden(is>  vir  non  infimi  nominis,  aqvis 
aWbrberentur  (a).  Praeterea  in  Toparchia  Skagafiordenfi .  intra  Dioecefin 
Holanara,  in  tempio  avod  Hotftadi  erat,  Icon  feu  (imulacrum ,  Sanélae 
Virginis,  \oczx\xm  Hofftada  Maria  y  )ufta?  fsminea?  ftaturse,  apprime  vefti- 
tum>  auro  &  argento  corufcans,  collocatum  fuit*  Huc,  fimiliter  ac  ad 
Crucem  Kalldadamefenfem  qvovis  Maris  fefto  magna  undiqvaqve  religio* 
forum  multitudo,  vota^  aut  facientium,  aut  folventium^autetiam  opem 
Divs  implorantium  y  confi uercfolebat;  neminitamen,  nifi  extrcmx  pau- 
percatjs,  fine  ali(][ya  oblatione  prò  modo  facultatum  apparerò  licuit  {h)l 
Qv'idam  vero  ditiorum  ut  auxilium  &  exauditionem  Mariae  Hofftadenfis 
debiti  aut  depofici  inftar  in  promtu  &  numerato  (emper  haberent,  cer- 
tuni tributum  fibi  indixerunt,  qvod  ei  qvotannis  expendebant;  Horum 
unus  fuit  Teitus  Nomophylax ,  qvi  prò  felici  rerum  fucceflu,  qvovis 
anno  fordam  y  feu  vaccam  prxftantifiimam ,  dono  ipfi  dedita 

§.  15- 

Marìa^atriay  qvantumhoc  tempore  inoleverit,  indicant  ejus  fimu^. 
lacra  hodiedum  paffim  obvia,  ut  &  encomia  &  epithera,  qvae  in  hymnis, 
vulgo  Maria -vìfur  ipfi  aitributa  occurrunt,  qva^ia  fune:  Regina  cdeli' 
pUr a  gemma  palar um ,  glaria  j'anclorumy  tutamenfidelmm^flos  florum^filus 
ùfixioruwj  peccatorum  confilatrixy  matermiferorum-^  &  plura  ejusdem  fari- 
na, qvae  longum  foret  enumerare*  Omnes  autem  Maria;  Encomiaflas 
longopoft  fé  intervallo  reliqvit  £FòTE'/A(/vyMonachus,in  po:mate,qvod 
Uìia  vocatur,  cujus  tanta  habebatur  fancìicas  &  necedltas,  ut  qvidam  rd 
qvoiidie)  qvidam  minimum  femel  qvavis  hebdomade  clara  voce  rccita- 

Zz  3  .  rcnt, 

(3;  Crucem  Kaldadarncfenfem  anno  1548  fuflulìl  Giirurus  Einari  filins,  Epìfcopcs  Sk.il- 
holtìnus    ineritifTlmus,  diflecuit   aurem,  6c   yi  favillis    reJegit,  Gi/Iarus  jonar;    In 
cujus  locum  jiiffii  &   aiuhoritate  Brinjulfi  Svenonii   fubftirura  efl  oltera,    caium 
qviìs  in  Iflandia  conipicere  licuit,  maxima,  qvs  tamen  nemini  hodie  icandalo  efl. 

0  Marìam  Honiadenfem  abolevit  Olaus  Hialii  filins,  primus  apud  Holanos  rcformatx 
lelìgionis  E^iftcopus. 


366  PERIODUS  TV.    SECTIO  IL 

renty  qviqve  id  neglexerinC)  parum  piecatis  habere  cenferentur,  adeO) 
ut  tnultis  fymboli  loco  cSkt  >  oc  fere  prò  publica  confelfìone  fidei  habe* 
retur  (a). 

§♦  I6- 

Tandem  etiam  puhlicée  &  privata  precatìmes  j  qva?  tum  tcmporis  in 
iifueranc^  hic  fìbi  locum  vindicanc,  qvas,  (i  omnes  adfcribi  curaremus, 
naufeam  ledori  mocuras  haud  immerito  tiiBendum  eflfecj  harum  icaqve 
paucas  tantum^  eas^ve  non  vaidc  prolixas  adducemuS)  qvasdam  ex  co- 
dice pergameno  anciqvo  (b)^  reiiqvas  ex  anciqvis  ^pographis  cartaceis; 
qvsdam  etiam  harum  per  oraiem  tradicìonem  ad  nos  pervenerunc  (e). 

§.  17- 

Indulgentìas  noftrates  Epifcopi  templis  &  (imulacrìs  ita  conceiTe- 
nint,  ut  qvi  in  illis  legeret  Pater  nofiiir  y  Ave  Marta  l  auc  cale  qvid,  40 
dierum  indulgentìas  haberetj  qvibus  populares  non  contenti  j  de  aliis& 
extraneis  adminiculis  fibi  prospexerunt  ;  Qvorum  non  illtimum  fiiit  ora- 
rio fatis  prolixa,  qvam  Angelus  qvidam  Leoni  Paps  (fi  Diis  placet)  era- 
didit^  ille  autem  Carolo  Magno  transmifit>  cujus  prsloqvium  in  libro 
membraneo^  qvi  inter  fchedulas  noftras  latitata  ica  fé  habet:  Hujus prt' 
cationis  autbographum  Angelus  ex  Paradijò  SatiSo  Leimi  Papa  astulit  (d)i 

jtitns 

(a)  Hoc  poema,  cum  paulo  prolixius  fit,  infra  ad  finem  hujus  Sedionis  exhibebimui.  Ci- 
terum  conf.  fupra  Tom.  i.  pag.  587. 

(h)  Vid.  ad  finem  Capìtis  Litr.  B. 

(e)  Vid.  ibid.  Litr.  C.  Plures  qvoqve  hnjns  generis  precatìones  habentiir  in  S.  V.  HAR- 
EOE  Aflandling  om  Re f ormati ontn  i  Lland  in  Kiól/enbavufkt  Salfkats  Skriffter  Tom. 
5.  pag-.  289-  2s;o. 

(d)  Aiithoris  erudìtio  inde  patct,  qvod  Leonem  M.ignam,  qvi  anno  461  deceffit,  ùrolo 
Magno  fynchrdnum  facit,  qvi  anno  814  mortuns  eft;  Nec  jmtit  hoc  ad  Leonem  IH. 
referre,  qvi  anno  795  Papalem  thronum  ofeendit,  &  Carolnm  Magnum  annofco 
Auguftum  appellavit,  cum  ingens  illa  cladcs,  qva  Cavolus  a  Vafconibus  in  falrte 
Pyrenxis  oft'ccìus  fuit,   qvam  iiolter  vocat  prarliuni  Ronccvailcnfe,  ad  annnm  7;$ 


jéens,  ut  indice^  Regi  Caro/o  Magno  ad  frali um  Roncevaì/enjè  il  uro  y  li  te- 
ras  hafifs  eantndem  portatorem  ab  omnibus  ejus  tam  fpiritualibus  qvam 
mpralibus  hoftibus^  ab  igne  &  aqva,  a  tonitru  &  igne  calefiiy  malis 
fpiritituSj  furibusy  homicidiis  ^Jìibmerjione  ér  malis  fimniis  liberaturas  fare, 
ipsm  nec  ipja  mors ,  niji  confejjis  peccati s ,  abfilutionìs  &  evchariflia  parti- 
ópmfaSumj  opprimere  poterit  ^  a  membrorum  tremore  <^  tìtubatione  firn- 
pn  immunem  futurum  j  qvi  nunqvam  injufte  judicetur^  a  qvoqvam  in^ 
firn  odio  nunqvam  habebitur^  nec  tn  qvoqvam  periculo  interibit;  multerpar^ 
turiens  brevi  vivum  edet  partum^  avi  facrì  lavacri  particeps  fiet^  ipfaqve 
finitati  reflit  net  ur  :  qv£  omnia  fubfeqventium  Domini  &  Salvatoris  noftri 
nmnum  &  epithetorum  virtute  &  nomine  flent.  Deinde  (eqvitur  ipfa 
precario,  continens  fere  ::oo  nomina»  epitheta,  & attribuca  divina,  parcim 
iingva  Hebrgea>  partim  Graeca,  Latina  aut  Islandica»  His  fubjunguntur  fep- 
rem  Angelorum,  &  illis  deniqve  pleraqve  Apoftolorum  nomina  cum 
aliqvali  explicatione ,  adjunélis  vocis  8c  precanai  formuiis  ex  facra  fcrip- 
tura  depromtis.  Qyibus  tot  tantisqve  hujus  precationis  portatoribus 
datis  promidis,  alii  adjiciunt  haud  minora  ejus  leélorìbus  allignata,  nam 
cuicunqve  eandem  legenti  dicunt  hunc  Papam  M.  dierum  dediile  in- 
dulgentias.  Sanélum  Gregoriam  Papam  qvìnqve  tales  precationes  com- 
pofuiifei  &  eas  legentibus  20  miliia24  annorum  24  dierum  indulgentias 
iVgitum  cfle,  creditum  eft;  Qyibus,  Sixtus4  orationes  &  colleébs  addi- 
dk  eoqve  modo  indulgentias  duplicavit,  ita,  ut  tandem  exifterent  40 
mìiìia  48  dierum  indulgentise*  Sed  circa  annum  1518  in  Islandiam  venie 
Celebris  illius  Arcemboldi  indulgentiarum  venditoris  emiflarius  >  qvi  Re^ 
gioncm  cìrcumiens  >  pubiice  eas  vendidit;  HxC)  ad  indicandum  immanis 
fuperfticionis  &  indulgentiarum  hac  temperate  inolefcentem  abufum  luf- 
ficere  videncur  (a^. 

■"^■■^"^^i^— ^»ii*^  ■^««^«•«•ìM»^^»*»^— IW^BM^pM^^M^Mfc^iMM^  «M^BaMaa^MaaMMa^MB^  ^iB^B««^aa^iaM^>i>^iB»  t^^m^^^tm^^m^m^t^i^m,  ■"    ■  ■  — ^^—i ^—^^ 

Cu  referenda,  adeoqve  17  annis  ante  ejus  Pontìficfltnm  fub  Adriano  I.  acciderir. 
Gregorius  autem  Magnus  mortuiis  eft  504,  ubi  non  ditHcendum,  in  qvibusdam  exein* 
plaribus  legi  Georgium ,  qvi  Inter  Pontitices  Roinanos  non  invenitiu*. 

(a)  Fueruiit  tamen  fine  dubJo,  qvi  h»'um  ineptiaruin  futilltatem  perfpic'ebant,  fed^oppido 
pauci,  qvorum  qvidam  proprio  lucro  vel  honori  velificanres  veritatem  in  injuftitia 
detinutrunt,  ex.  gr.  Epilcopus  Srephanus,  qvi  indulgcnriis  P.ip£  vendendis  te  tan- 
tum non  oppoluìt ,  ied  ipi'e  éas  haud  parce  rudiori  plebi  difperciit.  Vid.  infra  SecV. 
3.  cap.  9.  §.  3.  13. 


368  PERIODUS  IV;    SECTIO  IL 

§.  18- 

Cum  haflenus  de  perantiqva  (a) ,  &  nefcio  maglsnc  ridicula ,  qvam 
perverfa,  majorum  de  femidiis  pcrfvaGofie,  ne  verbum  qvidem  fece- 
rimus,  hic  tandem,  cum  hac  praefertim  arcate  ad  faftigium  qvafi  perve- 
nerit,  ^v  ut  verus  ac  neceffirius  Religionìs  arciculus,  credicum  fueriti 
dari  genios  aut  Semideos,  noftra  lin^va  A/fa  &  alfafolk  vocatos,  vel 
tribus  tantum  verbis  tam  famofum  figmentum  attingendum  videtur.  De 
eorum  eiTentia  &  origine  variant  Auélor^s>  qvidàm  enim  a  Deo  imme- 
diate &  fine  parentum  interventu,  ut  fpiritus  qvosàap,  qreatos  effe  volunt, 
qvidam  vero  ab  Adamo»  fed  anteqvam  Eva  condita  fui t,  prognatos  elFe 
perhibenty  tandem  etiam  nonnulli  ad  aliud  hominum  genus,  fivePrje- 
Adamitarum  profapiam  referunt,  qvidam  illis  non  tantum  corpus  huma- 
num,'  fcd  immortalem  etiam  tribuunt  animam,  qvidam  vero  mortilem 
tantum  fpiritum  anims  loco  illis  a(Iignant>  unde  blatero  qvidam  (b)  in 
fchediafmate  de  illis  fcrìpto  vocateos  noftrum  Half  kyn  (fepi-honìines), 
Harcce  geniorum  gens,  fcilicet)  qvas  in  Iflandia  &  circa  eandem  habi- 
tat, ex  talium  noeniarum  venditorum  mente,  magiftratum  habet  polici- 
cum  eodem  fere  modo  inftitutum,  qvo  ipfi  regionis  incoia?,  cui  duo 
praefunt  Reguli ,  qvi  per  vices  altero  ijvovis  anno ,  una  cum  fubditoruni 
ovibusdam  m  Norv^iam,  ipfi  gentis  Monarchac,  qvi  ibidem  habirac, 
temet  flituri  enavigant,  illi  de  lubditorum  fide,  continentia^  &  obedi- 

enua» 


(»)  Originem  haps  fuperflittonìs  qvidam  a  gentilibus  derivant,  &  Paganifini  relìqnas 
effe  putatit,  qvos  etiam  genios  aut  Deiiflros,  lapidea  &  inontes  iiicolere  crediulifc 
certuni  eft.  Qv'idam  vero  Moiiacìiorum  fabulis  eandem  adfcribunt,  qvi  cas.^ein  ^ 
proprio  cerebro  potulerint,  qvalia  funt:  Somnium  KarU,  GuBkari  Oda^  Modari  fi- 
iulìf,  aliaave  ejusdem  farina;  Noflra  fentenria  efl,  oris^inem  qvidem  a  gentiiijos 
manafTe,  led  Monachos  fuo  more  ex  anttqns  fabellis  &  Prsadamttarunì  dodi  ina  biil<^ 
rias  feciffe,  qvas  rudiorìbus  prò  ventate  vendiderunt. 

(b)  Plura  qvidem  hujus  argumentì  circumfiruntur  fcripta,  qvalia  funt  Fiandafxla^  y-^^t- 
moniorum  terror,  auchorem  agnofcens  notidìmum  cìrcumforaneuin  JOSAM  CU)- 
MVSDIVM^  per  ironiam  communiter  di£>um  Do3um^  de  qvo  Wv  Do:1i(C  M«ii'^. 
BRYNJ.  SVENOÌ^IUS  in  Epiftola  ad  Wormium,  vide  WORMU  Eriffli:^^ 
pag.  1050 1  ita:  y^nas  Gudmundias  are  dirutus^  verius  qvmm  rude  dBnaìtStfi'j 
il^  aiiis  inutilis  in  anguh  conjenuit,  Pr^ecipuum  autem  Scbedialma  de  AiHs  &  A>t* 
beimum  y.  de  Semidiis  eorumqve  liubitatiunculis,  eidem  aucìori  vulgo  attributuin, 
nolh'O  judicio  eli  fcriptum  nuLlius  preti! ,  oc  meras  nugas  coutìnena. 


GAP.  h  §.  ig.  369 

critid,  vcrax  di^luri  teftimanium^  hi  vero,   magiftratum  aut  Regulos, 
fi  juftitìs  aut  bonoruit)  morum  limìtes  tranf^rein  fucrìiit ,  acculhcuri, 
qvi  criminis  aut  injuftici^  conviti  >  ftacim  officio  exuuncur,  aliiqve  iis- 
dem  fubfticuuntur;  iufticiam  enim ,  &  xqvitatem  ptx  aliis  vircucibus  gens 
ìkxc  colere  fercun    Hinc  licet  valde,  pnclefcim  verbis  &  imprecationibus, 
potens  &ty  raro  tamen  nifì  lacedica  aut  injuria  affeéla  hominibus  nocec 
irrìtaca  autem  horrendis  inimicos  diris  ac  poenis  ulcifcitur.    Recens  prs< 
cerea  natis  &  nondutn  baptifatis  Chriftianorum  liberis,  ne  fuis,  qvos 
mente,  viribus,   forma  aut  aliis  dotibus  invalidos   fururos  provvidente 
ìUoniin  loco  fubftitutìsy  eosdem  fuffurarentur  j  magnum  femper  credi- 
tum  eft  immìnere  periculuai ,  qvales  fuppoiititii  femideoruin  liÌ3eri  com* 
muniter  vocabantur  unifkiftìngaf\  unde  nucriculis  &  obfletricibus  jugi- 
ter  vigilandum,  &irìfans,  ufqvedum  baptifmo  potirecur)  fìrmicer  ulnis 
tenendus  fuit,  ne  tali  permutationi  ullam  prarberent  occaiioncm,  & 
hinc  eft,  qvod  vulgus  ftultos,  faedos  &  incivilicer  fefe  gerentes  "  Um- 
"  fkiptinga,  eins  og  liann  iie  kominn  af  àlfum  *'  id  ^ft  :  fuppofitìtios^  qyafi 
à  Alfis  genitos  ^   vocare  foLet.      Rupibus^  tumuiis,  colliculis^  &  ipus 
edam  maribus  prò  domiciliis  utuntur,  qva?  intus  nitida,  omniaqve  do- 
mus  utenfilia  ad  munditiem  accommodata  funt,  domum  qvandoqve  ho- 
mines invitane,  praecìpue  autem  Chriftianorum  convcrfatione  dele^lan- 
tur,  qvorum  qvidam  cum  eorum  filiabus  aut  fororibus,  qvas  non  minus 
falaces  qvam  formofas  effe  ferunt,  congrefli  funt,  &  ex  iisdem  liberos 
fufceperunt,   qvos  facra  lympha,  ut  iminortalem  piane  ^  &  qvè  falvari 
pofl'et,  accipiaiu  animam,  ablui  omninodecet,  qvid,  ^vod?  qvasdam 
eorum  mulieres  legitimo  coniugio  cum  qvibusdam  hominibus  conjunc- 
tas  perfeverantcr  cohabitaiTe^  &  bene  qvidem  inicio,  fed  malo  plerum- 
qve  aut  tragico  fine  rem  geftlile,  fingere  non  erubuerunt.     Armenta 
eorum,  fi  non  qvidem  numero  funt  permuita,  magno  pere  taroen  qvae- 
fiuofa,  qvse  pariter  ac  domini  invifìbilìa  liint,  nifi  qvando  apparere  pla- 
cet, qvod  fereiìo  aere  &fplcndenre  fiale  plerumqve  fieri  fialet,  nam  cum 
intra  fuas  habitationes  folem  non  videant^   in  apricum  fsepe  exfpatian- 
tur,  ut  folis  fulgore  exhilarentur.     Hinc  ctiam  mortuorum  Regum  & 
Magnacum  loculi,  qvales  funt  oblongi  lapides,  qvi  paflini  in  tesqvis  & 
falebris  confpiciuntur,  fub  dio  à  in  lolis  confpeélu  femper  jacent.    Do- 
ffiicilia  &  habitationes  non  fecus  qvam  homines  fubinde  mutante  idqve 
ipfa  novi  anni  noi^  prima  ^  unde  harioli  &  ardcliones  qvidam  hac  npcìe 
Tom.  li  Aaa  in 


370  PERIODUSIV.    SECTIO  IL 

in  compitis  excubare  (blebant  j  ut  variis  &  ad  id  deftinactsi  adhitHtts  exfe* 
cracionum  formulis,  a  cranfeuntibus  futurorum  revdatioilem  exprime* 
rem  (a>>  reliqvi  autem  taiium  non  prenci ,  f^rarlèmm  fìmifiarum  capirà, 
hoc  vefpcre  liberis  &  fubditis  reverc  injungebjnt ,  ut  eadem  noéle  ver- 
bis  &  fadis  grjvicer  &  modede  fé  gererenc^  ne  invifibìles  hofpices,  & 
futuri  forte  proximi  &  accoìx  Ispderentur,  aut  qvodaai  modo  offendi 
poffent,  hinc  cubitum  euntes,  qvidam  nec  exteriores  domuumi  nec 
cxnaculi>  fores  claudebant,  fed  accenfo  lumine  inflruétaqve  tnenfa,  ad- 
venrìtios  aut  advencuros>  appoficis,  fi  piacerete  frur  juUebintìMncraqve 
fui  territori!  fines,  (i  ibidem  habitare  allubefceret^  falvos  ac  fofpites,  (ibi- 
ave  faventes  vivere  optabant.  Ut  perantiqva  eft  hxc  fuperfiitiofa  per* 
(vafio ,  ita  diu  Se  ad  pati  um  fere  memoriam  apud  qvosdam  viguic. 

$.  19. 

Qvsr  hucusqve  retulimus^  non  omnia  ita  nova  fune  acfi  hocdemum 
tempore  inventa  fint  ik  in  uTum  venerint ,  qvsdam  enìm  prioribus  fecu- 
lis  non  ignota  fuerunt)  licet  inter  neceilaria  non  numerarencur  «  fed 
hoc  demum  tempore  fuperfticioni  maxime  dedito  >  omnia  ana  cum  antea 
recendcis  &  forte  pluribus  qvx  nòftram  diligenciam  eifugere  facile  poni* 
erunt ,  ut  fumme  neceilarii  &  fundamentales  Reìigionis  Àrderli  obferva- 
bantur.  In  refiqvis  autem  perparum  mutatum  invenimus;  Ormonii 
enim,  Rtus  &  Ordines  Ecclejiajiict  iidem  prorfus  fuerunt,  nifiqvodfjt'- 
communkat  0  jam  triplici  modo  fieri  ccspic,  primo  per  publicum  iudid^ 
ùm,  qvando  Epifcopus  cuidam  dicam  fcrìput  &  ex  fententia  judìcum, 
ipib  qvod  commiferat  peccato  aut  faélo  excommunicattonempromeru- 
iife  pronuntiavit,  qvam  (^fcilicct  ne  aélu  &  formaliter  excommonicare* 
tur)  fi  cfFugere  voluit^  mulda  ci  (latim  erat  folvenda,  poenitencia  ex 
Epifcopi  pra^fcripto  agenda,  &  abfolutio  petenda»  qvod  fi  fubterfugici 
fcqvebatur  excommunicatio  minor  >  qvae  icripco  fiebat  &  pubiice  per 
totam  provinciam  prociamabatur^  tandemqve,  fi  non  intra  conftitututn 

tcmpus 


(a)  Q\alìs  fuit  famofifTìmus  ille  JOSAS  KRUlK  q  ì  Scciilo  15  visiffe  perhibctur,  cnjni 

|)roi>lieria  dicla  Krucksjpà  de  mutatione  Kdigiunb  «liisijie  t'uturis,  «  tilibus  l'efpiJii* 

illi  revelatis,  circuiiit'crtur,  qva  iiug«,  ab  ineptd  q^'odain   BFynjuili  Sicnonii,  viri 

•    laude  ineiiore  digni,  prscone,  drea.Tcl  paulo  ance  atinuin  itto  revera  icnffz  fun^ 


CAP.  l  §.  19.  371 

ttmpus  ie  fiibmint ,  ultima  illa  &  maxima  ab  ip(b  Epifcopo  ore  &  opere» 
ifltftencibus  la  facerdocibus»  accenfls  candeijs  &  fonantibus  campanis 
((kkbatiir^  ut  ex  ipik  biftoria  èc  Epifcoporucn  aiflis  abunde  patcbit  (a)'. 

A  a  a  2  Eidem 


i*^« 


(fi)  Conf.  fiipra  Pmod.  i.  cip.  i.  $•  23*  Tom.  i.  piig.  14^.  Mflgtìiiin  liis  lucem  adfert 
formato  cxcommunicamnis  a  Jona  Arii  Giflao  Joiììt,  pofimodum  Epifcopo  Slcalhol- 
tenC  ioflidff  «  qvx  talìs  efl  :  Otfwiùus  if  fnguìi%  bas  Utcras  vifuris  iy  audìturìs ,  falu' 
tmdicimutf  Nos  Jofiéis^  Dei  tolerautìa  Epjjcopus  Hotana  ij  Vifitator  Skaìholtìtm 
dhceftós ,  ìtetn  a  San&ijjifn»  Patre  Papa  Confi tttttui  'Jitdex  ottiKinm  CntiJarHM  Pé» 
fatinm  ftfét  nrhmnr  (Jr  off  te  fatif  in  Istandia^  nec  per  icg.'t/mas  Qvittantias  oltm 
cwnp^fitdi  ^  fopitét  JÌMtf  n0tos  faciwtis  JkLfiqventes  Artìculos^  gvos  tu  Ghlu  Jmée 
loeutusfmfii,  l)  Amjus  fnifii  talem  proferre  bUspbemifim  ^  de$ejtal)ilem  loqytudi  mt^ 
dum  BeMtam  Dei  Matrem  1  Sauófam  Virgitietn  Mariani  pounìiorem  non  effe  i[vaM  alias 
vulgares  (^  egenas  Virgines^  iHosqve  ejfe  fervos  Diabeìi^  qvi  credunt  tam  prQ  ChriUia^ 
nis  intercedere  %  Ofis  adcjfe^  if  qvidqvMU  auxilii  ferve,  a)  In  Generali  Synodof  jy  in 
ffji  tempio  Ska/boltenfi  rn  legitm  contenttnm  fy  fupprejjiomm  te  nunqyam  Juri  Romano 
effe  objecntnntttf  9  Jittt  Epifcopo  oiedifttriuUf  qvi  mitbranr /irretì  aut  Monscbru  effet. 
3)  CbriftianM  bomines  faifam  Religionem  docuifiif  (y  propagafi't.  Cum  igitnr  reci" 
t*ti  Articuti  tepibus  probari  pojfnty  tf  vere  eviétum  fit  t  ut  fupra  diéium  eft^  te  ^ 
feciffe  iy  dixiffei  bac  dica  tibi  dìem  dixiwusy  jubetnnsqve  fine  onmi  mora  aut  effugio^  ut 
gii  noi  veniali  «^'  &  qyando  nos  nffeqvi  poterli^  oh  dióias  caufas  nofiram  pctiturus p'a* 
tiam  iy  concitiationem.  Tres  tibi  admonitiones  poniwns ,  qyarum  cuiqve  qvinqve  dies 
eoncediwìHt^'  Si  antem  ftatuto  tempore  ad  ;i'rendìwi  caufam  ad  nos  venire  nrglexeris^ 
nofias  te  interdtdiotrì  a  fanìs  (Jr  perfette  devotioni  obucxlutn  ejfe^  qvaw,  ^  verbis 
if  faSis  pron:eritMS  es.  Probìbenins  ergo  ne  poftbae  templnm  inties  aut  qvidffjam 
ficerdotalis  officii  peragas^  exceptn  qvod  ttias  boras  legere  liceat^  tawen  fubwiJJ'a  adeo 
xoce^  ut  nefiiO  eam  audiat;  Probilemus  etiant  omnes  cbriftianos  bomines  ìJlum  cownìev 
emn ^  wercatfiram  ^  converfationem  tecunt  babere^  teeum  dormire^  edere  aut  precet 
prò  te  éffundere^  esecepto^  qvod  prò  tna  emendattone  orare  l/ceat^  prone  Jus  Eccle- 
fiafiictnn  ntnndat  iy  indicat:  Si  qvi  ofcnlanturf  falntant,  orant  nuntium  ferunt  aut 
femumes  ps/blife  ferunt  ^  cstm  qvcqvatn  Papalem  excommunicationem  promerito  9  niino^ 
rem  exconnnunicationem  fibi  contrabnnt  debentqve  mulilas  prò  tali  converfatone  fendere. 
Niftnpoft  nniusmenfis  tempus  exa&wn^  a  qvo  bas  nofiras  literas  audieris^  te  excufa* 
tnm  et  f'^*end/rtutn  ad  nos  accedat  j  jufirs  canfis  indncimur^  itKOcata  Spiritus  SnnBi 
gratta^  perfeBe  te  diris  dcvovere  if  txcommtinicare  bue  pertinentibus  verbis  qva  Sanf- 
tus  Sex  David  protulit^  if  SanQìJjìmi  Patres  Papa  iy  alius  chrifiianus  Mngìflratns 
eonflituerunt  iy  injtmxerunt.  Si  qvid  autem  impedimenti  intervenerit  f  jvin  mania  «a- 
flra  erga  te  perficere  poterimus^  eerte  ieteniif  maledizioni  obnoxius  es ,  nifi  lefftime  accim 
pios  nbfolutiwftm»  In  te/limoninm  fy  cwifimtationeni  bis  Itteris  nofirum  appendimus 
figillìmt,  Holis  in  tìialtadal  Anno  /jfo,  Hinc  ptet,  non  duplicem  tantum  ut 
frhoribus  feculis  hac  temperate  excommunkationem  »  Icd  triplicem  in  ufu  fuiire,  nam 

trìpleK 


372  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

Eidem  innodati ,  omnl  qvidem  tempore  prò  Epifcopi  beneplacito  abfol- 
vi  pocuerunt,  fed  maxime  udcacumfuit,  eosdenn  dieCinerum,  fatìain 
confpeiftu  Ecclefijc  confeflione,  abfolvcre  &  panhenthm  puUiiàe  injun- 
Terc,  qvam,  fubfeqvence  Qyadragefimae  tempore  tali  pietatis  operi  prc- 
fertim  dedinaco^  publice  agerent^  ut  eo  abfoluco>  Die  Pafctiatos  corpus 
Domini  accipere  poflent;  Qvod  fi  ob  prsgnantes  aliqvas  cauQis  fieri  non 
^otuit^  buie  operi  deflinatus  fuit  dies  Viridium,  ut  poflrìdie,  feu  Die 
joteriorum  >  coram  tota  Ecclefia  pxnitentiam  agentes,  feminudi,  facco 
&  viiiinmis  centonibus  aliqvatenuis  teéti  ad  plagas  &  fanjivìnem  tisqve 
flagcllarentur  &  mifere  excruciarentur  »  qvod  eo  maioci  ratione  a  lapfis 
exigì  potuity  qvod  ftantes  etiam,  in  memoriam  aut  ad  ìmicationem  Do« 
minics  palTìonis  eo  die  jejuni,  fordìdati,  &  nudis  pedibus  incedentes  va- 
rìis  moais  corpora  qvandoqve  virgis  &  fcuticis  cafligabdnt  (a),  adeo  uc 

infances 


>«*■ 


trlplex  bic  memoratur.  Af/ifor,  Major  &  Maxima^  De  Minore  ftu  Minima^  loqrì- 
tur  Epifcopus  bis  verbis  :  ^  ^// &c.  fcilìcet  cum  cxcemmtmicato  coTrorrfrntttn  Mm- 
reni  Jibi  contrabunt  excommunicathnetn  detentive  &c.  Majorem  dat ,  fiilirqve  mie 
oculos  iprum  Diploma.  De  tertìa  &  Maxima  loqvitiir,  diccns:  Jtiftis  caufs  inducu' 
min' ,  ad'jocata  Spiritus  Sanéfi  grafia  perfe5fc  te  Diris  tieiovcre  ^  txcamimmetui  bttc 
fcrtinentìbits  verbis  qva  Sanóius  Rcx  Dtvid  protulit^  ^  SanSti  Pafres  Pafa  &c. 
Ernnt  b«  dira  ex  Pfalmis  Davidis,  •  bris  Molaicis,  &  aliande  collecìar,  prfefcrtim  \iro 
ex  Drjt.  28,  &  Pfaltn,  109.  Conf.  fupra  Per.  2.  StSì.  i.  cap.  i.  $.  aj.  Toro.  i. 
pag.  145.  Id  tantum  nionitu  dignum  putamus,  qvod  bare  excommunicario  Mnjv 
feu  Maxiuta  j  de  qva  hìc  fermo  eft,  a  reliqvls  qvas  vidimus  (conf.  loc.  dt.  àintìi 
Seti.  4.  cap.  5.  §,  6.)  bi  eo  dìfferat,  qvod  campanaram  foni  &  candelarum  exflinc- 
tionis  in  Maxima  excommanicatione  ufurpare  (olicornm  fion  meminit  ;  qvod  ttmea 
apud  Paplcolas  in  tali  actii  fuiffe  ufìratum  certo  ccrtius  eft.  Conf.  prjetcr  alios  Per- 
ìUuftr.  PONTOPPID.  AnnaL  Eceìef.  Dan.  Tom.  a.  pag.  759.  &  JOH.  WOLFG, 
J^GEIU  Hijh  Ecclejtaftico  Polit.  bb.  6-  cap.  i.  ad  annnm  1616  «bi  tale  qvid  adfcit, 
diccns:  AVr  Pontij:x  ampìius  moratus,  nigram  candelai»  manibus  tenens  eodem  itloc^ 
ferri  bi  lem  excommuni  e  ationetn  in  M.  Antoiiium  de  Domi  11  is  pronttntiavtt^ 

(fl)  Cum  pcrantiqvus  fit  hìc  mos  &  a  primis  Reb'gionis  Chriftlana-  in  bis  Regionibus  exor- 
diis,  feu  illis  temporibus  derivandus,  qvibus  unn  feu  antiqva  Danica  Hng^i  pl^ 
rjsqve  gentibus  cls-Rhenanis  communis  fuit,  facile  fnducimnr  ut  credaraus  O^r in 
Cbar-frcytag  effe  idem  ac  antiqvorum  Kar^  fqvalor,  feu  fangvis  cum  pukere  &  fudo- 
ore  concrctus;  qv«  vox  bodie  apud  nos  in  compciìtìs  ufurpatur,  ut  AV-A'tf^» 
Kar-Lamb^  vitulus  &  agnus  recens  natus,  fordibus  nativitatis  fqvalens:  Verbom 
kara^  iìgnitìcat  purgare,  fqvalorem  abluere:*  U-karadur,  fqvalldus,  impnnis;  Wtf/jf- 
ki^radur,  femipurgatus.    Primicivuin  vero  kar^  occurjrit,  (ut  unicum  tantum  ami- 

qvuo 


GAP.  l  §.  19.  20.  373 

Hifàntes  a  talibus  non  immunes  eflent ,  eosdem  enim,  (ive  aTiqvid^  fìve 
nihil,  commiferanc ^  Soceriorum  die  virgi5  cxdere  morìs  fuic,  qvi  mosj 
ut  peranciqvus,  ìca  e)us  reliqvio?,  longo  poli  Reforma cioneoi  tempore^ 
apud  qvosdam  anciqvorum  rituum  cenacifTimos  in  ul'u  fiaic* 

Ordìnes  &  officia  Ecclefiaftica  licet  eadem  eflent,  nova  tÈmen  dig- 
nìtatitm  ncmhva  qvibusdam  petfonis  indica  fuerunc,  ita  ut  Paftores,  Gren- 
jadsrftadcnfis  in  Holsna,  &  Oddenfis  ac  Hytardalenfis  in  Skalholtina  diae- 
cefifuerint  jam  vocati  Canonici  Archkathtrdrie  Ktdarofienfis  ^  nec  aliam  ob 
caufam  >  qvam  qvod  Archiepifcopus  &  Capìtulum  Nidarofienfe  pocefta- 
tem  has  Praebcndas  conferendi  hbì  airo^abanc,  Sacerdoces  etiam  nullas 
habenres  Praebendas  in  domo  Epifcopi  e)us  beneficio  &  qvadra  viventcs, 
&crisqve  in  cemplis  Cachedralibus  fubfervientes^  hujus  vel  illius  Cathedra 

A  a  a  3  Cammei 


qvum  adferam  exemplum  (in  Vtgajlyrs  Saga  &  qvibusdam  Eyrhyggìa  Exemplaribus 
in  Rythmo  Vigallyri ,  qvem  anno  1008  fqvalorem  itinere  &  turbida  rcinpeft.ire  con- 
traflum  abluturus,  in  balneo,  occifus,  piucis  poli  diebus  puells  morcuuni  confpicere 
defiderunti >  cednifTe  fercur,  hoc  modo:  '*  Horfinn  er  fagur  farvi  1  forvitin  iìada 
"  litinn.  Kar  cr  i  kanipi  varum ,  kyftu  mjer  ef  lyfter.  '»  Id  eft  :  Dtftuxìt  nitida  pul" 
critudo ,  afpice  euriofa  colorem ,  fqyalùr  (kar)  eji  in  barba  noflra ,  ojculare  virgo ,  fi 
placet.  Hic  fqvalorem  leu  concretuin  cuin  iàngvine  fudorem  6t  pulverem,  vocftt 
KMri  Cui  fimile  qvod  VIRGIL.  An.  a  ita  eyprimit: 

Sqvalentvn  barbavi  fy  concretos  fangvint  crines 

Yulneraqve  ilia  gvens  — . 
Cam  itoqve  Sandifiimi  Saivacaris  corpus  die  Pnffìonis  totum  hoc  modo  laceratum 
&  fqvalidum  ertet,  conf.  Pf,  aa-  v.  7.  ut  &  Ef.  53.  v.  3..  feq.  &  anciqvi  in  ejus 
memoriam  fé  aliosqve  eodem  die  hoc  modo  affiigerent;  aut  ipfum  diem  a  Nomine 
fubftantivo  Kar  vocaruut  Cbartag^  feu  diem  fqvaiorìs,  aut  a  verbo  kara^  fqvnlo- 
rem  tbluere,  diem  purgationis ,  cum  Chriftus  fua  paflione  fqvalorem  peccatornm  no. 
ftrorum  abluerit,  qvod  &  ipli  ejus  Imitatione  efHcere  fé  po(Ì*e  piuabant.  Qy:e  Ety- 
in 
71 

/K ,  ,  .  ,  -,     . 

conlvetam  compolicionum  &  dirivationum  analogiam,  juxta  qvam  deberec  dici  Caren^ 
tag  non  Cbartagi  &  fìc  3)  haberet  refpeAum»non  ad  unum  diem  6c  ejus  propria , 
qvx  fune  pati  prò  peccatis  6c  eadem  abluere,  fed  ad  integrum  qvadragefimaie 
jejauium. 


374  PERIODUS  IV.    SECTIO  II 

Cflncftki  Ca)  perinde  dc  monachi,  hu^us  vel  illius  Monaflerii  Canmiày  vo- 
catì  fuerunc  Officinlh  nomen  &  muniis  priori  feculo  nociffifiiuin  fuic» 
qvo  cum  infìgniebacur  vices  Epifcopi  abfentis  aut  morelli  agcoa,  qvo 
officio  in  eadem  dicecefì  non  niu  unus  fimul  fungebatur^  jam  autem  non 
tantum  plures  fimul ,  fed  etiam  vivo  ac  prsfente  Epiicopo  memorantur, 
qvi  fcie  nihil  aliud  fuerunc,  qvam  qvi  communiccr  Précpofiti  vocamur, 
nifì  qvod  eorum  prarfeélura  paulo  lacìus  patebac.  Qvando  autem  {a)  fé 
fcribunt  Dei  graiia  officèalim^  auc  etiam  eorundem  gratia  memorsturi 
(in  tantum  enim  Cleri  faftus  creverat,  ut  offictìaHsgratri  etiam  prò  lege 
haberetur)  aut  ((3)  etiam  Aéia  fua  offidalatus  Sigillo  munium;  deinde 
(7}  fi  caufe  maioris  momenti  in  fynodo  generali,  nolla  Eprfcopi  fa^ 
mentione  decidebantur  «  ac  deniqve  {i)  fi  k  dioecefeos  oHicialem  nullis 
additis  locorum  nominibus,  intra  qvse eorum  poteftas  terminator,  nomi* 
nant,  (ignum  eli  eos  fuifle  epifcopali  praedicos  potevate ^  &  Epi(copuni| 
aut  abfentem»  aut  mortuum»  fuKTe.  Officialo  &  EH/penfiìoris  feu  Qvi^ 
ftoris  munusj  licer  diverfa  eflènc>  antiqvitua  tamen  fcrpe  cònfuitjgeban- 
tur,  nunc  autem  fa^pius  feparata  fuerunt,  nam  Officiarlis  eaqvae  adEpi' 
fcopi  otiicium  percinebant  i  fed  Difpenfator  cathedra  bona ,  reditus  & 
expenfas  curabat:  cum  buie  officio  iacerdotes,  Viri  maturi  confili!»  }um 
utriusqve  &  rei  oeconomice?  peritifTinii  »  plerumqve  prsponerentur,  qvo- 
rum  auéloritas  &  honor  tantus  fuit ,  ut  proxime  poft  Officialtm  k  Ab- 

baies 


(0)  Canonici  prìmitus  fuerunt  viri  doSìi  ad  tempia  Catbedralifl  111  commanicate  Epifcopi 
viventes,  qvi  juventurem  in  bonis  artibus,  prxfertim  Theoloeìa,  informabant;  certu- 
qve  vivendi  regnkìs  pr^pfcriptas  habebant,  qvorum  Collegia  Carolus  Maenas  circs& 
ante  annum  %qo  in  Germania  plnnma  inltituit.  Seqvioribut  autem  becolìsi  non 
tantum  ju\*entutis  informationem  omìferunt ,  fed  etiam  pnrfcripfias  regulaa  piane  ik$- 
lexerunt,  adeo  ut  etiam  Vicarios  fudentarent ,  qvi  Tuo  loco  horas  Ginonicas  dccsn- 
tarent ,  ipfi  autem  fé  prò  Epifcopi  ConÌìliarii$  grerebant ,  &  vacante  fede ,  ipfius  ma- 
nia &  autboritatem  (ibi  arrogabant:  Horum  coUegium  Cafhnlum  vocatar.  Diflin* 
gvebantur  prò  munerum  ratìone  in  Pr^ofitos,  Diaconos,  Theiàcmios,  Prilnic^ 
rios,  ScholafticQS,  Cantores,  Vicarios,  Leéìores  &c.  &c.  Hodie  diftingvantiir  in 
SecnIareSf  qvorum  pleriqve  funt  Magnatet,  ut  Comites,  Barones,  Eqvites,  &c  & 
Rigulares ,  ovi  certis  vivendi  regulis  obligati  fui>t.  De  Canonids  &  Capitnlis  in  Is- 
]aiicMa  vide  iupra  pag.  14I.  Q\'alis  eorum  in  Iflandia  fuerit  conditio*  optimedocent 
ecrum  coltationis  iiterar>  &  juramentum  fidelitatis  Epifcopo  didum,  \ìd.  ad  fineni 
hiTJus  Capitis  Litr.  D.  E.  ex  Codice  pergamene  Originali  in  Bibliotheca  Magiurmi 
Ne.  135.  in  Qvarto »  exicriptas. 


GAP.  L  §.  20.  21.  375 

bates  nomìnÉntiir;  legibas  oautum  furt,  neiDitii  lickum  effe,  tale  rou^ 
nos  decreélare,  nwdo  bb  Epifcopo  ìd  ei  demandaretur;  tcmpus  auteai 
ultn  ttieoaium ,  nifi  ucerqre  cónfencirec  >  non  debuic  extendi. 

» 
Tempia  hac  temperate  nova  perpauca  exftni Aa  fueranc ,  fed  an« 
tiqvonim  cenfus,  Epifcopis  eadem  dicandi  nullam  piane  occafionem 
omirceiHÌbvi$  >  haqd  cont;emrveiidum  incrementum  cepìc;  Nain  prarcec 
oonCvecam  &  illis  dqbicam  aiioaann  ibrcem  ac  fponcaneas  largiciones  >  qvi- 
vis  Paftor  ex  prarbends  (ibi  conceflap  proventibus,  decicnam  partern  illis 
tradere  tenebacur.  Nec  reliqvis  eorum  curacorìbuS)  qvi  plerumqve  eranc 
fundi  pofièiTores,  templorum  refidua  >  feu  qvsr  annui  redicus  expenfas  fu* 
perabanc,  alio  qvam  ipfo  fundo  folvere  concedebacur  (a)^  uc  eo  candeoi 
modo  multi  meliorjs  nots  fundi  &  prxdia>  templorum  fierent  peculi- 
um.  Si  qvis  vero  aut  ìp(à  tempia  eorumqve  fundos  aut  polTetfiones  ali- 
qvomodo  Icfiflfe  iniìmuiabatur,  ilatim  in  jus  vocatus,  non  tantum  damni 
leftitutionem  pendere  adjudicabatur,  fed  pnrterea  etiam  Fullrettey  feu 
pieni  jutis  muli^am^  qvse  minorum  templorum  erat  \s  marc^e^  feu  25  Impe- 
riiles,  &  tempio  infuper  Cathedrali  60  marcasi  qvippe  qvod,  ur  reli- 
qvorum  Mater,  lariione  juris  Filiarum  k?fum  qvoqve  &  offcnibm  eiPe 
cenfebttur.  Mmafitiìum  autem  unum  ad  praedium  Skrida  in  Toparchia 
Mulenfi»  Stephanus  Epifcopus  Skalholtinus  anno  149^  exftrui  &  fundari 
curavit,  qvod  prxdium  Haflidus  Thorfteini  ejusqve  uxor  Cecilia  Thof- 
fieìni>  una  cum  omnibus  ad  id  pertinentibus  &  aliis  qvibusdam  poiTefli* 
onibus.  Dee  omnipòtenti,  Sanéls  Virgìni  Marix^  &  Sanerò  Sangvini 
ib;  legaverunt.  Sed  templum  ibidem  exftruélum  anno  1512  Prxful  cor- 
pori  Chrifti  dedica vit,  (e),     refla^  prster  Vifitationis  Marìse,  a  Sveno 

Sapiente 


(t)  Vid.  fupm  pag.  241. 

(b)  Sangvinem  Chrifti  in  Norvegiflm  onno  xr^5  illuam  fuiflTe,  teftanrtir  v4«m/r/^ii  qvem  re 
Tera  eum  fuifre,  qri  ex  fTiiclHfiino  Sfllvororis  corpore  cfflnxir,  ferio  A(re\erant,  hujus 
delude  particiilam  in  Iflandìam  tran/latam,  &  in  tempio  Skridenfì  depofirain,  Ì\.AXt 
aedituin  cft,  fed  hjpc  fuit  valgi  rantum  p.rfvaHo,  vei'om  autem  &  genninam  caufam 
cnr  t;:mpium  Sicridenfe  Sanerò  Sang>'ini  confecratum  fuerit,  in  H'tfior.  Monaft.  Islatki^ 
cap.  1%.   adtulimus. 

G)  Vid.  pluribas  noftram  Hifi^riam  Mimafi.  blandii  cap.  Kk 


376  PERIODUS  IV.    SECTIO  !!• 

Sapiente  introduélum  ^  eadem  ac  antea  manferunt,  nifi  hìc  in  cenfum 
venire  debeant  dies  qvidam  incifi,  qvales  funt  Hallvardi  (a;,  Boiolphi  (b\ 
aliiqve  ,  de  qvibus  camen  incertum  eft  >  an  unqvam  inter  fetta  relad 
fuerint. 

§•    22. 

.7us  nunqvam  canti  Tevere  dicium ,  nec  difciplina  ecclefiaftica  un- 
qvam  rigidius>  qvam  fub  hajus  Periodi  fìnem,  exercita  fuic  (c^^  qvod  non 
tam  qvorundam  Epifcoporum  Religionis  zelo ,  qvam  avariiis  &  domi- 
nandi  libidini  cribuendum  efle ,  ìpforum  aila  arbuade  docent.  Lex  leu 
legum  codex  ad  cujus  normam  &  prsefcriptum  jus  dicebanc  &  )uflitiam 
exercere  videri  voiebanc,  fuic  is»  cujus  fupra  (d)  fspius  fecimus  mendo- 
nem,  ab  Arna  Thorlaci  filio  confcriptus,  fedcanciem  anno  13^6  a  Magno 
Erici  penicus  confìrmatus  (e),  Islandisqve,  ut  lex  univerfalis  omnibus 
obCervanda^  in)un£lus^  cui  alias,  parcim  antiqvas,  parti  m  recendores,  Ec- 
clefìafticas  Conftitutiones  &  Poncificum  Decreta  in  fubfidium  vocanint 
Forma  vero  &  modus  procedcndi  non  femper  idem  adhibitus  &  ohfervt' 
tus  fuit,  plerumqve  tamen  dica  reo  fcripta,  conventu  indido^  teftibus- 
qve,  (i  haberi  potuerunt>  aélum  fuic;  alias  edam  >  led  rarius,  reis  jun 
jurando  fernet  purgare  aut  accufatoribus  iiKentatam  caufara  jurameaca 
probare  conceuum  fuic,  &  licec  forma  qvcedam  judiciaria  obfervarecur, 
^  plerumqve  tamen  is  fuic  exicus>  uc  reus  condemoarecur,  &  (\  nonilarec 

)Uḍ10, 


■     ■■ 


(^)  Hallvnrdi  Feftum  incìdit  Jn  15  Maji,  Errant  rero  qvi  autiimdnt  Sandurn  Htllrardum 
fuiffe  filium  OUi  Sanali,  cum  ejus  fuerit  confobrinua ,  nasn  GudbrajKtus,  dai  ivoi 
marernus,  tres  habuit  filìas  i)  Aliam  qva^  ex  Haralldx)  Grsnflca  pepefit  Olaum  Regent, 
&  ex  Sigurdo  Syr  Haralldum  Imperiolum ,  a)  Thoreyain  matrem  Hailvardi  Sancii,  & 
3)  Tsridam  matrem  Eymundi  nobilis  Pirata  èf.  Regali,  fed  aviam  Thoreri  Steìgenfis, 
cujus  in  Hidoria  Norvegica  non  incelebris  mentio.  Occifus  pft  HdivardpSi  £  Mu» 
likus  Flateyenfihus  fides,  anno  IQ43. 

(b)  Bocolphi  Abbatis  feftum  in  17  Junii  ineidit. 

(e)  Hoc  non  Ita  intclligendiim  eft,  ac  fi  priores  Epifcopi  ^onitfventes  fuerint;  Bx«npli 
loco  fic  i^oena  condìgna  Sacerdoti  cuidam  a  Joua  Vilhelmi  filio  anno  X431  prxfcrìp»; 
Vid^  od  fìnetn  Capitis  Iàkx.  F. 

(d)  Vid.  fupra  Tom.  x.  pag.  540  -^  550,    Tom.  %.  pag.  io.  fqq. 

(e)  Vid.  fupra  Tom.  i.  pag.  437. 


GAP.  l  §•  ìì:  '  377 

judicio,  e^rcommuoicaretun  Ipfi  enim  Epifcopi  aut  edrum  vicarii  ut 
phirimum,  Judicem,  Adorctn,  imo  qvandoqve  eciam  Teftem  agebant, 
ìltìsqve  mulébe  pecunuurìs  cedebaoc  Afleilbrcs  autem  fuerunt  Ab- 
batesy  Sacerdoces,  qvandoqve  edam  in  cauds  minoris  momenti^  &  de- 
kà\ì  fuperioris  ordinis,  diaconi  &  laici  ^  raro  aucem  vel  infra  6,  vel 
fupra  24  perfonaruin  numerum  tale  Confiftorium  habuit;  fed  (ive  mui« 
ti,  iive  pauci  eflent,  omnes  tamen  Proefìdis  amici ^  eiqve  obnoxii  fu- 
ere,  qvi  omni  in  ìpfum  transiaca  potevate,  ipfius  imperio  fubjedi}  ad 
ejus  nutum  fententias  dixerunt,  qvibus  reì  facultacibus  exuebantur  aut 
anathemati  innodabantur^  non  nunqvam  etiam  vinculis»  carcere,  tor- 
mentisi cohibendi  jùdicabantur  ;  Perraro  aucem  vel  feyeriHima  qva^vis  fen- 
tenna,  fine  gratin?  Spiritus  Sanéli  invocatione  pronuntiata  fuit;  con- 
fvetùs  enim  feqvioris  Seculi  ftylus'talis  erat:  N.  Dei  gratta  Epifiopus 
6ta  Et  qvando  Afleflbres  de  eo  locjvebanturt  prom  ejus  gratta  libu^ 
trit  &c.  Et  fententiam  pronuntiaturi  :  ide^qve  implorata  gratia  Spiritus 
Snnffi  judicavms  &c»  Tandemqve  :  Hanc  nofiram  fententiam  nobisctum 
m^mavit  Revèrendas  Domintis  Epi/copus  &c.  Interdum  in  rebus  mino- 
ris momenti»  difnidiato  clericorum  &  laicorum  numero  ucebantur,  ipfi 
fententiam  pronuntìantes ,  hac  formula  i^xzm!\([^:  Ideoqve  in  nomine  Do- 
mmi  Amen!  dìximus  prò  tribunali  fidevtes  pieno  juris  judicio  &c.  appro- 
Untihs  nobiscnm  <Scc.  Reperiuntur  etiam  foli  judicium  exercuifle,  & 
had  adhibita  formula  pronunciafle  :  N.  notum  facto  ^  avod  N.  in  jus  voca* 
VJ)  avara  dicam  legitimam  effe  judicaviy  ideoqve  implorata  gratia  Spiritus 
Sìmciì ,  &c.  Et  tandem  :  Hoc  meum  judicium  y  me  prò  tribunali  fedente 
fromulgatum  in  fcriptis  prolatum  fuit.  Qva  forma  non  pauca  Epifcopo- 
rumHoIenfium  judicia  &  fentenciae,  qvae  ad  nos  pervenerunt,  concin- 
natae  reperiuntur,  qvibus  etiam  Skalholcenfium  nonnuUa  fimilia  funt» 

Litr.  A. 

TTyrieleefon.    Chrifteleefon.    Kyrie  Chrifle  audi  nos^ 

Pater  de  celis  Deus  !  miferere  nobis^ 
Fili  redemptor  miferere  nobis. 
Spiritus  Sanóle  deus  miferere  nobis. 
Conditor  mundi  iwi/?r^r^  nobis^ 
Saluator  mundi  adjuua  nos. 
Toìiu  a  Bbb  Sanaa 


o 


-378  PERIODUS  IV^    SECTIO  IL 

Sanda  trinitas  unus  deus  mtjèrere  nobìs.    • 

Sanéla  Maria  roacer  Domini^  fandla  Dei  genetrixj  (anela  uirgo  uirginum 
ora  prò  nvbis. 

SanAe  Michael ,  Gabriel  »  Raphael  ora  prò  nobìs. 

Otnnes  (aneli  Angeli  &  Archangeli  orate  prò  nobis^ 

Omnes  fan  Ai  chroni  &  dominationes>  omnes  fanéli  principatus  &  pote- 
ftates,  omnes  fande  celeftes  uircuces,  omnia  (anoa  cherubia  ac 
feraphin  orate  prò  mbis. 

Sanéle  Johannes  baptiila  ora  prò  nobis. 

Omnes  lanéli  Patriarchi  &  Prophet»  orate  prò  nobis. 
*  Sanéìe  Petre  j   Paule,   Andrea  >  Johannes ,   Thoma^  Jacobe»  Philippe, 
Jacobe,  Bartholomee,  Mathee,  Simon»  Taddee»  Mattila j  Marce; 
Luca ,  Barnaba  ora  prò  nobis. 

Omnes  fanéli  apoftoli  &  evan^elifte  orate  fro  nobis. 

Omnes  fanéli  innocentes  &  difcipuli  dommi,  orate  prò  nobis. 

Sanile  Stephane>  Line,  Clete^  Clemens,  Sixte >  Comeli ,  Cìprìanei 
Dionifìi  cum  fociis  tuis ,  Mauricii  cum  fociis  tuis  y  Kiliane  cum 
fociis  tuis^  Alexander  cum  fociis  tuis,  Cezeon,  Laureati,  Via- 
centi,  Fabiane,  Sebaftiane,  Calixte  >  Urbane  »  Vite,  Vicalis; 
Landberte,  Tiburti,  Valeriane ,  Ofvalde^  Olave^  Eatmunde, 
Thoma»  Magne >  Hallvarde^  Blafi,  Johannes,  Pantaleon,  Theo- 
dorè  ora  prò  nobis. 

Omnes  Santìi  Martires  orate  prò  nobis. 

Sanàe  Sii  veder  )  Gregorio  Nicolae  ,  Martine,  Thorlace,  Benedi(fle, 
Egidio  Jeronimej  Auguftine^  Johannes.  Ambrofi^  Germane, 
Vedafti>  Amando)  Leo>  Damafe,  Seuerìne,  Bridii,  Columba^ 
Cuthberce^  Suithune,  Leoharde,  Remigi  ora  prò  nobis. 

Omnes  Sanili  Monachi  &  heremite  orate  prò  nobis.  - 

Sanila  Maria  Ma;:dalena,  Felicitasi  Perpetua^  Agatha,  Agnes,  Cecilia, 

Lucia,   Margareta>  Brigida ^   Katerina,    Sunniua^   Barbara,  Ana- 

ftafìa,   Petronilla,   Prifca»    Urfula  cum  fodalibusi  Fides ^  Spes^ 

Karitas,  ora  prò  nobis. 

Omnes  Sandìe  uirgines,  Omnes  Sanile  vidue  ac  concinentes  orate  fr9 

njbis. 
Omnes  Sanili  orate  prò  nobis. 
Chrifte  aui/i  nos. 
Vropicìus  Q^o  parce  nobis  domine.  <      .  Propicius 


GAP.  L  Litn  A.  B^  379 


IVopicfus  cito  ixauii  nos  domine. 
Propici  US  efto  libera  nos  domine. 
Ab  inddiis  DÌJboli  libera  nos  domine^ 

A  morbo  malo  r 

A  pefte  &  fame  /' 

A  pefiilehcia  &  clade  P 

Ab  omnì  ìminundicia  cordis  &  corporìs  P 
A  fubiunea  &  improuila  morte  r 
Ab  omni  malo  F 


Per  incamationem  &  nativitacem  tuam  F  — 
Per  circumcifionem  &  apparicionem  cuim  / 

Per  baptifmum  &  iejunium  tuum  r 

Per  Paflionem  &  crucem  tuam  /' 

Per  mortem  &  fepulcuram  tuam  f 


Per  glorìofam  relurreiftionem  tuam  /* 

Per  venerabilera  afcenfìonem  tuam  / 

Per  aduentum  Sandi  Spiritus  paracleti  P 

Inaduentu  tuo  fecundo  /' 

In  die  judicii  /' 

Peccatores  ce  rogamus  audì  nos. 

Uc  pacem  &  fanitacem  nobis  dones. 

Uc  remidìonem  omnium  peccatorum  noftrorum  nobis  donesr 

Litr.  B, 

Ad  Divum  Olaum. 

Q  Chrifti  Martir  dare,  tuos  ad  te  clamantes  audi  famulos^  qvia  tue 
predicationis  gratia,  qve  nefandis  cultibus  ad  veri  dei  cultum  nos 
revocavit>  nos  gaudemus  &  credimus,  qvia  tu  regnas  cum  Domino 
Rex  inviéliflimuSy  te  humiliter  deprecamur>  ut  digneris  nos  adjuvare 
tua  fanéla  oratione ,  ne  praevaleat  Diabolus  fuam  in  nos  ^lerficere  volun« 
tatem,  &  tempera  nobis  omnium  caftitatem  &  humilitatem,  benignità- 
tem,  temperantiam,  patientiam  fpiritualem,  difciplinnm)  &  obedientiam 
&  virtù  tem  debellare  forti  ter  de  armis  fidei  adverfus  tentationes  Dia* 
boli.  Fac  nos  femper  gloriofinime  Olae  &  Martir  Jefu  Chrifti  preciofe 
tuis  orationibus  aaiuvarì>  qvia  ab  impiiflimis  homiilibus  occifus  eras 

3bb  a  prò 


^o  PERIOPUS  IV.    SECTIO  il 

prò  ìufticia,  fac  nos  gaudere  fine  fine  in  fanélorum  patria,  &uttecQm9 
Rex^  merearour  videre  Deucn  Regem  òmnipotencem  trinum  &  unum 
Dominum  regnantem  per  infinita  fecula  feculoruoi  Amen» 

Aliai  ad  eundem. 

Deus  qvi  es  Regum  omnium  corona  &  Martirum  vigoria ,  annue 
nos  beati  Olai  Regis  &  Martiris  pia  apud  te  experiri  patrocinia,  ut  per 
tuam ,  qvam  in  ejus  glorìficamus  pafiione,  magnificentìam^  coronam  vice 
dìlìgentious  te  percipiamus  repromiflam  &c. 

Ad  Petrum ,-  Paulutn ,  Andream  é*  Johannem  (♦)• 

Sanfte  Petre  Apoftole  eleéle  Dei,  tu  confcffus  es  filìum  Dei; 
fuper  te  sdifìcat  Dominus  Deus  Ecclefiam  fuam  &  tradidit  daves  Regni 
ccelorum  ;  Tibi  ligandi  dedit  poteftatem  atqve  fol vendi  &  remittendi 
peccata;  Tu  es  Apoftolorum^  princeps  &  exemplarpoenitentiae,  Doclot 
Écclefie,  Janitor  Paradifi,  adjutor  eleélorum ,  Tu  es  fufceptor  animarum, 
&ego  mifera,  &  fragilis,&  peccatrix>  qvid  firn  faélura.  Cura  venero 
ad  te  adjuva  me  ne  recedam  refufa  propter  vitia  &  peccata  qvx  male 
commifi.  Solve  vincula  fjeccatorum  meerum  qvi  habes  poteftatem 
ligandi  &  fol  vendi  in  cxlo&  in  terra.  S*  Petre,  S.  Paule,  S.  Andrea, 
B.  Johannes,  Apoftoli  Domini,  aperlte mihi portas  jufticie j  ingrcllusin 
eas  confitebor  Domino  Amen. 

Ad  Divam  Virginem  (*). 

O  Domina  mea  Sariéla  Maria ,  me  in  tuam  benedi<^am  fidem  & 
Ungularem  cuftodiam  ac  in  finum  miferìcordiae  tus  hodie  &  qvoddie  at- 
qve in  hora  exitus,  mei  animom  meam  &  corpus  meum  tibi  commendo, 
omnem  fpem  meam^  confolationes^  anguftias#  miferias  &  finem  vice 
mescommitto,  rogans  ut  per  tuam  fanòlifiimam  intercefllonem  &  glo* 
rìofa  merita,  omnia  mea  dirigantur  &  difponantur  opera  ^  fècundum  tuam 
tuiqve  filii  voluntatem  ad  meam  utilitatem  Amen^ 

Litr. 


(^)  Videtur  elfe  precatio  privata. 


'   €AP.  I.  Lifr.R'Ci':  :'!  381 

Litr/C. 

1)    Mariu  Reìjkversi 

(e)  \/f<5der  Jefii  veremed  oiT,  Milldr  gud  oc  helge  krofs,  Alldafader:, 
englalid,  AUer  Helger  bue  ferd,  frider  Spàmenn  Friir  oc  Poftuk 
u  fyrcr  ols  bid. 

a)    Mariu  VtìgguliSd. 

Sof  |Hli  eg  unni  fier^  aller  helger  pione  ]^;er,  Petr  oc  Pali  à  RomJ, 
hialpi  per  a  dómi^  oc  fu  hin  mìidafta  mxr,  fem  marga  bxn  af  gude  fer» 
Sanéh  Maria  fie  |>ier  holl,  fu  er  bècre  énn  raudc  gull,  hvarfem  |)ù  reiki 
ara  lande,  figne  |>ìg  oc  fvaefe,  fiàlfr  gud  oc  Heilagr  Ande» 

3)     Vogguliód. 
pig  fvaefi  Gud  oc  Gudsmóder,  tiu  englar  oc  tólf  poftular,  Thom- 
as hinn  traufti^  oc  cveir  adrer,  Magnus  oc  Marceinn,  pig  fvxfe  Drottinn-. 

^>    Kvolld  oc  Morgunvers  til  fallrar  Mariti  Mieyan  ' 

Bid  eg  Maria,  biarge  mer,  bure  ùr  5llum  namium,  annars  heims 
oc  eimin  her,  àftmw  Guds  eg  treyfte  per,  bid  pù  fyrer  mer  bxde 
lifsoc  daudùm. 

Bbb  3  .5)  ^>Vr- 

(c)  i)  CantiUna  iter  fufcìpìenth  ed  Marìam. 

MatcT  Jefu,  nobiscum  efto,  clementiffime  Deus,  &  San^a  Crux!  Pater «Scculo 
rum,  chorns  Angelorum,  omnes  Sanai,  edmii  Prophetae,  Virgines  &  Apoftoli  iter 
propalante!  Ora  prò  nobis!  '^ 

a)  Carmen  Mmianum  '  ad  tunas. 
Dormi!   €go  tibi   fiiveo,  omnes  San^i  tibi  ferviiinto,  Petrus  «fe  Paulus,  avi 
Roin«  funt,  tibi  in  judicjo  opem  adfcrunto,  &  clementifnma  ìlla  vJro-o    nvjr  mnltfl 
a  Deo  impetrar.      Sanéh  Maria,  <jv«  rutilanti  pr^ftat  auro,  tibi,  ubicunave  terra 
rum  conftirutus  fuws ,  propitia  cfto,  ipfc  Deus  tibi  benedicat  &  Ibmnum  coiiciliet 
m  &  Sanaus  Spintus.  v,w"wuci, 

3)  Carmen  ad  etmas, 
libi  fomnnmconcllìent  Deus  &^^^^  mater.  decem  Angeli  &  duodecim  Apo- 
ftoh,  Thomas  lUe  fidns  «e  duo  ah.  Magnus  &  Martinus !  Tibi  Dominus  fomnuni 
concihato  !  «"ihui» 

4)  Cttvttn  vej^ertinum  &  mamìnum  ad  Btatam  Virgimm  Mariata. 

V     ^?^°A-^«",^  n  •"  °^j;f'^''''  "'  *'"'»'■*»  '"=''''  l'ic  &  in  futuro,  feculo  «-item. 
Vago.  Da  dileaaJ  tibi  conhdoj  ora  prò  me  &  vivo  &  niortuo. 

^  S)  Orda 


38Ì:  PERIODUS  IV:  .SECTIO  IL 

5)     Vtdtradan  truarìnnar^ 

Bìd  pu  fodrìniiy  biód  pù  fyne,  af  módrligutn  myndugleika ,  pvi 
h6num  f ù  eflauft,  yferdrottnar.  Skynfemd  oc  reccvife,-fkmacil  badar , 
ad  módirìnn,  fé  mòg  aedri;  Fyrer  |»vi  bid  ^ù,  fòdur  himnanna)  aud- 
m^kc  medy  oc  undergefne ,  enn  fkipadu  fyni>  af  fkarpleiks  valide. 

6)    Bé^n  mòti  kveifu^ 

.  Chriftr  fat  fyrir  kirkiudyrutn  »  kindil  hafdi  i  hendìi  bamid  j^ad 
blefTada^  bók  i  annare.  Hvad  fyrger  ^ù  fon  minn?  fagdì  fsl  Maria.  Eg 
er  far  oc  fìùkr,  fàgdi  gud  droctinn  minn.  Eg  fkal  Isekna  ^r  beinkveifui 
fleinkveifu^  fótakveifu,  handakveifu)  idrakveifu,  heilakvetfu;  ocI»aalln 
ròitiuftu  reginkveìfu  ;  Hann  vard  laus  af  krànkleika  f inum*  Hvòr  ^(Ti 
bxn  hefur  ad  vardveita .  frelfaft  mun  af  allre  kveifu. 

7)    Bien  a  nwti  hìkfta. 

Chriftr  1  briófte  mer ,  bure  fari  hikfti;  fyrri  var  ec  i  huga  guds  enn 
hikfti  ;  Gud  fridi  f  efs  manns  fai  fem  dc5  af  hikfta.  Hv5r  fem  i  einu  and- 
anaki  les  pefla  barn  niufìnnum  ^  mun  laus  verda  vid  allan  hikfta. 

■ 

8)  Draumr 

•-> — ^  — ■ 

5)  Ordo  fideK 

Roga  pfltrem ,  jnbe  filium  autoritate  materna ,  in  'hanc  enim  fine  duWo  do- 
minaris  ;  Ratio  enìin  &  ieqvitas  una  innuunt  matrem  filio  prapftare.  Patrem  igimr 
coelorum  humiliter  6cfubje£Ve  rogato,  fed  filium  rìgorofa  autoritate  jubeto. 

S)  Prfcatio  coafra  Marem. 

Cliiiftus  ante  fores  templi  fedebat,  puer  ille  benedi£lns  cnndelani  una,  Itbram 
altera,  manu  tenuit.  Qyìd  doUs  mi  fili ì  dixit  beata  Maria.  Labaro  (y  rfjrofff,  re- 
geffit  Dominus  meus.  Levabo  tibi  dolorem  ojjtum^  dohrtm  de  calcuìo^  dclonm  ft* 
duWj  dolorem  nianuutìiy  dolorem  snteftifiifrum  ^  dolorept  ctrebri^  (f  acutìjjìmmm  oami' 
ttm  dolorem  ftipa-eminentem  ;  Ille  a  morbo  ianabatur.  Qyicuuqve  haiic  precauoncm 
lervandam  habueric ,  ab  ornai  dolore  liberabitur. 

7)  Precatio  cantra  Jingultam, 


HSmaìm 
(*J  Sine  omni  dubio^     Ratio  fbyfica  cuìqye  patet. 


,    ^  €AP.  I:  Utt.  e     .  :  383 

8)    Draumr  Sanéfi  Petrs^  ad  diaumr  tMifl  veli 

Draum  dreymdi  mig  drottinn  Gud  mina:  ce  f ótcift  fia  f  ig  drottmh 
drottnanna  oc  kóng  kónganna^  vaknadi  ecvid,  oc  var  fad  fvo.  Hvdr 
fem  leger  f>inn. draum  fyrr  enn  finn,  fagdi  herrann  Chriftrj  hann  fkal 
allud  radaft  til  becri  vegan 

-9)    Kyrkiugaunguhien. 

SxSg  ce  i  kirkiu ,  med  Chriftìns  manns  fótum ,  holl  fie  mier  kirkia»' 
hollur  fie  mier  preftur,  holl  fiejnier  meflu  bok  oc  hvòr  bók,  fem  Gud 
drotcinn  minn  j6k.  Leit  ec  utar  i  kirkiu  »  leic  ec  innari  kirkiu  ^  leic  ec 
allt  i  krfngum  mig;  (a  ec  hvar  Gud  drottinn  minn  fat  i  dómftóli  (Inumi 
oc  hafdi  i  hendi  |)a  helgu  baen  Pater  mfter  oc  maelti  peiTum  ordum , 
ad  |>ar  fkylldi  enginn  i  vìtis  elidi  brenna,  ne  kvalanna  kenna,  hv'òr  fem 
fyngì  ^efia  baen  med  fig  dógum  òllum.  Vaki  vòrdur  minn ,  (bfi  (ei)  augu 
oun,  renne  hugur  minn  til  almdttugs  Guds  mins.    Amen. 

10)    Kv'ólldbém. 

Geymdu  dymar  drottinn  minn,  défamlegur  fyrer  kroflinn  finn, 
glugga  hùuiin  gólf"  oc  fkùm^  guds  a  medan  ftendr  hùm«     Gud  gefe 

her 

8)  Sofìiffhim  San&i  Petti  9  qvo  fomnia  ex  voto  portendant.  '  " 

Somnìum  fomniavi  mi  Domine  Deus  ;  videbar  mihi  videre  te  Dorainum  do- 
Tìiinantium  &  Regem  regura;  His  expergefa^lus ,  revera  ita  fuit.  Qyicunqve  tiium 
fomnium,  inqvit  Dominus  Chriftus,  priusqvam  fuum  re^itaverìt,  ejus  fomnium 
femper  bonam  foitietur  interpretationem. 

p)  Precatio  templum  intrantis. 

Tempium  pedibus  hominis  Chriftiani  intro.  Sit  mihì  templum  faiubre!  Slt 
mihi  facerdos  falubris!  Sit  miht  falubris  liber  mìffs,  Se  qvilibet  alius  liber,  qvem 
Dominut  meiis  Deus  exaravit.  Extrorfum  in  tempio  circumfpexì;  Introrfum  in 
tempio  circumlpexi;  Circumqvaqve  circumfpexi;  Vidi  Dominum  meum  Deum  prò 
tribunali  fno  fcdentem,  6c  fiindam  illam  precationem  Pater  nojler  maini  tenencem, 
qvi  hjtc  verba  docutus  eft>  neminem  in  igne  inferni  ariurum  vei  dolores  feniurum, 
qvi  hanc  precationem  omnibus  feptem  (hebdomndx)  diebns  recitaverìt.  Cuitos  mens 
vigilet!  Ocult  mei  (non)  dormiant!  Mens  mea  ad  omnipotentem  Deum  meum  fé 
convertat.    Amen. 

10)  Precatio  vefpertwa. 

Mi  Domine  cariflime»   propter  crucem  tuam  cuftodi  fores,  feneftras  domnm, 

pavimenta 


[384  PERIOBUS  IV:    SEtTIO  U. 

ber  rum  Hèimp^m  Anda,  fvo  óhreinn  andi  kunni  ofs  edd  ad  granda, 
.oc  arar  hanns  fai  her  eckerc  rum;  Gud  geymi  dyr,  oc  Owx'lok,  Maria 
iney  i  inni  dyrum,  enn  Michael  engill  ùtifra»  Brìóti  enginn  upp  bù« 
manns^lyr.  Ut  Gurgr  (Karkr),  inn  j^e/ks^  ùc  Gajfagullj  inn  Guds  eingill, 
ut  Ragerifi,  ìvmjfefu  Chrift,  ut  Valedtèus  (forfan.  Maledi3us)  ìXXViBmt- 
dia  US  ^    Vid  gefum  ofs  alla  a  Guds  valld,  oc  goda  nótt. 

Litr,  D. 

.  (d)  V'er  Jon  med  Guds  nad  &c«  gSrum  oUum  tnonnum  kunnickt  ned 

^efTu  voru  brefe  at  i  heeidr  vid  Gud  ok  hanns  helguftu  inodur 

jungfiru  i'anéle  marie  ok  cns  helgafla  Gudz  jattara  Jons  Hola.  bifkups 

jVors  patrona  ok  heilaga  Gudmunatr  bifkups  ok  til  msire  avaxtar  gudh- 
ligrar.pionozto  hofì.itD  vii  taskic  vorn  kan^  fon  i  hsidr  ok  vicding  canuk- 
ligrar  ftsttar  atti  blifva  i  vorre  kirkiu  a  Holum  til  koftz  ok  fedu  ^a  f^m 
hann  vili  ok  fvo  Ixngi  fem  honom  likar  par  atti  dvxliazt  ok  lìtia.   Ok 

,si  Utan  ined  voru  lofui  ok  fam|iycki  brotc  farà  ^i  lionum  likar.  Ok 
hvar  fyrer  wer  pigli  fwo  fa^m  v^orn  faiuiaa  aeigxn  fun  ok  fun  vorrar  kirt 

iu 


pavimenta  &  latebras,  dum  Dei  tenebre  darant.  Deus  hìc  (andò  Spìrìtm  locnm 
conccdat,  ne  impurus  Spìritus  nobis  nocete  podìr,  &  angeli  ejus  locuin  lifc  occu- 
pare neqveant.  Deus  forts  cuftodiat,  fed  Crux  ferain.  Virgo  Maria  in  foribusinte- 
rioribus,  fcd  Michael  Angelus  in  exterioribus  l  Nemo  fores  villici  efFrìngat!  Fortt 

He!  Intfo  Jejh!  Foras  GaJfaguUe!  Intro  Dei  Angele!  Foras  Rageriflt!  Intro 
Cbrifte!  Foras  Maledille!  Intro  Benedidt!  Nos  omnes  Deo  nos  comraendimuj. 
a  nox! 

« 

(d)  Nouerint  uniuerfi  per  prefentes  qnod  nos  Johannes  Dei  gracia  epifcopns  holenCs  al 
honorem  omnipotentis  Dei  &  beate  Maria  femper  virgìnis  &  fanBiiRmi  Confedoni 
6c  Epifcopi  patroni  nollrt  6c  beati  Godemundi  &  ad  ampliacionam  cultiis  divini  in 
ecclefia  Holeniì  recepimus  NN  diledam  iilium  noflrum  ad  honorem  &  digniti- 
tem  Canonicatus  &  manendi  in  ecclefia  noftra  Holenfì  in  cxpenlis  eccitfix  ^x^.wào' 
cunqvc  6c  qvamdiu  (ibi  plactterit  cum  duobus  famulis  ad  faciendum  relidcnciam  & 
ci:m  noftro  confenfu  recedere  qvam  tibi  placet.  Unde  te  tamqram  noftmns  ♦»j*^|" 
&  verum  membrum  noflri  capicuii  approbamus  &  ratificamus  per  prefentes  &  obi  in 
perpetuam  prebeudam  affignainus  decem  marcas  de  pecunia  una  anuuatìm  tibi  Col- 

.     .  veodt 


GAP.  l  Lifr.  D.         —  385 

iu  anduardhum  fkipum  ok  ftadfeftutn  med  pefla  varo  faumo  nervarr- 
andx  brefo.  Ok  ttweirdoliga  rxnto  ok  prebendo  fetium  ok  fkipum  tiu 
merkraf  vorum  pocningum  ok  godzae  arliga  hverc  ar  figh  at  luka  i  f)eim 
ftjd  fem  fjoer  ok  vorri  kirkiu  kaemr  til  minfta  f kada  efcer  landfins  vana. 
Oa  |>igh  fuo  allt  p!tt  godz  faem  ofs  fealfua  ok  vora  kirkiu  verndii  ok  vaeria 
medalhn  banda  mata  ok  raett  efter  allre  vorre  makt  ok  valldae.  Suo 
framt  J>u  helldr  f  efla  |)iaa  lofvaii  ok  likamlighan  seidh  med  ofs  ok  vora 
loghliga  arfterkomarndr  medh  truf kap  ok  ftadraeftu  gxymandi  ok  vaktandi 
ok  far  med  f kyldoliga  lydnae  ok  uyrdhingh  ofs  jafnan  vaeicunda?  ok  gior- 
andx  ok  vorum  loghlighum  efterkomanuum  i  famra?  .ftaett.  Ok  xi  (idr 
til  wor  koma  fiorum  finnum  a  hva?rio  are  fvo  faem  a  f  eflum  timum  ok 
hatidum  in  afltfmpcione  fancfle  marie  in  fello  fanéli  Johannìs  bifkups. 
vors  patrona  domiiii  Jefu  Chrifti  ok  i  Matsdiegi  htrihgs  Gudmundar  bifk- 
ups vidr  tvoeggìa  marka  fcekc  fyrer  hiièrt  ar  efter  blifuerutan  vortorlof, 
ok  man  fiukoom  a^dr  annan'bungan  fkada  ok  forfaull  hindra  kunno 
hann.  Var  [>etta  bref  vtgefit  ok  f  krifat  a  vorum  ftad  Holum  i  Hialtadaal 
fàuftodaghaen  na?fta  arftcr  inventionem  fanéle  crucis  infiglat  ok  ftadf^dl 
med  varo  infigli  rotundo  off  fbalfuom  nerverandom  Anno  Domini  mille- 
fimo  qvadrìhgenteiimo  tricelimo* 

Litr. 


Tend&  in  tali  loco  ut  tibi  Sciioflre  ecdelte  inrtfnitur  minus  donpnofum  (ècundum 
inoduin  terre  coiifvetnm,  &  te  ^  oinniQ  bona  tua  tamqvam  nosmet  iprnm  &  no- 
ftram  eccLeiìam  dcfcndenius  omnibus  viribiis  Se  iriodis  fecandum  nodratn  poflìbilira- 
tciii  &  potenciam^  itdq.  proini^Tum  tUum  rabjurtinento  corporali  dje  fìdelitate  &  Ina- 
bilitate obferranda  &  obedienciam  &,  reuérenciam  nobis  (èmper  exhibenda.  Item  cum 
ad  nos  qvater  in  anno  viddicét  in  iftis  feftiuiradbtis  in  aiTumpcione  beste  marie  in 
feflo  fancli  Jobannis  noftri  patroni  in  fedo  aCTenfcionis  Domini  &  in  depoiicione  boni 
Cìodemundi  fub  pena  duarjum  marcarum  prò  qvalibet  fi  «^pretei-mi ferir  fine  no(tr4  iicen- 
cìk  absqve  infitmitate  leu  altètins  grauis  dampni  odcaiione  fiierìt  perpeciitus.  Da- 
tnm  in  noflro  ciuiroce  HoIeiWi  in.  fefto  f ai^e  Meltne  feu  inuehcianis  ^àucle^  crucis  fub 
iìgilIojioiUo  rocuiido  Anno  Domini  millefimo-qvadringentefimo  tricefìnio  (*^;.  • 


{*)  latinum  hoc  dfplorua  vìdetur  wigwaìe  exemplttm^  pd' verfio  -  Isiandtca  ^  fupra  max 

aliata ,  «  eft  co^rua.  Utmmqve  ejì  ex  eodetk  C9di€e  deJisMfmm»       Vide  fupra  pag, 

37.^.  not.  '   :  •       '           '                      ^ 

0  M«  II*  '  v^  C  C 


386 


PERIODUS  iV/   SEGTIO  11 

•  •   •  — 

Litn   E.  i 


(e)  tAat  fx  ttllum  monnum  vitrligt  o\  kunni<fl  f>eim  j^ecta  href  fea  tcdt 
fr'^^  hoyra  at  ek  N  preftr  N  kinnizt  ach  ek  medr  fullkomnum  xidi 
ùppa  miiìA  faal  okminn  preftdom  Iscggiandx.  hendr  a  mite  brioft  ner- 
verande  Jonx  EgilKTyni.  puplico  nocario  raed  min  xìg^a  villa  vnnuli^r 
at  ck  lofuadte  mlnom  verdoligum  fa\idr  ok  hcrra  heira  Jonx  Villialir.s- 
fyni  med  Gudz  naadh  hyrdìiigia  ok  bifkup  a  Holuoi  trufkap  lydnx  o!< 
hollr  cevcrdilia^  ftaduglma  hallda  ok  gaeyma  vtan  alla  affakan  ok  for^rott 
ok  nockori  hnyta  foricettningh  ok  mocblaflr  ok  mocaegaagh  fuo  Ixngi 
fem  hann  er  mer  hialpligr  ok  vxrndarar  i  cna?ygiligom  lutotn  ok  fyrr- 
fagdri  kirkiu  trur  tadoerok  vaemdaroe  oefcer  radaf  forfion  visdomxoAbxfKxd- 
iighxic  marira  parts  Capiculi  nxfndrar  kirkiu  a  Holum.  YUnrt  fkal  xk 
fvx>  hallda  {xm  mian  milldiii  faudr  ok  vakcara  mianar  falò  ok  hann 
veria  ftyrckia  ok  vernda  ok  hanns  kirkiu  furnxfnda.  Ok  honom  ok 
par  mcd  pefua  fkulandhi  hxil  godh  radh  Ixynilìga  ok  opinberliga  eftcr 
minnx  beftri  (amvif ku  ok  xigì  af  honum  ardr  hanns  kirkiu  f kal  xk  u(h 
sedr  draga  firer  mik  mina  vinx  f)at.  fjem  honum  ok  furrfagdrx  kirkiu  verdi 
komandi  cil  iTcada  ók  fordiarfuonaV  òk  ranghdaemi^  edr  nockors  J)ungh3. 
ok  {)eim  (xm  radh  ok  fkada  giora  honum  ok  Yuh-nxfridrì  kirrxiu  Hcal  xk 
i  mooù  (landa  med  allre  minnx  makc  pat  ek  forma  pau  ach  ftyrckia  ok 


vxru 


(e)  Omnibas  has  Ktcras  vifturis  vel  andìtimS' noniuri^fto,  me  N..  fiicerdotem  N.coiticri, 
qvod  ego  per&£ki  juratneoro ,.  «niiiMin  inMin  &  facerdoduiD  obceibas,  friti.-.:m 
pecìori  adinovenSr  prciènte  jonii  EgilU /Ni9€«ria  Publico,  fjpome,  non  coan^Si  W 
iierfibìli  meo  Pftm  òcl>onii»0,  Domino  jonir  Vilhelii^  fìlio,>)Dd.  gratia  Curato:!  Oc 
'  Eptfcopo  Holeniì,  HdeFttaCelTi ,  obedkntiaiu  &,  fidetn  in  perpecuum  jugtter  conti.. l'-n- 
dam  &  (ine  omiìi  cxcurationt»  i"ek  tergivetfatioiìe  &  qvaiicunqve.ineptt  rciiitcntie.  c:tv 
fpirflCtone  vd  obludfttioiie  obrervasicitin  proint&riiii ,  qvQiiidJii  iile  in  rcbos conouris 
.  ftdjoror  ntiht  &,  defeiìior^  prasdicìsr  iftucetn  .eceififìe  pattrr  iideHsi,  &,  ex  coniiik*,  iu- 

f  '  ^     {|>itiis,  ,tc  orbitriD  oiojori.»  partis-jQ^pituli  oidariEcclifia  Hokiiiìs^  defeokff  efit.  E'i.o 

('   i  <  ilhtm  tftnqvflin  demeiMem  patreia  &  .tiiiiiiìr  mex  ctftftadem  habebo,  &  ilkiin,  qus- 

qvcf  )pi(«dtB&i«  acclufi«m-d(iitoiftfn<.C(HtcobQirtboi»  tudbof^     liiii.puterML  lÀUibria  coi- 

ftlia  privflttm  (k  publice  recuii^um  conicienti^  mes  djHameu  iuggeram,  nec  i'i 

*     e>u$ve.ecdefùrln  mei  a\ic   n^e^igm  aiiiicorum  einoittmctuum  atfqvìd  opere  Tel  co ^• 

.  .  ^fiÌ(o  deUtiham  t  q5K<KtiUi  vel  pl!5aedic>«-^;us  àvcUtì«  iu  dainnuiu»  detriiìieiuuin,  0:leC' 
dium,  vel  oniis  vergat,  illis  qvoqve,  qvi  ei  &  pricdicì«  eccleJìae  dimi>i)m  vcl  nrV.'..: 
coniiiium  intenduiir,  oiiuubus  meis^viribus ,  «^vaacum  valeo»  obiiitar ,  &  iltos  (l>i 


:  '^    CAP:  'Ì,  Lifr.  E.  f;  387 

Fifria  Oc  ti!  mseirap  fannérida  Jieflara  luta  ok  mihnrt'  )ofuonaf  ok  ftrms 
vktnisburdjr  lier  um  fetti  ek  mite  infighle  firir  {)erta  medfkript  minnar 
riginjr  (und^r  giorc  i  furnefndum  ftadh  Holum  i  HiaHcadaal  decimo  die 
racnfi  tVIaji  anno  Domini  millefiino  qvadringentcfimo  tricefimo. 

i 

■  ..•  -Litr,  F."  '■  ■ 

#  •  » 

(f)  Y^ET  Jc'n  med  Gudz  nadh  &c.  héilfum  ollum  moanum  med  Gudz 
bleflio  oc  vorrx.  Kunnikc  gerandxath  pórdr  preftr  Rodhbiartcs* 
fon  kefuer  fca:ndzft  opinnberliga  fyrir  ofs.  ath  hann  hefuer  oforfynio.drykc 
likamliga  munodh  med  ryflur  ji'ro  illuga  dottor  oc  ac  hann  ex  kiotli;;^r 
fjdjer  ath  {mi  barnx  fxm  hun  hefticr  honom  kapntt.  Nù  af  pui  aui, 
hinn  hefuir  gengit  til  Tettar  vidh  gudh  oc  heilaga  kìrkia  ocois.  ocbsid-, 
izft  laufnar  oc  lagt  alt  Inetta  Htt  maal  a  gudz  vvaldh  oc  wom  doom  oc 
nwdh.  pui  hòfum  wer  i  gudz  nafni  afleyft  hann  af  fogdu  brooe  oc  fett. 
honom  penitentiam  falutarem.  Inprimis  f  kal  hann  fafta  um  feau  aar 
midhuikucjjgha.  oc  fjufludagha  med  vatn  oc  braudh  oc  a  beHbm  feau 
mm  i  langa  faùilu  fi^ai  hann  vatnfafta  mànadaga  midhuJKi^dagha  oc 
fauftudagha  oc  med  lengan  rtiarin  tala  a  peflum  dógum  utan  i  hanns  ytar- 
ib  titna  vtan  naudfynia,  oc  inneleilr  fagda  dagha.    Ok  Tuo  x\  fidhr  ì  (ama 

C  e  e  2  mata 

fcopum  &  ecdcfiam)  8fdjnvabo  &  dsfendam.     In  qvomm  prTinifTprum,  ineiqvc  voti, 

confi rmationem,  <Sc  v*eiain  tetiimouium ,  lìgillum  menni  Imic  propria  inea  manu 
fcripto  cliirographo  appeiuio.  Aiìum  in  pìcpciìcìo  loco  Holìs  in  Hialltodalo,  decimo 
die  menfis  Maji ,  anno  Domini  rtiillefimo  qvadringenteGmo  tricefimo. 

(0  ^05  Jonas  Dei  gratta  &c.  benedifHone  Dei  &  noflra  omncs  homincs  falutamuj,  no- 
tiim  facientes,  qvod  facerdos  Thordus  filius  Rodberthi  fé  rem  veneieam  cum  forore 
(monial')  Jora  hlia  Illugi  foituito  habuiire,  &  infantis,  qvem  illum  progenuiffe  iila 
protelTa  ci\ ^  patrem  naturalcm  le  effe,  piiblice  cor.im  nobis  confeffns  tft.  Cum  igì- 
tur  Dco,  fnncìis  ecc!eiìac*&  nobis  rcconcillari,  &  abfolvi  d  efid  era  veri  t ,  totamqve  hanc 
caufam  divino  arbitrio,  noftrx  autem  fententi.t  &  gratiar  fnbjecerit,  nos  illum  Inijus 
deliS^i  in  nomine  Dei  ablblvlmus  &  pcrnitentiam  ftlutarem  illi  injnnxìTnus.  Inprimit 
per  feptennium  diebus  Jovis  &  Venerìs  in  aqva  &  pane  jejunoto,  &  per  hoc*  idem 
feptennium  tempore  qvadragefimali  diebus  Lnnar,  Jovis  &  Veneris  in  aqva  jejiinato, 
ree  iis  diebus  cum  ullo  homine,  excepto  tempore  (vita)  extremo,-citra  neceffìtatera 
loijvitor,  di^is  qvoqve  diefcils  leftloni  privatac  vacato.    Similiter  &  diflos  dies  tem- 

pere 


388  PERIODUS  IV;    SECTIO  IL 

mata  halda  fagda  dagha  i  Jólafauilu  fem  her  furr  fs'ghir  vm  feau  aar. 
Ok  ari  fidr  fkal  hann  innan  tveggia  inanadha  byrìa  pìlagrims  faerdh.  af 
^ui  hann  sr  ei  ma^gchughr  ach  ganga  cil  Roman),  cil  allra  hofudhkirkna 
par  ofs  ba^  ath  gifta.  i  voru  bifcapsuseme.  fkal  hann  ganga  oc  vicia  bsr- 
faeccur  fra  |>ui  hann  flaer  huerìa  psirra  oc  lefe  Marie  pfalcara  ath  huerrs 
kirkiunne  gudiigha  oc  huern  laugardagh.  vm  feau  aar,  oc  si  fidr  fkal 
hann  Ixfa  dauidhs  pfaltara  sinn  i  huerre  viku.  Noélurna  a  huerìum 
d^gi  vm  feau  aar,  ucan  (iukdomr  hìndre«  Hann  fkal  ok  fagdha  pila- 
grims  fxrdh  byria  innan  mànadar  ath  heyrdu  ^seflfu  brefuar  ok  vtapndadha 
innan  tólfmànada,  ^  Ok  Lar  «ftir  gefua  (iigh  inn  i  aeitt  klauftur  far  fxm 
hann  vili  fealfr  kiófa  ok  blifa  par  fuo  Icenghi  (sm  hanns  lif  reyckr  til 
vtan  off  fynìzft  fidar  mxir  difpenfera  edr  vorum  loghiigum  efterkomand* 
um  med  nann  ì  {xefTom  gra^inom.  Item  biódum  wer  pigh  fira  pórdhr 
vndhir  bannspino  ath  f>ù  haer  aeftaer  aldrì  i  Nunnokiauftr  inneangi  ok  msd 
arngha  fyftor  tala  i  nockorom  ftadh  a^infaman.  vtan  med  voru  orTofui  oc  worra 
loghligra  efterkomanda  ok  p6  aldri  lika  wxl  utan  tvximr  fkiluìfum  mònn* 
om  ok  konom  nerwsrandom  ok  fuo  Isenghi  f kalttu  vera  affettr  oUu  pnrft- 
ligu  xmbetti  ok  famneyti  pìnnar  prxftligrar  ftettar  fxm  vorar  nadr  cil 
feghia  xdt  voraer  loghligaer  aeftxrkomendr  f^nizft  pigh  fiilioligar  hafua 

haldit 


pore  Adventtts,  eodem,  «e  fnpra  diélum  e(l,  modo,  per  (èptennium  obfenato. 
Nec  eo  fecius  intra  bimeftre  temporis  fpatium  iter  peregrinationis  religioGe  fufclpito, 
qvam  cuoi  Romani  verfus  inllituere  non  valeat,  omnia  tempia  nmtz  dicccefeos 
primaria,  ad  q\x  jns  hofpicii  nobis  competit,  vifitato,  &  ex  qvo  fingala  videt,  pe- 
dea  nudus  adito,  pfalterium  Marine  adfingnla,  &  qvovis  per  ièptennium  die  Saturni 
religiofe  recitato.  Nihiio  qvoqye  minus  Pfalterium  Davidicum  qvavis  hebdomack 
femel,  No£lurna  vero  per  feptennium  qvotidie^  nifi  morbus  obfit,  recitato.  Dicìam 
qvoqve  peregrinationem  intra  primum  ab  bis  literis  auditis  menfem  adgreditor;  & 
intra  annum  eam  abfolvito.  Poflea  monaderium,  qvodcunqve  ille  ipie  elegeric, 
intrato,  &  ibi  per  dies  vitx  permaneto,  nifi  nobis,  noftrisve  legitimis  fuccefìbribos 
in  bis  articulis  aliqvid  poflhac  difpenfare  vifum  fuerit.  Item  te,  fàcerdos  Tliorde, 
fub  pzna  excommunicationis  jubemus,  ne  coenobium  monialium  exhinc  unqvim 
ingrediaria,  nec  cum  ulla  forore  in  qvoqvam  loco  fine  lìoftra,  noftrorumve  legiii- 
monim  fucceirorum  venia  folus  colloqvaris,  nec  tamen  hoc  unqvtm,  nifi  duobus 
viris  integris  &.  mulierìbus  prcfentibus.  Tamdiu  omni  tuo  officio  facerdorali,  & 
ordinis  tui  facerdotalis  communione,  privatus  eris,  qvamdiu  noilra  gratia  edixerìr, 
aut  legitimis  no(Lris  iiicceiroribus ,  te  nane  pceaam  prsdiclam  ex  tuorum  delidorum 

modoi 


CAE  l  Lìtn  F.  '     389 

haldic  ok  vpp  fyltc  fagda  fcrìpc  xkìr  pinom  brotom  xhtsr  pili  £xm  ]^u 
hefuir  fyrir  où  fuoric  ath  balda  |>aeflà  med  fuornum  bókar  xiax.  Ok  til 
msirs  audfyningar  {ysffa  fcripta  brefs  fectu  wer  uortt  ìnfìgle  fìrir  betta 
bref  vtgifuit  a  Hólum  i  Hialtadaal  f»ridia  daghen  nefta  fìrer  feftucn  fanéli 
Johannìs  baptifte  Anno  Domini  milleflimo  qvadringentefnmo  triceflimo 
primo. 

Gap.  n. 

De  re  literaria  &"  literafis. 

De  re  literaria  qvod  (cribamus  in  promtu  nihil  eftj»  nam  fcripta  hoc  tem- 
pore elaborata^  qvantum  nobìs  innotuit»  prster  bina  Anna/ium  frag- 
ttienta  nulla  exftant,  adeo  ut  hoc  feculum  a  qvo  Islandia  coepta  eft  ha- 
bicari,  omnium  fit  obfcuriilimum  &  maxime  barbarum.  Plurimos  Epi^ 
icoporum  literis  prò  more  &  guftu  fecull  imbutos  fuìfle  y  qvosdam 
ctìam  more  majorum  fcholas  innituiire,  &  aliqvalia  feminaria  literaria 
domi  fus  habuìfle,  haud  eqvidem  negare  audemus;  In  qvo  genere  ftu- 
dionim  Stephanum  Epifcopum  Skalholtinum  ,  virum  literis  deditumj 
reliqvis  prseferre  haud  dubitamus;  hic  enim,  priorum  veftigia  legensi 
Skalholti  ludum  literarìum  aperuit,  &  Asbiomum  qvendam  j  virum  doc- 
tum,  qvì  Artium  Baccalaureus  falutatur,  eidem  praefeélum  fuis  impen- 
iis  fuftentavit;  Ex  qva  fchola  qvidam  prodeuntes  in  vicinas  regionesi 
Angliam  &  Germaniam,  renafcentibus  ibidem  melioribus  literis  operam 
daturi  tranfierunt»  qvo  ad  locum  concedendum,  pauloj^oft  fplendere 
incipienti  clarìori  Evangeli!  luci ,  &  ad  agnofcendam  veritatem  *  paratiores 
redditi  funt;  qvales  fuerunt  ^onas  Binari ,  fub  Ogmundo  primum  Cathe* 

Ce  e  3  dralis 

modo  y  &  prò  juramento  qvod  fupra  librum  conceptis  verbis  de  hac  poenitentla  oh- 
fervanda  nobis  dixìfU,  oblervaCre  &  exantlalTe ,  vifum  fuerit.  Et  in  uLterius  harum 
literarum  poenìtentìain  -injungenciiim  teflimoniuiTi ,  nos  (igilluin  noflrum  iis  appsii- 
dimus,  datis  HoUs  in  Hialltadalo,  feria  tertia  proxima  ante  fefluin  San£li  Johannis 
Baptills,  anno  Domini  millelimo  qvadringentefimo  tiicefimo  primo. 


350  PERIODUS  IV.    SECTIO   II 

dl-alis,  &  deinde  Oddenfls  Ecclcfitc  Paftor  confticutus,  primus  in  Ishn- 
dia  Lutheranap  fcéte  Evaogelii  prxco,  Martinus  Etnari  poftea  Skalhol- 
tinx  dioecefeos  Epilcopus,  ut  &  l\'trus  Einarì  ^  Martini  frater,  &  fonc 
plures;  Eorundem  ut  initia  ad  Stephani  tempora  referuntur,  ita  vite  & 
gcftorum  hiftorise  ad  fcqventia  perùnere  videntur;  apud  plurimos  au- 
tem  ingenii  &  literariiiiì  cultura  in  legendi  %  canendi  &  fcribendi  pcricia 
conftitit,  qvibus,  fi  acceflk  ftudium  diijtandoe  Ecclefix  fundos  &  pomi- 
ria,  ac  in  proferendis  fabulis  prooitìtudo,  tandemqvc,  tam  forenfis,  qvam 
ecclcfiafticus  aliqvalis  rabulilmus,  fatisdotìi,  imo  egre;;ii  viri ,  habcbaa- 
tur.  Solidum  autem  Artium,Hiftoriarum,  &  Lingvarum  (ludium,  priter 
valde  proletariam  lingvx  latinac  cognitionem»  ita  prorfus  evanuerat  (a), 
ut  inventi  etiam  fint  Epifcppi  qvi  lingviE  latina?  fuerunt  ignari:  incerim 
Germaniche  &  Anglica?  peritia  multis  haudqvaqvam  denegari  poteft,  cum 
Angli,  Hamburgenfes,  &  Bremenles,  eo  tempore  in  Islàndia  ftrenue  nc- 
gotiarentiir ,  &  fireqveriter  ibidem  >  noibrates  iipud  eosdem  vicilFim» 
hvemareac* 

§.  2. 


(q)  THORLACUS  SCULOmUS,  Epifcopus  Holenlìs  in  ^ifi.  sd  Oìaum  Wonnimy  darà 
31  Aiig.  1632  eie  IcIioHs  l/luidornin  ita  fcribir:  Ex  Annalibus  noflris  cfntjlst  fchùlas 
in  hlatiMa  nnOas  viguìjfe  ante  annos  82^  if  fi  qvìs  in  Ola  barbarie  aìiéj.ttn  Un n^^  lati» 
fia  qufium  accjyijìvìt^  oportuft^  ut  tmn  in  territ -txaticis  acqyireret^  vel  Parrfisj  veli» 
.  Germania  vel  Dania-  Vid.  ÌV ORMI l  Epijl»  Tom,  i,  npift.  115.  p«g..T<nt  Qy^^oc- 
tiirìmi  Pi'£erii]is  verba,  ut  iiodi'ain  fententiain  de  pixfentis  Periodi  barbarie  abunde 
confirmant,  ita  ad  priora  fecula  non  funt  extcndenda,  ut  ex  fapra  Per.  a.  &3<iic- 
tis,  conftat;  logvitur  enìm  prafcipue  de  feculo  15  &  priore  parte  Seculi  i5  usqve  ai 
«nnum  1950.  Hinc  tamen  non  (eqvitur  I/landos  onaniòus  aliis  rudiorcs  faille 
nam  in  Regionibus  poUtiffimìs  ìndo£liores  reperti  funt ,  ut  prarter  tnaltos  alio?  tefta* 
tur  Nobiliir.  tìOLBERG.  H'ifi,  Dan,  Tom.  1.  pag,  485.  fcil.  qvi  fub  conciliiJ  rcpe- 
riri  tales  fubfcriptiones  fcribic:  Qyoniam  Dominus  N.  Epifcopus  fcribjere  Uffctt^  id(9 
ejus  loco  fub  feri  bit  iV.  Supra  etiam  de  Archiepil'copo  NnJarolienh  egim  js,  qvi  lìieras 
nefciit,  vid.  fupra  Tom.  2.  png.  454.  Et  e^f'Perillun.  Piccane.  PO. "^TOP FIDASI 
Annoi,  Ecclef  Tom.  2.  conftat,  Epifcopnm-  Borglnmenfem  Nicolauni  Styg;ge,  qù 
anno  1533  moitnus  dicìtur,  notiflìmum  fuiiTe  idiotam.  Gvilhelinas.PeubrQchii  Ca- 
mes  fuit,  judicio  CAMDESl ^  vir  eximiiis,  ad  fmnmos  in  Anglla  cve£ìas  honcre«, 
cujus  (cum  in  ciufa  Norfoichiana  examinaretuj)  nobilitati  &  fcnecìuti  datura,  ne 
confeffio  in  fcrìpta  redigerctnr,  cnm  hoc  peteret,  eo  qvod  fcribere  ncfcirer,  viie 
CAMDENI  Ann,  Angl,  Regnante  Elifaberha,  ad  annum  1579.  Alia  esempli  lubens 
prac  creo,  cum  hxc  iufficiant  ad  probandum  defeRiun  hunc»  non  populo  aut  regioiiii 
fed  tempori  &  g;eiÀj  Seculi  effe  tribuenduin« 


GAP.  II:  §.  2.  ^. 


391 


Etd  neminem ,  pratter  memoracos,  eruditionis  laude  confpicuum 
addacere,  poifimus,  ne  tamen  vacuus  piane  hic  locus  relinqvatur,  ut 
majoris  friìx  &  auchoritatis,  auc  allqvid  fupra  vulgus,  fapientes  nomi** 
nare  licec  Jona^i  B/arni,  Arìum  Thrbiorniy  Jmam  Broddi^  Sigurdum 
Tnnji^ini i  Sve'nlìiormtm  Thordi,  qvi  omnes,  fuo  qvisqvjs  tempore,  aut 
Officialis,  aut  Dilpenfatoris  officio  fundli  funt,  de  qvoruin  ultimo  pne- 
fertim  nocandum  eft,  qvod  licec  in  c«elibatu  prò  more  Seculi  vixerit, 
duos  tamen  fupra  qvinqv:jginca  liberos>  numeratis  tantum  qvos  prò  fuis 
agaovitj  reliqviire  perhibeatur,  in  qvo,  ut  verifimile  eft,  aliis  palmam 
pra^ripuit.  Nec  iiìtcr  raonaftlcae  vitx  feàliatores,  qvi  nihil  avo  tempus 
fallerent,  agcndum  habebant^  ullus  invencus  eli,  qvi  aliqvo  mgenii  mo- 
numento cUrefcere  aut  licer^s  aliqvalem  operam  dare  ftuduit,  exceptis 
tantum,  Ef7aro  Islàjìy  ejusqve  filio  /vw^w^o,  Abbatibus  monafterit  Mun- 
kathvei'aaenfis,  de  qvibus  fama  volat  qvod  literati  &  literarimi  amantes 
fuerinc.  Scd  authoritate  alios  Fiujus  Periodi  clericos,  forte  etiam  doc- 
trinj  antecellucrunc  feqventes  Duu^nviri,  jonas  Pauli  &  Thorkillus.Gud- 
hufti^  iiu^rerìqve  videniur^  ut  de  ilii$  pauUo  pluribus  agatur,. 

^onas  Pauli  ab  Immends  in  Sancflam  VirgFnem  effufo  faudibus  va- 
atus  Martufki^Ud  (a)«  vacante  fede  ab  anno, 1398  ad  1419  HoJanar  Cathe- 
dra Oeconomum  egìt^fed  qvjndo,.,&  qvamdiu,  non  liqvet,  faèlum 
autem  effe  ante;  annuiti  1414  qvo  Àrnas  Olai  (ilius  Ephoriam  Dicecefeos 
accepit,  certum  eftb  nam  falarii  loco  ab  Officiali  Jona  Thorfinni  filio  villas 
Amarftade  &  Vakiofftadi  accepit^  qvas  Jonas  Epifcopus  Anno  1419 
foleiim  judicio  retrudavit;  qvod  officmm  iterum  geffit  anno  142^.  Sed 
anno  1428,  Inter  Jonara  Jonx  &  Jonam  Wilhelmi,  dicecefeos  Officialis 
fuic,  &  dq  aduiteriis  Mai^arctte  Sigurdl  filice»  qvx^ea  cum  Brynjolfo  qvo- 
dam  qvj^viés.CGmmi{eraty  judicavit»  1430  Jonse  Wilhelmi  filio  fuorum 
in  officio  aól^fum  ratìonem  reddidit>  perte^amqve  al>  eó  oaò^us  eil  apo- 

cham  ; 


•*4> 


JTai  ili  Fol.  v^^S-  ao.  cdituin  cura  30H*  FR.  tLìiiÙHGi>KiLLD. 


39.2  PERIODUS  IV.     SEGTIO  IL 

cham;  Sed  paulo  poft  ab  Epifcopo  ad  Synodum  provincìalem  vocatus, 
non  Gomparuit,  denuò  aucem  citatus  comparuit  qvidem,  fed  30  arma- 
tis  ftipatus,  ob  qvam  contumaciam  Prxful  ei  feptem  diesconceilit,  intra 
qvorum  exitum  fé  aut  ei  fubmittercc,  aiit  ex'communìcJtionis  fulmeri 
e^ciperec,  qvod  etiam  paulo  poft  expertus  eft,  moxqve  praebenda  Grcn- 
jadarftadenfi  privatus,  ut  &  tribus  praediis,  ufqvedum  fucceflbri  prò  de- 
feélione  aedium  aliarumqve  poflefllonum  prcebendc  fatisfeciflet,  tandem- 
-qve  omnia  ejus,  ut  excommunìcaci ,  bona  Pra^ful  fibi  adjudicavit,  qvod 
}onam>  ut  fé  fubmitteret,  adegic  ;  fed  qvalis  hcec  reconciliatìo  fueric,  nobis 
non  innotuic*  Poft  mortem  Jonse  Vilhelmi  anno  1439  cum  Gottfvin- 
nus  Epifcopus  Skalholtinus  dioecefeos  Infpeftorem  agcret,  Jonas  Pauli 
denuo  Officialis  fuit,  nam  in  hebdomade  Trinitatis  per'multos  annos 
in  officio  adorum  Praefulì  rationem  reddidìt*  Anno  1440,  qvo  idem 
Epifcopus  illum  &  Thorkillum  Gudbiarti  in  amìcitiam  reduxit,  vocac 
Jonam  fuum  &  templi  Holani  Officialem ,  &  eodem  anno  in  Synodo  Vi- 
devallend  eunrt  Holanx  Cathedra  Difpehfatorem  conftìcuit;  Tandemqve 
idem  Epifco{)Us  anno  1443  lonap  Abbati  Monafterii  Thingorenfis,  & 
Sigurdo  Priori  Monafterii  MddruvaHenfis  rationes  famuli  fui  jona?  Pauli, 
HolancB  dioecefeos  Dtfpenfàtorìs  &  Officidis,  revidcre  mandar  Anno 
1448  Gotikaikus  GotfKall  i  Holanae  dioecefeos  Prxful,  Jons  Pauli  ^  qn 
roultis  retro  annis  dioecefeos  Offidaldm  »  cathedra^qve  Oeconomum  ege- 
rat,  rationes  recognovit,  omniaqve*  tam  decimasi  qvam  denariumPecri 
aliaqve  ab  ipfo  accuratiftlme  adminiftratareperit,  perfeélamqve  eiimper- 
tivit  apocham,  &  literas  collationis  pra^benc^ae  Grenjadarftadenfis,  qvas 
ab  AfKelo  Archiepifcopo  accèpefat,  fuo  calculo  confiirmavit»  A  tnorcc 
Gotfxalki,  qvs  ih  annum  14S7  inciditi  Jonas 'Panlì  denuo  dioecefeos 
Holana?  ephorìam  fufcepit,  qvam  in  annùm  14B0  ad  reditum  novi  Epi- 
fcopi  Olai  Rògvaldini  geflit,  a  qvo  etiam  bene  adminiftratì  officiiteftì- 
monium  accepit;  Sed  anno  1464  magna  inter  eos  oborra  eft  inimicitia, 
cujus  caufa  fuit  villa  Valthiofftadir,  qvam  Paulinus  ut  proprium  pcculi- 
um  concubinie  fuae  Tl^orun^  Fimbogi  filia?  habitandam  tradidcrat,  qva 
caufa,  poft  longas  multasqve  injurias  ^interdréb,  anno  1468  intenxnni 
Eipari  Abbati6  Munkathveraaènfis,  Sigtnrdi  Priòrrs  Mòdiuvsdiertife,  &  Paoli 
Jonce patris^  eo  modo  fedatu  fuit,  qvod  Paulus  Jonae  loco  orani  in  pra:- 
dium  Valtiofftadas  juri  renuncia vie ,  160  Jachimicorum  addito  vaiore,  & 
celebri,  qvs  Prsefuli  dìgna  cenferetur,  commiifacione,  ex  (Jva  non  indona- 


GAP.  II.  §.  3.  4/  393 

ras  difcederet.  His  ita  Praefulis  mitigabatur  ira  •  ut  omnes  caufas  condo- 
njrec.  Qyìd  aliud  nocacu  dignum  hicce  Jonas  egeria  nobis  non  innocuic, 
obiic  valde  fenex  anno  1472. 

Paulino,  flptate,  honore,  &  divitiis  fuppar  fuit  Thorkìttus  Gud- 
^/m/|  facerdos  primo  Greniadarfladenfis ,  deinde  Laufafenfls.  Anno 
1423  a  Jona  Tovx  filio,  moribundo ,  CathedrtE  Qvaeftor  coiifticutus  ftie- 
rat,  fed  cum  id  plurìbus  difpIicereC)  ofHcium  incervencu  Johannis  Paiili» 
Islandisc  tuin  tcmporis  praefeéli ,  in  Jonam  Pauli  translatum  fuin  Anno 
1450  Jonas  Vilhelmi  filius  prccbendam  Grenjadarftadenfem  Jon«  Pauli 
ablatam  in  eum  contulitj  ouoqve  melioris  notar  prxdia  ad  Paulinum 
pertincntìa ,  qvamdiu  Jonas  ex  voto  Thorkilli  tempio  Grenjadaribdenfi 
non  fatisfeciflèt^  feqve(lravit  Anno  1431,  dica  ei  ab  Epifcopo  fcripta  fuic, 
qvod  ìpfe>  qvi  aliqvando  Holanoe  cathedra?  Qvaeftor  fuerat,  frammenta 
qvsdam  navis,  qvae  ad  praedium  Hardbak  naufragio  perierat,  ut  &  mer- 
ces  qvasdam  a  naufràc^is  emerit.  Anno  1432  jure  jurando  coram  Epi- 
fcopo confirmavit  Rafnum  Nomophylacem  morìentem ,  qvi  excommuni- 
cacus  deceOlt  9  abfolucionem  defìderafle»  qvod  Nomophylacis  corpori  ho* 
neftam  acqvifivit  fepulturam.  Anno  1436  OfHcialis  templi  Holenfis 
fuit,  fed  qvamdiu  id  officium  geirerit,  non  liqvet;  Nec  certiores  fu- 
mus,  qvamdiu  Grenjadarftadenfem  prxbendam  retinuerir,  licet  vèrifimil- 
limum  videatur,  qvod  eandem  1438  amiferit,  nam  anno  1440  d.  23  Apri- 
lis,  Goctfvinnus  Epiftopus  inter  eum  &  Jonam  Pauli  de  refìduis  redituum 
prxbendae  Grenjadarftadcnfis,  aliisqve  eo  pcrtinentibus,  qvc  ipfis  inter- 
cedebant,  controVerfiis  paAum  fecit;  eodemqve  anno  Lauftfeiifem  ad- 
eptusefle  videtur,  nam  1483  eadem  35  annis  rruitus  fuìfle  dicitur,  qvod 
in  annum  1438  optime  qvadrat.  Qvamdiu  fuperfuit,  inter  melioris  not?r 
facerdotes  numerabatur>  honoratioribusqve  officiis  funilus  cft.  Licec 
nulla  ingenii  monumenta»  qva?  ad  nos  pervenerunt»  reliqverit»  licera- 
tum  tamen  fuhfe  opinamur>  vulgo  enim  magia?  &  abftrularum  artium 
peritus  habebatur»  qvod  ea  tempeftate  certiilìmum  tuit  erudicionis  cri* 
lerium;  obiic  1483  Telifto  tempio  &  a^dibus  prarbendae  Laufafcnfis  tam 
ruìnofis,  ut  eorum  vitia  215  joachimicorum  valore  farcienda  eflent* 

Tom.  U.  Ddd  §-5- 


394  .PERIODUSIV*    SEGTIO  II, 

Studium  poéticum^  qvod  in  Islandia  a  prima  ejus  habicatione  ad 
Seculum  usqve  14  apprìmefloruerac;  ab  eo  tempore  usqve  ad  Seculi  i( 
exordìum  evanuifle,  labence  aucem  hac  ultima  Perìodo  denuo  reiufci 
&  reflorefcere,  coepiflè  videtun  Hoc  enim  tempore  nonnulli  ucriusqve 
ordinis  viri  ob  edita  qvxdam  poSmata»  tam  fàcra»  qvam  profana ,  aliqvam 
Jaudem  reportarunt.  Sub  ipuim  Reformationis  tempus  floruerunc  Etna- 
rus  Snorronis  Paflor  Stadaftadenfis  9  avi  anno  1^2  adhuc  in  vivis  fuìt, 
ob  eximium  poéfeos  donum  diétus  oUduhryggiar  Skalld^  o:  PoSca  Olldu- 
Jiryggenfis;  ccGunnius  officio  Sacerdos,  Holis  plerumqve  vivens,  virpe^ 
tulantis  lingvse  &  calami  j  fed  Poèta  haud  contemnendus;  qvos  ut  lue 
fftads  Po<h:arum  principes  in  rythmo  qvodam  laudat  PoStarum  facile 
primus  jfonas  Arti  fifius^  Epifcopus  Holanus;  ejus  enim  vena  poètica 
^lerosqve  fui  &  prioris  Secuii ,  longo  poft  fé  intervallo  reliqvit:  Hujus 
lunt  qvaedam  Encomìafiìca  Marini  Piiflargratur,  feu  Threni  in  Paffionm 
Domini t  Liómur,  feu  Splendor^  Commentai' ius  in  Pfilmum  Davidìs  ^i^HÌM- 
qve  (aera  &  profana  ^  qvorum  qvaedam  Holis  x6i2  &  1748^  expurg^ra 
Fapifini  fermento^  imprefTa  funt  (a). 

§.  6. 

Ex  ordine  Politico ,  prs  aliis  hic  nominandi  veniunt  loptus  Gut^ 
y^rrniJUiusy  ab  ingentibus^  qvas  corraferat  dividisi  communiter  ^/^0  ^^^^i 
feu  locuples  vocatus>  fui  svi  Poetarum  princeps;  Floruit  circa  annum 
1420,  nunc  Skardi  in  Qvana  occidentali  >  nunc  Madruvallis  in  Tnda 
Ejafiord  fé  còntinens,  eqveftri  dignìtate  (ut  qvidam  volunt)  confpicuuS) 
album  falconem  in  cs^ruleo  panno  nobilicatis  fignum  habens^  qvi  pntter 
poémata  qvaedam,  qvac  ei  adfcribuntur,  reliqvit  Poetìcm  Islandìcm,  /tò- 
talykil  (by»  in  qva^  fi  non  exaiflidimam^  bene  conficiendi  carminai  Ar* 

tem 


■«  ■■■^1 


(9)  Ejusdem  Kroflvifiir,  five  Carmen  df  Crucis  Ted  mutiluni,  imprefriim  eft  Holinix  ^^^ 
1721.  Fol.  pàg.  16.  liib  attfpiciis  JQH.  FJL  PERINQSKIOLD  td  calccm  fr^- 
9f lenti  PafiJlUo  -  Runici.  j 

(b)  Hoc  Carmen  triginu  qvatuor  llrophas  cojitinery  qvoram  anaqvjtqve  pccoliare  bibet  flo^ 
tri  gcnus. 


'  CAP^  IL  $.  5.  6.  %}  ^395 

tem  pwpceptis  &  obferviitidnibtts  ìlluftrdtam  docuiti  faltim  veteram  illu- 
ftrium  Poecaninij  qvibus  ufi  fune,  metrorum  genera  coilegit  &  novi$ 
exemplis  adauxit,  qvse  hodieqve  Poetarum  filiis  magno  in  predo  habe- 
tur.  Huic  fynchronus  aut  paulo  anciqvior  fuit  (vixiflè  enicn  videcur 
circa  initjura  Scoili  14)  Sigurdus^  cognomento  Fofire,  Poèta  &  aflecla 
Biomi  Hierolblytnipecc  ;  Hujw  e%^  Ecloga,  feu  non  inconcinnum 
qvoddatn  Drama^  didum  SJIfìda  rima  0:  cannen  de  Skìdone  qvodam, 
qvera  Poéta^  fingit  per  ({vietem  a  Thoro  in  Valhailam  abdu<2uin  fuifle , 
inqve  convivio  nuptiali ,  qvod  ibidem  celebracum  fuic^  coniugium  cum 
Hilda  Hdgni  filia  fé  contTaxilfe  fomniavit ,  %no  Crucis  im^priiàenter  ad- 
hìbito^  cocum  Afarum  confeOiini  in  mutuum  coafliékim  concicafle  (a); 
Veroliimle  efl:  celebrem  huncce  Poetam  plura  confecifle  carmina,  prie* 
fertim  de  heri  fui  Biomi  peregrinationibus  &  rebus  geftis,  qvs  cempus 
rerum  e^ax  nobis  non  indulfic.  Sub  ipfum  Rcformadonis  initium  flora* 
erunc  edam  ^tmas  Halli ^  cujus  eft  EUekvede^  (èu  Carmen  de  feneiflucet 
cujus  pars  qvedam  imprefla  eft  i5t2  &  1748»  ut  &  Sigurdus  CacuSi  cui 
varia  poemata  profana  trìbuuntur;  non  enim  oculorum  caligo  ob&idc, 
qvo  mimis  Homeri  inilar  egregia  ederec  carmina  (b;« 

Hujus  Perìodi  Hiftoricorum  neminem  nominare  pofltimus  >  prmer 
Celeberrìmum  Virum  Biùmum  Binari  filium^  a  peregrinadonibus  diduin 
ììterof&lympetam ,  cujus  licec  opera  (proh  dolori)  perierinCy  hic  camen» 
ipfi;  ne  memoria  viri  cam  celigiofi)  qvi  piecacis  caufa  ter  rufcepit  pere- 

Ddd  2  grinatio- 


(a)  Hocce  PoZFmate,  fea  ejus  ìnventione  &,  aite,  ita  dele^atus  eft  noftri  Seculi  latìiiorunt 

Poccàrum  Coxvpharus^  Skalholtcnfis  Epìftopus  ccleberrimus,  Mag.  JOH.  WlDALl* 
NUS,  ut  iilua  Heroico  carraine  in  lingvam  Latinam  transferret. 

(b)  Qyatuor  fui  tecnporis  celeberrìmorum  Poetarum  in  rythoio  qvodam  mentionem  faciC 

Jonas  Arsfonius  Epìfcopus  Holenfis ,  ita  canens  :  "  Ólld  feger  af  bragd  Skàllda  y 
:*  Einar  preft  fyrer  veftan^  HaHibn  Hródrar  fnille,  hefur  kumiad  fyrev  funnan; 
Blùid  hafa  bragnar  funded^  bragtraaftaiin  fyrer  auftaii;  Gamia  er  geced  ad  (onnu, 
greìd-ordur  fie  fyrér  nordnn.  ••  Id  eft:  Optimam  Po'étarnm  agnofcit  noftrum 
SeeuÌMfn  Eìnarum  Pafiarew^  in  Oyarta  Oc€Ìdtnta!h  Haillonius  ranuiua  eUganter 
faarp  caUmt  in  partf  éuflraii;  Qecum  bmnines  ìnvtnerunt  poéticcs  perkutn  in  oriente; 
Gunui  autem  fit  metUÌQ ,  qvod  latta  CaJlaSo  li^vou  vmdida  haken^  in  Qvarta  boreali. 


9> 


396  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

grinationes,  paricér  pereat,  locus  effe  concedendus'videtur;  Patrem  ha^ 
buit  Einarum  Enei,  nacione  Norvegum ,  matrem  vero  Helganii  Grundor- 
llelgam  vocatam  (a).  Sumta  toga  virili  curo  Oddgeiro  Epifcopo  Skalhol- 
tenìi  anno  1379  ad  exteros  abiit,  &  Rotnam  usqve  perrexit  (b).  Alte- 
ram  anno  1385  peregrìnationem  orfus  eft^  in  qva  cum  fociis,  (ea  qvatuot 
navigiis.  tenipeftatibus  aélusad  Grònkindiam  appuiic,  unde  poft  bienni* 
um  m  Islandiam  rcverfos  «ed,  Dum  in  Grbnlandia  hseCc  9  ab  incoiis, 
viri  vircucum  &  celebricatis  admiracoribus,  fedìcus  Nomarchix  Eriks* 
fiordenfìs  in  fui  fuoriimqve  fuftencacionem  accepit^  qvibus  acceflìc  ingcns 
balsena  (vulgo  Steipereidur y  balxnarum  maxinrìa^i  &  efu  òptima)  tempe. 
fiate  &  fiuétuum  vi  in  terram  eìe£la»  in  fé  habens  Olai  i^deyenfìs  in  Is* 
landia  coloni  }aculum>  cujus  jure  ei  qvarta  pars  cedere  debuitj  qvam  Bidr- 
nus  (ibi  vindicavic ,  pretiuoi  pofTeiTorì  in  patriam  redux  foluturus*  Eo- 
dem  tempore  Epifcopatus  Gardenfis  vacavit,  nam  Àlfìis  Epifcopus 
anno  1978  decellèrac»  Henricus 'auteo)  ejus  fucceffor  anno  1389  ordina- 
tus  filiti  Cathedne  autem  Officialis  pra?fuit)  qvi  Epìfcopi  munia  per- 
eglt.  Tunc  in  auftrali  Gr5nlandia  duo  monafteria  eranr»  unum  Mona- 
chorum  >  alcerum  vero  Monialium.  Tertiam  peregrinationem  anno  1388 
ìngreflus,  per  Daniami  Germaniam,  Italiani,  Romam  usqve  cum  uxore 
&  tribus  melioris  notte  fociis  ad  limina  Apoflolorum  profeélus  eft,  ex 
qva  tandem  anno  1391  cum  fociis  in  ^slandiam  rcdiit.  Anno  t393ortini 
Inter  ejus  &  Thordi  Sigismundini  afiectas?  qvi  una  cum  eò  nuper  Romjm 
adierat,  feditionem,  ov(e  qvorundam  fangvine  fietit,  Vigfufus  Ivari  & 
Thoi^einus  Ejolfi  fedarunt.  Anno  1405  filiam  Chrìftinam  Thorlcifo 
Ams  fiiio  elocavit)  moxqve  poft  nuptias  cum  Vìlchino  Skaiholtenfi  Epi* 
fcopo,  Snorrone  Nomophylace ,  &  Jona  Hallfredi  fìlio  Monache^  qvarum 
fufcepit  peregrinationem,  qvam  anceqvam  ingrelfus  eft,  teftameDtum  con- 

didit, 

— 

(a)  De  qvibus  fapra  Tom,  i.  pag.  427.  596,  Einarus  anno  1383.  4  Cai.  Aprii,  cum  uni- 

veiTo  faniub'tio  undis  abforptus  fait. 

(b)  Non  eft  qvod  putemus  hallacvìarum  fuifle  Doaiff.  ARNGRIMVM  in  S/tecim.  hlandié 

pag.  154  ìnnuenrem  Bionuini  ter  Roinoin  periifle,  cum  ììu'}\x%  itinerarium  ad  manus 
hflbiierìr;  unde  ieqvitur,  licet  nobis  id  non  conftet,  primum  iter  ex  rrìbus  faclomellè 
1379,  Itcet  filli  duo  tantum  numerent..  S^A  minus  in  eo  exculàbilis  efl  iommusviri 
qvod  ibidem  Biomi  uxofem  vocat  Oldfam  (icilicet  Eopci  filkaì)  cam  ejiu  maritut 
fuerit  Biòrnut  Thorkiii)  iioftri  ex  fiUa  nepos. 


didit.  In  qvo  mulcis  mulr^  donavItru:opfitet^,  ideo  fé  hoc  iter  ìnfti- 
tuere,  qvod  Jacobum  Cornpoftellaaum  h?vife\;e  voto  adftriétus  fic:  Re- 
liéh  ìtaqve  Islandìa  in  Norvegiam  venie,  ubi  Vilchino  Epifcopo  fumtu- 
ofum  funus  fede*  |4mc.cum  .\ixore  Ropi^it?  petiit;  Jbde  per  Venetos 
in  Terratn  Sanélam  tendìc  &  SepulcruiD  Domini  in  vide.  Revercens  in 
Hifpaniam  ad  Cofnpoftellanum  falutandum  pergic^^ubi  aliqvamdiu  sgro- 
tus  decubuic ,  qvod  alìi  fcribun^  Conft^^ntinopolì  acqidif^.  Sed  revale- 
fcens,  per  Galliatn  &  Flaftdrìam  in  Angliam^  ad  vifenSum  San<^um  Tho* 
mam  Cantuarienfem ,  feftinac,  .unde  in,  Narvegi^O)  transfretavjt:  Anno 
1411  ex  Hetlandia,  ubi  hyemaverat,  ih  Isiandiam  reverfus  eftv  Reliqva 
ejus  fata  &  fada  nos  iacenc.  Cum  in  Islandia  cflec,  VacnsfiOrdi  fé  ut 
plurimum  continuiti  qvod  prsdiùm  ^d  (e,  fuosqve  hxredes  pertinere^ 
contra  Archiepifcoporum  Jonae  U73  &  Winaldi  1397.  edita  Ediéla  &  ju- 
dicia  ffarenue  afleruit.  Uxorem  habuit  Solveiganj  Thotffeini  filiam,  qvae 
qvandoqve  una  cum  marito^  &'àliqvando  etiam  fine  éo^  peregrinata  fuit> 
ut  anno  1401  feciife  videtur.  Ex  ea  liberos  habuit  Thorieifum)  qvi 
naufragio  periitj  &  Chriflinam,  didìam  Vainsfiardar-Chrifiin ,  qvsefami- 
liam  propagsvjt.  Obtk -Btému»  «me  f4Ft«d  &ràm4ÌY«lfiofd,  Skal- 
holtiqve.  fbputtus  eft«  qvodadannum  1413  perperam  aiii  referunc.  Ith 
nnartum  ipfe  fcripdtf  in  qvod  omnia  notAu  oigna  fideliter  congedit, 
inter  alia  eciam ,  qvs  de  rebus  Gronlandicis  perqvirere  potuit  ;  &  ne 
gefta  &  itinera  fua  oblivioni  darentur  ^  more  antiqvorum  Magnatum  prò- 
priutn  habuit  Poetami  qvi  eadem  Carmine  ebuccioaret ,  qvod  tamen  noti 
obftitit,  qvo  minus  omnia  periefint. 


4  «. 


^vJ^i'il' 


'**^^jp**' 


l> 


Ddds  LILIA 

1,1 


398j!  PERIODlfS  IV;    SECTIO  U 

LILt  A 

[tAODR  EtSTEJNS  (*)• 

i)    i^lmattigr  Gui  alita  fletta^ 
yferbìoJatidìnn  ^  engla  og  ^tóda^ 

eì  ^urfandì  Jìadi  ne  ftundìr , 
ftad  (a)  haUdandi  i  kyrrleiks  validi i  ^ 

Jenn  verandi  ùti  og  inni, 
upfi  og  nidri  og  ^ar  i  midi u  9 

hffe  ^er  uni  alldr  og  afi.  . 

eining  fonn  (  ^rcnnum  greìnutn! 


t)  mtà. 


HK»»»«M   I       I       I  ^nii»»^^yi^— — —^^^y^i^MKi 


^)  De  Au£lore  buju8  polknAtis  cpnfern  pofiì^t,  <\y^  fnprrft  fcrq>ficnus  Tom.  i.  pag.  4^}. 
587  ^*  Tom.  %  p9g.  104*  105-  365*  Qvfuttis  m  lingva  veriiacula  ejus  le^  fit, 
jiìdicio  eft  trìtìaimutn  illud  ada^um:  "  Gli  Ikalld  villdu  jJliu  kuedic  hafa.  -  là  ed; 
Omms  Poèta  UXìmxi  cofnppfuijjc  oftarint.  Metrum  cft  dicolos  ogdoaftrophos,  vel  ut 
qvidam,  fed  minus  rc£le,  vofunt,  tetràftrophos ,  &  fimul  rhytlimicum  eftft  certa  pe- 
dum  menfura  diflin^kinir  QysUbet  fcilicet  ftropba  qvatnor  pedibas,  {pondso,  dtc- 
nrlo,  vel  Gepìflime  trocheo,  conftat...  £byrh]nps;hic  doplim  t&  geiurii:  aUiterada 
(cllicet  vel  occurrìc  ab  initio  vociim,  vel  in  earùndem  medio.  Ab  iiildò  vocam  alli- 
teratio  fìt  eandem  Ilteram  bis  in  priori  verfu»  in  poflerioiri  femel  adfèrendo,  ira  es.  gr. 
in  ftropha  prima  &  fecunda  verUis  tertii|  litei^  F  tria  vocabula  ordiciir,  &  ita  in  q\i- 
busvis  bìnis  ftrophic  eadeni  titcfa  (vocalest  nt  &  j.  &  v,  bic  unam  Ùteram  cflìcere 
przfumuntur)  ab  initio  vocum  rer,  nec  rarius,  nec  ispius,  occurrìt.  Rhytmasia 
medio  vocis  iterum  duplex  e(t  1  ia  priori  fdiicet  flropha  confonantet  iidem  bis  oc- 
currunt,  vocales  vero  illos  prarcedentes  funt  <liverlì,  in  pofl^riori  flropha  &  vocaiei, 
6chos  feqveiites  confonante^v  Iidem  funt,  &  «Uitetationem  efficiunc:  excmpU  loco  fit 
in  primo  vcrfu;  alm^^^igr  -^^  ftrffa.  purfispift— .-  (^irviir.  ^n  —  imn  lo^  — #/ 
&c.  in  fecundo  autem  genere  :  yfirbfJAiltiinn  -^  f>/Wa.  Iitf  A/andi  «*<«  ir^A/l.  o/iri  -^ 
mdm.  #/;sing  ««•>  gr«/iaum;  ut  reliqva  artificia  poetica,  qvx  au£(or  conftanter  obfer* 
Vanda  libi  non  propofuit,  fed  lofus  ergo  una  auc  altera  vice  adtulic,  ex.gr.  vcrf.  46. 
49-  55*  ^2*  9^  ^  97*  confulto  omittamus.  Verfus  intercalares,  qvo  faciiias  abaliis 
hiternofcerentur»  typia  diverfis  imprimi  curavimus.  Pojfma  hoc  ex  manulcrìpto  cxem* 
/      .     .  .  .    b  Li  C  pliri 

(a)  Stadi.  3.  P.  M. 


LILIUM, 

AUCTORE  TRATRE  EYSTEINO. 

« 

i)    ^mnipottns  Deu%  qvi  òmhes  ordines 
angelos  &  homin^  gubernas, 
nec  locorum  n^c  •  temporum  indigus 
in  cranqvillo  iibperìo  pcrtiianeSi 

J[vi  fimul  es  foris  &  intus, 
upernej  inferner  &  in  medio ,      . 
laus  Tibi  fit  per  «vum  &  aeta.tem 
vera  unius  in  ternìà  diUioéliònibusI 


pltri,  qvod  nobis  eft^  ojptinije  nocs,  txhjben^m,  cujtis  ledionem  qvanjoqve  mitten- 
tes,  variantem  textm  (ubjaoxiimis  fub  figno:  N.  ConCilaimus  prsterea  novem 
exempleria  mannfcnpta  fiiblfotbec»  Magnaana,  qyorum  varìantes  figno  C.  U,  vel 
ce.  U.  ubi  plnra  candem  fervant  ledionem,  notavimus,  Vel  etiam  numero  Arabico  ea 
recenfuìmus.  Horum  exemplarium  duo  fnnt  ffagmenta  Se  unum  integrum,  perga- 
mena, reliqva  vero  Codtcnm  membranearum  tpographa  chartacea,  in  qvorum  collatione 
magnum  nobis  compendium  laboaris  adtulit  opera  viri  dodidimi  JOHANNIS  OLA^ 
VII  Grunnavicen jis ,  qvi  carnien  hoc,  addltis  prxfatiojBe  6(  duabus  verfionibus  Lati- 
nis,  in  graciam  immortalis  GRAMMtl  oUnf  exfcripfit',  cujus  apograpbo,  ipfius  aac- 
toris  manufcrjpco ,  qvod  in  BlUk>theca  LANG£B£KIANA  exAsit^  ex  Perilluflris  pos- 
feflbris  favore,  mi  nobis  concefTum  ed.  In  Aichivo  Antiqvitatum  Holmienfi  tria 
exftant  rxemplaria  :  Membrànenm  unum  in  Codice  Spiitfwenfeldiano ,  qvi  Vitas  Re* 
gam  i^Iai  Tryggvini  &  Olai  Sanffiptoìixàs  continer,  cujus  varìantes  M.  appellamuff. 
Alterum  e/ì  autographum  PAUL!  HAl,LEI^Il  Iflandi ,  (conf.  de  iilo  fupra  Tom.  i! 
pag.  595)  unacum  ejusdem  a  laterer  addita  verfione  Danica  foluta ,  6c  ad  calcem 
verfione  metrica  Latina,  qvam  beic  publici  juris  fieri,  rem  Ledoribut  gratam  fore 
aatumamus.  Varìantes  le£liones  '  exemplaris  Hattiriànif  membraneo  nuper  laudato 
baud  abfimilis ,  figno  P.  indtcantuK  Trt-tiom  tàndem  exfcriptum  recens  &  niendo- 
fum  cft,  &  qvandoqve,  fed  ra^o,  leéìionem  ab  ARNGRIMO  JONJE  fmmutatam 
feqvitun  Hoc,  ubi  obfervatione  dignam  leélionem  variantem  luppeditat,  fub  nota 
R.  allegavimus.  Veifionem  noUram  Latinam  ita  attemperare  conati  fumus,  ut  u0a 
verbo  qv idem  verbura ,  fed  una  linea  verfiouis  alteri  textus  refpondeat. 


v40O  PERIODÙ^IV^    SECTIO  IL 

ft)    i^rki  zc  pin  en  mikia-  mifkuiiii 
mcr  veitift ,  cr  ce  epcerleìta 

af  klockum  hug  ;  f>vi  ec  ynnift  ecki 
annad  gott,  nemaaf  |er  (a)  Drottinn. 

Hreinfa  (b)  brìóft,  oc  leid  (e)  med  liftunt 
lofiig  (d)  ord  i  ftudiafkordumy 

:  ftefniig  gìótà  fvo  vtlàn  votdi 
vunnin  ydur  af  ^eflutn  munnl 

3)  Beidi  ec  pig  nìser  oc  moder» 
i  minum  hug  (e) ,  fyrir  umfia  Jina 

renni  mal  af  raddarcólum     .  '    [ 

riettferdugaft  1  vifuftì  flìectum  (£), 

fkir  oc  faet  ^f*  votum  vOrum 
vordinn  fvo  at  iftoetti  órdinn 

laugafl  Oli  (  gloanda  gulli 
Gudi  vxri  ec  pau  (g)  f  kylldur  at  fsra. 

4)  Fyrri  menn,  er  ùxditì  kunnu 
fom  oc  klók  i  finum  (h)  bókum  ! 

flùngin  nìiùkt  af  finum  kóngura  . 
fùngu  lof  med  danf kri  tùngu. 

I  (i)  f>viliku  módurmale 
meirr  f kylidunft  ec  enn  ifockurr  fieirra 

^   hncrdann  d?kt  med  (k;  àftarórduiti' 
allsvalldanda  kpngi  at  giallda»       .  !! 

5)  Skopun  oc  fading ,  fkim  oc  pr^de , 
fkynfemi  full,  fu  (l)  betrt  er  gulli, 

dreyrinn  Krìfts  af  fidu  iktì, 
fyndalikn  oc  dagligt  yndi,    . 

hàleit  von  a  himnafiriu , 
hrygdin  jardar  neddu  bygda, 

bìóda  mer  i  frafò^n  fsra 
fògur  ftórmerkìn  Drotcms  verka.  6)  Hem 

m  i.iii.ii  ■■■  IIP,  ^ 

(fl)  til  /idJ,  a.  P.  M.  R.  (b)  Hreinfat  P.  R.  CC.  U,  ,  .    (y)  Udut  CC  U. 

<ci)  liflig.  p.  R.  (e)  mixi  von  al.  P.  R.  \f)  ^^flum.  P. 


LILIUM.  .401 

2)  'Rogo  ut  immmfà  Tua  tmfermrdìé 
tnihi  prétheatuvy  qvam  qvjero 

animo  emoUitif:;  nihil  enim  àefidero 
aliud  bonum,  qvam  abs  Te^  Domine! 
Munda  peélus ,  &  elegantfr  deduc 
verba  decentia  in  pedes  metricos^ 
ut  Carmen  concinne  exaratum 
ab  hoc  ore  Vobis  proferatur. 

3)  Te  Virgo  &  mater  or§ 
animi t US  j  ut  Tuts^  aujpiciu 

fermo  de  inftruwentis  vocalibus 

in  ver/ibus  harmonicis  condìgnus  profluatj^ 

ut  darà  &  dukia  de  labiis  noflris 

verba  enata  , 

onwia  rutilanti  auro  tingantur; 

Difo  certe  illa  ojferenda  deherem. 

4)  Veteres ,  qvi  doSrinas  calluere 
antiqvas  &  fapientije  plenas  in  fuis  libris^ 
artijiciofe  concinnatas  de  fuis  Regibus 
laudes  lingva  Danica  cecinerunt} 

Hac  eadem  vernacula 
magis  obligor  qvam  eorum  qvisqiutm 
ad  poèma  devotum  verbis  amoris  p/enutn 
Regi  omnipotenti  perfolvendunu 

5)  Creatìo  &  nativitasj  baptijmus  &  omatuù 
ratto  piena  auro  pnefiantior , 

Jangvis  de  lateris  Chrifti  vulnere^ 

remilfio  peccatorum^  qvotidiana  jucunditas^ 

excelja  beati tudims  coelejlis  Jpes  ^ 

ter r or  infimorum  tèrra  iocorum» 

ref erenda  mihi  injungunt 

pulchra  Domini  operum  magnalia.    ,  6)  Dominus 


{o^  f>ó.    P.  M.  (lì)  hcidnum.  ^.  N,  (ij  ai.  ?•  M. 

^k)  nf.   P.  2.  (1)  at.  2.  P,  M. 

Tom.  il  Eee 


402  PERIODUS  IV^     SECTIO  IL 

6)  Herra  gud  fa  hverium  cr  d^rri 
himiii  oc  jòrd  i  fyrftu  giórdi 

pryddi  hann  ined  ]^rifvar  ^rennum, 
pad  er  rete  trùa  niin>  Englafletcum  ; 

àdr  var  hann  ^ò,  iafìitoc  l'idan, 
«rinn  fcr,  enn  fkepnan  vxvi; 

giòrdi  hann  heim  oc  teygdi  titna 
tvo  jafnalldra  i  finu  validi. 

7)  Mektarfullr  er  afbar  ellutn 
i  nàctùru  oc   (a)  fkixrleik  finuna, 

f kaptr  godr  (b)  fkcin  i  prydi 
f kapara  nserftr  i  vegfemd  haerftri  9 

eigi  lec  fer  allvel  nxgia 
engill  makC)  pà  er  hafdi  fengid; 

medr  ofbelldi  òdlaft  villdi 
sdra  fefs  oc  virding  bsdi. 

8)  Fyftid  hann  med  offa  sefluoi 
ad  vidiikiaft  yfrid  rikum 

guds  eingecnum  fyni,  enn  fidan 
fer  nxgìandift  (c)  engum  vaegia. 

Full  metnadrinn  er  med  6llu 
ovarlìgr  (d) ,  fem  ricning  prófar , 

ac  stia  fer  vid  dyrann  Drottinn 
deila  megn.    Enn  hverfu  vegnar  (^e)  ? 

9)  Svo  er  greinandi ,  a  famri  ftunda 
fem  engillinn  tok  ad  fpillaft^ 

fòktìft  hann  med  finum  gronnum  9 
fem  bl^var(la,  i  diùpleik  jardar. 

blindann  fann  (f)  par  fodr  fina  fiandann^ 
feikc  (g)  ofbelldi  er  kvelr  i  elidi; 

fàvifs  er  fa  fedgin  pelli 
fadma  vili)  enn  (idunum  fpilla.  io)  Dag- 


(a)  og.  oMln,  P.  M.  (b)  og:.  adJ.  P.  M.  CC.  U.  (e)  n^gi.indì,  3.  P.  M 

(>)  óvariiga  P.  M.   Alias:  óvjrligr,  ^  ógiliga.  CC.  U.  (e)   deila   af  megui   hvenu  a: 


LILIUM*  403 

6)  Domtnus  Deus^  omnibus  emnenthr 
Cifluw  et  terram  in  principio  ereavit , 

qvod  ter  ternis  orn/rvit^ 

(h£c  mca  eft  reSa  jìdts)  ordinibus  Angelorum  ; 

ìlle  tamen  prius  {jeqve  ac  exinde) 

qvam  creatura  ulla  exftitit ,  Jibi  erat  fuffìciens. 

Vie  mundum  condidit  &  extendit  tempora 

bina  &  aqvalia;  qvodvts  in  juo  imperio. 

7)  Votens  y  qvi  cunélis  pr^cellebat 
natura  fua  &  clamate  y 

bonus  creatus ,  pulchre  fulgebat 
creatori  honore  fummo  proximus^ 
non  erat  contentus^ 
Angelus^  poteftatey  qvam  acceperat^ 
fed  vi  occupare  vàlutt 
&  gradum  &  dignitatem  celfiorem. 

8)  Ferocia  ^fluanti  percupivit 
ajfimilari  pr<epote^m 

Dei  unigenito  filio ,  Jed  exinde , 
Jibi  ipfi  ftifficiensy  newini  cedere. 
Ftetida  fuperbia  omnino  eft 
imprudensj  tefte  Scriptura  ^ 
covtra  Deum  T,  O.  M.  canari 
viribus  certare.    Sed  qvomodo  cedetì 

9)  ItafciUcet}  qvod  eodem  momento 
qvo  Angelus  corrumpi  coppi t, 

unacum  fuis  vicinis  pr^ecipitabatur , 
cumuli  plumbei  inftar  ^  in  profundum  terr^^ 
ubi  cdtcum  fuum  patrem  Sathanam  invenit 
violentia  imvienfa ,  qvem  igne  cruciata 
Sttikus  efl^  qvi  patrem  &  filiam  iftosy 
bonos.mores  deferensy   amplvBi  praoptat. 

Eee  2  >o;  ** 

(f)  fem  p/m.        (g)  frckt. 


vernar.     Alias:  della  ircgne  hverfii  er  vegnar,  CC.  U. 
P.  tcikjt.  mah  foigid ,  alias  fcikna  i;  feikii  N.  CC.  U. 


404  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

io)    Dagarnir  (a)  fex  ad  vifu  vòxu 
velltiliger  um  iiàfarbellci  j 

àdr  enn  fengi  alia  prydi 
jbrd  oc  lopt,  er  drotcinn  giòrdij 

prefTad  vacn  ì  himininiì  hvafTanni 
hidrn  oc  elld  (b)  fera  merki  ftittrnur, 

hagl  oc  dyr  9  fem  fifka  oc  fugla  ^ 
fagrann  plog  fera  alldinf  kóga. 

11)  Breytci  gud  oc  bra  til  haetd 
blod  oc  hoUd  af  vatni  oc  molldu 

lecttann  (e)  blàftr  af  topci  nxiìa  (d) 
lifs  heitleik  af  fólar  (e^  reitum. 

Ond  oc  {>ar  cil  fidan  fendi  > 
fu  (f)  er  fkiliandi,  Droccins  vìlia , 

leid  kunnandi  uoi  lì  ams  sdar> 
lif  fkinandi  af  Helgum  Anda* 

12)  Sa  er  lidandi  madr  af  módur 
molldu ,  oc  |>ó  med  fKisru  hoUdi , 

Adam  nefndr,  er  alls  (g)  i  beimi 
itti  rad  med  med  frel(ì  oc  nadum. 

H6%inn  rann  fvo  hicgr  a  pernia 
heimsftyranda,  oc  feck  hann  fkìra 

anda-gift,   J>a  er  fidan  fyndi, 
fvo  vordinna  fpadóms  orda. 

13)  Ucleìdandi  af  Adams  fidu 
Evu  bratta  fem  Moyfes  vaccar, 

vili  med  (h)  a?ru,  valld  oc  aftir, 
ad  vifu  gaf  hann  (i)  |>eim  Paradifar> 

pangad  til  er  (k;  pau  med  cnglum, 
pad  er  biidan  meft,  ìifdu  fidan 

med  (1)  afprengi  alle  |>ad  (m)  fengi 
apfinliga  oc  |>ackir  gixfi  14)  Ena 


(a)  D;r2rinn  P.  M.  (b)  elldr.  P.  M.  ()  lette  hann.     Alias:  lei  hann  CC.  U. 

(d)  hilta  CC.  U.  (e)  l'alar  P.  M.  XO  ^'^^  4*  ^'  M-  (i)  ejnn.  N. 


LILIUM.  405 

10)    Sex  dies  increjcebant 
circa  zonam  oceani  volubiles  9  • 
priusqvam  integrum  ornatum  confeqverentur  ' 
terra  &  róV,  qvos  Deus  cr eaver at, 
aqvam  in  fubltme  aelorum  comprejfam, 
glactem,  ignem  ,^planetas  ^ 
grandinewy  ammalia,  pifies ,  aveSj 
jruges  pulchras ,  &  arborei  frugiferas.    ... 

1 1  )    Mutabat  Deus ,  {&  novum  iniit  modam) 
Jangvinem  &  cameni  de  aqva  ^  pulvere , 
levem  flatum  de  proximo  £there    ■ 
ér  calorem  vitalem  de  regione  filaria 
Animam  qvoqve  tUuc  exin  nùfit^ 
qv£  voluntatem  Domini  inte/itgaìy 
vi£  per  venas  corporis  gnara 
vita  de  Spiritu  SanSo  fulgenas^ 

12)    Homo  ille^  prodiens  de  matrìs 
pulvere  y' nitida  tavien  carne  pr^ditusy 
Adam  appellatusj  omnium  in  orbe 
libera  &  trànqviUd pot^flate  fruebatur. 
Somnus  placìdus  irrepfit  in  hunc 
mundi  re^orem^  qvi  naSfus  eft  perfpicax 
ingentum^  qvod  deinde  commonfiravit 
prophetia  eventui  refpondente^ 

rj)  :  Deus  de  latere  Adami  eduxit 
Ev/im  fiatim ,   ut  Mofes  tejlatur , 
iisqve  honorem^  poièjìatem^  amorem  ó*  habitaculum 
Varadiji  dedit , 
ujijve  qvo  illi  cum  angelis 
O!  grati am  i^nmenfamì  pofleù  viver ent 
unacum  univerfa  ex  iis  nafiitura  progenie 
in  éeternum^  &  gratìas  recìder  ent. 

E  e  e  3  14)  Sed 


(\\)  og.  3.    P.  M.  N.  CO  fld.  a.  N.     Masi  eru.  4.  (k)  omìtt.  P.  M. 

(1)  vidr.   P.  M.  (m)  er.  add.  5.  P.  M. 


4oS  PERIODUS  IV,    SECTIO  IL 

14)  Enn  ad  verdiclkinn  villi  i  )5rdu> 
€f  (a)  vyrdi  fik  til  himna  dyrdjr> 

bodordid  eitc  fb)  hinn  (e)  blidi  Droctinn 
bydr  {)eim  i  fkylldu  ad  hl^da: 

Epiìd  eitc  ec  banna  ad  bica 
bàdum  yckur,  enn  bid  munud  riddi 

deyìa  fkulud  et  efnid  eigi 
einfallt  bod  med  dygglcik  hreinum. 

■ 

15)  prùtnar,  fvellr>  oc  unir  vid  illay 
engill,  banno  f>ad  er  hafdi  fengid, 

firdafveit  ef  fa?dd  a  jbrdu 
faer  fa  vift  er  fiàlfr  hann  mifti. 

Svo  bruggandi  daudans  dreggiac 
duldift  hann  fyrir  augfyn  manna 

fiiilkunnigr  i  einum  innan 
ormi,    tók  fvo  (d)  mal  ad  forma* 

16)  Svo  prófandi  feger  til  Evu  : 

fvara  mer  fkiott,  enn  fvi  (e)  hefr  Drottinn 

foetaft  yckur  blóm  ad  bita 
bannad  >  enn  lofad  p6  fleft  allt  (f)  annad  ? 

Svo  for  pad  ad  fvaradi  Eva, 
fem  margbrugdinn  fiandinn  hugdi> 

ad  vid  eigi  (g)  lifs  af  leidum 
Jettliga  hropum  a  daudans  fìectir 

17)  Lettliga  £inn  (h),  fem  lioiinn  votta» 
lettleikann  i  fvaranna  reyki  (i), 

pvi  treyftift  hann  framt  ad  freifta 
flsrdum  fectr,  oc  taiar  med  prettum: 

Eigi  munud  f>id  Adam  dcyiai 
andiits  hviCj  pò  epiid  bitid, 

helldr  munud  med  heidri  oc  validi 
horfk  oc  rik  vid  guddom  iikiaft.  i^)  Aud- 


(a)  omitt,  2.  P.  M.  (b)  rett.  CC.  U.  let.  P.  M.  (e)  frani  P.  M. 

(i)  hann  5.  P.  M.  (e)  hvL  P.  M.  0)  gi6n*aUt.   1, 


LIUUM^  .  •'  407 


14)     Sed  ut  fneritUTA  in  terra  extfiei^ety 
fi  modo  illud  caufa  glorU  Cttlefiis  ejfet , 
Dominus  dementijfimus  unicum  ptaceptutn 
iis  ex  debito  ob/ervandum  injunxit: 
Unico  pomo  vcfci  probibeo 
vobis  ambobusy  fed  prò  arbitrii  agetis; 
Morieminiy  fi  lion  ohfirvaveritis 
pura  fidelitate  fimplex  hoc  mandatum^ 

15)  Intumefiit,  turget,  &  éegre  ferr 
angelus  condemnationem .  acceptam , 

fi  genus  humanum  in  terra  prognatum 
in  habitaculu?n  ^   qvod  anùfirat  y  fiiccejferit. 
Hinc  f£ces  mortiferas  mijcens 
a  vijii  htwiano  latitabat 
veterator  intus  in  qmdam 
fitr pente y  &  verba  proferre.  c(tpit^ 

16)  Tentans  Evam^  ita  aliofoittirr 
Sine  ambagi  bus  refende  ;.    Cur  Daminus 
fruéium  dulcijjimum  comedere  vobis 
prohibuit,  fed  reliqva  con  ceffi t? 

Eva  refpondit  veluti 

vafer  hoftis  fiifpicatus  fuerat: 

Ne  nos  de  tramite  vi£ 

in  plateas  mortis  leves  praicipitemuf^r 

17)  Faci/e  fuboluit  (tefte  Script ura) 
kvìtatem  in  vaciUatione  rejponforum^ 
qvare  ulterius   tentare  fitflmebat 
fraudìbus  imbutus  .^  dolofe  pergit: 

Tu  &  Adam  non  muriemini 

01  facie  pulchra!   etfi  pomum  cmtedatis^ 

multo  magis  gloria  ó'  potejìate 

gkriofi  &  potentes  Denati  affimilabimini^ 


18)  Credula 


0 

(g)  ci  fori  vid.  M,  P.    -Aliai:  eigum'3;*  N.      »    (h)  fvo  3.  M.  P..         (I)  reykaii.P.  M, 


4Q8  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

ig)    Aùdgmnt  mìbg  f  vi  ad  Ev«  crudi  > 
it  hùn  bloiDj  enn  tapadi  fóma, 

oc  til  med.fer  Adam  teygdi 
vann  (a)  hann  nù  pad  et  viffi  bannad; 

Uggdi  hann  ad  Eva  ftyggdift 
ef  neitadi  barn  .ad  veita. 

Fiandìnn  gac  fvo  i  fyrftu  blindad 
fedgin  vàr  med  nógu  dàri. 

19)  RefTar  f>eim  ad  rettuni  domi 
rikr  berrà,  fyrir  odygd  flika, 

rak  fau  braut  (bj  ùr  Ixmdarfoti 
fnaud  oc  nòkt  i  pif J  (e)  oc  dauda* 

Vellcuft  auni  i  veflum  beimi 
Vida  lands,  f>ar  nxr  5ll  fidan 

lydakind  med  fàrum  fyndura  (d) 
fendift  fram  af  Adams  lenduro,  ... 

20)  Reniman  braft  fem^roc  df  kvifte  (e), 
rann  |ia  glaepr  tf  hverium  til  anntirs.   •. 

Leid  fvo  heitnr  um  langa  tima 
lifs  andvana ,  enn  fulir  af  grandi 

Letti  (f;  hvOrki  ugg  ne  ctta> 
eitc  er  (g)  meft  fem  pò  fcr  ad  \efti  >  .  . 

opid  helvìci  bùid  med  bòtvi 
baud  fìg  fram  vid  hvers  iiianns  datida. 

21)  H^lmr  er  daudr  hvad'ertil  rada? 
Hvar  getr  pann  er  Gei  megi  biai^a? 

H vergi;  pvi  ad  i  fynda  faurgan 
fannlìga  hverr  at  (h)  pyngir  annan» 

Eict  er  til  pad  ec  vii  votta 
a  ec  gràtandi  firammi  ad  ftanda 

ad  bù   iialfr  hìnn  dyri  Drottìnn 
dugir  nu  ferd^  iVo  lìfgud  verdi*  22)  Veitt 


(a)  It.  P.  M.  (b)  brdtt.-  P.  <c)  myrkur  P-.  M.  (d)  Tvid-i  oc  ftrom.  ?. 

(e)  if  rót  i  kviftu.  P..M.  ..         (f;  Lei^cer.  P.  M.  (g)  cpjter  P.  M.  R.  CC.U 


LìLlUM^  409 

•18)    Credula  qvia  Eva  fidèm  habuit^ 
fruQum  come  dì  t^  fed  honore  privabatur^ 
&  Adamum  fecum  peìlexit^ 
ut  qvod  vetìtum  novity  comedereK 
Tinmt  f.qvìdem ,  ne  Evam  offender  et , 
fi  petitum ,  renueret. 
Ita  Sathanas  inttto  ocdecavit 
parentes  noftros  multum  infatuando. 

1 9)    y^^  judkio  eos  punivi t 
Dominus  potens  oh  talem  infidelitatem , 
eosqve  de  fide  honorata  expulit 
egenos  &  nudos  in  cru:iatus  &  mortem. 
AffliQi  in  ffùfiro  wuvdo  pererrabant 
paffim  terrarum^  ubi  tota  fire  exinde 
progenies  humana  cum  peccatis  atrocibus 
de  Adami  lumbts  provenite 

20)  Acerbìtas  propuìlulabat  veluti  de  radice  ramus\ 
fcelus  ab  uno  ad  alterum  manabat^ 

Ita   wundus  diu  transfluxit 
vit£  expeì*Sy  fid  maloruw  plenus. 
Nec  timor  nec  metus  ceffabant^ 
unum  tamen  maxìmo  fuit  detrimento^ 
tartarus  patens  nnfiriam  minans 
in  omnium  morte  je  olfierebat. 

21)  Qvid  confini?   Mundus  mortuus  efi. 
Ubi  e  fi ,  qvi  fibi  ipfi  fuhveniat  ì 
Nti/pinm;  qvia  luto  pecca torum 

vere  unus  alter utn  aggravata 

Id  folum  exfiat  {qvod  affevero) , 

ut  lacrymans  tibi  fupplicem\ 

Tu  ipfi  Deus  T.  0.  M. 

hominibus  fiibveni  qvo  vìvìficentur.  22)  Data 


('}  Cviìir  J>nt  ac  hvcr    P.  M. 

Tom.  II.  Fff 


4IO  PERIODUS  IV.    5ECTiaiL 

22)  Vpite  (a)  er  lif  j^ad  vard  oc  métti  ^ 
veitt  er  lif  pad  Adam  neicciy 

fii  iTìifkunn  a  fettum .  tima 
fendift  fram  af  guddómshendi  > 

lios  i  heìm  ad  lìfandi   kianni 
Ufandi  vili ,  {>ad  er  kvaldar  ander 

cseki  a   braut  ùr  di6flad^kij^ 
d^rd  englanna  flìku  ft^rdi. 

23)  Tendraft  olì  oc  talar  med  fiiiUi 
tùngan  niin>  af  herra  finum  (b)» 

um  ftórmerkin  i  hùn  (e)  ad  yrkia 
yferfpennanda  beiaia  f>renna* 

Biùgr  (d)  oc  far  i  banni  vaeri  (e) 
oc  bandi  rett  ins  nedAa   funda, 

nema  hiaJpraedid  guds  hid  goda 
gefid  a  )drd ,  mig  leyftann  hefdL 

24)  Naer  oc  fÌFr  med  fkygnleik  fkìrum 
fkipandi  (f)  allt  med  fyni  oc  anda 

fòdrperlonan ,  englì  einum 
eyrindid  b^dr,  enn  pedi  hlydir; 

Fliùgi  oc  feg  pad  Maria  meyiu 
metri  (peirrar  ec  fkal  gisu) 

minn  einka  fon  ad  bolidi  hemiar 
klydinnar  vili  biórtu  fkr^daft. 

2O    Módir  o&  er   Maria  peffi 
megtarblóm  oc  full  af  fòma, 

glsiilig  fem  rodnuft  (g)  rófa 
funnin  upp  vìd  lifandi  brumia* 

Rót  ilmandi  licilaetis, 
logandi  tìU  med  fkirteiks   andai 

Gudi  unnandi  oc  godum  m6nnam> 
Gudi  likiandi  i  dygdum  flikum,  ^C)  Engi 


(fi)  Hàìtc  fe.penti  flropùa  poftpomnt  P.  M.  (b)  piiium  P.  M.  flainn,  C.  l 

(e)  atta  P.  M.    à  eg.  C.  U*  (d)  biug.  NL  P.  fcj  vxrir  R  X 


LILIUM.  411 

aa)    Data  efi  vital  qvalis  dori  potuit  &  Mchum  erat. 
Ùtna  tfi  vita!  qvam  Adam  denegavi^. 
H£C  gratia  flato  tempore 
de  manu  divina  mittehatUTy 
ut  lux  viva  in  mundtém  venir  et, 
viva  certe  ^  qv£  ani  mas  excruciatas 
de  fovea  diabolica  tri  per  et  3 
gloria  caelorum  hujus  erat  au&or. 

23)  Accmditur  tota^  &  pompojè  laqvitvt 
enea  lingva  de  fuo  Domino  9 

De  magnalibus  canai 

temos  vmndos  fpithama  comprebendentis. 

Incurvatus  &  vubteratus  èn  cmdemnatiene  ejfem 

&  vincalo  Sathan^e  injbniy 

nifi  bona  itta  Dei  falus 

in  tenam  mijja  me  liberavi ffet. 

24)  "Bfocul  &  prope  intuitu  ferjpicuoi 
minia  unacum  Filio  &  Spiritu  crdinans 
perfona  Patris  angelo  cuidam 

negotium  mandata  iUe  vero  aufcultat: 
VoUy  &  die  Marìét  Virgini 
egregia ,   qv£  mi  hi  cura  eritt 
unicum  meum  filitwì  camem  ejus 
^èedientis  candidam  induere  velie. 

ij)    Héecce  Maria  fi  nobis  moiì^em  prtbetj 

fos  majeflatiSi  piena  decoris^ 

jplendida  tanqvam  rofa  rubra 

ad  latices  vivos  propullulans  ; 

Radix  fragrans  humilitatisj 

in  Jpiritu  caflitatis  Jlagraiìs  j 

Deum  &  bonof  awans^ 

Deo  in  tali  bus  virtutibus  fimilis^  ^  ^t  ,» 

Fff  2  a6)  mUam 


(f)  Ikapandf.  3,  (g)    rodnut.  a.  P.  M. 


4t2  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

26)  Engi  (è  ec  ad  jardnefk  cunga^ 
enn  haleiti  (a)  ftiórnureica  (b) 

Drotcinn  !  |)er  fem  verdugt  vari 
vandad  fai  nù  (lef  tìl  banda  : 

Se  ^er  d^rd  med  fafinri  pr^di^ 
fungìnn    heidur  af  SUutn  tmgum 

eilìflìga  (e)  ^  med  figri  oc  Jklu  > 
Jkwd  ve  valld  ^ìtt  minkifi  alldrt  ! 

27)  Leid,  figrandi  paiugls  pr^di   - 
pentad  innan  fìrmaiDencum 

Gabriel  y  fem  geiflinn  fólar» 
glediligr  i  loptm   nedri. 

Sendibodi  kom  (iofallds  Anda> 
fvo  er  greinanda)  ad  hùd  einu> 

fannr  meydomrinn  fac  I>ar  inni>  . 
fialfc  hreiniifìd>  gimfleinn  vi£i« 

2g)    O^c  fvo  veik  ad  meyiu  tniùkrì: 
Maria  hl^d  {>ii  (d)  ordum  vàrum 

frsegaft  (e)  vif  J)er  fieri  ec  Ave 
full  mifkunn  af  fetum   brunni  (f  ; 

famangaupnandi  (g)  fina  f kepnu 
fànnr  hòfdinginn  engla  oc  manna 

byggir  fier  fyrir  briófti  fki^eru 
bleflud  iTisr»  pu  ert  fprundum  hserrì» 

29)    Heyrdi  oc  crudi,  enn  undraft  ordina 
jùngfrù  kyrr  (h),  fjvi  vidi  hùn   fyrri 

alldri  kvaddann  mann  a  moUdu 
medr  pvilikri  tignarkvediu. 

Fyrerbiodandi  henni  ad  luraed^ft 
hOfudengillinn  caladi   lengra: 

Gud  himnanna  fram  mun  faed^ft 
fruin  fkinandi  af  bolidi  f>inu.  30)  Frettir 


(0  hileitu  P.     ti^lcìtrc  C  U*         (b)  rekar.  2.         C)  aefinlìga  P.  M.  (d)  nu  P.  M. 

(e)  fagiaf!.   Q  U.  (f)  fui  loifluiunar  iktleiks  bruiina  \\  M. 


2é)"  •  Nuìlam  credo  lingvàm  térnfirem^ 
celfiffime  céeli  fleUamis 
Domine!  ti  hi  ex  condigno 
verjìim  in  ter  cai  arem  concinnare  poffe\ 
Sit  Tibi  gloria  &  vera  laus, 
&  honos  ab  omnibus  lingvis  decantatus 
in  a^temuin,  viélorta»  &  beacitudo, 
gloria  &  poceftas  Tua  nunqvam  ceflabunt! 

•  •       • 

27)  Ferebaturf  fplendorem  pavonis  Jì$perms 
per  firmamcntum  intuì  variegatum 

Gabriel ,  radii  folaris  inftar 

gaudium  adferens,  in  aera  inferiorent. 

Lega t US  feùtuplicis  Spiritus  venity 

ut  fert  hijtorin^  ad  domum  qvandam, 

in  qva  cotifidit  vera  virginitas ,  ... 

ipfa  cafiitas^  gemma  mulierum^ 

28)  Et  blandam  virgìnem  bis  attocuttis  ^fi: 
Maria  verbi s  nieis  aufcultal  .  ,^ 
féemifiarum  celeBerrima  !    Tibi  Ave  adferjo^ 
grati  a  piena  de  fonte  dukit 

Suam  creaturam  manu  compréhendensy 
verus  angelarum  &  hominum  Domintts, 
intra  purum  Tuum  pe&us  habitat 
virgo  benedica.    Tu  es  féeminis  exceljtor. 

29)  Audivit  &  crediditj  f ed  ve f ha  mira  tur 
virgo  tranqvilla^  qvia  prius  noyit 

nuUum  hominem  in  terra  Jalutatutti 

tam  honorifica  Jalutatione. 

E  timere  prohibens 

Archangelus ,  pergit:  '  , 

l>eus  céelorum  nafciturus  efi^ 

'Domina  ferenijftmal  de  carne  tua. 

Fff3  Ea 


(.-)  famangcjrpnandi.   3.  P.  M*  (b)  liyr.   P.  fkyr.  C.  U. 


414  PERlODUnslV.    SECTIO  Vi 

30)    Fretcir  hón  ^  med  hrerìiim  fatai 
hennì  bsri  til  fbgnud  ^enna^ 

borgarmiir  fvo  brilli  hvergi 
bygd  geimandi  hreinleiks'  dygda? 

Erigili  fegir  at  eì  munì  (yndgaft 
jungfru  blid/^vi  fveiiiinn  fmidar  (a) 

haglig  myndan  heilags  Anda 
holld  oc  bein  af  Kkam  hreinuni.. 

g^i)    Loptin  oH  af  liofi  fyllaft, 
legtr  a  grano u  (b)  ftodu  oc  undraflj^ 

kùgud  fiàlf  fvo  (e)  nxrri  nógu 
natturan  fer  ecki  niàcti;    , 

Gipcift  aundin  guddóms  krapti^ 
gódu  (d)  huldift  Mariu  biódi , 

gladrar  dvelÀ  i  jungfrùr  idrum 
ein  perfunan  {>rennra  greina  (e). 

3^)  .Hiòrtun  jafi,  falli  oc  fllóti 
fagnadkVlaùg  af  ìivers  '  manns  augutn, 

X  {>ackandi  mifkuna  mickla  (f), 
minn  Drottihti!'  ì.  hblldgan  pinni: 

Se  J>^r  iiyr^r  ^?* 

33)  Fimm  mgnuducn  oc  fiorum  fidaa 
fcddift  fveinn  aF  meviu' hreinni  > 

f  kygnaft  fem  ^z  (g)  glerid  i  gegnum 
geif linn  bràr  fyrìr  augum  varnm  ; 

gloar  |fer  f61  ad  (h)  glerinu  heilu, 
glediligc  jód  fvo  fkein  af  módur, 

ad  innfigli  hoHdnu    hennar 
hrelnferdugra  (ij  meydóms  greina. 

34)  Enginn  heyrdi ,  oc  engin  urdii 
j5fn  tidindi  fyrr  ne  fidai;., 

bcedi  fenn  var  (k)  ftiey  oc  móder^  * 

mann  oc  Gud   baud  trùan  ad  fanna.  -Loptin 


(a)  |)^  iÀ'efnn  et ' fmidadr.  P.  M-  -- -  -      (b)  02;  €f»w»<i  Jivi.  N.     09. gruiid   |aa  j.    og 
grund  |>A.  C.  U.  (e)  a£  P.  M-     enn.  C  U.    cr  C.  U.  (d)  gód  oc  M- 

gód  emi.  P.  (e)  j^reunrar  greiitìar  1.   P.  M.  "^  (F)  uiiuka  3.  P.  M- 


LILIUM  415 

30)  Ea  tunc  fiifiiratur ,  fvùmad» 
h£C  Ut  iti  a  fibi  obveniat^ 

ut  munimtntum  nuUibi'  dìsrumpatur  , 

babitaculum  virtù tum  caflitatis  cingens? 

Angelus  rejpondit ,  non  peccaturam  fore 

piaci Jam  virginem\  nani  puerum  condet  ^ 

apta  formatto  Spiritus  SanOi 

cameni  &  ojfa  de  corpose  puro.  \ 

31)  Omnes  deli  lumine  implentttri 
aqva  in  terra  conftiterunt  &  admirabantur^ 
ipjà  qvidem  affitela 

natura  tantum  non  deliqviuw  paffa  efi. 

Anima  vinati  divina  catinubic  junila 

tono  Maria  Jangvine  induebaturs    .  , 

in  Uta  virginis  vijcerihus  commorabatur 

una  terna  dijlìnclionis  perfona. 

yi)    Corda  confi  team  ur  9  decfdat  &  perfluaf 
aqva  tepida  Uthia  de  omnium  oculis^ 
femper  gratias  agentia  prò  ma^a  mijèricordia 
mi  Domine!  in  Tua  incarnattme  (praeftiu)l 
Sic  Tibi  gtoria  &c» 

33)  P^fi  (fvtn^ve  &  qvatuor  infupev  menfis 
puer  de  virgine  pura  natus  eft^ 

veluti  cum  per  v/trum  perjpicac^mum 

radìus  cortifians  vibràtur  coram  oculis  nofiris  ; 

Sol  vitro  integro  jplendet  ;     .    . 

ita  proles  exoptaia  de  tnatre  fulgebat, 

ejus  falvo  figlilo  ' 

illibata  virginitatis^ 

34)  ììemo  audivit^  nuUaqve  exfiitenu 
mitehac  vei  pofiea  tanta  nova, 

fimul  erat  virgo  &  matety. 

fidesqve  nobis  Deum  &  hominem  proiar*  Cali 


{%)  par.  P.  M.  yx  er.  C  U.  j^at.  C.  U.  (h>  af.  P,  M.         0)  hreiafirdugaftra.  P.  M, 

kòufordaguilu»  C»  U»  C^)  ^vi.  P»  M. 


4t6  PERIODUS  IV.    S'ECTIO  IL 

t 

Loptin  fungu  kotnnìmi  Kóngi 
kunnigc  lof  {)ar  hirdar  runni>: 

Himnadyrd  cr  hneigd  ad  jordu 
ber  famceingoufl:  menu  oc  englan 

35)  pó  var  ei  fvo  rik  ad  reifa 
raefis  (a)  modirìn  a?tci  goda, 

J)vi  var  kóngrinn  hSrdu  hevì 
hulldr,  at  ma^tci  hann  firraft  kullda. 

Umfnidningar  Jefu  pr^di 
atti  dagr  fra  <b)  fiaeding  vàttar 

aefift  bI6d  um  li  xam  lìofana         , 
lagaft  minniltg  tàr  af  (e)  kinnum. 

36)  A  frettàhda  d^g  til  Drortif.s 
d^^rdar  menn ,  er  rikium  ftyrdu 

auftr  i  (d)  heim,  med  offri  kvómu 
ùngann  mann  ad  heidra  (e)  f>annig. 
^  Umrennandi  fex  ad  finnum 

fex  dapa  grein,  oc  fìóruin  (f)  eìnum 

offraft  kaus  fyrir  ofs  ad  vifu 
Jefùs  fiàlfr  i  muftf ris  hviifi. 

37)  Vigdift  (g)  off  J>a  er  vatni  dégdift 
valldf  (h)  himnanna  a  pritugs  altdri; 

Jordanar  vid  (t)  a^dar  hreinar 
J6n  Baptifta  Drottni  pianar 

peiii  aUvìnrinn  Jefu  Chrifti 
er  nù  vàttr  ad  (k)  ^ann  dag  matti 

famfkinandì  (1)  a  gra^nni  grundu 
Guds  |>renning  mcd  lydum  keniìift. 

38)  Finn  ec  allt  ad  mannvit  raanna 
ms^dift  ^egar  er  um  fkal  ra^da 

tnàttinn  ^inn  enn  mHIdi  (m)  Drottinti>. 
meiri  er  hann  enn  giCrvallt  annad: 

Se  ^er  d'^rd  &c.  39)  Undraft 


i»i«^l*^TiW    iT» 


(a)  riknff.  4.  P.  M.     lióduft.   C.  U.  (b)  er.  P.  M.  nt  1.  af.  R.  a-  (0  i  4-  ^♦ 

(d)  ftuftaii  ùr.  P.  (e)  piifo.  P.  M.         (t )  far  Jil.  3.  P.  M.  (g)  Vigdi  haun.  3. 


LILIUM*  417 

Ccsli  Regi  advenienti  cantabant 
laudes  ajjvetas^  uhi  paftores  agebant: 
Gloria  caleflis  ad  terram  eft  defiexa; 
hic  bomines  &  avgeli  cenjungebantur. 

35)  AVc  tamen  tam  dives  eratj  ut  fafciat 
honas  ma  ter  Regis  poffiderety 

qvart  Rex  fimo  rigido 
cooperiebatur  y  ut  frigus  arceretur^ 
Circumcifionis  ^efu  filcnnitatem 
dies  a  nativitate  ejus  oélavus  teflatur, 
fangvis  per  corpus  candidum  ebuUit 
C^  notabiles  lacrym^  de  genìs  defluunt. 

36)  Die  decimo  tertioy  Domino 
viri  iUufires ,  avi  regna  gubernabant 
in  Oliente j  oblationes  adjèrebanty 
qvibus  virum  recens  natum  honorarent. 
Elapfa  fexh's 

Jix  ér  qvattior  dierum  epocha^ 

prò   nohis  afferri  exoptavit 

ipfe  Jefus  fub  concameratione  tempH^ 

37)  Nobis  initiatus  ejl,  cum  aqva  irrorar etur 
t  rie  ettari  US ,   ccelorum  guhernator  ; 

apud  puros  Jordanìs  latices 
Johannes  Baptifla  Domino  minijlrat^ 
Hic  intimus  Jefu  Chrifli  amicus 
jam  tejits'  efl  ^  eodem  die 
Jimul  fulgentem  in  campo  viridi-, 
Trinitatem  divinarft  hominibus  innotuijfe. 

38)  Comperìor  omnem  inteUe3um  humanum 
deficere^  qvando  fermo  efl  j 

de  potentia  Tua^  Domine  clementijjimel 

qvàe  omnia  alta  exfuperat\ 

Sic  Tibi  gloria  &c.  39)  Mirari 


0^)  vnìLi.  3.  P. '■  **  '  (i)  i  Jordan  med.  a-  P.  M.      -  (k)  er.  P,  M. 

(.)  Ili  (kiiiandi  P.  M,  (in).oiikli.  P.  M. 

Tom.  il  Gg8 


418  PERIODUS  IV^     SECTIO  IL 

39)  Undraft  tók  hinn  fornì  fiandi 
feddann  mann,  enn  fkiliai  var  bannad, 

oc  |)vilikt  {etti  andinn  fcgdi 
ordin  f  lik  af  tungu  fordum  : 

{»ycWr  mex  lem  nyiang  aockur 
nùlgift  heim  oc  cettir  be;aia;   *  •    \ 

,  eitthvad  klókc  mun  Drottina  dikta, 

duldr  erak  pefT,  fnd  fcr  ad  huldu. 

40)  Jefum  tigna  englanifir 
uppi  oc  nidri  1  beimi  (a)  pridia, 

ftiornuliós  oc  fxrdar  f(5rnir> 
fridarfamband  à  hveriu  landi; 

flik  afla  mer  fotcarauka 
fònn  ftorraerkinn  veitt  hià  mdnnum; 

kvidi  ec  vid  (b)  hanns  remming  rada 
ridi  mer  ad  bàdum  Hdum. 

41)  Fódrject  hanns  trùi  ec  fair  munu  hittt 
cnn  finnft  módernid  her  med  piodum  ; 

J)vi  (e)  er  adferdin  Jefu  burdar 
undarlig,  fvo  fkil  ec  j^ad  varia.  _ 

Ecki  er  mer  à  feuum  pocki 
fannveg  ferr  feim  unga  manni; 

alldri  var  fi  fyrri  a  folldu 
fa^ddr  madr,  ec  ncerfta  hneddunft. 

42)  pyftr  er  hann  oc  folr  af  fdftut 
firrift  hlàtr,  enn  kann  ad  grata , 

mspdift  hkntìf  oc  er  mpdur  (innar 
iniolku  fsddr^  enn  reifum  klseddift; 

Finn  ec  f>6  ad  i  fliku   fannann 
fiàlf  nàttùran  manndóm  vatcar, 

f^fir  mig  pvi  fram  ad  xfa 

flein  ódygdar  hdnum  ad  melai» 

43)  Micrr 


(«)  hiimù.  P,  M.  (b)  «d.  %  P.  M.  (e)  i6.  ?.M. 


LILIUM^  419 

39)  J4irdri  'actph  antiqvus  ille  hoftts 
hominem  natufHy  fid  entelli gere  non  erat  datumi 
nec  ahfimile  erat ,  qvafi  fpirUus  protulerit 

olim  tolta  verba  de  lingva: 

Videtur  mihi  novum  qvoddam 

tnundo  ér  generi  humano  appropinqwrì  i 

Ali(jvid fubtile  JJominus  excogitabit , 

ìjvod  me  clam  fit ,  &  occulte  per  agi  tur ^ 

40)  jfejitm  Jnge forum  chori  honoran$ 
Jitpemey  inferncp  '&  in  mando  tettìoi 
fplendor  flelléey  &  ohlationes  aliata» 

ily  vinculum  pacis  ùbiqve  teyrarurhì 
Hiec  miln  dvlorem  adaugetit 
vera  tnegnalia  apud  hominem  exbibita  ^ 
vereor  enim^  ut  ejus  confi liorum  robur 
utrumepje  ^newn  latus  feriat. 

,  41)    Paternum^  ejus  genus  paucos  credo  invejligatttros , 
fid  maternnm  hip  inter  bomines  r eperi  tur  ^ 
ér  modus  certe  ^enerationis  ^efu  tam 
mirandus  efl^  ut  ego  illum  vix  perjpiciaw^ 
Hdsc  mihi  non  arrident , 
é^  ita  fé  gerit  hicce  juvenis^ 
ui  nunqvam  antehac  in  terra  fuerit 
homo  natus^  a  qvo  mihi  tant opere  mituerìm^ 

4:2).   jSitit  j  Jefunio  pallet ^ 
rtfum  averfatur^  fed  lacrymamr» 
jdefatigatur  f  Ó*  efi  materno 
laSe  nutritus,  &  fafciis  involutus; 
Ex  bis  ceiligo  Jteram 
humanitatem  ipfa  natura  comprobarii 
qvare  di/cupio  impitere  illum 
Jpiculo  faelerum  y  in  ejus  pefuiciem^ 


42P  PERIODUS  IV^    SECTIO  il 

43)  Mierr  virdid  fem  miklu  ha^rra  (a) 
hià  m^cum  gudi  hann  (b)  Adam  fani> 

àdr  ce  fveik  {»au  Evu  bsedi 
srufnaud  i  myrkr  oc  dauda  ; 

fatt  er  ad  fsrfter  fid  vid  prettum^ 
fvo  mun  enn  um  Jéfum  f>enaa, 

pvi  treyftunft  ec  framc  at  freiftat 
fordum  hefì  ec  flsegvitr  (e)  ordid. 

44)  Sonr  (d'  Màriu!  fonr  hinn  dyrì! 
fon  mennirigr  (e)  Guds  oc  hennar! 

kenn  ^ù  mer  ad  fordafl;  fìandann* 
iiòlkunoìgann ,  enn  ^er  ad  unna: 

45)  Prete  jliefì  ec  bìtt  (f)  ad  fteiftadi 
fóftumóds,  mcd,(g)  ymfum  iòftum 

pukansflxgd,  er  hvern  mann  hugdift 
hveckium  vanr  ^h)  i  fynd  ad  bleckia. 

Velakrings  (i)  a  (k)  v6fdum  ftrengiutn 
vunndin  opt,  oc  (1)  fneruft  a  lopti 

fkeytin  òli,  hins  floerdar  fulla  (ra) 
fianda  brìóft  i  gegnum   ftanda. 

46)  peflu  nseft  hins  kiitra  Chrifti 
kenning  tok  um  bygd  ad  renna 

lif])i6nandi  Ixriiveina 
leitar,  firfnr,  oc  |)ar  med  veitir  ^ 

blindum ,  hriùfum  ^  dumibum ,  daufum» 
daudumj  kròmdum  «rum»  lomdum, 

augnagrxding  (n),  ord,  ad  hlyda 
andarheìlfu  (n)^  vìclku,  ad  (landa  (o). 

47)  petta  fer  hann  fiandi  at  fettkar 
folkìd  hans,  oc  Ktft  pad  vanfi, 

dxmin  gód  |>au  (p)  vaxa  vida    • 
verri  brógd  oc  (q    lytin  {everrà;      k  ..Piikinn 


(fi)iedri.  P.'-M.  (b)  enn  P.  N.  2-  ef /hann.  M.  (•)  rll  flj^ar.  %  N. 

(e*)  iannr.  P.  M.  (')  minnilitrr  P.   M.  R.  C.  U.   ynniligr.  a.    eingctinn  C  U.  f 

^t)  min.  P.  M.  3.         (g)  a.  P.  M.  af.  3.        (  )  vòn.  P.  M.         (i)  Vclakringr.  2.  X.  1 


lilium; 


421 


43)  Mibi  videtuf  inulto  hóftoràthti  Uc4 
Àdamum  fuijje  apud'mclytum  Deum» 
mteqvam  ego  illum  &  Evam  fiducerem , 
honore  privatosi  in  tcnehras  ^  wortemy 
Fauci  cenema  dolìs  fibi  cavne  norunt^ 

qvod  &  3 e  fu  buie  eveniet^  :. 

épare  periculum  audaBer  facete  Juflineo^ 
nam  ohm  qvidem  fpecimina  afluti^e  edidi. 

44)  Fili  Mariés!   Fili  augufiìffimel 
Fili  h  umane  Dei  &  ejus! 

Doce  me  Saihanam  evitare 
veteratoreWi  fed  Te  amare: 
Sic  Tibi  gloria  &c. 

4T)    Accepij  qvod  tentavem  Dominum^ 
jejump  '  àffii£lum ,  variis  deb&is 
aftutia  diaboli  9  qvi  credebat  fé  omnesy 
utpote  dolorum  gnarus ,  peccato  delufurum, 
Sed  fraudum  ar tifici s^  e  vomplicatis  funibus^ 
contorta  fortiter  in.  aere  invertebantur 
omnia  Jpictila^  &  vaf errimi 
hoflis  peclus  transfigehant. 

46)  Exinde  chari(Jimi  Chrifli 
ioSrina  per  regionem  emanare  colpiti 
vita  miniflrantes  difcìpulùs 
qvaritj  invenit  y  fimulqve  conferì 
Céecisy  debilibusy  fonis^  furdis, 
mortuis^  contufisy  dementibus,  claudis 
éculorum  fanationem,  vocem  ^  audire , 
anima  vigor em ,  rationem  5  flare. 

47)  Sathana  anìmadvertenti  dinnnui 
Jùos  fubditos^  id  magnum  maltiìn  vifum  efii 

Bona  exempla  paffìm  increhrcfcunt 
fed  fcelera  &  vitia  immimmntur* 

Ggg  3 


Damon 


(k)  at.  4.  (1)  enn.  P.  M.  (mi  hiii  fiaprdarfulln.  P.  M.  (n)  Peéfìuf  forte .' 

tugiia ,  graeding ,  &  andar ,  hcilfu.       (o)  ftandaft.  P.       (.))  ac.  P.  M,       (q)  eun.  P.  M. 


42^  PERIODUS  IV^    SECTIO  IL 

Piikitm  kvàìdr  pègi  pòldì  .  "         •  ^ 

penna  leik,  er  hardann  (a)  kennir;   . 

{)vi  fl^tandi  fìnum  fveitum  (b) 
fyndabriót  ad  drepafem  fkiótaft  (e;* 

48)  Leidann  dreng  ad  liótum  raduni 
lockar  hann  (d),  fa  er  (e)  }efufs' manna , 

yfirmordiinginn  i  innan  hìrdar 
Judas  nefndr,    er  óvarnt  ftefndi;  ^        '•  '  ' 

Milldann  gud  yid  (f  )  filfrì  (elidi 
fveitum  9  peim  er  jùdar  heita, 
fuUum  upp  af  grimdargdiiiy 
greniadi  j^ioftr  £  ^eirra  briófti*      ^ 

49)  Fufer  hlupu  oc  fondu  Jefom, 
fundin  hi^cu>  iodiaiiv  oc  banda  1 

bundinn  leiddu,  enn  heidnir  (g)  hcddui 
hxddann^  raeddann,  flógu  afklaeddann; 

Fiandansbòrnin  braungum  ^(h)  j^yrnc 
{>e(rir  fpenfu  um    bleflad  enni;> 

pellìr  negla..(i)  Krift  a  *kro/Iinn 
oc  keira  jirn,  fvo  ftoct»  lic.  (k).  dreiri/ 

50)  iEttum  ver  a  Jefum  Drotcinn 
efonarlauft  med  fuUu  craufte 

ùc  af  hìartans  innftu  return 
allir  fenn  med   grati  ad  kalla;  ^ 

Sie  ^er  dyrd  &i\  \  ; 

Si)    Yfermeiftarinn  allra*  lifti   / 
Jefus  gódr,  er  Kfgar  {)iader, 

veittu  mer  «d  ftilla  oc  ftyra 
fvo  ftcflig  ord  megi  tùngan  efla: 

ALfinlhgu ,  rned  lyptum  (i)  Ufum  , 
loJr£da:idìr  d  kne  fin  badi  9 

fkepnan   oli   er  fkyUd  ad  falla  ^ 
fkapari  mimi ,  fyrir.  àfiàn  j^mnil  %2)  Era 


.  (n)  IiotUami  P.  M.    .    (b)  f  iiiar  fveìtcr.  2.  P.  M.  R.         (e)  fliótaft.  N.  (d)  cinn.  3. 

(ej  fio.  P.  AL  (t }  J)viat.  P.  M.  (g)  hxdwr.  C  U  P-  M.  hdinlktr.  C  U. 


•  * 


iLiuum.^  :•/    !         .423 


Dsnjon  /r0ffus  bujus  certawình 
impatiens^  cujus  damnum  perfentìfcit  ;  . 
fuas  cohortes  incìtat 
ad  demolìtorem  peccaioruii  x(p)am  prmum  occidendum^ 

48)  Medìaftinum  iwprobum  turpi  cùnfilìo 
pelli  ci t,  is  erat  jfefìi  ajjìclanim 

in  iplius  fateUitìo  ùnus^  'archìjkarìus  i 
^udas  nomen  erat  mala  meditanti. 
Hic  clemmtem  Deum  argento  vendìdii 
geliti  ^  qv£  jfudaica  appeUatur  ^ 
cut  crudeUJJinm  bitis  piena 
invidia  in  peilere  rugiebat.. 

49)  Avi&  cucmrermt  j  &  ^efim  invenerum, 
inventum  ex/jgitaruntj  virbcrarunty  &  ligarunt^ 
ligatum  abduxerunty  fid  gentjltss  derifenmt^ 
derifum,  delatum^  &  dmudatuvi  fiageUabantJ. 
Diabolica  progenies  avQa,  fpina 

front em  bencàì&am  circumdnt  y 

alti  Chrifium  cruci  affìguni^ 

&  ferrum  truduntj  ita  ut  fangvìs  exfiliat. 

50)  Nijj  oporteret  Dominum  Jejum 
indubitanteì'  piena  fiducia  ,  :.  .  .     ; 
ex  intimi j  cordis  penetralibus 

omnes  lacrymantes^  una  invocare:  .  .  .    :, 

Sit  Tibi  gloria   &c. 

51)  Summe  omnium  artium  magifieri 
O  bone  ^efu^   qvi  hominibus  vitam  donasi 
Da  mihi  ita  temperare  &  dirigere 
verba^  ut  pcérnate  digna,  Rngya  concinnata:. 
In  a^temuiti,  maiiibus  elevatis, 

laudes  eloqvens,  in  ucrumqve  gena 

procidere  debet  omnis  Creatura, 

Mi  Creator!  coram  facie  Tua! 

ja)  Exempmm 


(h)  Jangtttn.  N.  (i)  i^gWu.  a.  M,  (k)^  uro.  3.  M.        .  (1)  ly^ktuui  CC,  U, 


4H  PERIODUS  IV:   ilECTIO  IL 

$2)    Eni  (a)  mininilig  epterdaeme , 
yfirbiódandinn  engU  oc  ^ióda  (b) 

hneìgdi  nii  finn  hàisj  oc  vsgdi  (e) 
hverìutn  ^rael,  er  iyfti  ad  becia.  .  . 

Fàcaladr^  medlitilxn, 
làgrauftatr^  med  afìàa  fagra, 

fvo  biódandi  i  farann  dauda 
fina  aund  fyrir  naudfyn  mina. 

• 

?3)    Hraekiandi  pa  (d)  httfudin  fkóku 
heidingiar,  fem  Judar  leider; 

flefter  allcr  fl^du  Kriftum  (e) 
fylgdarmenn  vid  ftorminn  penila. 

Minnaft  verd  ec^  ma  ec  et  annadf 
módir  guds  (f)  i  tàrum  flódi» 

mscti  verda  ad  minna   fotta  (g) 
minnali  villdi  )xnt\  nockuru  (h)  finni. 

^4)    Hòfuddrotthingin  harmi  prungìa 
hncigd  (i)  oc  lùt  hùn  (k)  fkalf  af  fùtum, 

(1)  fxrdift  nser,  ]^à  teli  ur  firum 
fofTum  blodid  nidr  um  krofllìnn. 

prutnar  brióft^  enn  hiartad  hrìftift^ 
hoUd  var  klokt^  enn  òndin  fnSkti» 

augun  tóku  ad  drukna  driugum 
dópur  oc  mod  i  tara  (m)  flódi. 

55)    Rddd  engìlfins  kvennmann  kvaddi; 
kvadda   aF  engli  drottinn  gladdì; 

gladdift  maer  ])a  fodrinn  ftcddi; 
faedd^nn  fveininn  reifum  kla?ddi; 

KlrdSànn  med  fer  laungum  leiddi; 
leiddr  af  módr  fadminn  breiddi; 

breiddr  a  kroifinn  gumna  gneddi; 
grsddi  hann  ofs  {»a  (n)  helftrid  marddi  (o).  S^)P^ 


(0  Eru  it.  P.  M.  fc.  U.         (b)  yfervallcianda  himins  og  laada.  P.  M.  C<^)  bcygdi.  P.  M. 

*  (  )  mi<  g.  P.  M.  5 éir.  t:C.  U.  (e)  Krifti,  P.  M.  (0  Mudar  guds  cr.  ^L  C.  U. 

(g)  miniiar  fottar.vN.  (h)  tjtthvort.  P.  M.  R.  3.  Q  biug.  QU 


LILIUR  -425 

Summus  Angelorum  é^  hominum  hììperHtar, 
collum  wfleilens  ^  ce(/it 
cuivis  fervo  ^   qvi  verberare  gejlivit. 
Taci  tu  rniis  f  fumili s , 
fubiììijjè  loqvcns ,  facie  pukhra 
ita  in  acerbam  niortem  obtuU$ 
animarli  fuam  prò  mea  f^cejjitate  fiibUvMdtk  . 

f3)    Confpuéntes  capita  qvajfabant 
tam  gentile s  y  qvam  improbi  ^ud(ei. 
Vleriqve  a  Chrijh  imfugeritntj 
bac  tempeflate  oborta,  ejus  aJfecU. 
Conintenìorare  me  oport^t,  nec  dliud  fas  efi, 
Matrem  Dei,  lacrymis  inundatam^ 
Forfitnn  &  illù  dolorum  meorum 
éiliqvando  meniinerit^ 

^4)    Princeps  Hegìnarttm^  luSu  turgida  \ 
incurva ,  &  nntans ,  pr*e  mcerore  cohorruit , 
fenfim  appropinqvat ,  dum  de  vulneribus  delabebatur 
Jiuminis  infiar  fangvis  per  crucem  ; 
Ve£lus  intidUìefcit  i  cor  comremit^ 
caro  efl  denwUitay  fid  anima  fivgulttviìj 
cculi  mergi  cwpcrunt 
caligantes  &  afflici  ivundatione  lacrymarum^ 

^s)     Vox  angeli  f£nnnam  falutavit ^ 
Jalutatam  ab  angelo  Dominus  gaudio  affecit» 
gaudio  affìcìebatur  virgo  cum  patrem  par-tu  edidit  ^ 
jun'tu  cditum  puerum  fafciis  induity 
ivdutum  fepe  fecum  deduxit, 
deduci  US  a  maire  Irachia  expandiì , 
expanfus  in,  crucem  horaines  fanavitj 
fanavit  Jiqvidem  nos  cum  in  agone  dejìceret*  ^)  Illa 


Co  er.  2.  P.  M.  (I)  og  addttfiU  3.  N.  (m)  taruiii.  3,  (n)  enn.  P.  M,  er,  2.  R%     ^ 

(  )  nf  fóttnm  mardda.  C.  U. 

Tom.  n.  Hhh 


426  PERIODUSIV-     SECTIO  II. 

56)  pò  (a)  grec  hun  nù  (arann  futa  (b)> 
(e)  fverdi  nift  i  (d)  bringu  oc  herdar, 

(ice  einbemid  fiilfann  drottinn 
&  hun  hànganda  a  nòglum  ftàngad; 

Armar  fviddu  a  br^ndum  broddum» 
brìóft  var  msdt;  med  f>eflum  haecci 

ferdift  baedi  fonr  oc  móder   , 
fannheiiog^  fyrir  grtcding  manna. 

57)  Fyni^  Màriu  fadminn  dfra> 
fyrir  Mariu  gratina  (ara 

làc  mig  |)innar  laufiiar  (9)  nióca 
lifandi  Gud   med  fódur  oc  andai 
Afinitga  med  c^a 

?8)    Syni  Màriu  fvarter  fera 
jigger  blandad  gali  (f)  med  dr^gium; 

fulla  fmàn  oc  fleftar  pinur 
fundu  f>eir>  enn  heimrinn  Ihindi. 

Folnar  fkinn  (g)  oc  (h)  fellr  ad  enni> 
faettkar  ord,  enn  iverrar  maetti  (i)l 

Ondin   leid  at  Jefu  pindum 
yfirvalldanda  himins  oc  landa. 

59)  Ec  fegi  rete  ad  enginn  «tei  ^k) 
^gracandi   vorum  lata» 

Jefu  minn,  ^à  (1)  lecrid  Isfi^ 
linhiartadr,  af  pulum  {)inum; 

pviad  nàccuran  spci  af  otta 
611  (m)  fkialfandì^  enn  himnar  fillfer 

tyndu  liófi,  f)à  berr  vare  bundìnn, 
bifadift  haudur  i  binum  dauda. 

60)  Enn  i  andiaci  Jefu  fxta 

o(s  er  flucc,  ad  giaegft  (*j  à  krofllnn  fn) 

fiandinn  hafi  (ol,  oc  frect  ad  fyndum, 
f£ragldggr>  ef  nockur  (p)  varri»  HIxir 


CO  pt.  3.  fvo  e.  U.  (lì)  Oria  P.  M.R.  farà.  3,  (e)  fcm  addurr  \. 

( .;    inedal  -l,  ()  likiiar.  N.  C.  U.  (  )  un.  N*  ^0  ^''J'^-   P.  N.  C:.  l, 

(11)  cmi  P.  M,  R,  C.  U.  0  fattuit  ord  »  enn  f  veriu  iiittter.  P.  M.  C.  L', 


LILIUM.  427 

56)    Illa  tamen  nceìbo,  jam  hctu  hcrymàbatur^ 
peclus  ér  humeros  gladio  transfixa 
unìcam  fuam  prolem ,  ipjum  DonUnam 
clavis  pendentem  pungi  conjpexity 
Lacnti  fpuulis  .  exacuatis  urebamtar^ 
feóliis  e  rat  fejfumy   Hoc  modo 
tam  fiims^  qvam  mater ^.fawiahaìftur 
vere  Jhnéliy  m  funationèm-,  hominum. 

?7)     Ver  finum  Marine,  vmerandumi 
Ter  lacrymas  Marine  acerbas  ^ 
fac  me  Tuée  rtdcmiofns  ftuSum  percìpere 
avi  inwiortaiis.  Dju(  es  cum/Pairf  &  Spiri  tu  I 

In  ffcemum  &c  ,      , 

«  «  .  .  ,    • 

58)    Filio  Mariée  adfirum  nigri        / 
howines  fcVjiJtcibus  mixiumi       .  .  . 
Contumeliam  atroci Jfim avi  &  plurimos  cruciatus 
repererunty  fed  mundus  ingentsbat. 
palluit  cutìs  &  in  fronte  conirérhebatur  9 
ver  ha  rariora  fiunt^  vires  deficìunt,    . 
anima  de  jfejìi  excarmficato  emigravit^^ 
fupremo  ilio  cceli  &  terra  domino. 

?9)     Vira  loqvorl  nemo  deberei 
fine  lacrymis  labia  movere  >  « 
Mi  Jefu!  cum  fcriptur^m  legeret 
de  Tua  pajjione^  cor  emollitus.    . 
Natura  enim  prie  terrore  ejujabat. 
tota  cohorrenSi  fed  ipfi  cceU 
lumine  privabantur^  cum  nudus  confiringebarìs , 
terra  in  Tua  morte  contremtiit 

60)    Sed  in  dukijftmi  Jefu  téitUy 
accepimusj  qvod  in  crucem  furtim  profpe&averit 
Sathanas^  peccata  invefligaturus  ^ 
occaffoni  invigilanti ffimus ,  fi  qv£  ex/il terint, 

H  h  h  2  Gaudens 


(k.  «utr;.  2.  M.  (1)  ef,  4/P.  M.  (m)  jòrd.  4.  (*)  bafi  nddunt,  P.  M. 

(«0  diirgift  ad  kroffi   a.  R,  (ò)  lerdr.  P.        '  (p)  nockrar.  2.  N, 


428  PERIODUS  tv.    SECTiO  II. 

.    Hìrnv  tnig  ad  her  rauni  teygìaft 
hans  forvicni  honum  (a)  til  vama; 

eigi  mun  nd  ormrinn  biùgi    ~ 
agn  fveigiandi  a  króki  fagna. 

61  )    Oli  helvicis  rirnhlid    fkialfo 
undraft  myrkr  ad  liós  er  ftyrkra, 

hlaupa  fiandl*)  oc  aetla  undan^ 
ódaemin  ^eir  fogdu  ad  kxmu 

HrxdrUn  naiig  wn  heliar  bygder> 
helga   menu,  er  fìótrar  fpenna> 

hlaut  6vinrì(in  (b)  laufa  (e)  ad  latsr, 
kmdr  oc  raeiddc,  feta  (d)  valldid  beiddi. 

62)  Hvad  er  tidìnda?  hiàlpaft  l^der  (e),. 
Hvi   nù?  ì)vi  (f)  let  jefus  pioaft  fg). 

Hvad  er  tidinda?  hraktr  er  fiandinn,. 
Hver  vann  figr?  (h)  fkapari  (i)  manna» 

Hvad  er  cidinda?  heigir  leidaft. 
I  hvert  agixti  (k)?  tignarfzci. 

Hvad  er  tidinda?  himnar  biódaft; 
Hverium?  off  er  -prifum  kroflinn; 

63)  Sìgnad  liós  hinn  feto   Jefij, 
fannr  lifgìafarì  (1)  daudra   manna  j 

dragdu  mìg  fra  diofla  bygdum, 
Droctinn  blidr^  oc  halle  mer  fìdanl 
JEJinliga  med  &c. 

64)  Se  ec  ei  {)ànn  er  tk  mogi  iniu> 
(m)  ordafnilld  {>ó  profa  (•)  villdi, 

alla  gledi  er  feck  med  (n)  fuHu 
forne  Adam  vid  (o)  Jefufs  kvému; 

Sialfr  hann  eihn  f^vi  ad  bacc  laed  h&hì 
b5rn  fin  ali  i  (p)  daudapinu  ;q)^ 

Enn  nu  leyfti  oli  ur  banni 
eitc  hanns  barn^  oc  milkunn  veicci.  si)  H\i 


(a)  fer.  6-  (b>  ormrinn  P.  M.  N.  f^)  l.uift  2.  P.  M. 

(  ')  er..  2-  P.  M,  {>v'i.  3-  (e)    yJr.  P.  R-  CQ  ì)viat  let  nu.  2.  cJa  iu  i  let  nù.  C\  U. 

fe3  Hf^^c  i; pvactddtittm  flropha  vtrficulum  ante  Atos  ulthitosJijìuHt  P.  M,     (h;  iieina  gdJ.  ni.  f 


lilium;  429 

Gaudms  prafagia  hic  aUe&am  tri 

ejus  curinfitatem  in  propriam  ejus  cmtumeSam  ^ 

incurvus  certe  angvis^ 

efcam  illicem  deglutknSy  in  harm  mn  léttabìtur. 

61)  Cun&a-  infef^ni  porì/e  ferrea  contremunfm 
tucem  préivalere  tenebrie  mirantur^ 

éaboH  currunt  &  effugere  cmamur^ 

àicentes  inaudita  immmere. 

Timor  regiomm  inferni  pervoiaviiy 

SanctoSy  compedibus  vmàosy 

hoftis  dimittere  cogebatur 

CBntufus  &  Ufus ,  vi  fuperìore  imperante. 

62)  Qwd  novi?  Homines  falvantM\ 
Cur  nunc?  Qvia  Jefus  pati  voluit. 
Quid  novi?  Diabolus  puljks  efi. 

'Qvis  viéloria  potitus?  Creator  hominum^ 
Quid  novi?  Sanóii  dedueuntur. 
Qvalem  in  beatitudìnem  ?  Sedem  gloria. 
Qvtd  novi?  coeli  offeruntur. 
Qvtbtunaml  Nobis  crucem  cekbrantibus^ 

63)  Lux  benediSa^  jfefu  dt^cij/lme 
vere  mortuorum  vivificatori 

Eripe  me  de  habitaculis  diabolicis. 

Domine  clementìjfime  l  &  me  pofiea  retine  l 

In  secemuin  &c. 

64)  Neminem  vìdeo  qvi  elomi  pojjtt, 
tpamvis  &  ehqxk'ntia  tentamen  jacere  voluerit^ 
omne  gaudium  qvod  piene  percepii 

fenex  Adam  in  adventu  Sejuy 

Ole  efiim  felus  miferta  innodavit 

omnem  fuam  progeniem  cruciatui  morissi. 

qvam  jam  omnem  ab  exilio  redemit 

unus  ejus  filiorum»  &  mi/èricordiam  présflhìf^ 


(i;  I:ì  lipasi.  2.  (R).  Hyer  cr  dgi;?rr.  a.     Hvert  agisrti?  i.  x     Kvert?  agixter  i^  P.  M, 

n>    iSari.  ?^  P.  M  R.  (m)  med.  addita  G,  U^  (*J  giarna.  P.  M.  (n)  ar  'i 

\p)  ar.  C.  a  i  P-M.  (i>>  bornia  lui  L  2.  Cq)  viUu.  C.  U.  w     •  j. 


430  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

6s)    Hvi  ftundadir  ^ù  forni,  (a^'  fiandi 
fremdarfnaudr  a  Jefu  dauda? 

Eda  {)óctift  f)ù  meiri  ad  maetti? 
mactrinn  hanns  pò  (b)  guddóra  vaccar. 

Eda  hugdir  {m   likams  lygdir  (cj? 
likam  tók  hanii  meyiar  rikrar, 

óverdugann  er  flengdu  firdar, 
flecklaufaftr^  hann  vann  til  ecki 

66)  pù  fyrirda?mdir  auma  Evu, 
oc  Evumann  fyrìr  eplid   bannad, 

madr  bannfettr  nm  aliar  «ccir, 
attiri  (d;  krift  (e)  a  fpióti  nifti. 

Kriftr  (f)  {>ig  {>ó  (g)  fann  (h)  i  fyrftu  (i) 
a  fyrftann  prect  oc  manndràp   ^yrftann  (k) 

fa  (1)  ódygdarbrandrinn  biùgi  (m) 
beygdift  aptr  i  |>ina  kiapta* 

67)  Sidan  reis.  med  figri  af  dauda 
funnudag,  oc  g]{5rdl  kunnaiin 

finn  ódaudleik  mOrgum  manni 
milldin  fialf  |>6tc  deyia  villdi. 

Tvennar  gengu  tvifvar  finnum 
tiu  daegranna  rafir  haegar  (*) , 

àdr  enn  upp  yfer  himnaht^eder 

hof  (n)  hann  blod>  |>ad  er  tók  af  módur. 

•    • 

68)  Umrennandi  fio  (o)  at  finnum 
fio  (o    daga  grein  oc  par  til  einum  (p) 

hingad  fendi  hann  helgann   ànda 
hreinferduguftum  (r)   laerifveinum. 

Vegfamligr  til  (s)  handar  hcegri 
hann  er  guds  (ti  med  virdin;:  fanna 

finn  biódandi  fadrninn  frida 
firda  ladar  til  himna  dyrdar.  69)  Mariu- 


Ca)feigÌ2.N.  00 er. C. U P. M, ar. C. U,  (e)  ày^de;  bv^der,lvQ:du!n,C.U.  fd)Tttina.2. 
(  )  Kiiffs.  2.  er  iiJJ't.  C.  U.  (f)  nt  adtlinp  \l  f'y)  er  C.'  U,  P,  M.  K.  ^ar  er.  C.U. 
th)  fauntt.  C.  U.  P.  M.  (i)  Kriftr  at  J)cr  at  fann  i  tyrftu,  2.  (k)  letrir.  P.  M. 


LILIUlVt  431 

6$)    Sed  cur  tu  hoflìs  antiqve  incubuifli^ 
infamìs^  in  mortem  Jefuì 
An  tu  ei  prevalere  tibi  videbaris  ? 
Cum  tamen  ejus  potefias  divinitatem  tefletur^  * 

an  verofiQum  corpus  reputabas? 
file  virginis  augujle  corpus  afumfitj 
qvem  immeritum  homìnes  flageUabanty 
qvi^  fine  omni  labe,  nihil  deliqvit^ 

66)  Tu  mìferam  Evatn  cmdemnafli 
&  marìtum  Ev<e  per  pomum  prohibitum, 
tnaledìQus  ut  foret  per  omnes  generationes ^ 
cujm  progenies  Chrifium  hafla  transfodit. 
Chriflus  tamen  a  principio  te  deprehendit 
primi  doli  &  homicidn  fitientem\ 
fieleris  tui  gladius  ille  incurvus 

in  tua  roftra  retorqvebatur. 

67)  Exinde  {Chriflus)  vi&or  a  mortuis  refiirnxìt 
die  filis  y  &  notam  fecit 

muttis  hominibus  fiioìn  immortalitatem, 

qvamvis  ipjà  clementìa  mori  voluerat^ 

Bini  bis  transfiuxerunt 

decem  dierum  curfus  é^qvabilesy 
priusqyarn  fièper  excelja  cxlorum 
fangvinem  a  matre  ajfumtum  elevavìt^ 

68)  Praterlapfis  fepties 
feptem  &  infiiper  uno  die, 
btic  San3um  mtfit  Spirittim 
difiipulis  vitiC  tnti'gcrrimée» 
At^gujlus  ad  dextram 

Dei^  &  vere  gloriofiis  confiderà 

ér  pulchra  extendens  brachia 

homines  ad  gloriam  calejlem  invitata  65)  Ftli 


lyfti.  C.  U.  lyftann.  2.  fig  jafnan  fyrfti  C.  U.         (I)  fvo,  P.M.       (m)  bevgdi  P  C  U 
(';  l>;fgr3.  M.  3^  {xVj  h«tì  P,  M.         (o)  Icx  P.  M.  R.C,U.  (p>  tìóie'r  c'waji^cm 

CO  hreiiiferJu^aaann  3.  M.  ($)  til  Offditt.  CC.  U.        (t)  gud.  3»  N.  guds  ord.  C  u! 


4S2  PERIODUS  IV*    SECTIO   IL 

<9)^  Wàriufón  fyrlr.mifkunn   d^a, 
mannsnacturu ,  oc  lìkam  fannann^ 

kennftu  vid  fvo  milldr  (a)  minnift 
min  Drotfinn  i  riki  flnu  (b): 

JEjinliga  med  &c* 

70)    Enn  mun  koma  1  ttdru  Unni 
allsvalldandi   kongr  ad  giallda 

feggium  verd  fyrir  (e)  finar  ^idrder 
fómaòrr  a  efifta  domi. 

Svo  geyfar  ]^a  elldr  oc  «Gr  (d) 
)órd  oc  niìll  i  heimi  ollum> 

ad  eéki  finnft  fa  upp  ad  (e)  fkyium  (£) 
óbrunnidj  oc  nidr  ad  grunnu 

71}    Upprii'eiidum  allra  landa 
ìbyggiurum  (g),  vid  dominn  hrycgvat 

Jefus  mun  ^i  fàrinn  (yna  (b) 
fiithroErandi  (i),  oc  piflar  feri. 

Ord ,  hugfan  oc  aliar  giOrdir 
eru  kannadar  hvers  fem  annars» 

biódaft  hverki  blóc  ne  eidar, 
byrgiaft  ùci  giafir  oc  mijtun 

72)  Enginn  finnft  a  peflu  fingi 
j^scugiam,  ne  klókrar  varnar 

ordahreimr  (k)  j  er  a  Droccins  domi 
dreìfaft  menn  i  flòcka  tvenna  ; 

Adra  fveit  med  hsrftum  heidri 
hefr  liann  langt  yfir  fpheras   efri, 

enn  fteypir  ^a  med  eymd  oc  ópi 
odrum  nidr  i  fiandann  midiann. 

73)  Rekner  bure  i  daudans  druknan 
drepner  menn>  er  {)ar  Tkulu  brenna, 

gnifta  tennr   i  fylu  oc  frolli 
fiandr  i  kringum  i)uka  ftanda^  Brixii 


ra)  ad  min  fu.  P,  M,       (b)  Jinii.  P.  M.  «.  C.  U.     (l;)  leegia  firdum.  CC,  U.  P.  M.K. 
(d)  scfift  4.  eyià  C.  U.  P.  M,       (e)  ùi.  3.         (0  *^"""  *^^**  ^PP  ^^  fl<yium  P,  ^L  R,  C.l\ 


:  :      LlI^IVMt      ;       :  :  .433 

^9\   F^f*  Mari  ai  pw  fnifiricqr^am  Tmm  JumrnmìM 
per  naturarli  Toumanam  >  &  per  v^um  corpus  ^  , 

agno  [ce  me^  ut  chmens  memineru .   ,     ,         '     ,        ' 
mei  Dominus  infuo  regno! 
In  scernuf^  &a 

70)     Altera  adhuc  vicevmief  -   '.  .    /, 

Hex  optifipotens^  ad  retribuendum ,  '        \ 

kominiius  eorum  faéiorum  .mncedevt^  ; 

honoris  /argusy  inextrmjQJudicio*  ^ 

Tunc  ignis  ita  furet  <ér  tefluahit  ^ 

per  terrawj  ér  montes  univerfi  ifi  orh  .  •  ì  .  . 
ut  ni  hi/  reperiatitr,  uftfve  fupra  nuèes,     /  :/^[^ 

non  combuftjmi,  in4^  ab  aby^o.        -, 

7O    Refurgentibus  ^  omnium  ierrarum  ;  *  ^ 

incolis ,  ad  trifle  judicium  y    ,      . 
^efus  tunc  vulffera  monfirabit.  .       .       .       i 

dolor  em  moventi  a ,  &  injì  rumenta  pajjs^ìis. 
Ver  ha ,'  ccjgitationes, ,  ;^  omnia  faSa 
omnium  '  ó*  ' Jfnguìorum  tmic  perfcrutanda  funt  ; 
ìiec  tuni  exfecrationum^  nec  juramentorum  capi  a,  fati 
é^  tam  donativa^  qvam  corruptiones  excludentur^ 

72)  Nemo  in  hoc  foro  invenietur 

rixofusj  nec  captiofa  defenfionis  .'2 

loqvùx  garrulitasy  u^i  in  Judicio  Domim  .   j 

homines  in  binas  dividentur  clajjes ,  . .   j    . 

avarum  altevam  honore  fummo 

ìonge  fuprafié^er^s  fuperiores  evehet^  .    , 

Jèd  mi  feria  ér  ejulatu  pracipitabit 
alter  ani  in  medium  infernum.  ,♦   • 

73)  In  fìibmef^nini  mertìs  depulfi . 

homines  enecatiy  ibidem  avfuri»  ,1 

dentibus  in  fwtore  &  gelu  f rendente  :     ^   i   . 
fed  diaboli  cadavera  circumjianty  Sunt 


(e)  ibyggver  M.  ódyggifer  .P.*  .  (OJ®^"  munu  fi  fàrin  fy  lafl.  P.  M, 

(g)  (ìtt  hr^jrande  C^iU.  lltthi^crandi/C.^y.  (lU- W^ifar  varnei  ordalireiins  a.  P.  M. 

Tom,  II.  Ili 


434  PERIODÙS  IV/   SECTIO  II. 

Bnxli  oc  hróp  èr  ad  ^iardum  glsépùoi/ 
grimmlig  fótt  £  myrkri  oc  octa,^ 

engi  er  von  a  odru  enn  pinu 
eilif  naud^  enn  kvikr  er  daudinn. 

74)  peflu  i  gegn  mun  finna  fdgnud 
firda  hverr,  til  finn^r  d^rdar 

fem  Herrann  bydr  med  haerftri  pr^di  (a)  i 
Hcimleiddir  pvi  ad  verda  beimar  (b), 

ungir,  glader,  frialfer,  ftider, 
ferer>  matcker,  vitrer,  fkicrer; 

Hàcìd  gilld  er  um  aliar  ailder 
alida  f>eim  (e)  ned  virding  haUdin. 

75)  Tàrura  rigni»  enn  tùngan  pagni; 
taki  af  mal  ?  enn  ^urftug  filin 

berieft  um  faft  oc  (d>  bukinn  brìfti  (e); 
bid  ec  óttandi:  Hìalp.mer  Orottinn! 
Mfinltg0  med  &c. 

76)  Tvo  (f)  hraedunfl:  ec  dom  oc  dauda^ 
devr  (a  margr  er  enginn  biargar, 

^       mict  eitc  veit  ec  hfid  nota 
leida  mig  i  Drottins  reidi; 

I  (g  margfalidrì  fyndafaiirgan 
fvidr  brióft,  oc  hefndura  kvider 

fyrir  af  brigdin  fleflta  dygda» 
,fatt  er  gott  pad  (iduna  vàctan     ' 

77)  Vindì  fullt  hefr  veflann  anda 
vondc  (h)  ofbelldid  laungum  felldann  (i), 

blàrr  oc  liótr  i  efundnreitri 
jafnan  hefir  ec  naefta  kafnad. 

Reidi  gafi .  med  iarum  fuUum 
fvidrar  mer  um  blàfìn  ìdrin  ^  « 

hrygdin  flitr.ur  hiarcarotum 
hardann  (k)  ftyrk  i  fùcamyrkri.  78)  Feftift 


(fl)  hiprM  vegr  med  hjcifhìm  figie.  C.  U.  ty)  helinleidar  pvi  verda    gr«ìdar.  P.  M. 

(e)  pili  P.  M.  (d)  fio.  2.  P.  M.  (e)  '  bfikriim  hriililL  3.  (f)  i\o.  P. 


il  i 


LILIUM.  43^ 

Stntt  ibi  commi Jforam  fcelerum  prohra  &  caviUationes^ 

dolor  Jìevtem  in  tencbris  éf'  terrore , 

nulla  e  fi  Jbes  nifi  cruciatuum  y 

mi  feria  e  fi  et  terna  y  fid  mors  viva.  > 

74)     Gmtra  ,  gaudin  reportabit 
hominum  qvilibet ,  qvem  ad  Jitam  gioriam  i 

Dominus  honore  fummo  invitabity  '•* 

domum  qvìppe  deducentur  ,  ^' 

juveneSi  Utiy  kberìy  formofiy 
agiles ,  foUentes ,  fiipìemes ,  fplendidi  ; 
Fefium  maxime  folenne  per  omnia  fccula         i 
feculorum  cum  gloria,  iis  cele^réfffitHr. 

7>)    I^chrymét  phant!  Lingva  contàoeat! 

Sermo  deficiat!  fed  anima  egena 

fé  toìoveat  vehcmenter  &  corpus  concutiat! 

Perculfus  oro:  Miferere  mei  Domine l 
In  scernum  &c.  ^ 

76)  Duo  per  tini  efio  judicium  ^  mortem%  ■\ 
(jd^^feBu  auxilìi  multi  f^oriantur)      . 

nam  feto  turpem  meam  vitam 

me  in  iram  Domini  pf^acipitem  daturam. 

MuItipHci  peccatorum  contamin^fione 

feéjlus  uritury  &  vindiSam  timet 

ab  plurimarum  vivtutum  transgrefflonem  ^  ; 

c:wi  paucafint.qy*e,bonos  mores  tefientur. 

77)  'Tempefluofiiy  miferum  meum  fpiritum, 
Ó*  mala  vìolentia  fxpe  profiravtt; 

lividns  &  deformis  in  veneno  invidila 

affi  due  psne  fuffocatus  fui} 

Bilts  irje  ukeribus  uremibus 

p  r  infiammata  mea  i^ifiera  ff^yit  9 

trifiitia  de  pmecordiis  difcerptt 

validum  robur  in  tenebri s  m^eroris. 

Ili  2  78)  Nimbo 


t)  af.  P.  M.  (Il)  vorc.  C.  U.  voni.  P.  M.  (ì)  fdldi.  C.  U 

(kj  harla,  alias:  hradann.  C.  U. 


436  PERIODUSIV;    SECTIO  II; 

78) .  Feftift  opt  (a)  i  (b)  fiuki  làfta 
froft  (e)  àgirni  nier  i  briófti, 

grsedgin  drepr  med  gisepum  audgum^ 
grefft  her  inn  a  króki  ftinnum. 

Hrxdilìga  med  blindci  blidu 
bleckifl:  bolld  i  daudans  fleckun  (d)  ; 

hrelldr  (e)  of  f  likti  setti  ec  alldri 
ugglaus   vera,  ^6  mif kunn . huggu 

79)    Fyrìrlàtid  mer  fadirinn  faeti; 
Fyrirlàtid  mer,;  éc  vii   grata 

ord ,  hugfan ,  oc  illar  (f )  '  gittrdcr 
audmiukiiga ,  oc  firraft  daudann. 

pvl  £fti  (g)  ec  niì  {>ef  ad  fótum 
praungdr  oc  kvaldr  af  msding  taldri , 

klockr  oc  hrsddr  ec.{>urfa  ^ickiunft 
pina  vxgd  i  naudum  minum  (hj. 

go)    Svo  fyfunft  ec  hinn  fa?ti   Jefu 
fyndiilaiifh ,   ad  fNcirra  mynder  (i) 

litaft  mer  fem  liggi  Jirótid 
linna  citr  um  hiartad  innan. 

Send  hingad  mer  'fiaufaHds  arida 
fanna  gipt,  {>à  er  leyfi  ur  banni 

mina  ònd ,  ad  maettà  ec  fiióna , 
Màriublóm!  fyrir  yckrum  (k)'fóma« 

il)    Lauft  alldregi  lat  mig  (0  Ghrifte 
lafta  vinds  i  bylia  (m)  kaftì; 

typta  mitt  oc  tem  fem  dptaft 
tendracl  brióft  med  liknarvendi; 

fvo  ad  pratandi  fùfs  ad  fótum, 
fadir  fkinandi!  kriupa  ec  bìnum, 

hvert  pad  finn  ec  kuHdann  kenni 
i  koftalaufu  glaepafrofti  80  Beidi 


(o)  ok.  P.  M.  (L)  med.  C,  U.  M.      '       (e)  foft.  2.  (d)  fleckum.  C  U.   P.  R. 

Ce)  heUfh  P.  M.,  R.  hclldr.  C.  U.         (f)  aliar  3.  P.  iVt  (^)  iyr.  P.  M.  kiy^.  C.  U. 


lilium:        .    ^  437 

78)  Niwh  wtiorum  Jkpe  mj^itur 
meo  peàori  gelu  avariti; 

voracitas  laiitis  fceleribus  interìmit^ 
&  firmo  huic  fi  info  di t  har pagane; 
Caca  conniveniia  horrendum  in  modum 
caro  in  contaminationem  mortiferam  decipìtury 
qvibus  contri  fiat  US ,  nunqvoììi  efie  deherem 
Jicurus^  qvamvis  mifiricordia  confi)lètur. 

79)  Mihì  condonate^  pater  dukijfimel 
Mìhi  condonate!    Deùloraho 

ver  ha  j  cogitationes  \y  mala  jaQa 

/uppliciteiy  &  mortem  effugtam. 

Urne  ad  pedes  Taos  jam  lugeo 

dtéia  molefiia  affliélus  &  excruciatus; 

emoU:tus  &  pavidus  me  indigum  agnofiQ 

Tua  cLmentta  in  mea  arumna. 

80)  Dulcifiìme  ^efit!  Tantopere  difcupì§^ 
libi'ratimem  a  peccatisi  ut  evrum  imagines 
pnhi  videantur,  acfi  infiammans  circumjaceat 
pvacordìa  venenum  ferpentis. 

Mìhi  fiptupUcis  Spirttus  mitte 

verum  donum,  qvod  a  malo  Itheret 

animam  meam^  ut  firviam^ 

O  frudus  Maria!  coram  veftra  Majejlate.    • 

80     0  Chrtfie!  ne  me  unqvam  dimittas 
in  turbine  vitiorum; 
cafliga^  &  jugiter  doma 
peàus  meum  accenfum  vìrga  clementìa^ 
ut  lacrymans  avide  ad  pedes  ^ 
pater  fireniffime!  procumbam  7uoSy 
^vacunqve  vice  frigus  perfinfiro 
in  fiagitiofi  fi:elerum  gelu. 

1  i  i  3  82)  7am 


(h)  naudfyn  mina  5.  N.  (i)  fvndalikn  ad  f verrà   mundi.   P.  M.  (k)  yckarn 

C.  U.   ydarn.  P.  M.  (1)  mei.'  C  U.  P.  M.         (m)  bylgna.  2. 


438  PERIODUS  IV.    SECTIO  H, 

82)  Betdi  ec  nù  fyrir  Mariutnódur 
miùka  bsn,  oc  fagrann  tenad» 

acreyftande  Jelu  Chriftè 
ydra  vs?gd>  er  tfndum  nst;di: 

Pin  mìg  àdr  enn  decer  a  daudinn» 
Drotcina  minn  (a)  !  i  kvOlum  oc  fóctum  « 

ad  (b)  f>vi  (e)  midr  fé  ec  |>d  fidan 
flicinn  a  (d;  fiandan^  króki  bitrutn. 

83)  t*>  Lifid  fiàlfc!  ad  luktri  trfi 
leys  mite  bann  fyrir  idran  fanna, 

oléo  fmurdr  veittu  ec  verdi  (e) 
vidr  kennaiidi  milldl^ik  (f)  I)enna; 

Hreinaft  gef  {)ù  liiarca  tninu 
hoUd  oc  blód  >  er  cókft  af  módur  > 

lyftiligafta  (g^  leidarnedi , 
I>a  lockaft  (h)  ònd  af  holldfins  bòndum. 

84)  Hrsdunft  ec  ad  (art  munì  fvida 
famvitfkunnar  bygd  af  grunni, 

fundrud  611  >  f>à  fynder  kalla 
fina  eign  ad  hiarca  minu* 

Dócker  munti  f>a  fianda  flockar 
faeraft  nxt  (ì)  med  6pi  oc  kiseru, 

bùnir  inig  ad  brenna  oc  pina  (k)^ 
bita>  rifa  9  kremia  oc  flica 

85)  Munc  ^ù  ^etta,  hinn  d^ri  Droctinn! 
diòfiafveicum  nockud  veita, 

mina  6nd  ad  meida  oc  pina  (1)> 
Màriubarnj  enn  hiàlpar  varna? 

Heicu  oc  raudu  hiarcal>16di 
hana  Icyftir;  oc  f)vi  ma  ec  treyfta 

Jefù  finni  àft  a  monnum  (m), 
fem  òUum  baud.  til  lifs  fra  dauda.  86)  Heyrdu 


0)  ótt.  e,  U.  (b)  T.  3.  (e)  f  eT  3.  N.  (d)  af  CC  U.  P.  M. 

(*)  H/iftc  Jlropbam  priori  pra[^otJtwt  j  exewpìaria  Biùtiothecs  Magftitantc.  (^e)  ad  ce; 

maptii  rervia  P.  ac  ek  vai.tti  ath  ek  verda.  M.  (t)  tniukleik.  P.  M.  fjgnud.  CI  li[ 


LILIUM*  439 

82)  fétn  rogo  ùer  matris  Marie 
hlmdam  oratimem  ér  facundam  intercej^onem  ^ 
fretus^  Jeju  Chrifte! 

veflra  indulgenùa ,  qvés  perditi s  fuffecit  : 

Afflìge  me  anteqvam  vwrs  irruat^ 

Vìi  Domine!  cruciar ibus  &  morbis^ 

ut  eo  minus  exinde 

acuto  diaboli  homo  dilacerer. 

83)  Ipja  vita!  finita  mea  vita 

me  ab  excommunicatione  per  veram  pcenitentìam  libera ^ 

fac  ut  oleo  un&us 

tane  clementiam  agnofcam. 

VuriJJimum  cordi  meo  concede 

corpus  &  fangvìnem ,  qva  a  matre  ajfumfifiì^ 

viaticum  jucundij/imum  , 

cum  anima  de  vinculis  corporix  eScietur, 

84)  Timeo  ne  acerbe  doleat 
regio  conJvientf£  fuhditus 

tota  dilacerata  f  cum  peccata  reclamabunt 
fuam  de  corde  meo  pojfe/jtonem. 
Nigricantia  tum  diabolorum    agmina 
clamantia  &  accufamia  appropmqvabunt  ^ 
parati  ad  me  comburendum  &  excruciandum  9 
mordendum ,  comprimendum ,  dilacerandum  &  dìfcerpendum. 

85)  An  Tu  etiamj  Domine  gloriofiffime! 
hòc  cohortibus  diaboli  ci  s  concede s^ 

ut  animam  meam  Udant  &  excìuciant^ 
fili  Maria!  aut  auxilium  deyiegabis? 
Calido  &  rubro  fiingvine  cordis  Tui 
illam  r edemi fti ,  qvare  mihi  confideìe  licebit 
Tuo^  0  Jejìé!  amore  in  homines^ 
qvos  omnes  ad  vitam  a  morte  invitafii.  8^)  AuM 


(<r)   lyftiljga  ad.  C.  U.  M.  P.  (h)  ieyfifl.  i/W«w.  (i)  ad  M.  C.  U. 

Oc     fkeina.  2.  flcemma.  C.  U.  M.  P.  R.  (I)  fkeina.   M.  fkeoima.  P. 

(mj  ad  Jefus  mimi  hafi  ali  i  inònnuin.  4.  Jefus  |^Inuin  aflaimonnuin.  C.  U. 


440  PERIODUS  IV.    SECTIO  U. 

86)  Heyrdu  mìg  nu  hitnins  oc  lardar 
haleic  bygdin  (a)  allra  dygda, 

megin  Droccning  manna  oc  9ngla> 
módir  guds,  hm  bleflan  (b)  {>ióda  (e)! 

pà  ec  msedund  i  nógum  naudum  ^ 
nalsg  vercù  minni  f^lu 

vef  {>u  àgiaetu  verndarf  kauti  ^ 
von  min  fònn^  er  (d)  hialpar  mònnum! 

87)  Maria  kreiftù  miólk   ùr  brióftum  (e), 
min  Drotcningì  fyrir  barni  {)inu! 

'      Dreirug  h>durnum   fyndii  (arini 
Sonr   Màriu!  er  naglar  fkaru! 

Ec  vcenunft  ad  yckrAim  {)ióni 
cngi  kvOl  meg'r  (f>.drottna  lengi, 
mifkunnar  {^à  miùkuft  renna 

merkin.  flik  um  hìmnarike* 

♦  «       ••  • 

88)  Frammi  ftattu  ,  er  feddir  Droccinn» 
fyrir  fkinanda  barni  J)inu> 

mifKunn^bid  {>ù  ad  miùka  finne  , 
madrinn  hverr,  cnn  glaepir    g    ^verri! 

Ber  I>à  fram   af  blidum  vdrum 
baenarmàl  fyrir  kriflinum  (alum  ; 

Maria    Jefu  móder  dyruft  ! 
mundu  ad  eigi  fkiliumfc  undan. 

89)  (*)  pii  ert  elfkandì  (h)  ein  af  fprunduoit 

agiaetuft  fyrir  licilaete, 

umbxtandi    bragna  fynder, 
bleffud   maer,  fu  ere  Droctni  kiseruft  (i)! 

pù  ert   hicnandi  Heilags   Anda 
hòlHn  '^k),.prydd  med   dadiim  òllum, 

ei  kenhancli>"  kvict  af  fyndum> 
kr^aptapraung ,  enn  lòHinn  aunganni  90)  pù 


(.1)  frycrdìn.  C.  U.  (b)  l-xknìng.  R  ^t  (e)  flióda  C.  U.  (d)  tìl.  P.  M. 

(.)  miólkua  brióltin.  2.         CO  »»^^"i-  a.  P.  N-     •     (g)  gl^pi.  CC.  U.  (*)  Hoc 


*     4 


ClLItlMw  :  i  441 


86)  Audi 'me  Céelt  <&''terr£ 
exceìjum  omnium  virtutum  kabìtaculum^ 

Jùmma  hominum  &  angehrum  Regina^ 
mater  Deij  &$enedimo  gentium! 
Cum  maximis  m^iu  excruciatus  fuer§ , 
.meés  anim£  adfis  »  e       • 

eamqve  exoptato  ttiteia  gremo  involvtj 
vera  mea  Jpes^  qvx  hominihus  Jkccurris! 

87)  M^ria  exprìme  lac  de  uherihus , 
Heginal  coram  filìo  Tuo! 

Cruenta  VaWt  vulnera  commonftra  ^ 
Fili  Maria  l  qvem  davi  ficabium! 
Spero  fic  in  feihkm  'ikftrtim 
nuUum  cruciatum  diu  dominaturum^ 
Ji  ferfiuant  mfiricordide  clementijjima 
tanta  tejfera  per  regnumcétlefie^ 

88)  Cuujtjl'fy  ijvie  Dominuin  peperifli^ 
voram  fulgente  Ttio  flio  ! 

Roga ,  ut  clementem  mifiricordiam  inventai 

omnis  homo ,  fed  fielera  deficiant^ 

Blandis  cum  profers  labìis 

interceffiopem  prò  antmabus' Chriflianis ^ 

Maria  aàgufHffima  Jefu  matérl 

memento  y  ne  ego  excipiar.  — • 

89)*  ?^  unica  èmltérum  màxime  àmanda^ 
€h  humilitatem  celebratiffima  ^ 
hominum  peccata  deliniens^ 
virgo  benediSa!  qv£  Domino  es  charijjima^ 
Tu  es  Spiritu  fan&o  iticahfcens 
auhy  omnibus  virtutibus  ornata  y 
.  qVit  a  pecca  tri  Ubera  nec  agriofiis 
virium  difeSlum^  nec  nilum  vitium.  50)  Tu 


I  I 


firepb4nm  et/m  finenti  troMP^natt  4.  P.  M.        (h)  elflcan.  P.  M.        (0  engluin  hxrrì  a» 
0>)  hoild  oc.  P.  M,:,     •  "      . 

Tom»  ih'  '■'  ■         -    •   •'"'  •  KTc-k   '        •     • 


9 


44^.  PER10DU5;IV.;:$ECT10  IL 

90)  pù  ere  hreìnliiis  dygdug  du&> 
dótter  gudSì  oc  Isekning  fótca, 

giptavegr,  oc  geifli  iopta, 
gmifteinn  bruda,  oc  drottning  httnna 

guds  herbcrgi,  oc  gleyming  forga 
gledinnar  paft,  oc  eyding  latta, 

liknaraedr,«oc    lìfgaii  (a-  ^i6da> 
loflìg  raaer,  ftù  ere  englum  haerri  (b)l 

91)  Maria  ere  f>lì  móder  fkixruft  (e)! 
Maria  lifer  fu  (d)  femd  i  are  (e)  ! 

Maria  ert  ^u  af  mifkunn  kìseruft  (fj! 
Maria  lett  j^u  fyn(fafari! 

Maria  lit  {>ù  inein  ^au  vóni  (g}! 
Maria  lic  {>ù  klòck  a  tàrin! 

Maria  grard  •  f>u  meinin  ftóru  ! 
Maria  dreif  (h)  {>ù  fmyrlì  i  fàrin! 

92)  Tùogufetr  ^  einhverr  ita 
ordum  hygdi  i  kvaedì  fkorda 

miùkann  dikt^  ad  makligleikum» 
min  Drottning  !  af  heidri  t>inum  ;  ^ 

{>vi  er  likc  fem  ra(i  eda  reiki 
radlaus  feggr,  ad  ymfucn  veggìumj 

felldr \i)  oc  byrgdr,  enn  feti  fó  hvergi 
fùfs  i  bure  ùr  vòlundar  hù(i, 

93)  Hraerd  af  lift  p6  hyers  manns  yrdi 
holld  oc  bein  ad  tungum  einum» 

vindr,  leiptr,  oc  gra?nar  grundir> 
grtts  ilmandi,  dupt  oc  fandar, 

hagl  oc  drif,  fem  fiadrer  fugla, 
fifkar,  dyr,  fem  hollt  oc  myrar, 

har  (k)  oc  korn,*fem  hcidar  ftiOrnur, 
hreittr  oc  ull  fem  dropar  oc  neiftar.  94)  Vider 

(i\  liknìne  a-  (b)  fpmncfum  hflprrcC  U.  DrottDi  kiVrul!.  a,         (e)  djfruft.  j.  PM. 

Jkiruft.  t.  U.         (lì)  cit  ì>u.  C.  U.  llfcim  M.  (e)  hirri.  P.  M-  (0  itaTraft 

C.  U.  N.  (g)  luin  megli  f  vi  vórO,  C/U.  litiii  megn  j^au  gidrtft«  It  jju  man 


LILÌUlVi 


:44a 


90)     Tu  es  cùlunéa  caJihatU'Vinuiihus  infiruBiffima^ 
fili  a  Dei,  <jsr  Jènatio  nwrtiérum, 
via  fortuna  s  &  radiai  ccelorum  9 
gemma  f (eminar um ,  ^  regma  c^lorum  9 
diverfirium  Dei ,  &  oùUvso  lu&us\ 
cupedije  gaudii ,  c^  dejòlatio  viùorum^ 
vena  cleniemiée^  <^~  viviflcam  gentium^ 
virgo  celebranda^  Tu  es  angèlis  ftAlmmrì 

9 1  )     Maria  !  Tu  es  ma  ter  fercni£tma  ! 
Maria  f  Tu  vivis  &  fefiivitatihus  ubi  dicaiis  4nmtmi  tondeceras 
Maria!  Tui^  es  ob  miferkordiam  «  thariffimal 
Mari  a  \  leva  peccatcrum  peflemì 
Maria l  ajpice  éerumnas  noJhas\ 
Marial  maflas  afjice  bas  lairymasì  .   ^  : 

Maria ì  magnis  medere  malisì 
Maria \  immitìe  vulneribus  ungvemaì 

92)   ^Qvamvh  hominum  tpidam  Jvaviloqvus 
verbi s  pangendo  concinnare  conatus  fuerit  •  , 

lepidum^  ut  par  efij  poema' j 
Mea  Regina  i  de  Tuis  laudibas  ; 
Non  f or  et  abfimile^  ac  fiqvis  cejpìtaret  vel  titubar  et 
homo  mente  captus^  nunc  ad  huttc  parietem,  nunc  ad  illum^ 
profiratus  &  incktjìts ,  neava  tamen  egrederetur^ 
qvantumvis  cupidus,  de  lafjyrintho. 

93  )  Imo'yfivei aite  commota cunSòrum mortalium  converterentur 
caro  &  offa  in  meras  lingvas, 
ventttSj  fulgur  &  campì  viridesy 
herbdt  fragrantes^  pulvis  ér  arena ^ 
grandoy  nix  vento  /parjày  ó*  pfumte  avtum^ 
pifiesy  aniwalia^  coÙes  lapidofi  &  paludes^ 
crines ,  grana ,  ér  JielU  prence, 
fqvama  &  iana^  gurta  &  Jcintill£. 

Kkk  2  94)  Arboresy 


y^i^tm^atm^^ 


er  vóni.  CX  U.  Htin  mSrg  tvl  vóru.  P.  M 
C,  U.  feldr,  C  U.  M.  (k)  h6r.  P. 


(h)  ber.  a.   P.  M.  R.  (i)  faldr. 


444  PERIODyS  JV.    5ECTI0  il. 

94)    Vìder  PC  grìót).  fem  ftadpr  (a)  oc  ftrattc^ 
ftrenger,  himnar  (b),  lopc  oc  eoglar^. 

orma  fveit,  oc  akrar  hvicer> 
jurcir^  màlmaF^  oclaufgir  pàlfna.r» 

augabragd  ^6cc  alldri  f>e2dij 
aliar  paer  af  fyrnf ka  v«ri . 

madar,  fyrr  enn  A4.4r^upr^de ,  . 
metti  f  kira.  fujlum  hcttl.  ,  , . 

9s)    Maria  yertu  mer  i  hiarta 
mìUdin  fiàlf  j  J>vì  giarna  villdag, 

bleflud  ^c)!  |>cr,  irf  qc  fnaetta  niciw» 
margfalldadaftanh  (d)>  lofìauog  .giallda. 

Loflig  (e)  ord  i  Kóda  siòrduai 
aflyftiligri  (f)  mod.w.ChriiU        .       .  ^ 

óngum  tiàir  fg)  ad  auka  (h)  lengra: 
iinn  er  Drottinn  Màriu  hreinm. 

ij^)   'Hinn  kroi]r€fii  kraptrìnn  h2edlit> 
^  kriftr!  er  fiorir  brocjdar  (i)  piftu^ 

per  b:^d  ec  oc  fjinni  módur 
Jetta  verk  (k),  er  i  eÌ4in  ftad  fettak*. 

pa  lacid  mig  l^eiTara  nióta 
^raungfkordadra  kvsdis  orda> 

pr.|>id  iìaid  med  (1)  òUu  varda. 
Sndiit  min  ad  fordift  pina. 

97)    Verid  kàtar  nù  virdarvektr! 
TStti  ec  |>eì[s  i  kvsdishstti 

{>er  vorkynnid,  J)ótt  (m)  verka  penna  (a) 
randa  ec  midr,  enn  pyki  til  ftanda  (o)* 

VardajT  meil  til  allra  orda 
ad  undirdadan  fé  retrlig  fandin, 

eigi  Cp)  glogg  (q)  |>ó  (r)  Edduregla 
nndan  hlìoci  (s)  ad  vikia  ihindura.  98]  Sa 


(a)  fteìnar.  P.  M.  (b)  himna  C.  U.  P.  M.  R.  {e)  Drortni  c^  T.  W 

(d)  margfalldadan.  2.  P.  M.  (e)  liflig.  C.  U.  P.  M.  R.  ({)  lyfH!!'/ "f.  CA'. 

*    lyiHligrar.  P.  M.  '   "  "     '   *     fg)  tióaiv  M.  (h)  yrkia.  N.  (i)  5:nddar.  P. 

(kj  vcrs,  P.        (1)  mìg.  3^  M«  R.  mei*.  P^         •(iir)  VoAminligaif  C  U»  rirkunnigr.  M.  P. 


lilium;^  .  445 

94)    Arboresy  faxa,  ùrhes  & platear, 
fides ,  cali ,  aèr  &  angeli, 
vermium  Jpecies  ó'  agri  albrcantes^ 
herba ,  ma  alla ,  c^  f rondo/a  palma , 
fi  vel  momentum  unum  non  tacermi  9 
omnia  prius  vetuftate 
detererentur ,  qvam  laude f  Mariét 
perfeSe  enarrare  potsleìim. 

9?)    Maria  in  meo  cerde  efi»^ 
ipfa  clementiai  lubefitiffime  enim 
Benediclal  fi  plus  valer emy  Ttbi 
abfi>lutijjimum  hymnum  perfi/lverem; 
Honorifica  in  poemate  conficiendo  verba 
de  jucundijfima  Chrifii  matire 
nemo  ultertus  amplificare  por  eri ty  qvam: 
Solus  Domìnus  Maria  fanéliorl 

96)  0  vis  etlfiffipia  crucifixa, 
Chriflef  qvem  (jvatuor  davi  tr^nsfixerum, 
libi,  Tuaqve  ma  tri  offero 

hoc  opus  qvod  compojM. 
Tunc  faci  te  ut  horum  fruélum  percipìam 
aróle  Ugatorum  carminis  verborum, 
cum  Vos  videbitis  mei  maxime  referre 
ut  anima  mea  cruciatum  effugiar. 

97)  Valeto  jam  honoratif/ima  auditorum  corona  f 
f^ero ,    cpod  in  carminis  genere, 

vos  ignafcatis ,  qvainvis  hoc  opus 
minus  elaboraverim ,  qvam  comlignum  vifitm  fuerit^ 
Maxime  referti  ut  cujusvis  fermonis 
fundamentum  reHustr  reperiatur , 
qvamvis  haud  exait^e  reguU  Eddìc^e 
nuerdum  exceptionem  necejjitrio  p^tiantur^ 


vera  kmn  hitt  ad.  CUr  (n)  verda  Jienna»  P.  (o)  fletti  ftandn.  2.  P.  M. 

(f)  cr.  add.  j-  N.  (q)  gloggt.  P.  CO  t^^-  J-  ?•  N-  ^)  hlytr  3. 

verdi  a»  P.  M. 


446  PERIOaUS  IV.    SECTIO  II 

98)  <Sa  er  odinn  (a)  fkal  vandann  (b)  velia  (*), 
velr  fvo  mdrg  i  kvsdi  ad- fella  (e) 

hulin  fornyrditiì  ad    d)  trautt  ma  celia  « 
tei  ec  ad  {)ad  ma.  (e)  fktlning  d velia. 

Vel  f>viad  Ker  ma  fkir  ord  fkilia» 
fkilie  bìóder  minn  liofann  vilia  9  > 

tal  óbreytc  oc  veitt  af  vilià  (f) 
vii  ec  drapan  (g)  heiti  LILIA. 

99)  Af  fannrì  Ift  oc  fastu  brioftii 
iinni  rete  fyrir  hiàlp  oc  minni, 

fegi  Màrìu  hverr  fem  heyrify 
hennar  vers,  a  diktan  ^eifa; 

Vera  hann  pa.  (h)  ad  maerìn  minnift 
miti,  ^6  (i)  li^i  ec  kvaldr  i  pinu> 

ber  mig-  {>ar  til  von  >  a  vdrum 
vift  ef  leki  :  Dominus  Tecunu 

100)  (k)  Almàtttgr  Gud  aìlra  fletta^ 
yferbiódandinn  j  mgla  og  ^ióda^ 

ei  ^Mrfartdi  fi  adi  ne  flundìvy 
fi  ad  haÙdandì  i  kyrrleiks  validi  ^ 

Jhm  verandi  siti  og  ìnni^ 
uppi  og  nìdri  og  f /yr  /  midiu  , 

lof  /è  ^er  um  alldr  og  éefi 
eining  fónn  i  ^rennum  greinuml 


(a)  ordino  CC.  U.  N.  R.  (b)  vanda  og.  iìdem.  (*;  virdt.  C  U.  R. 

(e)  verdr  fvo  margt  i  kviedi  ad  (kofda  a-  R.  i  kvadi  ad  fcla.  ?•  M,  (d)  ad.  cari». 

6.  P.  M.  R.  (e)  ì)cnna  fvo.  3.  P.  M.  K.  Jaug  ma  N.  (f)  tari  ùb.eytili^t 


LILIUML  447 

98)  j2ì?  m^trum  eRgh  difficile^ 
multos  in  Carmine  promenJos  i'hgit 
archaf/hìQS  obfmros^  ut  vi x  numerari  pojfftm , 
qvod  inteìledum,  morari  mihi  videtur.    , 
òedxum  hic  darà  ver  ha  facile  inìelligantur , 
fìiens  mea  manifefia   cuiqve  patebit^ 

fermo  non  efl  figuratusy  &  benevole  exhibitus^ 

volo  ut  Carmen  hoc  intercaktum  IJLIUM  appelletur. 

99)  Ex  vero  amore ^  ér  Jinceìo  peSore  ^ 
fro  mea  fìiaqve  propria  falute^  rite 

dicat  Marie  y  qvivis  auditor 

hujus  poematisy  ejus  verfum  (Ave  Maria). 

Virgo  f or  Juan  tunc  memmeìit 

mei,  qvamvis  cruciatibus  affligar^ 

qvod  &  fpero ,  de  labiis 

prdtfrtim  Ji  repmaverit:  Dominus  tecum» 

100)  Omnipotens  Deus,  qvi  omnes  ordines 
angelos  &  homines  gubemas, 

nec  locorum  nec  temporum  indigus 
in  tranq villo  imperio  permanes^ 
avi  (imul  es  foris  &  incus  > 
fuperne,  inferne^  &  in  medio  ^ 
laus  Tibi  fit  per  aevum  &  anacem 
vera  unitos  in  terois  dìftindionibus! 


vtit  de  af  vìlìa  C*  U.  M.    reìt  at  velia  P.  (g)  kvxdicf.  4.  P.  (b)  J»at,  C  U. 

\v..  P.  M.  (i)  i>l  ligg.  C.  U.  P.  M.  C^)  Hang  fir^pham,  qya  ah  inìtiù 

carmini s  txifih^  Ine  repaum,  x  N. 


LILIUM 


448?  PERIODUS  IV»    SECTIO  IL 

LILIUM 

Vetus    Islandicum, 

Hoceft: 

Hymnùs  idiomate  Islandico  a  Poeta  qiMdam  Pontificio 
olim  compofitus^  in  (jvo  laude s  Dei  magna  cum 
de'votione  recenfentnry  Beat  a  Virginis  encomia 
non  fine  fuperfiitione  decantanturi  Omnia  miro 
artificio  pompaque  exornantur:  In  eorum  gra- 
tiamy  qui  veneranda  Antiquitati  jufiumfiatuunt 
pr'etium  ^  Carmine  Elegiaco  Latine  redditus ,  a 

PAULO  HALLERIO,  Islando. 


T 

i)      ^n  triplici  fìmplex)  in  £mp]ice  Humine  triplexp 

Qui  fine  principio»  Qui  fine  fìnet  Deus« 
Àngclics  tua  ^ura  coluntj.tua  numina,  turms; 

Et  quem   fecifti>  Te  veneratur  homo» 
Non  Tua  Majeftas  fpatio  finitur  ab  ulio» 

In  Te  nec  qvicqvatn  tempora   juris  habent.. 
Omnia   Tu  prxfijns  loca  contemplaris,  &  omni 

Sede  yacas,  ullo  non  capiente  loco. 
Summa  tenes,  medium  qomples)  premÌG  infima  pafia; 

Ullibi  qvod  non  eft,  Numen  ubique  Tuum  eft. 
Ut  fuit  ante  Tuum,  fic  eft  poft  Sxcàla  Nomen, 

Laus  Tua  per  binos  itque  reditque  polos* 

2)  Ad 


•  tlLIÙM.     '  449 

2)  Ad  Tuagehua  feror,  bonitJtIs  ftratus  adanm; 

In  mea  vota  piiìoì   Numeri  ab  axe  voco. 
Hos  impelle  animos,  hcec  vatis  &  ora  refolve, 

Qiijr  fecifti,  animos,  oraqve  noftra,  manus! 
In  numerós  pia  verba  rcfer,  decus  adde  Camcenae: 

Fac  niteat  cirlcUi    facra  TluHia,  Tuo! 
Non  precor  Aufonjas>  non  ter  tria  Numlna,  Mufas! 

Eft  fine  Te  noftris  gratia  nulla  metris. 

3)  Accipe,  Virgo,  preces;    fufpiria  percipe,  Mater! 

Matcr,  cui  falvus  virginitacis  honos» 
Per  Te  mellitum  fundct  mea  Svada  Jcporem, 

Et  Themis  alma  meo  proferet  ore  melos. 
Aurea  fi  jugi  fluerent  mihì  carmina  vena; 

Deberem  Domina  fed  tamén  illa  meac,  ' 

4)  Vatum  prifca  cohors  variis  oracula  libris 

Reddidit,  Aonioe  quoe  docuere  nurus. 
Heroas  cecinit  veteres,  monumentaove  Regum, 

Marte  toga  illuftres,  Danica  lingua,  Duces. 
Quod  fi  tanta  fuit  quondam  reverentia  fceptri , 

lllius  &  laudes  muneris  inflar  erant: 
Mufa  rcfer  fummi  mea  nunc  diadc:*ja  Monarchat, 

Oreque,  fed  patrio,    Numinis  afta  cane. 
Debemur  Domino  nos,  noftraque  munera  fpeftes^ 

Si  c^uibus  oniavit  nos  pretiofa  Dei. 
J)     Condìdit  ille  meum  >  qvod  nunc  circumfero,  corpus; 

Illius"  hoc  venie  Spiritus  ore  movens. 
Quin  fimul  ut  primos  vagitus  edidit  infdns, 

Lucina  /amulas  fubjiciente  manus: 
Abluic  antiqui  maculas  baptisma^  reatus, 

Livida  ab  infixo  dente  venena  necans. 
Utcrevcre  anni,  (àpientìa  crevit  in  annis» 

Exfcruit  vires  mens  gencrofa  futó. 
Viximus!  At  poftquim  maturior  adfuit  a?t3s; 

Hei  mihì'  qvod  cuné>a  non  fine  labe  fui! 
Indolui ,  coepiqve  meos  agnolcere  niaevos  ;  ' 

Pone  metum')  dixic ,  cum  «benedilla  Salus* 
Tom.  II.  LU  Cernis 


450  PERIODUS  IV.    SECTIO  II 

Cernis  ut  ad  dextram  latus  ed  adap^rcile  Chrifti; 

Illa  tU3s  fordes  fangvinìs  unda  lavat. 
Sumpfì  animos,  ftypii  contemnens  flagra  Tyranni  j 

Quicquid  &  irato  Cerberus  ore  vomic* 
llìs  me  devinxlc  meritis  clementia  Patris; 

Judit  &  in  laudes  illa  referre  fuas. 

6)  Nondum  tempus  erac»  cceleftia  climata  fecit 

Cum  Deus,  &,  vacuo  qvod  Jove  pendete  onus. 
Machina  ter  temos  ìntexuìc  orbibus  orbes, 

Angtlicis  fedes  digna  parata  <:horis« 
Acclpit  illa  fìdes,  ratio  ca^cutìt  in  illi»; 

Exfupf^ant  captum  fa(^a  ftupenda  meum,  * . 
Nii  majeflati  deceflerac     addiderat  nìl; 

Fabrica  nullius  Condicor  aimus  egee. 
Phoebus  metitur  foles^  ac  Cynthia  noétes; 

Eft  equidem  altemus*  par  fed  utriqve  labor: 
In  Aia   hic  (ugiens  velVigia  volvìtur  annus , 

Unaque  dum  tDoritur,  nafcitur.  una  dies» 

7)  Inter  caelicolas  infignis  in  arce  phalanges^ 

Angelus  unus  erat,  proximus  atqve  Deo, 
Summus  erat,  reliqvos  fuperabat  lamine  coetus; 

Gloriaqve  sequales  non  habuiife  fuic* 
Sed  malefana  iuos  trandre  fuperbia  fìnes, 

Aufa,  fui  fertur  po&nituifle  &ù%\ìSé, 
Amplius  imperium,  plus  aflfedavit  honoris > 

CuiÌD  tumido  infolitum  murmuratore  nefas« 

8)  Filius  iftherea  G^nitoris  regnar  in  aula; 

O!  utinam  teneant  hx  fua  fceptra  manus; 
Purpura  (1  folio  mea  fé  iadtaret  in  illOj 

Et  promeret  noflrum  fulva  corona  caput; 
Machina  adoratum  pe  triplex  prona  veniret; 

Incuceret  cun^is  dcxtera  noftra  metuaì« 
Interea  genium  placarec  dira  tyrannis; 

Et  for<ìt  hxc  votis  meta  fuprema  m^ìsp 
Nec  dubito  lites  ipfi  intwdiQb  Jehovx; 

Qoam  ,velk(n  vires  fencigc>  ilte  in^^s 


Vah 


.     '         .     LILIUM-  451 

Vah  (celus!  incaùcum  quo  te  viu$  Ébftulic  error] 

Qvom  ,vercor  faflis  pra?mia  digiia  feras! 
9)     Vix  haec  fatus  crat,  cclfo  cum  trté^us  Olympo, 

Ceu  plumbum,  ad  tcrrae  vifcera  pronus  abic,- 
Nec  tamen  incomicatus  abit;  para  toca  <;phorci& 

Conjur^torum,  Tartara  nigra  fubit, 
Hic  ubi  perpetuo  nutritur  fuIpSure  fiamma, 

Sxvic  in  auélores  improba  noxa  fuos; 
Infelix  animi  Satanse  commercia  quisquis 

Stulcus  amar  9  proprìam  qvssrit  &  ipfe  necem. 
io)    Interea  Deus  omnipocerò  fufpendit,  &  alto  in 

Culmine,  aquas.  fìxum  yaiTìt  habere  locum» 
Ordine  ft^ligeras  pofuic  fupér  aera  fphsras, 

Qupeque  nitent  gemino  lumina  celfa  Polo» 
Evoiat  ignis  atrox,  fubfìdit  potìdere  tellus,  ,  . 

Aera  habent  volucres,  &  freta  pifcis  habet. 
Mons  caput  erexit,  vallis  depreifa  lacebat;  « 

Plurimus  in  foetis  nubibus  imber  erat.  ' 

Silva  feras  aluit,  fpatiofus  campus  arif^s» 

Et  ouc  pluta  .'tenct  munera  diyes  ager, 
Oceanum  iena   luftrarat  lampade  Phoebus, 

Induemtqve  fuum  jam  nova  Vefta  decus, 

11)  Cum  Pater  exttruxit  limofo  e  c^fpite  corpus > 

Sanguine  &  infuib  veftiit.  olFa  caro» 
Nec  mo^a;  virales  infpirat  conditor  auras^ 

Serpit  &  infiifus  per  fua  membra  visòri 
Enthea  vis  anims^  mentiqve  fimillima  Divum 

Pars  operis  tocum  condecoravic  opus. 

12)  Munere  qvod  Superum  toti  caput  inferat  orbi  . 

Natus  Jiomo  eft»   vero  nomine:  di<^us  Adam^ 
Confonem  thalami  colla  Deus  educat  Ev9m^. 

Cum  Pater  ìnieólo  membra  foppre  levat. 
Ut  videt,  agnofcit;  cognatae  gratia  form« 

Fattdicum  ftimulat  peftus  &  ora.  viriT 

13)  Hsc  ex  carne  caro  eft  noftra,  haec  ex  pdlbus  offa; 

Ha?c  amet  ampleifus  nupca.  Virago,  meos.      . 

Lll  2  "^  Amramides 


432  PERIODUSIVLI.SECTIO  IL 

Amratnides  ineitiorat  primi  tee  connubra  ie<9ij  ' 
Connubiiqve  locum,  qui  Paradifus  erat^ 

Has  tenuere  piagasi  venturaqre  debuic  ìltas  • 
Ànpelicis  foboies  mixca  tenere  chorìs» 

14)  Digna  fedut  merìtis  referatur  gratia  cancis» 

JEdimet  &  celfum  fubdita  terra  polain« 
Dat  mandata  Pater:  medio  fé  jaólac  in  hono* 

Arbor^  ab  admota  non  refecanda  marni:  ' 
Quod  fi  folte  juvat  vetitos  deccrpere  fruflws, 

Garpitis  arternam,  credite^  uterqve  necem» 

15)  Angelus  ingenteSi  coelo  turbatus,  in  iras 

Invidiami  poena?,  rufcitac  ipfe,  memon 
Fraude  tumens,  homini  ccelum  ìnvldet,  ardet  &  ejus; 

Qua  ceciditi  prolem  condidone  frui. 
Induerat  vafrum  .finuofis  flexibus  angvem, 

Cum  tales  bifido  fibiiat  ore  doios.   * 
x6)    Die  agej  cur  vetuit  Irondem  modo  conditor  unafli» 

Inter  quas  valli  contulit  orbis  oipes? 
Dixerat,  &  fuaves  oftendit  in  arbore  toetus , . 

Ut   tumeant  fucco,  cernere. poma  jobens. 
Virgo  refert:  mprtem  ne  fentiremus  amaraim, 

Vel  qùx  j>lura  gravis  damna  fenééh  trahit; 
Inviolata  Pater  fua  bracKia  panderet  arbor 

Juflit ,  ìs  xcernum  ne  moriretur  honos. 

17)  Ule  fub  hsc:  plura  eli  quoniam  data  copia  fandi: 

Non  eé  décerptc  prsrmia  fipondis  erunt^ 
Sumite  poma,  fimul  mundi  furaetìs  habenas: 

Credite:  res  fimi  Ics  vos  facit  iila   Deo, 

18)  Credula  d^epta  eft:  condensqve  inVilcere  fruélum, 

Pàrtem^  ait,  haric,  virgo,  toUe»  mante,  tibL 
Accipit  infeliX)  &  ihanem  conjugìs  ■  inim  1 

Dum  timet;  dfipnfum  fentic  uterqve  Deum. 

19)  Ille  fui  poena  contefnptum  ulcifmur  squa, 

Exilii  miferos  damna  fubire  juben& 
Confci^  mens  tiudos  exprobrat  turpiter  artiis» 

.  Natunmlqve  (Ui  patnijcuiflre  pao^c  .  .  , 


« 


I 


Se 


LILIUM.  453 

Sic  fiiic  &  pater >  &  Hflor,  vìt&qvc  necisqvc 

Cauia  fecucurse  pofterìtatis^  Adam.  ^ 
Illa  orbis  variai  late  j  eft  difperfa  per  oras  /* 

Exul>  inops,  patris  fada  nefanda  luens, 

20)  Nec  mirum;  ramos  t'ert  radix  putrida  putres. 

Et  mala  funt corvi,  quac  parie,  ova  mali» 
Tempora  labuntur,  feclorura  nafcitur  ordo, 

Latius  ut  ferpdt  vis  geminata  mali. 
Horrida  flammivomas  minitantur  tartara  fauces, 

Cum  fimul  injecit  mors  truculenta  manum. 

21)  Non  erat,  auxilium,  quisquam,  qui  ferret  egenis; 

Nullus  primseva  nam  fine  labe  fuit. 
Heu!  maculant  artus  eadem  contagia  noftiros; 

Hei  mihi!    quod  foetet  pars  meliorqve  mei. 
Quid  faciam?  pacnas  qui  nos  has  pendere  ju(Tit, 

Solus  habet  crimen  jus>elcvare  meum. 
Hunc  cane^  Mufa,  Deum;   rairacula  viderat  setas 

Qv«  fenior>.  verfu  lunt  memoranda  tuo. 
ti)    Sunt  memoranda  tibi,  trij^lexquae  machina  vidit. 

Et  roiratur  adhuc,  faéìa  ftupenda  Dei. 
Is  nifi  me  patulis  rapuiflet  faucibus  orci , 

Non  canerct  laudcs  lingua  diferca  fuas. 
Quam  vetus  amifit  formam,  novus  erigit  Adam; 

QusB  quondam  exul  erat,  jam  revocata  falus. 

23)  Carcere  damnatos  folvit  clcmentia  caeli; 

Nubila  poft  rutilo  Phaebus  ab^axe  niteti 
Omnia  qui  quondam  ^  Pater  &  cum  Flamine  GnatusJ 
Condiderant,  majus  jam  meditantur  opus, 

24)  Tcmpus  erat;  Genitór  veloces,  Angele,  pennas 

Indue,  ait,  folers  &  mea  jufla  refer. 
Urbs  jacct  Ifacidum,  Nazaretham  nomine  dicunt; 

Sedem  illic  patriam  Virgo  Maria  tenet. 
Die  age:  ceifitoni  fuprenia  potentia  natus 

Pecore  amat  conili  fub,  pia  Virgo,  tuo^ 
Ne  mirare ^  (acri  fervabit  Numinis  aura 

Clauftra  pudicitite,  virgoqve  mater  eris, 

•    Lll  3    '  aj)  ^»t^ 


454  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

25)  Inter  ut  irriguos  nafcuntur  lilia  fbntes  ; 

Inter  vìrgineos  fic  micat  illa  choros. 
Candida  (implicitas^  connata  modeftia,  dotes 

Commend<int  forms?  munera  rara   fux. 
iEmuIa,  qvid  multis?  imitacur  Numina  virtus,  ' 

In  fratres  pietas»  reliigioqve  Deutn. 

26)  Mens  humana  (lupct>  langvefcunt  munia  lingiw, 

Ipfe  vel  angelico  deficit  ore  lepos! 
Uf  tua  fceptra  regunt  orbem,  fic  gloria  completi 
Cunóla  tuas  laudes ,  0  Deus!  ora  fitnent. 

27)  Gabriel  celeri  dilapfus  in  aera  pafTu 

Aftra  per  &  co^li  climata  piéla  volat. 
Non  ita  pavo  fuas  fulgentes  explicat  alas; 

Candidior  nunquam  fol  ciet  axe  diem. 

28)  Qus   coluit  flos  virgineus>  qvs  gemma  pudoris 

Tefta  fubit,  referens  nuncia,  dixit  Ave.    ' 
O  Virgo  Superis  nimium  dileéh ,  coronat 

Quam  Deus,  innumeras  inter  honore  nurus! 
Agmina  coelicolum  qui  terrigenasqve  gubernat 

Concipi  amat  veftro  temine  faétus  homo, 
Numen  in  humanx  tranfit  nova  foedera  gentis; 

Tu  parics  hominem^  tu  pariesqve  Deum* 

29)  Audiìt  &  quamvis  miratur  talia  primum, 

Verba  tamen  conftans  accipit  illa  fides. 
Harc  etenìm  cunétìs  res  eil  incognita  feclis. 

O!  lìceat  paucis  quarrcre?  Virgo  refcrt. 

30)  Non  fexperta  virum  num  virgo  puerpera  fiet? 

Haftenus  eft  nulli  cognita  nòftra  Venus. 
Ales  ait:  Metuis  ne  quicquam  talia  mater! 

Hoc  opus  fftherei  Numinis  aura  facit. 
Altitoni  paries  fanftum  &  fine  crimine  gnatum; 

Alma  tuos  Patris  conteget  umbra  fìnus. 

31)  Dixerat:  infoiitum  complevit  ut  sethera  Numen, 

Vifaqve  funt  fixo  flumina  ftare  gradu  : 
Hsec  natura,. fui  velut  immemor,  admiratur; 
Sed  nil  iudicio  promovet  ipfi  fuo.   > 


Numine 


LILIUM^ 


455 


Numine  tres  inter  media  eftperfona  triuno, 

Dignata  eft  matris  qux  recubare  fina. 
Embryo  materna  capic  incrementa  fub  alvo, 

Virgineoqye  Deus  fcmiìie  faòìus  Homo  eft, 

32)  Hjcc  pia  corda  l'acro  celebrane  royfteria  plaufu  > 

Cumque  fuis  lacrimis  gaudia  mixta  cienc» 
Ui  tua  fceptra  regum  arbem,  fio  gloria  completi 
CunBa  tuas  laudes^  0  Deus!  ora  fonent. 

33)  Cum  fua  ]am  novies  repararat  cornua  Phcebe, 

Prima  videe  nacus  lumina  marre  puer« 
Ceu  penetrar  vitrum  radius ,  nec  Isditur  illud  ; 
Sic  honor  illsfus  virginitatis  erat. 

34)  Audiìt  uUa  prius  non  scas  calia  fando: 

Vii^o  parit:  Deus  ex  virgine  natus  homo  eft. 
Lseta  recens  nato  geminantur  jubila  Regi, 

yEtherixqve  fonane  gaudia  mille  domus. 
Militile  mortalis  amane  commercia  turba? 

Cccleftes;  mixti  paftor  &  ales  cune 
35}    Sed  non  farrano  Rex  hic  dormitac  in  oftro; 

Stramineo  ponie  membra  renella  eoro* 
Bis  quater  Eoos  aurora  oftenderat  oreus; 

Saucius  ingemuity  lege  iubente,  puen 
Tinguncur  rofeo  ianéli(fìma  membra  cruore; 

Ora  madenty  &  vox  peélus  anhela  quatit. 

36)  Lampade  cum  Phoebus  duodenia  luftrae  &  una 

Orbem,  tegalis  munera  pompa  tulic 
Purpura,  quam  veneratur  Arabs  &  folis  ad  oreum 

Gens  fita,  ililgenees  accumula vit  opes. 
Ter  denos  Phcebus  feptemqve  per  serberà  curfus 

Egerac>  emMlis  per  juga  ve<iìus  equis; 
Tempia  pe(it;  Sua  dant  puero  fuffragia  vaees> 

Debicaqve  ante  aras  viélima  lege  cadie. 

37)  Poftquam  ter-  denos  xtas  adolevie  in  annos , 

Jordanis  affufo  corpus  in  imbre  lavar* 
Affudic  facros  latices  Baptifta  Johannes, 

Officài  |^i;a£ens  munera  jufta  fui.  1 

Oftendunc 


456  PERIODUS  IV.     SECTIO  IL 

Oftcndunt  aperto  nova  fé  fpeflacula  coelo  l  * 

Vox  Patris  auditur,  Spiritus  axe  venite 
38)    Nil  juvac  huipanx  rimari  iiidaginis  ufum; 

Non  tam  fublimes  res  capir  illa  Dei, 
Ut  tua  fieptra  regunt  orbem^  Jic  gloria  complet; 
Cun3a  tvas  laitdes ,  0  Deus  !  ora  finente 
35)    Interea  medio  Sathanas  caput  exculit  orco, 

Hosqve  venenaco  conci pit  ore  (boosr 
Nefcio  quid  certi  eft;  jam  me  natalis  lefu 
Sufpenfum  varia  calliditare  tenet. 

40)  Illum  facrj  cohors,  iiifveto  fiderà  curfu 

Munera,  &  in  toro  pax  colit  orbe  nova. 
Ah!  vereoc  fraudes,  fraudum  aftutifliimus  auélor. 
Neve  fua  noftrum  corruac  arte  caput  ! 

41)  Quis  pDtrium  novit  genusV  eft  materna  propago 

Ifacidum,  quamvis  jam  latet>  orta  domo. 
Tartarus  hunc  raetuit  primum,  angvicomseqvc  forores; 
Ille  mihi  primus  caufa  timoris  erat. 

42)  Ssepeflet,  arrider  nunquam,  jejunia  fervat, 

Tegminc  contenta  &  laéle  juventa  fuit, 
Ifta  nihil  Deitatis  habent,  funt  omnia  fortrs 

HumansET,  inftabili  ftantqve  caduntqve  rota. 

43)  Major  erat,  quantum  video,  quera  lufimus  Adam; 

Noftris  capta  dolis,  major  &  Eva  fuit. 
Non,  nifi  tendantur,  capies  per  retia  cervos; 

Forte  eat  in  caflés  praeda  petita  meos. 
Experiar  quicquid  fraudum  tentarat  Erinnys, 

Et  quaecunque  meo  corde  venena  latenc» 

44)  Nate  Dei  Patris,  Matris  dileéla  propago, 

Auxiliatrices  porrige,  qv«fo>  manus. 
Fac  Satana^  effugiam  lufus,  Tibì  femper  adherensi 

Et  qusecunque  jubes  officiofus  agditi. 
Ut  Tua  fceptra  re^unt  or  beni ,  Jic  gloria  conrpht  ; 

Cwì3a  Tuas  InudeSy    O  Deus!  ora  fintnt. 

45)  Cum  jejuna  famis  tolerat  ludibria  Chriftus> 

*  A<nbulat  atqve  inter,  per  loca  fenca^  i^i»*   ' 

Aggrcdiwr 


LILIUM^  457 

AggredJtur  tentatqve  Dcum,  qui  dccipit  orbem^ 

Qiuque  poteft  ne^^c  callidicace  dolos. 
MifTa  fed  incotto  redierqnt  fptcuia  nervo  y 

Inqve  fuutn  verià  ed  fraus  meditata  caput» 

46)  Tum  Chriftus  triplici  rediens  cercamine  viélor. 

Ex:  Patris  docuic  dogmaca  prompta  fifi^u. 
Hoc  etìam  faciunt  Domini,  pia  turba,  clicnccS| 

E&  quorum  nullo  laus  molitura  die» 
Qiieis  oculi  nigra  fueranc  caligine  ceóli, 

Auris  hebes,  nullo  praedi^a  lingua  fono. 
Si  quos  in  furias  fanaticus  egerat  error, 

Aut  quibus  in  le<^}Q  languida  membra  jacenti 
Occupat  hos  fcabies,  leprsc  hos  contagia  Ixdunt; 

Àpplicuic  medicas  omnibus  ilie  manus.  ' 

Non  Temei  in  lethi  pugaavit  (lamina;  quamcjue 

Diripuit  prxdam  mors  truculenta  dedit. 

47)  Arpicit  ifta  ^vafcr  Satanas#  metuensque  cohorti 

Tartarea? ,  volvit  petìore  mille  dolos. 
Incrementa  boni,  poft  detrimenta  malorum; 

Ec  rediviva  lalus»  perdita  morcis  acus. 
Cunéla  movent  bilem,  notas  decurrit  ad  arces^ 

Sxvit  &  in  Chrifti  Styx  juvenile  caput* 

48)  Inter  bis  fenos  fratres,  comes*  unus  ludas 

Fur  erat  &  Domini  proditor  ipfe  luì. 
O  immane  nefas!  Cbriftum  divendidic  acre 

Hoftibus»  hoc  Satana  periiciente  fcelus. 

49)  Grcumcifa  phalanx,  furiali  percita  monftroj 

Innocuas  cogit  vincula  ferre  manus. 
Judicis  ante  pedes  rapitur;  Scntentia  diòla  eft,' 

Ec  vita^  au^orem  deftinat  Illa  necì. 
Diripitur  veftis,  coliidunc  tempora  pugni, 

Commaculac  rofeas  fueta  faliva  genas. 
Ille  iiftus  tacuit,  candenti  praebuit  ora; 

Nullus  in  inforni  pecore  livor  erat, 
Spinea  fert3  caput  circumdant,  purpura  tergum. 

Et  candeo)'  infami  Aipite  membra  tremunt, 
Tom.il  Mram  '"     50)  Fletè 


458  PERIODUS  IV.    SECTIO  IL 

50)  Fletè  piae  mentes  mecum^  pia  pecora  fletè; 

Hoc,  quamvis  tremulo fundìte  ab  ore,  melos: 

51)  Pop/ite  curvato,  tenfis  ad  fiderà  palmis^ 

Convenimus  vultusy  Conditore  ante  Tuos. 

52)  Interea  Romana  acies>  Saracxnaque  turba 

Ad  fcelus  impurum  quodque  parata  manus  : 

53)  Tempora  qualTando,  diftendens  ora  cachinnis, 

Evomit  in  miferum  fcommata  multa  reum. 
DiiTugiunt  comìtes:  Mater  fua  fletibus  ora 

Faetat^  &  o!  dixit:  Siccine,  nate»  perìs! 
Ceu  gnati  quondam  doluifti,  virgo  >  ruinam; 

Sic,  quaelb,  adverfìs  afficiare  meis*? 

54)  Tum  Regina  gravi  fub  ftipice  faucia  luélu, 

Aipexit  nati  vulnera  cruda  fui. 
Genua  labant,  oculìqve  madent  &  peéhis  anhelat^ 
Anxius  irriguo  perlluit  imbre  finus* 
f5)    Audiit  Angelìcam  qua^  quondam  vii^go  falutem^ 

Ciarior  &  cun<flis  matribus  una  fuit. 
Lstaqve  cingebat  prolem  complexibus  almam; 

Ofcula  dum  capere,  &  dum  dare  crebra  juvac» 

56)  Triftia  nune  cernit  morientis  funera  nati , 

Et  fovet  amplexu  ligna  cruenta  fuo. 
Afpicit  9ffixas  ferro  fuper  arbore  palmas; 

Affixosqve  pedes  &  latus  enfe  patens. 
Vulnera  qus  Natus>  qux  Mater  vulnera  feniit^ 

Ucraqve  funt  noftri  faéla  medela  mal)« 

57)  Has  rogo  per  lacrimas  9  hirc  per  fuspiria  matris, 

Liberer  ut  merìtis,  Chrifte  benigne^  Tuis! 
Papa  te  curvato,  tenfis  ad  fiderà  palmis^ 

Convenimus  vultuSy  Conditore  ante   Tuos. 

58)  •  Sic  inter  medius  ccelum  teramqve  pependit. 

Felle  ficim  extremam  turba  profana  levata 
Frons  cadit,  ora  fubit  pallor,  viresqve  fatìfcuntj 
Cum  parar  aethereas  Spiritus  ire  domo$. 

59)  Qu^^  ^^S^^  ^^^  ^\cc\s  oculis?  natura  doloremj 

Conditor  ut  moritura  non  tacet  ipfa  fuum. 


Vcflt 


LILIUM,  459 

Vcfta  tremit,  triftis  condir  fua  lumìnn  Titan; 
Condoluit  domino  machina  tota  Tuo. 
66)    Tartarus»  uc  fama  eft,  immania  proculit  ora# 
Et  facuus  palmam  credidit  efle  fuam. 

61)  Ncc  mord>  turbata  eft  Piutonis  Regia  »  &  omnes,' 

Quas  plebs  atra  colie  >  contremuere  domus. 
Lux  tenebras  vincita  fugiunt  maledilla  per  umbras 

Turba,  trìumphantis  numinis  orj  timens» 
Reddere  quos  habuit  capti vos  iufla  Tyrannis, 

Subdidit  imperio  langvida  colla  novo. 

62)  Quis  vidus?  Satanas.    Qvis  vitìor?  Conditor  evi. 

Qvo  Sm&i  veniunt?  Ad  loca  celfa  poli. 
Qyis  pacem  terris  dederat?  Tua  padio,  Chrifte. 

Qvis  dedcrat  coelos  ?  Crux  Tua ,  Chrifte ,  dedic 

63)  Lux  facra,  Cunétipotens  hominum  Salvator,  lefu. 

Tolte  redux  Stygio  me  fuper  aftra  iacu. 
Poplite  curvato  ,  tenfis  ad  fiderà  pulniis . 

Convsnìmus  vultus^  Conditore  ante   Tuos. 

64)  Ecce  vetus  gaudec,  novus  ut  fubnafcitur  Adam; 

Hic  genus  enutrit  quod  genus  ilie  necat. 
Hic  fratres  ccelo,  coelefti  &  munere  donar, 
Exitio  fobolcm  tradidit   ille  fuam. 

65)  Qyid  tibi  vis,  Satana?  Chrifti   quid  funera  renras? 

Te  ne  Dei  cenfes  viribus  elle  parem? 
Peccati  quaeris  labem?  non  invenis  ullam; 

inraéla  Deus  eft  Virgine  natus  Homo. 
Verbera  faeva  tulit,  meruit  Ted  verbera  nunquam, 

Enecat  innocuum  lingua  dolofa  caput. 

66)  Decipit  Eva  virum  pomo,  tu  decipis  Evam; 

Progeniem  pomo  ftjemina,  virque,  necanc 
Progenics  Chriftum  cruciat;  te  conterit  ille: 
Te  repetit  nervo  mifla  fagitta  tuo. 

67)  Vix  dum  purpureos  aurora  oftenderat  ortusi 

Viélo  confurgit  funere  Chriftus  ovans* 
Jura  quater  dcnos  docuit  coeleftia  folcs, 

DoneC  ad  ohfcura  fiderà  nube  vehic 

Mmm  2  Collocar 


46o  PERIODUS  IV.  :  SECTIO  IL 

Collocat  in  coelis,  qux  fumpHc  corpord  cerris; 

Sangvìs  eunt  fuperas  &  caro  noftra  domos» 
6%)    Flaminis  secherei  poft  dona   clientibus  auget, 

Verba  peregrino  queis  dedit  ore  loqui. 
Ad  dextrom  refidec^  moderacur  &  omnia ,  Patri3 
Invicans  facres  ad  fua  regna  pios. 
6^)    Has  rogo  per  venas^  Salvator ,  &  illa  per  ofla; 

Per  quod  ab  humano  germine  corpus  habeit 
Noftri  cura  Tuos  premat  &  clemencia  fenfus, 

Et  nunqvam  noftri  demetniniile  velisi 
Toplite  curvato  y  tenfis  ad  fiderà  palmìSf 

Convenimus  vultus.  Conditore  ante  Tuos^ 

70)  Tempus  erit,  judex  difturus  jura  redibit) 

Cum  fua  prò  meritis  proemia  qvisqve  ferec» 

Concipiec  fubitas    fpeciofa  ha:c  machina  flammas; 

Omne  fuum  perdent  cune  elementa  decus* 

71)  Omnibus  exfurgenc  rediviva  cadavera  in  oris, 

Induec  &  vultus  cune  homo  quisqve  fuos* 
Gens  fcelérata  videns,  monftrac  qus  vulnera  >  Chriftus; 

Submiccet  pavido  laefa  timore  caput» 
Omnia  fo(^a  referti  acqve  omnia  dièta  reorum 

Àélor,  &  in  cjcico  quas  lacuere  finu. 
Nec  >!avàt  ejurare  fcelus,  nec  munera  profunt» 

Exfequitur  cabulas  judicis  urna  mas! 

72)  Detegitur  violans  caufas  ambagibus  error, 

Judicio  cunéli  ftancqve  caduntqve    Dei,, 
Scindicur  in  geminas  plebs  circum  pulpita  claifes; 
Dextra   pecic  coelos;  Tarcara  Ixva  pecic. 

73)  Dencibus  hcec  ftridens^  nacac  alco  in  gurgice  mords^ 

Commucantqve  fuas  flamma  geluqve  vices,  . 
Aftanc  corcoresj  memorances  crimina  vicic, 

Heu  nimis  in  pornas  ìngeniofa  cohors! 
Spes  nulla  effugii^  dolor  hic  non  claiidicur  unquam; 

Vicam,  perpetuo  dum  moriuncur,  alunc. 

74)  Illa  fed  ad  Superum  con  vi  via  ducitur,  ìllam 

Gloria  Òcscernus  concòmitaacur.hQaos» 

75)Siftc 


r  •       ,         i    -  I  •• 


LILIUM.  461 

75)  Sif3:e  caput,  kciiffi^j  fermonen)  lingua  coerce» 

Sola  mo vens  jpcftus  mens  prece  fle(fte  Deum*. 
Toplite  curvato^  tenfis  ad  fiderà  palmìs^ 

CMvenÌT^us  vulnus,  Conéior^  ante  Tuos. 

76)  Me  timor  extcemi  tcnet  exercetqve  dici  ; 

Heu  mifer;  heu  nuUam  fetitio  triftis  opemf 
Me  peraguac  peccata  reum,  rapit  ante  tribunal 

Neqvitiae  rigidum  confcia  vita  fuar. 
Rara  inihi  vircus*   vitiis  premor  undique  multisi 

Soepe  fui  iratus,  fope  malignua  eranu 

77)  Sspius  invidila  tumuertint  corda  veneno> 

S^pe  fupercilio  frons  caperata  fuìc. 

78)  Crimen  avaritise  fixit   fub  peétore  fedem; 

Fixerat  &  tóto  qui  volat  orbe  puer* 
Ignofcity  fateor^  pravis  dementia  fervis, 

Incutiunt  nobis  attainen  ifla  metutn. 

79)  Farce,  Fatar!  .lacrimor,  vita?  me  poenitet  aéhe: 

Ecce  Toos  jaced'quam  mifer  ante  pedes; 
Membra  cremunti  cor  delicuit^  vigor  aufugic  omnis; 
Ultima,  ni  parcas,  lux  erit  haecce  mihi. 

80)  Ut   fltife  ardentes,  fi  forte  venena  colubri 

Cervus  edit,  fauces  immodcrata  premit. 
Arva  per  &  filvas  '&  vafta  cacumina  fercur, 

Inveniat  viva?  flumina  donec  aqua?. 
Sic  Tua,  Nate  Dei,  fitio  medicamina;  Sanflus  ^ 

Infundat 'cordi  Spiritus  illi  meo.      ^ 
Sedulus  inveniar  victarar  ad  munia^  turbai, 

Cum'^uus  atqve  Ture  matris  agetur  honos. 

SO    Conde  manu,  fcelerùm  ciiu^ '/ne  rapit  ^rripetus,  &  me      * 

Cai^igènt  Icgis  mitia  flagra  reum;, 
Me  quòtiés  fiibit  ìnìcìtè  tencatìò  flamma?,. 

ExtingUam  lacrimis,  duni  fùrit  iìla^  faces. 

g2)    Farce  piis.,l3critìiis^  .Marris  per  nomina,  Nate! 

Extrema  qvando   me  vocat  hora  necis* 

Mmm  3  Qui 


4i52  -PERIODUS  lY.    SECTIO  11. 

Qui  nunquatn  miferos  fpemis;  timtdosve  répiellis» 

Has  etiam  facili  percipis  aure  preces» 
Non  ego  decreélo  morbos  &  damna  feneAs, 

Donec  ad  extremum  funerìs  bora  venit* 
Hos  fatiga  humeros,  exerce  hsc  membni  labore» 

Fafce  fub  impofico  mens  liquefarla  geitiac. 
Sed  rogo  poft  monem  ne  me  fera  maélec  ErynaiSy 

Et  cìneres  curo  pode  jacere  loco! 

83)  Qui  mihi  das  vicam,  mihi  da  fulcimina  vits, 

Cum  mens  ad  fuperos  ingr^diecur  iter!     ■ 
Exoptata  mihi  da,  qutefo,  vìacica,  Chrifte; 

Ultima  lit ,  fuerat  qus  Tibi ,  coena  mihi  ! 

84)  Quam  vereor  fcelerum  ne  mens  me  confcia  icedaCt 

Inferni  lacerent  quam  mea  membra  canes! 
Aftabunt  flygise  circum  mea  funera  turmse; 

Heu;  praefens  rabidis  dentibus  angvis  erit! 

85)  Hanc  ne  fines  animam  magiari,  dulcis  Iefu« 

Sol  vidi  meritis  quam  prius  ipfe  Tuìst 
Non  facili  magni  merx  hxc  Tibi  conftidt  olim. 
Si  meminiS  cordis  parta  cruore  Tui  eft. 

86)  O Regina  Poli!  Tcrrcqve,  Hominumqve Deumqve, 

Virtutum  fedes  ik  pietatis  amori 
Alma  dei  genitrix,  humanx  cura  falutis^ 

Tuta  (is  arx  animse  prcddiumqve  mear. 
Afpice  pallcntis  langventia  lumina  vultus;i 

Excìpe,  cum  fugiet  pedoris  aura»  (Inu.  , 

87)  Infans  quae  fuxit  Mater,  praebe  ubera.  Nato; 

Cruda  Patri  praebe  vulnera»  Nate,  Tuo. 
HseQ  puro  vifuntur  noftrx  cum  iigna  lalutis, 

Coelicolum  abfolye^  leda,  corona  reurrt. 
gg)    Ante  thronum  Nati  cum  fias,  pia  Mater,  &  oras; 

Excipiant  tunc  me  ne  tua  vota ,  cave  ! 
89)    Nata  Dei,  medicina  mali»  (Incera  columba , 

Virginitatis  honor,  faxqve  decusqve  polì: 

90)  iEthcrcì 


LILTUM^  463 

90)  ^therei  confbrs  feeptri  >  domitrixqve  ftiroris; 

Angelicum  fiiperas  Virgo  beata  ^  decus! 
Te  facic  accèptam  tua  manfuetudo  Jehovs , 

Caftus  ad  exempluni^.qui  colit  ora»  pudor. 
Crìtnina  condonasi  qus  fola  es  criminis  expers; 

Spiritus  altitoni  nam  Tua  corda  fovet. 

91)  Vulnera   noftra  fove;  quos  ducìmusi  accipe  quaeftus; 

Mater  est  ergo  omnes  inter  honora  nurus^ 

92)  Dicere  digna  Tibi  (i^quis  prorconia  tentat  ; 

Is  numerum  ardose  dicere  tencat  aquae. 
Errata  &  incerto  figit  veftigb  paiTu» 

Dum  labyrinthei  fertur  in  antra  fpecus. 
93}    Omnia  fi  linguis  refonarent  ora  difertis> 

Si  voces  hominum  fingula  membra  darenc, 
Sidera^  pulveres  micè>  plumxqve,  nivesqve, 

Gramina  >  grando  >  fer^,  fquamigerumqve  pecus| 

94)  Arboreaeqve  coms,  vermesj   piantai  atqve  metalla, 

Et  quaecunque  fimul  fabrica  dives  habet; 
Non  Tua  momentis  panerent  lìi  encomia  cunólis; 
Sufficerent  laudes  dicere.  Virgo,  Tuas. 

95)  Altior  eft-unus  Te  Virgo,*  &  finélior  unus; 

Altius  hoc  nihii  eft»  fanólius  atqve  nihil. 
Dicere  plura  libet>  nequeo  fed  dicere  pluras 
Devotum  pei^us  fufficit  efle  mihi. 

96)  Paucula,  Chrifte^  Tibi,  Matriqve  bare  dedico  metta; 

Vos  facite^  efTugiat  mens  in  agone  rogos* 
Afpicite  hos  Isetis  verfus»  pia  peélora,  ocellis, 

Non  multum  quamuis  forte  leporis  habenc» 

97)  Non  hic  magnifìce  phaixratas  ì^Ao  Camoenas; 

Res  multum  cune,  fed  mihr  verba  parum: 

98)  Non  decet  obfcuris  involvere  talia  metris; 

Olita,  fed  e  medio  verba  petita,  decent: 
Omnibus  apparent  in  aperto  lilia  campo; 

.    LILlAque  bine  dici  carmina  noftra  voiunc* 

59)  H«c 


4(J4  PERIOrrUS  IV/  :SECTIO  n 

99)    Hsc  quicunqvd  l«get,  (incero  'pt^oré  gt^tés 

Votaqveiperiolvct,  Virgo  Maria >  Tibu 
Tu  me  refpicies,  rapido  cùm  carpor  ab  igne. 
Si  Dominus  Jecum  vox  met  fope  referti 


M  Leóforem^ 

JSolo  putes  rajk  venerer  qmd  d9gma  cohortis  9 
Leclor!  Ego  AuSorif  pravia  ver  ha  cano^ 
Ille  Hcep  reffo  non  femper  tramite  currtt^ 

,  Hatid  tamen  ex  omni  parìe  profanus  erit. 
Qua  bona  fnnt ,  retine  ;    quae  funt  mala  projice,  fodesl 
Illa  imitare  legens;  dum  legis  bMce^  cave* 


P.  //•  /. 


jS'^^JF^ife^i'^^^ 


ÉBV   *******  >a|| 


SEC- 


I 


4<S5 

SECTIO  in. 

De    Epifcopis    Skalholtinis, 

Cap.  L 

De  Jona  Qvarto; 

Anno  a  pàrtu  Vlrginis  1408 ,  cùm  fedes  Skalholtim  triennio  vacaflet, 
Jonas  qvidam  Monafterii  Santìì  Michaèlis,  qvod  Bergis  ficum  eft, 
Abbas,  in  Islandiatn  venit,  &  Gachedram  calcare  coepic  (a),  qvi  6  Idus 
Scptembris  prima  epifcopali  mKFa  Skalholci  celebrata^  more  majorum, 
auditores  (Inftruiftorefn  agente  Vigfulb  Ivari  filio,  cum  tcmporis  totius 
Islandiae  Prarfeéto)  fpendidiflimo  convivio  excepic.  Seqvente  autem 
anno  ecctefìaniin  vifitationem  ab  Holanis  irìcipere  vifutn  eft,  qvi  pluri- 
bus  aonis  proprio  caruerunt  Epifcopo,  unde  incolarum  munificenti- 
am  cum  debita  conjunflam  ocfvervantia  cxpertus,  per  Qyartam  orien- 
talem,  SkaHuiIcinv-c  dioecefeos  partem-)  fub  hyemem  Skalholtum  rediit, 
moxqvc  dispenlkionem  opum  Cathedralium  ab  Oddo  Jonxo  in  Gud- 
raundum  Thorftcini>  &  denuo  a  Gudmundo  in  Vigfbium  ThorbiSrni 
tranftulic,  qvem  .eciam  pau!o  poft  removic,  antea  autem  opulentiifimam 
prjebendam  Breidabolftad  >  03do  aijiacam,  Thorarino  Andreas  contu- 
lerat,  qvx  ipfum  inconflantias  '&  volubilitatisi  cujuseum  Annalium  fcrip- 
toies  incufanty  convincere  videniur. 

§.  2. 

(r)  yONAS^  EGILLI  in  jianaL  Epifc  SMMt.  Do^Hf.  ARNGRIMUS  in  omnibus  (ni 
falloi)  luis  fciiptis,  THEODORUS  TIIORLACil/$  in  Indice  Epi fé.  Sknìb.  adcfìlcem 
Scbcdarum  Arri  ^oiybijhris  imprdfo,  aliiqve  recenriores  hunc  Jonain  piane  oniir-, 
tttiic;  l'ed  ledilfe  ilUini  inter  Epifcopos  Skalholtinos,  fafìa,  &  Aucìor  AfiftaliuM,  qvi 
ab  1395  incipninr,  fed  14^0  termiiiantur,  ideoqye  fide  dignns,  utpotc  noftio  iyii- 
croaus,  abuudc  veruin  faciutiL 

ToM^  !!•  Nnn 


4è6  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIL 

§.    1.    ■  ■   .     ^  ';« 

Proximo  abhinc  anno ,  qvi  fuic  Seculi  decimus ,  die  luns  ante 
feftum  Gregorii ,  controverfiaiti ,  qvae  de  aanuis  redìjtibus  templorum 
Akrenfis  &   Krofsholtcnfis  diu    viguerac,    literis    decrètoriìs  fedavìc  & 
penitus  fuftulìc;  hanc  autem  ei  (ubiecit  Gudruna  qva?dam  Scyri  (ìliai 
uxor  Snorronìs  Torfei ,  qvi  plures  ance  [aijinos  in  Norvegìam  trajecerat, 
fed  anno  1406  in  Isiandiam  réverfurus,  in  Grònlandiatn  delacus  fìieraci 
unde  anno  14  o  ^orvegiam  repecìit^  tandemave  anno  1413  in  Isiandi- 
am tendensi   ad  orientale  Infulue  Jatus>  naurragìo  faélo  inops  evafir: 
Q\'o  audito  Gudruna,  qvoe  viduitatis  pertaefa^  Giflavum  Andres  tori 
focium  adfciverat,  eodemreliéto,  priori  marito  occurrit,  &  peramancer 
excepta  <:um  ipfa  di^inde  confenuic.  .  Anno  f4i i>cauiii  feu  coiitroverlia 
Oddenfisinvaletcerè  coepit/  qvalis  illa^  fuic,  non  liqvet,    valde  autem 
gravem  aut  enormen  Fuifle,  inde  colligitur,  qvod  Vigfufus  Thorborni 
duodecimvirali  cognitione  &  lententia  praebenda  Oddenfì  privàtus  Aiit, 
Qmniaqve  ipfius  bona  epifcopali   fifco  adjudicata  ;  Ipfe. autem  Romjmi 
ad  accipienoum  abfolutionem  Papalern  proticifci  necelìum  habùit.  qvi 
in  Isiandiam  rediens,  cum!i(So  ipciisi  undis  abforptus  ed,  13  tantum 
fai  vis  evadentibus.    Anno  141 3,  die  Veneris  proximo  poft  Thorlaci  fes- 
tum  Epifcopus  Codicillos  ccenobii  \id6enus,  de  lipnis,  balamis  &  id 
genus  ialiis  oceani  ejeélamenris,    qvae.in.  oris  praediorum   Kryfèvik  & 
Hraun  reperiuntur»  confirmaviti  pauloqve  poft,  cum  rediflèc  annos  J 
&  6  menies,  fupremum  obiic  diem*  ; 

Cap,  Hi' 

De  Ama  Olai  filio,  Munifico^ 

-•  •     §.     Ir  ...   - 

Jonap  Arnas  Olai  filius,  hatione  Islandus  (a),  profeffionfe  Montichus, 
in  epifcopatu  Skalholcenfi,  fuffeclus  eft,    qvem  ab  annis  1403,  aut 

1404 


i^i.» 


(a)  Vir«  Monartic»  nomen  dediffe,  inde  coiiduditjir,  qvod  conflmter  confvcto  moiwcho- 
,  rum  cpitheto  ^a^  kufrater  vocatur.  ,  lilaiiduwi  vero  fuifle  lìqvct:    i)  Ovii  con- 

UHIgVi- 


CAR  IL  §.  i:.  2.  467 


I 


404  in  faii)ttii>  viri  Norvegoram  tum  temponsclariiCmii  HaconisSigurdi 
fìlii  wixiCky  eoqve,  anno  i407mortuo,  ejusdetn  vidus  Sigrids  Phiìippi 
fìlkr  adhaeftile  conilat,  eandem  enim  Romam  comìtacus  eft^  ubi  Nof- 
mannorom  ibidem  degencium  Poenicentiarius  conflicucusfuic;  unde  tan- 
dem haud  coilterfinjendam  tìngvarum>  antiqvitacum^  aiiarumqve  rerum 
cognicionem  repòrcavit.  Hinc  in  Norvcgiam  redux ,  macrefamilias 
anno  14^^  ciifnjNobiii  qvódam  Sveco  Magno  Magni  filio  ad  fecundas 
nupcias  tranfeunte,  conciliacrice^  &  incer  conviva^  nuptiales  Osioae  fe- 
mec  fiftence,  ipiiilima  fepiencrionis  Semiramide  Margarecha  Regina,  in 
Magni  familiam  adfcitus  eft^  cui  deinde  a  ConfefTionibus  fuic 

'  §.       2; 

Aqiv>  14T2  poli  mortem  Margret»  Reginae,  herum  feqvens,  Eri- 
cum  Pomeranum  adiic^  incujusaula  incegrum  plus  minus  annum  trans- 
egic>  usqve  dum  anno'  1413  totius  Islandix  Prarfedus  confticutus»  Vica« 
rìum  fìbì  elegie  Biornonem  Einari  fìlium  (a).  Àudica  enim  Jons  Skai«> 
hoicenn^.  mprte,  Icaliam  peciit>  &  Johannem  23  (b)  Florentiae  conve- 
nir, cujus  joirui  Lubec??  6  Idus  O^obris  in  Skalholtenfem  Epifcopum 
inungitur  (c)>  candemqve  anpo   1414  (d;  dioeceiìn  adiens,  primam  uc 

N  n  n  2  Epifcopus 


■'— f- 


fangvìiieiìS  fuit  Tbòrunnat  filisp  Dadic  (feu  DaviHis),  communiter  dicìi  Dalafkallì, 
cojus  cognatroois  rerpecìu,  Ario  Daciic  titio  celebre  prntdium  Snoksdàl  veiididit, 
(qvi  David  Dala(kAl)e  cuni  iiu)  nbnepoc;:  Davide  Gudinuiidi  filto  confundendus  non 
cft,  cutn  pricr  circa  anhuin  14O0  aatpaulo' poft,  porterior*  vero  anno  1550  fìoru- 
crit).  a)  Qyia  Thorkilliis  Arnje  Epifcopi  fratei*  diu  fuit  parcecììe  Reykholtenlìs  in 
auftrali  Iflandia  Pa(lor,  lèd  Toparchia^  Hunavacnenfis  in  dicceli  Holana  Prxpofitus. 

(s)  Vkl.  fnpra  pag.  237. 

(b)  Hunc  Johannem  Ladiflaus  Neapolitanus  Rex  Roma  ejecerat,  qvi  ideo  contra  enm 
crucem  &  indulgeiuias  evulgavit,  cujus  pr.Tconii  occafione,  Huffus  in  Boheinia 
contra  indulgentias  concionar!  cocpit,  tandemqve  hic  in  Concilio  Condantienlì  Pon- 
tificar u  fé  abdicare  vifus  eft. 

(  )  Arnreansp  initiationis  litera?,  Lubec^f  datas,  ex  Archivo  Nldarofieniì  fé  vidiCTe  &  in  ma- 
nibus  habuifle  ftfTus  eft  Doaiff.  Hafn.  Acad.  Profefror  ARNAS  MAGSJEVS,  con- 
fcr.  &  PONTOPPIDANI  AnnaKEcckf.  Dan.  Tom.  1.  pag.  513. 

(d)  Arnam  in  I/landiam  ad  capeflendum  Epifcopatum  anno  1414  veniHe,  conftanter  te- 
ilantur  jiMnalts  Recentiorts  &  BrevÌ9res ^  qvos  hic  feqvi,  uc  ipGus  tempore  confcrip- 

tos, 


/^ 


468  PERIOÌ)US  IV.    SECTIO  IIL 

Epifcopus  miflam  Skalholri  in  Fefto  Divi  Thorlad  cèkbràtit  Tati- 
tam  in  Islandia  habuic  vir  ille  pocefiatem  9  qvancam  >  auc  afìte>  aut  poft 
€um  >  nemo  :  Fuic  enim  ordinarius  Skalholcenfis .  dicecefeos  Epifcopus  ^ 
Holenfis  vero  Vicarius ,  totius  Islandiae  Pr«fe6lus  Regius ,  &  ab  Archi- 
epifcopo  vificator  Generalis  confttutus  :  A  Mercacorìbus  Sergentous 
commercìorum  curaro  &  infpeélionem  connniflarti  fibi  habuic,  <jvorum 
nomina  ab  incolis  Tevere  exigebac,  &  a  Monafterio  Bergenfi  deumarum 
YeftmannoSnfiuoì  Collei^or  confticucus  fuit  (a)t 

a 

Eadem  qva  in  Islandiam  venir  sellate  j  Holenfem  dioecefin  ?!(!- 
tavic,  fed  fub  hyemem  per  Skalholcenfem  reverfus  eft,  incolarum  prora- 
titudinem  officiorum  &  largitatem  expei^tus  &  collaudane;  crac  enim  in 
concilìandis  fibi  popularium  animis  mirus  artifeX)  eodemqve  modo, 
qvoad  in  Islandia  ruic^  perrexit,  multa  ènim  dedit  &  induifit)  unde 
Munifici  (Hinn  Millde)  cognomen  adeptuseft,  fed  multo  plura  acccpit, 
cum  pecuniae  corradendx  nullam  oecafionem  omitterei,  adfeo  m  fcy- 
phorum  >  phialarum ,  aliorumqve  cimeliorum ,  qvx  fibi  comparavit  ^  & 
variarum  ejus  vario  fub  prsetextu  &  nominibus  .exa<^tiofiun^^  geme;t>i}ndi 
mentionem  faciant  hujus  aetatis  Scripcores,  qvas  exa^ìones  mitiori  vo- 
cabulo  Petitiones  vocant,  qvales  erant  Regis?  Praefetìi-r  Pr«pofiri ,  Pc- 
titiones  J  unde  annura ,  qvo  hxc  agebantur,  (Bona  Vetur)  Petitimm 
hyemetn  nuncupabant.  Eodem  etiam  anno  >  ardelìo  qvidam  ^  no- 
mine Ivent  SaiTa,  provinciam  peragravit^  Sanélo  Antonio  ftipem  petens, 

fed 

tot,  haud  dubitamus,  licet  probe  nobis  cognitum  fic  alios  im^ni  nominis  Aodo* 
res  id  in  annum  1416  rejicere. 

(i)  Donationcin  decimarum  Veflmannò'enfium  Monaftcrio  Bergenfi,  ab  Arna  Thorhd 
filio  fa£)flni ,  retulimiis  fupra  Per.  a.  Se£^.  3.  cap.  i.  5-  49-  P^g*  39.  40.  Qyid  tu* 
Sem  Pisfuletn  ad  exa^lionein  nominum ,  rjv^  nofli ates  mercatoribus  Bergenlibus  de 
bebint,  impulerit,  non  video,  nifi  qvod  dalcis  odor  lucri  ex  re  qvalibet.  Huiciu 
tem  rei  occalìonein  dediffe  vidctur,  qvod  ad  hicc  tempora,  commercia  intcr  Non 
vcgos,  precipue  autem  Bergen  fes  &  Iflandos  floruerant;  nunc  autetn  fuccrer«:ent| 
in  I/landia  Anglorum  mcrcatu,  commeatum  &  mercimonia  affatiin  invchennonil 
verifimiìe  fìt,  multos  debicorum  folutionem  aeglexifl'e  out  negdie9  cui  Bei^nfi^Bl 
iiìcommod?  Pr^eful  nominum  exaclione  obviam  ire  voluit< 


CAP.  il  §,  3.  4.  5:^  469 

fed  fiib  qvajarn  id  fi?cent,  aut  qvo  ^raetextu  ufiis  filtt^iCi  non  Kqvct; 
id  tantum  conftac^  Antonio,  qvana  Epìfcopo,  noflrates  fé  largiores  prs- 
ftitifle.^  Infìgnem  autem  ufum  auc  emolumentuai  hunc  Epifcopum 
commiflb  (ibi  gregi  prxftitifle>  non  legitur^  excepto,  (fi  modo  id  huc 
fpeé^at)  qvod  prceter  ancìqva  aitarla ,  4  nova  in  tempio  Skalholtenfi 
conftituij  ìpfumqve  tempium,  fed  opere  valde  tumultuario  »  refici,  cu* 
ravit)  prxdiaqve  nonnulla  Holans  fedi  acqvifivit. 

§♦  4* 

Anno  1419,  ad  exteros  Prxful  abile,  in  Norvegia  obvium  ha- 
bens  Joiiain  Tov»  filium  Epifcopum  Holenfem^  cui  ingentem  argen^ 
team  auroc^ve  obduélam  crucera>  vocatam  Glsfer',  £wi  Jplendemem  y  alia- 

3 ve  cimelia  dono  dedit;  Deinceps  nunqvam  in  Islandiam  venite  fed 
ioeceGn  abfens  per  OfHcìales  adminiftravit ,  cathedrales  autem  ufus 
frudus  per  QviEftores  aut  Procuratores  collegit^  nam  utrorumqVe  Aip- 
niìles  mentionem  injiciunc,  Ecclefis  ftacum  &  faciem  tum  cemporis 
miferabilem  fuiifò,.  non  difUmulantes  (a);  Majorìs  autem  momenti  res 
per  Epifcopos  Holanos  expediebantur,  nam  anno  1424  (qvod  qvi- 
dam  ad  annum  Scculi  27  referunt) ,  Jonas  Jon«  Holanus  4  facerdo- 
tesi  nonnuìlosqve  diaconos  Skalbolti  ordinavic,  &  anno  1429  Reyk* 
bolccnfe  fepulcretum  (b)  uc  &  templum  cum  ccemeterio  &  Ceno- 
bio Helgafeilenfi  repurgavic. 

Tarn  de  mortis  genere >  qvam  tempore;  qvo  obiic  Arnas  Ept- 
fcopus>  varia  tradunc  AuAores;  Antiqviores  pleriqve   omnes  mortem 

Nnn  3  ejus 


montur 

Tum  Eccfe- 
agtbat 

US 


tnhn  fine  Epijcopo  ^  Qvajìorey  fed  Qj^cialem  babuit  ^  fenetn  ^  cacum;   (Juj 
nomeii  dichis  Audor,  uec  hic,    nec  alibi,  prodic. 

(b)  Caufam  inqvìnatìonis  &  repurgati oiiJs  templi,  ccenobii  &  coemeteiii  Helgafellenfit, 
fupra  Se^.  i.  cap.  i.  §.  4.  pag.  228*  adtuliraus,  caufam  autem  poUutioms  Tepul. 
acci  Reykliolcenfis  ignorainus. 


470  PERIOPUS  IV;    SECTIO  IIL 

cjus  ad  ànnum  1420  referuiit,  inter  qvos  JÓNAS  EGFILÌ^  BIORSUS 

de  Skàràjaa,  ARhlGRIMUS\  aliiqvej  qvorum  qvibusdiim  pcrfvafum  fuit, 

iilum  ab  Aulicis  Ericì  Pomerani  in  Norvegia  infiéiofe  interfedum  auc 

ctiam  veneno  fublatum  fuille»    Sed  Antiqvariorum  Coryphaeus,  &  Hi- 

ftoricB  borealium  Regnorutn  lofìgc  peririffiraus,  ARNAS  MAGN^VS^ 

fcripfic  (a)  itlum  in  Dania  circa  aut  paulo  ante  annum  1430  vicam  fini- 

ìife»  qv£  fencencia  nobis,  uc  verifimillima>  optime  placet;  Nam  fi  ente 

annum  Scculi  29occubuiflety  auélor  fyncronus^  qvi  Armales  nobisdiélos 

Recentivres  haud  ofcitanter  usqve  ad  annum  1430  contexuit,  id  cene 

non  tacui/Tet.     Prapter  variarum  rerum  experientiam  )  qvara  afTiduis  pe- 

regrinationibus  acqvifiverat,    Eloqventiam   ptiam  &  Lingvarum  cogni- 

tipnem,  eruditionem  ^eculo,  qvo  vixit,  convenientem,  ipfi[  tribuere  non 

dubitamus;  Laudatur  jprxterea  ob   n^unificentiam ,   agilitatem,  natandi 

peritiam,  alìasqve  èiusmodi  animi  &  corporis   dotes;    Natandi  enim 

tam  peritus  fuit,   ut  fluvium  Hvita  in  trajeélu  Skalholtenfi  fatis  impe- 

tuofum  &  voragine  difficìlem  tranaret^  eqvum  habenis  ad  crus  alligatis 

fimul  traducens,     Agilitatis  tantae?  ut  per  duos  aut  tres  cqvos  intcni- 

wm  aut  qvartum  fcanderet.      In  itinere  faciendo  wntap  velocitatis  & 

fcftinationis>  ut  uno  die  hyemaii  tempore,  inter  Primam  feu  Prcccs 

matutinas,  &  Salve  Regina^  feu  Preces  vefpertinas>  Skalholto  Holas  20 

circiter  milliaria  proficifceretur   (b);   Qyae  tamen  omnia  eo  collimant, 

qvod   Aulicus,    Qyaeftor,   ve!   etiam  curfor,   melior  qvam  Epifcopus 

fuerìt^  •  -     . 


(a)  Hic  in  Con/mentario  de  IslatfJia,  ille  in  Annalèbus;  Ifle  in   Vìtìs  Lpifcoporumi  ARSAS 

fluteni  MAGù^/EVS  l'uain  de  hac  vt  apeiuic  meiirem  in  Epiftola  ad  Porencetn  incuoi 
perfcripca. 

(b)  Ad  omnia,  ut  verbo  dicam  tam  aptus  &  agilis  fuit,  ut  inde  natnm  (Tt  Proverbium , 

qvo  liodicduin  utimur,  cum  ruilìcitatis,  infuKìcncis,  aut  imperiti^  aliqvem  srgd- 
mus,  diccnuo:  "  pln  var,  enn  ecke  Ama  bifkups.  "  Id  efh  IWt  b&c  cmnftmt^ 
non  vero  Artiéi  EfiJcopo\  aut:  Tu  hoc  fecijli^  non  vero  Antai  Epifcopus, 


Cap. 


.:  CAP.  ut-  s,  r.      ■       -         47r. 

Caì».  III. 

De  Jòna  Gericbini. 

Succeflbrem  habuit  Arnas  ^onam  vel  Johanncm  Gerkhmumy  al.  Jere- 
chintz  natione  Danum  (a>.  Hic  primo  erat  Regis  Erici  Pomerani 
Qacellarius,  Pr^pofitus  &  Eleftus  Vcfterafienfis ,  qvem  Rex  confenfu* 
Papce  Archicachedrx  Upfalienfi  anno  1409  intrufic.  Sed  toc  &  canto- 
rum  criminum  (b)  notam  poftea  incurric,  ut  non  folum  delegaci  Ca- 
pituli  Upfaiienfis,  fed  &  iple  ejus  promotor  Rex  Ericus  eum  apud  Se-' 
dem  Apoftolicam  accufarenc,  qvo  fadum  eft,  ut  Johannes  Archiepì- 
fcopus  Rigenfis  in  ejus  caufa  judex  fubdelegatus  ^  Gerichìnum  convic- 
tum,  &  ob  caufae  diffidentiam ,  fugitivutn  (e  ,  honore  &  dignicace  Ar- 
chìepifcopàii  exucret,  <]vanfi  ejus  fenrentiami  Papa  Marcinùs  Qyincus 
die  2  Manli   1421  coiitìrmavit.      Noflrates  in  eo  confentiunt,  qvod 

fuerlc 


(e)  a  nofhatibus  qvìdem  vulgo  Svecits  appellatur,  fine  dubìo  refpeclii  piimnp  ejus  disfi  i- 
tatis,  fed  Danum  fuifle  comniniiis  ^xoticorum  coniènfps,  &  cognatio  cum  Petro 
Epifcopo  Roikildenfi,    evincunr.      Vid.  PERINGSKiOLD   Monumenta  Uiierakenjia 

(b)  In  lireris  Cordinalis  Guillermi,  qvi  judex  erat  delegatus,  ad  Archiepifcopum  Rigen- 
fem  Inter  alia  ex  fiat:  ^e  dherjis  cri  minibus  enormi  bu^  fy  detejìabiìibm  gratti  ter  Ó* 
puhlice  d''^(inìntus'exijìit^  pì\cjhtim  perjuriiy  dìlnp.datiùnis  botwruìii  ecchjta  Uff  (dm' 
féS ,  opprej/ionis  Cleri  fibi  jubjeHi  >  J  acrile  gii ,  contemtus  clavium  ecclejìa  fy  au&ori' 
tatis  òedis  Apojio/icay  pulii  ci  concubitiatus ,  adulteriorum  qvain  pluriwuy  a  e  etiam 
inceftus^  etiam  cum  matte  ^  filia^  ^  qvam  plurimis  aliis  horrendis  criminibus. 
Qiibus  Qx\\w\Yi\hvis  ERICUS  OLAI  Hift,  Svec,  pag.  igo.  addit:  tyrannidem^  folypragr 
mp/ynem  in  temporalibustJributorum  exafiionem ^  contanptnm  Capitularium  ^c, 

(e)  Q^vod  GericMni  ante  fententiam  perlitim  aufugerit,  A&a  in  ejusdem  caufa,  qv^  in 
Butlario  OrnhieUniano  in  Archivo  Antiqvirr.  Srojkhol'T^.  exftanr,  exprefììs  verbis  aflV 
runt,  qvaiti  &  lentcnrinm  '»m;">le£>unriir  RHYZELIUS  ii  Epifiopofcepia  Svio^othic/t 
pag  44  (k  PERISGSKIOLD  in  Mommeitt  Ulhrahrrf,  pag.  155.  li  contra  ERICUS 
OLA!  Hiftor.  Svec.  p.ig.  i^i.  MESSESIUS  m  S.ond,  illuflrat.  Tom.  3.  pag.  4S  & 
SCHEFbERUS  in  Notis  ad  Cbrontcon  de  ArcbiepiJ'cop,  Upjai.  pag.  92.  noflrmii  a 
Kcge  Hnco  incarcerattim  fcribunc,  qvorum  lamen  plurimi  eum  e  carcere  aufaginfe 
fimuL  iauuunt. 


47i  PERIODUS  IV.    SlCTIO  IH 


fuerit  neqvam  &  vir  magnopere  malus.  ,  Pari  conftantia  Noftradata 
Annales  eum  Svccìs  auc  Danis  valedixifle  anno  1429  ^  inqve  Angliam 
trajecifTe,  &  inde  tandem  anno  1430  in  Isianditin  venifle  affirmanc  (a). 
Hunc>  pnecer  30  fatellites,  domino  (imilliiDòs>'id  eftj  maleferìatos  & 
neqvam  1  duo  lacerdoces  Matthsus  &  Nicolaus  feqvebantur»  qvonini 
Nicolaus  eadem  fiacim  teflate  in  Angliam  revcrfus  eft|  roagimni  fecum 
avehens  pifcium,  aliorumqve  mercimonioram^  copiamt  .qv^Knadexpe* 
pìendum  in  Anglia  nomina  Epifcopus  haud  .difiiQu}cer  jwt^jà^c^M  in* 
cois  enim  ipfum  in  Islandiam  veniemem^  npn.uncvini  Ar()hiepiia>- 
pali,  qva  pixdicus  fuerac,  dìgnitate  alleati >  SkalholaenÀ^ iauiMffiif:^$ecipue 
qvi  incegrum  undecennium  fine  proprio  fueranc  Epifcopo^  dcnbabus 
exceperanc  manibusi  ipfiqve  fua  ucenda  &>  habenda  permifecuoc 

Eodem^  qvo  ìngreflTus  eft  Islandiam,  anno/  ecclefias  viflrjre 
tggreflus  eft,  qvod  eciam  reliqvis  fedire  perhibetur,  ut  ex  reliqviiscodi- 
cìllorum  templi  KrolFenfis  in  traftu  Landeyenli  in  Qvarta  auftrali,  qvod 
anno  143O)  &  Hvammenfìs  in  Nordraardal  in  Qvarta  occidentali^  qvod 
feqvemi  anno  invific^  verìfìmile  fit  ;  Sed  Cupramemoratis  flipacus  ne- 
bulonibus  (b),  qvi  non  tantum  miferam  plebecubm  variis  modis  vexa- 
runt,  fed  melioris  etiam  notte  viros,  nunc  annuente,  nunc  euatninfdo 
domino  peflìme  traélarunt,  ,qvorum  precipui  &  celeberrimi  fucrjnci 
fummumqve  Epifcopi  &  ejus  fatellitum  furorem  experti  funt,  Tettus 
Biarnanefenfis^  &  Thorvardus  Lopci  Modruvalienfìs^  ille  Skàlliolcins  dice- 

celcosi 


(0)  De  tempore  adventus  Gcrcchìni  in  Ifl^ndiam  An7ialìbttr  noftns  ficfem  denegare  irn 
poiromuf ,  qvamvis  JOHANNES  MAGNUS  oc  MESSENIUS  in  Cbrwif  Lpifci- 
pontm  pag*  33.  videantui*  ftatueie  eum  ftatlm  in  Iflaiidiam  tramlaium^  vcl  #Wr|j- 
tttm  fuifl'e,  led  mAxitn^*  a  vero  diftat  m^gni  RHYZELll  aflèitio,  qri  Boftruoi  cam 
in  inandinm  aufugifTe,  &  exetìo  ibiuem  decennio,  anno  l^yi  (nam  1341  menduai 
loqvitut)  occiiuni  fui  (le.    Vide  Epifcopofcop.  SvìogQtbicam  pog.  44. 

(\>)  Tnle  fatellirium  herus,  liaud  mulco  nielior,  magno  fuo  &  fubdkoriini  malo  ia  Sfe- 
ci i  fccum  habnic,  qvod  illinn  ad  fceUra  olias  pconiun  ioAigavic*  Vid.  l£^ 
RINGSKIQLD  Monumcitt,  Uilcrakenf.  pag.  155. 


CAP*  IH  §•  i.  3.'  X  473 

cefeos»  hic  Téro  Holans,  civis  {a)^  ^qvos  captivos  &  coirfjpddibtts  vlncr 
tos  Skalhokum  abduxerunt,  cetroqve  inclufos  carceri  ferrìlibus  mini- 
flerìis  adhibuerunt.  Precerea  honim  prxdonum  primìpìltts>  nomiae 
Magnusy  qvi  Epìfeopi  filìu8  habebatur^  Nobiliffims  virginis  Aiargaretae 
Holmnupciasambièns^  fed  reputfòni  ferens ,  paterQisftipacttsracellitibus» 
vilktTi  Kìrkiubol  in  Midnefo,  in  qvaMdrgareca&  featecejufi  Ilrarus  Holai  fé 
continebanc  ,*  noélu  (Corona  cinxicS  «ignemqirfi  a^dibus  fub)^iCj  jabi  Iva** 
Tus  Inter  prìmos  pugnans;  pilo  trajedus  ceckfo.  .  Margaretn  veroi  he^ 
roicirpirìcus  virgo  >  antiqvGS  culins  ritnofo  parìece  forfioe  psifoiato^  naim 
aliud  inftrumentum  ad  manum  non  erat»  ex  incendio  eUp&i  celerri- 
ma  fuga  Modruv^allas  in  tradum  Ejafìorcl  pervenite  ferio  vovens,  ei 
fé  tandem  nupcuram>  qvi  fratrisnecenii  ilru(^as  Gbi  iniidiasj  &  illatasi 
ckdem,  ulciici  &  yellec  &  poiTer» 

Qvomodo  Thorvardus  ex  drgaftulo  liberatus  Ut,  non  Ilqvett 
Teitus  aucem  ipfo  Pafchacis  feftd^  infticuta  a  Fragole  comme^racione , 
cum  cuftodes  inebriati  clavesr  neglexiilènc,  ab  anciUa,  tanti  viri  fortam 
mifetta  dimittitur;  Thorvardus  itaqve  Margaret»  voto,  cujus  conjugì- 
um  ambiìt  9  uterqve  auceoi  propria  ignominia  &  derrimenco ,  qvod  acce- 
perant>  exfliniulati,  ultìonis  fociecatem  ineunte  deftinatoqve  tiic,  qvi 
fiiit  15  Cai.  Augufti,  feu  fcftura  Sanici  Thorlaci,  armati  ex  impro- 
vifo  Skalholti  apparent,  qvod  ubi  cognovit  Prxful,  de  fé  fuisqve  aftum 
effe  dicens,  tcmplum  cum  univerfo  clero  &  fatellitibus  ingreditur,  ob- 
feratisqve  foribus,  iàcras  iodutus  vefies>  hoftiam  confecraram  caiicem-- 
qvetenens^  ad  fummum  altare  miflam  intonare  ccepit^  qvs^  omnia  con- 

craris 


(•)  Teitaa  Gannlogi  filiit$,  vulgp  Pives  cogiiominttus^  pr^du  Biarnaues  &  circumja- 
oencram  villtrum  in  ^varra  orieiitaU  poffeiror  &  habitacor>  Noiiiophylax  fiSlus  ed 
«mio  1460*  AviM  fuit  matemvis  Teiti  Tluuleifi  fiUi,  cura  qvo  jonx  Arefonio  circa 
aniium  150^  &  deincep^  controverfìa  fiiic,  de  qvo  fuo  Ioì:o.  Thoivardiù  autem 
fiiit  fUius  celeberrimi  viri  Lopti  Divitis,  Mòdrurallis  in  dioecefì'  Holaiia  liAbit^ins, 
(vid.  ftipm  pflg*.23o-  3.94O  wterqve  fuo  tempore  juvejitutis  Iflaiidic«  facile  princeps, 
Margtreta  vero  tùie  Blia  V'igfufi  Holm,  Iflandis  Pra:fe£^i,  de  qvo  fupra  Perlo d.  3^ 
Sea.  2.  cap.  8«  $.  3«  Tom.  i,  pag^  44{«  &  Toin.  %.  pag.  2^0. 

ToAw  II.  Odo 


'4^^  PERIOBUSiV.:  5ECTI0  lU. 

trariée  parcis  rlnces  fusqvé  deqve  l^bpntes  ^  foresiefFrhigunt,  Epìfcopam- 
qve  ab  altari  vi  abftratlucDj  veftibusqve  facris  exucuin^  ad  fluviuro  Bru- 
tiraa  devehunt,  in  qvefn*  culeo  inclufuoì,  &  adligaca  ad  collum  in- 
genti faxo  j  ìpfum  proìecerunt,  fatellites  auteoi  paitim  intra,  partim  extra 
xempluniy  ad  unum  omnes  contrucidant>  folo  excepto  Magnoj  qvi  fce* 
{erum  vindtAam  titnens»  paulo  ante  enavigaverat.  Praefulis  cadaver  e 
-fluvio  demum  eìedùniy  in  tempio  SkalholteDlI  condinyn  fuit;  fatelli- 
nes  vero  procul  a  tempio  in  loco  prpfanq  tumulati  funt^  qvi  ad  hunc 
usc^ve  diem  ab  ipfis  nominatur  Iragerde  ;>:  flihrnorum  tumulus^  nam 
'Hibernicc  nationis  plurimi  fuerunt. 


»    »  • 


Talem,  tamqve  tragicum  habuit  exitum  Jonas  Genfìéhius,  Archi- 

epifcopus  primo  Upfalenfìs,  &  .S!<aiholtenfìs  deinde   Epifcopus^  cum 

triennio  ibidem  fediifet;  plures  enim  haec  facìnora,  incendium  Kirkiu- 

«bolenfe  &  ianiènam  Stólholtenfem  ad  annum  fecali  33  referunt.     Sunt 

'qvi  ipfì  non  modo  iirlgularìs  eruditìonis*  &.induftria!  iaudem  tribumir, 

'ideoqve  Archiepifcopali  culmine .  dìgnum  fuiflè  putant  (a)^  fed  etiazo 

'  poft 


(a)  Conf.^  NO LBERGIl  HìJIòt.  Daft/ Tom.  1.  in  Vit.  Eric   Pomer.  &  PÙNTOP.  Ann^l 
Ecclef.  Daft,  Dipi-  Tom.  a.  ad  annos  1408    &   1412.  <jvi  yarìorum    de  lioo  v  o 
jiKlicta  tdlerr.     Caufa,  cur  Scriptores  Qum  Sinc^ia  aiiiiuin«raverint,  (ine  dubio  eli 
periQiutario   noiDÌnum  hujua,  &  Sanéìi   Gerichini  'inonac)>i,  qvi  circa  annum  1345 
vixit,     Vid-    VASTHQVU  Vitis  Aq^ilop.  Edit.  Bentzcl.  png.  gì.  ira  ut  hoc  tef*ilu^^ 
nìuin,   c|e  iìofiìo  a  POSTO? PtD ANO  Tom.  7,:  pag:.  531.    allegatam,    illi  haod 
latis  convtmat.-      Eadem  hrèc  nwninjs  fìmilitudo  JOHANSl  MAGNO  impofuilTc 
videtur,  nam  qvem  in  Hifi,  EccL  Upjal,  libr.  4.  pag.  91.  miraculh  corufcajft  rraJi, 
fubimiuit,  nigerrimis  eundem  pag.  pr^tced.  depingir  colorìbus.      Cbroffiam  qriòttù 
Archiepifc.  Upfal»    eriam   noftruin  mhracttUs  ccrujcajfe   fimam  èffe  dicic»  fed  Iute 
ejus  afl'ertió  e  JOtìANNE  MAGNO  excerpta  eo   majori  verifimiltradìne  videtur, 
qvod  iisdem  piane   verbis  utrinqve  res  referatur,"&  Cbromci  BAtor  rotonde  elo- 
qvatur ,  .a  l'ècentiori  mamt  ha  ne  de  mtracu/tr  rchniontm  adfeSiwt  effe.     Unde  BOI- 
LAND  VS  Aéf:  Saffóf.  Menf.  Febr,  Tom.  3.  p«K-  643*  noitri  iaoctitacem  haud  st» 
re  ili  dubinm    vocar.     De  Gerichini  rita  in  lilandia  emendata,  &  dicecereos  Skil- 
holcin^  vigilanti  cura,  MESSENIVS  in   Chron,  Epifi,  unìcus  forfìm   ac  vix  probi- 
tus  te^Hs  efl,  (ed  qvicqvidfit;  nec  probactoies  nortri  Annales  GerrkluQn  iu  llian» 
diam  veniffe  ante- annum 'i4'3o,  nec  anta  annum  1433  occifoin  tfky   mnlto  mir.as 
ibidem,  aut  vivnm  lan£litatis,  autfiii9iti|um  miraculorum  patrationis  1  ullam  ootun 
reliqviffe  agnofcunt. 


CAP.  III..  §*  3.  4.  475;. 

•      •  •      " 

jxyft  fuortem  numero  "beate  vivencium  adfcriptum^  mir^culorum  patra-^ 
tione  corufefle  voluntj  aiiis  tóccm,  ut  fupra  didiimeil^  tauqvam  qvi 
propccr  multa  enormia  fcelcra  in  IsJandiacn  relegacus  fuerìc,  male  audic. 

Gap.  IV. 

t 

De   Gotfvinno^ 

(jotjyìnnus  alienìgena  anno  145?  cathedram  afcendic;  cujas  qvjeno- 
bis  innoruerunt  a(fla,  hxc  fere  funt:  Anno  1438  cum  Nialus  Ab- 
bas  Helgufellends  cum  Paulo  Bìjrni  filio  Paftore  Mìklaholtenfì,  de  bals- 
m  in  fundum  Kicblavicenfem  eje(3a  controverfaretur,  Pra?ful  Praepoli- 
tum  Thorfteinum  Svarthofdi  filiuai  litis  deciforem  conftrcuit;  cujus  fen- 
tentia  Paftor  caufa  cecidic      Anno    1439  Sacelli  Hvylftenfis   in  tratta 
OnHodarfiord  a  prxdii  poflTeflore  Elnaro  Jona:  exftrucli,   cercìs  condì- 
tionibusadhibìtis,  Privilegia  confirmavit.  Eodenr  anno  Qvadrancem  occi- 
dentalem    vidtans ,    licem    inter  tempia   Asgardenfe  &   Sxlingsdalenie 
difcrevic,  qvam  fententiam  p^ulo  poft  in  literas  reiatam»  fuorum  fìgtU 
lis  &  fubfcrìpcionibus  munivit.     Hinc  Kirkiuboli  Langadalenfìum  fubfi* 
ftens,  de  facello*  Laupbolenfi  conili tutionem  renovavìt     Anno  1443» 
literàs  decretofias  edicjit  de  cafeo  f^u  cribuco  cafeario  qvotannis  coeno- 
bio  Vid5enfì  fol vendo.     Anno  autem  »4-4i  occidentalem  Qvartam  dcnuo* 
vifitansj  cuivis  melioris  noe»  aut   laucioris  fortuna?  colono  ^  inter  Klei« 
fas  Seidisfiardenfes  &  Rial  ^afiordum  unciara  qvotannis  tempio  Holtcnfr 
pendendam  impofuit.     Et  templum,  qvod  Erlendus  Narn  filius  Kok 
beinftadis  sedificaverat^  sefUmari  curavit. 

Abfème  vel  mortuo  Jona  Vilhelmi  Epifcopo  Holenli,  cjasdem 
dioeceféos  A^dminidrator . fùit  per  qvinqvennium ,  ab  anno  1439,  gvo 
anno  die  23  Aprilis  fé  Infpcdorem  dicccéfeos  Hòlanse  appellar,  ufqve 
ad  1444,      Ejus  A(^a  huc  pertinenua  ^  qv«   nobas  inno tuerunt. fune 

Ooo  2  feqventia: 


476  PERIOD:US  IV.   «ECTIO  IIL 

feqventiat  i)  Sémcntìa,  qva  ^pradiam  Ytre  Ey  cqenobìo  Thingeytcnfi 
ad)udicavic.  2)  Revìfio  adorum  &  rationum  Jons.  Paulini  Officialis, 
anno  1439  ì^  hebdocnade  Trìnitatis.  3)  Conftitucio  Paulioi,  ut  fic 
Officialis  dioeceileos  Holenfis,  Holis  die  Saturni  infra  oélavam  nadvica- 
tis  Marine  1440.  4)  Reconcilìatio  eiusdem  cum  Thorkelo  Gudbiam 
1440.  5)  Sententia  qva  praelpendam  Gieniadarflad  Jon«  Paulino  adju- 
dicavity  qvx  fententia  ad  celebracionem  Synodi  Provincialis  in  tempio 
Vidcvallenfi  in  hebdomade  Purificationis  1440  referenda  videtur,  cum 
&  eundem  Paulinum  cQnftituit  Difpenfatorem  cathedra  Holana?.  Hoc 
anno  Praeful  Holis  hyeixiafle  videtur.  .  6)  Apocha  data  Sveno  Hallvardi 
fìlio>  eodem  anno  die  Martis  antefeAum  Barnaba.  7)  Confìrmatio  ao 
torum Barbarae^  ÀbbatiiTx  Reiiìeftadenils,  cirpapra^dium  Skidaftade,  data 
2ri  Julii  I443*  8)  Epiftola  ad  Holanos,  qva  ilhs  notum  facit,  fibi  pere- 
grinationi  accingo  non  vacare  Jonae  Paulini  famuli  fui,  Difpenfatcris  & 
Officialis  >  rationes  revidere ,  qvod  ideo  mandar  Jonae  Abbati  Thingey- 
renfi)  Sigurdo  Priori  Mòdruvallenfi ,  aliisqve  melioris  nots  dicecefeos 
Holane  laccrdotibus.  Data  eft  epiftola  Skalholti  die  20  Julii  1443.  Sei 
cum  Gotfvinnus  hoc  anno  non  enavigaverit>  vicarìatum  HoJanumad 
annum  1444  continuavìt,  qvo  haec  dloecefis  prpprium  undem  Epifco^ 
pum  Eccepita 

.    §•   3^ 

Anno  1439  Synodurh  provincialem  Skalholti  habuit ,  cu}as  dama 
adhuc  exiftunt  (a).    Anno  144;  ^  Skalholti  eum  fuille  ex  certis  docih 

mentis 


t*-^ 


•(•J)  H«c  ftatutfl  ex  Codice  pergamene,  Bibliothec^  Magnsean»  No.  351  in  Fol  qvftntura 
legi  poterat,  ita  fé  habentt  *"  Arino  domrni  miile(?mo  ifvadtingentefimo  trictriimo 
"nono  in  fefto  fanftorum  inartyrum  Tohannis  &  Pauli.  iSMIbolIti  in  firoodovóm 
"beffi  bod  fett  af  virduHgam  berrà,  berrà  Gódfuin  med  guds  nàd  biffcup  i  SkiU 
'^'hollte.  voru  i  famj^ykt  tekinn  af  auMum  i^rrdum  mb'nnum.  Iinprìmis  tth  {>xr 
'*  conftitiiciones  fem  gert  haftì  gódrar  atninnìngar  (k^lhollrs  bifkopar  Mignùs.  Arni 
'  "portókifori.  JóiT  Signrdarlbnok  b^fkap  VHckfn  (ynaft  ,o(r  f el  liaildtnrfa 

>>  A*lt  Kinfiin&f ÌMn<4    4«A    InUr    mArl    IrtrlfturiiTtirl    n\r    f\r*étÌ^-»tinrtA   *i1     lAmai^    /Irti 


eyn 

*'rintoU 


GAP/ IV:.  $•  :2-.  3*         :  ;  477: 

mentis  colligi  :f)ote{t  Anno  ruteni  14481  aut  mortuum  eiTe ,  aut  ex 
Islandia  excefllfle  certum  eft,  tunc  enim  Steinmodus,  Abba$  Videyenfis, 
Skalholcenfis  dioecefeos  negotia  curavit,  qvì  hoc  anno  qvinqiìo  viJias, 
Steina>  Lund,  Kadalftadi>  Backa  &  Einifì^lU  Hiardarholto  abjudicacas 
Scafholco  adiecic.  Sedit  icaqy^  CptiVlnnus  Skalholtì  ad  minimum  12 
tnnos^  Holanae  vero  dioecefeos  4  annos  Vìcarius  fuìci  vir  nec  malus^  nec 
offici!  omnino  negiigensj  .uc  f^.ejusiviiitatioóubus  per  Qyarcam  occi- 

O  o  o  3  dencalem 


"vintoli  tìl  .    àrllgha  ok  of bendi  finiiin  prófoftum-,   ìrein.at  fao 

"margìr  peniteli tinril  fein  ]^nrfa  {lycker  ath  af  ^eim  fyndnm  fem  bìfkupe 

"tiélfuiii  bar  affeyft.  icbem  ^tit  Um  prefter      '  innfigli  finu  innftgll 

^'okl^eoiT  fuoaptr  fl^anddu.  preflfins  ìnnlìgli  ili  halldiu  ' 

"fem  fiiarinn  eidr»  Ich^m  ac  hvcvr  prcilr  bafi.  til  pre(hQcfnu  med  ièr  iiiniìgle  (ite 
"ok  flópp       ,  ^nn   dbóri   hverr    bagal   finn   innfiele    ok   /lopp.     Vili.iiiligr 

•Muaiindrapafi  fkil*  flcriptaft  um  fiau  ar.  ok  hallda  Jri^r  kiiiiiur  ok  lagiifodur  &c. 
'••filo  fem  ikrìfatèri  penitentiarìò.  ok  gialtóa  nia  incrki-  helfngre  kìi-iNiu  i  fjarleckr- 
"er.  ed  e<5ki  llécur  .^aiiii' vikadag  fem  liann  Ù6  noannen.  ok  bidè  gad  iafnatt  fyiir 
"hftniis  |dU  ok  varp^ft^  ^(ii>Iiga  fyrir  aniiuncsacìpuis  beate  vire^inis.  "  Id  eft: 
An0o  dammi  vnlUJisfio  qvadvìngentcfimo  wicejjwo  nono ,  in  ftfto  SanéJornm  wartyrmn 
Johannìs  i^  Pattiti  Sknlhoìti  in  Syiìodo-i  h^c  praccpta  a  Vcner abiti  Domino.^  Dowino 
Gotfoitìrto  Dei  grati it  Epìfcopo  Skalboìferiji^  fancita ,  $f'  ab  ownihtss  clenchapprobata 
futrc»  Imprimisi  cànjhtitttoms  tfvas  Some  nfemeria  Epifcopt ' Skalboìtenps ^  Magtwsy 
Amas  Tborìacii  Jonas  Srgurdiy  if  Epijcopus  Vilcbinus^  evulgamnt,  qva  objerven' 
tuTj  digVit  nobis  videntur.  Itcm  ut  daima  cpifcopales  una  cum  decimis  tempio  ^ 
factrdoù  cefaris  expeudantur^  qvibui^exi^de  decima  epifcopales  prò  rata  demuntor, 
Uem  ne  qvis  ab  alio  qvgm  Préppofitó^  ih  cujus  dìtione  deliqvity  abjohatur.  Itetn 
nnlltfJ^  facerdos  vitPmn  vft  tritfcum  aliunde^  ìpsnt^^alMfQy  ^coemat-^  uìfi  venia  ^ 
acce  pi  a  if  .  .  '..  òram  .  ,.  ,  .  .'  penfionem  m  vìnum  Epìfcopo  expendindam. 
PraPofi'to  firn  qvotumti^  feS'Jòkrft!'  Itetn  ut  tòt  conftitiianinr  Peuitentiarii ^  qvisaufis, 
epijcapafikis  ahjolvant^'^yot  opns  effe  videtur  Itetn  qvos  [acerdotes  ad  EpiTcopum 
ablòlvfiidoir  abicgant,  iliisr  hteiì^f  Xx^àaax  figìUò  propm  obfignatas ^  qvi  reverfi  litiras 
pioducunto,  JigiUo  uon^  /^^  i?^^?*Ì?V^   qvx  Juratf^Lyiti  injiar  reputeptur  (*)..     hem 

vi  qvUibet  jacerdos  Synqdum  freqventaturus ,  fecum  babcat  figiilum  ^  albam 

fed  Abbas  bacnlum  JigiUum  &  albam,  Homicida  volnntarius  per  fcptennium  p<rnL 
tentht 'Mj^Huf  tfi^ ^'frtf-Tttrintn  ^  jejmrìa  fohda-  à^.  ttt  in  pwnìtentiario  perfciip- 
tum  cft  ù^Jirv^fOt  P^.tnfiléiam  J^^^  efisJeJite  povw9  marcis  folvito^  die  bebdoma* 
dis,  qyo  bopiicÙiu^i  commi fit^  carne  Mtvqvam  ^efcitor,  Deutn  prò  anima  caji  jugi^ 
ter  OrMOrif'tn.pnpetuum.fridie  mmn»cia$i<misxMeiUm  Virginis  in  aqva  jejunato. 

(*)  Ex  indice  qvodain  Jvuls  Efclefialjici  Jflandiq,,  ftrÌpti,apno  16001  difcimns,  in  articute 
qvòdam  ftatutl  GotTvinni  eiddàré  ;   SìgiUnm  facerdofis  juram^nti  inJlar  refnte$ur. 


478  PERIODUS  IV.    SECTIO  la 

dentalem  colligere  Kcét,  nam  pari  diiigentia  reliqvarum  Qvartarum  w 
&  Holanarum  negotiaj  curafTe  verìfimile  eft. 

è 

Cap.  V. 

De  Jdarcello, 

/l^arcettus  Chriftiant  L  Dants  Regis  afnicorum  intimus>  Canoellirii» 
&  Conlìliarìus  >  anno^  ut  videcur  14491  adnicence  Rege^  EpiCoo- 
pus  Skalholtinus  conftitukur 9  moxqve  auc  ad  iBinimiiin  anno  i^\0  (a) 
cum  Rex  coronatìonis  caufa  in  Norvegia  prxfens  eflec^  ipfo  indcm  ad^ 
ftipulante9  &  Olai  Tronderi  fìlii  ele^ionem  rc)iciemei  cui  Canonici 
Nidarofìenfes  Archi  dignitacem  deftinaveranc  1  eiusd^m  Regni  Archicpi* 
fcopus  defìgnatur  licec  ad  ejusdem  honoris  pienariam  &  qvtectin  poilt^* 
fìpnem  nunqvam  perveniret  (b)  Skalhokends  aucenr  dioeceicos  genuinum 
&  proprium  Epifcopum  fuiflè^  eiqve  officio  decennio,  circiccr  pra- 
fuifle^  minime  dubicamusi  licec  in  Islandiam  nunqvam  veneric,  muUo 
minus  Skalhokum  unqvam  vlderic,  fed  dioecefln  abreos  per  Vicados 
adnùniflravic 

§.  2. 

Primus  MarceUì  Vicarius  foie  Gotfkatkus  Epifcopus  Holanus» 
(jvi  ab  Asiaco  Bolc  Nidarofienfi  Arqhiepifcopo ,  circa  annum  1449  to- 
tius  Tslandia!  vificacor  confticucus,  &  deinde  anno  14^0^  ab  ipfo  Mar- 
cello in  eodem  officio  corfìrmatus  fuity  ut  ipfius  litene  ceftamur.  Noe 
anno  ej(araca?|  qvibus  GocHcaiko  Vicariatum  &  adminiftractonem  dioece- 

feos 


Il  ".  '1 


(s)  Marcellum  «ntc  diem  24.  Novemliris  «nnì'r45o.  Bpilco^im  Sk«lholtinum  fcOwm  effe, 

&  Poftulatum  Eccleliie  Nid«*ofienfi« ,  probant  ejiis  literat ,  qvibus  fttettir  fi  prò  h* 

troduéiiwe  Efifiofi  Ge^cMiin-dkecej^  fMmfim^'tte  Camera  Afofhfrt^^  acctpip 

i/y  lothones  argenti^  pontUrh  Colonìenfis  if  Lubeeenfif^  qvorum  nn»s    lotb  vaht  fili' 

,        dos  Lubccenfet  duodgcìin»    Via.  ARNGRiMI  Crywogaapif  psg.  Zl8-  &  iupn  ^%'3^ 

(h)  yicL  fqpra  pag.  341»  .  -    •      ''■ 


feos  Skalholtenfis  confert.  Exftanc  edam  ejusdem  litcrae  ad  Skalholtenfes 
Curiales,  datse  1453,  ij2  Cai  ApVilis,  qvibus  coiicefljm  Gotfkalko  po- 
teftatcm  conArmat)  &  ne  'Matcharum  accipi.mc>  en^xe  rogar.  Digna- 
tus  edam  eft  ipfe  Rex  Chriftianus  Primus  Islandos  clementifTìmis  lirefis 
alloqvi,  dacis  eoderi]f  anno >  4  fdus  Marcii ,  eòruftì  laudahs  fidem .  ino- 
nensqve,  ut  debicurti  Marcello  ejusqvé  Vicario  Gotfkalko  Holeiìfi  obfe- 
qvium  pra^Aent»  Marceilutn  enim  ullo  modo  dimiccere  (e  non  poife, 
cum  fibi  &  Regnis  perutilem  n^avec  operam.  Scripfic  prscerea  Henri- 
cus  Katteifen,  qvi  fé  prò  Archiepifcòpo  Nidarofienfi  gerebjt,  ad  Got- 
fkalkumi  Bergis,  7  Cai.  Maji  14^1  acerbe,  in  laicos  Ecclefiae  praedò- 
ncs&  Qxpihwres,  decldmans>  Goftfkalkurn  monens,  tic  Bifirnum  Thor* 
leifi'filium  extempld  Sk^lhojto  ocóteltac,  òtfiniunoqve  Cachedralium  bo- 
Aorumf>  corundtmqirfe'dfilum'fruautìm  a  morte  Gotfvinni  ab  eo  ratio- 
ncm  exigsc  ;  &  ii  i^lué^ietUi^)  excoifimunicari  curec  ;  Biórnus  cnm)  pofl 
mortem  Gotfvinni  C^therfftrfi  invaferat,  cun<5laqve  prò  lubitu  difponerts 
&  dìfpenfàits  in  ftios  ufiis  Cathedi^ée  proventus  verterac;  qvoe  omnia 
nnirtifnkef  teftailtiir  Gocfkalkum  Marcelli  Vicarium  egiffe-  Hac  ita- 
qve  priMiuìiiuis  auéìorlcate,  Biornum  Skàlholco  expulit;  Paulum  Olài 
filium,  monachum  Helgefelknfem,  ob fcorcatiòned  excommunicavit,  alia- 
qve  dioeceftros  nei^otia  expedivit,  qvapropter  ejus  in  Racionariis  tem- 
p!onim%  emtionum,  venditionum  &  transmutationum  Tabulis,  aliis- 
qve  ejusdem  farina?  atìis ,  anno  1449  &  feqventibus  crebra  menrio 
occurric;  av£,  cum  pleraqve  non  (int  magni  momenti  ^  (igillatim  recen- 
fere  fupertedenqus  (aj. 

§•  3- 


■«•**« 


(a)  Cum  antea  Diplomata  datica  templi  Kirkiubolenfis  pag.  gg.  89  &  117  exhibuerimus, 
eoriiin  confirmationem  &  privHegiorum  extenfionem  a  Gorlcalko  facbim,  hic  adferre 
lubet:  "  Vii  Gothfkalk  med  Giids  myfkun  bifknp  à  hólum  og  adminiftrator  heil- 
*•  agrar  Tkàlholtr  kirkiu  gìornm  godum  monniim  vituriegt  med  {^effu  voru  opnu 
•*  brcF,  flt  vii  ftyrkiunì  og  ft-iftfeftxim  J>au  ^nù  brief  fem  hier  eru  uid  fcfl  um 
"  aftat  og  malìdaga  kirkiunbF  ai  kirkiabóli  i  Jkutilsfìrde  med  aiillum  Jióirni  grein- 
•  «m  ^g*  ariicutisfem 'jiia  ntvifa-  og  en  -fierdeilis  hier  at  a'nk  gefuiTi  vii  af  vorri 


Wrtcuplegri  W^  og  »>^d  inrrleu  d«p:a  afl^t  huerium  biun  manne  fem  (iirkìr  med 
gódfyfì  cil  kirkia  aa  kirkiubóii  aa  |»e!m  hitidum  lem  par  aBatz  brief  ntvifar  fem 
»'  nrer  er  vid  fcft  tuttugu  daga  fyrir  fierhuern  feltra  daga,  flcal  fedi  ver  fkipan 
**  ftaiida  um  alidur  og  efi  upp  hedan  og  til  famiinda  hier  um  fetcum  vii  uorc  in- 

figli 


480  PERIODUS  IV;   SECTIO  IH 

Ab  obicu  Gottfkalki,  qvi  anno  14S7  fiecìdic,  dkscefeos  Sblhol* 
tins  Epìfcopalìa  adminiftrafle  vìdecur  Maihéeus, qyidiim  9  qvi  fé  prò  EpU 
fcopo  gerebaci  qva  aucem  auéloricace  id/ecerit^  non  liq vet  ;;  verìfimiie 
camen  eft ,  ut  Marcelli  Vicariuiq  f  id  focìJle  ;  nam  Magona  Epifcopus 
Ejolfi  filius  in  Tabuli$:qvibuadaai  yocac  eum  Clii^étiar^tv  ii^cefeos  SmU 
boltitne  Epifiopum  (a);  An  idem  fit  ^  ì|Ue  M^cd^Hs  1  qvi:  cum  Jon^  Gè- 
richio  in  Islandiap  venie  >  dicerQ.jnon  h^ii^muiS)  certe  temponim  ratio* 
nes  non  obfiant;  Qvid  aucem  in  hoc  perbrevi  officio.  geiQènc,  prsma* 
nibus  .nihil  eft,  nifi  judicium  d$  qvinqvet^viUis»  de  qvibus  inter  Scaf- 
holtum  &  Hiardurhokum  totie$  co«ii;roverfia  fueraCi  qvas  Stafboko  ad- 
^udicavit ,  qvam  ejus  Si  Steinraodi  Abbatis  fenteodam  Mi^us  £jol/i 
fìlius  tandem  refcidici  Hiardarholto  ^asdem  adiudicando*  Vificationem 
Qvartx  auftralis  orfus  fuerat,  qvam  morte;  prsventus  perficere  non  pò- 
tuie  t  de  qva  ita  loqvicur  Fragmentum  Racionarii  templi  Teigenfis  in  triCÌa 
Fliotshlid:  Anno  Domiiu  145S9  in  generali  fua  vtfitatione^  rwbilis  Dorm- 
nus  &  fpirituatis  Pater  Mat$h£us  Epifcopus  Hol^s  <sr  Generaiis  Vi/tUi^ 
,  tor  tonus  dimcefios  òk/dlxikenfis  ^  Tetgi  nm'iusu  efi  (b)« 

$.  4. 


figli  fyrir  ^etta  hrief  (krifad  i  vorre  viiìracione  \  Iiollri  1  annunciar  Ardi  fiinr^dagai 
ntrfla  epter  decallacionein  Johannis  baptifle  anno  'dòmini  mìllefimo  qv'adrpvrr.v 
•'  teiìmo  qvinqvatrefimo  fecundo.  "  Id  eft:  2Vw  Qotfcalkus  Dti  grmtìa  Eftfc^m 
Hoienjisp  if  fatta  a  eccUJIa  Skalholtenjis  Admìnifiratcr  ^  bonìs  viris  jrer  bas  nif.ret 
fértéfifef  netmn  fhchnnfi  qvod  fres  irferast  bis  atmexasp  de  indalgentits  if  ctméti^ 
nibus  templi  Kirkiubolenfis  in  Shaulsfiordo  agentes^  una  cum  omnibus  earm»  cÌ4Mfnl:s 
if  articmis^  velut  ipf<f  fonante  confinnavimus  iy  fiabilivimus^  [ed  ^  in  fficic  frtu 
tetra,  ex  potevate  tro/hs  if  gratta  e pif copali,  vtgittti  diernm  indulgctnias  tmmhu 
tcDtflwu  l^irkiubolenje  benevole  freqvemattfibusj  in  fifiis^  qy^  litetw  indulg^tttisrtt^^ 
bis  nojìris  affixét^  cotntnetnorant  ^  prò  Jìngulis  f eflit  vigimi  dies^  concedimm,  tìrc 
mftra  conflitutio  fempcr  ^  in  ttternutn  exbinc  vakbit;  in  qvortan  tejiimcttino  99s 
ftgillutn  noftrutn  bit  Ut  eri s  ^ppenditnus^  fcriptit  in  yiji fattone  noftra  Hollti  ia  Os-w 
darfiordo^  die  Jovit  proximo  poft  decollationew  Johannis  Baptifl^^  amtto  Domini  mi' 
lejitno  qvadtingentejittiù  qvinqyagepmo  Jicnndo» 

(a)  Vid.  infra  cap.  g.  §,  a. 

(b}  Dt  hoc  Mattfaxo  vide  plura  infra,  Sed.  4,  cap.  5» 


.     §.  4- 

Tertius  Marcelli  Vicarius  fuit  Andreas  Epifcopus  Grònlandiar^ 
qvem  Svehus  Prudens  Epifcopus  Skalholtenfis  in  epiftola  ad  Olautn 
Epifcopum  Holenfem,  data  147 1>  Fefto  Corporis  Chriftì,  vocat  Vette^ 
randum  Jratrem  Andream  Gardenfim  in  Grònlandia  Epifcopum  javi  dum 
in  vivisy  qvmdam  fub  Marcello  b.  m.  Vicmium  Skalboltenfem.  Hic  in 
jonam  Jonae  filium,  Paftorem  Hrunenfem,  qvi  in  Officialis  munus  illepi- 
time  fernet  intralferac^  gravem  admodum  pronuncia vit  fententiani,  offi- 
cium  enim' bonaqve  omnia  eidem  abjudicavit,  illùd  in  Thorleitum  Biarni 
filium  trartsfetens,  Doaiflìmus  AKNGRIMUS  ùìt  fé'  vidifle  bina  ejus 
judicia  feuTententias  decretorias  in  membrana  perfcripcasj  qvas  prò  tri- 
bunali ih  dicécefi  Skalholtina  anno  1461  protukrit« 


»  I  ^.T 


§•  5- 


Plora  Marcdlì  aut  ejus  Vicarìorum  a£hi  nobis  non  innotuerunt» 
qvs,  ut  hic  recenfeantur,  digna  funt;  Nifi  qyod  anno  1473.  feria  f^  po£b 
Dominfcam  Judica ,  Hafnia?  Rofckildenfis  Olao  Rdgnvaldi  filio  Ècclefi- 
m  Oddenfem  conferì,  &  qvod  (e  fatetur  recepide  prò  parte  Reverendi 
Pacris  Domini  Gotfkalki  Hoienfis  Nobilia  Anglicana  11^  ad  computum 
4  marcarum  moneta  Hafnienfis  qvodiibet ,  dacum  Hafnis  Rofchil- 
denfis,  die  Benedici  1453,  fubferipfit  Daniel  Kerker  Secretarius.  Num 
Steinraodus  Abbas  Videyenfis  •  aliqvando  ipfius  Vicarius  fuerit,  valde 
dubicamus^  (ed  qvod  aliqvid  Gotfkalki  nomine,  qvi  plerumqve  Holis 
reiidens  longe  ab  hac  dioeceii  abfuit>  in  rebus  minoris  notas  egerit  aut 
conftituerit,  nonn^amus.  Qvando  Marcellus  obìerit>  nobis  non  inno- 
tuit;  qvod  autem  ultra  annum  feculi  6o'Skallioltinus  Epifcopus  non 
fuerit,  prò  certo  habemus.  Archiepìfcopalì  dignitari  ante  annum  14^8 
renunciaflè  verifimile  eft;  eo  cnim  tempore  Norvegia  proprium  naéla 
^ft  Àrchiepifcopum^  qvod  alias  fa^um  eue^  vix  credere  pofTumus* 


Tom.  II.  Ppp 


Cap. 


48*  PERIODUS  IV.    SECTIO  ffl.; 

Gap.  VL 

T>e  Jona  Stepbani  filioj  Krahbe. 

lonam  Stephani  filium,  cognomento  Kjabbe^  natione  Danuni)  genere 
J  nobilem,  licet  pleriqve  Hiftorici  &  Annalium  fcriptòres  ex  cata- 
logo Epifcoporum  Skalholcenfiuni  excludant,  Marcello  fufFeélum  ruìfTcì 
&  anno  1462  (a)  Epifcopatus  Skalholtenfìs  adminiftratìonem  accepifTe 
conftat,  id  enim  teftancur  Sveno  &  iMagnus,  ejus  in  Epifcopatu  fucces- 
fores;  llle  in  fcripto  qvodam  edito  1468;  hic  vero  in  documento  qvo- 
dam  edico  1480,  &  pr^cera  Racionariuai  templi  Reykholtenfìs^  &  Hy- 
tardalenfisi  qvi  omnes,  eum  nominant  ^fohannem  Stepbani  filium,  fedin 
fchedis  templi  Hiardarholtenfis  exprelFe  vocatur  j^onas  Krabbe,  Stepìm 
films.  Hunc  etiam  Oddus  Petri ,  in  fententia  1470  dièta ,  de  captu» 
falmonum  in  Andakyifa  nominat  Sfonani  lùabbe  Epifiopumi  ejusqvecon- 
firmationem  donationis  allegat.  Inicìo  qvidem  Scafangrenfi  in  Norvegia 
Epifcopatui  deflinatus  fuit  (b)^  fed  juflfu  &*  auòlòrìcace  Poncìficis  Ro- 
mani inde  detrul'usi  Skaiholcenfem  tandem  poft  Marcelli  fata,  aucui 

qvidam 


^a)  Qyìn  &  illnm  anno  1460  cathedram  adtifle,  teftantiir  literar  Jona  Epifcopì  Skilhol. 
tenfis  de  tempio  Skardshamrenii  in  paroecia  Hvainmenfi  in  Nofdiirardal,  àai 
Videy,  feria  tenia  poft  annanciationem  Maria  vlrginis  I46l>  qvs  literar  in  pngi/Jifi 
Epifcopi  Stephani  libro  Vifitaùonutn  in  Bibliotheca  Magnaana  No.  257  in  Q^srn 
exiftunt.  Ubi  non  diffinmlanduiu ,  ibidem  fcrlptum  efFe  mnno  Domini  MXDJL 
frimay  fed  hoc  aniK)  nullus  ejus  nominis  Epifcopus  in  Iflandia  fuit,  nechicfacik 
aliud  mendum  aCrumendnm  vìdetur,  qvam  XL  prò  LX»  nam  anno  134!)  ]o^ 
Indridi  die  14  Mmtii  diem  fupremum  obierat; 

(b)  Lucem  hic  forte  fsneratur  Incus  FONTANI  Rer.  Dan.  lib.  9.  pi  m.  607.  de  Lcgi- 
tis  Norvegorum  ad  Concìlium  Bafeleenfe  dicens:  Erant  nd  id  a  Nérf(ya  dfltpij 
Johannes  Krabti  Nidarofienfa  ijf  Adolphus  Aihéjifis  Epifcopi;  ubi  prò  Nii^arolìs.^ni 
liibfìituendum  pnramus  Stafangienfem ,  qvia  j)  rum  temporìs  fuit  Afla:as  Hjlt 
Archicpifcopus  Nìdflrof?en(is;  non  vero  Jdiannes  KraUse.*^  a)  yaldc  .abfimilf  ^^•'0 
eft ,  ipfum  Archiepifcopum  talem  legationein  ob  tantillam  rem  fufcepifl'e,  3)  N"^ 
obftant  temporum  rationes,  qvo  minus  idem  effe  poflit,  cum  Concilium  Efilclcenlt 
ad  annum  144^  duraverit.  4)  Ipfe  Johannes,  etiàm  Epifcopus  Skalho'reniis  ftc- 
tus,  Pralatum  Srafàngrenfem  fé  fcripfìt,  ut  ex  feqventi  nota  patebit.  Q>'od  inno 
Stnfaiìgfeniìs  Epifcopus  defignatns  fuerìt,  nititur  afTertione  Sommi  Viri  ÀBX-^ 
MAGNAI i  olim  in  Acad.  Hafn.  A^tìqvk.  Boreal.  Profeff.  meritìIEmi. 


GAP.  VI  483 

qvidain  Yolunt ,  ab  ipfo  refignatum,  adeptus  eft.  A^a  viri  in  officio 
Epifcopali  perpauca  fuperfunt,  prater  mutatìones  qvasdam  circa  Prae* 
bendas  &  templorum  ornamenta  fadlasi  qvales  fuerunt:  Reykholcenfis 
in  Rafnum  Gìlfi  filium,  Hytardalenfis  in  Sigurdutn  Jons  filium^  ab  Einaro 
Ormi  &  Lopto  Ormi>  laicis,  Gilsbackenfis  in  Torbiòrnum  Amundi 
iilium ,  Miklaholtenfis  in  Heigonem  Magni  ab  aliis  facerdotibus  translacs. 
Argcnteum  melioris  notae  calicem  Reykholtenfi  tempio  abftuliffe  indi- 
ca: Magnus  Cpifcopus  in  fupra  memoratis  Codicillis ,  qvod  faóìum  ava« 
ritis  notam,  eìdem  inurere  videcur,  (ed  Epifcopus  Stephanus  faélum 
Rafno  Gilfi  impucat.  Exflac  eciam  ejusdem  Scatutum  de  Ordinario  Eccle^ 
fis  Nidarofienfis  in  tempio  Skalholtenfi  obfervando   (a),    qvod  magis 

P  p  p  2  fubaélura , 


(a)  In  Bibliotheca  Magnsana  No.  679  in  Qjaito,  codex  pergamenus  exiftk,  cui  tìtulus: 
Ordo  ccclefiaftici  ufus  per  anni  circuìu33  obfirvandus ^  ad  cujus  fin^m  fetjventes  lite- 
re  occurrunc:  "  Vii  Jón  med  Guds  nàd  bifkup  i  Skalhollti.  ok  prelatus  eccldìe 
"  Stafangrenfis  heilfum  aullum  godmn  inaunnum  J)eiin  fem  |)etta  bret*  fìa  ednr 
"  heyrsu  kiaeriiga  med  Gud  ok  fan^e  Olaf  konung.  Kunnigc  giorandi  med  "btiXix 
»'  voru  oprili  brefì  at  vii  hofiun  gloggliga  athugut  ^ann  {erning  a  tidagìord  ok 
"  odruin  hlutum  fem  bafdur  er  i  domkixkiunni  i  Skalbolitti,  Item  fhmanleidis 
••  hofiim  vii  med  vorum  preAum  invirduliga  fkodat  wMtìarìum  kirkiunnar.  Kunn- 
'*  um  vii  at  forfta.  et  hann  er  ekki  i  aliami  (mata  i)  aullum  iinum  greinum  fvo 
"  latande  icm  i  domkirkiunne  1  Nidnrofì.  Liztt  ofs  hann  i  morgum  blutum  vel 
*'  balldinn.  Enn  i  fumum  greinum  fynjztt  off  hann  ei  fklaliga  balldiiin  vera  fem 
'*  tilheyrìHgt  er.  Eim  tilJagc  annat  margt  ok  mikit  i  fanng  ok  audrum  lefningi 
"  j)Qt  fera  vii  vitum  ci  huertt  fkial  til  er.  fvo  fem  er  commendaci ones  og  katttica 
"  graduwn,  Kunnum  vii  vel  unnderftannda  at  teir  godu  bìfkupar  fem  verit  hafa 
"  munkar  og  regerat  hafa  domkirkiunnar.  haGi  n'odan  cillagtt.  fyri  |)aiin  fkulld  at 
'*  peir  hafa  uiliat  halida  finum  fìdum.  Nù  af  |)ui  at  vii  kunnum  bier  ónngar 
•*  greincr  edur  raugfemder.  til  at  fiuna.  at  vii  féum  fl<yllder  at  halida  framar  enu 
•*  wdìnarius  ùtvifar  og  nidarófs  dómkirkia  helldr.  ^^  vilium  vìi  lata  fjfngia  i  dóm- 
"  kirkiunni  i  Skalhollti  fem  urdinarius  utvifar  og  Lj^dur.  Enn  Jat  annat  fem  vii 
vituoi  ei  liver  fkyllda  i  er.  |)at  nid  le&  hverr  fem  vili  helmaugliga.  Giure  vii 
^etta  fyri  l>ann  (kulld  at  ofs  litz  Adaligra  vera,  at  |>at  fé  fongit  med  godum  fet- 
ning  fem  mylldan  b^Jur.  enn  auka  margtt  og  mikit  og  fé  |>ar  fyri  fùngit  fkyn- 
famlioar  |>nt  fem  med  rettu  a  at  f^igiazt.  Enn  fvo  fem  eru  vor  frunitider  og 
vigilias  dtfun£lorum.  bat  |)iker  od*  fvo  godur  (idur  nt  heldra  og  tiegfama  jung- 
fru  Mariam  narfl  almattigum  gudi.  og  bidìa  fyrir  kriflnnm  fllum.  eìnkanliga 
••  |>eim  fem  elft  hafa  og  rcift  guds  kriftni.  pann  fama  gódan  vana  vilium  vii 
"  giarna  (amj^yckia*  item  om  felta  ftor  ^au  fem  «cki  ftanuda  in  ordinario  fuo  fem 

"  er 


»• 

•  > 


484  PERIODUS  IV.    SECTIO  HI 

fubaéluns  judìciuiD  &  maìorem  rationis  ufuin»  qvam  cxteni  honim 
temporutn  de  csremoniis  ftatuca,  prodit.  Qvamdiu  Skalhoki  fedente 
non  liqveti  fed  verifimilliinum  ^  qvod  anno  feculi  6f  ad  plures  abieriu 

Car 


"  cr  fefta  fanfte  Thorlace  ednr  Johannes  Holenfis  og  fanfli  Magni  cdur  annar  fan 
"  fem  god  raukiemd  er  tìl.  ^au  vìlium  vii  gtarna  lata,  fyngta  og  hallda  epter  ^vi 
"  fem  godur  gainall  kirkiunnar  vane  er  tìl.      SamJ>ycktCQ  {)enna  vom  g:i$rnu!g 
"  vorer  predar.  Meiflari  Sveinn  Petuisfon  OfHcialis  heilagrar  Skalholirz  kirkiu.  Eirek- 
'*  iir  Arnnfon  kirkìupreflur  i  Skàlhollti.  Halldor  Ornisfon.    Petnr  pórdarfon.  por- 
•»  fteinn  Jónsfon.  Sveinn  Jonsfon.  Knùtiir  Nicholasfon.  Brandur  Teiifon.    Ok  t'A 
**  fannenda  hier    um  fettum   vii   vortt  innfigli  og  fyrrgreindcr  predar  fin  innfìgle 
'*  fyri  |>etta  href,   (krifit  i  Skàlhollti  |>:idia  daginn   nefta  fyrir  Gregorios  meÌTa 
»*  Anno   Domini  millefimo  qvadcingenteiìmo  fexagefìmo  qvarto.  "       Id   ed:  Sos 
Jonas  Dei  gratta  Epijcopus  Skalboìtenjìs  y  cÌT*  Pralatus  Ecclefia  Stafangrtnfis  wtttihns 
bottis  b(ts  Uff  ras  vijuris  vcl  audituris  amìcant  falutem  cum  Deo  ij  San3o  OUo  Rfffi 
nutum  fac'ufìtis  per  has  noflras  patentes^    qvod  orditrew  offidnrum  cJT  aliarHm  rerum 
in  tempio  catbcdraìi  Skalboltitio   objervatum  accurate  perjpexiinut  »  Jhniliter  ^  tns 
cuw  facerdotibus  wo/?r/j  ordinarium  ecclelì.T  atttnte  confideravimut  j  4ittdi  mlis  ituti- 
tefcit  9  illiwi  in  cmnìbus  fuis  articuUs  cum  norma  arebicatbedra  NiJroJìtftJis  w»  ^i^' 
Jus  convenire,     Multis  qvidem  in  articuUs  iffum  rite,  in  aliis  vero  non  tam  rstma- 
blliter,  ac  par  ejì,   objervari  nobis  videtttr^    cum  multa  if  varia  f  tam  in  canìu, 
vam  lecfioney  fuperinJucia  ^ntf   qvortsm  rationem  nos   ignoramtUj  exewpli piatii: 
ommendationts  i/  Cantica  gradini m.     Non  eqvidem  nos  latet  bvnos  iffot  Efijcùf^^ 
qvi  monncbi  fueranty  regimini  icclejta  catbedraiis  admotos,   bac  ideo  aJdidijJe,  q'Md 
contrae! am  confvetudinem   confervare  voluerint^   cum  autem  nuBam  talium  ttitiosem 
vel  fundatìientum  perfpicianms  y  qvo  nos  ad  flttra   obligemur^   qvam  ^^  Ordina' io s 
contimety  if  fedes  Nidrojìenjls  ohjervat,  volumus,  ut  facra  in  tempio  cattedrali  Siti- 
baltenp  ex  tenore  ^  praj cripto  Ordin.iriì  celebrentur  ;    attera  autem ^  qvoTum  r.-itio» 
nem  obligantem  Ì£norawtu^  cuivis  privatim  iegere  lir/tJtm  ejìé^      Hisc  rdeo  ita  confn* 
tuiwusi  qvod  rationi  magìs  congruum  nobis  vi  dea  tur  ^   eacanert   qva  ex  debito  JMt^ 
qvam  multa  iy  magna  accumulare  ^    ita  if  ea   rationubilius  canentur  y   qya  cani  d:- 
bent.      Sed  de  prima  (*;  ^  vigiliis  di'funólorum  ^    bonam   cofrfvetadinem  reputersus 
v'.rginem  Mariani  juxta  Deum  omnipoteatem  bmnrare  if  laudare^    ^  prò  anins.ìhBt 
Cbrijiiiiìfìs  t  eorum  praprìmìsy   qvi  cecie  ftam  De'  corrohvrarunt  t^  écdificanint  y  orai  e  ^ 
qvam  bonam  confiett/dincm  nos  lubenter  approbatims,     Item  fl^Jiu  myara^  qvcnnn  tn 
Vr  Sinovia  m  cut  io  non  Jìt ,    ex,  gr,  fijla  Sancii  Tborlaci,    vcl  J  ilt^nnìs  Hoìenfts  ^ 
Sanéti  Magni ^  vel  alia^  qva  firma  nìtuntur  rationcy  ex  bona  ^  antiqz^a  eccle/a  a*- 

JvetMtùìu 

(*)  Si  hic  non  eft  mendum,  vor  frum  tider  ^  prò   vor  fràr  tider^  conferri  potJl^vad  de 
priori  óttufaung  notavimus  fupra  Tom.  i.  pag.  162. 


s 


GAP.  VI.  ì485 

t 

càp.  vn. 

De  Svenane  Prudente. 

\venus,  nationelslandus,  juvenis  ad  exteros  abiit,  licerisrqvc  tam  fide- 
licer  operam  dedic^  ut  Magiftri  gradu  ornatus  in  pacriam  revertere- 
tun  Poftqvam  annis  non  paucis  templi  Skalholtenfis  Paftor  cathedralis 
fuerat,  tandem  anno  1466  ejusdem  dicecefeos  Epifcopus  evafit,  mox- 
qve  anno  1467  occìdentalis  Qvartae  vifltationem  inftituens^  praeter  alia 
Epifcopi  munia  11  Cai»  0<3obris,  certis  adhibitis  condidonibus^  ut 
facellum  Kirkiuboli  in  Vaithiofsdal  sedifìcaretur ,  confentit,  in  fubfe- 
qventi  vifitatione,  bono  cum  Deo>  ordinarii  templi  jura  &  privilegia ^ 
eidem  fefe  actributiirum  promicrens,  cujus  haud  immemor,  anno  1470, 
cum  eandem  Qvartam  denuo  vifitaret,  idem  facellum  in  templum  evexit, 
qvod  pieno  iure  honoreqve  gauderet,  in  Deij  Beats  virginis  &  Sancii 
Thorlaci  laudem  ,  omnibus  ibidem  precantibus  Paier  nojhr  feu  Ave  Ma-- 
ria  legentibus,  aut  etiam  aliqvid  tempio  legantibus,  prò  qvovis  h'orum^ 

Svociescùnqve  fieret,  40  dierum  indulgentias  concelfit;  in  eadem  vi- 
catione  rationes  templi  Reykholtenfis  confecit,  qvo  etiam  anno  fcn- 
tenùam  Oddi  fìlii.Petri,  Baccalaureì  Arcium  &  Otficialis  Sands  eccle- 
fix  Slcalhoitinx  inter  Botnfaa  &  Hrutafiardaraa ,  de  captura  falmonum 
tempio  Hvanneyrenfi  in  cararada  fluvii  Andakilfaa  competente ,  con- 
firmjvìt.  Tertià  autem  vice  anno  1473,  eundem  Qvadrantem  vidtans» 
encxnia  templorum.Raudamelenfis  &  Hagenfis  celebra  vie,  qva?  tres  ter- 

P  p  p  3  tio 


fvetudìne  celehrari ,  ÌJ'  in  its  fncra  peragi  lubenter  coticedìntus.  Hoc  nt/Jimm  Jlntu- 
tum  approbabant  no/hi  facerdeus  ,  Magijìer  Svenus  Petrì  filius ,  Sanófa  €cclejia  SkaU 
bohenfis  Officiaps  C**}j  Ericus  Ama  Pajhr  cathedra lis  jewpU  Skalholtenjis  ^  HaU 
tboTUS 

Br 
fua 
Grfgoriiy  anno  miOefiwo  qvadringcnttftm%  fexagtjtmo  qyafto. 

C")  Siiie  dubio  Jonae  noftri  fucceffor. 


4»?  PERIODUS  IV.    SECTIO  IH. 

tio  qvovis  anno  per  eandem  Qyarcam  inftitutts  vìfitacìones  ^  tlluni)  reli- 

2vas,  auftralem  fcilicet  &  oriencalem^  intemiedus  vificafTe  annisj  veri- 
miie  faciuQC» 

Anno  1469  fententiam  Officialis  Helgii  filli  Thorkelis  de  tributo 
pifcatoruntì  in  IBoIungarvika  tempio  Vatn^fiordenfi  folvendoj  Skalholù 
feria  tercìa  ante  feftum  Petrì  &  Pauli  confirmavit.  Anno  1472  cele- 
brem  Skalholti  S^modum  hobuit,  cujus  Statata  adhuc  exfiant  (aj. 
Anno  1473  &  — 74  de  caufa  Jonas  cujusdam ,  àiAì  Raudkoll ,  dis- 

ceptavic; 


»» 

»* 


(a)  Hacc  ex  Codice  membraneo  Bibliothec»  Magnjeanx  No.  354.  Fol.  ita  :      "  Anno  do- 
"  mini  millefìmo  qvadringentefìmo    feptiiagefimo  fecundo  wóru  ^fli   bod  fen  «f 
wirduligum  berrà.  Herra  Sueini  med  Guds  nad  bi/kupi  i  SkéihoiUt  ok  i  lain|)ycki 
cekin  af  ollum  larrdum  monnum  i  almenniJieri  pref^aflefnu  laugardag  hinn  nifì% 
fyrir  pctrsmeflb  ok  pàls  £  Skdlholltf,      Inpnmis  ot  ballda  heilagt  wifiratio  bjite 
••  marie  virginis  fuo  fem  biirdardag  hennar.  i  fiiO  mdta  at   é  alf  iiigi  mcgi  ganga 
"  dòma  ^i  leni  |>flrf.  ok  Tuo  lifldta  mena  med  k>gum.  ef  |>orf  eda  nodlyn  beider. 
"  eda  adxa  |>artììga  ok  nòdfynUga  hlnti  j^ar  innan  jbinga  at  gera.  item  ef  madrhefir 
'*  bufkap  i  annarri  kirkiui'ókn.  en  er  heimilisfafiur  i  annarri.  lùkixt  ^ar  tiander  ok 
•»  lióstoHar  fem  buit  flcndr.     Item  wiftfafter  menu  feir  fem  predar  edr  b^ndr  gion 
•*  til  fióuar  i  wetur  um  vertid.  lóki  lióstoll  heima  i  beradi.  hvcrr  i  finnc  kirkia- 
•'  fókn.  nema  {>ar  fem  bìfknp  befir  fierliga  privilegium  til.  gefit   med  fina  brcfi  ok 
**  innfcigli.     Item  at  bverr  madr  lùki  fina  tiand  hauti  ok  wor  af  ollnm  ^m  p?n- 
"  ingum.  fem  bann  étti  fkulldlaufa  i  nicUum  fyrìrfarandi  fard&gum.  pò  at  pening* 
*'  ar  hanns  |>uerri  edr  waxi  a  peim  mifferum.  "     Id  efl  :  Anno  Domhu  miSefimo  J^f^ 
dringentefiuo  ftptuagejimo  fecundo  bac  pracepta  a  VcnerabìU  Domino ,  Domino  Sveno 
Dei  grat/a  Epijcopo  Skaìbolunji y  injunéfa  Junt,  fy  ah  omnibus   CJerìns  in  Syn^^ 
generali  y   die  Saturni  proximo  ante  feftum  Petri  &  Pauli  ^  Skalbolti,  compriìhots, 
Inpriwis  Vijitntio  Beata  Maria  Virginis^   inftar  natalis  ejusdem  eelebrator^  ita  ^»• 
fWfi;,  ut  in  Comitiis  univerfalibus ,  fententia^  fi  opus  erit  ^  ferantur  ^    (Jr,  fi  opoi  fi 
vel  nrgeat  necejfitas ,  fvppUcia  de  condemnatis  ex  legum  prafcripto  fnmantnr^  vd  alia 
res  tttdes  iy  ne&effaria  in  comitiis  peragantur,       Jtem  fi  qvis  viUicationem  in  om 
fareecia ,  in  altera  autem  domicilium  babuerit ,  in  priori  decima  ^  f  enfio  in  cm»^ 
las  expendttutor.      Item  fixo  domicilio  gaadenteSf  qvos  faccrdutes  vel  ruftici  te:npre 
fifcandi  byefnali  pifcatum  ablegant ,  in  propria  fingali  paroecia  9   ubi  donttcìUian  ^• 
bint^  penftcnem  in  cemdelas  perfohunto^   nifi  in  locisj  qvibns  Epifcopns  JpeeiaJe  Pri' 
v'.lcgium  Uteri s  fuis  ohfignatis  conce jfit.       item  omnes  vere   (JT  autumno^   ab  mttlri 
honisj  qva  proxime  pracedcnti  domicìUorum  jfermutandorum  tetnpore  demtis  norrunths 
fojfidebant  >  five  bona  tempore  rntcrjeSo  increvcrint§  five  dccrcverint  >  d<cimatfokiMMt$, 


CAR  VIL  '§.  2.  3.  487 

ceptavit;  Sed  anno  147^  de  decimis  templi  Fellenfis  in  tra£lu  Kollafìord- 
fencentiam  dixic.    Qvx  omnia  fatis  demonftranc ,  Svenum  non  deiidem , . 
fed  fedulura  &  prò  genio  feculi,  cjvo  vixit,  officio  fuifle  invìgilantem. 
An  exeunte  anno  1475»  an  vero  ineunte  1476  e  vita  exceflerit,  incer-; 
tum  eft  f  cum  Skalboltins  diceceii  decennium  circicer  pnefuifleu  ^ 

I 

Prudens  vulgo  cognominatus  fult,  non  qvidem  ob  oeconomiae 
peritiam^  nam  protuds  cathedra  bonis,  &  fede  Epifcopali  valde  ruinofa 
decedens>  prster  filium,  qvem  unicum  (à) ,  &  aesalienum,  parum  reli* 
qvit,  fed  ob  Prophetiae  donum»  qvo  pollere  crèditus  eft,  unde  a  qvi«' 
busdam  magis  infìmulatus  fuic  (b).  l^xtantiores  autem  ejus  propherìe 
fuerunt:  i)  Cum  Paflor  adhuc  cathedralis^  ni  vis  ventiqve  ingruente 
procella y  unacum  famulo  Erlando  ErJandino  fub  dio  pernoélarec»  ado- 
efcensqve  de  illis  adum  effe  diélitaret,  ipfum  confolatus  eft,  dicendo^ 
alia  utrumqve  manere  fata ,  fé  enim  Skalholtenfem  Epifcopum ,  illum 
vero,  filia  Thorvaldi  Modruvallenfis  uxore  duóla,  celeberrimum  virum 
cvafurum;  qvod  utrumqve  evenit  (e).  2)  De  Epifcopis  Skalholtenfi- 
buS|  fuis  in  officio  fucceffToribus  prsdixiiTe  fertur;   Prìmum  non  diu 

feflurum  ; 


(a)  Filium  unicum  habuiti   nomine  Pctrum,    hominem   naucì  &  neqvam,  qri  «qve  ac 

pater  mflgÌ2  infimuktiis  fuit,  cui  pater  prsdium  Bru  teftamento  legavit. 

(b)  Viros  dof^os  &  pnidentes,    qvi  rudibus  illis  feculis  aliqvid  fupra  vulgus  fapuerant, 

magis  fuiffe  infimulatos,  tot  fnnt  «{empia,  totiesqve  in  hìftoriis  obvia,  ut  eadem 
referre,  omnino  videatur  fuperv.lcaneum.  Nos  autem  lìcet  eì  nec  Necroraantiam, 
néc  inirgnem  Adroiogire  ufum  tribuamus,  non  tam^n  inffcias  ìmlis  fulHe  euiti  virum 
ibgacem,  6c  aliqvali  forte  Aflrologix  judiciari^  ufu  imbutum,  qvi  naturalem  ha» 
bere  potuit  corvum  cicurem,  cum  qvo  confabulari  vifus  fuerit  ;  Talia  enim  ex 
Hidoriis  nota  funt  exempla,  ut  Sertorii  cum  Cerva  alba,  Mahometìs  cum  Colum- 
ba,  Mceo  De«  egeria?  cum  Numa  &  Joyis  Capitolini  cum  Scipione  coUoqvia, 
qV2  fimplex  credidit  antiqvitas. 

(e)  Author  qvi  omnia  h«c  refert ,  fuit  JOSAS  EGILLI  fìlius ,  qvi  in  feculr*.'n  usqve 
17  vitam  protraxit,  vir  qvidem  verax  &  iiiteger,  fed  niniis  forte  credulus,  hic  fuos 
Atìua/es,  non  Sveno  leqvalium  fcriptis,  qvi  prophetias  ex  ipfius  ore  audiverunt,  fed 
orali  traditione  &  relationibus  fuperftruxit  ;  accedit,  qvod  fenex  valde  eosdem  con- 
didit ,  cum  j  qvx  Svenos  prsdixiile  ferebatur ,  pleraqve  dudum  impleta  effe  videban- 
tur,  ideoqre  creditom  ab  eo  prsdifta.faiìTe» 


488  PERIODUS  IV;    SÉCTIO  IIL 

feilurum  ;  Secundum  magnam  lapidum  tnolem  ;  Terrium  in^ntetn  mt- 
tene  copiam  Skalholco  adveélurum  ;  Sub  Qvarto  autem  Jleiigionis  muu- 
tionem  fore>  feqve  eo  tempore  malie  bubulcum  eUTej'qvam  Paftorem 
Cathedralem.  3)  De  infante ^  afe  jam  Epìfcopo  faAo,  baptifato  prx- 
dixìfle  fenur^  nebulonem  &  homicidam  evafurum  fore,  qvod  ita  ève- 
nifle  traditur.  4)  Skalholtum  ut  magno  honore  ad  fummum^  apìcem 
eveélum  fueriti  ita  aliqvando  ad  infìmas  incitas  redigendum  fore.  Cum 
pofteris  pleraqve  horum  paullatim  implecum  iri  vifum  fit,  qvidam  ei 
excraordinarium  Prophetise  donum,  qvidam  Necromancis  exercitiumj 
cjvidam  fpiricùm  familiarem^  qvidam  autem  corvorum  aut  avium  vocis 
intelle(5lum  attribuerunt. 

Scholam  aut  feminarìum  literarium  domi  Tua?  liàbuHIe  non  qvi- 
dem  de  eo  expreiTe  dicitura  fed  prò  feculi  conditìone  literatum  fuiiTa 
verofimile  eft.  Literas  etìam  promovere  ftuduifle^  teflantur  ejus  licere 
commendatiti^,  Stephano  Jons  fìlio  ànx  (a), 

Cap.  Vili. 

De  Magno  Ejnlfi  filio. 

Qvi  Sveno  fucceflit  Magnusy  ab  anno  1470  coenobii  HelgafellenCs 
Abbas,  patrem  habuit  Ejulfum  cognomento  Mokoll ,  Celebris  pne- 
dii  Hags  in  Toparchia  Bardaftrandenfi,  alìarumqve  villarum  pofreiTo- 
rem;  Qvo  anno  cathedram  afcendit,  Inter  omnes  non  con  venite  qvi- 
dam  enim  id  ad  annum  1476  elevant,  qvidam  vero  ad  annos  1479,  ve! 
cciam  1480   deprimunt;  noftra  autem  fententia  fàélum  id  eft  anno 

H77 


(a)  Q\'as  vide  in  S.  V.  HARBOE  AfbandUng  om  Refirtnatìonen  i  Islmid  ìa  KidbaAazujìte 
Sécl/kais  Skrifter  Tom.  5.  pag.  2l8«  219. 


GAP.  Vili.   §.  L  2.  .  489 

U77  W>  eodem  enim  anno  tcm^lum  Saurbajenfe  vifitavit,  ejusdemqve 
rationes  purgavic,  fed  fubfeqvente  anno  1478.»  Q^'a^rantem  ogcidenca- 
letn  peragravit,  &  ad  villam  Reykholenfem  Domirtica  pofl:  Exalcatip* 
nem  Crucis  cum  Thorleifo  Bi5rni  de  cauGs  &  pcccatis  qvibusdam  cen- 
tra Ecclcfiam  &  Epifcopam  commiflis,  ut  &  de  decknis  Epifcopo  prò- 
ximo  ance  decennio  folvendisj  rrat)segit« 

Anno  14S0,  pridie  feftutn  Patri  &  Paull,  convocata  Skalholci 
Synodo>  qvinqve  villas,  nomine  Steinas,  Lunda,  Kadalftadas^  fi:rckam 
&Einefellum,  qyx  diu  incer  templorum»  Stafholtenfis  &  Hiardarhol- 
renljs  Curatores,  Eridjs  jnftar  pomi  fuerant^  earumqve  anniverfarias 
decimas  &  tributa  facris  impendenda,  tempio  Hiardarholtenfi  adjadica- 
vit,  prout  antca  feccrani  Divtis  Tlxorlacus  &  Jonas  Halthoris  filius> 
utcrqvc  qvondam  Skalholtcnfis  Epifcopus,  qvo  faélo  Macthxi  Qiente- 
iaris  Skalholtenfis  Epifcopi  &  Sceinmodi,  Abbatis  Videyenfisj  fententià$ 
&  decreta  irrita  reddidit  &  penitus^  abolevic.  Anno  1482  cum  Einaro  ' 
Biomi  filìo ,  qvf  Biarnum  Thorarini  cognomenco  Gódamann ,  £bu  ùonum 
xirum,  occiderat,  dicam  fcripfk^  qvi  anno  1484  cum  eo^  villas  Ba)> 
Lan;;holaim  &  Hvitaarbackam ,  tantundemqve  mobiliuni  honorum  tra* 
dendo,  transcgit,  qvoe  praedia  PrarrDl  forori  fuoc  Ingebtorgs  dono  dedit» 
ea  adhibita  eonditione,  ut  illa  filio  Tuo  Ejulfoi  fi  qvando  uxorem  duc- 
turus  foret>  eadem  legarer^ 


^mmmmmmm^^t^mèmmimmimi^mm^^i^i^m^»,mmmmmm^m^t^i»^immjmmmmaam»^m*mm 


(1)  Nofhuin  «d  CpifcopdCtiin  flfino  1476  ev^^liun  ihifTe  &  Qvurtflnf  occidentalem  vìGtaflè^ 
ftatuit  Vifitatio  templi  H^orteyen^is  a  Summo  Viro  BRYNJOLFO  SVENONIO  ftnn# 
164$  concinnata,  f§d  ibidem  fine  dubio  prò  76  legendum  elt  78,  nani  eodeni 
anno,  ut  a  nobis  monititm  ed,  Magnus  indubttnnter  liane  Qv-artam  vifitavit,  qvod 
ei,  nifi  legibus  inanifelhni  vim  aut  fraudem  feciffet,  non  Uaùt)  &  ab  incolìs  haacV 
qvaqvam  toleratum  fuilTet^  cum  cujusvis  Qyarts  vifitatio  non  .priusqvam  tertio 
anno  repeteiida  elTet,  qvs  icrìbx,  feu  Amanuenfis  Epifcopi' ofcìratltra  (i  admitticuv^ 
omnia  fé  re£le  babent  ;  fed  qvcuntdnloduni  bip  in  exceffa  peccare  videtur ,  ita  etiain 
ab  aliis  in  defe£lu,  qvi  ejus  evelElionem  ad  annum  T479  vel  -—30  detrudant,  inter 
qvos  tit  Epi&oporuin  celebria  Bio^pbus  JONAS  EGILLI  fiiius  in  Vite,  hujut 
Èpifcpfi. 

Toh,  U.  05  q 


490  PERIOPUS  IV.    SECTIO  III 

s.  -3. 

Anno  1489,  in, Generali  dioecefeos  Synodo  Thingvallis  habiti. 
una  cum  Dieterico  Pining,  totius  Islandl*  Pr^fcélo,  &  Einaro  E)ulfi 
filio ,  orientalis  atqve  auftralis  IsUndiiP  Qv^rumm  Nomophylace .  con- 
ftituit  &  decrevit.  0  De  pricdiis  20  ab  hmc  annis  fub  Regis  aut  Epi- 
fcopi  poteftatem  redatìis,  decitnse  in  pofteruin  folvuntor.  2)  Qvicun- 
óve  Denarium  Petri  aut  tribututn  fcwiarium  facerdoti  debitum,  utrura- 
dve  a  qvovis  cujuscunqve  prsdii ,  qvotannis  folvendum ,  judo  «1 
reeibus  prisefcripto  tcrtipore  non  pependerit,  fenuincia  argenti- rauléh. 
tor  3Ì  Paftoribus  prò  officiis  funereis  24  oboli,  modo  mortuus aliqvid 
bonorum  reliqveric,  folvuntor.  qvos  fi  qvis  exaéHs  4  ab  in.tjo  xlhas 
feptitnanis  non  pependerit,  femuncia  argenti  ffluldator.  4)  EpjM 
vifitatum  eunti  12,  PrSffefto  Regio  io,  dioecefeos  Vicano  feu  Officah 
&  Nomophylaci  8 ,  fed  Prapofito  &  Judici  tnbuano  5  coraites  (ecum 
habere»  licitum  efto  (a).  Qvod,  qvx  nobis  ridere  cont.git,  hujus 
Prxfulis  Aftorum  ultiraum  eft  ;  hoc  itaqve  anno  aut  ante  mediun 
feqveniis  vitam  finiiffe  videtur,  prxfertim  cum  in  proximi  annM^« 
oiJjlicis  nulla  ipfius,  fed  tantummodo  Offiaalis  feu  dioecefeos  Viam. 
Àmx  Snxbiomonis,  &  Abbaturn  qvorundam  mencio  ìnjicutur,  qvi 
tanavam  capita  Gerì  conftitucionem  qvandam  de  rebus  qyibusdjm 
Pòliticis  &  Oeconòmicìs  a  Piningio  &  Nomophylacibus  conanniura, 
«oorobarunt  &  confìrmarunt  (b).  Sed  licet  de  mortis  tempore  inceros- 
fimi,  modum  taroen  &  locum  non  ignoramus,  nam  Kialnefenlera  10- 
parchiam  vifitans ,  repentino  &  vehementi  m,orbo  correptus ,  iter  domura 
veftit,  tranfiensqvefluvium  Bruaraa,  m  ipfo  alveo  aut,  ad  npamauitrii 
iem  e  reinone  ville -li^ykjanes  fé»  f»aulo.  infta,  cum  haud  pcEniteui 
dum'  Skatttoltin»  dioecefeos,,  13  plus  »»«*«  annis,  Pnefulem  gellill«| 
vitam  cutn  morte  cominutavit. 


(a)  Vid.  fapra  i»^.  245. 

(b)  Vide  fapra  loc.  cit. 


Cap, 


r 


CAP.  IX.  S.  L  X  49t 

Cap.  IX. 

Dt  Stepbano  yonAflio. 

S.  I. 

Vacu«,  morte  M^ni,  dioecell  Skalholtinap  prarficjtur  Stephanus  jfone' 
fiUus^  natione  Islandus  (a),  vir  prceftanci  erudìtione,  qvi  mulcis 
tnnis  in  Gallia  alibìqve  fidelem  Mufis  navaverat  operam ,  indeqve  Ar- 
tìum  Biccaiaureì  Chara<5leretn  reportaverat,  qvi  eò  tempore  nec  vilis^ 
nec  cui  vis  raediocriter  doéto  impertitus  fuit.  Omnes  qvorqvoc  nobis 
innotuerunt  hiftoriae  &  Annalium  fcriptorcsi  qvi  aliqvid  de  eo  literis 
mandarunr^  ìpiiiis  epllcopatui  inicialem  faciunt  annum  \^9^^  fed  mag--^ 
nopere  fallunt  &  faliuntur»  nam  certuin  eli,  ipfum  hanc  dignitateni 
anno  1491  adeptum  efle^  qvod  ex  haud  paucis  ipfìus  Aélis  probari 
poteft,  qvalia  fune:  1)  Licere  Arna?  Gudmundino  data?:,  exaratsr  Skal- 
holci,  8  Calend.  Februarii  1492*  2)  Sententia  judicialis  ibidem ,  eodem 
anno  promulgata  «  die  Luna?  poil  Teftum  Behediéli.  3)  Decido  cor^tro-^^ 
verfis^  qvs  Haldoro  Bryniulfi  &  Geflo  Pauli  interceflit)  eodem  loco  Se 
anno,  die  Jovis^  ance  Pailìonem  Domini  hStz.  4)  Paélum  cum  eodem 
Haldoro,  hoc  iproanno  fadum;  utalia  jam  caceam^  qv^c  longum  forec 
enumerare 

§.  2. 

Ut  fub  Papatu  tcmplorum  cleriqve  ditatio  fummum  prìmumqve 
habebatur  prxceptum^  ita  etiam  Stephanus  ìd  haud  neglexit,  fed  per 

Qj]q  2  omnem 

»M  I  ■■  ■■.  ■  ■  ■  ■  III,  .i».,, 

(a)  Teftaiìtnr  ìd  Hiftorke  &  Genealogia.  Patrem  habcit  Jornim  Egilli  filliim ,  viilanuni 
Skalholtenfem ,  cujiis  ex  (brore  abneposfuit  celebri»  ille  Annalimn  conditor,  Jonas 
EgUlì  fìlius  Paflor  Hreppholenfìs;  Martifius  Einari  Epifcopus  Skalholtenfis  erat  Sre« 
phani  ex  forore  nepos,  imo  &  nos  Gudiiiunduin  Stephani  fratrein,  inter  majores 
noflros  numcramas.  Lìter»  Sveni  Epifcopi,  datar  1472»  qvibus  Srephano  Jonje  de- 
cennalìs  peregrinano  ftiidionim  gracia  permirtitnr  ,  allega ntur  fiipra  pag.  488*. 
Verofimile  itu-jve  ed  ipfum  in  patriam  rediifle  circa  annum  1482,  tunc  enim  in  len* 
tentia  judiciaii  qvam  de  carde  Biarni  Boni  Viri  dixit  Magnus  Ejulfi,  de  qvo  fupra 
Cip.  8*  $•  a*  psg-  489*  Stephanus  priipus  AfleObr  nominatur.  . 


492'.  PERIO^USIV::  SECTIO  III. 

omnem  vitam  eidem  ìmplendo  invigilavitTi  cujus  inicium  a  capite  fcu 
cathedra  Epìfcopali  facere  cohfentanètìm"  duccns ,  flatìm  anno  1492  HaW- 
doro  Brynjulfi  fìlio  prsedia  Hra^n,  Haukholc  &c  Ketilshushaga  ablata, 
cathedra  fubjecit.  Eodem^ctiam  ;anno,  d'iQ  Martis-«nte  fedum  Andrei 
ìndiéìionem  eqvariatn  promulgavit,  auc  renovavic  &  confirmavic,  qva 
cuicunqve  fundorum  cathedra  incbls  in  ufum  cathedra  femel  qvovis 
anne  filiere  in')ungitur  tanta  virtutis  eqvum  clitellariiun ,  ut  240  poodo, 
undecunqve  ufus  leu  neceflitas  ppftulet,  adferri  poflit,  trium  marcanim 
ipuicla  negantibus  aut  tergi verfantibus.  diéldca  (a).  Pòrro,  anno  ifii, 
ììuic  non  dìfTimilem  tulìt  rogationcm ,  qva  omnes  &  finguli  cathedra- 
lium  fundorum  condudores,  navìgìis  Cathedra  ad  pifcandum,  utì  iu« 
bentur,  fiqve  ìd  negligunt,  ingenti  pecunia  mulftandi ,  cenfentur  (b). 
In  commodum  utriusqve  templi  (ut  videri  voluit)  Skalholtenfis  &  Thlng- 
vallenHs»  fylvas,  qva  citra  hiatum  Hrafnagiaa  fìta  funt,  huic  ablatas, 
illi  adjecit,  qvod  trium  villarum  emoncipatirone ,  qvas  ThingvaHenfi  tn- 
didit)  remuneravit»  Ipfum  autem  Cathedrale  témptum^*  fundamemiSj 
qva  jufio  humiliora  videbantur^  exaltatis,  magnificencius  exftrtixit,  n- 
lidaqve  macerie  circundari  curavìt  (e)» 

a  1 

§^  3- 

Anno  1493*  pffledium  Skridam  in  Fliocsdal  ab  Hailido  Tfcor- 
fteini,  eiusqve  uxore  Cecilia  Thorfteini  fiiia^  Deo  &  facris  ufibus  da- 
tum,  monafterio  ibidem  exftruendo  dicavit^  qvod  Deo,  Beata  Viigini) 
fan£loqve  fangvini  confecravit;  Ibidemqve  anno  kt2,  tcmplum,  qvod 
corporis  Chrifti  vocatur,  inauguravit.  Inftintìu  Njrfi  Abbatis  Helgi- 
fcileniis,  decimarum  ex  viilis  ad  cocnobium  Helgafeilenfe  pertinentibus» 
fotvendarum  qvintam  partem  remìdt.  in  ufum  &  commodum  totius 
Cleri  >  anno  1510,  antiqvam  Conftitutionem  renova vit  de  tributo  foeaa- 

rioj 


(ti)  Vid.  infn  od  finem  bujas  Capitis  Litr-  A. 

(l))  Vid.  ibidem  Litr.  B. 

(e)  Hinc  ob  magnam  lapidum  mulcimdinem  fedi  Epircopali  advedam,  qram  plercm/p-e 
hyemeabobas  farro  calceatis  atrrahi  curavi r,  Griof-U/ktep^  id  eR:  Epifcopus  Lipi* 
dariut  vocitus  fuit;  Inqve  eo.implctam  eflè  >'oluut  parlein  propbedte  Sveiii  PniuCii- 
tis,'de  qva  fùprfij  cap.  7,  $.  3.  pag.  4^$. 


GAP.  IX.  §.  2.  3^  4.  ^     493 

rio,  feu  annua  agni  pailione,  nóvumqve  conclufam  perpetuo  duratu- 
rura  fecit,  ut  qvQcqvoc  oeconomiam,  utcunqve  tenuenij  qvosqvc  me- 
tent  agros,  habeanc  aut  conducane,  agnum  pjfcanr,  vel  oblato  pretio 
irrogationem  decHnenc>  qvod  fi  negligane,  duplione  &fe!niuncia  argenti 
muldandi  cenfeancur  (a)»  Anno  1J02  templum  Hvammenfe  in  trjélu 
Kìos,  ibidemqve  Sanéli  Luca?  fimulacrum  dedicavic;  Cuicunqve  id  de- 
bito modo  veneranti  aut  in  ordinaria  proceffione  honoranti ,  40  dierutn 
induigentias  concedens.  Eodem  etiam  anno  Hytdali  conftitutus,  Jonoe 
Skalhohcnfis  Epifcopi  deeifionom  controverfis ,  qvac  inter  Curatores 
templorum,  qvs  Akris  &  Kro&holti  funt,  diuqye  viguerac^  fuocalculo 
confìrmavic 

• 
Huc  ctiam  fpeélat,  qvod  non  pauca  melioris  notae  prsedia,  làl- 
cisabiaca,  in  Ecclefiailica  Beneficia  (ut  ioqvi  amant)  mutata^  Clero  fub* 
jccit;  Qvalia  fuerunt:  i)  Lundus  in  Lunda  Reykiadal,  ca  tamen  con- 
ditione,  ut  Paftor  ibidem  refidens,  duas  qvotannis  uncias  argenti,  Epi- 
fcopo,  decimas  vero  earumexaéloribus,  ex  dimidia  fundi  parte  folveret. 
2)  Skeggiaftadae  in  toparchìa  Mulenfi,  qvac  villa  din  inter  ipfum  &Got- 
fkalkum  Holenfcin  controverfiae  materìam  pra-buerat;  Ced  cauHi  tandem 
Gotfkalkus  co  modo  cecidit^  qvod  Stephanus  eam  retineret,  &  Bene- 
ficiutn  dioecefeos  Skalholtinx  faceret.  3)  Holmx  in  Rcidarfiord,  cujus 
pnrdii  qvartam  panem  templum  ibidem  conftitutum  dudum  obtinue- 
rat,  fed  reliqvas  tres  Stephanus  a  polle flbri bu s ,  tanqvam  fedicionis  con- 
tra  fé  rcìs,  extorfit,  anno  15 13.  4)  Vatnsfiordus ,  nobilillimum  prar- 
dium,  qvod  antea  ab  A/chìepifcopis  Nidarofienfibus,  Jona  anno  1273 
&  Vinhaldo,  1393  (b),  Epifcopis  &  Clero  adjudicatum,  laici  nihilo  fe^ 
cius  fumn  elTe  contendebant  >  adeo  ut  in  judicio  hercifcundx  familioe 
Biòmi  Thorlefiì,  ejus  filio  Thorleifo  ut  paterna  hcercditas  ceflerit;  Sed 
Stephanus  Archiepifcoporum  auéloritate  nixus,  illud  denuo  Clero  vin- 
dicavitj  fuamqve  fententiam  a  Gautone  Archiepifcopo  confirmari  cu- 

Qjiq  3  ravit 


(a)  Hanc  ex  duobas  exfcrìptìs  anciqvis,  qvoriim  lefliones  variaiites  femicircuiis  indudun- 
tur,  exhibebimus  ad  finem  hujus  CapitJs  Licr.  C. 

fj)  Vid.  Tupra  Tom,  1.  pag.  446.  455.  Tom.  a-  pag.  7.  41.  56.  259.  fqq. 


494  PERIODUS  IV^    SECTIO  IlL 

ravit  (a).  5)  Rafnseyra^  ad  finutn  ArnarfiorcT,  qvod  prsdium  ]om 
Dan,  ejusqve  uxor  Chrìfttna,  cum  improles  elfenc,  una  cum  laviccis, 
6  eqvis,  duabusqve  navibus,  fvafu  &  inftin^lu  Stephani,  Dco,  B.  Vìr- 
gìni  &  D.  Pecro  in  fempicernum  Beneficiuin  donarunc  (b).  Tandem 
etiam  qvasdatn  villas  templis  acc^vifìvit  »  uc  Reìdarfellutn  cuoi  annuo  pro- 
ventUj  tempio  Hufafellcnfi ,  Kirkebolum  in  Hvicaarfida»  tempio  6ils- 
backenfi,  &  Thioddadas,  tempio  Borgenfi,  Langadalum  in  SRogarstrond» 
tempio  Narfeyrenfi,  &  Fellum  in  Trekillisvik,  tempio  Kirkebolenii ;  qvo- 
rum  pleraqve  non  aperta  vi^  fed  minis  fòrte  vel  eckm  perfvailombus 
poirelTorìbus  aut  elicuit  aut  extorfiL 

Cum  magnatibus  qvìbusdam  graves  exercuit  lites  &  contendo- 
fiesy  qvorum  pr3ecipui  fuerunc  Torfius  de  Klofa»  vir  dives  &  fadiofusi 
Biórnus  Godvini ,  vir  itidem  dives  &  inqvietus,  &  Jonas  Sigismundi, 
occidentalis  &  borealis  Qvartarum  Nomophylax*  Qvantum  ad  primum 
nttinet;  ìpfe  Torfius  potilTimum  in  caufa  fuiHe  videtur,  homines  bfci- 
vos  &  facinorofos  epifcopali  cenfurs  fubducendo  &  tuendo;  Epifcopo- 
rum  enim  muneriserat»  mcefiuofos^  aduJteros^  &  fcorcatores  pkàtxtf 
lisqve  pcenìcentiam  disiare  &  prsfcriberej  qvas  graves  adeo  Scephanus 
injunxit,  ut  mortem  multi  praeoptarcnt  ;  hincqve  tales  ad  Torfiura, 
Toparchiae  Rangarvallenfis  &  Arnelenfis  Praetorem,  confluxerunt.  Altera 
autem  difiìdii  caufa  videtur  fulHe  Tortii  cum  Biorno  Godvini  affinitas, 
cujus  fororem  in  matrimonio  habuit,  qvem  Prsful  vatiniano  profec^ve* 
batur  odio.  Referunt  horum  temporum  Hiftorici  Torfium  plus  uni- 
plici  vice  Epifcopo  infidips  ftruxiiFej  illum  vero  miraculofe  Uberanim 

eflè 


(a)  Vid.  fupra  p«g.  259  fqq.  341.  350.  fqq- 

(b)  Jonas  Dan  fuit  Biorni  Thorleifìdic  nothus»  iixorero  haliens  Chrìftintm  Loptì  Diiìrii 

ex  filio  neptim.  Jonas  primo  a  partibus  BiÒrni  Godvini  ftetit,  contra  Epìfcopam, 
fcd  ante  finem  vit*,  qvi  anno  1514  accidit,  in  grariam  cnm  eo  rediiffe  videtur.  De 
hifce  conf.  literas  Stephanì  datas  Lundì  4.  kal.  Maji  1493.  De  Skeggtafladis  St3. 
feq.  cnp.  6.  $.  5.  CoDar.  ciiin  Kationario  hdag.  Brynj.  Svenonii,  Skeggaftadis  lÓ^lt 
iuin;  Ejusdem  V'ifitationem  tempii  Holinenfis,  eodcm  aiuio  &£twii» 


CAR  IX.  §•  5.  6.  495 

eflc  (fl)j  imo  etkim  ipfum  Torfium  aliqvando  in  Còmitiis  generalibus 
extra  (e  rapcum  &  amencisr  proximum  >  Epifcopi  precibus  &  manuunt 
impoficione,  fanicact  reftitutum  fuilFe,  tancaqve  Torfii  ignominia  &  de- 
decore^  qvanco  Epifcopi  honore  &  gloria  eoruin  concentiones  finitas 
cfle,  qvx  qvidem  nos  non  moramur)  id  tantum  prò  certo  habemus^ 
licer  verbo  in  gratiam  redirenc,  nunqvam  fidam  eorum  amicitiam  fuiOTe^ 
qvod  Praeful  teftatum  focic,  Torfio  repentina  morte  exftinéJo,  inter  vina 
crapula  iuffocatum  fuiiFe  prsetexens,  fepulturam  ad  templum  SkalhoU 
tenfe,  proutille  inteftamento  caverat,  denegando,  usqvedum  ejus  vi- 
duatres,  aut,  ut  qvidam  volunt ,  qvinqve  villas,  Vindas  fcilicet»  Hrei- 
dur^  Akbrautarhoit  La^kiarbotn  &  Hiallanes  eidem  emancipa verac. 

§.  6. 

Lites  autem  &  controverfiae ,  qvae  Stephano  cum  Bidrno  God- 
vinilnterceflerunr,  multse  magnxqvefuerunt,  longamqve  injuriam ,  lon- 
gasqve  ambages  fecum  traxerunt.  qvarum  prima  proccipuaqvc  caufa  fuic 
nobile  prxdium  Vatnsfiordus,  harredìtasqve  BiOrni  Thorleifida:,  qvse 
ad  ejus  fiiiam  Solveigam  ex  multis  tandem  fuperditem  cohxredibus» 
devolvebatur,  ad  cujus  controverfioe  intelle<flum  mulcum  facit  famiiis 
Biwfnoniancc  cognitio.  qvx  fic  fé  habet:  E)us  filii  fuerunt:  i)  Thorlcifus. 
2)  Einarus.  3)  Arnas.  4)  Solveiga ,  qvos  in  legitimo  conjugio  ex  Olufa 
Lopti*Divitis  filia  fìifcepit.  *  Thorleifus  ex  Ingvellda  Helgi  filia>  qvarto 
cognationis  gradu  fernet  attingente,  qvinqve  liberos  fufcepit>  unicum 
filium,  nomine  Biomum,  &  qvatuòr  filias  ^  óudnyam ,  Jarthrudam ,  Chri- 
ftinam  &  Hclgara,  qvì  onines,  non  tantum  extra  con'iugium»  fed  eti- 
am  in  inceftu  procreati  cenfebantur,  qvapropter  Thorleifus  BulUm  Pa- 
palem  acqvìfivit,  qva  illi,  cum  prò  peccatis  ex  prcefcripto  Epifcopi 
Skalholtenlis  fatisfecerit^  conjugium  cum  Ingvellda  inire  permittebarur, 
qvo  hAo ,  eorum  liberi  legitime  procreati  declarantur.  Prxterea  Thor- 
leifus confènfum  Archiepifcopi  Nidarofienfls,  &  tandem  Chriftiani  h 

Daniae 


(a)  Q\i  tnlia  legcre  defidernt,  njrniìsqve  deleéVttur,  adeat  JOSAM  EGILLI  in  Vita  Sfe- 
fbavii  noTira  eniin  fenrenria  hxc  rairacnla  iiihil  aliud  fuerunt  qvam  TorHi  nliorum- 
q  e  falfz  &  pcxconcepts  opiuioneSy  cujus  fariuae  plurima  in  horuin  temporuin  Hi* 
ftoiiis   Qccurrunt. 


496  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIL 

Daniel  Regis  confirmationem ,  his  in  oronibus  conf<3fìtientem  )  knpetti- 

vic;  qvibus  ita  comparatisi   condilo  Se  difpenf^ione  Magni  Epifcopì» 

acqvKita^  cum  Ingvellda  legiciaium  iniit  coniugiumy'fed  iuiUo6  deinde 

ex  ea  fufcepit  liberos.      Solveiga  Biòmi  fìKa  prima  sex  Jena  qvt^dam 

Thorlaci  filio  nothos  qvosdum  concepiti  deinde  èum  Paulo  Jonaècon- 

jugium  iniit,  ex  qvo  in  qvarto  cognationis  grada  libi  donpin^  ali- 

qvoties  mater  faéla  efl,  qvorum  ideo  conji^ium,  non  tantum  illegici* 

iniicQ,  fed  liberi  etiam  in  inceAu  nati  habeirantur,  nfim  licct  Papaktn 

difpenfàtioneni   non  fecus  ac  Thorktfus  acceperant  >'  niAfiqv^hi  tatnen 

Epifcopus  Skalholteniis  de  eorum  cflAJtsgio  diipenfavetat.    Mobiìui  prs- 

cerea  fìiornus  Dives  nothos  qvosdam»  quorum  precipui  eratit^  Jonos 

Dan)  cujus  §•  4,  mentionem  fccimus,  &  Thora  uxor  Godvini  Jons» 

qvorum  fìlius  fuit  BiOrnus  Godvini ,  de  qvo  nobis  jatn  fermo  eft.    Et 

omnibus  hifce  BiOrni  Oivitis  liberiS)  prìmus  obiic  Àrnas,  Chriiliano  L 

in  praelio  miiitans  Brunkebergenfi  anno  1471^  cuius  hsreditatem  fr^es 

Thorleifus  &  Einarus  adierunt.    Illi  proicimus  decedit  Thorleifos  anno 

i484>  cujus  bona  frater  Einarus  invafit,  excluds  Thorieifi  ex  Ingvellda 

fufceptis  liberis,  qvos  ante  parentum  conjugium  &  acceptam  Papatem 

difpenfationem  ex  inceftuofo  concubitu  prognatos  caufabatur^  Pontifl- 

cis  dirpenfationem  tantum  ad  liberos  in  legitimo  coniugio  poftea  pro- 

creandos  extendi  debere  contendens.     Einaro  deinde  ìmprole  ad  pluies 

.abeunte  anno  14931  Solveiga  jam  fola  legì timor um  Biòrni  Diviòs  libe* 

rorum  fuperftes>  eodem  pra?te3a:u  omnia  fratrum  bona  fua  effe  dim 

Qvs  cum  anno  1494  fatis  cefliflet,  Godvinus  Jonae,  tam  legitimi  filii  fui 

nomine- Bìdrnii  ex  Thora   naturali  Biòrni  Divitis  filia  futbepti,  qvam 

iìliorum  Pauli  fratris  fui  ex  Solveiga  fufceptorum  tutor,  hxreditatem 

adminiflrandam  accepit^  cujus  maximam  pattern  tradidit  filio  Tuo  BiorDC»^ 

qvam  primum  virilem  togam  fufceperat» 

Qvo  fa£to,  ex  longo  qvafi  fomno  aut  gravi  qvodam  lethargo  «• 
citatus  Biornus  Thorieifi  fìlius  >  Tuam,  fororumqve  cauiàm  adurus^  Bior- 
num  Godvini  in  jus  vocavit>  fed  Nomophylax  decifivam  pronunciare 
fenientiam  non  audens,  caufàm  integram  aa  Regium  Tribunal  re';ecic, 
qvo  andito,  partesj  fuse  qvisqve  confidena  caufsc,  extempla  conitnjo- 

hanae 


•   •     CAR  IX.  §.  d  7.  8;   .       -  .  497 

hanne  Regc  cortparcrites,  )udiciuin  tandem  iudiiint,  qvo  roncroverfk 
hicce  hserédicate  Bidmo  Godrìni  cohéredibus  adjudicaca,  Thorleifides 
caufam  obctnutc  Nihilo  tameo  fecius  Godvinides  fibi  hs^c  bona  vindì^ 
canirus,  vi  &  armis  }Mrsdia  Vatnsiiordum  &  Scadum  in  Adalvik  in  fuam 
redegic  poceftacem;  Thòrieifides  ^atem  ad  Scèphanum  EpHcopum  tan- 

Svam  fjcram  confugiena  ancoram , ' ipfio*^  auxilium  féncentiamqve  pò- 
u)at>  qvn  a  duodecimvirali  Collegio  per  ipfum  hQJrus  rei  gratia  con^ 
ftìtuto,  tamex  jtnris  Canonici  ^  qvatn  Pontincii  Legati  licerarum,  qvte 
Thorleifi^-^  manus  enmc,  preefcripto,  rei  contro ver(9  competens 
)udex  eSk  concluditur  ;  Qvi  clericorum  convocato  Conflftorio ,  primo 
PauU  Jonte  filii  &  Solveigse  conjugium  illegitimum  fìiifle  pronunciar! 
curac;  deìnde  conjqn£la  cum  Nomophylace  opera;  Thorleiiida?  cohaere^ 
dumqve  legitimam  hanc  efle  hereditatem  iudicac  >  Godvinidem  vero 
reli(]vosqve  han-cdipetas  in  totum  excludic,  &  pra?ientem  ut  dìvinitus 
oblatam 'Occafionem  cupide  arrìpiens^  prandi um  Va tnsfiordum  laìcis  erep- 
tum  clero  adiudica€>  latamqve  fententiam  a  Gautone  Archiepifcopò 
confcftim  confirmari  curar ,  qvod  qvìdem  Bittrnum  Thorleifi  ejusqvc 
pofteros  ab  omni  Vatnsfiordum  (ibi  vitidicandi  cupiditate  penitus  detcD* 
ruit,  minime  vero  Godvinidem  ^  qvi  hsec  aliaqve  Pnefulìs  de  hac  hxre- 
ditate  judicìa  flocci  pendens  >  Vatnsfiordum  denuo  armatus^  invadit» 
occupatqve,  qvod  primum  inceripfum  &  Prxfulem  clafficum  fuit,  nam 
licet  ijle  anno  1509  tnireqventi  Abbatum  cleriqve  concilio ,  Skalholti 
congregeto,  Vatnsfiordum  aliaqve  controverta  bona  reftituturum,  per- 
fe^amqve  Epifcopo  &  Eccleiìs  prsftitumm  fe  obedrentiam  jurejuran* 
do  promitteretj  (olida  tamenpax  non  fuit,  nam  non  tantum  nihil  prò- 
oiinbrum  praeftitit,  fed  ad  ingenium  tediens^  Vatnsfiordum  ^  qvem  Pro?- 
fai  jonx  Enei  filioi  tuo  per  plagam  occklentalem  Vicario ,  coatulerat, 
denuo  iavafit  &  diripuit.  ... 

§•8- 

Deinde  circa  annum  1J14  per  Jonam  Sigismnndi  ante  aliqvoc 
annos  ab  exteris  reverfum  &  a  Chriftiano  IL  Regni  Norvegiie  Pro  Rege 
Occldentalis  borealisqve  parcium  Nomophylacèm  conftìtutum  ,  qvi  metu 
Gocfkal' i  Holenfis  Epifcopi.  eandcm  dicecefin  inorare  non  fuftmiiici 
ideoqve  ad  cognatum  hunc  fuum  divercerat,  conventu  quodam  Vacns- 
Tom   il  Rrr  fiordi 


498  PERIODUS  jtV.    SECTIf)  III. 

fiotdt  cofiélOf  duodacknyirs^  fieri;  cufat  deaetunii  ^var  ^otbmcìma 
infavórem  Biòmi  pra^fatìonem,  cand^mcpncludicur  ocfìrmicer  fiacuìtur, 
uct|vicunqve  preedia  laJcoruan  in  RegaifRegisqve  decrii2i€mum,  Clero 
&  Templis  per  fas  &  n^fas  fpbjicere  conatu^ ^  qviqve  hos  verbo  au( 
fsiflo.  ìuverìnc  $i|€  def^nderinti  ,proi!cripci  fine  &  Qyules>  cum  mulcis 
^is ,  qv^  ^d  jt^FiT&nd.uqi  Epjru>(>um  ejusqve  a0ècla$  comparata  &  coa- 
cervata fo^runc;  QvpffaélQj  audkoqre,  Johaoai  Ré^»  ^vi  priori  anno 
piam  c^lp  reddidertit]  anin^m;  'ChriiliaiTum  Ih  iuccelFiiSei  Qodvìnides 
confeftim  Hafm^m  .tiendìc^.ac^viii^isqye  jVloQarctvs  tribusDi- 

plomatibu$>  anno  i$i5f  ki^trìani  rcvcrmur:  .Qvoruin  pnino  Rex  man* 
da  viti'  ut.  pfnma  Bì^ni  bona  a,  paremibus  faseredkacc  accepca  injulte 
aurem  ìpfi  ablata,  .nominapq)  pr^ium  Va^nsfiordus  »  refiicuantur,  ad 
qvod  Pr«ful&Tborleiiid£e.reg?ffef]unt,.niep  Va^  ncc  reliqva 

de  q:vibu$  iirig^batur  iboa^a^unqvani  fuiir<^  .pareBtum  ejus  peculium, 
revera  aiitem  fuiiTe  &  tff^  Tiiorkìfidx  patninoniuin  :  iequndo  Prxful  a 
Vigluliis  Erl^ndi  Nomophylax  perpcndWe  pbentur^  qva  venia  aucauc- 
torkate  Biornus  .Thorl^iiì  Stadum  Àdalvikenfem  plìaqve  pr^ta  Johanoi 
coìdam  Kfuko  Mercatori  Bergenfi  vendere^ pot aeri t?  q vi  jextemplo  in  prx- 
lentia  fjiarckim.  litigami^tp  caufa  cognita,  optitno  jore  iilmn  hscaliaqve 
prtedi»!  vendqr^;ppcuilì^>;cum  ipHus  fàcrmc .  p^trimonrum  ex  duode- 
jcimvu^li  fententia  proclanianc* .  Tertio,  inJAmxit  Rex  Jone?  Sigismuiv 
dinO)  ut  ex  pro^icrijKo  l€guiade,utriusqve..Biarm  Godvmidx  &  Thor- 
hi6d$e  eontrovcrfns,  fentenciam  dicat;  qyì  convei^tum  ad  villam  Hvam- 
miim'  in  Hvam£yek  habens,,  fecuodum  òpdvinidem  pronunciavic« 


I  ■  ■  *    • 
1  »  I 


* 


•j  *  '")         '   '    '     -  •  '  '       I-       •  *♦ 

Hisfretus  inni^casqre'fulcris*,  Regio  fcilìcet  Ediélo  &  Sigisraundf- 
dis  judicio,  Prxfulis  vero  fententiam  nihifi  aeflimaruTi  GcKlnmdcs  Vatns- 
fiordum  Stadumqve  denuo  vi  armtsqve  invadit,  obvios  &  obfiftentes 
male  multìat,  tempia  domosqve-  èflfcingìt,  fuprfema  imis,  facra  profa- 
nisi 'mi(cens,:cmimqvc  prò  lubltu  traóhns,  iub  ùi^tn  poteftatem.pcrfede 
jedie^gk^  .  Qvod  ubi  cógnovit  Fr^scfuli.primqiprqnn,  deinde  etiamJoQam 
Sigismundi^  diris  devovet,  Presbyterurnqvé  cjvcnjam  Jorandum  Srein- 
modi  filfumr/dupbi)»  Qomiutu|D,£ei(libus,  qvi  Bich-no  id  pulain  facerer, 
mifiCi  qyemille^  aeqvx  fcelerum  forma  dcefiet^  captum,  paloqvcaLi* 

:  ',  ;!        gatuni, 


•  ^  CAp4  IX.  §.'8.  9*  IO*       '^  499 

gstam;  «  bìÀis  primo  Kélosibos  virgis  <!9édi  j^ìiTiC)  itlììrqve  iA<fttigaM; 
Loptum  qvendatn  giganteo  preediram  robore  ilibflicau^  qvi  biifero  IVes^ 
bytero  corium  camemqve  ad  oSk  usqve  flagellis  detraxit.  Tandem 
vero  flut  ìnaudks  forcitudinis  adaiir^ione,  tantum  enim  a  gemendo 
abfìiit  Presbycer^  uteciaoa  tortorem  adf  fortius  cxdendum  anìmaret^  auc 
crudetitàte  deflciends  piena  ikiata»  ad  mìfericorcliam  convèrCni,  Pres- 
byterum  Kfocillavit  &  donis  maélatum  dimifit.  Ob  qvod  facinus  Prt?* 
fui  Biòme  dicam  rcripiiCj  cumqve  jlie  non  compàrerec^  unanimi  judi^ 
cum,  (qvi  Skatholcì;  anno  i5^f  ut  plurimi  volunt>  hanc  fentcntìam  dix* 
ef une)  decreto- capitali  poena  ple<Slenéus  confètur^  bonaqve  omnia,  par- 
tim  Regio»  partim  fpifcopali,  fifco  adjudicantuc» 

■  I      ' 

Qv«  etfi  Biornum  Jonamqw  valde  prcmerent,. mìnime  tamen 
penitus  tregerunt^  re4  confortato  animo  concilium  ovòddam  Idicorum 
anno  if^y  ad  Lddarhplmiim  in.  Toparchia  Dolenu  coavocari  curar 
rucC)  qvo  n^a  fiancum  ipfòrum  amici  cognatiqve»  fedqvod  faiis  mirari 
non  poirum^s,  eorum  cfiam  hoiles  &c  Epifbopi  amici  ^  incerqve  eos  ipfe 
Thorieiiides.,  in  Himma  23  optimi  notx  borealìs  &  occidencalis  parci- 
um  civcs  confluxeruttt»  pmnibuseuim  £pifcoporum  Cleriqve  faflus^  ava* 
mia  8c  regimen  pr^egrave  &  intoler^ndum  fa^iim  erat>  ubi  pofl  lon« 
gain  de  Cleri  avaricia^  temericace>  iEaftu,  &  id^  genus  aliis,  imperiofe 
(ààìs^  qverimoniam,  pa^lum  qvoddam  initur,  de  calrbus,  uc&  inaudita 
polypragmolyne,  injuftis  excommunicationibus,  honeftoe  fepulturx  ne- 
gatione,  in  pofterum  non  tolérandis,  fed  communi  confenfu  &  conjunc- 
tis  vìribus  refiilcndum  efle  concluditur,  indiéla  13  marcarum  psena,  tam 
ii5,  qvi  in  hanc  conventionem  confentire  detre<Sletìt,  qvam  illis  qvi  Clero 
in  hifce  aut  aliis  injuftis  caufis  opehi  fcrent  (a).  Qvx  convenrio,  licet 
laìcis  ellet  valde  ncceflaria  &  utilis,  tamen  fru(9:u  &  efFeilu  caruit,  Cleri 
enim  potcftas  &  defpotifmus  multo  majorem  ade^tus  erat  maturitatemi 
qvam  ut  iofringi  pojTet  a  paucis  laìcis  invicem  dilcofdibu%>  nam  Vigfu- 

Rrr  2  fus 


(a)  Vici,  ad  finena  \ìujms  Capìcis  Liti*.  D, 


500  PERIODUS  IV-  SEGTiO  IlL 

fiis  Erlaodii  orìeritalis  &  auflmlis  Qvamiittm  NooiQpbykx,  €iniBdeoi- 
qve  civesj  buie  convencioni  fubfcrìb^re  decse^arant  (a)« 

%      ri 

>  I 

Hxc  audiena  Epifcopus»  prìacipiis  obftandum  opcìmurn  làdu 
ratusj  ìgnemqve  in  faviilis  exllic>gvenduni»  qvod  Patri  davibua  feu  gi^ 
dio  ons  non  pocuera(  obcinere^  id  ipfqm  ore  gladiì  ffié^lurus,  cumioo 
armatis  in  Bidrnum  proficifcitur,  qvod  iik  fubqlens:,  haud  paucioribus 
ftipdcus>  Prcefulem  domi  praeftoJatur^  qvi  cum  prope  Bidroivìlltm  veo- 
tum  efTeCj  gradum  (ifl;i>  tentorìaqve  ngi»  jubeC)  bine  prò  tempore^ 
re  nata,  cum  BiOrnus  ex  ìmprovifo  opprimi  non  poflet»  dkpto confilio, 
12  tantum  coniitatus  viris>  ne  legibus^  qvx  hunc  numenim  Epifcopo  Ecd^ 
irjsvifitanti  afTignant^  firaudem  facete  videatur^  Biòrni  villam  adeqvitanS) 
iter  ad  tempium  ileéiit)  qvod  iile  confpiciensi  totidem  cinéhiSi  (ed  lori- 
Cam  fub  toga  indutus*  obviam  tenditi  talem  tantamqve  in  fjron^cu  fort 
hoipitalitatem  promittens,  qvanta  in  l^biis  Epifcòpo  detémiinimirfb} 
Cu)us  tam  fumtuofr  expeditionis  illum  cantummodo  frui^m  tuUt  Prx- 
fui,  ut  fedatiorum  ìoterventu  &  perfva(ionib]is>  Bt&rno  non  piane  invi- 
to aut  obftinate  obftante>  Vatnsnorduni  ab  eo  deditum  in  fauni  redi- 
geret  potcftatem  (e)  >  fed  nihìlo  minus  alta  mente  repofitar  manferuiits 
tam  injuria  Jòrundo  Ptesbytero  infliéla,  qvam  atis  controverii^ ,  pnt- 
fertim  vero,  qvod  tanto  apparatu  boftem  non  pocurt  penìtus  fubigere, 
aliam  itaqvé>  eamqve  folitam  (ibi  ineundam  viam  fentiens,  Bìdmo  po- 
mo 


(fy  StephtniìS  enìm  ab  hujus  partibas  In  celebri  cmifa  Modruvallenfi  (Icterit,  &  pif^oni 
proinoyt*r«t ,  qvod  infra  ad  fìnem  Gip.  Lìrr.  £.  ex  codice  meinbraneo  Bibiotheca 
Magnsfliiz  No.  191.  >n  Qj-arror,  exhibetnus. 

fb)  Hic  Prxfuli,  cum  cemeret  Biòrnum  incantiiin  opprimi  non  pofìle,  in  mentem  venìflè 
videtiir,  auc  ab  anTfcìs  fuggedns  fuifle,  Legum  Artìculas,  qvi  EpMco}io  vifitinti 
duodecìm  tantum  faitniios  concedir;  Vide  ytnis  EtcUf,  Anutmti  cap.  3.  una  awo 
ConjUtHtionf  a  Piiungto  &  Magno  Epi£:opo  tàda  anno  1489  qvo  etiara  coilimare  vi* 
dentur  Binrni  verba. 

(e)  Hanc  Eptfcopi  armatim  ecclefiijf  viRtitronem  qvtdam  recentìornm  Ogmundo  Epìfcopo 
adfcribunt.  Qetera  tk  celebri  hac,  de  Vatiufiordo  &  brreditate  Biorniani,  ctsiii 
ad  vitam  Stephani  non  pertioeiit,  de  qvibus  conf.  iùpra  pag.  257  Sfj)-  fqq.  331- 
§L  infra  cap.  feqv.  $•  g. 


J         CAP/nc.  §.  a  12.        :  5DI 

■  * 

mo  o(r  ccmfpirtttonefn  (èu  Teditioram  &  domi  ibsfaétam  contm  fé  con-' 
jumìonemy  diem  dixit^  qrod  cum  ìlle,  ut  foirras  erac,  fusqve  dcqve  ha- 
bereCj  Prsfu)  taadem  anno  1518  muitas  gravesqve  ei  ìncentans  cauf^s 
denuo  dicam  fcripiìc.  Licet  ante  diem  jpidicii  e  vita  Bidrnas  excederat^' 
Prarfule  .tamen  nihilo  fecìus  ftrenue  inftante  &  judicio  prs^ddence ,  ju- 
dìces  ab  ipfo  delegati  «  duo  Abbat;es  &  decem  Presbyterì>  ex  ipflus  voto 
&mitu  fententias  djxerunt  »  eocollimantes.,  ut  Biòrnus  ejusqve  bxredes> 
omnibus  PrsefuRs  decretis  judiciis  Se  fententiis  tenerentur^  &  prxterea 
ob  vari»  in  tempia  Epifcoputh  &  Presbyteros  enonnia  delifta,  500  circi- 
ter  uncias  algenti  pendererlt. 

t  >  • 

§.12/ 

Prima  Inter  Epifcofmm  &  Jontm  Sigismundi  odiorutn  caufa  fuìt , 
ftsùììs  in  CQntroveriia  UDtfkalko  Holano  cum  Jona  de  re  conjugri 
intercederne  pidicfunii  qvod  anno  x^o6  ^  Gauto  Archìepifcopo  Nida^^ 
rofienfi,  luna  mun  Ualdoro  &  Narfà  Abbatibu9>  alnsqve  Ecclefis  Pres^ 
byterìs»  incer  eoa  judex  cooiflitutus  pronunciavit  >  qvo  omi^s  Gotfkalki; 
de  Jona,  eiusqve  coniugio,  cefifuras  confìrmavit  (a)>  Jonamqve  ex  Ho* 
lana  diGccefì  pcofugum^  omniumqre  indigum  &  inopem,  utpote  a  Got^ 
fkalko  excoeainunicacum  &  omnibus  bonis  injufte  exutum  >  ad  Biòrnuiti 
Godvini  coiìfugere  compulitt  fub  cujus  tutela  diu  deinde  vixit,  eaqve^t 
ejus  inftinduy  &  in  ipfiua  gratiam  >  geflit  qvx  jara  paulo  ante  tetìgimus* 
Hìc  anno  151  ?,  in  Daniam  abnavigaveratf  impetrataqve  Chriftiani  IL  fuo- 
ram  in  caufis  Godvinianis  adorum  conftrmatione  ^  hoc  anno  ifig.  in 
patriam  reverfus  eft,  Sed  Godvìnide  mortuo^  &  Epifcopo  Regis  Edi(5la 
flocci  pendente  (b),  ab  omnibus  deftitutus^  fuis  rebus,  nihil  con  veni- 

Rrr  3     «  entìus 


(a)  ConfiTonani  ntrÌTi«qre  juris  perìtìffimum ,  caufam  fuifii,  qvam  revera  optimam  &  jii- 

ftiftìmain  habuit,  coram  Stephano  fàtfs  luculenrer  egìfle  haud  (ìt  dubitandum ,  Pvx- 
fui  ab  tnjodìtix  &  prxvancationis  nimine,  non  facile  ahfolvì  poiie  videtur,  qvod 
aperte  faris  el  objicit  Doctiff.  ARNGRIMVS  in  Comment.  Islandia^  fol.  6j,  in  hunc 
modum  fcribens:  Stepbaìtm  Gotjkalko  Holettji  Epijeopo  fyncbronus  ^  qvi  Crudelis  ath 
men  mtritus  tjfe  videtur  y  Jimihm  cum  iUo  jufiitiit  ^  clentintìa  laudem  reportavit, 

(b)  Hic  etfam  fatis  oater,  in  qvantum  etìam  noftratiiini  Epifcoporum  potentia  &  fflf^us  ex- 

creyerat.     Sed,  fi  Stephanus  non  tanto  intervallo  oceaniqve  interventu  a  Chriiliano 

li. 


502  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIL 

entìus  duxìtf  qvam  Tupplicker  ab  eo  abrolùtiohem  pecere»  qvmi,  om- 
nibus fuis  Adis  Se  judiciis  revocacìs  &  refciflis,  oinnìgetiaqve  Eccle(is& 
Prxfuli  obfervaacia  promìfTa,  asgre  candetn  obtinuic>  ut  ex  iure  juraadoi 
qvod  Scephaniu  ei  extorfit,  liqvido  coaflac  (a)* 

§•  13- 

Anno  i$i4  in  Regna  hxc  (èpcencrionalia  venie  Bulla  Papalis  Leo- 
nis  Decimi  de  Denario  Pecri  exigendo  (b),  onde  Stephanus  fiiis  paro* 
bus  non  defuturus^  fuac  dioecefeos  incolarum  numenim  ìmtiy  &  cculibo- 
niis  iure  jurando  confirmatum ,  in  fcripnsexarariyiecic.  .Anno  i$i7 
Nuncii  Pontificii  Angeli  Arcemboldi,^qvi  hoc  tempore  Regna  borealia 
permeabat,  Legacus^  Islandiam  incravk^  Skalholtumqve  venit,  fed  ab 
Epifcopo  ffi^idiùs,  qvam  fperavefat,  ejccepcus,  sigreq^  poft  aliqvoc 
dierum  follici cacionem  ad  colloqvium  admìifus  »  qvc^  ei  io- ceoipti  facra* 
rio  fedenst  univeriis  omatus  pontifìcaiibasy  elercx|ve  <irouiiìftifiiie  per- 
ipifrc.  •  Hic  cum  Prxfulede  indulgenùisj  lingva  reliqvis  iigaou  (fine 
^ubio  Gallica  j  hujus  enim  ^Scephanusv  qvi  io  GalUa  ftndina  apecam  de- 
derac,  fatis  cailèns  fuit)  oollocutust  idab  eo  tandem  tulic  teffMafi; 
Cum  PQnCffid  pbìui^ìarì  aut  argre  fiicere  noUec»  pennicceoe  (è  haa  merces 
vendere >:ficubi  poflec,  fuotum  aucem>  fé  auélore>  emturameas  nemi- 
nem.  Skalholco  itaqve  difcedens»  easdaro  ca?Kbibus  duabus,  coniu^ 
cis  vero  qva cuor  argenti  unciis  vendidic;  Forma  abfi>lutionÌB  iuec  fwt: 
'  Abfolvo  te  ab  omni  Eccieiia^  cenfura  ^  qvomodocunqve  eam  fucrìs 
/;'  promeritus  ;  Deinde  ab  omnibus  tuis  peccads  &  nransgcefliontbusi 
,'*  qvas  ad  hunc  diem  commififti,  qvot  &  qvahta?  polTunr  e^e,  omnetn- 
V  ave  poenam,  qvam  ob  easdem  in  purgatorio  prometitus  es,  tibicoa- 
'*  dono^  parcicipem  te  reddo  Sacramentorum  Eccleilx^  &  reftituo  teia 

'*  euadem 

IL  dìftitilfet ,  certe  tot  ejos  mandato  &  refcrìpta  non  impune  contemfiffjt,  qrod  Cj- 
roli  Hamarenfis,  Andreje  Ono^nfis ,  WalckendorC^i ,  Beidcnacii,  Skodborgii,  Vjft- 
lii ,  aliorumqve  magno  numero  Epitcoporum  6c  Nobiiium  exempla  ceftantur,  qn 
tamen  eo  temeriratis  6c  concuinacise  non  procciTerunt. 

(a)  Vid.  ad  finem  Capitis  Litr.  F. 

.(b)  H^nc  ex  BnUarw  f^ìithìelmiarw  in  Arcliivo  AntiqviCfltam  Holmienii  CKTcripCOin,  ni 
infra  ad  finem  iiujus  Capitis  Litr.  G. 


T  ;       CAP.  IX;  5. 13*  14:   .  50J 

^  eundem  irtnoc«)«aQ  ibtuftì ,  in  qvo  erìs^  qvàndo  bapti(àtus  fuìdi , 
"  iu  uc  porta  ìnfenù  cibi  in  morte  fic  cUufa,  fed  janua  Paradiii 
"  aperta.  ".  (a;     .  < 

Sedente  Scephano,  non  tantuiri.  omnigena  fuperfticio  vald^  in- 
valuit»  £bd  etjam  vki4  Àgraviilìma  peccata  gralTabantur,  avorum  zeio- 
tem  ^  morum»  tatii  clei^rum  qvan^  laicorum ,  fev^runi  fenpper  cenfor 
rem  ègìt;  adeo/ut  idUUì  mille morces  ((i  pofTibile  fuifleii)  pati  mallenr^ 
qvam  pcenas  ab  ipfo  preferì ptas  exian tiare:  Nam  prseter  ingentes  idu1c« 
tas  pecunarìasj  intolerandas  fere  qiirinas  aut  carceres,  fiagellationes^  lon- 
ga  &  crebra  jeiunia ^  ambulationemnudis  pedibqsy  alìaqvc eiusmodi ,  reis 
ihiungeré  falitus  fìji^';  Ex)en>pIo  fit.facerdòs>  in  furto  deprehenfus  (b) 
cui,  prìmQf  ceremoniis inaugurationis  recrorfum  recitatisi  fimulqvev  eo* 
dem  <»>dine,  oriiaitientìs  àblatis,  otiicium  abrogavit^  &  deinde  veftibus 
detra^s.  nùdumi  amte  oftium  templi^. a  qvatuor  robuftis  virìs  diften- 
tutn,  ipK,  unactimvduobus  iàcerdotìbus  ad  defatigationem  usqve  lire- 
nue  flègellavit.  •  Sed  qvod  ab  aliis  exegìt,  ipfe  opere  pra^ftìtic,  ad  flu- 
porem  contineosif  nam  precationum  &  iejuniorum  obfervantifTitDus  fuit, 
lomni  mtntmii  cibi  ita  parcus,  ut  carnibus  non  nifì  tribus  fummis  feftis^ 
kdicinus  vero  aiils  feftis  &  die  dominica  vefceretur>  a  vino  &  aliis 
licitis  obleilamentis  fere ,  fed  a  Venere  omnino>  abflìnens.  Officio  ani- 
due  invigilavit,.'  qvotannis  anteqvam  viiltationem  Ecclefìafticam  ingre* 
deretur>  cotkdito  teftamento  amicis  &  domefticis  dona  dedit.  cutn  dò- 

mi 


>  '  ■      I  I   ■    n 


(1)  Qja  fronte  Stephaims  Indiilgentias  Pftpafes  parvi  pendere  potiiciir,  vix  intelligi  por-fi, 
cuin  ipfe  Tempia  &  fimulacra  ho  n  oranti  bus  tale»  ìmpsrnv^rk,  vide  fbpr»  pag;.  3^7. 
Sed  vidit  forte  vir  docltis  veritatcm  qvam  in  injujìitìa  flctinuerat ,  (Rom.  i.  v.  ig). 
Hic  itaqre  inler  fflcrum  &  faxum  cònniturus,  has  ti{\  impias  &  illicicas  elfe  fciret, 
noluic  tamen  easdem  probibere  &  v«"katenfi  detegere,  ne  fimnl  fn?ry  fpfe  coiTdcifi- 
naret  indiilgentias,  alias  enini  earain  evulgationeni.non  peniiinurus,  eum  Jpfiixs 
loculis  non  paium  pecuni.c  fubrrahercnt. 

(b)  Sunt  Scriprores,  qvi  cjus  deliclum  fuiffe  dicant,  qvod  dum  argentum  qvoddam  furto 
ablatum  crumenic  inclufuin  repertiim  fuerat,  facerdos  iiifer  pliires  pral'ens  dixcrit  le 
hoc  argento  loco  fui  falarii  coatentum  forejqrare  cum  furto  direpta  dclk'^raverit, 
bore  ei  parna  infiiéla  fueric 


504  PERIODUS  IV*    SECtlO  IIL 

fili  eflet,  femper  aliqvid  legebdt  ^ur  fcribebat,  in  otrminibus  pangen- 
dìs  adeo  promcbs  ecac^  ut  da  q  va  vis  re  ex  tempore  verìus  futiderec, 
doélus  ipfe,  doélorum  dòélrinarqve  «mansy  Skamoiti  hidtim  lsfiertfi»m 
aperuicj  cui  Asbiornum  Sigurdi  filium,  Arcioni  Baccalaureum  &  Pafto* 
rem  ReinevaHenfemi  prspofuic.  tNihiio  fecius  ad  rem  femilbrem  anen- 
tusy  linde  non  tantum  ex.ordinariis  proventibus  Se  mufólis  pccuniariisj 
qvas  graves  impafuìt  &  rigidifTime  exegtr  «  (ed  etiam  ex  mercatura,  qvam 
exercuity  magnas  opes  congéflit>  onerariam  entm  pofTedtrmvtm,  qvs 
Regio  (a)  prflrmunita  Privil^io,  qvocannis  ad  peregria^  émporia  ez- 
currensy  infigni  cum  lucro  domum  revertebatur. 

%  15- 

Ultin>a  vice  toparchiam  Kialne(èn(em  vìfitans^  ab  Orando 

Pauli  Abbate  Vidoenfi^    magnifico  exceptus  foie  convivio  >  m  qvo, 

cum  ejus  fatellites  vino  incalefcerent  %  inter  ipfius  Cobrìnuoi  Eriandum 

Thorvardi  fìlium^  ejusqve  fororìum  Ormum  Emari  filiiim,  iin^iumpri* 

jno  ortum,  mox  ad  manus  &  arma  venit>  in  qvo  concurfu  Erlandus 

.Onirum  confeci^  multi  vero  propugnatorum  Attjciati  funt;  Prarful  itaqye, 

qvaii  lupum  aunbus  teneret,  anceps  diu  qvid  faciendam  eflet,  hxfic,  iiw 

lìumanum  qvippe  videbacur,  famulum  tam   propinqvo  fangvinis  grada 

fibi  nexum,  in  tanto  periculo  erodere ,  fed  impium  &  Epifcopo  inde- 

corum.  co^nobii  jura  non  vinaicare,  qvod  innocends  fangvinis  effiiGo- 

ne  profanatum  cenfebatur;  tandem  autem>  ut  nepoci  fimul  prodeiTet» 

&  Abbati  coenobioqve  fatisfaceret>  illud  conTvecis  ceremoniis  porga  vie  i 

Abbatem  vero  fìbi  in  officio  fuccelTorem  denominavit;   Pauloqve  poft, 

fortuna  opibus»  honore  &  annis  ùmtf  prìdie  Calend  Decembrìs  inno 

1519  (b)^  cum  Skalholtinac  dicKcefi  annos28r  &  qvod  excurrit,  nonliac 

laude  prisfuiiTetj  ad  plures  abiic 

Litr. 


(a)  Ex^at  Privilegìum  ipfi  a  Johannc  Rege  datum  Bahufiat  idibus  Decembris  1498  V^ 
concedirur  in  qvocunqve  Rcgnorum  emporio  ipfi  placueriti  mercaturam  libere  exer- 
cere.     Vid,  fiipra  pag.  244. 

fb)  In  Danfke  Mìtgnzin  3  Bind  pag.  339.  «jus  mors  ad  annum  prjecedentem ,  fed  mendole 
lelercur.  In  compendio  qvodani  ejusdeiTi  vitae»  aitno  159^  ab  aiion^riDO  qvodua 
icripto ,  dicicur  obiiife  feria  tertia  hebdomadis  hjreinem  exorlx. 


«'    CAP.  IX,Lìtr.  A,  $oj 

■  Litr.  A-  '    '■'    ■      -    ■ 

(i)  Vier  Stephan  tned  guds  ned  bif kup  i  Skalhollte  heilfum  tfltum  god- 
um  roónnufnfem  {>ecta  brèf  fii  edùr  heyra  kunnugc  giòrande  ad 
fiib  anno  gracie  M,CDiXC  oc  II  i'  ^rìdiud^genn  nsrrfta  epcer.  Andres-» 
roefiu  i  kirkjacine  i  iUcilhoUce  var  Mamùs  VigiRlìiroti  %  A^imur  Jóiiflba 
oc  Bióm  .Asbiamarfon  lOgKga  fyririaillèder  iyrir  ^  fòk  ad  ^eir  hOfdU 
ei  fkialiagbek  gtOrc  a  ^i  broAHànèfem  Ì>cSart  hafde  bored  ad  lia  Scàd-* 
num  1  Sralkolice.X«ioiar0d  narrft  f^rer,  epcer  f>vi  fem  ^eir  vóru  fkylldet 
til  af  f inum  leigumàki ,  hofdu:  j^òir  yi  vdm  fyrer  %  ad  bera ,  ad  f>eic 
hefdu  engann  fullfàrrann  kapai  étc  ne  haft  i  fìnneeàgn  fianntima  krafcot 
var.  Neindum  vier  f  dóm  vora  erliga  Prelaca  Sìrà  Nar£i  jénflbn  Ofiìmr 
lem  fyrer  funnan ,  Sira  AsbiOra  Sigurdflon  Baccalaureum  Ardum ,  Skk 
pórvard  Ivariron»  Sira  Hàkoii  Jónflon«  Sira  Arha  JónfTon,  oc  Sira  Sveta 
Snorrafon  /  kòm  'f»eìm  ^ad  Òilum  faman ,  oc  fógdu  upp  med  fìiilu  ^órM 
n'  varde  ad  greinder  menn  cr  ftefnder  vóru  »  va^ru  fkyllder  ad  lata  left^ 
ferann  kapal  jamadann  oc  alfserann  under  fullgiildes  klyfiar  a  |>eìfn  um* 
um  er  {^à  var  koniid>  cia^  fem  {^ir  yrdi  kraraer  uppa  Scadarìns  veagM 
i  ^nnn  ihd  fem  fortdda  mCinnum  ^aetti  tìlftanda.  Enn  hvtfr  fekt  à 
f Kyltdi liggìa  ^eim  fem  ei  leti  til  reidu  Inesca . kapallin  |>i  Jqilfid.er^L'QO 

um 


(«)  Nos  Stcpbuntit  Dei  gratìa  EpiTcopus  Skfliholtenfis  oitintbas  vin»  boni*  Iws  literaìs  vìfiv 
ris  vel  audituris  falntem!  Notum  facìentes,  qvod  fub  anno  gratis  MCDXCtt  feria 
tcrtia  proxima  poft  feftiim  Andre*  in  tempio  SkaHioltenfi ,  Magniis  filius  Vigfufi, 
Asgrìmqs  fiHns  Jona,  &  Biffrno  filins  Asbi^rni,  eom  ob  caufam,  qvod  ex  debiro, 
cathedra  Skalhokenfi,  proot  ex  contraenti  fondi  condufti  obtigati  erant,  èqvuni 
utendntn  non  pr«(Hterint,  legitime  in  ja«  vocati,  prò  foa  menda  caufa  nullum 
fc  tunc  remporis  eqvum  habilem  poffedifle,  cum  poftutabntar,  caufabantur.  Noa 
denomina^-iinus  jiidices  honorandos  hos  Prarfatos  Domìnnm  Nacfum  filium  Jonjc 
Offlcinfem  Qrartse  aiidralìs,  Dominum  Asbiornum  Si^rdi  Baccalaureum  Aftium, 
Dominnm  Thorvardnm  Ivarì,  Dominum  Haqvinum  Jonap,  Dominum  Arnam  Jo- 
na;,.&  Dominnm  Svcinum  fiKum  Snorrii,  qvi  omnes  in'id  confentiebarrt,  &  piena 
fententia  jadiciali  edicebant,  di£lòs  viros  in  jusvocatos,  eqvum  diteliarium  calcea- 
tiim,  inftniftum  8t  fercinfs  integrìs  portandis  aptutn,  qvandocunqve  nomine  cathe- 
drae  poftnlarctnr,  qvo  antiftitibus  cathedra?  libitum  faerìt,  utehdum  dare  debere; 
Sed  qv2  mulda  irrogandt  eifet  iis,  qvi.  eqvum,  cum  poftulatus  fuerit,  non  prxfti- 

teriut , 

Tom.  II.  Sss 


5o<5  PERIQBUS  JV,    S.ECT10  IIL 

nm  pad  fleìra  fem  Asmnndur  ^jmtton  lédsmann  dóras  &  bdddiftì  U 
dsemdu  {)eir  pad  under  pana  doms  àlykninar  urfkurd  feia  uier  (lilfer 
fegium-  Nò  af  pvi  vicr  vkirtn  fyrer  fuU  ùxmitìdo  Ixede  af  peim  dórrum 
&m  gengid  hafa  um  {ietta  mal  adùr.  ad  fiornu ,  oc  af  tilfógn,  hiniu  clldre 
manna,  ad  her  heAir  frìgga  marka  fekc  a  v^erid,  peìm  fem  fellt  hafa 
]>etfa  kapallàn;  Item  fyrir  pa  adra  gfein  ad  Stadnum  er  «hrolTlanid  a 
finum  ]ordum  ómiflànde)  fvo  pad  ma  ei  umberaft;  ^vì  ad  Heila^  Anda 
nàd  tilkalladre.  ocCvo  profudu^  dtsmdnm.  vter  oc  urfkurdttdttCD  Scgdar- 
feìs  vegna,  ìeigtilidana  pa  km  foddan  .Icigumala  hafa  rà  peim  jórdum  et 
pdr  bua  à^.fkylidiiga  ;ad  iata  tìi  retdu  leilferanh  kapal  under  j^riggia 
«stta  klyfiar  i  Grindavik,  a  Roftnhvaianes^  tiltperneyarfundsi  ed^  i 
iQnh  nockum .  amaki  ftad,  fero  Stadarens  naudfyniar  ftanda  tU  ad  farìd 
Je>  i'pann  tima  er  faramadur  i  SivdlhoUte  vidar>  edur.fó  (em  hann  fend- 
erle keimilisfaftur  er;  a  Stadnitm  t  i  paini  titna  £bin  heftamer  eru  fsrrer 
dc  fvo  lengea.hauftjframr  lad  heim  fé  koni^d  fbrfallalauft  ad  vetonìcnum, 
Enn  hvAr  fem  ei  ladtur  tU  r^du  p^taJcapalIanfemidur.ef.fagt,  fiefek^ 
UT  epter  pvi  fem  fyri:  feger  prioir  mttrkum  vk)  heilaga  SkaihollcskirMU. 
feem  ad  (a  hsjgi  ad  i^drum  feiri  lei  hefur  fiàifuntil  fvo  vordinn  kapal  fem 
iyrr*  f kHdn  »  Var  peflì  vox  dóinur  oc  urfkui^dur  af  ofs  fialfum  uppbgd- 
Or  oc  in  fcciptia  fracòborinh  ofh  i  dómafsece  fitiaode^  vorum  adur  greìnd- 
•    '  ^  um 


ttrtnt,  fententijc  }pdkiali,.qyani  Nos  ipii  enunciaverimus ,  committendoro  dccr^ 
veiCr  Nos  igìtur  Cam  de  ftnceiitiis  liac  de  caufa  autehac  ediris,  qvskm  mdicione  v^ 
mufn,triuni  marcarum,  mulAain  eqvum  hunc  utendum  non  prxU&nribus  irrofi- 
tflm  fuitk  1  ut  &  cathedra  eqvum  de  fundis  ^uteQdum  oiniiino  nccenkrlam  effe,  nec 
ìliam  ea  <;arerc  poiTe,  caco  icientes,  invocata  Spiricus  San£ìi  grada,  &  ciicuiD^sn- 
ùis  probe  perpenfis,  iencenciam  tuiùnns  6c  decreviinua,  conduc^ores  jprjrdiornai,  qvi 
liac  coiiditione  fundos,  qvos  incolunt,  conduxeranr,  in  carhedrz  ufus  eqvunOf  ffirà- 
lùs  libi as  940  pendentibus,  in  Grindavikam,  Kofintnalaneliim ,  Therneyarfandcm, 
Tel  in  alinm  locum  qvemcunqvey  qvo  iter  fieri  cathedra  intererit,  pòrtandis  aptum, 
^valido  prjefet^us  expeditionibus  Skalholtenfibus ,  vel  ejus  delegatus  Skclboln  demi- 
àWnm  iixum  habenS)  pollai averit ,  a  tempore  «  qvo  eqvi  prìmam  validi  iìint,  eo 
nifjve  in  autuinnam,  qvo,  niii  impedimcnta  prohibeanti  ante  initium  hyemii  (^0- 
iiaum. ridire  qv^^iiC,  ipppedirare  dobefc.  Qj'icunqve  vero  hunc  eqvum  ex  pt^dido 
non  fuppcdttaveritf.tix  antea  dtcìujn>cU,  Sands  ecdeHap  6ka)koltcn«t  trium  mtrct- 
tmn  ìJìn\Stùm  /obito.  leena  qyicuuqve  ipfe  falera ,  te  antea  diximus  >  eqvum  rcn 
poilejerit,  ab  alio  ìlluili  mutuo  accipìto.'  Harc  noftra  ftntenria  &  judicium  a  No- 
hìs  ipiis  promulgata  >  &  in  fcriptis  prolata  foit,   Nobii  ipfif  prò   iribimaJi  f.dcmi* 

rf  .  bui, 


CAPÌ  IX;  Litr.  A.  B.    ^  5©7 

um  kennmittnnthn  oc  flcìram  odnim  gwJism  mOnflum  me^ot\è\im  oc 
mcd  ofi  fampykkiSndmti.  Oc  til  fanninda  her  um  feciuna  vier  v^òr  ina* 
cigle  med  vòram  adurgrèindum  Prelatura  oc  Prefttim  fyrir  petti  douis* 
bref  fkrifad'  £  fkfna  ftad  oc  afe  ^ò  dttgum  fidér  ena  fyrr  feg^r*  ^ 


Litr.-  B; 


.i 


(b)  Qltem  fliiJfmutn  Béim  fem  Jett*  bcef  fia  ediir  hcyra  fenda  AsbiAnt 
Sigtodslbii,  Jórt  Hfidiiìsfòn,  porarin  Skoggiafon  {ireflar,  Eiuar 
Eyoffisfóh  ^  ^f^n'  Gt^dmufidàToa  oc  por atìn  SfgrmmdUoii  kìfeménn  kvtdni: 
Guds  oc  (ÌAi^  Kunnigt  giiiràfilde  'ìmì  fub  atuìo'  gttacie  1511.  1  S^kathoUcc 
i  Bìfkupsturtgufn'pridiudagm  ^ìisrfta  epcer  Macteifismeirui  vonim .-  v,4Bir  ciK 
nefoder  afertiguiìi  harra  Sceptiéiie  med^  Gudsidàd.bìfbulpe  (  Skélhollro^ 
sd  fkoda  oc  ranfaka  hvarki  Eina«  pord^fon  V8rr&  f kyfldagur  Jaeilagyri 
kirkiu  ód'bifkiNpimim  fyter  ptat  er  hana  hafdi  ockt  róìda  Scadarficipen^ 
iVo  fenri  f k ijid  '\àt  ' appi  hann.  Var  greindur  Einar  par  fa  iogliga  ftefhd*» 
UT  af  Radsmanoimim/  kom  oc  par  fannika  fyrir  06  ad  RadsflciadciiiA 
hefdi  (vo  fyritfk/ttd  à  landaftefhupni  pà  ^  naiUi  bygdi  kìrkiiannar  'pàtécTg 
td  Stadarm$  kadbùar  pek  lem  rere  edur  leti:  róa^  ikylidu  r<$a  fy^r  à^caci^ 
arcns  fkipum  eirn  armara  manna  l  òllum  peim  verHòdum  fem  peir  fengi 

Sss  2  par 


bus ,  St  prtedicli's  Noftrìs  facerdotibus  &  pltirìbu^  atits  vii-k  difereds  andicntlbuf» 
6c  «pparobdiitibus.  In  qroram  teilimomom  Nos  figìHuai  neftmm  unacaui  prsrdic- 
tonim  noftrorum  PiìU&toruid  &'ff)cerdoruYn  (t^ilUi  fiisliteWs  AntcntJaedecrfitsciappea- 
diultKa  fcrìptis  eodeth'Ioco  &  anno,  ièd  leptidtto  poitenus,  bc  «Tupra.       ;  .. 

(b)  Omnibas  iiasiiteras  ^Cuth  vd  audituriie,  AsltiQrii  Bìàxts  Sigmdi^  Jonas  Hediiii,  Th«« 
rarimis  Skeggii,  faeerdotes,  Einartis  Eyolfi,  Jonas  <judixiandi  oc  Xborannys  Sig- 
jnundi,  laicu.  I^(-'i  &  Xuani  falut^rn  inLctuiU ,  iiotuin.faclcntci$,  qvod  fub  anno  gra- 
tile mllleduio  qvingentefimo  undecimo,  Skatiiolti  Kfkupstaiigentìuin ,  fci*la  tcitié 
proxìma  poft  feftujn  Martini,  ab  honorando  Domino  Stephano,  Odgratia  Epifcopo 
Skalboltenfì,  denominati  fuimiis  ad  perfpiciendiuii  '6i  perqvirenduia  <|vantain  Eina- 
rds  fìiius  Tlìordt  Sanc^c  ecclelj;i!  6c  Epifcopo  millciam  perXblreadam  deberet,  ee  qrod 
€X  pr^efcripto  £ontrafhis  cum  i!lo  initi ,  navtgìo  cathedra;  piicatorio  tifu-s  non  fuilTcr, 
Didus  Einaru«  a  Difpen&torc  huc  legitlme  in  jus  vocatns  ccat,  vereqve  ibidem  nobìs 
fid^a  fa£ìa  «ft,  in  viilarum  catliedraìium  coiiduc^oriim  <oiwcntii^  «ondirìortein  a  Di- 
rpeniàtore,  àum  dichis  viUas  elocabat,  pro<nuIgflt&ni  fuilTe,  ocnnes  cathedraltam 
fundorum  condu^lores»  fi  modo  ipfi  pifcatutn  irent  v^t'^lìoa^^foitmn  ahlegarent» 

navigiia 


50^  PERIODUS  YV.    SE'^TIO  HI. 

ha  «cki  ttófi  ùcaf  elli^r  fkada.  Oc  Bvi  ad  heilags  Anda  nàd  tìlkalladre 
dsniduin  vier  fagdann  Einac  pórdarfqn  oc  hvòrn  atrnann  fkylldugann 
ac  giàllda  Stadnum  fulla  fKipleigu  (yo  fem  fellur  a  {>vi  fkipe  er  honura 
var  tiliagt  ad  róa  4>  oc  fekann  fullrette  kirkmnnar  ad  auke.  Oc  cil 
fanninda  hef  um ,  '  fettum  vier  fyrmefnder  mehh  vor  inhfigle  fyrir  ^tu 
dómsbref,  fkrifed  i  fama  ftad,  dag  co  are  fem  fyrr  feger. 

•    •  Litr,  e. 

...  ....  '     I       •         .,..-■  » 

fc)  t^atigiorutriverAugmnndr  Pàbfoìt,  Halldór  Tyrfingsfon,  Salomon 
V  'J^i  Henriksfon,  HaHdor  Rcfsfon,  Saemundr  J6nsfon.,  Ntrfe  por- 
fteinsfons  pr«ftar  Skàlholtes  bifkupsdxmis,  Jón  pórdarfon ,  Jón  Magnùs- 
fon,  jon  Eirekflbn ,  Runólfr  Htìfkullsfon,  Eirekr  pórfteinflbn,  Jóa 
Hallsfotii'  fvanicr  Lttgwittumenn,  kunnigc,  ad  fa  lidid  war  fra  hingad- 
burd.  wors  henra  Jefu  Chrifti  M.D  oc  X  àt  um  warit  tveim  nótcum 
cpter  {fyrer)  krofsmeflTu  >  warum  vier  i  dóm  nefrider  af  heidariigutn  herra 
oc  andligum  fbdur  >i  gude,  bifkup  Scephani  Jdhsfyni,  ad  fkodaocnn- 
iàka  oc  ftillnadardóm  i  ad  leggia  um  {>a-àkiasru  fem  fira  Jón  porfteins- 
fon  kisrde  til  pórgancs  pórd^bnar  um\{4  iiiàleigumenn  er  hann  hafdi 
■  '       '  .     •   . .  ::.:...  .      /  ...        .      :  •  .   •  ,       a  finunx 


naviglio  cathedra!  prse  rins  ntt  deberc,  in  omnìbna  Hlf*  ptfcandi  locts,  in  qribtis 
nùlluTiì  in  eoft  damnum  vel  detrimentum  exinde  Tedandaret,  Hinc  invocata  Spiri- 
tus  Sandi  gratiai  digiuni  Einarum  filiuoi  Tbordi,  oon  fecus.  ac  reiiqvos  omnes, 
iitfegram  piicandi  mercedeip,  qvaiita  in  navigìo,  qvo  uri  )ubebanir,  jwrfolvendi 
craCj&.juris  prx^erea  Ecclefiae  vioiact  mulclam  inug^ain  Cathedra  perlblvère  de- 
bere, fententia  judiciali  ediximus.  In  qvòrum  teftiinoniam  nos  viri  prxdicH  iigillt 
^  nòftra  bis  llteris  fentenòa  decreCs  appendimus,  fioriptis  eodem  loco,  die  &  anno 
Ut  fupra. 


CAR  IX-   Litr.  C.  D.  509 

a  finunrgarde,  nd  hann  villdie  oc  fagde  fvo  ad  ei  gilldift  ne  gialldjft 
fkylldi  meir  cnn  einn  heytollr  af  hveriu  bygdu  bóle.  Emi  ok  leicft 
fvo  ollum  eptter  vorre  (klarre)  Carnvicflcu  ad  iVo  mundi  {>urf*a  guds  vid 
fitsker  fem  rikct,  Qc  enn  af  pyì  Caker  ótnaks  peù  fem  preftrinn  ^yrfrt 
fyrir  |>cim  ad  hafa  oc  j^eima  fólki  fvo  fera  fyrir  ódrum  mònnum;  {ivi 
daemdum  ver  fyrrfkrìfader  dómsmenn ,  med  fullu  dóms  atkvxde  (fem 
ftìinda  fkyllde  qianna  a  mille  um  alldur  oc  cefi)  ad  ailer  f>eir  fkylldit 
gialida  (greindann)  t>ingatoll  fem  ad  i  bùfkap  vxrì  oc  srasnyciar  hefdi, 
fem  er  lamb  ad  fódra,  edur  gialida  hey^  eda  gialida  {>a  peninga  fem  i 
fùHum  aurum  ftxdi  j^im  fem  taka  seti  edr  hanns  (lOgligum)  umbods* 
mamii.  Emi  f>eir  fem  ecki  villdu  gialida  greindann  I>ingacoll  oc  hielide 
hónum  i  ^rìófku  danndum  ver  pà  fkyltduga  ad  cvìgiallda  hann  apcur  oc 
feka  |>rìm  aurum.    Oc  cil  fanninda  &c. 

Litr,  D. 

(d)  pridur  oc  bleifan  vors  Herra  Jefu  Chrifti  fem  cr  alls  mannkynfins 
m:^king,  mifkunn  lifandi  manna  oc  framlidinna»  virdift  med 
finne  Heilags  anda  gixfu  oc  giptii  oc  gudligum  ìnnblaeflre  ad  vera  medur 
o(r  ollum  i  fór  oc  fylge  her  famankomnum  rtìdnnum  a  Leidarhólme, 
ùngum  oc  gomlumi  rikum  oc  fatxkum  fem  ftyrkia  villa  Guds  riecc  oc 

Sss  3  heilagrar 


bus,  qvi  praedium  ejus  ìncolant,  cum  hic  nrgent  &  ofreveret,  nnicflm  tantum  pen- 
(ion«iTi  firiiiculflriaiìi  de  firgulis  manfis  erogati  folere,  &  erogindiin  ed'e.  Omiii- 
bui  aiitem  nobis  ex  (:crrfl)  nofha  coiìfcieiuia  vilum  eft  ,  pauperes  jcqve  ac  divites 
Dei  opus  habere,  lahorem  prarterea  e  ficerdote,  in  eorurn,  &  fatniliar,  :rqve  ac  in 
aliorum,  gratiam,  Ihfcipienduiu  efl*e,  qvare  nos  judices  pifedìcìi  piena  (in  arvuin  & 
^ternuin  obfcrvanda)  fententia  decreta  ediximus,  omnes  villicarionem  liabentes,  & 
firnnm  metentes,  (dictam)' hanc  penfionem  parochialem ,  five  faginationem  ogni, 
live  tributum  facnarium,  (ìve  tandem  erogarionem  pecunia  legitimar,  exac^ori  com- 
petenti, aut  (legitJmo)  ejns  mandatario,  perfol vere  debere.  Q^vi  vero  dicVam  pendo- 
nem  parochialem  expendere  recufoverint,  &  contumaciier  retinuerint,  illam  duplo 
perfolvunto,  tribus  infuper  oris  mulBandì.     In  qvorum  teftimonium  6cc. 

(d)  Pax  &  benedicHo  Domini  noftrì  Jefu  Cbrifti,  qvi  totius  humnni  generis  eft  mitfg:atìo, 
mifericordia  vivorum  6c  mortuorum,  Sondi  fui  Spiritns  fortuna  &  felicitate,  divino. 
qve  afflatu  dlgnetur  adefTe  nobis  omnibus  bic  Leiderhoimiflt  congregatis,  juvcnibus 
&  fenibus,  divitibui  &.p«aperibua,  qvi  ttabilire  volane  jura  divina  Oc  Sm\S\x  Eccle. 


510  PERIODUS  IV.    SECTIO  III. 

heilagrar  krifthe,  oc  kriftiligrar  kyrkiu  famband  oc  vors  virdultgafta  hem 
Kongfìns  oc  Krùnunnar  i  Norege  famhelldei  vorc  fialfra  frelfe  oc  frìd- 
kaupy  fem  ofl*  voru  ad  ondverdu  jatud  af  gudi  oc  hinum  hélga  Olafe 
Kónge  oc  hanns  ollum  rcttum  epterkomendum  af  hverhim  cpter  annann, 
hafa  verid  ratnf>ykt  alle  til  Jeirrar  (lundar  fem  nò  er  yfer  off  komin, 
ad  vser  f kylldum  an  allrar  naudùngar  oc  afurkofta  haFa  oc  haiTda  log  oc 
landfins  rete  fem  fvarid  var  oc  fambundid  oc  fam|»ykt  i  'millum  krun« 
minar  oc  kirkiunnar  oc  Kòngfins  {>egna  oc  alls  landlms  alrhdg^. 

Ydur  ollum  godum  mònnum  Guds  vinum  oc^  voirufn  fiim  j^ii 
vorc  uppiaturs  famj^ykt  bref  fìa  edur  heyra  fenda  Jon  Sigmundffon  va/s 
virduligafta  Heybornafta  Herra  Chriftiern  med  Guds  nad  ucvalda  Koa- 
ùngs  til  Danmork  oc  Sviarikis,  rettur  Erfinge  di  Noreg^i  hanns  nadac 
Logmann  nordann  oc  veftan  i  Iflande^  Finnboge  Jónsfon,  Teitur. 
pórleifsfon^  Bidrn  Gudnafon  >  BiprnpórUifsfon^  Gripiur  Pal&foQ.i  por- 
leifur  Grimsfon,  pdrleifur  Palsfòny  pórfleinn  Finnbogaibn^  ^urduc 
Finnbogafon,  Sturle  pórdarfon ,  Arnór  Finnsfon>  Gudmuncky  ^Aodres- 
fon,  Sigurdur  Dadafon>  Sigurdur  Narfafon,  Tumàs  JónsiÌMi,  potéìfur 
Ogmundsfoni  K^rfe  Jónsfon ,  Eivlndur  Gudmundsfon,  Tucnas  OddsTonf 
Asmundur  Asmundsfon  vors  virdulig^fta  Nadar  Kongfìns  Eidfvarar,  F6v- 

itar 


(!tr,  ejusqve  vinculam,  lUufìriflim  Domini  nofhi  Regis,  Regnìqve  Norvegie!  con* 
coi'diflin;  noflrum  vero  iproruni  liberratem ,  pacìsqve  redeintionem ,  qrx  uobis  ab 
initio  iiint  promiira  fl  Deo  &  San^o  OUo  Rege,  qvsqve  ab  unìvedìs  ejas  Icgìtioti 
fuccefloribus,  uno  pofl  alterum,  ad  przfenteni  usqve  horani  fuerunt  approbfitit  ut 
fine  omnì  coaflione  &  iniqvis  coiiciitionibus,  legtbus  &  patrio  jure  vivere  Dobis  b'ct- 
ree,  prone  inter  Imperiuin  &  Ecclefiam,  Regis  Miniftros  &  tocius  ten^  pl<be<n 
juramento  fuìc  fancitum  8i  approbntum  ;,  Vobis  omnibus  bonis  virif,  Dei  noilrìs- 
qve  amicis,  has  noflras  conceptas  cojiditutionis  literas  vifuris  feu  auditutis,  Jonsi 
Sigmundi  filius,  Illuf^rinimi  &  Nobìlidlmi  Domini  Chrifiierni,  Dei  grafia  l)ar.i< 
&  Sveci*  Regis  Eledi,  Norvegijc  legitimi  hxredìs,  ìpfius  grttix  in  boreali  &  occi- 
dentali Iflandi^e  qvadrantibus  Noinopliylax ,  Finnbogus  Jonx,  Teitus  TliorieJhi 
Biornus  Gudnii,  Biornus  Thorleifi,  Grimus  Pauli,  Thorlcifus  Grimi,  Tkorltlfcf 
Pnuii,  Thorftenus  Finnbogi ,  Sigurdus  Finnbogi,  Sturk  Thordi,  Amor  Finni, 
Gudmunduc  Andrea,  Tborkifus  Gud mundi,  Arius  Andrea?,  Sigurdm  pavidis,  ^ 
gurdus  Nflifo,  Thomas  Jonjp,  Thorolfuc  Ógmundi,  Narfas  Jonjr,  Eivindos  (»-'^ 
mundi,  Thomas  Oddi,  Asmandus  Asmundi,  Iliufhiflimi  fl^  Gratiofiffiini  noUiiK* 

gii  hoisines  juratii  QvxttoxcM  &  Affeflbres  Judi^intii  inter  fltmiein  Hrita  in  trsrj 

Borgtr- 


GAP.  IX.  Litn  D.  [511 


itar  oc  LSgréttunienn  i  millum  Hvicar  i  Boi^arfircle  oc  Helkundaheidar 
hver  i  finne  tegund  oc  cilfctcu  valide  oc  nafnbdc.  Vot  vilium  ydur 
kiìnnu^  giora  ierhverium  oc  ollum  innelegum  almdga  ^  LogrectumdnnuFn» 
oc  Skaitbaendum  fem  cru  i  Hùnavatnsfnnge  hverier  fvo  heita  :  Jóii  Olafsfon, 
Brandur  Olafsfon >  Gudmundur Indrìdafon ,  OrnóIfurSceins(on,Sigurdur 
Ivarsfon.  oc  Ivar  Brandsfon  *  j^ar  med  ùr  Hegr3nefs{)inge  fem  fvo  heita  :  J6n 
pórgeirsfon^  Grimur  Jonsfon»  EìnarEinarsfon,  Gudmundurpórleif^foni 
Halldór  Jóiìsfon ,  Hakoii  Hallsfon  >  Halldór  Sigurdsfon ,  porarinn  Jónsfon; 
fvo  oc  ùr  Vodlu  I>inge  oc  pingeyar{>inge  oc  nù  eru  hier  écke  i  {)eirire 
vorre  fettre  famkomu,  oc  ollum  òdrum  Ldgretcumònnum  fem  miiis 
hcrra  Kóngfens  tnier  vinipr  vilia  vera ,  oc  hans  ^etta  fàcaekc  forftodu- 
lauft  fkatdand,  vortfrelfe  nàlfra>  oc  alla  vors  affprengìs,  vìlia  ftydiaoc 
ftirkia  Undan  f^vi  anaudaroke,  fem  yfer  ofs  er  komid  oc  àlagc  af  kirk- 
iunnarvalldi.  Vxr  vilium  ydur  kunnigc  giora  ad  vapr  hofum  yferfied  oc 
underftaded,  famanjafnad,  oc  fannann  fkilningyferbored,  fumerafraun 
rcyndre,  oc  flramkoiTinu  verke,  oc  tanti  ftóra  fkada  fiardóna,  fiàrmiflu 
oc  faftta  eigna  oc  annars  ófvariegs  agangs  oc  ofbelldis  er  almage  atls 
befla  umdaemis  fxt  af  bifkupum ,  preftum ,  klerkum ,  oc  beirra  med- 
fyigìunun  era  fyrir  ordner^  fumer  af  hardligum  hotum  oc  neicum  um 

fagning- 


Borgarfiord,  &  tesqva  Hclkundiana  in  fuo  qvìsqvis  foro,  data  poteftate  &  officio, 
falatem  faflm  cum  diviiM  mittunc;  Notum  vobls  fccere  volumus  Se  manifeihnny 
omnibus  &  fingulis  plebcjis  nimirnm  Viris,  Pedariis  &  Colonis  tributariis  intra  To- 
parchiam  Hnnavatnen(em ,  qvornm  hxc  f'unt  nomiiia  :  Jonas  Olafi,  Branduc  Olafi, 
Gudmundus  Indridit,  Órnolfus  Stenonis,  Sigurdus  Ivaris  &  Ivarus  Brandi,  itcm- 
qve  intra  Toporchìum  HegrancfenCein ,  qvorum  hjcc  nomina:  Jonns  Thorgeiri, 
Giìmus  Jon:t,  Eìnar  Einaris,  Gudmundus  Thorleifi,  Haldorus  [on.r,  Hacon  Halli, 
HaJIdorus  Sigurdi,  Thorarinus  Jonct;  Nec  non  ex  Vadlenfi  &  Thingeyenfi  Topar- 
chii&,  qvi  conventuì  huic  noftro  non  interfunt,  c«terisqve  Afl'efforibus  Judicìariis, 
qvi  Domino  noftro  Regi  fideles  amici  futuri,  hance  illius  pauperem  auxililqve  ex- 
pertem  provinciam ,  noftramqve  &  omnis  profapinr  noftrac  libertatem ,  adverfus  rnife- 
randura  iliud  fervitutis  jugum,  ab  imperio  Ecciefiac  nobis  impolìtum,  adjumento 
fuo  fublevare  volunt;  Vobis  notum  facere  volumus,  qvod  nosvidimus,  perceplmus, 
comparnvimus  &  intelle£tu  confecuri  fumus,  nonnulli  etiam  probata  experisntia  & 
ipfo  fa£ìo  magnam  illam  rerum,  tam  mobilium,  qvam  immobilium,  &  fundorum 
jn£)ursm ,  qvam  per  vim  &  enormem  violentlam  plebecula  univcrfi  hujus  diftriclus 
ab  Epifcopis>  facerdotihtv,  Clericis  &  eorum  comitibus  patitur,  nonnuUi  gravibut 
verboruin  miuis,  pleriqvc  vero  illata  (ibi  aperta  violentia^  cum  diutina  injuria  &  in* 

feftatione , 


512  PERIODUS  IV.    SECTIO  Ili 

fagninganna,  enn  flefter  med  framkommi  ofbelldis  verki  |eim  tangs 
oc  làiìgs  agangSi  fem  forbods  ùcfecningar  af  herlagre  kìrkiu  oc  fkrìfur- 
inala  oc  ^iónuftutekiu  grafcar  heilags  legftadar,  fynian  allrar  f likrar  ^ión- 
uftuy  hvad  liced  fem  tilber;  hier  med  banns  àfelle  ef  nockur  fyniar  {)eim 
f^efs  er  Beir  beidafl,  oc  b'ònnun  famneycis  alls  kriftins  fólksi  kùgader 
IT) ed  {>euu  àfelle  oc  àgange  fra  fiaum  gttrdutn,  grìpuai  oc  ginpndì  fé, 
rekner  f  ìdaa  i  armód  ^  e/md  oc  ùdegd  oc  j^eirra  affpreinge  mote  Idgum 
oc  tilfectum  Guds  rette.  Oc  enn  er  ^d  vor  ville  oc  fàm^ykt  altra  her 
famankominna  manna  j  meo  fulikomnu  fambande  oc  lófatake»  ad  vier 
vilium  hafa  oc  hallda  fvarinn  oc  ùmìnn  (actmala,  fem  gior  var  i  millum 
Krùnunnar  f  Norege  oc  kirkiunnar  oc  Klerkanna  um  oli  f»au  mal  fem 
^a  var  àfoettil  tilgreind  oc  fundurf kiiin ,  ad  hvad  fyrir  hverium  fkyllde 
Ibeki^ft  oc  dxmaft  Kòngsvallde  edur  Kirkiunnar,  oc  hìer  creinerfcm 
ollum  er  kunnigt  ad  giordeft  a  millum  andiigra  hluta,  oc  nkifins  Rids 
i  Tùnsbergi)  fem  tii  heilagrar  kirkiu  umdsemis  heirer,  fvo  femer  um 
tiundargiorder  med  rade  oc  fam|>ykt  àgiscs  herra  Magnùfar  Kói^,  oc 
virduligs  herra  Jons  Erkibìfkups  oc  annara  bifkupa,  barona  Rikiuns  oc 
Korsbrxdra,  oc  annara  godrà  manna  er  f>à  vóru  i  nànd^  ocfkipaduai 
allt  Koregs  rìke,  ad  oli  {>eiTi  mal  f kulu  firiàlfliga  damiaft  hiedan  af  oc 
Ikipaft  af  bifkupunum  oc  f>eirra  umbodsmónnumj  pan  fem  hierfylgia; 
Um  oli  klerkamài  |»au  er  |»eir  pra?u  fin  .a  millum,   um  hìurkap>  oc 

hverftt 

feflotìone,  ex.gr.  interdiilione  &  cxclufione  a  Sanf^a  Eeclefia  &  pcccatorum  con- 
fcfTìone,  facramenti  receptioiie,  facrse  fepulturx,  &  id  geiuis  omnis  minidcriit  <^^ 
negatione,  qvantuluincunqve  qvis  deliqverit.  His  ^ccedit  excommunictcio,  £<)«)> 
poflulatis  eorum  non  coacefrerit,  &  iiiterdi£Vìo  a  Communione  totius  cstus  Chiì- 
ftìani:  Qj-a  damnatione  &  iniuria  plurimi  prscdia  fua  &  pecora  deferere  coguntur, 
contra  leges  &  conftitutum  jus  divinum,  in  extremam  paupertatein  &  exiliam  a- 
pulì?.  Hinc  nos  omnes  hic  congregati  unanimi  coniènfu  &  voluntate,  folenniqyc  ip- 
plnufu  ftntuimus  atqve  decrevimus,  transaclionem  illam  inter  Regnum  Nonregicum, 
nec  non  Ecclcfiam  &  Clericos,  Tunsbergi  peraftam,  ratam  &  invìohtani  habirum 
iri,  de  omnibus  caufis  diftin£ìis  &  denoininatis,  qvac  coram  Regìa  Poteftaic  &  Ecdc- 
fia  agi  &  dijudicari  dcberent,  vcluti  de  decimatìonibus ,  ex  conluho  &  conftinitiore 
lilurìris  Domini  Regis  Magni,  &  Reverendi  Domini  Jonir  Archiepifcopi ,  Regni B- 
ronum,  Canonicorum  &  cjtterorum  proborum  virorum  ibidem  pracfentium  «tqvtd*- 
cernentium,  ut  per  totum  Kegnum  Norvegicum  ab  Epifcopis  &  eorom  Virtriii  « 
caulis  feqventibus  libere  judicarctur  :    De   mutuis  Ccricorum   litibus  omnibus,  de 

conjugiOi 


CAR  IX.  Lìtr^  a  513 

hverfu  logfig3  Tivor  er  getlnn^  um  kirkiufrelfi,  umciundcr,  umheitoll, 
ttin  f kipaner  {>xr  fem  menn  giora  a  fidurfta  d5gum  finum  f kynfamliga 
oc  gefa  Gudi  fyrir  (alu  fintii  >  uoì  pilagrima  fem  vitia  Scadar  hins  heilaga 
Olafs  Kongs  oc  annara  heilagra  ftada;  fvo  hid  fama  um  eigner  kirkna 
bannsverk)  oc  meinfaercj  um  okur^  oc  f>ar  feilder  oc  keypcer  verda 
andiiger  h!ucer>  mn  villur  oc  vancni,  frillulife,  hordóma  ocfrasndfem- 
isfpell,  um  ran  oc  ftulld  ùr  beilagre  kirkiu,  oc  oli  onnur  mal  pvilik; 
}»aa  fem  kirkìunnarrecte  tilheyra^  fkulu  j^efTe  mal  fem  nù  eru  upptalin 
farà  epter  {>vi  (cm /attarirej!^  vottat j  oc  Lògbokin  da^mer ,  oc  fkulu  faek- 
iaft  fyrir  kirkrannar  dómara  %  oc  ci  fkiocaft  under  leikmanna  dóm*  Item 
feger  fvo  i  Rettarbot  Hàkittiar  Kóngs  ad  um  flU  iardabrigde  oc  garda 
fkuti  kisraft  fyrìr  Syf lumanne  oc  Lttgmanne  hvert  fem  kixra  eìga  laerdcc 
edur  leiker,  oc  giora  ^ar  rete  af.  Item  fkal  oc  ollum  mdnnum  vicur- 
Hgt  vera  hvad  Retturbót  Kóngs  Chrifiinns  innehelldur  ofs  til  ftirkingar, 
fem  bier  epter  ftendur: 

'^  Vier  Chriftiem  racd  Guds  nàd  Danmarks,  Noregs,  Vendis  oc 
"  Gottes  Konùngur,  Greife  i  Oldenborg  oc  Delmenhorft,  fender  ollum 
**  vorum  elfkuligum  almuga  oc  underfacum  fem  byggia  oc  bua  i  Nor- 
**  egs  rike  kvediu  Guds  oc  fina.  Kiaere  almùge  oc  viner!  Vaer  hdfum 
'^  underAadid  af  Ràdi  voru  oc  odrum  gódum  mdnnum  ^a  Aóru  misfecn* 

"  iu 


conjugio,  qvo  qvis  legitime  natus  eft,  de  ecclefix  L'bertate,  de  decìmatìone,  de 
votis  omnibus  Se  teflamentis,  qvs  qvis  morti  vicinus  Deo  prò  (mima  fua  pruden- 
ter  nuncnpflverit,  de  Peregrinis,  qvi  fepulchrum  Sanàìi  Olifi  Regis,  aut  alia  loca 
fiinfhi  inviferint  ;  Iridem  de  peculiis  Templorum,  criminibus  Excomm  un  icario  ne 
puitiendis,  Pejtirio,  nimia  Psneratione,  de  rebus  Spiritiialibus  vendendis  aut  emen- 
dis,  de  Hsreii  &  incredulicate,  de  Scoitatione  &  Adulteriis  &  Violata  afKnitate, 
Sacrilegio  &  cscteris  ejusmodi  cauHs  ad  jus  Ecclefiodicum  fpeiìantibus,  qv2  juxta 
memomMs  TransaSioms  literas,  Laicorum  judfcio  nec  fubmitcends  funt,  nec  di- 
fcernend^.  A^it  prapterea  Edicìum  Haconis  Regis  de  jure  retraclus  pracdiorum, 
coram  Toparcha  vel  Nomophylace  tam  a  Laicis ,  qvam  Qerids  profeqvendo  ;  Con- 
flabit  etiam  omnibus,  qvod  Conflitudo  Regis  Chrifìierni  concineat,  q>"£e  noflro 
huic  affeito  flfibiliendo  inlerviens,  ita  fonat: 

S9S  Cbriftìemns  Dei  gratin  Norvegia^  Vandaìorum  GDtborumqve  Rex t  Comes 
Oldenhurgt  if  Delmenborfti  uutverfes  dvìùus  &  fubditis^  qvi  Regnum  Norvegt^um 
incolttftt  ^  DivitMff/f  0(m  nofirOf  fnìupem  mittituus,    DUeéfi  cives  ^  amici  9  jvafftioqvi- 

éem 

Tom,  IL  Ttc 


» 

re 


514  PERIODUS  IV^    SECTIO  III 

^'  iu  oc  urtderdrag  oc  ófkialligan  giorning,  fem  hie»*  tìl  i  voru  Rikc 
Noreg  oc  odrum^  vorum  fkactlòndum  vered  hefurj  oc  nù  af  J>vi  vicr 
vìlium  gìòra  fem  vor  f kyllda  tilber  ad  ftirkia  oc  hnilda  alla  ydur  vora 
underfita  fem  i  rettre  lagahlydne  eru  vid  ofs ,  oc  fierliga  maptte 
'*  afleegìail  oc  nidurfetiìift  oli  ólóg  oc  óf kiallig  regimenca ,  oc  fkadiigac 
"  óiidveniur,  oc  f>efshelldur  mxtce  blifa  ein  ftòdug  eindrxgne  i  Rikìnu> 
'*  oc  J)vi  hofum  vier  einkaiinliga  fvo  yfer  eins  ordtd  med  vort  eif kuliga 
'"  Rikis  Rad  fem  hià  ofs  var  i  BiÓrgvin  ad  heilog  kirkìa  f  kal  fyrft  fhals- 
"  lìga  nióta  tiundar  oc  ^eirrar  rencu>  fvo  oc  alle  ^ad  hùn  heftirmed 
*"  rettu»  eiga  ófkierdc,  hvad  fem  hier  til  hefur  vcrid.  Svo  viliutn  vn 
oc  fyrirbiódum  ad  Bifkupar  oc  Prófaftur  oc  fieìrra  umbodsmenn  edur 
"  nockur  af  {>eìm  dirfeft  ad  fcekia  {>egna  vora  oc  underfìta  framarmeir 
"  cnn  fvo  fem  fora  kriftinn  rettur  vottar ,  riettum  Prófafte  oc  fcktum 
'^  tiliettum  fvo  ad  {>eir  fieu  Prófafkar  fem  gomul  log  vocca.  Svo  vìliuoi 
'*  vier  oc  biódum  ollum  vorum  Fòvicum  oc  f>eirra  umbodsmOnnum  oc 
'-  àrmbnnnum  baede  i  andligu  valdi  oc  veralldligUj  ad  f>eir  flìule  ei 
|>rùga  eda  med  nockurum  vielum  koma  a  vorn  almùga,  fem  er  fem* 
iur  edur  fakeyrer,  framarmeir  enn  fvo  (èm  kriftinn  rettur  oc  Ugbókin 
'*  vottar.  Somuleidis  ftefneft  oc  fskel^  |»ó  med  vsgd  oc  mifkuna  ^at 
"  fem  fad  tilheyrer»  " 

Nd 


dem  a  Senatu  nojlro  if  aliis  probis  Virìs  percepimus  magnas  iBsts  difccrdias,  iUtpti' 
ma  A^ay  ij  provai  Conjvftudints ^  qva  in  Regno  no/ho  Norvegico  ^  Jubjidis  frh 
vindrs  badetius  invalutt-e  ;  prò  ojjìcn  noftri  ratione  vos  omnes  fnhditos  aojircs,  qsi  ;f- 
fturn  if  Ugnimum  'jbjeqvhm  Nobh  exbibetis  ^  jtnart  volumus^  toqye  prdtferiìm  rfjp' 
cercy  ut  toUantur  ij  abrogentttr  iOegitima  regimina^  dislegalitas  oamrs  ^  u\xtt  tòt' 
fvetudines  »  eoqye  fnugis  firma  concordia  in  Regno  ftabiliatur.  Pracipne  igìutr  cirm- 
munì  ^  cum  dileéfo  nobis  Senatu  Bergis  Jimul  ci>a6Ìo\  conjenju^  decrevimm^  nt  San3a 
Ecclejia  primum  decimis  earumqye  ujujruófu  libere  fruatur^  omnibus  privilegiis,  fé 
bfic  ttsqve  bnbuit^  inviolati! .  Sic  etiam  probibere  placuit^  ne  Epijcopiy  Pr£foftf^^<^ 
eorum  Vicarii ,  vel  ex  Clero  qvisqvam ,  J'ubditos  nojiros  if  cives  ultra  Jtiris  taausici 
prajcriptum  vexare  fuflineant;  Frapojitis  iy  mulffis  ad  legis  antiqya  mrmam  vti 
conftifutis.  Jtidem  prohibemus  vetamusqve  ownes  noftros  Qy^efiores^  eorumqve  l'icains 
^  ProcaratoreSf  tofu  Ecchfiafiici  qvam  Politici  ordiniti  ne  plebem  nojlram  ma.K^'^ 
aut  onera  qvadam^  vel  vi  vel  dolo  fa  perjvafione  fubìre  cogant,  préeterqvam  qve  JM* 
Canonico  i^  Codice  legum  prafcriluntur.  Csvibus  vero  re  ita  pofcetacy  iu  jut  vocaàs 
mitis  tamen  CT  icnis  a^io  intendatur* 


CAR  IX  Litr.  D.  515 

Nii  poder  menti  ydur  er  ollum  kunnigt  ad  hier  hafa  nù  verid  upp- 
lefin  landfins  log  oc  Rettarba^tur  Kónganna,  oc  faccmalar  oc  fundur* 
greining  oc  fam^ycking  Erkibifkupanna  oc  L^dbifkupanna,  eige  fidur 
ieyfe  Legacanna  af  Pàfanum  utgefed^  hvad  hverium  tiiheyrer  o(s  oc 
kirkìunnar   Formanne,    hofuin  vìer  nù  ad  einu  fam^ycker  ordid  aller 
greinder  menn  fem  hier  nu  eru  famankomner.     Svo  bidium  ver  ydur 
almenniligan  almii^a,  ad  vier  fkìliutn  fra   ofs  ollum  f>au  màlaferle^  fem 
heilagri  kirkìu  tilheyra,  ad  bivara  ofs  i  aungan   mata  {>ar  med?  enn  hof- 
um  oc  hoUdum   faftliga  {>a  biute  iem  ofs  hafa  jàtader  verid  af  kóng* 
dóminum^  oc  lata  ^ad  hvergi  dragafl:,  hvert  fem  bif kupar  edur  prófaftac 
le^ia  a  o(s  bann  eda  forbod»  hafa  ^ad  ad  6ngvu>  nema  opinber  banns*» 
verk  falle  a  nockurn,   pi  ftyrkiura  hann  oc  eggium  til  yferbótar  vid 
Gud.    Enn  ef  leikmenn  ftyrkia  edur  ftydia  pretta  til  àgàngs  uppa  Kongfins 
^egna,  pi  fkulu  |>eir  oc  allt  {>eirra  underfóik  ongann  riett  taka>  oc  ieker 
|>renàn  morkum  oc  atta  ortigum  fyrir  hvert  {)ad  fylge  oc  ftyrk  fem  |>eir 
veica  f>eim      Enn  allt  f>ad  folk  fem  bifkupunum  oc  preftunum  {>ióna 
oc  bùj  a  ^eirra  jòrdum  >  pà  greide  fina  landf kuUd ,  enn  |>i(>ne  beim  ei 
framar  med  ftyrk  a  mote  vaildsmonnum,  utan  |)eir  gange  f)a  fra  ^eim, 
t>egar  j^eir  heyra  ^efla  fam^ykt,  utan  J>eir  giallde  fem  fyrr  feger,  utan 

T  1 1  2  minn 


Jamqve  vobis  boni  Viri  probe  conAat,  legem  Civilem,  Rogationes  R«guin , 
convenicntins,  diftinflionesqve  caufarum  &  contra£tus  cam  Archiepiìcoporum ,  qvam 
CìTterorum  Epifcoporum ,  non  ininus  qvam  Legarorum  Pontificia  authoritatis  privile- 
gia hic  effe  publicata,  unde  patet,  qvx  ad  nos  &  Ecclefiar  Antillitcm  pertineant, 
in  qva?  fingula  hic  congregati  prardicìi  viri  confenlimus.  Vos  iraqve  univerfam 
Plebem  rogamus,  ut  ab  omnibus,  qvs  ad  San£)am  Ecclenam  pertinent,  caufis  nos 
fejungamus,  nullo  pacVo  iìsdem  nos  immifcentes,  ea  vero,  qv^  Regia  nobis  ipofpon. 
dit  Majefks,  firmirer  retinennius,  nulla  in  re  cedenres,  nec  anatheinatum  aut  pro- 
fcriptionis  Ecclcfiaflic*,  five  ab  Epifcopo  (ìve  Pratpofiro  denuntiatsr,  ullain  habentes 
rationem  ,  nili  qvis  inanifeftis  fceleribus  excommunicationis  pcenain  promeruerit,  rum 
eundem,  ut  ad  Deum  per  veram  pc?nitentiam  fé  conveitat,  adjuvemus  &  exliorte- 
mur.  Q\'odfr  Laici  Sacerdotibus  ad  impetendos  Regìs  i'ubditos,  operam  fiiam  com- 
modaverint,  ipii  cuin  univerfa  domefHcorum  turba,  jure  fuo  excidunto,  &  prò 
prspttito  ilngulis  vicibns  auxilio  13  tnarcis  cum  g  ortugis  mulcìantor;  Coloni  vero 
omnes  qvi  Epifcoporum  &  Sacerdotum  potefUti  fubjecti,  ipforum  incoiunt  pr^dia, 
annuas  tundorum  mercedes  iblvunto,  nec  ullom  pr^rterea  contra  Regios  m.igi(lratus 
opercm  aut  auxilium  illts  prtrflanto;  Sed  audita  hac  nof^ra  Conftitutione  ie  flatim 
ab  illis  fejungunto ,  nifi  prardi£lam  mulélam  iblvere  veline ,  aut  Domiuus  no(!er  Rex 

majorem 


5i6 


PERIODUS  IV-    SECTIO  HL 


mina  herra  Kóngurinn  vilie  tnetre  ftirk  aleggia.    Sva  ad  peir  fem  Haopa 
under  valld  Bifkupa  oc  Preda,  edur  annara  lerdra  manna ^  oc  felia  |>eim 
^xr  jarder  edur  leigia  ad  j^eim ,  er  akisrdar  eru  oc  brigd  er  aborto  ept* 
er  logum>  oc  menn  fynalkial  fyrir,  halldeft  adongUf  enn  hiner  riert- 
fokcer  epter  landslògum  fem  àbùa  edur  burtfelia.     Svo  oc  um  beìt  oc 
àverka  oc  ineytf lu  a  kirkiueignum ,  bsteft  med  landname  oc  averkabóc 
fem  Legbók  vottar  terdum  mónnum,  enn  hverke  med  banne,  nie  for- 
bodum,  edur  ùtfecningu  Heilagrar  kirkiu,   enn  ef  òdruvife  er  giorc, 
halldeft  ad  ongu  framar  enn  log  votta ,  oc  fvrr  er  f krifad  ;  oc  ^eir  pred- 
ar oc  Isrder  menn  fem  framar  ganga  a  leikmennena  oc  almùganneDn 
tandsl&g  ftanda  tiU  ^a  dìrfeft  enginn  leìkmadur  ad  vinna  fyrir  ^m^ 
hverki  kona  nie  karl,  ùrmer  nie  gamler;  enn  hver  fem  {>ad  giórer  hier 
cpter  ad  upplefinne  f^ei^re  vorre  fampykt  >  oc  Kónganna  Rettarb«ur 
f kipa  9  |>à  (ieu  riettfangader  utan  grìdaftada  af  f^f iumdnnum  oc  boend- 
um,  oc  fkipceft  i  fiónuftu  mèd  |eim  fem  mìns  herra  Kónglìns  riett 
ftydia,  oc  falle  riettlaufer  hvar  fem  beim  er  misboded>  partii  {>cir gan- 
ga frafeim,  utan  hiner  vilie  beerà  iig^    Enn  ^eir  menn  fera  nù  ganga 
i  beila  vora  fam^ykt  oc  lagaftirking,  oc  vilia  iidan  ganga  fra^  oci'kili- 
^  aft 


f  • 


xnajorem  iis  injunxerit  operam.     Ita  etiam  Hli,  qvi  Epifcoporum ,  Sacerdocum,  m« 

altorum  Clerìcorum  poteitati  &  imperio  fua  fponte  fé  fubmirtenteay  fundos  ah  aliis 

leo-itimo  retra£lus  jure,  &  ex  iiiflruinentis  demonflribili,  (ibi  vindicari  csptos  venoi- 

derint,  aut  incolendo^  ab  iis  conduxerinty  eorundem  contrft£lus  prò  iiihilo  babeutor. 

Qyi  aiitem  praediéìos  fundos  ìncoluertnt  aut  abalienavernic ,  ex  jiuis  QviJLs  prxfcripto 

rei  peragantur.     Porro  qvi  iu  pafcua  fundorum  Eccleiiafticorum  fua  agunt  petort, 

aut  ex  ipfis  fundis  altqvera  iìbi  ufuinfru^um  vindicant,  &  detrìinemum  illis  acte- 

runt,  Clericis,  prout  Legum  Codex  prcfaibit,  prò  terne  Irrfjone  damnam  rcuitn- 

unto,  non  vero  anathematis ,  iuterdiàionis ,  aut  profcriptionis  Ecclefiafìics  poesia 

propterea  (ubeunto.     Qyod  fi  fecus  facìuo»  fucrjt ,  prsterqvam  Leges  definiunt ,  pri- 

faiptumqve  ed,  prò  nibilo  habetor.     Illis  autem  Sacerdotibus  &  Clericis,  (pi  uitn 

legis  Civilis  tenorem  aut  fententiam  Laicis  &  pkbem  vexare  conantur  »  neroo  cujus- 

cunqve  fexus  aut  «tatis  fuerit,  operam  nayare  fuftineto»     Qvi  vero  recitata  bac  ne- 

ftra    conÀitutione  contra  Regum  Rogationea  tale  qvid  pouhac  fecerint,  a  Kegiis 

Toparchiaruni  PrxfedlSy   Coionisqve  ubicunqve,  extra  afyla,  capuinlor,  illomirqve 

fervitio,  qvi  Domini  nodri  Regis  jus  fiabiltunt,  sqva  partitone  addicuntor;  Ivi* 

cunqve  autera  infcltati  aut  Isefi  fuerint,  jure  fuo  excidunto,  donec  ab  hujusinodi 

Sacerdotibus  fé  feparav«rint,  vitam  tic  mores  emendantes»      Q\'t  vero  buie  uoirrz 

ConiUtationi  6c  leguiu  firinationi  jam  accediti  ab  eadem  poftea  ut  &  concordino* 

iiio 


CAR  IX/  Litr;  a  '  $17 

aft  vid  petta  vort  famhellde,  annadhverc  fyrir  ótraj  àlogur  Is?rdómfins> 
edur  adrar  forcolur  oc  illvHia^  fa  Re  Gt  fekur  f tettiti  mdrkum,  oc  tic* 
Itrgur,  oc  take  òngann  rete,  oc  engin  miA  feke  hann>  oc  under  fomu 
grein  oc  f kilyrde  fie  um  f>a  fem  ei  villa  hylla  oc  (àmbickia  nied  ofs  {jeffa 
vora  fambykt  Enn  hvor  fé  madur,  rìkur  eda  fataekur,  fem  verdur 
fyrer  nocì^urum  fóknurii  órettiligum  edur  agange  af  kirkiunnar  For- 
rnònnum,  fem  i  |>eflum  (àmtdkum  hafa  verefl  edur  eru  med  ofs,  fi 
fkulum  vier  aller  greìnder  menni  hvor  fem  til  er  kvaddur,  hìalpa  hbtìr 
um  oc  fUrkia. 

Litr-   E^ 

(e)  IJier  Scefan  med  Gudz  nad  Bifkup  i  SkalhoIIth  Augmund  med 
famre  nad  Abóti  i  Videy.  poruardr  luarsfon  Officialis  pordr 
Gudmundzfon  Einar  Snorrafoa.  H^lgi  Jonsfon  ok  Jon  Einarsfon  pred- 
ar Skalholltz.bifkupsd^emis  fendum  kvediu  Gudz  ok  upra. .  Kunnigt 
gioratìde  ad  fub  anno  grac're  M.DXV  ar  a  ahnennil^u' O^aràrf  tngc  vor- 
um  uid  ftadder  oc  tilkallader  ad  feffer  menti  aller  geingu  aller  til  eins. 
handabandz  Vigfus  Bondi  Erlendzfon  ok  hans  (yfter  huftrù  Halmfridur 
af  einne  alfa    En  Grimr  bóndi  Pàisfon  ok  pórleifur  bondi  fonur  hans 

T 1 1  3  '  af 


ftro  incepto,  vel  metu,  vel  coa£lIone  cleri  y  vcl  filiìs  perrvafionibus ,  aut  malixia  ad- 
duflus,  receflerit,  13  maicis,  fimulqve  exilii  pcena  multator;  jus  fuum  nunqvam 
obtineta,  nec  ullam  agito  caufam.  Qy«  etiam  de  illis  parirer  di£ìa  funto,  qvi  hanc 
nodram  Conftìtutionem  nobiscum  approbare  recufaverint,  Cacteruni  qvicunqve  ea- 
dem  nobiscum  fcnferit,  cujuscunqve  conditionis  fiierit ,  eundcra  li  ab  Ecclefiae  An- 
tiflìtibus  injoila  aliqva  «Rione  aut  iiilib£latione  fuerit  inféflatus  >  omiii  epe  adjuvft. 
bimus  &c. 

(e)  N08  Stcpb«nns  Dei  grada  Epifcopus  Skalho[tennty  Augrmmdur  eadenr  gratta  Abbas 
VJdeycnfis,  Thorvardus  IvarJ  OfliciaHs  ^  Thordus  Gudmundi,  Einai-  Snorronis, 
Helgius  Jonx  &  Jonas  Einarì  faoerdotes  dioecel^os  Skalholteiifìs  Iklurenv  Dei  &  no- 
ftram^  mictìmus,  iiotum  facientes,  qvod  fub  anno  gratis  1515  in  g<eneraUbiis  Comi- 
tiis  6xaraa^*n(ibus  advocati  prslentes  eramus  cutn  feqventes  viri  omnes  fimul  datis 
dextri»  contiacìura  inirent,  Dominus  Vigfus  Erlandi  filius,  ejusqve  Ibvor  Domina 
Hoiinfrida  nb  una  parte,  ab  altera  aurem  Dominus  Grimus  Pauli  filius,  fuusqve  filius 
D€Qiinus  Thorieifus»  tali  cuin  prxloqvio  6c  pa^o  promulgato  >  ut  prsdif^i  viri  per- 

fecìain 


518  PERIODUS  IV.    SECTIO  IH 

nf  annate  ad  fuo  fyrer  fkildu  oc  undertolado  dd  Jicfler  fynrfkrlfidcr 
bqmdr  fxttuzc  fullum  (accum  um  alla  ^à  hlucì  fem  ^  hafdi  agreinc  oc 
imilli  borìt  ^ar  cil.fuo  fetn  uxri  um  hugmód  heimfokner  fiar  uppcekter 
gripdeilder  ad  olla  tilfkìldu  greindu  en  aungu  fràfkilldu  ok  ferliga  um 
rettarbott  Hakonar  kóngs  fem  f»eim  hafdi  meft  a  mìllum  borid.  Skildi 
adr  fkrifadr  Vigfus  eignaz  xuenliga  ok  ad  fler  caka  j^efTir  Eingey  ok 
Laugarnes  Setberg  Galmatiorn  ok  Kìrkiuhofn.  En  HólmfriJr  fyfterhanns 
aeuenliga  eignaz  ok  ad  fier  taka  jordena  Sandgerdi  er  ligg^  a  RofthuaU- 
ned  i  Hvalsnes  kirkiufókn»  En  Grìmr  Bóndi  ok  fonur  t>ans  pórleifui 
àtolulauft  alla  peninga  fyrir  nordan  fem  uppà  rectarbócina  horfa  ok  ^ar 
med  Kìrkiuuog  i  Hofnum  Anarhollc  ok  aQtufkeldu  a  Kialarnefi.  Skylldu 
{»eir  hìer  med  alfatcum  fatcen*  Ok  tii  fannenda  hier  um  feftum  vier 
Yor  lunfìgli  fyrir  pecca  fxccargiórdarbrief» 

Litr.  F. 


ferlum  fem  hann  hefur  ifallid  i  Skàlhollcsbifkupsds^me  i  ùcnefningu  dòmi 
oc  ùrfkurda  rangra  oc  fam|>ykcum  j^eim  fem  Hann  hefur  giorc  móce 

kirkiunnat 


fèdam  agnofcerent  reconciliationem  qvoad  omnes  cauffls  ìnter  eos  eo  uCqvt  difcepts- 
tas,  five  fucrint  fimultatesj  vis  violenta,  direptìo  bonoruin,  rapinie>  qvocunqve tsn- 
dem  nomine  (Ine  ulla  exceptione  venerint,  fpeclaliter  autem  qvoad  EdiBum  Regìs 
Haconis  qvs  maxima  Inter  ipfos  diflidii  caufa  fuerat.  Prstdt^lus  prarterea  Vigfus  ni- 
jas  Eingey,  Laugarnefum,  Setbergum,  Galmarstinmam  &  Kyrkiuhòfnani,  foror 
autem  ejus  Holmfrida  prjcdiwm  Sandgerdnm  in  RodhvalaiTefo  parcecix  Hvaisnefcnilj 
fìtum,  in  pofreiTionem  perpctuam  accipeient.  Dominus  nutem  Grimus  ejusqve  fili.'S 
Thorleifus  omnia  bona  in  parte  boreali  (ita,  ut  &  Kyrkiuvog^um  in  Hofnis,  Anai- 
holtnm,  &  Ofufkeldam  in  Kiaiarneib  ex  tenore  Edi^U  libere  retìnerent.  Q\*o  pai^o 
reconciliatio  eorum  perfe£(a  dechirabatur.  In  qvorum  te[timoniain  nos  (idilli  no- 
ftra  Uceris  transadionis  appendimus. 

(f)  Nos  Stephanus  Dei  graria,  Epifcopus  Skalboltinus ,  bonis  omnibus  notum  facimas 
Nos  Jonam  Sigismundi,  qvi  Nomophylax  appeli-.itur,  omni  abrolviffe  rcatu,  qvem 
fibi  intra  diccefin  Skalholtinam,  injufta  judlcia  &  fententias  ferendo,  iteinqve  con- 

duii 


GAP.  IX/  Litr.  E.  R  515F 

kirkiunnar  frelfe  9  oc  klerkanna,  ocbeirra  pionuftumanna  hvttm  vegfem 
|)aci  hefur  helft  tilkomed^  med  pvi  fkìlorde  ad  hann  (ór  fyrir  ofs  fvo- 
felldann  bókareid  fem  her  epter  fkrifadur  ftendur: 

•'  Eg  Jón  Sigmundsfon  legg  tìl  beff  hond  a  helga  b<5k ,  oc  fvo 
"  f k^t  eg  minu  male  til  Guds >  ad  eg  ikal  giSra  bót  oc  becran  vid  Gud 
"  oc  Heiliga  kirkiu  fyrer  òli  pau  misferle  fem  ec  hefe  i  fallid  i  Skal- 


"  hollts  bif kupsdspme  Ivo  lenge  fem  bif kup  Stephan  hefur  att  ad  regera 
"  i  licnefningum  doma^  ùrfkurdum  oc  fampyktum  ad  eg  hefe  giare  ^ 
'*  mòti  lògum  oc  rette  oc  Privilegiis  Heilagrar  kirkiu  oc  nennar  klerka 
*'  oc  piónuftumanna.  Svo  ad  eg  medkennift  ad  eg  hefi  giòrc  oc  giòra 
"  latid  ranga  doma  oc  ùrfkudì  i  millum  Biarnar  porleifsfonar  oc  Biarnar 
"  Gudnafonar  i  arftoku  epter  porleif  heitinn  Biórnsfon ,  oc  pi  ficai  ec 
"  aprurtaka  reyngia  oc  ónyca  giora  pad  fem  mer  er  framaft  mdgulegc 
*  af  ftad  ad  koma.  Her  med  f kal  ec  gióra  alla  pà  boc  oc  betran  vid 
'  Gud  oc  Heilaga  kirkiu  fem  Bifkupinn  vili  mer  tilfegia  edur  fegia 
'  lata.  Svo  oc  fkal  ec  hedan  i  fira  hialpa-  oc  ftyrkia  i  olium  hlutum 
'^  Heilagrar  kirkiu  rett  oc  klerkanna  ad  ófkOddudum  jafnan  mins  Herra 
''  Kónguns  rette  epter  ìògum.  Oc  ad  fvo  ftòfudum  eide  fie  mier  gud 
"  holiiir  fem  ec  fatt  fege,  enn  gramiu:  ef  ec  l^g.  " 


Vitnes- 


cluft  contra  Ecclefìir,  Sacerdotuni,  corum  mìniftrorum  Privilegia  qvocunqve  modo 
adornando,  contraxit,  fub  fufHxi,    qvod   nobis  praftitit,  juramenti  conditione: 

*'  Ego  Jonas  Sigismundi  manum  facto  codici  imponens,  coram  Deo  conte- 
»'  fior  me  poenitentiam  Deo  &  Sanflae  Ecclelì*  qvorumvis  deliàorum,  qv«  fedente 
"  Epifcopo  Stephano  intra  dicecciìn  Skalholtinam  perpetravi,  judicia,  fententlas,  & 
"  conclufa,  centra  legum  tenorem,  San£lx  Ecclefis  jus  ejusqve  Sacerdotum  &  Mi- 
"  nidrorum  Privilegia  flatnendo,  ailurum,  ita  &  lubenter  confiteor  me  injuflas 
"  fententias  dixiife  6c  dicendas  procurafTe  de  controverfia  Kò'rno  Thorlevio  &  Biò'rno 
**  Godvinio  intercedente,  nata  de  haereditatis ,  qvam  defuiiclus  Thorleifus  Biorno- 
"  nxus  reliqvìt,  acceflione;  poUiceor  itaqve  me  memoratum  judicium  revocaturum 
'*  &  prò  pode  irritum  fa6lurum,  praeterea  promìtto  me  coram  Deo  &  facra  curia 
"  eam,  qvam  Praeful  mihi  imperaverit  aut  imperatam  curaverit,  poenitentiam  acìu- 
"  rum ,  ita  ut  ab  hoc  tempore  facrnp  curi*  &  Sacerdotum  jus ,  integro  interim  ma- 
"  ncjìte,  juxta  legum  pijefcripta  jure  Regio,  fervavero.  Tale  predanti  jus  juran- 
"  dum>  Deus  ^  p  vera  loqvar^  propitìus^  fi  veto  menthr,  irafus,  e/lo!  " 

Tale 


510  PERIODUS  IV,    SECTIO  HL 

Vitnestnenn  ad  Beflum  eidftaf  oc  <)Uum  gi5minge  v6ni.  Brudec 
Augmundr  Abete  i  Videy  med  fainre  nad  «  Helge  Jónstoiij  Jón  Eintfs- 
foiìj.  Eyiìlfùr  pordarfon,  predar,  J6n  pórdarfoa)  Braodur  Einarsfoni 
fvarnèr  LOgrettmnenn  oc  marger  adrer  goder  mena  bxde  krder  oc 
leiken 

Litr,  G 

p'ricus  Valckendorf  Dei  gratia  Archieplfcopus  Nldrollenfis,  nec  non 
Apoftolicoe  fedis  Legatus,  Magnus  Hahunarenus  eadem  gratis  Epi- 
fcopus  notum  facimus  per  prefentès  nos  anno  Domìni  MOKIIII  Domi- 
nicd  infra  oftavam  Sancii  Laurentii  marcyris  vidille  legilFe  &  fané  intcl- 
lexilTe  qvasdam  literas  reverendo  patri  &  Domino,  Domino  Andrex 
Epifcopo  Afloenfi  a  fandlifllmo  Domino  noftro  Domino  Leone  Papa 
decimo  deftinatas  fliper  denario  San£li  Petri  levando^  (][varum  cenor 
talis  èfl:  ut  infra. 

Leo  Papa  decimus  venerabili  fratri  Andrete  Epifcopo  Afloenfi 
colle6lori  noftro  Id.  Sadoletus  venerabilis  frater  falutem,  &  apoftolicim 
foenedldionem.  Qvpniam>  fìcut  nuper  accepimus^  denarium  SandiPe* 
tri  tam  in  Norvegia  &  Sveciae  regnis  avam  Isiandiae  &  Ferdenum  aVùs- 
qve  dìélcrum  regnorum  infiiiis  a  multis  annìs  citra  reftanc  exigendl 
Idcirco  nos  confili  de  intelligentia  &  integritate  fratemicatis  tus  nec 
non  fidei  &  devotionis  fincericate  qvam  ad  nos  &  hanc  faoi^tam  apodo- 
licam  geris  fedem.  Te  noftrumqve  &  Apoftolicae  fedis  Coliectorem 
didi  denarii  fanéli  Petri  in  regnis  &  infulis  prsediétis  ad  bene  placitum 
noftrum  &  didls  fedis  inchoandum  cum  primum  Te  illuc  conculerìs 
tenore  prefentium  facimus ,  conftituimus  &  deputamus.  Concedcntes 
tibi  etiam  horum  ferie  plenam  &  liberam  fiicultatem  &  potcftacem 
qvoscunqve  habences  &  tenences  diélos  denarios  SanóH  Petri  &  illos 
adhuc  folvere  debentes,  etiam  per  editìum  publiaìm  monendi  ficciua- 
di,  ac  non  folventes  excommunicandos  declarandi,  ac  conerà  eosdcmj 

edam 


Tale  jus  jurandum  6c  A5ìa  tertantur  Prater  Ogmuhdiis  eadem  grùtia  A^'b« 
Videyenfis,  Helgo  Jon;r,  Jonas  Einari,  Ejolfus  Theodor! ,  Sacerdotcs;  Jonis Theo- 
dori ,  Brandtts  Elnarì,  Jurati  Pcdarii,  &  muki  alii  \irì  dlfcKti,  ttm  Cferìcii  tp^ 
Laici* 


GAP.  IX,  Lim  a  521 

etiim  fi  epifcopalì,  tirchiepifcopali,  auc  alia  majore  prxfulg^anc  digni- 
me^  ad  cenfuras  ecclefiailicas  procedendi ,  nec  non  omnia  alia  &  (in- 

!rula^  ad  id  neceffaria  &  oportuna  faciendi^  gerendi  &  exeq vendi,  qvod 
imilicer  colleéiores  de  jure  vel  confvetudine  facere  pocuerunc,  feu  edam 
debuerunc,  cum  potefbce  etiam  fubdeputandi  alios  fubcolleélores  & 
nuncios  cum  fimili  auc  iimicata  poteflace^  eosqvre  qvotiens  tibi  videbi- 
tur,  revocandi.  Hortantes  omnes  &  lingulos  archiepifcopos ,  epifco- 
pos,  abbaces  &  afìos  ecclefiaram  prslaros ,  ut  te  ac  fubcolledores  Se 
nuncios  cuos  prò  tua  erga  nos  devocione  &  obfervancia  ad  diélum  coU 
leé^oris  officium  )  iliiusqve  lìberum  exercitium  promce  recipianc  &  ad- 
mittant,  cibiqve  &  illìs  prò  executione  di(^orum  denariorum  faveanc 
&  affìftanc.  Et  fi  qvid  ex  didis  denariis  apud  fé  habeant,  tibi  libere 
tradanc  &  configncnc^  &  qvantum  in  eis  fuerit  ab  aliis  illorum  debico- 
rìbus  tradì  &  confignari  faciant,  recepca  a  nobis  idonea  avitantia.  Qvas 
qvidem  pecunias  per  Te  &  fubcoliedorea  tuos  prasdiétos ,  colligendas 
&  exigendas  volumus,  ut  in  ci  vitate  Lubecenfi  in  bancho  menfalium 
inercatoruiii  tucarorum  deponere  debeas,  qvi  illas  per  eosdem  merca- 
tores  lic  in  urbe  nobiìs,  &  camere  apoflolics  folvi  faciant:  in  contra- 
rium  faciencibus  non  obflancibus  qvibuscunqve.  Datum  Romae  apud 
&néium  Petrum  fub  annulo  pifcatorisj  die  IL  Januarii  MDXIIIL  pon- 
tificattis  noftrì  iinno   primo.  In  cujus  rei  fidem  &  teftimonium 

fecrecum  noftrum  pn]^rentibus  duximus  ^ippendendum.    Datum  Aflojc 
X.  caleod.  Augufi»  anno  &  die  ut  fupra. 

(L.  S.) 

Cap.  X. 

* 

De  Ogmundo  Pauii  filio, 

§.  I. 

(ìgmunduf  P<r«/;  jf//«/ Catholicorum ,  qvi  Skalholci  federunt,  Epifco- 
porum  ultimus,  natìone  fuitlsiandus,  patrem  habens  PautumGud' 
mundi,  macKin  Margretam  Ogmundi  filiaia,  avunculum  vero  Thorol- 
ToAt.  II.  Uuu  funi 


522  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIL 

fam  cognomento  Bifkupy  qvi  Biorno  Godvini  &  Jotì«  Sigbmiindi  con-, 
tra  Stephanum  conftanter  adbasfic,  non  habito  refpeélu  juris  jurandu 
qvo  Stephano,  anno  ijog»  una  cum  Biorno^  obedienciam  promiferst. 
Ognfìundus  in  adolefcencia  tam  domi  qvam  foris  in  Anglìa  &  Belgio 
literis  aliqvam  navavic  operami  fed  fcnior  fa<^us  arti  naucics  fé  dedic, 
ava  non  folum  commerciorum  &  exoticarum  gentium  cognicionem, 
fed  tandem  ctiam  onerdrìae  Skalholtenfis  Cathedra?  navis  prxfeóluram 
fibi  acqvifivit,  eandem  enim  Presbyter  fa£lùs,  &  facerdocio  Breidjbol- 
ftadenii  ornatus,  non  depofuit;  Nam  H  iiceranim  expers  fuitTeCj  ut  qvi- 
dam  volunt»  fub  Stephano  viro  doélo  &  do<n:orum  promotore^  nec 
opulentiinmum  illud  (àcerdotium ,  nec  deinceps  fplendidiirimani  illaai 
Abbati jm  Videyenfem,  tandemqve  Skalhojtcìnleni  Epifcc^atum  adepcus 
eflet;  Inter  doétos  tamen  eum  numerare,  aut  iìngularem  erudicioneoi ei 
adlcribere,  haudqvaqvam  fuftinemus. 

Sacerdotali  officio  initiatum  1499  Y^l  etiam  prius,  &  tumtem* 
.poris  ad  Paftoratum  cathedrce  Skalholtenfis  eveólum  fuifle,  teftjntur 
litcrx  Thorlaco  Gunnari  data?.  Breidabolftadenfe  facerdocium  nic^vioi 
efle  anno  1504  vel  etiam  antea^  teftantur  litert*  Stephani  eodcm  anno 
"datcp,  qvibus  illi  permirtitur  ab  unoqvoqvé  dioecefcos  Skalhokeofis  Pi- 
•flore  abfohitionem  accipere»^  avoqvo  tempore  ipfi  placeat  aut  necelTi- 
tas  urgeat>  ne  impedimento  nt  ejus  otircio*  (imulqve  cathedra  Skal- 
holtina?  Navarchum  fuiilè,  probabile  reddunc  iitersie,  hoc  anno  Domi- 
nica  pofl  Fedum  Sanéli  Olai  data? ,  in  qvibus  cum  Magno  Magni  hìio 
contrai^um  init ,  hberum  ipfì  in  Norvegian[i  fecum  tranfitum ,  gratuicum 
dum  ibidem  commoratur  convidum,  &  reditum  deniqve  in  Islandiiin 
promittit,  in  cuius  hoipitalitatis  redhoftimentum  Magnus  ei  prxdium 
Ey  (infulam)  in  tribù  Breidabolfladenfi  (itam,  emancipata  Circa  hxc 
tempora^  ut  qvidam  volunt,  anno  M09,  accidit,  ut  Pnefe^  R^ivi- 
carius,  qvi  Beflàftadis  refidebat,  prope  Breidabolftadum  iter  fiiciens,  ifl 
Ogmundi  famulos  incideret,  inter  qVos  ex  jurgio  ad  manus  venit,  adco 
ut  OfflTiundiani  full  fugatiqve  domum  tenderent ,  Regii  vero  viclorii 
Isti  oc  exfultantes  perfeqverentur,  fed  Ogmundianis  ad  incitas  redacìis, 
pecefiitas  &  herilis  domicilii  pra^iidium  vires  animumqve  auxit  »  ut  ho- 

ite 


.  CAP.  X  §.  2,  3.  4;  -  525 

• 

fies  non  tarìtum  fugarent,  fed  multos  (aiiciarent,  duos  vero  penitus  occi- 
dercnt,  qvonim  cttdes  ip&cjve  feditio  Ogmundo  a  Regiis  imputabatur, 
qvi  ipiius  famam  ut  homicidie  &  feditiofi  apud  Regem  denigrabiinci 
(ed  immerico,  nam  omnitio  in(bns  erat,  &  tam  a  caufa  qvaai  ipfo  cri- 
mine vacuus,  omnia  enim  iplb  ìnfcio  fa^  eranc  (a)« 

Amo  i;t^  ad  Abbatis  honorem  eveéHim  efle  conftat>  nam  in 
adispitbfids  eiusdem  tnni,  menfe  JuJio  concinnatis.  ut  Paftoir  Breida- 
bolfbdenfis  noinìnatur>  fed  in  tabulis  permutationis  villac  Vadnes,  da* 
tis  eodem  anno,  fefto  Simeonis  &  Judae,  Abbas  Videyenfis  falutatur, 
cum  qvo  OfHcialìs  munus  inter  fluvios  Skapcaa  &  liocnfaa  ab  Epifcopo 
ilbi  concredicum,  conjundlum  habu2t>  qvibuscum  qvadrieniiio  non  fìne 
lauie  &  Prxfulis  approbatione  prcfuiiTet^  co  enioi  tempore  Coenobio 
Videyend  pnedia  Vacnes^  Vatnsleyfam,  Byafkier,  Backam>  Hvicarvallas 
aliaqvc  acqvifiverat,  qvod  tum  temporis  officii  bene  getti  optimum  fuit 
documentum,  primum  ab  ipfo  Scephano.  anteqvam  e  vita  exceflerat, 
&  deinde  poft  ejus  fata  ab  univerfo  diaecefeos  Clero  in  Comidis  gene- 
ralibus  anni  1520  congregato,  unanimiter  Epifcopus  eligitur  [hj. 

• 

Anno  i«o  Ordinatiónem  &  Archiepifcopi  Confirmationem  ac- 
ccpnjrus,  iter  Norvegicum  ingreditut)  fed  maris  &  tempeftatum  incle- 
mencia  diu  )a(^atuj5y  ad  oras  Gronlandicas  defertur,  unde  non  (ine  peri- 

Uuu  2  culo 


(3)  De  hào  nulk  efl  dubitano,  fed  qvod  fliiiio  1509.  fwb  Pi^eclura  Erlandi  Vigfufiiii  flcci- 
derit,  non  poffuinus  credere,  cum  ilio  enùn  Ogmundo  nulle  unqvam  intercefferunt 
injmiciliflc;  Vidctur  itnqve  ad  tempora  Sveni  TUorlevi  filii ,  Vigfulì  fuccefToris  refc- 
rcudmn.  Scriptor  qvidam  anonymus,  qvi  anno  1593  icripiìCi  huncappellac  Olaum 
Sciibfim,  l/]andi£  Qyarftorem.  Q\'o4  Kegiorum  icopus  tunc  fuerrt  monadcria  in 
Qv'arta  orientali  occupare,  vero  cft  ablbnum.  Vid.  Danfke  Magazù»  3  liind,  S.  339. 
Sed  Hifloriam  de  anleribus  marinisi  vulgo  Margìas^  qvjbas  Ogmundus  ipfo  folto 
Pafch.itos  data  opera  iniìdiarì,  cosve  occidere,  vetuit,  qvod  eifet  dics  virx,  fed  non 
ir.ortìs;  inox  auXein  cuoi  coiu  qvodam  aut  vacca:  lafcivientis.  intei*venta ,  reiibus  im» 
plicati  cfFont,' capere  pormifit,  ad  annum  1508  refert  ECILLIDES  ìii  Vita  Cgumtidi^ 

0)  Danfke  Alagazio  loc.  cit.  h«c  &  fcqvcntia  uno  anno  aiìticipai. 


524  PERIODUSIV.    SEGTIO  IH 

culo  fub  hyemem  in  Islandiam  reverticur)  qva  inibì  extStt,  anno  i^2t 
roane  sftatìsy  auc  qvam  primum  occaGo  tulit,  in .  Norvegiam  transnJivi- 

Kavit>  qvam  fuo  privaum  Archiepifcopo  ìnvenit»  nam  Walckcndorffius 
ac  xflate  Hafhiam  tendens,  in  Belgiam  debtus  fucrac,  indcqve  Ro< 
roam  profeélus  nunqvam  deinde  in  Norvesiam  venie  (a).  .  Qvo  afu 
haud  mediocricer  perculfum  fuifle,  probabile  eft,  nam  apud  Chriffii- 
num  Ili  Clero  alias  minus  favencem^  ut  fedidonis  Breidabolftadians, 
csedJsqve  Regiorum  qvae  ibidem  anno  1^09  perpetrata  fuerat,  auéìor& 
c^ufa  difTamatus  fuit^  kd  cum  via  ad  metam  j^Veniendi  alia  nùtia  pne- 
ree,  qvam  ejus  implorare  gratìaia  >  hanc  ingrcdicuct  Uafmatnqve  profi- 

ofcitur; 


(a)  Et  fallìtur  &  fallir  JONAS  EGILLl  (qvem  fecutus  cft  JOH.  OLA  VWS  in  D^fif 
M^gftzin  Tom.  3.  pag.  33^)  l'cribens  Cgmundiiin  per  Divickevi  Regis  coiku- 
binam  muneribus  deiinitam  Kegì  conciliatiiin  fui(re,  nam  tlla  anno  1517  vira  a- 
ceflìt,  matri  itaqve  ejus  Sibrìtrs,  famofiilìmz  iili  Dani^  Pandorari  omnia  illi  id- 
fcribenda  fune,  qv2  ìlle  Regis  concubinar  hic  tribuit  Nec  ut  puto  finniorì nirimr 
fundamento,  qvod  cradunc  fcriptores  ad  unum  fere  omnes ,  qvi  aliqvid  de  Ógmond 
peregrinatione  literis  mindarunt,  qvod  bona  fuminorum  virorum  venia  dicium  elTe 
folo,  fcilicet  qvod  ab  Erico  Wolckendorffio  Nidarofienfì  Archiepifcopo  anno  1521 
ordinatas  &  Holan«  diccefeos  Infpe^or  conftitutns  fuerit;  Nam  WalckendoMtui 
inno  1521  in  Majo  iter  Hafniam  inflituens,  tempcfhtum  vi,  amilTo  nauio,  icjp^i 
&  nauclerot  in  Belgium  delatus  fair,  ut  ipfe  in  literis  ad  Senatum  Daniaim,  dids 
Traje£lì  die  Sancii  Anguflini  Epifcopi  &  Confefloris  anno  1^31  expreffe  protìtenir, 
fx  qvo  nunqvam  Nidarofiam  aut  in  Norvegiam  venir:  Pgimindus  aotem  videtur 
ex  Iflandia  foiviHe  circa  confinia  menfium  Maji  &  J^i'^ii  eodem  anno,  &  in  Non 
giam  veniffe  fub  initium  Julii  aur  poft,  longe  poft  '  walckendorffi  difccffum.  Hinc 
etiam  Clerus  Holanus  in  literis  Eleiìionis  Jonse  Ani ,  &  aliis  de  InfpeSionc  d^ffv^ 
feos  Molane  Ógmundo  mandaM ,  eodem  jsnno  daris,  allegar  rantum  aitdorirircm 
Capituii  NidaroTìenGs,  fed  Epifcopi  lirerarum  nuUam  prorfus  menrionem  factt,  fiq^> 
dem  is  rum  remporis,  feu  a  Menfe  Majo  anni  153 1 ,  ad  annum  K33  in  Nonegii 
nullus  fuir.  Er  hxc,  ur  puro  eft  propria  veraqve  cauia  ìtineris  ab  dgnrnndo  in 
Daniam  fufcepri,  nam  fi  Archiepifcopum  in  Norvegia  reperiffer,  qvi  iplios  eici^io- 
nem  confirmare  &  confecrarionem  imperriri  poruilfet ,  hnudqvaqvam  tantum  itine. 
ris  flc  impenlarum  ftcifler  ad  conveniendum  Kegem,  qvem  fibi  fcivit  effe  infcrliiO- 
mum;  Oporrer  ìtcqve  Ogmundnm  fine  ullin$  Nidarofienfis  Archiepifcojà  confij.T* 
rione  a  folo  ChriHierno  11.  confirmatum  &  Skalholtenfem  E])ifccpnm  conftiti^^i-'"' 
&  ab  Olao  Bergenfi,  aur  Hòflculldo  filio  Hofknlldi,  Stafangrenfi  Epifcopo,  conlecri- 
rum  fuiffe,  illi  enim  ipfe  ÓgmunduS  in  literis  ad  euin  daris  Hanabcrg.T  in  NoT\tri 
anno  1534  fr9  bumamtate  if  officiìs,  prafertìm  Rergis  die  confeaatmis t  in[ti^' 
ìatiSf  magnas  perfolvic  gratias.     Vid*  in&t  $.  7.  pag.  52  g. 


\.  X.  §.  4.  5.  ^   525 

cifcitur;  Sed  anteqvam  e  Norvegia  difcederec ,  Iiceras  ad  amicos  qvos- 
djnij  a  N^varcho  qvodam,  qvi  nondnm  anchoras  folverac»  perferendas 
dedit.  qvorum  praedpui  fuerunr,  monafteriorum  Abbaces,  &PriorS  ri- 
denfis.  In  Danìam  vero  ubi  pervenir,  per  fomofam  iHaoi  Sibricr;im,  qvae 
omnia  apud  Regem  potuit,  muneribus  (ingenti  fcilicet  auri  fuoima.  & 
dujbos  tubis  ex  dencibus  canrs  marini  aflfjbre  faélis)  fibi  devinélam,  poft- 
<]vara  Regi  fupplex  &  proftratus  fé  fuaqve  omnia  permiferat,  fidilli- 
mamqve  in  poftertnn  obedìentiam  jure  jurando  promiferac,  rcconcilia^ 
lus,  Skalholcenfis  Epiicopus  conftituicur ,  indeqve  per  Norvegiam ,  ubi 
a  Canonicis  Nidarofien(ibus>  Holanse  diuecefeos,  qvoad  proprium  non 
haberecEpircopum>  Infpcdor  faélus>  &,  autab  aiiqvo  Danis.  auc  etiam 
qvodam  NorvegiaeEpifcopo,  Regis  juflu,  inauguracus.  Anno  1522,  in 
patriam  reverfus  eft. 

§.  5. 

In  Islandiam  reduci  Ogmundo  rerum  adminiftrationem  ab  Holas 
nis  orditi  vifum  eft,  cujus  dioecefeos  a  morte  GotCkaiki^  Epifcopo  or- 
be, a  Capìtulo  Nidarofienfi  confticutus ,  fuit  Infpetìor  &  Adminiftrator; 
huic  itaqve  jonam  Einari  iilium,  virum  pium  &  doè^um  prxfìcere  alla- 
boravic,  ayod  qvo  facilius  eificere  poiTet,  eodem  ftacim  anno,  antiqvos 
omnes  Omciarìos  &  praefedosab  oflfìciis  removit,  (ed  ex  proprio  lubitUj 
Abbatum  &  Cleri  iogratiis^  novos  fubflituit,  qvod  cum  Holanis  ma- 
ximoperè  difpliceret,  qvibus  hoc  etiam  anno  Capitulum  Nidarofienfe, 
qvemcunqve  vellent,  Epifcopum  eligere,  poteftatem  fecerat,  ne  fibi 
iuisqve  rebus  defidiofe  deeflenc,  inconfulto  Ogmundo^  Jonam  Arii  fìit- 
um  eligunc,  datisqve  ad  Archiepifopum ,  qvem  jam  in  Norvegia  elFe 
credebant,  &  Capitulum  Nidarolienfe,  literis,  Ogmundum  ejusqve  ad- 
mìniftrationem ,  multis  gravibusqve  additis  caufis,  omnino  deteftantur 
&  recufant,  qvas  perlatarus,  fimulqve  Archiepifcopalem  confirmatio- 
nem  &  confecrationem  adepturus,  Jonas  in  Norvegiam  anno  1 523  tranfire 
inftìruit^  fed tempeftatibus  aliisqve  incommodis  impediti,  nautcrin  Islin- 
dia  hyemare  coatìi  funt,  qvod  audiens  Ogmundus,  plus  fimplici  vice 
per  Icgatos  &  iiteras  Jonam  ex  Islandia  excedere  prohibuit,  qvx  ille 
oomia  par  pari  refereus^  aut  aperte  contemfit^  aut  variis  arcibus  elufit. 

U  u  u  3  §,6- 


526  PERIODUS  IV.    SECTIO  HI. 

§.  6: 

Ogmundus  itaqve  ira  &  minis  plenus^  armatonim  coHprte  ftipa« 
tusj  celerrinio  itinere  Jonam  imprudeacem  oppreflurus  Holas  tendit, 
hic  vero  de  hofliuai  advencu  cercior  faélusj  extemporanea  fuga,  adnaa^ 
ras  gente  Germanos>  in  portu  Kolbeinfaarofenfì  h/emances^  apgre  evafit^ 
qvì  pauIo  poft  a  commeatu  imparati»  a  qvo  illos  Ogmundus  prohibuiti 
navem  folverunt,  Qyo  faélo,  ne  fegni  otio  tempus  cererec,  CleruraHo» 
lanum  convocat,  prioriqve  eledioni  renunciarej  alteri  vero ,  qva;  prx- 
eunte  ipfìus  au6ìoritate>  Jonas  Binari  eligebatur^  rubfcribere  omnes  ad&- 
git  >  duobus  tantum ,  Nicolao  Mclifellenfl  9  tum  temporìs  bonorum  Ca- 
thedralium  Difpenfacore ,  &  Thoma  Erici  >  Pallore  cathedrali ,  exceprìs, 
qvì  nec  vi  nec  precibus  ad  revocandum  cogi  potueranc.  Hinc  judicio 
inftitutOy  Jonam  infamem  &  excommunicatum  decfaràvit^  Einaridemqvt 
ad  caufam  coram  Archiepifcopo  agendam  ablegat,  qvas  omnia,  Àrefo- 
nio  caufam  obtinente,  fruftra  fudrunt*  Eo  autemanno  i;2f  in  patriam 
revertente,  odia  récrildùerunc,  eoqve  proceflerunt,  tic  ex  condirlo  ucer* 
qve  Thingvallis  anno  1^26  Comitiorum  tempore  j  Ogmundus  1300,  Jo- 
nas vero  900  armatorum  circumdati  &  ad  confligendum  parati  compare- 
rent,  &  (ine  dubio  infeftis  concurriiTent  fignìs,  ni  Abbates  aliisqveme- 
lioris  nots  viri  fernet  interpofuiflent,  qvorum  precibus  segre  tandem 
datum  efl:,  ne  univerds  viribus  pr^lium  iniretur;  fed  qvoniam  neuter 
viclus  videri  veilet,  vióìus  autQm  habebatur,  qvi  prslium  detreébre  vifus 
fuiifTety  ucriqve  tandem  piacuit,  ut  duello  rea  committeretur »  ad  qvod  oc 
parte  Ógmundi  notitlims  virtutis  vìr  Eyfteinus  Brandi  Hlius;  fèd  ex  Arefo- 
nii  parte  Atlus  qvìdam  1  itidem  vii  fortiflimus^  eiiguntur  (a) ,  qvi  in  utrìu^ 

qve 


•«•i 


(a)  Videnrtir  mitiata  (ìmul  ac  armata  hccc«  capita  Romanorum  Se  Albanoruin  cxeraplum 
inagis  iniirari  voluilìè,  qvi  Horatiorum  &  Ciuatiorum  virtuti  rem  contioverfiin,  qiT- 
nflm  %ens  alii  imperare  deberet,  commiferunt,  ut  apud  LlVlVM  &  DIOSniVM 
JiALJQ  legere  efl ,  qvam  exemplum  &  mandatum  Salvatoris ,  Mattb,  so-  v.  26- 
Hujus  £y(Feini  fortium  facìorcm  fìepius  mentionem  faciunt  noftrs  liiHorix,  q>'sltt 
luut  qvod  18  anno«  natus,  Leonardiim,  Regium  Prarfe£lum  6c  foum  henun,  reii- 
qvis  fatcllitibus  difRuentibus,  centra  Torfium  de  Klofa  ipfius  perfccuforein ,  taraJm 
tantjkjve  vii  tute  folus  turatus  fnerit,  ut  Torfio  re  infecìa  abeundum  fìiifler,  ni  ccm  parte 
Iktcliitmn  per  poiHcum  domus  irrupiA'et.      Hic  etiam  in  iucendio  montis  Heciz, 

cuia 


.   .        CAR  X  $.6.  7.  527 

qve  exercitus  confpeiflu,  ipfìs  Ca).  Julii,  in  parva  qvadam  inPula^  qvam 
efficic  amnis  Oxaraa,.  diu  acriterqve  pugnnrunCj  usqvedum  Eyfteinus, 
diireclis  Adi  c^umencis^  enfem  abjecit,  lacertorumqve  viribus  fidens 
hoftem  corripuit,  pronumqve  humi  ftravic,  qvod  ecfi  Holanis  maxime 

diiplicereC)  a  prarlio  umen  hac  vice  defticum  eft» 

» 

Poftridle,  qvì  fuit  dies  Vifitationis  Mariie,  tcmplum  SkaIhoìcenfè> 
qva  caufa  aqt  cafuj  incertum  eli,  totum  cum  univerfis  ornamentis  jcon- 
fljgravit^  folo  Thorlacì  loculo  &  ingenti  deaurata  pretiofaqve  tabula 
exceptis^  qv£  non  fine  mìraculp  incendium  effugìfle  perhibentur^  ad 
qvem  mmtium  Prxful  ter  animo  defecifle  fcrtur ,  tandemqve  dixifle, 
qvemadmodum  a  teneris  ad  hunc  usqve  diem  fecunda  ufus  fueric  for- 
tuna, ita  poftJiac  adverfam  experturuni  fora,  qvod  non  omnino  vani- 
loqvium  fuifle  videtur;  fed  fibi  reftitutus,  mox  ad  ferìarum  rerum  curam 
coiucrfus  y  tabernam  feu  domunculam ,  qvae  prope  templum  SkalhoU 
tenfe  fita  eft,  &  de  Sanélo  Thorlaco  denominatur,  refici  ornariqve  cu- 
ravit;  ita  ut  ibidem,  qvoad  templum  resedìficaretur >  facris  operari  pos- 
fet.  Qvo  ùéìoy  in  templi  reftaurationem  omnes  animi  corporìsqve 
YÌres  intendit,  materiam  undiqvaqve  &  omnibus  modis  conqvirens  & 
emendicans^  acqvifitamqve  magno  conatu  &  fumtu  advehens,  adeo^  uc 
anteqvam  officio  abiret,  opus  pxne  ad  umbilicum  perdudlum*  eflet ; 
Nam  prseter  varìos  acqvirendi  modos,  qvibus  intra  patriam  ufus  ell^ 
nunc  fub  qvadam  juris  fpecie  exigendo,  nunc  rogando  aut  emendi* 
cando,  ut  pauperiores  5,  10  aut  15  ditiores  vero  30,  40  aut  soaffcres, 
vel  etiam  tigna  conferrent>  onerariam  cathedra^  navim  in  Norvcgiam  ad 
]ignandum  mifitj  ibidem  enim  rum  temporis  villam  cum  adjacentibus 
fylvis  cathedra  poffidebac>  qvae  communiter  Islandorum  villn  audiebat, 
eandemqve  ad  annum  circiter  1^56  retinuit^  qvo  oneraria  naufragio  pe- 
riit,  villa  vero,  tiefcio  qvo  modo>  abalienata  eft  {z). 

§.  8- 

cum  I^fius  domicilium  combuflnin#(Sc  terrx  motu  disjcfìum  effct,  per  tnedios  igncs 
ìnter  volitantia  ignita  faxa  Se  cineres,  uxorem  uiiiis  portans  &  protcgens,  €rupit  & 
longuin  iter  emeiifus  eft. 

(0  Iprucn  etiam  Ogmundum  in  Korvegiam  trajecifle  >    tx    feqventibut  patet: 

Scmpìtirna 


528  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIU 

§  8. 

In  longinqva  illa  de  Biòrai  ThorleifTonii  reliélis  opibus  lice ,  qvc 

cum 


Sempiterna  falas  ij  frùteBh  pt  femfer  voUtcum  in  Cbrìfto  Jefu  Damin»  mjln, 
Dileéfa  ve/ira  fra ternit  ari  gratìas  mgimus  waximas^  fra  Omni  ea  henevoientia  ^  tpam 
if  domi  vefira^   iy  Berga  in  die  cónjurationis  noifis  prajiitiflis^       E  Germanie  ff 
ter  in  Tbrundhìcmum  1  ^  buC  Betgaw  frofeBi^    difficWtwum  iter  hatMÌmus;   Afud 
Àìle3ijjlìfnum  noftrttm   Dominum   Arcbiefifcopmn.  fer  ^patuwdecim  dies  cvmmorsti» 
ah  eo  perbonorifice  tramati  fuimns,  qvi  Veftret  fratemhati  millies  fanfiam  n^Sttm  ef^ 
frecatus  efl.  -  Nqs  p/ttentes  literas  in  membrana  exaratas  sd  voi  transmittimus  y  fses 
iPe  fy  univerfus  Regni  Senatus^  in  bonum^  ut  pute^  atqve  commodnm  Islandie  if 
ejus  ittcoiaruftif  conjtgnamtit  ;  a  Veftra  fraterni  tot  e  fallieitantes  ^   ut  veflmm  fifiem 
if  iisdem  apponete  non  dedignetnini.     Peregrinis  autem  in  vnriit  locis  bominibus^  pi 
novam  Religioncm  novamqve  legem  ittuc  inferre  cnpiunt^  confenfnm  noflrum  nuh  ft> 
do  addere  voìunms;  Qyét  nos  non  nifi  prò  maxime  corruptis  morihu  repatamwt  ni 
mundio  carnisj  if  impuri  Spiritai  gandistm  atqve  voluptatem;  cantra  Dei  voìtmtstM 
circa  faltttem  bominumf  iuqye  fummum  eornm  dolorem  if  incommodum:  fiforum  encn- 
dationem  a  Deo  ownipotenti^  qvi  in  totnm  orbita  ^  mifericordiam  if  potentìem  txtr* 
cef,   expetimus!  Pìurima  nobis  Berga  pariter  oc  in  dieecefi  Bergen  fi  non  ktedm^ 
prob  dolor!  fed  in  deterius  eonverfa  effe  videntun    Ne  Vtrjira  frat^mitas  reffutnnm^ 
wum  iiluin,'qvem  transmittimuSf  Anglicanum^  in  votis  .babemus ^  vejlr^  èmv^^cune 
wemoriam  in  pofierum  ad  omne  bonum  apud  nos  fervaturi,      Sed  fi*0MÌam  ivg^f 
damnum  experti  fumus^  tam  in  tatnpii  Catbedralis^  omninmqve  ejns  Campananm  if 
CUnodìorum  incendio  ^    qvam   trium  navinm  onerariamm  jadura^   qvamm  mta  fof 
alter cm  ^eriitt    if  ingentetn  etris  alieni  fummam  exinde  contraxerimtis  ;  ffiivo  itW' 
potè  appropinqvante  reditum  in  patriam  divina  f avente  gratia  if  clementiat  f^Pv^ 
cujusdem  navigli  affulfcrit  occafiù^  foUicite  meditanmr.     Si  autem  Vejlrét  grafie  ferris 
aut  polenta  copia  fticrit^  vos  rogatos  volumus^  tit  noftram ,  qvoniam  Bei-gas  bue  t^ 
pare  difficultas  annonet  urgeat  gravijjima^   bae  in  re  necsffitatem^  noftrumqvi  aavi' 
gìum^  qvodin  Infula  Star  onerare  propojiimut,  re  frumentaria  fnblevetts.    Jg?*  *(/** 
literis  owifimus  a  Taieliario  mftro  ijsaudire  poteriris.    Onn  bis  patteii  commendo  Yei 
omnif  utenti  Beo  nunc  Ù  in  avum.    Scriptum  Hanaberg  Dotninìca  infra  Odavo  Efh 
fbanias ,  anno  falntis  //i^. 

Ex  qvibus  concluditur  («)  Ò^mundam  tum  temporis  nulUmpofTedifleonertnam 
.  navim ,  fed  condu£^itia  ufum  eife.  (fi)  Qyod  tres  onerarias  naves  naufì'fls:io  ami^crìt. 
(y)  Qyod  hac  vice  ctìain  in  Germania  fiscrit,  fcllicet  propria  nave  deftitutus  cnni 
nìercatft'ibus  Hambiirgenfibus  co  profe£tus  fuerat,  indeqve  Bergas  deUru*  HTe  vide- 
tur.  {i)  Qj'od  Hclkiildus  Stafan^rcnfis^Epifcopus  cum  aut  facris  initìaverit,  «ut  *1 
minhr.um  adfìdens  fncrit-  {$)  Qyod  Ogmundus  oi^er&riam  loco  amil&nim  denoo 
$bi  comparare  voluerit.     {^j  Scd  difficile  intelieclu  eft,  qvod  innuìc  IccerThnini- 

heixnaiDt 


CAP.X  5.8» 


529 


cutn  Stephano  &  BiÒrno  Godvinì  emori  non  potult  (a)>  Ogmundns 
anteceflbris  vefligia  legens^  mulclàm  a  Scephano  Biòrni  haeredibus  irro* 
gatam  feveriflime  excgic  /  cadaveris  exhumadonein  mìnitans  ni  fol vere- 
tur,  nam  Biomus  anathemati  innodaciis  obdormiverac  t  eoqve  nomine 
prxdia  Hvammum  in  Hvammfveìc,  Asgardutn,  aiiaqve^  iis expreflic ,  de- 
inde eciam  d  parte  Thorieiffonii  tam  conftancer  &  fidelirer  ftetit,   ut 
licet  Godvlnidff  vidua  j  praeter  tot  Qiriftiani  IL  Ediéla^  qvorum  fupra 
nientio  facla  di)  ..uitioìum  tandem  anno  1^20  priora  confìrmans  acce- 
perit,  nihìlo  fecius  Ognìundus  anno  1522,  cum  in  Norvegia  efTet,  in 
gratiam  Thorleifìbnìi  a  Senatori Inis  Regni,    qvi  Oslo»  &  Berg»  eraAt> 
ut  &  a  Capitalo  Nrdarofienfi ,  contrarium  elicuit  effatum  »   cujus  valori 
&  vircuti  ndens,  anno  ijz6  in  publrco  Confiftorio  fententiam  promuV 
gavit,   qva  Godvinianis    controverfas    hafce    poflelliones    abjudicavit^ 
Qvod  Torfius  Godvini  filius  haud  qvaqvara  ferendum  exiftimans,  Fri- 
derico  L  caufam  detulit,  denuoqve  ejusj  Chriftiani  II.  Ediélis  ad  amus- 
fim  confonans  Refcriptura^obtinuìt,  qvod  Epìfcopus  pariter  ac  priora 
nihili  xftimavit,  qvi  non  tantum  anno  1^29  praedium  Stad  in  Adalvik 
aliaqve,   qvce  Thorleiffonius  Johanni  Kroko  Òivi  Bergenfi  vendiderat, 
ab  ejus  hceredibus  feptingentis  marcis  argenti  emit,  fed  alia  etiam  ab  ipfo 
Thorleiffonio ,  vili  pleraove  pretìo,  accepitj  qvse  cum  Godvinianis  inftar 
fudis  in  òculis  cflent,  Johannes  Eggertfonius  Nobilis  Norvegus  &  Eqvi- 
lum  irillgniis  ornatus,  qvi  paucos  ante  annos  Islandi»  Pr«fe6ìuram  ges- 
Ibrat,  Godvinida:  jamgencr  fa<ftus,  Friderico  I.retulit,Ogmundum  praer- 
dia  Vatnsfiord,  Stad,  Hvamm,  Asgard,  aliacjve  injufte  acqvifita,  in  fui 
cohxredumqve  damnum  detinere,  ipGusqve  imploravit  opem,  ut  ordi- 
nario juris   proceflTu  infticutò,  cadem  fibi  reftitui  mandaret,  qvi  datìs 
ad  Thorvardum  Erlendi,  auftralis  &  orientalis  partium  Nomophylacem , 
literis,  litem  ex  legum  praefcripto  dirimi  jufllt.   Hic  itaqve  anno  1530  cau-» 
fam  24  optimi  norae  x:ivibus  dijudicandam  comimfit,  qvi  utraqve  parte 

audita  • 


lieimum,  fcii-  lue  vice,  iter  feciffe,  &  Ardiiepifcopura  Temei  tantum  invififle.  Tan- 
deinave  aniinum  reforraationcm  Rcligroim  exofum  prodit,  de  cujus  progreffu  tim 
in  lilandia,  qvain  hi  dicecefi  Bergenfi  cojiqveritur. 


(1)  Vid.  fnpra  pag.  495.  fqq. 

Tom.  il 


Xxx 


510  PERIOmJS  IV. .  SECTIO  HI 

tudita  Pfrfulein  abfolveranty  &  prò  Johanne,  cprafi  0^utidi&  \me- 
ceflbrìs  e)us  Stephani  nomina  falfo  apud  Regem  detuleiic  (a),  depreca- 
corea  exfticerunc>  ìllorumave  precibus  Preful  reum  conceflic,  qvicorarn 
judicio,  ne  illi  auc  EccleUae  unqvam  poftea  obnìcerecur,  dexocam  date 
neceiTum  habuic» 

Plusqvam  vatmianum  qvo  fe  invìcem  Epifcopi  Ogmundus  & 
Jonas  profeqvebancur  odium^  Teico  Thorleifi  (ilio ,  hujus  capitali  hofti, 
sUius  amiciciam  conciliavic,  qvi  anno  152;  cum  Teico  fundorum  coni- 
-mutationem  feciti  qvo  Teicus  Epifcopo  celebre  prxdiutn  Biarnanes 
.curri  16  adiacemibus  villis^  Prxful  autem  ìlU  tìlvamoiunn  jn  Hvammsfveit 
cum  aliis  9  pra^diolis  tradidic,  qvo  poft  feditionem  S veìnftddenfem ,  a 
Jona  excommunicatus  &  In  exilium  aélus,  bonis  omnibus,  partim  Regio 
fifco,  panim  proximis  haeredibus  ad)udicacis,  confugit,  ibidemqve  prx- 
dia  ha?c  uxori  effe  dotalia  pmexens,  fub  Ogmundianx  potencix  um- 
bra delituic  ad  mortem  usqve«  qvs  anno  iS37  incidic.  Mortuo  lutem 
Teito  timens  O^mundus  ne  Jonas  aliqvando  di<^as  mucationes  rcfcis- 
fum  irec,  &  hafce  Tcicianx  pracdx  reliqvias  iibi  vindicacurus  force,  12 
Clericorum  conciliabulum  Hulafelli  congrc|^ari  curavic»  cui  hu'ius  permuu- 
tionis  jufticiam ,  auc  proba  vie,  aut  pcrfvalicy  conclufumqve,  qvaleopnvic, 
obcinuit,  ibidem  eriam^  ne  ea  poiledlonum  Teiti  pars,  qvae  hieredibus 
ad)udicata  fuerat>  Jons  locuios  unqvam  dicatura  foret,  prxcaucunis, 
Gudrunam  qvandam  Gunnlaugi  fìliam>  Teiti  confobrinam,  ipfius  legiri* 
mam  hseredem  efle  »  communi  hujus  concilii  fententk  publice  conceda- 
jtum  ivic.  Moxqve  cum  e'iusdem  marito  Erico  Gudmundi  iiiio  per 
incìmum  fuum  amicum>  celeberrimum  illum  Davidem  Gudmundi  fili- 
um,  de  eadem  parte  leviflimis  conditionibus  tranlegit>  qvas  carnea 
jìunqvam  implevit»  Davidi  autem  ob  navatam  fidelicer  operamj  qvs* 
dam  horum  vendidit,  qva?dam  ipfe  retinuic» 

§.  IO. 


(a)  Pencnlum  qvod  hic  Jolianni  tinminere  videbntwr,  hatìdqvflqvflm  lìle  fuir,  nam  utEpi» 
fcoporuin  diffamator  ex  fenrentia  Juris  Gviih  Tir.  Mamhtlgi  cap.  ij.  exul  &  crp'« 
reus,  &  ex  ^uris  Eccìtjtaftici  prctlcripCo,  {raviffifuo  Banno  i«u  devotione  pleiieuJu 
crat.    Conf.  i'upra  pag.  259. 


GAP.  X.  S.  9.  10^  531 

%.  IO* 

Licec  ad  haec  usqve  tempora  incer  avaros,  fuperbos  &  belIiccH 
fos  hofce  Pnefules  irreconciltabile  viguerk  odium ,  pofthac  tamen  defer* 
veTcere  coepit,  nani  anno  1529  Ogmundus  Magnum  Jons  EpiCcopi  fìli- 
um  fjcris  intctavic  (a).  Et  anno  1530  Hufafelliin  craélu  Borgarfìord>  prs- 
fentibus  haud  paucis  Abbatibus.  aliiscive  optimacibus  convenerunc  >  & 
poiìtis,  ut  videri  voiueninc>  odiis,  in  inucuani  redlerunc  graciam  (b). 

Xxx  3  Inde 


(a)  Vniverfis  ac  fingHtìs  Sacro  SanSét  Matrh  EccìejU  RoUnfis  filih  paUntes  liuras  vi/i- 

TÌs  fru  audituris  Cìgmmndus  Dei  grafia  Epijlopus  Skalboiunfis  falutem  in  omnium 
Salvatore!  Notum  facìmus  per  prafentes^  qvod  anno  Serva foris  nojhi  ifi^  Sahbatho 
qyatuor  iempomm  in  et  fiate  ^  hoc  tfi  nonas  Junii^  in  Ecclefia  nofira  Hvanntyre  w^ 
dmavimut  ad  titulwn  Ecclefia  San&a  Holenfisy  ad  facros  ordinet  celthrantes  di/ec 
tum  mohis  in  Chrifto  filinm  Donùnum  Mi^um  Jobannit^  qyia  ipfe  teflavit  fi  éa^ 
bere  legitimam  ^  plenari am  difpenfatianem  m  SanBa  fidcy  fy  eum  in  fàerunt  Presby^ 
teratas  gradum,  cooperante  uobis  grafia  Spiritus  Sanai  promóvimus^  qvetn  aliatfiatu» 
t'ts  iy  diftinàis  anni  tewporikus ,  in  facros  Diaconatns  fj  Subdiaconatus  ordinet ,  cum 
caterh  inferioribus  fin  mmoribus  ordinavit  Johannes  eadem  grafia  Epijcqpus  Hpìenfit. 
Datum  àpud  fidcm  noflram  Skalboltenfim  die  Lana  proxinto  ante  ftfium  HalharM 
MartyrJst  Attno  Domini  ifì2.    Nofiro  fuè  Jìcreto  patentibtts  appenfi), 

(b)  Soletinem  aliqvam  pacìficationem  inter  Prsfules  initam  fuiflè  docet  feqvensDociimentuin: 

Ncs  Tborieiftts  Erici^  Martinsfs  Einaris^   Amas  Amoris  Officialis^  BryAjo!f:ff 
Haldari^  Arnai  Jona,  Freyfleinus  Grimi  ^    Tbordtts  Ola  fi  ^  Jonas  Ti^orkifi^  Biornus 
Tborgilfi^  Jonas  Haldori  «  ^  Runolfus  Btafii ,  dicecefeos  Skalboltenfis  faceì'dotes  omni* 
his  probis  bominibus  notnm  facimus  per  bas  patentes^  qvod  Nos  die  Mc9'caris  proxi" 
mo,  pofi  fefium  Olafi  prius-,  una  cum  multis  aliìs  bonis  viris  Clericis  pari  ter  ac  Lai' 
cis^  m  nofiro  venerando  Patre  Dfjniino  Ógmundo  Dei  grafia  Epifiopo  Skalbohtnfi  con- 
vocati ftmrimnsj    ad  refpondendum  iilis  Ordinationis  Ecclefiafiica  li  ter  is  9   qvas^   de 
fanSa  Religione  agentesy  lOnfiriffimtts  Dominus  nofter  tf  Princeps  R^x  Cbrifiiànut  in 
bone  regionem  tTanstnifif^   ad  qvas  unanimi  voce  tale  pofifivum  refpotjfum  dMituus^ 
4ivah  obfignafa  Ufera y  bac  de  re  concinnata^  ficum  jerunt,       Jtem  jicundo  a  nobìs 
pofifi/avit  EpifiopuSf  uf  eas  conttvverfias  ^  lifes  difcei-neremus  ^  qva  intcr  ipfum  ij 
ipfius  Fratrem  jùnam  Epifiopum  Holenfetn  enata  efient^   ij  de  valore  pari  fio  ationis 
iHittSj  qva  inter  eos  folennifer  jure  jurando  faQafuerat^  fintentiam  firrenms,     Il/am 
ifaqve  inj'picientes  ^   onwibus   nnnteris  petfeHam  qj  legithnam  rccognoviwus  ^   nec  ab 
nllos   non  ab  ipfis  niagis  qvam  aliis^  violandam;    Jpfa  autem  contentum  erat^  neutri 
integrttpi  ejje  qvasqvam  in  alterius  dioecepn  novitates  inferre,     Sed  Eprjcopus  Ògt/tun" 
dus  coaqvefius  cfi  duos  Sacerdote!  ex  dioscefi  Nolana  cathedra  Slialboìtma  bona  ^ 

pofie(fiones 


5J2?  PERIQDUS  IV.-'SJKCTIO  IH; 

Inde  Ogmnndus  Prcbendam  MyrenfeiD  in  ^varta  Occidentali  (Itam  in 
Jonam  ad.dies  yitse  fub  certis  conculit  conditionibus ,  ut  patet  ex  lite- 
ris  daiìs  Thmgvallis  1535  fed  firmam  &  finceram  hanc  non  faide' amici- 
tiam  y  varia  prodiderunt  %na ,  paramqve  fubinde  abfuic ,  qvin  ignis  in 
favilla  lacens  in  apertum  prorumperec  incendium.  Hinc  perpanim 
abfuit,  qvin  Ogmundus  Ejolfum  Enari  filium,  Jone  Episcopi  gene- 
rum,  anno  1539  excommunicarct,  ut  patet  ex  formulari ,  qvod  in  Or- 
rophylccio  Curiap  Skalholtcnfis  adfervatur.  Caufiibatur  autem  C^un- 
dus  Ejolfum  confcium  &  confiliarkim  fuifle  fratrì  fuo  Eriendo,  qvi  Epi- 
fcopo,  ut  coram  Archìepifcopi  tribunali  comparerete  diem  dìxerat>  (}vi 
turbo  in  Synodo  Olafsvalknn  eodem  anno  habita,  iiedatus  foie  Hinc 
etiam  manavic^  qvod  Conciliabulunì  ab  Ogmundo  Hufafelli  anno  ifjg 


convo- 


foffeffiones  ocenpaffe ,  nempe  Kahuansfungam  in  Borgaffanh  tf  Myrtar  m-  DÌFir/oni, 

^a  pr^dìa  jatJt  dudnm   Cttria  Skalhoìùn^  adjudicata  fucrunt ,   qva  m  re  pr^Jì^i 

viri  timtre  adto  fife  gejftffi  noèis  videittur ,  ut  tale  qvid  cantra  jus  Cénouicem  ij 

*  SanBdt  Cttriét  prhihgìa  antea  rtnqvaw  ftrpitratmm  frifìt ,   auditam  non  fi,     AJ'^ 

fata  itaqyt  grafia  Sphitus  SanBi  if  re  ita  cògnita   ^  animadverfat  pradiB^s  £9- 

cérdotes  (Ericum  Pauli  &  Jonam  Olafì^  ixcotmnanìcationi^  ptgnam^  if  profcrifÙMci» 

eccìeftnjìicam  pramnruijfe ,   G*  pcnùtentiat  ai  Epifc^po   prafcriptas   tìj   abfo!ut':(mem 

accìpcre ,  ncc  OìNplius  pradìéfa  pradìa  in  fua  potejlate  reti  aere  ,  debere ,  pfaia  juJicii 

jtidicavimm  i  omnes  enìm  iUas  Jententìas  ^  qv/is  tam  de  TevipHs^  Clericisj  tpvam  é 

diBis  pradiis  pronttnfiari  curavìt  Fra  fui ,  pieni  valoris  ^  iegirimas  effe  in   cmmhta 

claufn/is  iy  oìttculif^  nec  ah  allo 9  nifi  SanHiffimi  noflri  FatrisPapa  Ltgatms  auih^ 

ritate  fna  intervenerit,  irrìtas  faciendas  cenfwmuu    Qvaprupter  memorata  fmados  fW- 

manstitPf^offf  cÌT*  Myrar  perpet:tttm  Curia  Skaiboltina  peeuUam  iy  effe  ^  fnifft  detrt- 

vifttus;  Et  Epifcrtpo  integrimi  effe  eos  in  fuam  poteftatem  affamerei  (jT  cnicunqve  ph- 

cuertty  five  Cferiofive  La  ir»,  tradere^  aut  tradenda  curare,     Nec  mimus  cmmes  Tenh 

phrnm  poffejfonts  intra  dieecefin  Sltalbohìnam  foliut  Sanéfie  Curia  SkalMtem/s  Aati- 

fiitis  jurisdióiioni  adjudicavimUf,      Itemqve  omnes  omnium  iegum  if  judiciorum  c&h 

tenitof^et,  inter  qvos  Eilendum  Eìnaris,  five  intra  ^  five  extra  tempia  comprebendi  /w- 

funtj  ad  abfolutionetn  if  pcenìtentias  fufiinendaSy  impune  adigendos  effe  ^  UMeanimi  cct" 

fenfu  CQnchfimus,     Item  omnia  judìcìa,  in  aVùt  tribuhusy  de  iis^  qvi  tenìplonm  in:r* 

hanc  diete cfin  poffelfiOftes  retrnent^  prununtiataf  irrita  if  penitus  rejicienda  ejfe  d^cn" 

vimus,     Item  Epifcopis^  ut  fpintnahm   in   Domino  fraternitatem  y  jnrejuraad't  if^t.r 

iOos  iriitam ,  fe9'vent  9  ^  unus  in  alterius  dheeefij  prout  neceffttas  pofiulat  y  fì^S  tm 

EelfgiQ^ernadjuvety  confulimus  i^fvademus,  banc  nobiscmn  fententiam  approtavit  C^c, 

Hanc  Pftcificatìonein ,  fcilicet  cujns  in  lioc  documento  mentio  lit  »  intvr  Ep'fcc- 
pos  Hufflf.lli  anno  1530  in  magnatnm  conventu  fffc^am  fuiffe,  eiqve  ìnrerfnme  Nar- 
fam  Abbatem  Helgatellenfèin ,  fcriptum  reliqvit  Vir  doflilF»  A,  MACSALS, 


CAP.  X.  f.  10.  II.;  533 

convocatunit  omnes  illas  fententias  &  judidaj  qvae  in  aliis  provlnciis 
de  Prxbendis  Ecclefis  Skalboltenfls  pronunciata  fuerint^  irrita  efTe  prò- 
clamavic>  qvs  non  obfcare  pungunc  Jonam  Holanorum  Epifcopunij 
fed  neis  eo'cffenderetur^  aut  prò  pacis  violatjone  habereti  addunt  ini- 
tam  qvondatn  inter  Epifcopos  amicitiam  nihilo  minus  fìrmam  effe* 
debere. 

Ecclefìae  commodis  &  ditationi  haud  fecus  qvam  anteceiTores^ 
invigilavit  ;  nam  i)  a  Presbytero  qvodam  Helgo  Jons  filio  prsdiuoi 
Hvammum  in  Norduràrdal  cum  villulis  Gieftadis  &  Sandalstunga  accepr 
tum,  Prxbendam  Ecclenafticam  fecic.  2)  Itìdem  etiam.  Hvarnmum  in 
Hvammfveit>  qvem  hxredibus  Teiti  Thorleiffonii  abftulit.  3)  Scadar- 
holum;  qvx  confticutio  statem  non  tulic^  nam  paulo  pofl  Biornus»  Jonae 
Arii  filius^  bocce  prsrdium  (ibi  vindicavit  (a).  4)  Pnrdiolum  Eingland 
tempio  Mclenfì  acqvifivit.  Infulam  Thormodsfkier  cuoi  particula  fundi 
Alftanelènfìs  tempio  ibidem  confìituto  ad)ecit,  .&  forte  alia  qvx  ad  no- 
ftram  non  pervenere  notitìam*  Unum  prseterea  exftat  ejus  fai^um  haud 
pcenitendum»  &  forte  omnium  ejus  geftorum  nobilidimum,  qvo  publi- 
cx  neceflitati  egregie  fubvenit,  nam  graffante  tum  per  Islandiam  morbo 
.paralyticOy  Chirurgo  cuidam,  natione  Germano,  nomine  Lazaro  Mat- 
thsi/ilioj  qvi  hic  circa  annum  1^28  uxorem  duxeratj  prsdium  Skaney 
300  (velamplius)  )oachimicis  acftimandum>  ea  condìtione  dedita  ut  ccn- 
cum  pauperibus,  qvi  impenfas  renumerando  non  ellent»  gratis  medici- 
nam  faciat ,  qvi  conditione  accepta,  qvinqvagìnta  talcs  finitati  refti- 
tuit  (b).  Reliqva  ejus  afta  aut  minoris  funt  momenti ,  aut  privato  ma- 
gls  commodo  qvam  publicx  utilitati  aut  emolumento  inferviunt. 

Xxx  3  §.  12, 


(f.)  Vid.  fupra  pag.  314. 

(b)  Morbus  de  qvo  jnm  loqvimiir,  antìqvis  firafótti  qvalis  fuerit,  non  convenir  fnter 
medicorum  filios;  Q\*ulain  volunt  fuifTc  lepiam,  qvidjin  luein  ingvinarinm,  qvidaiii 
vero  paralylèos  fpccicm,  Lepram  non  fuidc  inde  conjicì  poreft,  qvod  illa  anriqvitus 
lik^'d  vocata  fuit,  fed  tìow  Jarafott j  tacco,  qvod  hoc  modo  agrori  conjiigiuin  ini- 
•riint,  £bd  qvls  cum  leprofo  conjugium  coucrahet?    Qvi  hocce  nomine  iuem  ingvi* 

nai'iam 


534  PERIÒDUS  IV.    SECTIO  HI 

Omnes  hujus  viri  acq vifitiones  9  emtiones,  permutariones,  ven« 
ditionest  donationes  6c  raptiones  enumerare  j  non  tantum  otio  abundan- 
tis ,  fed  etiam  txdiofum  valde  foret  ;  Cognatis  enim  &  ÉimuUs  >  aliìsqTe 
qvi  ìpfì  placebanc.  tot  prsdia  &  vìilasi  ut  eòrum  pretia  circiter .  3000 
joachimicorum  valorem ,  seq varent ,  donafle  perhibetur ,  qvorum  pra^ter- 
ea  ìngentem  numerum  Regio  fifco  reltqvit:  unam  tantum  ejus  donatìo- 
nem^  ut  inde  con fpicia tur  viri  ingenium,  temperare  mihi  non  polTuin, 
qvin  referam  :    In  vifitatione  qvaaam  Ecclefiarum ,  vìllam  Storakropp 
in  provincia  Borgarfiord  adeqvitans,  audivit  qvendam  famulorum  dicen- 
tem ,  amsnam  ene  hancce  villam ,  cui  ftatim  refpondit ,  an  eam  podi* 
dere  vellet?  qvod  cum  ille  affirmaret,  iterum  regeffit:   Eam  itaqve  pos- 
fide,  cum  tamen  nec  ipfe  eam  poflideret,  nec  Uriret  (|visnam  e)us  elTet 
poireflbr  ;  Integro  autem  anno  pra^terlapfo  cum  proprius  villae  dominus 
ipfum  adirete  &  fubmifle  rogaret:  Num  verum  eflet,  qvod  fàndo  ad  aurcs 
iuas  pcrvenerit,  qvod  Epifcopali  ipfìus  gratis  placuerìt   patrìmonium 
fuum  (Ibi  ablatum  famulo  Tuo  donare?  afpera  voce  &  roinitabundus  re* 
rpondit,  an  id  ei  difpliceret?  qvod  cum  ille  fupplex  pernegarct,  fed 
fé  fuaqve  omnia  ipfìus  gratis  fubmittere^  mitigatus  placide  refpondit: 
Vedrum  itaqve  erit  prsdium  Garpsdalur!  qvo  ille  auditor  la?tus&de* 
votiilime  gratias  agens  difcedit.    Et  qvemadmodum  in  emendo,  venden- 
do, donando,  &  acqvirendo  ihconftans  fuit,  nam  horum  nullumfinein 
fecit;  ita  etiam  in  qvotidiana  coriverfatione ,  nam  ad  minimum  non  modo 
delii^um^  fed  nutum  etiam  &  verbum^  qvod  ei  mìnus  placuit,  ira  ex* 

candefcensi 


nariaiTi  notarì  propugnante  ajunt  ejus  mentionem  dudum  faclam  eflfe,  tam  in  aoti- 
cis  qvam  indigenis  documentis;  Vid.  Compend,  Annal.  BARONÌÌ  ^à.  annum  56S  «bi 
ingvinaria  lues  in  Ugurìa  orta  dicirnr,  toram  Iraliam  corripiiifie,  &  nnox  rel'qvu 
regiones  boreales:  Et  Vitam  Tborìaci  Tborhaìli  fiììi  qvi  anno  1197  obìir;  inrcr  cu- 
jus  miracula  numeratur  iianatio  muiieris  cujusdam  ex  tali  morbo  laboran tis:  Esdtm- 
qve  antiqvos  centra  morhmw  firafòtt  a  dhi  bui  (Fé  rem  ed!  a ,  qvibus  hodìe  Ines  venerea 
ianatnr.  Noflra  parum  refert,  qvalis  fuerit;  faralyfin  autcm  ideo  rocamus,  qvii 
talis  morbus  antiqvicus  qvam  liodie  crebrior  fuilfc  perhibetur,  id  autem  haud  tictjv 
dum  puto,  qvod  a  fide  dignis  &  veracibus  viris  accepì,  qvalis  tandem  morbus  y2r4;«« 
fuerit,  eundem  cum  uiu  Tabaci  in  1/landia,  prxlèrtim  ejus  run^natìonc ,  llu  «"tiH- 
catione,  qva  RufHcì  fieqventer  utebantur,  ita  evaniiine»  ut  folum  noLieu  tintua 
fuperfit,  ìd<i\^  tantum  in  antiqvis  i'criptis. 


CAP.  X.  §.  12.  13.  535 

candeicensy  probrofis  &  ipfo  piane  indignis  verbis  famulos  &  didencien- 
tes  profcidic,  farpe^ve  crinibus  arreptos  verberibus  mulélavic  >  aut  edam 
pedibus  conculcavi^  feinper  fé  ita  gerens>  acii  ipfi  omnia  in  omnes 
licerenc 

§•  13- 

Literis  qvidetn  in  adolefcencia  aliqvalem  operam  dedifle  videtur» 
fed  ad  maturam  perveniens  arcatem,  rei  nautica?  Se  mercatiins  exercì- 
tio  fé  mancipavit>  fenior  vero  fadus ,  partim  aliis  immerfus  curis  &  tem^ 
porìs  anguftia  exclufus,  parcim  oculorum  dolore  impeditus  eft«  nam  diu 
lìppus,  deinde  lufcusi  tandem  etiam  ca?cus  faélus  eft ,  ut  parumoperae 
illis  impendere  pocuiiTe  videatur;  dodos  tamen  viros  amavit,  eosqve 
libenter  fecum  nabuit  Exftant  ejus  Monìta  Paftoralia ,  feu  Epiftola 
ad  omnes  dìorcefeos  ìncolas,  fcripta  anno  1^40  pauio  anteqvam  officio 
abireti  qva^*  cum  facinorofìs,  homicidis,  proprìarum  uxorùm  defercori- 
bus,  aiienarum  raptoribus  eiusdemqve  farris  peccatoribus  omnem  con- 
verfationem  interdixit,  (abbati  autem  profanatoribus  a  Praepofito  Provìn- 
cia ut  abfblutionem  pe'tant  injunxit  (a}>  ut  &  aliud  de  nova  ordtnatione 
Ecclefiallica  fcriptum  de  qvo  mox  plura  addemus.  Et  ut  erat  infenfis- 
fimiis  Lutherante  doftrinx  hoflis»  ita  etiam  contra  Lutlierum  fcriptuth 
[voddam  edidit^  qvod  rebus  &  argumentorum  ponderibus  leve  vileqve, 
ed  fesqvipedalibus  verbis  rcfercum  fuìfle  perhibetun  Defidise  aut  in- 
ciìrìx  crimini  minime  fuccumbens,  officio  flrenue^incubuit,  adeo  ut  ca?- 
cus  &  in  decrepita  aitate  ecclefìas  vi(ìtaret>  rei  pecuniaria?  ita  intentus^ 
m  etiam  Denarium  Petrì  follicite  conqvireret;  fed  ambitiofus  pariter  ac 
avarus,  ex  omnibus  fucum  qvendam  honoris  &  lucrum  qvacrens»  jufti- 
iìx  oblitusi  plurima  amicorum  precibus  &  pccunixconcelfit;  Hinc  ipfo 
ad  gubeniacukim  Ecclefia?  fedente,  plurima  fcelera  &  enormia  peccata 
perpetrata  funt,  qvae,  fi  non  impune  dimiiTa,  ramen  pecuniae  aut  ami- 
citice  interventu  condonata  fuerunt,  qvod,  utalia  taceamus>  fatìs  pro- 
bantéxempla  Thorvdrdi  cujusdam,  qvi  anno  1^26  Vigfufum  Thorbiorni, 
facerdotali  ornatum  officio /occidit,  qvem  Ogmundus  240  joachimico- 
rum  imerventu  abfolvit.    Et  Gislavi  Ejultì  fìiiii  qvi  duabus  fuis  forori« 

bus 


i 


())  Vid.  ad  finem  Capitis  Licr.  A. 


536  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIL 

bus  ftuprum  intulerati  qvcm  clanculum  ex  patria  emifit,  forores  vero 
fecum  diu  belle  habitas  (plendide  tandeiti  maricavic  fa).  An  unqvam 
Islandix  Pr^efeduram  gefTerìc,  qvam  ei  pleriqve  Hilloriae  auc  Ànnalium 
fcripcores  tribuunc^  aUbi  disqvifivimus  (dJ.  * 

Cum  Olao  Engelberti  fiUo,  Nidarofienfi  Archiepifcopo;  C!hrìftt- 
ani  III.  bofte  infeniKTuno  &  perduellionis  tea»  illicicum  ei  incercediire 
literarum  commercìum  inde  colligi  potei):  >  qvod  anno  1^34  onerariam 
Cathedra  navioi  in  Norvegiam  milit,  inqve  ea  GifTurum  Binari  filium  ) 
.qvi  arcanorum  omnium  confcius  literas  citro  retroqve  ferret  &  ncgotia 
cxpediret.     Hic  in  Norvegiam  translatus  ab  Efkildo  Bilde,  Regio  ia 
Norvegia  Ptxkùo,  Bergis  tum  temporis  refìdente,  &  de  tali  incermi- 
.trata  ha^cce  capita  literarum  commercio  admonito>  aut  ejiqvid  fubo- 
Jente,  una  cum  Navarcho  Ejulfo  Kolgrimi  filio,  viro  fortiffimo  &  Og- 
.mundi  fìdiflìmo  aiTecla  captus,  &  in  carcerem.  conjeélus  fuit,  fed  licer 
.Prarfe£lus  nulli  parceret  induftriar  &  labori ,   omnemqve  moverei  bpi- 
dem,  tam  in  capti vorum  exaóla  &  fecrcta  examinatione,  qvorum  non 
.tantum  veftes  difcuti,  fed  etiam  calceos  diflui  )u(Iit,   qvam  (àrcinarum 
omnium  accuratifllma  fcrutatione>  Gifluri  tamen  iide  &  folertia  fadum 
efti  ut  tam  anxie   qvxficjB   &  deflderatae  litcrac  inveniri  non  poflent* 
\undc  Gillurum  poftea  amicis  dicere  folitum  ferunt>  magna  fua  &EjuIn 
fortuna  id  accidiirc,  nani  fi  inventa?  fuiflent  literae,  qvas  ab  Archiepi- 
fcopo ^ad  Ogmundum  ferebant,  de  vita  eorum  procul  dubio  aélum  fìi- 
ifle.     Sed  Mag.  Gebleri ,   primi  Bergenfium  Evangelici  Epifcopi  incer* 
.cedione,  poiì:  triduanam  ardi/IImam  cuftodiam  dimi(I!>  in  pacriam  re- 
verfi  funt.    Hic  eft  ille  Gifllirus  Einari  fìlius,  qvi  Ogmundo  tandem  in 
officio  fucceffit,  Ejulfus  vero,  aut  hoc,  aut  feq venti  anno  fibi  ipfi  vi- 
tam  incautus  eripuit;   nam  in  vificatione  ecclefiarum  Borgfiordenilun), 
herum  ftipans,  &  ut  decebat  Epifcopi  fatellitum  primipilunii  qvi  ^d 
minimum  12  erant>  perfeòìa  indutus  armatura  eqvitaret^  cumqvceiTcc 

natura 

■  (^)  ^'^^«  fuprfl  pag.  33g.  litr.  ZZ.  &  InfLa  Perìod.  5.  Secl.  3.  cap.  3. 
(b)  Vid.  fupra  pag.  265. 


CAP.  x;  $.  14.  15.  :  537 

natura  pagnax  &  petutaitis,  tum  etiatn  cbrius  haftam,  vél  joco^  vel  ferio^ 
nunc  buie  nunc itli  inceocaiiSy  tandem  candem  incaucius  vibrando,  femec 
transfixit. 

§♦   15- 

SeneK  fa^us  cum  Rogìis  Prsfe^is  Merwitzio  8c  Myndenfi  graves 
habuit  controveriias ,  qvse  htnoRfTimdt  lanienx  Skalholtenfis  anno  15^9 
caufa  fuerunty  in  qva  Myndenfis  cum  9  afleciìs  mifere  periit;  multa  qvi« 
dem  improbus  hicce  homuncio  per  integrum  duodecennìum^  qvo  Bella- 
fbàìs  ut  Regiorum  Prs*fedorum  Procurator  praefuerat ,  Superbe ,  avare  & 
crudeliter  gefierat,  qvse  omnia  incolsr,  taiibus  non  omnino  infveti^  & 
Regiam  venerantes  auéloritatem,  non  mrnus  patienter  tulerunt  a vam  pru- 
denter  dilfimularunt.  Tandem  vero  1S39  ipfi'^lmo  Pentecoftes  fefto^ 
carnobium  Videyenfe  omnibus  improvifus  invaditi  domefticìsqve  male 
niuléldtis,  in  fifam  redegit  poteftatem,  cujus  faéli  ab  eo  in  Comitits 
univerfalibus  córam  optimatibus  exigens  rationem  Praeful^  Regium,  Q, 
qvod  h^beat,  mandacum  ut  promat>  poftulans^  probra  tantum  &  maler 
diéla  reporta vit,  qvae  Praeful  in  flore  actatiS)  &  animi  corporisqve  va- 
lens  vihbus,  impune  non  tulifleti  hac  vice  autem  csecus  &  debilis  hu- 
manìter  didimulare  necellum  habuit.  Paucis  autem  elapfis  hebdomadi- 
bus,  Dtetericus  hoc  fuccelfu  animatus^  reliqva  coenobia,  Kirkiubajenfe 
&Thyckvabajenfe,  in  Qvadrante  orientali  fica,  occupare  feftinanS)  cura 
ad  trajeélum  Laugardaclenlèm  ventum  eflet?  qvafi  fatiscircumadus,  qvod 
iter  ingrediens  nunqvam  cogitaverat,  Skalholtum  curfum  vertitj  ubi 
commode  fiitis  exceptus  eft  &  traóbtus>  eodem  ut  antea  modo,  cum 
de  auéloritate  qva  induilus  hcc  faciat?  rogaretur,  refpondit,  &  non 
contcntus  Prxfulem  Temei  nefandis  verbis  &  diéleriis  profcidifle  y  poftea 
bis  aut  ter  in  ipfius  conclavi,  genio  eodem  modo  indulfurus,  irrupitj 
Inter  alia  jaélans,  fé  cum  7  tantum  afleclis  univerfam  Islandiam  fubju- 
gaturum,  &  licet  ab  Epifcopo  viaticum  &  qvarcunqve  opus  habeat  gra- 
tis prornìttente,  amice  itìOTiereturj  ut  fé  qvam  primum  inde  conferrer, 
fé  enìm  debilem  fenem  &  cxcum ,  fi  qvid  dilfidii  inier  fuos  ipfiusqve 
fatc'lites  oriatur,  feditionem  aut  cxdes  impedire  non  puflc,  id  fecure 
contemnens,  &  compotationi  femet  dedens,  genio  ftrenue  indulfìt,  in 
tercium  diem  ibidem  h»rcns/  Interea  Jonas  Hedini,  Paftor  Hrunenfis, 
Tom.  il  Yy  y  .  &  hac 


558  PERIOPUS  IV;    SECTJO  liL 

&  hac  tempcftate  cathedrae  Difpenfatxir,  (i  non  piane  mfcio  auc  pfohi- 
bence^  haud  tamen  iubence  Epifcopo,  rufticos  qvosdam,  audacia  &  ro- 
bore  pollentes  convocari  curar,  beneqve  pocos»  qvid  faélo  opus  fit, 
monet,  qvi  confeftim,  ut  juffi  erant,  caenaculum,  in  qvo  Dietericus 
cum  fuis  potavit ,  effringunt ,  tandemqve  poft  longam  fatis  velitationem 
eum  cum  7  afleclis  contrucidant,  duos  autem  fatellitura,  qvicumipfo 
Skalholtum  non  venerane,  in  infidias  pelleclos  parìcer  obtruncant,  tan- 
demqve,  ne  qvid  ignominice  deefletj  pmnes,  una  cum  eqyis,  ephippiis 
clitellis  &  farcinis  in  fovea  qvadam  terra  obruunc  Pr^lul  autem  feci- 
noris  invidiani  leniturus,  per  Jonam  Biòrni  filium,  Erlendi  Nomophyli- 
cis  vicariutn,  eodem  autumno  Magnatum  conventum  haberi  impemr^ 
in  qvo  de  caede  Myndenfis  &  afleclarum  difqvifitione  inftituta  tandem  con- 
cluditur,  jure  caefum  videri.  i)  Qvia  Epifcopo  240  marcas  Lubcccnfcs 
.aurece  argenteaeqve  moneta  furripuiflet.  2)  Qvod  non  modo  aliismulu, 
fed  etiam  Epifcopo  >  ejusqve  amicis,  4  boves Taginatos  furto  abftulilTec 

3)  Arvum  Grundavicenfe,  qvod  tempio  Skalholtenfi  proprium  fit,  ad 
cxftruendum  ibidem  domos,  Prxfule  invito,  effbdere  &  Jaedere  juffiirer. 

4)  Sex  prffdia  Epifcopi  in  fuam  redegiflèt  poteftacem.  5)  Pnrfulera 
nefandis  probris  &  malediétis  profcidillet  (a).  Nihilo  minus  Claudius 
de  Mervitzen  Regi  fcripfit,  Myndenfem  cum  fuis  infontem  Ogmundi 
luffu  occifum  fuifle,  qvi  hac  de  re  cum  Epifcopo  anno  feqventc  per 
literas  graviter  expoftulans>  illum,  ut  publice  in  Comitììs  univerfalibus 
coram  Ario  Nomophyiace  univerfoqve  judicum  confeifu,  interpoGco 
iure  jurando,  uUum  unqvam.  nedum  Dietericum  Myndenfcni,  fuo  julTu 
aut  confilio,  interfeétum  fuifle,  pernegaret>  adegit,  qvo  fadlo  a  judi- 
cum confeffu  ut  infons  &  omni  culpa  vacuus  abfolvitur,  Mervioius 
vero  ut  mendax  &  delator  infamia  notatur  (b;« 

§.  16. 

Lutheranam  do£lrinam  adeo  execratus  eft  (e) ,    ut  ctiain  con- 
tra  candem  libellum   fcripfifle  perhibeatur ,   qvem  nobis  viderc  pon 


contigic 


(a)  Vid.  fupra  pag.  383-  &  «^  fiiiem  bujus  Capilis  JLitr.  C 

(b^  Vid.  fupra  pag.  aga. 

(e)  Vid.  fupra  §.  7.  pag.  528-  .   «     • 


CAP.  X.  §.  15. 16. 17:     ;  $1^ 

eontfgity  qv^e  tamen  nihilo  fecius  in  ipfhis  domo  &  familia  radices  primo 
figere,  indeqve  puUulare^coepit;  Priraus  eandem  publice  profeflus  eft; 
ipfi  amicidimus  yonas  Emari  filius,  vir  dodus  &  pius,  qvem  Holanis  Epi- 
icopum  obtrudere  voluerat  »  fed  repulfam  pafTus  i  prìmarium  ad  cemplum 
Cathcdrale,  qvod  Skalholti  eft,  Paftorem  conftìtuerat.  Hicin  fefto  Pu- 
rifìcationis  Marìs^  cum  de  invocatione  &  incerceflione  Beacs  Virginis 
aliorumqve  Sanétorum  concionandam  eflec^  omnesqye  horumcommen- 
dacionem  a  viro  doé>o  &  eloqvence  exfpeélarent ,  fpe  Tua  fruftraci^  ab 
ipfo^  conerà  eorundem  invocacionem,  non  minus  vchemencem,  qvacn 
luculencam  oradonem  audiverunc*  Epifcopo  aucem  ira  acfluanci,  (eqve  * 
icrius  objurgand  in  os  dicere  aufus  eft,  multa  in  doólrinam  catholicam 
irrepdiTe ,  qvs  cum  verbo  Dei  non  concordehc  >  ex.  gr.  Papam  clericos 
conjugio  prohibere,  Paulum  aucem  dicere  Epifcopum  oportere  unius  uxo^ 
ris  waritum  eQl'^  qva  objeélione  Prxfulem  ita  ad  incicas  redegtt,  utqvid 
oggereret,  non  habercc  aliud  qvam  Paulum  fuijje  DoQorem  Genùum  non 
vero  noftruntj  Jonam  vero,  qvem  haerefeos  reum  aut  fufpeélum  fccum 
diutius  habere  noluic  >  nec^  ut  qvondam  (ibi  amicilTimum,  penitus  elicere 
&  falfx  doélrino!  reum  agere  voluìt>  paulo  poft  a  cathedrali  tempio  re- 
mocum,  Oddenii  praepofuit*  Factum  hoc  efle  aut  anno  1^30  aut  etiam 
prius,  inde  concluditur^  qvod  Jonas  eodem  anno  in  Àòìis  publicis  Od-  * 
denfis  Paftor  infignitur  (aj» 

Eadem  tempeftate ,  aut  paulo  poft ,  in  Epifcopi  familia  degebant 
viri  qvidam  literati  &  purioris  doélrinae  clandeftini  cultores,  feu  Crypto- 
Lucherani,  cum  eandem  publice  proficeri  non  auderent;  qvorum  primus 
fuic  GiJJhrus  Binari  filius,  Epifcopi  aiumnus  &  famulus,  qvi  ipfius  im- 
penfis  apud  exteros,  &  tandem  Wittebergae  literis  operam  dederat,  pu* 
rioremqve  doébrinam  ab  ipfius  Lutheri  ore  imbiberat,  qvem  ideo  Prac- 
iul  ab  exteris  revertentcm  ejecit,  fed  paulo  pofl,  ingenio,  &  dexteri* 

Yyy  2  tate 


(a)  Qv'in  &  vero  non  eft  diffimile  Jonam  Einari  hanc  pr«bendam  a  Capitalo  Nidrofìenfi 
anno  1525  prsfentnn  accepifTe,  qvod  qvidain  antiqviores,  Jona  Arefonio  ei  patrocji- 
nante,  facìum  efle  afierunt. 


540  PERIODUS  IV;    SECTIO  IIL 

tate  viri  òpusKaberis,  revoca  vìe  (à\  Alter  érat  Ghhus  ^^,  qvcm, 
Omundus  deinde  Paftorem  tede  Cathedralem^  huic  aliqvando  in  an{iu;o 
qvodam  templi  ^  tura  Evangelmm  ex  verfione  Lutheri  legencì ,  improvi- 
fus  fupervenit  Praeful,  Kbiumqve  a  timido  &  expromere  nolenti ,  non 
(ine  vcrborum  contiiraeliìs  extortum  evolvit,  &  ut  infpexerat,  Lutheri 
haerelin  continere  dixit,  qvamqve  longi/lime  pocuit  in  lutulentain  pia- 
team  projecit  (b).  Tertius  fuit  Oddus  Eyulfi  filius,  vir  probus  &  pius, 
Epifcopì  promus  condus,  qvi  proprium  &  ab  aliis  remotum  habuit  con- 
clave {e  .  Qv'ìbus  Tandem  accellit  ingens  partium  augmentum  Oddus  G^h 
fkulki  fiiius,  vir  opprime  dodus>  &  a  re  libraria,  prarlertim  Lutheri  fcrip- 
tis,  bene  inftruélus  fd).  Hi,  inter  qvos  morum  &  ftudiorum  firailituda 
amicitiam  facile  conjunxerat,  conjugatis  operis  in  xdi bus  Oddi  Eyulfini, 
horis  notìurnis  &  qvotiescunqvc  vacavit,  in  facrx  icriptuns  leòìione  & 
doéìrinx  caeieftis  vero  intelleélu  fernet  exercebant  &  mutuo  confirraa- 
bant;,  facrisqvc  colloqviis  invicem  exa^dificabimt,  usqvedum  Oddus  Got- 
fkalki  ma)ora  aufurusj  jus  Canonicum  &  Epifcoparum  Conftitutiones 
exCcripturo,  calore  opus  efie,  caufans,  in  bovili  lacunar  celluiam^ve 
fieri  curavit,  in  qva  Novum  Domini  noftri  Jefu  Chrifti  Teflavwnum  ia 
fermonem  Islandicum  transferre  aggreflus  eft,  ibidemqve  M.itthti  Exan- 
geliwn  expoi'uit j  qva  occafionc  dixiife  fercur;  .Salvatori  in  mundum  veni- 

enti 


(i)  Gijfurus  Efftafi  fuit  Ògmundì  tandem  iu  Epiicopatu  fucceflbr  ab  anno  1540  «  td  ao- 

num  154S* 

(fc)  Gìsìaus^  Jonéti  Einarida»  de  qvo  In  5-  proximo  ejìmiis,  in  Pafloratn  Carhedrsli  fac- 
cefibr,  deirde  nutem  Piftor  Sclardalenfis ,  &  tandem  ab  anno  IJ58  ad  aunuin  17(7 
Skalhoirenfìs  Eplfcopus  fuit.  Liber  autem  <jvem  legebar,  non  fuit  Novum  Teih- 
mmtum  I-atinmn,  ut  qvidam  volnnt;  Pontifìcii  enihi  non  ab  e)us  lecHone  arccnt 
laicos,  ne  dum  Qencos,  fed  N.  T.  a  Luthero  Geiroanice  verfum. 

(e)  Oddus  Ejuìfi  filius  fuit  Magni  Epifcopi  ex  forore  nepos,  ejns  Ejulfì,  difti  Mokotl 
fìlius,  de  qvo  cap.  g.  §.  2»  egintfas,  ièd  fiVteif  Gi/lat,  qvi  duabas  fuis  fororibui 
Itupnim  intulit,  cujus  in  hoc  Cap.  §.13.   mentioncin  fecimus. 

•(d)  Oddus  Gotpalkij  dicVns  cominunirer  OJdus  Norvegiis,  qvia  in  Norvegia  ednotin  fu?- 

rat,    ibiqve   icholain    Beigenfcm  junior   freqvenciverat,    patrem    habnit  Goifkjlki:m 

Enifcopum  Holenfem,   crudelem  communìrer  vocaruin.     De  bis,    prspferrìm  O.ldo  & 

GÌ(furo,  vide  Perilluftr.  S;rllandi*  Epiicopi,  Domini  LVDOV.  HARUOE  Nifi.  fU- 

fixrm.  in  Islandta  Pai  e.  i.  $.  4.  &  alibi,  ut  &  infra  Perìod.  5.  Sed.  a-  cap.  3.  bcci} 


cap.  I.  3. 


GAP.  X.   §.  17.  18.  541 

enti  non  àliud  pstUtiTe  diverforìurti  qvam  ftàbulum  aut  bovile,  neqvc 
fibi  fan<ftiin:Tiam  ejus  nacivicatis  &  vitx  hillorijm  exponenci,  aliuJ  con- 
cUve  cucum  elFe,  aut  concedi,  qvam  bovile,  tande^n  charta?  defeda, 
uleerius  progredì  impeditus,  Ep'ifcopi  auxilium  implaravic,  qvi ,  qvam 
primum  illum  anciqva  Ecclefije  Jura.  &  Conftiruciones  >  qvariUTi  qvasdarn 
fchedulas  Oddus  ipu>  aliisqve  eum  vificancìbus,  monftravic,  exfcrìbere  per* 
ccpit,  fat  p^pyri  ei  fuppeditavic. 

§•  18. 

Circa  annum  1^35:  Ogmundus  oculorum  ufum  penìnis  amific, 
adeo,  uc  officio  poftea  impar  efler,  qvapropter  primo  Sigismundutn 
fororis  fux  Asdìfae  &  Ejolfi  Joiiari  filium>  Paftorem  Hytdjlcnfem,  clero 
Skjlholtenfi  eligendum  propofuit,  qvi  anno  1536  ad  exceros  abiìc,  & 
ab  0!ao  Engelberti  Nidarofienfi  Archiepifcopo  anno  1^3-  ordinjtus, 
paulo  poft  in  Norvegia  obiit.  Qi^o  cafu  Ogmundus  magnopere  percul- 
ius  anno  1^39  Giflurum  Einari  cidem  furrogari  curavit,  cujus  licteri 
ad  Rcgem  Chriftianum  III.  commendatorioe  fub  Ogmundi.&  cocius  fslan- 
dicmeridionalìs,  tam  Ecclefiafliei  qvam  Politici  Status ,  nomine,  in  qvi- 
bus  Ogmundus  poft  obediencia?  protnìiTIonem  &  Ordinationis  Ecclefia- 
fticse  acc^ptationem  qveritur  Claudium  de  Merwitz  paulo  poft  ejus  in 
Islondiam  adventum  anno  1539  (a;  monafterium  Videyenfe  vi  occu- 
pa(re>  miferos  autem  incolas  captos  in  vincula  conjeeirfe.  Repugnire 
autem  tam  legi  divinx,  qvam  naturali  &  civili,  monafteria  Si  eorum 
bona  aliis  in  rapinam  concedere,  qvod  de  tam  pio  &  iuftq  Rcge  ne 
dici  qvidcm  oportcac;  Si  autem  Rex  monafterium  illud  defidcrec  le 
illud  lubenter  concedere,  ut  Qvxftor  Regius  non  Iblum  monafterium,  fed 
&  omnia  templi  Skalholtends  cathedralis  bona  accipiat,  &  redituum  ratio- 
ncm  reddac,  le  ipfum  milerum  &  coecum  fenem  nihil  magis  defideràre, 
qvam  officium  deponete,  6c  humillime  rogare,  velit  Serenitas  Regia  ipft 

Y  y  y  3  monafterium 


(a)  Ita  Ogmundus,  aft  Giffurus  propria  manu  fcripfit,  littcras  regios  de  inonnf^rio  Videy- 
cnfi  fìico  Regio  inferendo,  tuiire  de  dato  I536,  at  interpolatas  fuiire,  ita  ut  Dideri- 
cus  de  Minden  prò  numero  anni  erafo ,  folico  (ibi  fcribjndi  modo,  annum  1538  Ilib- 
ftiruetit,  qvod  ipfe  Giffurus  coram  iiibunali  fori  gencralis  confeffus  eft.     Vid.  i'upra 


542  PERIODUS  IV^    SECTIO  IH. 

monafterium  Videyenfe  in  dies  vrts  concedere^  &  ut  omnia  mandata 

regìa  &  religio  obfervetur;  orones  fubfcripcos  (imul  rogare  y  ne  qvis  alieni- 

gena,  fed  Rcverendus  Dominus  Gìflurus  Einari,  Antiftes  illorum  confìrme- 

tur,  ut  verbum  Dei  &  S*  Evangelium  apud  illos  promoveatur^  cum  laudatus 

Giflurus  verbum  Dei  ìmpenfe  amet.     Tandem  >   uc  Regìs  animum  de- 

n)ulceanc>  uter^ve  dicecefeos  Status  g  pifcium  laftas  ofFerunt,  fimulqve 

rogant>  ut  privilegiis  &  jure  S.  Ol^i  fefe  trai  (Inat  (a).     Praeterea  ipfe  Gis< 

furum  proprìis  fuis  commendacitiis  litteris    &  teftimonio  premunite, 

datis  Skalholci  Cai.  Julii  eodem  anno  (b),  qvibus  ille  commendacioiii- 

bus  confìfuS)  eodem  anno  ad  exteros  abiit,  fed  Hamburgum  delatusa 

nautis   illinc  ex  Islandia  fuperveniencibus  audìt  Myndenfem  Skalhoid 

caefum  elle,  qvo  nuntio  non  leviter  commotus  Daniam  intrare  nonfufti* 

nuit)  donec  a  Regei  incerpofìca  fide  publica,  id  ei  permitteretur,  ea 

autem  accepta,  Havniam  petiic,  &  fernet  Regi  ftitit,  cumqve  a  Profes- 

foribus  Faculcatis  Theologictc  examinatus  officio  non  indignus  cenferetur, 

a  Rege  Dioecefeos  Skalholtihs  Epifcopus  die  luns  poft  Dominicam  ju- 

dica  ea  conditione  confticuitur,  ut  Evangelium  fecundum  Ordinacionis 

Ecclefis  Danics  tcnorem  doceat,  poft  a  D.  Petto  Palladio  Sidlando- 

rum  rum  temporis  Epifeopo  ordinatus>  eodem  anno  edidla  qvsdam& 

Refcrìpta  regia  fecum  ferens  in  patriam  reverfus  eft» 

§.  19- 


(n)  Literns  irtas  in  cxtenfo  priorem  hnjus  Dìplomatts  partem  vid.  in  HARBOE  Afhandiing 
loc.  eie.  pag.  244.  pofleriorem  infra  ad  finem  Cap.  Litr.  D. 

(b)  \'ide  S.  Vcn.  HARBOE  Afbandlmg  om  Rffimtafhnen  i  Island jÀn  Kiòhtnbavwfkt  ^tU 
fkabs  fkrifter  Tom.  5.  pag.  236.  Praccipua  crftiia  propter  qvain  Ògmundus  fucceflb- 
rem  tantopere  expetebat,  videcur  fuKTe  timor,  ne  Rex  plus  &  Ecclefìc  commodit  io- 
vigilans,  ièd  Liuherans  religioni  addi£Viflimus,  qvem  plus  lìmplici  vice  ofièndent, 
Tua  ex  valetudine  adverfa  occafionem  cflpiens,  peregrinum  Epifcopum  Luthranz 
religlonis  reé>atorem,  fé  vivo,  dia»ce[ì  Skalholtinx  praeponeret,  qvoJ  prxvcntunis , 
tam  litteris  ad  Kegem  datis  dicit  GKTurum  (prster  alia  encomia)  eflè  indigennm« 
patris  legum  conlvctudinum  &lingvs  gnarum;  qvam  illis,  qv(e  ejus,  &  totins  Khn- 
dio!  meridionalis  nomine  fcript^funt,  in  qvibus  GifTurum  laudat,  unqvam  fpecislflQ 
verbi  divini  &  Evangelii  amatorem,  fed  &  litteris  ad  clerum  Skalboltintim  anno  iV 
qvento  datis,  id  eo  le n fu  repetit,  ut  innuat,  (i  liunc  ob  Luthcranc  religìonìs  rcfpì- 
cionem  recufent,  babituroa  fore  extraneum  qvendam  eadem  hsrefi  iafedum,  patrie 
leges  &  confvetudiues ,  qvibus  innutriti  funt,  parum  curaturum. 


^  CAR  X.  §.  i8-  ip*  543 

§•  19- 

Anno  U38  Ogmundus  Regis  ediélum  datum  Hafnis  anno 
1^37  die  fccunda  Sepcembris  (qva  die,  ut  habec  fubrcripcio >  pu« 
blice  ordinati  fuerunt  dicecefium  Superintendentes)  de  nova  ordina- 
tione .  Ecclefiaftica ,  per  univerfa  regna  &  provincias  introducenda,  ut 
&  ejusdem  de  officio  rite  obeundo  monìtorias  literas-accepilfe,  iisdem- 
qve  qvalitercunc^ve  eodem  anno  refpondiUc  vìdétur>  ut  ex  conclufo 
Conciliabuli  Hulafellenfis  (a)  concludi  poteft,  fed  qvale  id  refponfuin 
fuerit,  nos  latet,  Regi  id  non  omnino  placuille,  valde  eft  verifimile, 
cui  accefllt  caedes  Myndenfis,  qvern  cum  fuis  anno  1539  jufTu  &  con- 
filio  Epifcopi  infontem  mifere  trucidatuui  fui^Te  Mervitzius  Regi  per- 
fcripferat»  qvod  Regem  ita  commoverat,  ut  armata  manu  de  fontibus 
prnam  fumere  ftatuerit,  ni  fupplex  Hamburgenfium  deprecano  interve- 
niflcc  (b),  Sed  nihilo  fecius  Rex  Praefulem  ejus  rei  per  liceras  graviter 
poftulavit,  eo(jve  non  levem  illi  incufllt  timorem>  audierat  enim  qvid  cum 
aliis  Regni  Epifcopis,  Regis  iram  promeritis,  ante  qvadrienniura  faélum 
erat,  qvantiqye  Olao  Nidarofic  Archiepifcopo  caedes  Vicentii  Lunge 
fteterat.  Giflurum  itaqve  virum  acris  ingenii ,  Regis  &  Magnatum  gratia 
florentem,  tam  cito  magnopere  irritare  non  duxit  conducibile,  Jìcec 
ipfi  ob  religionem  Refòrmatàm,  qvara  non  jam  ut  antea  clam  habuit, 
fed  palam  profitebatur ,  infenfifllmus  eflet.  Multo  minus  Regis  volun- 
tati  &  edicìis  de  nova  Ordinatone,  reformataqve  religione  introdu- 
cenda,  aperte  audebat  refiftere,  licet  eandem  cane  péjus  &  angve  ode- 
rit;  ferviendum  itaqve  tempori  &  meliorem  cxfpeélandam  effe  occafio- 
nera  ratus,  Giffuro  ex  mandati  Regii  prsefcripto,  fedem  Epifcopaletn 
cum  fuis  bonis  tradidit,  fed  perinvitus  &  fubiefla  fide  omnia  gerensj 
nam  fundorum  &  bonorum  cathedralium,  qvorum  non  pauca  abaliena- 
verat,  nullum  folvit  pretium ,  templi  cimelia  &  pretiofa  qvaedam  ilbi 
retinuit,  fed  ne  ullam  (ut  videri  voluit)  conqverendi  de  fé  caufam  fuc- 
ceflbri  darete  edito  ad  omnes  dioecefeos  incolas  fcripto,  qvod  Skalholti 
14  Cai.  Junii  datum  eft,  publice  teftatur,  Giffurum  effe  gcnuinum  & 
proprium  dioecefeos  Skalholtinx  Epifcopum^  cui  fé  eandem  cum  om- 
nibus 

(a)  Vìd.  fupra  pag.  531. 
(0)  Vid.  fupra  pag.  2%2» 


5ij4  PERIODUS  IV.    5ECTI0  III 

nibus  ad  eam  pertinentibus  cradìdilTe  &  penitus  refignafle  proficenir  (a), 

qvofdiSp,  fé,  fuaqve  omnia >  Haukadalum  conculir,     Appropinqvame 

etiam  comitiorum  tempore,  Thingvallas  femet  contulit,  qvo  magna  & 

precipua  cleri  pars  ex  folito  more  confluxerat,  cui  publice  praelegi  curac 

i)  Supplices  illas  priori  anno  ad  Regejn  perfcriptas  literas.    2)  Teftiroo- 

nia  Profeflbrum  Hafnienfis  Academiae  Gifluro  data.    3)  Regìs  Majeftatis 

Diplomai  qvo  ipfe  GilTurus  Ogmundo  fubftituitur,  &  proprius  Eccte- 

Tiae  Skalholtins  Epifcopus  proctamatur,  ea  conditione,  ut  Évangelìum 

pure  &  (incere  fecundum   Ordinationis  Ecclefìafticx  prapfcriptum  prz- 

dicari  curet.     4)  Sui  ipfius  antememoratas  refignationis  literas,  qvìbus 

fibi  ofiìcium  abdicar,  Gifluro  autem  univerfam  dicecefin  cathedramqve 

cum  omnibus  ad  eam  pertinentibus  tradir,  Ogmundoave  prseeunte,  Gis- 

furum  univerfus  Clerus  &  Eriendus  Nomophylax  ipnusqve  jurisdicìioni 

fubditi  laici,  ut  dicscefeos  verum  Epifcopum  fineulla  deOrdinationeexcep- 

cìone  aut  contradidone  accipere>  eiqve  obedientiam  pneftare,  promittunt 

QvBt  omnia  ex  Ogmundi  nutu  &  voluntate  faéla  funt^  ut  teftantur  co 

dicilli  in  rei  teftimonium  confcripti  die  Lunae  ante  Petri  &  Pauli  anno 

1540  in  qvorum  initio  vocatur  vcnerandus  in  Deo  Dominus  Ogmttfui&s 

'Dei  gratta  dionee fi'os  Skalboltina  Epifcopus  >  GitFurus  autem  vocatuc  //ono- 

ratus  vir,  qvi  Superintendentem  dicscefèos  fé  fert. 

§.  20^ 

Sed  paulo  poli  (èntentia  Arii  Nomophylacis  a  csede  Myn- 
dends  liberatus,  &  Mcrvitzio  infamia  notato,  qvod  faélum  eft  die  Mer- 
curii  poft  Petri  &  Pauli ,  Ogmundus  perfonam  exucre  coepit ,  &  clan- 
culum  ad  infenfiilimum  fibi  alias  Jonam  Araéfonium  literas  dedit,  in 
qvibus  poft  qverela^  de  mutata^  religionis  ftatu  &  cimelìorum  templi 
Cathedralis  profanatione  ^  confilium  fuum  aperit  de  concilio  natiomli 
Tbrfaftadis  habendo,  cum  principiis  obftare  expediat  ne  infanda  iftì 
vires  nimias  fumant  (b),  at  Giflurus,  qvid  rei  eflet,  fubolens,  litcns 
amids  mifit,   qvibus  auxilium  contra  has  machinationes  rogavit,  eiTe 

enim 


(•)  Vid.  HARBOE  Afhandrmg  om  Uefomatìoftcn  i  Uland  in  Kìobenbavnfke  Stìjléis  M' 
ter  Tom.  5.  pag.  242. 

(b)  Vid.  ad  finein  Capitis   Litr.  E. 


■  ^CAP,  -X.  ■$/  ìó:  ih  •  -  •  ^  545 

»  •  •  ■  f  *  * 

enìm  Ogmimtld  decretum  dJóecefin  Skalhdltinam  ìvt  Arirfbmuin  trans- 
ferre,&  rcgiam  Ordinationem  ac  mandata  abolere  (a).  Sedconcilìum  iftud 
attentatum,  nunqvam  ad  eventum  venie,  forte  ideo,  qvod  amici  Gis- 
furi  epifcopi  viri  Politici  ordiiiis  aimlia  armata  epifcopis  timenda  in 
promtu  habuerint 

Nihilo  fincerius  in  nova?  Ordinationis  Exxlefiafticts  &  Reformatio- 
fìis  n^odo  fe  ge(fit,  nam  licet  anno  if39  Regi  perfedam  obNedientiam 
promiterat ,  denuoqve  hoc  anno.  Joux  Holenfi  Epifcopo  <&  ipdus  com« 
plìcibos  aperte  contradicere  non  fuftioens»  in  Sinodo  dioecefeos  Skal- 
holtinse  qvodamntodo  approbari  cuhiirecat ,  licet  eandem  etiam  epi- 
ftola  pailorali  adomnes  dioBceièos  ìncolas  exarata^  magnopere  commen- 
daverat  >  aut  ad  minimum  ita  feciile  viderì  voluerit  ^b)  >  nilìilo  fecius , 

qvam 


(t)  Vid.  ibidem  Litr.  F, 

(1)  Hanc  ut  puto  ejas  hypocrifin  &  dolofum  ingemum  abunde  oftendit  Epiflola  Pafto-i 
ralis  hoe  anno  fcripta,  in  qva,  cum  de  Articiilis  qvibnsdam  minus  controverfis , 
&  qvos  qvirirfariic  mentis  CathoHc*  ReHgiom  «ddk'his,  recipere  polTet,  qvos  tantum 
ut  fainme  n<ece(ranos  &  Reforaiatione  maxime  opus  habentes,  adducit,  reliqvis  difTi- 
mulanter  omidis,  ita  loqvitur,  acfì  omnia  generaliter  confìrmaret,  cnm  tamen  nihil 
min^as  fentiret,  lìxc  eaiin  (ine  dubio,  cum  ita  vifum  fuerit,  ad  pauculos  iilos  a  fé 
nominatos  Avticulos  erat  reftricìunis ,  mox  enini  fubju'-git:  v^mm  qyed  alia  bit  li u^ 
ris  (mandato  Regio  &  ordinati© ne)  contenta  concerni 1 9  pracìpimus  omnibus  no/ira 
dioscifios  incoUti  ut  fanHam  do&rinant  ^  eleemojynas  exerceatis,  Hic  data  opera 
videtur  mutare  verba  Kegis  Si  Ordinationis,  gode  gìerninger^  (bona  opera,)  qva?  ibi 
nominantur  ut  froftus  hdei,  in  iìlmufugiorder ^  d:  (eleemofynas) ,  qva  voce,  non 
tfim  indigitat  eas  qrx  pauperibus  erogamur,  qvam  illas,  qva  eniimerantur,  in  Jur. 
Ecclef.  Recent.  cap.  13,  cujus  infcriptio  efl.  De  Eleemufynìs ,  qvales  funt;  Dccinix 
de  omni  tua  pecunia,  pecunia  prò  PaiWelis  in  ara  ufitats,  Denuius  8an3i  Petri, 
oblationes  prò  defun£li<,  &- tandem  piuperìbus  pmndia  qvatuor  diebus  dcflinara, 
qvas   eleemofynas    bocce  LL*   Caput   dicit  peccata  fauare^  non  minus  qvam  aqvtt 


:cgi  nunqv 

ita  e:(prinùt;  Qvod  antim  ad  culìus  divini  ^  nùffa  wutatiwem  pertinctp  eandem  pra 

4         t  Patria 

ToM«  IL  Zzz 


546  PERIODU^IV.    SECflO  III 

qvam  primumi  tam  feocentia  Ani  Nomophylacis  prò  tribunali  diéla^ 
qvam  huius  patris  collegse  Jpns.  Arii  filu.aliorumqYe  tpagnacum, 
apologetica  ad  Regem  data  epiilola  a  feditionis  SkalhoIùniS  &  cxdis 
Myndenfis  invìdia  lib^ratus  eHe  libi  aliisqve  videbjCMty  cuoi  ipl^btocfui 
faàa,  dida,  &'fcripta  confcftim  iua  fponte  &  fine  cauli  relcipdere  & 
annihilatum  ire  erubuerit ,  cum  eodem  infenfiflìmo  fuo  qvonclani  hode 
Jona  Arii  filio,  ut  is  clero  SkjlholtinoK  adorum  in  ReforiDationis  &  Or- 
dinationis  recipiendae  negotio  retradationem  perfvadeat ,  hoc  modo 
enim  illum,  fibi  ad  Cathedram  Sl^alholtinam  obtinendanij  eandemqve 
cum  Holana  combinandam ,  fadllime  viaro  firaturum,  clandeftina  con- 
filia  agitavit;  nani  licet  Jonam  cane  &  angve  pe)us  exofus  efièt,  ex 
duobus  tamen  malis,  ut  ipfi  videbatur^minuseligendum  eflfe»  Jonxqve 
imperio  dioecefin  potius  Tubiiciendam ,  &  cum  Holana  con)ungendaii) , 
qvam  ut  Giflurus  haeretics  pravitatis  plenus  eandem  obtiaeaCj  &LU' 
theranifmo  inficiata  Non  igitur  foluarùnodo  Jonam  conciliorutn  par^ 
ticipem  ede  voluit^  fed  &  clam  inftruebat^  ut  Ordinationem  deman- 
data regia  Concilio  habendo  aboleret»  qvid>  qvod  fuum  ei  concredi- 
dit  figillum  ejusqve  fidei  commifit,  ut  {uo  nomine,  fuoqve  fubdgili'o 
Regi  Tcribac  (a) ,   confentire  fé  omnibus^  qvx  luus  Collega  Jonas  ipii- 

usqNe 


patria  paupertate  ^  rgnorarrtia  introducere  ntfvhnus  ^  ha  enim  Juris  Rfgula:  adim- 
pùjjìbiìt  nemo  okiigatur,  Miiram  hic  qvnfi  Pontitìcìbrum  ocellum  &  aiicomin  Iflcr^ni 
nominar,  qvam  non  vult  ranzì  aut  in  itìinrmo  mnteri,  nec  reiiqvum  cukitm  diviMu^^ 
Te.  Infaiitis,  Vigilias,  Proceflìones,  Sanéìormn  Adoratìones ,  prcces  prò  dctuiC'S. 
&  id  geniìs  alia,  qvjr  Cleìo  ftimiho  ei-ant  lucro;  hrrc  obp/ttnét  paupertatcm  C  '7-^ 
rsntiam  mutare^  impoJJibiU  air.  Qyis  non  vider  omnia  harc,  ad  hicum  faciend-::;, 
non  tantum  vulgo,  Icd  eriam  aliis,  compurara  efle,  nam  qvje  aut  qvalis  tflnjc.n, 
qvsfo,  effe  potuic  Illa  impoflìbnitas,  qvar  lise  mutarz  aut  anniliilarì  prohibuir?  Ipui 
lias  liteias  vid.  ad  finem  Capiris  Litr.  G. 

(a)  Vcrba  Ógmundi  ad  Regem  in  Epiftola  p<r  Jonam  Ep«rcopum  exarato»  qvam  ad  huiai 
Capiris  calcem  Litr.  H.  exhibv'bimus.  H;^c  aliaqv-c  ad  Hiftorìam  Reforniarion'S  K^ 
ligionis  in  Klandia  pertìnentia,  optima  lide  rel«ta  (S  ev  ìplis  fonribiif  feu  aurbe  ':;* 
d'jciimcnris  derivata,  legi  pofTunt  in  egrevria  /////  Diplom.  de  Reformat  RthiJfi^ 
landifty  a  fummo  Viro  llluJhirr.  Domino  LUi^O  VI  CO  HARÌÌOE  EpiicopoM  :  i. 
mcritil{uno,  eleganrifTime  concinnati,  q\'i  oinnes'  alios,  qrotqvot  ea  de  re  t!o:J 
Icripièrunt,  inceitis  conjec^un5.&  fallis  qi-andcq^*):  aliofum  rclationibus  iba  Tufcr*-^ 
eineit,  longo  poft  fé  intervallo  reliqvit;  Cui  &  no$,  qvod  grara  mente  agnolciuiur 
multa  debcmus.  ;    ^  ^. 


/     *   «CAP.  X  §.  il.  il.  547 

Bsq ve  iodi  Regi  TcripfcMiit,  spprobare'fe  qVidem  Regis^édiflum,  (ed 
eatenus,  qva  antiqvae. Norvegia  leges  clcriqve  &  Status  Politici  Privi- 
l^ia  (àrta  teda  maneant)  per  qva?  haud  dubio  intelligi  voluit  Antiqvum 
Juj  Ecdejinjlicum  ijk  Transà&t^nem  a  Magno  Rege  cum  Jona  Archiepi- 
icopo  anno  1277  initam,  qvè  omnera  legum  ^cclefiafticarum  ferendi 
poteftatem,  omnemqve  )urisdidionem  eccledafticam  a  Rege  in  Epifco- 
pos  penitus  tr^insfert   (a).    X^i'o  ^i^Q  Ep^fc^pi  *n*wik-ik-.offid  qvo 

ie  pmlo  antai  abdicavcrat>  fpreto  Giffuro,  qvem  Rex  dioecefeos  Epi- 
Icopucn  conftituerat,  negledèqye  Regia  Òrdinatione  &  eius  EdidOj 
anciqvo  more  poillitnìnio  capeUivic  &  adminifbare  ccepit. 


<■  ' , 


§.  22. 

Hsec  omnia  Rex  percipiens,  Chriftophorum  Hvitfeldium ,  virum 
Nobilem  &  Eqveftri  pmatum  dignitate,  Provindac  Thrundheimenfìs  & 
Arcis  Steinvigsholm  Pnrfeólum,  in  Islandiam  mifit,  qvi  anno  1541  por* 
tum  H;?fnfiordenfem  binis  trirerpibus  Regiìs  intra vit,  in  mandatis  habens, 
ut  de  ctede  Myndends^  d^.  flagicii^  Mervitzlo  imputatisi  &  qvibusdam 
Qgmundi  Epifcopi  geftisL  inqvhrac»  Islandosqve  in  Regis  verba  jurare 
adigat,   cui  ut  àdeifet,  negotiofumqve  executionem  juvet  &  prò  virili 

J>rocuret,  Rcx  Giffuro  di^mentiflìmis  literis  mandavit,  qvi  itaqve  con- 
èftim  Hvitfetdìo  Beiriftadia  occurrit,  Ogmùndòqve,  qvem  ad  loca  remo- 
tiora  feu  co^nobia  in  parte  orientali  iiu  fecedlim  a  ut  fugam  meditari 
perceperat,  per  1  iterai  perfvadec>  atqve  fatisdat,  nìhil  detrimenti  Satra- 
pam  Rcgtum  ilii  illatarum,  nec^ve  grave  qvicqvam  de  eo  ftatucurum  (b), 
qvibus  confidens  OgmCindusV  Hì^ltàm  in  tratìu  Olves,  enixe  rogatus  a 
forore  fua  Asdila,  q va?' ibidem  habitavit,  omnium  fecurus  fé  contulit; 
in  cujus  tsdibus  a  Hvifeldii  emiflarìis  capitur,  &  ad  portura  Hafnfior- 
denfem  deveftusj  in  navcm  detruditur,  deinde  falfa  fpe  dimillionis  laèìa- 
tus>  qvicqvìd  àuri  &  argenti  in  thcfauris  habuit,  Hvitfeldio  prodit  tra- 

:  .  Zzz  2  .  ditqve 


^  .: \ C — iuJ. 


(a)  Vid.  fupra  Tom.  i.  pag.  386.  '        ^ 

(H)  Qyod  qvomodo  excufari  qveat,  non  rideo,  nam  amor  &  lehis  Religionis,  qvem  hlc 
qvidflni  prittenduiU,  nobis  non  fnfficit.  Melius  itaqve  (noftro  cqvidem  jadicio)  fecis- 
ict  botiirs  *httce  \ar ,  fi  ucuHTeti  St  ^6gntundani  itris  uti  confiiiispeimififfet/fed  in 
mulcis  labimur  omnes. 


•54g  PERlQtlUS:  1^,  rSECTTIO  III. 

ditqve  (a);  idem  étiam  lìsdcm'^dece^fpromiffis,  ^jtis Tòrof  AsdìTa fcdt, 
&  cum  htec  fruftra  fierent,  tandetn  ornàes  fundos  &  pr^dia  qvac  in 
fua  fua'unt  poceftate,  fvafù  Hviifeldii  fub  eadem  conditione  Regiaflìg- 
navit,  qvorurtì  catalogum  Hvitfeldio  tradidic  (b),  qvofatìo,  de  fuonim 
infìdclicdte  qverehs  &  genaens  (c)^  primo  Hafaiaai,  indeqve  Soram  dcpor- 

tatur» 


^,^m^mm^»»m^m^^»i^mm^mmm^im^m^^imm^mm^^-^* 


(a)  Ad  tìnem  hajus  Capttis  Lìrr,  I.  exhibcbitnos  epfftolhim  Angmundi,  jnm  captivi,  ad 
.  (movcttl  Tuasn  Aidifam,  qvani  e?C  originati  exfcriptam,  dcbemus  favoli  S.  Vcn.  HAR> 
BOEf  qvi  lipicilcg^ui«^j9(i  f^rpius  a  nobis  laudot^  UfihTf^.  B^annaìronit  ^ìfg'tom$ 
in  Islavdia  parteni  i«  utendnm  nobis  beni  gii  KììiYìe  conceflìt;  Husc  epiftoUo  t'Uh» 
Cijjfiri  Epijcopi  vìtviwriali  fuminam  argenti  Augmundo  sdemci,  fub  Litr.  K.  fubjua- 
gemus.     Inter  holce  Ògmundi  theffiti'os  permulta  erant,  qv«  non  ipfius,  fcd  liio- 

.rum  fuerunt  peciilium:  Exemplo  fit  curia  Skalholtìna,  de  cujiis  dainno  Giflurus  ia 
^  Synodo  generair  anno  154I1  conqvelltìs  eft,  (St  it'eram  lu' SywJdo  Kyrangjftiderfi 
1542  I  cut  ex  RacÌGnano  iplìus  Ognimidi  manufcripto  probavir  accepi(fr  eum  a  fuo 
PrsdeccCTorey  Ibd  (ibi  non  tradidilFe  tantum' panni  pretio li ,  qvantum  330  Joachimico» 
rum  valorem  ex^rqvet,  panni  crafìi 01  is  qvàntum  84  Joachimicis  conftat,  tantum  aari 
&  argenti  nt  1124  Impenales  aq\'(*l,  Sutnni^  1628  Imperiales;  Pricrerca  qvorum 
lìulìam  certttm  pretfum  '  cmiftìtit ,  fcd  nomine  *en«9  notato  fìierunt ,  ut  2  aurei  an- 
nuii, ir  argentei,  binsé  niach£r£:;fturo,oamvitt,  ^Coltrorinn  paria  fimilt  onisni, 

,  Ctux  irite  inoi^jliy  aur.eum  cii\gula»>  ^^qye  radio -pendulo,  Agnus  cmn  psr.i'ilii 
du«  ciftsp  xei-d  rcpleta,  aliaqve»  CuiA  v^jtq  Judices-  nejgarent,  ullum  prarflo  sJciis 
qvì  vicei  Ugmundi  in  hac  pecunia^pendenda  fuftinéat,  communi  conlenfa  decrtii^ 
runt,  ut  GifFuro  oitiverfa,  avara  Ognrundus  ab  aufeceffore  acceperat,  pecunia,  c^ 
dere  debcat,  qv«  fi  non  exftaret,  bona  jiiobiHà  &  imtnobìlia  curr^  SkalhoItÌR;r  pro- 
xima  fibi  fumar,  donec.  d^inini  ad  idrimpiQ.  afléni  folman  forec  Conf.  ùpi 
P«g-  a98«  &  i"f»a  J^er.  5,  Secl.  3.  cfp.  i..  ^    :     .  - 

(b)  In  unica  Qyarta  occideittali  habuir  48i«»t  Jp  vitina;. Sì  jtaq\'e  ìTé  duabus  reliq\ìs  Sial* 
lK>Itintc'di(cccfcos  Q\'adi*aiiribu5  toiidem  poUedit»  fueriuic  circicer  150^  iuiit  qvi  &i- 
turanant  fiiilfe  120- 

{e)  De  Petji  Eìnarii  in  Augmundum  ingratitudine  alibi,  Practcrea  dox  emilTariornm, 
qvi  O^^miiudum  eeperunt,  erat  EVoirus  filius  Halthori,  qvi  in  prxlio  SveinflaJenC 
prcTfensj'c^dfs  Arna  fìlfi  Bertì  uifptxlus  babybanir,»iindtf  ex  qvarta  boreali  a uf.rgi. 
eni,  ab  Augmundo  receptus  erat,  inter.'piiiinarios  ejus  famulos  numeratus.  E.iio 
iam  a  Ci^furo,  llviffeldio  JcriKtajPj.  no>;s.^^^^  Ven,  HA&BQE  in  A/bandi  9^ 

lUfonn,  i  hland  in  KtobenL  Se/jTi,  Shi/i,' Tom.  5.  pag.  255.  hujus  tenoris:     "  b..::- 
"  rem  pei  Chriftum     —    —    —     vorder  leue  CryftofFtfr  feet  rho  dit  jy  den  lofs 
*•  nycht  weddcr  op  dat  landt  Jois,  latenn  denn  venchlyck  by  jy  ys  wente  wean  he 
'  iip  dat  landt  kueme  worde  dat  vokk  oprorifch  fynn.     Slo  yflet  ock  ncn  la.ir  àìl 
*  he  u|)  aldyuch  kajne>  wé^^te  vele  vaaa.fyeuii  oatuengers  weroeii  dar  kamcn.   Ks^n 


$9 


;      ^     GAP,  X.  S.  22*  549 

wtur,  lòi  pbft  (ésqvi«nmwn,  aut,  ut  alii  volane;  anno  tertio  (a)j  maerorer 
&  fenio  confeflus,  mortuus  eft,  &  inCoìnobii  tempio  fepulcus,  iiKÌfa 
lapidi  fcpuleraii  hac  infcriptione:  lite  fitus  ejì  Ogmimdus  FpiJ'copus  Islan^ 
d:£\  Vixìc  ut  puc^tur  annis  plus  minus  %o  fedi  i^pifcQpali  pra^fuit  andis 
i8  ièd  muiìus  Eptfcopale  adininiftravic  annis  zx. 

* 

Lìtr.  A* 

>Jos  Ogmundus  Epifcopus  Skalholtenfis.  Noveritis  chariflimi  fratrcs- 
qvod  magnam  Nobis.trifticiam  afferant  ìngences  iWx  legum  trans* 
gre(Tiones  &  nefanda  flagitia ,  prxfertim  adulteria  &  homicidia ,  qvs  non 
raodicum  in  hac  egena  regione  capiunt  incrementum,  qvare  omnes  & 
fingulos  Clericos  &  Laicos  ferio  admonemus  &  feveriffime  prohibemus, 
nefacinora  corum  ceicnt,  promoveant,  iis  confcntiant,  neveullum  cuni 
feqventibus  commercium  habcant;  Prinao  iis,  qvi  graviora  committunt, 
uc  homicìds  &  aflafTini.  Secundo  iis,  qvi  liberos  fuos  macie  perire  pa- 
tiuntur,  iisqve  contra  legis  praefcriptum  opem  &  fulientationem  dene- 
ganc,  nec  coram  Deo  hommibusve  vitam  fuam  corrigunt  aut  emen'- 
dant.  Tertio  qvi  piropriam  conjugem  deferunt,  aliasqve  uxores  con- 
tra juris  normam  ducunt*  Qvarto  Clericos  omnes  ac  fingulos  paricer  & 
Laicos  admonitos  voiumus,  qvi  fé  publicorum  criminum  reos  effe  fci- 
unt,  eo  qvod  facra  violaverint  &  feftis  diebus  confliòìati  fuerint,  etiamfi 
probe  nov^rint  talibus  delidis  poenam  leges  expreflis  verbis  minitari; 
ut  fc  obedientes  exhibeant,  &  a  PraErpofito  fuo  abfolutionem  accipianc 
(a  Sjcerdotibus  enim  gregariis  eam  accipere  interdicimus).  Qvodfi  re- 
cufaverint,  damnum  qvod  inde  forte  enafci  poteric,  non  Nobis,  fed 

Z  21  z  3  ipfis , 

"  yck  y/t  doenn  iso  fchal  yck  ju  3  cclder  4  dage  vor  akiyng  fpreken.  "  ^^  Q\'ain 
multi  ipfi  vitjo  verrunt,  nos  autein  non  omnino  irem,  nain  fi  Hvitfeldius  Ógmun- 
dnm  capere  in  niandatìs  h^buit,  cerieGl^urus  nilìil  peccavit  rogando  aiit  conjuicndo 
ne  captum  dlminat;  Sin  vero  Giduri  tantum  fvafa  aut  confiliis  Hvicfeldius  Ògcnun. 
dum  coinprch^rKlerit ,  haudqvaqvam  excufari  poteft, 

(e)  In  fentenria  qvadam  Nomopbylacis  Thorlcifi  Paulinì,  in  Comitlis  (reneralibus  anno 
154*  periata,  de  h-jt editate  Asdili  filia  Panli,  appellatur  Augmmdus  Epifcopus ^  cu* 
jus  atùniéc  Deus  fropitius  ejlò^  qvo  anno  Corniti  i  ad  3  Idus  Julii  non  prorraheban- 
tur.  Sed  Girt'iULis  LpLl'copus  in  libro  Memoriali  Cx\nm  laudato  ^d  annum  1542  no- 
tatùm  reirqvit:  ///  Itias  Jnlii  exiftimo  Dominum  Ogmmidum  ex  hoc  fecnlo  migrajff. 
ConfA  &  Liceras  Gilfuri  ad  Ej^iicopum  Jobaimcm  Rei  aU  hiiein  Gap.  licr.  U 


550  PERIODUSIV.    SECTIO  IIL 

ipfis,  imputandum  effe  dcclaràmus.  Qvaprcpter  a  Nomóphyladbus  & 
Praepoficis  noftris,  Sacerdotibus ,  aliisqve  probis  hominibus  rogamus  & 
e^pecìmus,  ut  illì  Nobiscum  &  Nos  cum  ìllis  centra  tam  nefanda  cri- 
mina  infurgamus  Se  obnitamur,  legem  divinam  &  hutnanam  feqvenres, 
cui  literis,  cutn  nppenfis  fìgillis,  perfeélam  obedientiam  &  obfervandam 
fpofpondimus.  Si  autem  buie  noftro  mandato  morem  gerere  nolue- 
rint,  ingens  tam  animae  qvam ,  corporis  difpendium  fibi  fortalFe  adfe- 
rent»  Omnes  aytera  Sacerdotes  noftros  jubemus  &  adhortamur,  ad  qvos 
ha^  liter^  noflrs  pervenerìnt,  ut  eas  coram  fuo  cstu  publice  recitari 
curent^  &  in  hujus  rei  teftimonium  &c»    Anno  1540. 


Litr.  B. 


N 


OS  Ogmundus  Dei  gratia  Epifcopus  Skaiholtenfis  omnibus  ac  flngor 
lis  noftrse  dicecefeos  incolis,  pra^fertim  Dei  noftrisqve  amicis,  falu- 
tem  in  Domino  fempiternam;  pertinacibus  vero  &  protervisj  iìsqve 
qvi  Deo  &  legibus  divinis  obnicuntur^  fàlutem  dicimiis>  admonences» 
uc  a  malo  ad  bonum  faciendum  convertaneun  Non  parum  doioris 
nobis  affert  injuftitia  eorum  &  protervitas^  qvi  legibus  divinis  pahtec 
&  humanis  obluóVjntur,  qviqve  paffim  in  dioecefi  Slialholtina  manife^ 
Ibntur  (qvod  Deus  omnìpotens  corrigat  &  emendet),  qvos  tam  diu- 
turna patientìa,  longanimiqve  indulgentìa ,  qvam  maxime  per  leges 
licuit,  Nos  pertuliffe  videmun  Jam  vero  expertum  eft  noftram  long- 
animitatem  eorum  alere  malitiam  >  noftrumqve  falubre  confiiinm  (ibi  in 
condemnationem  non  absqve  contemtu  in  Nos  iplbs»  eos  convertere. 
Verum  enim  vero,  cum  crimina  veftra  adèo  (int  manifefta,  ut  Nosatqve 
leges  &  noftrum  ofHcium  Epifcopale  ad  poenam  vobis  irro^andam  oro- 
pellant,  bis  noftris  literis,  donec  vitae  veftrx  viam  &  deiicta  cmenacds 
&  corrigatis,  ab  omni  Ecclefiae  confortio  excludimus,  &  totaliter  cx- 
communicamus,  Videtur  autem  Nobis  in  vobis  fcriptura  impleri,di- 
cens:  Qvando  homo  peccator  in  criminum  ahyjfo  fubmergitur^  Dà  &  fai 
oblivifcnur.  Nihilo  tamen  minus  prò  noftro  officio  veftram  emendano- 
nem  &  falutem  qvarrere  non  defìnemus>  qvippe  qvi  Epifcopale  muaiis> 
nobis  etiamfì  indignis  demandatami  gerimus,  &  ob  veftra  peccata  Do 
minus  ad  veftram  caftigationem ,  Pater  ad  blandam  pariter  &  feveram  ad- 
moniciouem;  Sacerdos  ad  vosmec  docendos  &ia  re^am  falutis  viam  do- 

cendos» 


»  I       CAP..X.   Lirr;  A^  R  551 

cendosv  Qonflituti  fuftius.  Jam  vero  etiamii  veftra  pervicacia  &  proter- 
vitate  legi  divinse  obnitij  pariter  ac  humanam  transgredi>  velitìs»  vos 
fub  vi  obedjentiae,  jubemus,  gramus  <&  coboMamur.,  uc  ijlam  injuftiti© 
femicdm  fiigiacis,  ad  perdicionem  ducencein,  qvam  Reges  Pharao.  Sau> 
lus  &  Nabbogodofor,  aliiqve  innumeri,  ìiiftitcrunt.  Pharao  pertinaci- 
ter  unicuiqve  admonitioni  divins  pervicaci  &  indurato  animo  obni>us 
eli,  qvare  in  maris  profundo  ,  cum  omni  fuo  exercicu  &  curribus 
fubmerfus^  inionmentis  deinde  cruciatus  eft.  Saulus  populo  Dei  prae* 
fctìus>  Deo  pervicacìter  obluélabatur,  c^va  propter  cum  omni  fua  pro- 
fapia  condèmnatus  ed.  Nabbogodofor  (imili  pertinacia  obflitic ,  &  fimi- 
Jiter  condenjnatus  eft.  Vos  itaqve  admonitos  voIumus>  ut  devia  eo- 
ram,  in  perdìtionis  tramite,  veftigia  evitetis,  fed  eam  potìus^  qva 
Sanéus  ille  David  &  Petrus  Apoftolus  incedebant,  ingrediamìni.  Da^ 
yid  peccavic  adulteriuip  &  cxdem  perpetrando,  fed  per  Nathanis  prò- 
phetsB  pratdicationem,  optimam  prò  peccatis  poeriitentiae  viam  invenic^ 
aiqve  fummi  in  Veteri  Teftamento  Prophetae,  &  dilediflimi  Dei  amici 
titulura  accepìt.  Petrus  Dommum  noftrum  in  ejus  paflione  ter  abne- 
gavit,  fed  poftqvam  gallicinium  audiverat,  fufis  lacrymis  poenitentiarn 
egit,  itaqve  adeo  mifericordiam  confecuto  Princeps  omnium  Apofto- 
lorum  fieri  contigit,  accepitqve  a  Deo  imperium  &  poteftatem  omnia 
&  in  celo  &  in  terra  folvendi  &  Jigandi.  Maria  Magdalena  contra  Deum 
peccavic  a  fed  cumdoleret>  ageretqve  poenitentiarn ,  abfolutionem  omni- 
um fuorum  péccatorum  cohfecùta,  fumma  Dei  fponfa  habetur.  Ad 
horum  exempla  oportet  nos  homines  peccatores  mores  noftros  inftitu- 
ere,  qvàpropter  àdhijc  vosmet  adhortamur,  ut  invìolatum  fervetis  pac- 
tiim  illudi  qvod  in  baptiftno  iniiftis,  qvando  impurum  fpiritum  & 
omncm  ejus  aftutiam  abnegaftis,  vcftem  candidam,  qvx  integritatem 
veftram  dedgnaret)  fufcipientes,  ut  &  inccnfam  candclam,  qvae  bona 
veftra  opera  denotaret ,  ante  tribunal  Domini  noftri  Jefu  Chritti  profe- 
renda.  Qvapropter  iterum  atqve  iterum  vos  admonemus,  promiflum 
veftrum  ne  transgrediamini.  Nam  arcus,  fagicta  impolira,  intenditur. 
Icaqve,  ne  vos  excommunìcationis  fagitta  tangat,  vosmet  fubducice. 
Non  parum  doloris  nobis  affert  veftra  abfentia  6c  corporis  animxqve 
difpendium ,  unde  tres  legitimas  admonitiones  ad  refipifcentiam  vobis 
concedimus,  tres  dies  primae,  qvinqvc  fecuYidx,  &  fepcem  ultimar  de- 
fignamus.    Qvodii  intra  praefcriptos  15  adinonitionum  dies  ad  obedien- 

tiam 


552  PERIODUS  IV^    SECTIO  III. 

tsam  non  convertamini  >  centra  vos  itixta  ftrifllfllmum  legum  rigoretn 
prqcedere  nobis  propofuimuSy  pedlme  igitur  facitis,  fi  Nos  pcrqvatn 
invitos  ad  auferendum  a  Deo  hominem  Se  impuro  Spirimi  trauendum, 
coegericis  &a  {*). 

Litr,  C. 

(e)  Ollum  monnum  ]^eim  fem  {>etta  href  fia  cdur  heyra,  fenda  Pali 
Vigfùflbn,  Dade  Gudmundsfon,  Jón  I>órvardsfon ,  Erlendur 
Jónsfon,  Bióm  porlèifsfon ,  Philpus  Runólfefon,  Etrikr  Torfafon,fe- 
mundur  Eiriksfon,  Magnus  Jónsfon,  item  annar  Magnus  Jónsfon,  J'.i 
Helgafon,  Olafur  Asbiarnarfon,  kvediu  guds  oc  fina,  kunnigt  giorande 
|>à  er  lidid  var  fra  Guds  burd  M.D.XXX  oc  IX  ar  at  &  laugardjgina 
nteftann  fyrer  BarcholomeusmefTu  £  Laxarhollte  a  ^ingftad  recnim ,  vor- 
um  ver  i  dóm  nefnder  af  srrlegum  dàndìsmanne  Jone  Bónda  Biomsfyne 
er  pa  hafdi  fiiUc  oc  loglegc  umbod  Erìends  pórvardsfonar  lOgmanns  funn- 
an  oc  auftan  a  Islandi  ac  f koda  oc  rannfaka  oc  fullnadar  dom  a  at  Icgqia 
hv5rra  fvara  edur  fekta  ad  f  eir  menn  fkylldu  fkyllduger  vera  cr  Didrek 
van  Mynden  hofdu  i  hel  flegid  oc  hans  fylgiara*  Item  i  firftu  greia 
kom  par  fram  fyrir  ofs  at  Dìdrik  van  Mynden  oc  Kort  Hrafa  Wdl 
rsent  oc  gripid  fra  herra  bifkupinum  halft  annad  hundrad  libufk  tnark 
i  gulie  oc  filfre  firer  utan  nockra  heimilld  ;  dxmdum  ver  ad  Bar  fkyltdi 

leidaft 


(^)  Hujiis  &  prccedentis  epidols  padoraUs  verfio  taiitQtninodo  Latina  hic  (iilitar. 

(e)  Omnibus  has  literas  vifurìs  vel  audituris,  Paulas  Vigfufi,  David  Gudmundi,  JonK 
Thorvardi,  Erlendus  Jons,  Biò'iuus  Thorleifì,  Philippus  Riuiolfi,  Erìcas  To.iìii 
Sffinundus  Elici,  Magnus  Jona»,  item  alter  Magnus  Jonar,  Jonas  Helgii,  Olras 
Asbiò'rni,  falutem  Dei  &  (ùam  mittunti  notum  facientes,  qvod  anno  a  narivi^ir^ 
Dei  millefìino  qviny;entcfimo  tricefìmo  nono,  die  Saturni  proximo  ante  feftum  Tir- 
tholomxl,  Laxarholti,  qvi  locns  eft  fori  ordìnarius,  ah  honorato  oc  di  Pereto  viro 
Domino  Jona  Biorni  filio,  legitimo  Erlendi  Thon'ardìrii  qrartarum  IflAnditc  sufirs- 
lis  &  orìentaiis  Legiferi  mandato,  inftruclo,  judices  denominati  fuioius,  addiii'Cl- 
endum,  inqvir^ndum,  6c  ièntentia  decreta  edicendum,  qvantst  fati&faclionis  &  p^^s 
rei  h.ìbebuntur,  qvi  Dietericum  Mindenfem  ejusqve  afleclas  occiderunt.  Item  fon- 
ino loco  coram  nobìs  aclio  inftituta  erat,  Dietericum  Mindenfem  &  Curtium  R-th 
a  Domtno  Epifcopo  i%q  marcas  Lubecenfes,  auro&  argento  conihincet,  ti  &  b« 

crocìjùo» 


CAP.  X.  Lkr.  C.  555. 

feìdaft  ad  tvò  loglig  vjcne  at  hahn  hefdè  hìrdt  oc  hiHt  adrgrèinda  pen- 
inga,  innnan  14  natta;  at  leiddum  vitnunum  dsmdum  ver  hann  hafa 
fyrìrgiorc  ollu  fmu  laufafe.  I  armare  grein  kom  far  fyrir  ofs  at  hanri 
hefdi  raent  oc  gripid  fii^gur  naut  gomHl  af  Hvannavolluni  fra  bifkupin* 
um  oc  odrum  mònnum ,  da^mdtim  vier  ad  j^ar  f  kylldi  leidaft  ad  tv5  log- 
iig  viene,  oc  ad  feim  leiddum,  {>à  dcemdum  ver  hann  rettan  oc  fanaan 
runsmann.  I  f  ridiu  grein  kòm  fyrir  ofs  at  hann  hefdì  latid  ftinga  kirki- 
unnar  lód  oc  bilToipìins  i  Grindavik,  oc  tótid  giora  {>ar  hùs  rmóti  hans 
villa  oc  hanns  umbodsmatins^  hvat  ver  djemdum  fanniega  ran.  kem  i 
fiórdu  grein  kom  fyrir  ofs  at  hann  hefdi  tekid  fex  jarder  nidur  vid  fund 
pxr  bifkupìnum  tiiheyrdu  fyrir  utan  hanns  villa  edr  hanns  umbodsr 
manns.  Item  i  fimtu  grein  kom  fyrir  ofs  at  hann  hefdi  ridir  heim  i 
Scadinn  oc  bifkupinn  med  mikid  fors  oc  éhsefìligt  ordta^e»  fvo  at  hann 
kalladi  bifkupinn  hundabrifara ,  oc  hafdi  onnur  jafnfkcmmìleg  ord,  oc 
ac  leiddum  tveimr  loglegum  vitnum  uppàpeffe  adrgreind  ord,  J^a  dxmd- 
um  ver  Didrik  van  Mynden  óbótamann,  oc  ^ann  med  Qììxi  iaklaufana 
fem  hann  hefdi  i  helf  legid ,  ^6  hann  hefdi  dnguar  faker  adrar  haft  enti 
pedlir*      Sòmuleidijs  dsmdum  vier  alla  huins  fylgiara  6b6tamenn  fera 

reyndeft 


trocink),  (ine  ullo  judo  titulo  diripuilfe ,  qva  de  re  fenteiitiam  diximus,  duos  tedes 
legitlmos  intra  dimidium  mentis  judicio  fìili  debere,  ilhim  dickin  pecuniam  iiITer- 
\ùi&  &  poffidenctsìnftflri'eùnuìiTe,  qvo  teflimonio  pracftito,  omnk  illius  (Diererici) 
bona  mohilb  .confifcinda  effe  edixioiiis.  Secuiido  loco  coram  nobis  aOio  in  (li  tuta 
eft,  DÌBterìcuffn  qvatuor  boves  ii;ttu  grandea,  de  Hvanndalis,  Epircopo  di  sliis  diripu- 
ìffc  &  prxdituin  fuiife,  q\A  de  re  d>uos  kioneos  tefles  producendos  effe  Cententiaiu 
tulimus,  qvofa^o^  latronem  illiim  (uifXc  fententla  decreta  edixiinus.  Tertio  loco 
ùz^ìo  nobis  jcoram  inftituta  elt,  qvod  fundum  Ecclefix  &  Epifcopi  Grindavikeniein 
effoderit»  &  Epiicopi  ejusqve  inandataru  ingratiis  aedifìciuni  ibi  exdiui  fecerit,  qvod 
ffl£Vuin  .perfeclae  tapina  loco  babendum  effe  edixiinus.  Iteiii  qvaito  loco  Q&io  coram 
iìobis  innkutfl/eit,  enm  fex  vilks,  ad  SundjLim  {ìtas,&  ad  Epifcoputn  pertlnentes,  hoc» 
ejusqve  procuratole  invito^  diripuine.  Item  qvinto  loco  acìio  coram  nobis  infinita 
tiì^  illiun  vi  violenta  cathedratn  -^c  Epifcopum  invafiflè,  malefànifi  verbis  In  hunc 
inve£\uin  filare,  ka  ut  Epifcopum  ibdomi^  canina  &  aliis  sqve  dehonflkntibus 
compellationibus  prolcidcrit ,  qvorum  verborum  ducrum  idcucoriun  teftium  effato 
conWcliun,  Dictericum  de  Minden  deli£li  iiKxpiabilis  reuin,  «;us  autem  occiiorem 
peiiittts  inibntem ,  qvamvis  &  Dietericus  nulli  alii  -qvam  buie  fuccubuerit  crimini , 
fenteiitiam  «diximus.     De  omnibus  prxterea  ejus  aifeclls,  qvi  rapinas  unacum  ilio 

Cjviqve 

Tom.  il  Aatt 


554  PERIODUS  IV.    SECTIO  IIL 

reyndeft  ad  faunnii  fanì  hiefdi  verid  med  h5nurn  «  oc  tvo  l5gkg  vitne 
fullnadeft  til,  oc  {>eir  hefdi  giòrc  aunnur  óbócamaL  pv\  ad  fvo  prófalu 
oc  fyrir  ofs  komnuj  oc  f^eiluin  vicnum  leiddum»  dxmdiKn  vier  Didrù 
vati  Mynden  oc  hanns  fylgiara  Tanna  óbócamenn,  oc  {la  alla  frìdhelga 
oc  fa- laufa  fem  {)à  haufdu  ihelflegid;  oc  hverium  fina  peninga  aptuc 
fem  f»eir  hefdu  nenc  oc  gripid  fyrr  fra  oc  adrar  l5giegar  .fkullder  stci  ac 
peim ,  hvorc  helldur  f>eii:  vaeri  innanlands  ediir  ucan.  pad  t>ar  afTram 
geingur  d^emdum  vier  hàlft  under  Kong^  enn  haift  under  kyrkiu  uppa 
J)jt  Tem  [)eir  hefdi  nenc  fra  dómkirkìunni  oc  bifkupinum.  Enn  [>ad 
|>eir  hefdi  rsenc  oc  gripic  fra  odrum  monnum  eda  óbótaverk  gion.  Asmi- 
uni  vier  kóngfins  eign,  enn  {>eirra  hefta,  klsdi  oc  adra  peninga  fem 
{>eir  hofdu  medferdìs.  dsemdum  vier  under  bifkupfins  vardveicfìu  >  ina 
til  t»efs  er  f>eir  koma  er  vidcòkuoi  enn  eìgu  ad  vera  ac  lògum  t^eflara  pea* 
inga  Komu  f^ar  frani  vigly/ingar  greindra  manna  fem  i  hel  hdfdu  Hegid 
Didrik  oc  hanns  fylgiara  >  hvoriar  ver  dnemdum  Idgiigar  oc  fkidìgar  i 
flilan  mata  at  leiddu  einu  viene  uppa  ferhvorn.  Irem  var  f»ad  fulikon- 
ligur  vor  dómur  at  hvdr  fyflumadur  fkylldi  fullmegtiigur  biifa  i  iinne 
fyflu  oc  (landa  reikningf kap  ac  na^a  Auxararbinge  af  fkatte  oc  land- 
fkylldum  &c.  Svo  oc  fkylldi  Eriendur  porvarcfsfon  Lbgmann  hafaGull- 
brynguf^flu,  oc  hafa  fuUa  magt  ac  veica  ^ser  fyf iur  fem  óveiccar  vsre,  oc 

giora 

^^^^BiMBB^aa^^  ^^^mm^mm^n^Èmmimm^m^^^^  ^nai^fc^B^^i^i^^B^^i^B^^^^»  ^«^■■«^^■■^■«■«■ia^^^^M»  ^^m^m^^t^m^t^im^^^m^im^^tmmi^^^^m^immK^^mm^mmm^^^mm^^^^^'^^^^^^^^ 

qviqve  dtiorum  teftium  ìdoneorum  tef^imonio  alia  deliéh  atrociflima  commìfifTe  con- 
viti fueiint,  eandem  tulimus  fententìam.  Hinc  ìnqvifìrione  caa&  &  adione  conm 
nobis  ita  perac^a,  &  bis  tfftibns  produclis,  Dietericum  de  Minden  ejnsqre  •ileJs! 
inexpìibilinm  debf^orum  reos  fuifre,  omnet  aarem  eorum  interfei^ores  infont:s  & 
fecuros  efle,  ut  &  (ìngiilis  qvorum  bona  prsrdati  fuerant,  illa  ref^itoi  debere,  ncm^» 
proteica  legitima  eorain  creditoribus,  Cam  inqvilinis,  qvam  exteriS)  folvenda  ciie,  prò 
tribunali  ediximus;  reliqva  vero,  qv«  iuperi'unt,  fìfco  Regio  &  Ecclefi»  oc  «qvo  di- 
fpertienda,  buie  (ìqvidein  eo  qvod  templnm  cathedrale  &  Epifcopum,  Regio  aor^rn 
fìico  alteram  portein,  eo  qvod  alios  viros  fpoliaverant ,  &  detìcbi  atrociflìmi  comroi- 
feiant,  adjudicavimus,  \e(ìcs  autcm  illoruin  &  bona,  qva»  apad  enecatos  repcm 
funt,  ab  Epilcopo,  nfqve  qvo  legitlmus  advenerit  doniinus,  affervanda  elTe,  fc.^uiy 
tiam  tulimus.  Prarterea  nobiscornm  promulgationes  homicidiorum  ab  intcrtecior:- 
bus  Dieterici  ejusqve  comìtum  producebantur,  qvas ,  fi  modo  unicus  iinguluum 
adfit  teftis,  omnimode  legltimas  &  juftas  pronuntiavimus.  Item  q vemcnnqvc  T o- 
parcbam,  in  Tua  (ìngulos  ditione,  plenam  au^ìoritatem  retinere  &  in  prox^iH'i  C> 
mittis  Oxaraaè'nfibus  rationem  tributorum  «Se  locariorum  &c.  reddere,  Erlsr.i-ni 
autein  Thorvardi  fiiium  Nomopbylaceui ,  Toparchix  Gullbrìngenfi  prxefle,  rc'i;Mf 

topircti 


CAP.  X.  Litr.  C*  D*  $$$ 

giora  kóngdomfins  vegna  oc  landdns  hid  bella.  S^<ylldi  pedi  adurgreind 
vieni  leidaft  ìnnan  f>riggia  mànada  oc  ^ar  tekid  fem  minnft  yrdi  fyrir, 
i  hvorri  C^f  lu  «  fyrirLógmanninum  edur  hanns  UfnbodsmannL  Samj^yckte 
med  ofs  adurgreindur  Jón  Bidrnsfon  oc  fette  inncigle  med  vorum  fyrìr 
greindra  dómsmanna  innciglum  fyrìr  petta  dómsbref  fkrifat  i  fama  ftad 
degi  oc  arì  fidar  enri  fyrr  feger. 

pat  ^iore  ec  Erlendur  f)6rvards(bn  Ldgmann  funnan  oc  auftan  a 
Islande  ^odutn  tnonnum  kunnigt  med  {»eflu  minu  opnu  brefci  ata  Mìd- 
vikudagimi  naeftan  fyrìr  Bartholomeusmeirudag  um  fumarìd>  ^à  lidid  var 
hi  Guds  burd  M  D*XXX  oc  IX  ar  i  Skàlholitej  komu  fyrìr  mig  velborner 
mtntì  Jón  B.  Biòrnsibn  oc  Dade  Gudmundsfon  oc  logdu  fram  ^enna 
fama  dóm  hier  er  medfeilur ,  hvorn  dóm  ec  hefi  ftyrkt  oc  ftadfeft  oc 
fam[>ykt  i  alium  finum  greinum  oc  arriculis^  oc  hann  afaungum  riiif- 
ad  mega»  nema  vorum  heygbornafta  Herra  Noregskónge  med  beftu 
manna  rade  epter  Idgum.  Oc  til  fanninda  hier  um  fec  ec  mitt  lancigli 
fyrir  ^etta  bref  fkrifat  i  fama  ftad  degi  oc  ari  fem  fyrr  fegir» 

Litr,  R 

Worum  heygbornafta  herra  veralldligum  Danmerkur  oc  Norcgskóngì* 
Kong  Cluriftian  Fridrichfyni  ^  ydur  faeilfum  vier  aller  ydar  herra- 

Aaaa  2  dóms 


toparclifl  deflkutas  «iliis  con&réndi,  aucìorltQte  competenti  g&ndere,  &  ut  cornino 
dum  Kegis  iSc  infulx  qyflni  maxime  promoveatur,  profpicere  debere,  fenteiuiam  pro- 
nuntiavimus.  Prsdiéli  tedes  intra  trimefh'e  fparium  in  (ìngulis  coparchiis,  ahi  inr« 
ximo  laboris  compendio  fieri  poterit,  fuum  tefHmonium  coram  Nomophylace  aiit 
cjns  vicario  deponunto.  Hanc  noflram  ieiuentiam  prjrdicìus  Jonas  Biorni  coinpro- 
bavit,  &  unncum  prjcdif^orum  judicim  (Igillis,  fuum  qvoqve  liceris  hifce  feiuen- 
tìx  decretsr  appoiUir,  fcripcis  die  loco  &  anno  ut  fapra. 

Ego  Evlendus  Tliorvardi  filius,  Nomophylax  qvartarum  audralis  &  orìeritalii 
Iflrndfts  viris  bonjs  bis  meis  patentibus  notum  facio,  qvod  die  Jovis  proximo  ante 
feRum  Hartbolomjei  I  anno  pofl  nativitatem  Domini  1539,  SkaTholri,  viri  nobiles 
Dominns  Jonas  Biorni  &  David  Gudmundi  me  convenerunt,  &  literas  fenrentiae 
decreta»,  nif  meis  appenfas,  protnlenint,  qvam  fententiam  a  neraine,  nifi  Serenis- 
fimo  Norvegia?  Rege  ex  Opiimatum  confilio,  jure  rel'cindendam,  in  omnihiu  lliis 
claufuli*:  &  articulis  approbavi  &  conh'rmavi.  In  qvorum  teflimouium  ego  (ìgiliuin 
jncum  lùs  literis  appendo  1  fcriptis  loco  die  &  anno  ut  fupra. 


556 


PERJODU.SIV.;  SECTIO  III. 


dóms  fàtceker  ^leAarar  kenrlemehn  ocleikmenn  af  IflaUdr  med  Gads 
qucdiu,  audmìùklega  fiackandi  frid  oc  milidheic  fem  ydar  hemlìgt 
Majeftat  hefur  jafnaiì  vid  ofs  oc  aliano  vorn  landslvd  fync  oc  gioni, 
innanlands  oc  vcan.  Wier  hofum  fengic  nockur  bref  med  ydar  Nadar 
Umbodzinanne  fem  nockuc  hlióda  vm  fkipti  kennemannligs  embxttis 
oc  krifteligra  fìda>  fuòrum  vier  fvo  par  tìl,  at  vier  vilium  gìarnan  gìora 
oc  tala  allt  pat  ydar  Nàdar  headur  oc  herradóm  ma  auka ,  kriftnennc  ul 
ftyrkingar  par  vier  vitum  at  beft  ma  gittrjft  Tuo  gudi  liki  enn  mOnnum 
hxfi.  Enn  pò  vier  hófam  hvbrki  lefit  nie  heyrtt  fidan  nordurlondin 
vóru  fyrft  kriftnut  ac  nockurc  kóngligc  valld  hafi  umfkipti  àgiorrt  kenni- 
mannljgu  emb«ri,  vtan  pat  hafi  veric  innfctt  af  Rómverfku  validi,  fa 
vilium  vier  i  oUum  hlucum  hneigiaft  til  ydar  Nadar  vilia  pat  vier  vitum 
ofs  glora  mcga  fyrir  vran  fkada  lifs  oc  fàlar;  aliar'  vondar  óvcnior  vili- 
um vier  affnìda,  enn  gudz  ordum  oc  ydar  gódum  ràdum  framfyigit 
efter  vorre  fremftre  formegnan;  par  embaetti  oc  àtrunad  vilium  vier 
hallda,  fem  vorer  vifuftu  iaerdcr  mcnn  verda  aller  fampickeliger^  oceigi 
er  i  moti  rietcum  NoregsicJgum.  Vilie  ydar  herradóms  Umbodsmadur 
feria  vppa  ofs  nockurn  pann  àtrunad  at  hallda  ^  fem  i  mori  er  vorum 
fkilningi,  pà  bidium  vier  audmiuklcga  ydartr  konungJegt  Majeibt  ac 
gefa  ols  ordlof  med  vortt  laufafie,  at  vier  meigum  hiàlpa  ofs  i  Kun 
rikium  fem  gud  vìfar  hvorium,  pvi  fvo  mikill  fatarkdómur  oc  baltoe 
hefur  verit  i  Iflandì  um  nockur  forlidin  ir,  at  med  ftorre  neyd  hefur 
ordit  hialpat  fatxku  fólki,  oc  pa  hafa  marger  menn  dàet  af  riettu  hùngre 
peir  fem  ei  hafa  verit  nsr  peim  godum  monnum  fem  nockura  hidip 
hafb  getad  giortt.  Vilie  ydar  Herradómur  lata  hallda  ofs  med  Norcgs- 
log  fem  ydrer  oc  vorer  forfcdur  hafa  iafhan  halldit  fidan  kriftindóm- 
rinn  efldift,  pà  vilium  vier  aller  lifa  oc  deyia  vnder  ydar  konùngligre 
vemd  &c,  (dj  Wier  feingum  ydartt  nàdar  bref  hliódandi  at  vier 

f kylldum  lata  daema  riett  Noregs  log  um  pau  mannflaug  fem  ydar  fóvcti 
Clawus  hafdi  fagt  at  bifkup  Ogmund  i  Skàlhollti  ha^i  làtid  flà  i  hel 

fyrir 


(d)  Gratis  Vcftrae  literas  accepiinus,  qvibus  ex   jnre  Korvegico  fententìam  ferie  jnb/r.^? 
de  casdibus,  qvas  curante  Epifcopo  Aagmundo  >  SkalhoUi ,  fine  ulk  caulà  comnriis 

fuilTi 


fjrrifVtiin  fjiik;  Knp  Tuffagli  'Ctówiaftr-reyndiflr  órieit^i^vf  Jì^flaig 
Ogmund  far.fuUann  b^k^reid  a  alj)ìngi  ,ac  hmn.hefdi  aUdci.  fkipat  ui^ 
rad  til  lagc  at  I-ita  flà  faiimu  menn,  oc  {>efn  fami  Clàvvus  hafdi  reifa^ 
oc  txnt  {)ar  i  land  et  oc  fvo  hans  menn  {>eir  fcoì  flegner  vóru.  O^ 
nù  fyrir  einu  arq  forrlidnu  fójr  nefndur  Clàvvus  med  finum  mpAnui^ 
nóttina  fyrir  hvicafunnud^gupp  i  cicr  raùkaklauftur  fcm  V.idcy  kalìaiSt, 
tdku  hanns  menn.  Jar  folk  (lakid  I  finum.  faengiiTn>  einn  parc/af  |)VÌfol(^ 
flou  [jeir  oc  fderdu,  oc  einn  pare  lòmdu  {>eir  oc  bunda  fyrir  vtari  fa,kf, 
tókufìdan  klauftrid  oc  alla  klaùfturfins  peninga  fafta  oclaufa,  ochielldu 
fvo  klauftric^  ac  {>ar  giorduft  eigi  meluir  edur  veniulegc  embxtti^  fem 
par  hefur  veniuléga  veriti  langa  forlidna  rima,  eyddi  nann  med  finum 
mCnnum  oc  i  burcu  hafdi  meir  enn  cuctigu  oxa  gamia,  oc  meir  enn 
hundrat  faudi  gamia  op  meir  enn  fio  fùfund  tìfka  ac  fkinfamra  manna 
fogn  oc  vitnisburdi.  •  Hcfur  fame  Cìawus  oc  hanns  menn  tekit  fleiri 
penninga  med  óriett  fyrir  Iflendfkum  monnum  fem  vier  kuniium  vel 
bivifa.  pvifyrr  enn  fama  ydar  Nadar  bref  kom  til  vor,  hafdi  Erlendvir 
Logmann-  funnan  oc  audan  a  If  lande  dsma  lacid  oc  vrf kurdat  at  fómu 
menn  (èra  flegner  vóru  i  SkàlhoJlte  oc  Videy  5  hcfdi  riect  flegner  verit 
fyrir  utan  faker;  f>vi  Noregs  log  fvo  hlidda:  at  rànsmenn  ero  óbóta- 

A  a  a  a  3  menn , 


fnifTc,  vcfter  Qvaftor  Claudius  retulerat.  Illa  antcm  Claudi!  rsìmo  falfiraris  eft  con- 
vicìa,  Epifcopuj  enim  Augmiindn»  in  Coinitiis  uiiiverfalibns  jurejurando  fuper 
librutn  tcftntus  eft,  fé  vìros  iftos  nec  unqvain  cadi  jufTiflc,  nec  confìliuin  ad  kì  de- 
diffe.  Idem  autem  iile  Claudins,  teqve  ac  ejus  vìcarii  jam  occìfi,  rnplnas  &  latroci- 
nia  in  hac  terra  exercuernnt,  ita  enim  anno  abbine  uno  praiterlapfo  prsdicìus  Clau- 
dius, fuis  ftipdtus,  nocle  feftum  pentecofles  pripcedente,  monafterium  nomine  Vi- 
dey,  invafir,  ubi  ejus  afleclnf  homines  in  lec>is  nudos  irnieb.int,  qvoriim  partem  cse- 
debant  &  vubierabant,  partem  verberabant  &  (ine  ulla  caufa  ligabnnt,  monafierium 
exìnde  &  ejus  bona  tam  mobilia  qvam  immobilia  occupavere,  &  monaflerio  in  ivte. 
bantur,  ut  nec  miffa,  nec  focra  folita,  ex  pcrantiqvo  &  folito  more  perag^rentur. 
llle  cum  fujs  conlumllt  &  abflnh't   plus  viginti    bobus  majoribus,  ultra    centum  & 


qvod  probatu  eit  faale.  Hinc  «,  pnusqvam  VeirrÉB  Grati;!?  liter.?  ad  ik)S  per 
rant,  Èriendus  qvartarum  l/hndia  aafh'aiis  &  orientalis  Nomopbyhx,  fententìam 
ferri  &  ponuittiari  curaverat,  bomincs  in  Videya  &  Skalholto  occifos,  jnre  &  im- 
pune ca?fos  effe,  cum  I«eges  Norvegicac  dicant:  latroc'wium  vita  ft are f  fententia  au- 
tem 


5^  PERIODUSIV.    SECTIOlll 

tnenn  >  oc  |^ann  vrfkurd  fem  LSgmadur  leggur  à  ma  di^inn  riufanttn 
herra  Kongrinn  fiàlfur,  oc  fó  ined  vkruftu  manna  radi^  oc  pvi  fedum 
vier  alter  J^ac  màlefni  under  ydar  herradóm  oc  elf kulegt  rad  &c  Kunn- 
ùtù  vier  fomema  ac  ^au  mòrg  ydar  Nàdar  href  fem  I>eire  Clgwus  hefìir 
innfflnt  i  landic  )  hafi  hann  feingìc  med  finu  fàlfe  oc  róngum  vnderRutt- 
ningiy  ^vi  hann  fkal  alldri  bivifa  kunna  ac  nockurt  opinbercc  kettarii 
hafi^  giorcc  verìc  af  Islendfkum  mònnum  ])ar  ilandit,  fvo  ^at  hafe  óhegntt 
veric,,  vtan  pac  fem  hann  oc  hanns  menn  hafa  giortt;  enn  ^at  ero  Nor- 
egsiòg  at  (a  er  óbotjmadur  fem  fals  feger  vnder  herra  Kóngfìns  innciglL 
fem  vier  kunnum  vel  bivifa  ac  f^eife  Clawus  hefur  siortc.  pvi  ìÀvm 
vier  audmiuklega  ydar  milldheic  oc  komingliga  Ma)eftat  ac  fecia  eì  }inn 
Clawus  fyrir  Fóweca,  oc  ei  nockurn  f>ann  fem  eigi  veic  edur  heildur 
Jandfìns  log,  oc  eigi  er  af  danfkri  cùngu>  heildur  vilìutn  vierfialfer 
fenda  cìl  ydar  Nàdar  ^ac  gialld  oc  logliga  rentcu  fem  vdar  Nadar  herra- 
domi  ber  ac  hafa  ve  af  landinu.  Vóru  {>ejlàr  àdurfkrifadar  greiner  vpp- 
lefnar  oc  fam{>ykcar  af  bifkupi  oc  Logmanne  oc  Logrettumònnum  a 
almennilegu  Oxarar^ingt  oc  par  efter  af  ollum  almuganum  nordinoc 
veftan  a  islandi.  Til  audfynìngar  oc  famj)ykcar  hier  vm  fctium  vier 
Jón  med  Guds  forfià  bifkup  a  Hólum,  Are  jónsfon  Logmann  nordan 
oc  veftan  a  Iflandi;  pórleifur  Grimsfon,  Grimur  Jónsibn,  GiflcHakon- 
arion,  Skùie  Gudmundsfon,  Ifleìfur  Sigurdfon)  Jón  Magnùslbn,  Eìnar 
Br^niójfsfon,  Einar  Einarsfon  >  BrandurOlafsfon,  Stigur  Hofkaulldfsfon, 
Dadi  Gudmundsfon,  Erlingur  Giflafon,  Olafur  Gudmundsfon,  Audun 

Sigurds- 


rem  qvam  Nomaphyìax  (iìxefit^  a  newine  rtfcìndenda  ejl^  nifi  ab  iffo  Rf^ff  à  ^ 
qvifU'ftt  ex  Optimatwu  c^nfilh^  ,Hanc  igirur  caiiiàm  uos  omnes  Domiiiflcioni  velhx 
oc  dile^ìo  veitio  Senatui  cominendamus  &c.  Certuni  nobis  eft,  multas  Gntiz  v^ 
flrse  liceras,  qvas  Claudìus  Ime  aJculic,  ab  ilio  per  falUiin  &  calumniam  ementitis 
eHe,  nunqvaiii  eiiiin  evincer,  publicum  qvodqvain  fcelas  ab  Ulandis  in  bac  tern 
impune  commifluin  effe,  nifi  qv.t  ille  ipl'e,  ejiisqve  aCfecIa?,  pjtrawre,  kd  l.kfJ 
NorvesjicT  hflbcnt:  qvìcuaqye  fub  figlilo  regio  faljnm  prosuleritf  crim:nis  incxp  l'ii'^-i 
reus  ejì,  qvod  Claudium  hunc  fealie  tacite  Ceitacum  dabimus.  Hiiic  ciciii.-rr  -  ^ 
Veflii.ni  &  Regiam  MajefUtein  humiliter  rogamus,  ne  CLaudium  hunc,  au;  q':in< 
cuncjVC  aliuin,  qvi  leges  patrijc  nelciverit  vel  non  obfer^'averit ,  qviqve  lingiaD^nci 
non  loqvctur,  Q\'«(h)iein  nobis  coiiftìtuatis,  ièd  pecuniam  potius  illam  &  r^^'-'^* 
lejiirimos  ,  qvi  de  bac  rerra  V'obis  peiiblvendi  funt,  nos  jpfi  Vobis  mittem".5. 
Melitjva  lìùrum  litcratum  translata  inveniuntur  in  S.  Vene$\  HARBOE  AfIiaiiJi:i'J 
oin  Kciunn.  i  liland  in  Kiòbeuh.  Seilkabs  ikiifter  Tom.  /.  pag.  x^^ 


CAR  X.   Litr.  a  K  559 

Stgurdsfofi,  GifJe  Jónsfon»  Pàli  Grìrnsfon^  pórleifur  Einarsfbn»  EivindT 
urGunnarsfon;  Narfe  Tngemundarfon .  Biarae  Skùlafon,  Ormar  Jónsfon 
Jón  pórlaksfon,  pórlleìnn  Simonarfon  oc  Biorn  pórvaltdsfoa  nefndarr 
menn  oc  Logreccumenn  nordan  oc  veftan  a  Iflandi,  fecium  vier  vof 
inncigli  fyrir  |>etta  bref  er  06  vor  leGt  oc  fampyckc  a  alniènniiligu  Oxar-i 
àr  t»inge.  midvikudaginn  nsftan  efter  PetursmelTu  oc  Pàls^  àrum  epcec 
Guds  burd  M.D  oc  XL  àr. 

pat  medkennunft  vicr  Grimur  Jónsfon  oc  Stigur  Hof  kùlldsfon  at 
vier  hofum  fied  oc  famfycktt  io  hliódandi  bref  ord  epcer  ord  med 
heilum  oc  ófkoddudum  innciglum  fera  hi  er  fyrir  fkrifat  ftèrfdqr»  octil 
fanninda  hicr  vm  fetium  vid  fyrrnefnder  menrr  ockar  inncigli  fyrir  fetta 
bref  er  fkrìfat  var  a  Vidìvollum  i  Skagafirdi  foftudaginn  nsftan  efter 
Olafsmeflu  fyrri,  anno  M.D.XL» 

Litr.   £• 

Ad  memorandum. 

,    .  .         .  • 

(e)  rjudz  myfkun  (le  med  ydur  oc  ockiir  bàdum  jafnan  nàlxgt.  Vit- 
id  kijrre  brodir  ad  hier  fer  mióg  hryggilega  fram  fem  allzmegt- 
igur  gud  vinne  bót  à;  batnar  nockud  umtal,  enn  giordir  eru  fem  Gud 
veit.  Vigflur  farà  fram  fem  firr.  Hiónabandi  er  mi  coki  finnt  fad 
fem  alidrei  hèfur  fkied  fidan  Gud  fkipadi  hiónabandid  i  paradis  &c. 
Hvorgi  eigum  vier  koft  inn  i  hws  ad  koma ,  helldur  forum  vier  fem 
einn  fitaekur  mann  fem  allzmegtigum  gudi  fie  lof.  Kyrkiunnar  filfur  ok 
hafur  er  burttekid  vr  dómkyrkiunni,  làtid  ì  eina  kyftu  oc  laeft  i  {)ui  hiifi 
fem  iiàlfur  hann  fefur»  meigi  ])ier  fìàiHr  ita  meiningiaa  |)ar  thil.    Bagai- 

dukar 


(e)  Gratla  Dei  vobiscutn,  &  cum  nobis  ambobus!  Scitote,  frater  dilccliflìme!  triftem  hlc 
effe  rerum, faciemj  Deus  otTjnipotens  melioral  Verbi  qvidem  aliqvfliitum  einendantur, 
faj*a  autein,  prob  dolor,  funr  ut  Deo  noriiTitna.  Ordinationes  qvidem  ex  more  anti- 
qvo  peraguiitur;  Conjugii  nulla  ratio  babetur,  qvod  inde  ab  ejus  inftitutione,.  a  Deo 
in  Faradilb  facla  ,  nunqvam  accldit.  Nobis  introitus  in  omiies  a»des  prohibttur, 
ita  ut  mendici  inflar  nobis  fit  oberrandum,  qvod  Deuin  omnipotentcìn  conteftnmur. 
Argentum  6t  cimclia  Ecclefijc  tempio  catbedndi  exportata ,  ciiìx  inchifa  in  proprio 
ejus  cubiculo  afletvantur  s .  Vos  ìpfi  icopuin  perlpicicis.     Lintea  pretiofa  &   cztera 

clenodia  « 


$6à  PERIÒDÙSÌV.  ^ECTIO  III. 

aukar  oc^aS  arinad'Clehodium  fem  vier  hofiim  kyrkiimni  la^  er  borii 
hlngad'  ok  {)àngad.  Aller  menn  feir  fem  koma  til  -ftadarinz  ^éix  cru 
vel  tekner  ok  fa  fitt  erende ,  huàd  vndir  bf  r  vitum  va?r  ecki.  Opid  brief 
Fendum  vicr  ydur  i  hvonu  hann  famj>jrcker  ad  vier  fkulum  fa  laugoc 
liete  af  hvtirium  imniii ,  er  bar  eriginn  undancckinn,  pvi  J«etti  ofs  rad 
cf  ydur  f^dift  ad  |)ier  hefdud  heimugfigt  famtal  med  ydrum  kienni- 
monnuiTij  fvo  fullkomliga  geingi  dómur  a  Torfaftodum  efter  kroftirìelTu 
um  foddan  óhsfui;  fecu  Trami  ara  i  chriflninne^  ok  fcndid  ydvarn  preil 
tìl  vor  fem  fyrft  a  pafchunum  med  j^ad  fkrif  fen?  ^kr  .viliedj  ^vibecur 
iynìft  ofs  nu  bifld.eQn  oflid  ef  ydur  fynift  fq  vera  meiga«  Takid  nii 
rad  af  Helgumi  Anda.   .  Cum  hjii$  paucis  commendo  vo$  oiQnipoceati 

D^o, 

*  '  ■  •      ...        _  .,  -    ^    .      ,  ^ 

Litr.  F. 

•  » 

Auxiliare  dotnìne  Jefu  Chrifte! 
Anno  domini  if4i« 

(f>  ^jUdz  kisrleiki   mar^falldift  ydur  med  minni-  vJnftmlegri  kvediu. 
Sie  ydur  vitanlegc  kijere  vin  ad  ce  er  nockurz  |jefs  nylcgi  vis 
ordinn  fem  mier  giordift  pórf  vid  ad  vakna  en  ec  fxi  verda  meiga  ad 
pad  fama  ràdabrugg  mundi  uidar  fnerca  enn  mig  ad  eins^  jafnuel  land- 
rad 


'■  p 


denodia,  qvs  nos  Ecclefix  flcqvifivimus,  hoc  iUuc  projiciuntur*  Omnes  cfithcdram 
ìnviièntes  benigne  excipiuntur ,  eomiTKjve  negotia  promte  expcdiuntur,  qvid  sa»'^ 
his  fubfit,  ignoraraus.  Literas  patentes  Vobis  mittimus,  qvibus  ille  confenfiiroluin 
prxbet,  licere  nobis  cntii  unoqroqt'e,  fine  uik  exceptione ,  jnre  agcrc,  qwre,  tiT> 
bis  ita  placueric,  nobis  maxime  expedire  videtur,  ut  vos  dandeltina  cum  ve.tri 
facei-dotibus  agìtetis  confilia,  ut  de  nefariis  illis  in  Chriftianifmo  obtinentibus,  Tor* 
fafladis ,  poft  feflum  Cruds ,  fententia  decreta  pcrferri  qvcat ,  &  ut  ros  Capcliarxin 
veftrum,  literas,  qvas  vifum  faerit,  perferentem,  tempore  palcliatos,  qnm  pr»!^-"" 
fieri  poterit,  abìegetìs,  noftra  enim,  fi  veder  accedat  calculus,  eft  feiitcnria:  pu- 
fiat  mature ,  qvain  nimis  fero.  Sanéìus  jam  Spirif  us  Vobis  confilia  fuggsrito!  Cam 
bis  pauds  commendo  vos  omnipotenti  Deo« 

(f)  Cautfls  Dei,  unacum  amica  mea  faiutatioue,  Vobis  multiplicetur.  Scitote.  ara»^ 
dilec^iflime,  me  cerriorem  fa£lum  effe  de  rebus,  qv£  vigilaiitiam  meam  reqfimnti  a 
dù  madiiu^tionibu^ ,  qyx  piuies  fo^rfan  petuut,  qvam  uiùcuin  me,  qvin  &cii3:">i 

prodiiioai* 


I  CAP.  X.  Lifr.  E.  F.  $6i 

rad  vìd  tìidugafta  herra  kcnunginn  ef  ad  ^rrà  villa  geingi  fcm  flikc 
hara  fyrir  hendum^  Wil  ec  ydur  parfyrir  bedid  hafa  jafhuel  mins  nàd- 
tiga  herra  kóngfins  vegna  fera  fìalfs  mins  vegna  ad  ^ier  veicid  mier  fiyrk 
ok  adfylge  hier  vid  ad  fià;  huad  ec  uil  efdr  megni  utd  ydar  herra- 
dxtni  forfkuUda.  Enn  B.  Àugniund  hefur  um  ftund  fenc  mier  brief  oc 
bodfkap  oc  làtid  biidci  enn  vndcr  nidri  er  bruggad  vkl  bilkup  Jón  oc 
honum  chilfl  rifad  fuoddann  fals  oc  forrcdelfi,  ad  meira  er  enn  mikid. 
Trui  ec  B.  Augmundì  vel  til  vilia  vera  f ó  ad  ykiiì  tidllinn  hanns  B» 
Jóns  fvo  hann  Ikrifadeft  Schalhollcenfis  jafnvel  fera  Holenfis.  Hefur 
hann  bedid  B.  Jon  ad  haià  heìmuglegc  famtal  vid  fina  kienniraenn  ok 
koma  fiàlfuredur  hans  ftyrkur  fo  fuilkomliga  raegi  ganga  dóraur  a  Torf^ 
ilódura  eftir  krofsmefTu ,  enn  pad  er  raidvikudagin  eda  firhcudagin  nx&^ 
fin  efcer  hana.  Er  pad  ecki  vtan  ad  mygia  ok  raótftanda  peìrri  kóng- 
fms  fkickan  oc  Ordubók  fera  fampyckt  er  oc  laugtekin  vm  aOll  riki  oc 
umdiemi  Hans  Kong.  Majefl.  bxdi  af  leikura  oc  lordura ,  nema  af  peiV- 
um  fumum  iialfheildgu  hratfnurura,  fera  hier  i  lande  hafa  kalladir  verid 
kirkiunnar  foriììórar.  par  fyrir  vii  ec  ydur  pad  raikiliga  bedid  hafa  ad 
pier  villdud  ydur  med  nockra  menn  hingad  i  SchalhoHc  i  àdurfkrifad* 
ann  cima  óraaka  fo  ec  (ktte  ecki  alle  of  mikid  peira  fera  (bddan  fvik* 

tardi 


prcditionis  centra  cIcmeTìtifllniuiTi  Dominiim  Regem,  fi  conatus  ttlifl  niolientiuni 
effc£^u  non  fniftrabitur.  Qj-are  vos,  tam  clementi flimi  Domini  mei  Regi«,  <]ram  pro- 
prio meo  nomine,  rogatos  volo,  ut  ad  b<ec  declinanda  mihi  fuccurratis  &  auxiliunt 
prjcbcatis,  ego  vìciffim  pix>  virifaas  Donlinationcm  veflram  demerebor,  Epifcopua 
Aiigmundus  literas  mihi  Se  nuncios,  blandum  (e  monflrans,  aliqvantifper  mi(ir« 
ciandedino  vero  confìlia  cum  Epifcopo  Jona  (imiti  mifcak,  eiqve  maxìmas  perlcrip- 
fit  fraudes  &  proditionem,  optar  enim  lite,  ni  fallor,  titulum  luijns  auòìum  iri,  ita 
ot  Skalholtcnlis,  apqve  ac  Holenfis,  appelletur.  Jonam  fciiicet  rogavit,  ut  ciande* 
ftinis,  cum  Clericis  luis,  agitatis  confiiiis,  ipfe  adTit  aut  auxilia  mittat,  ut  fententit 
decreta  Torfafladis,  poft  feftum  Crucis,  feria  fciiicet  qvaita  vel  qvinta,  perferri  qrcat, 
qvo  niiiil  alind  intenditur,  qvam  abolitio  mandatorum  Regiorum,  &  obluc>atio  coii- 
tra  librum  Ordinationis,  qvi  per  omnia  S.  R.  M.  regna  &  provincias,  a  latcis  arqve 
ac  clericis,  in  leges  rcceptus  cft,  exceptis  fnltem  qvibusdam  hornm  hypocvit.num, 
propria  (incitate  fupcrbientiura ,  qvi  Antiflites  Ecclefi«  in  bac  inliila  nominati  fuc- 
runt.  Vos  igitur  eiiixe  rogatos  volo,  ut  numero  comitum  flipatus,  bue  Skalhol- 
tum  di£lo  tempore  vos  cooferre  ne  grave  fit,  ut  fraudibus  eorum,  qvi  mala   mihi 

machinaucur^ 

Tom.  II.  Bbbb 


562  PERIODUS  IV..   SECTIO  III. 

wedi  brogga.     Ték  ec  nù  Jad  rads  upp  ad  fenda  {leim  dinamonnwu 

leikum  oc  Icrdum  bodfkap  1  fama  rima  bier  ad  verda  fem  ec'  i  fam- 

lyckiaft  àdurgreinduro  fuikradum.     Mattum  vid  vel  fomema  i  fumar  a 

albinge  hvilika  audmirkt  oc  audvelldni  ad  Byfkup  )6n  f^ndi  fig  ad 

fvlgia  fram  kóngfins  briefum  oc  erindum ,  mun  oc  fo  vera  enn  hvad 

hann  orkar.      Waeri  fo  ad  {>ier  vilidud  hafa  vikid  ydur  a  Eyrarbacki 

vm  helgina  efter  pàfkaviku  fa  fkylldi  ec  finna  ydur  far,  goti  ec  j»a 

oreinilega  vndervifad  ydur  ekt  oc  annad  fad  fem  magc  la^i  a,  mundi 

là   oc   fleyri   gruna  ad  pìer  mundud    hier  verda    eftir  krollìneffuna. 

Treyfti  ec  allz  góds  til  ydar  hier  vm  ;  f  krifid  mier  hier  nockur  fi  ord 

vm  aftur  thìl  med  Halldóre  fendi  ec  hann  bui  thìi  ydar  a4^  ec  midi 

ecki  ollum  tiùl  briefìd  ad  b^ra ,  hefì  ec  cekid  nonum  vara  ad  lata  ecketc 

ord  af  fera  huort  hanz  erìnde  «r,  fui  beir  forrsdaramcr  oc  falfaramet 

vita  allz  «cki  til  ad  ec  hefi  J>etw  fregnad,  oc  óngvan  laec  ec  fad  roerkia. 

Hier  med  yduarn  herradóm  allzmegcigum  gudi  ad  eiliftì   befalandL 

Gyflur  Einnarsfon  Superintendens  Erlendi  pórvardsfyni  LaugnMnm. 

Litr. 


machinantur,  non  nimiuin  oq30nar.     Confilium  arripui  »  nunciiim  niitteDdi  viris  in* 
tegris,  tam  iaicls  qvam  cierìcis,  qvi  fraudibus  iflis  non  confentiunt,  ur  diSo  Tem- 
pore hic  adfint.     Non  obfcurum  nobis  erat  in  Comitiis  univerfalibus  «ihtìs  proxlrac 
prffterlapfa* ,  qvam  humilitatem ,  qvamqve  fadlitatem  Jonas  Epifcopas  in  nianditis& 
negotiis  Regiis  exTeqvendis  monflr&vit,  qvx  jam,  qvantum  valuerìt,  band  enint  tb- 
fimiles.     Si  circa  Dominicam  poft  Pafcha  Eyrarbackàin  inviferc  placucrit,  ego^-oi 
ibidem  convcniam,  ubi   varia  magni  momenti  diftinfle  referrc  &  reccnfere  occifio 
trit,  inde  ctiam  reliqvis  oriri  poffct  fufpicio,  vos  exaclo  fefto  Crucis  heicloci  iife«> 
qvod,  de  %'obis  hac  in  re  optima  qvsvis  fperans,  confido.      Paucula  mihi  per  ^J 
Haltborum  refcribite,   qvem  ideo  ad  vos  mifi,  qvod  non   cuivis  liceras  pcrfcreodis 
•     concredere  volui.     Illum  fìdelirer  monui,  ne  negotii  hujus  ullam  rumorcin  dtipofi 
f         finat,  proditores  enim  illi  &  veteratores  me  ifla  percepifTe  adhuc  ignorane,  ego  (pc 
qve,  neqvis  illud  fuboleat,  foUicite  caveo.     Cum  bis  dignitatem  veftram  &  doaùtt- 
tionem  Deo  omnipotenti  in  «eternum  commendo, 

CifTurus  Binari  Superintendens    Erlendo  Thonnrdt  Nomophylad. 
(*)  Uic  frattr  nat  Gijfìsri,  ppjhmdum  J^erdas  Selardaltnps. 


CAP,  X  Litr.  F.  a  563 

Lrtr.  G. 

(g)  Vìer  Ogmund  med  Gudz  polinmtede  bifkup  i  Skalholitt  allra  ómak- 
ligaftur  med  j^vi  nafne  heìifum  ydur  ollum  laerdutn  oc  leìkum 
1  Skàlhoilcz  bifkupsdsme  kisrlega  med  kvediu  guds  oc  worre«  .Kunn< 
giorande  ydur  kixrer  winer  ad  vier  hiofum  feingid  ad  heyra  oc  fvo  hof- 
um  vijsr  làced  yferlcTa  Ordinacionis  brìef  vors  heygbornafta  Herra  oc 
Forfta>  Herra  Chriftians  wors  nàdugafta  herra  oc  kongs  yfer  Danmarck 
oc  Noreige  &c.  fem  faanns  megrcugheit.  hefur  fende  hingad  i  landid 
oc  bodid  o{s  ad  vier  fkylldum  fvi  framfylgìa  huad  vier  vilium  eptter 
vom  fremila  megne  giSra  med  rade  vorrà  beftu  kiennemanna  preda 
oc  prelata,  Kuiinum  vier  ecke  ad  fornema  i  greindu  brefi  pad  fem 
fletta  bnd  fnentur  utan  ftora  dygd  oc  sru,  àft  oc  kiaerleika  fem  hans 
Nàd  hefur  cil  Chriftinndómfins  oc  pefs  faca^ks  ahnùga  fem  hier  inne- 
bygger.  In  primis  b^dur  hanns  Nàd  oc  fkipar  i  finu  Ordinacionis 
brete  ad  vier  fkulum  hallda  ftadfaftliga  heilaga  cru  oc  crua  alleinafla  a 
Gud  faudur  oc  fon  oc  helgann  Anda,  eptcer  ^vi  fem  Guds  fonur  fialf- 
ur  hefur  grundvallat  med  finne  bicru  pinu  oc  bióds  uchellìngu  oc  poft* 
ulamer  hafa  kientt  oc  predikad  vm  allann  heim.  Hier  med  b^dur  hans 
werdugheic  ad  vier  fkulum  hailda  X  Gudz  bodord  fem  Gud  fader  gaf 
finum  pión  Moifi  a  fialienu  Sinai  a  cueimur  fteinfpioUdum»    Eigi  fidur 

Bbbb  2  fkulum 


-■•^u 


(g)  Nos  Ogmundus  divina  tolerantia  Epifcopus  Skalholtenlis ,  indigninìmus,  Vobis  omni- 
bus Clericis  &  Laicis  La  dìcecefi  Skilhottina  Dei  &  noflram  amicam  faliirem!  Noveri- 
tis  dìlecìidlini  amici,  qvod  Nos  literai  de  ordinatìonc  (EcclefialHca)  Cclfiffimi  &  Clc- 
mentinTimi  Domini  noftri  &  Principis  Clnidiani ,  Daniìc  &  Norvegiar  Regis  &c.  inau- 
diveriuius,  &  perlegi  curaverimus ,  qvas  ejus  Majedas  in  pan*iam  noftram  transmi(ìt« 
addico  mandato,  ut  eandem  (ordinationem)  propegaremus,  qyod  confiliò  optimo- 
rum  Clericorum,  Sacerdotum  &  Prziatorum  prò  virili  exfeq vi  ftudebimus.  Ex  prx- 
dic^is  literis  nihil,  qvantum  ad  hanc  regionem  attinet.,  comperire  poffumus  pr^ter 
virtutem  A  pietatem,  amorem  &  charitatem,  qvam  illius  Clementia  in  Eccledam  Oc 
pauperculam  patri^e  noflrs  plebem  alit  habetqve.  Inprimis  Regia  Maje(las  in  literis 
Ordinationis  fu«  (Ecclefiaftica?)  mandat  prscipitqve,  ut  San£lam  Relìgionem  firmiter 
retineamus,  utqve  in  folum  Deum  Patrem,  Filium  &  Spiritum  San^om  credamns, 
juxca  fundamentum ,  qvod  ipfe  filius  Dei  paflTione  fua  acerbiffìma  &  fangvints  efFu- 
(ione  pofuit,  &  do£ìrinam  qvam  Apof^oli  per  aniverfum  mundum  prtedicarunt. 
Àdhcec  ejus  Dignitas  in jungit ,  ut  decem  prscepta  fervemus ,  q\*x  in  duabus  tabults 
lapideis  exarata,  in  monte  fina  Deus  Pater  miniftro  fuo  Moyii  dedit.     Nec  minua 

duo 


5(S4  PERIODUS  IV^    SECTIO  IlL 

fkulum  vier  hallda  fau  evo  àilarbodord  lem  Guds  fonur  baud  ofs  i 
Nya  Lógnialinii  ad  vier  fkylldum  elfka  almàctugann  Gud  yfcr  alla  hlute 
fram  oc  pfnchriftinn  fem  fialfa  ofs.  Werdur  ^efle  oli  hans  flupan  ùm- 
Mióda  vid  Guds  laug  oc  landx  eptter  I>vi  fem  vor  landziagabok  rnne- 
helldur.  In  primis  bydur  hann  ofs  epter  f  vi  fem  (lendur  i  fyrfta  Gudz 
bodorde  ad  vier  fkulum  trua  a  einn  Gud  faudur  oc  fon  oc  helgann 
anda  >  Enn  vier  vitum  >  ad  |>at  cr  upphaf  laga  vorrà  If lendinga ,  za  vier 
fkulum  hafa  oc  hallda  chriftiliga  trù;  wier  fkulum  crùa  a  einn  Gud 
preiinan.  I  audru  bodordi  b^durhann  ofs,  ad  vier  fkulum  ecke  fuerìa 
Gudz  nafn  vid  hiegoma,  enn  Lógbókin  fkipar  ad  eptter  gOgnum  oc 
vitnum  f kal  hvertt  mal  dacma,  I  {>rìdia  bodorde  b^dur  hann  ofs  id 
vier  fkulum  hallda  bàtidlìga  belga  daga;  enn  bókin  fegtr:  Ecke  fXulum 
vier  ad  foknum  gìOra  a  laugheii^um  ddgum.  Ed  fìórda  bodord  bydur 
ad  hver  madur  ikal  heidra  fòdur  finn  oc  módur  oe  fina  yfermenn; 
Énn  bókin  fcger  ad  hverr  madur  fie  f  kylldur  ad  faera  fìram  faudur  fina 
oc  módur.  Ed  fimta  bodord  bannar  ofs  ad  vier  fkulum  nodcurn  i  hel 
flà;  Enn  fad  er  fyrft  i  Mannhelgi  vorre  at  vor  landi  hver  i  Noregs 
kón^^s  rike  fkal  fridheilagur  vera  fyrir  audrum.  Sidtta  bodord  bannar 
hórdóm;   enn  Idgbókin  fkipar  bóndanum  full  roanf»giolld  ef  k^n  er 

hanns 

duo  ea  charitatis  pr^rcepta  obfervenius,  qvx  fìlius  Dei  in  nova  lege  tnjangit,  nempe 
ut  omnipotentem  Deum  pr^r  omnibus,  Se  Ctiriflinr.z  noflrse  Religionis  confefTorft 
veluri  nosmet  ipfos,  dilìgeremus;  Ita  ut  omnis  hsc  ejus  ordinatio  legi  divine  & 
patrisr,  five  Codicis  legum  nof^rarum  fcopo,  penitus  concordet.  Inprimis  juxta  pri- 
mi prsceptì  prsfcriptum  nobis  mandat,  ut  in  folum  Deum  patrem,  filium  &  Spù:- 
tnm  Sanclum  credamus*,  Noviinus  autem  inido  legum  nodrerum  Ulandicanim  ncs 
ebll^^ri  ad  habendum  &  colendum  >  hnfflanam  Religìonem  6c  in  Denm  triunuai 
credendum  &c.  Secundo  prscepto  prohibitum  eft ,  ne  nomen  Domini  rane  nfcr- 
pemus;  Codex  autem  legutn  unainqvamqve  caufam  juxta  legitima  argumcntt  & 
teiles  idoneos  effe  dijudicanciain,  prxfcribit,  Tertìo  prarcepto  nobis  injongiti 
ut  dies  fedos  folenniter  celebremus;  Codex  nutem  liaber:  A  caufìs  jure  agendis 
facris  diebus  abflinendum  eft.  Qjartum  prarceptom  jubet,  ut  unusqnsqve  patron 
fuum  &  matrem  honoret  pariter  ne  fuperiores;  Codex  autem:  ut  anusqvisqve  p«- 
trem  &  matrem  fullcntare  tenearur,  Q\'intum  prìcceptum  vetat,  neqvcm  occidimcs; 
Titulus  autem  legum  nof!ianim,  avi  agit  de  fecuritate  pnblica,  ita  incipit:  N> 
ftras  qvisqve  intra  Norvegicl  regni  nncs  jure  fecurus  cfto.  Sextum  pr^ccptum  at'ul- 
tertum  interdicit;  Codex  autem  Legum  marito  ob  commìfTum  cam  uxore  atiulr^ 
jium  plenam  mulftam  prò  csde  bomiiiis  peudi  folicam  addicic     Septimuin  pr^^e^- 

tuoi 


GAP.  X.  Litr^  G.  565 

hanns  dginkona.  Sidunda  bodord  bannar  ad  nockur  fkule  fra  odrum 
ftela;  enn  Landslagabókin  àkvedur  ad  eìnginn  fkule  fyrìr  audrum  taka, 
oc eckef kuluin  vier  ofs  ad  gripdeilldum  gióra*  Attunda  bodord  bannar 
ad  nockur  bere  falfktc  wìcnne  fìnum  famchriftnuin  ;  Enti  landflaugia 
fkipa  ad  fkraukvotcar  fkule  ecke  heyraft;  j^ac  tveir  valinkunner  bera^ 
fkuli  vera  fem  X  bere.  Niunda  bodord  bannar  ad  nockur  fkule  gir- 
naft  a  annars  manns  eiginkonu;  Enn  landflagabókin  fkipar  f>à  óbóta- 
menn  er  hlaupa  i  burcc  med  eigìnkonur  manna.  Tiunda  bodord  bann- 
ar ad  nockur  madur  girnift.  annars  manns  eyk  edur  yxnn  oc  nockud 
annad  hvad  helld  hverium  tiiheyrer;  Enn  landzlaga  bókin  bannar  pver^ 
liga  ad  nockur  hafe  {>ac  odrum  tiiheyrer,  enn  ef  hefur^  {>à  fxri  apctur 
oc  giallde  riett  fyrir  fem  laugbók  gidrer  rad  fyrir.  Hier  med  b^dur 
Yor  heygbornafl:^  hetra  K^ngurìnn,  ad  preflarner  predike  heìlagc  Euan- 
gelium  i  funnudagana ,  hver  ad  (inne  /óknarkirkiu  »  Isere  {>at  oc  kenne 
med  àftiid  oc  elfku  ad  heidra  oc  vegfama  finn  f kapara  oc  ad  hver  ma-» 
dur  leikur  oc  laerdiir  kenne  oc  undervife  finum  bcirnum  oc  vnder- 
fóicke  fin  chriftilig  fraede  i  riett  módurmàl.  Eigi  fidur  feger  hann  £ 
fama  Ordinationis  bréfe:  ^6  ad  Gudz  eingill  kome  af  himnum  oc  pre« 
dìke  adra  tru  helldur  enn  {)à  fem  hier  innefteridur,  f»à  fkal  hann  ecke 
heyraft.    pui  feigum  vier  aller  famct  med  einne  rauddu  fyrir  vortt  bis- 

.     .      B  b  b  b  3  kupsdsme 


ttiin  prolìibet,  iieqvis  furtum  faciat;  Codexvero:  Neqvis  ab  altero  qvicqvam  fnrtim 
«nferat,  resve  alienas  diiipiat.  0£lavum  praeccptum,  neqvis  conrra  proximum  fuuiii 
falfuin  teftimonioin  proferat,  ìnrerdicir;  Codex  autem,  falfos  teftes  non  audiendoi 
effe,  daorum  aucein  ingenuorum,  decem  virorum  teflimonio  xqvivalere  debere,  affé- 
verat.  Nonum  pr<eceptum  prohibet ,  neqvis  uxorem  alienam  concupifcat  ;  Cedex 
vero  inter  deli£)a  graviora  refert,  (ìqvis  alterius  uxorem  clanculain  abripiat.  Decimo 
prxcepto  cautum  eH:,  neqvis  afinum  bovemve  alterias  de(ideret,  nec  omnia  qvx  illi- 
US  flint  ;  fed  Codex  ferio  interminatur ,  neqvis  aiienum  habeat,  qvodfì  habuerit, 
reddat,  &  od  juris  prxfcriptum  recompenfer.  Adhsc  Rex  nof^er  ceKIflimus  nobis 
snjungit,  ut  unusqvisqve  Sacerdctum  coram  concredito  (ibi  c£tu  fanflum  £vange« 
liun>  diebus  dominicis  przdicet,  fuumqve  cum  amore  &  cbarirate  Creatorem  liono- 
rare  &  laudare  difcat  &  doccat,  &  ut  qvisqve  Clericus  pariter  ac  Laicus  dof^rina! 
Chii(iiin2  capita  in  lingva  vernacula  liberis  fuis  &  ftibditis  inculcet  &  inftillet. 
Nec  rainus  in  prxdicìis  literis  afferit:  Etiamfi  Angelus  dei  de  ciclo  veniat,  aliamqve, 
qvam  qvs  iisdem  (literis  ordinationis  Ecclefiifticae)  contìneatur,  fidem*  pr^dicet, 
illum  tanien  non  elfe  audiendum.     Itaqve  omnes  invociito  Spirita  Sanclo  prò  noflrot 

di(c<teieof 


566 


PERIODUS  IV.    SECTIO  III 


kupsdaeme  ad  heilagutn  Anda  til  vor  koUudum  ad  wier  wilìum  ^(Ta 
crù  hallda  oc  henne  i  allan  mata  framfylgia*  Enn  um  adra  hluce  fem 
i  ])e(Iu  brefe  ftannda>  biodum  vier  oc  fkipum  oUum  oc  fierhvorìum 
i  voru  bìfkupsdseme  ad  f^ir  fylge  fram  heilogum  Isrdóme  oc  oimufu- 
gi5rdum.  Enn  vm  vmfkipcing  i  meflu  embaetce  oc  tidagiordum  kunn* 
um  vier  óngva  misbreytne  a  ad  giòra  fiker  fStffkzdóms  oc  kunnatni- 
leyOs  hìer  i  landid^  f>u(  (vo  ftendur  i  laugbokarinnar  r^lum:  Nulius 
obtigatur  ad  impoJJihiU' ^  einginn  fkylldaft  ^at  at  giora  fem  honum  er 
óm'óguligtt.  Hvad  vier  kunnum  vorum  herra  Jefu  Chrìfto  til  loft  oc 
d^rdar  giòra  ^  enn  worum  heygbomafta  herra  Kóngìnum  til  heiduis  oc 
^u,  femdar  oc  virdingar,  enn  fiàlfum  o(s  oc  ollum  chriftnum  dómia- 
lim  til  faluhialpar  oc  l'yndalaufnar,  fkulum  vier  nàtt  oc  dag  vakinde 
fyrirliggia  fvo  leinge  Gud  vili  ad  vier  lifum»  Oc  di  iannenda  hiec 
um  &c* 

Litr.  H. 

(h)  Yiy'orum  heygbomafta  veralldiigum  herra  Kónung  Kong  I&iffiia 

Fridreksiyni  ydur  heilfum  vier  Augiuund  under  Giiulz  Ik)!!!^ 

msedi   bifkup  i  Skalhollti  med   Gudz  quediu    oc  vorre   audmioklìgre 

undervorpnìng  vorrar  fkyildugrar  |»ióauftu*    Kisrliga  j^ackandi  frid  oc 

milldheit 

diccefeos  incolis  uno  ore  vovetm)S ,  hanc  religionem  nos  eflè  calmros  &  omniroov^e 
propftgaturos  ;  Cxtera  in  his  iicerii  contenta  ad  hanc  regionem  non  pertìnentìa,  in 
fnedio  relinqvimus.  Injangimus  autem  &  praecipìmut  omnibus  noftrx  di<eccfeos  in- 
colis, ut  fan£lam  doflrinam  &  eieemofynas  exerceant.  Qyod  autem  ad  cultus  diniù 
&  mifllr  mutationem  pertinet ,  eandem  pne  patrie  paupertate  &  ìgnoranda  introdo- 
cere  neqvimus,  ita-  enlm  juris  Regula:  Ad  impoffibik  nemo  Mif/Bimr.  Qyscanqre 
vero  in  laudem  ft  gloriam  Domini  Noffari  Jeiu  Chrìfti  &  Celfiflimi  Domini  no^ri 
Regis  honorem  &  exifHmationem ,  reverenttam  &  venerationem ,  in  nodram  rcro  & 
Ecclefix  falutem  &  peccatorum  remiflionem  facerc  poflumus,  itsdem  no£hi  &  inter. 
din  diligenter  invigilabimus,  qvamdin  Deus  vitam  nobis  fuppediravcrit.  In  cujus 
rei  verum  teflimonìum  &c. 

(h)  Sereniflìmo  no(h'0  Domino  feculari.  Regi  Chriftiano  fiiio  Friderici,  Nos  Acgnran- 
dus ,  (ub  divina  tolerantia  Epifcopus  Skalholtenfis ,  cum  Dei  (klute  &  humili  ofHcio- 
rvm  dtbirorum  fubjeclione,  prò  pace  &  clementia  a  Dominatione  Vedrà  JQg;ittT 
exhibita»  amicas  grates  reddeiites,  falutem  mittimus.     Serem'ffim«  Veftrx  Gfitix 

notila 


GAP.  X.  Litr.  a  U.  567 

milldheic  fem  ydar  herradómr  hefiir  iafnàn  vid  olsf^nt  oc  pan.  Ydar 
verduguftu  Nàd  fle  vel  vicanlègt»  ad  vier  heyrdum  upple^da  al|>inge 
eitc  href  med  ydar  inncigli,  hliodande  ad  Clawus  Meruitz,  fem  var 
ydar  fóveti  i  IsUndi  »  hefr  1^  ydur  ad  vier  hòfum  làced  i  heei  f là  hanns 
mena  fyrir  vtan  fak»  hvat  urne  Clawus  hefr  oriect  fagtc  fyrir  yduc 
Sórum  vier  fullan  bokareid  a  albinge  ac  vier  hòfuoì  alldrei  làcid  nockum 
mann  i  heel  flà,  oc  eingin  ràa  ^ar  cil  lagtc,  oc  fvo  biviftum  vier  med 
dome  oc  godrà  manna  vitnisburdi  par  uppà  binginu  ac  fdmu  mena 
Clàwu&r  voru  rietc  flegner  fyrir  falla  fak.  j^vi  bidium  vier  audmiuk* 
lega  ydanc  konglegt  Majeflat  i  Jefu  Chrifti  nafne»  at  j^ier  cruec  eigi 
luoddan  daudarog  uppà  ofs^  fem  fame  Clawus  hefr  uppà  où  fagcc. 
Kunnum  vier  vel  bivifa  at  famas  Clawus  hefur  fvo  mOrg  vond  verk 
giòrtt  j^ar  i  landit>  at  hann  ma  ei  myndugur  madur  vera  epter  rietcum 
Noregs  Idgum  &c.  Sendum  vier  nu  unnder  ydars  nàdar  valld  oc  yfei^- 
f^n  {>ann  dom  ok  l5gmannz  ùrfkurd  med  vigl^fingum  ok  vicnesburd- 
uin  vm  ^à  menn  fem  riettader  vóru*  Stendur  pat  mi  1  gudz  valld  hvat 
ydar  elfkutegafla  Nàd  (reSius  Rad)  vili  tilfèigia  um  fama  mài  y  enn  vier 
hofùm  ^r  aunga  fak  ut  af  &c.  Enn  um  ^xt  Ordinanciur  fem  ydar 
Nàd  hefur  làtid  innfkrìfa  par  i  landit^  fiat  àhrcrer  kennemannlegt  em- 
bstte  oc  chriftilega  fidu>  huat  fvar  almùginn  gefur  j^ar  uppài  kann  ydar 

herradò'm 


notum  cfto,  Nos  in  Comitih  univerfolibus  litteras  figìllo  Vcftro  munitas  recitari 
fludivìffe,  qvs  continent,  Veftrum  in  I/landia  Qiafftorem,  Claudium  Menvitz,  Vo- 
bU  retuliffe,  qvod  nos  famuIos.ejas,  fine  olla  caofa,  occidi  ftìcertmus,  qvod  idem 
CUudius  Vobis  flilfo  retulic;  Nos  enim  in  Coinitiis  univerfalibus  fuper  libriim  jure- 
juraiido  aflev^ai'im.us ,  Nos  nul  um  unqvam  hominem  occidi  curaffe,  nec  unqvam 
confiUum  tali*  fafli  dedìffe.  Sententia  prarterea  lata,  &  integroram  vrrornm  teRima- 
BÌo,  in  ìisdem  Comitiis  evicimus,  di£los  Claudii  &mulos  judam  ob  cauftm  jure  ex* 
fos  fiiiflc.  Qyare  Regiim  Veftr^m'Majeftatem  in  nomine  Jefu  Chrifti  fuppliciter 
rogarous,  ne  moitiferse  buie  calumnic,  qvam  idem  Claadius  de  Nobis  effinxit, 
fìcUm  haheatis.  Eundem  hunc  Claudium  in  hac  terra  tot  federe  commififTe  facile 
Nobis  eifer  probitu,  ut  ex  legibus  Norvegicis  vir  integra  fidei  haberi  non  pofTìr. 
Nos  jam  Gratis  Veftrc  arbitrio  &  revifioni  fèntentiain  &  deciiionem  Nomophyla* 
cis,  onacum  teftimoniis,  6c  promuigatione  ordis  hominum  iliorum,  de  qvibus  fup- 
plicium  fumtum  eft,  committimus»  &  jam  penes  Deum  efto,  qvanam  dile^lidimae 
Veftrz  Gratis  (dile£li(n mi  Veftri  Senatus)  de  diSa  caufa  fententiq  fererur;  Nosautem 
culpa  penitus  caremu9^  Relifva  bujus  epiflcU,  translata  vide  in  IHuJìriJf,  HARBOf^ 
Af  bandi,  om  Reform.  i  Ifland  i  in  Kiò'benh.  SeUk»  Skrifter  Twn.  5.  pag.  248* 


568  PERÌODUS  IV.    SECTIO  IIL 

herradóm  vel  formcrkia  af  fui  inncigludu  brefe  almùgans,  fem  vorbród- 
€r  birkiip  Jun  a  Holum  nù  ùtlender  til  ydar  Nàdar  oc  pvi  fama  brefi 
hbfum  vicr  famfiycker  ordit.  Treyftum  vier  at  ydar  Herradómr  halldc 
ofs  under  rìetcum  Noregs  lògutn  med  friheic  krununnar  oc  kirRiunnar, 
oc  med  f>ui  vìlium  vier  giarnan  lifa  ok  deyia  under  ydar  kónglegu  valide. 
Til  fannenda  hier  um  bifólum  vier  vorum  bródr  fyrmefhdum.  bifkup 
Jone  at  Tkrifa  pecta  bref  under  vorcc  inncigle  et  ikrifat  var  i  Mula  i 
Reykiadal  in  transfiguratione  Dominio  anno  Domini  MDXL 

Wier*Jón  med  gudz  nàd  bifkup  &  Holum  medkennunft,  ac  vier 
hofum  fuo  hliodande  bref  fkrifa  latita  vnder  inncigle  vors  kiaera  bród- 
urs  bifkups  Ogmundar  fem  hier  fyrirfkrìfac  ftendur,  oc  aungu  ordipac 
flukec  nie  aftekir,  Ok  til  fannenda  nier  um ,  fetium  vier  vort  Zignetifyrir 
Inetta  bref  fkrifat  i  fama  ihd  fem  fyrr  fegen 

Litr,  I. 

* 

(i)  ^juds  royf kun  fie  ofs  aullum  nàl^g.  Kitmra  fyfter  !  Bidur  ek  kisr- 
li^  ydur  at  j^ier  vìlit  fa  i  h&nd  (ira  eiiiare  ófatfsfyni  inicc  con- 
fert  ok  mitt  f krin  oc  fvo  lyklana  fem  far  til  heyra ,  oc  lactit  ecki  koraa 
par  ut  af,  oc  Jat  ftóra  forgyllt  ftaup  oc  fkal  fem  vier  cigum  f^r, 
oc  allt  epter  peim  reikningf kap  >  fem  vier  haufum  làcid  uppf krifa,  Ok 
til  fanninda  hier  vm  I)ryckium  uier  uort  fignet  a  fetta  bref,  fkrifat 
uppa  Kriftoforus  fkip^  fimta  Idus  Junii  anno  M.DtXL.  primo. 

Litn  K- 

Pro   Memoria. 
(k)  Uefur  hinn  Norfki  laugmadur  fem  var  her  (  lande  ladft  fumnien 
huad  pad  iilfur  var  vppa  vigt  fem  peir  daunf ku  hofdu  i  bure 

©ed 


(i)  Gratin  Dei  omnibus  nobis  ndfit.  Soror  dite^iflima  !  Vos  benigne  rogatis  volo,  nt 
Sacerdoti  Einai^  Olai  (ìlio  cifliflam  meam  &  fcrintum,  ita  ut  nihil  inde  tuferitcr, 
eorumqve  daves,  ut  Se  fcyphum  illurti  magnuin  deauratum,  &  pateram,  q^^" 
Nos  pofTidemns,  ex  praefcripto  catalogi  qvem  literi$  confignari  curavimus,  tnàit^* 
In  qvorum  teflimcnium  nos  (igiìluni  nolfa-um  bis  literis  apprìoiimuf ,  feiptii  ìa 
navi  Chriftopliori ,   qviiito  Idus  Junii  anno  M.D.XL  primo. 

(k)  Lcgifer  ille  Norvegus ,  qvi  huc  in  Ulandiam  renit ,  argentum  qrod  Dani  ontcnin  £p- 


CAP.  X  Litr.  H.  L  K.  L.  $^9 

med  bifkttp  *  Atrgmtifidi  Sumraa  Suraraarum  af  filfri  er  Ut  C  oc  X JCV 
Item  KI.  C.  tìrxd  cnglott.  Item  f)ar  ad  auk  lód  XL  oc  XI  ftyckì. 
Hefur  Sira  Einar  Olafsfon  fkrifid  fmàcc  oc  fturct»  Item  i  Iklum  pofk 
LXXX  ilycki  oc  eicL    Icem  eirt  ftórtc  C* 

Litr,  L: 

G)   5^  Hans  Ref. 

Packa  ec  ydur  aull  gódheit  H^rra  byfkup  fem  pier  f^ndut  mier  i  fift, 
fetn  ec  var  i  ydar  nàveru  hvad  ec  giarnan  vii  med  godu  forfkuUda. 
Vicanligtc  iie  yd^r^  ad  ce  fieck  B.  Augmund^  (hvers  fil  gud  nàdi  f>ad 
memoriale  i  faendur  er  J)ier.  bQiddut  mig  um*  Likadi  honucn  ,  lice  ^a4 
liana  foraam  f>ìer  taulud.v^  hvcrJic  haf\n  hefdi  vppborid<||a  peniagaaf 
€rfiiigiuni  Vìgfufar  Erlend^ronar  fem  tiliìódu  oc  f>ier  beidduc  hanii  ydur 
ad  kiuingiòra,  hvar  cil  hann  fvaradi,  ad  par  uppa  hcfdi  hannn  óngua 
peninga  vppborid,  nie  kyniii  hann  ad  fa  helldur,  tnxtti  erfingiar  /ir- 
grcindz  Vigfùfar  {>ar  til  fvara.  Suo  vrtderllód  ec  oc  fuo  af  ordum  yd- 
vars  pienara  hler  nu  til  Kaupinhafn^  pad  B»  Augmund  fkuli  hafa  fkrifad 

ydur 


Icopo  Auc^m lincio  nvcxcrunt,  qvoad  pondns  in  Kteras  referre  vìdcri  voluit;  Suinma 
Siìmmarum  ai^eiìti  ties  centcìwii  èc  ^rìgintì  -qWnqve,  kem  tiDceiiti  Anglici^  item 
iqvadiagintf  ìnTupcrfcmuncia:  &  numer*  undcdra..  Saccrdgs  EiiianisOItt  fiUas  ma- 
ligna cum  miiiauis  rpccnfuk.  Itcm  in  pai'^iif  4mmeaia  iiumeM)  oclogiata  &  unumt 
itera  cenium  &  viginti.  ^  •      -  - 

(i)    Ad  y^hti/fHi'fft  Rfj  Epijcofwfft» 

Orfitlas  a^o,  Domine  EpUbope!  prò  oinni  benevolent»  tmlii  a  Vofcis,  ultima 
▼ice  cura  Vobis  adfui.  pr^eftitfl)  qv«ni  oinni  ftudio  iterum  deina-ebor.  Notutn 
Volns  cfto,  me  inemoriole  iflad  <jvod  a  «le- pctiiflis,  Ejnlcopo  Augtnuiìdo» /cnjiis 
flnimt^  Deus  propltms  eftò)  niclìtiifle.  Dirplicait  ei,  «utn  coai^jenretur  voa.  qvicfi- 
\'ìC\c^  num  ìH e  peculi iam,  ab  ]ia?redibu5  \'>g(t'u(ì  Eriendinì  iblvendiun ,  accepci'it,  de 
qvo  &  Vos  ejus  refpanfum  poftulalbis,  -qvibus  ille  reiboiidit,  nullam  (è  peouniim 
accepilfe,  ree  accipere  potuiire;  Htinc  rem  cum  prardi^ìi  \'igfufi  hsercdihiis  faltem 
elio,  ita  &  ego  de  famuli  Vcftri,  hic  HavBijt  jom  pridein  agentis,  \tr\y%$  j>erccpi, 
Epifcopum  Augmundum  sftate  prxterbplii»  ^va  in  hauc  regiociem   ti  ajecit,  Vobis 

Tom.  il  Cccc 


PEJllODUS  ly.    SECTIO  HI 

•ydur  tìl  cdur  bodfkap  giortt  i  firra  fomar  fem  hann  kottf  hicr  tìl  iandz, 
f»ad  hann  hefdi  fendcc  ydur  med  Sira  Gifla  Jónsfmi ,  alias  vocacur  Gii- 
bcrct,  nockura  peninga  oc  eirnin  med  mier  ,  ^arm  tid  ec  ferdadift 
fynr  mina  herra.  pai  fkulii  |>ier  vita  ad  med  miec  hefur  hann  ydur 
óngva  peninga  fcntt ,  oc  ecki  reynaft  ^ad  fannindi»  I>ui  ec  hafdi  ecki 
eirn  halrpening  medferdjr  ^ann  fem  honum  cilkom,  i  ^ann  cima  fem 
ce  fana  ydur.  Enti  huad  hann  hefur  ydur  fentc  med  Sira  Gifla  edi 
odrum,  vele  ec  ecki>  f>ui  [>ad  er  nù  hardla.  ckunnugcc,  nema  ^d  fem 
ec  hefi  heyrtt  f)ar  vera  vmcalad.  Hafdi  B.  Augmund  |)a  nochura  hlaù 
1  frammi  tìl  orda  oc  acburda  fra  {>ui  ec  kom  apccur  i  Ifìand  fem  ecki 
voru  rieliger  nie  fujrliger^  fem  honum  gud  forlati^  hvar  ad  nù  gìorìft 
ecki  f>òrf  um  ad  ikrifa.  Kynni  ce  ydur  i  nockurum  hlutum  tilvìtia 
sd  vera ,  f kulu  {>ier  mrg  f^ar  reidubùinn  til  Anna.  Hiis  commendo  vos 
omnipocenti  Deo.     Hafhis  i  Augufti  anno  1542. 

G.  E.  S,  S. 

Cap.  XL 

De  Sigismundo  Ejulfi  filio. 

^igismundus  Ejulfi  filius,  Ogmundi  Epifcopi  ex  Asdifa  forore  nepos, 
Paftor  primo  Vallanefenfis,  deinde  Hycdalends,  fed  fvadence  &  impel- 
lente avanculo ,  i  Clero  Skalholtìno  ejus  in  Epifcopi  officio  fucceiTor  de- 
ftinacus^  anno  feculi  36  in  Norvegiam  cranGic^  fed  anno  1537  ab  Oiio 

Lungc 


perfcripfi(re,  ant  nuiitium  mifinfe ,  fé  per  Sacerdotem  Giflaum  Jons»  q\ì  alias  roct- 
tur  Gilbert,  ut  &  per  me,  dum  ad  Domtpum  meum  profìcìfcebar,  aliqvinram  pe* 
cunis  fnifiiTe*  Scirote  igitur  eum  nihii  pecunie  per  me  mifìcre,  nec  unqvam  e\ia- 
cetur  me  vel  dimidium  obolum,,  qvi  ad  iUum  pertinuerìc ,  qvo  tempore  Vos  con- 
reni,  mecum  habuiire.  Sed  num  aliqvid  per  Dominum  Gifhum,  vd  alios,  VoHi 
mifent,  nefcio,  id  eiìim  in  occulto  verfàtur,  nifi  qvod  fando  audivimcs.  F;:.v^ 
pus  Augmundus,  ex  qvo  in  1/landiam  redii,  multa  veibis  &  £i£lis  peregit,  qv2  nsc 
'ex  xqro  erant  nec  jure,  qvs  Deus  illi  condonato,  qvsqve  perfcribere  opus  non  dh 
Si  qva  in  re  Vobis  gratificari  poflem ,  me  par&tilllmum  reperietis*  His  coaiin<ndo 
voi  omnipotenci  Deo,     Hafnis  die  x  Auguri  Anno  1542. 

Giflurus  Einari  Superintendens  Skaiboltenfii. 


CAR  XL  571. 

Lunge  Engciberti  filio,  ulrimo  Non^egi»  Afchiepifcopo  paulo  anteqvam 
in  exilium  irec>  ulcitnus  Catholicorum  Skalholcenfis  Pracful  ordinatur» 
qvo  honore  ei  diu  fruì  non  contigit,  eodem  enim  die  in  morbum  inci- 
dens  die  19  ab  ordinatione  vitam  ciim  morte  commutavic  ;  unicam 
ex  Thurida  Einari  filia  (a)  filiam  relinqvens,  nomine  Cacharinam,  qvae 
novennis  in  pedibus  Ogmundi  Epif&opi^  cum  caperetur,  cubuic,  adulta 
vero  nupfit  Egiilo  Olai  filio,  ex  qvo  péperit  Jonam  Egilli  Paftorem 
Hreppholenfem ,  non  incelebrem  Annalìum  Epifioporum  Ukalholtìnorum 
conditorem»  qvj  Ineunte  feculò  17  Skalholti  mortuus  eft»  &  Olaum 
Egilli  filium  )  Paftorem  Veftmanneyenfem ,  qvi  anno  1627  a  piratis  Àtge- 
renfibuSy  qvaedam  Islandix  loca  depopulantibus,  Veflmanneyas  vero  pe- 
nìtus  vaftantibusy  captivu^.Àlgerum  deporcatus  fuit,  fed  deinde  liber- 
tace  donarus^  in  patria  fenex  obiit  (b). 


(i)  Hjtc  Thuridt  ob  proceritotem  cognomi  nata  Grandis  (Ina  ftóro),  flntea  fuit  Theodorì 
Einari  fìHi,  Sìgitmundi  in  Sacerdotio  Hytdalenii  PrsdecefToris  concubina ^  exqve  eo 
feinel  pepererat;  Deinde  vero  ad  ejua  faeceCTorein  Sigismundam  tranfiens»  ex  ao  Ca- 
tharinam  habuit;  Tandem  Celebris  Viri  Oddi  Gocfkalkini  concubina  exdicit,  ex  qvo 
etiam  aliqvoties  miter  ficla,  paulo  ante  ipiìus  mortem  ei  legitimo  coniugio  fociata 
t{\\  qvod  inter  alia  esemplo  efl,  qvalis  fuerìt  Clericorum  hoc  tempore  cslibatus. 

(b)  De  utroqve  hoc  fratre,  eorumqve  Ccriptis,  in  Periodo  feqy^nti  pluia  dicendi  locua 
eric. 


e  e  e  e  »  SECTIO 


Sja,  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV, 

SECTIO  IV. 

De  Epifcopis  Holeofibus. 

« 

Cap.  L 

De  Beinere  Cf  Jona  Tova  filio. 

Epifcopum  qvendara,  cui  nomen  Beiner,  aliqvando  Holis  fuiflc,  jw- 
ret  ex  Regejfo  Audini  Epifcopis  ubi  ejus  mentio  fic,  ut  &  JonaeEpl- 
fcopì  (a)  ;  atqvi  ante  Audinum  nullus  fub  Bcineri  nomine  Holis  Epifco- 
pus  fuit,  ut  ex  continuo  &  nunqvam  interrupco  eorum  Catalogo  coiv 
ftat^  nec  uUus  JonaSy  qvi  poft  Bemerum  templum  Stadarbackenfe  vifltjre 

Sotuic;  nam  Jonas  Ogmundi  primus  Holanas  Cathedrsp  Praeful  nec  uHum 
cinerum  in  officio  antcceflorem  habuit,  nec  tempia  >  ejus  xtJte,  t:iY- 
tam  poITederunt  librorum  fuppelleclilem  >  ut  Stadarbackenfe  tantum 
habere  potuerit,  qvantum  ei  hic  tribuit.  Tacco  qvod  hic  etiam  mencia 
fiat  Erìci  OfficialiSy  cum  state  Ogmundini  nulli  exfliterìnt  Officijlcs. 
Verifìmillìmum  ergo  fit,  Aiutivi  Regeflum  interpolatum  efie  (b),  ira*uc 
harci  &  forte  multo  plura^  a  recentìore  manu  adjeda  iint;  Ut  &  qvod 
Beinero  locus  debeatur  interannum  1401^  'qvo  Petrus  Epifcopus  occu- 

builTe 


étjlvHOtìdos  fofjìdct ,  a  presbytero  Lyolfo  (tbi  reliEéus  9  Jìcuntiuiu  iJ  qvod  O'f  i-.  s 
LrJcf.'S  fcnpjit,  anno ,  qvo  Duminus  Be.tfer  EpiJ'copni  feugre  advctì'it ,  ^  Jàxu;  w,ù9 
£jfiJcopus  Jonas  computati  fecìt. 

|b)  Interpolatum  elfe  hoc  Audunì  Re^eftum^  inter  alln  inonf!rant  rfltJonarium  tcmTJìB::^- 
IbdeiiRs,   qvod   Laurentiiim;     Keikìahlidenfìs   &   BreidaboIfUdenfìs,    qvtr  E^;  im; 
"    "^    ^  *  *  ■  '         *   )  qvic  Jonam  Skalli,  Epifcopjs  ro 

inieita  elle,  non  efl  qvod  mirciuur. 


Jìtinìfnfif  & *Orfr(iscyenfìs  templorum  rntionitfia,  qvic  Jonam  Skalli,  Épifcopjs  ro- 
ìtoiitant;  uiide.  ptiain,  hxc  de  Beinere-'poftinodum  i 


GAP-  l  §.  L  ì;  573 

buifle  fernir,  &  1414»  qvo  Arnas  Skalholtenfis,  Holanae  dioeccfeos  Vifl- 
tator  exftitit;  alias  enim  in  ferie  Epifcoporum  Holenfium  tanca  non  in- 
venicur  lacuna,  ut  ipfilocos  commode  concedi  qveat;  Jonas  aucem ,  qvi 
ei  fucceflit,  aptiflime  invenicur  in  qvodam  ex  tribus  cjusdem  nominis, 
nempe  ]ona  Tovae,  Jona,  vel  Vilhelini  filio,  qvi  continuo  ordina 
fucceiTeruat* 

Poft  Petri  Epifcopi  5  fiveaiortem,  five  ex  Islandia  difceflum,  qvi 
anno  1402  accidifTe  videtur^  dioecefìs  Molina  ad  annum  14 19  proprium 
(Beinere  lexòepto)  non  vidit  Epifcopum:  Nam  anno  1403  ejusdem  Offi- 
ciales  fuerant  Theodorus  Theodori,  Paftor  HSfkuldftadenfis,  Stein- 
modus  Thorfteini,  Paftor  GreniadarftadenHs  (a),  &  Haldorus  Lopti, 
qvos  omnes  una  cum  reliqvis  Holanr  dioecefeos  Sacerdotibus,  excep- 
tis  6  duntaxatPresbyteriSj  tribus  Diaconis  &  uno  MonachOj  morbus  ille 
epidemicus,  qvieodem  anno  Islandiam  vaftavit,  demefluit»  Anno  1406 
Logus  qvidam  Styri  iìtìus  eandam  ornavit  Spartam.  Jonam  Thorfinni 
hoc  tempore  etiam  gefilTe  Vicariatuna  hujus  dicecefeos,  certum  eft,  fed 
qvo  anno  &  qvamdìu,  incertum:  ejus  enim  mentionem  ficit  JonasTo- 
V£  filius^  in  codicillis  datis  1419*  Anno  1409  Jonas  Skalholtenfis  Ho- 
lanam  dioeceiìn  vifitavit,  Anno  1413  — 14  &  15  Jonas  Hallfredi  filius, 
AbbasThyckvabxenfis,  Òfficialem  dioecefeos  Holanae  egit,  ab  Arna  Olai, 
ut  videtur,  conftitutus^  nam  anno  1415  praebendam  Mei  in  Midfiordo 
apftimari  curavit,  qvod  ut  Epifcopi  Vicarius  fccifle  videtur;  Eodem 
enim  anno  Arnas  Olai  fillus,  Skalholtenfis  Epifcopus,  ab  Afkelo  Archi- 
epifcopo  totius  Islandix  Vifitator  conftitutus,  candem  loco  Jonae  Epi- 
fcopi Holani  adminiftravit,  idi] ve  ofHcii  usqve  ad  fuum  ex  Islandia  dis- 
ceflum  anno  1419  continuavit;  Nam  annis  141?  — 17  &  18  eandem 
viiitaviCy  &)  ut  erat  pecuniam  corradendi  fummus  arcifex^  ik  hic  ex 
qvavis  re  lucrum  facere  non  omifit.  Oìfcedens  autem  ex  Islandia,  in 
Norvegia   obvium  habuit  Jonam  Tovae  filium  (b),  Holana*  dioeccfeos 

C  e  e  e  3   '  Epifcopum , 

(a)  Vid.  fupra  pag.  aig- 

(b)  Hnnc  Jonam  Tova  filium,  &  eins  fiiccenorem  Jonam  Jonre  filium,  BIOKNUS  Skards- 

aaénfa,  ARiSGRlMVSf   THORLACIUS,  aliiqvc,  cum  Jona   Vilhdmi   filio,   con- 

fundunt» 


574  PERIQDUS  IV.    SECTIO  IV. 

« 

Epifcopum^  itineri  Islandico  accinélum,  cui  cruceni,  diAim  Glésfett 
aliaqve  cimella  dono  dedita  unde  Jonas  oceano  fé  commictenSy  Isitn- 
diam  in  fìreto  Therneyenfì»  una  cum  Jobanne  PauU  Islandis  Pra^feéìo» 
alììsqve  Danisj  appulicj  moxqve  per  provinciam  Bor^rfiord  Holas  cen- 
dens,  Reykholcunit  ad  Thorkillum  Olai  fìliugì,  Arn;?  Epifcopi  fracrem, 
divertìc,  qvi  Toparchis  Hunavacnenfis  in  dioecefi  Holana^.diu  fuerac 
Praepolìcusj  adeoqve  ipfi  qvodam  modo  fubditus* 

Aéla  e'ius  in  hoc  officio ^  poftqvam  in  Islarìdiam  venie»  fune,  in- 
fiitutio  lolennìs  comefTacionis ,  qvae,  ut  unum  necefFarium  a  nemine 
cathedram  afcendente  &  primam  celebrante  miifam,  omiccì  pocuic,  fub 
cuius  exicum,  Thorkillum  Olai  filium  in  )us  vocavic^  rationem  admini* 
flrats  Prspofìturx  Hunavacnenfìs  expoftulans,  damnum  hoc  modo, 
(]vod  frater  ejus  Amas  Epifcopus^  iiolan^r  Cachedrx  loculos  expilando> 
inculerac,  refarcìcurus;  fcd  qvid  hoc  modo  profeceric,  non  liqvet.  De- 
inde  eodem  anno  die  Simonis  &  Juds  edixic,  ut  pra^dia  VakhioflUd£& 
Arnarftada^j  qvo?  Jonas  Thorfinni,  Molante  dioecefeos  Vicarius9  Jons 
Pauìi  prò  falario  difpenfationis  opum  Cathedralium  emancipaverat,  ca- 
thedra? &  tempio  Holano,  ut  eiusdem  aeternum  peculium»  reftitueren* 
tur,  Legibus  enim  Ecclefis  prohibitum  eiTe,  fundos  cathedra  abalienare» 
qvamdìu  mobilia  in  promtu  fìnt,  qvibus  nomina  folvi  poiTent.  Paulo 
poft,  die  Sylveftris,  fc.  31  Decembr.  de  praedio  VaUholt,qvod  Aftrida 
Jorundi  fìlia  Arna;  Olai  filio  ob  fuftentationem  ad  dies  vits  ex  bonis 
cathedra  tradiderat,  prò  tribunali  fententiam  dixic  Anno  1420,  ante- 
qvam  Vifitationem  Eccledafticam  ordiretur,  Jonam  Biami  filium  ab  Offi- 
cialatu  removiCy  l'ed  Arium  Thorbiorni  filium  Cathedra  DifpenCitoreta 

conilituit. 


fundunt,  &  ex  trihus  ejufclem  nominìs  unum  fìiciunt;  (ed  dtftìiigvendos  effe,  ret 
ipfa  loqvitur.  Joium  Tctt'x  €Uuni  fuifTe  n&tioi>e.  Diinuin  yerofimi&e  efl;  Tei  qfo 
anno  cachcdram  Holanam  naclus  fuerit,  incerrum  ;  fadum  aurem  id  elTe  ante  annaoi 
14 15,  nos  docenc  lirera?  proteé^oriir  &  cofnmendamis  Erici  Pomeranì,  darx  hoc 
anno  4  Sepreinbr«  in  qvibus  Rex  dicic  eum  inandiam  jam  tandem  intrare  &  epì^co- 
palia  iuar  dia^cefeos  capeflere  velie,  vide  fupra  pag.  ^26*  qvod  tamen  ad  arnictn 
1419  dilaruin  ed;  unde  fufpican  licet,  Jonam  dufium  bgc  officiom  OA^am  db» 
i'cd  ia  aula  Poiuerani  &  alibi ,  tempus  tririffe* 


•  GAP.  L  §•  2.  3^  575 

confFtmic.  An  Monafterio  MSdruvallenfi ,  cùjiis  templum,  anno  142 t, 
tempeftas  deiecit»  manus  porrexerit  auxiliatrices,  non  liqvec:  fed  cer- 
tuni, qvod  hòc  anno'DominrCa  Paffionis,  Abbatiflx  &  Monafterio  Rei- 
nenefenii^  prapdium  Hof  ih  HofdaftrOnd  conceirerit*  Anno  1423  ,  cuti 
mortem  non  procul  abefle  fentircc»  Michaéiem  qvendjm  diceccfeos  O  fi- 
cialern,  fed  ThorkilluiTi  Gudbiarci  Cithedric  Difpenfdcoreni  conftituic, 
eoqve  fafto,  obiic,  cum  fediflet  Holis  annis  4.  officium  vero  ad  mini- 
mum annis  9  vel  io  geffìflet;  Scdhac  conftitucione  animos  fubdicoruin 
commovic>  qvi  Jonam  Biarni  filium  Ófficialem,  fed  Àrium  Difpenfaco- 
rem  conftltui  exoptabant^  qvx  dilfenfio  Johannis  Pauti,  RegTi  Prxfej^li, 
interventu  ira  fedata  eft,  ut  Michael  Officialatum/  fed  Johannes  Pauli 
Cachedrse  Dìipenfacionem  obcineret. 

Cap.  II. 

De  Jona  Joha  filio. 

Morìcns  «nno  1423  Jonas  Tovae  filius,  Holanae  dloecefeos  Vicarium 
conftìtuerat  Paftorem  qvendam  nomine  Michaelem,  qvi  in  annuth 
1424,  eb  fundus  effe  videtur;  qvo,  fi  Annalibus  fides,  Jonas  qvidam 
jfone  fiiius^  nacione  Anglus,  Islandiam  intravit,  ^  ex  portu  Hafnarfior- 
denfi,  reéld Cornicia  adiir;  ubi,  cum  Holani  eum  non  cam  libencer  acci- 
perenc  ac  fperaverat,  Skaliioltum  petiifle,  ibidemqve  4  Presbyceros  & 
nonnullos  Diaconos  facris  initiafle,  moxqve  ad  exteros  abiifle ,  ajunc.  Sed 
verofimilius  eft,  eum  Holas  venilTe,  ibidemqve  hyemafle,  licec  a  plu- 
rimis  prò  genuino  diuecefeos  Epifcopo  non  acciperecur,  uc  hac  vice 
nec  pritnam  canerec  miffam,  nec  folenne  inftitueret  convivium.  Holis 
eum  hoc  anno  fuide^  mihi  perfvadec  revifio  rationum  templi  Ripenfis» 
&  apocha  data  Sveno  Halthori  filio,  qvae  faéla  funt  HoHs  die  Vencris 
primo  in  carnis  privìo  anni  142?,  cum  ipfius  appenfo  figlilo,  ut  noftrum 
habet  apographum;  fed  anno  14269  anteqvam  navim  fòlvit,  videtur  Jo- 
nam Abbacem  Thyckvabajenfem  in  dioecefi  Skalholcina;  Holanasr  dirjece- 

feos 


576  PERIOPUS  IV,    SECTIO  IV. 

feos  Officialcm  conftituifle  (ai,  nam  hìmt  id  officiurii  geflifle ,-  teftantur 
literae,  qvibus  paé>um  inter  Illugum  Bi'òrgulfì  &  facram  Virginera  Rci- 
neftadentbm  Thorunnam  Ormi  filiam ,  confirmavit ,  appenfo  fuo  (ut  ipfc 
aìt)OfHcìal3Cus  (igilloy  fcrìpcte  Holis  Dominica  ance  hebdom.  4Tempp. 
I4a79  eodcmqve  anno  praebendam  Qreniadarftad  jufTu  Archiepifcopi >  ut 
jpfe  facecur^  inviiic  &  acflimaviu 

Secundum  Auélorem  Annalium  Recentiorum,  qvi  hoc  tempore 
iloruit^  Jonas  anno  1427,  in  Islandìam  ex  Anglia  venit;  fed  Holanis 
eum  prò  fuo  habere  Epifcopo  rccufantibus,  Skafholtutn  deflexìc,  ibiqve 
qvosdjm  facro  ordine  ornavit>  moxqve  ad  exceros  recefllt,  fed  ante 
abitum  Jonam  Pauli  Hoianae  dìcecefeos  OtHcialem  confticuiile,  verofimiie 
facit  ejusdenn  )onoe  iudiciutn,  qvod  Holis  anno  1429  die  Martis>  in 
hebdomate  PafchatoS)  de  fcortationibus  Margrets  Sigurdi  filixj  qvas 
qvinqvies  cum  Brinjulfo  qvodam  commiferati  prò  cribunali  fencenii- 
am  dixic;  ubi  Jonas  .expreife  vocac  fé  Holana  dioecefeos  Officialeoi. 
Tandem  anno  1429  reverfils,  ad  diem  8  Septembr.  qvi  eft  Nativiuti 
Sanftae  Maria?  dicatus,  primam  celebrafTe  Miifam  &  folenne  convivi- 
um  indiiuìfle  pcrhibetur,  qvod  tamdiu  ob  fupra  memoracas  diiTenfio- 
nes  &  toc  annorum  abTentiam  diftuliile  videtar;  alii  autem  id  ad  an- 
xìum  1427  referunt  (b).    Anno  1429^  templum»  monafterimn  &  cccme« 

cerium 


(a)  Qva  de  canfa  Holanus  Prsful  Abbatem  ex  dicccdì  SkalhoUìna  Holanis  OfKcìalem  con- 
ftituent,  prìe&rtim  cnm  eadem  curia  iiaberet  viros  tali  ofHcio  non  imptres»  q^ski 
fuerunt  Jonas  Biarni,  Jonns  Pauli,  ut  &  Michael,  (qvos  paulo  onte  nominavi:n'j<) 
non  facile  dlcitur  nut  intelligitur,  nifi  lìatuatur,  («)  Jonam  in  Skalbokinos  :liq.i3 
iinpcriì  aut  habuifFe  ^ut  libi  nrrogflffj,  fecus  enim  hoc  oflicium  Abbati  Thyck\r^a- 
jenfi  iinponerc  non  potuit.  (fi)  Diffenfionem  inter  iprum  &  Hohnos  tantjm  fii'ii*.', 
ut  pluiimi  ei  parere  recufarìiit,  aut  ilLe  omnes  hoc  t>Sicio  iiidignos  liabuerìt. 

CO  Q>'^^  ^  verofimillimum  videtur;  Nam  anno  1419  feria  tertia  Pflfcbatos  Jonas  Pr  !i 
Otiicifllis  diocccteos  Hokfia?,  Holis  HialUadaleniiuni  fentcntiam  dixìtdcBryr.joltcE  .-:I- 
lino  concuhinatu^,  cum  Margareta  Sigurdi  filin,  qvarta  &  qvinta  vice  convivio;  qro 
temj  o "c  nullus  Epiicopus  Hòlcnfis  adfuifle  videtiu*.  Scd  paulo  poft  feria  qiijìta  ante 
fcftiim  Jacob! ,  eodcm  loco  6c  anno,  Epifcopus  Jonas  (Vilhihni)  ecoleaam  M-':- 
bATcnfem  ob  iutcrceflionem  Lopti  £>ivitis  Steincìoro.  cuidam  confert;  Prawerc*  lt":-i 

Joiu 


CAR  IL  §.2,  577 

reriuin  Helgafelli ,  ut  &  coemeteriucn  Reykhotcenfe  innocenti  fangvine 
polluta  luftravit  ;  Abbates  pricterea ,.  Nialum  Helgfellenfem ,  &  Thorgil- 
fum  Munkachveraacnfeni  9  ordina  vie;  qvod  coenobium  proxima  hyeme , 
una  cum  tempio  &  aoinibus  ornamencis  (esqvi  hotx  Ipado  conilagra- 
verac.  Plura  de  hoc  Jona  Jonso  in  medium  proferre  non  poflumus^ 
fed  fi  conjeélurs  aliqvis  locus  dandus  e&y  verolimile  fit^  ipfum  his 
peradis  eodem  anno  ad  extero?  abiiiTe,  ibidemqve  aut  occubuifle^  aut 
officiuQQt  abdica/Te* 

Gap.  ni. 

Ik  Jona  Vilbelmi  fiUo. 

Anno  1429  ^onas  VÌIhelmi  filtus  Holanam  calcare  cathedram  coepifle 
videtur^  hoc  enim  anno  Jonas  Pauli  fuse  adminiftrationis  rationem 
eireddidic;  perfe^amqve  nadus  eft  apocham;  fcd  paulo  pofl;  Epifcopi 
gratis  excidens  qvod  ab  Cpifcopo  vocatus  non  comparuit,  &  ad  Synodum 
provincialem  deìnde  anno  feq venti  vocatus,  30  armatis  ftipatus  apparuit, 
ob  qvam  coniumaciam  Pnrful  ei  feptem  dies  concediti  intra  qvo^appa- 
reac,  ni  excommunicari  malit,  qvod  edam  evenite  qvo  fa^o  Prsben- 

dam 


Jonx  epifcopi  diplomata  alia,  numero  vigilati  «  de  eodem  anno  exiftantv  qvorum 
ultimo  Jone  filio  Gudmandi,  fabro,  ecclefiam  Gi^rebsenfem  in  annum  proximum 
confnt  Dat.  Holis  Hialicadalenfium  feria  tertia  proxima  ante  natalìtia,  iive  in  vigì- 
lia S.  Thom*  Apoftoli  anno  1419*  Ejusdem  Epifcopi  de  anno  1450  diplomata  im- 
mero  triginta  cxftant,  qvorum  primnm  eft  épocha  Presbytero  Arac  Thorbiornis  filio, 
prò  munits  &  rationibus  Difpen(àtoris«  dederat,  qvod  munus  Arius  a  fefto  S.  Thor- 
laci  in  ^ftate  anni  1439  ad  diem  S.  Hilarii  1430  eeflerat.  Dat.  Holis  in  Hiallta- 
dal,  feria  tertia  proxima  poft  diem  S.  Hilarii,  anno  Domini  M.CD  XX  decimo.  Unde 
pater,  Jonam  Vilhelmi  anno  142^  peregre  adveniOei  &  bare  afta  fupra  recenfìta, 
qvar  Jonop  Jons  fìIio  fide  Annaìium  adfcripfimus,  aut  ad  Jonam  Vilbelmi  transferen- 
da,  aut  etiam,  li  a  Tona  Jonae  perada  funt,  ad  prìores  aunos  ableganda  efle. 

Tom.  il  Dddd 


578  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

•  •  •  ♦  •  i 

dam  GremaJarftadcnfem  ei  ablatam  Thorkelo  Gudbiarti  filio  contulit, 
Videmqve  tria  melioris  notx  praedra  ad  Jonam  pertinencìa  feqveftrare, 
tamdióqve  rctinere  praecepic,  donec  Jonas  ex  voto  Thorkciì  tempio 
Grcniadarftadenfi  fatisfeciflec ,  tandemqve  omnia  Jon^  bona  ut  excom- 
mnnicati  fibi  rupuit,  qvod  Jonam,  ur  Epifcopo  fé  fubmitteret,  adegit. 
Eodem  anno  Lopto  Guttormi  filio  prebendam  Sjudanefenfem  contulir, 
&,  intercedente  Lopto ,  Laufaafenfem  Helgoni  Biarni  filio.  Jonae  Bi^rni 
filio  cznobium  Mòdruvailenfe  ea  conditione  contulit^  ut  unum  Pafto- 
rem  &  duos  Monachos  ibidem  fuftentet.  A  Jona  autem  Benediòìi  iilio 
ob  involuncarium  homicidium  novem  marcas  accepic. 

Ab  Olao  Eiulfi  filio  prardium  Hedinshòfda  accepic,  a  Sveno 
Hallvardi  magnam  partem  prapdii  Rip;  reliqvum  vero  ejusdem  pradil 
a  Thorlako  Sìgurdi  filio  expreflic.  Ab  Ario  Thorbiomonis  filio,  qvi 
yadimonium  prò  Jona  Pauli  obierac ,  60  Huridredas9  feu  240  Jpachi- 
micos  exegic:  Ario  deinde  ob  negligenter  geftum  Officialis  munus  ài- 
cam  fcripfic,  qvod  judices  difcernere  non  audentes,  ipfìus  Epircopì 
judicio  (ubmiferunt.  Flnnbogo  Jonae  filio  ob  nimis  parce  {ulutnm  ho- 
fpitalitatem  Epifcopi  diem  dixit  (a).  Anno  14-^2  lllugum  Bicrgultì  fili- 
pm  induxic,  ut  feptem  partibus  praedii  Holenfis  in  Sì  aga  cathedra  Ho 
bnae  cedati  pretium  ab  ipfo  Deo,  largifiima  ejus  marre  Virgine  Maria, 
Sanélo  Johanne,  Sanfta  Anna»  &  Sanalo  Gudmundo.  folvendum  allig- 
nans.  Nobile  pncdium  Siovarborg,  a  Margareca  Erici  &  ejus  filio  Migno 
accepic,  tandemqve  fibi  HaUa  in  Slettuhiìd»  cum  lucrofis  qvibusdam 
Óris  maritimis  &  12  vaccis  au»  earum  aeqvival^ti  pretio  a  Theodoro 
Arnse  filio  comparavic^  cui  villa  Geitaberg  in  dioecefi  Skalholtina  ceilit. 
Qvx  omnia  ab  anno  1430  ad  annum  1434 >  inclufive,  a<fla  fune 

Anno  1431 9  qvafiàca  auc'^femifiraéla    qva^dam    navis  onerarì3> 
merces  &  homines  in  oram  vills  Hardbak  ad  cathedraro  Holanam  per* 

cinentem , 


(a)  Vid.  ad  finem  hujus  Gap.  Lfrr.  A,     Qrod  non    anicum  eft  Documentam   qvtiiuin 
curam  nofler  ventri  ioipendeiir,  alìua  enim  videfit  ibid.  Litr.  E. 


CAP.  ni  s.  2«  3. 4.  579 

rinentem,  e]e£ki  erant,  qvc  Pra^ful  fibì  vindicare  i^tegtt^  fed  Rafnus 
Gudmundi»  wm  temporis  Nomophylax,  vir  gravis  &  juftitia?  tcnax^ 
de  his  ex  Juris  Civilts  prsEfcripco  fenteiniam  dixi£>  qyod  Prxfuli  can- 
topcre  difplicuiCj  ut  Rafno  extempio  irte  &  minarum  plenas  flìiccerec 
lìceras,  ni  luum  refcìnderpc  )udiduin,  fé  ìpfuoii  omnesqve  é]us  aifecla^ 
excommunicacunim ,  navìs  aucem  fragn^cnca  &  alia»  de  qvibus  liciga* 
batur  pocius  combufturum  qvam  a  fencentii  deftìcunim  Cumqve  No« 
mophyiax  a  reélo  tramite  recrahi  non  pofTet^  Pr^ful  eundem  excommu* 
nicavic.  Thorkelo  auteoi  Gudbiarti  filìo,.  qvod  iile,  qvi  antea  fuerat 
Holans  cathedra  Dirpenfator,  &  dimidium  calium  rejei^amentorum  in 
cachedrx  prajudicium  fibì  emerat,  dicam  fcripiit.  Cumqve  Rafnus  anno 
1432  vivis  excederet»  Thorkelus  Gudbiarti,  nomine  Ragnhilidce  Biarni 
fihx,  Rafni  vidus^  praedìum  Holas  in  Laxardal,  Cpifcopo  prò  anima 
Rjfni  emancipavi!:  «  qvapropter  PraE'fui  animam  &  corpus  Rafni  9  tem^ 
piumqve*  ad  qvod  excommunicatus  fepultus  fuerat /abfol vi t>  triginta* 
qve  inferias  in  tempio  Holano,  duas  autem  a  qvovis  dioecefeos  lacer- 
doce  prò  eo  celebrandas  promifit,  precipue  cum  Thorkelus  Rafnum 
morientem  abfolurionem  &,  reconciliationem  cum  Epifcopo  &  xjchedra 
Holana  ferio  defiderafle»  jureiurando  ibidem  confirmaret,  mulélam  au- 
teno  pecuniariam»  qvam  Rafnum  hujus  iudicii  promulgatione  promeru'- 
ifle  cenfebat  Proeful ,  haudqvaqvam  condonare  voluic^  led  ab  hasredibus 
folvendam  effe  dìxit. 

In  tantum ,  hac  tcmpeftate  Anglorum  negotiationes  in  Islandia 
invaluerunt,  ut  plurimi  fcepe  ibidem  hyemarent,  qvod  etiam  anno  143  + 
in  Toparchia  Skagafiordend  accidie  Cum  his  Piceful  focietatem  qvait- 
dam  iniilTe  fertur,  qvod  etiam  ejus  literae>  aliaqve  in  eorum  gritiam 
fada,  verilimile  faciunt,  nam  cum  rapìnis,  furtis,  fcortationibus,  cxdi- 
bus,  grallarentur,  incolse  vim  vi  repulfuri  arma  cepcrant,  eorumqvc 
circitcr  80,  prope  villam  Mannfkadahol ,  ceciderunt ,  nonnulli  aucetp 
eorum  uUriccs  manus  efTugicntes ,  Holas  fé  contulerant,  a^lum  in  tem- 
pio cathedrali  qvarrentes,  qvod  Prseful  illis  libenter  prxfticit^  &  prò- 
clama tionem  qvandam  ediditi  qvam  in  Comitiis  Provincialibus  ad  ther- 
roas  Vallalaug  habitis,  a  Jona  Einari  filio,  Prxpoiito  Toparchiae  Skaga- 

Dddd  a  fìordeniìs 


58o  PERIODUS  IV^    SECTIO  IV. 

fiordenfis  publice  legì  curavit;  Qva  in  fuam  &  Sandi  templi  Cathedra- 
lis,  qvod  Holis  eft,  gratiam  &  proceélionera  recipit,  omnes  illos  Anglos 
qvi  jam  ibidem  fune  &  columnam  chori  Othedralis  ampleéìuncur;  one- 
rariam  aucem  illam  navim,  avae  in  portu  confticuca  eft  Kolbeinsaarofenfi, 
cum  omnibus  mercimoniis  oc  qvibusvis  ad  eam  pertinentibus,  fuum  effe 
peculium,  dimidiam  enim  partem  fé  fibi,  temploqve  Holanoj  pretìo  ab 
illis  comparafle,  dimidiam  autem  dono  accepifle.  Cumqve  W  uni- 
verfa  jam  Tua  fint  &  cathedra,  hofce  infellare  aut  in  minimis  illos mol^ 
ftari,  feveriffime  prohibet.  Velit  aucem  Praefeélus  Regius,  aut q vis  alius, 
ipfis,  ut  ls3efx  Majeftatìs  reis,  Regio  nomine  dicam  impingere^  illis,  ut 
in  hac  nave  una  cum  fé  &  ifliis  transfretent,  ac  intra  12  menfium  fpa- 
tium  coram  Rege  &  Senatu  legibus  fecum  certent;  Qvi  autyn  ab  Ang- 
lis  hifce  aut  a  fuis  fatellitibus  injuria  affèéli  funt,  illis,  aut  ex  judicuoi 
fententia>  aut  xqvabili  conventione^  fatisfadionem  oiTert  (a). 

Ex  omnibus  hifce  abunde  patet:  i)  Qvalem  Jonas  Vilhelmi  egerie 
Epifcopum^  id  eft;  aerocem  &  avarum.  2)  C^od  hoc  anno,  aut  pto- 
xima  ffftate,  1435  ex  IsJandia  abire  fibi  propoluerit,  qvod  etiam  fcciflc 
videtur;  Nam  anno  1436,  die  27  Maji,  cum  Jonas  Gamli  filius,  tum 
temporis  Holanus  Difpenfator,  villam  Nylendi  Holans  Cathedr^e ab Hall- 
doro  Steindori  filio  emeret,  mentio  tantum  inìicitur  Officialis  Thorkeli 
Gudbiarti  filii ,  fed  non  Epifcopi ,  qvod  haudqvaqv^  faftum  effer,  fi  iOc 
in  Islandia  adfuiflet.  Mortem  ejus  plurimi  ad  annum  1440  rcfcnini; 
qvid  autem  illa  alfertio  veri  habeat,  non  conftat,  id  autera  prò  certo 
Kabemus,  qvod  poft  annum  1435  in  Islandia  non  apparuerk:  Nam  ab  hoc 
tempore  ut  verifimiliimum  videtur,  fed  certe  ab  anno  1438  ad  annum 

1444» 


(ft)  Hjrc  «aorum  Jon;c  Vilhelmi  nobìliffima  font,  qvìbus  addi  poflbnt  inftìtntio  Cclkri 
Canonicornm  carhedr»  Holeiifis,  vid.  fupra  png.  384;  pcenii-nria  Thordo  ftcwcci 
.  pracfciipta ,  vid.  ibid.  paff.  387;  Statata  ly nodalia  de  variia  rebus  vid.  ad  fintai  hu. 
jus  Capitis  Litr.  B,  epiftola  monitoria  contra  ftupratores  &  adulteros,  ibid.  Litr.  C 
&  emendjcatio  ftipis  in  gratiam  Gudraundi  Boni,  ibid.  Litr.  D;  qvse  omnia  &  ilii 
multo  plura,  eccurrunt  in  aflorum  ejus  libro  originali  membraneo  Bibliothecx  Mie» 
•ns  No.  335  in  Qyarto» 


GAP.  Ili  §•  4-  5*  581 

1444,  GotCvifinus  Skalholeenfiis  Epifcopus  Holans  dioecefeos  Vicarium 
aut  Iflfpe^tMrcm  cgk  (*). 

Litr.   A- 

(a)  A  tino  Domini  mìUefimo  qvadringenteflimo  triceflimo  a  miduiku- 
dagen  nella  efcer  decollacionem  iànéiì  Johannis  bapcifte  var  ek 
arx  pradlr  Thorbiamarfon  officialis  haeilagrar  Hola  kirkiu  til  fkylidadr  af 
minom  verdoligum  herra  herra  ]onx  bifkupi  Villialmsfyns  a  Holum  ath 
fsgia  Idgh  millum  hanns  ok  finbogha  bonda  Jonsfonar  vm  bifkupc  gift- 
ingh  ^ann  tima  hann  giftae  ner  honom.  j  afs  j  Kelldohuerfui  ok  ath 
peim  badum  vndir  Ixg^iandae  med  handabandar  bif kupinum  ok  fìmboga 
pui  in  nomine  Domini  Amen,  faegir  ek  bifkupinn  fkylldugan  ^ann 
tima  hann  vili  vifetera  gere  hann  (ite  ciftingarbret  a  pretta  (temo  J>ajgac 
(xm  hann  vili  rida  ok  ^at  lata  forda  kirkiu  fra  kirkiu  f^at  fxinafta  ath* 
fardogum  Tua  ath  bsir  hafua?  fuila  viflb  fxm  med  honom  fkulo  taka. 
Enn  f»ann  preftr  sedr  bonde  faem  med  honom  tekr  deal  a^la  bifkupinom 
ok  hanns  monnom  tolf  ok  honom  aenom  prettanda  femiligan  kofl:  ok 
maaldryckio  bifkupinom  fealfuom  ok  hanns  tolf  monnom  en  herra  bifk- 
upinn fkai  f kipa  mann  til  ath  rabida  fin  koft  ok  keykimaciftara  en  huar 
berrà  bifkupsen  veri  sei  fuo  hald{]en  fem  adr  fogir  ^a  fkulo  predar  xdt 

Dddd  3  bsendr 


(*)  Qyìd  hic  in  tali  officio  geffcrit,  vid.  fupra  pag.  475, 

(a)  Anno  Domini  milleiìmo  qvadnngcntefimo  tricefìmo,  feria  qvarta  proxima  poft  decol- 
lationcm  Sanali  Johannis  Baptiftae,  Ego  Aria*  presbyter  filius  Thorbiòrnis ,  SanOa 
Holan^  Ecclciìa?  Officialis,  a  Venerando  Domino,  Domino  Jona  Epìfcopo  Holenfl, 
filio  Viihelmi,  inter  edm  &  Dominum  Finnbogum  Jona  jus  dicere  julfus  fum,  de 
hofpitalitate  Epifcopi,  dum  Ali  in  Kellduhverfo  Epifcopus  a  Finnbogo  excipiebatur; 
Cum  igitur  ambo,  tam  Epifcopus,  qvam  Finnbogus,  ftipulata  manu  compromitte- 
reni,  bine  in  nomine  Domini  amen,  ego  edico,  debere  Epifcopum,  dum  vifitatum 
it,  literas  de  diverforiis  in  fynodo  fcriptas,  ad  loca,  qva  viiitaturus  e(t,  mietere, 
illasqve  ab  una  ecclefia  ad  alteram  perferri  curare,  &  hoc  qvidem  non  ferius  qvam 
tempore  habitacula  miitandi,  ut  ii,  qvibus  ille  excipiendus  eft,  iilud  certo  fciant. 
Sacerdos  autem,  ant  colonus,  qvi  eum  excipere  debet,  Epifcopo,  &  cjus  infuper  duo- 
decim  comitibus  viQum  decentem,  ìpfi  prìeterea  Epifcopo  &  duodecim  hifce  affech's 
pònim  ad  menfuram  fuliminiftrato,  fed  Dominus  Epifcopus  coqvum  &  hominen 
cibum  paraturam  )  fuppeditato.     Ubicunqve  Domino  lEpii'copo ,  ex  prsdiclo  omni 


nem 
omnia 
non 


582  PERIOPUS  IV.    $ECTIO  IV. 

b^ndr  lika  fyrir  gera  Tuo  fxm  bifkupìnpm  uiel  ùtiat^t  6k  pcim  hinn 
gìder  na?r  larrdr  sdr  Isikr  ok  fuó  predar  ok  barndr  i'kyldiigir  uth  kiief- 
uia  ok  baeida  ra^idfkiota  huerr  i  fìnni  kirkiufokn  efccr  ^ui  (xm  huer 
hefuer  fongh  tii  ac  forda  bifkupeji  i  adra  kirÌNÌurokn  vndir  {>uìlìka 
fekt  faem  Krill^pn  rettr  gerir  far  radh  fyren  Var  feffi  minn  orlkurdt 
framfagdr  \  kirkioh^  ate  }  ksldo  huertui  mer  j  domfxci  firiande  mm- 
otti  herra  bif  kupinom  fealfuotn  fain^yckiandi  ok  Icfibm  Ixrdoni  inonn- 
om  ok  Isikom  aheyrandom  ok  nerusrandom  )on  ptdk  biarnafynl 
borksli  gudbiarctsfyni  ^ordi  ogmundsryni  preftum.  pordi  {>orflarins« 
iyni  jons  egillsfyni  publico  notarlo  gambla,  raartheinsfyni  ok  ons  kst- 
ellslyni  l^iknionnom  ok  morgom  odrom  godum  nwnnom  fiun^yckiiad* 
um  j  fama  fladh  dsghi  ok  are  fem  furr  iàegir. 

Litr.  B. 

(bj  A  nno  Domini  millefimo  qvadringentefimo  trìcefimo  tertio  var 
petta  fampykc  )  preftaftemfnu  af  bifkup  ok  ollum  preftuin.  In- 
primis  fyft  er  bifkup  ridr  \  viiìratione  fkai  hann  f koda  kirkiur  ok  hemi- 
ar  eignìr  ok  ftadena  ok  fladarins  penninga  bekr  ok  f  kruda  allure  ok 
alle  p2t  fem  cil  Gudz  emboetcis  fkal  hann  fkoda  oli  fakramenta  preti- 
anna  f>ar  nxfì,  fkoda  Icring  Isrdra  fem  leikmanna  eda  hverlu  ^ir  halìda 

(ina 


non  pr^eflantur ,  tam  (acerdotes,  qvam  coloni ,  ex  volantare  EpiTcopi  fitrisfacere,  qv^ 
qve  tum  excipiunt  clerici  &  laici ,  five  presbyteri  fuerint,  live  coloni,  in  liia  iìrgr^H 
paiccc'A,  cqvos,  qvihus  Epilcopus  in  proximam  vehatur  parcecìain,  lub  mulca  in 
jure  eccleiìaflico  disiata,  prò  iingulorum  viribus  imperare  &  poflulare,  tenenror. 
Hxc  mea  rententia  periata  eft  in  tempio  Afenfi  KelldubverH,  me  prò  tribunali  l'ci'enic, 
ipfo  Domino  meo  Épifcopo  comprobante ,  &  bis  clericis  &  laicis  audienribus  &  p^T• 
fcntibus,  Jona  Presbytero  filìo  Biarnii,  Tborkelo  fìlio  Giidbìaiti,  Tboido  fiioik- 
mundi,  piesbyterìs,  Tbordo  filio  Thorfteini,  Jona  filio  Egiili,  Publico  Nota-io, 
Gamlio  filio  Martini,  &  Jona. filio  KetilU>  laiciSf  &  multis  aliis  riris  diicretis  alfen- 
tientìbus,  eodem  loco,  die  &  anno,  ut  fupra. 

« 

(b)  Anno  Domini  millefimo  qvadringentefimo  tiicefimo  tertio  ^  feqventia  in  SyiWo  «^ 
Épifcopo  &  omnibus  presbyteris  approbara  funt:  InprimisEpìrcopus  ecclefias  vfira'i 
tempia,  eoruin  bona  &  villas  prxbendarnm,  harum  qvoqve  facultates,  libi os.  oc 
veiìas  ibciasi  alcare  &  omnia  qvs  ad  cultuin  diviniim  adbtbentur,  fiicianieutt  cmivi 
facerdotum,  doclrinam  .exinde«  tam  clericorumt  qvam   lakorum  perlufiiato,  q^o- 

modo 


GAP.  HI.  Lkr.  A,  B.  C  583 

•  •  •  •  ■  •  • 

fina  tni  med  gud  ok  fina  formenn  andiiga  ok  veralldlìga  fvo  fem  feger 
i  kirkiunnar  lagabok  ferligha  at  bif kup  fkal  rada  kirkium  ok  kirkna  eign- 
um  tiundum  ok  tilgiofum  fkipa  peim  til  ok  fra  epter  pvi  km  hann 
vili  med  Isrdra  manna  rade.  Item  fkulu  baendr  ok  preftr  gera  fullan 
ok  allan  reknlnghfkap  a  ollum  kirkna  godzum  ok  ferliga  cìundum  fem 
f eir  vita  fyrir  gudi  eda  |)eirra  erfingiar  ef  beirra  kann  vid  ath  milTa 
|>ar  naeft  ath  fetia  ok  femia  Isnrda  fem  leika  ok  fvo  fkyllda  til  alla  learda 
menn  ok  fvo  leìkmenn  ath  veita  allan  {)ann  faerleik  fem  ^eir  eru  fkylld- 
er  ath   gera  finum  bifkupi  |)a  hann  vifiterar  fina  kriftne  hvort  helldr 

Ì)arf  a  lande  edr  vottnum.  Item  fkipade  bifkupinn  ok  alter  preftar 
amfyktu  ath  preftar  taki  aliar  prefttiundir  ef  {>eir  fyngia  firn  raeflur 
ach  huarrì  kirkiu*  Synge  hann  halfan  faung  eda  meir  take  pfeftar  allt 
kaup  enn  bòndr  prefttiunder  aliar.  '  Ttem  viliia  ei  laerdir  fem  leikir 
hlydnad  med  bifkup  hirte  |>a  fyft  med  andlight  fverd  ^a  med  verald- 
ligt  fuerd. 

Litr,  C 

(e)  \Txr  Jon  medh  (Gudz)  nadh  bifkup  a  Holirm  gerom  ollum  monn- 
^  ^   um  j  woru  bìfkupsdsemi  (kunnigt)  ath  fakir  wors  bifkupsligz 

embettis 


modo  fcilicec  religio  in  Deum  &  itiagifiratum ,  tam  fpirituolem  qvam  fecularem  ^ 
ex  pr^rfciipto  Codicis  Legum  ecclefiaflicarum ,  obfervetur,  de  hoc  prxprimìs  arciculo» 
penes  Epticopum  effe  dominiiim  in  eccleiias  &  earum  bona,  deci  mas  6c  donari.1, 
qV'X  omnia  de  cleriqorum  confìiio  ex  lubicu  conferre  &  auferre  ei  liceat.  Item  coloni 
&  facerdotes,  vel  bis  defuncìis,  h^rredes,  plenam  &  exaclam  omnium  ecclelis  bono- 
rum ,  precipue  autem  decimarum ,  tanqvam  in  confpeéìu  Dei ,  ntionem  reddunto. 
£pi(copus  prxterea  tam  clericos,  qvam  laicos  corrigico  6c  emendato,  &  omnes  cleri- 
cos  aqve  ac  laTcos  ad.fubHdia  itineris  five  terra,  (ive  mari  eundum  fit,  Epifcopo 
eccleiias  viiìtanti  fubmìniflranda ,  adigito.  Item  Epifcopus  Judit,  omnesqve  presby- 
teri  coniènfum  p^-sbuerunt ,  omnes  decimas  facerdoti  ceffaras,  facerdotibus  perfc>i- 
vendas  ed'e,  ii  modo  hi  qvinqve  i|ii(ras  in  (ìngulis  templis  celebraverint.  Qvod  (i 
dimidium  vel  plus  facrorum  fi cerdos  celebra verit,  hic  totam  mercedem,  patron us 
autem  templi  omnes  decimas  (àcerdoti  debitas,  accipiunto.  Item  (ìqvi,  five  clerici, 
(ive  hici,  Epifcopo  obtemperare  renuerint,  hic  in  illos  gladio  prìmum  ipiritoali,  poft 
fecularì ,  animadvertito. 

(e)  Nos  Jonas  Dei  gratia  Epifcopus  Holenfis,   omnibus  noftrap  dicecefeos  incolls  notum 
fachnus,  nobis  ex  officio  noftro  Si  dignitate  epifcopali  curam  &  foliicitudinem  in- 

cumbere» 


584  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

sembettis  ok  (hettar  banr  ofs  umhygtu  ok  forila  firer  hafua  ath  kriften- 
domrenn  aukizft  ok  reccliga  haldizft  ì  alla  ftadx  huar  wer  masgum  ^at 
txsttra.  En  ver  feam  Jk)  vida  ftorra  vmbota  a  vantca  j  morgum  ftodum 
nisir  aen  ofs  er  liufc.  |ui  firer  (biodum)  wer  fterkligha  ollum  roonnum 
fsm  liggia  )  opinberlìgum  hordoms  ok  frilLo  lifuemse  ok  ^ar  noedh  {>eim 
fsm  likamliga  liggia  mcd  finum  gudfi/iutn  konom  ok  kallom  huorct  bm 
I>eir  edr  f^xr  hafua  |>eim  haldxc  vndir  f kim  sdr  bifkups  handh  med 
Clluin  ^a^im  warnflum  (xm  gudz  laugh  ^ar  ytazft  vm  grsìaa  ath  taka 
gudz  likama  fur  8?n  peir  fkilaefl:  medh  gispin  ok  fyndina  ok  tarkic 
Icrifcer  ok  fx  lat  fsni  broconotn  til  bsrr  efter  gudz  loghum  ok  hsilag- 
jar  kirkiu  med  fuornuin  (ridum  ok  crulofuan.  pui  biodum  wer  vorum 
profaftum  ]  hunavatz  f>inghae  asbimae  aboca  a  pingheyrum  ok  fira  hcN 
manns  Jonsfyns  vndir  krappts  hxilagrar  lydns  medh  pcGo  varo  opno 
hrcfx  ach  Ixfa  {ietta  bref  òpinberlìga  ath  huerroe  grapcar  kirkiu  firer 
peirra  tida  foknarmonnum  ok  ^eir  firerbiodaer  ollum  preftum  j  finom 
umbodhum  ath  gifua  peim  gudz  likama  er  briota  fletta  uortt  bodh  ok 
fkipan.  Enn  Axùix  peim  firer  ofs  farai  her  ì  mots  vìlia  pXìo[h:di 
Ok  til  fannaenda  her  vm  fettum  wxr  uortt  )nfiglae  firer  ^etta  brtf  er 
fcrifat  var  a  Holum  j  Hialtadaal  fauflodagaen  )  ymbrodogum  j  hngft* 
fauflo  anno  domini  milleflimo  quadringenteilimo  triceflimo  primo. 

Utr. 

cuitibere,  ut  chriftianifmus  crefcat,  Se  nbiqve)  qvantnm  emendare  In  nobìs  ef^,  rite 
obfervetur.  Kos  vero,  multis  in  locifi  magnos  defe£(ut,  plusqvam  nobis  libin}ine(l, 
ini'nlefcere  animadvertimus.  Hinc  omnibus  in  pnbKco  adulterio  &  concubii^sia 
perfeverantibus,  ut  Si  cognatlona  fpirìtuali  conjnndis,  toin  viris,  q^^am  molieribus, 
live  in  bsptiììno,  five  in  confirmatione  fufceptores  egerint,  in  omnibus,  qnn&rt* 
inotiflimis,  cognationis  gradibns,  in  legibus  divinis  commemoratisi  hanc  cognitio- 
nem  re  venerea  violantibns,  corpus  Domini  fumere  prohibemus,  prius  qyam  a  fce- 
lere  &  deli£lo  fiefiftentes»  psnis  condignis  ex  divinis  Se  Sandar  ecclenar  Legibcs 
exontlatis,  jure  jurando  Se  fHpulatione  prsftitts,  mulflam  (blverint  (ebfolacionem 
nn&ì  fuerint).  Q\'ore  Prsppofitis  noftris  in  Toparcbia  Hunsvatnenfi ,  Asbiómo  Ab» 
boti  Tbingcyreniì ,  Se  Hcrmonno  presbytero  Jouff  filio,  vi  fanfhc  obcdifntijc,  bis 
noflris  patentibus  prjecìpimus ,  ut  literas  bnsce  in  qvocunqve  tempio  jnre  fepnlturc 
gaudente  coram  parochianis  puhltce  recitent,  &  ditionis  iltorum  facerdotìbcs,  b> 
jus  nodri  ftatuti  &  prxcepti  transgrefforibus  corpus  Domini  concedere  prohibesnt, 
led  contumaciter  peiTeverantes  in  jus,  prò  noftro  tribunali  dicendum .  vocanto.  In 
qvorcni  tedimoniiim  nos  figillum  noflrum  bis  b'teris  appendimus,  fcrìptis  HoJis  in 
liinlitncirlo,  feria  fcxta  in  bcbdomdde  avatuor  temporum  (^'adrag^efim^,  «noe  Do- 
mini milleiimo,  qvadringentefimo,  triceumo  primo. 


CAP.  Ili  Litr.  C.  D,  585 

Litr.  D. 

(d)  A  nno  Domini  millefimo  qvadringentefimo  triccfimo  var  ek  Jon 
E^ìllsfon  publicus  nocarius  {>ar  naerri  a  Hoium  )  Hialcadaal  in 
fefto  fanéìe  Macthei  apoiloli  j  forftofunne  fyrìr  framan  timbrilofuna 
j  fogdum  ftadh  ok  nerverandum  Orma?  .  .  .  fyni  porftxini  Jonsfyni 
ok  iWopini  Hilvardsfyni  ach  herra  Jon  bìfkup  a  Holum  keypti  med  Jon 
fmidh  Gudiaugsfon  fin  fv^eein  ach  waera  bonarmadr  heilagrar  Holakirkiu 
ok  xns  goda  Gudmundar  bifkups  um  allan  vaeftfyrdinga  fìordangh  fkildoe 
herra  bilkupena  honom  i  (in  ^ionozftu  Isyn  fiogur  hundiot  fkuldas 
Jon  hafua  jordina  Aa  )  \nadaal  ok  ^au  fex  kugildae  faem  f>ar  nu  nia?d 
Lnda  firer  tau  hundroc  bads  faman  ok  |>ar  cil  fkuldae  min  herra  faa 
honom  med  jordonac  tau  kugildx  cil  medi^rdar  ok  her  ofan  fkulda?  £n 
min  herra  faa  honom  med  jordonae  cau  hundrac  onnor  i  olio  {)arfligu 
godz(é  honom  cakands  ok  minom  herra  vclacandi  fkuld£  Jon  ma^ga 
fi  ipca  ok  gefua  i  mìHom  hefta  ok  caka  af  j^ui  fa^m  gefazft  kynnse  cil  allan 
farargra?ida  ok  kodnadar  j  ra^ifonae  upp  aa  reccan  rxìkningh  en  Hola- 
kirkìa  ok  bifkupinn  seiga  ale  |>ac  gefìc  verdr  fmacc  ok  ftorc^  Icem  f kuldas 
Jon  caka  nu  ve  adr  han  fa^r  i  bonéna  sina  vodh  cuiciga  en  adra  j  wor 
cr  nu  kxmr. 

Litr. 


(d)  Anno  Domini  :"nil]c{ìino  qvadrìngentetimo  tricefìmo,  ego  Jonas  Egilli  Notaiius  publi- 
cus Uoììs   in    Hlallm  lalo,  in  fefto  Sancii  Mattlm  apofloli,  isi  atrio  triclìnii  lignei 

diiìo  in  loco,  prirentibas   Ormo Thorftelno   filio  Jonsc,   &   Sveino  fìlio 

Hjllvarvli,  prarléns  eram,  qva  tempore  Dominus  Jonas  Epifcopus,  ciim  Jona  Gud- 
laugi  filio  t'al)io,  ta:nulo  iho,  contrachim  iniit,*  ut  hic  per  totani  qv.idrantcìn  occi- 
dcDtalem  Sancla  ecclefiz  Holanac  &  Bono  Gudinundo  Epifcopo  ftipem  peteret.  Do- 
minus  Epifcopus  msrce.Jis  loco  fedecim  joachimicos  perfolverct  ,  Jonas  qvoqve 
villani  Aa  in  Unadalo  cuin  fex  vacca  aeqvaraentis ,  qvx  ibidem  prsfio  flint,  utraqye 
ice  ilio  oSo  joachiniicovum,  accipeiet,  Dominus  qvoqve  meus  una  cum  villa  duo 
vaccx  a'qvamcnra  illi  utcnda  darer,  &  Dominus  meus  ilJi  unacum  villa  aliorum 
o3o  joicliimicorum  prctinm  proeterea  emanciparet,  rebus  utilibus,  Domino  meo  ex 
penluro,  Jona?  antem  acccpturo  condignis ,  conftans.  Jonas,  qvicqvid  in  commu« 
tatìonera  cqvorum,  &  omnes  itineris,  ut  &  alias  impenfas,  erogaverit,  (tipi  deme- 
ret,  earnmqve  exaàom  rationem  redderet,  ecclefia  autem  Holana  &  Epifcopus  reli- 
qvum  (lipis,  tam  niagnum,  qvam  parvum,  poffiderct.  Item  Jonas  jam  itatim  pri- 
iisqvam  mendicatum  ìvcrit,  viginti  ulnas  panni  inqviiini,  &  totidem  alias  vere  prò- 
xime  fiibfeqventi  acciperet. 

Tom  li.  Eeee 


586  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

Litr.   E. 

(e)  \  funnodagapn  naefta  ryrir  Philippi  ok  Jacobì  a  fama  ara  uar  ^etta 
forordh  mins  herra  ok  iufla  Semundafonar  ath  minn  herra  fkuldi 
gifua  honom  finn  hundrot  j  {^ionozftulicyn  i  ^eflu»  tuxgaia  kua  fodur 
hxìma  a  Holum  med  nyo  ok  kalfsxldi  tuicuga  uodh  goda  ok  tìu  auri 
]  voru  colf  ferdonga  fmSr  crìn  godan  panffara  med  forftalx  ok  tau  hund- 
rot fyrir  huder  fyrir  ksekimseiftara  ncntto  ok  tolf  fiordonga  fracr  ok 
tau  naut  ok  her  til  gaf  hann  iufla  ty  tvirggia  kua  fodr  ok  nyc  ok  kolf 
ath  xino  huerio  ucbus  fkuldsc  min  herra  beila  bann  sa  ìulTs  fkulds 
bella  fìn  pile 

Cap.  IV. 

De  Gotjkalko  Gotfkalki  filio. 

f-jotfialkus  Gotfkalki  filtus  ex  antiqvìflima  nobilitate  Norvegica  orlun- 
^"^  dus,  ut  ex  Chriftophori  HI.  Danioc  Regis  literis  (f),  datis  1442» 
apparet^  (qvibus  eundem  ^  cathedram  Holenfem^  omniaqve  eorum  uten- 
lìiia  &  fervitia  in  fuara  accepit  fingularem  protedioneraj  hoc  ipfo  anno 
Holanus  Epifcopus  fadus  eft,  qvara  promotionem  aliqvo  modo  ipfi  dc- 
buifle  Pontifici  Romano  non  eft  vero  diflimile  ^  cum  eandem  ab  co  emcre 

neceiTum 


(e)  Dominicfl  proxima  ante  Philippi  &  Jacobi  eodein  anno^  Iiic  erat  contnfìus  DotrH 

mei  &  Judii  Ssmundi  filìi ,  ut  Dominus  meus  operam  ejus  viginti  imperiiL'bas, 
»  his  fpeciebus  expendendis,  compenfaret:  Duarum  vaccaium  in  predio  cathedra  de- 
meftico  Holis  faginatione,  qvarum  lac  &  vituli  Jiiffìo  cederent;  panni  inqvJlini  me- 
Horis  notat  ulnis  viginti;  decem  unciis  inercium;  ccntum  &  viginti  libris  bvtyri; 
lorica  inclioris  nota  chalybe  obducìa;  o£lo  imperialibus  loco  coiìi,  qvod  pr.rtec^o 
coqvorum  expendendum  efl;  ut  &  centum  &  viginti  libris  butyri,  &  duobus  b.bct 
ca(tratis«  Adharc  duarum  vaccarum  (bginationein ,  una  cum  earuni  lacte  &  viiuiìsi 
in  villa  qvadam»  in  qva  cathedra  villicacionem  inflituìt,  Jufllo  dedit.  Oominui  mcoi 
JuiTio ,  hic  autem  Tuo  medìailiuo  1  ipfe ,  eqvum  Tuppeditaret. 

(f)  Vid.  fupra  pag.  239. 


GAP.  IV.  §.  I.  2.  3.  587 

nccefliim  habueric  (a\  In  Islandiam  venie  &  Cachedram  calcare  coepic 
anno  1444  ut  ex  codicillìs  datis  &  a  Clero  Molano  fubfcriptis,  Holis, 
die  Marcis  poft  feftum  on^nium  Sandorum  apparec,  in  qvibus  ceftancur 
fé  vidilTe  literas  coliationis  &  documenta,  qvs  Gocfìcallcus  habeac  a  Spi- 
rituali Patre  Aslako  Archiepifcopo  Nidarofìenfi  &  Chriftophoro  Daliiae 
Norvegia?qve  Rege,  qvem  ideo  ntproprium  Holanx  dioeceCeos  Epifco- 
pum  agnofcere^  ipfiqve  omne  debicum  obleqvìuni  &  honorem  prò* 
mietane 

§♦  2. 

Anno  1445  die  Jovis  poft  Feftum  Michaelis,  Modnivallis  in 
Horgardal,  Oddum  Thorkeli  filiuni  in  jus  vocavic,  qv^od  (ibi,  ut  Epi- 
fcopo,  non  oftenderic  fiteras  coliationis,  gvod,  aut  qvo  paélo  ipfi  pre- 
benda Bxgìsuéniì  uti  frui  liceat;  cui,  fi  candem  promere  non  podit* 
prster  ingentem  mulélam  pecuniariam>  publica  ablolutio,  ab  ipfo  Epi- 
icopo  accipienda,  indicitur.  Anno  1448»  revifis  rationibus  Jonae  Pau- 
lini,  qvi  multis  retro  annis  Holanoe  dioecefeos  Oflicialis  Cathedrisqvc 
Difpenfator  fueratj  omniaqve,  tam  decimas  qvam  Oenarium  Petri  ab 
ipfo  accuratidime  adminiftrata  inveniens,  perfedillimam  apòcham  dedic> 
&  literas  coliationis  pr^rbendce  Greniadarftaden(is>  qvas  Jonas  ab  Afkelo 
Archiepifcopo  habuit,  fuo  calculo  confirmavit  (b).  Jonas  autem  hoc 
anno  cum  tribus  Clericis  &  odo  laicis  in  Epifcopi  gratiam  teftimonium 
edidit,  qvod  qvicunqve  colonus  inter  Hraun  in  Fliotum  &  Hraun  in 
S.aga,  qvi  Regi  tributum  pendere  debeat >  teneatur  edam  Epifcopo  foU 
vere  tribucum  cafei,  id  ett  io  pondo  cafei  aut  7  pondo  butyri,  qvap  ex- 
acìio  poft  morbura  illum  epidemicum,  qvi  anno  1403  Islandiam  valde 
exinaniverat,  primo  in  defvetudinem  venerar,  &  deinde  penitus  negleòU 
fuerat* 

§•  3- 

Anno  1448»  ab  Afkelo  Archiepifcopo  Infpeélor  Skaiboltinae  dioe- 
cefeos &  totius  islandioe  Generalis  Vilitator  conftituitur  (e),  fed  audita 

E  e  e  e  2  AfKeli 


(a)  Vici,  fupra   Sec>.  3.  cflp.  5.   §.  i.  pag.  473. 

0)  Qjod  vi  privilcgìi,  fupra  pag.  3^8.  a  nobis  aliati,  feciflTe  videtor, 

C)  Vid.   fupra  pag.  340. 


588  PERIODUS  IV^    SECTIO  IV^ 

Afkeli  morte  m  Daniam  anno  1450  cranfiifTe  videtur,  ibiqve  prrlens  Mar* 
cello  Poftuiato  Nidarofienfi,  numerafle  1 19  lothones  argenti,  qvosDmers 
Apoftolico!  prò  fila  in  Holanam  Cachedram  incroduaione  debuic.  &a 
Marcello  in  Vicarìacu  dioeccfeos  SkalhoIrin£  confirmacus  fuilfe,  fimulqve 
a  Chriftiano  ì«  clemenciflimas  accepifle  literas,  datas  Hafnis,  Sabbato 
proximo  ance  Feftum  Andreas  Apoftoli  1450»  qvibusnon  tantum  ipfe 
&  Holana  Cathedra  in  (ingularem  Regis  proteéjtionem  rufcipiuntur ,  fed 
prxterea  ip(i  concedituir^  ut  ejus  navis  mercafiória  libere  in  ponubus 
Norvegia  mercaturam  exerceac  (a);  Sed  in  pacriam  redux  anno  1451,  in 
Synodo  Provinciali  Clero  Holano  refolvendum  propofuit,  qvo  mudo 
&  a  qvo  folvends  efTent  impenfir  hac  peregrinatione  ab  ipfo  ùAxy  qvas 
Cachedraticuoì  &  contributiones  vocant  (b)>  qvi  unanimi  efTato,  qvod 
omnes  unius  anni  decims>  templis  per  univerlàai  dicecefia  Holamo 
debicse,  ipfi  cedanty  decreverunc  ^c). 

Ut  fidum  decebat  Archiepifcopi  Vicarium,  denarium  Petri  folli- 
cite  conqvirebat.    Naglam  prò  qvovis  capite  exigens  (d)>  qvas  aliisqve 

racìonts 


(fl)  Vid,   fupra  pag.  340. 

(b)  Qj'a  fronte  Prelati  irti  Holenfes,  Ahbates,  Officiales,  aliìqve  primarit  Prcsbytri  V^ 
expenlas  vocare  potuerunc  Catbedraticum  6;,  Contributiones 9  non  video,  cum  Q '^ 
draticuni  fuerit  illa  pars  oblari(»niMn  &  donoruni,  qvir  in  E:ìcarniis  &  Natalina  t«..ì- 
plorum  Epìfcopo  cedebant,  &  dudum  in  IHaiidia  abrogatx  erme.  Vide  fupra  Pena- 
Se£l.  2.  cap.  4.  pflg.  234..  > 

(e)  Sufpicio  oriri  pofTit  hic  Icgendum  effe  anniiin  1501,  ita  ut  h«c  fentcntia  perii»,  ti 
Gotfkalkum  pof^rtorein  referenda  Ik,  eo  qvod  inulta  judicam  nomina  in  idtempo- 
ris  aéìis  occurrant. 

(d)  Ex  prspfcrjpto  LL  Eccìef,  cap.  31-  debnìt  qvivìs  prò  fé  Divo  Petro  pendere  unum  art- 
vmm  Wimeratmh^  qvornm  4kc9m  unum  uìnam  facichant^  r\\\  nummiis  voc.uj:  r 
Nìigli;  Sei  cam  qvataor  oboli  niiain  facia-it  alnam ,  manifcilujn  eft  Dena.iui.ni' 
tri,tìvc  Naglam,  fuiffe -^  unius  oboli  numerati;  Dìfciimcn  tuiLm  irter  nurir.i 
nuweratum  (raletir.)  qvi  in  mercibus  confiftcbat,  &  penfum  Gvc  puuderutum  >ev<  ') 
argentum  iìgnatnin,  tantum  fuit,  ut  uiius  ponderata:»,  a'qvaret  icx  nuinuacos,  cj.^^ 
fupra  Tom.  i.  pa^ .  53. 


m 


GAP.  IV.  §.  3.  4.  589 

mlones  purgatura  (a),  variacjve  negotia  expeditum,  fobrinum  fuum 
Olaum  RSgnvalldi  anno  1452  jn  Daniam  transmific,  qvi  proximo  anno 
revertens  attulic:  i)  Clemetltifllmas  Regis  Chriftiani  U  licteras,  dacas 
Hafniae  die  Gregorii  1453,  qvibus  mandat,  ut  Marcello  abfenti  dicjece- 
feos  Skalholtinae  cives  morem  gerant.  2)  Ipfius  Mjrcelli  lìteras  ad  ejus- 
dem  dioecefeos  incoias>  qvibus  Vicariatum  Gotfkalxi  denuo  confirmat, 
&  vctat,  ne  recipiatur  Matthaeus  Epifcopus,  qvi  vagabundus  per  Norve- 
gijt  Regnum  fé  ubicunqve  ingerere  ftudeat,  datas  eodem  anno,  die  Be- 
nedici (b).  3)  Henrici  Kalceifen  Archiepifcopi  Nidarofienfis  liceras, 
datas  Bcrgis,  die  Marcia  qvibus  GorfKalko  nocum  facit,  &  fé,  oc  Re- 
gem,  confirmaffe  literas  Marcelli  Epifcopi,  qvibus  ille  Vicariatum  dioe- 
cefeos Skaihoitins  ipd  contulerat;  precipue  aucem  ipfì  injungit^  ut 
BiOnium  Thorleifi,  qvi  SAalholcinam  fedem  occupaverjt,  inde  ejiciat, 
(&  ab  ilio  rationes  provencuum  a  morte  Gotfvinni  ad  praefens  tempus 
fevere  expofcat,  ipfumqve,  fi  tergiverfetur,  excommunicct ,  qva  occa- 
fione  in  i^icorum  cemerìcatem  ,  tempia  ik  eorum  poflellìones  aliaqve 
facris  ufibvis  desinata .  tradire  prxfumentium,  graviter  invehitur.  Prae- 
terea  ad  tempora  qvibus  Gotlkalvus  fuit  Vicarius  Marcelli  in  dioecefi 
Skalholtina>  proprioqve  nomine  Holanam  rexic,  referendo?  funt  liccrae 
Nicolai  V.  Pomif.  Rom.  Data?  12  Calend  Oélobn  1448,  qvibus  Slcal- 
holtino  &  Holano  Epifcopis  iniun^ic,  ut  peribnam  idoneam  &  ucilem 
Gronlandis  in  Epifcopum  ordinent  &  inftituant  (e).    Qvid  autcm  in 

Eeee  3  hoc 


('.)  Nos  Mnrcellus  Dei  grafia  Epìfiopus  Slalholwìjìs  ^  item   Nidarofienjis  Eccìefitc  Pojlula^ 
tus^  nttum  fachnns  per  patetncs  iy  recognojciwus  y  qvod  nos  anno  Domini  /^f;  feria 


Anglica  fi  a  aurea  ad  cemptttum  qvatuor  marcarwn  moneta  Hcifnia  qvodUbet,  in  qvO' 
rum  tcjìimonii  ^  fidei  ditUi  Domino  Epifcopo  GotfcaTco  ^  Olafo  pravalentem  qvìt- 
tantiam  ^  tejììmonium  rccornijcimus  damus  fy  inipartimur.  Datimi  Hafni^e  RofkìU- 
dmfis  di<£cejeos  in  dit  Sanm  Btnediéii^  anno  Dotnini  /^n  nojìro  fub  Sigìlio  pra/en' 
tiùus  appenjb, 

Daniel  Kerksr  Secret arius. 

(h)  De  Gotfkalki  in  dioecefi  Skalholrìna  a8ìs",  vid.  fupra  pag.  473.  479. 

(.)  Lteras   ifta^  vid.  in  Celeberr.  &  de  Hiftoiia  Danica  meiiri(fimi  SCHLEGEL  Sawlung 
zur  Ddnijlben  Gefcbicbti  &c.  Tom.  i.  part.  i.  pig.  17 a. 


590  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

hoc  negotìo  Praeful  pcrfeceric,  ignoramus;  id  autem  ccrtum  cflc  ftatul- 
mus  3  qvod  paucispoll  annis,  Andreas  qvidam  GrOnlaodis  Epifcopus 
fuerit  (a). 

Anno  i4?4  pradium  ycre  Ey,  qvod  Abbas  Asbiornius  a  Cceno- 
bio  Thingeyrenfi  abalienaverac,  ei,  fua  fententia  prò  tribunali  rcfticuit. 
Anno  1456  prardium  Hardbak,  ad  Holanam  Cathedram  pertinens,  ex- 
cepcis  tamcn  oris  maricimis  &  omnibus  qvs  ibidem  a  mari  ejiciuncurt 
Einaro  Abbati  Munkathveraaenfi  vendidit,  qvi  Epifcopo  prxdium  Dy 
in  redhoftimentum  tradidit,  ut  teftantur  codicilli  dati  Holis,  die  Chud- 
berti.  Ultimum  autem  ejus  aélorum,  (nam  plura  confulto  omittimus) 
qvod  ad  nos  pervenir,  eft  acqvifitio  prxdii  Nup  in  traélu  Ejafiallenii  in- 
tra dioecefìn  Skalholtinam,  partim  ob  promiifam  fuftentationem  Inge- 
biorgs  Olai  fìlice,  partim  ob  delirium  fìliorum  ejusdem  Ingebiorg£>  qvi 
in  tempio  Nupenfi  conflixerant,  rcliqvam  autem  ejusdem  prsdii  par- 
tetn  anno  14^1  ab  iisdem  emerat.  Dat£  funt  literae  mortuo  Gotilalko 
Holti  ad  EjafioU ,  in  Nativitate  Sandae  Virginis  14J7  qvo  anno  paulo 
ante  e  vita  exceflit,  cum  Holanae  dioecefi  annis  15  praefuifletf  ibidem 
autem  13  fedilFet,  Skalholtinam  vero  ottennio  gubernaflet;  Vir  haud- 
qvaqvam  malus,  &  Holanorum  Pra^fulum,  qvi  hoc  feculo  vixerunt >  nulli 
fecundus. 

Cap.  V. 

De  Olao  Rogn^ualdi  filio. 

§.  I- 

Mortuo  Gotficalko  3  JonasPaulì,  Paflor  Grein'iadarftadenGs,  qvi  anrea 
fopius^  nunc  Difpenfator  opum   Cathedralium,  nunc  dicecefeos 
(ut  loqvi  amabantj  Officialis  fuerat,    confentiepte  clero  Molano,  aut 

Gotlkalko 

(c)  Vid.  fupra  pa^;.  481. 


•     CAR  V.    §.  L  z  591 

GotfKalko  moriente  ita  conftituente,  idem  OfKcialis  munus  fufcepic  (a). 
Ohius  ^wiQmRoi^nvalldìfituiSf  GocfKjlki  fobrinus  (b),  nations  Norvegus, 
Paftor  primo  Oddenfis  &  deinde  Breidabolftadends,  a  Clero  ele^ius, 
anno  f4^8  in  Norvegiam  primo,  &  deinde  in  Daniam,  trajecir,  qvo  audico, 
Matthaeus  Epifcopus  Holas  advolac,  &  ut  cathedra  fibi  cedacur,  pofta- 
Ijc;  qvod  cum  Otlìcialìs  abfente  Olao  faccre  perncgaret,  incervencu 
Biórni  TlìOrleiffonii,  tum  temporis  cotius  Islandiae  Satrapx,  fadum  eft 
&  ab  omnibus  acceptum,  ut  Matthxus  ab  Hohma  Cathedra  abftineat, 
doneccempuS)  qvisnam  verus  ejus  forec  Epiicopusj  edoceac  (e;. 

In  Norvegiam  veniens  Rògnvalldinus  ab  Olao  Archìepifcopo  gra- 
Mnter  exceptus  fuit,  qvi  in  ipfius  fa vorem  ad  Islandos  literas  dcdit, 
Bergis  die  Petri  &  Pauli  1459  qvibus  fub  fumma  obedientia  &  excommu- 
nicacionis  poena  prohibet  Mattharum  in  alterutrum  IsbndijE  Epifcopatum 
recipi,  cum  a  (Janonicis  Nidarofìenfìbus ,  qvibus  jus  vocationis  ad  Is- 
landicos  Epifcopatus  competac,  nuUam  habeac  vocationem,  ciTe  prx- 
terea  perjurum,  fuiordinis  apoftatam>  excommunicatum  &  erronem ,  qvi 
ubivis  fernet  intrudere  difcupiac;  Si  vero  fedem  Holanam  aut  aliqvae 
ejus  bona  rapuerit,  jubet  incolas,  Olao  Rógnvalldi  fuo  Poftulato  &  fu- 
turo Epifcopo  fuccurrere,  &  Muthiam  qvam  primum  expelJere,  gra- 
tiam  &  premium  a  fé  exfpedlare  jubens  (d).  Ex  Norvegia  in  Daniam 
tranfiit  Olaus,  &  a  Rcge  Prxturam  Toparchiae  Skagfiordenfis  emendica- 
rus  eft;  cujus  collationis  literae  data:  fune  Hafnix  in  vigilia  Andrea?, 
in  qvibus  Holanus  Epifcopus  audit;  unde  patet  literas  Archiepifcopi 
datas  effe  antcqvam  Olaus  ordinatus  fuit,  &  forte  eodcm  anno  in  Islan- 
diam  transmiffas  ;  Olaum  autem  poft  ordinationem  in  Daniam  profeclum 

eflei 


(a)  Vid.  fiipra    pflg.  391. 

Q))  Frati fs  filium  fecÌTint  BIORNUS  de  Skerdiaa^  &  qvotqvot  cnin  feqvnntur  Anfialìum 
f:nptores;  Sed  fororis  Hlium  ARiSGfUMUS  JON/Exn  Comwint.  tie  hi,  fol.  62.  OC 
qvi  eum  femper  feqvirur  THEOD.  THORLACLUS  i»»  Catalogo  Ep:f€,  IsL  impr.  1688 > 
aliiqve,  qvi  ARSGRIMVM  exicribue   lolcnt. 

(e)  Transacìionem  illam  vid.  ad  finem  hujus  Gap.  Litr.  A. 

(J;  Vid.  plura  de  Matthco  fiipra  pag.  480. 


592  PERIODUS  IV,    SECTIO  IV. 

effe 3  8c,  cum  ibidem  fefto  Andrea ,  in  aula  Regis  hweret  in  Ishn- 
dìam  anno  tandem  i46oreverrum  elle,  qvicqvid  dicane  Anna/ium  Sci\^ 
toresy  qvi  ejus  reditum  ad  annum  1459  referunc» 

In  patriam  redux,   dioecefin  ab  Officiali  accepcam  adminìftnre 
coepit,  cui  perfcdidimam  fuse  adminiftracìonisapocham  dedit;  fedaano 
1464  inimìcicia?  inttr  eos  nafcicceperunc»  qvarum  caufa  (uic,  qvod  Pau- 
linus  prìcdium  Valthiofftadi  qvod  Jonas  Tov«  filius  Holans  Cathedrs 
1419  adiudicaverac,  ut  fuum  pecuitum  recinuit,  fuarqve  concubins  Tho- 
riinsc  Finobogi  filiap  habitandum  concellìt,   qyam  Ptxfnl  ideo  in   jus 
vocavit,  fed  licet  nec  ipfa,  nec  qvisqvam   ejus  vice  compareret,  ^urc- 
jurando  tamen  probarì  curavit,  qvod  jonas  Biarni  fìlius  bocce  prrdiuni 
Holanar  Cathedra  in  fempiternum  peculium  emancipaveric«  qvodqvc 
Cathedra  ejus  ufus  fruélus  integrum  decennium  retinuerit,  tandemqve 
prcrdium  Cathednc  penitus  adjudicavit,  diébmqve  prò  tribunali  lenten- 
tiam  Olao  Paftori  Hufavikenli   mandjvit  ut   Thorunnae  notam  ftaat, 
qvam  ìlle  Grenjadarftadi  Dominica  ante  Feftum  Jacobi,  ut  in  tìiinditis 
habuit,  legere  CGepit>  qvod  audiens  Jonas  Pauli>  malediélis  &  \arum 
plenus  Paftorem  adoritur;   Thorgilfus  autem   Gunniaugi  filius  fchetfóm 
arripìens  difcidit,  qvapropter  Prxful   Thorgilfum  diris  devovlt.  Finn- 
bo;:um  vero,  Jontp  &  Thorunnae  filium,  aliosqve  Jonx  domefticos  ex- 
communicavit,  facraqve  in  tempio  Grenjadarfladen/i  adminiftrarì  intcr- 
dixit,  ipfi  tamen  Jonae  parcens,  forte  qvod  aetatem  &  antìqva  viri  ine- 
rita refpicerct;    Sed  cum  rei  hxc  nihili  facerent,   tandem  anno  14^6 
Paftorem  qvendam  Jonam  Petri»  qvi  facra  in  tempio  Grenjadardadeniii 
prxfente  Finnbogo  alìisqve  excommunicatis»  adminiftraverat,  in  ius  vo- 
cavit, qvi,  etfi  insudicio,  qvod  Videvallis  die  Veneris  ante  Nativita- 
tem  Baptiflar  conftitutum  fuit,    non  compareret,  tamen  ut  ipfo  fido 
excommunicationem  pròmeritus,  condcmojiur,  qviqve  Epifcopo  pen- 
dere dèbeat  tres  matcas  prò  qvovis,  qvem  ad  facra  in  tempio  Grcnji- 
dariladenfì  admiferat,   &  fex  marcas  prò  qvovis  qvi  Thorgilfo  comma 
nicavcrat>  a  qvo  diris  devotus  fuit*    Holas  deinde  fé  conferat,  «blb- 
lutionem  ab   ipfo  Epifcopo  accepturus»    &  paenitentias  exantlaturus* 
qvas  Gratis  Epifcopali  prarfcribere  placueric.     Scd  cum  omnibus  hilce 

paru0 


*     • 


CAP,  V..§.  3-  4-  :  59J 


jwrum  profioerec,  tandem  anno  1468,  die  Saturni  ante  Feftum  Jacobi,- 
ad  prxdium  Rodugrur^l»  iotercefforibus  Èin^ro  Abbate  MualcacheraaÈnfi, 
Sigurdo  Prióre  Mtìdruvallenfi^^Sveinbiòrno  Officiale' &  Thorleifo  Ca- * 
thedrx  Difpenfatore  ^  paélum  Inter  Epifcopum  &  Paulum  Jonae  patrem' 
inìtur)  qvo  Prxdìì  iram  compefcens,  in  Pauli  gratiam  omnes  hasce  caufas 
condonavit  &  oblivioni  penitus  dare  \)roinifìt  ;  Paulus  autem  Pra^fuli 
ppdium  Valthiofftader  penjtus  addìxit  cuini  160  joachimicoruip  valo- 
ris  placamento  ;  Tandeincjve  etiam  Epifcopum  cum  fuo  fatejlitio ,  fplea-^ 
4ido  e^cipcre  convivio^  ex  cjvo  haud  indonapus  difcederet,  promifit»    * 

Anno  1467*  cum  Provindam  Eyafiordenfem  vHitaret,  in  folennì 


•  ipfii 

v^rdum  Amjundi  filium ,  jurgium  orrum  eft,  qvod  tandem  ad  manus  & 
gbdios  venite  ita  ut  Skulius  gladio  Hallvardi  occumberet?  qvt  iti  hac 
fcdiciónej  anteqvàoi   cxfpiravit,    Epifcopi  manum   leviter  fauciaverati' 
qvam  caujfam  Skuiii  fratres»  Runolfus,  Sturfa  ;  &  Bodvarus,  Arnce  filli, 
ne  anima  fratris  gravius  pateretur,  Epifcopi  jxidicio  fua  fponte  fubjecc-' 
runt,  (perantes  hoc  modo  mitiorem  de  mortoi  ^  delido  fentcntiam  ;  Sed> 
fpe  fua  fruftrati,  a  duodecimvirali  Collegio ,  ab  ipfo  Epifcopo  in  hunc^ 
finem  inftituto,  injundum  illis  fuiti  ut  Epifcopo  ofa  plagam  ipfiìnflic- 
tsm  fratris  loco  folvant  plenam  Prxfulis  Juris  violati  muiaam  0  60  mar-' 
C3S}  deiride  etiam'  60  marcas  ,'  qvbd  in  -  Vifitationc  Ecclefiaftica  hoc 
fafìum  acciderat,  &  tandem  etiam  60  marcas   qrod  Praeftrf  ipfiu6  keru^ 
fuìc;  Prsterea  unam  fupra   viginti  marcam  ad  medicinam  vulnerisi  & 
tempio  cathedrali  60  marcas^  adeo  ut'illisi  haec  piagala >  pra^ter  fratris 
vitam,  348  joaohimicis  conftiterit*     Cum  autem  de  crde  Skuiii  lege 
«ccndum  éfTet,  Praful  protefttìtus  eft  $1culium  fernet' faifcìdiTtfj,  arfteqvam 
iili  ab  Hallvardo  lethalis  plaga  inflitta  fuit;  ideoqve  jure  caefum  cen(èri( 
dtbere  )  qvapropter  judices  caufam  ut  valde  perplexami  &  ipfis  inextrin 
cabilem,  ficgiat;  Majefta(j  refcrendam  efiè  cenfuerunt^ -   Prad'ul  vero,  ut} 
Przror  provincia  Skagfiordenfis  1  Hallvardum  prò  infonte  habuit,  &  ut 
&pplicem«  qvi  ad  templum  Holanum^  tanqvam.  afylum^  confugerat^ 
Tom,  II.  Ffff.  donec 


594  PERIODUS  IV^    SECTIO  IV. 

donec  ex  infula  enavigare  poflet,  fecurum  dedaravit,  egregie  hoc  modo 
o(lendens>  qvanto  paucae  ipfius  (angvinis  gutculs,  Skulìi  vica  predofiores 
haberi  deberent. 

Anno  T470  Ingebiorga  qvaedain  Einari  filia  >  injurìam  fibi  a  marito 
fuq  Runolfp  HOficuìdi  illatam,  coram  Praefule  qyefta  eft,  qvod  fé  peni- 
tusconcemta  defertaqve,  eorum  legitìmis  lìberisnegleélls»  qvinavc  adul- 
terinos  ex  Halldora  qvadam'  Theodori  >  fextum  autem  ex  Thordifii  Gud- 
mundi  filia  fufceperit,  fimulqve  rogavic,  ut  Epifcopus  inter  eosdivor- 
thim  decerneret ,  fpondens  fé  cum  nemine ,  vivo  Runolfo  congrefluram, 
Qvj  a  Prsfule  in  jus  vocacus  Vidvika?^  eidem  Te  fuamqve  caubm  humi- 
licer  fubiecicy  omniaqve  hsc  adulceria,  prsdia  Skollatungami  Bractaval- 
las,  Hornbreckam,  &  160  arpenci  unciarum  valorem  emancipando,  expia- 
vit.  Et  paulo  poli  Prcfuli  in  fempitemum  fuftentacionis  prccium  prx- 
diuip  3xefaa  cum  120  unciis  argenti  addixit^  qvs  alimencado  &  conuiCÌm 
non  diuturni  fuerunt,  nam  Runolfus  aélorum  poenicens,  &  coelibacus  per- 
t»fusr  Holis  aufugir,  cumqve  Halldora  denuo  confvevic,  arabo  enim 
nudi  in  tempio  Backenfi  concumbentes  viO  funt,  qvapropter  Epifcopus 
captivum  carceri  inclufit^  &  convocato  duodecimvirah  Collegio  fenten- 
tìam  promulgari  curavic,  ut  qvemadmodum  jufto  jure  captus  eflet,  iti 
tamdiu  in  vinculis  &  carcere  prsfcripcam  ab  Épifcopo  poenitentiam  aeac, 

2voad  tpdus  Gratile  placitum  foret.     Hoceodem  anno  Epifcopus  Olaus 
;on(litutionem  fecit»  qva  fibpfem  pum  femi  pracdia  Curix  Holeoil  prò 
celelMPandis  infi^rlis  legat  (a)^ 

§.  6. 

^  ... 

Anno  1474  Jonam  Snorronìs  Holans  dicsceTeos  ficerdoteo,  ob 
Aittlcas  graveaqve  caufas  ab  officio  removit:  i)  qvod  dupplicis  hotnici- 
dii  infimulatus  fi^eric^  a  ^qvibus  fé  nec.  purga  verte»  nec  eorundem  poeni- 
tentiam  egerie*     2)  Thoigrimum  PaAoreni  Fagranefenfem  fàudavenc, 

a  qvo 


<^mmmmm^i^mm^»mmmm»mm^mmmmmmim'm^^^imm^ami^m^^m^mmmm»^ 


(•)  Vid.  od  finem  hujut  Capids  Litr.  B«  ^ 


i  1 


i 


GAP.  V.  §•  5.  6.  7-  595 

I  qvo  peccato ,  etfi  non  effet  abfolutus  »  (acrum  tamen  ofHcium  in  con* 
temcum  fui  adminiftraveric.  3)  Ut  latro  per  totam  Islandiam  gralTacus 
eflec  rapiniS)  adeo,  ut  ipfi  Epifcopo  duos  eqvos  furripuerìt;  fibiqve 
in  Prstulis  &  cathedra  damnum  dednuerit*  4J  Mulcis  annis  Epifcopo 
immorigerum  .&  refraéhrium  fernet  praeftiterit;  cuoi  vero  ipfum  (uis 
liceris  inonuerìt,  &.facris  interdixerìt ,  Holas  jpervenerit>  multaqve  jur- 
già  &  maledica  in  fé  evomuerìts  qvapropter  ab  officio,  Beneficio  & 
Pdilorali  honore  eum  removit^  &  ex  Ecclefia  'Holana  ejusqve  fanòlita- 
tibus  penttus  eiecit,  prohibens  omnes  facerdotés,  ipfo  praefente  miiTam 
canere  aut  iacea  adminiftrare >  jubens  qvoque,  ut  omnes  eum,  donec 
poenitentiam  ageret^  taoqvam  ipfius  Dei  iram,  vitarent  &  fugerent; 
qvod  fi  non  Tacerete  folenniter  fé  cuoi  fuis  Clerìcis  >  fonantibus  cam- 
panisj  &  accenfis  candelis,  diris  devoturum  minabatur;  hanc  excommu-- 
nicationem  per  univerfam  toparchiam  Skagfiordenfem  tam  clara  voce  9 
tedibus  adhibitiSy.Thorarinum  Stephani  legere  jubet,  ut  ab  omnibus 
audiri  qveat.  Eodem  anno  pratum  qvoddam  inter  Holas  &  Reykiar* 
hol  concroverfum,  Holis  adjudicavit,  60  marcarum  adjiciens  muldarn> 
fi  qvis  illi  damnum  adfecre  pnefumat.  ^xftant  prsterea  plura  hujus 
anni  Aéìa  minoris  qvidem  notae,  fed  qyé  omnia  viri  ingeniiim  dare 

oftendunt* 

'  •  ) 

I 

5. 7. 

■ 

r 

Flóruit  hoc  tempore  facerdos  qvidam ,  Sigmundus  Steindori,  in- 
genio  &  virìbus  pdllens  y  concubinam  habens  ^Iveigam  Thorleifì  fili- 
atn,  Biórni  Divitìs  fororem,  fed  Einari  Biomi  iilii  amitam,  .qvorum 
uterqve  fslandiae  Prarfefturam  geflerunt).  Ex  hac  Solveiga  inter  alios 
famofum  ìllum  Nomophylacem  Jonam  Sigismundi^  Gudbrandi  Epifcopi 
Holani  fpeéhcìffimi  avum  matemum,  fu(cepit  Hic  primo  Epifcopi 
amicorum  albo  infcriptus,  ab  Hlo  praebendam  Miklabcenfem  &  Praepo- 
iituram  Hunavatnenfem  obtinuit;  fed  anno  1474  eorurrt  amicitia  ita  fri- 
gefcere  ccKpit,  ut  Praeful  ei  dicam  fcriberet:  i)  qvod  Paftorem  qven- 
dam  in  jus  vocaverit,  qvi  ejus  jurisdiftioni  non  erat  fubditus»  qvod 
Sigismundus  negavit,  dicens  fé  ab  Epifcopo  hujus  caufac  judicem  con- 
ilicutum  fuifle;  qva  de  re  judicum  fententia  fuit»  inobedientias  eum 

Ffff  a  reum 


»     '  > 


596  PERI(Jl>USriV.    SECTIO  IV. 

.    - 

reiim  efle;  nifi  intra  menfis  cxittim  tefHbtis  legkimis  fuam  innoccn- 

.  tiam  probec.     a)  Qvpd  literas  excomtnunlcationis  Giidmundo  Thorarim 

&  Vilborgae  Martini  fili«' debito  more  &  legirime  praplegi  non  cunflbt, 

*  qvapropter  etiam  contumacix  reus  judicatur.     3)  Qvpd  Biórgam  Thor- 
'di  filiam,   domi  fuoe   plus  qvam  4  hcbdoraadas  conerà  cdiélum  Epi- 

fcopi  manere  pcnnifilleo,  qvod  tertia  contumacia^  condemnationis  caufa 
fuit.  4  Qyòd  null.jm  rcddidiiret  rationcm  trieniialium  decimarum  To- 
parchix  Hunavatnenfrs,   qvam  intra  feptcm   dies  reddere  &   ttiginn 

*  inarcas  prò  qvovis  anno  folvere  jubctur.  Rcliqvas  autem  caufas  judi- 
ces  ipfi  Epifcopo  dijud/candas  fubmiferunt,  qvi  jam,  ut  fspius  folitus 
erat,  judicem  &  a^lorem  agens>  Sigismundo  Prs^bendam  Miklabs  la 
fcmpiternum,  fed  officium  in  triennium  abjudicavit;  dbfolutionem  au- 
fem  contumacia^  criminum  a  fé  ipfo  impetrandam  edixit;   Qyo  ftflo 

'  Miklabaeenle  Beneficlum  Jonae  Broddi  filio  contulit,  qvem  etiam  Infpec- 
torem  totius  dicecefeos  conftituit,    ipfe  autem  ad  exteros  enavigavit; 
Qvod  Sigismundo,  natura  haud  qvaqvam  pufillanìmi,  &  affinium)  prae- 
!fertim  Binari  Thorlevidae,  potentia  freto,  animum  ita  auxic,  ut  promu)- 
[gatum  judiciqm  non  tantum   ritrUius  faceret,  fed  priEterca  per  ffium 
"AsgriitìUm,-armatÌs  itfpatiim,i'MiklabaPiim*  invadeteti  qvi  qvicqvid  ibi- 
dem invenit^  in  fuam  redegit  pocefljtem>  qvod  ut  audivit  Broddm\)S> 
convocatis  rufticis  Asgrimum  invaditi  qvi  etfi  non  imparatus  opprimi 
non  poflet,  Broddino  tamen  impjar,  €rmiter  ftipulatus,  pofthac  fé  nun- 
^vam  Broddino  adverfaturum ,  abitum  cum  fuis  impetravic.     Idem  etiam 
Tcadèm'hyi^e  Sigismundqsr  Broddino  jurcjurando  pron^fic,  &  prxcerea 
praediAum  fé  judicium  omnimode  impleturum;  Infida  autem  hsc  pjx 
ftiit;  nam  anno  1476  ipfe,Sigisn)undus  .&  Einarus  Biòrni  cum  Asgrimo 
&  duobus  aliis  Sìgismundi  fìliis^  qvorum  ucriqve  Jons  nomen  erac>  & 
i  1$  aliis  aiToclis^  J!4iHl9t>¥JKrQ[  armi^ti  inyadunt,,  omniaqve  qvae  inveniunc» 
ipartim.confumunt^  partimavehunt)  partim  difperdunt*    Qvod  audiens 
BroddiniiSy  qvi  tum  temporis  Epifcopali  prteditus  fuit  authoritate,  Ei- 
•  «laruin  BiCrni,  ejusqve  afTccIaSi  excommunicavit,    Sed  illi  omnia  eius  co- 
namina  corltemner^tes,  jirojcifna  hyeme  Miklàbaeum  capiunt,  &  prò  lu- 
'  bitu  omnia  dispoQiìi^t.     Broddinus  autem ,  qvantum  in  ipfo  fuit,  par 
pari  retulit,  ^  i^  v^ccas,  qvasilli  Miklabajx  reiiqverant>  in  fuam  rea^ 
igit  poteftaterd*    Epifcopo  autem  anno  1478  in  Islandiam  reverfo,  Sigis- 
mundus  tandeip  prope  KalilladqiQ  iq  Hlailcadal^  die  Jovis  ante  Divi- 

(ionem 


CAP;V/§.  ?•  8-  9-  $97 

foncm  Apollolorum  fuperiorì  ceflìt,  eiqve  prxdlum  Flatttungam,  cori- 
fcntiente  Solveiga,  cujus  id  peculium  erat ,  .400  ioachimicis.  (efUoiacuin^ 
&pr£cerea  80  unciarum  argenci  xqvivalens  preciuin^  cradidic. 

§•  8- 

Mortuo  circa  annum  1472,  Jona  Paulino,  Epifcopus  opulentis- 
fimam  Prxbendain  Greniadarflad  Einaro  Benediéli  certis  conditionibils 
conculerac;  qvarum  praecipuiE,  qva?  huc  percincre  videntur,  fuerunc;  ut 
tcrtiam  parcem  falmonum,  qvos  ibidem  capi  contingat,  juftoqve  jure 
sd  cathedram  Holanam  penineant,  ìpfi  tradac;  Omnibus,  Epifcopo, 
conerà  qvemvis,  aflìftat  viribus;  nullam  concubinam  dorai  aiat,  led  alibi 
ejm  habere ,  prohìbitum  non  fuit:  Sed  fi  ullam  injunébrum  condicionum 
negligat,  Prabenda  privatus  forec.  Hunc  anno  1479  coram  Synodo 
\idvikac  habica,  inobedientiiB  accufavic,  qvodfcilicec  falmonum  incegro 
feprennio  captorum  nullam  fibi  reddiderac  rationera;  qvapropter  iudì- 
cunn  fencentia  Praebendam  reddere,  &  pretium  promte  folverci  Julius 
cft,  qvod  fi  uno  anno  femi  marcs  pretium  seqvaret,  tempio  Holano 
i^  marcaSj  fin  vero  4  unciasj»  aut  sqvaverit^  aut  excefTerit;  30  marcas 
pendac. 

Anno  14793  Amam  Hòfkuìdi  filium  prcedionim  Nupufell  & 
Hnappftader  pofleflbrem  in  jus  vocavit,  eo  qvod  templis  ibidem  con- 
ftitucis  ingentem  pecuniam  deberec,  qvod  cum  Arnas  ex  judicum  fen- 
teniia  non  folveret,  Prxful  anno  1480  edito  fcripto  cdixit,  utrumqVe 
pra?dium  templis  cedi  debere,  &  prxterea  tantum  mobilium  bonorum, 
qvamum  debitum  Arnae,  pretium  prxdiorum  excedat^  qvemqve  ea  ình'a- 
bitare,  iisdemve  fine  fua  venia  uti  frui  prohibens  :  Qvod  cum  Arnas 
innocentia  &  bona  confcientia  (ut  videri  voluit)  fretus,  nil  curarct,  & 
prardia  nihilo  fecius  retineret,  Prxful  tandem  anno  1480,  convocata  24 
laccrdotum  Synodo^  Arnam,  excommunicationis  poenam  promeritum, 
prteter  4  marcarum  mulélam,  qvam  Epifcopo  folvat,  Holis  fé  fifterc  ab- 
iblutionem  accepturum,  easqve  fubire  poenas,  qvas  ejus  Gratix  in'iun- 
gere  placeac.  judicabac:  Mortuo  autem  Arna»  amicorum  interventu 
^  Ffff  3  muta 


598  FERIODUS  IV.    SECTIO  IV^ 

faélum  eft,  ut  Epifcopus  Hófituldo  ejus  filio  Nupufellum  concedeiec, 
fi  modo  sqvivalens  folvat  pretium  (a)» 

§•  IO. 

Ab  anno  1470  ad  1489  viguit  controverfia  Hvafrafellenns  de  filar- 
no  Olai  &  ejus  filia  Randida;  Biarnus  bicce,  vir  prsdiojrum  &  pecoris 
diveS)  qvod  cum  filia  Aia  Randida  impudice  confvefceret ,  diffamacus 
fuiCy  fed  qvam  vere,  ambigitur;  Prsful  aucem,  ne  calia  impune  fìerent, 
fui  muneris  effe  ducens,  Biamum  callide  interceptum  »  Holas  deportar! 
&  carceri  includi  curavit.  in  qvo  coram  Epifcopo  &  aliis>  qvod  cum 
filia  fa^pius  congreflus  fueric,  qvam  memorìter  numerare  pofHc^  confes- 
fus  effe  fertur,  qvaproprer  ao  Epifcopo  prsfcripcis,  nec  paucìs,  ncc 
levibus^  pGeniscompecencibus>  abfolutus  dimiccitur;  Sed  fui  juris  faélusi 
omnia  pernegavit^  oc  carceris  fq valore  &  cruciacibus  viélum  confeiTum 
fé  eflè  affirmavic:  Randida  vero  in  umbra  Rafni  Nomophylacis  delite- 
fcens,  faélum  conflancer  denegavic ;  Rafnus  vero  qvod  fui  munerìs  erat, 
curans  ^  in  Comitiis  gencralibus,  cum  24  Àffefforibus^  anno  14811  prò 
tribunali  fencenciam  dixit:  Randidam,  fi  poffec  cum  12  muIieribuS)  eaa- 
dem  excufancibus ,  jure)ufando  femet  purgare  debcre  ;  Bìami  aucem  in- 
carcerationem  9  caufa  indica ,  conerà  leges  faòìam  ede,  cui«  ex  earum 
prsfcrìpto,  duodecim virali  jureiurando  crimine  fé  liberare  liceret;  Re- 
giqve  totum  caufa?  connexum  referendum  efie,  hu'ius  enim  de  eadetn 
-ftatuere>  folius  effe.  Licet  aucem  ucrìqve,  Biarnus  &  Randida,  tale 
praeftiterunt  jusjurandum,  non  camen  ab  incepco  defticic  Pnrful;  Sed 
qvinqve  Sacerdocum  tedimonioy  qvod  Biarnum  in  carcere  lenicer  criiila- 
veric,  aliisqve  prò  fua  caufa  praemunitus,  in  Norvegiam  cranfiic,  accep- 
taqve  Archiepifcopi  confirmacione  eorum  qvae  aéla  eranc^  &  mandato  1 
qvod  Biarnus  qvam  primum  Islandia  relida^  loca  facra  fireqvencet;  Ran- 
dida aucem  in  patria ^  aéla  compecenci  poenitentia  ab  Epifcopo  abfolva- 
tur,  in  Islandiam  reverfus>  anno  1484  Vidvikae>  convocata  Synodo, 
Biarni  in  carcere  fadlam  peccati  confeflionem ,  duorum  Sacerdocum  juri- 
mento  confirmari  cura  vie  ;  ipfumqve  omnibus,  qvae  de  eo  ex  legum 

Ecclefi- 


(a)  Marc  controverHa ,  fic  plures  ejusdem  nature,  occafiouem.  przbtteront  edifio  re^o  froi 
fupra  pag.  241.  actuiiintis» 


CAP^  V.  §*  IO.  II.  599 

Ecclefiafticanim  praefcrìpto  conftituta  &  iudicata  tfCent,  teneri,  pojflei^ 
fionum  aucem  dimidiam  parcem  Regio  fifco ,  dimidiam  vero  Epifcopo 
deberi  ^  )udicavic«  Qvid  inde  de  Biarno  &  Randida  faélum  fueric,  non 
liqvet)  nifi  qvod  Biarnus  in  excommunicatione  decefleric,  probabile  eft  > 
ut  ex  dicendis  patebic.  Randida  autem  in  dioecefin  S  ^alholtinain  traniiic  ; 
Skalholti  enim  conftituta^  anno  1497 >  Eirico  Binari  viilam  Vadum  in 
Skriduhverfi  vendidic.  Bonorum  Btarnt  confifcatio,  certas  ob  caufas^ 
dilata  effe  videcur  ad  annum  1491*  cura  cotius  Islandis  Pra^feélus,  Am- 
brofius  Iliiqvody  Spialldhags,  in  Traélu  Ejafiord,  eadetn  fruftra  appe- 
teret;  Paulus  enim  Brandi  fìlius^  110  annatis  ftipatus^  Biarnum  ejusqve 
caufam  tam  ftrenue  defendit ,  ut  Praefeftus  re  infeéla  difcederet.  Tan- 
dem autem  1492,  Ambrofio  cum  fuis,  Epifcopo  cum  duobus  Sacerdo- 
tìbus,  Paulo  Brandi  cum  multis  aliis^  ibidem  coavenientibus ,  res  ad  um- 
bilicum  venit,  ita  ut  Prsful  &  Prcefei^us,  cum  nulli  aiii  id  facere  vellent, 
fortitione  adhibita  i  praedia  dividerent  >  o  va  Pra^ful  Thveraa  in  Fniofìcat 
dal;  Heidarhus  &  Vik  in  FlateiardaU  adeptus  eft  (a). 

§•    IL 

.A  Rafno  Nomophylace,  ut  rebatur,  &  haberi  voluic,  illatam 
Ecclèfiae  &  fibi  iniuriam ,  qvod  de  caufa  Biami ,  qvam  mere  Ecclefiafti- 
Cam  effe  dixit,  jus  dicere  aufus  erat,  haudq,vaqvam  ferre  potuit  Epifco- 
palis  jufticia ,  qvin  eundem  id  circo  excommunicaret ,  qvod  Nomophy-, 
lacemanno  1481  Praefuli  fé  filiere  &  abfolutionem  petere  adegit^  qvod 
ille,  nifi  Randidam  fibi  traderet^  &  fupplex  poenitentiam  ageret,  recufa- 
vit,  qvae  cum  Rafnus  promittere  nollet,  re  infeéVa  difceflum  etti  Qvj, 
ut  Epifcopo  qvam  plurima  sgre  faceretj  Randidam,  utinfontem^  fecum 
habuic,  &  cum  ea  communicavit,  Sacerdotibus  caufis  Politicis  fefe  im- 
mifcere,  easqve  judicare,  aliis  autem  Regis  fubditi?  Epifcopi  prcedia  con- 
ducere, &  inviilis  ipfius  miniftrare,  interdixit)  &  ut  videtur,  fuppli- 
cem  libellum  plebis,  de  Epifcopo  qverimonias  continentem,  Regi  refe- 
rendum accepit.  Praeful  vero  fuis  militans  armis^  maximam  minitaba- 
tur  dirarum  devotionem,  eamqve  in  templis  foienni  more  ter  proda-* 
mari  juffit,  qvod  Rafnum  non  qvidem  fregit>  fed»  utut  prohibente  & 

omnimode 


(fi)  Vid.  (apra  pag.  346* 


6oo  PERIQDUS  IV.    SECT»IO  IV. 

omnimode  inhìbente  Prxfule,  ad  exceros  abiret^  édégit.  Qvo  fflè  au- 
dito,  Clerutn  Holas  freqventcm  convocat,^  <|Totuni  24^  omnium  loco 
fubrcripferunt>  Rafnumi  Nomophylacem  Graciofo  fuo  Domino  &  Spiri- 
tuali Patri»  Domino  OIao>  ìmmdrigerum  fuilfe)  &  contra  ejusdemGra- 
tiam  confpirationem  feciiTe,  qvod  rencenttis^  qvae  hic  (ècundum  l^es 
Ecclefiae  promulga vit,  parere  «  teneri  noioerit,  <\vi  edam  plebem  pa- 
tri® induxeric^  famolum  de  Epifcopo  edere  libellun),  qvo  ipfius  nomea 
intra  &  extra  dioecefin  diffàmarec*  Epiicopum  autem  templum  Cathc- 
drale  refecilfe,  omamehta  argèntea  ^  Veiles  facras  &  iithukcra  addidilFei 
extra  Infulam  difcedentem  onmes  the fauros  Clero"  femperxoncredidiìflei 
nec  fìbi  aut  Tempio»  nifi  legibus>  judidis  &  paélìs,  qvicqvam  acqwfiviiTei 
ciimqvQ,  ut  Nobilem  decet  Dominum  «  Ecclefiam  guberoaverìc ,  fenul* 
lius  rei  ipfi  confcios  efle,  qvod  invidiam  ei  creare  poflet;  Plebem  vero 
cpntra  Epiicopum  eo  temeritatis  procefllife,  qvod  Ècclefiae  jura  profeqvi 
non  potuerit«  nnde  inter  Clerum  &  Plebem  inimicida  tanta  fit  orca, 
qwx  Religionis  eradicationem  §c  ruinam  fecuni  (k  tradura ^  hi  mature  & 
valide  obveniatur  ;  tandemqveper  Deum  &  omnia  (aera  9  Regem,  Archi- 
epifcopum,  &  Regni  Senatum  adjuranc,,  ut  zfRì&x  fubvenianc  Eccieliir. 

His  alusqve  teftimoniis  Prteful  ififtru^us  enavigavjt,  Rafhuroqve 
fuo  nomine  coram  Rege  &  Archiepifcopo  accufavit,  qvod  odia  &con- 
fpiracionem  contra  k,  non  tantum  in  caufa  Hvaflrafelienlì ,  £ed  multoùes 
excitaverity  qvod  nullam  facelli*  qvod  domi  haberet,  proventuum  ratio- 
n^m  reddiderit,  aliisiqve,  ad  idem  audendum,  autor  fuerit^  candem- 
qve  qvod  in  fui  vifitantis  honorem  Convivium  Epifcopale  non  inllini- 
erit;  Qvjbus  effecit,  ut  Àrchiepifcopus  hoc  anno  monitorias  ederet  lite- 
ras^  qvibus  primo  in  Rafnum  acrìt^r  invehitur^  cu'}us  a(i>a  ^  judicia  in 
caufa  Hvairafì^Ilenfì  fuiflaminat,  Epifcopi  vero  confìrmat;  illis,  qvi  cum 
Rafno  contra  Epifcopum  fteterant^  "confuiit,  ut  fé  Epifcopo  fubmit- 
tant,  ni  devodonis  pa^nam  fubire  malint.  Rex  autem  Islandis  fcripfit 
anno  14839  ut  Epifcopo  obediendam  prsftent»  debito  eum  mad^nc 
honore,  debita  &  proventus  promte  readant*  Nomophylaci,  ut  ejus 
jurisdi^lioni  &  Ecclefia?  commodis  nullo  modo  fit  impedimento»  man- 
dar; 


CAP.  V.  §.  ir.  12.  13.  14;  601 

dat;  Propfeélo  etìam  Regto  Thorleifo  Biflrni  fìlio  idem  injungltur.    Di- 
tum  Stcffirene^  Sabbatho  proxltno  poft  Feflum  Jacobi  Apoftoli  (a). 

Dum  hac  vice  apud  exteros  egic  Prsful,  duos  habuit  in  OfHci- 
ales^  Sveinbiòmuni  Thordi  Pafloretn  Grenjadarftadenfem  ^  &  Sigurdum 
Aklefellenfem  >  qvi  anno  1483  9  Jonam  Thorvalldi  ^  poftea  cathedra  Hola- 
n£  vjcarium>  &  deniqve  Abbacem  Thinge/renfem  in  jus  vocavic^  i)  qvod 
infancis  non  re^e  baptifaci^  baptifcnum  confirmavit ,  ob  qvod  fesqvi 
marca  mulélatun    2)  qvod  Olao  Biòrni  filio  praefente,  qvi  a  facris  arcen- 
dus  crac,  ùcca.wimìtù&rafrcy  &  cum  ipfo  die  viridium  communicafle 
infimularetur,  auc  fé  4  virorum  iurejurando  purgete  auc  tres  tnarcas 
prò  qvavis  miflà  folvac^  &  ipfo  fado  excommunicatus  ^  ab  officio  &  Be- 
neficiis  Eccìcfìx  fuspenfus,  qvamdiu  Officialis  Gratis  placitum  forec, 
a  qvo>  probata  Tua  poenicentia,  abfolucionem  pecat*     3)  qvod  difpen- 
fationen)  in  ccenobio  Reinefiadenlì  libi  fumfèric,  qvapropter^  qiii  pro- 
bare podìc  Officiaiem  AbbatiflTae  conceffifTe  illius  aut  aJiius  Paftoris  opera 
in  co  officio  uti>  ipfo  opere ^  ut  concumacem  >  excommunicationis  rea- 
tum  (Ibi  contraxifle^  Holano  tempio  15  marcas  debere.  .  A  reiiqvis  cauds 
reus  fernet  purgare  qvodammodo  potuit*     A6la  hsc  funt  Gielldinga- 
hollti,  die  Veneris  ante  feftum  Michaelis.      SveìnbiBrnus  autém  Mag- 
num  Tlìorkeli  filium  templum  &  sedificia  Prsebends   Laufafends,  qva 
iplius  pater  Thorkelus  Gudbiarti  35  annis  firuitus  fueratj  215  joachi- 
micorum  valore  reficere  juffit 

§.  14- 

Anteo vam  ex  Islandia  folvìt  Praeful,  ut  Nomophylacì  ejusqve 
itnicis  ^re  faciat,  Raftìo  Brandi,  &  ejus  fratribus,  qvi  mortuo  patre  in 
Tìatris  gratiam,  prò  pecunia,  qvam  tempio  BardenH  debuerat>  prsedes 
emet  interpofuerant>  diem  dixitj  qvod  decimasi  mortualìaj  aiiosqve 
)róventus  &  donaria  templi  Bardenfis  profudiflent,  cum  templum  valde 

nutet 

0  Vid.  fupra  piig.  248* 

Tom.  Il,  Gggg- 


6oj  PERIODUS  IV.    SECTIQ  IV. 

autet  &  tck&ióne  opus  habeat;  Qva  de  caufa  (entenciain  dixeranc  jadi- 
ces,  debere  Brandinos,  duobus  teftibus,  qvi  diutifllme  in  paracela  Bjr- 
denlT  fueranc,*&  proprio  interpofrco  jurejurando  probare»  qvantum  ex 
templi  decimis,  morcualiiS)  srltisqve  id  ceraporis  folyi  fblicis  peniioni- 
bus,  tam  pacer^  dum  in  vìvis  fuiCj  qvam  ip(i,  acceperint)  praecereai 
òb  retcncas  decinias  qvovts  anno  tres.  matrcas ,  &  ipias  dedmas  dupli- 
catas  pendere,  qvod  il  ance  cereutn  cempus  non  pra^ftent,  iprum  pre- 
dium  am  tsntam  eius  parcem  Epifcopo  auc  Tempio  adjudicarunt.  Cum 
autem  il  ti  judicio  noti  ftarent,  tandem  anno  i4gK  demio  acUonem  reno- 
trari  curavit,  &  uni  eorum^  Haldoro^  qvi  prcdmm  fiard  tum  tenuic« 
)udicio  dudum  promulgato  parere  &  4  marcas  ob  teigtverfactonem  pen- 
'dere,  prxrerea,  ut  hoc  opere  cenfuram  ecdeiiafticam.  pcomeiko»  ib 
Epifcopo  abfolutionem  petere  injungitur^ 

S.  15- 

Io  Islandìam  reverfiis>  Hafkuldo  Arnae  filio  anno  1491,  dJcam 
icrìpiit:  qvod  i)  Ecclefiar  jura  violaveric,  judicando  dimidiam  p^r- 
^em  bonorum  Biarni  Olaì  filii  >  Pro^cori  curandam  &  adminiftrandjoi  ciVe , 
ut  Regio  fifco  debitam»  conerà  judicium  12  Sacerdotum,  qvi  dimidutn 
partem  tempio  Molano  adjudicaverant.  2)  Qvod  fciens  &  volens  per- 
jurium  commiferit  >  ut  Biarnum  Olaì ,  qvi  confeiTus  fuit  fé  cum  (ilii 
Randìda  inceftum  comminiTe^  ab  hoc  crìmine  liberarit,  contra  24  Sacer- 
dotuni  }udicjum.  3)  Integro  fexennio,  a  qvo  hoc  perjurìum  commi- 
fu,  indignus  acceperit.  corpus  Domini,  &  deinde  biennio  eodem  fé  pri- 
vaverit^  contemnendoabfolutionem  &poenitentiam,  qvam  Praeful  ex  Ar- 
chiepifcopi  mandato  ei  obtulertit;  ob  hsec  crìmina  fummam  ecclelis 
difciplinam  &  devotiónem  promeritus  efle  cenfecur,  omniaqve  ipfius 
bona  Epifcopo  &  Tempio  Cathedrali  ad)udicantur>  dum  Romam  peut, 
perfe£iam  abfolutionem  accepcurus,  ipfi  ab  Epifcopo  jejunia  &  carinis 
conftituenda  effe.  Qvod  H&fkuldum  ita  fregi t,  ut  anno  1492  Epifco- 
po fé  fiftensy  obedientiam,  qvam  tpfias  Gracia  exigere  vellet,  promìc- 
ceree  >  &  placamenti  loco  praedium  Blangahlid  cum  80  unciìs  aijefld 
oaderet» 

$.16, 


CAP.  V.  §.  15,  16.' 17*  .603 

Anno  ìjfig  Eirìoo  Einstri  fillio  contumacie  crìmen  intendlt,  qvoi^ 
fé  infciO)  cum  Germanìs  ex  Islandia  exceflerìC)  &  ad  idem  faciendum^ 
Sdcerdotetn  Jonam  Gif  li  filtum  induxeric>  qvo  faélo  conerà  debituin  8c 
promiflum»  tfemplum  Greniadarlladenfe  defertum  &  officio  vacuum  reti- 
qveric;  qva  de  caufa  decreverunt  judicesj  Ericum  ipfo  ùQto  Greajadar- 
ftjdenli  f>nebeiida  ìndignum  fé  fecifTe^  omniaqve  ejus  bona  una  cum 
ipfa  Prebenda  Epifbopali  poceftati  ita  deberi  >  ut  cuicunqve,  veitt  ea 
conferre  poffit.  Citm  vero  Erìcus  anno  1492  in  Islandiam  redux  Gren- 
jadarftidum  repetere  vellet,  qvem  Archtepifeopum  Òhi  contuUlTe  prae- 
tendic,  cujus  etiam  Hteras  depromiit;.  Prsiui  recentiores  Archiepifcopi 
literas,  contrarìum  continentes,  éi  monflraviti  dicens  Grenjadarftaduai 
feeinunqv-am  collaturum,  limulqve  ei  ex  Archieipifcopi  prsfcriptOj 
Scephani  Epìfcopi  Skalholdnì  caufx  cognitionem  obferens.  Cumf  au« 
tem  Ericus  fh  ipli  fubmìttere  «oIlet>  nifi  Grenjadarfladum  obtineat^ 
qvod  Praeful  pemegavit,  fed  alias  ei  conditiones  obferret>  uude  cibum 
pocum  &  necenariam  fuftentatìonem  habere  podet,  ille  ftomachabun- 
dus  dixit  fé  Grenjadarftadum ,  ni  Epifoopalis  obftarec  pocentia,  obten* 
uirunij  &  a  qvo  vis  Pallore  exprelTurum  fore;  eoqve  di^o  difceiECt 
qvod  Epifcopo^  ut  cootumacis  iignuin^  iTiaximopere  diQpiicuit» 

Anno  T490,  Steinum  Thorvalldi  in  jus  vocavit;  f)  gvod  ex- 
commimicdtionis  literas  lons\:uidam  non  prdegiflèty  qvod  ei  Epifco- 
pus  adje^la  excomm unica tionis  &  contumacia  psnae  comminadone 
mandaverat;  qvi  ea  propcer  a  24  virali  Synodo  ipfo  opere  excommu- 
nicatus,  &  Holani  templi  3omarcarum  debitor  fa£lus>cen(ètur,nifi  eadem 
hora  jurejuraiido  fé  liberete  non  amicitiaj  nec  contumacia  duélum  id 
omifiile,  qvod  ei  penitus  impoffibile  fuit,  cum  pra^fens  non  eflct.  z) 
Qvod  ad  privandumEcdeHam  fuo  jure^  Einaro  fìiórni  filio  omnia  fua 
dcderit,  pollqvam  hoc  deli(!ìum  commifìt>  qvo  perfei^ìiifìmam  offende- 
rie  contumacìam^  eapropter  etiam  ipfo  opere  excommunicatus,  &  tem- 
pli cathedralis  éo  marcarum  debitor  faaus  eife  judicatur.  3}  Qvod 
fine  venia  ex  dìoecefi  exceiferit,  templum  vero  Ik  commiflTum  grcgcm 

G  g  g  g  2  defcruerit , 


6o4  PERIODUS  IV^    SECTIO  IVJ 

deferuerity  ob  qvod^  perìnde  ac  prìoni^  hanno  innodatiis,  tempio  Ha- 
lano  60  marcasy  &  praeterea  prò  qyavis  parceci^  per(bna  tres  tnarcas 
pèndere  jubecur.  4)  Qvod  his  caufis  implicitus^  corpus  Domini  acce- 
pcric^  reus  fic  6  marcis.  5)  Qyod  ky  aut  ex  dicecefi,  auc  etiam  e  Regio- 
ne, exceflurum,  fi  ^urius,  qvam  ex  legum  pra^fcrìpto,  craòìeturj  mini- 
tatus  fuerit,  ava  de  caufa^  aut  pra^des  dare  obligatum,  aut  in  caite- 
rem  con')iciendum  efle,  judicant  ;  Épifcopo  aucem  1;  marcas^  folvgty  a 
qvo  abfolutus;  pcenicenciam  ex  ejus  Gratiae  prefcriptOt  agat.  Eodem 
anno  Hrafhagili  conftitucìonem  fecic  Epifcopus^  ut  qvi.:  conjugium  io. 
ire  velinta  ipfii  legicimum  effe  conjugiuni>  teftes  prtìdiicant. 

S.  18. 

Multos  annos  praebendam  Mulam  tenuerat  Sveinhidmus  Thor£ 
fiHuSi  qvi  qvondam  Holans  dìoecefeos  Officialìs  fuerat,  fed  hoc  anno 
ìnortuus^  fuccefibrem  habuit  Finnbogum^  poftea  non  incelebrem  No- 
iTìophylacem ,  cui,  non  habito  refpecfuj  c[Vod  laYcus  eflèt,  Praefui  hanc 
Pra^bendam  contuKt»  Hic  tempium  aliasqve  a^des  ruinofàs  vMt 
effe  conqvcftus,  filios  SveinbiSrni  in  jus  vocavit,  qvam  controverfum 
Pnseful  cum  16  Sacerdotibus  ita  difcidit»  ut  Sveinbiòrnidse,  prster  templi 
&  eedium  refeéHonem ,  200  uncias  argenti  Finnbogo  folvanc^  &  prsterea 
decimam  partem  proventuum  ^  qvos  Sveinbiòmus  acceperati  omni  tem- 
pore qvo  Mulenli  prxbenda  ufus  fruitusqve  fuerac 

•  > 

Anno  149  T  9  famulo  fuo  Helgoni  Asgrimi  filio  contomads  cri- 
men  inténdit  :  i)  Qvod  ut  legitimus  fuus  famuius ,  fuum  templiqve  man- 
datum  coutemfìflet)  manendo  domi  9  &  non  eundo,  cum  NicoiaoVil- 
helmi  fiiioy  qvi  in  mandatis  habuit  >  Oddi  Asgrimi  filio  judicium  qvod- 
dam  pnelegere ,  adeoqve  per  cum  ilare  potuiilèty  fi  Nicolaus  re  infedi 
reverfus  fuilfet,  qvam  obrem  a  12  judicibus  tempio  cathedraJi  60 3  Épi- 
fcopo autem  .30  marcas  pendere  iubecur.  2)  Qvod  fine  coromeatu»  & 
Épifcopo  non  permittente^  ex  e'jus  &  templi  fàmilia  aut  clienteb  exiiti 
ahbiqve  domiciiium  figere,  praefumferìt;  excommunicatìonem  promerìnis 

efie, 


-  iCAP.  V.  §.  i8.  I9t  io.  2L  605 

e/Tel  teosplo  30 >  Epifeopo  i^  marcas  folvere,  &  abfc^vendus  ab  ipfb 
Eplfoapo^  ex  ejus  pratfcripto  poenitenciam  agere^  debeat» 

Anna  1493»  Thorfteinqs  Thorleifi  filiusi  P^ftoris  Huftvìkenfis 
hseresj  Pallore  mornio»  bona  ejus  hspreditate  fibi  reliéla,  ìncònfulto 
Epifcopo  adminHlrare  coepir;  Qyod  ille  impune  ferre  nolen$>  dicatn 
fcripfitj  .1)  Qvod  prxbendam  Hufavikenfem  cum  omnibus  ad  eam  per- 
tinentibus,  inconfulto  Epifcopo,  admìniftrarefuftinuerit,  qvapropcernb 
igdelegatis  judicibus  excommunicationìs  poenae  raus  ccnfetur,  qvi  omnia 
qvafcunqve  avexerat,  fub  jurisjurandi  fide  reftìcuere>  abfolucionem  ab 
Epifcopo  petere»  &  tempio  Molano  30  marcas  folvere^  debeat.  2)  Pen^ 
fiones  candelis  in  tempio  accendi  foligs  debitas,  qvas  ex  tempio  Hufa' 
vikenfi  abftulit>  duplo  p^ndat;  Tempio  Holano  ea  propter  60,  Hufa- 
vikenfi  autem  12  marcas  fplvat;  Si  ,vero  easdpm  fe.ex  tempio  abdulilTe 
neget>  qvod  12  virali  jurejurando  probare  debeat  >  Holano  tempia  tan« 
tum  30  marcas  folvat,  fed  nihilo  minus  ipfo  opere  excommunicatus  > 
ab  Epifcopo  abfolutionem  petat,  cuius  juiTu  poenitentiam  agat.  3)  Qvod 
prxdia  Vikingaftade>  Breckam  &  Kolcakot^  ad  Holanam  Cathedram  per- 
dnentia^  ut  ipfe  confeflus  erat,  annis  17  adminiftraverat,  indeqve  ali- 
^vid  lucri  ceperat:  Qvod  (1  (e  permìfTu  Epifcoporum  fecifle,  iz  virali 
juramento  probare  non  pofIit>  ipfo  opere  excommunicatus  efle  cenfecur, 
qvi  tempio  Holano  prò  qvovis  anno  60  marcas  folvac ,  abfolutionem  prò 
folito  more  ab  Epifcopo  petat,  &  pcenas  qvas  ipHus  Gratix  injungcre 
placuerit,  exantlet.  Ob  has  caufas  Thorfleinus  Prxfuli  prxdià  Prefthvam- 
mum  &  Tungam,  aliaqve  tradidit* 

§•21. 

QvsB  haftenus  recenfuimus,  Hcetpauca  fint^  refpeélu  eorum  qv« 
Olaus  eodem  modo  toro  ofiicii  tempore  flibditis  expreflit;  fatis  tamen 
docent  (everiflime*  eum  jus  dìxiflè,  non  qvidem  juftitis  amore,  fed  fola 
avaritia  induélum.  Qyod  autem,  ubi  feverus  ille  )ure  procedendi  mo- 
dus locum  habere  non  potuit,  aliis  technis  ufus  fuerit,  ex  feqventibus^ 
qvx  inferiis  ^  teftamentis  aut  minisi  tantum  acqvifivit^  documcntum  ca- 

G  g  g  g  3  pere 


6q6  PERIÓDUS  IV.    SECTIO  tv. 

pero  licet»  t)  Nyabai,  cum  i^Sunciarum  argenti  valore ,  anno  i4<4>» 
Sveno  Gudmundi  accepic.  2)  Anno  149^  db  eodetn  Sveno  Kriddhol, 
cum  32  undis  argentL  3)  Skalaa,  anno  1474,  cum  84  unciis  ab  Inge- 
biorga  Thorkeli  fìlia.  4)  Thorb'ùrgarftados  cum  32  uncbrum  valore  t 
Giidmundo  Jonx  anno  «492*  i)  Skardsdal  a  Jena  Thordi  1492*  6) 
Bruarland  cum  40  unciis.  7)  Sydraholi;in  SvarfadardaL  8}  Hai  inSig- 
lufiord  a  Sigurdo  Thorlaci  filio  1486,  9)  Kroflànes  a  Sveno  Sum^rlidi 
filio,cum  32  unciis*  1492,  Et  fané  tam  longum^  qvam  taedipRim  foret, 
omnia  ejus  pra^dìa  omnesqve  acqvircndi  mocios  enumerare:  Sed  qviduc 
vefus  Ecclefìx  epifcopus  &  animarum  pafior  fecerit,  qvod  reteramus> 
piane  nihil  habemus,  nifi  fupra  §.  5.  laudata  inferiarum  inltitutio  huc 
ipedare  videaiun 

Tanta  hu*us  viri  fuit  avaritia  &  dominandi  cupiditas,  ut  Epifco- 
pali  poteftate  &  honore  non  contentus,  Praefeéhiram ,  (eu  Publicani  of}»- 
cium,  Toparchia?  Skagfiordenfis  etiam  ambirete  qvod  partim  1pte%  par- 
tim  per  yicarìos,  viros  Politici  ordinis,  Jonam  Grimi  &  Jonam  Thordi 
gefliue  videtun  Prima  hujus  Pra^feélura?  Coltatio  a  Rege  faéla  14^9* 
mentionem  facit  Epifcopi  in  Regnum  &  Regem  merttoruin>  in  qvoruoi 
redhoftimentum  ipfì  haec  Toparchia  in  biennium  conceditur,  ea  condì- 
tione^  ut  Regis  Vafario,  qvovis  anno»  100  ieves  aureos  inferat  (a\ 
Sed  bocce  Epifcopo  piane  indignum  rounus,  diuciuseum  adminiflrifle) 
apochs?  ipfi  a  Regiis  Prxfeélis  datse,  abunde  probant.  Prima  qvs  ad 
nos. pervenir,  data  &  fubfcripta  eft  Bergis  Norvcgorum  ab  Erico  Biomi 
filioy  Prarfe<So  Arcis  Bergenhs,  Dominica  poft  Exaltationcm  San^s  Cru- 
cis, 14699  in  qva  teftatur  fé  ab  Epifcopo  Olao  accepidè  15  Spiiirfga  vsi- 
mais  \}j)  &  30  tributa,  jamqve  7  annos  elaplbs  clfci  a  qvo  10  Spuin^s 

cyasdcm 

(a)  In  Originali  efi:     "  Gyve  ariigi  cil  vores  Fadebuur,  hundret  letta  gyiden.  ** 

(b)  Sphìnga  incertum  eft   qvid  fit.     Tantum  conftore  videtur,  qvod  tum   mnpons  loo 

ieves  auKi  valuerìnt  qvinqve  Spitmga  panni  IHondki;  forte  anus  Sfutitfg  continait 
joo  ulnas  panni,  qvodfi  verum  ed,  voluìt  unus  levis  aureus  anr  I  let  gjijtm  5nlnii 
panni  Iflandici.  Noflra  autein  astate  Toparchia  Skagfìordenfis  Régis  seraiio  infot 
drciter  59  joachimicos* 


;•;    •        CAP.;V,-^  22.' 23*  607 

ejusdcm  panni  acceperit,  qv«  omnia  900  aureonim  (botmannh  confieere 
fatecur.  Altera  data  eft  ab  Henrico  Kerker»  totius  Islandioe  Satrapa, 
Sabbato  Palmarum  1473 ,  Stafnefi  In  Islandia,  qva  fatecur  fé  prò  ultimo 
anno,  qvo  Pra?fuJ  Skagfiord'enfem  Prxfeifliirain  gefleràt:,  s  Spi  tinga  %qcq' 
pifle.  Cumqve  ruftici  &  ìocoIìE''  Toparchic  Skagfiordenfis  anno  1473 
dubitarcnt^de  auftoritate  Epifcopo  a  Rege  coiicefla,  ad  tani  vile,  &  ejus 
officio  itidignuni  >  PuWicani  nnìnifteriuni,  exercendum,  ipfeinforo  pro- 
vinciali ,  die  joVìs,  ante  feftunnr  Martini ,  coram  Brando  Jonceo  Noma., 
phylace,  lìteras  Collationis  produxic,  &  publice  priclegi  ppllulavic,  aii- 
ditaqve  Nomophylacis  fentpnti.a,  eum  competentem  eile  Pìiblicanum, 
ofHcium  bocce  au  dies  vica^  (pontinuaiTe  videtur. 

De  Olai  peregrinationibus;  Annalìum  Scriptorcs  altam  eft  filen- 
tium,  fedplus  (implicè  viceeam  èkcuciirriffe,  &  plures  qvandoqve  aniios 
abfuifle,  certum  éft.  Primi»  yidietor  in'  Norv^sam^  &  inde  in  Daniarn 
profcdus  effe  anno  14^52,  inqve  ea -peregrìnatione  folviflc  fo  illos  .S^//^ 
iy^ga  panni,  qvos  Ericus  Biorni  l^réfeélus  Arcis  Bergenfe  fatctur  anno 
1469  fé  ante  feptennium  ab  eo  accepiffe  (a)^  fimul  etiam  in  Dania  Re* 
gem  conveniffe  &  Prsftùrat  Skagfiwdenfis,'  cum  biennium,  qvod  prima 
cojlatio  determinar,  )am  elapfum  fuerit,  continuattonem  adeptum  eilé, 
probabile  éft ,  praefertim  cum  nulla  iplius,  annis  1462  &  63  AcUa  rcperi- 
anmr.  Deinde  etiam  anno  1469  Bergts  pfarfentem  fuiflè,  cum  15  illos 
^tùma  panni  Islandici  &  30  tributa  Erico  traderct,  fimulqve  apud  Re- 
gem  ^curitatem  Hallvardi  Amundini .  qvi  Skulium  Arni  anno  1467  occi- 
derat,  procurarle  videtur.  Tertia  vice  ai>n<^  1474  ^  extcros  abiit,  nec 
prius qvam  anno  1477  r^v^rfum  elle  conflati  q^vo  tempore  )onas  Broddi 
niius,  Paftor  MikUbseends,  dicecefcos  Viaarìum  ^it,  unde  fine  dubio 
eft,  qvod  Qerus  Holanus  ejus  peregrinationum  ante  anaura  1481  fada^ 

rom^ 


(fl)  Erìci  apocfaa  $.  22.  laaclata  de  Ciao  prarfenre  loqvi  vidctiir,  nlKis'^iifn  deffnimm  fii- 
iflét,  per  qvcm  has  inerces  Epifcopns  n  »dLciiri<lef,  ut>n  tflfltlKi«*  fierf  mos  er»tr  Guin- 
ee Rcx  ei  prafenti  in  renumerarionem  ofttck>ruin  Toparchiam  Skagafiordcnrem  tan- 
tum, ii).  biePiWin.«lonaL  1459..  confedìffet,  non  eft,  verilimile  cum  eandein  abfenii, 
&d  prafenti,  &  tffidue  piecaiiti ,  hi  dks  vicx  conculiiTev 


6o8  PERIODUS  IV;   SECTIO  IV;. 

rum,  in  Tuo  de  ilio  eodem  anno  edito  teftimonio  mentionem  injidc» 
Qvarta  vice  eandem  calcavic  femitam  anno  148  u  denuoqve  criennium 
abfuit ,  ut  expre(Tis  verbis  teftatum  reliqvit  ejus  Vicarius  Sìgurdus  Thor- 
lacì  fiìmsy  in  fcripto  edito  Holis  14861  cui  confentiunr  Ketìilas  Ormi& 
Gudmundus  Jons  in  teftimonio  de  predio  Hol  in  Siglufiord>  dato  eo- 
dem anno  die  Luns  ante  Jons  Ogmundini  Feftnra.  In  hac  peregrina- 
tione  Gauti  Àrchiepifcopi  mandatum  de  Biarno  Olai  &  ejus  Alia  Km» 
dida  acqvifivit,  datum  Bergs  i48i>  6cJohannis  Danix  Regis  Edidum  de 
contumacia  fubditorum  erga  Epifcopum^  de  qva  Regi  eraviter  qveftts 
eratt  &  Judicibus  Politicis,  qvi  de  rebus  Ecclefiafticis  fenteiitiam  feire 
prarfumunt,  qvorum  utrumcive  Rex  Tevere  prohìbet,  datum  StHfiene, 
Sabbato  poft  Feftum  Jacobi  1483  (a).  Tandem  etiam  anno  1494  ut 
mox  manifeftum  fiec» 

§.  24. 

Anno  1494  die  Saturni  ia  hdbdomade  Pafchads^  citationem  edi- 
dit^  qva  Clerum  inter  tesqya  Oxoadalenfia  &  Hrutafiardaraa  ad  Syno- 
dum  provincialem  Videvallis  die  Mards  ante  Philippi  &  Jacobi  haben- 
datn,  convocar;  Qvid  autem  ibidem  aélum  fuerìt»  nobis  non  conftat; 
qvae  Synodus  ultima  efTe  videtur,  qvam.Olaus  ut  Epifcopus  Holanus 
habuit,  aut  convocavit,  nam  eadeni  seftate  ex  Islandia  tx<xMCf  auc 
mortuum  efle^  inde  verifimile  fit>  qvod  duo  dicecefeos  Vicariii  Jonis 
Thorvalldi  &  Gudmundus  Jona?,  nulla  fada  Epilcopi  mentione,Sy« 
nodum  habuerunt  in  Vidvik  die  Mercurii  poft  feftum  Michaelis,  ubi 
controverdam  inter  Einarum  Àbbatem  Munkathveraacnfem  &  hsotedes 
Stigi  Einari  filii»  de  villa  Ulhugaftad»  fecundum  Abbatem  pronuncia- 
runt.  His  etiam  judicibus  ituiocentiam  fuam  iurejurando  probavit  Oli- 
US  Phìlippi  iilius  anno  149^  f  qvod  anno  1493  ccemeterium  Videdals- 
tungenfe  non  vioIaiTet)  ubi  nulla  etiam  Olai  fpifpopi  mentio  fit,  qvs 
procul  dubio  faéla  fuiflet,  fi  in  Islandia  conftitucus  adhuc  fuilfet.  Mor- 
tuum fuifle  Olaum  anno  149  Ji  in  Divifione  Apoftolorum ,  pater  ex  celli- 
monio  Erici  Einaridae,  Nicolai  Thormodidae  &  Hallvardi  BiOrnonis, 
qvi  fatentur  audiiTe  fé  a  praefentesqve  fulffe)  Holis  in  Islandia,  die  lunr 

.....  poft 


(a)  Vid.  fnpra  pag,  348. 


GAP*  V.  5.  24.  609 

poft  feftum  Johannis  Bapt)ft«,  cum  trcs  Paftores,  Gudmundus  Jon«, 
Jonas  Jonr^  Jnnas  Gisli,  &  unus  laicus»  Hialtus  Arnkeli,  coram  jo« 
na  ThorvaHdi  iilio  iurejurando  confirinarutit  ^  qvod  audiverint  Ola- 
umEpifcopuoi^  bon^etnemorisp^  dicencem  &  jubentem  omnia  Tua  bona^ 
deqvibus  in  fuo  teilamento  non  caveric^  elle  &  haberi  debcre,  Ho- 
lanx  cathedra  peculium»  Vero  itaqve.  iimìlLimum  efl:  Oiaucn  anno 
1494*  cum  peflis  in  fólandia  gradare  CQe:pic>  cujus  facvitia  in  dic^cefi 
Holana  26  Sacerdotes  reliqvit,  ad  exceros  abiifle  > ibiqve  hoc,  auc  feq vendi 
aono  morruum  efTe  (a).  Ex  taliumenio)  paftorum  numero  erac  vir  ille, 
qvi  non  poaunc  animampro  oviiius^  fed  vidences  perìculum  adfore,  Hbi 
confuiuoc,  non  enim  cam  eas  ipfas»  qvam  qvx  earum  eranc,  per  35  an« 
nosj  qvos  fub  eo  ^emuit  dicecefls  Holana,  qva^fiviiTe  videcur:  uni  tan- 
tum non  luccumbii:  impudicitiae  crimini ,  nam  de  ejus  concubina  Se 

liberis 


(a)  Conradfarerc  vidcntnr  fiimmi  Viri,  GUDRRANDUS  THORLACl  fil'tus,  Epifcopiif  Ho- 
lantis,  in  Apologia  Jma  S'tgmundinì  imprefFa  Holìs  1595,  &  ARN6RIMUS  jONAS 
in  Cwnm^ntano  de  islandìa  tbl.  62-  mortem  ejus  ad  aiinum  1497  retcrences;  ISIOR" 
NUS  autem  de  Sinrdjaa  fcribit  eum  hoc  anno  poft  Invent.  Crucis,  o:  3  Mnji, 
mortuum  efle;  Sed  in  promtu  eft  rerponfuin:  In  Verhis  GUDBRANDIy  qvi  autor 
ed  hujus  rclarionis,  e(l  contradiclio  tantum  apparens,  non  vero  realis  <Sc  vera:  dicit 
cnim  ^uminus  Vir  Got/kalkum  tleòìum  effe  anno  1497  j  poftqvam  Olaus  Epifcopuf 
moffuus  tuit,  qvibas  verbis  clcclionem  Gotfkalki  ad  annum  1497  fldftringit,  non 
Vt^ro  mortem  Olai,  |)erinde  tciì  qvis  dtxerit:  alcendit  Cathediam  Holanam  Jonai 
Ani  filrns  anno  1515,  poftqvam  Gotfknikusniortuus  fnit;  qvod  verum  eft  de  illiul 
promotione  &  rucceiFione  in  epifcopatuin  1525,  proxime  pofl  Gotfkalkum,  fed  fal- 
lura  de  hujus  morte,  qva  ad  annum  1520  perrinet.  ARNGRIMUS  autem  in  fuo 
CovitnenfarÌQ  de  Islandìa  vìdetur  GZZDM/4.VDI[/M  exfcripfì (Fé,  lèd  verba  eju5  non 
curate  Intls  attendiife.  T.iceo,  qvod  fummus  Vir  in  hoc  fuo  Commentario ,  qvem  ju- 
nior Icripfit,  in  Chronologicis  qvandoqve  helkicinetur.  Skardsaa'èvjis  ma^nos  hosce 
Dttamvtros  fine  examine  fecutus,  in  eo  audacior  eft ,  qvod  mortem  Olai  ad  feflnin 
Crucis  alljgat,  qvod  tantum  ad  Got/kalki  elefìionem  referendum  eft.  Nom  qvor- 
fum  i)  duo  OfKciales  cum  Epifcopali  poteflalc  in  di<Ecefi  Holana  prarfente  &  vìvo 
Epifcopo?  2)  Aclio  forenfis  de  h;?reditatei&  opibusEpifcopi?  3)  Formula  loqvendi: 
iofia  memoria ^  de  mortuis  tantum  uiìtata?  ut  alia  Ciìceam,  qvs  huc  referrì  poifunt. 
4)  Epifcopl  nulla  meutio  in  a£Hs  foreniìbus  hujus  anni,  fì  adhuc  in  vivis  fuic?  Q\'s 
omnia  iUaib  fummorum  &  de  re  literaria  optarne  meritoruin  virorum  honore,  éVÙA 
eCTe  volumus,  nemini  obtreclantes,  &  noftras  fententias  multo  ininus  obtrudénteSi 
modo  veiiticati  non  fiat  vis  aut  in j  uria. 

Tom.  II.  Hhhh 


6lo  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV^ 

liberìs  omnes  fìlent^  fed  qvo  ad  avariciam  &  crudelitatem  parem  vix 
habuifTe,  ada  ejus  docente 

Litr.   A. 

(a)  Cvo  felldr  giornìngr  fram  for  i  A  fi  i  he^anefì  Anno  Domìni 
M  CD.LVIII  fimtudagin  napfta  fyrir  fefseliumeflu  at  Mattheus  cr 
fig  kalladi  bifkup  a  Holucn  lofadi  med  handabandi  bimi  bonda  torieié- 
fyni  ach  hallda  allan  t)ann  giórning  ftodu^an  fem  adrgreindr  biom 
giorde  hanns  vegna  med  fira  Jon  palsfon  officialem  hcilagrar  hola  kirkiu 
«  j.^  .  1.^1 1.  .11.  u:ru — ^^^j^  ypp^  penna  farna  gioming  toku 

in  biòm  ok  fira  Jon  a  fvo  fyrir- 

^,, _  ,  holabifkupsdsnni  far  fètn  faeilaga 

kirkiu  ahraerer  f  kyllde  ftanda  med  fyrir  ok  feligheit  fyrer  fer  ok  ollum 
finum  radum.  hier  i  mot  lofadi  fira  Jon  palsfon  med  fkm^ycki  alln 
dandemanna  beirra  er  j^ar  voru  med  honum  barde  Iserdra  manna  ok  Icik- 
manna  ath  et  pat  kynni  til  at  koma  at  fira  Olafr  Rògnvatefon  kxmi 
aptr  til  Iflandz  ok  v«ri  vigdr  bifkup  til  adrgreindrar  Holakirkiu  edr 
hitt  ath  annar  bifkup  kynni  vtt  at  koma  ok  kallade  fik  enn  bifkup 
Holakirkiu  {>à  lofadi  fyrrnefndr  fira  Jon  fvo  fnart  fem  hann  hefdi  ì)ar 
fulla  viiTu  af  ath  nokur  bifkup  kalladi  til  ftadarins  a  Holum  ath  hann 

fkvldi 


fa)  Seqvens  pfi£luin,  Afi  in  Hegfranefo,  anno  Domini  M.CD.L.VIII  feria  qvìnu,  proxiot 
ante  feflum  Cecelis,  initum  eft,   qvod  Mattheus,  qvi  fé  Epifcopum  Holanum  fen> 
ditat,  Domino  Bidrno  filio  Thorleifi  ftipulata  manu  promifìc,  contrafhim  a  prsdiclo 
«Biorno  cum  Jona  Pauli,  Sanftsc  ecclcfiac  Holanae  Officiali,  de  cathedra  Holenfi  &fota 
dicccefi,  fua  vice  iueundum,  fé  ratum  habìturum,   de  qvo   contraftu  viri  pradiSi 
Biornus  &  Dominus  Jonas  dextras  invicem   dederunt,  fub  feqventis  padi  condirio» 
ne,  ut  San£la  ecclefia  Holenfis,  Se  tota  dicecefis  Holana,   qvoad  ret  ecclefiifìicu, 
qvantnm  ad  fé  (Mattlixum)  fuaqve  confìlia  di  gubernationem  pertinet,  libctt  &ia* 
ta£la  permaneat,  e  contra  Dominus  Jonas  Pau!i  filius,   ex  omnium  viroram  diCrrs 
torum,  tam  clericorum,  qvam  laicorum,  ttjm  temporis  pr^tfentium,  confenfu  pw>- 
milìt,  qvod  li  Dominus  piaus  Rognvalldi  in  I/iandiam  reverfus,  prsdiclz  ecdéfis 
Holana:  Epifcopus  ordinatns  fuerit,  vel  alias  Epifcopus  peregre  advenerit,  qvi  fé  Ho- 
lans  eccle(Ì2  cpiicopum   di£Utaverit,  przdiflas  Dominus  Jonas   promifit,  fé,  qvto 
primom  hac  de  re^  qyod  disvia  Epiftopus  cathedram  Holenf^m  £bi  pofhilct,  ccr. 


CAP.  V.  Litn  A^  [6u 

fkyldi  giora  bod  birni  bonda  òk  fettia  par  feligati  dag  i  f  kagafirde  med 
pefium  ollura  adrgreindum  dandimonnum  fvo  at  peir  mstci  fa  fkoda 
beggia  bifkupanna  bref  ok  fkiiriki  hvor  peirra  .pcim  fynizc  fa  beerà 
fkiai  ha&  kyoni  j^ac  ok  til  ach  bera  j  i^enam  fama  degi  ath  peim  bìC- 
kupunum  komi  ei  faman  ok  vili  bifkup  Mattheus  ei  yfergeft  fm  bref 
ok  vili  |»a  boda  eda  ftefna  bifkup  Olafi  eda  ^eim  Sdrum  bifkiipi  fem 
til  kynni  ac  koma  bure  af"  laadic  ok  vili  fa  bifkup  ei  fòra  emi  bifkup 
Maccheus  vili  |»a  en  brutt  farà  af  landinu  pa  fkyllde  bifkup  01a&  (itìz 
ad  ihdnum  a  Hoium  (èm  rettum  bifkup  bxri  ok  vidcera  bifkupsdsmic* 
En  ef  bifkup  Olafr  hefdi  omogulegra  koftnad  a  fiadnutn  ok  franar 
enn  til  ber  |>a  iofade  cirek  bonde  lopczfon  ac  bicala  par  ftadiiuoi  uppa 
fina  peninga  vm  naeftu  tolf  manudi  upp  fra  fedi  dtg^ingan  fvo  ixamt 
fem  bifkup  Matcheus  kynni  til  atlikoma  ok  yrde  hanns  bifkupsdpllina 
med  reccum  lOgum  kann  ok  fvo  verda  ath  (ira  olafì:  fai  ongan  fram« 
gang  um  kirkiuna  en  bifkup  Matcheus  fai  enn  ny  bref  uppa  Hola 
bìf  .upsda?me  af  vorum  belga  fodr  pafanum  erkibifkupinum  i  nidarofi 
ok  fan[){>ykki  vors  naduga  herra  kongdns  pa  lofade  (Ira  Jon  palsfon  med 
fain{)ycki  allra  dandemanna  peirra  er  bar  voru  famankoniner  at  veita 
bifkup  Matcheus  onga  moctftodu  fvo  hann  megi  ei  aa  iinum  bifkups- 
ftoli  fyri  honum» 

Hhhht  Litn 


fior  fb£his  fuerit,  nuntiiini  Domino  fiiorno  niiOuruin ,  8ci  unacum  prsdiSls  illit 
viris  diicrais ,  iu  Skagaiìordo  cotiventum  ìiuliéluruin ,  ut  de  uCriusqve  Epifcopi  lite* 
ris  Se  iiiflruinencìs,  qvsnam  fiiiUcet  magis  authenttca  eifent,  dtfpiciatur.  Qyod  (i 
eodem  hoc  die  Epifcopi  invicein  conciliari  neqveanc,  &  Epifcopus  Matcheus  fuìf 
Uterìs  cedere  nolens,  Epifcopo  Olao,  aiit  alteri  iili  Epifcopo,  diem  dixerìt,  vel  extra  in- 
fuUm  provo ca ver ijc ,  qvì  peregre  abire  recufaverint,  fed  Epifcopus  Mattbrus  ipfe  iter 
fufceperit,  Epifcopus  Olaus  in  cathedra  Holenfi,  ut  legitimuni  oportet  Epifcopum» 
refidebit,  &  dicEcefin  vifitabit.  Qvodfi  Epifcopus  Olaus  iramodicas  &  judo  majoret 
cathedra  fecerit  expenfas,  iilas  Dominus  Ericus  Lopti  filius,  propriis  fuis  fumtibu^ 
qvants  per  auuum  ab  hoc  paclo  proximum  fuerint,  cathedra  refundere  fpopondit, 
il  modo  Epifcopus  Matth^us.,  legttimus,  cui  cathedra  adjudicata  fiierìr,  Epifcopus 
poftea  ad  veneriti  Si  &  evenerit»  ut  Domino  Ciao  repulfam  ferente,  Epifcopus  Mat* 
thxus  itovas  a  Sanfto  noftro  patre  Papa,  &  Archicpifcopo  Nidrofienfi^  literas,  ac 
Gratiofi  noflri  Domini  Regìs  confenfum,  de  dicecefi  Holana  adeunda  naclus  fuerit, 
Dominus  Jonas  Panli  fìlius  ex  difcretorum  virorum  hic  prsfentium  confenfu,  fé 
Epifcopo  Matthso  non  obfuturum  fpopondit,  qvo  minus  per  Joixam  ifle  cachedraa 
fuam  adire  poffit« 


6i2  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

Litr.  B. 

In  nomine  Domini  Amen. 

(b)  A  llsvolldugum  gudi  til  heidurs,  jungfru  Marijf,  SanAo  Johann! 
^^  Epifcopo  Holenlì,  hinum  goda  Gudmundi  oc  òUum  guds  Helg- 
lam  til  virdingar,  H.  Hólakirkiu  til  ftyrkingar,  òllum  fyhdigum  monnum 
til  miskunnaf  ok  fynda  fyrirlàtningar,  oc  fierdeilis  òllum  chriftnura  fal- 
um  til  hialpar  oc  hvilldar  hòfum  wii  Ol  jf  med  gudz  nad  bifkup  a  Hól- 
um  f  kipat  oc  fett  eina  aefinliga  mcflu  dagliga  fyrir  ollum  chriftiìum  fit 
um  1  fyrmefndre  dómkyr!  iu  a  H  iluoi,  vid  fiat  allcari  fem  fyrir  nordan 
ftendur,  (vo  lengi  fem  chriftindómrinn  ftendr,  epcer  j^vi  fem  fidurer 
£  miirgum  kirlium  i  heiminum.    Setium  wii  hier  til  oc  tilf kylldura cinn 

1>reft  i  t^eTu  bifkupsdsminu  at  upp  haildii  oc  framflytia  Beiti  (alumeiruj 
efande»  enn  (lutìdum  fyngiande,  hvern  dag  i  tólf  manudum,  fvo  lengi 
fem  hann  lifer,  enn  annar  i  Hans  ftad^  ef  hanns  kann  vid  at  milT^;  Skil 
hann  hafa  far  fyrir  fiOgur  hundrud  i  kaup  fict  arllga  med  [leffam  iTiil- 
daga:  étta  ftikur  kla^dis,  fiorar  voder  edr  fvo  g/da  peningi,  oc  òit* 
hvert  hundrad  far  til;  oc  fri  koft  oc  mat  heima  a  ftadnum  H^lumeptcr 
vorre  fkipan  f  oc  allra  godrà  formanna  a  Hólum  epter  ofs  komanda  fem- 
pycke;  fitiande  til  bordz  med  kyrkiuprefle  oc  liggia  i  preftabùre;  S  il 

hann 


(b)  In  lionorcm  Dei  omnipotentis,  rcverentiim  Virginis  MaHìt,  Sin£ìi  Johannis  Eplfcnpi 
Holenfis,  Boni  Gudmundi,  &  omnium  Dei  Sanflorum  ,  Sanf^rr  ecclefiz  Hola"« 
corroborationcra ,  omnium  peccatorum  clemcntiam  &  crìminum  abiblution^nit  pr*- 
fertim  autem  in  omnium  animirum  chriflianarum  falutem  &  reqvicm,  Nos  O.aui 
Dei  grafia  Epifcopus  Holenfis,  inferins  fempitenias  &  qvotiJianas  prò  animabus  cfcri- 
ftiJinis  in  pracdiào  tempio  cathedrali  Holeiifi,  ad  altare  ad  (eprentrionem  firuiu, 
qvamdiu  religio  chiifliona  invalebit,  ex  folito  per  torum  orbem  niultis  iti  ttr/.J 
move,  celebrandas  conftiruimus  &  ordinavimus.  Unum  igitiir  hujus  dicecelcos  li.^r- 
dotem  ad  inferias  hasce  celebrandas  &  obfervandas  conftiruìmus,  qvi  eas,  dort: 
vixerit,  per  annum  qvotidie,  vel,  co  deficiente,  aliua  ejusloco,  paJtim  recirct, ',=«• 
tjm  canet*  Ejus  ialarium  fedecim  conftabit  imperialibus,  fub  coi»ditio?iibas  re;.i.'n- 
tibus:  oc>o  ulnas  pumi  nobilioris,  qvatuor  volumina  villoris,  aut  :?qvivaLns  fr.'n- 
tum,  &  qvatuor  in fupcr  joacbimicorum  prctium,  ut  &  vidum  m  c:theira  H  I:  S 
gratuitum,  ex  noftra  ordinarione  &  honorum  Anriftitum  Holenfìum,  ibcctiT  -^ 
noftvorum>  confenlu,  ftccipito;  ineiifa  cum  Pallore  cathedrali,  ledo  in  e.' .::\^ 
'     '  ■       •  .  Prtobue- 


GAP.  y,  Lim  B.  613 

hmn  oc  glnga  til  chórs  in  feftis  dupplicibus  oc  pa  naudfyn  krefn  Kanri 
ok  hanns  vidmifla,  ]^à  f  kulu  preftarner  {>eir  fem  vacances  eru  a  Stadn-  . 
um  hallda  uppe  peUa  fómu  fàlumeiru,  fvo  hiin  falle  òngvann  dag  nidur, 
far  til  annar  preftr  kemr  i  hanns  ftad  eprer  fkipan  oc  ràdi  formann- 
anna  a  Hólum,  oc  hafe  {)ar  fyrir  ùc  af  fama  kaupi  fyrir  hveria  mcflU 
cpter  tiltoidu.  Skal  oc  fyrrnefndr  preftr  fyngia  fàlucìder  hvem  funnu- 
(jjg  um  àred  med  ódrum  lacrdum  monnum  J)eim  fem  hannkann  til  ac 
fi  Kann  bann  oc  Ongvann  fa ,  pà  f  kal  hann  lefa  fvo  hàtc  at  vel  megi 
heyra  um  kirkiuna  vid  fama  alitare  fyrir  aptanfón^  oc  fyngiandi  memi 
um  morgunin  epter  ^  at  hrìnpdum  kluckum  til  hverftveggia  i  ft  ^ple.  Nd 
fyrir  f  ann  fkùlld  at  pefTe  tidagiórd  fkule  uppehaildaft  óbrigdiliga  fyrir 
ollum  kriftnum  (alum,  oc  dagliga  fyngiaft  oc  lefaft  fem  fyrrf  krifat  ftendr, 
hofum  wji  lagt  til  H.  Hójadóm:  irkiu  Scadnum  oc  BifkupsftóJnum  aliar 
J>ìEr  jarder  oc  penìnga  fem  Wii  hofdum  fengit  i  fekter  oc  fakaferle 
fidan  Wii  urdum  Bìfkup  a  Hólum  oc  hier  epter  fkrifat  ftendr:  In 
primis  BdPgefà,  SkoUatùngUy  Brattavollu  fyrir  nordan  Oxnadalsheidì,  Hoì  ns- 
brecku  1  Olafsfirdii  Finnaftadt  i  Laufas|>ìngum,  hàlfann  Pre/ihvamm  i 
Reykiadal,  oc  Eyde  k  Lànganefe  i  Skeggiaftadar  kirkiufókn»  fvo  oc  |)ar 
med  jordina  Flatatùngu  i  Skagafirde  ef  hun  verdr  Dómkirkiunnar  eign 

H  h  h  h  3  innan 


Presbytcrorum ,  utitor;  &  choruin  in  feftis  dupplicibns,  ac  urgente  carteroqvin  ne- 
celTitate,  fieqventato.  Qvod  fi  &  ille  pT;T|)editiis  fuerit,  Sicerdotes  vacantes,  in  ca- 
thedra jirarfentes,  easdeni  inf^nas  celebr?nto,  ne  vel  uno  die  intercidant,  ufqve  qvo 
alter  faccvdos  ex  Antiflitiim  Holenfium  difpohtione  ei  iufFeRus  fuerit,  qvare  ex  dido 
falario,  pio  fingulis  inferìis ,  mercedem  pio  rata  accìpiiinto.  Pinedic^us  qvoqve  facer- 
dos  qvalibet  die  dominica,  unaciim  aiiis  clericis ,  qvoruin  copia  erit,  infeiias  canito; 
Qyod  fi  nullius  copia  fuerit,  ille  tamen  eas  ad  idem  altare  tam  (onore  ante  vefperti- 
nas  recitato,  ut  per  totiim  templuiii  audiri  qveant,  ièd  mane  feqventi  eas'"  canito, 
iitraqve  \ice  campanìs  in  ambabiis  turribus  fonantibus.  Scd  ut  hjcc  facrorum  cele- 
brano in  omnium  animnum  chiiflìanarum  commodum  immutabiliter  obfervetur,  & 
qvotidie  ex  prafciipto  canatur  &  i-ecitetur,  Nos  San£>a:  ecclefi;r  Holana»,  cathedrac 
&  Sedi  cpifcop:li,  omnes  villas  &  pecuii:im,  qvje  Nobis;  ex  qvo  Epifcopus  Holenfi» 
devenimus,  muì£>flf  &  contfl'ctioììis  nomine  cffferunt,  addicimus,  bar  funt  feqven- 
tes:  In  primis  Bagesa  <,  SkoUntunga^  Urattavellcr  a  (cptcnrrione  teiqvarum  Oxnada- 
lenfium;  Hornshrecka  in  Oiafshordo,  Fimtajìader  in  paroccia  Laufalenfi,  dimijium 
Prefthvàmmì  in  Ktykiadìlo,  &  Eyde  in  pircccia  Skeggiaflndenfi,  ut  &  prirdium  F/tf- 
tatunga  in  Skagatiordo,  fi  hoc  intra  triennium  templi  cathediaLis   poin^IIio  fuerit, 

'  -  aut 


6i4  PERIODUS  rV.    SECTIO  IV. 

innati  prcnnra  tólf  raànada,  helldr  oc  tiutiu  hundrada  1  laufagótfum  fem 
fyrir  hana  ficai  koma  epcer  pvi  fem  href  {>ar  um  giórt  vottar.  Leggium 
Wii  oc  tii  iòrdina  Efjfaland  i  Oxnadal  ed  Wii  keyptura  med  vonira 
peningum  med  tiu  màlnytu  kugilldum,  oc  fvo  par  til  oli  malnytuku- 
gillde  {>au  fem  med  jbrdanum  (landa  fyrir  nordan ,  eru  f  au  nù  alls  fria- 
tiu.  Eru  {)efler  fyrrnefnder  peningar  oc  jaider  framlagdar  oc  med  nóg- 
um  forlagseyri  ùtgreiddar  opnefndum  prede  til  kaups  oc  matar  iyrit 
fitt  arbeidi  fem  ofs  fyneft  med  ddndemanna  rade.  Skulu  oc  aller  naud* 
fynliger  hluter  til  fyrrfagds  embaettis  at  Dómkìrkiunne  tilleggiaft  roed 
yferl^n  formannanna  oc  peìrra  f kipan»  pvì  bidium  Wii  kiaprliga  VL-d- 
uliga  Herra  med  gude  oc  alla  Edla  Frollata  Hólabifkupa  epter  Ofs  kom- 
ande  at  confirmera  oc  ftadfefta  Befla  vora  f  kipan  oc  giòrning  raed  finu 
brefe  oc  innfigle,  fvo  at  fyrrnemd  filumefla  oc  vigilisi  verde  uppehalld- 
nar  oc  epter  |eirra  bode  eefinliga  lefnar  oc  fùngnar  fyrir  ollura  kriftn- 
um  fàlum  fvo  vel  epter  {)eirra  andlàt  fem  nu  til.  Svo  oc  ei  fidr  alla 
Officiales  Hóla  bifkupsdjrmis  oc  Ràdsmenn  a  Hólum  bidium  Wii  H. 
Hólakirkiu  vegna  oc  biódum  epter  f kylldu  fina  a  H.  kirkiu  vegnj  cf 
Jeir  vilia  noclcurn  gódann  hlut  eiga  med  bllum  kriftnum  filum  fyrir  ucan 
enda  at  ftyrkia  oc  upphallda  |>eira  optnefnda  ridagidrd  at  feria  preft 
annann  i  ftadenn  ef  annars  miffer,  fidfamann  oc  gudhraeddann,  lùkande 

honuffl 

^■— ■**— i— — »—         .1^  ■!   ■        ■  I     ■  Il  I       I     ■  I     .1  II  ,     ■     «l-.l»     .■■        p     I     I   .      I        I        ,11   I     ■   I     ».  ■ 

ant  ctlam  qvadiingenti  imperiales  prò  eo,  ex  tenore  literariim  hac  de  re  cxaratinim, 
perfolvcndi.  Prat^rea  procdium  EfJÌ alando  proprio  noftro  argento  countuin,  uni 
cnm  dccem  vaccis  laflariis,  &  omnibus  practerea  vaccis  numero  triginta,  cura  vM 
ed  feptentrionem  fitis,  reperiandis,  adjìcimus.  Frardicla  bona  &  villz,  in  vi^uo 
&  falarìnin  farpe  dì£li  presbyteri,  ex  noftra  qvidem  fententìa  &  virorura  iniegroram 
fnftragils  fors  copiofa ,  depromtìc  &  erogata?  funt.  Res  qvoqve  ad  prapdiflum  ctH- 
cium  in  tempio  cathedrali  neceflario  reqvifitje,  ex  pra;cepto  &  difpofitione  Ati'ii- 
tum  lubminillrantor.  Qj'are  amice  volumus  rogatos  Venerabiles  in  Dea  Dorainci 
&  omnes  Nobiles  Pnislatos;  Epifcopos  Holenles,  noflros  fuccelTores,  nt  hsnc  no 
ftram  conftitutionem  &  acliim  literis  fuis  &  {Igillo  conSrmarc  digncntur,  ut  p- 
diélac  inferii  &  vigiliaE:  obferventur,  &  in  omnium  animarum  chnftìanarum  bonum, 
tam  poli  eai'um  obitum,  qvam  ante^  in  perpetuum  recitentur  &  canentur.  Nibb- 
minus  omnes  tiioecefeos  Holanae  Officiales,  &  Diipenfhtorcs  Holanos,  SanQx  tzò<ùz 
vice  rogamus,  ut,  lì  qvid  omnibus  animabus  chriftianis  in  scternuin  bene  cup.a''^ 
fepedi8as  infen'as  confirment  &  confervcnt,  &  uni  facerdoti  deficienti,  al rerinri  mo- 
l'ibus  Oi'natum  &  pium  furrogent,  &  ex  praifcripco  falarium  qvotanms  ièJeciinla- 

perialiuiDi 


» 


CAR  V.  Litn  B.  615 

honnm  fiogr  hundrud  1  kaup  arliga  Teni  fvrrffkriftd  ftendr  oc  fkipande 
honum  koft  oc  aUa  adra  naudfynlija  hluce  oc  ^at  fem  f eflare  faluineffii 
tilheyrelegt  er  af  fyrrnefndum  peningum  ef  bifkupsiauft  er  a  Snidnum, 
enn  ^  med  Bifkups  ràde  ef  liana  er  naer.     Setium  Wii  oc  Ràdsmann- 
enn  a  Hólum   med  ràde  Oilìcialis,  ef  Wii  erum  ecke  ncer,  fullann  oc 
aliami  procuratorem    oc  umbodsinann  d  allra  kriftinna  faina  vegna  ac 
aller  fyrrfkrifader  hluter  verde  upphalldner  epter  fui  fem   adrfkriflid 
ftendr,  epter  tvì  fem  hann  villifvara  fyric  guds  dòme,  oc  fordaft  guds 
reide  oc  allra  kriftenna  faina  a  idómsdege,  '    Nù  ti!  meiri  viflu  oc  ftad- 
fcftu  at  Belle  vor  fkipan  fkal  óbrigdilig  halldaft  um  alldur  oc  a?fe,  hafa 
edla  Prelatar  oc  preftar  fem  hier  epter  ncfnalt  i  brefenu  fam|)ykt  pefla 
vora  fkipun  oc  giòrning,  oc  a  prcftaftefnu  voru  a  Eyrarlande  med  feirra 
fam{)ycke  fem  Wii  hòfum  fundit  fida»  oc  fvo  hcica:  Eroder  Jón  med 
guds  nàd  Ab5te  a  pingeyrum.    Eroder  Einar  med  fomu   nàd  Abóto  a 
Mùnkafverà,  Eroder  *  Sigiirdr  '  Prior  a  Modruvollum,  *     Sirar  oc  Preftar: 
porftein  Jónsfon  Radsmann  a  Hólum,   Sveinbiòrn  pordarfon,  Semingr 
Magnùsfon   Magnus  Jónsfon,'  pórleifr  Magnùsfon,   Sigurdr  pórlaksfon^ 
Gudmundr  Skùlafons  Hallr  Finnsfon,  pórfteinn  lilhugafon,  Arnbiòrn 
Asmundsfon,  Hallr  Arnafon,  pórfteinn  Gudmundsfon,  Jón  Eroddafon, 
KctiU  Grimólfsfon  3  Olafrpórgeirsfon,  Arne  Hallsfon,  Jón  Jónsfon,  Ni- 
colas 


perialimn,  viclum  qvoqve  &  res  reliqvas  ad  hns.  inferias  peragendas  necefTarias,  ex 
priEdì£la  forte,  fede  vacante,  dd  d  Epifcopus  adFuerìt,  ex  hiijus  dìfpofirione,  ero- 
gent.  Nos  qvoqve- Dì fpcn&torem  Holcnfem,  fi  Nosnon  adfuerimus,  fub  aufpi- 
ciis  OfHcialis,  oinniiim  animarum  chrìfHanarum  pi  ocnratorem  &  man  datai  in  m  pie- 
nipotentiarium.  ^  com^etenrioi  cpnftìtuimus ,  qvi  profpkiat,  Ut.  omnes  res-pi«fcriptj5  - 
ex  antea  di^is  obferyentur,  piout  ille  in  judicio  Dei  agiiofcere,  .&  Dei.ac  omnium 
animarum  chrjftianarum  in  die  novirtimo  iram  efFngrere ,  cnpiverit.  Sed  in  majorem 
certitudinem  &  confirmationem ,  ut  hac  noflra  conftitutio  imniurabiliter  in  seternum 
fervctur,  Nobiles  Praplati  &  Presbytcri,  inf  a  in  bis  h'teris  recenfendi,  hanc  noftrani 
conftitutionem  &  ac^um  comprobarunr,  tam  qvi  in  Syiiodo  Eyrarlandenfi  pr^efentes 
erant,  qvam  tlli,  qvoi- exinde  conveitimiis;  En  eomm  nomina:  Frater  Jonas  Dei 
gratia  Abbas  Thingcyrenfìs,  Frater  Einarns  endcin  gratia  Abbas  Miinkathveracjifls , 
Frater  Sigurdus  Prior  Modruvallciifis.  ^  Pritlatt  &  Presbytcri:  Tlwrl^cinus  Jons  Di-  . 
fpcnfator  Holenfis,  SveinWornus  Thordi ,  Semundus  M^gni,  Sigurdus  TborJaci, 
Gudmundus  Skulii,  HallusFinni,  Thorfteinus  Illhugii ,  Arnbiòrnus  Asmundi, 
Hallus  Ama;,  Thoriteinus  Gudmuadi,  Jonas  Broddi,  Keeillus  Grimolfì,  Olaus  Thor« 

g«iri» 


6i6  PERIODUS  IV^    SECTIO  IV. 

colas  pormódsfon ,  Àndres  Jonsfon,  oc  Stìgr  Ingemundarfon  med  fleire 
dindimanna  fam|>ycke  fem  ecke  eru  nefnder.  Ok  tii  iànnenda  hìcr  am 
fetium  Wiì  vote  innfigle  med  àdrgreindra  Prelaca  oc  preftainnfulura 
fyrir  |)etta  href  er  f krirat  var  i  Dómkirkiunne  a  Hólum  i  Hialladal  fbftu- 
dagenn  naeda  epcer  Olafsmenu  fyrre  um  fumadc  Anno  Domini  M.CD. 
LXX  nono. 

Gap.  VL 

De    Gotfkalko   Nicolai  filio. 

Ut  Olaus  Rognvaldì  fobrinus  fuìt  Gotffcalki  nrioris,  ita  hiccc  Got- 
fkalkus  Secundus  fuit  Olai  fobrinus  (a),  unde  conftat  peroiciofum 
in  epifcopatus  fucceflìone  nepotifmum  in  Islandia  h'ac  tempeftate  locum 
invenifle,  &  per  annos  plus  mìnus  go  durafle.  Gotfkalkum  Nicolii 
ab  Olao  Rognvalldi  in  Islandiam  alleilum  effe,  non  eft  qvod  dubite- 
mus.  Prima  ejus  in  noftris  monumentis  mentip  fit  anno  1490,  tum  euirn 
ìncer  membra  Synodi  Rafnagilenfis ,  ut  Holanx  dioecefeos  facerdos  nu- 
meratur,  perinde  ac  Synodi  Vidvikenfis  anni  149  r^  qvo  ad  exieros 
enavigavit,  ut  ipfe  in  teftimonio  edito  1494  confiretur;  Sed  anno  149- 
in  Islandiam  rediitj  reliélis  in  Norvegia  tara  nummis,  qvam  magni  ifiìo- 
menti  documentis,  inter  qvae  fuit  Edidtum  Regium  de  fecuritjce  Jons 

Asgrimi, 


geiri,  Arnas    Halli,   Jonas  Jonre,  Nicolaus  Tbarmodi,   Andreas  Jonar,  &  Srig:ri 
Ingcinundi,  ciim  plurium  viiorum  difcretorum ,  nominatim  non'recenfitorum,  ccp- 


(t)  Excellentiffiimis  Heros  HÈNRlCVS  DIELKE,  RegnommDflnj^  Se  NowgìirB  Fe- 
derico 111.  <St  Chriftijno  V.  Aichitbaladus,  &  Ulandiar  ab  anno  1649  a^i  arni.:» 
lóS^a  F^*'  3>  anr.os  Prrtffcìns,  nnnavam  (ine  laude  noirsinandus,  CeL'i^aiinio.^  r- 
qvario  &  Hiflorico  THORMOfìO  TORfyEO  letulerat  le  ex  hac  Gotflulkorom  ihqt 
oritiudum  efU;,  qvos  ideo  pio  cogiiatis  qvodain  modo  egnovit. 


.CCAP.  V!.  §.  i.  2;  617 

Asgrimi,  qvi  Gudmundum  Thorfteinì  occiderati  qvod  temporls  angu^ 
ftia  impcdicus,  dum  Stavangria  Bergam  deportandum  eflet,  ex(pe<5lare 
non  potuiCy  ili  in  Norvegia  anaucis  iter  macurancibus  relinqvi  maluifTec. 
Anno  I4V7,  paulo  poft  Inventiancra  Crucis,  a  clero  Molano  patruo  in 
Epifcopacu  fuccellbr  deftinatur»  qvae  eJeftio  in  Comiciis  generalibus 
eiusdem  anni  denuo  confirmaca  fuic,  qvo  faélo  in  Norvegiam  tranfiit, 
&  a  Gauco  Archiepifcopo  ordinatus;  poft  biennii  abfentiam  anno  1499 
in  Islandiam  reverius  eft  \jà). 

Anno  T499  autumnali  hebdcmade  qvatuor  temporum  Mlklagardi 
in  Traftu  Eyiafiord  cuoi  Olao  Biarni  filio,  de  dimidia  parte  praedii 
HvaiTafell  pepigit,  qvam  Olaus  ipfi  emancipa vit.  Prseful  autem  ei  de- 
licb,  qvx  contra  Ecclefiam  &  ejus  jura  coninaiferat,  condonavit,  qvod 
matrem  fuam  Margretam  Olai,  fine  Epifcopi  venia,  in  tempio  Hvafla- 
fclJenfi  fepeliverat,  cui  Olaus  hoc  modo  liberum  fepuLciuin  &  abfolu- 
tionem  impetravit  |b;;  Qvodqve  patrem  fuumBiarnumOlai,  in  fepulcretp 
Miklagardenfì,  fine  Epifcopi  venia  àvoluntate^  condiderat,  qvod  Epi- 
fcopus  fupplici  ejus  viilus  prece,  in  Dei  gratiam  purgavit  Anno  1^00 
Vfdvikx,  die  Mercurii  proximo  poft  Pafcha ,  loco  Ingebiorgse  Kolli  filiop, 
eiusmarituin  Gunnlaugum  Helgi  filium  acculavit,  qvod  hxreclitacera  jonoc 
Kolii filila  fratris  Ingebibrgae,  adminiftrandam  ceperit,  &  uxori  vindicare 
voluic,  Praelul  cnim  duo  Jonae  Kolli  filii  autographa  &  duos  tcftes  pro- 

duxit  j 


(a)  Cfilebcrrjinus  ARNGRIMVS  &  BIORNVS  de  Skardsaa  ftatuunt  Gotfkolkmii  «n   Man- 

diam  rcdiifle  anno  1500;  Sed  fine  dubio  falluntur  ut  $.  feqvcntì  pa!am  fict;  rec- 
tius  itaqve  Venerandus  GUDBRA^DUS  Epifc.  Hol.  meritiir.  in  Apologia  pio  avo 
£uo  Jona  Sigismundi  ftatuit  GotHcalkuiTi  hac  vice  biennium  tantum  niodo  abfuiffe; 
qvod  nobiscuin  facile  conciliari  poteft,  ut  ex  dièsis  &  dicendis  patebit. 

(b)  Hic  cft  Biarnus  Olai  filiiw,  de  qvo  fupra  cap.  5,  §.  11.  pag-  «599.  unde  conftat,  nec 

Bijrnum  locn  facra  adiiffe,  nec  abfolutum  fuiflc,  cum  c<Bmiternim  ejus  fepultura 
pollutum  csnferetur.  Margreia  autem  ejus  uxor  communicacione  cum  innito  poi- 
Iuta  templum  Tua  fepultura  inqvinalfe  putabatur,  qvapropter  tam  tempi um  Hvalfa- 
ftllenfe,  qvam  iepukretuxn  Miklagardenfe,  ab  Epifcopo  repurganda  eraiu. 

Tom.  il  Ini 


6l8  PERIODUSIV.    SECTIO  IV. 

duxit,  qvi  iureiurando  confìrmaruac ,  Jonam  Kolli  fìlìum^mnia  fuabona 
mobilia  &  iinmobilia^  tam  qyae  ipfe  pollcdic,  qvam  qvx  hxrediute  acc^ 
perac,  tempio  f^olano  dedioe  &  ceflamcnto  relìqviile,  qvac  omnia  Gunn* 
logus  fub  junsjurandi  fide  Epifcopo  reftituere  jubetur.  AJccrum  acca- 
facionis  caput  fuit,  qvod  Guiinlogus  unum  eqvum,  qvi  revera  templi 
erat,  (ibi  approprìjverat  j  qvapropter  parem  reftituere  cum  15  mar- 
carum  placamento,  &  una  uncia  prò  qvavis  feptiniana  qva  eqvo  ufus 
fuer<4t»  tempio  reftituere ^  abfolQtionem  ab  Epilcopo  accipere,  &  ejus 
)u(ru  pxnitentiam  agere  prò  folito  more  tenebatur.  Prxterea  ipfe  Got- 
fkalkus  coram  dioeceleos  Synodo  generali,  anno  1509  gloriatus  eft,  fé 
proximo  decennio  >  qvo  Dioeced  pnaefuit*  cathedram  ditaflè  toc  pnrdììs 
fundisqve.  qvot  4320  Imperialium  valorem  exarqvant,  prxter  qvae  iiiix 
fu£  Cnriftinx  nuptiarum  die  dedit;  Qvs  omnia  abunde  probant  eum 
anno  1499  Cathedram  afcendiiTe. 

Anno  lyoo  Hófkuldo  Runolfi  filìo  diem  dixft,  qvod  bubtifcum 
vilte  Cathedralis  Mivlabx,  vinculis  conftriélum,  domum  fuam  devc- 
xerit,  &  tam  male  habueritji  uttribus  hebdomadibus  muneri  impar  fu- 
erit,  qvapropter  ipfo  opere  excommuhicationem  promeritus  cenleiur» 
qvi  abfoìutionem  ab  Epifcopo  nadus,  ex  ejus  mandato  poenitentism 
agat^  Epifcopo  autem  pendat  60  marcas  &  reftitutionem  mde  fluenris 
damni  rei  oeconomicae;  fi  damnum  femimarcam  apqvet,  pendat  tcmpb 
Holano  60  marcas.  Qvod  autem  Hdfkuldus  eqvum,  qvem  cathcdrac 
mancipavèrat,  denuo  fibi  vindicaverat ,  parem  reftituere,  &  Epifcopo 
15  marcas  folvcre,  prxcerea  unetam  prò  qvavis  Teptimana?  qva  cum 
detinuerat.  Anno^or,  in  Generali  dicecefcos  Synodo,  Abbates  & 
Sacerdotes  adegit ,  utafiìrmarent  &  promittercnt  foiutionem  unius  uncix 
ex  qvovìs  Prxdio  habitatO;  qvx  cxnobia  &  Tempia  jam  teneant  ,2}. 


(ti)  Ex  praefcripto  jfurh  Ecclefaftict ^  qvod  Thorlakiim  &  Ketillum  Aurores  fgnofcit,  ':n 
unno  1123  prsdia,  aliaqve  bona  templis  &  fncns  ufìbus  desinala,  a  deciirunram  fou- 
tìone  libera  pronuntiantur.  Conf.  ejnsdein  cap.  28-  Sed  Arpreanum  Jus  tcci'fi- 
éifiìcum  litum  anno  1^7^  hanc  exccprionem  non  habet.  Anno  1489  In  ciiccv-r'»  >•  J- 
holtina  a  Magno  Ejolh  tum  cemporis   Epifcopo,   Dieterico  Pining,  totitis  li!       t 


GAP.  VI.  §.  5.  4.  619 

•  •  ... 

Qvx  vero  pofthac  acqviri  poflent,  folito  more,  ex  .7urh  Eccle/i/tflici 
prxfcripto ,  decimarentur  5  qvod  Abbatcs,  prxiertim  vero  Thingeyrcn- 
lem,  induxit;  ut  omnia  ejus  monafierii  villas  anno  1504  xftimari  curarec* 

Licet  caufa  famiirs  hercifcunds,  Modruvallenfis  diéla,  nihil  ad 
eum  pertineret,  temperare  tamèn  libi  non  pocuit,  qvin  eidera  fernet 
immilcerety  &>  triconis  ìnftar,  aura  feculari  verfus,  nunc  prò  hac> 
nunc  prò  iila,  parte  ftaret.  Status  controverfias  talis  fuit:  Ssviens  in 
Islandia  peftis  anno  1494  primo  abfumfìt  Ingebidrgam^  filiam  Thor- 
vardi  Modruvallenfis  &  Margretc  Holm  (a) ,  uxorem  Pauli  Brandi 
fiiìi^  &  deinde  duos  ejus  fìlios,  Paulo  patre  adhuc  fuperftite^  ad  qvem 
hoc  modo  eorum  materna  ha^reditas  pervenite  anteqvam  ipfe  ad  plu« 
res  abiret,  reliAo  filìo  notho  Grimo  Pauli,  duos  habente  fìlios  legi« 
timos>  Thorieifum  &  Benediclum>  ordinario  fuccedionis  iure  avi  pa- 
terni opum  ex  afle  harredes,  qvorum  tutorem  agens  pater  Grimus,  om- 
nia qvae  avi  fuerantyiliis  vindicavit  Gudrida  autem  Ingebiorgre  foror» 
Thorvardi  Modruvallenfis  filia ,  exftinda  fororis  prole ,  fernet  ejus  hc- 
redem  ferebat,  prò  fé  habens  Edidiim  Haconis  Magni  filiij  Norvegia? 
Rcgis,  qvi  1319  decedit,  qvod  in  tali  caufarum  ftatu  jubet  praedia  ad 
cara  ftirpem  devolvi,  ad  qvam  initio  pertinebant;  Modruvjllae  vero, 
multaqve  alia  opima  praedia  fuerant  Ingebiorgac  peculium  ^  qv«  hoc  mo- 
do ad  Gudridam  &  ejus  prolem  revolvi  debere  videbiintur.  Grimus > 
ut  filìorum  caufam  non  proderet ,  eandemqve  prò  pofle  iirmaret ,  No- 

I  i  i  i  X  mophylacis 


Prxfe£kì,  £naro  Ejulfi  fifio  NoiTM)phylflce ,  aliisqve  optimatibiis ,  in  leges  relfltutn 
efl,  ut  de  prsedìis  vìgintì  abbine  annts  in  Regis  &  Epifcopì  poteflatem  reda£ìi8,  de- 
cima in  poderum  folvancur;  Vid.  Tupra  psg- 490*  Scd  an  hsrc  confticutìo  viin  legtr 
obtinuerit,  dubitaiiius,  cuin  tales  decìmas  in  dioecefi  Skalholiina  folvere,  non^vaia 
in  nfu  faerir;  Sed  «x  prxdiis  Cathedix  uaqve  ad  annum  1602  moiis  fuit,  ut  unica 
uncia  ex  qvovis  predio  pauperibus  folveretur.  De  decimis  ex  prardiis  Catbediae  & 
Teinplorum  diu  multumqve  dirceptatuoi  fuit,  qvod  licet  Rex  Fridericus  Secundus 
30  Martìi  15^5  in  dicccefì  Hotana  inandaret,  6c  Prsfe£li  &  Nomopbylaces  idem  jube- 
rent  in  SkaiitoUina,  nunqvam  tamen  introduci  potuit.  CbrifUanus  aucem  Sej^tut 
gì.  m.  anno  1739  edixit,  ut  antiqva  confvetudo  bacia  ve  obfervaretur. 

[a)  De  bit  vide  fiipra   pag.  473^ 


620  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

mophylacls  Finnbogi  Jonae  iudicia  eam  fut^ecit  jt  qvi  anno  x49if  die  vene- 
risante  Naùvicacem  Baptifts^  Spialdhage  ad  Eyafiord  cum  24  AfTeilb- 
ribus>  filios  Grimi  legititnos  eile  hsredes  omnium  poireflionum,  qvs 
Paulus  Brandi  reiiqverat^  Grimumqve  eorum  patrem ,  tutorio  nomine 
easdem  adminiftrare  debere»  iudicavit.    Memoracum  autem  Regis  Haco- 
nis  Edii^um  Norvegis  duntaxat  dacum  refpici  non  debere,  cum  nunqvam 
vim  legis  in  IsUndia  obcinuehc,  aut  prò  iege  ibidem  agnitum  iuerit ,  qvs 
fenccncia  in  Foro  generali  eodem  anno  rpnovata^  &  a  Pnefeélo  Regio, 
Pctro  Truels,  confirmata  fuit.     Cumqve  adverfa  pars,  Paulus  &  Thor- 
vardus  Erlendini,  Gudfidac  fillio  non  defifterent,  fuam  prò  virili  agere 
caufami  Finnbogus  anno  1499  ad  Longuhlid  inEyafiord»  &  denuosnno 
isoo  in  Comitiis  univeifalibus  >  cum  14  Aireflbribus  >  &  Prefetto  Regio 
Benedillo  Herften,  antea  aéla  confirmavit^  qvibus  tandem  acceflit  iiuens 
portium  augmentunv,  Gotf kalkus  Epifeopus ,  qvi  Miklagardi  ad  Eyanord 
anno  1500  die  luna?  poft  feflum  Michaéiis  fuum  adiecìt  calculum,  om- 
niaqve  Fmnbogi  Nomophylacis  Judicia  in  caufa  Modruvallenfi,  mpote 
jufto  jure  promulgata  ^  prò  fé  &  dioecefeos  templis  perfbde  confimìavir, 
adeo,  ut  Grimus  caufam  obtineret>  usqve  ad  annum  1^07,  qvo  Erìcus 
Sumarlidi  filius ,   Paftor  Saurbsenils  »   de  iimili  hsereditatis  caufa  cum 
Finnbogo  Nomophylace  contendens^  Norvegiam  petiit,  &  conjuncìis 
cum  Erlendina  parte  viribus,  Chriftiani  II  tum  temporis  Norvegie  Pro- 
Regis,  controverli  illius  Haconiani  Edifti  confirmarionem  acqvjfivit  va^ 
Practerea  Vigfufus  Friendly  hoc  tempore  totius  Isiandix  Prtcfecluram  ad- 
eptus,  fed  Thorvardus  faéhis  Nomophylax,  &  qvod  maximi  momeod 
fìiity  Gotfkalki  Epifcopi  iìliam,  uxorem  naélus,  Grimus  non  tantum 
caiifa  cecidit,.  fed  etiam,  ut  capitis  reus,  cenfebatur,  qvi  multa  adver- 
fus  leges  comraiferat;   qvibus  anguftiis  circumfcriptus,    mediante  Got- 
fkalko  Prxfuie  anno  1508,  paélum  cum  iis    iniit,    qvo  controverfatn 
hsereditatem  iplis  ceflit.    Scd  Thòrvardo  nullos  ex  filia  Epifcopi  reJin- 
qvente  liberos,  anno  1513  in  Norvegia  mortuo»  &  affinitate  hoc  modo 
ìnter  Gotfkaikum  &  Eriendinos  diubluta,   Grimus  animum  refumfiCy 
adeo,  ut  anno  tji^  in  Comitiis  ^eneralibus,  mediante  utroqve  Epifco- 
pò,  Stephano  &  Gotfkalko,   qvi  denuo  prò  eo  ilare  ccepit,  aliisqve 

optimatibus> 


(a)  Communìter  vocatur  M&druvaUenfc  EJi^t/m,  qvod  demum  Fiidericus  Qjartus  gì.  mnn. 
anno  ijii  penitus  abolevit,  poitqvain  Ikpius  tuibaruin  óditium  cauik  exihtcriL 


CAP.  VI-  §.  4»  5»  6»  621 

Optiimcibus^  'novum  mter  partes  Ikigantes  initum  (ic  paélutn^  qvo 
Grimus  pleraqve  ablaca  recepcavic. 

§.  5- 
Anno  ijof  Generalem  habens  dicecefeos  Synodum,  judlcibus 
delegatis  difcernendum  propofuit^  ad  qvatn  dioecefln  praedium  Skeggia- 
ftadac  in  Scròndum  cuoi  adjcila  paroecia  pertinere  debeat,  cujus  con- 
troverfix  ilatum  talem  efle,  dixit:  (pfum  prxdium  nunc  tenere  Scepha- 
nUm  jonse  Epifcopum  Skàlholtinum,  qvi  Diacoaum  qvendam,  Jonam 
Jon2e>  diélum  communicer  Priors  brodcr  a:  Prioris  fratrem ,  id  in  fem- . 
picemura  Beneficium  dicecefeos  SkalholnnaB  Tibi  emancipàfle  diceret, 
Jonam  aucem  id  a  fé  fadum  pernegare^  ni  Skalholtenfl  Ecciedx  nomen 
dederit,  &  ejusdem  Presbyter  faélus  fuerit;  Se  autem  aflerere  eundem 
Jonam  fibi  hocce  prredium  prò  folutione  mulélarum,  qyas  fibi  &  Tem- 
pio Holano  debijerat/  tradidilte,  iimulave  ore  &  manu  promifiire,  (I 
legibus  liceat^  Presbyterutn  aut  Monacnum  Holanas  dioecefeos  fernet 
futurum,  qvae  omnia  fadaeflent,  anteqvara  votum  qvoddam  in  Skal- 
holcina  dioeccfi  fecilFet*  Jonam  prxterea  efle  nòtorium  peccatorem,  adul- 
terum  &  inceftuofum,  qvi  affinitvis  &  cognationis  jurc,  femei  iterum- 
qve  libidinibus  violato^  fine  venia  &  abfolucione  ex  Holana  dioeced 
excedendo ^  ejusdefertor  fadus  fit,  cui,  fine  fua  venia,  in dioecefi  Skal- 
hokina  néc  voto  fé  conftringere  liceat:,  nec  prdinatio  confenri  podlc. 
Qvo  audico  concluferunt  judices,  praedium  Skeggiaftadas ,  &  faille >  & 
elle  debere,  Holanae  Ecclefiae  &  Epifcopi  peculium^  modo  probet  Epi- 
fcopus,  Jonam  fibi  id  ad  folvendum  nomina  mancipafle;  Sed  talibus' 
contra  Stephanum  machinationibus ,  parum  profecit,  qvi  praedium  Skeg- 
giaftadas nihilo  fecius  retinuit,  ita,  ut  Epifcopi  eflent  feptem  prsedii 
partes .  templi  autem  Skeggiaftadenfis  odava  tantum  ;  nofti*o  autem; 
tempore  totum  Paftoris  ufibus  inferviens,  inter  Beneficia  Ecclefise  Slul- 
holcins  numeratun 

Circa  annum  i505>  odia.&  difceptationes  inter  Epifcopum  & 
Jonam  Sigismundi  (a)  oriri  ceperunt,    qvorum  prima  caufa  fuit,  auc 

liii  3  minimum 

(a)  Jonas  hic  fuit.  filili*  SigUmundi,  de  qvo  cap.  5.  $.  7»  pag.  595.  egimiis,  fed  l3ìonii 

•-   -     '  JUlVltlS 


622  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV» 

minimum  praetendebatur  cfle ,  Jon»  cum  Biflrga  Thorvalldi  filia  conju- 
gìum,  qvod  dudum^  feu  ante  23  annos»  contraxerat.  Inceftuofum  id 
eflb  Pracful  clamavic>  genealogiam  ita  texcns,  ut  ftirpem  ucriusqve  face- 
rct  Einarum  Erici  &  Grundar  Helgam,  hoc  modo:  Eonim  filius  fuit 
lì  Biómus  Hierofolyraipeca.  2)  Chriftina  fuit  filia  Bittrni.  3)  filia 
Chriftinc  fuit  Solveiga.  4)  Solveigae  filius  Jonas  Sigrsmundi.  Ex  altera 
parte  dixit  fuifle:  i)  Ingegerdom  Einari  fìliam,  Hieroiblymìpetie  foro- 
rem.  2)  Eius  filium  Jonam  Buland,  3)  Jonse  filium  Thorvalldum,  & 
4)  Biergam  Thorvaldì  filiam,  Jonaeuxorem,  ut  hoc  modo  qvarto  cog- 
nationis  gradu  connexi  eflent^  qvod  Prseful  ]ure  jurando  a  fubomatis 
teftibus  confirmari  curavit  Sed  falfam  efle  hanc  eenealogiam  Jonas 
dixit,  idqve  anno  demum  1569  abunde  probavit  ipfius  ex  filia  neposi 
Gudbrandus  Thorlaci  filius,  Holanx  dia^cefeos  Prarful;  Nam  Inpegerda 
non  fuit  Einari  filia  &  Hierofolymipetae  foror,  fed  Thorftemi  filia 
&  ad  Biornum  Hierofolymipetam  nihil  pertinens.  Praful  autemi  ne 
hanc  ditefcendi  anfam  omitterct»  Jonse  dicam  impegit  &  inceftuofi  con- 
jugii  reum  egit,  qvapropter  Jonas  ex  judicum  fententia  plus  minus 
1450  uncias  argenti  tempio  Holano  &  Epifcopo  pendere,  abfoluuoneai 
prseterea,  folito  more,  ab  Epifcopo  petere ,  &  psenitentiam  ex  ipfius  pnc- 
Ifcripto  fub  juris  jurandi  fide  (a)  agere  dèbuit;  qvx  cum  ille,  vir  utri- 
usqve  Juris  peritus ,  &  caufae  confidens,  omnia  magno  animo  fpemeret> 
ab  Epifcopo  folenni  more  diris  devotus  fuic      Demde  nec  Bior^am 

cjus 


Divitis  fororis  filius,  vir  eloqvens,  acer^  locuples  &  tdz  fententia  tema.    Fiundc 
Jona  vid.  iupra  pag.  497.  fqq. 

(ft)  Omnia  htrc  Gbtfksiiki  centra  avurn  illegitìma  ada  Prxfide  illuftrifliino  Iflandic  Pfttfèfb 
,,  Clirifloplìorp  Walkendoiff  anno  1569  refddit  &  fuffla miliari  curavit  Gudbraftdos 
Thorlaci  filius,  poldea  dioecefèos  Holaus  Epifcopus  mericininiHS,  indttqve  nate  font 
m;igni  Viri  contentiones  &  a6Hones  forenles,  qvas  per  totam  fere  vitain  exemiit. 
Formiilam  vero  jurisjurandi ,  qvam  Gotfkaìkus  Sigismundiiio ,  fi  fé  abrolvendnm  (li- 
tifTer,  prsfcripturus  erat,  ipfius  manu  fcriptam  vidifle  fk  fcribir  GUDBRANDUS  in 
Ap^ogta  prò  avo  edita  1595)  qvir,  qvantum  converfationem  cum  uxore  Biorga  re- 
Iptcic,  hoc  modo  fonet:  "  lii  hanc  finem  manum  (acro  libro  tmpono.  ut  id  dicam 
"  Deo,  &c.  qvod  pofthac  cavebo  a  conyer(àtione  &  corporali  delecìetionc  cum  Rtòrga 
"  Tborvaldi  fiJia;   cmn  ea  ad  unaoi  menlam  non  aflìdebo,  ncc  cum    ca  in  eaJem 

domo  perno£)abo ,  cum  e.idem  (ermonea  non  mifcebo ,  ni(i  aiiqvl  auditnc  &  taàa 

iioflra  videant.  "     Ita  m$  Deus  ijfCm 


GAP.  VI  §.  6.  7-  623 

ejusuxorem  inulcam  &  mali  expeitem  effe  (inens,in  jusvoacam»  anno 
1^07  ream  judicavic;  i)  ob  inceftuofuin  cum  Jona  fcienter  concracr 
tum  conjugium»  Tempio  Molano  if  marcas.  2)  ob  primam  ab  eo 
imprsegnacionem  h  marcas;  3)  ob  fecundam  30;  4)  ob  terciam  60 
marcasi  ?)  ob  ufum  facrorum  per  decennium  (a)  a  qvo  con'iugiurn 
inierunt>  30  marcas;  61  ob  ovorumvis  16  dierum  obfervarìonem  diélò 
tempore^  (ex  uncias;  7)  ob  dierum  Oominicarum  &  Fedorum  obfer* 
vationemi  fex  uncias;  8)  Pro  qvovis  nefaflo  die  cres  uncias;  9)  ob 
confvecudinem  cum  marito,  proximo  biennio,  a  qvo  eorum  conjugi- 
um  illegitimum  elTe»  proclamatum  fuic>  60  marcas;  Ob  fomnum  &  con- 
verfarionem  cum  eodem  60  marcas;  cui  iudicio  qvancum  in  ipfa  fuic, 
Biorga  parere  >  necellicate  adaéla  ed  Jonjs  aucem^  vir  acris  ingenii  & 
injuri£  impatiens,  Norvegiam  peciic,  Pro-Regiqve  &  Archiepifcopo, 
re>  ut  aéla  erat,  delata^  ab  Archiepifcopo  acceptis  ad  Stephanum,  Epi- 
fcopum  Skalholcinum ,  ejusdemqve  dicscefeos  Abbates  litteris,  qvibos 
illi  iudices  controverfiiE  conftitucbantur,  in  patriam  anno  1^09  revcr- 
fus  ^ft,  qvibus  fpe  fua  minus  profccit,  cum  illi  omnia  GotfKalki  Adta 
&  Judicia  confirmarent >  qvo  ille  animofior  faòìus,  Jonam>  ut  tanqvam 
maxime  notorius  peccator  die  Cinerum  aut  Viridiura  pxnitentiam  adu- 
rusi  &  pubtice  abfolvendus,  Holis  le  (Iftat,  ]ulTìt.  Et  cum  ea  etiun 
fruftra  fierent;  tandem  anno  15:7  in  generali  Holanae  diaeccfeos  Syno- 
ào,  omnia  fua  de  Jona  promulgata  Judicia  ac  A&à  confìrmuri  &  legi- 
tima  pronunciari  curavitj  adjcélo,  eum  ut  delatorcm,  qvi  fé  coram  Archi- 
epifcopo denigrafTec,  bonis  confìicatis,  fummo  fupplicio  puniendum  eilc* 

§.7. 

Altera  inter  eos  odiorum  fax  fuit  cxdes   Asgrimi,  fratris  Jone» 
&(^a  in  nuptiis  Jonse  anno  i-)92,  qvi  prò  fratre  &  tum  fponfo,  contra 

Herman- 


(ja)  Jonam  Biòrgam  diixilfe  anno  1485  teftatur  GUDBRANDUS  in  Apologia  Grpìnv  cii^a, 
diccns  id  t'i:ìuin  17  annis  anrccpain  Gotfkilkus  Epilcopiis  factus  cit,  lod  BIORSUS 
de  Skardsaa  ad  annum  14^2  id  refeit.  Non  tscile  iraqve  dtciUii',  qvare  potikaU 
kus  anno  i<o7  decennium  tantum  eorum  conjugio  tribuit,  cvm  ad  minimum  eflent 
anni  15,  a  BlORSl  c9\<:u\o  (bmus,  fin  vero  iplìus  CUDBRANDlp  t  anni  25; 
Scd  qvicp-iJ  in:  Verolimiliimas  eli  Gotfknlki  calculu^,  &  uicadum  cy^'O^aphicuni 
in  JÌ£oIogia  Cudbraudiana  (lacucndum    videtur. 


624  PERIODUSIV.    SECTIO  IV. 

é 

Hermannum,  Gìflum,  &  Olaura  Philippi  filios  extra  coetneteriuni  Vi- 
dedalstungenfe  dimicans,  a  Smido  qvodam  intra  coemicerìatn  conili* 
tuto  a  tergo  confoflus  fuic»  Hofce  fìratres  Jonas  primo  anno  1494,  ju- 
diceOIao  Epifcopo  in  jus  vocavit,  fed  qvid  ille  decreveric»  nos  lacet  tan^ 
tura  conftat  qvod  anno  1495,  mortuo  Epifcopo  Olao,  jonas Thorvaldi  & 
Gudmundus  jonae  Holanac  dioecefeos  Officiatesi  Epifcopaliqve  poceftate 
gaudentes ,  Olaum  a  pollutione  coemeterii  Videdaistungenfis  fua  fenten- 
tia  libera verint ,  poftqvam  jure  jurando  negaverat,  fé  nec  coemeterium 
verberibus  aut  fangvinis  effufione  poiluille ,  nec  qvenqvam  intra  eos 
fines  fauciaflc,  cui  leges  Ecclefiaflics  in  templorum  honorem  afyli  ius  cri- 
buant  Hicce  Olaus  maritus  fuit  Vigdifx,  filis  Soiveigsr  Biomi  Divids 
filiae ,  qvae  liberorum  Biomi  diutilìlme  fuperftes  parenti^  divitias  fibi  vin- 
dicavit  ^a).  Ex  Vigdifa  hacce  fufceperat  Olaus  filium,  nomine  Einarum, 
cui  tantam  divitiarum  Solveìgae  partem ,  qvanta  Vigdifac  debebatur^  Ei- 
narus  Oddi,  Prattor  Hunavatncnfis  Toparchiae,  anno  1496,  &  icerum  1497 
adjudicavit^  qvam  fentenciam  Finnbogus  Nomophylax  fuo  calcuio  con- 
iìrmavit,  qvi  etiam  Olaum,  filii  opes>  usqvedum  togam  virilem  aifu- 
mat,  tutorio  nomine  adminiftrare  debere,  pronuntiavit.  Cura  vero 
Godvinus  joncc  &  ejus  filius  Biornus,  viri  potentes>>  &  fa6lio(i,  Eini- 
rum  ab  hac  hsereditate  excludere  niterentur>  Olaus  contraila  cum  Got- 
ikalko  Epifcopo  amicitia ,  ipfl  plurima  prtedia  vendidit.  Sed  Jonas  Si- 
gismundi  a  Chriftiano  II.  Nomophylax  conftitutus,  partim  ut  Olaum 
ulcifceretur,  partim  ut  GotfKalko  hofli  infenfillimo  ccgre  faciat,  fobri- 
num  fuum  Asgrimum  A  sgrimi  filium  fubordinavic  ,  qvi  Olaura  non 
qvidem  ut  patris  fui  interfeélorem ,  fed  necis  caufam  &  adjutorem>  in 
jus  vocavit,  judicio  praefidente  ipfo  patruo»  qvi  Olaum  ejusqve  fìratres 
exilio  mul(^andos^  ni  Regia  clementia  fecuritatem  illis  pra^ftiterit,  iudi- 
cavita  qvo  omnia  Olai  afla^  utpote  exulis  &  homicidii  crimini  ione- 
dati,  irrita  &  illegitima  cenfebantur,  adeo'ut  pericuium  cffet,  neGot- 
fkalkus  omnia  ^  qvte  ab  eo  emerat,  amiiTurus  forct.  Sed  Prseful,  qvi 
chartas  mifcere  &  togam  prò  lubitu  vertere  novit,  Olao  fusqve  caulie 
eo  modo  fuccurrit,  ut  Olaus  coram  Jona  Einari  filio,  anno  1^13  jutt- 
jurando  negaret  fé  eo  animo  ea  vice  Videdalstungam  adiiiTe,  ut  Asgrimi 

necem 


(a)  ViJc  fu^^ra  Scil.  3.  cap.  9.  J.  6.  pag.  495.  ubi    de    liberis   Biorni  Divirìs  pluribui 


egiinus. 


CAJ*.  VL  §.  %  S.  9.  625 

nccem  procuraret ,  vel  fup  corifilto  vuliiferatum  interFeétumve  effe , 
qvod  ad  cau&m  qvodanimodo  palliandacn,  cum  decenti usornari  non 
poiret,  fuffìcere  viliim  eft».  Sed  ne  hec  jonsp  inulta  .forenc,  Epifcopus 
dicam  ei  fcripfit,  qvod  iplè,  ejasqve  fatelliteà,  januam  templi  Videdals- 
tungenfis  iélu  auc  puncto  Jaeferit  ;  cuitì  Homicidam  Smidum,  tempio 
inclufui»,  p«rfeqvcrericur/-tìt-ne  avfd' inttnà'um  relinqverec,  Einiruiiì 
eiiam  Jonac  filium,  ex  priori  uxore  mfceptuiTì,'in-jti^  voeavit,  &  excoat-i 
municavit)  qvod  ad  maHiram  prove<ftus  arcacein,  citra  neceflkatem  pa- 
tris  excommunicati  cucamine  ufus  foHVetf  cui  prxter  ingentium  tnulólarum 
foiuciQiieaì^  qyas  ipfe  iniunxtc»  tria  opima  pra^dia  &  qvatuor  viliast 
Kftaraenti  nomine  expreffin 

§.8. 

Anrto  T50?,  contuHt  Sveno  Thorfinnì  praebendam  Vefturhops- 
hola,  qvamdiù  efus  filius  Jonas  ad  macuram  non  pervenerit  aetatem ;  Sed 
deinceps  ipfii  Jpna?,  in  fempicernum,  qvem  Prarful  fpondct  a  fé  ica  infor- 
mandum  fore,  ut  Sacerdos  fieri  potueric,  nihil  (ibi  fuisve  fucceffori- 
bus  refervans,  prgetcr  confvecam  Epifcopi  hospicalitatem  &  debita  mu- 
nera;  Svcnus  vero,  redhoftiuienti  loco  >  Epifcopo  praedlum  Ytfta-giI  eman- 
cipa vit  (a).    •         '     '•' 

'       §.9-  • 

Anno  1  jr^  in  generali  dioecefeos  Synodo  Prarful  &  Eirecus  Abbas 
Thingeyrenfis ,  Cleri  jpdicio)  inter  eos  de  proedio  Kaldadarnes  in  Biarna- 
fiord  vigentem  contro verfiam  fahmiferunt.  Prceflil  prò  fua  caufa  protu- 
lit  codicillos,  qvibus  jonas  Thorvaldi  Abbas  Thingeyrenfis,  qvar,  dutn 
Holanar  cathedra:  OlTlcialis  fuit,  nomina  fccerat,  emancipatione  prsedii 
Kaldadarnes  >  coenobii  pccuìii^  folverat.  Abbas  autem  ad  alios  provocavit 
codicillos,  qvibus  Biarnum  Thorarini,  ejusqve* Uxorem  Solveigam  Gud* 
mundi  hoc  pra^dium  Gunnaro  Jonx  Fratri  &  membro  coenobii  Thingey» 

rcnus 


(a)  Confvetam  Gocfkalko  colUlionis  pr^bcndf.rnm  formulam  vid.  ad  finem  Cap.  Licr.  A. 

Tom, -li,  Kkkk 


62^  PERIOOUS-IV»   tS^GT-iO  IV. 

renfis  290  aoreis  yendicMèr  proba  vie  r^e^ui^^fnq  ve  emtioncm  ab^A{)bite 
Jona  Gdinlxo  approb^cam  fuifle^  qvap^optef  JfHi^  Tharvaldi  fllio,  idem 
proediunv  feìe  cccnobii  neceirUace  &  Fratrum  jcòntepfa  abalienare  illicitum 
fuiflè  eontenditr  de  qva  decrctùm  fuit>  fuiffc  &  cfle  debcrc  ptardium 
Kaldadarnes  coeoc^ii  pccuiium,  ^  .q-va  iui^  qecdikate  non  (k  abalknaii- 
dum  ;  Prtefujiein  auceai  carni  iKei^des  J|0n9e.  A|)bati$  poHulare  poiTe^  qvaau 
prarcEum  Kiildadarn^^  ^  ^^  accép^rac*    • .  '  .  V  /  '       > . 

"  -^  5.  ICX 

Anno  t?>7>  Glaimbae  in  Skagafiòrd,  elle  MjercurìI  poft  Fcfbm 
Mk:fiaélis>  Prxful  Gum-  Teito  Thorleifi  filioi  pactum  fecit,  qva  Teitus 
omnes  injurias  &  coiKumelias^  qvos  Prxfulis  latelllccs  ipfi  Se  ejus  fami- 
hx  domi  fuce  intulerunt,  excepto  tantum  homicidia  qvod  ibidem  patra- 
ver^nt,  Pnrfuli. condona vk  &  ejus- arbitrio  pcrinHIt;  Qi^a propeci:  Prxful 
Tcito  liiara  amicitìam  &  cantum  honoris  pollicitus  efty  qvantum  Teito- 
accipere  placeat;  Qvae  pollieicatìo  in  aq\a  feripca  fuliro  videtur;  Njoi 
iji9r  PrailU  Egillo  Halli  diem  dixit,  qvòd  72  uncias  aut  carum  pre- 
tium  ìt  Teito  non  aoceperic ,  qvas  Prrfuli  promiferat,  cum  ejus  inter- 
ccffrt  ind:uftus,  Egillum  erudiendiim  Holas  addiverit;  Qva  de  caufi  con- 
cluferunc  jùdices  Ejgillum  mfontem  ètle,"&  hoc  nortiine  Epifcopo  nihil 
debere,  cura  nihilpromiferic;  Tcictim  vero,  &qvideni  cum  ulufruciu;un- 
tiun  Epifcopo  qvaoi  primum  pendere  ceneri,  qvancuiu  fuerac  poUiciui^ 


ì  •  • 


Eodem  mno  dio  &  loco.  Ejpifcopus  Jone  Sìgism ondi  caufara  iiv 
tendic,  qvod  ipfe,  ejusqve  Vicarii  opes  templi  Reykcnfis  male  adoiini- 
ftraverint,  dilapidarint,  aut  (Ibi;  invico  Cpircopo,  retinerent,  namlicec 
antiqvjs  rationariis  probari  polTct  templi  ibrcem  fuifle  in  totum  3 12  un- 
cias argenti  prapter  2^9  annoriim  de<:imas,  qvx  qvovis  anno  plusqvj:3 
4  unciarum  pretium  afcjyarinc,  qvorum  iiullam  pròrlUs  rcddiderinc  racio- 
nem,  templum  camen  valde  ruinofum  cfle.  De  hac  caula  edixcrunt 
judices,  iplum  prxdium  Reyki,  cum  omnibus  adid  pertinentibus,  Epifco- 
pum  tanqvam  feqveftrum  recìnere  debcre,  usqvedum  verus  poireUor 
folucione  debiti  tempio  fatisfaciat.    Hic  e£t  (Ine  diibio  Jonas  SigismunJij 

iamolus 


CAP;  VI;  §>  io.  n.  12.  13.    ^  627 

* 

famofus  iHe  vir,  ae  qvo  fupra  a^um  eflr,  qvem  GotCsialtais,  poftqvam 
omnia  ejus  bona  publicaverat,  &  ab  Einoro  ejus  filio  teftamentum  ex- 
prcflerac,  temperare  fibi  noà  potuic>  qvia  oranimóde  exagiurer, 

'  5*  12/ 

Omnium  GocfKatki  Axflorum,  qvx  nobis  videre  coritigit?  irttimum 
eft  ipiius  teftamencum,  datura  HoJis,  ly^o^  qvo  no  profdia  &  vìllas 
tempio  Molano  legat,  vario  modo  acqviflta;  Qvaedam  enim  doaatiohe» 
qvcedam  jcmtione  aut  teftaraento,  plurima  autera  variis  exatìionibus  ad- 
eptus  fuerat,  qvorum  pretium  a^ftimatur  fuifle  46  millia  imperialìumr 
Vaccanim  autem  &  agnarum  cum  iisdem  elocatarutn  pretium  2100  itn- 
perialium,  ut  ipfa  fors  fuerit  48  mìllia  &  centum  imperialcs.  Annua 
autem  ufura  feu  proventus  14:6  imperialium;  Qv;o  etiam  anteceflbris 
dai  conftitutionem  fimiiis  argumenti  coxiSrmavìi  ^a). 

§.  13- 

Prrpter  ha?c,  qvte  dì^Jlafunt,  &  plarimas  bujus  viri  permutationei;^ 
«mancipationes,  emtiones,  &  id  genus  alia,  qvsr  ut  flgillatim  nominen* 
tur,  indigna  pucarmis,  aobis  de  ^o  mhil  inriotuit.  Crudelis  vulgo  au- 
dit,  qvod  cogn'omentum  a  pofteris  &  amicis  Sigmundini  primo  inditum 
fuifle  videtur.  in  prandio  Miklagardi,  ad  finera  Eyafiord,  viliicationem 
habuiti  ibiqve  iirpius  seftivavir*  Templura  ligneum  Norvegico  more 
cxftrudum  ad  porcum  Kolbeinsaaros  coaftituit,  qvod  in  gratiam  merca- 
toruis,  qvi  ibìidem  ftationes  h*dbebunt>  .&  propriorum  nautarum^  (navhn 
enim  onerariam  tum  temporis  habebat  cathedra  Holana,  qvam  fubinde 
ad  cxterosraifiti)  potiflimum  feciffe  videtur.  Opfis  congelHt  ingeiites, 
nul!iu3  enim  lucrandi  modus  ei  turpis  fuit.  Holanum'  templum  calice 
aureo,  cui  tria  a.uri  pondo  impenderat^  mukis  pra^terea  magni  preiii 
ornamentis  ditavit.  Cathedram  Holenfera,  ut  fupra  dixiraus,  110  prae- 
diis  locupletavitj,  qvorum  pretium  48  miilia  imperialium  aeqvavit  aut  fupe- 
ravit.  Et  cum  filia?  fuae  Chriftinae  die  nuptiali  2000  imperialium  afTigna- 
ret>  probabiliter  fupponitur  alteri  fiiix  tantundem,  &  filio  duplum  de- 

K  k  k  k  ^  ftiuaflc. 


(r)  Hocce  iiiftrumentum  vid.  ad  fincm  hujus  Capltis  Litr.  B. 


628  PERIODUS  IV.     SECTIO  IV. 

ftinafle,  qvcc  omnia  ad  60  millìa4niperìaliumfunimacncxfurgunt^  Relìqvum 

vero,  qvod  haiid  rpernendam  rummam  eflfecit,  ex  fencencia  Archiepi- 

fcopi  ejus  fratribus  ccint*     Ex  Valgerda  q vadano  Jonx  filia>  qvatn  nec 

ijxoreriri>  nec  concubinam,  vocare  licuic ,  utramqve  enìm  habere^  legibus 

prohibitum  fuit,  fed  molliore  nomine  auxiltunij  aut  auxiltatricetn  nomi- 

nabanc ,  plurcs  fufcepit  liberos  v  qvorum  tres  tantum  ad  adultam  pervc- 

.nerunt  actacem.  ,  i)  Oddiis^  diftus   hbrfke y  feu  Norvcgus,  mali  patris 

optimus  filìus ,  qvi  Lutheranoe  Religionis  in  Islandia  proecipuus  inftaura* 

tot  exftitit,  tandemqve  Noinophylax  faclus,anno  1556  in  fluvio  Laxiii 

vitam  finiit  (a).     2)  Gndìunrt  y  qvàno  GitTurus  Einari,  Skalholtinus  Epi- 

l'copus  fibi  defponfaverat ,  fed  ab   Eyfteino  Brandi  compreflam,  fvafu 

fratris  ejus  Oddi  repudiavit.    3)  Chrifima^  qvam  pater  anno  1^08  Thor- 

vardo  Erlendi  eloca vit,  inqve  eorum  honorem  die  nuptiali  HelgumAb- 

batem  Thingeyrenfem  ordinavit       Ipfe  autem  anno  1520  in  vifitationc 

Ecclefiaftica  Toparchia?  Thingeyrenfis,  convivium  epìfcopale,  ut  voca- 

batur,  a  Paftore  Greniadarftadenfi  inftìtutum,  celcbrans,   audiw  hoftjs 

infenfilTlmi  Jonae  Sigismundi  mprte .  fuam  non  proculabefle,  vaticini- 

tus  eft  (b).     Iter  itaqve  domum  vercens,  paulo   poft  apgrocare  ccrpt, 

tandèmqve  anin1a>  Patronis,  qvos  per  omhem  vitam  maxime  colucnt, 

Johann!  Apoftolo  &  Gudmundo  Epifcopo,  commendata,  HolisdieDe- 

cembris  8   cum  ibidem  annis  21  fedillet  Epiicopus,    ncminì  iugenduS; 

vitam  cum  morte  commuta vit. 

Litr,   A. 

TTntverfis  Chrifti  fidelibus  patentes  literas  infpe<3uris  feu  audituris,  N. 

Dei  graiia  Epifcopus  N.  falutem  in  Damino  tempicernam,    Noveritis 

Nos  Eccleliam  Sanili  N.  apud  N.  dileiìo  nobis  in  chrillo  filio  Domino 

K  N. 


(a')  D-  hoc  ni  Perìodo  reqvcnti  plnra  dicendii  venìuiit. 


pmhos  ìtmws  crudeli ffimc  vexaverat ,  /;/  fabitam  pmbum  rcpentt  tncidlty  C  J'^  f^^' 
pò//,  eam,  qvam  tata  viìa  in  mìfeiot  fubditos  ufus  ejì  vitUf  cum  mifirabui  otftr 
CQmmuta'Ji$, 


j 


GAP.  VI.  Lìrr.  A.  B; 


629 


N.  N  Sacerdoti  noflra?  dicEcefeos  >  cum  omnibus  Ails  jurìbus  &  liberta- 
libus  &  pertinentibus,  hsbitis  &  in  futurum  habendis,  prxter  perciò, 
nem  Ecdefi-f ,  rice  &  canoiiice  contulilfe-,  <:umqve  debita  cura  duorum 
faccrdotum  perpetuis  temporibus,  jufte  &  libere  poindendjm,  durn 
modo  carte,  devote  &  lacerdotaliter  vixcrit,  &  bona  Ecclefioe  qvi  prò 
nunc  creditur  non^  qvovis  modo  abjlienaverit,  neqve  Ecclefiam  vel  cu- 
riam  facerdotalem  delblaverit,  Nobis  noftrisqve  Succcflbribus  canonico 
intrantibos  debitam  &  filialem  exhibuerit  obedientiam,  reverenciam  pari- 
ter  &  honorem.  Iftis  non  tencis  &rice  fcrvatìs,  haec  noftra  coJlacio  irrita 
fic  &  inanis  ;  In  cujus  coliationis  teftimonium  fecretum  noftrum  pr^ae- 
fencibus  eft  appenfum.  Dacum  apud  Sedem  noftram  Epifcopalcm, 
Hola,  &c, 

Litr,  B- 

In  nomine  DominL 
(b)  yier  Gottfkalk  med  Guds  nid  Bifkup  a  Hólum  gi6rum  godum 
mOnnum  vitrlegt  med  {lelFo  voro  opno  brefi  at  Vier  vilium 
fialfer  kunngidra  ydur  hver  kot  edr  jarder  hefr  under  Ofs  bored  i  banii 
tìma  fem  almattigr  Gud  hefr  Ofs  óverdugann  foiad  yfer  Hóla  Bifkups- 
daeme;  hvad  {)eir  partar  edr  jarder  heita;  hverfo  dyrar  fxer  ero  oc 
hverlb  j^xr  hafa  under  Ofs  bored ,  oc  hvad  vier  gidrum  af  |>eim. 

Fyrer  nordan  Jókulsà. 


Dahr 

Aland 


Dyrieike. 

Hundrud. 

lOl 
-        lOj 

Kkkk  3 


Kugillde. 


Landfkulld. 

3  mcrkr. 
Gardur 


(b)  Nos  Gotikalkus  Dei  graria;  Epìllopus  Holenfis,  hls  potcntilms  noruin  fr.cmus,  Nos- 
inet  vobis  parefacìuros ,  qvarnam  villuljp  &  prjedia  eo  tempore  qvo  Deus  oinnipo- 
tens  Nos  indi^nos  Holnnae  dicecefeos  gubernacula  tenere  peimilìr,  in  noftrain  pos- 
feflionem  tranflerint,  qvid  nomiiientur ,  qvnnti  conftent,  qvomodo  comparavcrimus , 
6c  in   qvein  uiliin  convejtemns 

A  Hep entrimi'  fluvii  ^okulsà. 

Pretium     !  V  a  e  e  ar    cum  j  Nf  erces. 
Prnrdioriim.  prjpdiis  Iocat;r. 


Dahr 
Aland 


Imperiai. 
40 
40J 


Imperiai, 
CuìduTf 


630 


PERIODUS  IV.    SECtlO  IV. 


Cardar  —  —  i_  .^-^ 

voru  peflar  priar  golldnar  i  ùclegd  fjrr- 

er  barneigner  1  hórdóme. 
Svemhùsvìk,  kom  fyrer  framfcre  i  kenflu 

til  prefls  Sira  Jdns  Magnùsfonar. 
I  Sk'órdum ,  kom  f)ar  fyrir  annac  koc  oc 

peningar  a  millum. 
pverd,  keypt  fyrir  fulla  peninga        — 

I  Hedara  Umbode. 
IIól  1  HOfdahverfe,   keypt  fyrir  fulla 

peninga,  oc  er  fó  Kriftsfe 
llrafv/iader  ^  kom  i  proventu  — 

Half  Biorgtn^  goUdin  i  fakferle  — 

Vady  gefed  i  proventu        —  -— 

HòfkuUJsJtader  VTi^d  kotum,  komu  half 

er  fyrer  bifKupstiunder,  enn  half  med 

Sira  Thomafe  Eiriksfyne,  enn  koted 

keypt* 


Dyrieike. 

Hundrwd. 


Kùgillde. 


s 


tandflcolli 

c 


20 

6 

a 

20 

4 

ao 

6 

30 

IO 

20 

50 


7 

4 
6 

6 


c. 


XV  atiwr. 

ce. 

X  aurar. 
Vili  agilldc 

ce 


Halfer 


Cctrdufy  \\s  trcs  \\\\x  mulffa  ob  ndiilterìum. 
Svehibusvìk  dicla£lrum  Presbyteri  Jonse  Magni 

filii.      . 
Pors  pr;rdii  Skord,  permutione  cum  alia  villula. 
T/jvcraa  cmtione.        —  ^^  — 

/;;  provincia  citeriore. 

Hf/I  in  Hofdahverfe,  emtione  dì  tamcn  piis  ufi^ 

bus  dicfitum. 

Brafnjladiry    prò  BÌimenrationc.  — 

Dimidiuiii  prrpdii  Bt'órg  mulcìa    —  ^— 

V^t(f9  prò  alìmenrntioiic  —  -— 

lU'fhìldJlfldcr   cum  fubjacente  vìlUiln,    partìm 

prò  dtvjmis  epifcoj^Qlibus,  partim  prò  fuften- 

tntione  lacerdotis  Thomas  £iicì|  villula  au 

tem  emtione* 


80 
80 

60 

120 
40 
80 

200 


^ 


Preti nm    |  Va  e  e  ir    cum 
Priedioriim.  !  pnrdìi.s  locari. 

Imperia^ 


5 

6 

4 
6 


7 

4 
6 

6 


Merces. 

laipcr:- 

4 
4 

4 
4 

3 

8 

11 

;> 


Dìjdì- 


GAP.  VI .  Litr.  B. 


63Ì 


lUìkr  IhEbtarnarJladir^  goUdncr  i  fak- 

ferie. 

FngrmieSy  v^  kcypc.  .          -—  — 

Stròru/j  var  gefcn                  — •  — 

Minne  VeJIifrf  keyptr           — ►  — 

Chriftnes              —               —  — 
Chriflneskroppur ,  Hialmdader  oc  Grif- 

ara  koala  fyrcr  J>xr  Jardcr  fem  under 

hafa  bored  oc  er 

—  KroppUr           —            —  — 

Uìaimsjlader         —            —  — 

Gufcirà                 —            —  — 

KriikftoJmn           —            —  — 

Dvfìjuillader          —        •     —  — 

SchMi                —            —  '  - 

Glia                     —            — .  — 

voru  j^éffdr  priar  keyptar.  . 

Geid^j  kom  pad  i  jardakaup  .  *— ( 


Dimìdiiim  prifdii  HaUiiarnarfiadìr  muleta 

SlroJtd^  doiio-^  —  — 

M'mnevelJcrs  cmtione    -«-  — 

Cbrìfìnes      —•-*-  — 

Chrifines  Kro^pur  permiitatione  — 

Hialìfifladery  penmnione  -^ 

Crijhraa,  petmutatione  -^ 

Kìuìjìad<:r  —  — 

Jjyajìajìnchr  -••....  •«« 

^Imblid     —  --*  —* 

Gii  san  y  \\£  rres  permutationc  — 


yrleifce. 

Kùgi 

lldc. 

f       LmdrtcuIW» 

jiidiudrf 

/ 

15 

4 

X  auran 

0 

J? 

4 

X  aurar* 

10 

4 

C. 

IO 

^*"^ 

60 

IO 

ccc 

40 

6 

vin  Mìiide. 

20 

6 

e 

ao 

6 

e. 

— 

r      S 

XV  aurar. 

20 

5 

Vm  agiUde.  : 

20 

6 

C. 

20 

6 

c 

!»• 

#                          •      1 

6      (  XII  aurar. 

-  -  Hleinargarder^ 

« 

;    Preti 
Piaedic 

um 

'Vaccit    cum 

'Merces»' 

>rum. 

praediis  locatar. 

linpct 

ial. 

i 

luipeiiaL 

<5o 

4  . 

2 

5» 

4 

2 

40 

4 

4 

»      40 

— 

— 

240 

IO 

13 

i63 

6 

5^ 

80 

6 

4 

«or 

5 

4 

— 

5 

3 

80 

5 

H 

80 

6 

«9 

4 

80 

6 

4 

4S 

1 

6 

H 

1 

« 

' 

'  JSlcinar^ 

l^rHuì', 

632 


PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 


lìleìnargardur  y  fumrkeyptr,  enti  fu mr 

i  fakferle. 
lìvajjafelly  fumt  keypt,  enn  fumt  fyrir 

Biarna  heicìn  Olarsfon  i  fakfcrle. 
Ytra  Kroffunes,  keypt  fyrir  fulla  pen- 
inga,  €nn  hàlfc  oc  Kùafiader  i  Svariar- 
dal  komu  fyrer  fydre  BresL 
Sydra  Km^hnes^  keypc  fyrk  fulla  pen-> 

ioga* 
Mytarlón,  keypt  fyrir  fulla  peninga 
Aslàksflader  y  {)a  ùte  eru  {>riù  ar 
A'tnhiarnaìiìreLku    oc    halft    KroJJanefit 
ytra  feck  Ofs  Sira  Eirikr  Sumarlid^fon 
fyrir  vora  peninga  enn  hann  tók  i  fama 
fyrir  Rettarbótena  af  peim  Finnboga 
fonum»^  • 
Asy  a  hinu  pridia  are  —  — 

I  Aa  betòlud  —      ,      — 

Stedie  —  —  — 


Dyrleike.  |Kugillde. 

Hundrud 


60 


100 


30 


IO 


90 

20 

40 


6 
6 


30 
20 


6 
6 
6 


LancUkulid. 

ce 


ce 


e 


e 
e 

e 


Grmd 


Hleìnargardur f  pnrtim  emtione,  partim  mulfta 
JiviijJ afeli  paitiin  eintione,  partìm  tnul£la  Biar. 

n:!  tilii  Oiai. 
Ytra  Krojfnnes  emtione  &  perinùt.itione         — 
Kùajìader  in  Svartftrdal  permutatiotie.  — 

Sydra  Krojjanes  emtione  —  — 

AJyrarIóft.  emtione      —  —  — 

Afiàkjinder^  poft  triennium  —  — 

Ambiargar-brccka  peimutatione  aum   Presby- 

tero  Erico  tìlio  Sumailidii. 
Aas  poft  tiicnnium      —  —  — 

Pars  prafdii  Aa  pecunia  numerata-  — 

Sudii  —  —  •    —       •       — 


Pretium    iVacc^   com 
prjtdiornm,  iprsrdiis  locati?. 


Imperiai. 
240 
400    • 

liO 


IO 


I 


120 

6 

80 

6 

160 

6 

120 

6 

fo 

6 

80 

6 

MfrciJ» 


Impeli^ 
8 


8 

4 
4 

4 


4 

!     4 

4 

Psrt 


CAP^  VI  Litr.  R 


^35 


Grundi  ]^rvalldsdal  —  — 

Steinftadery  keyptcr  fyrir  peninga 
Mavj  oc  Mwand^hiòzt  i  fakferle 
fagrejfkógr^  er  furar  keypcr»  enn  fumr 
ffolldin  i  fakferle  —  — 

Kalffkim,  goildina  fyric  vorar  dunder 
SUUaUkr^  hàlfr,  var  kcypnir  — 
hìrmes  i^-  — .  — 

Melar    .  ^—  —  -*• 

Kwgufiader         —  — -  — , 

oc  haifar  Audner  Tettar  Urda  kirkiu* 
I  Audnum^  colldnar  af  Jone  Sigmunds- 

fyni  i  fakterle. 
ììreidarflader ,  keypter  af  morgatn  fyrir 

fulla  peninga. 
Klaufabreckur  9  goUdnar  af  Jone  Sig- 

mundsfyne  i  fakferle. 


fDyrleìke.lK&g;Ude.| 
'Hundrud.  ■ 


IO 

30 
20 

30 

40 

IO 

10 

20 

20 
IO 

60 


6 
8 

6 
6 

t 

4 
6 


8 


Laiidiku]14. 

a 

ce. 
ce 

XL  élnen 
X  auran 

C 

C 

c 

ce 

ce 


Pars  pr^dii  Grand  in  Thonrardsdri  — 

Suinfiader  pecunia  numerata        —  — 

Hvlar^  mul^a  —  -.-  — 

Midland  j  inulta         — .  —  — 

Fagrc  Skogur  partim  emtlone  partiin  inulta 

KAIffkintt^  pio  decimis  noftris     —  — 

Diniidium  pracdii  SkaldaUkur  emtione  — 

Brimnts       —  —  —  — 

M^lar         —  —  —  — 

Kmffiftader  —  —  — 

Dimidia   para    (undi    Atèdnir  tempio  Urdenfi 

addi£^a. 

Hrtidùrftadcr  pecunia  diverfis  numerata  — 

Klaufabreckur ,  mulSa  a  Jona  Sigismundi  ex- 

penft. 

Tom.  IL  LUI 


Pretium 
prcdiorum. 

Imperiai. 
40 

130 
80 

1:0 
160 

40 

40 

So 

80 
40 

340 
aoo 


Vacc«    cirm  Merces. 
prardtis  locate,' 

ImptriaL 


8 

7 

6 
I 

4 
6 

6 

6 

6 
% 


4 

4 

8 
8 

4 
4 
8 

% 

8 


6m 


PERIODUS  IV.    SEC/riO  IV. 


Dyrleìke. 
Hundrud. 

50 


D^hj  «f  Steinn  Snorrafon.X  hundrud 
Hólakirkiu,  enn  XL  hundrud  keyptj 
af  bòrnum  Sceins,  er  hann  gaf  I>eìm  i 
teftamenc,  oc  voru  keypc  fyrir  fulla 
peninga. 

I  Olafsfirdh 

Gtndiir^  var  keypt  af  tveimr  — |    20 

keykcry  keypter  af  m&rgum  *    — 

1  Fliótum. 

Illhugaflader^  keypter  halfer,  cnn  hàlf- 

er  fyrir  leyfe; 
Molaftader  ;    keypter  halfer ,  oc  halfer 

fyrir  eydekoc 
Miolhrigdafladr  y  keypter  .  —  — 

Tunga ,  kom  fyrir  póruftade  k  Svalbards- 

ftrónd  er  golldin  vari  fakeyru  | 


KdgUlde. 

8 


Lindflcalli 

ce 


40    I 


20 

20 

10 
60 


6 

3 

* 

4 

r 

6 
6 


C  LY  £lncr. 

ce 
e 


e 
ccc 


Dtfte 


Détli^  X  handredtf  dono  Steinìs  filii  Snorrii, 
reliqvx  XL  emtione  a  itberis  Steinis  pecunia 
numerata;  ìlli  teflamento  ab  ilio  acceperant.  | 

In  Olafsfiordo, 

Gardur  eiutione,  a  duobus         — -  —  1 

Rtykir  emdonc  a  inul£lis  —  —  | 

In  Fliotis. 

IBtigafiader  partim  enitione  partim  concefllonc 
Afoìajfader  partiip  enitione,  partim  perinutatìo- 

ne  prò  villula  deferta.  « 

Midibrigdaftadtr  emtione  —  — 

Tsmgrt^  peimiitationc  prò  Thoruftadis  in  Sval-. 

bardsftrónda,  qvac  iterum  mulcìa.  | 


Pretium 
prsrdiornm. 

Imperiai. 

300 


Vaccse  cnm 
prsdiis  locatìT. 


8 


Mere». 

Iniperial 

« 

8 


8o 

X60 


8o 
8o 

8o 
340 


6 


4 
5 

6 
6 


6 
i 


4 

4 

4 
n 


l&flt 


CAP.  VI.  Litr.  B. 


^35 


Dyrleike 
Hundrud. 

40 


40 
20 

60 


Ytfte  Mór  fyrer  tiundcr.      —  — 

Brùarland^  fetc  aptr  under  kirkiuna  fyrir 

provenni  Salbwrg*r  —  — 

Grtnder  —  —  — 

Osland,  halft  fceypt,  ochalft  fyrir  leyfi 
Bmka  oc  Hundbóll 

Dalur  hia  Okrum  —  — i     3^ 

Ab^r,'  golldenn  i  {akferle  —    -20 

ViUingarnesj  golldin  fame  ifkulldj  enn|     36 

fumt  keypc.  ^ 

Gilhage  (ficai  fvara  predi  haIfmOrk)  — 
S£varlands  kcypt  fyrer  fydra  Kroflanes 
lìafragit^  kom  med  Sìra  Einare  Ulfsfyne 

1  Hùnavams  |)inge* 
Haffiader  —  —  — 

hnnsfiaùr,  kom  fyrir  kviar  i  Nordrar-| 

LUI  2 


Kàgillde. 

4 

6 
6 
9 


LftndflcuUd. 

Vìtt  àgllide  oc 

C. 

ecc. 

ce 

ecc. 


30 

20 

40 

so 


6      I  CLXàlner. 

ce 


6 

4 
6 


C  LX  àlner. 

C 
IV  vsetcer  fifKa. 


6      |C.  o<fkùgUde. 

6    I    ce. 

dal, 


Pietiiim 
pr^rdiorum. 


imperiai. 
160 


Trfte  AfoTy  prò  decimìs.                —  ^- 
Bnutrlandy  tempio,  loco  Alimentationis  Salbior- 

gie,  reddimm. 

CrivJer       —               — .               — .  — 

Osiafid  emtlone  &  concedioiie      —  — 

Brecka         —                _                _  — 

HunMU     _               _               —  — 

Dafur,  apud  Akras     _.               .»  — 

Afiiar^  mukìa              —               _  — . 

ViL'ingarnes  emtione  &  prò  nominibus  •— 

Ciìhéige^  Sacerdoti  marcam  numerabk  — 

Savnr/andf  permiitatione              —  — 
Uafragil  prò  fullentatione  Presbyteri  Einaris  filii 

UIH. 

In  Tupanbia  Ilunavatnenfi, 

Hafflaiier    —  —  —  -.|      i^O 

hinnjiader  permutatione  cum  Kviar  in  Nord  or- 1     200 


160 

80 

240 


Ilo 

80 

X44 

Z20 

80 

48 


Vaccflp    cum 
pr;rdiis  locatìr^ 

4 

6 

6 
9 


Merces. 

IinperiaL 
IS 

8 

(3 


6 
6 

4 
6 


6 
6 


8 
6 

4 
4 


I    8 

ì     8 
àrdal « 


636 


PERIODUSIV.    SECTIOIV. 


dal  er  fell  i  óbótamài  Sìra  Jóns  Kolla- 

fonar* 
Mànafi'Jl  j   gollden   fyrìr  peninga   oc 

ilendr  f>6  cil  laudar  um  }>rìù  àr* 
Steinnyaftader  y  kom  med  Sira  Bella  pór- 

fleinsfyne 
I  M^rum^  golldnar  fyrìr  fuUa  peninga 
Halfc  Spàkmufellj  à  kirkian  ^r  i  fimcan 

hundrud  oc  ^riù  kùgillde  fyrìr  preftel 
Engehlid  half ,  keypt  fyrìr  fuUa  peninga 
I  Atóbergi  —  —  — 

oc  hid  prìdia  kùgilldet  fyrìr  prefte. 
JEfisfiader^  keypt  fyrìr  fulla  peninga 
Kuaflader  —  —  — 

m  ^   ^  —  —  — 

Sieina.  —  —  — 


Dyrieike. 
Hupdnid. 


RùgiUdeJ      Landflcaia 


SO 

20 
IO 

30 

20 
20 

30 

20 

20' 
30 


5 

6 

3 
6 

6 

a 
f 

6 

6 


a 
a 

LX  ilner. 
kugilide» 


kùgillde; 


C 
G. 
CLXXX  iloer, 
oc 


Irdilf   qrod  irernm  ob  delKhitn  Présbyteri 
Jonx  Kolli  inexpiabile# 
iilanajial  Argento  numerato ,  jare  tomen  relu- 

tionts  per  trìennium. 
Steimtyaftader  —   .  —  — 

Pari  predi!  Myrar  «rgento  numerato  — 

Pimidium  prardii  SpàkonufiB  templum  ìbidem 
XV  huncfredat  poiGdet»  &  tres  vaccas,  qvo- 
rum  ufus  frndas  facerdoti  cedit. 
JSngtbìid  dimidìa,  argento  numerato  «— 

Para  prxdii  Mobirg^  tertis  vacar  reditus  facer- 
doti cedunto. 
JEfisftader^  argento  numerato        — -  — 

Kuéifiadtr    —  —  —  — 

m        —         —         —         — 

^emaa.  Se  decimdt,  hx  dxix  permutatione  prò 


Pretium 
prcdioram. 


Imperiai. 


80 

80 

40 
120 


80 
80 

130 

80 
80 

xao 


Va  e  02    cnmi  Nferces. 
prirdtts  locate. 


J 

6 


Impelili 


6 

i 

6 
5 


4 

3 

4 


4 
4 


t 

4 

GudnuMf- 


I 


CAP.  VI  Litr.  a 


637 


OC  tiund,    oc  j^flar  badar  komnar 
fyrìr  Gudrunarftade  er  fell  i  obota  mal 
Sira  Jóns  Kollafonan 
Langanjyre^  keypc  fyrir  filila  peninga  ;  oc 

dnnur 
Lhgamjre^  oc  keypc  fyrìr  fuUa  pen- 
inga. 
Afify  keypt  fyrir  filila  peninga         — 
EUdjàrnsJiader      —  —  — 

Hrafnabiorg  —  —  — • 

liótsbólar  —.,—  .— 

Sn^ingsfiader  9 1  eyde         —  — 

Gàtbamàr  —  —  — 

MosfeU  —  —         .  — 

komu  j^eflar  fex  jarder  fyrer  j^oer  jard- 
er  fem  Einar  Olafsfon  helldr. 

Litle  DaluTf  er  kirkiueign  i  Kdlu 

Hollì      _  —  —  _ 

LUI  3 


Dyrleike. 
Hundrpd. 


20 

30 

20 
20 

20 
20 
20 
20 
20 


20 
20 


K£giUde.i      Landlkulld. 


6 

6 

6 
6 
6 
6 
6 
6 


ce 

e 
e 
e 
e, 
e. 

vili  àgiUde. 


6 
6 


e. 

Grund, 


Gadrun«rftad]S|  &  hzc  iterum  ob  Inexpia- 
bile  deliSlum  Sacerdotis  Jone  fìlil  KolUi. 
Langatnyrty  argento  numerato      —  — 

Aajar^  argento  numerato  —  — 

EUdjarnftader  —  -«.-« 

HrMfhabiùrg  _  — .  — 

Uétsbolar   —  —  —  — 

SnàTÌngsftadir  ^  defertum  •—  — 

Ceitbamar  —  —  — . 

Morfei!        —.        —        ..—  ~ 

Hx  i*ex  VÌII2  permiuats  cum  iis ,  qvas  Einarus 
Olaì  tener.  Langamyrey  argento  numerato  — 
Utledalufj  poffcflio  templi  Kulenfis  — 

HqU$  —  —  —  -^ 


Pretiuin 

Vacci   cnm 

przdiorum. 

przdiis  locatx 

Imperiai. 

80 

6 

80 

6 

80 

6 

8e 

6 

80 

6 

80 

6 

80 

6 

80 

— 

I30 

6 

80 

\      6 

80 

é 

Merces. 


Imperiai* 


5t 
S 
Ctund 


^38 


PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 


Grundj  oc  ftanda  peflar  badar  fyrir  kirk- 

iugotdnu  a  Kutu. 
pórke/shvol,  kcyptr  fyrir  fimmtiu  hund- 

rud  enrr  kirkian  i  par  tiu  hundrud. 
Galliarnefid  —  —  — 

oc  eitt  kógillde  fyrir  prefle. 
VatnshofVf  gallt  Sìra  pdrfteinn  Illhuga- 

fon. 
Furar ,  gallt  0(s  Jon  Sigmundsfon    — 
Sydre  pverà,  fókc  med  lOgum        '  — 
Ycre  pverJf  keypt  fyrir  nilla  penmga 
AsbÌ4irnavflader  ^    golldner  hàlfer  fyrir 

fulla  peninga ,  oc  hàlfer  fyrir  fakferii* 
Minne  Os  —  —  — 

Vigdifarft ader       —  —  — 

Vellcr  i  Midfìrde^  golldic  i  fakferle    — 


Dyricike. 
Handrnd. 

20 

60 
40 
20 

ao 
20 
\6 


Kfigillde. 
6 


6 

6 

3 
6 

6 


LandflcuUd. 

ce 

ccc 

kugìUde  oc  X 

aurar. 
C 

C 


ce 
oc 

G 

e. 
e 

Barkar- 


CmnJfhxc  &  prscedens  oppignorata  prò  bonis 

templi  Kulen^ìs. 
Tiùrùlslfvoì^  L  htsndivdje  emtione,  re]?<]vas  de 

ccm  templum,  qvod  ibidem  eft,  poffidet. 
Cahéomft,  ufus  fru£lus  unlus  vaccz,  facerdotis 

flint. 
Vainsborti^  «tpcndit  Presfayter  Thorfteina*  fifi- 

us  Illhugii. 
Fiiìar^  expendit  Itfobi's  Jonas  Sigmandi      -^ 
Sydri  Tbveraa^  anione  juris  «^  *  — 

Ytri  Thveraa  ^  ^T%tì\io  numerato  ^^  — 

Askìamarftatkr^  paidm  argento  nninerato ,  par- 

tiiìi  inulta. 
Minne  Os    '^  —  —  — 

Vfgdifarjìader  —  — .  — . 

VetUr  iti  Mxó&otào  ^  mulftt       ,  ^^^  -^ 


Predam 
prsdiorum. 


Imperiai. 

140 
160 

80 
160 

aoo 
240 

80 
80 
64 


Va  CCS    cam  MetMt. 
przdiis  locate 

Imperili- 

8 


6 

6 
6 

6 

6 
6 

3* 
6 

6 

3 
6 


II' 

J 

6 

4 

4 
S 

8 
t 


4 
4 

4 

Bérisr- 


;  VL  titr.-B. 


•  »»*•■*•** 


S^9t 


Dyrieike.  Rugittde. 
Hundriid 


40 
30 

12 

4 


BarkarJfaJfT         —  —  —      40  y  CC. 

Adalbólj  golided  hàift,  enn  fengit  Ols     qo  6      1        C* 

hàlfc. 
Bwrm'ftadr  i  Nùpsdal       — 
oc  i  Ihaufuw  keypc  fyrir  peninga 

Halfer  5/?/^4r/?j^^r  1  Rdrafirde  —      xf      '     q       I        C» 

if«7/;  oc  Urder  at  auk 
Videdalstunga  iiicd  fìnum  totum  Ittgd 

til  Beneficium. 
Hàlfar  Vai  mr  1  Svorfadardal  gaf  Finnur 

pórvalldsfon  Sanélo  Johanni  Baptifta? 

med  voru  tillage,  fvì  |)ac  varChriftsfe. 

Enn  allt  annac  gócs  lauft  oc  faft,  netna  j^at  fem  i  óbotamal 
hefur  falled  >  f>à  reiknum  vier  ofs  oc  vora  eign  vera ,  pviat  vier  hòfuin 
keypc  f>ac  med  Vora  aflagótiè)  enn  fumé  bored  under  Ofs  i  fakeyrer 
\mn  fem  Knjiinretsur  fkipar  bil'kupi.      Enn  Gudi  til  I0&  oc  d^rdar, 

ena  ^ 


Landfkjalld 


BétrkarfiaJer  —.—•-. 

AéiaiMy  dimidia  ex  parte  expenfa ,  ex  altera  au- 

tcm  dimidia  a  nobis  acqvifita. 
Biargarfiader  in  Napsdalo  — -  -* 

Pars  pisdii  Hnaufary  argento  numerato  — 

Pars  Ualkaftader  dimidia  — p  — 

Kula  pi-aetcrea  &  Urdir 
Vidédalstunga  Beneficium. 
Dimidmm  prsdii  Tiamhr  in  Svarftdardalo  Fin 

nns  Thorvalldi   nofira  intercelGone    du£lns 

Son^^o  Johanni  fìapttfls  donavit 

villa  facris  ufibus  dicata. 


Pretium 

prsrdiorum- 


erat  emm 


Imperiai. 
t6o 
120 

48 
16 

60 


Vaccjt   ctim 

procdiis  locatx. 


S 
6 


Merccf. 

Imperiai. 
8 

4 


Omnes  praefcriptas  res,  &  mobiles,  &  immobiles,  prcrter  mul£ìas  in  criminibui 
inexpiabilìbuj,  noihum  pcculium  efie  palam  profitemur,  qvqd  partim  «re  per  acct;(Tio- 
nem  induftdslem  acqvUìco  ^'"^^.^P»   parcim  ut  pecunia  mulcUtitia  ex  Juri^  Eccleli. 

aftici 


640  PERIODUS  IV^    SECTIO  IV^ 

cnn  0&  oc  j^im  lem  ictq  oc  ollum  kriftnum  (alum  til  fridar  Iiknat  oc 
inifkunnary  hi  gefuoi  Vier  allt  fyrrfknfiid  gócs  lauft  oc  faft  H.  HóU- 
dóinkirkiu  til  acfuiligrar  eignar  under  fk  peìn,  at  (alucider  ^sr  oc  fiiu- 
tnefla»  fem  Vorfbrverare  Bif kup  Oiaf  gódrar  minoineary  oc  Gudhanns 
ial  nàde,  fkipade  ac  0ngiaft  oc  kfaft  fkyllde  i  Sanoe  Anne  ftuku,  fie 
eilifliga  uppehallded  >  fvo  fem  fyrrnefndur  Bifkup  Olaf,  Gud  hanos  (il 
nàde,  hen:  fkipad,  pviat  hann  gaf  ^ar  pennìnga  tii;  Tuo  oc  paer  meflor 
tvsr  Humiliavit  oc  af  SanSa  Anna  a  tòftudaga  oc  laog^daga,  |a  (ea 
«cki  ber  i  frammeftdduhOlid  i  H.  Holakirkiu  »  fkule  oc  jafhaa  fyngiaft. 
par  med  f kipum  Vier  oc  fiorar  àrcider  a  colf  mlnudum  uppl  Dómkirkia 
oc  òli  klaufturìn,  511  Beneficia^  oc  pittgapreft  i  (laoia  j^ingum^  a  von, 
vor»  fumar  oc  hauft>  a  ^eflum  cimum  lem  hier  epcer  greiner:  Hinar 
fyrftu  arrider  a  vecrìnn  decim0  orlavo  kal.  Januariij  bad  er  cvéiQ  nott- 
um  epter  Luciemeflu;  Adrar  tercio  Nonas  Maji»  baa  er  tvettn  oócDim 
epter  KrofsmelTu  a  vored  ;  Hinar  f^ridiu  a  fumared  decimo  qvinto  kil, 
Augufti  ^ad  er  cveim  notram  fyrir  pórlaksmoQu  a  fumared  ;  Hinar  fiordo 
àrcider  a  haufted  decimo  certio  kal.  Oélobris;  ^ad  er  tveim  nóctum 
.  fyrer  Matthei  Apoftoli  ^c  Evangelifte.  Enn  |ia  nockum  ^eflàra  fyrrfkrii- 
fldra  àrcidadaga  ber  a  funnudag«  fóftudag  edur  laugardag,  ^a  meiTuroir 

afKct  pr^rfcripto  in  Dei  gioriam  Epifcopo  debita ,  tiofiro  fifco  eft  adjudicttnm.  Cr 
rerum  in  pacem,  veniam  &  raiferationem  noftrii  eorum,  qvi  antea  poffedeiaat)  t 
omnium  cliriftianarum  Animarum ,  omnem- prxfcripram  pecuniana,  mobiiem  &  in- 
mobilem,  Sancl^t  Cuii^  Holenfi  in  sterniim  pecaiiuai  donamus,  ealcgc,  m  hot 
infertales  &  inferiar,  qvas  Anteceflbr  Nofter  Epifcopui  Oiaus,  beate  mcmonxiMi 
M9  myms  ism ,  in  ala  templi ,  Sandap  Ann«  dìcata ,  legendaa  &  canendu  coaftiniit, 
in  perpetuum  maneant,  prout  prardifhis  Epifcopnc  Olaus  (Deus  iptiua  anime  in& 
reaturl)  eis(Jem  ufibus  i^scuniam  dicans,  -ordinavit.  Bimt  pnetecea  Miflci  Hamlii' 
vif  &  de  Saftffa  Anua^  diebua  Veneri*  6c  Saturni,  qvi  majoribus  fblennicatibiu  noa 
iUnt  dicati ,  femper  canantur.  Qyatuor  infuper  qvounnis  midTaa  in  tempio  Oh 
thedrali,  omnibus  coenobiis  &  beneficila ,  a  qvoeunqve  Sacerdote  in  foc  ptnrdf 
tempio,  hyeme,  vere,  sftate  &  autunno  fadendas  coaftituiams ;  Pcùntm  fòKceC 
hyeme,  ig  kal.  Jannarii ,  hoc  cft  duabus  poft  fcftuni  l«ucic  no^bus:  Sacandaa] 
Nonas  Maji,  hoc  eft,  duabus  poft  feftnm  invcntìonis  cmcis  vemum;  Tertiaia 
cftate  i^  kalend.  Aug.  bidqo  ante  feftum  Thorlaci  a:fti\aim  ;  Qyartam  aatamno,  i) 
kalend.  Oclobris,  hoc  eft  duabus  no£libus  ante  Matthei  Apoftoii  &  Evangeliftx; 
Cnm  flutem  qvodqvanj  pracfcriptorum  feftorum ,  in  diem  Dominìcam  Vencrii  lat 
Saturili ,  qvibus  ex  prcdifti»  miUk  HMmiliavU  &  de  Sémffs  Amm  font  caoendf,  io- 

cidedt» 


CAR  VI.    Litr.  B-  641 

flum/lavh  oc  nf  SavBn  Annn  fkulu  fyngbft  fein  fy<r  fegqr,  fìaibidium 
Vier  i  umbode  alliha  ■kriftenna  iìlna  \i  evo  dénd^snj&ertorioc^reflt^iKirkii*- 
preftemì  oc  Rc^lorem  chori  a  H^luin>  ad^ejr  fkipQ.  fj^ir^àrditlQr  twqd 
finne  nacllu  a  etahwm  ì^nnii  dag  {ìeirrar  viku  fem  ^cim  fiyker  beft*  dir 
falienn.  fvo  ad  [)effir  fyrrfagdijr  àrcider  med  mefluiiTO  felle  aildr^i;  nidur; 
Skuiu  {>eflùr  filuciderlytigiàft  i  kórnum  tnad  niu  Icftmm  a  kvollded 
fyrir,  .enn  comraeridaciories"  ^miimrum  a  morguitemi  epcer  Tertka^, 
oorpà.ftwKofiiluaitirao  fyf^iofldè  med .{^cilamancionibus:  Cance/ie  tpa^- 
fnmu^  ^ó/mifà^s  Doùm  ànasnakm^iMiiiiipi  EpifCGporum  &  HaierJottón  tm- 
rtm.  ..  •     [iùeus'ìn 'Tafàs'.miìfi^'àituA^ Affama Ji^^  -— .  •    Miffre^e 

ìpffiimus  Dvmme  dìiìmahits  0i7iniunì,  brnefaciarum  nìjìrortwi  defun&orum: 
Omnipoteììs  Je^ipirrinn'  Dettai  qm  xivornm  Dt'us  fiikiiwnj  Deus  mmiu^n 
&c.  i  h wrre  rtieilu ..  *  Enn'tU  f)e{s  ad  kennemenn  fem  eru  Chorales 
dtgkga  heiroa  a  iDbómkirluiinne  flycic  oc  fremie  {iella  ddafkipun  a  hver- 
juHi'tùlf^maofniiirh,  medan^ir'i^^iuna  Dofnkirkiunne^  ^a  aukum  Vier 
toupi  hvdajpitób.»firafn  yfcr  fadrfom  vieni ulcgt  er  *Xfiaar0r&;  hvers  MelFu- 
diikns  XX  alnum  ;  hvers  Subdiokns  X  alnum;  oc  hveri»:klcrks  V  ainum. 
Emi  under- pà  gftMn>  {>a  leggìum  Vier  fiefla  peninga,  ad  {)eir  giore  J^cfs 
audvclldligar  oc  betur  alla  iyrrt'krifada  «idjfkipjn.  Oc  ef  Ì^o  kana  cil 
ad  bcra  ad  nockur  af  Chorspreftunum  vilie  farà  ilnna  eyrenda  aiinar- 

-•  .  .   Aadar 


■'^ 


ckltt,  òmmwm  ChiiflJn'iaiiun  aniniirum  ilomirrc  rogamus,  bìnos  difcretos  viros  & 
Sircerdores,' Cuhid'ok'm  ncnipe,  ^  Ke5^orein  chori  Holeiiiem,  hls  fcfl-is  cuin  miin, 
ne  unfjrain  omitr*tur,'  celehrondis,  fliiqvam  hcbdomndis,  qvs  ipiìs  maxime  opor- 
tiirir  efftf  vìd^itur,  dkin  deflinent.  Hit  in  clioro  Vdpera  pr^ccedanea  canaiuur /«/r- 
ria  ^fìi  no<erti  Ìecìiombus,-fé^d  commendaciones  animarum  fnbleqventi  iinne  poft 
TerffjiW^  ■&  deJnde  fpla  mifPi  bis  oritiortibns  intonetar:  Conceda  qvafusnUs- omnt pò* 
tfiK '^ms  anhjihhus  cnìnìutn'Epifcoforamae  Saccrduttim  tuorum ^  Dtui^  in  cnjrts  uiije-' 
rati\it,t  amua  fiii^rUttm  red,-  Mìjerere  qvetfitm'ut  Domiuef  animabus  omnium  bencfac» 
forum' ujjirt.ì'um  d^ftaidorunt,  OrT/rjrpotùfts  Jempifejve  Deus,  qvi  vivorum  Dem^  fide- 
liuìn  Deus  omniuvt  ifc,  in  litìguìis  iniltìs.  Ut  aurem  chorales  Sacerdotes,  qvi  ju- 
giref  act  CarbeJrain  le  conrinent,  bas  miffas,  dum  templi  cathedralis  niinifterio  fun- 
gnntur,  qvotjnnis  facianc,  pengantqre,  debito  cujnscunqve  facerdotis  Ihlario,  de- 
cein  oras,  ciijiisvis  Diaconi  20  nlfìas/ Su b:l Iaconi  10  ubios,  &  Clerici  5  ulnas  adje- 
cifnifs,  ea  ibb  conditìóne,  \\X  eo  fasrilius  5f  mclhis  pvardiéìa  miinia  peragam,  unde, 
fi  q^^s  ciìoii  Taceitiotum   in    piopiìhm  iilum,  Catbedram,  dum  ha  tres  miflìr  cele 

brari 

Tom   II.    "  •  Mmmm 


643  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV^ 

ftadir  burt  af  Scadnum  |>à  f eflar  f  riar  meflur  fkulu  fyngiaft ,'  ^  fyrcr- 
biódam  Vicr  honum  ^ad  under  hi^y^dne  vid  H.  Hóiadómkirkiu  oc  hennar 
Formann,  nema  hann  hafe  annann  preft  vifann  ad  frogia  fyrir  fig{>ertir 
^riàr  meffumar,  fcm  cr:  Humiliavit  oc  af  S.  Anna,  oc  àriUarmeJJ'umj 
um  allan  ^ann  lima  fem  haan  er  i  burtu.  Oc  pvi  giorum  Vier  olluni 
gódum  mònnum  vkurlegt  med  {)efiu  Voruopnu  brefe,  ad  Vierftadfcft- 
um  oc  famjiyckium  brcf  oc  giornìng  Vors  Virduligs  Fodurs  oc  fyrirvera 
Bìikups  Olafs,  gódrar  minningar»  Gud  hanns  fai  nàde»  um  meiTu  oc 
fàlutider  i  Anne  fkùku ,  fvo  oc  confirmerum  Vier  f  ac  fullkoraliga  i  oll- 
\im  odrum  finum  greinum  ocarciculìs,  lem  f  ac  hanns  bref  innehelldr, 
oc  J)at  fama  voentum  Vier  trùum  oc  fylliliga  trcyftum  til  allra  Vorrà 
Erlcgra  epterkomenda >  Bifkupa,  Officiala,  Ràdsmanna  oc  kirkiuprefta 
H.  Hóiadómkirkiu  >  ad  {>eir  mune  óbrìgdiliga  halldaft  lata  um  alldur  oc 
ipfe  pellar  friar  meflurnar  med  àrtidimum  »  fem  Vier  fkipum  oc  i  |>€iru 
brefe  fyrr  greiner,  j^ar  med  bidiande-ydar  kixrlegt  faderne  oc  elfkul^t 
bróderne  ad  pier  alter  ficud  umbodsmcnn  allra  chriftenna  faina  dyggvjr 
truer  oc  traufter,  fvo  fem  pier  vilied  fvara  fyrcr  Gude;  oc  kiorjn 
Vier  giarnan  fyrer  Guds  fkulld  ad  {)ier  famfjycked  ^enna  Vorn  giòm- 
jng  med  ydru  opnu  bréfe  oc  innfigle,  pviad  fier  giòrcr  hvòr  fem  giorer, 
enn  nióte  feir  fem  Gud  vili ,  oc  t>urfa.  Enn  til  meire  viflu  oc  ftadfeftu 
ad  ^ciTe  Vor  fkipan  oc  giorningur  fkuli  óbrigduiiga  halidaft  um  alldur 

oc 


brari  dcbenr  (ad  tcmpus)  rehnqvere  velit,  rd  ìpfum,  fuh  obedientiam  erga  Decin, 
curi<im  HolcnlciTi,  &  ejus  Antiftitem,  prohibemus,  nifi  babeot,  qri  faavicebsstm 
midlis,  ncm^pt  Humiliavit,  &  iie  Sanóia  Anna,  &  dif}as  Inferims  omni  qvo  a^.fl 
tempore,  cmat.  Tandem  probis  omnibus  notuin  facimns  bis  pacentìbus,  KeTcre::>ii 
Patris  &  Anreceflbrìs  nollri  Epiicopi  Olai,  beotic  memoriar,  {Ùqus  ejus  aniroor  tr- 
lereatuv)  diploma  &  conflitvitioi\cm  de  uiiiTìs  (5?:  buris  infcriiilibus ,  in  ala  trn-  il 
Sancire  Anna?  di*:ata,  cclcbrandis  nos  approbare  &  confirmnre;  Irem  in  rchVjVii  luis 
punOis  &  Aiticubs,  omiie  qvod  idem  ejas  diploma  continet,  abfclr.te  conftriran.:;. 
freti  Venerabilcs  fuccefluros  Epifcopos,  Officiales,  qvjtftores  &  Pailorcs  Ca:*^.  :• 
Ics,'  bariim  trium  mifrariim,  qvas  fuprafcriptis  ordinavimas,  culcum  in  atvrterna  ir/Ji 
fafluros  coni'en'aii  ;  Rog-mìus  itidcm  amiciifimam  vcfham  pnternitatem  &  f-sterr  *:. 
tem,  omnimn  cbrifUanarum  animarnm  tam  fìdeles  &  probi  Procura tores  fir^nli  ••' ^ 
qvam  Deo  poflea  rationem  reddituri,  perqve  Djiim  exoptamus,  b*c  iioltri  .Va 
veftris  literis  adprobetis ,»  nam  qvisqve  iib»,  non  abis  facic,  fed  ad  ec«,  qvi  i.-i 
habcnt,  &  Dtxx^  vult,  eorum  fruiìus  rednndenr.  In  majorem  ceititudincm  &  r--::i. 
monium»  hnjus  mandati  6c  conflitutionis  per  sviterna  fecuia  obici vancì,  lui'^ 

Doimrj 


I 


GAP.  VI.  Litr.  B.  643 

OC  tefe,  hafa  Edla  Hcrrar  A  botar  oc  Herra  Priorcnn,  oc  allcr  forpreft- 
ar,  ex:  fvo  ajler  adrer  kennemenn  Hóla  bifkiipsdaemes  fem  hier  cpter 
nefnjft  i  brefenu,  fam^ykc  f>e(ra  Vota  fkipan  ce  gioming  a  almenne- 
legre  preftaftefnu  a  Videvollum  i  Blonduhlid  i  Skagafirde  ^eir  fem  vóru 
far  oc  fvo  heita:  Brcder  Einar  med  Gudz  nàd  Abóti  a  Munkafverà, 
Eroder  Helge  med  Gudz  J)ol€nma?de  Abtki  a  pingeyrum,  Bróder  Ni- 
colas med  Gudz  forfìó  oc  fkipan  Prior  a  ModruvóIJum,  Jón  Finnboga- 
foii  i  Mula,  Pecur  Paisfon,  Finnboge  Einarsfon,  Jón  pórgiisfon,  Gud- 
mundur  Jónsfon,  Nicolas  Vilhialmsfon,  Jón  Fimbogafon  i  Laufafc,  Jón 
Arnafon,  Gilbrict  Jónsfon,  porfteinn  Jónsfon,  Olafr  Jonsfon,  Egill  Halls- 
fon»  Jon  Jónsfon  a  Miklabx,  Jón  Jónsfon  a  Skinnailodum ,  pórbiorn 
Jónsfon  aèxgefa,  pórbiorn  Jónsfon  a  Stadarbacka,  Olafr  Gudmundsfon, 
Sninjfr  Jónsfon?  Jón  Sveinsfon,  Haildor  (Halfdan)  Narfafon,  Thomas 
Eiriksfon,  Jón  Andresfon ,  Sigmundur  Arafon,  Jón  Philippusfon»  Sceinn 
Marcùsfon,  Jón  Olafsfon,  Jón  Martinsfon,  Sveinn  Fimbogafon >  Lopcur 
Petursfon,  Magnus  Gudmundsfon,  Einar  Magnusfon,  Jón  Brandslbn, 
Gifle  Gudmundsfon,  Thomas  Jónsfon,  Thomas  Einarsfon,  oc  pórleif- 
ur  Jjnsfon,  med  fleire  dandismanna  fjm|>ycke  fem  ceke  eru  nefnder, 
oc  med  {)eirra  famj^ycke  fem  nefnder  eru  oc  ecke  eru  nù  a  preftaftefn- 
iinne,  xtlum  Vier  ad  fa  peirra  fam{)ykc  ef  Ofs  hròckur  lif  til,  oc  naer 
Gud  vili  vier  finnunft»    Oc  til  fannenda  hier  urn  fetium  Vier  Var  inn- 

M  m  m  m  2  figle , 

— - —  -  ■  -  — — —     ■      ^-^1^-.— ■»— — — 

Domiiìi  Abbates  &  Dominus  liior,  &  omnes  piimaiii  Sticeidotcs  &  rcliqvi  ómnefi 
llolanaf  dioecefecw  pndores,  qvi  pnrfto  ennt,  hoc  noltrum  mandatiim  &  conftitu- 
tionem  in  Synodo  Provincitli  Videvaliis  BlonduhliJiE  SkagWJeiifium  habita,  ad- 
probanint,  qnbus  h^ec  nomina:  Frater  Einarus  Dei  gracia  Abbas  Munkatliveiaac'n- 
iis;  Frater  Helgo  Dei  colerantia  Abbas  Thingeyrenfis;  Frater  Nicolans  Dei  provi- 
dentia  &  difpolitìone  Prior  Modruvallenfis  ;  Joiias  Finnbogi  de  Mula;  Petrus  Pauli; 
Nicolaus  Vi  Ibi  elmi,  Jonas  Finnbogi  deLaufali,  Jonas  Arii,  Gilbricìus  Jon«,  Thor- 
fleinus  Jonar,  Olans  Jonar,  Egillus  Halli,  Jonas  Jontc  de  Miklabay,  Jonas  Jena  de 
SkinnafFadis ,  Thorbiomus  Jonx  de  Bsgisa,  Thorbiornus  joncc  de  Stadarbacka, 
Olaus  Gudmundi,  Sniolfiis  Jons,  Jonas  Svenonis,  Halfdanus  Narfi,  Thomas  Erici, 
Jonas  Andrene,  Slgismundus  Arii,  Jonas  Philipp! ,  Steno  Marci,  Jonas  Oki,  Jq- 
nas  Martini,  Sveno  Finnbogi,  Loptus  Petri,  Magnus  Gudmundi,  Einarus  Magni, 
Jonas  Brandi,  Giflo  Gudmundi,  Thomas  Jonte,  Thomas  Einari  &  Thorkifus  Jo- 
nx;  pluribus,  qvorum  nomina  bic  omittunrur,  lufFrngantibus ,  &  iis,  qvi  nominati 
qvidem,  led  in  Synodo  non  comparuerunt ,  qvorum  luiFragia,  fi  vita  luppeditabit, 
6c  qvaudo,  Deb  v<)lente,  eos  conv«iiicinu6 ,  ìmpetr&biinus ;  In  horum  certitudincm, 

uuacutn 


644  PERIODUS  IV,     SECTIO  IV. 

figle  mcd  fyrrfogdn  Prelata  oc  Prefta  innfiglum  fyrér  petta  href  er  fkrif- 
ad  vor  ad  Dómkirkìunne  a  Hólum  ì  Hiaiicadiii  a  midvikudagenn  nxihm 
fyrir  Barnabe  Apolloli,  anno  Domini  M.D.XX, 

Gap.  Vn. 

De  Jona  Arii  jilio. 

ITlapfis  a  morte  Egilli.  ultimi  e  gente  Tslandica  Holani  Epifcopi,  annls 
J  18"»^  qvibus  h.mc  dioscefin  9  peregrinai  nationis  Prcpfules  partirà 
rexerunt,  pardm  afllixerunc.  candem  tandem  modcrari  ccepit  ;7onas  /hii 
filius  y  vir  indigena,  qvi  ut  Epifcoporum  Otholicce  Religioni  addicìo- 
rum,  non  tantum  in  Islandia,  ied  &  in  Danix  &  Norvcgix  Regnis,  ii!n- 
mus>  ita  etiam  famofillìmus  exlVitit,  cuius  vita?  &  geftorum  hiftoriciTi 
tam  multi,  &  qvidem  non  obfcuri  nominis  viri,  fcripferunt,  ut  foli 
multitudo,  &  ex  ea  proveniens  relationum  diverfitas,  non  raagis  inftru- 
aCy  qvam  obruat)  qvorum  altera  pars,  utpote  ipfius  amici,  cognati» 
affincs,  corumqve  defcendentcs,  qvxdam  viri  faéta,  qvx  nullo  coiore 
obliniri  pollunt,  piane  omittunt,  qvni^d.im  in  le  &  fua  natura  nihii  mir.'JS 
qvam  bona,  aliqvo  juftitiae  &  pictntis  fuco  fupcrii>ducere  comntur, 
omnia  deniqve  in  cfflum  tam  immodicis  efTerunt  laudibus,  non  fiiw 
contrariai  partis  infigni  iniuria,  cujus  plerumqve  afta  denigrant  &  vitupe- 
rant,  ut  Jonam  qvippe,  qvi  eorum  judicio,  vitam  prò  Religione  a- 
tholica  innocens  pofuerit^  dudum  martyrii  corona  corufcantem ,  Sjnc- 
torum  albo  infcriptum  &  publicac  adorationi  proriicutum  non  fuiir;,  f -^^ 
mirari  nonpofllnt;  Aiterae  autem,  llu  coninrix  partis  Scriptorcs,  p^r- 
tim  odio  pcrfonx,  &  contemtu  Rcligionis  catholicx,  Reformatx  vero 
amore  induci,  jpfum  ut  harreticum,  pcrfecutorem ,  &  pcrdiiellem  prò- 
fcindunt  &  condcmnant,  omniaqvc  viri,  tam  mala  &  fcand^lofa.  qv.n 

innocui 


nnflcum  nontinfltornm  Priclatoriìin  &  Sncerclotum  fiuìllfs  nofln:m  api  tW'}'Tx:.^  Vi- 
i'enribns,  dotis  e  curia  Holeniì  Hi  aldi  ole  niì  uni,  die  Mcri^urii,  pioxiino  aiire  i>droi- 
ba:  Apolloli  anno  1520. 


GAP.  VII.  §.  L  2-  645 

innocua  &  indrflTcrentia  dì<Sa  &  Hicla  tradiicunr  &  vitiiperant.  Nos  nii-t 
tcm,  qvibus  neutra  p.irs  ncc  beneficio  nec  injuria  coirnit^efl:,  incorrup- 
tam  fidcm  profclH,  llpofitis  ab  urroqve  abiici  noftri  fcriptorii  Licere  nli* 
bus  Aucoribus,  &  iitriusqvc  relatioujbus  cum  Adis  pubìicis  &  Aucloruin 
fide  dignorum  relacione  collatis  (a),  qvx  ex  adverfo  collocata,  ut  cyno- 
furam  feqvi  conltitutum  eft,  media  incedences  via,  vericacem  expilbari, 
&  in  propaculum  ducere  conabimur. 

§.    2. 

Natns  eft  Jonas  Ari!  filius  an,no  1484  Gritoe  (b)  in  Eyafiord,  pro- 
pe  Monaftcrium  Munkathveraa'Jnfe,  parentibus  paupcribus,  fed  non 
ijjnobilibus;  Maternus  cnim  ei  aVunculus  magnus  fuit  Einarus  Isleifi 
nlius,  Abbas  Munkathveraaenfis  ,  paternus  vero  avus  fuit  Prior  Mndru- 
vaìicnfis  nomine  Sigurdus  (e).     Ephebis  vix  egrelFus  patrem  amifit,  unJe 

M  m  m  m  3  le 

(ti)  Auclores  &  documenta  qvx  hic  fecuri  fiimns,  fnnt  ex  anttqvis :  Refcripta  Regia,  Pu- 
blica  Judicia  &  ConditLitiones,  Aniialìutn  &  hidorianim  auftores,  £c  Biographi,  in- 
ter  qvos  primum  lociim  mticpTur  EGILLIDES  &  SK/IRDSAAENSISy  ut  &  ipfa- 
rum  partìum  fcvipta  &  confKTìones,  prout  Inter  le,  6c  cum  aliis,  aut  conveiìiunr, 
aut  non  penitns  difrentiunt.  Ex  Recent'wribus  aatem  noininJiri  inerenrur  Illuftiin*. 
&  CelebeiT.  Dominu>  LVD,  HARUGEy  Surlian(ienl]um  &c.  Ecdef  Epifcopiis  meri- 
tidlinus  ,  cujus  limatlflìinc  &  nofiia  laude  inajori  HiJL  Refoiin,  Reìig,  in  Islandìa 
nos  permulta  debere  animo  ognollimns  i»rati(Timo.  Et  qvj  non  ultimo  nominnndus 
erat,  dilecìiffimus  nofler  l'arens  JOSAS^  ^w'Q  JOHANNES  (idem  enim  nomen  eft, 
qvamris  nos  freqventiiis  Jonas  iciibunuì,  qvo  dKtinctio  Hat  inter  Johann  (Se  Hans 
fìve  Haiwes,  qvac  fcmper  nomine  Johannis  nobis  veniunt)  H A LTH 0 ÌU i' S,.  \^ti'ìor 
qvondam  Hytdalenfis,  To^archi;c  MNrcnHs  Prirpolìtus,  6c  diarcelsos  Skalho!rin« 
VicaiÌL:s,  vir  omni  genere  littrarcm  probe  qvidem  ìmbutiis,  fed  in  Hillon'j  Ecclcfì- 
aflica  Iflandi:?,  (qvod  fine  ofren^atione  dici  poteft)  verfatifllmiis,  &  parem  forte  non 
hibens;  Cujus  aceuratiinma  fcripta  &  excerpta,  bue  pertinentia,  indef^fflb  labore  & 
induftria,  magnoqve  jitdicio  exarata,  flint  fons  ille  &  locopJes  penu ,  ex  qvo  pluri- 
ma haufimus  &  mutuati  fumus ,  qva*  de  Epifcopis  Iflandiap,  prirlertim  ilHs,  qvi  pofl 
anninn  1300  vixerunt,  in  boc  oj  e^e  congcllimus,  iile  enim  li  talium  nihil  fcriplìiict, 
nos     erpraum    fcribere    potuilìcmus. 

(b)  HnJMs  villnlft  nolr'litateni  Infoilo  Ciurmine  evexit,  jocais:  TJ ci  tatare-  pò  Grira  ohtU" 
lijf:  Abhati  friT(Ji:t  G.'jnd,  Gjmpv.feli  ijT  Mo.iruvallai ,  Jcd  Aùùatcm  Ols  banc  viUit^ 
fa:n  aiii(Lr*e  tjolutjfi ^  nifi  ctiam  a.ljicer^n   llolas. 

(0  Hobcinus  iater  fchedas  auihas  duas  Jonx  Aixi  Genealogias,  ad  Adamnm  usqve  per- 
ii ngen- 


646  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV* 

fé  matremqve  qvotidiano  labore  fuftentare  neceffum  habulc ,  tantamqve 
paflus  cft  efuriem  aliaq^ve  paupertacis  ìnconimoda>  ut  aliqvando  non 
mulcum  abfueric,  qvin  lumma  neceilitace  adaclus,  furto  fé  alligaret,  ut 
ipfe  fspius  fuis  poflmodum  retulic  (a).  Huncce  fuum  ex  forore  nepo- 
tem  Abbas  Eiiiarus  legere,  fcribere>  latine  canere>  aliaqve  e)us  modi, 
qva:  ea  temperate  facerdotale  officium  ambienti  fuflicere  videbancuri 
edoceri  curavit,  futurumqve  olim  fé  celebriorem  vaticinatus  eft,  qvo 
non  obflante>  fordidis  interdum  &  vilinimis  minifteriis  adhibitus  fuit, 
q\x  aliqvando  exercens>  &  in  limofam  paiudem  incidens,  confervos 
]0cans>  ut  futurum  fuum  Epifcopum  levarent^  iufliife  fertur. 

Adolefcens  omnes  facros  ordines  fufcepit,  tandemqve  circa  an- 
lìum  vìgefimum  (b)  facerdotio  initiatus ,  priebendam  Helgaftadas  adeptus 
eft,  qva,  elapfo  uno  anno,   cum  Hrafnagilenfi  permutata,  Prs^poiicus 

Toparchi« 

tingcntes,  qvarum  altera  concordat  cum  ea  qvac  legìlur  in  AO'ts  Societ,  HafB.^iit-y 
pag.  221.  Alteram  autem  usqve  ad  HÒfda  Thordum ,  qvi  circa  annum  900  vixit, 
luain  effe  profitetur  SMMIJNDUS  Ama  fiVmSt  qvi  Seculo  16  floruit,  q\-a$  qvidara 
tribuunt  ipfi  Epifcopo,  qvidam  vero  (&  nofha  qvidem  lèntcntia  reclius)  ejns  Hlio 
Ario  Nomopliylaci ,  qvi  tamen  non  ultra  qvam  noflra:  antiqvitates  habent,  progreiTas 
effe  perbihetur,  leliqva  vero  abEpiicopi  pofleris  &  cognatis,  (oxia  MAGNO  BIORSU 
aut  S/EMUSDO  ARNJE  filio,  qvoi-um  nomina  qvicdam  cxemplnria  pr«  fé  fcrunt,  fid 
conciiiandum  gtnti  bonorem,  adjetìa  funt.  Vidi  etlnm  prxter  bas  alias  multo  siri- 
qviores ,  qvarum  una  excepta  fuiffe  dicebatur  ex  codice  pergameneo  continente  vitsB 
Sverri  Regìs^  unde  fufpicatus  fum  aut  CAROLVM  Abbatem,  aut  alium  qvcndw 
ejus  Seculi  doclum  virum,  effe  primum  harum  genealogÌAi'uui  autorem.  Sta  de  un* 
tilla  re  nulli  litem  movemus. 

(a)  Nofter  aliqvando  cibariis  cgen«  matri  efuriem  conqvcftus,  cnam,  de  locttis  cura  pi- 

dio,  agnam  macìandam  confuluit,  qvi,  cum  fa£^mn  dtffvaderet  mater,  feqvenre  »ii^ 
idem  frufha  centabat;  Qya  inconfulta,  tertio,  agnam  adducìam,  laniario  delHiiant; 
Verum  ilia  fuperveniens ,  conatum  filii  retardat ,  mandato,  prapfloletur ,  donec  fciief» 
hordsne,  qvs  jam  jam  parturiens  fpes  fola  erat  nutrimenti,  fartum  edidiffet;  Va^^ 
monito  Jonas,    &  audito  vaccam  enixam  effe,  proposto  defUtic. 

(b)  MAGNUS  BIORNIt  noftri  e  filio  nepos,  au£Vor  ef},  cum  ufqve  ad  annum  24  j*5« 

Laugalandi  matrem  fuis  laboribus  fuUentaffe ,  &  esùnde  Uoks  iu  faiuiiiam  E^iùr^^ 
Got/kaiki  traiifiiiFe. 


GAP.  VII.  §.  3.  4.  647 

Toparchiap  EyficM'denns  conftituitur^  qvod  anno  ijcg  vél  prìtis  faftum 
elle,  evincic  ejus  de  Thoma  qvodem  Hialmi  fìlio  judicium^  qvod  (e  Gè- 
neralem  Judiccm  &  Prxpofltum  incer  Vargia-a  &  Gleraa  pronunciiìire  & 
in  fcripns  prò  tribunale  ledentem  protujìne  dicit,  Hrafnagili,  die  Ve- 
nerispoft  Feftum  Purificadonis  Maris  1509,  ubi  ipfe  Aéìorem,  Teftes, 
&  Judicetn  agens,  Thoms  has  caufas  incencac:  i)  Qyod  Tponfaliis 
tantum  contentus,  nuptias  nunqvam  cum  Helga  Thorvardì  filia  cele- 
braflec,  qvam  nihìio  fecius  plusqvana  20  annis  uxoris  loco  habuerit» 
qvapropter  fefqvi  marcam  prò  qvovis  anno  pendere  jubetur,  nifi  intra 
14  dies  probet  fé  ex  legum  praefcripco  nuptias  cetebraflci  auc  6  virali 
Muramento  negec  fé  unqvam  a  Poteftate  Ecclefiaftica  admonitum  fuiile. 
2)  Qvod  proximo  triennio  non  bona  fide  folveric  decimas  Epifcopo 
dcbitas,  cjvocirca  tres  marcas  qvovis  anno  pendat.  3)  Qvod  cum  fua 
familia  exigenti  fibi  credendorum  ratìonem  reddere  noluerit  >  fcx  uncias 
prò  qvavis  perfona  debeat  (a) ,  prò  qvavis  harum  petac  abfolutionem , 
&  faciat  competentem  paenitentiam  ;  fed  qvod  tantis  caufis  innodatus 
tempia  adieritj  &  facris  tamdiu  ufus  fic>  ad  Epifcopi  difpenfationem 
remittit. 

§.  4- 

Anno  1520  die  Mercurii  ante  feftum  Johannis  ante  Portam  La- 
tinam ,  confentiente  Gotfkalko  Epifcopo,  cuoi  Einaro  Abbate  Munka- 
thveraacnfi,  de  matris  Helenae  honcfta  fuftentatione  ad  dies  vitce>  con- 
traèlum  inistj  qvo  Abbati  villam  Midhus  cum  40  Joachimicorum  pretto 
emancipa  vie,  promidis  prxterea  4  unciis  argenti  qvovis  anno  in  proxì- 
mum  deccnnium,  fi  uterqve,  ipfe  &  mater,  viverent,  adjeéìisqve  prò 
maire  commodis  pariter  &  honeftis  conditionibus»    Tempore,  qvo  Hraf- 

nagileniis 


(a;  Hoc  excinplum,  aliqvem  in  yus  vocatum  ciTs  ob  necleftum  Religionìs  Clìiiftìanor,  uni- 
cum fere  eft,  qvod  in  tota  Hifloria  Ecclcfìnilìca  lllandiar  ante  Keformarionem  occiir- 
rit,  de  qvo  itaqve  diccrc  licct:  Rara  avìs  in  taris^  nigroqve  Jìmllima  cy^ftio.  In 
0*iy,inali  c^:  Kolnit  legney^;;  cbrìfleìeg  fiade^  qvo  noiniiie  jain  Oc  poli  Kcforma- 
tionetn  denc  rarur  Minar  Lntff^ri  Oitccbij'mus  cun  oliis  eo  perrinenribns;  S^à  {uh  Pa- 
pera hoc  noni  ic  tciuuici  r.at  Credo  in  Deitm^  Pater  nofler  ;  Formula  Baptilmi;  Sl 
Ave  Marh  Al*fir  D<jMÌni  mjìi'ì.  Vid.  l'upra  Per.  a-  Sìect.  i.  cap.  i.  $.  ag.  ^  p^r. 
3.  bcwt.  3,  cap.  I.  J.  J4.  25.  Tom.  j.  pag.  150.  473- 


648  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

mgilcnfis  Sacerdos  fuic,  Inter  CotHcalki  Epifcopt  inctmos  amicos  &  fidis- 
fimos  miniftros  numeracuS)  bis  ab  eo  in  Norvsgiam  ed  expediemkim  no- 
mina,  aliaqve  magni  momenti  negotia  procurandum ,  ablegacus  fuiti 
kiter  qv£  numerantur  fabricacio  templi  qvod  ad  ofiium  amnis  Kol- 
beinfaa  conflituic,  &  confcòìio  calicis  aurei^  cui  tria  auri  pondo  im- 
pendic, 

• 

Mortuo  Gotfkalko  anno  1520,  Abbas  MunkathveraaenGs  aliiqvc 
Eyafiorderfes  Paftores  conventum  habuerunt>  in  qvo  concluferiinc  Jo- 
njm  Arii  filium  aptidìmum  elle,  cui  Propfeflura  dioicefeos  &  òpum  Csc- 
hcdralium  di(J5enlbtio  concedatur,  qvem  ideo  prò  tali  agnofcere  &acci- 

Sere  vellent,  in  qvod  reliqvi  qvìdem  confenièrunc,  fcd  polito  Jonse  a 
tere  Petro  Pauli  cum  a?qva  potevate,  qvi  una  Dirpcnfitores  opum 
Cathedralium  agerent;  Sed  aliarum  rerum  Ecclefiafticarum  curam>  qv-im 
Otficinlis  panet)  vpcarunt  j  Helgoni  Abbati  Thingeyrenfi  &  Jonse  Finii- 
bogi  filio  usqve  ad  proxima  diaecefeos  comitia>  commiferunc,  Q^s 
fléla  fucrunt  Holis  22  Decembris  ly^o;  Sed  proximo  vere  ipi  d.  2, 
Maji  in  conventu  Eyrarlandi  in  Eyafiord  habito,  Jonas  denuo  ab  uni- 
verfo  clero  Holano  in  hoc  cflìcio,  (exclufo,  ut  videtur>  Petro  Pauli) 
am'plilTìmis  terminis&  fplèndidis  additis  Privilen'is  confirmatur,  eaamen 
conditione,  ut  OlPiciali  A^orum  rationem  reddac,  fiqve  rem  negligen- 
tcr  aut  male  geflcrit,  fufpenfioncm  ab  officio  in  Gencralibus  dioecetos 
comitiis  perficiendam  minantur,  fin  vero  omnia  decenter  &  commoJe 
agat,  duraturum  ei  hoc  officium  promittunt,  usqvedum  Archiepifcopo 
elio  modo  conftituere  placuerit,  cui  GotHcalki  obitum^  &  in  qvo  ftjw 
res  dioecefeos  conftitutae  erant,  hoc  anno  perfcriplbrunt.  Seqveme 
anno  in  fedo  Auguftini  Anglorum,  24  Clerici  cis - Oxnadalenfia  tcsqva 
Jiabitantes,  Hobs  convocati,  reliqvis  fcripferunt,  fé  hoc  rerum  ftKU 
non  contentos  &  necellicate  Eccleficc  ada^los,  Jona?  Arii  filio  foli  non 
tantum  opum  Cathedralium  dìspenfationem,  Icd  etiam  Officìalis  munu^ 
feu  curam  Ecclcfiarum  tradidiite,  cum  neminem  ex  fuo  numero  huic 
officio  digniorcm  fciantj  in  qvod  ut  reliqvi  confcntianc,  enixe  orinr, 
illum  enim  recufare  onus*  nifi  omnium  ruffragiis  ad  id  unanimiter  elee- 
tum  i  Sed  qvoniam  trans  -  Oxnadalcnfes  a  Jonx  partibus  leirper  flctcrar.r, 

pcrfacile 


gap:  vii  §.  5.  6*      -         649 

pcrftcllc  fult  iJIìs  perfvadere,  ut  hùk  Conftitutiònl  fubfcriberent,  qvtt 
ita  comparata  videntur,  ut  Jonam,  licet  difTimulanter  &  per  amicoshaec 
omnia  confecifle  dubium  non  fit,  hoc  cnim  mocfo  folus  fine  collega  « 
& ,  ut  videri  voluic ,  pxtìQ  invitus ,  fummum  EccJcfi»  regimen  nàn- 

cifceretuc 

His  pera^is,  &  rebus  ex  voto  fluentibus,  anìmum  ^d  rerum 

«dminiftratiofieu)  adplicuic,  primoqv^  Eimri  cuiusdam  Jone  fillio  incolae 

Toparchix»  HuiiavatnenGs,  fed  Teiti  Thorleiffonii  clientis,  bona,  qvp- 

Tum  dimidia  pars,  nelcio  ob  qvas  caufas,  Holanae  cathedra:  adjudicaca 

fuerat,  publicare  inftituit,  ejusqve  rei  caufa  anno  1^22  Grimo  Nomo- 

phylace,  Rafno  Brandi,  ca  tempcftacè   Skàgfiordenfis  Toparchise  Prae- 

f'eao,  &  60  armatis  llipatus,  Sveinftadas,  in  Vatrisdal,  tendit,   ibidem 

cnim  de  bonis  confifcandis  jus  diccrc  Noinophylax  inftituerat;  Sed  locò 

adpropinqvances,  videiìt  eum  a  Teito  80  armatorum  ftipato  occupa- 

rum,  qvaproprer,  ne  fcditioni  aui;  ca^dibus  anfam  darent,  haiid  procui 

fubfiftunc  &  iegilnis  agere  incipiunt,  qvod  ut  confpexit  Teitus,  faos, 

impetu  fafto,   ftri(flis  gladiis  cos  adoriri  &  comitia  turbare  juflìc,   pri- 

musqve  ante  omnes  currens,   obvios   qvosqve   aut  pungit    aut   ferie, 

qvo  impetu  Arnas  Beflì  filius  occiditur»  fed  io  alii  'fafuciàncur;  Nòmo- 

phylaxì  ctfi  furcntem  Teitum  fedare  conaretui;,  auditus  non  éft ,  usqvc 

aum  intenfo  qvem  ad  tnanum  habebat  calybeò  arcu,  jacuto  Teiti  brif- 

chium  trajecit,  qvo,.  ut  &  interventu  Helgi  Abbatis  Thingeyfénfis  prce;- 

lium  diremtum  eft,  &  re  infeóìa  difceflum;  Qvo  Jonas  acriter  irritutus^ 

Tcit:um ,  ut  t2  Clericorum  a  fé  convocatorum  iconcìliabulo  Fliigumyrae, 

pridie  Nativitatis  Baptifta?  habendo,  fé  fifteret ,  in  jus  vocavit^  ciijus 

accufationis  capita  fuerunt.     i)  qvod  bona  Einari-Jonae  Molano  tempio 

adjudicata  (ibi  retinuerit,  qvse  omnia  cura  ufufrudu  reftituere  jubL^tur. 

2j  qvod  Holani  templi  praedìum  Gakarnes  emeriti  qvodreftituere,  tem- 

ploqvc  plcnam  juris  Violati  f^tlsfacftionem  reddére,  abfolutìoneqve  ac« 

ccpta  ptcmtentiam  agere  jubetur»  ni  6  virali  juramento^  qvod  infcius 

id  feccrit,  probare  poflet.     3)  qvod  fuum  &  templi  Gathedralis  fama- 

luin,  fé  prxfente  &  infpiciente»   occideriti   &  multos  alios  fauciarit^ 

'JToM.H.  :    i  Nnn.iì  :  coltra 


650  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

contri  Erici  Archiepifcopi  (a)  literas^^vìbos  ipfb  fuiq^e  fetnufi  ìnSinSi 
Olai  &  Archiepifcopi  tutelam  accepti  fiat;  QvapfOfHer  oc  intra  12 
menfesfe  Archiepifcopo  Sftat,  obligatur:  Sedhorum  nihìl  Teitusratuoi 
habuit>  nam  eocfóm  anno  Nomophylax  faólus,  12  virale  fieri  ludicium, 
avo  ab  hac  csde  liber  pronuntiacur>  modo  noti  probecur  illum  Arnam 
occidifle ,  Apochamqve  Johannis  i^gerti  Praefeéìi  Reg»  nachis  cft, 
qvod  Regio  fifco,  prò  fedicione  Sveinftadénfij  ^— -^"-'''  - 


m  m 

Fodera  anno  Jonas  Helgonì  Abbati  Thmgeyrenfi  dica»  fcripfit, 
Prarfide  iudicii  Jonà  Finnbogi  filio,  qvi  fé  vocat  Holans  Dioeccfa» 
Officialem  :  i)  Qyod  tempio  Holano  80  uncias  argeitti  aut  earum  pretiuoi 
non  iblverìt,  prò  qvlbiis  vadem  iemet^  loòo  Asgrimi  cujusdam  Pmnsi^ 
fticerit,  ut  ex  Ratìonarii»  Gocfkalki  Bpìfcdpi  patdfe  dicàr^  4e  qwcdici- 
tur,  Abbatcs  &  Monafticos  jufe  non  pdfle^&debew  vadesTèflfei^lutio- 
nem  itaqvc  hujus  debiti  ab  ipfo  Asgrimo  cxtorqvemfam  eflct  niiiille 
Abbati  pecuniam  tradiderit.  2)  Qvod  pecunia m  ab  Holana  Sede  ma- 
tuo  fumtam  non  folvcrit,  qvam  fme  mcwra  pendere  jubecur.  j)  Qwd 
argentum  fibi  a  Gotfkalko  Epifcopo  coticreditum  non  rettimene,  qvod 
jtidem  reddere  ci  iniungitur.  4)  Qyod  communicavcric  cum  qvibus- 
dam,  qvi  eqvos  cathedra  Holana  rapuerant,  a  qvo  crimine  ut  fe  jure- 
jurando  purget»  et  mandatur.  s)  Qyod  cum  interfeéloribus  ArnsrBes- 
fei,  aliisqve  cathedrae  hoftibus  communicaverit,  eosqve  adjuvcriti  a 
qvo  fé  eciam  jurejurando  purgare  jubetur,  fin  ipinus^  abfoludonera  1 
Tona  Finnbogi  filio  petere  deSeac.  Unde,  coniar  inccr  Jonam  Arii  & 
Abbatem  fimultates  fuifle>  forte  qvod  Helgo  ex  eonim  numero  fuenCi 
qvi  Jonac  foli  fummam  rei  tradere  diflVafit,  &  ipfe  priore  anno  Offioaiis 
fuerat.    lonas  Finnbogil  hic  Se  aiUbi  fe  prò  Officiali  gerita  ficee  pauto  ama 

jonjs 


Il     '  ■      — • — 

£({)  Tnfebres  lioscé  Ikerps  dndtìm  flt  ante  aìiqvot  «mofl^  cujn  Joiias  «iter  NorTOwft 
inaadiam  plws  fimplici  tfce  traiisfFetaverot,  dntt$  faide  opòrtet,  comhictdfatr« 
hoc  anno  4nte  arccndotiem. Domìni;  Sed  ttm  tnane'sftatit  inter.  has  Kcgùoo  ntf)- 
«rare,  fiiìt  cantra  more»  hiijns  itt^is^  nflur^rtim,  «j^i  ris  «nte  Jiinis  meafif  inirica 
folve're  roKtt  fterunr;  Taeeo  cprod  hoc  anno  111  NoiTCgia  iiuUusArchiepiicopnifoirt» 
'  -m  desKMiIlrivliaus  fupra  S^St.  l.  «ap»  8<  $%  &•  &  S^Q.  2*  ^V*  40.  $•  4.  p«g)24' 


GAP.  VII.  §.  7.  8.  651 

Jonas  Arìi  folùs  fummum  imperkim  obtinuiflfe  dìcatur,  qvod    Archi- 
epifcopi  auc  Capienti  Nidarofienfis  iuifu  fadum  efle  j  probabile  eft» 


«  \ 


'.i- 


Eodem  anno  1522  attatis  ex  Norv^ia  Nidarofienfium  Canoni- 
corum  epiftoli^  concedicui?  Holanis  piena  poceftas  eligendi  Epifcopum 
GvemcuQqve  veline»  &  officio  parem  putenti  qva  accepca,  unanimi  con* 
(enfu,  excepco  foiius  Pecri  Paulini,  Jonam  Arii  filium  eligunt,  qvod 
paulo  poft  ex  Norvegia  adveniens  Ógmundus,  Skalhoftinus  Epifcopus, 
qvem  Canonici  .Holaiw  dioecefeos  Adnùniftratorem  conflicuerant>  Tuffi j- 
roinare.,  &  jonam  Eiaarì  filinm»  vimm  pium  &  doduni)  iliis  imponere* 
omnibus  viribus;  incendic*  &  ut  viam  propo(ico  ileraerec,  omnes  anti- 
qvos^  dioQCi^feQ3.,mini(lr99.&  OfRcimoB  ab  pfficiis  removic»  novos  autem 
GonitimiC;i  .AV0;j:KHi.parvm  pleforumque  aaimos  (Ibi  alienavic;  unde  fub 
byemosi  &fto  Simoms  &  JuddB  freqventem  agunc  Holis  conventum, 
ubi  Jon»ele<ftionetn  denuo  confirmant,  Ogmundum  autem  &  omnem 
ejus  Adminiftratìonein  proteftancur  &  abdicum:,  licerasqve  bacde  caufa 
exaracas  ALxhiepircopo  Si  Canoaicis  Nidarofienfibus  infcribunCi  qvarutn 
tenof  eft^  i)  Acc^pifle  fe  Capituli  Nidarofienfis  licerasj  priusqvatn 
Ogmundits  in  {slandiam  veneriti  auc  qvicqvam  d^  illi  conceda  poceftace 
iimotuerit,  ideoqve  Epifcopum  mox  eiegilTej  qvod  faiSlum  infe^ilum 
clVe  lìeqveac.  z).  Ex  antiqvis  monumencis  probari  pofle,  Holanis  ien> 
per  Skalholunorum  Adminiilracionem  penaiciofam  mifle ,  qvi  pecuniam 
&  precisofa  templi  abftulerint>  &  nunqvam  reddiderint^  3^  Ipfum  Og- 
mundum Molane?  cathedra  pecuniam  fupra  200  aureos  Boni  Gudmundi 
peculium  libi  tetinere,  conerà  Dignilìimi  parcis.  Enei  Archiepifcopi »  ex- 
preiFiìm  mandatum^  qvi  eadem  redimere  juiTeric.  4)  Iplum  ingratiis 
iuis  OiSciarios  Se  Difp^nfatores  confticuiiTe;  qvapropcer  omnes  uno  ore 
eum  penitus  abdicane  &  proceftenrur^  ad  Archiepilcopum  &  ejus  Ca* 
^itulum  appellentes;  coram  qvo  per  Eieèìum  fuum  Jonam  Arii  caufam 
k  aéluros  proficentun  Talis  in  nolana  dioecefi  fuic.  rerum  ftacus  anno 
^23>  qvo  Jpnas  in  Norvegiam  craniire  conftiuiit,  fed  naucarum  tardi* 
tace  impedì tuS|  in  Islandia  hyemare  coaélus  fuic ,  qvo  tempore  O^mun* 
dus  primo  Okum  Gilfi  filium,  cum  literis,  qvibus  Jonam  patria  exce- 
dere  prohibuic;  &^  utqvidamvotunt,  facrisabilinere  Judit;  Holas  mifit, 

Nnnn  a  qvi 


652  PERIODUS  IV:    SECTIO  IV. 

qvì  CathedrdtTì,  tatn  ingratum  àdferens^  nuntium  adire  ncMn  fuftinens, 
Vidernefi  fubftitic,  &  Jonae  colloqvìumibMem  e:jrpetiic>  qvod  iile  pro- 
ni iccens,  poftero  die  Tharfteinum  Gannì  fìliuin^  fuatn  gercntem  per- 
i'on^im  (a),  cum  fplendido  comìtatu  inidt»  eoqve  modo  Legacum  elufir, 
qvod  fentiens  Ogmundus,  Petruin  PjuIì  Hoknum^  qvi  ad  iprumdcfc- 
cerat,  eadeil)  pcrfedurum  negotìa  aUégàvic  »  qvi  Holas  'pervenicns 
honorif^ceexdpicur,  S^y  dum  Jonas  ie  colloquio. pararet^  paiiiifper  ex« 
fpeélare  rogatur>  qvi'  interim  per  pofticum  egrediens>    qvam  chilTime 

ibeqviuvit 


fa)  Hic  fine  dubio  cft  Olaus  GilJ^  fillus,  gvì  poftc»  Paftor  Reykhcirei^fis  fac^us  ed,  vìr 
ftreimns,  &  en  tempellatL'  mauni.  npmliiis.  In  conrpeclii  Legari,  qvem  ì\U  Holas  ii.ì- 
fir,  Jonas  veftimenta,  qvibus  poftricffc  ad  colloqvium  tens  uilirus  eflér,  optari  cnn- 
TÌt,  qyem  «Outn  hujiis  Seculi  Scriptores  hoc  modo  defcribont:  **  Httrtn  liei  Itgfit 
**  kl;£denn,  bufa  og  flrdt,  o:  Vt/Nmenfo^  tapHìmn  ^  c^mumf^ic^tmmoém  jwfK 
Voxjlraf^  cuJQS  lìgniHcatus  hodie  in  indecens  &  male  apcatum  colU  anc  cciucìs 
tegumenruin  degeneravit,  aniiqvitus  ornamene um  qvo  Priofioref  uteLtintur^  dcnott- 
tit,  Fuit  àutera  Strtttur  coWtrt  album,  rofarnm  more  rmplicatum,  dttos,  auf  m«« 
iifnum  rres,  digito»  latum,  nt  m  tniiqvis  firtaginìbiir  cOnljjìceré  licct,  non  thCmlle 

i  «1,  qro  bodie  S^cerdotes  urtoevr,  no^friflinre  cefi  rum  abbine  «mtos  tts  frcqrent, 
ut  ilio  etiam  coloni  éi  ntricisqMQ.feiny  voicus  Qtetentitr,  ^unde  in  Regit  paregiina- 
rum  mercium  taxatfonc  data  1619  viliores  ^(timantur  it$  aut  ig  abolii»  Anriqviffimii 
autem  remporibua  capirlo  affixum  fniffe  videtur,  avod  Magnates  valdc  preiiolum» 
qvandoqvc  etiam  aiireum,  habiiiflè  conftat,  qvale  fuit  Hfti-alldi  ComJtis,  cups  Stra- 
tur  decem  aim  mìsirclj  confWiat,  xinétStrut-HarMit  Tocams  fuir.  Vide  fomsvik, 
Hift.  fn:  Vita  Olai  Tbgf.  Piit.  »,  C4p.  133*  <iykiara  prò  Jonr  Arcfonit  Strm  iegirat 
Strnoty.  qvod  non  inteiligifmsj^  Hip  ^utiem  occ^fione  iiobif  in   meniomm  tedeoiit 


Og  traendo  mstir  mtnnHige  enn  rika  icndmg,  eitt  Skmger  og  Syikot  og  Ksj>- 
rlìrt  af  li(5sbléom  lit,  er  Skingret,  Syikoc,  og  Kaprun  fiodnt  med  grdom*^<k-nn- 
<»n>  og  Kyrtil  frat  til  ff  fama  kktdj.  "  d:  Mùììmus  Vo&ìs  ut  amiiù  i;  ngngftr 
Wiàgis  ut  ppfifi  ffiffM/neiit  ^  ^ant.lpcHf^.  m^^hir^  bki Fìger»  ^y  kot,  ^  Kapnu.  (£ài 
ivhm,  mu^diùh  ^upUcatm  fellibttSi  (y  fr^cua  p^iHim  tjusdtm  evlcris  tx  adtm 
fmtnofaflmn.  Hapctrià^  Kyrt/7^  Caprutf,  &  S^rkot^  optìme  convenire  vidcnrur  cim 
Jon^  Ar:rtbnir  yeOffi^ntis i  Kf^Oi,  tìuf»,  og  StrUry  nz^nKladi  &  h'yrtì!  funt  ptl- 
£ulnt  Capriift&  tiiifa  idem  Ibm,  notanrqve  Mkram  >'  ^^  Strut  ant  &T>.or  mai- 
tis  .pararopcr  literis,  cum  Sjrk^t  u?  mn  £icerev&  coUare  lèti  ^effìmentusn^  aJ  t^ 
gcndum  cerviccm  aptum  deìlgnare  videiìtur.  Ati  vej-o  SufCùtium  HOFFAIAWSI  '^* 
Sup^  lem.  Lcjcici  uHiverf.,  &  Sttrcar.um  M^RT.  AiAUTlfìjf.  in  t^xiet,  at  fit  VQSSU 
in  librò  dt  vitìh  iiffuùnit\  idem  Ut,  aliis  ^iiqvircnd'ulm  relinqvimiu. 


CAP.  VU.  §.  ?•  9.^  653 

ibcqvitavit  (a).  Tcrtio  icaqve  C^maridus  Jonam  Einari  (b^  filmm, 
qvein  Hoiims  Epilbopum  obrrudere  cjncopere  iaragcbjd  ad  expedicn- 
dum  ncgoùa  mbk»  qvcnn  Jonjs^perJOKinter  cxceptc»  &  inflituto  convi- 
vio belle  il'cuilì  hibtiiCt  adeo  vt  beneiiciis  deiinicus,  perindeac  priores, 
reverceretur  ;  imde  pjtec  huiìc  annura  negotiationibus  &  variis  machi* 
natìoaibus  ex jdiun  fu'tire ,  qvas  C^mundus  aperte  &  itnperiore  exercuiCj» 
Jonas  vero  callide  eikuik* 

Anna  r?24  palilo  dnte  Feftum  Palchatos  Jonas  Arri  famulutrt 
fuum  Oiaum  Ormi  cum  iiceris  pacem  &  amicitiam  ab  Ogmundo  peti- 
tum^  Skalholciim  midc,  avem  Ogmundus  perhumaniter  excepcutn  laute 
habuit>  &  refponforlas  lecurom  e:^rpedare  literas  lutTit.  Ipfe  interea 
treccntis  annotis  comitatus,  Holas,  ut  Jonaro  imprudentem  opprime- 
ret,  iter  inftituit»  qvod  cognofcens  Jonae  Legatus,  qvanta  potuit  ce- 
leritate  Ogmundum  feqvitur,  tandemqve  aegre  prjEvertens,  hcrum  de 
ejus  adventu  certiorem  fecit,  qvi  exteinplo,  fuga  làlutem  qvflerens»  ad 
nautas^  natìone  Germanos,  in  porta  Kolbeinfaaros^  abnavigationì  (èfe 
pracparantes ,  argerrimc  evafit,  qvo  Ogmundus  cognito,  illb,  ut  Jonarn 
ubi  tradercnt»  mandavit,  qyod>  fi  detreélarent,  le  cum  fuis  eos  ador- 
lurum  &  nule  rnuliìacuriimt  minatùs  eft;  Sed  cum  refponderent,  fi 
pidceret  venire-»  le  eum  gladiis,  plu?T)beis  globulis,  &  pulvere  nitrato 
haud  parce  excepcuros,  ab  ìncepto  d^ftitìt;  Sed  ab  omnì  eos  ita  pror 
hibuit  comnicatu,  ut  omnium  Terum  egentcs  navim  (blvere  coaéli  fmt, 
qvod  anceqvam  fieret^  jonas,  Clericum  qvemdam,  nomine  Magnum^ 
idjundis  duobus  teiiibus  Holas  mìTit,  qvi  Ogmundo  dicam  prariegeret, 

NnoQ  3  qva 


(b)  jfo»4x  EffW  nuiiqvira  vUtcnr  Hot«i«rti  Cadiadram  offcclaflej  fed  fabjnvitu»  Óginundi 
propoiito  inlemUìe/qvi  eiiam.  coi)lUiuer  Jonac  Aìù  ainiciti;i  ut'uj  ,eft,  ut  patet  ex 
Paàis  dotalibus  llbei-oram-  Èpilcbpì;  Mic,nf  datìs  tìliuarénda  15307- &  Helg«  datis 
Holis  xn^;  nam  ia  utrùqve  Jonas  bicce  JEinari  inter  tette»  priu*u&  nomijutur. 


654  P.ERIODUS  IV^    SECTlO  IV^ 

2 va  ei  f  ut  hòc  anno  coram  Archìepifcopo  &  Capitalo  NidaroCenli  cau- 
tm  diàurus  cooiparerec,  diem  dixit  Hic  Magnus,  cui  omnes  aditus 
notiflimi  erantj  decepcis  vìgilibus»  qvi  numero  12  qvavis  noéle  Og- 
mundi  cubiculum  cuftodiebant,  ad  feneftram  domus  dicam  cani  fonore 
legiCy  ut  expergefaélus  Praefuli  fuorum  primus»  qvid  rei  agerecur,  fen* 
ticns>  tain  ìmporcunum  declamatorcm  capi  iuberec.  Sed  fruftra;  nani 
ejus  manus  poft  mulcas  vèlitaciones  tandem  evailc  &  ad  Tuos  (klvos 
pervenit  >  qvi  cum  ventis  vela  dediflent ,  tempeftatibus  afflidi  fub 
Gróniandiam  deferuncur,  indeqve  poft  14  dierum  magnas  exandaus 
anguftiaSt  portum  Hufavikenfèm  ingre(Iì>  &  ab  accolis  commeatu  qvo- 
dam  aucli,  denup  mare  intrantes^  in  Norvegiam  demum  (alvi  per- 
venerunL 

S.  IO. 

Ogmundus,  licer  res  haud  profpere  aut  ex  voto  fluerent,  ab 
incepto  tamen  defiftere  nolens,  per  Finnbogum  Binaria  qvcm,  loco 
Jona?  Finnbogi,  Officialera  conftituit,  Clerum  Holanum  Videvallas  con- 
vocayìt,  ubi  die  Luna?  poft  feftum  Barnabar  freqventem  habuit  dioece- 
feos  Synodum,  in  qva  primo  intentatis  Jome  abienti  multis  gravibusqve 
caufis>  ut  furem ,  qvi  templi  thefauros  compiiaverlt ,  &  plafmam  leu 
fugitivum ,  officio  Epifcopali  indignum  ^  infamia  notavit  &  condemmvic 
Deinde  clerum,  ut  Jonae  eleftionem  revocaret,  &  Jonam  Binari  ejus 
loco  eligeret,  non  tam  perfvafionibus ,  qvam  vi  &  minis  adegit>  qvod 
omnes  dcrtum  fecerunt,  praeter  Thomam  Erici,  tum  temporis  Pjfto- 
rem  Cathedralem)  &  Nicoiaum  Vrihelmi ,  Paftorem  Mslefellenreniy  & 
hac  tempeftate  opum  Cathedralium  Dispenfatorem ,  qvem  Ogmundus 
opibus  Cathedra  inhians,  easqv^  a  Nicolao  celatas  fufpicans,  tanto  per- 
feqvebatur  odio,  ut  templum  Cathedrale,  commune  homicidanim  & 
capite  cenforum  afylum»  tutum  ipfi  non  prsftaret  receptaculum  ;  adeo* 
qve  uc  ad  fummum  aitare  confugieos»  clavibusqve  (ibi  concredids^  feri- 
nio  Gudmundr  impofitis ,  &  ingenti  arrepta  fica  fernet  defenfurus  ape- 
retur,  exantlatisqve  magnis  &  multis  contumeliis,  cauds  tandem  eqvins 
alligatus,  aliqvot  milliaria  pertraheretur.  Ogmundus  autém,  cum  Ho- 
ììs,  qvantum  conducere  videbatur>  commoratus  eflet>  Petro  Pauli  filio 
cathedra?  QvadAore  confUtuto>  6c  omnibus  prò  arbitrio  dispofids,  do- 

mum 


GAP.  VIL  §.  IO,  !!•  655 

miim  rcvcrfiis  cft,  unde  Jomm  Einari,  qvcm  tantopere  Holanum  con- 
fticuere  Epifcopinn  fatagebat,  ad  caufam  centra  Jonam  Arii  drcendam 
&  objeAa  dìlucurum,  in  Norvegiam  ablegavìt;  Qvam  confticuco  die, 
Olaus  Archiepifcopus,  affidencrbus  duobus  Norvegine  Epifcopis&  colle- 
gio Canonicorum  Nidarofienfium ,  ex  utriusqve  partis  Aélis  cognofcens, 
Jonx  defcnfìonem  approbavit,  qvi  thefauros  templi,  qvos  furatus  efie 
infiiTìulabatur,  fartos  teélos  in  tempio  Molano  5  metu  Ogmundi  defolTos 
fervari>  reftimoniò  TTìomie  Enei  &  Nicolai  Vilhelmi  filii  probans,  abìb- 
lutus  eft;  Sopicàcjve  eft  hspc  de  fùcceflione  in  Epifcopatum  Holanum 
controverfìa ,  cum  tanto  Ogmundi  dedecore ,  qvi  tam  craflas  crimina- 
tiones,  odio,  invidia  &  avaritia  duftus ,  Jonae  affixiflc  cenfebatur, 
qvanto  Jon«  honore,  qvi  paulo  poft,  approbata  ab  Archiepifcopo  & 
Collegio  Canonicorum  ejus  elezione,  Holanus  Epifcopus  inauguratur; 
cui  invidiofa  haecce  Ogmundi  obtreftatio  in  commiferationem  verfa, 
adjumento  tnagis  fuifle,  qvam  obftaculoj  videtur,  ut  ]onx  Einari  filio 
viro  dòélo,  pio  &  officio  pari,  illirenuus  &  lingvae  latinacplane  igni- 
rus  praeF^rretur,  qvapropter  confentience  vel  connivente  Archiepifco- 
pò,  Olaus  Hialci  filius,  ejus  ConPeflionarius,  ipfius  loco,  ad  qvaftio- 
iies  latinas  ipfi  propofitas  refpondifle  fertur.  De  Jona,  ut  rarum  qvid 
&  notatu  dignum  memoratur ^  qvod  poft  ordìnationem  ab  Archiepifcòpo 
difcedenii  mitra  a  capite  deciderct,  qvod  ipfe  ftjtim  ut  omen  accepit» 
ita  fuum  otiìcium  inopinato  cafu  &  rara  force  iinitum  iri  diceiiS|  qvod 
eventus  etiain  poft  26  annos  comprobavitt 

Anno  ijaj  iri  patrlam  reverfus>  qvlete  vixifle  videtur,  cum 
tìMl  hoc  arino  A^lorum  in  monumentìs  traditum  videre  jiceat;  Sed 
anno  152^  d.  3.  Jan.  prxfente  Helgo  Abbate  Thingeyrenfi ,  Olao  Hialti 
filio  &  Thoma  Enei,  Petri  Pauli,  qvcm  Ogmundus  cathedra  Qvajfto- 
rem  conftìtuerat,  rationes  revidit  &  approbavit,  ìnqve  perlimili  ftatu 
res  oeconomicas  invehit,  ac  fuerant  annoqvo  Gotfkalkus  deceflit;  Ha- 
bebat^enim  cathedra  in  bonis,  praeter  templi  ornamenta ,  veftimentai 
calicesj*  clenodia,  libros  &  utenfilia  rei  domcflicc  neceiìària ,  vaccarum 
&  ovium  latìariarum  tantum ,  ut  pretium  8  miliia  520  uncias  argenti 
aeqvareti  boura  1764  vervecium  360  eqvorum  eqvarumqve,  480  adeo  ut 

univerià 


65<f  PERIODUS  iV.    SÈCTIO  IV. 

univerù  cathedra?  res  armentaria  conftiVet  ii  riìiMit  tH^futìcìtó»,  exceptfj 
eqvi§  junioribus,  qvi  nondum  u(ui  dòmeftìco  adhìbeb^fìcur:  '  Irtitivìniis 
autem  habuìt>  onerariam  yò'httùrMviìtppéccìry;  deeénKcmem  uMm  ocb* 
remem  unain,  &  fexremlutn  tres'(aV  1^  hac  convéfkii  Epifóoipus  pafam 
fecit  Archiepifcopum  Nidarofienlem  promifrlle -,  fe  ^  •  bono  àim  Dea 
effedurumi  ut  Gudmtiiiilus  Bonus  Sanc^lorutn  alba  infcxìbereiuf. 

§.  '  12, •       . . 

Eodem  anno  freqventcm.GleTr  Synòdmn  iiabuic  yidevalUs,  àk 
Vénerìs  ante  In ventlonem crucis,  ut  w  citadonc  4»c«c^  data  Holis  d  3 
Pafchatos;  QWd  aucera  ibi  failum  fucrit ,  npaconftat,  prawjer.indMilio- 
nem,  ut  cvisqvis  Abbasi  Prior^  Pra^poficus  &  Pallof^.evocacis.fuis  co- 
lonis  &  fuodins,  armati  adcomitta  getxeraiia  ThÌQgyfilli$.hacv,«£bce  prò 
more  habenda,  cum  Ogmundiapis  judo  prxlio  cocSiduri,  ie&^fifiiarenti 
qvod,  qvaletn  finem  habueric^  alibi  rdacumeft  {b},  .  < 

:       i 

Si  non  fepulto,  fopito  tameo  Epìrcoporum  furore,  Jonas,  qvsfi 
ftx  tengo  lethargo  expergcfaélus ,  a  Teico  Thorleiffonio  ilbtam  filli 
anno  1522  ìniuriam,  ultum  eundi  tempus  eHe  duxit,  qyod  priusqvnm 
pubjice  apgrelFus  eft,  calKde  effccit,  ut  Nomophylacis  offici  uni  Telto 
ablatum,  Rafno  Brandi  iiliot  Prxtori  SI<agfiordenli>  conferrccurs  cui  hoc 
anno,  fìiiam  Thorunnam ,  puellam  14  annorum»  eloca vit;  Ipfe Prarfeclu- 
ram  Eyafìordenfcm  obtincns>  ut.  ex  ejus  fententia  de  hsereditate  a  Grimo 
Pauli  reli<^9^  Spialldhag£  .1^27  diéla^  conftat;  Totain  ìta(^ve  dicecefin 
ut  Praelul ,  féd  magnani  pra^cerea  partem  ut  Praetor  &  Prartorum  foccr, 
affinis  aut  amicus,  devinélam  {Ibi  habuit;  qvibus  fubfìdiisy  priusavim 
cum  Teito,  tum  cemporis  Islandorum  ditiflimo,  &  Ogmundi  Epilcopi 
^mico  intimo ,  congrederetur  >  fernet  firmare  neceflum  duxit, .  Omnibis 
•autem  ex  voto  praeparatiS;  per  generum  fuum  Kafnum»  diem  Teito 

dbcìt) 


1 

(a)  Qvic  liic  adfcnbere  placuìt,  ut  inde  cmifpici  qveat,  qvantam  difcriincn  (ir  intcr  pi^i- 
num  &  hodieriìuin  cflthediarum  flatuni)  cum  vix26oo  iHiciasjain  iu  boiiù  tuleajt. 

(h)  Vid.  fupra ,  ScA.  3.  cip.  io*  $•  6.  p<S«  535* 


CAP.  VII  s;  12.  13,  14-      :  657 

dixic,  ut  Sèlla?  ànAo  i^i^  i)ì\3  Vener^S  poft  converfionem  Pauli,  fedlcio- 
nem  Svdnftjdenfeai  dccxideiii.  Arns  BeOI,  defenfurus,  auc  de/iciénce 
legicima  defenfione,  ex  legum  prxfcripca^  commericam  paenam  data- 
rusy  fé  fiftac.  Qvo  ubi  vciuum  eft,  ìpfe  Rafnus,  iudicibus  prx(idenS| 
prò  tribunali  decrevìt^  fenteiìtiam  \a  favorem  Tciti,  anno  1522  in  Co- 
mìdis  geaetalibus  lataoi^  nullius  elle  precii.  Teicum  autem»  qvi  primus 
fedicìonem  tnoveric,  exilii  pcenam  mericum  eile^  &  omnia  ejus  bona, 
partim  Regio  Arcx>>  pjrtioi  proximis  hxredibus  deberi,  prtcter  debita 
aliasqve  minores  mulaas  9  de  qvibus  hocce  iudicium  cavet,  (jys  .omnia 
ipfeRafnusadminiiirare  &  exfeqvi  iubetur,  adjeda  claufula,  ut  (ine  fxnore 
omotum  racionetn  reddac,  &  lliuin  cuiqve  cribuat.  Qvo  fai^o,  Rafnus» 
neqvid  effugii  Teicu$  haberet,  eadend  anno  in  Oaniam  tran(iit>  &  me- 
diante ilegto  Pracfeélo,  Joh^nne  Petrì,  Friderici  Primi  didx  fententise 
confimuRàonem^  datamGottorpii,  fej^ocnnium  Sanélorum,  adeptus  ed; 
qva  accepct,  dimidiàm  illam  parcem^  qvx  Regio  adjudicaca  fuit  fifco» 
3ooRhenanis  emit>  eaqve  fretus  emtione^  anno  1^28  in  patriam  redax, 
omnia  Teici  immobilia  bona  in  dioeced  Holana  (ita,  qvorum  rationem 
fiunqvam  reddidit.  pretium  aucem^  ut  iàgaciores autumabanr,  6  millia  Joa« 
chimicorum  sqvabat»  aut  excedebat ^  nullo  habito  Teiti  hxredum ,  qvi- 
bus dimìdia  pars  dcbebatur,  refpei^Uv  (ibi  &  focero  retinutt;  qvod,  ubi 
Teico  innotuìt,  tutunxfe  in  Holana  dioecefi  non  fore  prsvidens,  cutn 
mobìlibus,  qvscunqve  corradere  potuit,  mala  qvsvis  prs^dìum  Glaum^ 
baj  occupaturOy  imprecacuSy  cetlìt,  qvod  Neme(is  exaudilfe  videtur; 
nam  vertente  anno ,  Rafnus  vino  obrucus,  excico,  &  invito  fere  ad  dimi- 
candum  condo,  famulo  qvodam  fuo,  cui  nomen  Philippus»  in  eodem 
loco,  qvo  Teitus  abiturus  eqvum  afcenderatt  transfixus  eft  Sed  ne 
opima  hapc  praeda  hac  for^  fibi  eriperetur,  Pracfui,  fama  fpargi  curaviti 
tifram  ex  Rafno  pofthumum  peperìiTe,  qvi  facto  ablutus  lavacro  ftacim 
ad  pliircs  abierit^  qvo  paolo  eius  opes  ad  Thorunnam  filiam  hoErredita- 
nojurepervenerant;  qvam  famam  retutarc&hereditacemrepetere^  Rafni 
^acres  iruftra  énixi ,  ab  incepto  de(ìiterunc, 

§14. 

Anno.  1527  Olaum  Hialtì  filium  confvetis  conditioriibus  &  udtata 
forma,  Prapofitum  Hunavatnenfis  Toparchiae  conftituit.     Anno  1738» 
Tom.  !!♦  Ooo  o  die 


65^  PERIODUS  IV,    SECTlO  IV. 

die  Lunar  poft  feAùnr  oniniam  ^TxStoniiiii  diRxil^hnvkale  jud^ìumpia- 

mulgavit,  qvo  Jomm  Fiiwliogt  fiJium,  ffyijraw 
tcnuerat,  &  tota  hoc  tempore  ni>Haf|i  &^n>pliteditaam  isdonem^  mul- 
toties  at>  Epifcx^pij  )u(Ias  À  poftuUnHV)  teéé^vQ  nòivit,  ceoiplo  tmmm 
minante  pra^bend^  privandus^  &dt>o£cja &fpendendus e^ cei^chtcur, 
nifi  acciuracaoT  redderet  rationem-  ^  tempia  fua  reftkueret;,  Cuè  fémen- 
tìx  Jonam  non  fansfeciffè,  ideo^ve  Pcsbendam  amifilIV,  ex  eo  pm, 
qvod  Profili  eatn  feq\'entir  antìo-  (a)  Olao  Hialn  6ìio  con^ilk,.  la  o^ue 
gratìam  .smia  15^6  decifionem  leìat de  jurc  or^  màrìcìniaE;  &  marijs  éfiàt 
memis  ad  templum  Laufafenfe  pertinentibus.  Anno  1538  tempia  Mf 
rendy  qvod  prsdtiam  dicit  (ibt  fivisqye  a  fratte  fua  Ogmonda  Épikoy^ 
conceiTam  e(le,  attrìbuk  prtedist  FelJ  Se  Rekavik>  tamumc^e  peconim^ 
librorum^  veftimcncorum'y  thirris,  beia^>  tauri-,  &a€9efuti^uet)filiiiafttnh 
mam  240  Joachimicor um  ttqVMBMt»  Anno  aticem  «541  Jioecci  pnednii 
Biamo  Narfr  fflto  vendidit ,  àfaf*  e(i  «ectpieits  pnodittm,  A4ecfol£:k.  Q^ 
omneshujus  viitprfl^diorufn  permiiratione^enidonìesl&'yandtàoiieS'entt- 
merare  vellet,  oleum  cene^  opieraoi  perder;  Exsoiplì'gnttia  taammid- 
)fcere  licer  ^  c|vod  prardia  ad  Holan&n>  Cachedcao»  penioencMj  mmao 
S3  abalienavent ,  qvofum  loco  olia  qvidcM  numero' 66  fubfttoiit^  led  cant» 
predi  &  lucri  cHfcrìmine  ^  ut  Cathedra  tati  pemutcadone  qtiè^  id  batm 
lamum  ft^a  500  joachimicomm^  jàiStmom  feoeck..  .  4  r  i 


I*  •  •         »         •      • 


•  f.  15".  ■■'    ' 

Anna  1S40  <fie  VenenV  pod  AiceiiikHiein^  Damim^  .m  ^ynodò 
Videvaliis  habita»  aJiqTOt  produxit  teftimooi^^.^'aK  di?aen)nc>  Teicum 
Thorieifr  fiiiiim>,  priusqvan  «xìlit  poenom  priMn^rìtus  fmty  pprdufQ 
Glaumbaj  in  fempitemiinn  Benciicìiiiai^  Holaoti^dioaceTeo^  dedibfiè  ÌHcd^ 
ftìni^e ,  qvod  Frieful  cum  pras^oce  Clero-^  «xinfiroiavic  >fifn?dc  ana» 
1550^  die  Lune  poft  inventionem  Crucis,  confentjence  Synodb  Epsr- 
landenfty  Nupu&llumi  qyod  Gotrsalkos  albo  JBeniefìcionjai  ìoCqpffB^ 
ex  eodem  erafit^  &in  fuos  ufus  vertit;  Sed  Glaumbajenfi  Prxbend^p^^ 
dk  fydre  £y  »  ycre  Ey  &  Vatnslkacd,  u&a  cum  20  vaccis  aut  earum  predo 

idjedc, 


;.'« 


^y  Vici.  S.  Ven.  HARBOE  AfiandUng  m  R^ommmm  i btéml  in  KiUiwlm\i^  V 
puài  Shi^  Tom.  7.  pag.  29. 


CÀP*  VII  §.  <5.'  f6;  535 

adjecit j  tf 'qvo  tempoW  GTàuttfbaj  irtter  celebnora  Holaivr  dioeccfeog 
bcneAdsr  nuirtcratiiri'NùpitféHtero,  ^vod  Sita  fuo  Ario  tradiderat^  una 
e™  a!tfs'Rli)«S  hórm .  Ré^fó  fife*  eém.  Attno  •  \  544,  in  Synodo  Vidc- 
valfénG^CIèram  confiiluftiqvid fflcfcildumeflet  Giskr  FmAbògi  'filio,  Stk- 
CQrdoà'y'qvVThótarmvìm  Steindori  occiderat^  fed-Prarftrie  acteftante, 
tiumìfrtér,  pérfejftc>'6c  lìt  vferq  poenicentera  decer,  òmncs  debkas  p«- 
ftj^  ik  prarfcrfptam  ^oenitentiàm  fegerat?  Huic  ex  unanimi  Synodi  voto, 
ad^obani?é'  &  ira  volente  ÉpHcopo ,  oflfcium  facerdoctlei  ed  aleaduot 
fa  &  frcqvèriiem  fed  pauperem  fartriliam  (a),  reftitunimeflb'* 


•  •      •       I 


^  Aimo*  is^40.9ccepti9  oum  Gi^ui;o  Einari  filioi  noK>  Skalholtlnie 
iSiceofeoB  £^}foQpo>.}SjB^is  HcoKifiy  jonas  Arii  élUisfoiito  more  fé  ad 
Comida-'generaliaioaboiltf ,  uboroma  ée  QQva  ^Ordinatione  Ecclefiaflkn  age- 
tetury  qitamriRexòfekml^:  iTiiferat,  ad  ^UiiJBS  prsfcriptuai ,  cam  doj6li:i- 
nain;  <}v^m  <:eceiiiQiriis  ecdsefiofticasj  KComMari  Regìa  juilc  Maiedas, 
^ftficum  abAiiCyt^it  Jonfis  ^eam  debita  obrervancia  accìp^rec,  qvin  pQtiu.$ 
còiY^i^caco  «comradieentkiiii  coAciUabulo  >  cum  illia  coaferroc ,  qvomodd 
iilr  cammodiffime  ^eoatfa  in  poflk?  Fadtoqve  condufo  cum  25  viris  Po- 
lìtici ordinis  ex  occidentali  &  boneali  Qvadrancibus  fde^tis^  &^  cefcripr 
fit,  nam  Ecclefiaitici  ordinis  nemo  cuoi  illis  fubtcnpilCy  qvod  qvis  fada 
mirari  non  poceric,  -cum  in  lic^aruna  ^exordio  aucores  fé  vocent  facer- 
dotes  &  iakos,  fed  fcripcìs  ac  non  fubfcriptis  licerì$;  nefcio  qvam  ob 
<aufam,  mentem  nuatafle  videfitur,  ita  ut  foli  lÀdcura  Epifcopa  &  No* 
uìoph^Iace  omniind)  tiomiae  fubfoiiberent  >  qvod  fub  fioem  Epiftelia  ipfi 
fatentittr,^*ca«tee  fé  Nì^fndar-  eg  LSgretmmemt^  id  eft^  ex  q  va  vis  To- 
p^arclHd  Hdtfl'egatò^&  éenoinm  pabtki  AdfeflbreSfiQvit^us  lìt<;ris 

HkcgeÀt)  tantam  in  rebus  Politicis  prò  4uo  Domino  agaofcunt»  ut  prima 
^arum  vefba  iiinumiC)  fed  in  fcdeiiaftids  lum  icem,  licei  id  exprellìa 
Terbia  «on  dicant  (b)^ 

Oooo  a  §•  17. 


*'*n 


<a)  Per  fomliam  ejm  liberi  ex  concubina  fiiiiceptì  inceUìgendi,  Micce  Giflus  fuit  pro- 
avus  materniis  Thorlaci  Sknlonii  EpiTcopi  Holafìi.  Ti^iarinns  antera ,  qveia  Giflua 
Qcddènt^AHc  ejusdem  EpUccipi'proavus  patemus* 

(b)  Hanc  eplAolam  adtulimus  fuprt  pag.  555» 


66o 


PERIODUS  IV,    SECTIO  IV. 

s.  17. 


His  >  ut  &  aliis  Islandis?  magni  oiomenta  negocìis ,  exdtus  Rex 
vere  Chriftianinjinusy  anno  iH^»  prkno  vete Chriftophorum  Hvatfeidiuni 
cuTTì  duabus  Liburntcis  in  Islandiam  ablegavit»  qvì  Jone  EpKcopoiice- 
ras  &  mandata  Regia  ilacini  miiiiTe  vidctur.  ex  qvoruro  yra^fcripro,  & 
prò  folito  more,  iter  ad  Comitìa  generalia  tnfiicult»  (ed  Kilmanstungam 
perveniens,  audico  C^mundum.  Epifcc^um  a  Hvttfeldto  interoepnim 
capei vum  teiieri.  &  confifcatis  omnibus  bonis  Hafniam  evehendum  fore, 
haud  parum  perculfus,  mente  mutata»  huic  viro  fui  poteftatem  facere 
confuicum  non  ducens,  per  literas  datas  Kalmanstungx  biduo  ante  Pecrì 
&  Pauli  publice  proteilacus  eft/  fiducia  literarum  clementidimi  Regis  hac 
feftace  accèptarum,  promittentium  Regio»  Phr^ei^os  antiqvas  klando- 
rum  leges  &  confvecudines  fervaturos,  fé  cum  fuis  icer  ad  comitia  gen^ 
talia  ingreflum  efle,  fed  K^manstungam  in  Boi^arfiord  venicnt^in>  au- 
dilTe  Ogmundum  Epifeopum  contra  fuam  voluncatem.capcum>  &  e'ius 
opes,  contra  ius  &  fas  et  ablatas  ede.  unde  amtcorum  &  ftipatorum 
confilio  ulterius  progredi  &  cornicia  adire  «  confulcuoi  fé  non  ducere; 
Sed  cum  fit,  non  tantum  RegtSj  fed  etiam  Regni  Senatus  juracus  (a) 
fubdicus ,  prohibere  fé  omnes  Islandos ,  Clericos  pariter  ac  La'icos,  judi- 
cium  qvoddam^  de  fé,  tempio  cathedrali,  &  dioecefi^  promulgare»  auc 
cadem  condemnare;  fed  fiqvis  fé  accufkre  velie ,  provocare  fé  ad  Re- 
gem  &  Norvegie!  Retini  Senacum,  qvibus  die  &  loca  a  Rege  conflituco, 
«ut  ipfe^  aut  per  Procuratores>  (è  bftere  velit.  Alteras  autem  fuo  no- 
mine, multo  fedatiores  ad  ipfum  Hvitfeldium  dedic,  qvihus  ei  notun 
ÌFacit>  fé  cum  ipfo  colloqvt  magnopere  defiderantem,  ab  amìcis  &  ftipa- 
toribus  impedirì>  qvin  propoucum  exfcqvi  qveat^  qvod,  ne  ubi  vicio 
vertati  enixe  rogai;  Ordinationi  autem  a  Rege  fibi  miSky  €x>ntradiceft 
fc  non  pofle,  modo  ab  Ecdeiia  catholica,  &  in  fpecie  a  Capitalo  Ni- 
<larofienfi  approb^tur>  unde  £bi  fòlatium  (^  4>c£Ìidium  in  retoraiatiooe 

rerum 


(a)  Uhi  &  qi'ando  Regi  homagium  fo!verit  Jonas  Ani  Rltuf,  hot  Ijtet,  (nifi  hoc  de  pri- 
mo ejus  jurejuran<io,  cum  £prfcop.iriìm  ìntret,  hìtelttgì  debear}  nam  hoc  cnrro,  qrp 
llvkkidiiis  Llandos  ihveiba  Regis  jurare  adegit,  Jonas  prsfto  non  foie,  ideoqvc 
ejus  Legati  feqvente  anno  cjtta  nomine  in  Dania  jusjurtnduin  dixcnxnt. 


•v 


CAR  vir.  i  17.  !?•  661 

rerum  Ecclefiafticarum  venturum  fperet  (a).  Utrasqve  hafce  Olao  Hialti 
filo  perfcrendas  commifìt.  cui  in  mandacis  dederau >  uc  Hvicfcldio  {è 
qvam  efBcaciiìimè  Gxcu&rec»  ip(tr9ine(n  .donnim  r^verfus  ed.  Eodem 
anno  £piicopus  liceras  Regis  iicoepidb  perhibetur^  qvibus,  ut  una  cum 
Gillbro  Epilicopo  SkalhoUmo  de  rebus  &  regimine  Ecclefiailico  fecum 
coliocurum>  Hafniam  veniac,  clemendirime  invitabacur;  Sed  qvid  ad 
,e9s  refpoaderìc  >  non  liqvec;  id  uncum  certuni  eft^  fivod  neuter  Èpifco- 
poniffl  hac  sedate  pedem  ex  patria  extuleric 

§•  18. 

Num  Rex  anno  1542  iterato  Epifcopos  Islandioe .  Havniam  evo- 
caverit,  nobis  non  conftat,  licet  id  ex  literis  Jon«  Arii  filli  paulo  infra 
jnferendis  colligi  pofle  videatur;  id  autem  certuni  eft»  Gitrurum  hoc 
anno  Hafriiam  petiiflfe:,  cujus,  etfi  jonas  fummo  eum  haberet  odio,  amì- 
citiam,  utpote  Regis  gratia  florentis,  conducibilem  fibi  ratus,  eandem» 
anceqvam  ex  parria  exiit,  per  lìtcras  petiit,  aut  petitam  confirmavit, 
uc  ex  ipfius  patet  literis  (bì.  In  Djnijm  autem  fuas  vices  aòìuros  mìfit 
fìlium  Sigurdum  Paftorem  Grenjadarftadenfem,  cenerum  (lium  Isleifum 
Sigurdi»  &  Olaum  Hialti  filium  Paftorem  Lauwafenfem,  qvi  adhibita 
fumma  reverentia  ejus  nomine  Regi  homagium  praeftiterunt,  &  fpecia- 
tim  in  verba  Ordtnationis  jurarunt,  ad  qvod,  ipds  ab  Epifcopo  piena 
poteftas  concetTa  fuìlfe  videtur,  ut  ex  literis  ejus  hac  de  re  ad  Regem 
datis  colligi  poteft  (cj» 

Oooo  3  §.  19. 


«**• 


(fl)  Vici.  Illaftrifll  HARBOE  Afbandl.  om  Reforvì.  i  bìand  in  KiSkenb.  Selfk,  Skrifi.  Tom.  5. 
pag.  a55- 

(b)  Vid.  loc-  cir.  psg.  300. 

(e)  Orjginnles  ìllas  liter«s  exhibet  S.  Ven.  HARBOE  loc.  c?t.  pajr.  269  qvamm  fenfus  hìc 
cVt\  Nobili (Jhuum  mflrum  Dùmiftwn  Regem  Cbrijlianum  dhìna  falute  Jalutamus.  Pro 
thfneìftìn  fy  betuficits  i»  ms  jhuptr  coUatis ,  bumiUhnaì  Mttjijìftti  vejira  gratias  agen* 
US^  Majtfiaùs  vejira  cle7ì쀻tf<x  mtuuì  fncinms,  grathjas  veflras  nos  accepijft  lìtcras  y 
foibus  ud  V4f$i  vefira  navi  adve^i  proficijei  jubemar.     Cum  autim  ea  ifja  adìslan- 

diam 


(563  PERIODUS  IV.    SECTIO  IT. 

S  ^^      '-    .»■•    •       .Ili    I    ,^,    j    *,|.' 

''  Anno  t545,  rerertèntès  ex  D'iriià  te^ès;  ijvì  llfegìi\*bfiil«iim 
&  fine  bnihi  excèptìone  prarft?ceranc  jtjraTtièntiim*,  &  praéer- ««tei  cw^^ 
miflam  OrHinàtrmem^  Articulos  eciiita  'kfpenj^s' pèioré  anno  pròfttul^os 
«dtulerunt;  haudqvaqvam  1«à  fròrice  ^ccpìt,  néqve  cofniitt  fptttìSonì- 
bus  aùi  juramcntis  teneri  voJuir ,  ideoqve  Regìa  Ediéla,  hoc  anhoflttffis 


/".    "i        -        •  '     .         I         |i 


r 


V/iWif  ttUfrqTxam  ftt-venerit  (*)«  Ìf,«»'fmaUs  moflnf  vakmdwh  caufa,  D^^titn  c:^f 
vcrJJicos  honiiucs  cQtiteJìor!  MariihnOy  (^  (pidcm  tam  longo^  qvam  clementijpv^  »  »- 
pra  Majeftatii  ad  uos  nunfius  atqve  littrét  tnandanty  itineri^  nàs  dmndo*wm  f'^u 
froborum  Vironnn  cdnfilùs  ujns^  cbariffim^s  nojìroi  awicos^  Damiman  Sigttrdkm  Jo- 
n^mnUy  Curia  Nìdarofanfis  Canoni cnm^  hlcjfum  (**)  &gurdi  ^  Domimtm  OLi'^a 
JHtaitì  ad  vos  jiblegavifntis ,  fresi  prajcriptos  virai  veflnt ,  circa  Isltmdia  nBoiumivtsT* 
if  opcm  qyoMi  nopìs  tginoqvc  Holana  di^cefias  wijjo ,  in  diviniti  vtfirtpqvt  Majt' 
Jhtis  honorem  fy"  ghriam  fnrc^  f^ffibik  attive  Ikitittn  ^it'^  *voltmsnf9  rxipiicraa, 
'  ftia/inii  pétrji^s  fore^-  W  praterca ,  qvictpùd  nofira  tue  %tfit^  Mmj^Uti  fvwùTfmtf 
jfQmjve  vfijha  M$jefias  nnbh  iujungtre  votuerit^  D$o  ptnniuentt  »  qvam  p$JàL»iHf 
Ìice$fjcf  nabitf  fa2tciijf.f7i9  oòjeyv^biuius  .(****)•  W^  eti^m  Lcgaìiiy  plura  in  tis  (:::• 
rts  Oìfii^a  rcfercfuia  r^eUqyiiìWf,  tram  qvicqvid  dicane  a  mjira  parte  ^  ut  ipf  fn^jlf 
gJJ'emus ,  vatebit,  tiìs  diffis  clevientiofn  vejham  ownipotentis  Nanfints  tnteia  nave  f 
in^  perpetuam  cotfnwndamas.  Dafum  ài  dmceji  Mulatta  IsUindàfi\  dk  ptwma  fip 
Rfium  Dia/ MDZUl  Jdt^as 

Dfi  toUrattiia  Epifc,  UJftttm  h  IsL 

(*)  Hanc  impiidentlam  fatls  qvi8  tnìran  poterit?  aim  priori  anoo  dii«  trìrenfcs  Règk 
adefTent,  qvibtis,  ut  fl<d  k  veherentur  Epifcopi  Rjex  eos  timcaverat»  &  hoc  taoot^ 
*  miciinitun  «ina ,  qvs  Hi'itfeldtam  in  liUndìfltn  traiìsporttvìt. 

C^).ln  yernacula  cft:  JsltifBénJa  Si£t$rdsjhn,  Vox  Ronde  tum  temporis  non  ligràfict- 
bat  vulgarem  codonum  aut  rudicum,  M  mfignatem,  vìi'u«i  -dlilrein  &  potsrJ^d* 
iitpennukis  execnplis  proh&ri  poteft ,  qvorum'iHiuia  caiHuin  t\  Hervarar  Segì  ^ 
feroni:  Geftur  Blinde  cap.  i^,  pag.  1^8  vocatur  vtr  divet  feu  potcns  in  Gothia,  ffd 
<:ap.  15  nomifiatur  BónJe^  qvcm  VERELWS  in  liotis  ad  ca[%  14.  pòg.  143  p:Ja- 
biliter  fcrìbit,  non  parvs  ditioni  imperafre.      Conf.   eundcm   in  noùs  ad  ^  \\ 

fag.  15X  ad&rentem  teftimoma  sx  UL,  Vefifotb:  "  Byflcnp  ^al  Bóndafon  urs-** 
rem  "  B6ndftibn  fkal  Lògmadtrr  vera.  **  3:  Epifcoput^  Nam^ylax  erantflnàsit 
ionoratmrit.  €onf.  etiam ,  fi  pkcet^  Perilhiihv'^/:f.  CHAMMlI  Dijfntat.  de  vKt 
Herremofid^  iti  KiSieté,  Seìfk,  Sht.  ^ag.  i6g  >^^i. 

(**^y  Ex  his  pater  Jonar  Legatos  mandatum  Se  potentiatn  hnhfnìSe^  ot  faamtgrtin  t^i 
loco  folvcrent,  qvod  ipfe  pollea  prefrafU  negavitj  unde  aperjucio  &  perttaeliioaii 
crimine  xgre  abiblvi  potdi. 


.      CAP.:yiL  §;  19.20.  66y 

pealtus  rejecit  &  nihiti  habait,  qvorunf>  prsecrpua  erant:  1)  De  Mifliv 
rum,  Inferiarumj  Vigiliartmi,'  &  "ejusoiodi  plurium,  elimrnariane,  fed 
jf^t^^ìjfo^  dotìrinap  irttjpduijtiope^  z)  De  Sacerdotam  làlario  &  fuffen- 
tation?,jd^td  Hafni^  hcK:^nno  (a^  camen  tempori  férviens,  non 

pala(Q.fecU>  «ideoqv^  QiìTarb  Epilcopa,  qvi  ejus  l^acos  ore  &  opert 
kt  Dania  juverac  y  per  Ikeras^  magnas  egit  gratìas^  ftmufqve  de  Biar* 
ihine(a  aficiqvam  camiiedìUD.fecaiuareccjepit  (b).  Ori  Giflarus  refpon*- 
dir:^  (tbi^d  viikationcm  Édclefìaram  Veftfrordenfiitm  accindo,  oec  vacare 
omnia  conqvirere,  qvx  hujus  caufx  illuftrationi  inferviant,  &  ad  ejus 
dccifionem  neceflarìa  fint,  ficc  fuas  res  pati,  iit  hac  vice  eum  conh 
veniate  piacere  autem,  Ut  in  pmximis  comidis  generalibus  caufa  d^ 
fcernatur. 

.        .  5.  2a 

Anna.  1^44  GiiTunis  ad  comitia  univerfilla  non  venir  (e),  feci 
negotiorum  inutticudinem  aliaqve  caufuns  (d) ,  per  procuratores  negotìà 
expedivit;  qvi  aiKem  ex  ejus  parte  controverfiam  Biamanefènfem  crao- 
tarent,  fuerunt  Martiniis  Eihari,  Brynjoifus  Haldori  &  Jonas  Biarnr> 
optinole  notar  Paftores;  Sed  ex  parte  ]onx  Holenfis  fuerunt,  Petrus 
Pauli,  Aìfbas  Munkathveraaénfis,  Helgo  Thingeyrenfe  &  Tliomas  Erici, 
Presbyter,  qvi  fcntentram  decifrvam  promirrtiare  non  audenteS)  caufam 
RegisB  Majeftati  refercndam ,  cujus  judicio  partibus  ftandum  effe  dixe- 
nint>  Sed  id  Jonas  non  exfpeélavit,  hac  cnim  aeftgte  armatorum  globo 
fiipatus,  Skalboltinam  intra  vie  dioecefin>&  fiiarnanefìim  vi  cepit  >  ob  qvod 

Giffurus 


(a)  Vid,  Ttipra  pég.  ^75  &  iocc  ibidem,  cij^u 

(b)  Vid.  infra  ad  finem-  Cap».  Litr.  A, 

(e)  Caifff ,  qvac  Giflunnii'  a  congrertii  cum  Jona  ArS  filFo  profiìburt  pr«crpua ,  vUetur 
diffid'eiiria  ant  fofpiciofuirte.  NoWt  énim  illniTr  ftmper  magna  armatorum  multf- 
nidine.  citi£!iiitl  eflfe;  Novir  ìngeniiim   viri  valde  inftabtie  &  infidum;   Novit  deiii- 

Sive.CathdlicoTtiiti  Axtoina:  Boi'tiicis  fdem  mn  ejfe  firvandam;^  hìnc  ipfì  nuiìqvanr 
ili  poteffotem  fecit:  Et  exitut  tatidem  probavic/  qvàiicox  odio  Jonas  eun  habuù»;  ùc 
fz  dicendk  patcbk»    ' 

(d)  liceras  qyaa  ilioc  wì!ùX%  slL  loc*  dit.  IÌtr»  K 


664  PERIODUS  IV.    SeC'TIO  IV. 

GjiTurus  eum  acriter  pofttilavic»  &  qvad  hoc  modo  Raduni  &  dsnni 
fidcm  fregiflct,  exprobravic  (•)♦  • 

Cum  Biamanes  aliseqve  opes  Titians  tantarum,  primo  interOg* 
mundum  &  Jonam  Aril,  deìnde  inter  Giifuruni  &  Jonain>  aliosqvti 
diiTenticnuin  &  turbarum  fax  &  ca\i(a  fuerìnt;  òp^am  ^os  lìòn  p^nìcus 
lufuros  rperamus  »  fi  hic  denuo  de  toto  cofitròyerfi^  ^  Ihcu  etti  imm 
verba  facjanius.  Teiti,  ut  fupra  S:  i^  ìnnìntiin^'yWtià  jif'f^^^ 
opum  dimidia  pars  Regio  fìfco,  dìmidia  atit^m  proxittiis  hteredibìis  ad- 
judicata  fuic,  excepca  uxoris  fac  fplendida  dote,  qvar  i\i' hunc cenfuD 
venire  non  debuic.  Si  itaqve  jure  cum  Teito  aèliim  fu^flet,  dos  uxo- 
ris primo  excipienda  fuitj  reliqva  autem  inrer  iifcOm  &  h^edes  divi* 
denda;  Jonas  autem  cum  152S  Regio  fifco^  addiél^m  t>meitì  ^06  llhe^ 
nanis  fibi  comparàverar,  neglétìó' ordimWo  juris^proceflTò^.ònmia  Tela 
&  uxoris  bona,  qvae  in  diìoecefi  Holana  (ita  flierurìt/  e>^dtifis  ie^irimis 
)ìsredibus,  fìbi  rapuit :  Legitimus  autem  Teiti  hxres  fuit  Amas  qvidjni» 
vir  fedatus  &  non  malus ,  poflelTor  &  habitator  pnrdii  Sudùr  Reikenlls 
in  traélu  Mosfellsfveit ,  qvi  dudum,  fèu  ante  annum  iso^^  Johjnnem 
Ethen,  natione  Germanum,  vifum  neqvam,  famulum  Praefp|tì  BelTift}: 
denfìs,  in  fé  irruchtém)  &  ab  eo  tantum  non  lethaliter  faudactìsi  6cCb 
derat 

fi'.. 
Regii 

reni ur;  qvapropter  Johse  hanc  Titianar'um  opum  partem  fit)ì  fabicefCi 
perfacile  fuif.  Teitus  autem  poft  cxdem  Arnse  Beflsei  &  fedìrioncfli 
5vèihftaden(èm,  qvanta  fibi  a  Jona  exfpeifland^  fòret  pfocelfa  &  P^' 
fecutio,  fi  modo  Epifcopatum  Holénum  obtìheret,  ptxlciéns,  in  0^ 
mundi,  Jona?  infenfidimi^  amicitiam^  qyocunqve  modo  fernet  infine 
are.  ftudens^  ipfi  prardium  Bianianes  cum  adjacentibus  villis,  uc  ntd- 
ris  dotem,  aut  dotis  loco  ei  addii^um»  vendidit;  Pracful  vero  ei  Hvaia- 

moto 


(t)  Vfd.  ad  finem  Gapitts  Litr.  C.  Hin^  edam'  pitet,  eos  emref  qvi  fcribont,  Joa»n  ^^ 
diceceiÌD  Skalholtinain  non  irrupine,^  priu^qvam  pQft  ifta.Gifliirì,  nifi  id  tanram  li 
res  ad  ofHcium  epilcopale  pertiiientts  reilridum  eife  veline    Coiif.  §.  ftf v.  aot 


'      CAP:  VII  §.  2t.   '        -  66$ 

mum  cnm  ants|w*opefkisfrrtrdris'€taiancrpavìt;  Tacco  qvod  anno  if^^; 
fi  ad  arma  kicer  fipTifcopos  veniiTét»  Tekiig  cum  fois  ab  Ogmuildi  parte 
ftare  decreverat;  qvo  fa^kim  ^ft,  ucex  dtoecefi  Hobna  anno  1^28  fu- 
giens^  Hvammum  le  conferret,  ubi  in  umbraculo  Potencix  Ogmundi 
cum  uxora  ad  animm  1537  confeiwic,  qvo  iiuprolis  obiic.  Eo  morcuo» 
Epifcopi  prsdio  H vammene»  fed  oulio  jjucei  inhiabanc;  aa«  fi  uxoria 
dos  f^t^  ^c.  dotk  k>Qo  eladdi^utn^  ad  neucrum  iUoruna»  &d  ad  bujus 
harredes  pertìnebet;  Ogc^uncjus  auccm  Jonam  pri^veniens^  &  Gudrunani 
qvandam  prò  legi^imp  haerecìe  .agnofccos,  ab  ea  Hvaromuni  parvo  pre* 
tio  redemit,  &in  Ben^ficmm.fèu:  Prxbendam  dìcecefoos  Skalhotcinc  mu- 
tatum^  inci^KK)  i^uo  amico  Davidi  Gjudmundi  fiiio  x^Iocavic.  Vivo  Og« 
Dìundo  Jodi^s  Bianjao^um  appeciit  qvidem  >  prscendens  Teitum  prò- 
fcrìpcum^  vepditiqois  aiit  ^pitioius  jus  iiuliuna  habuiiTe,  (èd>  Ogmun- 
do  b£c  re^le.^ad  ^jus  bona  &  pacrimonium  rfilringentc,  uxoris  vero 
docem  excipieiKe,  Jonaa  illud  vi  rapere  au£  invadere  non  fu&inuiu 
£0  auicoi  o£cium  abdicante,  Giiìurus  Biarnanefuro^  uc  opum  Cache-: 
dralium,  ab  Ogrnundp  peraìutatarun)  coinpe  q  fa  ti  onen)^  reciauit  (a)^ 
Hvammtim  prò  Skajliokinx.  diaecefeos  Prcebenda  agnofccns.  Qvx  omnia 
fioWervenc^ir,  patebit  Gillurum».  Hv^mmum  optimo  Jure,  Icd  Biarna- 
Jìes  fpecioC:)  ad  minimum  juris  praetextu ,  jonam  autem,  nec  Biarnane» 
fum,  nec  H^^mum,  ullo  jurc  fibi  fubjicére  ftuduilFe;  nim -primo, 
noa  niji  dimidiam  parcem  bonorum  Teici  emerat^  fed  univcrfj  rapu- 
erac»  &  Secundo,  bocce  prardium^  ut  uxorie  Teiti  dos>  ea  confenc^nrej 
abalienarl  &  Ogasuado  vendi  pocuit;  €{vo  jure  ìpie  Rex  id  fibi  ut  alia 
Ogmundi  bona  vlndicavit»  &  id  Bryajolfo  cuidanr,  certo  annuo  predo 
lpcaverar,<  ut  in  Comitiia  anni  ($4}^.  ^xhibitis  ea  de  re  Rcgiis  iiceris^ 
probavit»  i)vibus  tamen  nihil  efiecit,  nam  ucerqve  NomophyljX;  con- 
Icncience  Petro  Binari  filio,  Regii  Praefeóii  Vicario  >  Giffuro  Biaraaiic- 
fuin  ad'iudicarunt^  doncc  ipfe  Rex  de  tota  controverfia  certior  faòlus, 
dcciiivam  pronuutiarci  feuteiitiam. 

§.    22. 


(a)  Anfio  ftàrìin  Ì540*  Giffuruslioc  prcdium  isontra  imaifìones  Jona?  Arti  defendcre  nc- 
celTuBi  habuic,  uc  petet  ex  iliìus  «d  Epifcopuni  Augmnnduin  litens  hoc  diino  exeunte 
datÌ8«  &  Prochmflte  publico  dsto  m«ni*e  Julii  eodein  anno,  <|vo  Ejulfb  liliaCiiiarì 
hujiM  prcdìi  «diBJiiiilratioueia  pohibet.    Vid.  ad  finem  Capitis  Lilx.  D*  £; 

Tom.  II.  PPPP 


666  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV, 

Anno  isASj  Ot%o  Stigoti»  Isbndix'  PrsfeéhiM  dmams,  Re^ 
Ediflum  hoc  sano  dataim  de  con^ig^o  Poftoroin  &  eorutn  liberoniiQ 
in  parcntum  bona  legicima  fucceffione  &  tudreditace  odcolìCi  qvod,  qvo* 
modoa  Jona  accepcum  fuerit,  non  }iqvet>  peAinis  swem  fpt^viiTe  Mt 
non  magni  feciile,  verifimiie  eft  (a)*  Alcerum  autem  Diploma  Regìum) 
qvod  Sùgocius  filio  e>us  Biomo  in  foro  generali,  trddklft ,  qvo  Rex  io 
concrovcrlia  Biarnanefiana  contra  omnium  fpénv  •iecUtiéttm  lipfiim  prò* 
nuntiavit>  ei  pergratum  fuiiTe^  non  eftqvod  qvisqrafn  dubttet  (b);  cA 
Prxfui  400  lochones  (uc  vocabant)  argenti ,  feu-  aoo'  Jk^achimicos  tri* 
didìt,  qvos  ex  fus  dioecefeos  tempUs  &  coenobiìa  coilegerèt^  fedqvo 
nomine  id  fecerit^  non  liqvec;  Sìconjicere  lìceret>:  dixérimliflncpeci]- 
niam  fuifle  preci um  fuperflui  auc  inucilìs  teoiploinitn  tnvemarii,  qvod 
Rex  (ibi  tradi  anno  1542  iuATerat»  &  Gtdurus  eodelò  amno  in  lua  dìo^ 
cefi  exfecutus  fuerat,  ut  ex  Regis  Apocha  ipfi  data  pacet  (e).  Veroli- 
mile  itaqve  fit  %  Jonam  >  ne  omoino  tnobediens  &  refrai^rìus  videie- 
tur^  tantillum  argenti  ad  GifTuri  imitationem  tradidille. 

Qvjd  annis  1^46  &  U47  a<ftum  fuerir,  nobis  nilin  innotult, 
fcd  verolimile  cft,  Regera  roelitis  edo<ftum  anno  1^46  revocale  fen- 
tentìam)  qvam  fecundum  Jonam  de  Biirnan^fo  pronuntiavcràt,  nam 
circa  haec  tempora  conculit,  aut' cerco  jpretioidem  pnedium  dcnuoclo- 
cavit  Brynjolfo  Jonae;  undc  Jonae  Epilcoptis  non  tantum  Biamanefum 
anno  i547>  iterato  armacus    ìnvafit,  idqve  cum  adjundis  praediis  in 

faani 


(fc)  Conf.  Theodori  Martini  filii  lit^ras  ad Pctmtn  Palhdiuin  datasanno  1549,  qvai  llIuPrl 

Dominus  HARBOE  in  Hift.  Refarm^  Isìantl.  par».  ^4.  Lttei^to  orbi  primui  cf^irmo- 

nicavit,  ubi  ille  hac  de  re  ita  loqvitnr:    Qyi  facerdotes  «xeres  duxerutn ,  imèé» 

facerdotes  ^  fed  Rnflici  ^t  cognntur;  Sì  autemféicerdotes  manere  voluer/nf  ^  uxtrt\à' 

jicìant  if  /corta  fhi  fumant ,  *  qvQnìath  fune  Jìtnt  digiti  ad  mjfas  facicndàs  ij  *5* 

facerdopum  officU». 

Qo)  Vid.  fupra  pag.  joa  .        ,  . 

(e)  Vid.  ibid.  paf.  299*  -  i.  . 


•  •     CAP.  VII.  §.  22.  23.  24.  667 

-     •  •      -  •    •  .  , 

fuam  redegit  potefìatem ,  fed  ctìam  Vatnsfiordum ,  nobilem  in  parte 
OcckkncaH  Pr^ebendam  (nefcio  autem  qvo  fub  pra?texcu  aut  juris  fpecie) 
occupare  confiicuic,  nam  ducentts^  aut,  ut  qvidam  voluncj  trecentis  di* 
patus  armati^  co  venite  Sed  cum  Jonam  Ericì  fiUum,  antiqvum  Pmo- 
chum,  qvi  Stephani  &  Ogmundi  Epifcoporum  tempore,  Biorno  God- 
yini^ejusqve  pQfteris>  VatnfiOrdum  appecentibuSi  ftrenue  reftiterat,  non 
ìfTiparatum  invenirec ,  tot  eninì  aut  piuribus  cindus  )  Epiicopum  venien- 
tem  excepit ,  vt  infeila  &  propofitum  dillifliulans  abiit,  Sed  qvacua- 
qve  iter  r<ecit«  &  qvocunqv^  vcnkj  puriorem  Religionem  penitus  era* 
dicare,  &  cMholicatu  connrmare  allaboravitj  nusqvam  non  more  Papi- 
ilice  infantum  confirmationes  >  miflas^  inferias,  luflrationes  Si  dedica- 
tiones  c^lebravit)  alisqve  ejus  {arins  poftliminio  ìntroducere  aliaboravit^ 
Si  qvi  au(em  contradicera  audebant »  aut»  qvod  poflulavit,  negarenti 
nule  mul^abanciur  (jè).  ■■'  ' 

i     '     ■    §.  24*    • 

Adhspc  usqve  tempora  facpius  folus,  ut  videtur,  Epìfcopus,  gras- 
fitorum  more  Islandiam  petvagaius  fuerat,  fed  vtribus  &  xcatc  l'enefcens, 
majora  vero  aufurus,  filios  femper  fibi  ut  confiliarios  &  confultorum  exe-i 
cutores  adjungere  placuit  (b)  ì  cumqve  pofthac  corum  pariter  ac  patris 
a<Sa  cònjun<5lim  rererenda  fint,  operce  pretium  videtur  perbrevi  digres-r 
fione  pauca  de  illis  inferere  (e).  Supra  monuimus ,  Jonam  ,  cutn  Hclga- 
ftadeniis  Pallor  eflet,  fibi  Helgam  Sigurdi  filiam,  qva  etiam  ejus  in  officio 
Prsdecedbr  uius  fuerat  >  concubinam  ^mitiore  voce  auxiliatrìcem  voca- 

P  p  p  p  a  bant) 


(t)  De  liac  eitw  Bidrn«iK&nfi  c.\curfione  exftat  Cefliinonium,  qvoà  monftret  q vanta  cum 
viulciìtid  &  rubdicoi:um  oppr^ITione  Jonas  jut  fuuin,  ut  videiì  voluit,  exieciitus  e(l, 
ùó*.  ad  fiiiein  CapJ  Lirr*  F.  Hinc  etiam  pater,  eum  non  mortuo  demum  Giduro, 
fed  eodem  adhuc  vivo,  per  dioecefin  Sk.ilholciniim  graflari  ccepiflre,  nam  prrfter  dnas 
hafce  Ktarnanefenfes  excurfiones  j 'Varnsfiord^nfem  ipfe,  &  per  alios  Stadai  holcnfeiH 
ac  Skardcnfem  fedita  videtur. 

tb)  fta  anno  1^47  in  expeditlonc  Biarnanefenfi  Ariutn  éc  Slgurduin  fecum  habutt ,  fed 
Biornus  nunqvam  in  Qvartain  orientalem  venit.  ^ 

e)  Diploma  adoptionis  horum  lìbcroiùm,  cura  csrreraonìas  in  tali  ac\u  adliiberi  foUtas 
contitieat,  nec  adeo  prolixum  (It,  ad  fincm  hujus  Capitis  Litr.  G.  adferetnus. 


668  PERIODUS  IV.    Sl^CTIO  IV. 

h^rtt)  adfci vifle ,  ex  qva  plares  qvideni  (ufcepit  IHlieros  ;  fed  ad  adulnoi 
pervcnerum  actatem  :     i)  Arius^  latine  &  Cermtnice  doélns^  Juris  jsUtv- 
dici  &  Hiftoriarum  peritns,  largifs  &arnicis  humaoiis,  icdacer,  irritabi- 
lis,  &ukionisavidus       Mortuo  Rafno  Epifcòpigeoero,  Nomophylacis 
.officium  armo  i  ^30  fufcepit  >  idqve  gedic  ad  annum  1^4! ,  ql*,id  hbi  Mi" 
eavit;(ed  circa  annum  1549  id  dertuorapuit ,  iitex  Ifteris  Regiis  datis  anno 
155  X,  facile  concludi  poteft.    Uxorem  habuit  Haldoram  miam  Thorlevi 
Grimi,  qvae  qvamdiu  in  vivìs  foit,  patris  negoriis  femecnon  immifcuit, 
&  ca  defunéìd ,  iderti  habens  propòfltiim ,  feruYi'  patr?  in  csd(xi(re>  injuftc 
eum  faccre;  qvi  alienai  dioeceféos  negotiii  tfaftahda-filfcijierét,  Skaffrolti- 
nos  corimìqvc  res  nihil  ad  eum  pertinere,  idcoq(ve  etìà'fua  (ibi  haberefine- 
ret;   Qvae  patri  valde  ingrata,  matér  djusHelga  audiens,  pèplum  capta 
cjus  accomodare  aggreflà  eft,  dicens:  fé  in  eofiliam,  non  filium,  haberc, 
qvlpatrem  fehefcentem  deferereveller,  qvibas  flalti^  inèpta?  mulièrìa  dic- 
teriis  viflum  ferunt.    2)  Magnus  Paftor  GreniadàrttirdenCi,  concubinam 
habuit  Chriftinam  Vigfufi  Nomophyhcis  filram ,  niòrtijus'  anno  i s'^4.    j) 
Biartìusy  Paftor  Melftadenfis,  Holanae  liathedrap  ^opurfì  éliqtamdiu  Qvit- 
ikor,  &  dura  Helgo  Abbas  Thingeyrenfisy.  Romam ,  abfolutionem  afcor- 
tationibus  accepturus>  pet^et,  e)usdem  vices  gerens^a  qvibusdain  eaprop- 
ter  Abbas  Thingeyrenfis  falutatur;  Tandem  etiam  a  patre  Skalhdtinc 
drorcefeos  OfEcìalis  conftitutus>  vir  ìrreqvietus^  avarus  &  faòliofus,  qvi 
pattern  ad  pleraqve  ejiTS  malcficìa  inftigavit;  Concubinam  habuit  Scci- 
nunam  Jonx  Magnai  filiam,  ex  qva  7  fofcépit  liberos,  qvi  ad  mani- 
jram  pcrvenerunt  statem.    4)  Sigtirdus ,  poft  Magnum  fìratrem  fuit  Paftoc 


ibidemqve  Reformat®  Religionis  guftu  accepto,  nunqvam  patris  figra 
fecutus  eft  (nifi  in  expeditionc  Biarnanefenii).  Uxòrem  duxJt  Cediiaia 
Petti  filiam,  ex  qva  nullos  reliqvit  Hberos,  fed  unlcam  tantum  habuit  filiaffl 
notharo.  0  Helga  nupfit  Eiolfo  Binari  filio,  anno  1-^3!  >  eum  qvocon- 
ienuit.  6j  TliQìMnna\  qvani  14  annorura  natam  duxit  Rafnus  Brandì  No- 
mophylax,  fed  anno  IJ29  vidua  faéta,  denuo  anno  1^33  mipiic  Isieifo 
Sigurdi,  &  tandem  ThorfteànoGudmund!,  qvibus  omnibus  diu  fupcrftes» 
obiit  ineunte  Decembri  anno  1593 ,  mulier  virili  animo ^  &  vitiis  non  mi- 
nus  qvam  vircutibiis  fàmofa.    His  fulcris>  &  immenfis;  qvas  corrafeiat, 

divitus 


'GAP.:  VII.-^,  «4n'  ^ 


^ 


divitiisj  prstere^  etiam  .Plebis  favori  y  qvsmlibLfeiijpecdeviii^m  habtikr. 
ut&exterorum  Mercaroriim.amiciti»»  cQnfifu$Jopa$  Ani  fijius,  t;ofain 
Iskadiam  fub'mgare,  &  Religioni  Lutheranae  refiftéce,  aufuscÀji  qyae  hac 
Tice  memoraflfe  Tuffidat.  -  Sed  e  diverciculo  in  vìdai»  , 

, . .    '  ,  •  ;        T  •  •        r  '  '  • 

Percepca  inngni  illa  Caroli ^V.  Rotnanorum  Imperatoris  visionai 
qvaanno  1^42  d.  24  Aprili^  copiai  EJe^loris  Saxonts  fudic,  fu2:avitqve, 
Mum aut^m.j  ^paiJ|k>  ppft .^9dgrafium  Ha0)oei»,pi;3scjnua,)a  Germania 
Proteflantiuin  capita  capti vòsaùxlt,  de  Luther,anji  Religlpne^  a6tum  eflfì, 
ratus,  &  audita  Qifluri  Einandce  Skall|pii:en.fis  Épifcopi ,  yjgil^^ 
morte,  Araefonius  pérfonara  pehitus  e;^vHty  &  curn/f^b  ^^ligionis  prae- 
textu  opes  &  pocentìain  qvfrreréc,  idep  etràm  tnajorum  aK>ré>  vìrosopu-' 
Icntosj,  &  qyi  aliqvid  negptj;. /il?i  faqeiler^.poff^^  incautps, opprimere. 
conftituìt,  qvorum  praecipuus  fuic  David  Gudrnundi.filiiis,  Ògmundi. 
Ei>i£capi^.  &,.  poft  eum,  Gifluri  Einarida?  intimusamicas,  cujus  ^peri. 
non  tantum  in  r^bus  Pplicicis  (ed  etiam  in  Ecclefi^fticis  qvibusdàm  rhino-, 
ris  momenti  ufi  fuferint!,  adeaut  eorura  juflu.  aìiqvaado  PracpoCti  vice?', 
egerit;  Sed  li^et"  Rétòrmàt«  J^Qligioninpmenrdederic,  mores  tamen.,  àut! 
noHj  auc  nupec,  reforma verà'c ,  nam  prxt^r  unicamVfiliam  ex  legitima. 
uxore  fufceptam,  cum  Ingvclda  qvadam,  propinqvo  cognationis  fibimcr 
conjuncib' gradu,  diu  confveverat,  &  ex  ?^  5  adi^lterinos  ha,buit  filios^ 
Davidi  ctiam  ipfe  praeful  dudqm  infenfu$  fuerat.».,èo  qyod  prxdium  &  prae- 
bendam  Hvamm  ab  Epifcòpis  Ogmundo  5c  Giffuro  /ib|  conceflam  tèpiuic,, 
Praeiful  non  fccus  ac  Biàrnahefum  aliasqve  Teit^  ppfleflìprigs,  fuam  eSjsL 
dixit  (a).  Ex  fonili  fundamento  inter  Davidem  &  Anurn*  Nomophy- 
lacem  fimultates  erant  de  prardio  Saudafcll ,  qvod  Oirmus  Scuriae  filius,  No-^ 
mophviax,  Arii  levir,  fed  infignis  decotìor,  utriqve,  tam  Ario,  cjvam 
Davidi,  oppignora vcrai 5  tandem  autem  Davidi  vendiderat,  exclufb  Ario," 
qvod  buie  magnam  movit  bilem;  Hicce  itaqve  David,  utpote  notoriug 
peccatore  fed  opulentus,  &  ipfis  invifus,  a  qyo  inltium  facerenc,  aptilll- 
mus  vìfu3  eft  ;  :  Sic  enìm  odium  &  avaritiain^  fub  in/jgni  pietati^  praetèxtUj 
explefe  pocueruac,  ut  ex  feqventibus  patebic.      Confeftim  itaqye  poft 

PpPP  3  Giffuri 


MlH«i 


(n)  Vid.  fiipri  §:  X3.  pa^.  ^557- 


* 


670^  PERIÒDÙS  iV/  SECf  IO  ÌY. 


•  '  "'  %i, 


Gìffuri  mortem>  qvì  In  Qyadragefiman  tempore  anno .  1^48  accTdìt>  col- 
leéto  armatonim  globo ,  ftarirn  ppft  Feftuai  PaTchatoiS,  pef  Traétum  Bor- 
garfiord,  in  dioecefirt  Skalholtinàm  irrupit  (a),  K?lrn4nsttw?§,xqye  coa- 
ftitutus,  publicata  Proclamanone  minift^tìofm  fatfrn*  Skaflipltinis  ^óbfe- 
rendo  auc  obcrudendo^  fubfeqyencibus  curbis  prxlullc^  &  ctaHìcua 
cecinic  (b;,  -^      ^    , 


;  Ha^d  btìhiij  ntoftettì  Giffurì  &  Holani  Cpifcopi  rAolitriina,  audi- 

éntei  Priihorés  cleri  SIalholten(jsÌ  licer  ih  Religiònis'negòtió"  diTcorde^ 
cffcnci' in  eò  tamén  pléri^Ve  coricprcfes,  ut  Jbnas,  éjusqe  filius  Biòmus, 
qvorum'  avaritia,  fi!perblai^&  Viòlentia,  òmnibus  bonis  difpiicebant ,  a 
fucceflione  in  Epifcdpàtum  excluderentur,  qvod  fi  ari  comitiis  generali- 
bus;  pr^rte'nte  ipfò ,  toriverttns  elej^ionisgràtia  inftitueretur ,'  averti  non 
poflfe,  praevidebànt,  '  priidenter  itàq^vd'tìius  ipacWnatiortes^  pra^venturi, 
àkalkolti  fub  ipfum  Cortìit'iorum  cefn'pus",  cum  qvibusrfàm  Politici  ordinis 
vìris,  mriqve  Religióni  additìis,  convehcru'hc,  ibì^ve  diu  diVerfis  votis 
òertiiVunc,  narri  ut  CathoTici ,  Lutherànse  fe^lae  Paftorés^  uj  httrericos  abo- 
rtriftabanturV  ita  etram  Luthèrani,  antiqVós  Prapfatos  &  Pirochos>  Ca- 
tholicsB  Religioni  addiftos,  faftidiebant,  qvod  omnium  nomine  publice 
proteftatus  eft  Gislaùs  Jonae,  Piftor  Selaardalehfiè,'nèmihi  fefuàmdatu- 
rum  votum,  qvi  lituo  &  mitra  ufbrus  forèt,  ideft,  qvi  CathoKca?  Reli- 
gi;onÌ;&  ceremonìis  non  penicus  reriuntiarec.  Cum  autem  intereos  qvi 
tanto  officio  par  habitus  fit ,  &  qvi  illud  in  t.aip. lubrico  rerum  ftatu  fuld- 
pérevellet,  non  facile  invenirexur^  omnium  tandem  vota  in  Martinum 
Èinari  filium  ^  Pafiorem  Stadarftadenfem  )  vìrurp  probum  &  fimplicis  pa- 

ritcf 


■^•^ 


(|a)  Sunt  qvi  liane  expediuonem  in  dubium  vocant ,  incredibile  eiiim  putant  Prsialem  bac 
anni  tèmpore  tantum  iter  fufcepifTe,  &  re  infera  rediKTe,  l'eroiiintlios  icaq%'e  effei 
aut  mendum  in  hujus  tìocum'enti  autograpbo ,  '  qvod  Holis  hodiediira  reperirar, 
irrepfi(fe,  &  prò  Job,  Holenits  Epifcopi  faiberidiim*  fniflfe  Job.  BapcHI»,  ant  pra 
HoHs ,  Katnianstangam  incaute  feriptam  fuifle  ;  Iti  qvortii»  liùmérd  nòs  «di ai  ili- 
qvando  fuìinus;  Sed  talis  expeditio  anno  feqvente  fufcepta,  de  qra  iiiftt  $.  31,  huoc 
tcrupulum,  viri  hujus  ingeni um  nofcendbus,  piane  eximerc  poteft." 

(b)  Has  litcras  exhibet  S.  Vencr.  HARBOE  AfkandUng  om  Rffirmaììomc9  $  blsmi^  ìa 
Kiéiembén^ke  Sétlfkais  Skrifier  Tom.  f.  pag.  3* 


ricer  ac  fedaci  tngenii  |  coIIinearu^Cjp  qyera  invitum  fc  tantum  non  repug- 

naatcm  felte  Epifcopali  impolueraftt,  'tjvod  perfe<fli(rimum  eleélionis  fig- 

num  habeb:itur  /qvi,  Jmià  Bìirni  filio  ;  I^aftore  Rrddabolftadtilfi^,  catlie- 

drjB  Qvceftore  confticuta^.  &  Arna  Arnori,  Eaftorc  Hytdalenfi,  dioecefept 

Officbri  denominato  >  còmltia  &  Joqx  Epifcopi  congr^flum,  ne  fibi  aut 

qvid  impedimenti  obiiceret,  prudenter  dcclinans^  Hafniam,  ad  Regìam 

accipiendum  con/irmationem.,  extemplo  trajecit.    Cathc^ci  aijtem  Sigur« 

dum,  Abbatcm  Tyckv^bajenfem,   virum  nec  malum,  n^c  impium,  & 

Jitcrarum  amantem»  nam  GUIurum  Einari  fìiium  ab  Ogmundo  ejedutit 

in  domum  filmai  rppeperaf  >  Jbi^eniqYe  bi€npip,.ut  fé,  conpredi tosq ve. fuae 

curx.monachos,  eruairet;>  hooefte  fuftentaverat,  fed  Catholicac  Religiom 

addicìifliinum.j  Annoenim  i543>  Qrdinationem  pc:cle(Ì4jlicwB  necìpère^ 

eiqve  fiibft:rib«re  tenuerat>  &  Giiluro  Epifcopo,,  ut»|iio.ipfe  in  litens  ad 

Sigurduoi  dans>  exprpbr^t»,  religiopom  Ev.angelic^m  incroducer^  ;  i^tat 

§qnti,.fe  .oppofuerat 4 .  prò  fua  .parte  Epifcopura  eleggraptr  q»i;i  :bUfii 

luiE  Relìfiiof^ls  confortious ,  ad  Jonam  Epitcopum  Ce  cóntulit  (aj,  qviii» 

c)us  ekctioneH)  facile  cohfcndt,  utpote  viri  ahnofi,  animap  &  corporis 

viribus  eiFu:iì ,: &  Catholicae  Religioni  addi(3i,,qyem  fibi  nihil  negatuxual 

pricvid^bat,  cwjus  ille  ftatinjj  Arxfonium.  ipfucn»  fuuHi .Vicari um  &  dioe-r 

cefbos   AdijxinijftrfttoreA»,  cpnftituiando ,   egregium  d^dit,  doputnentum; 

Qvo  faétoj,,ead^ra  jeft^t^j  inAii^antc  ppifcapo,  Skalholtinubiièpifcapa* 

tum  petiturus,    Hafniam  profedus  cft ,   ubi  amplexa  t^nd^m  Raligiònc 

Ludierana^  pofl  bi^nniiim  placide  obdormiit  (b).  , 


ibniuxn ,  , 

promulgatami  non  obfcur&docet,  yi^i^^^  $*'34* 

Vener,  &  noftrt 
'«n-DoRiiiHH 


rb)  Hjc  fine  dubio.  cft  Abbas  ille  fenex,  natione  lilandus,  de  qvo  agir  S.  Ver 


9.W,,.-,  ^vl    — ^    .w.,.^   j ,   -- JW-;  r -'     »  '"'    -•"»•?#••*    *'fc*v   usurai 

^redtdny  UÈ  tiim-fruftra  Unte  bicnniam)  ventrit  ex  Islamita^  tamnfi  alìud  propofi- 
tnm  béJuùtt  pfrfvéjhs  ad  he  4*  fmpioj^pifcopo^  fcilicet  jQua  Arji,.ut.£pifcopat^i4 
Skalbolciqum  aflfecìar^t^  Nou  euiin  aiiiu  ^ik  poteft  .qvam  uo&^t.     Nain  non  tato 

•  -     ••  -^  .      ^  '        '^   j?i   j  i  »'»;•■  ,     .  I    J.         .  ;  hoc 


,■..•-•  '         y.    27,      •         .;     •  •■•        '•  •^'    . 

'  '  n  V   Ad  hujus  anni  geherilia  ^Còmitia  ic^Jaderu  fft^iìL»  xQiqvósdamr 
Qfltiiiis  ffttelUtes»  ipfius  comoieattiai  ^Scjmpèdirnei3i:ii»  in  Coóiiiiìa  ufui 
neceiraria  vehentes>,  incidic>*  qvosbene  puliatos  dimiuc,  <Saucem  t(\^Q$ 
cum  iarcmi8y&  pretereà  ingenceiti  panni' vulgarìs  copiam  a  Davide  in  tem- 
p^  Thingy^llenfi  ^  tariqvam  tuciilimo  afylo  depoiic^m  r  diripuic;  Accepa 
deufde  i  Sigurdo  AbbatCì  ^^valt.  ipfb.  gaudebat»  m  dioeCi^  SbJÌu>iùaai 
EpìTcQpaUà  '^àdmimflràndi'  ppcelliceri  ibidem  cum  ovibusdan^.^^^olids, 
pFout  ipfi  pUcuiti  (entencias  promiikavic  é<  con^ìfutìoti/es./ecic;  Sed 
^rcepM  contrariaàr  (èélam  in  propouco  perreverare,  fibiqve  haud  facile, 
coUilni  (libnf)iflurutn^fóre>  audicisqve  in  Q>mitiis,  Rejgiis  Ìicerìs>  qvsejus 
iifite  ^aélft'èaftrgiibant,  .&  ad  cautam  coràiB  Rege  dicead^tn^vocabam^ 
cf^odfi  Mgligat,  pèrdudlionis  reum  &  proferiptiim  decWabanqi  uncum 
%  ftibraliTe  morigerando  abfiHt ,  ut  ira  &.  indignacione  cvrgiaiii^»,  domuoi 
fataperet)  colleétaqye'  ingenti  virorum  armarMmqve  cd{^a>  conffftiai 
contrarie  partis  aCèclas ,  fi  fieri  pofTec  incautos  oppreiTurus ,  &  fedem 
fipifcopalem  cum  univerìà  dioeceu  in  fuam  reda4éiuru&  poceftacem^  Skathol- 
cumaicato  agmine  reéla  cencfìc^  ibidem  enim  Cathedmle  ceiDplum  Lu^ 
dMuraoir  Religione.  inavimamìB  'repurgare >  &  oonvocaco  tocius  diorcefeos 
O«»rorimiverfalem  oidecefQOs  Synodum  cetebrare,  jura  redderc»  conftir 
tOÙQlies  faéere  9  inimicos  ulcifci^  refraélarios  cacholico  more  exco^ma* 
nicare  9  poenicentes  abfolyere  >  aliaqve  catholid  Epifcopt  muoia  diu  jaiQ 
intermifià  admiaftrare^  &  uno  ovafi  iùm  Religionem  Lutheranam  iugu- 
lare jconftituic  (a}*    Sed  Skalhokum  pervenienSf  fecusacracus  fuerdc& 
bpuveraty  omnes  aditus  iìationibus  mi|nlcòs)  &trecento6  circìceranm- 
tos,  Sedem  Edifcopalèm^defenfuroSy  ofiendiCy  qvos  Jonas  Biami  filius, 
l?^iiòr  Br^idaMi^aden^y  Mt^tini  à  QiJtheidrie  Qy^ftor,  coavocavem, 
qvibusy  prarter  ipfum>  Petrus  £ijaari.  Martini  ficacer^  (jiu  ia  Gc^muni 

-    -i  .  haud 

hòc  Stólto  (Si  fer«  dixerìm  iiunqitfim)  lAandit  habuic  Abbtt^m  aur  PrioRfirM 
nomine  Sarmundi  aui  Sig^sinpodl»  ut  ex  diottra  Diatrih  A  Nbmufbrm  blmUmm 

'    abundè  patet. 

I 

(a)  Aotor  cdknmenurìoiratn  (QccinAonioi.de  Jona  Ario,  kx  vfdffarounKt'dkìt  iinac 
ooo  »m  &«iRiM  Ak)  Uleilb  ftipatom  fuidè^  bsc  accidiiEe  aitni.  forcola  «ot  latt 
'  ^  Adveauus  Martini ,  ^vi  una  cum  Praef  e£lo  poli  Coisicia  adveiieriu 


CAP;  VII  §.  27.  2g^  .'  '  675 

Tcr&tus,  &  milltioe  non  ignarus,  nec  non  David  Gudmundì  cum  fuis» 
haud  contemnendam  parcium  augmencunii  prsrfuemnt  ;  qvod  ut  vidic 
Prarfui,  agmen  flfterè  &  tentoni  figi   jaflllt,    deindcqvc  Ericum  Gri- 
mi >  Piftortm  Skalho!tin«  dicscefcos>  qvi  cUm  multisaliìs  SkalholtUt 
nis  Cathdrctt  Religioni  addiéHs,  cjus  figna  fcqvebatur,  ad  obfeiTos  cura, 
epiftolio  mìtìiì  jubens  ut  femec  dederenc,  ni  ab  iprfb  excommunicari  màl- 
lent,  qvi  refbbufum  :ib  eis  acteptum  rcculic,  ad  excremum  us<jvé  halicucnr 
fernet  defenforòs  fore ,  ipfiqve,  fi  adpropinqvarec,  haudqvaqvam  parci- 
cufò5r*cji4btìspétc^tis/  Frèyfteinum  Grimi  filium,  Erici  fratìretai  iti- 
dem  diòecefeós'SktÉfhblterìfó  Pàfforem,  virum  éloqvencem  &  magni  no- 
minisi miBt,  qvi  'eor'am  aAimòs  eloqventia  &  bonis  verbis  molliret;  Cui 
Jonàs  Biarrtì  refpòhfi  loco  dedic>  fé  ei,  ut  fiigitivum  deceret,  qviqve^ 
proprio *Eìpifòopo  deferto,  ad  hofles  defeceric ,  a  vertice  ad  calcera  cutenii 
flagefffe:diethlihinin!>  hi  os  tenerec>  &  celetrime  abiret;  q va m  fibi  detti- < 
natanir';fbrterri  pedunrì  pernicitàte  evafit;   Qvod  audiens  Praefuls  pad- 
qvara'JiWIiHtirn  cogitabundus'tatuerjt,  fuos  armari,  &  qvam  validifli- 
muftr  ìrn^tdffi  fieri  jdflit,  fcd  appropinqvans  ab  obfcflis  fdopetorum  icli- 
busi  dxttéptusj  recéptui  cecinic,  &  poft  ^  dies   obfidionem  folvens,  re 
jnfe<5fè  abiit^  alibiq ve  intra  dioecefin,  &  Synodos  iiabuit>  &  qvascunqve 
placutt^  *|)ro  ré  nata,  offìcii  partes  adminidravit >  qvod  unicus  ejus  ex*- 
^editiòniiJ  effeftus  fuit»  praeter  eqvorum ,  aliarumqve  rerum  direptiones, 
imo  &mùriérUm  cortftuprariones ,  aliaqve  fatronibus,  nedum  chriftiani 
Epifcojiifatdlrtibus  indigna,  qvx,  qvomodo  exculari  qveant,  noiivideOf 
Difi  qvod  infcio  domino  pieraqve  faéla  dnu 

i  • .  -  • 

§•28. 

'  '  Hàc  arflate  ♦  d.  27  Augufti  %  IJterts  ad  Paulum  3  Romanorum  Stfm- 
rtruni  *  Pónciiftcfem  dcdiffe  videtUr,  qvibus  de  praefenti  rerum  ftatu  cuna 
certiorem  fecic,  fuamqve  erga  fedem  Romanam  obediencìam  depredi- 
cavie  y  &  qvid  h&o  opus  euet,  confuiuit,  tandemqve,  cuinam  multo- 
nini'  anndrum  Petri  Denarium  a  fé  colleélum  tradat,  cum  nuilus  Nidaro* 
fiat  fic  Archiepiféopus ,  interrogavit,  ut  ex  Papse  refponforia  pater  epi- 
fiola^  qyam  Jonas  feqvente  anno  accepit;  an  vero  eadem  occafione  lite- 
ras  ad  Oefarem  dedèrit,  qvibus  fef  Islandiam  ei  fubjugaturum  foro,  obtu« 
licy  fi  auxilia  per  Batavosj  ipfius  imperio  fubjeélosi  (ibi  mittere  placuerìc^ 

Toat  li.  Qjqqq  i^ 


674  PERIODUS  IV^    SECTiO  IV^ 

in  medio  relinqvithus.  '  Celd>errìmu9  AtmftlÌHm  foriptoi:,  BìORWSk 
Skardsaa^  qvi  eodem  Seculo  vixiif  (a)  referc  ad  annum  i;49>  hanc  famam 
volafle,  epiftolas  in  Germania  interceptas  fuifle,  &  ddfeéiionem  prodi* 
didTe.  Ahi  eum  hanc  condìtionem  Anglisobtultirefcribunt,  qvodomni 
caret  verìfimilicudine,  nifi  ftatuatur  id  faèìum  effe  ante  annum  1547,  qvo 
Henricus  8  obiit.  Ipfe  Rex  Chriftìanus  III.  videcur  Hamburgenfo  uc 
oonfcìos  hujus  prodttionìs  ìiifimulare  (b);  Sed  Judicea  Oddeyrenfes  ex- 
prede  dicunt,  eum  Islandiam  peregrina  dominàtioni  fobigere  voluiflei 
etimqve  perdueltem  vocant;  Sed  v^rifiiwillimiMn  videtur,  fi  qviddiverfs 
ha^  relationes  veri  habent.  uc  ornnino  habere  videncut)  Prfldìilem  per 
Hamburgenfes  eum  Catare  egtffe,  qvi  hac  tempeftate  per  Geraianum 
viéìriria  arma  circumfercbac,  uc  ex  Batavia  claflè  auc  fubfidiis  in  Islan- 
diam mifiis,  eandem  fibi  fubjugareCj  qvae  carnea  omnia  ad  meras  redeunc 
conjeéluras.  Reputans  icacjve  &  fecuin  penfans^  qv£  &  qvanca  molta* 
tur,  &  qvanca  fini  fuisqve  imminerent  inala,  omnia  enim  pofthac  armis 
agenda  fore,  prapfidiis  &  munimenttf ,  prafertim  in  improvifis  &  fortuitii 
cdfibus,  opus  efle  videns,  non  longe  a  tempio  Molano  munimen  feuG* 
ftrum  qvoddam  excitavic^  foflìsqve  circumdedic,  armisqve  ad  defenfio* 
ilem  neceffariis  implevicj  ex  qvo  in  cemplum  fub  terra  cryptoporticum 
ilruxit)  per  qvem*  fi  extcrna  vis  auc  neeeJfitàs  urgerec,  tuco  imer  tem* 
plum  &  arcem  commearì  poffec»  cujusrudera  \ioAvt  Arcis  (SHoc)  nomea 
recinenc  (e). 

*  •  « 

Qvam  incertum  eft^  an  ad  hunc  annum  ^  an  vero  ad  aliqvem  ante- 
cedentìum  referenda  fic  expedicio  Stadarholcnfis  j  tam  dubium  eciameft, 

.  .  an 


(fi)  De  Biòrno  vid.  Period.  feqv.  phiribus. 

(b).  Rcgium  Refcriptiim  de  Homburgenfium  excefTìbus  in  Iflandìa  petrans,  datum  Fb* 
burgi  die  Vcneris  poft  Dominicnin  Oculi  1551,  ita  loqvirur:  '  "  Samme  Bilkop 
"  haSuer  udi  mange  andre  Maade  /kicketr  (ìg-  wrilbòiligen ,  og  Izom  en  whuru«v 
'*  WndeiTocce,  huilkkect  Uri  foiTec  olz  rill  at^jiand  icke  gioite  lugde  ilier  ibo  ^ 
".  icke  b^iie  weiitr  the  Hainborgers  tilfkyndei(e,  &c.  " 

^•)  Smit  qvi  non  tantum  arcis  flruanram,  fed  etiiin  reliqva,  qvse  hìc  terìgimuS)  ad  annum 
1550  leferunt;  eum  ontcni  litera?  ad  Papam  fcript*  fint  hoc  anno,  d.  27  Ausuft.,  òt 
illis  auibigi  non  potcft ,  qva  occadone  nos  mìq\^-  adjectmus.  Fiw  etìain  poiuiti 
qvod  arcis  ftiuduiEt  iicet  hoc  ftimo^  coopta ,  anno  demani  1550  perfeSa  ftierit 


CAR  Vlf;.  §;  ^21^.      ^  675 

Eh  tidem  Jpfe  EpiTcO^va  a  fìMìs.  fìipanis  pràE£àeriCr«n  vero  folus  Bior- 

nus  cum  fuis  aHeclis;  de,  faélo  aurem  non  ambizìcur^  qvod  hoc  modo 

refci^c^n    Famofiflimum  pnrdium  Stadarhol,  aiitiqvitus  ad  làicos  perei- 

nebaci  nunc  aucem  ut  Beneécium  aur  Prcebenda  Cathedra!  Skalholtinse  a 

Cipricis  habebatur,.  de  qvo  bina  Gauct  Archiepifcopi  exftanc  Refcripca. 

Tandem  aucem  Ogmundus  Epifcopus  pattern  controverfam  a  Thoma 

Oddi  filio  emtt  auc  eKtcrHc,  &  univerfum  praedium  Beneficiorum  albb 

infcripfic«    Sed  circa  haec  tempora  Biòrnus,  Epifcopi  filius,  fibi  hoc  prael- 

dium  vendicare  voluit>  caufans  iiiud  antiq virus  fuìfTe  Loptì  Divicìs  peca- 

lium,  a  qvo  per  Ormum  Lopti^filium  ad  Petrum,  avum  Sceinnun.sp,  (qv« 

Biórni  erac  concubina)  pervencrit,  hocave  ufiis  praptcxcui  faélo  in  Pafto- 

rem  7*heodorum  Olai  filium  >  cui  Skalnòlccnfes  Epifcopi  hanc  Praeben- 

dam  contulerant,  valido  impetu>  vi  &  «rmis  eum  Stadarholo  expulic, 

&9  predio  in  fuamfedaélo  poteflarèm^  viilicacionem  ibidem  infticuit  (a). 

Paricer  etìam  incertum  eft,  qvo  anno  in  Thorleifum  Pauli,  qvi  Ario, 

Epifcopi  fiJio,  in  Nomophyl^cis  officio  fubrogatus  fuerac,  excurfionenì 

fieri  curavit  5  Sed  curaf  Thorleifus  hoc  anno  officio  feabdicavit,  qvod  fe- 

cifle  perhibecur  ut  omnem  ipfo  femet  perfeqvendi  anfam  praèfcinderet > 

non  incommode  ad  hunc  annum  referri  poife  vidctur>  huic  enim  magno- 

pere  infenfi  erant,  (ed  (ine  caufa.  nam  Arius  anno  1(41  officium  fponce 

abdicaverat  (b)^  &  Thorleifus  aut  communi  populanum  voto^  aur  Hvicfel- 

dio  Re(;ìs  nomine  mandante»  ip(i  fubftitucus  fuerat>  fed  nihilominu$ 

virum  funnmo  odio  perfcqvebantur ,  force  eciam,  q via  erac  opulencus'j 

uc  ex  una  iìdelia  duos  dealbarent  parieces,  &  avariti^  (imuU  ac  invidisr» 

fatisdarenc  ;    Mandar  Prarful  itaqve  Thorlaco  Hallgrimi  filio ,  ut  domi 

cum  adoriatur,  atqve  capcivum   Holas  ducat,  qvi  imperìofo  Dòmino 

obedienciam  denegare  non  aufus,  fed  injuAum  mandatum  non  exfeqvens» 

ÓL2  4  ^  ^  neicio 


(n)  Conf.   fnpra    psg.  334. 

(b)  Hfuftrifl:  A  Siiinme  Vcnerabllìs  Sìdandiac  Epifcopus  Domirtui  HARBOE  in  Hift.  Rtfi 
Rei,  istaitJ,  Part.  2.  pag.  50 1  aderir  fé  vidiffe  lireras  abdicatìonis  Ani  in  Originali  ^ 
datas  Kalnianstungsp,  biduo  ante  Petri  &  Paulì  1541;  qvod  ejB:r egi e  refelli t,  non  tan- 
tiim  qvorundam  noflratium  rdationeni,  qvod  Hv^tfeldirs  ipfi  ofHcium  abrogaveiit|^ 
f«d  eciatn  mendaicium  &  calumniom  OLAI  THOMAS HìUt  HeigXj  Epifcopi  conca* 
bine,  CKfiii«  tKpotiti  qvi'iiACderepol;catua  efl. 


676  PERIODUS  IV.  /  SCOTIO  IV. 


fiefcio  qvidcauflflns/remfefta  rorerfas  e(t,  qvod  Epiicopós  ejos  tiouS- 
taci  adfcrìbens  ìoculari  cannine  perftrinxit  (a;. 


S.  ÌÒ: 


L  :      i  ,.  y 


Ex  Skalholclna  expedicione  redux  Pr^eful^  domi  fubftìdtj  dutn 
ajvs  faétu  videbamur  necefTarìa»  aut  paravic,  auc  peifecit;  Sub  fedum 
Michaélis,  duobus  fìliis  Ario  &  BiOrno  alu$<|ye  cqmphirìbus  ilipàtus, 
novam  in  Davìdem  moli  tur  expedi  tionein^  qvi^  live  caUi  domp  abfueht, 
iive  celeri  fuga  falucem  qvxfìverit,  nobis  non  innotuìc;  %i^6^  nefru&a 
tantum  labons  &  impenfarum  faceret;  tria  eius  invafic  prardia,  Snoksda- 
lum»  Saudafell  &  Hvamm»  omniaqve  qvs  invenic^  &  avehi  potuerunc, 
rapuity  qvaedam  veroperdidit>  &,  ut  caulas  excommunicationis  &  din- 
rum  in  Davìdem  legicime  probarec  ac  prspararet^  H vammi  j  die  Lune 
poiì  feilum  Michaelis,  convocato  ex  utra^ve  dioecf:fi  duodctcim  Pafto- 
rum  conciliabuloy  de  Davide  tulic  fententiam  f  qva  ipTum  qvadruptid 
ferir  anathemate,  bona  ejus  publicanda,  ipfumqve  profcripram  efle  de- 
^cernit ,  qva:  etfi  prolixior  de ,  hic  taiqen  infra  inferere  non  abs  re  die 
ducimus  (b)»  e  :  .  .     • 


(i)  Tborlacus  hìcce  fnic  pater  Gudbrandi,  celeberrimi  Holanz' diìecefeos  55  annls  Epi- 
fcopi,  qvcm  ita  derrfìt  Jonas  Epifcopiu,  pol'mate  (no:  '•  Sender  vóru  fixtjn  menn, 
''  (agan  er  ^effi  uppi  enii;  odcWiTenn  vtr  ecke  firetcur  >  efnginn  ^irrt  gidrdeft-iekar; 

;  "  faeppcnn  cr  fa  factluii,  ragne  heim  ad  «knn     Kidu  |)>ar  •heìin  k  rÙcana  card, 

^  ,.  "  rauuKirUud  «rended  vard,  boldar  fegia  ad  hòfudból  ^tfa  baite  Skard.  BiiTor 
"  voru  ibxnum  |>ridr,  brognuin  .|>6kte  kérlegt  nt,  enn  karimadnr  etngtnn  koai 

*  "  far  ut;  ferri   kvafded  ft^r.  "     là  eft:   MiJ^ fedectm  vfrontm,  qutt  reì^nk  sJks 

'     fifph^efti  Antijignanus  n(m  va/ah;  nemo  tomm  reus  fieistt:  Felix  9  qvi  tmaJmms  ìjn- 

bus  pìyprits  rtdditur.     Veóii  eqvis  in  lautijfimum  pì-^dium^  qvod  Skard    aad-t,  bai 

uegofiuM  9nmi  magttificaitìa  carem»     Eraup  id  ha  fclopeta  trìSf  qyse  advemìs  timt 

rem  injecerej  vrroium  autem  verno  ^  ut  e rtrmen  indicai  ^  fJV.A 

^)  Ncx^Sfurtìat  Euari f  , Cattedra  Holana  Difpenfìptorf  Magnm  Gfidmmediy  GmdmmJm 
Biomi',  Magmu  Jona^  Thoifieìnus  Tboigrimi^  Jonss  Cudmundif  iìtÌ€Bdmi  Thàffsì» 
uù>  Uìarwus  Htlgì'ty  Andreas  Arnirimi^  Sttnus  Ohi  ^  Saiwmn  Gud»mimdi ^  ^  En- 
ctts  Panlif  di<pcejc(y$  Holaèta  SkalMtinaqve  Saccrdoses^  bisct  tistris  Utais  »wèn 
notum  faci  musi  qv^  a^no  Domini  M.D  XL  Vili  die  Lunét  ^{ìnm  Smndi  Mfhaejs 
fròjfime  feqyenti^  Hvamuù  /(J  Conscia  Hvai$wenji^   a  Vfit€^ustd§  Pwiinu,  J^l/Iju 


/   • 


iCAP.  VII.  §.  30.  31.  677 


< .   •    - 


'   s.  31. 

»,  •  • 

Tot  tantisqve  circumdacus  David  difHcuIcatlbus,  non  animum 
piane  abjecic>  fed  miilb  ad  amipum  fauni  Chriftianum  Scribam,  L<m- 

Qjiqq  3  rentii 


J^nM  Arti  fi  Ih  9  id  temporit  di<BceJÌ9s  Skaìb^hmfa  Admin'{firatare  ^  ud  dijudtcandMS 
ìttes  ah  ipjoy  Davidi^  GudmunJi  Jilio  intentates,  fuifìtus  convocati^  Primo  9  qvod 
iffey  Offiaalh  Prapojstiqve  poteflatem^  qvam  tuli  dominò  Epifiopo  conferre  compete' 
latj  juxita  cotfcejfam  fUi  a  Domknt  twtificc  if  kgitui  EctUJiafthì»  y  pouftiHem  y  fu/" 
Jragiis  if  eìtBhnt  fiimtntnmn  SactrdotmH  if  Bresbyter^rum  duecefeos  SkalMtcnfis^ 
f,<mjif^ti€nie  IjiIapdidC  pfpula  fufccpt^m;  £yod  t/umoratus  David  ligtm  divinam  trans- 
grfffus  Btmfigia  Ecclejìfifiica  contuliffet  y  ipfiqye  ujurpajfctt  Jnconfultis  Ugitimis 
EcclcJìarunt^Prafodis  y  j  adi  ci  a  infiiptr  excrcuijfety  ìfgis  Jìatitend»  de  coniugio  ^  rebus^ 
fVe  aliisy  ijva  in  iaìccrim  iuìnime  fita  fnnt  p(^teftate;  P Imwos, ibidem  Jeflts  Jonas 
Epifcépùs  ptoduxiif  qvi  diU^rum  crimiaum  rettm  D^nfidem  cimvheebanf  y  affitma- 
itamque  nbfignatai.,  lluras  Epijiqpi  cit/ifoti^j^  Svoksdafi*  iy  ^audafiUi»,  uU.David  legi* 
timum  babuit  dmicilium  y  fiiiffe  recitatasi  Pone  qvud  fapius  nonHn/it(ts  DaviJf  Mvam- 
tnij  in  parwcia  ììvammenfi  cmftitutus^  iu  manibut  Paftoris  Ofai  S^miftgìi  oifigttatas 
FrétfuUs  litcras  difiapjtjjet;  Et  cmn  legesy  tam  Politicte  qvam  EccIefi<*Jiica  cenfcanty 
tos^  qvi  jtts  impedire  aut ,  eludere  conantury  five  liieras  ciiafrifli  discerpunt^  five 
Jtfe  tri  dqfuibas  iftcluduat^  dicam  audive- rs-e^faptcs^  hgi^inte  ejfe  citaffisi  Igitur^  ift- 
vacato  Deiì^omine^  caufisqve  ita  r^examinatisy  weitnoyéitam  dicofn  legitimamy  Davi* 
giémq'-^'e  in  jtts  rite  vocatum  cenfuimns  ;  Sed  cum  le^es  Ècclefiaftiees  iy  Jns  Canoni* 
'ausèt  ita  prafcrìbant  :  Qi'icunqve  poteftatean  £cclefìa(ticatn,  qvam  legitiine  non  fuit 
confeciuusi  invalerit,  &c.  Pradi&ttm  Davidtm  Qndmundì  cum  omnibus y  qvi  ipfi 
sd  ijìam  Jegam,  violaticnet»  oferam  cmmuadarunt  y  excouimnniceaio^i  Papati  óhnoxinm 

Judicav[mns*  Sìg^od  yero^vi  bujns  patefiatis . pet<git 9  .aut  ajif  ipfips  ad^uttiref  y  id  Offi' 
ciat/bMy  qvos  laudatus  ^nas  Epifcopus  confi itinty  #>/  iisden»  dit^céfeos  Skdhohina  par- 
tibuSi  qvibus  caufa^ptracia  funtj  judicatffiu^»  reiiqvim^f;   omnia  e  ti  an^  decreta  ai  qve 

'  Jintentias  f^as  ìtudotitate  EcclefiajUca  David  exercaiCy  Jolis  Oc  exceptis^  qvé\C(mjUiis 
Ognmndi  Epifcopiy  lastdaf^fi  mM<^7if%  log/ifiMe  peregét^  irata.  at/fOf,  niMi  '  facienda 
j$idicavimus.  Scctmdoy  cum  per  banc  diccmi  Davidetn  yanas  ,Èpifcùpas  aceujarety 
food  fponfaliis  nuptiisqve  ùelebratiSx  Gadruftam  ,£s9Hfi$  fiUans  tMùrem  duxiffity  non 
ignarusy  euttdemy  tertio  fy  qvarto  probibito,  co§uatioms  grada  fé  fé  ^ontìngcre.^  iy  ni- 
biìo  fecius  ànnos  jam  plu^  duòdtfcim  eam  cpn)agis,hco  babuijfet  y'  ex  ta,  libe>0S  ^procrc 
ajfei^  Cum  vero  Jvs  Canonfcum  qvcm^is  probibeat  uxarem  dmtcrejntra  i/tartum  eia' 
Janàvinìtat^is  vcl  ajfitèitatis  graduviy  banc  caufum  ìn  fò^  ^^^mpffentk  a  /epitimo  Offi* 
'  cialiy  auHHis  ttjlibus  examinandam  Jìatnimm  »  iy  fi  ipa  affinìiatis  violatio  vera  fncrit 

'^  deprehenfa^  Davidem  una  cmnxGudrHTia  ewfomsuitnicationi  fiéf^eShm  cetifninms^  if 
ìpfum  marcis  XLy  ilìamqve  tot  idem  mu/àandatn^  cujas  wuléfa  pars  (s/tera  Regiy  alte» 
tm  Epìfcopo  ttdat  i  amhoqyè  foìnto  feedert  conjugali  y  preefcriptas  potnitentias  ngaut^ 

fivi 


678  PERIODUS  IV. .  S£.<?IÌIO  IV. 

rentii  Mule  Vicarium,  tabellario,  rem^  ut  a<5la  erac»  refm»  rogfitqve, 
ut  auc  ipfe  veniate  &  fé  ili  fecuricàtem  i:eftkuac>  auc  ecìam  Eriendo  Thor* 

...  '    vardi 


t 


fve  cmfuho  five  incoti fuìta  contraxtnnu.  àiàtrìmtmium;  fmd  fi  aheruUr  ewìnfjam 
4Ìeregaverit  Je  confa! to  imrjfe  probiùìtum,  Jeji  juramenfQ ^.duoiUcim  vir^fu»  expor/tt^ 
iy  bac  lege^  de  irrogata  nmìéla  exhnatur,  modo  connubii  firopòfiìum  vite  futrii  fn- 
clamatum,     Tertio^  cune  ptr  bone  dic/m  jonar  Epifiòpus  Ddvidem  accmjarct,  ftod 
ingyelldaM  Ama  filiam  ipfi  fécundo  if  tcfVà  gradtt  cognaiam  cèoctibittam  hsbuiffa^ 
if  Pfttlfos  ex  eadem  liberos  jtiflulijj'ef  9  Href  futtltoties  a  bracilo  Ecc'efisftico  admooi- 
tui,^  Wi  repadrunr  detV  nihih  pciùY  jiorfMone  if  ÌOieita  fangvinìs  mfinra  jM 
adthiffa ,  ficmm  detinuiffeu     Porì'Oy  cum  ytn  Canonttam  ìegesitvc  EcdefiaJHca  t/tteran- 
fas  fatti  dare  difceptetit,  étosqve  certo  fciamus^  ìngyeldam  Cf  Davidrfà  rj,  t[pa  dixi' 
mtuSf  cogftatktne  fé  invicem  contiftgeit  \  i/va  rtùiotte  eriam  pubtice.  fitijfe  decrettun^  ut 
tic  iOam  efenàttt  fy  viBu  nectòai'io-  deftktttam  fufcìperet  fifientandam^  Qw  vef 
vice  triplici  vHa  fua  ^  frdfcftftas  pcettitetìtias  non  perfohit,  itt  eadem  peccata  9  p- 
bits  renstetciare  premi firat ,  fefe  ingrfrgifant ,   ex  "Jure  Canonica  exilia  maìBanÀs  ef. 
Et  cum  fa^s  wemor^us  David  in  diéfo  erimine  deprebenfus  fir^  ip/ònr,  tamrì  ream^ 
qvamti  iUt^  feibus  ex  Jtìris  Canonici  prafcripto  exifii  p)gna  irrogatar;  Diffam  'mfai>tr 
cùncuBinàm  ipfi  j-epadiandam ^  ^  ab^ipfò  Epifcopo  ahfaltttioneìn  petendam  cenfutnati. 
jQvartOf  cùtu  itt/pa/fa  hac  dica,  Davidem  Epifcoput  accufaret ^  qvod  ducem  fé  proba- 
^fet  miHttm  fHrtna  intra  cetmeterittm  -Skaìbàfrenfe  in   Confi/fono  Eccfefiafiieo  ^  fiU 
fititipe  Séfcerdotlbtès  fe0ews^  ifédUiMtprétcMemi  qvo  fhinas  in  eodem  tewpletffe 
€&mpefem  dhham  Ajficiwn  peragere  poUterity  templnw  flilicet  confetrare,  fikeros  cm- 
firmare^  excommrtnicatot  refecrare^  ChrtJHanoi  ab  enof'e  revocare 9  ^  id  genus  alìst 
fva  epifcopaHs  effent  officii,  expedirCy  ijvare  templum  Skaìboltintmt  adbuc  maneat  eoa- 
taminatnftt,      Cumfve  iffiés  ftagHii  David  omnino  fit  eottwffttSy  recepttefve  Regem 
(jfnfiitntkttet  ita  p^eefcribant :  ^^c\\r\c\y^ '\é^\^^^  Epìfcoporum  oftìcrum  ifnpeair^ 

J-irj  p«)ditionìs  reus  cfto.  Le^esf0e  Ecchfiafiha  yttte  Canoftieo  cwjtprebeufie  ^  «w, 
<}vi  EpfTcopitm  ìmpcdif ,  grorininus  legrrimam  òfhciura  fiicfrt' poiTit ,  exconufi unica* 
tioni  Pàptii  f^tìKmwméffé  decet^ant  :  '  Nat  hfs  relàtfonibis  indft^i^  ccnfmrmtts  Da^ 
dem  Gttdmttndi  nbfetntionem  Fapatemj  pctnasqve  competentes ,  eodem  tempore  ^  loco  r» 
yottat  Efiifcopitt  defhriv^^  Ji/ftinetx-  teneri  ^  ipfttmiive' in fnpefnniterfis  facuUatM 
jnre  exnettdmBy  fp*  Regis  ^Èccìefiét  cedere  debeant  potoflitti  ^  etti  bona  Dàvitffs  ommi^ 
mobilia  iy  imèttìbilta ^én'nmatit  tt  ittanimata^  exceptis  tantum  fkiiìffit  tf  debitit^  Re^, 
Ecchfiie  ant  aìUrpfòbis  bmttfnibnt  ìtnte  perfohendis^  ni  Rex  tf  Epiftapns  fingaJarm 
impertiri  "eeHnt  mifetiìcàrdiam,  jtere  Hceat  occupare  ;  Davidem  denifoe  jnre  cwtprtkf- 
dendittn^  modo  fine  ceedibus  fieri  poìeHty  nifi  a  poteftkte  Regia  in  Jai  Ovile,  {ffad  Ufti- 
'  mas  peenat  preereptus  ftterit.  S^tttià  ettm  per  dicant  Daiidem  Frafuf  accnjaret^  f^cé 
Hvammi  in  paroecia  fhammenjt  eonfiittttns^  e  manibtts  Fafioris,  Ohi  Scmingii^  tot- 
rat,  ad ptejtatém  Papalefttpertfnentet ,  fi^l/o  '^tfcopt  ntahitas^  iy  ab  ipjo  ad  Cariem 
ilomanam  ttwt^ittendast  eripttijfet t^  in  mujt^t  partts  ftfcerpfijftt^  adtot  nt  èjii 


:     "      CAE  VII.  S.  31;        ■/'  679 

vardi  Nomopbyfaci  ^ffvadcar ,  ut  rapiehtiflimisr  ftipatas  pediariis  &  pri- 
moribusj»*  id  effidit,  ^vcl  tartdem  edam  proceéloriàs  fibi  literas  mictat. 
Cut  Chriftianus  refpondeti  fua  prarfenda  non  opus  efle»  necei  qvicqvam 
ab  OrnaoSturkefiliotom  cemporis  Nomophylace  poftulavit,  ut  qvod  fui 
munerb  cfletjindicfto  conventu ,  de  contravernis  ex  legum  pra?fcripto 
pronundaret^  qvi  eundem  in  Davidis  gradam^  Hvammi^  die  Jovis  poft  fe- 

flum 


facile  Ugipptttmnt:  Pltti'nuos  ^nimjbìdnniUftes  adUb^tJ^if(^ 

ut  fcviftuni  elijfecijfe.     Oitnqye  legts  ita  jubeatjt;  Qyicnnqve  teftys,  Jiteras  aar  judi- 

.cia  impediverir,  qvQ  minus  jas  julluin  hnbeat  progreffum,  Js,  iiec  dectetìs  nec  te- 

ftjbus- uitqvam  fruatur,  nnm  in   cadérti   re  qva  qvis    legés  violar',  ind-gnns  eft  qvf 

ipferum  pr«lidio  fruatur.     Noj  Jgìna*  cmfttttfuts  Dàviihm  nftttsfaiptis  adjuvavdum^ 

ih  tantum  txceptis  9  V^  ^pfi  /?^  «'«'  Stnatu  Regni  Sf<ìrvegici  comprobaverit  .  Frater  ea 

Da'^^m  prqfier  himc.^aupm.AXCOiHmtmkati^ai^  ream-i^mniMs:    -  JQvicvnqve  vero 

yw^€  Qamnlcu  extlii  piena   multatury  bona  omn^Oj  dimidia  ex  parte   Rigi^   diwidia 

vero  Ecclejia  confi fcanàa  relinqvìf,      Sexto  cum  Èpifcoptis   Driidem  aceti  farete  qvud 

in  pojfejjtofìem  curia  Skdfòolteafis  y  'ifva  ì^ò  ifnperialittm  valorcm  ex.^qvaret  y  injujìe 

irreplijict;  Nos  banc  ìitcw  in  Syncdo  Generali  Skaìbotrenfi  proxhr.e  cefebrr/nda,  a  Jan  a 

l^ptjcopo^  aut  aliif  l^itiwis  diceeefe^s  Skàlbol/ime  A^ùfijfibus^  dijttdicmdafn  cenjìàmus; 

S*'d  de  pradio  Hvamm  intra  paraciam  fiv^mmenfenir  fundisqie  tiiìis^  quos  Fr^JuJ  Da* 

videiii  Jibi  vindicajfe  coarguity  producebatur  cmiclujttm  Sfgceìdotum.f{Ì€P<:eftos  Skalhoì^ 

fcnj/s ,  fiteris  conjfgttatum ,  qvod  tnjunxii  ^oha  1:ptJc6po ,  ut  pradj  ijlius  pnffejfmnem 

itgitiniam  probaret ,  qvocirca  idem  coftclujkm  in  omnibus  articuUs  ratwn  firmmHqvi 

Jìetumius.     Catera  iautetn  pradis^,  qWrum  iìtfafia  occupatiónif  Praful  Davidem  in  fi, 

saulavitf  A  Jma  Bp'iJcùpOf  aut  alUs  legitimis  Curitt  Skulholaenp  Antifikibus,  ih  Jforé 

fundi  cujusvis  competenti^  ixpoftule^ttnr.    Septimo  cum  Davidem  £pifcQptis  acatjattt^ 

qvod  pradivm  fuum  Skarfjiadas ,  nec  non  jo  vaccai   cum  eodem  fundo  elocatat ,  fin^ 

Jìià ,  juorumqve  Qvafiorum  venia  per  novérwium  tcnurjfet  ;  ccnfuimns  Epijcopum  Jonam 

entra  menjirunm  Jpftium^  in  traàn  Skt^afi^rdefifi ^nbi  diffum  prtedianr  preth  fhìjffet 

wiercatusy  teftes  ptoducerc  dtbore,  cum  ^usfvodijejiimma,  qved  Junm  Epijcopns  hoc 

pr^dìufn  a  pojfejjore  jiéjlo  pretio  fuerit  niercatus  y    nec  jc'trent  diéiuvt  pvadium  donajfe 

filli  aut  vendidij/ey  qvod  teftimonium  Epijcopus  JonaSy  fi  placeaty  una  cum  aliis  Juq 

JigiBo  muniret;  Tali  te/iimonio  adblùìtOj  (iat/ih/ius  memora ium  pradium  Skarf/iadas  7o- 

0a  Epiffopi  cffe^.&jper  diBuw  novennium  finffe  popffloUemy  ideoqve  debere  Davidem 

idem  pradiwn  cum  hcatis  fimul  vaccisj  annuii  he  ari is  i)^  /t^gitinio-  proientu  rejfituerey 

^  marcis  ^o  mulélari^  Epifcopo  fy  cathedra  Holautt  fiAvendìs  ^  nifi  demonfiraverìt  Cele 

diólum  pradium  le^itiu.s  comparale ,  aut  Jeptem  vinnum  Juramento  confirmavait  lui 

jUf^t  0'edìJiJ/Ì9  qvo  jurav:ento  fife  iuterpofito,  muli^is^Jati.%fadiom  gratta  iì-rogatis^ 

^  ìeyetur.    Laudatus  tpifcopus  Jonas ,    aVii^e  coanplwres  probi  ^iri ,  appenfis  pus  una 

€$m  noftris  fipUis^^b^.  (pmprpbavire  cattcIufHpt,  ^od  tédém  mc  Juprtt  tuenécrirvimus 

hco  dfc  i;  anno  fcriptmn  ejfK 


68o  PERIOD.US  IV.;  SECTIO  IV, 

ftura  Martini' lafMcttit ,  òrfìDàvid  fiiam  probavit  leturltatem  6timlocav 

tiam:    i)  CbriOiatti Teìfdi^Ediaói  daioipfotiifet^t^Hcitmìm  Dotf^tli  anno 

1^42^  qvp  Davidem  in  fuam  accipic  fìngularem  cutelam»  eiqve  vim  Ciccre 

aut  incomoK^dum  aliqyod.  in&rre  prohibec    2>:Ltceris  Ogmundi  Epi« 

(copi  adprpbacis  a  GilFuro  Epifcopo^  cam  utrijjscjve  figillis,  qvibusei 

prxbendam  Hvamiiii  curo  omnibus  ad  eam  percmencibi^s  ia  dies  vitx 

cooferunc  &  elocanc.      3)  Ogmundi.  ^Gifiuii  apochaa&i  abColiutonis 

tefìimonia^  qvantm  primam  ediderac  Ohm  Gudmundi  fìlitis  y^Ogmundi 

Epifcopi  Vicarius  S:  Dalènds  Toparchix  Prepofìttìs,  datim  Hiatdarhold 

die  Sanélo  Stepham  ahiio  if 30.    Atteram  iEitiàfiis  Snorri  tììusr'Paftor  Sta- 

daftadenfis  &  Ogmundi  itìdem  Officiàlis,  annp  i?32*  Stadaftadi,  die 

Sanéli  Marci  datam  ei  communicaverac^    Tertiam  ipfe  Ogm^adus  Epifco- 

pus,  Skalhoicì  anno  153^  die  venerìsante  Dominicam  PàtmanniK.    Qvar- 

ttm  Giflurus  Epifcopus,  Skaholti  154Ì  15  Cai.  Aprìlis.      Qyw^iomnes, 

tam  fuam,  qvam^  Ogmundi  &  «jus  Vicafiorum  dpocKas,  ftu ,,  uiTt'utn  lem- 

poris  vocàbant,  Qvittantiàs»  Giìrurus  pcrfefte  confirmavic  ììlergafeili  A 

]9*  ]an.  1544*    Qvintam  &  ulcimam  ThingvaUis.  à.  Marcis  poft  P^tri& 

Pauli  i$45  idem  Epifcopus  ei  dederac>  in  qva  prò  (e  &  fuis  iucceflroi-ibus 

Skalhokinc  dicBceleos  Epifcopis^  Davidem  &  Ingveldam  Arns  fìitamib 

ornili  mulfta  &  paena,  omnibus  eòruirt  adulteriis  &  inceffibus  proincriris, 

abfolvit  &  liberata  rclìqvasqye  fuas  &  Ogmundi  apachas  denuo  cpnlif- 

mavit.    Qvibus»  damnorum^  rapinarum?  &  in^uriarum  libi  ab£pifcopo& 

e)us  filits  illacarum  adjunxit  enumeradonem ,  qvam  nobis   vidert  non 

contigic>  nifi  ut   prior  pars   Apo/ogiée  qv^m  infra  exhibebimus,  ea 

énim  continet  qvae  haftenus  inter  eos  gefta  fuerant.      Qvorum  àuto- 

ritate  Nomophylax  induétus  fecurum  cura  &  infontem»  comes  vero, 

qyi  eum  invadunt  aut  bona  ejus  dirìpiunty.^xco]3:es.proountjavic»  <\yt(Sì 

fententiam  denuo  coniirmavic,  Snoksdali  anno  1549  (a).  Qvibùs  Nomo- 

phytacis 

(a)  Judkium  Ormi  Sturktfpnii  Hvwmiiienfe  hnjus  eft  teaons:  Ommbtu  bas  ittterastìpfnt 
fin  audituriSf  Sigurdus  Oddif  Bìamut  Sutnarlidì^  Jonm  Si^mrdì^  Btamus  Thtrlftft 
Oiriftophorus  ^ntfi  ^  Joias  Oh/ 9  Dei  ^  ju^m  jalutew  utìttìwty  motam  facitM^-f* 
gvod  nos  anno  Cbrifti  M.D.XL,Vin  dit  Jovis  proximo  pofl  fijlw»  Métrtim  bytted:, 
hvawmi  in  trjbu  tìvasìuncfifiì^  loco  judicììs  pubiice  dejUnato^  étb  b^turatn  Dmif 
Ormo  Starla  filiOf  tonaOs  fiJ;  fCcid^maUs  hhttdta  NoMOpbyiàce,  Jndins  ekSt  (Berma 
^d  co^mfecndfim^  itxwiin^ndw^&Jata  hgùimt  fistptmia  dtcidcndum^  p9  m  ^à^ 

£0 


Tt  » 


CAf.  Vft  t.  3K:    ^  6U 


■  .':■    f';  -fi/  5'r-  '>  .rTr.-.jr.,  r;':'"  ,■■•;.,"■       .  t  ..  .    •  ■    JonS|t     . 


{         I    ^M.    ';'!>■  y'-.t,     t  -V.    . 


*>       ■■■Il      <fc^^>JL^^I— ■     I    I»  aaA*Ms^t^aaM«M^^hMMM«^*&Ai*a_^^M^ 


^«/  attt9r!tate  bah  tri  deber^Ht  lìt^ra  if  pittarti  i.t^  qv/tas  DavrJ  Gudmnndi  filìus  é 
Régtà  póteftàN  ^  Eciìefia  miuìtìtus  fit^  qva  d^  re  cttatn  judicìum  expctìvh^  /)  No- 
^àt-fèideèìi  fimt  tstUbìta  ceìftffimì  Dmmni  uofiri  Regi:  Cbrifi tatti  litara,  /alvo  tpfittsji* 
j^m»  r0JHH^$fis  f  qvod  gratÌBfua  ij  dìgtiìtai  fr<cdiiium  DatriJtm  Gudmundiy  cum 
éfiieof'ft  !ibfri$  ^  ]p^if9  b^pis  if  prfdiisy  otmiiqvt  peculh  in  fa^alartm  um^law  ^ 

'  ^P^'Mf^'^T^  f^^'fh.  ^pJm^^  d^fmfttrns  ^  ad  jus  jhum  xibtincndnm  a^iutur^s ,  fed  i^mau 
^\f^^S"JoS9  Ìmjh  Clericòs,  qvam  LaicOS^  probìhcm  illum  ìwpedJu  vel  fìislejìia  attt  uffa  in» 
jUìia  cantra  fras  liuras  afficcrt.  ì)  Vohh  ibidem  exbibita  fnnt  &  pubiìce  miìatte  litt' 
nt  CaUatiofik  ab  Ep/fcòp9  Offnnndo^  bona  viemoria^  c^nfilio  ^  tmjinfu  Domìni  "ijijftu 
rh  Eusri  fila  {qwrui»  animabus  Dem  fit  firopwus)  ^xpedita,  fahis  utriusqvè  figiSis 
^èfi^ntiitftf  qva^fjus  erani  tenorisy  qvod  ipfi  prius  nominato  Davidi  Gudwnndi  fiiÌ9 
pr/i^fim^jHvamm  in  ti'dfu  Hvamvitnji  cum  omnibus  f^dfus  animatis  iy  inanimatit ^^ mobi^ 

^        Ubùt  ix^tia^òbììibrìs^ad pradi^um prctdìum  uimc  &  vìim  pertfnentibusi  w  omnes  vita 

alhj  cóniuìerhtt^  atqve  in  fevdnm  concejfcrint,    j)  Pabìice  ibidem  recitata  fnnt  qvJttan^ 

aia  f  qtibtts  fape  ìauJ/ttus  David  Gudrnurtdì  fiììas  ab  Epifcopis  Ogmundo  fy  Domina 

affnroy  EccJefia  nomine  ^  munitus  erat.     Similiter  nobis  etiam  exbiòitum  efi  Thorieifi 

Péiidi  fin»  tiunc  tempori s  Bottaìis  ^   Occidentaìis  Mandia  Nimtopbylacis  ^  dtcretum^ 

^tem  fatvo  ipjius  JìgiffQ^  in  qvo  hac  eroi  fintentia^  qvod  cmnes  ejus  (JDaviiBs)  Uteras 

^  ^Aitanti ai  im  omtfìbns  fnis  punéfis'  lif  articalis  autenticai  bàberi   debere,  deciderete 

Nos  itaqve  fupra  memorati  Judices^  invtìcata  gratta   Spiritus  San  (fi-,  caufa  bène  in 

~  wt^dnm  esaminata  ^  nobisqve  denionfirata^  fradìBas  ìitcras  if  qvìttantìas  omnes  in^ 

€ftmrhts  ptmifis  legitimas  atqve  eiittenticas  judicavimus ,  ipjiqvt  fape  memorato  Davidi 

Cadmuudi  filÌQ  jure  licere  omne  fumn  pecuìium  per  qvemvis  hominem  libere  tenert  qvo- 

asd  legjitimo  juris  proccju  spitd  UeiiHntiffiwnm  noftrum  Regem  ipfiutqye  Jdajeftatem^ 

4tccufatuf  fuerit^  jstxta  gratiofas  iSas  liieras^  qvibus  dignitns  fua  ipfam  injfrnxerat. 

Scd  qvicunqve  centra  jttsètfsts  ipfum  impediverit^  qv9  minns  pradiófo  peculio  libere 

-fituatuTp  tantmn  nmlótam  Jolvat^  vel  ipfe  vtlipfias  focH^  qvanta  in  tegum  codice  prafini*' 

twt\  dàvid  :veìvctim  Jitis^  qvi  ipfum  ifel  ipjius  pecuHum  defindwit^  pace  pamica 

0ftfttiffisjit^    luì  antcm  qvi  vim  afferuniy  negltào  Juris  Ugisqvc  prafiripto ,  legurà  fecu» 

ritate  keftituantur,    Hauc  fiatentìam  pradiffsu  Regius  Prafeàus^   Dominus  (Bondi) 

Ormus  Sturla  filins  Nomophylax  comprobavii^  fuumque  pgtUuns  uoibìscum  bis  lìterìt 

fudkiaiibus  appenditi  dntis  todem  hcQ  {y  4Ue  ut  fiiprs^ 

Ego  Ormus  Starla  Jijifis  Borealis  if  Occidentaìis  Islandta  Nomophylax  hi  tee  pa» 
tentìbùs  prohis  homìttiltiS  noumt  facio^  qvod  cum  videtim  if  legertm  littras  iy  qvit* 
tant'iàs^  qzibas  David  Gudmujidi  Jilius  a  potejìate  Regia  if  Ecciefia  in  caufis  aitt  crì^ 
minibus  y  qyorum  nus  faSius  ejly  ant  fiers  potstìtf  Mutùtui  e^,  prò  Jingulis  pun^is  ff 

daufttlis 

Tom.  il  .   .  Rrxs 


68Ì  PERIOITUS  IV..'  SECTIO  IV. 

Jon^,  Ani  fifliì  de  iè  latas  fcncentias  &  judicia  magno  animo  cenwnfic, 
qvflproprcr  Epifcopus  cum  folenniter  exconnmumcavit(a)^  qvod:perimi-* 
verlam  diceccftn  Skalholtiham  a  fuis  emiffariis  ebuccinarì  curivit,  qvi 
eciamDovidemj  qvoqvo  modo  inccrceptum,  Hobs  in  captivìtacem  abs-« 
trahere»  in  mandacis  habucrunc     Qytc  omnia  cum  David  fusqve  dcqve 

habcrcc, 


chufulis  qva  iisJcm  conti  fi  f/rtur ,  qvas  lìteras  if  qvirtarrt/as  ex  omni  parte  hgrtUnoi 
(^  autcnticas  cetifeo^  jnxta  iilius  judicli  jevtcntiaitt  ^  qyf^d  ffvammt  h  paretàa  Hvem* 
wetifi  die  Jovts^  pftft  fejhm  Mttrtim  prox.^/e  elttpjìnn^  txtrcefi  ctirabam;  prtìodi  in 
nowine  Dott/ivi  Awen^  tasdem  lìteras  jtidiciales^  una  cmn  qvfttaut./Sj  qvihu  Djiìd 
Gudmundì  filius  munitus  eji  ^  ex  owfti  parte  legitimas  fy  autenticai  effe  judico;  Jj 
prepterea  qvod  nominatus  ÌJavid  Gudmmidi  (ditti  cum  fttii  vvwibiti  fy  utìrverfa  furta- 
nii ,  Uementiffimi  Domini  noftri  if  Regii  pnhlcdt  pacii  if  pìoteéfionii  literit  mìimtnt 
efi^ego  prétfcripius  Qrniut  Noniopbylax  ^  omnet  C' fingulos  Clericoi  ^  Laìcoty  cffjiw 
cunqve Jotejìatii  aut  ord/nii  fuerint^  prò  imperio^  cut  Dominui  v:eai  Rex  me  indiggm 
prajecit^  qyatenut  per  ìtges  maxime  licuerit^  prob  beo^  ne  fupra  memuratnm  D^Vidcm, 
iiiiut  tmiverjam  dmium^  bona  (y  furtunat  impedire  ant  moìeflia  afficerey  rapish  ant 
inctirjfonibtis  9  aut  alia  vìolentiay  ad  proxiwum  mqve  forw/t  Oxaraaenfe  injejìare  préfpf 
mautffed  qvi  Jeciis  fecerint^  torum  criminum^  qva  f egibus  defniuatur^  rcos  pransu- 
tio.     Sed  omnet ^  Regis  juratot  vìros  if  fubdiios  f<ccpitii  mcmoratum  Davidem  cum  fu's, 


7« 

froxime  precedente  9  Anno  Domini  ^J49. 

(*)  Qy^  maledìdìonem  aur  devotioni^  efFeStnn  Arnie  Arnoriddr  ininifterio  &  arrìfcRs  t 
Davide  in  eqvnìcuTn  verfum  credunt,  nimis  (bnr  creduli  &  fìfiperftìtiofi  ;  Majoris  ao- 
tem  momenti  qvsftio  eft;  qvotics  David  a  Jona  Ara  (ilio  excommanicnrQs  ftrfc?  ad 
qv«m  nos  ref]K)ndemus,  videri  id  ter  faf^nm  efle^  prout  tum  temporis  moris  erarno. 
torìos  &  obflfnatos  peccntorcs  tra£ì<iri ,  nd.  fupw  ptfg.  371.  Prima  vice  id  fccir  ia 
Synodo  Hvatnmenfi,  hoc  artno,  die  Lui1«  pofè  ftiìum  Michaelis,  non  qrkkmiclrn. 
nirer,  fed  pnblico  judicio,  dectarando  Dovidem  excommunicarionem  prcincrirum 
effe,  &  prò  tali  haberl  debere:  JaHa  enim  judicia  prò  cxcoiumunicatione  habebanrur, 
&  lume  afìum  ipfe  David  prò  ewointnlinicatione  qradom  agnovir,  licet  candem  con- 
temneret:  De-hac  excorn  munì  catione  qv;r  iplb  opere  promereri  aut  conttalii  porJi, 
vid.  Jur.  Eccìef.  cap  38-  Altera  fiebat  fcfìpto»  &  ab  Epifcopo  per  nniverfam  dice- 
cefin  proda mibafur,  qvam  Jonas  Davidi  intendit  anno  1^49,  dt  qva  hoc  loco  a^iriir. 
Tcrtia  deniqve,  maxime  folcnnis,  fiehat,  ore  &  opere  Epilcopi,  adAanribtìf  dao.^ 
dm  jSacerdotibui,  arcenfis  candelis  &  fonantihus  campanis,  qvat  primo  OtaJBr,  l'ed 
hoc  tempore  maxima  dicebatnr:  hanc  Jonas  in  Davidem  eflfudic  mano  1550  iu  qit 
Arnas  Araorìs  filius  ci  afliftere  nol||iC«  *4£  qva  infra ,   $.38» 


•    •     - 


CAP.yiirs  31.52;   V  :         y68j 


lìaberet»  FnrlM  fub  «ftflCwiniehiiDi  colleéla  oxercim,  ìpliim  invafurui 
Snoksdalum  verfua  reiKÌk;HSed  :m-provi|iciam  Hrutafiord  perveniens^ 
perccptQ  Davkiem  de  fuQ  jMx^poJSto.  cerdprem  &(flum ,  60  auc  80  fortis- 
iiinis  ftiptcìnn  vim  do^ifi^ro^c.  eyfpei^amy  ideoqv^  nec  imparatum  op- 
primi pofle ,  mence  mutata  in  provinciam  BprgarHord  per  tesqva  Holta- 
vardenfia  irrupit,  ibiqve  improvifus  hofpes  vel  hoftis  omnia  pacata  ìnvé- 
niens,  folito  more  proccfllt,  &  pe  fruftra  tantum  iter  facerct,  in  villani 
Ddvidis  Signyarftadas  irnpetum  faciens,  illam,  cum  omnibus  qva?  ibidem 
invertir,  uve  0avìdì&,  nve  aliorum,  crànt,  in  fuani  redegit  poeeftatemj 
tantìlloqve>  cancs  expeditionis  .accepco  fruólu^  domum  reverfus  efle 
videtur  U:* 

§.  32. 

Ineunte  anno  1^49,  audivit  Epìfcopus  Joiiam  Siami  filhim  Mar- 
tini &  cathedra;  Skalholtenfis  Qi^xftorem,  qvi  ipG  priore  anno  fortiter 
reftiterac>  &  ad  folvendam  obfidiònpm  Skalholtenlem  adegerat,  de  eadem 
rythmos  aut  carmirM  qvxdam  fudilTe,  qvodcum>  aliis  hoc  modo  inful- 
tdre  foliaimi  fcd  perpeti  infvctum>  tantopere  anxit>  ut  media  hyem^e 
tabellarios,  qvibus  Erìcum  Grimi ^  Paftorem  Giisbackenfem  prsfecit,  ad 
generum  laum  Eiulfum  Einari  .fìlium,  aliosqve  amicos  nlitteret,  iniun- 
gens&orans,  utjonam,  qvem  ludibriofe  5>^V//j  ^Wi^W,  (Stabuli poetam) 
vocabati  interciperent  &  vin^Jlum  fibi  mitterent,  qvod  Jonas  lubolens 
qvosdam  fubmi(ic ,  qyi  Erìcum  &cabellarios  intcrceperunt,  qvorum  poena 
intra  minas  (letit;  Sed  Jonas  de  infìdiis  certior  fa6luS|  eas  poftea  facilitts 
vitare  potuit;  cumqve  ex  Ànnalium  relatione  &  faélorum  circumftantiis 
manifeftum  lit,  Epifcopum  in  Qvartam  òrièntalem>  SkaHidtinae  dioecefi 
fubjeftam,  in  qva  fitum  eft  prxdium  Biarpanes,  minimum  bis  irrupiiTet 
primo  anno  1544  ^  deinde  anno  1^47  qvidam  autem  ter  id  faélum  ciìé 

R  r  r  r  2  innuant  > 


(a)  Hanc  ctiam  expedi cìonem ,  pleriqve  barum  rei'um  Scriptores  aut  ìgnorant  aur  omit- 
tunt;  Sed  de  eadem ,  &  qvod  hoc  anni  tempore  facla  fuerit,  omne  dubium  eximic 
Davidis  Apologia t  paucis  poft  aiinis  fcripra,  cum  ipfa  res  in  omnium  recenti  memo- 
ria harerer,  C^yidam  ex  du^buj,  h;ic  fcil.  &  ea  qvam  anno  priori  $.  25.  adfcripfimus, 
unam  faciunt,  Cuam  feiucntlam  far  Ipeciofis  rationibus  probantes,  qvas  nos  in 
medio  relinqvimus,  a  litera  &  exprelTis  au£lorum  verbis  dil'cedere,  idqve  tantum  ob 
probabiles  conjecluras,  prò  piaculo  habentes. 


^g4  PERIODUS  IV.    SETCTIO  IV. 

Innuant,  ad  hunc  anniim  terttam  ejt»  ftammefenfeài  etprifttofiem»  fi 
unqvam  fafta  eft,  reforre  non  dubìcimaSj;  nam  «finis  1548  &  iffo  ««» 
tanrisqve  foie  ncgoriis  obrutus,  utadeandem  faciendam  tempus  vixha- 
buifle  videatur  (a),  neqve  verofimile  eft»  virum  tam  n^otiofum  tota  hac 
leftate  defidem  domi  tia^Sh. 

1  33- 

Dum  hxc  in  Islandia  gcranrar,  Martiniis,  in  Dania,  Rw  hoo»- 
fTiofoluto,  Skalholtinus  Epìfcopusorcfinantr;  qvi^  com  fobinififlime  Regi 
expofuerat,  qvanto  in  periculo  verfentur  Paftores  Islandi ,  qvi  Reformt- 
tioneiD  acciperenc,  ejusqve  mandatìs  obedientiam  praeflarent ,  gratiofifli- 
mum  ab  eo  obtinuit  Refcriptum ,  qvòomnesdioecefeosSfcalholtmaelàccr- 
doces,  corum  uxores,  liberos,  fatnulos  &  poffefliones  in  fingularem  fiiam 
tutelatn  &  gratìam  recepic  Regia  Majeftas,  omnes  ac  Cngulos  illis  nocete 
aut  impedimento  efle  Tevere  prahibens;  Pfteterea  eciam  jubens,  or  oranes 
lllis,  oecimas  aliaqve  falarii  loco  folvi  folica ,  bona  fide  folvant  (b).  Hoc 
etiam  anno  allatum  eft  Diploma. Regium,  datum  Coldingse,  die  Luns 
poft  Scholafticae  Virginis  iS499  qvojònas,  qvi  priore  anno  Regemi  adire 
noluerat,  fed  ejus  fubditos  vario  |modo  exagicare  perrexit,  Regiaavc 
mandata  &  Ordinationem  Ècdefiafticam  concuicavit,  penirus  profcrioi. 
tur,  omnesqve,  ne  ei  obedianc>  prphibentur  (c).^  Ad  Davidem  etiam 
hoc  anno  Rex,  de  priorìs  anni  perfecutionibus  certiorfiausj  dementiflì- 
mas  dedit  literas»  ut  Jonam  Epifcopum  &  fìlios;  data  occafione  captivos 

ducati 


■r-TT 


(fl>  De  prima  teftai «r  Giffuri  Epifcow  epiftola ,  Jon«,  fcripra  anno  1544  »  ^-  4  Oftohr,  rwL 
fiiprt  pag.  663.  De  (ecanda!  liJOJtNUS  de  Skctrduia  ad  onnum  1547  6c  (upnp^. 
667.  Tertìam  rdiffmilcnr'fùci^  Brynjolfi  Joh«\- coloni  Bìarnancfcfìfis  ittr  Hcnnii. 
cum\  qvefhim  injurias,  &  res  ab  Épifcopo  fibi  ablatas  repedtum  tTmo  ly^o  inftitc- 
ttim  (qvem  étt  tftnt»  ir^uria  ^erimonias  ab  anno  1547,  ad  1550  difhdiflè  ìmproba- 
bile  cf!^  ciTJus  nientionem  facìt  fìlforum  EpHcopi  epittola.ad  Cancellarium  data  eie 
Lìurentii  15  Oi  &  Carmen  OLAl  Tf^OMMl  de  Jonat  Epìfcopi  inimìcis  compofinm 
Expeditionem  autem  Biarnoncfenrem'judicès  Odde}Tenfcs  commenwrant. 

(b)  \1d.  S.  Vener.  HAREQE  Afhandl  om  Refimi  i  Ula»H,  in  Kioicnbaurflu  Sdfi.  Sisifi. 

Tom.  7.  pag.  ig. 

<c)  Vii  loc*  cit.  pag.  » 


GAP.  VII  t  35.  ^4-  685 

tducatfa),*  qvTbusfre€U8>  oomkkle  judieium ,  aeqvlfiviflè  videcur  (b\  ut 
Epifcopus  &  fiin>  tanqvam  pro&rtpù^  capì  &  carceri  includi  debcanc 


-  s:,'r  :  * 


§•34* 

De  toc  ac  tam  diris  in  fé  edicis  Regiis  Diplomatìbus,  qvibus  prò- 
fcriptusy  carceri  cradendus,  &  tantum  non  capite  pleélendus  cenfebatur» 
cercior  éiélus  Epifcopus ,  terrore  qvodam  primo  perculfus»  Cornicia  adire 
non  fullinuiir&j  &  ne  adveiionis  uno  loco  congregatisi  qvibus  »  li  res  ad 
manus  veniret  ^  parem  fé  non  fore^  facile  pracvidebat»  fui  facerec  poré- 
ilatemj  domi  fé  continuiiTe  videtur>  qvod  Martino  Epifcopo  ex  Dania 
reduci y  prsterea,  qvx  mox  diximus.  Regia  Refcripta»  codicillis  etiam 
collationis  praemunito,  &  denìqve  egregio  Doól.  P.  Palladii  Epifcopi 
Sislandise*  &  Islandicx  Ecclefiae  >  caufarumqve  ad  Religionem  fpe^ancium 
Generalis  Infpedoris  a  Rege  conftituti,  teftimonio  ornato^  qvo,  enixe 
eum  omnibus  commendabat»  omnia  qvo^  Jonas,  ipfo  abfente  in  dioeced 
Skalholtina  egerat  6c  conftituerat,  fumaminandi  anfam  dedic,  nam  ejus 
abfentìa,  non  tantum  Martino  animum,  fed  etiam  exoptatiffimam  facul- 
tatem  fubminiftravit,  ut  Thingvallas  Clerum  Skalholtinum  freqventem 
convocaret,  ubi  prarter  alia,  ad  flatum  Ecclefice  &  Religionem  pertinen- 
tìa>  cum  vigintiqvatuoropcims^notsSacerdocibus,  omnia  Jonse  in  dioe- 
cefi  Skalhokin^  gefta,  ad  juris  (lateram  examinata>  legibus  contraria  effe 
proclamar,  qvae  ideo  pcnitus  abrogat  &  refcindit,  ut  ex  ipfo  patet 
conciufo  (cj«    Qvp  fa(^o,  aiiisqve  dioecefeos  negotiis  rite  expeditis,  pri« 

R  r  r  r  3  mo 


(a)  Vid.  fupra  pag.  301. 

fb)  Tale  jadicium  in  Comitiis  fa£tum  effe,  docet  RefcripruiTi  Regium,  daturri  Nyburgi  d. 
Marris  poft  convcrf.  Pauli  1551.  Et  judjciuin  Snoksdalenfe  ab  Ormo  Sturlae  filio  pro- 
inulgatuni  anno  ,1550,  nam  utraqve  dare  allegant;  Scd  eodem  anno  fieri  potutife, 
omni  prbbabiHtate  caret,  tane  enim  ipfe  Epifcopus  &  filii  400  armatis  ftipati  judicio 
adftabant;  qvi  tale  qvid  fieri  haiid  permififfent.  Hinc  itaqie  probibinter  concludiriir 
hac  eossftate  in  Comitìis  non  appariiiffe;  Secus  enim,  nec  David  tale  jiidiciiim  ac- 
qvirere  potuiiièt,  nec  Martinns  eam ,  qva;  mox  nominabicur,  pronuntiare  aakis  furfìTec 
fententiam;  Et  ad  prjecavendiim ,  ne  talìa  lù?pins  fierent,  vÌLlctiir  Aiius  Nomophyla- 
cl«  officium  anno  1550  poflliminio  aut  cffeclj^fle,  aut  recnperaffe.  Vide  Reg.  lit.  ad 
Davidem,  dar.  1551  d.  Ven.  polì  qvalìmodogeniti. 

(e)  Vid-  S.  Vcner.  HARBOE  A/bandì,  loc.  cit.  pag.  19. 


686  PERIODUS  IV^    SECT>IO  IV. 

mo  Skatholtum  proficifcicur)  indeqvé  Vtficationem  ecdèiiifticàm  per 
Qv^rcam  Occidentalem  ingreiTus^  fub  hyemis  inìcium,  Sctdaftadum,  pne* 
bendam  oìagni  nominis,  in  patte  occìdencali  fitam,  ubi  ante  fuicepoim 
Epifcopale  offici um  ^  facerdotali  fun£^usr  fuerat,  fecutn  luisconcolk,  ibi- 
demqve  Regiis  fretus  EdidHSf  fecuras  égiu 

§•  35. 

>   Vartis  autenij  ut  probabile  eftj  Amfonium  anxium  curìs  (a)»  epi* 
Ada  Pauli  Tertii  Romanorum  Pontificis^  hoc  anno  fcnpca,  magoopere 

emxìc 


(a)  Nobis  etfi  ntriusqve  exetnplaris  copia  fit,  Latini  ttntnm  exemplum  htc  liftmiDs,  cnm 
duorum  Sacerdotum  teftiiicfttione,  ftatimpoft  acceptAS  Ikaras  adoruatai  oc  ex  dieiÀ 
anni  notatione  patet.     Harum  tenor  talis  eft: 

PAULUS  PP.  III. 
Verter abilìs  frater^  falutem  if  Apoftolicmn  benediShnem.  Reeepìmm  Iherérs  tius 
ly  AngitJH  preteriti  dat,  plenas  Was  qvidem  tum  pietatii  erga  Deum ,  tum  ukfervMtH 
^  obedientie  erga  nos  iy  banc  Satiéam  Sedetn  :  de  qvibus  te  fuawtopere  m  Dfo  iV 
f/ihto  cemmeridamiis  $  bort/iniurqve ,  ttt  uìia  a/m  tìbi  comwijfo  grege  in  iOtt  perjeveres^ 
recepturns  ab  bominibus  laudem  in  tetris  9  ij  ab  ipfo  Deo  etentam  vìtenm  m  cetn» 
^od  vero  ad  pecttniam  beato  Petro  debitam^  qyam  apud  $e  confervare^  dkii  y  stùntt, 
gratum  ertt  nobis  ^  ut  illam  in  ufutn  eorum  fatiperum  etvges,  qvi  nùfeti^^rdus  éigwi  pihi 
vi^lebuntur,  exiftimesqve  nos  in  biist  qve  cnm  Deo  facere  poterimus^  nnmfvam  tìbi  de^ 
futurgs.  Deus  ipje  otnnipotens  te  iy  gregetn  ttium  benedicat,  .  Dapum  Rom^  aput  Smc- 
$um  Petrutn^  fub  afiiiulo  pijcatoris  die  8  Martii  M,D  XXXXVlll^  P<mtifcams  nofri 
anno  qvinto  decimo, 

Blo.      ef.     fulgin. 
Venerabili  Fratri  Epifcopo  Holenfia. 

*'  Id  facimas  Thorfteinus  -Gunni  iilins  &  Hallus  Argrimi  filins  Saeerdotes  à\^ 
*'  cefeos  Holanx  bonis  viris  notum ,  qvod  vidimus  &  periegiinus  cole  epiftolium  Ifó' 
**  num  CUOI  Domini  Papié  figilio,  qvale  hìc  fcriptum  efl«  in  cujus  veritatein  nomi- 
"  nati  Sacerdotes  noflra  figilla  his  literis  iinponimas»  Holis  in  Hialtadal»  prhiie 
"  feftum  Olai  prius  Anno  Domini  1539.  " 

Dominus  A.  MAGNJEVS  fcripfit  fé  invenilTe  htt3us  Brevis  Datmn  in  alio  exno- 
plari  ita  fcriptnm:  Datum  Rom^  apud  Rotai  die  mono  Marfii  Jub  amudo  ptjcanrà, 
EpifcopatttS  noftri  //-.  Nos  hujus  Brevis  duo  %nditnuB  exempUria  Iflandica,  q%'on)m 
lìtiiimqve  habet:  («e)  Pat/Ius  IlII^  qvod  manifefle  erroneam  eft,  cutn  h  annotti^ 
dem  1555  Marcello  fuccefrerit,  féd  Paulus  III,  qvi  hoc  anno  4  idus  Korembr.  obiit, 
hujus  Epiftolae  indubius  au&or  eft.    ffi)  Utruinqve  Idaivltcuiii  »  qvod  vidimos  excm- 

plar 


•^        GAP-  VIL  S-  35.  36.  6gr 

erexic  Srftnimnvir,  illfl.emm  aecepta,  qvam  Hatnburgenfes  niercacoret' 
Uifus  &  Ludoviciis?nulerunr>  Cl^cum  confeftim  in  templum  Hobnmn. 
convocavrc,  induiusqvc  prctipCllimas  vejftesEpifcopales,  Micram  capite,. 
kd  manu  làtuum  gerens,  anu  fmiirDUiT)  altare  confticucus,  minibus  & 
oculis  in  C(i:!uin  devotiiìimo  geftu  clevatis,  fed  clero,  paritcr  ornato,: 
adftante»  eandein  legi  curavit,  finita  vero  leélione,  acceptaqve  Cleri 
gratulaiione  )  ipfe  primo  Dco  &  Pontifici  intimas  egit  gratias,   cantaqve 
confolacione  exfultans  dixiffe  fertur,  vitam  fé  potius  qyam  fidem  erga: 
Pontificein  Romamim  pofifurum  elle;  Hinc  literas  ftjtini  exfcribi  cura- 
vit, earumqve  exemptum,  cujus  veritatem  idoneoram  ceftium  fubfcrip-v 
tic  &  figlila  firmabant,  amicis  transrDific»  indoi^lis  vero  in  vernaculatn: 
translatas  lìngvam,   ad  firmandam  vulgi  fidem  impertivit.     In  qvovis 
atiam  conventu  Ecdefiaftico  publice  recitari  curavic>  &  ut  ufus  poftu- 
bre  videbatur  >  easdem  applicavic  &  expiìcavic» 

Tiinrum  itaqve  abfuit  ut  Regium  Ediélum  &  mintt,  qvae  Luthe- 
ranse  Religionis  propagatores  &  feélatores  perfeqvi  prohibuerunt,  iisqve 
proteftionem  promiferunt,  durum  raitigarent  Arxfonii  ingenium,ùt  ea- 
dem  concemnere  &  pcnitus  conculcare,  Lucheranos  autem  eo  acrius  ve- 
xare,  firmiter  libi  proponeréc .  qvod,  qvo  majori  juris  fpccie  fieri  poflet, 
confultifllmum  &  faélu  fjcillimum  vifumeft,  fi  illis  conclufiim  qvoddam 
Synodi  pcclefiafticae,  tam  ixccntium  Pontificis  Romani  literarura  au(3ori- 
tati  fupsrftrùàum;  òpponatur,  qvod  eosdem  perfeqvi  &  carceribus^ 
includi  iubeac.  Ferocem  praeterea  animum  ftimuhbaht  hu'us  anni  Co- 
mitioruin  conclufiones,  tam  a  Clero  Skalholtino,  qvam  Politicis  qvibus- 
dam,  in  ejus  ignominìam  &  perniciem  faélttr,  qvas  licer  contemnere  aut 
indMercnter  ferre  fimularét  j  tam  alta  mente  repofita?^  tamen  manferunc, 


ut  ; 


pltr  habet:  Datura  "  vìd  Sanfte  Peturs  kyrkio  "  0:  apud  SanSi  Pxfri  TtinpIum^Stà 
dìein  su  Mflitìi,  cum  in  Latino  (ir  g  Martii ,  qvs  differenti.^  parvi  referr.  la  mox 
feqventi  Judi'cio  Tbihgeyrenfi  emphitice  vocantiir  Lìtera  Pottvfim  hoc  anno  (ND.  i 
fialtVe  Róu))  ìpfa  Rowa^  ad  Epijcopum  Jonam  firipta ^  qvali  luci  Taiìclirns  aiuoritati 
Epiftolfle,  «liqMd  ponderis  addcier.  Alt  in  judicio  Thingvallenfi  1550;  (?vc  h*cs 
fivc  nb  ^a  diverfa;  Domi/ti  Papa  £pijfq!a  aperta  ^  Jigilio  finnata,  ut  inand^um  Jt 
sdminiih'andis  rebus  dioeceieos  bk^hoitinà:  Jous  datura,  ai.e|^acur. 


688  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV; 


tK  ftveriffimatn  parata  ulooneoi  i^ommodim  womm  eaocma  txtfcesàL 
occafiohem  exfpedarec,  qvapropter»  uc  iaciirerfiirìm  .ea*  feom^r^^  f^ct* 
reti  aut  qvietiis  domi  nifliìfit  1  autinlocts.rcnnQsiQnb»^^ 
tem  trìric     Tandem  aucetn  fub  aucuro0ttmrTQpitfHJiian^(HM«v«cnai- 
fem  »  unde  iadlUine  in  diceceiin  Skalholctnam  exieaf fus  fiect  poceft ,  fojko 
more  ecclefias,  ad  cegeAdutn  de  propofitofiifpicionem^  luftr^cum  ingre- 
ditur ,  cumqve  nunqvani  non  cwùs  incìdatity  qv«  in  coorventibua  Ecck- 
fiafticis  fopirìi  auc  tepeiiri  deben€>  &  hoc  cempOM  fere  ubìqve  aliqvi 
eifent  3  qvi  de  antìqvia  ceremoniis  &  doélrìna  ^^mìnus  i^nmiice  fta^oimit 
&  loqverencur,  licec  plurimi  mecu  poemeid.paka  proforre  yerert^cuf  j 
ad  eosdem  coércendos»  ubicunqve  tandem  tevrarum  ìaveniri  coociogat» 
ad  csnobium  Thingeyrenfei  non  adeo  freqventem  (ne  fcilìcec  freqven- 
tia  famam  &,  fufpicionem  augerec)  Synodum  convocac,  cui  difcemendum 
proponit,  qvid  faciendum  Haeretias^  avichrifma»  luftrationesj  excom- 
inunicationes  &  tatia  concemnanc»  fed  haerefin  diflfeminare  &  novos  ricus 
ìncroducere  ftudeanc,  qvx  cam  latis  &  generalibus  verbis  ac  terminis  prò- 
pofuit,  ut  qvo  coUinearet  j  vix  incelligì  poflèt,  &  ut  generale  naéhis  Con- 
clufum  ,   in  omnesy   cujuscunqve  ilacus  &   condinonis  efienc,   hujus 
àutoricace  &  officii  zeloj   ut  videri  voluit^  adaélus,  agere  poflec,  nani» 
licer  alia  mulu  nullo  juris  prascextu,  fed  mera  vi  &  iniuria  agerec,  hac  vice 
tamen,  qvx  molìebacur,  uc  opcimo  jure  aéla^  alìqva  juiticiac  &  piecaos 
larva  tegere  voluit*  Conclufum  aucem)  prout  incendit,  ab  hoc  concili- 
dbulo  ot)CÌnuit,  tales  omnes,  ubicunqve  fernet  conuneant,  ca}Mendos, 
&  donec  agant  poenicentiam  ^  carceri  includendosi  qvod  ipfe  com  fiJio 
Biorno  confirmavii;  (a)» 

Hujus  atrocifllmi  conclufi  efFe<^um  &  Arsibnii  tyrannidemi  Mtf- 
tinus  Epifcopus  &  Amas  Arnoris  omnium  primi  experti  funt  (b) ,  per  ex- 

ploraraces 

(i)  Hoc  conclufum  vid.  in  S,  Yen.  HARBOE  A/baudling  om  Rtffxrm^  i  hlmU  in  KiAak. 
Scìfk.  Skrifi.  Tom.  7.  pag.  33. 

(b)  Credain  Martinus  pofl  Judicium  Tbingorenfe  &  fuh  ìpfum  hjremis  imciimi  capcan 
fuiflè  »  bis  induàus  rationibus.      x)  Verbis  Theodoti  Martini  filii ,  in  liceris  id 

Ditainns 


ptewtoi*>otifeftv»^vti»^)iM»^  aertfor  fti^Ms  Martimim 

atir  ecdefkfiÀoft.  Vmi9tii^'r4ii  T|t>(>ariMu  T^^miefe^g  int^ntunveife)  «aut 
St»d^ft«4(^ <i&(k  ^pltoai»' feotmrm  f  ^i^i^e  5 '  fitios .  BiOrnum  <&  Arium /  ingenci 
velimiii  Aspatoi ^gii^Hie^i<|Vam.dtM]}^  ifì  Pravin^tam  Borgar/ìard  irrup- 
tkmtm  ÉtccMi  jub^t,  UfikUd^  IKTO  tenace,  iràr  venere -^irApetum/acerf 
]raflent.^  (^o  ubi  pei^fim^  <Amp^€Ktve  M$rcmum  Stadaftadi  ad* 
hue  eSè^  >E)avi<tett>  èuvtrtr  ìnn^fnpovio  éi&é  Rif  (a)  lmiircanlra^'  aliisqve 
negotHs<  ìttiìent\3m  ag^ne^ ^ elfiato  * agmini  re<$tà  iltac  ceiidunc ,  i nifì  qvòd 
HytéabhnywM'ctkctoi:^  a  ii4a 'publkmtniliiarì  diftaiis>  defìexerqnC;»  Ao 
ram  AriiùFi'  filmm^^dtftifii  jSt 'Da^ridis  'intkitóra  Mt\cutfì>  Reftwmatacqve 
Religioni  addiéhiffiMufn  >  ci^euin^  qvi  priore  ^imo  Martini  (Xiicialis  fuerac^ 
.1.  /..■     t.  i«  i-      i-  ,/;»',..-,  4.:  .  :  Jonsqve  *• 

_'  •  '  ' '     •  /•'•  'k  *•  /  «'«/i  .. ,  •  -     ,  t  ^»»     ,  '  «'     .  t,      .      •   .  '       ...      .  ._  ' 

Ùomìhiim'PetrlimTàllàcIfùm,  clà'tis  i55Ó|dicentfsPatrem  fuum  pricterrfa  hyeme  captum 
fillffer'<^Vod''fJavfd!'Ìli  foà  apbfcjgra  iiitùmm  tempore 'faéhtitl  firt(rB"hldigit9r»  \'idetur* 
jRoéeMlicn'^é  Vero  vèi^g^iTte  a<i  ifinétn  s^hile  eveniife  Jcribi](ót,  r<|vo6}  n»ii  irtocatruir, 
"curp  Theod^  &.Daw4i«»,r.ekitionej  ,ftple..conciliari  qrpa^tt,  nam  Da/id.  detenninaV 
tempuSj.qvp  Pr^rful  filio«  ablegavit,  icl([ve  autumnum  vocat;  Trieodorus  vero  loqvi- 
tur  de-  ipib  captivitntis  die,  qvem  liyeinal^in  fuifte  afferir,  prius  itaqve  in  ulrimaf 
'  autuiftnt,  bofterius  vera  in  primi  hyémis  hebdoiìiadé  accidiife  flfetucndum  «flj  idt 
cft,  citcjs  mediana Ofiobils,  cum  hyemsi  ex  mente  vetentoi  hoc  anno  die  iiOdobris 
>  .mpenitj.-Tiweo  c^irod  t^npusab  a^qviiVQclip  ;ad  Fefèuni  IV^artinì  leti,  ix  Novenobr.  a)| 
,•  untjqYis.etiajn  aatumnus  vocabatur;  vid.  Mag.  TfiEOD.  THQRLACU  CalenJanum- 
|)ag,  7,  3)  Ipforum  Epifcopi  filioruin,  in  Epiflola  ad  Regni  Cancell'ariuin  annoi 
1550  icripta,  expreffe  dlcentimn  Martiniiin  (eptferdóme)  e^  judicum  fent^ncìa  captuni 
ef{e,^qvod  judtcìifm  aliad  non  fnveiliilUr  qvtiin  hòcce  prideiti  allegacum,  ili  qvo,* 
edi  Martin V{9,a9tp9.  ab  <QuA%  i^on  npjnrnetur,  haudi  obicore  t^i^ei)  ibidem  deicri^ 
bìtur.  3)  Eorum  relarione,  qvi  Arnam  Arnoris  fìlinm,  cum  qvatuor  menfes  Hoiis 
captìvus  tuiffet,  fub  qvadragefìmam ,  .aut^poft  fefliim  Purificationis  liberatum  efie 
icribtint.  4)  Ne  minimum  qvidem  ftCtn^  gry  hoc  anno  de  hac  re  Hafniam  transvo- 
lare  jpotuif ,  qyod  docuineoto  e(^,  ejim- poft  m0;rci|tprHmydisceirufn  .caj)|ttin  fuilTe. 
Tartrel-'' ^èttaiTT  irìirb  1550  de  ejus  'diifiiftiorfe  >  nec  PfàrfeOusrR'egius,  Meixirores ,  aut 
Epirtélse  qvicqTam  certi  Hafniain  perfen-e  ^tuérunt,  W  ^  Refcriptii  &  tnarìditóì^ 
]beg]i&  feigvénte  anno  datis^  conftat;  fiibiiominns  cemim  ed  in  capm'itate  faide  in- 
tegrum  anfium  muiuS'decem  die.s,  vide  $•  54^.10011  f.  ^pi/iolam  Biojrni  &  Arit  $.  4j^< 
ad  CancelL  dat.  io  Aug.  1550  qva;  Martini  captiviratis ,  fed  non  liberationls  mentio- 
Ttèm  ftà'r;  qvx  omnia  éo'cóllineant,  captivum  fuìfle  circa  medium  Octobr.  15491  libe- 
rarum  vero  eodem  menfe  ineunte  1550. 

(a)  De  emporio  Rif  vid.  fupra  Seft.  f.  cap.  3,  .§.  5:  pfig.235. 

Tqm,  li:  S'sss 


''    Tal 


690 


PERIODUS 


SECTIO  IV. 


Jonaqve  coftatibas  prò  ViriR'otivferfr  iVefW,  ijvicfvc  «dw,  qvslwc  tmo 
Thingvallis  conerà  eum  ftatuca  fiterÉnt,  hàud  ptffutn  conraltt,  fed  hoc 
tempore^  cumEpifcopoStadaftad!  manentenl,  doirti  nofi  reperferonr,  unde 
pari  celerìtate  pei^entes,  in  platiitie  di^a  Stackhamarsnc,  Amam  k 
tentorio  dormientem  ofFendunr,  &  ut  erat  femìnudus ,  neqvid  oppro- 
brio  &  cruciatìbus  deeiTet/  ttidncico;  atit  vituli  iftftar  e^vo  aUigatum>  Sa- 
daftadum  devehunc,  ubi  Epifcoptim'incauWlTi  &  imparacum»  parvo 
negotioy  in  fuam  redigunt  poteftatem,  qvo  fucceflb  laeci ,  extemploid 
emporium  Rif,  Davidem  pari  modo  oppreflferi ,  pencolane <»  qvi  inaròi 
ibideiT)  lingula  ificlufus,  parum  tbfdity  qviÀ  in  eorum  manua  inctdidèC} 
fed  pertrarnìcem  qvendtim  iplis  ignotum^'^peimcomparabilts^qvi  cgicp 
rime.elàpfus  ed.  Stadaftadum  deinde  reverìi^  novam  de  Davide  inter- 
cipiendo  confultationem  ìneunc  ,  cui^  cum  inter  pocula  &  cotniii&tionem 
fierety  ipfis  infciis  fé  immifcuerat  qvidam  Davidis  exploracor,  qvi  om- 
nia y  qve  audierat ,  hero  retuHt.  Deinde  cum  opimìs  fpoUts  reverrenies, 
Snoksdalum  triumphances  pergunt;  fed  Davidem^  non  w  ame  impai»- 
tum ,  invenientesi  ab  invafione  abftìnent,  pèrlitctas,  tantum  ludibrio 
iè  invitantesi  ut  afHnem  &  amicum  inVifet',  aut  fi  pofllfet,  libera;  ma- 
)orìs  enim  )am  &  eorum  mcereiTe  liberari,  &  ipiius  virrucem  ofteoore, 
qvam  priori  anno,  cum  latronum  Pr^Bfeélus ,  patrem  a  tempio  SbV 
holteniì  arcuìHet,  qvap  ille  magno  animo  contemnens ,  fuos  compefcuit; 
ne  impetum  facerent,  fcd  (i  impetantur ,  illatam  vim  ftrenue  propulfcar, 
monens.  Uxor  autem  Davidis 9  Martini  Epifcopi  foror»  mifere  ploratisi 
&  per  Jefu  Chrìfti  vulnera  orans>  utfratrem  iniontem  &  injufte  capcum 
dimittant>  non  folum  re  infe£la>  fed  dcrifa  &  ludibtio  èabica>  reverik  eli 


.  I 


Qvantam  ex  Epifcopi  captivitate  ceperit  Jonas  Arìi  laetidanii  la- 
dìcant  ejusdem  in  eandem  faéb  illuforia  carmina  (a),  qvi  primo  libai- 
ori  habitus  cuftodia,  ab  uno  tantum  fatellite^  cui  nomea  Steinn»  obfer- 
vabatur,  cujus  aliqVando  diligentiam  eludens,  aufugit,  fed  ab  omnibus 
fugienti  neceifariis  imparatus>  (latim  inventus  &  retraélus,  aróHori  ami- 

cum 


(a)  Carmina  ifla  legi  pofTutit  in  S.  Vener^  HA&BOE  Tramata  ikpias  laudato   iu  KàfÀ 
Silfk.  Skrifi.  Tom.  7.  pag.  23. 


^^        CAP/  VII  ^  37;  3g;      .1  S9t 

ttttn  carceri  trÉdieiir;  m  c|vo  einoa  unnim  ydibudfis  Hlufic  carmini* 
bus  (è)i  fed  edaiti  et  otijecic  &  in  vulgus  Spargi  curavit,  eum  non  1  Regia 
Majeftate  Sktiholtinum  conftirocum  fuilTe  E^uCbofiuaì).  fed  Laurencii 
MuÌ€  «rei bus  ìk:«  technis^  Regiafs  litéras  furto  aut  fraude  adepcum  eiTe^ 
eumqve  paricer  ac  reiiqvos  Reforaifai»..do(^iaa&.con&frores,  qvi  Sancr. 
tos  invocare  9  chrifma,  luftrationes,  confirmaciones^  &  calìa  dèdignancun 
qvovis  ethnico  pejores  eflie«  Tandepfi  vero^  auc  ejus  calamicatlbus  fatiato 
Epifcopoy  aut,  uc  qvidaiD  voluntt  intercedente  Ario  Epifcopi  filio^ 
ipfi  cuftodìjendiasi  tradKur  )  vkì  tol^rabiliorem  mStus  eft  condicionem,  qvo 
tempore  etiam»  live  (eriot  five  verbo  tantum  a£i\xm  videtur  de  ejus  Gbe-^ 
radone  &  in  ofiìoium.reilitutione  (b^^  fed  .conditiopibus^  qvas  noluicac- 
captare,  qvjod  itaqve  nultum  hahuit  fucpeflum,  nam  in  cudodia  apud 
Arium  osqye  ia  feqventem  annum  manfic,  in  qvo  Biarnanefum  Obi  (bis- 
qve  iucceubrìbus  penitus  abdicavìt  (e).  Arnas  autem  indignidiiTie  habc- 
bactir,  nam  primo  in  culina  pubiicai  pifces  vento  induratps  malleo  con- 
cundece  qvocidie  coaélus  fuit;  fed  poflqvam  anno  i$50i  die  circumci- 
fionis,  EpifoopQt  Davidam  foleanicer  devpventi  9  operam  commodare 
renuenic>  angufto  inclufu^  carceri,  &  fub  fcamnam  qvoddam  detrufusj 
capite  td  igemia  usqve  incurvato,  fetido  vafe  ori  fuppofìco  crucìaba-^ 
tur  (d),  &  fòrte  efurie  perepndw>rfuiilèt,  ni  mulier  qvordam  cjus  mi  ferra 

Ssss  a  per 


(a)  '•  Bóiidenn  Marteinn  far^  fitc  t&l,  burtu  lilióp  fri  Steine,  .vafadi  hiiin  Tram  «  Vind? 

••  iriiAj  vard  hcfìmm  ^^ad  ad  meine.  *'  Hpc  t(ì:,CeJonus  Martìmu  non  Jhtit  prò- 
arijfiSf  fid  s  Sifn^ì  (memorato  OelMOjphylpcì)  viam  CQrrìficbat  in  valle m  Vjndaarcìg^ 
f<ni9  fvod  iUi  itrforfutfium  fepms.  ForiGtan  oc  hic  per  Stji.iem  lapis  int'.iligitur, 
iuper  qvem  pifces  ar^faé^i  coiuunduntur/  ut  Epifcopiis  (Imili  ac  Arnas  Arnoris  tnoio 
habitus  fuerìr.  Vide  Theodor!  Martini  Cpift.  ad  Palladium,  &  fillorutn  Epifcopi 
Epìft.  ad  Cantelt.  Joh.  Frtis,  vid.  $.  49. 

(b)  Conf.  nunqvam  nimis  laudati  lUaftiiit  HARBOE  Hijl.   Biform.  Rdig.  Isiaitd,  Part«  2. 

§.  1%  pflg.  44  — '4f- 
(e)  Huic  cefliom  MSdrnfelH  d.  i  Jan.  1550  Mattimu  fu1)fcrip6t  m  ^ifcopuv  Skaiholtir 
nus,  non  qvod  illum  prò  tali  agnol'cerent,  aut  agnolci  vellent,  i'ed  ad  addendum 
valoreo)  ce0ìoni,  qvaiu  AHus  noWt  alias  legitimam  non  efle,  aut  a  qvodam  ratain 
faabendain,  nifi  a  le^itiino  Skalbolcino  Epifcopo  facla  dXti. 

(jS)  Hujus  r«  teftes  gp-avifllini  font  ipfiuJ  Praefolis  carmina:  ••  Hann  var  fidali  halldcnti 
»•  midur,  helUIur  tók  hi  karnafyrir  Arnaj  ^reyngdur  under  {>verpili  nidur,  |)d  tók 
••  l^aede  brióft  og  kvicfur,  tned  iidum  iàrna.  •'    Item:  **  peir  feftu  uppa  hann  fùl- 

••  aun 


692  PERiaDU-?  ly. -^CTWO  IV- 

per^nguftom  qvóMam&irmmnd  a)M)vid  ^calofftaramffu^iiide  alcoli^ 
{tt.  Tandem  auteni ,  pnsflico  .jucametuo.  rmnqvit|!^  ra^avidi  auc  iManino 
pofthac  auxiUacuram^  .muiiD  miaus  Epiicopp.  Si  o^^  fiitis  advierfacurum, 
uxoris,  qvasàd  iprum  redimendam  »  ingons^aori  urgenciqve  poniluscor- 
raferat,  lupplicious;pcecibus,  dacus  €^ 


■) 


( 


i\'  « 


>  w 


I 


/    :.  ...  %  39.'    ,  ,, 


Ad.Hs?c  tempora  referenda  eft  pcrfecmio  CWaf  Hiakì  filli,  qvi  oc 
Epifcopi  carillimus  amicus,  &  inter  fynchronos,  fi  non  doélìiìimus ,  fal- 
tìm  mabribus  par;  abeo;  unno  1/5^9  pt^^btnda  Laufafenfi  beacus  fiienc, 
(ed  1542  in  Danìafn  ahlégatus^'  ibiderfìi  guftum  Se  cognitumem  pariotis 
doélrinx  irabiberat,  timai'e'è''ucèin  Epifcopi  ,&  feculi  amore >  ne  opiimoi 
amicterec  Prxbendpm;  &  éxtorria,  omnium  indigtis^  redderenir,  veri* 
tacem  injufte  detinuera't>  nunc  tandem  libere  eandem  eloqvi^  &  contri 
^anó^orum  adoraciones  aliosqve  abufus  lucutenter  declamare  ccepit,  qvod 
cym  Epifcopum  diu  lacere  nori^  pwfet,  ei  confcilim  dicam  fcripfit,  ut 
coram  conftitutà  Synodo  caufaW/diélums  adtflit  Olaus  icaqve  timore 
perculfuS)  partim  éxcufationuftì'flcxuofe  mecandrìs, -partimi  obfcurìs ami^ 
corum  ceftimoniisv  qvi  ejlis  doélrinàM  nònf.pcnipusàbbininabdhtur^par* 
tim  objeda  negando,  in  tantum- fé  purga  vie,  ut  Synodi  voto  ab  hxre- 
feos  crìmine  purus&  infonspronuntiaretiir,  qvo  Prxlbl  adeo  toaius  cft, 
ut  deteélo  capite,  Deo,  qvi;  tantum  virum  a  tanDJabe  confervavent, 
ìntimas  agerec  gwtias.  Sed intcrieélo  non  longo  .tempore,  fama,  &qvi- 
dcm  irrefragabilibus  confirmata  teftimoniis  ad  Pnefulem  delata  eft,  Oj- 
um  non  tantum  iUicitis  ufum  m^diis^qatlfiim  ofatin^iifle ,  fed  etiam  nunc 
maiorì  qvam  unqvamanceatemeritacècatholicam  doarìnamoppugnare}Lu- 
theranam  vero  propagatum  ire ,  qvapropter  Jonasira  &  ultione  exandc- 
fcens,  denuo  ei  diem  dixit^  qtcoranj  Synodo  HrafnagiJi  habenda  fedite- 
ret,  ubi  objeéb  aut  libere  confitens,  aut  teftinnyiiis  cpnvi(5lus,  aula 
cccidit)  &  ut  manifèftas  hicrefeos  reus  Sacerdorio  &  Prarbenda  indignos 

condem- 


»•  ann  kopp,  fcm'fycr  var  under  bordnip  ,.hi.ì  fkordum.  "  d:  Fojfei  vìlus  traSf 
t«s  Arnis^  tJHS  rebus  h  pcjus  verjis^  fuù  fcammt/u  detrufìts,  nrd:  tau  pecfus  f^ 
venter  ijj  hut»  faucìabantm'.    \i<i\xk\  A^x^ruìtt  e/  watulaw  fatìdjtu^  qya  ama  fé 


>fcabellh  mulieribus  iuJhvUbat. 


!"  :     GAP,  VII.  S.  39,  40;:  693 

jCpndemfMftir,  ^c  ut.  ^levocioaì^  ^eus,  fado  impétu.  ex  tempGcr  vi  ejici- 
V  ,  itiMqvotumultu,  pede  ita  ixiìUs.eft.  ut  s  nuHis  uiiqvam  iànari  poflèc 
n^cdiìs.  Hinc  omnium  ioQps»  unacatacum  comtratus  famulo,  in  tesqva 
Ejfiordenfia  aufugic>  ibidemqvei  ddicuic.  donec  Thorlcifus  Grimi  cunr 
fuo  facellitio  eadem  trarifiens,  ipfi  tutum  Inter  fuos  in  Toparchiam 
Kialarnefenfem  tranfitum  pracftitic,  ubi  in  nautas,  qvi  hic  hyemavcranc, 
fed  jamjam  vela  erant  daturi,  incìdens^  cum  iisdem  Hafniam,  qveftum 
injurìa^,  traiecit^  qvo  nuncium  de  Martini  captivitate  aliisqve  Ara^fonri 
exceilibus  &  tyrannide  anno  i$50>.primus  pertuIiHc  videtun 

Dum  htpc  in  Tslandia  geruntur,  Jonas  Arxfonius  ab  irato  Rege; 
ctijus  toc  clementiffima  mónica  proterve  contemferac,  ab  officio  penìtus 
removetur  /  in  cajus  locum,  aufGislaum  Jònoefilium,  aut  alium  qven- 
dam  eligere,  Hafniamqa'e  transmittere,  qvi  ab  Univerfitate  HafnjenC 
àpprobatus,.  &  ab'ipfo  Rege'E'pifcopus  conftitutus,  denuo  in  Islàndiam 
transmittatur,  HolenGs  dicjecefeos  incola?  jubentur  (a).  Qvod  Araefonius, 
audienS)  jSiflao  non  modo  ob  Religionem,  fed  etiam  qvod  fé  ut  dìoece- 
feos  Skaìholtinae  Adminiftratorem  contradixerat,  &  nlium  Biòrnum  a 
fùcce(!loiì*e"1n  eundcm  Epifcopatum  anno  1548  fuo  votò  excluferat; 
Tandemqve  anno  1549  inter  eos  non  ultimus  fuerat,  qvi  fua  Aéìa  in 
Synodo  Thingvallenfi  abrogaverant,  &  penitus  irrita  pronuntiaverant, 
infenfus  erat.  Hunc  itaqve  ut  ulcìfccretur,  &  excommunicatione,  offi- 
cio, qvo  deftinabatur,  indignum  redderet,  fimulacut  Regium  Mandatum 
conculcar.et ,  Thingeyrenfis  Synodi  conclufo  autoritatem  conciiiaret, 
tandemqve  ut  Holanae  dicecefeos  Clcrum  ab  ipfius,  aliusve  elezione 
averterete  Gislao  mifit  excommunicationis  diploma  {b),qvi  licetid,  ut 
trutum  qvoddam  fulmen  &  qvafi  ex  pelvi  emilfum  contemneret ,  atta- 
mcn  fé  in  Islandia,  qvam  univerfam  fub  fua  jam  Jonas  habuit  poteftate, 
tutum  non  fore  praelagiens,  convafatìs  rebus,  relicla  tantum  uxore  & 
liberis,  Hafniam  transnavigavic,  qvo  prudenti  confilio  imminentem  effu- 
git  procellam ,  brevi  enim  aderat  BiOrnus  Epifcopi  filius  a  patre  millus, 

S  s  s  s  3  qvi 


(a)  Vid.  NARBOE  AfhandL  &c.  in  Kiò'benh.  Sdflc.  Skiift.  Tom.  7.  pag.  3g. 

(b)  Vid.  lop.  eie.  pag.  35  &  fupra  pag.   371. 


694  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

qvi  e)ùs  viìces  dgens,  Vacnsfiordi  Synodum  còSgit,  in '((vt  Gislio  ofi^ 
cium  &  Prarbenddm  abrogavit ,  &  bona  publicanda  judicavit  ;  uxoitir 
vero  fere  nudam  Selardido  abe^'c,  qvs»  cQni  ^ìiii6ittilras  9^  omnium  ia- 
ops,  ad  fracrem  fuuin  Magnum  Hagam  confugic.         /'  ': 


'  I 


§.  41- 

Hoc  etìam  anno>  ad  Davidem  Gudmtindi  &  Petrtrm  Einari,  dc- 
mentiiTima^  Regia  Majeftas  fcripiic  literas,  ex  qv9>u$  conftac«  eos  fup^ 
riore  anno  Regi  fcripfìiTe,  &  de  Araefonìi  injuriis  &  graffatìbnibus  con* 
qveftos  fuifle;  illis  enim  Rex  injungit  &  mandar,  ut  Laurencium  Muhie 
Regis  Pra^fedum ,  qvi  incnandatis  habeaCj  ut  Epifcopum  capìat  &  cullo- 
diri  curet>  adjuvent  (a).  Nec  cjvod  fui  erat  muneris,  &  qvod  Ecclefi» 
Islandics  vigilantem  decuit  Inlpedorem ,  omifit  D.  Petrus  Palladius, 
SisUandis  Epifcopus  laudatiilimus ,  qvi  hoc  anno  Ara^fonio  epiftolam 
fcripfìt  pietate  &  bonis  monitis  plenam,  orans  monensqve  ut  ie& 
pifcat  (bj* 

S.  42- 

■  ■  ■  ■  I  ■  * 

(a)  Vìd.  S.  Veti.  HARBOK  Afbandling  loc.  cit.  pag.  63, 

(b)  Vid.  loc.  cit.  pag.  39.     Licer  Falladius ,  per  cujus  manus  tranfibant  omnia,  qrs  circi 

res  ecclefiflfticas  liiandis  a  Rege  agebantur,  optime  fciret,  qvod  anno  1548'^^* 
fonius,  (i  ad  Kegeni  venire  nolit,  profcriptus  fuerat,  qvodqve  eadem  profoiptio  anco 
1549  renovata  fuerat,  &  Davidi,  ut  eum  capiat,  injun£Him;  deinde  etiam,  qvcjiin 
ante  menfcm,  velampiius,  Nyburgi  acla  erant;  tamen  voluit  vir  optimns  oftendere 
protèrvo  Epiicopo  apad  Regem  longe  clementifllmum  non  penitns  prffdiàin  et 
omnem  venÌ2  Ibetn,  modo  jam  jam  refìpifcere  &  ad  agnitionenìi  veritads  veniic  séf 
le.r.  Sunt  qvi  tabulain  de  Hekla  monte  iniìpidam  »  qvàm  Falladius  in  bis  literìs  con- 
memorat,  acri  cenfura  perftringunt ,  qvam  fcih'cet  fabulam  uec  ftultiffimi  Mt^^o- 
rum  unqvam  credidcfunt,  qvscqve  apud  infiddem  Ar^foniain  nibil  aiiud  qvam  wwt 
dodrinx  ludibrium  &  Pxilladii  credulitatis  contemtum  elHcere  potuir.  Std  hic,  n» 
tam  PALLADI! f  qvam  feculi,  errorem  deprefiendimus,  &  qvod  haoc  de  Mio* 
ferni  in  Hekla  tdbulam  attinft,  non  folum  ea,  qvae  Speadi  Regalis  tntor  pag*  143* 
fqq.  fldfsrt,  fed  multo  plura  de  hoc  figmento  ab  exteris  credito  adferri  po(rent,q>}|i 
&  ipfe  Be«c  Chrifliainis  Tertius  cum  GilTuro  Einari  primo  in  IHandia  Epifcopo  Isois 
purìoribus  addlé^o  fennones  ferens ,  multa  (ut  hìc  fcriptum  reliq%'ir)  curioìà  plui  qfW 
utilia  de  Hccla  interrogavit.  In  Collezioni pro^erta,  Ùynm&irwm  Edit.  Havnic  1677  F 
Himicum  Caffnbcnp  pag.  6Q4i  cxiiUt  h^ouius  fiib  tiiulo:  H^r  tfter  fòlgn  àcn  ifàì 


CAP.  VII.  §.  4L  42»         '-  695 

§.42. 

Sed  haec  &.. omnia  iàna  oonHIia  Jonas  non  tantum  neglexit»  fed 
penìtus  (previe  &  ludibrio  habjiit;  bine  cognito  Laurentium  Mule,  ad^ 
juvante  Davide  &  Petro  Einari^  ut  fecapiat,  &  carceri  cradac,  in  man* 
dacis  habere^  non  jam  domi  hoftes  exfpeólare,  &  vim  illacam  propuU 
fare>  concencus,  fed  eandem  inferreparatus,  colleólis  400  aut  500  arma* 
tisj  cornicia  adic  (a)>  ìpie  enìm  ducencis  auc  300,  &  fìliorum  q  vi  vis  cen- 
tum  armacis  ftipati  erant^  tantusqve  cum  fuic  eorum  furor >  ut  Ormo 
Siurla!  fìlio  Nomophyiacis  ofHcium  abrogacum  irenC)  Arium  veroEpìfcopi 
fiiiuoi»  c|vi  ance  odlennium  eodem  fé  abdicaverat ,  Prsfedo  Regio  invico 
&  ingratiis  eidem  incruderenc  (b);  Arius  vero,  a  Praefeclo,  uc  annuam 
mercedem  Toparchice  Ejafiordenfis  numerarec>  monitus,  furore  percicus, 
nummoSf   qvos  eum  deglucire  juffic>  tanco  impecu  ei  in  os  conjecit» 

*  ut 


LttUfwands  Affienfang^  bvor  med  band  dantzer  firn  Bórn  til  Seng,  naar  de  ha ff ut 
Itngt  fiock  udrafet  i  dcnne  Verden.  Cujus  initium:  Trad  faH  htr  a»  9  din  Synd  mcd 
Sùrg  bekla%e  fyc,  Verl'us  autem  nonus  hic  eft:  "  Dig  nielper  ey  da  den  Ludrze 
»'  ictte  Laare,  men  hun  maa  gaa,  alt  med  àtri  ftore  Skire,  til  Hcckenfeld,  til  Hec- 
••  kcn,  til  Hecken,  til  Heckenfeld ,  befidde  den  inorke  Vraa.  "  Sqnt,  qvi  originein 
hujiis  fuperftitiónis  confuiìonì  noniinufn  montis  HclgafelJ^  &  Hecla,  live  Heclafell  ^ 
adfcribunt,  fed  minus  recle,  nam  majores  noftri  gentiles  in  multo  plura  loca  fé  poft 
niortem  translatos  iri  fperabaiit,  qvam  in  montem  Helgafeìl,  vid.  Landnamabók  pas- 
fim;  &  Speculi  RegaVts  autor  longe  aliam  rationem  loc.  fupra  cit.  allegat,  qvce  & 
verofimillima  videtur.    Vid.  BARTNOUNI  Antiqvitt.  Dan.  pag,  356. 

(a)  De  hac  expeditìone  ita  cecinit  OLAX/S  THOM/EUS:  "  Ti!  alì>inges  reid  fi  alldreì 
**  enn  Iflendingum  meire,  ad  ei  hefde  hundrud  tvenn,  hò'llda  bùna  geire,  flundum 
"  voru  ]^au  ]^riu;  fkrautlegann  til  eg  fann  fedga  flock,  fyin  fid  J>:Ttte  nu;  buin 
»»  var  611  med  bryniu  og  rock ,  bragna  iVeiten  fu.  "  Id  efl  :  Forum  Generale  IslaH' 
dorum  maxìmus  nunqvam  freqvenfavH  ^  qvin  ducentts  ^  interdum  trecentìs  amtato* 
ruin  ftìpatus  ejfet,  0  fplendidmn  Fa  tris  filiorumqve  agwen!  qvod  bodie  ejfet  admì* 
ratìottì,  Exercifur  bicce  lorica  if  clamyde  tnjìruéfus  proccdibat.  Et  de  Bionio  :  "  Med 
»»  hundrad  menn  ad  balurenn  vikur,  bòlldnr  meiga  Jad  filetta,  til  alfingìs  reck- 
»'  urenn  rikur,  ra?de  eg  afit  af  Hetta  um  raufnar  fegiìeiin  |>ann,  tiad  lólk  i  traufta 
••  ferd,  tei  eg  ad  hefde  bann,  hervopn  gód  med  handfka  og  fverd ,  bvor  lii;- p  yJde 
>»  mann.  "  Hoc  eft:  Centnm  viris  cowitatusy  ut  rumor  fui t^  forum  Gemmi j  vtfitU' 
vtt9  Magftatmm  epulentijfimus  ^  libere  loqvor  de  viro  magnìficcntìjjìuioi  Cohjrtcìn  anna^ 
tatn ,  mantcatam  if  enfibus  cioBam  in  boc  itinere  bahuit* 

Qd)  Vide  Regis  Epillolam  ^d  Davidem  Icriptam ,  anno  1550- 


$96        PERioijUeS  iv,-$E<;:rEio  tv. 

m  fangvìs  e^cnarìbus  hwd  parce  pr0ÌIueflet(fl\  deqiro  E|»fc(ypiaflbc1s,i]t 
faélo  avodam  beroico^  haud  parum  i^lmiawiiry  iaudìboMve  id  extollunc; 
Pr^feous  atttem  tanfi  ttffeétus  inJQrìd,  ttcét^iMud^iiOcds^rffmosadma^ 
nus  haberet>  ne  hifcere  qvidem  aufias  0A,  £tcU5^  enitn  ab  èdftante  dnm- 
forum  muldtudiQe^  ad  Arii  nutuin  cuivìs  fycmtfiÀ  paràcidìim/  peflime 
lAu^acus  aut  occifus  fuiiTec. 


Arsfontqs  interim  Marrinund  c«ptivutn  clrcuinlufians  ^^fpc^ 
culo  proponeiis^  fé  prò  unico  vero  Sj:  legKJnìo  Papati  au^ìorirate  cofh 
ilicuto  Skalhpkins  digecereps  Inìpeélore  geHlc,  qvod.  bic  in  Genera- 
libus  Cpmitiis»  ad  qvx  maxiipa  &  ppcioia  incolarum  pars  confluxentj 

{)ublice  confirniari  jgeftiens^  per  i^  Clericprum  coUegiucn  ab.ipfode- 
egatum  (plurcs  enioi  ut  ei  in  hac  re  operam  navarent  ìndugere  non 
potuifle  videtur)  non  obftance  qvod  a  Regc  ignominipfe  exaudora- 
tus  &pluries  profcriptus  fuerat,  a  Pr^pfedo  Regio,  Nomophylace  &pri- 
oris  anni  comitialibus  Pedarìts  excorris  &  carcere  dignus  judicacus,  un* 
demqve  ab  eiusdetn  anni  freqvenciflimse  dicecefeos  Generali  S/nodo 
Jegitima,  pnrfidence  Epifcopo  omnia  ejusdem  intra  tpfius  pomieria  a^a 
&  judicia  irrita  &  abrogata  fuerant;  decerni  &  pròclamari  curata  fuiire& 

haberi 


(a)  Vide  filiorum  Epifcopl  Epiftoìiini  ad  Cancellarium  Joh.  Friis,  datain  die  Laurcmii  1550» 
pvffterea  OLAI  THOM^T  Carmen:  '»  Ti!  alf>inges  en  fii-ctd,  eyc'er  bllrra fkialtói, 
".i  l£[gretcu  lagde  leid,  Jetfl  |>ar  iniinde  giaJlda,  dalena  dat>n<re  drdtt;  kallade  (yliie 
kappenn  dyr,  bad  kom  à.  nafernar  flióct,  hìrd(hórn"S^  là  hringa  tyr,  hvorge  ter 
^i  ódr.  Et  j>u  ^id  nùorva  ^undur.  Are  nam  hatc  ad  greina.  Hmn  ricd<iki(^ 
afl  hiiiign  Iujidur,.]^ó  befde  inaiga  fveina  og  hiellde  Iiiufum  a,  eingenn  fofwt 
orded  cirt,  ciptur  ad  giallda  f^,  annars  hefde  lifed  leidt»  Llted  bdknuin  tri. 
Hundrud  frìó  og  hefmed  baltt,  hoUda  i\6d  ikronfe,  &  ey renne  fyrer  ofan,  fiife 
6ÌÌU  var  buenn  Vanfc,  Ara  óvinum  |)4;  bùner  all^^r  biòVrum  geir,  ef  bryddeiiiui, 
/kylldu  aUerflcfltnar  })eir,  (keinii  i  haufenn  fa.  '*  d:  Comìtìa  adbuc^  CJtruhnsB 
fcutorum  J])oìtatQr  adh  ^  in  Sinatum  vtnUns  ^  JÌMuhihat  J}  nuunaos  Danis  foMitn^i 
Atbleta  fortiffniis  in  ora  Prafeóto  argaitum  projecjt ,  /jif  autew  nadcratc  fé  tvK 
$<\lpt.  Devota  hoc  Jagìttari!  clamavtt  Arius;  Alter  viro^,  qvanqvant  potis  e^ttw^ 
tftero  fawuhrum  gladiatorum  ^  vaLle  tmuìt^  ncmo  verbmu  vàgsure  aif^uSy  alisi  ^f»stù 
tufferà  Jroxifffi  ff'ijjcnt.  Trecenti  cum  femi^'e  viroruM  Jt/f^trius  «ti  crrpidiire  co^'9' 
tnerati  erant,  fìojìihtis  Arii  Jingnlis  fune  teinforis  arnia  ti  fcriculam  m'tndsn^iy 
fvjùus  dij/ìdium  incifiemibus  aria  na9t  vulner-a  injligeuda^ 


*9 
»» 
*> 
>* 


-GAP»  VII.  $4  41- 44.  697 

hdberi  debere  eum.  Papalis  /mmdnì  audorittce,  Ecctefiarum  dioecefèos 
S;:alhokina?  Epifcopali  prsdkum  imperio^  unicum  Infpe^lorem ,  donec 
a  Papa  aiius  conftittttcur >  qvt  aucem  recufenC)  qvin  perfedla  aiiÀorìtace 
hoc  oificium  adminìlbrec  >  pxnis  Eccletìailtca?  perdudlioni  condìgnis 
pleélendos  eflc;  &,iit  o&eoderet  fe^  «qn  tantum  polypragmofynes  reorum 
exaudorationem»  fcd  etìam  qvx  eorum  eranc^  lucrari  velie,  per  idem 
hocce  duodecimvirale  Collegium,  corum  bona,  ut  &  prò  impenfarutn 
reparatione  ordinarios  cathedra^  reditus  fibì  ad)udicari  curavic  ;  Qvo  paélOi 
perinde  ac  in  iudicio  Thingeyrenfi  if49»  Papalem  ftabilivit  auiftorita- 
tem,  Regiam  vero,  qvtc  Marcino  Epìfcopalem  dignitatem  contulerat, 
(jvam  fi  non  aperte  &  conceptis  verbis ,  tacite  tamen ,  &  per  confeqven- 
tiam,  exaudloravit,  penitus  fprevit  &  conculca  vie;  fibi  vero  in  cjus  & 
omnium  j  tam  ab  ipfo  Rege>  qvam  ab  eo  Ecclefice  Minifterio  praepofito- 
rum,  bona  &,  faculuces,  ut  &  ipil'us  cathedra  redkus  jus  &  dominxutn 
adlbivit  (a). 

%  44.    .  , 

H5s  tetus  fuGceflibus,  fcilicet  qvod  Regium  Praffeftum  tam  igno- 
fiìiniofe  crad^atum  proflìgaverat ,  •  Epifcopum  &  Nomophylacem  a  Rege 
confticucos  exauòloraveraty  illiqve  fé  ipfum,  buie  autem  filium  rubdi-» 
tuerac,  cum  univeriis  copiis  Martinum  vlndum,  qvafi  in  triumphum  du- 
ccns,  S  .alhohum  proficifcitur,  fixis  in  eodem,  ac  ante  biennium,  loco 
tencoriis^  per  caduceatorem  deditìonem  imperat,  qvam  Jonas  Biarni 
cathcdrae  Qvaeftor,  trecentorum  plus  mitius  armatorum  pra?fidio  confi- 
dens,  pfenicus  tejecit,  nec,  licer  Praeful ,  fé  Martinum  Epifcopum  in 
prima  aciei  fronte  cóllocatum  pilis  mifllbilibus  &  maximis  qvibusvis  pe- 
riculìs  objeéhirtini  minaretur,  ab  incepco  diiTX)veri  potuerunt,  usqve- 
dum  ip(e  Martinus  y  de  fé  >  ni  obfelii  fé  fubmitterent  >  aòium  elfe 
timerìsi  fcripto  deditionem  impef;àvit  (b),  cujus  imperio  Qva^ftor  obtem* 

perandum 


(a)  Hanc   fententiam  exhibet  Illuflrifll  lìARBOE  AfhandUng  am  Reformaimien  i  blanda 

in  Kìobenhavnfke  Scljkabs  Skr^kr  Tom. ,  7.  pag.  56. 

(b)  Vide  Theodor]  Martini,  ^piftolflm,  dtceiiteni:  Si  ii  qvisqvMm  fi  ifppofttìjfet ^  tum  Patri 

meo  mortem  mim^aimr» 

Tom   il  -  Tttt 


'^98  PERIÒt)lJ$  IV/  ÌEè¥^0  IV. 

perandura  ratus!,  a  defenflone  fubinvrtus  cfeftitìt,  carrfqi/e  trtcrqve  Epì- 
fcopus  ili  Epifcopaìi  atrio,  unacum  trtriusqve  partis  Primoribus  confe- 
(diiTcntj  claves  fibi  cbiicreditas  Martino  cor*m  omnibus  tradidit,  fcqve 
officio  abdicavit;  cu\vìs  conftantìa  &  fide  Arxfonitrs  deleélams  cfil-  vide- 
iur,  lum  S'  alholto  dìfcedens,  ipfi  Qva?ftorìs  offrdum  dcnuo  mandivìt. 
friiTìuni  qvod  S' alholti  effecit,  fuit  templi  luftratio,  qvod  non  tantum 
ob  ceremonias  &  doiSrinam  Reformatx 'Religionis  ibi  tradicam,  fed  ma- 
xime oh  GiiTiri  EpUcopi  fepulturam  profhnatutn  effe  cenfuit,  Gifluri 
itaqve  corpus  exhumari^  &  facco  inclufuni  extra  boerneterium  in  fove- 
am  qvandiun  conjici  cura  vie,  &  ne  ipfe  l'undus,  in  qvo  beati  viri  reli- 
qvix  jacuerunc,  hujus  luftrationis  expers  eftet,  affarim  aqvair  confccranr 
fcpulcro  infudit; .  Ipfius  autem  templi  luftrationem  pcrfeciti  adhibitis 
omnibus,  qvae  in  tali  aóìu  a  Rom'aiio -  Catholicrs  oblervari  folent,  cererao- 
niis,  hymnoruni  &  àntiphonarumr  concenti! 5* proceffionìbus,  circuitio- 
nibus,  aqva?  conlecrata?  afperfione^  crucium  fignatione,  imprimis  autern 
virga>  parietes,  altaria,  &  qvicqvid  obviiim  fuit,  ut  hoc  modo  inali 
genii  inde  expellercntur ,  probe  puiìàvit,  qvx  in  confpeélu  oclingcntorum 
phos  mìniiS'inortaHuifì  pacrata,  immenfam  laeticiam  apud.  horum  rìtuum 
aatiqvf>s  admiratores  excitarupt  (a).  Ludrato  hoc  modo  ipfo  tempio 
&  omnibus  ejus  ornamentis.  &  inflrumentis,  alias  peregic  omcii  panesj 
infantum  contìrmationes  ik  facerdotum  ordina tiones,.  qvorum  hac  vice 
qvatuor  indpélos  &  ex  infima  plc^ein  fàcrum  ordinem  cooptavit,  qvo- 
lum  unus  fuit  Jonas  Gisli  filius,^  vocatus  Marìulaufii  id  efl,  fine  Maria, 
tflntse  ignorantise  &  flupiditatis,  ut  nihil  de  Maria  fcirec,  qvi  Holisìn 
culina  coQvo  fubfervierat^  qvQs  orones  Skalholti  réliqvit.  Ibidem  fre- 
qventena  habuit  conventum  >  in  qvo  Afta  Synodi  Thingvallenfis  con- 
frrmavit)  fententias  dixit^  judicia  &  Coniìitutiones  fecit>  MagiftrjtU)* 
Ecclefiafticos.feu  novos  Ófficiar;os  conlìituit,  &  omnia  ex  proprio lubj- 
tu  ofdirvavic»  Maftinum,  cu jus  omnia  bona  fibi  vindicavit>  haudqva- 
qvftm  ut  fui  auc  filii  Vicarìum  (b)/red  uf  ^  fi  non  iii  vincuJis  &  carce» 
-  in- 


(a)  Vide  lupi  •  Per.  a.  Sc^.  i-  cap.  i.  $.  4g. .  ppff.  vj% 

(l)  Eornm  eoi>}ef\iirff,  qvi  cficun^  (fcci  fiiie*  fufHcienti  ridona  aut  probatfone)  Martìnmn, 
Jor.ìT  fìdclitatis  juronientum  rolvific,  ideocp-e  eiim  Skalhoki.ut  ìpios  Vicariam  itk- 
tum  faide,  nobis  paium  probabiiift  ¥idmr;  Naia,  qvam  difficile  crediiu  el^AUr* 

•  •     tinafii 


/   CAP;  VU:%  44*  45-  :  :  l  ^99 

inchifuitfj  tatrien  cdptìvtsfn  autUherìore.cuilodia  omnium  rerum  indU 
gum  bucceilarmm  ibidem  reliqvi€«  I^idc  di(cedens,  gloriatus  effe  fertur, 
iiniverfam  fé  jam  Islaodiam .  iub  JMguiB  cnì/Urej,  pr^eter  fesqvi  Ruftici 
iilium  (a)« 


I    t 


Licct  Skalhokinaé  IdlcEccfeos  fubigendce  &  Carfiedr»  potkmdc 
mandatum  Papx  &  catholicar  Réligionis  amorem  ut  unicam  caufam  fub- 
jicercc,  nihilo  minus  pròprìum  lùcrum  &  amor  qvxvìs  habendi  fub- 
tus  latuit,  qvod  hic  etiam  oflendlt^  nam  in  mediis  pietacis  exerciciis^ 
facerdotilAis  qvìbusdam,  anciqvam  de  Biarnanefo  litem  «examiiiandam 
&  dirimendam  cradidit.  Qvibus  etfi  inter  eos  efienc  cotìus  dicecefeos  Cle* 
ricorum  cordatiflimi,  e'iqve  parum  favcntcs,  Snoiro  Hìalmi^  Bryniot- 
fus  Haldorì,  Arnas  Amori  Se  Jons  Biami»  feqvemibus  os  fublevic  co- 
loribus:  i)  Qyod  Teitus  exul  fac^us  nec  emendi  nec  vendcndi  potc- 
ftatem  habiicric.  2)  Qvod  Rex  fibi  boc  prxdium  cefferit,  &  fecundum 
fé  amìo  1 545  in  ea  caufa  pronunciaveric.  (;)  Qvodcive  Martinus  £pi« 
fcopus  hoc  anno  die  Circumciilonis  Ario  hoc  prsdium  ut  Epifcopus 

Ttttz  Skalhol^ 


tinum  taIefecHI«  jusfurandniii ,  tam  improbflbìle  ed,  Jonam  ei  tale  ofHciiifn  credi- 
di(Ve;  &,  qvid  Jiulco  ciiin  v^rre^  flut  Martino  Keformatain  profeCib  Keligioneia 
cuiB  Cflcholica,  qvstm  dudum  abjaravenrt?  Nec  tAlU  «pedata  mutuo  Tona,  ad  offi- 
ci um  Epìicopale  admiffus  fuifTcr.  Qyì  Mairtiuam  Arxibnii  Ofticialem  Uiide  dicunr« 
non  atrenduiic  velia  Cimiti  ;nì  Scribx  infca  $•  54*  aut  etiam  non  obfervanr  Thorlei- 
fum  Erid  fìikuTi,  Poftorem  Melenfeni  hoc  ten^poi/e  ?jufi  Ofiicialem  fuiile,  ut  ex  ju- 
dicio  Th«n^«ileii(i  condat,   viik  (iipi-a  $•  43. 

(ò)  Qvo€  per.  balfattn  annénn  Kotìtnpfin  (fed  non  Bóatfafm  ut  qndan  fcrihunt,  hotéingnr 
eniiTi  fignitic.it  vilem  Kufticum,  cjvi  par\-am  &  couduftitiam  incolit  villulani ,  Um^c 
autein.vintm  divltem  &  potcntem)  qvos,  inqvam,  hoc  ioqvetidì  modo  indigitaverit» 
vailant  interprete^.  Per  fcjni-Kuftici  fflium  omiièa  Mitelligunt  Davidein>  utpote 
ruftid^  fea  Laici  non  potentis  filinm,  qvem  per  conreimum  vocavit  Halfkotuug^ 
femi» Kufticum;  5ed  per  integnim  illum  K^tungsfié  qvidam  inteUiguiit  ThQrleifuin 
Pan!i,  qvidam  Paulum  VIgfulì,  qvidAm  vero  Petrum  Einarì' Murrini  fracrem;  Sed 
cum  Tborleìfus  Pauli,  vir  mitis  irigeiiii,  ipfius  furori  ftatim  ceirerit,  fic  fe  ofiicìo 
obdica^crit ,  fed  Paulo  Vigfuii  nulLt  unqvam  cum  eo  inimicitì»- inteicefferinc,  vero- 
iìmilllmum  eft,  Petrum  hfc  intelligi  debere,  qvi  lemper  d  adverfarius  fuit,  qvi  « 
Hcge  in  mandatis  habuir  eum  comprdiendere,  qviqve  hoc  auiio  ejas  in/Kuiam  qve- 
durfis  ia  Daniain  u  ajecerat.  •    -       •  •  -     *    .      .  ... 


700  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

Skalholtinus  emancipa vcrit ,  ctrjns  ceffiòriis  vì  &  autoricfttfe  Arius  hic 
caufam  egic^  &  ut  fiiunn  peculium  Bìamanefum  fibi  vindicavic,  qvtbus 
perfvafi  racionibus^  vel  etiam  minis  terricir J^dices, •  itcec  omnia  auc  colo- 
rata, &  piane  illegitima  elFe  probe  fcirenc,  cum  adverfoe  parti  nec  dies 
diftus  eflet,  nullusqve  ejus  Procuracor  adeflet ,  ex  Praplulis  tamen  volun- 
tate  caufam  fecarunt,  Ario  BiariianeCi^  adjudicando  (a),  qvod  prsci- 
pue  fecilFc  vidt^nu»f  refpeéìu  coac^se  celliontsa  Martino  »Ili  ù&x.  Hvam- 
menfe  vero  prxdium»  qvod  Skalholcins  cathedne  addixenint>  ejas  antea 
fuit,  fed  verbo  tantum  hic  iuferitur,  nePraeful  hancce  cathedrjm,  cujus 
curatorem  fé  proficebatur,  exfpoliare  velie  vìderecur,  &  harc  etiara  fub 
fuìt  caufa»  qvod  ule  iudiclqin  a  Skalholtenfis  Curia?  optinàacibus  exer- 

ceri 


(•)  Omni  Bus  bas  literas  vìfinrir  feu  attdìttirk^  Brynj^Ifas  tìa/dorì,  Suorro  Hialwi,  AtTtss 
Amorhf  Frtyjliinus  CritfJÌ,  OfficiaìtSy  ^onas  Biarni  redttutifn  Cattedra  Procuratjr^ 
Ejolfus  Grimi  Faflor  CatlieJralrs ,  Oddtis  Haldori^  Gudmuìidus  Jovte^  Bricfis  Qn,ìt^ 
1  borda s  Fault  j  Stepbaiius  HaUMi  if  Oìarsus  Semingi  dketcjgas  Ska/Mstuffis  Fajiè- 
res,  div:natii  framqvt  Jaìùteml  Natum  facienteSf  qvod  fith  anno  gratta  Jffo  dìt  ÌV- 
ncris  Vijhnthntm  Maria  .proxime  infefyettu,  Skalbotti  in  paratia  Bijcupstnngtnji  ^  g 
•  digniffimo  Donino  Jona  Epifcopo  H^tonji  éf  ifgitimo  dicectftos  Skalkohenjis  Admià- 
firatore^  judices  denominati  féierimns  aJ  controverfiam  de  pradio  Bìamanes  in  tTa:H 
Homafiordenfi  cum  peculio  i^  pecunia  eodem  pertinente^  tncidentem^  tttpotr  qvod  7>;- 
tus  Tborleifi  fiiius  Épijctipo  Ogmundo  pro'pf\ediù  Hvamm  in  tribù  Hvnmmeufi  cmm 
fertiuemte  peculio  ^  pecunia  rependerat  pe.  dijpìcitndamp  examìnimdam  fy  ah/»- 
luta  jetitentia  dijudìcandain.  Fublfcavit  ibidem  Arias  Jones  filìus  cwam  nM$  regiis 
ìiteras^  AJfeIJorum  Judicialimn  decreta  ^  Swiophylactnn  fenSentias  ita  j^wttui^ 
qvod  Tei  tus  Tborleifi  fiiius  eJtul  fuerh  eo  tempore^  qvo  pradiéfum  emti9ms  emrtra^am 
€ùHt  Epifcopo  Ogmando  intéra^.  Frotulit  etiam  laudatus  Arius  Jonee  filhss  enttrsui 
injlrùmentum  atqye  qvittantiasy  qveis  probare  nititur  hoc  pradium  Bìamanes  fm  j*- 
vis  effe.  Invocato  itaqvt  nouiine  Dei ,  cai^aqve  ^  prout  nobis  demonjìrata  fierat  j  «4- 
smnata  j  judicavimusf  qvQd  laudato  Ario  Jona  libere  liceret  pradìélam  fandum  Biant^ 
neSy  cnm  pertinente  pecunia  p  peculio  in  traéin  Hornfiordenfi  y  qyod  Eptfcffas 
Ogmisndns  de  Tetta  Tbtnrh'tfi  fido  emerat^  fub  Jua  potè  fiat  e  tenere;  Cathedra  scrt 
Suaìboltenfis.ejusqve  Ftocteratores  obtincrcnty  ìiberèqve  reciperent  pradinm  Ihamm  m 
tribù  éì'jantmtnfi  cmn  ontni  peculio  ntobili  p  immobili ,  qvod  ^ij'copus  Opnnudas  fa- 
pius  évBorato  TeitO'  protfundo  Biarnanefenji  rependerat.  Nobis  enim  vij'mu  efi^  Jd- 
fOf  poftqvam  exilii  poenant  meruerat^  vullum  eìntitnis  contrae mn  inire  iicni£e^  fnat 
duodecim  iffnd  Affejforum  judicialium  decretiim^  ^<gtaqve  fenttntia  ^  fuff'ra^awtém 
Iswnopbylacum  patutis^  hac  de  re  pYonuntiatiSy  declarant.  Approkavis  banc  Jl-mteÉ- 
tiam  nòhiscum  ÉpiJcop^s,Jonas  ,  fuumqve  figiUmn  una  cum  pratSkonmfacerd^tsmjird- 
lis  bis  literts  appenditi  datis  eodem  loQO  Me  ^  anmOf  uf  Jupra. 


CAP.  VII.  §,  45.  45.  47;  701 

eenrohiit,  £ciIio€t,  ne  eufri  id  per  (uo$>  fèu  Hofónos  fìbi  in  omnibus 
devocos>  &  aliena?  Cathedra  opibus  ìnhiantes ,  effecifTe  dici  poflec,  om* 
nia^niin,  qvx  hcit,  iam  qvodim  a\ir  piecacis  velamine  obcexic>  licet 
multa  eorum  revera  itnpia  elicne  &  in)ufb. 

Cum  reptero  drclcer  dies  Skalholci  manfìflent,  inde  magna  pompa 
&  triumphantes  Vìdeyam  cendunt.  AmoenilTiinum  bocce  coenobium  Rcx 
anno  1^39  Claudio  Merviczio,  ea  condìcione,  uc  Abbacem  &  Monacbos 
ad  diesvitae  fuftentaret,  contulerac.  Sed  Merviczius  homo  neqvam, 
per  Myndenfem,  fui  fimilem,  Abbatem  &  Monachos  vi  inde  ejecit  & 
eonim  bona  diripuit,  qvod  Inter  Ogmundum  Epifcopum  &  Myndenfem 
ultima  diflidii,  &  (ì  non  proxima^  tamen  non  minima  csedis  Myndends 
caufa  exftitit.  Qvam  coenobii  direptionem  &  Abbatis  ac  Monachorum 
profligacionem  audiens  Ara^foniuSj  prò  folito  poét^ndi  more  Carmen 
fuderac  (a),  ex  qvo  intelligi  potefl  eum  talia  non  impune  fore  laturum^ 
fi  commada  daretur  occafìo.  Jam  itaqve  Skalholtins  Dioecefos  pra^fedura 
aneli  y  &  ingenti  exercitu  fuflTulti ,  priftins  Monafterii  direptionis  cor  ita 
efFodit,  ut  eodem  iter  verteret>  faaoqve  in  Regium  Prapfeéìum  Lauren- 
tium  Mule,  qvi  ìbidem  praefens  fuifle  perhibetur,  &  ejus  fatellitium,  im- 
petu,  easdem  parvo  ncgotio  fudit,  fugavit,  &  in  naves  perfecutus  eft, 
qvi  confliélus  ei  eciam  poema  elicuit  (b).  Hic,  ut  alibi,  templum  &  Mo- 
mfterium  Papiftico  more  luilravit,  omniaqve  ad  antiqvam  confvetudt* 
nem  reformavit»  revocato  Alexio  Abbate  &  nonnullis  Monachis,  qvi- 
bus  omnia  coenobii  bona  cradidit* 

Videya  per  Toparchiam  Kialnelenfem  &  Borgfiordenftra  iter 
faciens>  prò  more  Epifcopalia  peregit  munia;  Snsfellsnefenfem  autem 

Tttt  3  ingredi- 

(a)  »'  Sunnaii  ad  fegia  meno,   Sund- Clauilurhalldhufl,  pyJfker  gió'ra  {>ar  rafk,  Lelge 

'*  gott  £  Videy  *,  Óllden  befiir  ómìììdf  Ala  bruggad  vondt  kal,  under  ei*  ef  Ifknd, 
•'  ceke  borgar  |Miìn  hreck,  "  '  Id  e(h  ReffriMt  aufirinì  monafierium  Fretomm  vìx 
tenari  pofft;  ìbidefny,  in  Videya  Genuini  male  rtiunt,  qvi  crudelifer  Afexio  ìfijidias  Jlru^ 
unt:  Mlrumf  ^  Islandia  tale  fadnus  non  recompenfaverit, 

(b)  Vid.  Suinme  Vener.  HARBOE  Afbandiing  ioc.  cit.  pag.  50» 


7Ò2  PERIODUSIV.    5ECT10  1V» 

ingrediens,  obviam  htbuit  vllkiti  SnorraftàdiS,'  pfeciilhifb& 
Brandi  Einari  filii,  Martini  Epifcopi  fràms,  viri  qvìeci  &  villicatione 
fé  fuosqve  (ùftencanftis,  qvtm  otnnifio-tnfoincem»  ttntum  »  de  cauiks 
qvod  fuit  frater  Martini,  male  muléhflet;  ni  firatagemate  &  aftu  qvo- 
damj  ut  &  uxoris  lacrymis  &  precibUs,  deftinatis  (ibi  malis  erepcus  fuis- 
fet,  Helgafellenfe  deinde  coenobiuia  ingrediens,  qvod  a  morte  Hall- 
thoris  Abbatis  penes.  Regios  fuerat,  6c  nunc^  ut  qvidam  voiunt)  3  Da* 
vide  Gudmundi  tenebatur,  eodem  modo  ac  Videyae  luftravit,  &Naifo 
cuidam  decrepito  feni,  qvi  anno  1509^  ejusdem  monafterìi  Aiòts  faébsj 
ofRcium  dudumdepofuerat,  idem  reftituit.  Huc  ad  fearceffivicOnnum 
Nompphykcero ,  eumqve,  aut  blandimentis ,  aut  minis,  induxit,  ut 
ccrtutp  diem  conftitueret,  qvo  Saudafelli  de  fuis  cum  Davide  contro- 
vcrilis  jus  dicerety  feu  fui  infìus  Ada  Hvammenfia>  qvibus  Davìdcm 
abfolvcrat,  fufflaminaret ,  fed  Epifcopi,  qvi  Davidem  condemnaverat» 
^onfirmajretr  ut  ex  ipfius  Ormi  confeifione  fuo  loco  (a  -  exhibenda  paict, 
His  faftis,  domum  reverfus  effe  videtur.  Sed  qvid  pociffimum  obftiterit, 
qvod  Davidem  hac  vice  non  adorfus  ed  (b),  cum  Helgafello  Hohs  tea- 

dendi 


■•^■^•■p" 


(a)  Vid.  infra  §.  52, 

(b)  Hfludqvaqvam  audiendi  funi  JOSAS  EGILU,  BIORN  de  Skardsaa^  aliiqve  magno 

mimerò,  qvi  magnopere  falliint  &fillunrur,  dicenrcs  Epifcopiim  hnc  \ice  in  Ltvì- 
dem  impctum  fecirte,  &  ob  eo  cQptum  fuifle,  ut  ex  feqvenribus  patebir.  Nec  con- 
fenfiim  nierentur,  qvi  utramqve  banc  expeditioncm ,  Videycnfein  fcilicet  &  H^'g«- 
fellcnleiTi  in  dubium  vocant,  el  iuniKi  fundamcnto,  qvod  Pracful  ncc  vivusaChri- 
(liano  Scriba,  nec  inortuus  ab  Oddeyrenfibus  talìom  infìmulflCtis  fucrit,  inter  qvas 
eft  Celeberr.  /I,  MACN/EUSf  qvod  pace  fummì  viri  &  falvo  ejus  honore  dic^urn  cffs 
volo.  Ratìones  aiitem,  qvx  me  ad  hoc  iiribendiiin  inducunr,  funt  :  («)  Qi'od  n«c 
exbumatio  Gid'uri  Epifcopi,  nec  capriVitas  Arnac  Ainoris  fifii,  non  cxcoinmaniv::tio 
Gijflai  JonflTÌ  non'obfetfio*  ài  occupatio  cachedv±  Skallmtteniis,  &  pa'malrt  alia  :b 
Oddeyrenlìbus  ant  Cbrifliano  nominata  fueiint,  qvnc  tainen  nihìlo  fecius  vera  fu.::. 
(fii)  Cum  Jonas  Arìi  ad  mortem  usqve,  Se  qvidem  coiura  cdifla  Regis.  &  vo!ui«- 
tem  rerìnuerit  Monafteria  in  dìoecefi  Holflira,  non  opus  erat  in  fpecie  cum  occuprio- 
ms  Helgafclknfis  &  Videyenfis  accufare ,  fnfficit  qvod  ChriftiHnuy  Seni»  cjus  m 
mcminit  in  nccufationc.  Contewferunt %  inqv'it ,  C^ aibi/i  ficerttof  Begf^  Aféij^fii^s  ctt- 
•  Jlìtutiofies  (^  CoUntionès  Catnobiorupt  ^  Bcnefi^iortnn  ^  faa  poteflntìs  fccnnnt  fff- 
0ohia,  ^radìa  t^c.  (f)  Siqvam  Hdeìp  mcretur  Ormns  Scurtorfonius,  certe  Jcr« 
Epilcopus  &  Arius  ejus  fflius  fberunt  Helgafelli  anno  J55P,  ibi  enkn  de  espilili  "i 
Saudafellenli  cum  Ormo  confultarunt ,  fed  qv^  carni  tamqve  hboriofi  itineris  a.'ìj  t-> 


;■    i  csvF.  .VII.;  Si  47;  48.1  ;.   1         7^i 

denti ,  «cc«(6rio  per  ENividSs  v«l«n  Snoksdal  tranfeundumeflèt,  nobÌ9> 
non  innotuic;  Vcrifimile  eft,  praegnantem  aliqvam  &  magni  ponderis 
caufam  eum  a  >  cali  icicepco  imp^iviOTe  auc  decerruiire. 

Anceqvam  Helgafello  difcelFic  Praeful  >  Ormum  Sturkfonium  acci- 
verat,  verbo,  forte  &  fp«cie,  ut  controverfias  qvasdam  Inter  fé  compo- 
nerent,  qvarum  prxcipua  inter  Praefulcm  &  Ormum  fuit  de  Cuenobio 
Munkathveraaéufi,  qvod  Rex  Ormo  conceflerat  (a),  fed  obflante  Epi-; 

.    .  fcopi 


t  » 


tuit  eflè  càqfa,  qvftm  monafteriì  occopatlo,  ejusqve  liiftjratio?  (J)  Hsec  occupntio 
non  dftt  cfuravit,  WeG(<ve  non  magni  momenti  habira  fair,  nnm  antiqvos  iilos  Abba* 
tea;  qvoi  iiwitos  fere  Monaftcriis  piarpofwerftt ,  lUti;n  poft  ejus  moiitem  eadem  dele- 
tv^^y  y^\dt  ,eii  vepfitnile. 

(ai  Mnrtkflthvertatiife  CoeiTohhim  Orrfto  a  Rege,  vcl  hoc  anno,  rei  qvod  crcdibilms,  duditm 
^    concefttinl  fuiffe,  patet  ex  judicio  qvodara  Spialdhag:ic  in  tra£tu  Ejafiord,  mortuo  jam 


vMf/i  Mngnìj^  Jcmas  JoTìa^  Snorr^  Hétlìi^  Helgius  Sveni,  Uwnas  Jorta,  Haìfiianui 
E'ifìariy  Aìvns  Guttnart,  Jalutetn  Dei  cavi  mjira  tmttimtts,  Notum  facictjtes  ^  qvod 
^nnoa  nniivitate  Snlvatwìs  MDLl  in  fréfdio  Traeitis  Eyafiordenfts  Spialdhaga^  in 
CoiiVffitu  triuffi  Cm'ìarum  judiciarlo ,.  qvein  Ormtss  Nomopbylax  die  luna  feptimanafn 
Pafcbatos  infcqvente  conftituerat\  ad  peìpendendum  p  cxaminandum  qvatn  vini  vcl 
réfUT^  litera  Regia,  qvas  ipfe  ibidem  pubìi ce  recitari  curavit^  baberent,  qva  eo  per^ 


pradiéfi  ^ ,  /T-  "  "       /r  *  .  w  ^      ^ 

pQteflas  in  Ccpmbium  Munkathver^aènfe  tjfet  concejfa,  ab  ipjò  Rege  in  prafintia  pr(h 
horum  virtitàm  fihi  tt-àditas  effe^  sxprejj^Q  juramnio  confirmmeti  Qvod  iUe  jttramefè^ 
tum  mbis  judicibus  aliisqvi  bonis  viris  prafentìBus  in  cónventu  *  hoc  judiciali  fiatim 
prafiitit ,  Thorleifo  NwNojrchia  Eyafiordenjù  Frafeóio  Jurisjurandi  formulam  ipfi  pra^ 
ledente.  Ipjo  igitttr  Deo  invocato ,  Sos  metvorati  Judices  ìrteras  Regins  in  omnibus 
fùis  punéiis  ejr  ArtècKlist  qvos  eontinent^  autenticai  atqve  fit^nas ,  lata  fententia^pro^ 
'  wintitFo'tmut.^    Appntavi^  hoc  judicinm  piétdi&us  Orwus  StnrU  Jiliiis  Nomophyiax^ 

...       (ui^H'^'0 


704  PERIODDS  lV;r  STBOTIO  IV- 

tehentt  patrocinabatiir^  .voti  compos  'fieri  xi0n'pbctii|K;  ;  .p^ff^  etiig)  ÉpV 

fcopum  Wbuìt,  qvod  OrmastudidoiMir^amienfi  aiiflPi.idhté^^ 
ricadem  addixerott  eoc^re  éjus.  ada  Hyammdnfb  n9tiB'ffmvS^iiìobii%mc. 
Cum  Ario  autem  Ittigtum  ei  fuit'^*de  vertdidona.^aédti  Sa^dpi^ili  qvod 
A.rUis  Ormuinj  contra  datam  fìdem.  Davidi  emancipaile  dixic;  uc  kit 
Nomophylacis  officio,  qvod  tum  Ormus  geisbac^ied  Arius  jtm  poflii- 
vpixÙQ  afferà  vie  ^  qvarum  ambagiam  ierìes  (nam  non  parupa  lucis  prs* 
&nei  macerìse.  adfeit)  ab  ovo«  vit  bqvl  afi^nt^.^repetenda,e^l  (ncepe- 
rum  autem  •anno  i  irif ,  qvo  Prsdbi  {ià^  ooniiliiS)  ^vt  &  «^lubtafie  e^cic, 
m  Nomophylacis  oificium  Teito  Thorteifi  àbiatuik)  in  genecum  fuum 
Rafhum  Brandi  transferretur^  qvo  anno  1529  occifbj  phirìmi  masflinim 
id  e  familia  imperìoii  Prsfulis  in  virurn  «  qvendaAi  moaeftam ,  vinate  & 
fìide  notum»  ut  &  patrise  cointnodis  invigilanteiri  >  confen:e  voluerunc, 
eiqve  dcftinarunc  Thorleìfum  Pauli  fìlktoi  »  fed  v«centalr»crìae  .&  vis 
Epifcopi>  ut  pofthabito  Thofleiib^  Epifeopi  filhit  Ariii9i.«Git^  iuvienis, 
in  Comitiis  generalibus  i^o  digeretur ,  qvam  injttriam  lieec  Thorleìfm 
patienter  ferree  >  rìvaits  camen  ejusqve  cognatorum  odiilm  viure  non 
potuit*  Anno  autem  1541  audito*  Hvitfeldii  in  Ishmdiam  adventu& 
Ogmundt  Epifeopi  captivitate,  iibi  nialum  ab  eo  ominantes^  cam  pater 
qvam  filius  Kalmanstungce  iter  ad  Cotnitia  .ftkerunt)  Ariasqve  licere, 
qvibus  officio  renuntiavit^  ìbidem  datas  biduo  ante  Petrt  &  Pauli  in 
forum  univerfale  transmifit,  qvas  plerìqveim perii  eorum  pertsfi  &  fu* 
tura  timentes  haud  gravacim  acceperunc,  Thorleifumqve  Pauii  fiiuoi 
denuo  eligere  voluerunt»  ilio  autem  onus  &  honorem  recufante,  ttiton* 
tate  tandem  Hvicfeldii,  qvi  caufam  dele^atorum  judicura  deciiioni  coso- 
mifit,  faétum  eft  ,  uc  Tnorleifus  id  fufciperet,  ei  tìaihen  adhibiti  con- 
ditione)  ut  fibi  David  Gudmundi  filius  ad)ungeretìir»  cu)\i$  ojpe  in  cali- 
bus  arduìs  uri  poflTéc/ utqve  fibi,  qvando  libitum  forer^^  officio  ibi* 
liceret«  Qyibps  ucrpblqve  ftipulatis  conditionibus  j  ad  iinnum  iisq« 
1547  officio  funiftus  eft>  qvo  Jona^  Epifeopi  violentic  a£l:ones  increb^ 
fcere  cceperunci  ut  ejus  icaqve  fé  odìio  &  furori  i!ubarahercr>  vi  &  bene- 


'  fìiimfpe  figìttum  mnacum  noJIrìsfigWìs  bis  literis  judictaìriìs  apptnXty  datis  Iw^ 
vaif/s  in  Byafiord$f  dh  Mercurii  frwnf  ^fi  fiaòrofi  Efifc^ì  ij  CwJifffìU  ^ 


'  > 


fiero  mox  memoràe»Wpu1ati6ny  officio  Aire  iclijve  ìa'Dii^èm  trans- 
ferre  cogìtavic  (tf),  qvotl  ìnitio  non  procal  a  Davidìs  voluntate  fiiifle 
videtur,  fbd  re  melilis  penfiuca ,  onus  fubire  noiuit,  appropinqranfteqvc 
Comittorum  tetn]iore'j  domi  fe  cootinuìc>  &  vriecudinem  cauiTans;  éadém 
adire  auc  no!uir]i  outnonpocuic  (b).    Q^  cogm(x>>  Thofl^ifu^,  neoffi^ 


cu 


(a)  Abdicptio  Thr/leifi  hujus  eli  tcnoris :  Ego  Thorleiftu  PatJì^  )Soreath  ^  Occìdcntaìk 
Islandtk  SoiKophjìhx  ^  '  Infcè  pafentrtnfs  pr^his  hommihns  notum  facto  ^  qvudy  c%im 
tarttv^  viYinm  ée^jementttm  fintiti  if'  agim fiere  mìbì  vìdear^  ut  wm  nlttrius  ritoex-^ 
fe^'ìfveam  iiktd  vfieknM'  Nomipèyhc/p^  qvod  f^eumdum  fiijiipi  mx  decreto  Affiggi 
mm  ferì  feneratU^  nte  mnChnfi^pb^ri  Hvitfieldii  tmtc  umports  totiut  blandia  Pra^^ 
ft^'t  j^eìito  iJ  ppjfu/atomt  ^onfimieute  Deanno  weo  Dotnii^  Guzei-o  Eittam  filio^  pO'K 
puhave  id  temporh  in  foro  gentraii  conjìituto ,    qvod  tamcn  offictutn  non  ulurìut  ani 

'  "  dìtìtiuì  admìmjirafidjimfuhtVì^'qvam  eidem  vbtHftdo  pavem  me  agnofcerem;  His  if 
iHurìhnì  rapìortjhis  addaduffCognathinnjeum  Ùavidem  Gudmàfidf  0km tlSaHim  fvgr^ 
té&itm^  B»eìdhfnt€t  ifCeeidentùlU  iiì^ndU^  f^òus  eg^  Homipbyiax  pta^fe&m  erami 
,ÌMXtM  iUStiomm  ix  fari  gcneraiis  eonehufnm ,  qvo  landaM  D:^tJ  dnifipi^us  Nomo^ 
pb^hx  Juet'ft^  'CQiffentiente ^  fi*fr^  tnetHorato  Cbriftopboì'o  ,H"JÌtf£ldio,9  qyaunus  nubi 
per  If^es  maxitne  Ucuerit^  rwc^  cìewcntìjlìtjti  Dowifii  mei  ^  Regis  con  fin  fai  ^  volurt» 
tafi  repu'^navefìiyNomopbyìacvm  eVtgo  $f  defigno  ^  neminem  eUim  In-  his  Ovartis  buie 
effieiù  magie  idcìtcum  (prouf  bnbet  pradiBmn  judicium)  agwojeo.  Hhic  etiam  fiepiue 
memwgtù  Dàrjidi  Gudmutfdi filio  cowuffi^*  demandavi^  ^  pletftMt  autoritstem  dedij  con* 
peftfus  jtìdicefet  j/fdices  deffft^rt^  caufas  cagHofiere^  jus  dicere  ^  aqva  ppujlafe  atqve 
£&imet  i'pfi  ^ae  aliate  in  faro  getì errili^  qvoad  Diploma  Regium  in  buju^  eleéfionis  ro»- 
jrmationcjjt  a  CJf^i/nfÌjJÌmo^  weo  Domino  Re^e  acqvirere  potnerit*  Héec  feci  ij  firipfi 
frafintihus  Erico  Qudm^nki  filio^  Sigutdo  Oddi  filh^  Bionto  J^a  fiHo'^  Magno  Si^ 
gnrdiy  Erico  Oddi  if  ^nà'  sigurdi.^  Etjn  ònfmr  rei  yertmt  tefiitktmium  bis  ele0ionit 
iy  conce ff*-  emUnitatit^  litérit  nteim  figiSum  un  a  cum  ' pnedi^twrym  witrnm  JtgiUit  mp* 
potto^  dftis  Asgf^tdi  h^  Paroecia  tivannuenfi^  die  Saturni  proximo  pofi  fefittm  Corpork 

;         .CbriJÌJ^  anno  Domini  M^D.XLVIL 

^^  In  Ute»is:4d  Iflondise  Prjrfedtim  LmireiidumMutìe,  ditic  Snoxdaildie  Maitis  flntefeftun^ 

Birtj|9loiiiri'I$47,  ita  fcribìt:  Qtm^bismitto  e^criptum  judicii ^  de  Nomopbylacie  elee 

tiene  ^  promulgatimi  f  cum  Cbriftopborut  Hvitfeldius  Islandia  prafe3uram  geretet.     Dna* 

qvè  cum  ^oc  mieto  diploma,  Tborleifi  Patiìini^  qvodenibi  cmn' honorum  bominum  con" 

Jenfa,  qvi  tum  prafeh'tet  fuerunt,  èmptrtìvit^  fimnìqyey.dile&e  Lanrenti  Mufe^  vobit 

\notutni  facio  f  fvod  bac  aiiate  in  Comitiis  propter  corporit  deUlitatem  comparere  non 

potuiy  néi/jvf  b^ic  oj^cio  ob  antofitatis  (j  fapientia  defeHum  tne  parem  agnoviy  reqvirit 

,enim  vis  ^  ifil't^'i^i  fvee  aiiqvot  ann^s  bic  grajfatai  funt ,  .ut  qvi  Dei  voluntate  & 

Domini 


Tom.  il  .     ì        -       Uuuu 


>  * 


7o6  PERIOOU«  IVf  .«EC:TI0  IV. 

cii'  pàrtes'^negKgerenturi  aur  cmulìs  calumai^  m^erìa  (ubofunidraretm', 
ìpfe  forum  adiiile  &  judiciis  prxfedìllc  yidetur.  Hf3ircopus  aucem  ubi 
ìd  ei  ihiiotuìt,  takm  1iònoren;i  &  fKuemum  ia  Davìd^m  Cibi  alias  invi- 
diai devQilvi  indi^natus,  incepto  refifl^re,  6n  otjfMÙus  viribus  obviam  ire 
cogitavit,  Tl^prl^umqv^^nc  ad  mentis  mucau^aem  &  ad  officiuno  tììio 
fuQ  Ario  cedcndùm  cogcrec^  comprehendere  voluic >  hocqvc  anno  dooii 
fax  hollìliter  impecivit,  fcd  frullra  (vide  $.  ^29.)  fimile  qvìd  Davidi  pa- 
rarum  edam  erat,  féd  finùli  cvencu  (§.  2^*  Hinc  anno  feqvence  magna 
ftipatus  ^rrtiatorllttl  frtulritUdine  generate  forum  adiic,  omnesqve  nervos 
in  id  incendilTe  videcur.  uc  Àrius  denup  eljgererur*  fed  obiiflere  non 
potuic,  qvin  Ormo  Stufls^fonio,  oim  David  id  non  aJSedarec ,  .Nomdph/- 
facis  officium  demandaretur  ^  numautem  Arius  hoc  anno  1^50  in  Nomo- 
phylacis  fedem ,  extrufo  Otmo,  fé  in^eflerìt,  tim  incerturoeft,  (licer  ad 
id  credendum  proniores  ilmus,  cum  ejas  faéli  in  ticeris  dacis  is^i  R^^ 
primo  mentiooem  faciac}.qvam  certuch,  qvod  ie^icimus  Nomop  ylox 
poftannum  1^41  nunqvam  raem>  nec  unqvam  ip(e  (qvancmi  nobis  in- 
notuic)  hmic  charaélerem  (ibi  ab  eo  tempore  arroga  vie,  ucroqve  autem 
anno  Pra^ful  cum  fuis  fìlìis  haud  parvo  cindi  e^ercitUi  Comitiis  adfu- 
erùnt,  omniaqve.fere,  jpraEfertim.  anno  15^0  ad  fuum  nutum  dirigebant 
Qv»  molimina  fine  dubio  fune,  qvorum  Rex  in  Refcrìpco  anno  ijn 
edito  eum  accufac^  qvod.abLiilo.legitimo  NomapIiy;Jace,.fìiium  fuum  in 
ejus  locum  intruferic.  Has,  fed  verbo  tantum,  ut  componerent  lices, 
Helgafclli  congreni  funt,  revera  autem  Ormum  acciverant,  uc  auc  mi- 
Dis>  aut  edam .  polljckacio^ibus^  de  cedendo  ìpCi  monafterìo  Munka* 
^veradeail  anducóri^ut,  &  ,uc  ;a^qY^^m  Toparcka  Thorheschingenfis  & 
ejasdem  traélusv  NIomopbylax  diem  iuri  dicendo  de  caufis  Dividianis 
Saudafelli  conftituferet f  qvo  l'uimoc  .aéla  prò  tribunali  (èdens  refcindcret, 
Praefulis  autem  judicium  H  vammenfe  de  Dàvidis  captivitate  &  honorum  pu- 
biidadone  èxtì^cucioni  .inandàre£bii'Ca«)deinqve  ipfos  a  Roge  v  profcriptof 
fecuros  &  infoiltes 'publiee  proclamarét,  ut  ex  ipfius  Ormi  conibnione 
paulopòftS  52.  ^dducend4  abtmde  pijtec.  QWbùs  Cam  callide  inibruclis 
^chnis  pavidcin  oapi'pbilJe.È^ifcopu^  prxfMrtite^^ 

§•  49. 


Dòmini  ina  Règii  mandate  Nwrjùfhyìncìs  offidfitm  jam  fufcìpit  f  autwìtate^  JspifwM 
^  prudentia  poUcat^  Faxit  Deus ,  m  is  tandem  tane  StafJoaem  otìitfesìf  fvi  fétm 
i;  pofulo  fjl  uùlìsy  Regi  vero,  prQ%$  é^^fi^dus  ^  obje^vens. 


VII.  •  §.'  48.  49.  ■■  ■■'•  '-  70/ 


•  j  :>.- 


■'  §.  49.:- ,  -, 

Ex  viftoriola  il  hi  cxpedhione  redox ,  reputare  coepir,  qvid 

fecent  Se   qvid   moliatur,  cunìqve  -praevideret  fiW  ut  perjuro  *&  per-f 

riuctli  Rcgem    aiit  Refjni   Serijtam    fidem'  non^  hiibituruittj    per  filioa 

ìraqve  Regni  Cancellarium  tentare  ftatuJt ,  mimile  Èpifeopacus  SkalhoU 

tinus  venalis  cflet,    Ct  fernèt  ejiw  licititoreà  praficerentur;  'Per  eosdem 

etiini  omnes  fuos  acivcitìriasdiìFamare,  denigrare»  &  nfiendaclffims^^c^^ 

niisobfuere  initituens,  ad^  Regni  Cancell ariti m  fcribi  curat  Epiftolam  (a)i 

in  qvj  vix  tma  éft  Ittèa,   qvap'nòn'  aliqVìd  cilumfìtS  &  titétidadì  con- 

tincar.     1)  Qyatn  qvieft)  iiijuriam  aut  fcelus  '  fecerat  MartiiifiSy  vkr  prò* 

bus  &  tnhocaijs?  certe  nullam;,  idèoqve  iHe  l^on  fuit  ftìalorum  caufiu 

fed  ipff  eorundefn  fiix  •&  tuba^fuerunt,  ut  ex  diftis  riatet.    ^à)  Judiduirit 

ovod  hic  nominali é,  fine  dubiò  cft>  iudiòlum  Thmgeyretìfe  ^  de  <jva 

iupra  §.  5é.      ^)'Marcinum' nec  fiiiiBe  falfarium,  nec  volentem  officiuih 

Epifcopale-fttfcepHTej'fiipra-^oftenfumeft*;  Falfìlìrmum  eriam  eft,  eorum 

bona  rapuHTe  &  patri  eonirn  jnfidiatum  eflfj;  Nec  ullam  habet  veritacis 

fpeciem,  qvt)d  de'L^urenrld  Mule  eiqve  datts  niunerlbu&^fabulaocar,'  fed 

qvod  eòrum  AéFa  exammari^  VJc  ut  mjofta  abrpj^ari,  cUraVeffoe»  veruni 

eft,  qvod  rarione  officif  facere ,  <5  pocuit,  &  dcbuir.     4)  Orcxt^-deLau- 

rentii  Mule  avaritia*  cJrotìnnt     non  Hqvct  qvo  nititur  fundamento;  Ipfi 

autem  maxime  infenli  fucrunt^  judicium  Comitìale,  ^jvod-  aiwo.  1.^49 

promulgar!  curavit,  de  qvo  §   33.    Qvod   autem  de  ejus  negligentia  in 

exeqvendis  judiciis  qvibubdam  qv^amur^  fine  dubio  intelligcndum  eft 

de  iudicìo  Hyammeiifi,    contra  Dayidem.prom.ulgatq,  vide  §  gjo^       %) 

Prapféftum  Rej^ìtfm  iii  fiinritto  vito?  periculo  coiìfti  tu  curri  fùiife^  cam  in 

Comicfis,  qvam' Vidèyap,  ìpfié  éuih  perfeqveritibus ,  fupraòftenf urti  eft* 

qvod  ipfos   hic  profiteri  non  pudet      6;  Jqdjcium  Comitiale  de  Lau- 

rentiiavarttia,  qvod  citant>  fi  aliqvod  unqvam  exftitit,  fine  dubio  hoc 

anno  ^b  ipfo  Ario  faiìum  efie,  circumftantt«  fVadent    7.  .8»  y)  Petrus 

Binari,  Bryn jolfiis .Jon« ,  Olaus  Hialti>  &  Gunniaugus  Arnae,  qvi  & 

qvales  fuerint,  e^  Periodo feqven ti ,  ubi  pluribus  de  lisagetur,  pacebiDi 

qvae  fi  cuth  his  coriferantur,  manrfeftx  calumnia?  fcriptores  rei  fiunt   Miran- 

dum  fané,  qvod  Gislaùm  Jonx  his  non  annuinerent ,  qvi  hoc  anno  ab  ipfis 

Uuuu2  profligatus  • 

(a)  Vld.  infra  ad  finem  Capitis  Licr.  H. 


70»  PERIODUS  IV.  ..«ECTOO  IV. 

profligatas  ad  exteros  abtit;  ied  aefderaf*c£me:ei]m''Jaii».^m^ 
qvod  fi  verum  eft^  feqvitur,  ultirliani  m  eomf.perfoiudDneai^  Bidmo 
è<^am  ^<s  ìmv  IO  Augtriìi  &  fefiùny  MìcfaaSJis^  ^yoé  .vd^ifiiBÌUcudine 
non  cèree,  io)  H^  omnia ' dicont  cam'vera  dlè^  tic  ea  corain  Deo& 
hominìbus  proceri  ac  twrì  veline*  0 1  n^&ndam  itnpietacem  &  impu- 
denteai  teroerìcaccsm f  -  ii)  Dicunt»  £è. Regi  iidaseirei^vcl vacar  hiftoria 
&  probe  examinetur^  &  mqxi  qvalìs  eorum  fìdes  &  obetbencia  faenc» 
•ppdrebic*  la)  Dicunt;  fé  amam  Evaogelìum,  prout  Rex  ìd-docere  ii&- 
ferats  Qvare  ergo  Evangelìì  confeiTores  perfccuri  fune  &  .Regiam  Ordh 
nacronem  reiecerunt?  13)  PnemiOa  advertàrionioi  denigracione,  &  de 
Tua  fide  Pei  &  ^hominum  conceftacioney  tandem  rem  acu  tangunt»  uc 
Epifcopus  in  Comìt^is  >denoni]necur  >  qvi*  .Regio,  fr^&o  homagium 
foLvati  (d:  Martini vocatto revòpecur,  iedBiomus^  adnimice.pacre&ad- 
ftantearmatoexerciar)  e)igatDr>  &auc  nulhim^.autqr^le.ipfì.plactttc.ius- 
yurandtìm  dieat).  14)  Petunt,  ut  antiqvis  legibus  Ni»viegici&  ooodneancur, 
td  eft  Ordmme^Sé^ EéUda  fi^gia  ahrogencuc9«.ièdantiqvum«^ÌKx.£Àx^Ì^ 
fticam  &i  lìansfiéìic  Magni  Regts  CQm  Jona .  Archiepilcopo  confirmetur, 
]i:piae.ft^«bu9  otnnem  /ere  autoritatem  &' Jurisdioionem  afarc^at.  k] 
Nummoa  W%  munirà  Cancellarlo  ofièrunt>  fed  citiiis  .Herculi  davam  ex* 
torftfFency  qvam  Jqh.  Friói  iidem  &  pietotem  muneribus  expogoairenc 
Uc  verbo  dicam:  cane»  impudenus,  cemeritatis.  Si  ftolticis  efthax  epi- 
ftola  >  w  betieborp  opus  habuiile  videaotur.     :  r 

» 

•     •    •  •    '•  '■  ••     S.;   50.-    ■• 

•  *       ^  '  "■      i  •  ■  L     t  l. 

1  Tand^tt)^  fub  Ipfiim  Mic)iaéljsf^ain»  qv^  occuko  renxm  fato 

«ut  Nemefi  qyaidfom  in  propriam  aclos  pernicièm ,  Davidem  pente»  evtr- 
forus>  &  bona  ejns.per  Ormum  Sturieum  pubUcatnnis^  ulttmam  ineum 
iufcepit  expeditionem^  fed  Ìblico|  minore  apparato  &  fòteilitum  mulckii- 
:dine>  nam  pnecer.fìijfpssr  nona^nta  tantusa  armatos  dAixit>  fuppieaieaQ 
:qvippe  &  ^uxilia  exiprpjrìinis  Slcalj^iqitjiis? .  <^ioeceieo8  pcovincaS)  proot 
<vifiim  foretj  cod^lurus^  .qv^*nemfne'm  fthì  idenegaturum  efle  iperaùìc, 
cu)us  mox  ^gregium  BoT^not-d^nfes  dedere.  dcK:uin  nam  Joais 

Jonr  Prcetor  Bprgfiordeniis,  &  iFrcyfteiaus  Grimi  Paftor  Stafhokenlis* 
ciim  30  aut  40  virrs  Te  ei  ftacim  ^ilbciumat;  (ed  uc  eventus'  docuic^  a»- 
jgjiS^  uc  «opitf  um  numerum  augerenc  ;  qvam  qvod  cum  ipfi>  In  aJios  im- 

pecum 


GAP.  VII.  §.  49-  5<^ 


I 


7Q9 


pemm  fyten  ^  ytm  ioftrcc  par3ti.;efleoty  c{\nims  unoen  ita  conii<}i€ 
£pifcQpus>  ut  iDDoenccAriQ^  .peEicuIofum  fibi  vtd^ri  curn  taocillis  copiis 
aliqvid  audere^  pr8?flam^9gìtui!*cx.Ba££ìaU  p$rce;pjur<si$vocar$^  reipoiv 
dine  feratury  Borgfiordenfea;  fuos  fé  haiad  qyaqvsnudcfcitcuios»  adcoi 
ut*  ejus  copile 9  annumeracis.liifcc  auxiliis^  120  aiu,  f  30  yirQrun)  eilcoo 
cum  qvibus  SaudafeJlum  Davìdis  villam^  uno  circirer  miiìiari  a  Snoks* 
dalo  diftantem^  occupavit.  •  David  vero  per  exploratores  de  Epifcopi  ad- 
venni  &  <xNifiUo  cercior  fa(^usy  80  cantum^  fcd  animi  pr^iefentis,  .& 
vjribus  vaiidiilÙBoa».  qvorum.fidem  &  vircucem  dudum  fuorat  experi:us> 
viros  coQVocayìCj  cum  qvii^us.  aliqvamdiu  domi,  qvid  hoAos  f^éhsri 
cflent>  exfpedavit;  led  cmn.ilJi  in. cum  non  moverent^  tandeim  die  a* 
Oélobris,  qvi  erac  dies  Jovis  poli  Fcftum  Michaelis,  qvem  Òrmus  pU- 
bUcò  ediflo  ut  <:oavcncui  apciiUn^pm  parcibus  coQdix9rac>  tpb^llariuoi 
literas  fecencem  Saudafellum  ablegavit  (a).  Qyibqs  ^xpedicisy  cpofeftim 
fuos  armari  &  in  HoAcm  ire  ìuirit,  qvos,.  priusqvam  eundem  aggfedere- 
tuty  viricim  det^uQ  jecenfuic^.  unjcuivis»  qvi  cimidus  aiic  incoailancìs 
atiimi  eflec,  ipox  revertendi  poieiidtem  faciens,  qvorum  unus  tantum 
rcpercus  eft,  Jicet  corporis  vìrib^s  eflet  robuftifliuìus;  reliqvis^  sane  ut 
ancea^  David  fande  promific^  fi  concingat,  qvendam  e^rqm  occidi^  fé 
eiusuxorem  &  liberos  uc  fuos  proprios  neceflàrios  fuftentawrum>j(ilqedi 
9Ut.£iuciari/fe  dam^num  compenfaturum;.  D^inde  copiasi  iionre^, 
fed  flexo  ad  {iniftram  pauUuIum  itinere ,.  Saudafellum  ducjc»  qyod  ideo 
feciflc  videtur,  ut  eo  fenus  in  hoftlum  confpciilum^  &  qvafi  impro- 
vifus,  advenirec,  cumexlongealia>  qvam  fperarenc^.  plaga  accedereC)  & 
fi  mox  pugnandum  forec,  ut  loci  ìniqvitatem  hoc  mopo  deplinacet,  nam 
..fi  redaSnoksdalo Saudafellum  accedlilet 9  adverfo  mqntaad  hoftenoififcen- 
dendum  erat,  fed  hac  clrcuitione^  non  tantum. id  iacommadAcni evìm- 
vit  ;  fed  etiam  in  fuum  commodum  vertit,  )am  cnim  ipfe  fuperne;  viilam 
aggredì  potuit,  hoftibus  inferiore  loco  conftitutis.  E«  ut  ex  aefis  con- 
iticoftone  aliqvid  etiam  lucraretur^  nebuloiàm  tiaéì\xs  diem^  fuos  togis 
&  thoracibus  nebulae  concoloribus  indui  curaverat ,  &  duos  4)lctfuraqve 
uni  impofuerat  eqvo,  ut  eo  pauciores  viderentur,  qvp  .ftraragemate 
fuperbo  bolli  Ik  viribus  confidenti^  fui  can^emtum  indere  voluic,  qvod 

Uuuu  3  .etiam 


'111  I       < 


(a)  Vld.  ad  finem  QapitU  lAr.  Kj  &  Suoime  Vener.  ÌIABBOE  Afhmdfing  iifcAocAtxt. 
—  ^65. 


710  PERIODUS  IV.    SECTlO  IV. 

ctbm  optatum  habiifc  efFeélum ,  nam  adventuni  c^usnòn  ferirenint  prius- 
qvam  ad  vilte  pomceria  pervenir.  Sed  qvém  primxirti  in  confpeélam 
venir,  frarres  Bìornus  &  Arius  cum' fuis  ferocirer  ei  occurreninr,  uno 
qvafi  rapru  eum  protriruri;  fed  vìdenres  ciim  imperrerritum  audafterqve 
centra  eunrem  fiadm  domum  rerro  ceirerunc, 

Talem  hofttum  trepidationem  David  in  fuum  commordum  ver- 
tens,  eos  infeqvitur,  &  parvo  qvodàm  rumulo,   teli  jaéhi  a  tempio  Se 
villa  >diftante ,  occupato,  fuos  ibidem  apgerem  excìtare  jubet>  qvod  vi- 
den^  Arìus.  teéla  villa?  cum  qvibusdam  fuorum^ afcendir ,  &fc!opos  qvos- 
<iam,  fed'finc  Davidicorum  noxa,  in  cos  ejacalatur;  BìóVnus  vero  Di- 
videm  clòntumeliole  alloqvens,  multa  in  eum  probra  &  maiedi£la^  qvac 
David  magno  anirtio  fprevir,  evomuit;  Cum  vero  interalia  diòeret,  nec 
««iirnSatidafeltemiis  praedii  poflcflbrem  efle,  nec  una  vara  furorum,  David 
Ormum  Scurlc  filium,  rum  remporis  Nòmophylacem  ibidem  praclen- 
tem,  cbteftatus  eft,  ut  fi  prò  hanèfto  viro'haberi  vellet,   mox  omni- 
bus confiteretur ,  tin  cuidam  prarter  fé,   Saudafellum  vendìderit,   qvod 
'cum  ille  pemegarec,  Bibmus  priora  repetiVit;   rrovrs  qvibusdam  fcom- 
rinatibiis  adfeélis.      Arius  vero  paulo  modeftius  Davidem   abire  &  dcj- 
mum  reycrti  )uflìt,  fecus  enim  ad  manus  &  praelium  inter  eos  ventu- 
rum  fore  dicens.    Qvibus  David  refpondit,  iplis,  fi  modo  gravìora  evi- 
tare veltent,  mox  hiric  abire  confuttiflimum  elle;  qvod  fi  velint,  fenon 
sno4o  tutam  eis  dilcedendi  facultatem  conceiTurumj  (ed  etiam  omnes 
'fìbì  ilktàs  injurias  condonaturum   fore;  fi  vero  iure  ftcum  contendere 
vteilenty  vadimonium  fibì  impon^rtt,  qvod  certimme  foluturum  fé  prò- 
'mifit:  fi  vero  h«c  recufarent,  fé  eos,  fi poflet,  comprehenfurum.     Sed 
cum  Biornus  ad  kicj  fuo  hiore,  maledica  &  probra  tantum  re^ereret,  Da- 
vid darà  voce  omnibus^  qvì  fé  ab  Epifcopi  fatellirio  feparare  vellenr, 
liberam  abeundi  poieftatem  obtulity  moxqve  ad  fuos,  qvi  aggerem  erige* 
bant,  cohverfus,  féftinare  eos  |ùffìt.    Qvp  faélo  Borgfiordenfes  cum  Di- 
vide coUociKuri  ad  eum  fé  contulenint,  Epifcopus  autem  fé  intcrea  e 
villa  ia  templum  contulit,  e)usqve  omnes  in  coemeterio,  difpofitis  fh- 
tionibusy  collocanrurt  qvse  dum  fierenr^  Gisio  Frmbogi  filius,  uKìqvet 
fciopeca  qvxdam  in  Davidem   expk>ferunt|   qvse  ìUe  paullulam  retro 

^  cedendo 


•.    C\P.:VII.  :§.  51»'  '  7«" 

cedendo  dGclmavit;  Se/i\)q:kéìo$ggfix^ì  BovRfìovàsnfós  non  inonitus» 
ibidem  fclopexa  &  .30  ex  luis  reliqvic    qvi  prarfidio  eircnta-&  ad  qvos  fé* 
recipere  poflcc.   fi  qvid.adverfi  evenerit,  iple  autem  cum  reliqViSì  acri 
Utìo  iinpetu>  in  coemecerium  defeiiloFibus  rejettis,   irrupic,  moxqve 
bipartito  agmine,  purietes  templi  legens,  ipfe  ad  auftrjle  latus  Ariun 
obvium  habuiCy  qvf  fclopeium  ci  incef>cavic,  cujus  globulus  fupra  Davi- 
dis  caputa  alterqve  eodem  momento  proJòme  eius  genam  volavic ,  qvo 
irritacuSf  fuos  legniciei  incufans,  vjlidjm  Tacere  iiXKprelìionem  iu(ìit,  qvì 
redintegrato  impetu  adverfurios  levi   ncgotio  fudcrunc,  qvorum  qvoc- 
(^voc  pQtueriiaCv.  ccuipium  tanto  ixnpeta  lixueruac,    uc  ÀriwTi  forcicer 
pugnaucem  fccum  in.  turba,  infcrreric  ;  Qvod  cura  tìerct  i  B^ornus  intra-, 
fores  templi  eiìfein  vibrans,  vifutn  Davidem  jam  ptxne  viólorem,  male- 
diélis  prolcindece  non.  deditic,  (ed  paulo  poft,  plumbeo  globubbra- 
chium  iauciatusj  animum^ita  demiiit,  ut  a  lacrymis  &  ejulatu  vix  abfti- 
neret     Harccum  gererentur,  inclinatum  Valde  fùai^um  rerum  ftatumcer-^ 
nens  Praeful,  advcrlumqve.  fibi  prarlii  fiiiein  ominans,  de  controverfiis 
jure^  non  vero  gladio,  djrimendis  loqvi  cuepille  fertur,  Regisqve  gratiain 
&  pacem  diu  mul(:umqve  a  fé  contemtas»  &  ab  ipfo  Rcge  proferi  ptus> 
tandem  appellare  non  erubuit,   ab  Ormo  Nòmof>hylace ,  ut  (ibi  fuisqve 
pacem  tutuiriqve  abitum  Regis  nomine  concederet,  poftulavit,  qvi  licer 
iciret  voluntatem   Regis .   ut  Praeful   comprehcndcretur,  haud  fegnitcr 
mandata  pcrfecit^  fed  a  nemine,  utpote  fervente,  am  praclio,  auditus  aut 
xQimatus.     Occlufo  deinde  tempio  >  qvi  extra  id  erant,  poiitis  armis, 
paccm  fuppliciter  petitam  facile  impetrarunt.     Cumqve  per'fores  introi- 
ta? non  daretur,  eas  enim  inclufi  fortillime  pbturaverant,  David  pofti- 
Cam  templi  pattern  aggreflus.  fatìo  foramine  aditum  pandit;  tunc  ipfe 
Epìfcopus,  jqvi  paulo  ante  militum  dux  de  pace  &  concordiate  verbutn 
qvidem  audìre  volucrat^  ad  aram,   altera  manu  corpus  Domini,  aiterà 
vero  Dei  Matrem  (ut  loqvi  amabant)  tenens,  &  univerfis  Epifcopi  infig- 
nibus  ornaius,  devòtiflìmc  cantans  confpedus  eft>  qvem  juflu  Davidis> 
Marcus  qvidam,  yir  robufti(lTmus>  per  foramen  cxtrahereadnitens,  obluc- 
tanti  tantum  impegit  colaplium,  uc  maxillam  ei  unam  &  alteram  excu- 
tcrct,  qvod  David  confpicieiis ,  •  ira  excanduit,  &  Marcum  acriter  incrc- 
patum  verberavit.     Vifo  autem  Davide  Prxful;  pacem  (ibi  &vitam  con- 
cedi petiity  cui  David,  ut  animofus  viòtor,  annuita  il  mudo  armatam 
fuam,  qvam  eiporrexitj  raanum  ofcularetw,  .qvod  Pi;«fui  in  l\oc.rcrum 

ftatu 


va» 


<« 


f . 


7IT       PERioixvsiivri  ''s«icrio  iv- 

fiatu  aioii  «f:  dedigoaclisV  'SiàA  modo  ìosmqfé^  &iaméàfé^mm(9L  Sncds- 

detoni d€pQrttt&o:>. o  r^v.  .il  jjr!];i->0'r.  b:;;!  , ?inEn  olt>n^^  fn3b»v|>  !. 

.  rfi?/tra  .ex  varioruDii  cptpjnepcariis^ ,  fi?  .Ipfiw  P^y^is  .^o^nf^ffi^nei 
€\e.  prillo'  S^ud^llend  coi^flac^,  .ar^laaofij^  ^OR9e)>yl3ciU» i%m  ^QV^fo- 
i^  pQulau!t^j$,  uMpfc:i^etur^ teil.lff»Bi^pa,^^ 

(fc>  iJ  c'àfrfifeor  ego  Orrnns  ^tuffgjtÙtu  ^  SeptentrìonàtisifOcèìdenhlii  Ìslaiìii2^'!^tm^' 
t*  iéX^  &  Topm-efM  Tborf§éfiatt4t  ^^téfe^m  Rif^àt  ,^  ftmd  ikli'aveT^J'^fik^éhètìtéClt* 
i       mmrffwi  tìauàni  mei  if  Jugf^^ii  .Jiégigìnòaikte  i  prò  mia  4ffim  éftpaoiMitm  Uni 

ifidignt45,  cohjrnutusjitm^  qviqyejns  a  me  expetuut ^cauj^ ^l^husA\€onjp^^  legìbi 

'^     '  Jhitetttiam  pmruhtratftn^m  ,^Cftfn'  Épìfcopus  ^onaì  'AÌraJh'rlìùsi  Bti^à'W^  mtd' cttrsm 

JKM*  Dftùidem  GndmuàtR'  airgìm^  tt  actUf^fent,  tjvoii  jtmti^fM  fa  ^')krd'Bd^f 

.  :.  ,^icai  9/  àt:  impitu  mtm^ftf  ddto  ui^^ttOisé^m  h^ihm^  ^Mìm^uì  ^  ^htdklffinus 

,     ,   céfufa ,  coéf'cere  p^ent ,  fu^ae.  Hex,  tf . temfla  jurf  fvmm  fA^^m jv<fttfV)q««    fr^ton 

.dimìdiam  bonprum  ejus  (Davidìs)  ùartetn  Hegjs^  dimi^am  v^o  .i^^^tPf^^f^  fsh 

''  '      duTarOìtint  ^oh puhìica  ìUa  dcVtdd ^  crhnìna  ^  qva  commìMet^  $^  exj^ifntla  iÙikÈaU^ 

.  '^  *••  ^'tf}  tfvmt  a  pì'cbrJlfìmh  virìs  de  co  tharrìnù  in  Varatela  Mtammeiìfi  fi^  ciSràjfaEf- 

:  \..  JkVpuSf  qyod  judicium  David  contvnnens  ^  if  ex  integro  tnfisrgenfy  tam  Rtgium^  f?r9 

^  _    Eccl!eJiaJtì€Mm,jns  fifprinreret  t  &  fernet,  ipfum  lesum  feauntùe  fitUneeret.^  £véi  ir 

caufa  pradìdks  Epijcoffts  jfonaSy  nec  non  Ariusif  Biornus^  Regia  Majefiatts  nmm 

à  ine  prafato  Ormo  expetierunt  fy  pojltdaruntj  ut  banf  litem  ex  i^ian  fra  [cripto  de- 

'cideref/t  SaUdafeìft  in  Breidafardardoìmn^Jiatuto  die  forum  inftituens^  fffi  aMtcm^/ifU»- 

•^'      fHH  '  conflifuti  f  datis  dextris  promiferùnty  SaudafeUnniy  qvauJo  i/Irtc  conventumcMz^ 

♦'r*      emt^i  fefe  venturósa  (JT  cantra  eos^  qvi  à^onem  fihi  infèrtderént^  caujis  fnas  <//«• 

":    '    f^f'    ifform»  igitur  pefito  df  fbfltifatOt  pfopridqve  promtffò  addu^ns^  àmventicoit* 

fCtindicem  forénfcm  (bod}  SnudafeUmn  convocabam^  ubi  utraqye  pars  JfS  0errtt  à 

iwa  rem  iVuflrùrcnt  documenta  iy  teflimonia  froduccret.      Cum  auttm  tBf  {Jqim  t 

•  *  •    &  filli*  ejusj  Jfatuto  die  in  fiadiCtum  ìociim  mecum  pervènìjfent  y  iX^fgò^^  afiùiitis  à 

^'€9njniam  vììrìt  probìjflmis^  in  hoc  ipfo  conventa  jus  iy  fenténtidm  dt&urus  '^em.  Da- 

'    •      vid^s  Gndnwndi  filiì  inrerdi^ù  ab  hoc  propojito  twpeditut  fwn,  ite  enim  ah  omni  pm 

proceffu  eodem  die  me  probibuit^  qva  fojtqvam  locutus  erat,  Efifiobmt  me  accedetti  n  «»> 


P*acem  piwhcam  concederemo  don  ce ^  di  eòrum  caufs  ff^ì 
dicentur  fintentii^  i  ^vtùt  eiiàm  hòc  modo  fedi  Ut  Bfifcafttm  tam  jmlìt  Jììh  Timitt  k!ì 


d 


q^rd  in  intBOrfluiot  chftttfil  dntpiDiis  iirtooitir  .fieceflattt:  i  t)  IFait  Oraitis 
nobili  qvidecn  genere  nacus,  fed  notiflìmus  fui  xvì  decoSkati  qvi  prsetet 
officii  {àlarium,  &  uberesi  qvibus  proefuic^  pra^fei^urarum  provencusyfplen* 
dìdum  fatìs  fuum  &  uxoris  patritnqiiiuin  ica  profudiCi  ur^  unde  fé  fuften* 
carec,  non  haberec;.  Licecqvejam  &  Toparcha  Thomeschingenfis,  &  qvar- 
t:È  occidefttàiiseiiet  NomòphylaX}  tit  plus  fimplici  jure  de  controverfiis 
in  prcHlficta  Dale^fi  enstfs/  jus  dibere  ejus  eflèt  officii,  fua  camen  incon- 
ftaom^&cuf'pi'Vélubilitace  coatto verfias  de  Saudafello  incer  Àrmm  Epi- 
fcópii^ium  &  Davidem  incercedentis  ìnhabilem  femec  effecerat  judicem. 
Ariusoiim  (cult  41C  vklecttCriìberorua^  nomina  ex  forore  ^xoFisOrmi 
fufcep^tmn  yds  ecni;ÌQni$  &  retr9(3ioiiis  campecebai;)  pr^cendebac  pro-r 
(Difìfie Qcammi  ei Te  Saudafeii  vendic^^  qvod  mox>  Ario  cldm,'0a« 
vidi  v«B<kiliD>  uciam  m  eo  Ucis  cardo  vert^ereuir,  qvisnam  horum  aélu- 
um  y  jpiomfffio'  Ario  verbis  cdntum  fàA^ ,  an  vero  vendicio  Davidi  opere 
ptttftita  vù\cit  deho^ec.  Pari  modo  Ikigio  Hvammenfiy  feu  concrover- 
nx,  ^V^  Epìfhòpò  com  Davide  ioteròemc  »  (e  intrica verat  :  Anno  enim 
1548.10 ibriS  Hvamoien/I  lecunduin^D^videni  pronunciando,  fencenciam 
ab  Epiibopp  ibidem  paulo  ance  in  Davidem  dicbam  haud  paruin  infrege- 
tÈty  idqv«  denuo  declaratione  Snoxdalenfi  confirmaverac ,  cum  aucem 
Epifcopo,  jam  &  fententiam  a  fé  in  Davidem  Hvàmmì  pronunciatam  ex*, 
feciuioni  dai:e>  &  ìpfum  Davidem  oomprehendere  deflioatum  eflèci 

omnia 


•^^Wifc^  ■!■■■*    I    !■  ti      i* 


Regts  pace  ^  protezione  effe  decere  proclamarem ^  qv^ad  m'tii  pfr  kges  maxime  UcutU 

Pr eterea  onmet  oc  fnguìos  ut  a  jcadtbui  Et  ftdttiwUms  ahflimrent  9  jubebam^  cuf  mgn^ 

Jafo  Dayid  GudmunJi  parere  recuftms^  me  ipfius  ìratu  jedaturum  a  pofitbus  templi  de- 

,\  ^fuUt  9  if  illud  cutn  fua  cobortt  invafit^  in  qvo  Epifcopus^  Biofvus  gT  Arius  cum  futt  ^ 

'  qyajiitt  ajyh^  fefi  contìnebiint,  .  Tnnc  Dav.idGf(Jmundi  fJius  jujjit  dy  vtandayit^  ut 

r        J}*^  T^f^  m^ftorafos  vìros  9  Epifcoptfm  nemfe  Jofiam  Antfomam ,  Uiwttam  if  Arium , 

cum  ipforum  comtilm^  ctedererìt^  interficerent  if  telitinfe/larent^  qvibus  diéfis^  cum 

fuij  pépe  nomìnatot  vkros  percuffit^  l^fit^  jucùlìsipc  infeftavit  ^  templi  ita^  if  Regh 

ctefjientìffimi  pacem  turpiter  vìolatites^  eotttra  juris  Coftoufci  ij  legum  prafcripta^  qvi* 

6us  perwijjum  ejlp  uf  unusqvisqve^  qvi  in  templi  fah$itatc  pacem  ^  confugmm  qvarit^ 

caufarnqye,  fuam  judicio  if  Ic^ìhus  decidcndam  fibf^^^ttit  ^  usqycJum  fetjtentìa  de  eadem 

\  fcraUtr^iure  Janfltts  ftt»     Sed  Ckmentijpmi  Regis  Diploma  eiitk  (fcilicet  Jonam)  còm" 

frebéòdi  qvideì»^  fed  non  percuti  aut  occidi  mandavit^     Poflta  David  Gudmundi,  ca, 

'qi^acoruf»  erauty  Jub  fuatn  poteflattm  aff'umi  curasit\.  Qvig  oumia  oc  fingula  tali 

moda  fi  babuijfe,  tu^ct  jurf  jurandQ  coftj^'fiìfiturnm  proruitt9^ 

Tom.  II*  Xxxx 


714  PERIODUS  W.    SECT40  IV- 


fiìlt^  ut  Nvammenfeiftnim  a  jadioe'  oùmpet^titi^  leu  Nittitfibfdac^  coi^r- 
iTìdretifr,  id  eft  iit  David' 4b'illìs* con juiiéiis  viribus  cisptivusjdiicemttr, 
'&  bona  e'fus  puMicarenran  alcerum  wevo  ab  Otito  ìbktoa  f^dum  Ibien- 
niter  refcitFum  irett  fimulqve  Davidi  Saudafellum ,  qvodi|>fe  ti  veiidiik- 
rat,  abìudicàret,  &  Ario  addiceret»  tandemqve  fe  fìiiosqvea  ftegepro- 
fcrìptos  fecuritati  pufolice  lata  fententia  refticuerec,  Oroium  icaqvevel 
inrnis>  vel  bkindimentjs»  induxic,  ut  liìs  rebus «jperficieiRdiSy  cenumdieni 
&  locum  tonfticueret^  ìd^nim  ejus  effe  oflicii  mmitcrjei  peffvafent»  um 
bene  Ingerii  um  viri  nafoet%^>  nset  deoau&exi<ucecras«l2et»  fimodDipTe 
arcr>atis  cinèlus  ludicio  ;adftarec»'  2)  H^ec  otmiia .  Davté  ^lobe  fcìeos^ 
Ormo  fidem  non  habaìty  neqvo  e'icB  judicio  bac  vice'£e  ilftcre  voluiCi 
intemeratum  autem^  &  ìncorrupts  fkiei  ìodtccm  aboqviii  haud  Kcufimi 
fuìt  enim  Ormns  preetereà  {iaudqVo(^4im  ipfi' &ven$«  ita  ut  niiiilaqvttiD 
2fb  eo  exfpe^aret  j  qvamdìu  in  Epiicofii  potoibtt  tSEatì,  jie  qva  eius  io 
le  pcn^erfitace  &Galumrats  de  &  dìilèmmatis  dudom  in  Bpiftola  ad  Laih 
rentium  Mule  Islandia?  fuprcmum  Prs^feélmo.dtta  1547  gravtcer  oonqvc- 
fius  fuerat;  dicerts:  Proiabik  mihi  videtur^  nvtam  vMt  vfaàam  efiitn^nh 
tern  iìlam  calummam^  awnn  Qrmus  (Sonde)  Hturhr fili$às ^  de  Na$^^fCt 
Tbar/eifo  (Bonda)  Pauiijìlio,  Petn  («Bonda)  Einmifilio  ó^ $mr  dij^Jn&t. 
Tacco  qvod  jam  i>rBe'lio.accin^us>  aut  ea  fervente,  cafauli(ma  fbrenli 
tempus  perdere»  À  offerentem  fé  rei  bene  gerendo  oocafiodem  eouai- 
bus  elabi  noi»it.  3)  Ormi  aucem,  qvi  criconis  inftar  ad  cuiusvis  %m 
ttjtum  fé  vertebat,  fubdolum  &  inconltans^  in^niuaì)  &ferìe  dìxenmcefQ^ 
ritàs,  opcime  mde  cognolcitur.  qvod  Epiicoputn  Jcmara»  qvem  Rcgii 
Ma;cftas  anno  H49  patemibus  ik  in  foro  generali  publicatis  literis  pco^ 
fcripferat  ^  omnibusqve  ejus  adjutoribus  eandem  minitaverat  pocowJ» 
hocqve  iterum  anno  idem  edìdum  confirmaverat^  addito  mandato,  ut 
qvam  primum  comprehenderetur  3  &  in  carcerem ,  qvoad  Havniam  otìhs- 
mittipoflet^  conjicerettur;  Qvemqve  ipfeOrmus  fupeoon  aorib  in  foco 
generali  prò  tribunali,  fu]>remi  judicis  loco  ièdens>  ut  profciipcttmcipi 
debere  aecreverat>  hunc  jam,  cum  Regis  mandatami  exfecutioni  dandufl 
eflet,  ut  infontem«  abomni  vi  fecunim  &  cutuin  effe  ciebew  proCiafl»t, 
idqve  ipfius  Regts  nomine  &  autoritate»  qiram^^fbhuic  rei  pnntnéed 
non  erubuit,  oc  qvidem>  ut  ab  Ormo  fperaiMhim  ctu,.  eunilfim  illuo» 
qvem  vix  tribus  iftcer>6àtaiiebdomadibasi)UKe  capcian  ac  captivuo  cedca- 

dUiD 


CAP.  VIL  5  fS^^  :  ' .  7«5r 

ami  efle  jodtbavh  ;  Qyim  phisqvam  pwknrftm  fnconftintitfn  60  voUiìt 

occufare,  qvod  R^U  Majdte^Epidfcofiwn  capere  &  in  C9fC€i?em  d^ 

non  v€(o  ejiis  ftcelUees,  qvi  Qrmìs*^lum  ciiefaamur^  ferire  ai4C  occidere 

juiTefit^  cja  vero^  qvod  Ptxefiil,  dmn  tvMiagitica  smiacis  ad  unum  omnibus 

prò  ejas  lifaerfate  mori  piaratis ,  6ttt  jmtIìo  ,  vulfiece  mit  ca?de ,  capi  pò- 

tuoic;  Davidi  cenae  in  cali  rerum  ibtu>.  auc  prariiandum»  &,  Epìfcopus 

capiendus ,  mit)  Rc^  mandacum  amkaefidum^^,  &  ipfi  in  capcivitatem. 

condum  ftiit.    4)  Ex  wmevS^  OmnS  rdat ione  cancum  &  tam  enorme  par- 

dum  Ìl8dium<^lueec,  uc  qvod  de'eorum  aétìs  re^eit,  fidem  vix  mererl 

vìdeacur,  nifi  qvacedua  aliorum  fide  dignorunr  reiacioni  congruic^  Ted. 

fiiftìl  novi  ndfert ,  nec  qvod  cam  ajas  conciiiari  neqvit,  nifi  qvod  de  Ce, 

ipib  fetet^tguomimofum,  icilicer  Epiicopiini  &  fé  ipfum  ejus  nomine 

omniboa  precibns  orafié  &  obcefiacos  efle  pacem  ac  Regis  prace^iqnem» 

cum  Regia  ìulTu^ncfiil'captivandus.  &  gracile. twd^  looHS  dandus  eHec 

Qvod  vero  ^KiÌ3iia!aacs.enipha€iCf&  dc^kirat  cctBjpli  S^ditielieiiCsfata,^ 

cujus  )us  indighiffime  iaefem  aic^  cum  iupplioes  alylum  ibi  non  inyene- 

rint,  cam  qxro  nimis  anpiis»  ius&  mandacum  Regjumiconfundic,  qvod 

hic  nnèiuai  kieum  iiabetj  naqve  cum  priora  ullo  modo  convenite  nam 

fàctoorofi  eJus  fufili  ex  tempio  excra4ÌH  fueruot;  id  fi  non  parcium  ihi- 

dio  y  aar  càrpondt  prurìcui  tribuendum  efi  >   papiftics  religionis  zelo 

condonandum  eric.     %)  Licec  icaqve  magni  non  fic* pretti  hocce  Nomo- 

phylacis  tefiimonium  >  id  camen  habec  qvod  omnem  dubicacionem  adimic 

de  pffldentia  Epdicopi  Hetgafelk ,  hac  aeftate»  &  qvod  ibidem  cum  Ormo 

de  expeditioaie  Saudafeiieafi  coofilia  int&ueric»  cu}us  veritacem^  ut  Se 

alionim  hoc  doovienio  conDenmcum»  jur^urando  £e  firmare  paratum 

eiiè  dàciiu 

«•  53- 

ffimc  exkum  habuic  prslium  SaudafeUeniè ,  qvod  multonim  vul- 
nerìbtts  .^  Uà  nutlius  vita  ftettt.  David  vero,  qvi  haclenus  non  minora 
fanone  qvam  fortufu  iifus  ftierat»  vi^Soria  eciam  modefte  ac  prudentec 
ufus  eft,  nam  potremo  &  fiKos  Snoxdali  in  cu  Aodia  3  magna  cura  &  dili* 
gencia  afiervavit;  eorum  iaretiitibus,  qvt  adeo  eran(  vulnerati  ut  abire; 
non  poficntv  Saudafetti  manfionem  &  medicinam  ptocuravit^  ex  qvorum 
numero  £tiit  Oiaus  Tkommmr  Epifcopi  non  inoekbnsencomialU^  j  eius- 

X  x  X  X  2  .  qve 


Tid  PERIODUS  W.rSÉJCTlO  ly. 

óve  concubm«-Hé1g«^^x<Ìir!a'Wfcp<J»;>fi^  3>|wiite  JWdW^^         >«taV 
kathveraaenfi*  filìtój ;  ' iteHdvc*'ifii^<m«  fedi«xto»iw»B  & «tóped»n«QÓsiim 
vatos    dhtnfit  '  dti  ^dtWittW  t«èhdfcttt«,t*i»p:^^««U  HnKafiaDd(  «éoom 
habuerunr  Srgàf dam  y  PàfttìU-ttti'Qrtì^dMftaikiiftwvi  Bpifiaipi' ftliai 
vjrisftipitum,  patri  in  (UWìdluiw  vénrtmfetói  <ivi«tfi.oan^?anjen» 
filiis  &  inceptis  apeittf  tfJRnftnit ,  •  id*oqti&  tfemper.  ^fece  ab  «jwexjledi- 
tionibus  abftìnuèrat,  bÉc  vicetàttWftt**  r«mm  iiifeliei«ev«ttt»4li<|vt*JOTO- 
natus,  eùm  fabfecuws  eft,  p«bi*  magis  <&  òeHi«osdi«SooiitiIWDt«m  tft^ 
rùs  Qvam  cuibvam Vira  èiitinfjut^imllltttìtwfe'    Per«¥«aTWt«ny««^ 
i^atnjra  infortunio /ultrt  i^fog»* igfe  fiòtt<dw6«'«W^^^ 
fKalkara  Jons,  Paftòfem  GUurabijeiifem ,  QótfiaiUa/ Bprfeopinw  fito^ 
ootcm,  virummagne'autofitatfey  com  12  tfoiimiba»  Smncdafaimumlic, 
flvì  de  parentls  dimiflione ,  oWad&,  ovìBttmqve^  David  /pekete»  i«a- 
oere  vellet  conditionibus',  acctifàtìflìAe'apiW'v-iorniandatii'ihkbuit,  fed 
talls  conitus  fhi{b^  fifltt'  hàtn  captìv€»nw*<fiirtiffioaiiultì«i«>iiiom«u»^ 
tidnibus  impetrati  *oitiici  neqv*  «um-ilHsJecriloq-tiy'niffjf'rpfemDfit- 
vide,  permiffirtn  ft»it;  Xljvl' Chlfiftittnttm  i  oomnwmicet'  ScrÉManiAftuan , 
Laurentii  Mule  Procuratorem ,  qvtd  aékinn  eflèc»  lexcoaiplo  cerdorem 
fecerat,  rogàns,  ut  is,  qvod  fui  muneris  «flèt,  <iapelftee  /vdit,  feilicec 
ex  Recii  "Refcriptì  tenore,  captivos  sfccipete  &  ia  cufliodìa  fervono  do- 
hec  Hafìtiàm  trartsmitti  poflfenerqTiacderfico-Mawìno  Epifcopo.qvi  hac 
bccafiòrie  ex  annua  fWétaptivitatB:pi4nita8;liberatosifiirflè.vidteiMr»  «bis- 
ave  Prirfioribus,  SnaxdalUin>  advolat^  &  conftituto.  ctaodecàrtiviidc  )adi* 
ciò    ovid  fdciendum  foret,  |jcr  Nowjophylacem  deoemi  ^loftalac,  qvi 
éaufa  diligenter  cogrtita,  celebre- illudSnoxdaltnfc.  judiciuiB  pmomi- 
tìavit  (a), 

•        •    §•  54*   "  '      '  '      *  '  ''  ''   '^  * 

-Promuigdto  hoC'Mcio  >  Arius  pi»  Te  faisqy*  Uberi»»  kft  co  Ce 
ftcqviefcare  dixit;  David  vero  nobiies  hofce.  «^pfxvo^  iQic^lianajmdi- 
dit  fibiqvff  omnem  eonim  cucaoi  adhibi*»?.  |c(^itóns,XoIenqic«r.abdì(saTÌt; 
cum  eos  tres  hebdomadas  ^  duos  dies  8ccuwe.&  .«^e,^videm  Iwbu- 
trat  ;  fed  haudqvaqv^ai  cani .  inluimaiiic^r  ptiA^niraf  «  ut.  Anefagbà$  ÌAu- 

'  ,  jj     I  I  «..Hill        ri  1  III       ili  »l  «<.M    |i        ,lli«t«|if»'— y«"— ^»*'i— iiM— p» 


(a)"Vid.  infra  ad  finem  Cap.  Li».  I*  - 


tinO)  àtamjAmotTf  ììììeqyie  fecevBt^tmrth^  JpfisQOfttus,  &  Marcino 
EpìfcopaTfUrcy  Aricr  ifitdrcectenoe  >  aliqvmda  .Uheram^  aliis  converfa- 

tmoflÉ».  ]lfiriiii(Qnfc>  qv»  dCcofita  vernai  cttmfreliquis  MagnatibUa  nccum- 
bentos  f*m  md^mh  tàmptf^nSikt  non  pQtaeninc  ;,  nain  inter^pulanduni f. . 
ArtiiSi  tmpw. ingoici  cuIcrorlHi^iibs  pcu^us  tronsfpditiec ,  nifi  a  Martino 
BpifoopQ^iiqvL  iMeroMdms  :fedab«cv  fuifl^c  impedicus^  iqva  ingrati  &  im- , 

E'ì  aakmdeclanictone  fe'dfnnii  indulgemia.  iadignos  r^ddiderunt;  Sed  : 
M  fjiidboBS Davìdem  y  qvod  juun.erac  fecìSky  &  liberuin  eum  jam  ab 
^ominrrolfteriarii  miHra tad  cuftodia  proQuntia(renc^.atumen,.uc  Regìx  qq  . 
iioi)i^.VQliififxiiì;  fttisSeri tpoflof >  aiiqv»fn.eoriinfi^  fed  nominatini  Arium  » 
ad  •pDd^xìoift  usqirc! Gcrunmia: CoiQÌtia I  capti vum  cenere,  ultra  obtulic; 
Sed  rejsAà  .hac  Qonditfone,  Chriftianua  Snoxdalo,  gomitante  Martino 
BpHbQfio:&  Davide  9  (SkatholtAim  capcivos  deduxk;.  ubi  córam  congregata  . 
Acn6fenfi)&;Aang)aar3»IÌ0n(l  Toparchiìa  multìcudioe^.langam  in  eós 
a€xru6cionein(^  in  qva,  primo  meptionefn  f^it . Epifcopi  contu- 
maehD^.qvipdiii 'Re^^uVDcat US  venire  nolueric>  qvod  ob  obftinaciam  & 
^afifcinora 'pfoTcripcusi fueriti , qvod  a  Davide  Rcffs  juiTu  compreheii- . 
fus  ut;  &  proBcerea:    i)  Qvod  Epifcopum  Martinuni  Einari  iilium  per 
filios  fuos  Arìttm  &  Biòrnum  in  proprio  e}us  domicilio  vi  ceperit,  do* 
nftefttcos  verberarit  i  xdeseflFre^erit^  ipfuoi  autem  aveéliun  captivum  in- 
cegrom.  annum  ;  minus  decem  diebus  decinueric ,  .adeoqve  eum  in  officii , 
ipfi  a  R^e  demandatii  partibus  peragendis  impedirerit*    a)  Qvod  cùm> 
fuìs  fili»  Regia  tributa^:,  petifiones  &  porcorìacx  Skagafiordenfi;  Eyafior* 
den(i>,  Hunavacnenfi ,  ^Hegranefenii  Toparchiis  &  Flaceya  Tal  venda  (ibi. 
i^cimievmc»  libi  nil  cum  Dani®  Rege  effe  dicences.    3^  Qvod  4lcgia$: 
literas  de  Cccnobiis  &  Benefìciis  agences^  nihili  fecerinc  &  conceroferint«.: 
4)  Q^d  prsedia«  Coenobioram  &  Beneficia,  ut  Biarnanefum^  Oddam,: 
Holas,  &  in  fpecie  Fiardarhorn9^&  Fliocscungam  >  praedia^  qvx  ob  Thor-. 
fteinis  iilii^  Thordi  delizia  fìfco  Regio  ex  dimidia  parte  cedere  debebadic , 
fòb  fuam  Fedegefinc  poceffartem,  ddeo  oc  tiuilisTua  bona  ab  ipds  tuta, 
fui (Tetlt^  tpliqve  dimidiam  fere  Islandiam  •  fubjugaverinc.    5)  Qvod  tam^ 
Cfefki'  qvahi  Loici  prs'  ipforum  imperi oiita te  aufugere  coaéli  fuertnt* 
6)*  Qtod  hd^impediéndumiirèrbi*  divini  progreffutn  omnem  moverinc 
lapidtìm.'  7)  Qvpdlicec  capti  )am  :e(ient,  omnes  tamen  tos  cimeanc;» 
cum  minicati  fuerinc,  fé  libertari  reftitucos  decuplo  pejores  qvam  huc 
ud^tveei^kiqviyn€>»^  eaMrosfbrp*  ..iBr^ierea  Joaas,  eiusqve  filii  hac 

Xxxx  3  «ftacc 


718:         PERIOPUSm    SECTIO  IV. 

Norvegicas  leges  poems  dactirósfore^  li  mqdo  eos  }orìàs  éfoscpi^  filtt 
cotnprehefidere  poflènt;  Hamburgenfìbus  eliam  cnereatòrifaus  pfomiferit 
fe^tBo  fore  profpedunnn^  vei  qvQnticunqvà  id -ittmftifieric ,  uc  nfe  unus 

3videm  Danus  proximo  vere  viveos  tómaneac:  8)  Nomophviacfis  &  Pe« 
arios  ina  ab  ipiisrcxìnaiiitos  ede<  uc  odrain  trifaiAiati^veritacetn  pccfideri 
niMi  fuftinetm.  9)  Lioer as  &  Refcrìptar  Regia  «(Te  n^ecic ,  liccc  ip6iis 
manu  fubfcripca  firn ,  fed  emendtia»  eanimqvc  afpaft9tM«g<  fogìtivos  vo» 
CMC.  10}  Qvod  publioe  minanis  fintiti  ^  >  qvtfickufU)ve  ìdioooftì» 
rie,  efTcchinani,  ne  ipfe  &  Laurentius^ Male  f/vre  pioxinie  fttbfecwMro^ 
una  blandire  Frxfcdi  foaent;  11)  Plurìmis  faftbHB  firmacum  ik^  Jenaili 
Epifci^punfi  dixiflè^  fé,  &  Hcreacttin  iHum  (Marcinfim)  pftMnmefiibfe» 
coturo-  vece  una  in  Islanjdia  ninn  fom£pifcopoa ,  fi^t  Regi  id  placcata  five 
dìfpliceac.  <  i  »)  Die  V«n^^mr  proxtme  -  pkascedtence  ^  coram  «omnltts  pn* 
blice  tiìinatum  efle,  qvst  in  hoc  caftì  necefficacis  protniferie»  <ie  Itbenad 
refticucutn  non  efie  fervaturam^  ied  qvvtn  primuib  pofletj  «cfi^ranis 
apttd  iè  orbÌ6.inceroederet>^  udtiirum  €&•-        • 

§.  55.  ■    '  '  '  '" 

•  « 

Infticuca  idande  deliberaaiooe^  qvid  nobìiibiK  htCce  capivria  £»« 
endum  eifec»  omaes  primo  9  prour  judicaveranc  Snoxdalenièsy  a  Prxfedot 
adjuvance  Marcino  Epifcopo  &  ucnoqve  Nomophylace  >  in  vinculis  hi- 
bendos  decrevenmc  David  etiam  nòne  uc  ancea,  uniuS)  {ed  nomini- 
tim  Arii  cuQodiam  apiad  fé  obculic*  Marcinus  Epifcopas  nec  omnino 
abnucre,  nec  perfeéle  in  febujusqvam  curam  fufcipere,  fed  finecelTario 
aliqvid  agendom  forcc^  Arii  ctilfaidiam  minime  averfacurus  videbacun 
Chrìilianus  vero,  ne  unius  qvidem  ex  eorum  numero  cuftodiae  pafein 
feeflèproficebacur,  timebacenim>  ne  eorum  popuUres,  Borealia  qvans 
incxàx^  qvi  pifbatum  hyemali  .tempore  in  Toparchìam  Kialamefenfeoi 
piofidicuncur^  faéla  conjuraeione  &  multìcudine  condu<fta%  eoa  per  vim 
eripeieAC,  qva  de  re»  cum  per  pktres  etica  varìis  fencenciis  ditcepcacum 
eficc,  tatidnn  Jonas  Bìanii  filiu^  Paftòr  Breìd^bolftadenfis»  Gacbedralb 
Qyxftor,  cttius  amea  mencio  jaéla  eft,  dixiile  fercur,  fé  Kcec  cumf  ilio- 
rum  nemine  (bpiencia  comparandus  efTet  »  vidère  tam^  >,  qv}nam  eos 
fine  peciculo  c^oékc  poffint^  :cumqvci  eonun.nooiiiu  edere  ragarecur^ 

refpimdicj 


-  •    — 


I 


Gtsz  VII/:  s  ^.:$5i  '^  M  719 


tefviwi^  C^iftianvis  fl(»tirA<|wfi  cK.trìpode  4i^ìu(n;^  :&  Marcinus  non  gca- 

feltii$  Tpparchias  IV^or^  tales  vìros»  qvo$  Ric;x  cooFiprehendi  &  ^fibi  (i(li 
)iilferac>  .qvQ^ve.  N0ui[Qphyi^iC;)u£lajudtcio  ^d  Camicia  ijisqve  Generali^ 
elMlfiM^vtrKias^,el^6  decvever^Cf  jam. contri  Regjsrinanddtum  &  Ncxnophy- 
bots.^efiCfinciafn>  inaudiios  &  caul^  aon  cognica^  fìoe  fógicimo  iutrì^ipri^v 
ceÌrui;jplHruiic:ari»-efimiQofQreineK  publice;  proteflauis  e(l>  ca- 

iuBifenflemU^  Chrìftitno  jtam:  ingrata-  fuk.,f  uc  durioribus  verbia  virilo) 
em)iperec^&:vix:a..verberìUisxefnpcRareti  qv;](propt6r  ab  omaibus  in  Jon^ 
Biaflaì&eiiiSifeatimKiaakaiBefti.capcivisqve  denunciacum^  qvìd  deiliis 
confticotiimeflTeC)  qiri  mox  feparatis  im:ki[^uncur  ccenaculis,  &  uoicui* 
ove  futts  itfffignator.Paftor  &Q)n&fli(marìus»  qvod  vario  aniiQi  mocu  ab 
iUis aciMfminn  fìiit^  n^m. EpHicQpas qvt  anceaiFamtaiuiin)  i&^minasfptnéi- 
leentc^.'fxpiusqve  {&  &  5ii0s  coafolacu^  f^ieracs  dicendo:  '^  a  jólum 
c.Yefdimi  YÌeraH<ìkim^  ^*  idcft:  /?(/?a  NmoìkìòìHifn  Dominio  htolis  eri- 
mus;  nunc  tandem  paululum  rclìpiens.  agnovi^Ie  feitur .  qvantum  fé.  fuos- 
qve  terrenonim  cura  &. mundi  amor  fcduxeric  (a)«  .  BiÓrnus,  qvì.  pluri- 
morummalorum  fax  &  tuba  habebatur,  ad  Jamcncacìones^  prò  yita  pre- 
ces,  &  conditioncm.  oblationes  converfus  eft.  Arias  vero  drorumjnuji- 
cium  forticer  talit>  nodemqve  ultimam  caaendo  &  precaoda  tcivic» 

.,  Albelcente  die,  qvi./uic  Kovembris  {eptjmus,  hebdomadis  (ex- 
tuSy^.pmnes  facram  caenam  accépcrunt.^  Ariùsqve  primo,  paulq  poft 
lbii$'op;um  eduilus  eft  (p)^  qvi  Ag^j^i  ipftar  mopci  fonicer  pbviam  Vvit; 
......  '        '      .  Limcn    ^ 


j  I  i    I  in  ■!    ■»■»>*  ■y.f    t<fi  I  *»  '■  '■  ;     ■■■■»■'  ■■■     ■       ■■  ■  I  ipi 


(y)'  fltc-occafione  nkimum  in  tota  vit»  tale  fccìt  cormen  :  "•  Voiidflega  hefar  ofz  vere>lldetìR 
••  Ueckt,  viUrog  friilr  fro  nafta  frckt,  ef  eg  fkal  darm&fl  af  d&nfkre  flekt,  og  deyt 
"  fo  fyrer  Kongfens  mekt.  "  Hoc  eft:  pèJJtnunQS  imndus  fefeUity  atqvfTff^Jtm 
dtpcìf  f  fi  'a  nuthnf  Dank4  jttdUmdus,  fofefian  Regia  nwiar^ 

Qi}  M^GJtflff  BlORSl  Axmm,  Reykbolri,  nbi5noxd^Io  Skcrlbolmm  teiìdeiite*  pernocla- 
Minw/ug*"i  tenrafFc  fcrfbìt;  ai»  id  Sknlholrì  fa£Vuin  eflTc  perbibcnt;  Sed  tacente  de 

'  '  '  "  hìs  yÓNA  EGÌLLìy  qvi  ea  qvae  getta  liierunt,  db  oculati»  tefhbus  accepta,  accurate 
refbxt,  qyem  not  ideo  iti  Asdein  doSlorem  elegrmut» 'Bialiisautem,  feu  qvar  Snox. 
.f  •  •',    «    ^    •      dali 


72b  PERIODUS IV. .  SBCOnO  IV. 

Limen  etiitd  egfeirii^dìx]ife*fi»w>  mutedrm  eodétn  «|e  MMe^  (ndm- 
ros  Ibré;  (qvòd  in'eo  c6ft)pletam  4ifi»^  ^ohmty 'tfvo^  bfaMiio  poft,  et- 
dem  aedes  in  fòhokm  C^thedi^iem  imitata.  tft^i'w^MndS^.i^ 
etidum  dixiflif,  mvicom  hutK  ludiM  fo' ifìndtv  tlQnciimt»  voleniem 
egredi ,  optare  tatitum  ^  darri  jam  iiiorubndum  fvc^^txyt  viniUnfnn  ex  fin* 
tre  fuo  Sìgurdo  in  fé,  fuum  amemm  cum  trmalMtìm  isfla ;' Ad  taciien 
loGiim  perveniens,  confpeòircqve  pala  Oc  aliis  feralibus  infivuoianti», 
fufpirans  dixic:  Domine!  an  bic  Jifiendmn  efiì  Oli  cnm  Chriftianus  annu- 
erec;  refpondic:  Va  tibi  nebulo,  non  fé  Oominnm  vacavi^  fedDtumì)^ 
pjinum  meum  allocutus  juu  Deinde  Epifcopum  &  Davidem.  apcedens, 
dixic  :  Condona  A/tartine!  Condona  David!  Carmficem  «nlimvic,  uc  iq$« 
fcute  qvod  fuum  tfkty  pcragerec,  inqve  genua  procumbeas  oravit,  uhi- 
moqve  dixic:  In  wanus  mai  Domine  Commendo  animam  meam^  &  mox 
ìncr^pjdusj  ne  ottulis  qvidem  obtfgatis;;  cerv'iccpri  in  palutn  inctìnsvìt, 
qvae  unico  iélu  abfcifTa  fuic»  BiT)rnus  deinde ,  triftis  vaide  &  miferc  eju- 
lanS)  liberorum  conditionem  deplorans,  morcemqve  qrirfrodHi^tt  cbndi- 
tione  deprecans,  fed  a  nemine  exaudicus^  eandem  teiere  cogicur  itmi- 
tam>  cui  carnifex)  òb  utriusqve  trepidacionem ,  capac  tertio  aat  qvarto 
idu  vìk  amputavic.  Ipfe  aUcem  Prsiulj  cujus  vìcìe  omnes  parcerevolu- 
erunc;  modo  filiorum  mortem  nunqvam  fé  ulturuoi  jurejurando  promit* 
teret ,  còndicionem  refpuit ,  dicens  ^  illos  fé  fuaqve  cohfilia  fecutos  fuiiTe, 
fé  icaqve  jam  illos  feqvi  velie.  Ex  tempio  Skalholtino  egrediens^  cni« 
cem  -manu  tenuit,  &  Maria?  fimuiacrum  ibidem  confpeélum  pronusado- 
rare  voluic.ffed  a  facerdpce.admonicus>  uc  frivola  ha^cce  none  demum 
omitcat,  fed  ad  mortem  femec  praeparet,  poft  hanc  enìm  effe  alteKiffl& 
a^teirnam  vitam,  refpondic;  Sao  id  Uveinke  (d:  te  tacente),  Svcnusenim 
Pafloà  nomen  eirat,  qvem  per  jocum  aut  contemtum  Sveinkum  vocavit 
Confpeélo  cuidam  (Ibi  cognito,  fudarium  &  figiitum  fuum  tradidir,  jti- 
bens  ad  fuos  ea  perferri  curet;  &  ut  filias  fuas  Sìgurdo  &  filio  lìiorunnx 

falutem 


dali  &  SfludafeUi  t£Ui  fant;  Dtvidis  Apoiogitm,  tnte  annuiti  Ì554  ut  vldetiir,  io^ 
toiQY  CUBI  ifiS  .adhuc  in  omnium  recenci  memoria  efTent,  ut  facillimefflliìrissir^^^ 
potuinet,  fi  a  ventate  aliena  protulifTet,  fecnti  fumus,  (epófitls'  omnibus,  qvt  sin 
controverfa  funt,  aut  improbabilia»  ut  &  illis  qy«  niinons  momenti  eflè  vxkmc 
VIarc;Qi|tem  licet  minuta  ikit  non  omittenda  duxi»  ut  inde  ooofpicuum  forct  «jc* 
modo  ^visqve  eorum  Te  ad  laórtem  pr«paraveric. 


•  I 


0:ti9K(VIl7f.^6Li'5(7i^;  ;•   "  \  7« 


qvwipii  ait)&iueioDA  v^b^ifllT^i  9d,palu!Qrrri(lis  ^*ogiC6dirur.>'procum'i 
htns^y^i^xmVi/jn.^mftimf  ^ìhAs\  Qmm^  .^^^^  aninumi  meaw.     Sed 

cuin.vildis  obÌlipaafl«(i .cervice ^  fexto  «w:  f^pumo  candcin  i^  dacol- 

Jad  poCUiC.^-:    '.'i..».   -Mi.    .;  .         ....;   .. 

,  ''j'Talcni  ^TtpmlbaDukifonas  Ariifiìius,  Epifcopùs  .ffoTamis  f^mo- 
finimuSj,.^pnò  aet;iris  ^<5*,  oflicii  26.,  utramqve  expertus  fortunati),  narti 
in  fufrima  paupertate.  hatùs V^.educatus,  ad  fummos  honores  &  maximas 
divìda^  (^v^e^flus,  privato  majora  capiens  fòrtunam  ferre  non  potUic,  vicits- 
qve  Jplusjnijpiò  laxan^*'hibenas,j'und'e.ni/ab  avaritia,'ambitione,"  llvorei 

l^.'XP/^?^^fy.^^  *  '&'qyàr  hiSQrnnibus  prxtendebacOr/internpeftìvp  Reli- 
gipnjs  zeiq/prxcép^  datus,  ad  rebeltiòhém  usc^ve  perduélùs  fuit;  Tan- 
te tuie  a  vq  rìdi  ^  àmbitiohis',  ut  fibi  fuisqve  totius  Islandioe  imperium 
deftinafle  vìdeajtur:   hihc  in  publicis   proceflionibus  &  folennitatibus , 
more  antiqy^orum  Regum  (fi  ras  eft  credere)  12  fatellites  exqvifire  orna- 
tos,  jtòtidemqvè  fibi  pra^ferri  cereos  curavitj  cuius  vitìa,  licer  virtutcs 
.fupérare  yideancur»   haudqvaqvam  tameii  earundem  expers' fuit, 'nim 
lar^us^  'prsefertim  erga  cgenos,   hofpitalis,  còncinnus,  comis,  affabilrSt 
&  erga  fuos  indulgcns  &  amsjbilìs  fuit;  haudqvaqvam  etiam  erga  fubdi- 
tos  tanto?  crudelitatis  ac  avari tiar  ut  ejus  pra^deceffores,  nam  in  judiciis 
mitiorenri  facrpe  elcgit  (ententiam  >  unde  a  multis  amatus  &  magnopere  de-* 
Uderatus  fuic.      Indoélus  qvidem ,  fed  fui  feculi  Pogcarum  facile  priri- 
ceps>    rclìgionis   amaris,  ied  antiqva:  tenaci/Ilmus,    veram  a  faìfa  di- 
fcernere  aut  neqvivit,  auc  opera?  precium  non  duxit.      Cumqve  lati- 
ne nefciret,  ex  S<^ecia,   circa  annum  1^28  evocavit  Jònam  Mjcthi« 
fitium  9   lingvs  latina   &  cypographis  gnarum^   qvem  facerdocio  ini- 
tiatuna,  Prcebendse  Breidabotftadenfi  pra?fèdt>  per  eundem,  qvts  latine 

fcribenda 


* 

(a)  Qvod  noti  rontnm  moK  eod«m  anno,  ut  caverai  P  xful,  faflum  efl,  feci  etiam  ejusfìlia 
Thoruiina,  qvoad  vixiti  d.  7  Novejubiis  magnas  paupcribus  difhìbuic  eleemofynas. 

Tom.  II.  ^yyy 


722  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

fcrìbenda  cranc,  expedivìt,  &  circa  annum  1530  Manuale  Paftòrùm  im- 
primi curavit ,  unde  parete  ipfi  eamnon  effe  denegandam  laudem,  qvod 
primus  typographiam  Islandiae  intulerit.  Qyaeri  Iblet  nircne  an  injurii 
cflefus,  &an  tali  morte  dignus  fuerit  (a)?  qva  de  l'è,  fi  noftrjm  promere 
licet  fentcntiam ,  ut  mortem  eum ,  &  qvidem  talem  feu  violentara ,  qvs 
aliis  effet  exemplo,  proraerulffe  libentcr  concedimus,  ita  eum  injuftc 
csefum  fuiffe  cenfemus;  nam  etfi  latrociniiS)  violentia,  contumacia  & 
perduellione  qvsevis  mala  commericus  fuerit >  ob  qvc  edam  a  Rege^ 
unico  fuo  in  terris  judice,  exauéloratus ,  profcrìptus,  comprehendendus 
&  carcere  dignus  pronuntiabatur  ;  nunqvam  tamen  ab  eodem  morti  ad- 
dii^us  fuerat^  imo  ipfius  Regis  Duces^  Otto  Stigoti  &  Truels  Uifiland» 
non  flliud  in  mandatis  habuerunt^  qvam  ejus  copias  ccsdere^  ipfuniaa- 
tem  vivum  capere  &  Regi  (Iflere,  qvod  il  nullo  modo  facere  poffenti 
tunc  primum  ad  majus  malum  evitandum ,  eum  occidere  ipfìs  conceiTuoi 
fuiffe  videtun  Chriftiano  autem^  Martino,  aut  Jonse  Biarnso ,  nulla  un* 
qvam  ipfum  occidendi  conceffa  fuit  poteftas,  imo,  non  multum  abeft, 
qvin  eum  contra  jus  &  fas  occifum  effe,  audeam  affirmare,  eum  judi* 
^ium  Snoxdalenfe  a  Nomophylace,  talium  rerum  judice  competente, 
£scundum  leges  pronuntiatum,  &  abipfo  Chriftiano  Regis  nomine  con- 
firmatum,  ad  proxima  Comitia,  nifi  ipfe  Rex  prius  aiiqvid  de  eo  ftacu- 
erit,  incolumem  confervarì  jufferat.  Nec  cuftodise  difficultas  fuit  infu- 
perabilis,  nam  fi  Davidi,  qvi  proxime  Borealem  qvartam  habitavit,  alì- 
qvcm  eorum  in  cuilodia  aflervare  facile  fuit,  qvod  ipfe  (spius  obrulìti 

avidni  idem  Martino  &  Chriftiano  poflibile  fuit?  Et  ponamus  Beffafta- 
is  id  hGin  fuiffe  difficile  ob  pifcatorum  freqventiam  &  ab  ìUìs  tìmen- 
dam  feditionem,  anideo  etiam  in  aliqvo  longe  remoto  monafterìO)  qvs 
jam  omnia  Regi  parebant»  additis  cuftodibus,  ipfos  tenere,  impoffibile 
fuit?  id  nobis  nemo  facile  perfvadebit,  Hinc  edam  ipfe  Rex  >  qvifuas 
fuorumqve  manus  ab  Epìfcoporum^  edam  maxime  rebellium,  iàngvine  ìoh 
pollutas  confervare  voluit>  Mardnum  &  Jonam  Biarni  circa  annum  \svk 

ad 


(fl)  Sunt  inter  noflrates  pluies  qvi  Jor.fim  Arsproniujn  8ut  penitus  exciilpare  volnnt,  ^ 
cjiì?  crimen  magncypere  exrcniìint,  in  qvorum  numero  eft  DoclilC  ARSGRIM'^ 
in  Ai:at,  BIcfktn  part.  ^.^  qvein  itaqve  merito  corrigit  llIudrifT  Dominus  HARBOE 
in  /////.  Reform.  JsL  Parr.  2;.  pag.  77.  qvi  ibidem  egr^giam  &leSu  digninìir^m  e- 
ftituir  comparationem  inter 'Ogmabdam  &  Jonam,  ulciraos  Islaadiae  EpUcopos  Q:i> 
lic2  Religioni  addiclos. 


CAP.  Vii.  s.  57.  58.  59;     .  72a 

> 

fld  cflu&ftì  <K>nnx  fummo  tribunali  diccndami  in  jus  vocavic,  qvi,  qt 
verifimiie  iic^  culpa  in  Chriftianura  conjeda,  qvem  NemeHs  antea  fuftu- 
lerat»  cumqve  faòìum  mfe(5ìum  iicri  neqvirec>  &  fonccs,  non  ob  Reli- 
gianem,  fed  Rebellionem  capite  plexi  eranc.  a  Rege  &  Regni  Senatu 
abfoluci  fune.  Sed  agnofcendum  hic  fìne  dubio  )uftum  Dei  judicium, 
qvod  huitcEpifcopum,  qvi  confpeélis  aliorum  facis>  tot  clementidimas 
admonitiones  tam  coatumaciter  fpreveraCy  fìne  AippUcio  ad  plures  abire 
non  permUÌL 

5.  58. 

Tple  David  fcriptum  qvoddam  adornavitj  qvod  faepius  Sub  e)u«- 
dem  Apologie  nomine  allegavimus;  cujus  prior  pars  qvadantenus  eft 
accuCitoria,  concinnata,  ut  videtur,  anno  1^49,  cum  aicat  ea  qvae  in 
Oclobri  prìorìs  anni  aóla  fuerunt,  proximo  autumno  gefta  fuilTe»  forte 
judicio  rlvammenfi  aut  Saudafellenfi ,  pracfidente  Ormo  Nomophylace, 
oblata,  de  qvibus  egimus  §.  31;  Pofterior  vero,  partim  hiftorica ,  partim 
apologetica  eft,  adornata  poft  annuni  1551,  cum  exprefle  faciat  mentio- 
nem  Regis  Majeftatis  Reicripcorum,  tribus  elapfis  annis,  qvi  fuerunt 
IJ49  —  50  &  — ji.  Epifcopi  comprehenfionem  D:ividi  mandantiura, 
qvae  fupra  pag.  270,  ;ì77«  allegavimus;  qvod  etfi  non  omnia  hujus  tra- 
gxdix  aflus,  multo  minus  omnia  cujusvis  aélus  momcnta,  contineac, 
qvem  defeéium  ex  aliorum  fide  dignorum  fcriptis  fupplere  conati  fii- 
mus>  ejus  tamcn  duéìum,  cum  haudqvaqvam  odiofe  fcriptum  effe  vide- 
atur ,  qvatenus  cupi  aliis  non  diffcncit,  fecuti  £imus  (a). 

§.  59- 

Cum  dccoltatomm  corpora  atì  folk  fere  oocafum  >  aur  ut  alii  v;o- 
!unt,  in  lèqventem  usqvediem  (b),  fub  dio  iacuiffent,  qvorundam  pre- 
cibus  fepultura,  fed  fineqvoqvam  apparatu  &  ceremoniis  in  coemeterio 
conceffa  fuit;^  ubi  per  hyemem  qvieverunt;  fed  proximo  vere,  ftatim 

Yyyy  a  poft 


(a)  Vìd.  ad  fiiiem  Capicis  Lìtr.  K. 

{h)  Sk^(lfrà({fifit-^'^X^^^'^  f^^  in  cqeisetsrio  SkalboUenfi  qvieviHe  ab  gNovembr.  ad  sftatem 
usqve,  qvod  fi  v^rurn  eil,  <:Qrpoia  etiain  fub  dio  pcnioclanint* 


724  PERIODUS  IV.    SÉCf  10  IV. 

poli  feftum  Pàfchatos,  Sigufdus  Epifcopi  filius  30  ihr«nu<»  v'iros  mifir, 
qvibus  tres  Sicerdotes  praefecit,  qvi  cotpan  exhiinMei  Holas  tisqve 
devehercnt.  Hi ,  ut  juffi  eratit,  accept»  •'MtrtìBo  fipifcopo  itenìa,  mor- 
tuos  fcfFoderunt,  fed  opere  tatn  tumultuario,  ut  fovcam  non  replerent, 
unde  ea  hodiedum  confpicua  eft;  corpora  autem  localis  aptarant ,  qvi- 
bus nolte  perpetuo  fonantes,unaArii,binxBiOmi,tresveroEpiièopi,cara  01- 

natus  qvam  diftintìionis  gratìa  affix«fuerunt,  qvo  ubicunqve  tiit  tranfieram 
aut  pernoé>nrunt  >  caiiipanarum  fono  &  qvibuws  hpnori»  (ignisexccptifue- 
yyj^^,  ^qIjs  autetn  ìngens  mortalium  multitudo»  non  cancum  omniuin 
campanarum  pulfatione,  fed  leffa  &  plandu  co*  excepit,  perhonori- 
fi(;eqve  in  tempio  cathedrali  fepelivit,  nec  defunt>  qvi  mnacnlis  eos 
indaruiire,  literis  mandarunt,  multi  enim,  aut  feretri  aot  loculi  con- 
taéìu,  a  varìis  morbis  fanati  fuifle  perhibentur.  Holans  cathedraeQva. 
ilorem  tum  temporis  agebat  Sigurdus  Epifcopi  filius ,  qvan  edam  di<t- 
cefeos  Vicarium  denominare  voluerunc;  fed  cum  id  òfficii  deotóitc 
videretur,  qvidam  in  Jonam  Finnbogi  filium ,  Priofem  Modruvaltettfem, 
inclinarunt :  plurimi  vero,  qvod  tandem  obrinuic,  Biómum  Gilfi  filium 
elegerunt,  qvi  anno  1551  pridie  Cai.  Maji,  cleri  Holas  convocati  freqvco- 
tem  habuit  Synodum ,  in  qva  primo  Sigurdum  Jonx,  veteri  more  Epi- 
fcopum  patri  fuccelfurum  eligunt,  qvae  eleélio  a  24  optims  noe*  lacer- 
dotibus  Uibfcripta  &  obfìgnata  fuii.  Deinde  Biornus  per  20  facerdotcs 
concludi  curavit,  qvum  Jonas  Arii  nec  monachus  nec  Abbas  fuerit, 
ideo  eius  bona  ad  legitimos  hacredes  transmitti  debere ,  exemplo  Gott- 
fkalki  Epifcopi,  cujus  bona,  Archiepifcopi  confenfu,  ad  legitimos  hs- 
redes  tranfierunt.  Huic  concilio  Sigurdus  rarionem  reddidit  honorum 
Cathedralium ,  compertumqve  fuit ,  Jonam  templum  ditafle  fumma  qvin- 
Qvies  mille  760  Imperialium ,  qvorum  qvartam  partem  Qerus  haeredibus 
cjus  adjudicavit;  fed  haecotnnia  fruftra  fuerunc,  ut  mox  docebicur. 

§.  60. 

Mortera  Epifcopi  dicEcefeos  Holanx  incolse  xgerrinie  tulerunt, 
nvod  tamen  primo  intra  munnurationes  &  minas  fterit,  usqvedum  oro 
K:<TÌonis  more  circa  feftum  Purificationis  isn  in  Toparchiara  Kiafncten- 
fem  numero  circicer  300  pifcatum  abirent,  Inter  qvos  non  nullos  Epifcopi 
necefliriorum  famulos  latuiffe  fufpicio  fuit>  (illarum  precipue  nomiiu- 

tur 


CAf.  VIL  §•  6o.  725 

nir  Thorunna^  Epifcapi  filia  (a))  in  mandàtishabentes,  ut  oblatam  forte 
ultionis  occflfìotiemitionomìttefent.  CbriftiAnus  aocecn  Sblholco  redux 
pficno  fecurus  egit  &  Istusi  qvod  tam  potentes  ruftulìfTet  adverfariof;  > 
usqvedom  ab  Einaro  Olai  Pailore  Gardenfi  monìtus  efl>  cavcat  (ibi, 
feétum  «nim  atrox,  &  plus  nimio  praecipkatuin  videri,  ukionemqve  auc 
accufationem  fine  dubio^  undecunqve  tandem  veneriti  fubfecuturam , 
qvibus  tandem  conlcntiensyfed  crimen  omne  in  Marcinum  Epifcopum 
oc  eju8  Proeuratorem  Jonatn  Biarni  coniiciens,  timere  &  cautior  effe 
coepit>  unde,  cmn  iter  Sudurnefenie  >  ad  providcndum ,  ut  naves  pifca- 
torix,  qvsE  Regix  vocantur,  guberna  tori  bus,  inftrumentis  nauticis,  aliis- 
qvepifcationi  neceflariis  inftruerentur>  inftitueret,  folico  pluribus  fé  famii- 
lis,  illisqve  armacis^  munivity  qvem  timorem  non  vanum  cfle  expercùs 
eft)  eum  villam  Kirkiubolum ,  ibidem  prò  more  pernoélaturus,  ingreilus 
eiTet,  ubi  eum  30  9  (alii  habent  60)  larvati  ficarii,  accepta  a  colono  venia» 
vìltam  frangendij  hoftiliter  aggreifi  funt,  &  licet  fé  cum  fuis  mafcule  de- 
fenderet,  multitudine  tamen  viélus>  cum  parvulo  fìlio  &c  12  afleclis 
miferc  tandem  periit,  impedimenta  rapta,  fed  corpora  veftibus  nudjta, 
&  ne  qvid  impudenti^  &  contumelia  deeflet,  mortuìs  barbaro  more 
itlurum  fiiit  (b).  Qvod  nefandum  fcclus  ad  Regias  perlatum  aures^  iu- 
flam  ejus  cxcitavit  iram,  adeo  ut  latrones  oc  (icarios  hosce  conqvirere, 
&  aliis  exemplo  Tevere  punire,  Hvitfeldio  Islandiae  Prapfedo  mandaret, 
de  qva  re  ctiam  Davidi  fcripGt  (e).  Hvitfeldius  itaqve  anno  i  J52  per  Egr 
gertum  Johannis  Nomophy lacem ,  hos  omnes  profcriptos,  &  ubicunqve 
compreHendi  poflènt;  capite  pleélendos  pronuntiari  curavit^  aliisqve 
exempium  prsbìturus^  duos  ftatim ,  qvorum  alter  fuit  colonus  Kirkiu« 

Y  y  y  y  3  bolenfis, 

(a)  Q\*od  Chrtftlani  occffor  fuerìt  Thorunae  famulos  pleriqve  dntiqviores  confenriunt;  Sed 
qvi  Sigurdum  Epifcopi  fìlium  hnjus  criininis  infimulant,  idqve  co  modo,  qvod 
Chriftianum  ad  conviviuin  ainice  invitatuin,  violato  hoi'pitii  jiire  fraudiUentcr  ob- 
truncari  curaverit,  magnam  viro  bono  &  innocenti  injuriam  faciline,  a  qvo  fcelere 
Summe  Ven.  Domiiius  HARBOE  in  tì/Jl.  Fef.  Rclig.  IsL  pag.  79.  jo.  cjus  famam 
egregie  vindicat. 

&)  Qy*  ^^'*  Isgere  defiderat,  videat  yOSAM  EGlLLtj  aliosqve,  qvi  eum  exrcripfernnt. 
Skardfaacnjis  autem  hic  gravirci  e:  rat  dicens  pilcctores  in  ver  ijsqve  ulrionem  aira 
mente  lei  valle,  &  Chriftianiun  finito  tajìd?m  pifcationis  tempore  occi  fu  m  fuiffe,  cuin 
media  hyemepaulo  poft  fellum  convella  PauU  factum  id  fuiife,  certuni  lit. 

(e)  Regias  ad  Davidem  literas»  vide  fupra  pag.  311. 


726  PERIODUS  rV.    SECTIO  W. 

^bolenfiSi  decollatos,  palis  &  rotis  i0)]:>Qni  curai^y  fed  inox  é>  incqKo 
defidens,  ab  aliis  pecunia  caput  redimi  palFua  eft,  ut  teflancut  contrac- 
cus^  alter  cum  Jòrundo  Petrì  15^  Docninica  ante  feftum  Bamabs,  alter 
autem  cum  Einaro  Petrij  Die  Martis  ante  feftum  Macgarets  Beil^ftadii 
inìcuS)  in  qvibus  teftatur  fé  bonorum  vìrorum  precibus  dedifTe^  utc^vi- 
vis  horum  vitam  redimat  qvinqve  pifcium  laftis,  id  eft  125  Joachimi- 
cìs.  Sedecim  vero  mox  in  Angliam  aufugenint^  qvos  Maria  Regina, 
€[vx  feavence  anno  thronum  afcendit»  in  fuam  fumile  tutielam  (a).  Cum 
ìtaqve  horum  paena  &  ultìo  hoc  modo  procedeos^  Re^  lucro(ior& 
Anefoniì  necef^riis  honoratior  eifet.  Regi  perfvafiim  fuiffe  pexhtbetur« 
operx  pretìum  non  efle,  plebejos  hofce  tanto  r^ore  perfeqvi,  qvi 
caeco  zelo  &  prava  imaginatione  incitati ,  ultionem  in  Chhftianum  ?et- 
terint^  co  qvod  prccìpuam  malorum  caufam^  Martinum  Epifcopum, 
ejus  Qvaeftorem  Jonam,  ac  Davidem  aggredi  non  potuerint»  qvi  Jonam 
Epifcopum  contra  jus  &  fas  per  Chriluanum  occiderinCi  pneftarc  igitur 
&  juftitiam  expofcerei  ut  in  ipforum  a(£la  inqviratur,  qvs  tandem  tan- 
tum naéla  funt  ailenfumi  ut  qvsdione  in  flcarios  omnino  abftìtun)  ile. 
Martinus  autem  &  Jonas  anno  ii;j;4ad  caufam  coram  Rege  dicendum 
in  Daniam  evocati  fuerint;  Davidi  autem  egregiam,  qvam  fiepius  ailep- 

,  vìmus,  À^ologiam  fcriberei  neceflitas  impoiita  fuic« 

Ineunte  sedate  anni  1^51  bins  R^ix  triremes,  Eyafiordum  bore- 
alis  qvarcce  portum  ingrediuntur  j  qvibus  prsfuerunt  Àxeiìus  Juel  & 
ChriflophorusTrundron,  qvos  comi tabatur,  Olaus  Hialti  filius ,  Regium 
habens  Diploma  editum  Flensburgi  die  Veneris  poft  qvalimodogenidf 
hujus  anni,  qvo  Jonac  Arii  fententia  de  ipfo  priore  anno  lata  penicus 

toIIituTj 


(a)  BIORNVS  de  Sknrdfaa  dicit  Chriftianum  Tertium  fiigitivos  ab  Edvardo  Q\-;r.?o  rr^t:. 
poftulaffe;  qvod  ii  qvid  veri  habct,  non  de  Edvardo  Qv'into,  fed  Sexto,  sr.t  Kofc» 
judicio,  de  Maria  Regina  dicenduin  fuerat;  Illa  enim  ineunte  anno  1553  frntri  1-c- 
cedìr,  &  qvonìatn  Cacholica:  Religionis  fupra  modum  umans  fuit,  eidem  addito  3: 
prarrertiiTi  Epifcopi  Catholici  &  Martyris,  ut  voliint  Catholid ,  necis  ultoribos  libo 
tini  me  patrocinata  creditur.  Succedente  tempore  ipfc  Rex  etiam  qvibusdsfn  hctr;> 
rum  gratiofiflìme  reflitutionem  in  integrum  concefìlt,  inter  qvos  Erlciidus  TlianVJ- 
di  anno  2553  die  27  Jan.  literas  fecuritatis  teftes  nadas  efi.    Confi  fupra  pa§.  3:0  «r 


CA^.  VII.  §.  60.  61.  727 

• 

tollitur,  èc  ut  itlfeAa  effe  jubetuf ,  ipfiqve  presbyterii  honor  &  Prebenda 
Laufaafenfis  reftituìtur.  R^gH  autem  in  màndatis  habuerunt,  compre- 
henfo  aut  occifo  Jena  Ariì  filio,  OJautn  Holanx  dicecefeos  Epifcopum 
declararej  incolarumqve  obedlentìam  ei  conciliare^  usavedum  aliter 
Regìs  Maieftati  decernere*  placuerìt*.  Prsecerea  illis  iniundum  fQÌt>  uc 
cum  300  militibus^  longis  armatis  fclopetis  9  exCccnflonem  faciant ,  Jonam^  * 
qve^  aut  Holis,  qvoseum  munimento  firmafle  Rex  ait>  auc  ubicunqve 
cum  reperire  poflint,  adorìantur  Sccapianc,  cxdantve,  incolas  aucem  in 
Regis  verba  jurare  adigant  (a).  Sed  ad  auftralem  infulae  oram  in  porta 
Hafniìordenfì  vifus  ei):  Otto  Stigoti»  unìcam  habens  triremem,  qviGis- 
laum  Jons?  fecum  habuit>  itidem  a  Rege  honori  &  Prsbends  Selardalend 
refticutum  (b).  Ex  qvibus  omnibus  patet  Regi  relatum,  aut  ipfum  imagi* 
natum  fuiàe  magnam  Islandiae  pattern  defecifle,  qvapropter  Stigotio 
injungit,uc  nulli  parcat  operse,  eandem  in  obedientiam  reducere.  Deinde 
ut  Ar^fonìi  copiasfundat  &fuget,  ipfum  vero,  fi  fieri  poflit,  capti vum 
ad  fé  vehat,  deniqve  Martinum  a  captivitate  liberet>  aut  fi  mortuus  fit 
vel  eum  liberare  non  poflit,  alium  ejus  loco  conftituat  Epifcopum^  unde 
liqvet  MartinuTU  ante  mercatorufn  difceflum  anno  15^0  vinculis  folutura^ 
non  fuifle  (e).  Tot  Prsefeétis  j  tantisqve  copiis  ut  auxilio  &  fubfidio  venì- 
rcnt,  Rex,  cuiuscunqve  Qyartaj  Magnatibus^  gratiofiffimis  mandavit  lite- 
ris;  qvi  fuerunt:  Erlendus  Thorvardi,  Auftraiis '&  Orientalis  Islandi© 
Nomophylax,  Paulus  Vigfufi  de  Hiidarenda ,  Ejolfus  Einari  de  Dal, 
Jonx  Epifcopi  gener,  Biornus  Erlendi  de  Ketilftad,  Biórnus  Jonac  do 
Ejvindaraa,  Thorlevus  Grimi  de  Modruvòllum  Arii  Epifcopi  filii  focer, 
Thorftenus  Fimmbogi  de  Hafrafellstungu ,  Jonas  Magni  de  Svalbard  Biorni 
Epifcopi  filii  focer;  Ormus  Jona?  de  Draflaftad,  Egilius  Jonx  de  Skard  [d). 

Tandem 


Xf)  Vid.  fnpra  pag.  306. 

(b)  Vid.  ibid.  pag.  277  &  Summc  Ven.  HARBOE  loc.  cit.  Tom.  7.  pag.  84. 

(e)  Sunt  &  antiqvorura  qvidam,  qvi  Martinum  captivìrate  detentum  fniffe  usqve  poft 
prjElium  Saudafellenfe,  &  a  Sigiirdo  tandem  Jonas  filio  dimiffum  fuilTe,  poftqvaii^ 
hic  patiis  &  fratiis  infortunium  inaudiverat. 

(d)  Vid.  fnpra  pag.  3o3,  E.^  hìstres  primi  fuerunt  incoJsD  auflralis  Q\'arta?,  ubi  notan- 
dum  gcnerum  Epifcopi ,  qvi  bic  tertio  loco  nominatur  fuilfe  Ejolfum  Einari ,  fcd 
non  EinarmpEjoliì,  ne  coufuadatur  aut  cum  patre  aut  cum  filio,  qvorum  utriqve 

nouieii 


728  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

indem  etiam  ad  Davidem  Gudmundì  filium  de  tsdem  l 


die  clemencifnmas  liceras  (a}» 


$.  6z. 


Lìcet  vera  hujus  cxpeditionis  caufa  Hoìanx  dioecefeos  incolis 
notiflima  effe  polTet ,  placuic  tamen  Regime  Majeftati  èatidem  pacentlbus 
Ikerìs  penìtus  ìllis  inculcare,  ut  &  eosdeni)  ii  modo  bellicofus  Prxful 
(qvem  in  vi  vis  efle  putavit)  jam  prò  fuo  more  rebellare  velie,  ab  cjus 
òbediencia  auxilio  &  conrortro  dehortari ,  ni  pcena  rebellìbus  digna  affici 
malinc;  omnibus  tandem  juftum  &  piùm  regimen  a  fc  exlpedare  man- 
dans  (b);  Tandem  etiam  vigìlantimmus  Islandic  Ecclefìor  Infpeélor  D, 
Petrus  Palladius  fuam  adjecit  fymbolam  i  mittendo  ad  Clerum  Holanuai 
literas  parsneticas  ^  qvibus  primo  in  Araefonii  malitiam  &  cccicatem  in- 
vehitur^  deinde  ad  Olai  Hialtidz  laudes  converfus>  bonam  etnm  (è  de 
Sigurdo  Epifcopi  filio  fpem  habere  conteftacur,  reliqvos  vero  ooinesiiis 
dìllimiles,  qvi  in  tam  clara  Evangelii  luce  caligare  malunc*  qvo  ad  reli* 
pient  )  ab  officio  removet  ;  tandemqve  qvcdam  de  vera  verbi  divini  pae- 
dicationis  methodo  fubjungit  (c)« 

Cum  autem  Regi!  Vtxk&ì  &  Legati  Islandiam  appellentes«  contn 
fpem^  fublato  rebelle  Epifcopo ,  omnia  pacata  invenirenc  >  qvod  agerent 
potifTimum  crat,  ìncolas  in  verba  Regis  adigere,  prout  in  mandatìs  ha* 
buerunt  ;  Julius  itaqve  &  Trundfonius  Holans  diceccCcosy  utrìusqvej  um 
Ecclefiaftici  ^  qvam  Politici  ftatus  incolas  Oddeyram  ad  Eyafiord  convo- 

cjniiKi 


nomen  fuìc  Einarus  Ejolfì.  Duo,  qvi  hos  feqvuntar  fab  Bi5rni  nomine,  fberunt 
incoia  Qyarrac  orìenralis;  Qytnqve  reliqvi  Holaiiae  dicecefeos  cives  faeranr;  Ar  lofais 
David  hic  prò  Qyarta  Occidentali  apparet. 

(•)  Vid.  lUuftriff.  HARBOE  loc.  cir.  Tom.  7.  pag.  87- 

(b)  Vid.  Sumine  Vener.  MARBOE  Afbandl.  m»  Refarm.  i  blémd  in  KiUtmb.  ScIJk.  Sàrjftir 
Tom.  7.  pag.  88- 

(.)  Vid.  loc.  cit.  jag.  97. 


CAP.  Vlt  %  62:  63.  64.  729 

canitic,  qvi  il^i  prxftitemnr  homsgiam  (iT ,  féd  In  SkalhoTtiha  dioecefi 
Srigocrus,  tnulcitudine  zd  oonfvctum  cotnidonjtn  locum  ac  dicm,  per 
Martintim  Eprfcopum  v  convocata ,  eandem  eodem  tnodo  in  Regis  verbi 
jurare  adegic  (b)*  Tandem  qvoqve  atcepco  homagio ,  Julius  &  Trun<t- 
lònius  per  Ormum  Sturkrum,  Occideni;alis  &  Boreaiis  Qvarcanim  No- 
mophylacem  ,  2+  denomjnarì  oirai^runt  judices,  viros  ordinis  Politici 
prxftanxiflìmos  &  juris  fslandici  icicntiinoìosa.  qvi.,  pnefidencc  iplb  Np- 
niophyface  ^  7'^''^"^  Epifcopum  ejusqve  filios  fiiernum  &  A.rium  rebelk» 
dc  perduelles  (biffe  dcclararunc,  onuiesqve  eorum  poOeiHones  ad  com* 
penfaiìdas^  qvas  in  liane  expedidoiifiin  Rex  fecerac^  impeniàs,  ipilus 
nlico  adjudicarunc  (e}. 

§.  64- 

Pcratìts  qv«  Oddeyrac  agenda  eranc  Trundfbnius  &  Julius  cum 
globo  armatorum  Holas  pcrtenderunt  ^  irtdeqve  omnia  qvsè  alicujus  pre- 
tii  videbarìtur&  invenire  poraemnc,  ìnrerqve  ea  magnum  illum  aureum 
templi  calicem,  aliaqvecjus  cimelia,  abftulerunc,  fed  qvod  perpaucos  ibi- 
dem reperirent  homines ,  dirplicuilTe  fercur,  plcriqve  enim  Epifcopi  do- 
mefticonim  fibi  ab  eis  cimcntes^  eorum  congredum  vttabant,  ideoqve 
ante  eorum  adventum  fé  fuaqve  omnia  in  latebras  abdiderant,  Helga 
autem ,  Epifcopi  concubina ,  cum  paucis  aliis  magnam  «ftacis  parcem  ci- 
nerei coloris  ucens  cencorio ,  in  alciflimo  monco ,  cui  nomen  ed  Gióa- 
fcyker )  fé  coiuiuuìt.  Hanc,  cum  ob  inftantem  navigationem  >  q vam  ma- 
turare neceflum  duxerunt»  convenire  npn  poiTcnt»  dicam  ei  per  Thor- 
fieinum  jonx  fcripferunt,  qva  omnia  ejus,  comitumqve  Jonse  &  Goc- 
fK.ìlki  bona  Regio  fifco  adjudicari  poftularunt,  qvam  caufam  Ormus  Scur- 
Ixfonius  BorcaJis  qvarcx  Nomophylax  ad  Vallalaugam  die  Veneris  ante 
feflum  T boriaci  delega tis  judicibus  fecandam  commifìt^  qvi  eam  gravi- 
orem^  qvam  ut  ab  iis  dirimi  po(Ièt>  fentientes^  ad  Judiccs  in  uodem 
loco  die  Mercurii  poft  feftum  Michaélis  fapicntiores  undiqvaqve  con- 

gregan- 

■     ^  ■  ■  I  III  '  I  ■  '  -— — •— ^— — 

(ji)  Vid.  loc.  cir.  p0g.   50. 
(b)  Vid.  ibid.  png   99. 
lo  V''id.  ibid.  ^^  ^4. 

Tom.  il  Zzzz 


730  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

gregandos  eandem  rtlegarunt  (*}  >  £bd  ^vxnam  .qiu&  capita  fuerinc,  h. 
qvalem  babueric  fiiienì>  nobis  t^nocum  €Ìl^  yèroiimilc  ;futein  e(l  fuifle 
tantum  aiiqvan>  male  fimdaram  lufpìcloaàn,;  ^x  aut;  probaii  noa  pò* 
luU,  aut  paiefaóla  veriute^evanuic 

Litr.  A. 

(a)  Calotem  &  indiilblabiTe  charìtatis  ac  fratermcatis  viacalaxn  in  Chri- 
^  fto  contìnuo  obfcrvandum.     Kienrliga  o^  uìn(àm&ga  ]^i;H:kum  vkr 

ydur 


(*)  Ifw  Magma  Bìoffit,  Tborfleiims  GMémÉtnàr^  Sitm»ndM$  Smttmh,  Oddm  FInì'tppi ,  Thr* 
giimus  Gtrdmundir  &  Magnus  JoniB^'i^odk  ommàus  notum  f animus  bis  nojMs  patew' 
tibus  HttriSy  qvod  die  Veneris  prcximo  ante  fejìum  Thorlaà  ajlivmn  ad  VuìlalaunaB 
m  Uitthm  triuw  iviiunm  faro  jjHàica  delegati  faimitT  à  V)i^  how^randù  DomhtQ  Qns» 
Borealis  &  OcciditjféfUs  Isìandia  Nowopfjylàce^  ad  di/pici  in  dnìu^  iXfmimimdam  ^  ex- 

t  a^aqyc  dccìfionc  dijindicandam  iSam  accufatìoncw  9  ^vam  Thu-fifinus  Jotut  loco  CLtI- 

Jìopboi'i  Trtwdfofrri  if  Axeììs  JuVi  conhra  Htìgaiu  Sigurdi  filirnn  ejttsqvt  comites  J^ 
nam  if  Gotfkaikuf»  pvofevebaty  ha  jonautem^  qyod  unhetjh  iSomm  botta  fi/co  Rftr;^ 
debtri  pai  firn  ptùnuntiaverifit.  Frinii  itaqve  iisdetff  /iteri f  dèfervatisr  nibii  tfla  diu 
m  prajentiarnm  jttdtcan  patmmti^  fnpurca  qv9d  in  tm>  gravibas  eimfià.  fapiaitii^ 
worum  aqvi  ac  pifobatiJJiiHOYUfU  virorum  jadiàum  reqviri  fiobis  vìderctar,  Fiu^isdt 
itt  nowìm  Dei  amen  ^  omnibus  ita  .exa^ùnaiis  if  eoram  nobis  proJatis^  omnrs  iUas  cd^ 
fas  abjoluta  judiciaii  jl'ntentitt  ad  Vallaluugam  denuo  relcgavimms  ^  die  Alcrcuni  fg- 
Jìt$w  MJcbaélis  froxiwt  frtbfcpente,  fub  jttdicìum  Nòmopbyfacit  proborumjve  viroram, 
a  fapitrttrjfimh  mpote  tium  ibidem  pronuntfandunt.  Catena  ommes  Topmrcl^s^  (p% 
Rcgiis  prafsBms  funguntur^  itemjoe  '  $9rttm  Affejforts  jfudiciéfrios ,  ^  Junsttu  Rt^ 
viros^  tu  praftituH  loco  &  die  cowpareatfty  jus  Regù  promatm-i^  jingiàl^qva  Topata 
ebrantm  Pyafeéftss ,  ut  in  fisa  qvisqvt  ptovincia  AJJeJfores  fuot  JudicsaU^  bmc  d*  rt 
fagìavt  ctrtlo^'es^nìjìlc^inwafrobìbuerint  obflacula,  oMigaros  jadicaxrìsnus,  Si^ 
autcns  ad  flaòil/endttm  Regh  jui  non  CBmparuerit ,  atqve  sdev  if  Regia  Majejiasjun 
Jho  exciderity  if  fvi  rei  funi  pstcmeritfsm  Jstdieiimt  ison  Jstbierim,  eié&m  fntfMr  mar- 
€urum  mutàam  Htg^  folvemlam  hrogaviiiìms^  fi  mmrtm  citra  foatiamm  cat^am  A 
WOH  fiiterh,  £vi  verojusjwrandusih  vioLfyetint ^  iilis  sxtdSasn ^  qvam  /egrs^jtts  Re^ 
fiahilire  recufantibtis  diaivt  4  peùdcndasn  jiidrca\'niìtis,  isì  ttijus  rei  verifaUM  fa^Jj- 
iiis  Nontphylax  Omms  Stttvla  filias  hoc  mjh-nm  judlcium  Mobiseam  approbavit^  (nttm^ 
qve  SrgiL*Bm'wnrtitw  pradféUf-am  vivonu»  SigiiUs  et  appenditi  Jiripto  eodem  /ac$  ^ 
dicr  a»fn>  ^  ^^^^  Sa!uat&i'i  M  D  LL 

(a)  AiniciiTrmas  prò  ontni  veftra  ben^ulrat: ,  A  figllFitIm  riumanitate,  qvamLegatis  noffni 
peregre  cooititutis  exbibaiffls»  gratia»  vobu  bab«aces,   fratec|mtfeia  rcftntn,  p^ 

ioter 


<  \ 


'■    t!AP7vii:X1tr.  A;         '  7^^ 

ydur^ail^góéheit,  ocfieriìga  f»à  heidarfega  teru  cr  I)ier  fi^ndut  vid  voni 
fendiboda  utartlandz.  Truum  vier  ydar  bródxmì  fie  minniligtc  hvacl 
ffier  oc  Vier  hófiim  iTìédlofàft  fem  beg^ia  ockar  brief  med  innclgluin 
innehallda,  hvad'vier  vilium  oc  fkulum  ad  Gudz  vìlìa  vel  hallda,  oc 
pad  fama  treyftum  til  ydar  Nadar.  Wrn  pad  Biarnarnes  oc  fa  penninga 
fcm  Teitur  pórleifsfon  atti  til  fema  oc  Herra  Kong  Fredrich  gódrar 
raìnningar  hefur  feltt ,  oc  Vier  hofum  fullum  pcningum  bicalad.  Bid- 
ium  vier  kiirrliga  ad  ydar  bródemi  villdi  lata  koma  til  ffcodunar  Bau 
f kirìke  fem  |)*r  erù  tim  gìOrd  àf  ydrum  partte  oc  vorum  badum  ockur 
iK^rverandL  pui  fyrir  margra  gréiiia  fKulld  villda  ec  giama  ad  pìer 
fettud  einii  ftad  oc  dag  ad  vid  mcttum  perfónuliga  finnaft  oc  ì  peim 
fundi  morct^.  audvelldliga  fkodafl:  pad  ydur  oc  ols  beft  fómer.  Er'  o(i( 
fagcc  ad  pier  vilied  r«ilà  ydar  vifitacionem  nu  i  fumar  i  Veftfidrdu,  oc 
cf  fvo  crpa  verdur  pad  tninnft  ómak  ad  vid  finnuft  i  Hnitafirdì  vili  ydar 
Nad  fvo  v^ra  lata,  pà' villdutti 'vier  giarna  ]^ier  lietud  vndervifa  ofs  pad 
ocarinad  fem  ydurbeft  lìkar^  med  vorum  pienara  Olafi  Ormsfyne,  kanii 
feigia  ydur  nockud  af  vorum  parttt  pad  vier  hofum  homim  vndcrviiadi 
Cuoi  his  paucis  valete  oc  icerunpi  valete  deo  fummo  optimo  fceliciten 

Reverendo  in  Chrifto  patri  Domiito  Giilèro  EpiCbopp  Schalholk- 
cnfi  decurhoc  iii  caricate.  ' 

Zzzz  2  Litr* 


i**— «^      III  «Il  M*— il^iljM^i— > 


kiter  nos  £inciti ,  qvod  utriusqve  noftri  fignats  Itterc  coiitinenc,  memorem  ede, 
confidimus,  idqve  etiam  qvotd  pr^edium  £Ó;anianes,  nuinmosqve  Teito  Thorlevio 
olim  poffeffos,  qvos  Domiiuis  Rex  Fridcricus  (boiuc  meinorìs)  iufto  nobis  sift  veii- 
didic  Rogamus  igitiir  amici  (lime  9.%'e/lra  fraternicas ,  documenta  ìiac  de  r;e  a  veflra 
noflraqve  plirte  produccnda^  ucroqvè  prefiQnte,  esamini  fubmittei-e  velk;  ^niiltis 
«nim  dje  caufis  <:eitnm  ^liqvera  locura  dìemqvjs  couventui  iiodro  deftineti^ ,  yciiin , 
in  qvo,  qvz  vo6  nosqve  qvam  maxime  decent,  faciliìme  pofTupt  exaniiiiari;  Imitar, 
fi,  qva:  V06  fotits  vifitariónù  iter  ix\  Qyartam  occideuudem  infiituendum  detenni. 
lìafTe)  nosedocutt,  ver^x  exiHfat  fatn^i,  majoris  comraodi  ergo.,  in  traSu  HruraHbrd 
nos  convenne  java  bit,  qi'od  (i  adprobet  clementia  vellra,  iUud,  ut  &  qv|!  ^fljjia  no- 
biscnra  coramunicare  vobis  placueiit,  per  fainuluna  uoftruai  Olaum  Ormi,  qvt  &,  qv« 
ipfi  putefeciiTius,  a  noflra  pnrte  fobis  referer,  refcifcere  exoptamu5.  Coin  iii«  p^ucia 
valete &ite«tìn ialite,  Dfeó' fttafmo  opthnò  feliritei;  éomhiertdatt  ^  -*'  *  '^  '      / 


^lt         pERiQO ys  tv:  s£Oxu)  iv. 

Itff    R  '*  r»fihf:4  bri   •  •    -. 

(b)  tTeilfa  minum  bródur  Herra  jóniined  Gudz  me  bM'kupc  adHói- 

um,  taugmSnnum  oc  nadugaftj  heira  Kvjigfins  fóvita  oc  hcidur- 
famligum  noónnum  larrduni  oc  leìKum  a  ai|>uìgt  nied  Guds  kvediu  oc 
iTìinne.  Vicantegcc  gior<)nde  ad  fyrer  nofkurar  hìndrumr  faker  kann  ec 
nù  um  (inn  perfoiilega  ecki  hmgad.ad  kQ[Da>  «hvad  oc  hefdeannars  giom 
iDinum  kioera  bródur  oc  herra  kongfins  fóvUa  oc  Oltum  dai>dim6nnuin 
til  vilia,  eìnkum  ^^t  iitàtf  hcCdi  giOrft  nadu^fia  herra  kóngftns  vegna, 
hvar  ec  tei  mig  fkylidugann  cil  veni>  oc  vii  mig  f>ar  til  pfnlega  reidu- 
bùinn  oc  velviiiadunn  lata  fiima.  £r  lìi  (ierd^ilis  min  ófk  oc  ben  ad 
minn  bróder  bilkup  Juii,  landftìóroa.rmenn  oc  heidurfàmliger  ìnnbygg- 
iarar  ^cffa  landz  .(leu  aller  tilhneygdir  til  krìftìifgrar  eìndrxgnì  oc  almenni* 
iegs  iridar  1  hvad  ec  giarnan  pxgu  ath  aliar  agreiningar  ma^ni  nidurfed* 
aft  gudi  til  heidyrs  cnn  godom  m^num  ti!  vnadfemdàr.  Hier  tned  er 
ec  ydur  alla  fyrer  lif  oc  fai  alizmekttugum  gudi  bifalandi.  Sbrìfìid  i  Schal> 
hoUtti  Aarum  eptter  Gudz  burd  M^Pv^ClIIi 

Lìtr,  e 

»  »  «  '  I  •  ■ 

(c)  (^ratia  &  pax  a  Deo  per  Jefum  Chriftum;,  Kunngi^re  cg^dirr^th 

ec  hefi  feingid  fulla  viffu  af  ydrum  ferdum  i  auftfìjrdu  oc  Biar- 


nanes 


^  ». 


(b)  Frttri  meo -D^mmo  Joii»  D<»-gHir»«i-Cptfcopa  Hofenii,  NoTDopl?jrl«ci!nis,  ft  Qcircn» 
tiffimi  Domini  Re<^is  Qr.rftorr,  ut  (Jt  honornndis  virrs,  tam  clericis,  qvam  ì^ìcìsj  In 
Comrtlis  gcneràlftns  prarfcntrhns',-  faFutem  Dei  &  menm  mitro.  Norum  fjcìers, 
qvod  ,  eh  certa  ^va-dam  mipcdimoim,  hffC 'vice  ipfe  per  me  illnc  venire  neqvcam, 
qvod  cjrteroqvirt,  in  diItfSi  mei  Fratris,  Domini  Reois  Qjirn-oris,  di  omniain  viro- 
•   rum' dlfcriiorum  gr'frntim,  ftctfrcrii,  pnTfelrim  cum  Grati ofifIiiTir*Doiriiiii  Reais  emo 


omneS  fimttlfates',  in  glornm  Def,  &  boti  oriim  virai  um  Iwin  culaci  tam  ceflcnr.     Cam 
•  liis  refi  omnrésv^rt^  tJA^jnt'  aniinnm,  qvain   corpus,   omiùpoteiui  Deo  comnaendo. 
Skrì|)tum^  S]cà!holti ,  '  anno  a  nati  virate  D«i  1544* 

(e)  G^awSc  pÀapooiinp  peif  JemmCIuiiiuip^  NoKìicb  vobt»  &cte,  qvod  niibi  de  prò- 

&3iooe, 


lì^nes»  oc  |yier  hafifl  ^idan  hafcf  nockura  pening^  oc  lacid  byggra  iardet 
&c.  Vndrar  mig  ftórliga  bvi  piér  haffid  fvo  giortt ,  hvad  ec  veit  ongva 
von  til  lÈÒ  j^ìer  kàfìà  nockorct  fkial  f>ar  til  fein«;id  af  iiddugafka  hcrm 
kónginum  oc  hwnsjteiduriàipliga  R^kisradi)  fidan  fa  diSmur  giordift 
j^ar  vro  a  al|)jiifti  ockar  i  mille^  fem  ydur  ^r  veikunnigcc,  oc  ec  reidi  m?g 
vppa  oc  hctì  reitc  ad  hallda.  pàt  fyrir  vii  qc  ydur  kuiingtoia,  ad  ec 
ma  ined  onguu  nióù  nie  vii  fucilar  eìgner  aleggia)  audruvis  helldur  enti 
dómur  {yar  vin  viordur  inochelldur,  oc  vier  bàdcr  hófum  ordid  a(accer 
oc  ockur  làtid  likd«    Cam  hm  &c»    £x  SchalhoUcc  4  die  Odol>.  Anno 

Lttr.  D. 

(d)  TToUcitateni  in  Jefu  Chrifto  falvatore  noilro  vobis  exopto.  Fieck 
qc  ydar  brief  ad  heyra  er  fiier  lietud  ydvarn  Capellan  i  $chalholtu 
vpplefa  feria  qvarca  qvatuor  tecnporum  aduentus  oc  vnderftód  ad  {)icr 
villdud  ad  reiknìiigfkapur  kirkinnnac  (fem  ec  hafdi  vmfkrifad)  yrdi  fìad- 
inn  i  J>ridiu  viku  pafka  nu  f)etta  àr  midvìkudag  oc  fimcudag  nxftjinn 
epcèr  Krofsn^eiTu,  Enn  faker  ^eirra  kirkiunnar  vcuega  oc  naudfynia  fem 
i  grcindami  lima  vtdliggiia  kann  eg  |>ar  ecki  cìl  ad  komaft  af  minum  partii 
|>uì  hljota  j^sr  aniier  af  ad  lida  àdur  ec  fec  preilaftefnuna ,  ei  fidar  fuo 

_  .  Zzzz  3  adrer  ^ 


feéVtone  veilrt  per  ^trtam  c»rier>talem  Brarnmiefani  asqve  Itqvido  <oi>fht,  &  qvod 
inde  boiift  qsritdum  obltuterhis,  fandosqve  qvondnm  elocflverìtis  &c.  Cum  vero  poft 
promnìgatum  in  foro  generali  judiciiimr  qvod  vobis  iaris  notuin  eft,  ad  id  facìen- 
dum  Vos  aut  4  ^rfiZiofiCTìmo  Rege,  aiic  Regni  Senatu,  ulla  «utorirace  inflrtTclos  effe 
neiciam^  vefìrum  factum  non  làtis  mirai t  polfum.  Cumqve  confìdnm  jufhm  me 
tueri  cftufamy  robis  indicare  vola^  qvod  bas  pof&niones  alio  moda,  q%'am  qvem  de- 
terminar e*  de  re  inter  nos,  ntroqve  confenttenre,  fa^a  fenteiida,  amitcere  nec  pos* 
firn»  nec  velim.    Skalboltì  4  O^obris  1545* 

fdy  Feflcitfttem  in  Jefu  Cbrifto  faivratore  nodra  vobis  exopro.  Lireras  vef!ras  audivi ,  q\'as 
per  Capeltanum  reih-um,  feria  qvarta  qvatuor  temporum  Advencus»  SkalhoUi,  reci- 
fari  cnra(l.is,  &y  ut  rariones  teniplf,  de  qvibus  perfcripferam ^  tertia  hebdomadc  poiì 
pafclia  anni  pr^fencis,  feria  fcilìcet  qvarta  &  qvinta  proximis  ante  Inventionem  Cru- 
cis, componantur»  vos  velie,  percepii  Sed  ob  negoria  ecckiìac,  qva:  dìcìo  tem- 
pore- peragf  necèflkrio  oporret,  mihi  per  me  tunc  adelfe'  non'  licebir,  ifia  IciK- 
cec-  di£llfr  neg^cìa  pwficiexuk   ixMMt  piituqp'gm  egd  ì^nodiam  iiftbcie  qfm^i^  qviii 

& 


734^  PEUIODUS  IV.  ^  SECTT»  IV; 


«drer  dandimenn  kunni  ^fs  aadr(tUdligaf  lillid  fcèim  >  hv^  jiac  Ckal  ( 
godann  cima  verda.  Kuangitfàft  ydur  pc  ^ad  ec  hefi  faonfpumad  Ey« 
ólfur  bonde  Einarsfon  hefw  Mgfeft  Biarnar  OM  òo  ^  eipaer  fem  {niirf^^ia, 

fJcie  ad  pier  vilied  grekidar  eigner  ecki  aflepgiai/wid  Schiihollcz  dóm* 
kirkìu  1  ydrar  lifstid  fem  teftamencum  bri^  ydirarc  Uiodar  vppi  hvad 
ec  villdi  ad  ^ier  giòrdud  mier  nockura  àvifaft  a.  Ss^i  ce  gìaman  ad 
heilog  kyrkia  metti  hallda  finum  hluca  óf  kiertum  viilda  pia  hennar  vnna 
fagdra  eigna«  Suo  munu  pier  oc  fpurt  hafa  ad  jcc  villde  giaman  ad  Reykir 
i  Àulvefì  draegìfl:  ecki  undan  domkyrkiunni  megi  fii  jttrd  hennar  rieccìJfg 
eìgn  vera.  Villdi  pier  oc  alleggia ,  ef  ydur  j^yckir  riettur  tilftanda  ad 
fama  jòrd  fkickift  aptur  kirkiunoe  fyrer  tcan  alla  kifhe  edurómak>  fsgi 
ec  helfl:,  ^uì  ec  uil  giaman  eiga  alit  gote  vid  ydart  folk  mier  ad  vita- 
laufu.  Cum  hiis  paucis  Omnipotenci  Deo  tociqve  e)us  celefli  exeicitui 
sternalicer  nos  commendo. 

* 
«  ■  ■ 

Litr.  E. 

(e)  rjifirì  godum  mònnum  kunnìgt  med  ^flu  minu  opna  briefi  ^  ùkk 
|>els  ad  kaup  bif kups  Àugmundar  oc  Teits  podeifrfooar  hefiir 

verid 


&  qUìs  viris  difcretis  haiic  eo  fadlStis  freqventtre  liccbit,  tempns  vero  (fynodi  hoben- 
dii)  vobii  matufe  indicabitur.  Nocum  vobis  etto  me  vere  cotoperuini  habert ,  qrod 
Dominus  Eyolfus  Einari,  nomine  Epifcopì  Joiut,  Biarnaueram  cum  carteris  pr^dils 
ad  id  perei nentibus,  hujus  eHe  peculiuin  publice  proclamaverìt,  &  cum  illorum  ad* 
modìatoribufi  qvibusdaiu  coutra^um  iniifle.  Qyod  fi  dida  prsdia,  ex  reftainenti 
vefli'i  tenore,  qvoad  viretis«  tempio  Skalholtenfi  tradere  volupe  non  focrk,  ut  me 
certiorem  reddati^,  rogo.  Nam  iit  fiinda  ecclefia  faa  (krta  te£la  retineat,  fi  dìch 
illi  prsdia  addi  cere  vobis  iit)Uum  fuerk,  in  votts  habeo.  Ita  Se  notuin  vobk  erir, 
me  nelle  ut  Reyki  in  Ólvefo  a  tempio  cathedcali  abalienentur^  fi  modo,  pr^dinm 
illud  hujus  peculium  effe,  evinci  potuerit.  Qvod  fi  &  vos  operam  veftram  coHt>- 
cetis,  ut,  modo  jufre  agi  vobis  vìdeatur,  dichim  prxdium'xemplo  absqve  Ittibiis  & 
moleflia  reflituatur ,  res  mihi  effct  gratiffima ,  omnia  enim  cum  reftris  familianbuf 
qvftm  amiciflìmc  peragere,  ne  qvs  tamen  in  me  culpa  fit,  ftudebo.  Cum  bis  paa- 
^         cis  omnipotenti  Deo,  todqve  ejus  ca:lefli  exercitui,  sternaliter  vos  commendo. 

(e)  ^er  hat  patentes  omnibus  viris  di&retia  notum  eft»,  c«m  permmatioab  Epìfcopo  An^- 
.  Qitt^dQ  &..Tieito  Xbprlèifi .filio  pmSa»  lefi^ifiia.Àiii  omoiiias  iiriida  decita^rìt, 

VI 


;     CAP.  vili  UttÈ.K  73 J 

verìd  (faesm  lat^lkr^  mindiigt  i  illann  mata  épter  ^ui  fem  lippa  a 
hlyda  danuqiatma  àóthut  med  óf kaiKidum  oc  hcilum  f»eirni  hàngondum 
innliglum>  fymU^d  €c  n^ckurum  manni  bs?df  Eyolfi  Arna  (Eiiiors  ràé/ius) 
fyni  fem  Odrum  ad  bvggia  edur  tela  neinar  ^tsr  jarder  fem  Biarnarncfi 
tHheyra ,  man  fieir  taici  ^ttt  epcer  lògum  af  minum  vmbodzmanni  Sira 
Arna  jonsfyni  émi  òngvum  bdrum  oc  fvari  honum  òllutn  laugfkiliim 
fem  cil  heyrer,  {>m  f)eifn  helld  ec  til  laga  eprer  faugdu  kaitpi  fyrer  Oilum 
oc  (krhvOrium.  Enn  hvor  fem  &dnivis  dirfìft  ad  giora  vici  (ig  epcer  laug« 
um  fiar  fyrir  fvara  fkuk  oc  ti!  fannenda,  Scripcum  Schalhoild  die  Juiii 
MDXL. 

Litn  F-^ 

(0  Cvofelld  verk  liet  birkup  Jon  Arafon  gi6ra  oc  hans  fyner  Are  oc 
Sira  Sigurdur  oc  peirra  menti  fieiler  fem  i][>eìrra  reid  voru  tnier 
Indrida  Ketilsfyne.  Icem  raku  faman  oc  bure  ùr  minne  jordu  oc  heim  tit 
Biarnanefs  cuctugu  annars  hundrads  af^udar  oc  tuttugu  kyr  oc  fuellcu 
ìnne  ifiòguroiàl  oc  varkomid  ad  kofnun.  raku  kapla  ùr  minu  lande  alla, 
fuo^ec  hafdi  eckì  epcer  af  ^riaciu  nema  f>revecc  hroG>  oc  ^revecrann  hei^ 
oc  p6  var  hann  i  Iane«      Tóku  fimtn  undan  heyflucningi  ^ar  a  hiadinu 

vid   , 


nt  virorum  friigi  fentenria  jndicialis  cnm  integri»  6c  fslvìs  eorum  (ìgHlfs  «ppenfìs 
teflatur,  me  bomini.cuìHbet,  tam  Eyolfo  Einari  fìlio,  qratn  aiiis,  prohibcic,  ut 
iiUaprxdia  ad  BtarnanvfutD  pertìnentia  elocent  euc  occupent,  nifi  ex  jnris  pr^fcripto 
ì\Ul  a  meo  mand^itarto,  facerdote  Arna  Jonx  filìoj  ftd  nemhie  alio,  utenda  acéipranr, 
&tlii .omnia  officia  legitima  prstflenc;  Ego  efiim  dicium  permuracionis  connacìuin 
contro  omnes  &  fingalos  in  foro  cuebor.  Qytcnnqve  con  tra  h.TC  oliqvid  coimnittere 
«ufas  fucriCT  iè  ex  juris  pratfcrtpto  rarisfa^ronem  reddiiurum  fore  fcito.  In  qx'oratn 
teftimonimn  &c«    Scriptum  Skalbolri  die  Julii  1540. 

CO  Seqventia  in  me>  Indridam  Ketilli  filium,  commitci  curavit  Jonas  Arii  Sìms  Epìfco* 
pus,  e^usqve  fìlii  Aiius  &  presbyter  Sigurdus,  &  eoruin  aHeclaruin  pleriqve;  Cci>« 
luni  6c  qvadraginca  oves  loclariiSy  &  viginci  vaccas,  in  unum  cottlas,  de  meo  fu n. 
do  Eiarnoneium  abigebant,  &  per  qvadraginta  ocìo  lioras^  xnclufas  &  fiiff^eatas 
fame  ci'uciabanr.  Omnes  de  meo  fundo  eqvos  alxgerunt,  ita  ut  de  nigìnta  ec^vis 
folumuTodo  mlbi  unica  eqva  trima  fuperfueric»  &  unus  eqvus  trimulus,  qvem  fa* 
mecialu  tum  utendum  commectaveram.  Qyinqve  eqvos,  in  platea  ap\u\  Aruem  iigno- 
^fum»  (^vifxDO  doman  vebeado  adbibeb*iicur>  frema  ac  Jigaineuciis  ditie^is,  rapu* 

♦  eruut. 


73^^  . 


PERIODUS  IV*     SECTIO  IV. 


v5d  vidinn,  fkaru  i  fundur  beifl  oc  giardcT)  hinn  (etca  tóku  peir  vid 
vìdin  vndan  fyne  minum,  ad  ec  fenda  hann  heim^  oc  var  hann  farbma 
cprcr,  ridu  {)eir  aptur  oc  fratti  um  fveitina,  tdfdu  verkum  fyrir  fólki  tninu, 
giftu  f>ar  atta ,  var  par  fyrermador  Sira  Olafur  Hiallrafon  oc  hanns  (ylg- 
iarar,  Sira  HOgni,  Sira  Illugi  Gudmundsfon,  Sìra  Ketill  Halisfon,  cnn 
pà  {)eir  i  burt  ridu ,  {)à  tóku  pciv  minn  fenadarmann  er  h:mn  fludi  undan 
|>ejnì  fem  fienad  tóku  oc  reid  hann  i  mòti  |>eim  feni  ùr  hiadinu  rida 
oc  fluttu  hann  heim  til  Biamanefs  vm  pverbak  hanns  flaift  fienadarkapli , 
hielldu  h3num  naudigum,  f(Erdu  hann  ór  finum  fotum,  ógnudu  hdnum 
med  vondum,  byflum  oc  vopnum>  lietu  hann  farà  naudigann  fudur  ykr 
fliót  oc  f)ar  um  fveitina,  póttift  hann  paraf  bvìngan  fengid  hafa  af  ^im 
vondri  medferd.  Item  fendi, bifkupinn  pangad  fina  evo  fveinatihd 
vardhallda  fìar^  hvòrier  vóru  med  pilltayrdutn  oc  fvo  gi&rdum  fem  uar 
Sira  porkell  Olafsfon  oc  Òlafur  Tumaflbn  hvàr  ad  var  med  pilltfkapj 
lagdi  f>ad  bif kupinn  alyktarord  ad  hann  fkylldi  fenda  ^ngad  iina  tutt- 
ig\i  fucina  ad  eyda  oc  uppeta  minn  koft,  fem  Are  -audfynde  Zig  i  J>^i 
fid  hann  reid  af  ftad  oc  aetladi  til  min  oc  fieli  af  baki  i  heimalttknnm  a 
blàkaf  oc  vard  ad  taka  klardaficipte  oc  hnekti  pad  ferd  hans  ad  pvi  finne. 
Iccm  tóku  ocgripu  fidan  tuttigu  kapia  i  burt  med  fer  ^  ellifu  heftaj  tveir 

bleika- 
i  ■■■    '        . .  I  a»  ■■■■■■ 

ct'unr,  fcxtum,  qvo  fflins  meus  veìiébntur,  ijvein  doiniim  mìferain,  qvìqveidco  ab 
itinere  iinpet^itiis  reinanere  cogebatur,  abftuleruiiL  lììì  ulcro  ci  tre  qf  e  per  hunc  pro- 
vincia: tra6ìiini  eqvitAbanc,  operas  meas  in  hborando  impeci iebonc,  6c  o3o  eorcni, 
qvorum  pviniipilus  erat  Olaus  presbyt^r  Hialti  fìlins,  cum  allèciis,  H5giiio  presby- 
tei'o,  lllugio  pi'6sby£ero  filio  Gadmundi ,  Ketillo  presbyteio  Hlio  Halli,  (ìDgtstiìf 
pfìci^  pernotlabant.  Qvi  inde  re^'erii,  opilionem  meum,  illos  qvi  pecora  •hictbant, 
fugientem ,  ik  hos  domo  inea  abcqvitantes  offendentem ,  copiebant,  &  doriò  eqrx, 
qva.j^cora  cQgere  foJtcns  erat,  traiisverfum  aUigatum,  fiiariianeTam  avcbebar.t,  & 
iiivitujn  i'(^tincbanr)  veflibus  cxuebanc,  &  vlrgis,  fciopetis  &  arrnis  et  cninabsiimr, 
ac  invitum  ultra  fiuvinm,  6c  per  ulceriorem  tra£^um  ulcro  citroqve,  leccm  abdcct- 
Iwnt,  unde  &  bic  ab  iUis  fé  vexatum  &  male  habirum  fuifle  conqveftos  cft-  Ptf 
terea  Epìfropus  duos  f uortim  fatellitum ,  Tborkelum  fcilicet  presbyterum  Oki  S\iv.m, 
&  Olaum  Tliomiruni,  qvi  in  excubiis  eiTenr,  bue  mìfit,  qvorum  hic  neqvitiac  !}*• 
cimina  edidir.  Epìfcopus  qvidein  fentenria  edixerat,  miffurum  fé  huc  vigfìnti  Tlo- 
rum  (flteHitum,  qvi  copias  meas  confumei'cnt  &  exederent,  cujus  &  rei  fpCclTffl 
Arili J  edìdit,  qvi  aheqvltnns,  me  invifurus,  de  eqvo  in  rivum  Hiarnanclb  vit.nuni 
deci  dir,  totusqve  cdeo  Tubmergebatur,  ut  vcft^es  mutare  necefìbin  baboerir,  qvi  ci- 
ius  expeditionem  iliius  ea  rìce  diftulit.    Extnde  viginti  eqvos  mifat  ablacos  ibeferunti 

%  oodcciiB 


CAP.  .va  Lhn  F.  737 

bleikalótter,  annar  l<oftaheftur ,  j^rir  rauder ,  aller  va?ner  hcftar  >  einnglo- 
foxóctur  ftór  òc  rofkìtin  nockud^  par  jafper.  oc  voru  tveir  grader,  tv» 
hrofe  ftór  ociin^,  annat  lioft,  enn  annat  bleikalótt,  tvd  folólld,  hefi  ec 
Jefld  kapla  alldre  féhgic,  rierm  foialldic  annat,  enn  hin^iii  hroflùi  cned 
tolslldunura  teck  éc  eigi  fyrr  enn  um  -allra  heilagra  meflb ,  er  ber  til 
vitnis  allr  mìtt  heìmafolck  oc  aller  i  Beirre  fv.eic>  reid  hann  vid  feinafta 
med  allan  Jinn'  flock  hvar  helldr  ftóa  ógn  af,  var  ec  J)à  ridinn  upp  til 
Stafafells,  ^eir  Otludu' mie  upp  ad  rida;  hafa  peir  fefla  peninga  i  ongvo 
mina  jfrelfi  hvoreki  fyrir  mfer  ne  mlnum  erfingimn» 

Vìmìsturdur  um  ^etté. 

pad  m^dkennunft  vier .  Alerfander  Haflidafon,  Arne  Eyolfsfon, 
Jon  pórfteinsfixi j  heimilis  biidar  {forfan  kvidar)  viene,  SiraOddur  Ivars^ 
fon ,  Einar  Pertrrsfon ,  Emar  Ormsfon  ,.poraria  Henrictifon ,  Anoo  Chriftì 
M.D.XL.VH  ad  vier  vorum  vidftadder  i  Arnanefi  oc  Biarna  1  Horna- 
firdi  fium  oc  heyrdum  fVofelldan  verknad  bifkups  Jóns  Arafonar  oc 
hans  fona  Ara  oc  Sira  Sigurdar  oc  margra  annara  {)eìrra  fylgiara,  Sim 
Olafs  Hiàlkafònar  Olafs  Tumasfonar  med  J>eirra  fyjgìurura,  ad  féirgripu 

'•,'.••  oc   ' 


undecim  fcilicet  eqvos  (adultos),  duos  lutei  coloris,  qvorum  alter  tolutarius,  trei 
nifos^  onines  magni  valoiis,  unum  jubar  flavidar^,  grandem  &  afiqvùntum  anno- 
jìim,  tces  -bfidlos^  qvorum  duo  erant  adfnitTfltn,  duas  e^vas  ì^ndes  &  a^ratis  nou 
prove8:r,  aheram  gkucam^  dterain  ^iluam^  &  ìKkmb  piilles  eqvi»os«  Has-eqvas, 
pcxter-akerum:  [mllant^  luinqvani , .  retiqvas  autem  tres  eqvas  cnm  pu41i<,  tandem 
circa  teiBpua  fefii  omniuei  Sanékìrufn  recnperon,  qvortun  onmkmii  meos  domefH- 
€OS  &contribules  anteftor.  lUe  demuna  cua  tota  fna  cohorte  abeqvitavit,  qvi« 
ubicmiqve  «derat,  terròrem  oininlias  incutielMiL  Ego  tmic  Stafafdluin  iter  fece- 
xam,  ìliis  vero  ine  eqvttando -affeqvi  <:onftitutam  crat*  Dì£U  illi  i^ona^  iiuUa  mea, 
aneorumvc  iisredtun  veuia ,  retiBent. 

Hac  de  re  tefiimoniumT 

Nqs  Alexander  Hafìidi  iilius^  Arnas  Eyolfì,  Jonas  Tborftelni ,  teftea  dome- 
Itici,  Oddtis  presbyter  filius  iviiri,  Ei'narus  retin,  EinaraS  Ormi,  Thorariims  Hei>. 
tici,  confiteinuT,  qvod  anno  Qiiifti  X547  Arnanefi  &.Biarnanclì  in  Hornafiordo 
pnrfentes  eromtis,  videbamus  &  audicbamus  taKa  fa£la  Epifcopi  Jona?  Ariì  filli,  ejus- 
<jvc  filiorum  Arìi  &  pesbyteii  SIgurdi,  &  jnuitorum  alioruin  hds  ftipantinm,  pres- 
))yteri  Old  fili!  Hiallti  /  Ola!  Thoin^i ,  &  iUorum  coinitutni  qvod  omnia  arinenta 

^onL  IL  Aaaaa 


738  PERIODUS  IV.    SEQTIO  IV. 

OC  ràku  alla  lifandi  peninga  fem  Beir  nàdu  oc  fondu ,  naut  oc  (audi  oc 
kapl3  Tndrida  Bónda  Kecilsfonar  nra  Amanefi  med  (bddan  adburduiTi  (em 
jielH  fyrr  ritud  iKra  innchelldur,  innfctcu  oc  fulltu  £  fiogur  mal  (b  ad  kofa- 
ad  komid  var>  hier  mcd  hefur  hann  alldreì  apcur  feingid  c6lf  beila  oc 
tvxr  heftamaedar>  hier  med  vilfum  vier  ecki  annars  enn  hann  mundi 
kugjdur  oc  niudgadur  i  bure  hafdur,  hefdi  hann  nadft,  hier  med  var 
hanns  heyfkapur  Tkadlipa  hintfradur  &c.  Hier  èpter  viiiutn  vier  fveria 
ef  f>urfa  |)ikir.,  o,c  ti)  ianniada  hier  um  fetium  vier  vor  inn%li  fvrir 
peni  vicnisburdarbricf 9  f- nfad  i  Einhollci  XVI  dag  Maji  màoadar  nock* 
rum  àrum  ridar  txxcì  fyr  feigir  &c^ 

Litn  G. 

(g)  lAad  gìonim  vier  Tumas  Eireksfbni  porfteinn  Gunnarsibn  prefbr, 
r  Grìmur  Jonsfon/  Einar  Einarsfbn,  leiVmenn,.  gódum  mcmnum 
kunnugtt  med  hefTa  voru  opnu  brefe  ad  |>à  lidit  var  fri  hingadburd  vors 
henra  Jefu  Chrifti  M.D.XX  oc  tv&  ar  a  Hulum  i  Hialltadal  4  Uppftign- 
3ngardag>  vórum  vier  i  hià>  faum  oc  heyrdum  a,  ad  jpn  preitur  Ara- 
fon  fftneidde  fidgur  fin  bórn  er  (vo  heica:  Are,  Ma^us,  Biom,  pJr- 
unn  ad  l^fTum  fkiimàla;  ad  nefnd  pórunn  f kylldc  taka  jafnjnn  hluc  vid 

brxdur 


&  pecort,  «jvsr  aiTeqri  pattìenint  &  mveiieninr,  boTes,  ore»  &  eqvof  Domini  IrJ. 
rrdii  fìlli  Kictiiii  de  ArnArneib,  eodem,  ac  anvea  fcriptam  eft,  modo,  rapaerunr  & 
•hesrerunt)  per  vi^tnri  qrntuor  horfts  fkme  cracìaveraur  &  indofismnCy  ìirn  ar  fere 
fuffocfttd  fiiermt..  lile  pt\tterea  duodecim.  e<pros  '&  duas  eqihas  matres  nimqrani 
exin  recnperaWc.  Novhnus  *6rt  qvod  ìIAt  vioienter  habitus,  &  roschis  fiùi^  ab- 
du3ns,  fi  ilb  eam  alfeqvi  poraiBenr,  hec  no»  qvod  labor  fxiiifecio  ejus  hnpenden- 
dus,  e/ns  dtfinho  fuefit  rertrdatus  &c.  Hate»  £  opus  vrfum  fuent,  joraioento  corv 
firmare  ipondeinus.  In  qvortiin  reilimonium  nos  lìgi  li  i  nofhn  huic  tnttra  mento 
te(!ìmanii  appnmimus  »  fcripto  Einboln»  die  iedecimo  inenfis  Maji»  paacìa  poft  «inìs 
ac  lupra.  '         ' 

(g)  Kos  Tbooias  Erfci,  Tborfteibus  Gminari,  (acerdotes;  Grìmiis  Jonr».  Eiutrus  Ejymì^ 
luci;  boni»  vii is  per  bas  iio/fras  parente»  notmn  fnctmiiSy  qvod  anno  a  ninriure 
Dommi  nolhi  Jefu  airifti  1522,  H61is  in  H:aHradala,  felfo  Arcenfiunis»  prsièiircs 
cranuis»  videbanius,  <^  aa^ìclminusy  qvod  focerdos  Jonas  Arii  filias,  qraruor  fiiot 
liberos,  qvoniin  nomina:  Arias,  Magnus,  Biù'rn,  &  Tbornnna,  adliibia  bac  con> 
ditione  adoptsvit  >  ut  Thór omift  m  «qvaieni  ciim  Cfin^obs)  fracrum  fuorum  de  Torta 


CAP.  VII  Litr.  a  a  739 

brsdur  (Ina  ad  ófkiptum  arfe.  Sampyktte  |>eflj  ^ettleìding  Halldort 
Magnusdótter  flulgtecin  módurfyfter  fyrrnefndz  Sira  jóns  er  pi  ftód  nxd 
arfe  eptcer  hann,  med  handabande,  jàyrde  oc  fullu  upplagie  fins  arffs» 
Icem  geingu  aller  }>efler  fyrrnefiider  menu  fyrer  kyrkiudyr  fem  IJgboi 
vottar,  halldande  aller  a  einne  bak  ad  nefndum  Sira  Jone  Arafyne  fvo 
maelande  :  S^i'g  ^àn  prefir  Arafvn  d^ttUìdi  Ara  Jénsfon ,  Magnùs  ^ónsfun , 
Biòrn  jfónsfon  ,  pórunne  ^onsdóttur ,  ///  mfs  eptter  mig ,  ///  fiàr  pefi  er 
eg  gef'  pfim  tri  giallch  oc  ti/  giafarj  tilfe/s  oc  til  Jìetis ,  oc  til  ails  \fefs 
rtettar  fem  lògbók  fkìrer  ad  étttL'idingur  a  med  logum  ad  bafa*  Hier  til 
gaf  Sera  Jón  fyrrnefndum  bòrnum  ejna  bók  hveriu  peirra»  enn  pórunni 
gaf  hann  eina  fylgiu  gyllca  tned  fìlfur.  Og  til  fanninda  hier  um  fecium 
vier  fyrrnefnder  menn  vor  innfìgl^  fyrir  ^etca  giornin|sbrief  er  fkrifad 
var  ì  fama  ftad  er  fyrr  fegir^  iìmtcudaginn  ì  pafkavìku  arum  epter  guds 
burd  M  D.  XL«  oc  eitc 


Litr.  H. 

(h)  ^ad  oc  fridur  Jefu  Chrifti  fie  med  ydur  Henra  Johann  Friis  mins 

nadugafia  herra  kóngfins  Canziler.    Wid  vilium  ydur  wicanligcc 

gìora  |)a  ftórii  cvidraegne  oc  óvilia  fem  hier  hefur  wered  nù  i  If lande 

hvcrnin  |>ad  kemur  til  oc  |>ad  fem  fannleikur  fkal  med  fhndinn  verda. 

Àaaaa  2  I 


ìntegm  hopreditati's  panem  fuccederet.  Qj-am  adoptìonem  Halldora  filia  M^gni ,  difti 
facerdoris  Jona?  mateitera  legitima,  qvac  tiinc  cjui  erat  hàfies  ab  imeftato,  (ìipuiita 
manu,  aflenfu  •&  totali  hTieiiratis  renunciatione  approbavit.  Itein  omiics  prardi^i 
tiri,  ex  "pntfcripto  Codicis  Le^mn  ad  fores  templi  le  coiiferebant ,  &  omnes  uiiuiii 
librum  tenehant ,  diflo  iacerdote  (ona  Ani  fili o  verba  fi(^  pr^eunte:  Ego  Jofias  pres» 
hyter  Arti  filwsy  adepto  Arìnm  Jofia  filìnm^  Magrìum  Joiut  fiUumy  Bioifium  Jona 
fitiiim^  Iboruimam  J<jn  a  filavi ,  ad  Jhccedendìtm  in  faàuitatts  qvas  rWqverój  ad  bona 
qva  ìHis  dedero y  jwe  ilìa  dvvoy  fivt  debiti  nomine^  abalienavcrint y  ad  hcum  honorO' 
tiorcm  ^  dìgnitaumy  ^  ad  <^im  jus  ^  qvod  Cod&i  Légum  adottivo  còfhpetere  debere 
ajfirit,  Piauerea  Ihceiclos  Jonajì  lingulij  pi-^dic^orum  libefornm  Iibriim,  Thortìnnx 
autem  fibulam  argenteam  denuratain  dcdit;  In  qvòrum  teOimoninm  nos  pi%di£li 
viri  figlila  noftra  huic  ìnflrumento  apprirnimus,  fcripto  in  loco  przdiclo,  feria  qvìnti 
pafchatos,  anno  poft  nativitatem  Dei  1541. 

(h)  Domino  Johann!  Friis  CI  emen  tifili  mi  Regìs  Cancellano;  Jefu  ChrifUgrttjamfic  pacem! 
Ingeutein  iilaiD«  qv«  bis  temporibiK  ùx  liUndia  vigoU»  diicorditoi  ^  iniimdtiaf ,  ut 

& 


74Ò  PERfODUS  IV.    SECTIO  IV. 

• 

I  ^yrftu  hSfum  vid  med  verìd  I>à  fSngadur  war  MnrtheSmn  Knarsfon 
éptcer  dome  fyrir  finar  ftóru  ódygdcr  lem  hana  giorde  hier  i  iandid* 
Fyrft  hlióp  f^cffe  Marcheim  ur  landinu  med  faulf kum  briefum  fem  haiin 
Tee  fkrifa  uppà  XXIV  kervnemenn  adhann  vaprekitìrenn  ad  vera  bìfkup 
i  S'vilhollti,  oc  {)ehr  fem  hann  kìoru  voni  ecki  meir  erm  VI  eth  IIX 
preftmenn  dllu  ]ai>denu  i  móii  oc  fo  kóngtins  retù.  Hier  ofana  kt  hann 
caka  vortt  gócs  oc  villde  forrad;  ockamn  faudur  Ejfkup  }6n  oc  iiet 
hann  oc  alla  hanns  doma  oc  giòrniiaga  ónyca  gi&ra*  Hier  tU  gaf  hana 
Lafrans  Mula  pcntnga  ad  hann  f  kyllde  ftyrkia  hann  tìl  fvoddann  vondn 
gidminga.  Iiem  hefurfa  binn  fame  Lafrans  Mule  fark  med  óriecci  oc  ]yg« 
\ìm  ur  landinu  oc  inn  npcur  i  landid  oc  làcid  mik»d  órieccivrdiigtt  góis 
oc  pennrngi^  epttor  t  la[ndinu  eptccr  ^ui  lem  domur  hefur  àdur  a  hann 
fsrllrda'  alt>inge'  -  Ec  ci  de  ad  hann  hcfde  aUdrei  med  lifenu  komeft  af 
bndinu  hcfde  hann  ceke  notid  wors  nàduga  Hera  Cbnfliaiis  Fridrichs* 
fonar*  Svo  oc  eru  hcdan  hlaupner  nockrer  óacrlcger  menn  med  fkipum 
af  landinu  fem  ì  fyrftu  nefnift  Pejur  Einarsfon,  Brynjolfur  Jónsfon  >  Gunn* 
laugur  Arpafon  munckur,  Olafur  Hialltafon;  |>eircr  ailer  hafa  fyrir  fin 
yolìd'ord^  ^tofnad  oc  gliciraftan  hlauptd  uc  af  landinu» 

Nq  hòfum,  vid  fkrifad  ydur  ri^twnu.fannleika  hicraf  £Vo  (cm  vid 
vìlìum  andfuar/a:  fyrir . G udì  qg  m<if;inum  oc  ecl^e  ^mundu  J^cflcr  mcnnfvo 


morg 


&  earam  caufas  feqifentiluis  v^i^ciflunc^  non.  detraclaliimus  detenere:     i)  In  eoicin 
ntifnei'O  fuimiif,  (jvi  Maiiiuuna  Einari  '  ^  pr;svio  judicio,  ob  uisxìma ,  qvz  in   bac 
terra  coiumtfeiflf,  w^ieficia,  comprali  end^r  mi  t;   Hi  e  primo   e  patria  aufugit»  fjJfas 
qvflsdasì  fecuiH  ftrens  iiceres,^  i'uain  ekcìioiu^ni  ad  Epifcopatum  Skalholcinum  cenci- 
n€n(e$,  qv^is;  a4  raccvdx>tLun  nomina  iubicribi  cmaverac,  cum  tantum  a  fex  velcro 
PaAoribas ,  contra  .patricc  moics  &  Regiain  ordiiiationem  elefìus  efllèt.     Prxterea  bona 
nolhA  rapuit;  P.uii  noftro  Epilcopo  Jona:  infidias  ftruxit,  cu jus  omnia  Acla  &Judi- 
eia  TufBaipinari , curavi: ,  muneribus  emta  Laurcntii  Mule  opc;  qvi  eum  ad  patnnda 
hs^   iralefìcU:  iijiivic^  .  llic  ipie  (Laurjentjus  Mule  falfa  &  emcitia  multa  refert,  mul* 
lan>q,\*e  auvi  i&a^'g^utì  viir^.iuiu(te  iibi  comparavir,  ut  /tjdiciam   de  co  jam  pronan- 
lifltufn  ^*la|iCIki]«.4.i»moailvat,  adfo  ur   vcrìfimile  fit    eum  vivum  bine  elapfuni  non 
fuiife^iniTi  QUmQ\^ì^}lnl  uo(Ìi:i  •  Dpuiini  Chiiflijiii  Fridcrici  fibi  caufa  foclnm   efléc 
Ita  eriaro bine  alfqvor  enavigai unr  vili,  intanila  notati,  nimirum  Petrus  Einari,  Br\-n. 
joifus  Joiii,  Giimilogus  Arn»  Monachus,  &  Olaus  Hialteri,  qvi  omnes  ob  rmìÀ 
eia,  furtft  et  blàsp^mìaìn  aiifiigeruiìt.     Q\'ar  nos  tam  verociter  icripfimns»  ut  co- 
tam  Deo*&4idmlnibua  dofoiK^e^  paraci  iiunu&    £t  «trte  tot;Regia  Reicxipta  a  Qc- 

mcGÙiCiDo 


GAP.  VII  Litr.  R  ""^  741 

morg  Kóngs  bref  mnflytia  i  kndid  fvà  Wotam  nadugafta  Herra  Kóngin- 
um  ef  {)eir  ^eckcud  pcGk  mentì  fvo  fem  vicr  IflendfKcr  {jeckium  pà^ 
Oc  villdu  {►ier  fvo  vel  gioriJ  oc  fenda  hingad  eirn  mann  fem  triir  oc  for- 
ftandigur  varre,  fem  med  fanaleika  msctte  vndcrvifa  nadugafta  herra  Kong- 
inum  oc  ydur  hver  fjlfkleike  oc  óriettuf  ad  hier  geingur  i  landenu  oc 
nù  allrameft  fidan  Lafrans  Muli  fkyllde  iovice  vera,    pviad  fa  hinn  fame 
Lafli  Mule  giorer  ongvann  reikningfkap  af  morgum  eignum  oc  gadfum 
KéngGiìs  fem  hier  hafa  Kónginum  da^mdar  werecL      Oc  margar  ^ungar 
faker  ftanda  hier  oc  hafa  Janga  rima  iladid  odcemdar  oc  fa  hinn  fami 
Lafrans  Muli  tekur  {yar  fyrir  joachimsdale  uppa  fina  aeruoctru  f)arfem 
Kóngurinn  oc  pier  lirid.  af  vitid.      par  fyrir  bidium  wier  ydur  fyrir  Guds 
f kylld  ad  Kóngurinn  oc  pier  trùed  ecke  J>eflara  manna  dàriigum  lygum 
Jìui  fier  finned  fannendin  fem  vier  fegium  ydur  uppà  ockar  crii  oc  xvu, 
ad  bii  kupenn  Jón  ockar  fader  oc  vid  vilium  vera  triter  oc  holler  {>ienarar 
nadugafta  HcKra  Kóng^  Chriftìans  Fridrichsfonar,  oc  fo.hans  ùnga  fyne 
Fi  iderìch  ftyrkia  lil  nadugs  herra  &c.      So  ad  vier  mxttum  hafa  nad  oc 
frid,  oc  fo  vilium  vicr  hallda  chriftih'ga  crù  oc  fiad  helga  Evangelion  fo 
fem  {)ad  hefur  alla  wega  ì  Iflande  pyedikad  verid  fidan  ad  fa  nddiigafte 
herra  Kóngurinn  {)ar  af  fkrifade  oc  fkipade.       Icem  bidium  vier  ydur 
fyiir  Guds  fkulld  ad  vier  mcigura  fa  eitc  opid  Kóngs  brief  fo  hliódanda 
ad  Jògmadurinn  oc  landshOfdingiarher  raed  òUum  almùganum   hier  i 

Aaaaa  3  •  landìd 


jnentiflimo  noftro  Rege  in  Iflandiani  non  transftrrent ,  fì  tam  vobis ,  qvam  nobfs 
lilandis,  noti  effent.  Magno  nos  maàaretis  beneficio ,  {?  prudentem  &  fidelem  qvQiu 
dain  bue  tiansnijrtere  dignemini,  qvi  v«aclter  Dominum  Regem  certiorein  facere 
poffet  de  injuftitia  Si  injuiia  cui  base  Provincia  obnoxiaed^  praeiertiin  a  qvo  Liiiren- 
lius  Mule  ejus  Pracfecluiam  gerere  coepit,  qvi  piiEter  qvod  nuliain  Regi  adjudicato- 
rum  bonorum  rationera  reddit,  ipult.is  graves  caiifas  judìcarepi-a'teriniiir,  ieqvc,  per 
fidera  jurans,  joacbimicis  cornimpi  finit,  qvrc  omnia  vos  atqve  Regem  fu  ginn  t.  Per 
Deum  itaqve  roganius,  n?  a  vobis,  nec  a  Rege,  ipfius  cemeiaiiis  niendaciis  lides  ha- 
beatur;  baec  enim  qv.T  fcribimns,  Iierclp,  vciiftiin.ì  font.  Nos  cum  pstre  Epi- 
icopo  Jona,  Cleraeniiflinao  Domino  &  Regi,  ChiKtiano  Fiìderici  filio  fideles  inane- 
bimus  llibditi,  ipfinsqve  t€nellun:i  filiuin  ira  adjuvabimus,  ut  pacein  &  qvietem 
proinoveamus.  Reb'gionem  Chriflianam  fànciuniqvc  Evangeh'um  colernus,  prout 
iemper  in  lilandia  obtinuìt,  &  Clementi fllmus  Rex  poflea  de  eo  fcripfit:  Item  vos 
per  Deum  ròganaus,  ut  Regttzm  qvoddam  Diploma  coni'eqvamur,  mandans  Noifk)- 
pbykcibas  &  patrij^MagiiftÙbuS)  cpm  uuivevfis  IncoiiSi  eo  profpicere»  uc  a  toto  P^uto 


742  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

landid  insetti  (a  bifkup  vera>  ad  Iciorìnnyrdi  af  ollu  landsfolkt  andligum 
oc  veralldligum  a  al^iinge  oc  fverìa  f»ar  Kóngenum  trùann  eid  fyrir  hanns 
i6vita>  oc  msttum  med  oc  eptter  Norrges  Rike  laug  oc  riecte  halldnec 
verda.  par  fyrir  vilium  vid  borgun  fetia  ad  fletta  href  f kal  Icyil  verdi 
med  pcningum  fo  ad  ydur  fkal  |>ad  gixdia  oc  luckaft  i  hendur  ydruai 
Umbodsmaiine  fem  ^ad  href  ber  oc  &rer  oc  giaman  vilium  vier  giaura 
ydarnn  vilia  {>ad  ^ier  vilied  ockur  tìlfkrìfa  oc  til  hiaipar  wera.  Oc 
ollum  odrum  landhiaupurum  fein  fyrir  ydur  hafa  komid  hiedan  af  land* 
inu  fem  ockrum  faudur  oc  ofs  eru  motfallnen  Enn  gud  gefì  ots  ollum 
chriflìligum  ad  vera.  Oc  ad  |>ier  viildud  ofs  tilfkrifa  eict  riett  andfvar 
med  |>eim  hinum  fama  fem  ydur  j^etta  bref  fkrer  fem  ok  m^tte  cìi  hiàipjr 
oc  bata  koma  fem  vid  bidium.  Oc  til  meirì  vitnisburdar  oc  fannlei' i 
hier  um  fet  ec  Bi3m  preftur  Jonflbn  oc  Are  Jónsfon  ockar  innfigle  med 
bifkups  Jons  innfìgle  fyrir  fletta  brief^  giòrtt  med  godrà  aerlegra  manna 
rade  a  Hólum  i  Uialltadai  i  If lande  in  die  Laurentii,  anno  15^0. 

Litr.   I. 

(i)  Qllum  feim  gódum  monnum  fem  fetta  brief  Ha  edur  heyra  fend- 

um  vier  pórleifur  Eìnarsfon,   Oddur  Tumasfon,   Gudmundur 

Giflafon^  Jón  Grimsfon^  fvarner  LOgrettumenn>   Brandur  Einarsfoni 

Steiner 


&  Ecclctìafticìs  ficPoliticìs,  in  Comìtiis  generalìbus  elìgatar  Epifcopus,  qvi  conm 
Regio  Pr«fe^ìo  hoinflgium  Regi  prarfter,  utqve  nobìs  Norvegìcis  legibus  vivere  per. 
mittat.  Nos  prsdes  dare  non  detre^^abimus,  tale  diploma  ror  numinis,  qvoc  optime 
contenti  erìtis,  a  veftro  Procuratore  nos  redemturos  forc.  Voluntati  veftnr  fatisfcccrt 
parati  fumus,  fi  modo  per  literas  nobis  aliqvid  injungere  placeat,  fiqve  nobis  contri 
'  fugitivos  bine  ad  vos  difcurrentes,  qvi  patri  noftro  &  nobis  adverfantnr,  operjm 

vcfh-am  nobis  commodare  non  dedignemini.  Faxit  Deus  ut  chrifliane  vìi-amus,  & 
ut  vos  cathegoiicum  refponfum  cum  boc  tabeliario  nobis  remittere  dignemini,  qvod 
nobis ,  qvem  optamus ,  ufui  fit  &  emolumento.  Inqve  horum  teftimonium  &  con- 
firmationem,  ego  BiòVnus  Jons  facerdos,  &  Arius  Jonar,  noflra  figlila  una  cuob 
Epifcòpi  Jonx  figlilo  appendimus  prsfentibus  fcriptis ,  jnxta  proborum  qvorundtm 
confilia.     Holis  Hialtdalenfium  in  Iflandia,  die  Laurentii  anno  1550, 

(i)  Pcobis  omnibus  has  literas  infpeéhirìs  feu  auditurìs;  Nos  Thorlevuc  Einarì ,  OttoTho- 
mzt  Gudmundus  Gallai,  Jonaa  Grimi,  jurati  Pedani ^  BrynjuUas  Einarì,  Steincfao- 

ras 


CAR  VII.  Lìtn  l  743 

Steìn{>ór  Finnsfon ,  Erlendur  Jónsfon ,  ]on  Obfsfon,  Elgill  Jónsfon .  Illuge 
Sveinsfon,  pórvalldur  Einarsfon,  pdrfteinn  Oddsfon,  kvcdiu  guds  oc 
fina,  kunnigc  giòrande  ad  fa  lidid  var  fra  hìngadburdi  vors  Herra  Jefu 
Chrifti  MDL  àr  vórum  vier  i  dóm  nefnder  i  Snóxdiil  i  Breidafiardar  dol- 
utn  a  fiiiìtudaginn  narftann  fyrer  Siinonsmeflu  afF  Ormi  Scurlafyne  Log- 
manne  nordan  oc  vedan  a  If lande,    fomuleides  Kóngfìns  iiensmanne  i 
.p6rne&  ^nge  til  ad  fkoda  oc  rannfaka  oc  fuUaidar  dóms  ackvoede  a  ad 
Jeggia  VITI  ]}a  menu  fcm  Dade  Bónde  Gudmundsfon  hafde  ti!  fanga  cekid 
epcer  Kóngilns  Nàdarbreffc  oc  fkipan,  fem  var  b'ifkup  Jón  Arafon  oc 
.hanz  fyner  Biòrn  oc  Are.     I  fyrftu  kom  {)arfram  fyrer  ofs  adiirgreinda 
dumsmenn  evo  Kóngfìns  Nadar  breif  med  heilum  oc  ofkoddudum  inn- 
iiglum  a|>ricktum  er  fvo  hliódande  vóru ,  ad  hanz.  Nad  oc  Herradómur 
oc  Kong:  Ma)eftac  cilfkipade  Dada  B.  Gudmundsfyni  vnder  fina  hlydne, 
ad  hann  fkylide  fanga  fyrrgreinda  menn  huar  hann  kynne  f>eim  ad  na. 
.1  annan  mata  beiddift  B.  Dade  J)ar  dómz  a,  huad  hann  fkylide  afF^clF- 
um  monnum  àdurgreindum   nù  gióra ,  edur  huoriam  i  hendur  fa,  til 
uardueitflu  edur  forfiónar,    til  ncefta  Oxaràr  {)ingz,  hier  med  usenduft 
Jietìer  menn  brcffum  oc  kuitcunum,  ad  {>eir  fogduft  fyrer  fier  hafa,   ve 
aiF  konùnglegu .  valide  vtgiefin,  hier  med  buda  ]>eir  fig  oc  appeilerudu 
fin  mài  til  Alfingis,  faker  |)eirra  Kóngfins  Nadar  brefa  fem  pQiv  {>ótcuft 
fyrer  fier  hafa;  pui  ad  Heilags  Anda  nad  med  ficr  tilkalladre^  ad  fuo  próf- 

udu 


riìsFìnm,  Erlendns  Jonsp,  JonasOlai,  Egillus  Jonae ,  IHugo  Svenonis«  Thorvaldtis 
Einai I ;.  Thorftein US  Ortonis,  Divinom  &  nofhain  ffllutem  dicimuSf  notti m  facienres 
unno  1S50  clie  Jovis  proximo  ante  Felhiin  Simonis,  Stioxdali  in  Bieidafìordsd&lis ,  ab 
Ormo  Stuilap  filìo,  Borealis  &  Occidciitalis  Ulandix  Nomophylace,  &  Regio  Pr«- 
fefto  Toparchix  T ho rn efen fìs  ,  delci^ntos  not  fuiffe,  ad  jiidicondum  de  Epifcopo  Jona 
Anrfonio,  ejusqve  filiis  Biòrno  &  Ario,  qvos  David  Gudmnndi,  ex  Regio  mandato, 
comprchendenit.  1)  Nobtsbina  Regis  clementiffìmi  Refcripta,  illafis  &  integris  figil. 
lis  conlpicufl,  reprseretitfll)a»tur,  qvibus  Clementi  (fi  inus  Rex  hos  viros  exuks  6t  prò* 
fcriptos  proclftmat.  P.odufìae  etiam  fuerunt  ejùsdem  clementin!im;2r  literap,  cu?n 
ffppofito  (ìgillo,  q\'ibus  Regia  Majefbs,  Davidi  Gudmundi»  fi  prò  obfeqventi  iub- 
dito  haberi  velìt,  memoratos  viros,  ubicunqve  poffet ,  capere  mandat.  a)  David  Gud- 
mundi  de  eo  noftfam  fententiam  expetebat,  qvid  memoratit  viris  efiet  facieudum, 
•ut  cujus  tutelz  &  curs  ad  proxima  nsqve  Comitia  Oxaraaeiifia,  tr.idendi  fint;  Ex 
altera  parte  dixere  memorati  viri,  fé  iitcras.  tutelares  6c  qvittantiaa  a  Regia  Majelhte 
libi  datai,  hafiere,  qvam  oh  retn  ad  Comitia  Generalia  appeliarunc  Invocata  igitar 
Spìritua  Sandi  gratia>  otnnibosqire  noftrie  ceafors  labiiiilfis.rtfe  exaiDUiatis,  ^eno 

judicio 


744  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

• 

udu  oc  fyrer  off  komnu  daemnm  vier  fyrmefhder  domsmenn  ined  fullu 
dóms  atkuaede  Bifkup  Jon  oc  hans  fyoe  Ara  oc  Bidrn  rettelega  fangada 
hafa  verid,  epcer  Kongdns  farreffc  oc  Al|>ingis  dome:  SSmuIeides  darmuoi 
vier  Dada  Gudmundzfon  oc  hanz  medfylgiara  faklaufa  verid  hafa  dómf- 
ins  vegna  oc  eprer  Kungfins  f  kipan  oc  bode  giórt  hafa  verid  :  Hicr  mcd 
dxtiìum  vier  Dada  Gudmundzfon  med  Ollu  vidCkìlIdann  vid  peffa  mena 
hiedan  af ,  enn  Chriftian  Kongfinz  Umbodzmarm  f  kylldugann  vid  f  eim 
ad  taka,  oc  pa  vel  ad  vardveita  til  naefta  Oxaràr  fìngs^  med  ftyrk  oc  trù- 
legum  tillògum  Lbgmanna  beggia  Ormz  Sturlufonar  oc  Eriendz  pórvardz- 
fonar.    J)ar  med  leitft  ofs  oc  virdtift  Dómkirkian  l  Slcalhollre  oc  hennar 
Formann  Herra  Marteirn  Einarsfon  fkylldugur  til  ad  ftyrkia  fuo  ad  opt- 
nefnder  menn  verde  vel  beuarader  til  narfta  Oxarar  Ymgz  j  utan  Kongfinz 
rad  annad  til  kome  fyrre.    Hier  med  dannum  vier  Oli  Jeirra  fkilrìke  oc 
breff  f kylldug  ad  koma  til  Al{>ingis  ad  fumre ,  med  f  eirra  forfuarz  monn- 
um,  oc  ì>à  meiga  epter  f eim  fkrifa  opìnberliga  epter  fìnum  vilia,  fuo 
hvad  annad  ^eirra  próff  oc  fkilrike,  (èm  ^eìm  ma   tif  gagnz  oc  bata 
koma*      Enn  um  ^a  menn  er  til  fefs  villdu  fig  hafa  ad  veita  nockum 
hemad  edur  ólSglegar  atrider  vt  af  Nordlehdinga   fiórdùnge  hìngad  i 
ftiftid  i  mote  landzinslSgum  oc  Kongfinz  vilia  oc  hanz  Nàdarbriefum 
oc  Kónganna  Riectarbótum.      pi   dsmum  vier  fi  alla  landradamenn 

epter 


jndicio  fuprfl  nominati  Jiuiicef  decrevimus,  Epifcopum  Jonain  fjusqve  fities  Arìam 
&.  Bi&rnuin  ex  Regio  mindatO)  ficlententia  in  Comitiis  Generalibns  proiiunmta,  jaHe 
cuptos  c(re.  Jiidicaviiniis  etiam  Davidem  Gudniandì  ejusqire  afll^cUs,  nullo  modo 
contra  Rcgem  peccaflè,  cuin  hoc  ipfum  juxta  Regium  mandatum  &  laMtn  (è  icenriam 
fecerinr.  Prrcterea  Davidem  Gadmundi  ab  horum  viroruin  cura  &  cuflodia  pofl  hic 
Jiberum  elTe,  ChriQìanum  autem  eos  excipere,  &  adjavante  utroqve  Koiaopbylice, 
Ormo  StmÌT  &  Erlendo  Tborvardi,  ad  proxima  iisqve  Generalia  Comitia,  cuilodire 
debere*  Videtur  etiam  sqvum  juftumqve,  ut  Cathedra  Skaliioltwfis  ;  cjusqve  An« 
tiftes,  Dominus  Marrinua  Binari ,  opera  foa  eo  prorpicta^,  at  ad  proxima  0.ursji:n. 
fia  comitia  bene  cuflodiantur  «  nifi  Rex  ante  iilum  terminum  de  iliis^  aliqvid  aliud 
mandet.  Decrevimus  etiam  Epifcopum  Jonam  &  ejus  filios  in  proximc  xftatìs  Co 
mi  tiis  Generali  bus,  cum  fuis  Procuratoribus,  omuibutqve  teftìmoniis  Si  docomenns 
fé  iìftere  debere,  ideoqve  libere  &  aperte  ea,  omniaqve  ad  hanc  rem  facienua,  pa 
literas  ad&rifcere  licere.  Qyod  autem  eos  concernie,  qvi  arma  circumferre  &  ex  Bo- 
reali qvadrante  in  dicccefin  Skaihokinam,  contra  Patrie  jura,  Regia  literas  &  con* 
ùitutioach  irnipcionem-  fac^re  fuftinfiPi;»  ex  kgttm  &  regionun  manchtoruin  pr«fcrìptO| 

perducUà 


GAP.  VII.  titt.  l  K.  t45 

cpter  ^ì  fem  L^gtnàlid  vcvìfar  oc  Kóngannii  RiettarbMur  vmhalldt» 
Sam|>yckce  f>ennan  vorn  dóm  adurgreindur  Ormur  L5gmann  oc  Chriii- 
ian  Skrifare  Kóngfinz  Vmbodzmadur. 

Lìtr,  K. 

(k)  Cvo  felldan  framburd  oc  lyfing  hefe  ec  Dade  Gudmundsfon  ad  fram- 
fegia  um  ireider  oc  fiarupptekcer  fem  f  eìr  bifkup  J6n  oc  hanns 
fyncr  ciordu  mer  i  hauft,  |>a  ^eir  ridu  hcim  a  Hvamm  i  Hvammsfveit.,  4 
Jaugardagin  naeflan  fyrir  Michaelis  meffu  anno  1548.  I  fyrftu  ridu  feir 
heim  a  mina  fria  garda,  Saudafell,  Snóksdal  oc  Hvamm,  mcd  ficc  folk 
tilreidt  med  vopiium  oc  tìum,  fpyrìandi  ad  hvar  Dadi  vaeri,  med  mttrgum 
fpies  (aL  blócs)  ordum  oc  brukaraficap ,  fegiande:  honum  vaere  nu  nxr  ad 
vera  heima  ad  forfvara  |>aer  hanns  faker  fem  Jón  bificup  raxtce  honum  tiì* 
tala»  oc  hefìir  mer  (àgc  verid,  hann  faa&  làced  lefa  ftefnu  uppa  fìnar 
fakai^ìfter.  I  annanmàca  klaga  ec  f»ad  til  bifkups  J6ns  oc  hanns  fólks, 
ad  um  fiimarid  àdur  hann  veitxe  mer  heimfóknena ,  1^  hann  taka  fex  heftt 
fyrer  mer ,  oc  f>ad  ^óts  fem  a  {xeim  var ,  ^a  fimcudagin  na^ftan  fyrer  Pet- 
tirsraeflu  oc  Pals;  Hier  n>ed  lec  hann  flà  mtna  menu,  oc  handdraga  af 
ptìvo  vcriur j  oc  adra  ^a  penin^a  er  ec  hugde  mer  til  ^ingsl^Joftar  ;  Svo 

oc 


porduefles  effle  jtidicavimiis.  Hoc  judicinm  confirmarunt  Ormiis  Nomop!iylftx,  de 
Kcgius  Pr.Ttor  Cliriftianus  Scrivenis ,  fimiilqve  nobis  fiipra  nomin«ti«  judicìbut 
figilla  iua  appendebam  prtclei^ibus ,  icriptts  «odem  loco  anno  &  <lie  ut  fupra. 

fk)  Hsec  ego  David  <jfudintwidi.,  pubHce  profiteor  Oc  proteftor,  de  infukibas  ■&  rapìnif^ 
qvibus  £pifcopus  Jonos  ipGiisqve  tìlii  rae^  proxnne  elaplb  autumno,  infeftarunt, 
cura  HvaintnBin  Parcecice  Hvammenfis,  die 'Saturni,  feftiun  Midiaeiis  proxime  prjccc- 
-dente ^  a!UK>  ialutis  154^  peivcniient.  Primo  prsdia  inea,  Saudafellmn,  Snoxdalum, 
.&  Hvammuni»  feno  Oc  integra  armatura  inftrucli  adlbant^  ubinam  David  fé  conti- 
nereti'  logit^iìtes.  Cavillas  (diias)  infuper  &  fefqvipedalia  verba  projìcientes^  ajo- 
bant,  qvaiH:  domi  k  non  contineret,  Jonx  EpiTcopo ,  de  excommuaicationis  caufìs« 
.qvaruin^uin  i  ufi  ululare  pellet ,  ù  ptipgaturus?  iiarratumqveiiHliifuit^  ipfum  dtcam 
de  intentatis  Jiiihi  criininfbus  .dcinmciari  curAffe.  Seoundo  Jonain  iipifcopum  iejtii- 
.qve' fat eli rtes acculo,  qvod  per  {^ftarem  ctie  Jows,  feftum  Paitli  &  Petri  praoedente, 
.mueqvam  me  domi  Inìcfitbe  oEpit ,  fex.,  qvos  poflldebam  e^vos ,  cum  omnibus ,  qvas 

^ehebani;^ 

Tom   il  Bbbbb 


746 


PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 


i5C  let  hann  grip^  fyrcr  mer  (ex  voder  v^dmals  ùr  kirkiuane  a  pingvoilam 

i  dngre  minne  heimilld»  hvor  vadmal  ec  hefe  enn  nd  eigi  apturfengìd. 

Enn  |>à  bificup  reìd  betmamina  {>rìà  àdumefnda  garda,  varec  ióngvan 

{>ann  ftad  lladdur,  {)à  bifeup  Jón  oc  hannsmenn  {>ar  komu,  óccudu  {>eir 

iTìiaa  konu  oc  mict  folk;  Hier^med  hofdu  hanns  menn  i  burtu  ùr  adur- 

fkrifudum  Hvammi  tvaer  bskur  ^ar  ùr  kirkiunne  fra  preftenum  Sira  Magn- 

vii  jónsfyniy  meHubók  oc  Davids  Pfalcara.     Item  bruca  ^ìr  upp  byrdu 

ikyrkiunni,  oc  kòftudu  henni  fram  i  forkirkiuna,  brutu  hana  fundur 

i  mola,  var  mer  fagc  f>ad  giòrc  hefde  Are  Jónsfon.    Icem  v6ru  mer  adnr 

.fìàruppcckcer  giórdjr  a  odrum  peninguin  i  fooiu  reifa,    ad  upp  vom 

ì>rocin  ^riù  hùs  i  ftadnum,  hofd  i  bure  ein  tunna  fsyrs,  (j/.  oc  annar 

mcire  macurj  enn  fpilitur  halfu  meire  irucur,  oc  olla  rótad  oc  ùr  lage 

fere  pzd  kyrrc  atti  ad  vera.     Icem  hafde  mite  folk  hyrdc  nockra  peniiiga 

i  hriskcftinum ,  fvo  {>eir  hofdu  fialfer  virdt  {^ad  tóif  (^/.-fió)  huiidrud, 

.oc  ^3d  hofdu  ^eir  meft  med  fer,  ^ad  fem  |>eim  |>ókti  peninga  verde  ven; 

Hòtdu  ^eir  med  fer  colf  fiórdùnga  fmiòrs,  ficóledur  oc  klippinga  {>ad  fcm 

til  var,  fìogur  ftapre  oc  eitc  ficinnfxre  rimcugCi   maelisketil  oc  fi'Tdùngs 

ketìi,  fexean  engle,  )àm  undan  ciu  hcflum  (^/.  under  fexcdn  hefta)  edar 

'fleire>  fvo  miner  mena  fàu*    Hier  med  Ice  bìficup  Jón  leggia  elld  i  hris- 

koftinn 


vchcbant,  rcbuf,  interetpì,  vec^ores  «areni  crdi,  iisqve  trtna  &  «In ,  qvjt  mihì  fa 
Foro  Generali  ului  effciit,  extorqveri ,  curavtt.  Fannos  etiaiiT  ineos,  14^  cubi:oi 
Inngos,  ex  tempio  Thingvallenfi  fine  venia  diripi  jiifììc,  qvi  panni  nondum  fune  rc> 
ftiruti.  Cum  Epifcopus  Joiias  fupra  memorata  niea  pr«dia  accederete  ego  non  in 
iisdem  locis  fui  conflitutus;  Ipfe  autem  cum  Ibis  uxorem  meam  &  familiam  terrira. 
bar;  Ex  tempio  etiam  Hvammenfi,  Irbros  Sacerdotit  Magni  Jon«,  Graduale  nempe 
&  Plalterium  Davidis,  comttes  ejas  abfhilere;  Arcam  pnarterea  in  tempio  pofìt  m 
eftVingebmt  &  in  porticuhm  projiciebant  minutitim  coofrachm,  ìd  qvoi  Ari:  s 
Jon«  tìiius  fecrife  fertur.  Prarterea  vi  &  ripinis  adco  fum  infcftatus,  ut  tres  b.c 
vice  intia  habitaculi  limina  xdes  efFra£l«  efTfur.  Dica  lacls  fchiflo  repleta  (]iluraqic 
cilwria)  nblara,fed  cibariorum  duplo  plus  depeidirum,  &  qwT  immota  mancre  dcbe- 
bant,  perturbata*  Nonnihil  etIam  pecunt:^,  qvod  in  truticea  congerie  operx  mr 
CKTCultarant,  <&  ipfi  (lioftes)  40  (28^  Imperiaiibiis  a^^Hmarant,  deqiibus  &  aiiis  rcb.s, 
ea  potilfiimtm  diripuere,  qvae  ipiis  pretiofiin:i>n  vidcbantur,  fcìlicet  lao  pondo  lu- 
tyri,  qvrcqvid  corit  &  pellium  oviilarum  Ibpperebat;  lineas  qvatuor  pilcatorias  4 
qvinram  ex  torio  confctìam  5ocubitorum,  lebites  duos  &  dect;m  aut  plaiìum  (^.d^. 
«Hi)  eqvorum  caiceos,  qvjc  omuia  aipecìant  bus  imìs  i'amulis  auferebatit;  Strui  rrun 

frutkcar 


CAP.  VII  Litr.  K.  747 

kòfUnn  par»  fvo  pcir  fcgdu  hann  fnundi  hann  ad  kolum  brcndt  ha£ii 
hefdu  goder  meno  ei  fin  xrleg  ord  tillagt.  Item  epter  pefljr  hèimreidec 
oc  fiàr  upptekter,  hefur  mer  fagt  verid  ad  f^rattnetiidur  bifkup  Jón  hafe 
fendt  fina  preda  oc  marga  menn  adra  htngad  i  fveit  oc  vidar  annarftadar 
i  Skalhoiicsftifte,  ad  lefa  yfer  mer  oc  mmum  monnum  bannsbrcf  oc  for- 
bod,  ivo  oc  ad  fxlcia  mig  a  mict  lògheimile,  oc  fera  mig  norduf  til  H6U 
under  hufn  oc  llcrifcer,  hvad  ec  veic  ecke  betur  fyrer  gude  oc  mònn- 
um  enn  hann  hafe  eingin  andieg  nie  veralldlig  rad  yfer  mer  haft  hieri 
Skalhoilcs  ilifcQ  ;  Hefì  ec  ordid  (uppa  peninga  oc  annan  koftnad;  ad  hafa 
ad  hallda  fiyrk  a  moie  hanns  umfacre. 

Ad  odru  fumri  komanda,  pa  Dacum  var  1549,  villde  bifKup  Jón 
rida  a  mict  beimele  um  vored  epter  pàfica  j  bielle  ec  {)a  fram  yfer  fiirdagà 
fexciu  menn»  flundum  àttatiu  edur  flcire,  enn  [>à  hann  viife  {>ad,  fnere 
liann  af  oc  fudur  i  Borzarfiord,  reid  hann  J)à  heim  a  mina  jòrd  Signyar- 
ftadi,  oc  markadi  far  tyrer  mer  niu  màinytu  kugillde,  oc  Iffte  under 
finti  las  oceign  alla  pd  peninga  fem  far  Aódn  faman>  fvo  fd  Ccm  odrum 
fnonnum  tijheyrdu.  Epter  f>ad  um  hauftid  fendi  hann  (bnu  fina  Biórn 
oc  Ara  veftur  fyrir  Jòkul ,  oc  foktu  fangad  Herra  Marcein  Biikup  iSkal- 

B  b  b  b  b  2  hollte 


fmric^it  i'jTnem  admoveri  jnffit  Epìfcopus,  &  penitns  eam  combufllflfet ,  ni  probi  viri 
liìis  precibus  interceflldent.  Poft  hos  deniqve  inliilcns  &  mpinas,  fàintt  sccepi,  Epi. 
fi:optiin  Jouam  iniiìiiè  liiofi  fiicerdoces  cuin  plurimts  aliis  in  hanc  tribiiin^  ut  &  ex» 
teia  dicEcereos  Skulholtenfìs  territona,  qvi  me  meosqve  comites  excomtnunicatos  de- 
fiuntiarent,  ineqve  domi  ineìe  comprehenfum  «  Holas,  ad  abrolutionesn  pocnasqve 
coinpetentes  fiidinendas,  abdticerenr^  Ar  ego,  Detiin  A  hoj]iii\es  conteflor  prori'us 
me  ignonre  ipfum  qvicqvain  imperii»  nec  in  rebus  Politicis,  nec  Ecelefiadicis ,  in  me 
bic  intra  dicecefin  Slcalhokinam  degenteni  habuifle,  fed  nihilo  minus  ad  piopulfm- 
dos  iplius  impetii»,  iiì  prafidia  fufteufnnda  magnos  futntuc  (tam  qvoad  eroga t io ncm 
Argenti,  qvam  ijnpenfts  ajias^  ficere  coaflos  {um.  Seqventi  enim  rifate,  qvjr  fiitt 
Anni  1549,  poft  Feftum  i^al'cnatos,  cum  domum  meam  adire  pararet  Jonac  Epifco- 
{>us,  a  Irefto  Paichfltos  j&d  tempora  mtgrandi  ja«Ti  60 1  jani  go  armatoc  mecum  habere 
icoacìus  fum,  de  /j«?o  ille  rertior  fafkis,  auflium  verfus,  in  Tracluin  Borgarfiorden- 
(èm  iter  vertit,  prfdium  meum  Sicrivyjrftadas  accedens,  ubi  novejn  vacca s -cum  ea- 
dem  villa  elocatas,  fui  peculii  in(^ar,  nota  lolita  inf igni vit,  omnia  qvre  ibi  confta- 
cent,  twn  a^iorunì,  qvam  men,  luaiti  pcfltflionem  pronuntìans.  Siib'èqventi  autum- 
fio;  Bidrnus  &  Arius,  filii  ejus,  ab  ipib,  in  eum  regio<iis  ti^afìiioi,  qvi  a  monte 
Ssutfeilt  Jokul  occafum  veri'us  proienditur,  cuoi  ceutuui  aut  ptunbui  armatis  emidi 

funt , 


748  PERIODUS  IV.    SECTIO  IV. 

Iiollte  med  C  hermenn  edur  fleire;  Hdfdu  ^eir  oc  Sira  Ama  i  Hftardal 
heìm  i  Snóksdal  tilmin^  oc  fetcu  par  ci6lld  naerre  tuninii>  fjarifudu  mer 
til  heira  raed  hugmód  oc  hofferdugheit>  ad  ec  fkyllde  nu  fxkia  \à  upp 
yfer  tùnidy  oc  perni  hge  nu  weira  à^  enn  pd  ec  hejdi  veridfynr  ber  manna 
fioche  ì  SkàlhoUtey  oc  varid  finum  fddur  Bifkupjóni  dómkirliiuna  |>i?r,  fxo 
hann  hefdi  eigi  màtt  hreìnfa  hana  af  vondfkulegri  {al.  peìrre  naudfynlegri) 
faurgan  oc  JvlvìrdingUy  firn  henne  i  langan  tìma  ókriflilega  giórd  hefdi 
vertd^  fio  oc  hefdi  hann  ei  tilkomìfl  ad  giova  \ar  adra  bifkupiega  fkyUdu , 
firn  Vieri  kennìmanna  vìgflur  oc  kriftinna  barna  fermingar,  oc  annad  J»v/- 
Itkt  bifkuplegt  embxtte  ad  veita. 

A  |>ridi3  are  pa  datum  var  i  ^50  reld  bifkup  Jón  oc  hans  fyner 
heitn  d  minngard  Saudafeli  i  Breidafiardolum  tned  niutìu  menn  oc  fettift 
^ar  a  Stadia  >  giordu  \i  rad  fyrer  ad  taka  ad  fèr  alla  mina  peninga  kvika 
oc  dauda>  falla  oc  laulà,  voru  par  pà  med  honum  Bi&rn  oc  Are;  hafde 
Ari  fa  lyft  Saudafell  fina  eign»  Ean  pa  ec  fputde  peir  vxru  komner, 
reid  ec  ùr  Snóksdal,  oc  upp  cil  Saudafells>  oc  nockrer  mìner  meno 
med  mer,  peir  fem  ec  peinKte  mer  munde  med  trùfefte  til  ftyrks  vera, 
a  fìmtudagin  nxilan  epter  Michaèls  meflu,  oc  T>à  ec  kom  fvo  nserre  Scadn* 
)àm»  geingu  peirbrsdur  Biorn  oc  Are  med  fina  menn  oc  bifkupfins  a 

mòte 


funt,  linde  Marnnum  Skalholtìnnm  Epifcopum  captivum,  una  cnin  Sacerdore  Ar. 
na  Arnoris  filio  de  Hytardal,  doinnm  meam  Suoksdalum,  •bducebant.  Hic  Hxis, 
propius  pom(cria  vilLt ,  tcntoriis ,  Hteras  ad  me  dedere  fuperbe  &  infefto  annuo  con- 
fcriptas,  ut  nimlrnm  ios  (Epifcopum  &  Arnain)  extra  agri  fipimtnta  egrejfus  in  I6ff 
tatem  vìndicarcin ,  magìs  qyìppe  jam  oph  mtùt  indigos  e  fi ,  qvam  cum  SkalMiiét  D#- 
fiM  min  tutu  egìjjem,  patrem  fftum^  Epifcopum  Jonani  y  a  tempio  catbedrali  frohibenst 
qvo  niinus  idein  a  nefanda  (twa  nccejjaria)  illa  vioìatione  (y  ignominia ,  qoa  lfaf% 
tempore  turpiter  fuijjh  affeéfawy  pttrgaret,  nec  ibidem  ninnus  Epijcopi^  aat  alia^  fza 
ejus  partìum  fu[uent ,  ut  Sacerdotum  inaugurationes  tt  Uherwum  cìnifiianenem  etmfir^ 
mationem  peragere  potuijfet.  Tcrtio  anno,  ictlicet  a  Chrifto  nato  1550»  JoDas  tpi- 
fcopus  filiis  inis  &  90  inilitìbus  (lipatus,  pritdium  meum  Saudafell  in  tribù  Breidt> 
fìardardilis  fitnin  occupavit,  omnia  mea  mobilia  &  immobilia,  animata  &  inanimara 
ablatunis,  &  Arias  qvi  una  cum  fratre  Biornio  patri  fé  comitem  adjunxerat,  pr»w 
dium  Siudafell  fuim  pofTeinonem  pronuntiabat.  Qvo  delatos  cum  audivinem,  relicb 
Snoksdclo,  affumrisqvc  mecum  qvos  fidefem  operam  mihi  nm'aturos  Iperabam,  Sau- 

J»^..l1.«*w«     y^sA      Ya^iffs    f^f^ttrm    \jf i«*nAi«iic    *^■•<^«r■■*«A   fAj^««A(«»I        •«■.^^£1..^  /!._  ^^ «• 


daft 
rem 


ellum  die  Jovis  feftum  Michoelis  proxime  feqventt,  pròfeRus  fum.     Qi'o  cnm  adi- 
],  frati-ea  Bit^rnus  Se  Arias  cum  fuis  patrisqve  militibus  obviam  procedant;  (ed 


con 


.'    «    gap;  viri  Dtt  ir;  :  '  ■.  ^        749 

Mote  a(s/oc  pÀ  ^eir  fòli  varr  hiundum  heimivda,  geihgu  ]^ek  Hìsirn  apturi 
oc  fiódu  ^ar  vid  Stadia  fyrer  fydre  dynim  Stadarins  y  enn  Are  oc  nockret 
adrer  mena  med  honum  vóru  uppe  à  Scadnuin  ,  oc  feccu  bi0ur  a  mig  oc 
mict  folk^  ridum  va^r  hehn  a  tùnid,  oc  tókum  ofs  (Iddu  d  eìnum  hól 
mócs  vid  J>à.  Var  Sira  Biòrn  {)ar  hià  {)eirra  folke  oc  làgdc  :  per  er  befl 
ad  fata  heìm  aptur  ce  binda  inn  nautm.  pà  fsgda  ec  til  Sira  Biòrns: 
p/^r  er  bsfl  Biòrn  oc  bifkup  Jone  ad  ha  fa  yckm-  hvdan ,  f  v/  ec  vìlfullkom* 
lega  hafa  minn  Stad^  hus  oc  beimele  ber  a  Saùdaf elle  jriàlsiegd  fyrer  vng 
oc  min  fólJ^y  buad  ^ad  vili  kofia  um  ^ad  usi  er  dagurinn.  J)a  foaradi  Sira 
BiOrn  mer  fuo.  ò\}ei  ^er  oc  fardu  beim  aptur  Dade^  fv/  ecki  atta  i  Sau-- 
dafelli ,  oc  alldrei  jkalltu  eigandi  ad  f  v/  verda.  pà  caladi  ec  til  Orms 
Snirlufonar  fvo  :  Ef^ù  ert  einn  dugandismann^  ftto  fem  ^ier  ber  ad  vera, 
^àfegdu  nù  uppà  ymfannevdey  hvòrt  p«  befur  nockrum  manne  fcUtedut 
vedfett  Saudafell  odrum  fyrr  enn  mer ,  edur  hvSrf  ^ù  befur  fellt  ^ad  nock- 
ud  ^e§hm  mSnnum'i  pù  fagdi  hann  {»ar  ^vert  nei  fyrer  ^  ad  hann  hefde 
fellt  ^eim  l^ad,  enn  Jagdi/ipad  kiennaft ,  fèm  cckar  kaup  ac  giórnìngtty  innà^ 
helldu  (um  hclldc).  pà  fvaradì  Sira  Biorn  til  i  annad  finn,  fegiandi  oc 
fbeiandi  nur  beim  aptw  i  {>riàr  reifur,  oc  fagde^  tcfkyllde  alldri  òaudafelìs 
niótande  ver  da  ^  fiandansflràkrinn  ^  oc  fpurdi  inig  ià  hv&ri  ec  viffe  ecki 
hvSmin  ec  vare getinn'i  pa  caladi  Ari  heitinn  (^A  Bonde)  Jónsfon  tU  min. 

fìbb  bb  3  i     :    *       Ti   ^er . 


Clini  viderent  nos  villani  intrepide  accedere,  domum  reverfì,  ad  fores,  qvaf  aunrUm 
fpeSant,  fubiìt^ebant.  Arius  vero  6c  curo  eo  nonnuUi  teiìa  confcendetant)  memet 
roeosqve  fclopetis  cxcepturì.  Nos  vero  in  agrum  propius  prove£li  collioulum  e 
regione  fituin  occopavimu5»  Turo  Bìòrnus  Sacerdos,  qvi  turbae  eorum  afHtit,  hspc 
praBfatus  eft  :  Pvaftat ,  David J  ut  dowuvì  reverfas ,  àoves  ftabukns.  Ax  ego ,  ftvf- 
ftfity  ajebain,  ut  vos ,  Biorne  Sacerdos^  patcrqie  tuus  Epijccfus  Jùtias^  bine  ocius 
dsfccdatisi  Ego  tnim  fradiutn  tneumy  afqve  dofitìci/itim ,  qvad  Saudafi/Ii  ifi  ^  qvant<h 
cùnqye  Jiabit  impendio,  wihii  tneaqve  faviiUtf^  ante  vejperam  vi  ff  dicare  decrevi.  Tu  ne 
iterum  Bìòrnus:  Proptiditm  David!  domuin  reverterti  neqve  etiìm  S«tidoptìitfn  pejjt- 
diSy  nec  unqyam  po(jidebis:  Ego  vero  Ormuin  Stiirlju  fiiiiim  intcrpellonsi  Die  ergo^ 
iuqviebnm,  per  tuam  fidenty  num  cui  alteri ^  pneter  Me,  pradium  Saudafell  vendi de^ 
ris  mut  pignori  po/heriSf  au  vero  etiani  ijiis  iliud  veitdideriiì  Ule  vero  piori'us  id  de. 
negavir,  loiuip,  qvod  nolka  emtione  contracluqve  acìum  efret,  fé  ngiioicere  piofcs- 
fus.  Ad  hscc  iterum  Biornus  Sacerdos,  foiitis  vcrbis;  Tu  propudium ^  ìqv  repetitis, 
me  Sandafellum  unqvam  habituruin  negabat;  Sacerrlmum  ine  nebulonem  ^ppellans, 
&  qvoroodo  genUtts  eflem  >  pcrcontatus.    Tum  (Oonùnus)  dvfuiKlus  jaui  Arius  bis 


75<y  PERIODUSnV-    SECTIOIV. 

per  er  èì^'aJ/ant  heim  aptur  DàJe^  ^vi  ber  veria  afeni^r  idag  ef\à 
fer  ei  beim  aptur.     Ydurer  befi  Are  Bonde^  fagde  ce,  ad  bafa ydur  i  burt 
af  Stadnum^  oc  ^er  fkulud  mega  farà  friàlfer  oc  òbindradtr  fyrer  mer  oc 
fìiinum  monnum  hvort  ^er  viùcd^  oc  ^eir  dandismenn  oc  dugandis  Jveinar 
firn  ber  eru  mcd  Bifkup  j^óne  oc  yckur  hr^edrum  Bimi  oc  Ara,  ^vi  fulU 
kowlega  atla.  ec  Stadìnn  ad  hafa  àdur  enn  uti  er  dagurinn  ;  Svo  oc  fkd 
hvcrh'  Bifhip  ^ón  oc  Sira  BiSm  bedan  farà  óbindrader^  man  ^eir  vibe 
ganga  ad  ^itfi  bodum  (al.  ^efj'um  kofluw}  firn  ec  byd  peim,  ad  peir  fiore 
burt  af  Siadnum  viltuglegai  oc  gefe  mer  oc  minum  monnum  dag  ocfòo 
•bvifrier  Sdrum  tìl  alpinges  ad  fumre  kvmanda  ,  oc  eigunfl  vier  ^ar  ^d  reti 
log  vidum  pad  few  hverier  mega  pd  tri  anttara  tala.    petta  baud  ecBcim 
i  f>tiàr  reifur.edur  optar,  pi  heyrda  ec  fvar  Sira  BiÒrns,  enn  ei  bilkups 
Jóns  ne  Ara*     Sagdi  Sira  Bioni  {)a:  Svà  per  Dade,  ópockajlràhminn^  à 
ertu  p9p  .verdugur  pier  fie .  nockur  dagur  gefinn.     pa  fecti  Sira  Giflc 
Fintibogafon  a  mig  byflu  oc  mina  tnenn  >  oc  ileire  menn  adrer,  pi  vóra 
nackurer  ^eir  fem  med  mer  fóru  ad  hlada  gard  under  f»oer  byflur  fecn 
.mer  tiikomu,  kaltade  ec  pi  ad  [>eim  ad  |>ejr  fKylldu  flyta  (er,   oc  fnaTt 
buner  vera*     pà  cpludu  yid.mig.  nockurer  |>€Ìr  dandismenn  fem  vóru  i 
ieilkap  med  bificup  Jóni;  ilód  ec  pi  til  baka  vid  mia  folk  a  medaa 
£nn.  f>i  ec  kom  heim  jipcvir.  à  holevin;»:  var  mer  fagt  ad  BifKup  Jón  oc 
hanns  fyner  vWre  komner  upp  ti!  kirkiu;    vóru  ^a  byHurnar  pT^v  fem 
_  . .     _  Bifeupi 


■*~^"^'~*  -»— ^.wp^w»^— "^— ^^— "••"^^•■»*«*-"*" 


me  compcllftvit!  Tilt  Dsvid  tutìffinmm  »ft  ^omum  riversi ^  ficus ^  butte  di€m  ft^a  m^ 
/Ira  nMitabunt»  VoUs ,  tnì  Ari  BomUy  a/ebam,  bine  faccjjer^  ecnfitUiffÒMum  tjli  F&- 
bit  enim^  cum  wanibus  frobis  vhris  Cf  i^'^^mhui  ,  qvi  hic  Epifcopo  "Junéty  jy  v^bis 
jrattibtts^  Bi^rtiè  ^  Arti  e^dharent^  fer  me,  mecsqve,  fahis  if  iUafii  mhirt  iìcfkit: 
Nam  préidimm  anu  vejperam  omnino  occupabo  ;  Ita  nu  Epijcopus  ^$uis ,  »ec  Paft^ 
BUrfiuSt  hinc  inc4tljuwes  evadente  nifi  obla$as  amphàantiar  (bas)  cottdft'amcs ,  fciiìcrt ^ 
fnedium  ìubento'  reììnqvant^  meisqve  ^  qvod  iy  nos  vicijUim  facUmas^  dutm  in  Gm^ 
tali  proxiiiiù  fom  condieafjf  ^  qvo  imcns^as  sb  $araqve  parte  caufns ,  Ugitìmu  a^:> 
»uu:  Hsc  triplici  vice  nuc  i^-pius  its  ofFerens,  nec  Epii'copi  ncc  Arti  audivi  rcipav 
i\ìm,  fed  tfliirum  Biorni,  dicuitis:  PropftdHtfm  David J  bfieett  neqvam^  indìgnus  (s 
eui  ḍS  ccncedatur^  Tuin  Sacerdos  Giilas  Finiibogi  cum  q%'ibusd&in  aliis  ctad^rn 
inibì  meisqve  minaiìtia  fclopeta  dilponebat.  £ga  vero  meos^  qvi  agorerem  fcJopens, 
qv«  mthi  ccinpecel>aiìt ,  fkuere  coeperant,  feiliiiare,  opnsqve  «ccelerfare  lubcban. 
Interim  oiecom,  pone  ineo«  connituro,  iermones  habu^re  probi  aAìqvot  rirt  q^H 
«  Jonjc  Epircopi  parttbu«  Aabanc.  Ibidemqve  coiiiliiiito  unoiJécvr  CpiK-opuiì 
r...  Jouain 


CAP.  vn.  Litri 'ir;       .         75r 

Bifkupi  cilkomu  oc  hanns  monnam  koitinar  dpP^  kirkiugardinn  oc  d 
licJfl  cópc  fein  f>ar  er  hia>  var  j^a  ^ra  Gifle  Finobogafon  oc  nockurer 
raenn  adrer  par  hia  byflunum>  oc  fetta  byflTurnar  uppa  mig  oc  mina  menn. 
pi  caladi  ec  cil  eins  peìrra,  oc  fpurdt  ec  hjnn  ad  heitii  fa  fagdrfl  Gif  le 
heita.  Erta  ^ann  fame  Gìfle  Fmnbogùfin  ^(fagde  ^c)  fem  fitur  a  mig  byjj"- 
umarì  jfày  fagde.  hann  >  ^ad  ^dre  ec  ad  f<ìpan  mms  hùshónda  Btfkups 
^éns  Ar afonar  ^  oc  ecke  munud^ier  ftraffa  nùg  har  fyreri  pad  er  vel^ 
fagda  ec^  fyrfl  ^ad  er  hanns  fkipan.  Stódu  f)a  bifkupsmenn  oc  peirra 
brxdra  cned  lagvopn  {al.  làngvopn)  oc  uppdrcgin  fverd  oc  handfKa  oc 
nockurar  byflur  i  kirkiugardenum  fyrer  framart  kirkiudyrnar.  pa  taladl 
ec  til  minila  manna:  pier  fkulud  bida  ber  epter  Ina  fìyffunum ,  ^rititiu 
edur  fidrutju  j  ^eir  fem  Qtiade%*  ern,  enn  var  fkiilùm  ganga  heim  ad  kirk- 
iugardinum,  ec  oc  ^cir  Jèm  mer  i)ìlia  nàlega  fytgìa.  J)6  geck  ec  heiiTÌ 
fyrer  funmn  kirkiunna,  oc  nockurer  minor  menn  med  mer,  enn  fum- 
er  miner  menn  genguheim' fyrer  nordari  kirkiùrìa,  oc  pa  ec  kom  hcim 
fyrer  kirkiuveggin ,  fetti  Ari  Jónsfon  a  mig  byffu,  enn  einn  mimi  mad* 
ur  fio  nedan  under  med  lagvoprie,  pa  loflade  hùn  fyrer  ofan  hòfuded 
a  mcr>  pà  fjcaut  oc  annar  pyfkur  allagòtu  hià  kinnenne  a  mer.  {tó  iagde 
te  ad  unner  menn  Jkylldu  ganga  ad  i  fiaiidans  nafngj     pfn  (5  ec  Sira 

-  Biórn 


Tonam  cum  filiis  fuis  templum  accsfllffe',  fclopetaqve  ipforiini  in  cxignuin  aggercm, 
cemeterio  continuum,  cile  tran/lat».  Aderant  ihidem  Iclopttis  Sacerdos  Gidus  Fiiin- 
bogi  &  alii  noiinuUi ,  in  me  meo^qv^e  iòcios  eidem  dirì^ites.  Tum  ego  qveiulam 
sllorum  aUocutus  de  nomine  qvirtivì,  qvì  cum  Girtum  le  nominali)  reiponderet, 
mn  idem  Giflus  ejfety  qvì  wihi  weuqve  fl/opttùrwtr  iéftu  intentaret.^  rogiravi,  id  qvod 
il  le  vtruM  cofìfilJ'us^  Jèje  jujfu  bari  fui,  Jona  E{njc<ifi  ^  ita  facere  agirmavìty  qvoJ 
fbi  a  rohis  vitto  verti  non  debeat.  Ego  vero,  hoc  qvidew,  inqi'nni,  bene  eji ^  cum 
tt^  j^jj^^'^^  /:j?/yro/>tfi.  Stabant  jani  in  coemetcìio  6c  nntc  templi  fores  iì).iicopi  6c 
tiliuiuui  comncs,  iìnùìs  gladiis,  liaftis  (lonors),  fcrratis  chuothecis  (k  frlopetis  a!i- 
qvot  inftructi.  Tnm  meis  ut  /o  vel  40  qvì  iuerftm  ejfenty  apud  Jclopeta  remante 
Sfitf  pr,tcepi,  cateris,  qvi  fideUm  mibi  operam  navate  vel/ettt  ^  me  ipjiha  in  cattiete-^ 
rium  comita/ttihus,  l^v'o  ordinato,  iplc  cum  qvibusdam  nitris  ad  auftrale  templi 
lotus,  aliì  vero  ad  boreale  proceJcntes,  eos  aggrelìì  fumus.  At  curo  t'orìbas  tempJi 
propinqvarcm ,  Arliis  Jona?  in  me  l'.lopetum  direxit,  led  qvidam  meoruni  haft* 
lon'^a  liibtus  impacia,  periculum  avertit,  adeo  ur  fupra  caput  menm  glanj  evolarer^ 
Alter  itidera  nattone  Gcrmanus  piaxime  genam  meam  fclopetum  exploiìr;  Hinc  e<r<> 
meos  n^ine  Satana  eo$  ittxmdat  aiaaidabaou    Tum  Ui^rnuui  Jone  Sacerdorem  In 

foribua 


752^  PERIODUSIV.    SECTIO  IV- 

Biorn  Jónsfbn  i  ki^khidyrunum  tned  ntkìnn  kordahnif,  oc  bai  fimdànn 
ad  eiga  niigy  oc.  fugde:  Vid  fkalum  fundner  enn  ecke  fkìldn^  oc  vécr 
fkulum  bitta  \ig  i  annad  finn.  Var  ba  Ara  Bónda  hrundid  inr^  kirk- 
iuna;  Nockr^r  menn  adrer  cradufl;  fm  inni  hanai  oc  ietu  hana  apcur, 
barn  fyrer  hana  kiftur  oc  annad  j^ad  fem  i  henne  var;  fengu  ^a  nock- 
urer  menn  NordlendfKer  àkomur  i  kirkiugardenum.  Minnift  ec  ^i 
ógiorla  hvernm  framfór  utn  vor  vidfKipci  upp  irà  pvi  «  ucan  f>ad  minn- 
ìft  ec,  ad  J6n  Jonsfon  i  Bae>  kom  ad  mer,  oc  fagde  ad  fbnur  Hnn  Sturla 
vìere  i  kirkiunne ,  oc  bad  mig  ad  hanh  (kyilde  na  honum  i  bure  j^adan* 
Geck  hann  ^  ad  kirkiudyrunuoi  »  oc  var  |»ar  làngann  tima^  bldiande 
ed  hann  niaecce  nà  fyne  fìnum  i  burcu  ^adan;  Var  engtn  gaumur  {ah 
rórour)  gefinn  ad  hanns  ordum*  Kom  hann  ba  enn  til  min  aptur,  bad 
mig  fyrir  guds  fKuUd  ad  fià  nockurc  rad  di,  (vo  hann  nxdi  nnum  fyne 
óhindrudum  i  burt.  Var  eìn  fiolin  framan  ur  biornum  {al.  ùr  kómum)  a 
kirkiunne;  |a  fìcipade  ec  ad  iàca  fia  i  burcu  adra  fidlina,  fvo  f>ein  dand- 
ìsmann  fengt  fina  b^n»  '  pi  for  hanns  fonur  par  ut  oc  nockrer  mena 
adrer,  |>eir  (em  ec  vitTe  eckt  af  i  kirklunni  vóru.  Epter  f>ad  lec  ec  hafii 
hCnd  {al.  hdndlan)  a  BipKUpe  Jone,  oc  hanns  fonum  Birni  oc  Ara,  oc 
nockurum  monnum  med^  la?rdunx.oc  leikum»  bielle  ep  f»eiin  i  vard- 
halldi  til  f6ftudagflns»  liec  ec  |>a  peirra  mena  laufa^  enn  opc  nefndaa 

BìfKUp 


foribus  tempii  nndfitsin  machaersm  tenentem  videbnm,  qvi  me  Dmjo/o  contmcfjdaiSt 
dixit:  Coftvmmtts  jvidetUy  fed  uoudum  ab  invicem  difceJjiìMif^  ^  altera  etite  vice  tt 
dcprebendemus,  Arius  vero  vi  turbse  agitntus ,  in  teinpiiim  cuin  nonnullis  eUis  fere- 
batur,  qvi  claufk  jitiua^  fbres  ciftìs  &  atiic ,  qvc  in  tempio  erant,  prarpediuicnds, 
ob(lruebant«  Interini  qvidani  Borcalis  qvartc  incois  vulnera  aliqvot  ì\\  acinererio 
flccipiunt.  Q\'je  porro  inviccm  geititnus,  non  probe  meinìni,  nifi  q%'od  Joiias  Jons 
d«  B£  me  nccedens,  fìliutn  Sturlam  tempio  incluftim  e(re  qveirbjtur^  vat^  ut  exinJe 
eriperctur,  precatu$.  Tum  il)e  fores  templi  proptuc  accedic,  ubi  diutius  h^rens, 
cogabac  ut  Èliuin  inde  ree ipere  liceat,  £éd  fut-dia  canebat  anribus,  <\\%xz  ad  me  re* 
verfua,  per  Deum  òbfecrAbat,  «liqvid  darem  confilii  qvo  fiiina  ilLvilis  iìbi  rtlliru* 
eretnr.  Hinc  cqm  pars  anterior  (odeum)  templi  per  amiifì  nnius  aflerculi  ruptumra 
filiqva  ex  paitc  paterec,  alcerum  avellenclnni  curavi,  ut  probus  ille  vir  voti  rompos 
fìeret,  qvo  facto,  ejus  £ljus  &  nonnulli  aliir  qvos  in  tempio  inclufos  effe  nefciebam, 
exiere.  Tum  df  niqve  Joiì:am  Epifcopum  qusqve  filtos  BioriHim  ^  Arìum  cum  qvi- 
busdam  nliis  kicis  &  ci  eri  eia  comprehendi  jubebam;  Qyos  ad  dicra  usqve  V^neris, 
cuitodija  aflervavi^  qvo  Joiue  Epi&opi  filiorumqve  comiies  dimifi»  ipibs  ajuem  pec 

23 


CAP.  VII  Litr.  R  753 

Eificup  Jón  oc  hanns  fonu  Biarn  oc  Ara  hafde  ec  i  hailde  (  friar  vikuc 
oc  tvo  daga  betur,  oc  f>ad  f^yckeil  ec  gìòrc  hafa  uppa  tnS  oc  hollufta 
vid  minn  Nàdugafta  Herra  Konùng^  epter  {>eim  brefum  fem  hanns  Nad 
oc  Herradómur  hefur  innfendt  i  landid  naerftu  {>riu  fumur  forlidin. 
Lee  ec  par  med  peiTa  |>ria  tnenn  laufa  med  colf  manna  dóiney  cilloge  oc 
famjjycke  Onns  Scurlufonar,  fem  feger  fig  Logmann  vera;  Sagde  ec  pi 
ur  rninne  àbyrgd  med  vortum.  Epcer  |>ad  cc>k  Chriftian  Skrifare  Kong- 
(ìns  Umbodsmann  pi  l  fina  vakc  epter  peim  dòme  iem  par  um  var 
giòrdur,  oc  alldrei  komu  peir  i  mina  vardveitflu,  nie  minna  manna^ 
upp  fra  pvi  peìr  ridu  af  hiadinu  i  Snóksdal ,  fem  morgum  dandis- 
nionnum  er  vel  kunnugc,  oc  ec  true  mier  munu  viene  ad  verda  ef 
pòrf  gicirift  (•). 

Svo  latandi  brefsord  fende  ec  Dade  Gudmundsfon  peim  fedgum 
àdur  enn  ec  reid  upp  tii  Saudafells* 

Gud  gcfe  ydur  goda  oc  kriftelega  ftadfeftu  1  ollum  naiidfynium 
ffrleger  dandismenn  laerder  oc  leiker  fem  nù  til  famans  komner  eru  a 
Saudafelle  i  Breidafiardar  dolum»  oc  heimilesfafler  eru  hier  i  SkalhoUcs 

ftickte. 


23  dics  cuftodivi,  (f\od  fide  erga  clcmentiflìmum  Dominum  menm  &  Rege.n,  juxta 
traiismiflias  in  patiiain  pfoxlme  ebpfo  triennio  literas,  me  fcciffe  exiftimo.  Hos  deinde 
tres  viros,  eoium  curfiin  teftibiis  adhibiris  abdicans,  ex  la  virorum  judicìv),  & 
Olmi  Starla.'!,  qvi  fé  NomophyliKem  profìtetur,  (afFwgio  ,  mea  emifì  cuftodia.  Qyo 
fa9o,  ChrifHanus  Scriverius^  Qi-^cftor  Regius,  eos,  ex  dic^a  hac  de  re  iéntentia,  cu- 
ftodiendofi  fufcepit.  Nec  iinqvam  in  meam  pervenerunt  cuflodiam  poflqvam  Snoks- 
dAlum  reliqvere,  qvod  plurimis  probis  iatis  notum  effe,  qvodqve,  fi  opus  fuent,me 
contesali  pofle  arbitror. 

Sed  priusqvim  ego  David  Giidmundi   eos  Saudafelli  aggrediebar,  talem  ilHs 
mifì  Epidolam: 

Omnibus  vobis,  boni  &  honefli  viri,  Clerici  &  Laici,  Skalholtenfis  dicecefeos 
incola?,  qvi  hac  temperate  Saudafellum  in    Breidafiardardalis  confluxiflìs!  Deus  in 

omnibus 

(*)  Hae  Apologia  bue  usqye  cum  trtbus  ejusdem  exfnspìarìhus  §oUata  efl^  qvorum  kóiiona 
variasìtes  hic  in  eajis  fiftuatur.  Unum  eorum  fchedulam^  qva  Jetpìtnr^  /r/terum  ver9 
qvatswr  cMóia  Regìa^  qya  Jupra  pag.  «7^  not.  {a,  b.  e.)  ÌJ  277  ffot.  a,  ade^avimuSffubneSunt* 

Tom.  il  Ccccc 


754    PERIODUS  IV.  SECTIO IV.    CAR  VII.  Litr.  K. 

ftickte.  Ydur  vii  ec  kunnugt  fie  ad  ec  berft  fyrcr  ad  rida  a  mina  elgn 
Saudafell  nù  i  dag  ad  forfalialaufu  med  guds  titfìa  ;  pvi  er  pad  min  bón 
oc  rad ,  ad  {)er  f làed  ydur  ceke  inn  til  nockurs  fylgis  eda  lidfinms  med 
bifKup  Jone  Arafyne  oc  hans  fylgiurum ,  fvì  fìillkomlega  ficai  ec  j^angad 
minna  bufa  oc  heimila  Icita  med  ollum  feim  ftyrk  oc  manndome  lem 
minn  fica  pare  vili  mer  pjr  til  veita  purfed  {>icr  ecke  hier  i  ad  efaft. 
Oc  fyrer  pad  ydur  mege  min  ficrafett  ord  trùle?  virdaft,  fa  pryckc  ec 
mitt  fignet  a  petta  pappirsblad.  Skrifad  i  Snókscìal  nù  i  morgun.  Hier 
med  ydur  under  guds  nàd  befalande. 


omnibus  necefl'iriis  rebus  concedat  bonom  &  clirifHanam  conftantlaml  "Notum  vohìs 
ftcere  volo,  me  hodie,  Deo  juvnnte,  fi  non  tb'qvid  obvenerìt  impedimenti,  pr^dium 
meum  Saudafellum  accen'urum  fore,  qvare  vos  oro,  vobisqve  confulo,  ne  cam  Epì- 
fcopo  Jona  Arit  fi)io  &  ejus  copiis  vos  conjungotis ,  certe  enìm  omnibus ,  qvas  mihi 
Creator  mens  conceder,  viribus  &  virtuti  innixus,  domum  meam  &  villam  occupata- 
rus  fum-,  De  hoc  ne  ullain  dubitandi  cauikm  habearis,  &  ut  hoc  epifloltuin  prò 
veraci  accipiatis,  idem  meo  figillo  obfigiio,  mane  diei  (2  Ocìobris).  Divinx  grarix 
vos  coxnmendaas. 


$ 


4 

♦  -  > 


* 


\. 


I     ■