This is a digitai copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legai copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the originai volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we bave taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the file s We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legai Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legai. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is stili in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's Information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at|http : //books . google . com/
M1W<AKÌ
\\n. \ i.KblTY OF CALIFORNU
DAVIS
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
OSTERREICraSCHE AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN
FONTES RERUM AU S T RIACARU M
OSTERREICHISCHEGESCHICHTSQUELLEN
ZWEITE ABTEILUNG / DIPLOMATARIA ET ACTA
BAND IO
URKUNDENBUCH DES STIFTES KLOSTERNEUBURG
BIS ZUM ENDE DES XIV. JAHRHUNDERTS
I. TEIL
Unver&nderter Nachdruck der Ausgabe 1857
1964
AKADEMISCHE DRLCR- U. VERLAGSANSTALT
GRAZ - ALSTRIA
LIBRARY
UNIVERSI rv OF CALIFORNIA DigitizedbyGoOglc
DAVIS
Ein Teil diesar Auflige encheint im Verlag
Johnson Reprint Corporation, New York - London
Photomechanischer Nachdruck der
Akademischen Druck- u. Verlagsanstalt, Graz / Austria
Printed in Austria
M.M/IO
Digitized by
Google
Digitized by
Google
FONTES RERIl AIISTRUCAROL
(ESTEHBDCIISGIB fiBSCHICHTS-QDBLLn.
HCRAUSGEGEBEN
HISTORISCHEN COMMISSION
KAISERUCHEN AKADEMIC DER WISSENSCHAFTEN IN WIEN.
ZWEITE ABTHEILUNG.
DIPIXMlIATiUUA ET ACTA.
X. BAMD.
URKUNDEMBUCH DES 8TIFTES KL0STERNEUBUR6 BIS ZUM BMDE DES
XIV. JAHRHUNOERTS.
L TESO.
AUS DER KAISEALICH-KAmaLICHEN HOF- UND 8TAAT8DRUCKBRBI.
1857.
Digitized by
Google
URKUNDENBUCH
DBS
STIFTES KLOSTERNEUBURG
ENOE DES TIERZEHNTEN JAHRHUNDERTS.
BEABBEITET
Db. EASTIIAVV ZXIBIO,
r vomì
'''f^i^l^b^*^
AUS DBR KAISBaUCH-KONIfiUCIIBN HOf- UNO 8TAATSDRUCKEREI.
I8S7.
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Vorrede.
Ui8«r theores Vaterltnd hat ein gegrOndetes Rechi, ron seiiien
gdstlìeheQ KSrperachafteD ganz TonOg^ich die FSrdeniDg seiner
Gesehiehte zn erwarten.
Klofterneiibarg hat sich in dieaer Hinsicht nicht lissig
crflnden lassen. Es hat denForschuDgen deeMelkers Hieronjmas
Pei bereitwillig seine Handschriftensammlang geSflhet, und
aicht geiìng war die Ausbeute, welche dieser in seinen Scrip-
tores Rerum Auitriaearvm niederlegte. Eben so bereitwillig
wnrden aeinem Mitbnider Philibert Huber Abschrìften der Tor-
iB|^eh8teo stiftlichen Urknnden zur VerfBgong gestellt, welche
Bernhard Fez in aeinem Codex iiphmaHeO'hi$toricO'^piètolari$
der Offentlichkeit Qbergab. Bitte gegen Ende dea rorigen
Jthrhonderts dem Doatemeaborger ArchiyarWillibald Leyrer
(aidie Gber ihn: Sitzangaberìchte der phil.-hiat. Classe, Bd. X,
S. 464 ff.) ein gIficUicherer Stem geleuchtet, er wfirde die rater-
Bodische Geachidite gewisa rielseitig bereichert haben. Dies
gSastige Loca war aeinem Nachfolger Max Fischer beschie-
dea, wekher fiber Auffordemng der Regiemng im Jahre 1815
die schoB TOB Leyrer im Gmndrisse hinterlassene Gesehiehte
Dostemaibarga mit einem Urkundenbuche, welches cine Aos-
waU d^ Urknnden dea Klostemenburger Archiys entUUt, im
Aodrage und anf Kosten dea Stifta verSffentlichte. Ala der
Digitized by
Google
VI
YaterISDdischeo Geschiehte durch die Grundung der kais. Aka-
demie der Wissenschaften and dureh die rastlosen BestrebuDgen
ihrer historischeD Commission neue Bahnen sieh Sffneteo, yer-
dffeotliehte er io den ?od der hist Commission herausgege-
beoen Ssterreichischeo Geschichtsquellen (Band IV) deo Codex
TradUionum unseres StifU uod iieferte damit einen wichtigen
Beitrag zar iUteren Geschicbte Ósterreichs. Viel zu fruh rief
iho der Herr yon dem Schauplatze seiner ThStigkeit! Er bioter-
Hess noeh eia reicbes Feld der Foracbung in dem yod ibm yer-
walteten Archiye, wie es Hr. Regieningsratb C b m e 1 in der Vor-
rede zu dem ersten Baode der ^Footes^ ricbtig andeutete. Die
Gute meines yerstorbenen llerm Pralaten Wiibelm bai micb
io deo Staod gesetzt» auf diesem Felde zu arbeiteo; bio icb
aucb niebt im Stande, den Geschiedeneo zu ersetzen, ibm oacb-
zueifem ist mir docb yergonnt.
Ala Beweis meioes aufricbtigen uod tbatigen Wolleoa in
dieser Hìosicbt lege ieh dieses Urkuodenbucb yor. Die Ansiebt
der Meister auf diesem Gcbiete, dass eioe eigeotiicbe Gescbicbte
dea Vaterlandes desto eber der Verwirklicbung eotgegen
scbreite, nacb je mebr Seiten bio die bistoriscbe Forscbuog als
eioe gescblossene ersebeiot, uod die woblwollende Aufmun-
teruog derselben Meister bat micb ermutbigft, den Versucb zu
wagen, die bistorisebe Forscbung bezuglicb der Gescbicbte
meines Hauses bis zu dem Jabre 1400 so weit ab mdglicb
abzuscbliessen. Ob es mir wenigstens annaberungsweise gelun-
gen, werden sie entsebeiden.
leb babe alle Urkunden des Klostemeuburger Arcbiys
durebgegangen, und nicbt ieicbt d&rfte eine fOr die Gescbicbte
des Landes oder Hauses merkwfirdige mir entgangen sein.
Bei der Auswabl leitete micb die Ansiebt, dass eine Gescbicbte
nicbt blos Scbiacbten und FriedensscbIQsse und Herrscber-
bandlungen, sondem aucb das eigentlicbe Leben im Volke,
Digitized by
Google
den K«m der Geschiehte, aus dem sie rechi eigentlich henror-
geht, zu berflcksichtigeo habe.
Die Abschrìften aus den Orìginalen habe ich selbst besorgt.
Die meisten Urkunden sind noch im Originale vorhanden; ein
Vergleich mit den Copialbuchern dea Archivs zeigte mir aber,
dass auch ein nicht unbedeutender Theil blos durch diese
letzteren erhalten worden, — Grund genug, auch sie in den
Bereich meiner Forschungen einzubeziehen. Es sind folgende:
Chartularium Archivi III. Eine Papierhandschrift in Folio
YOD 150 Blattem; die ersten 12 sind durch Wasserbeschadi-
gong uniesbar, theilweise schon zerfallen. Das Chartular stammt
aus dem 14. Jahrhundert; die letzte eingetragene Urkunde ist
Tom Jahre 1374.
Chartularium Archìri IV. Eine Papierhandschrift ron 1 68
Bfittem» aogelegt unter Propst Kolomann yon Laa (1371
bis 1304), im Grunde eine Abschrift des Vorigen mit einigen
Urkunden, die in spateren Jahrhunderten erst hinzugefBgt wur-
den, doch wegen einzelner Randglossen der Berucksichtigung
wurdig.
ChtrtuJarium Archiri V. Eine Papierhandschrift aus dem
XV. Jahrhundert von 58 Blattem; bis Blatt 20 gehen Urkun-
den, welche die Herrschaft Atzenbruck betreffen, an welche sich
aadere des XIV. und XV. Jahrhunderts schliessen.
Neben diesen Quellen konnte ich auch die Rechnungs*
bucher, die fast ?on alien Àmtem seit dem 14. Jahrhundert,
wenn auch nicht fur alle Jahre, sich yorfinden, nicht unberuck«-
sichtigt lassen. Ich benutzte sie im Interesse meiner Aufgabe
auszugsweise. Es sind folgende:
A. 1. Registra perceptorum et expositorum cuhisdam hospita-
lensis de anno 1317 usque ad annum 1320. Ibidem
servicia Atznpruckh et Attenkrin anno 1493. 4.
Digitized by
Google
Ym
A. 2. Pereepteet diatribota prepoaitoram Colomtnni et6e<Hrgìi
et tliomm offidilium ISTI et seqq. Sehmalfolio.
B. Perenta domini Cholominni prepositi anno domini 1 383
qoi se extendit ad annum 1 384. Schmales RiesenfoHo.
C. Pereqita eeclesieNewnborgensis tempore dniColomanni
praepositi 1 387, qoi extendit se ad annom 1 388. Sehmal-
folio.
D. Registrimi domini Prepositi. Anno domini 1 303. Sehma^
les Riesenfolio.
E. 1. Pereepta Ecelesie Newnbnrgensis temporibos domini
Bartholomei Prepositi anno 1300 qui se extendit ad
annom 1400. Sehmalfolio.
E. 2. Pereepta Eeelesie Newnburgensis temporibos domini
Bartholomei Pk*epositi annis 1404 et 140K. Sehmalfolio.
F. Registrom pereeptorom et expositomm eoiosdam Com-
missionis Monasterii nostri Anno 1322 inehisire osqoe
ad annom 1328 Magistri hospitalis. Sehmalfolio.
6. Registrom Pereeptorom et Expositorom Magistri hos-
pitalis. 4*. (EnthSIt die Jahre 1323 ond 1324.)
H. Registra f ratrìs Petrì Coqoinarìi nostri monasterii. 1317.
1338. 1330. Schmales Kleinfolio.
1. Registra prò eoqoina de annis 1324 > 1326, 133K,
1336. Folio.
K. Regbtrom prò Coqoina. 1340 seqq. 4*.
L. Registra Pereeptorom Serrìeiorom a rillanis et rasallis
nostris de anno 1330. Ibidem Waidtgelt Schmales Klein-
folio.
M. Registra Pistrinariorom ab anno 1360 osqoe ad annom
1 447. Schmales Kleinfolio.
N. Pereepta a Domino Cellerario prò coltora rinearom. 1321
sqq. 4*.
0. Pereepta a Domino Cellerario ad soperiorem Cameram.
Anno 1338. V.
Digitized by
Google
IX
P. Distributa saper eultaram Tuiearom 1321 ^q. Kleines
Schmalfolio.
Q. Pereepte et exposita Tinearum 1333 sqq. Cross 4*.
R. Registmm super eutturam yiiieanim m Cairo monte.
Ibidem super ooDeetionem flragum Aano 1343. Schmal-
folio.
S. Registra de distributis Cammerariomm et Cellerarionim
Ahqo 1300—1308, 1402—1408. Schmalfolio.
T. Registmm perceptorum et expositormn tempore Domini
Petri Prepositi 1302 sqq. Schmalfolio.
Das Klosterneaburger Archi? besitzt auch eines der
iHesten Grandb&cher im Lande (rom J. 12K8)« welches rOck-
siehtEch der Verhiltnisse zwischen Herrschaft and Unterthanen
bd einem so grossen KSrper, wie Klostemeaborg, rielseitige
Belehrung bietet Ich habe es desshalb im Anhange Nr. II beige-
fSgt, ond als weitere Beitrige zor Calturgeschiehte theils aas Ar-
duTSchriften theils aos Handschriften der Bibliothek angereiht:
1. Ordnang der Fischer and Schiffer za Klosterneubarg.
Anhang 111.
2. Aaszfige aas den gerichtlichen Verhandlangen iiber die
darch Jaden geschehene Veranehrang des heil. Sacra-
mentes za Komeabarg im J. 1 305. Anhang VI.
3. AaszQge aas dem Ordo divini oflBcii aus der Zeit des
Propsts Bertold I. (1306— 1317). Anhang VII.
4. AaszOge aas dem altesten Bergregister ?om Jahre 135K.
Anhang Vm.
5. Urfahrsrechte za Klostemeabarg im 14. Jahrhundert.
Anhang X.
6. Obersicht der laafenden Ausg^ben des Pfisteramts vom
14. Jahrhundert Anhang XII.
7. Obersicht der Giste des Stifts im XIV. Jahrhondert.
Anhang XIII, XIV.
Digitized by
Google
8. Auszuge au8 den Reehnung^biichern dea XIV. Jahrhanderts.
Anhang XV.
9. Auszuge aus den alteaten Statuten dea Stifts. Aohang XVI.
Vielseitigpe Aufkiarungen und Winke in Bezug auf Eio-
zelnheiten habe ich den hinterlassenen Schrìften unseres rer-
dienten Archivars Leyrer zu rerdanken, was ich hier mit
dankbarer Anerkennung anaspreche.
Nuaadorf, den 24. Januar 1854.
Dr. leiUg.
Der verdienstroUe Bearbeiter dieses Urknndenbucha hat
die Beendigung dea Dnickea nicht eriebt; er atarb ala Pfarrer
zu Haaelbach in Nieder-Òaterreich am 3. December 1856. Waa
er aeinem um die Geachichte dea Stifta verdienten Ordena-
bruder Maximilian Fiacher nachrìef, aprechen wir auch von ihm
aua : „ Vie! zu fruh rief ihn der Herr vom Schauplatze aeiner
Thatigkeit.*
Wien, den 17. Februar 1857.
Die EedaetiM.
Digitized by
Google
DAS
STIFT KLOSTERNEUBURG
IN 8XINEM
IHHIIIH OHD iOSSIIIH LEIEN
BIS 2X7U
ENDE DES XIY. JAHRHUNDERTS.
Il( IIUIIIIIII II US IligillllllllCI ut STIITS.
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Ab Leopold iV. Mehseioer VenniUoDg milAgnei, der Witwe des
Han^gi Ton Sehwabeo» Friedrieh*s toh Hohenttaiifeii (1. Mai 1106)
leiMn Woliiuiti Ton Melk nach der 1101 begonnenoi Barg aof dem
KaUenkflrge Teriagto» fluid er am Foste dea Gebirgs eine bedeu-
taade Aaaiedliiiig mit einer dem h. Martin geweOitnn Pfturklrehe ror.
Db anf derselbeo Stelle einst daa rdnusehe Cetiam geatanden » ob ea
das Bnrgnin dea b. Serorin geweaen ond bei der Wiedererbaaimg
dana NoToburgimi (Neubnrg) genanot worden» bleibt dablngeatellt *)•
jedflBfaDs war der Piata ?oo den RdinerD bewobnt worden, dafCùr
ipreebeB die bier av^gegrabeneo rOmlscben Denkinale *). Der
<)Gtfl«AnriMAwtrÌMP.LL. L^41. TMtfcot «■■■■■■ Wi— tT»e> fug. 10.
W«UMn, Tdf«fnpUt L ie7. ^ DtfegM Bfankcrgw Archir 1849. 14 IL 8.mff.
*)Ukélém StifbbaM «!«• Prop«l Jakob IIL OralMtoiM, swai Br«dMtiek« ateet
HellwM^OTt, àU teMM koMtla* «ÌMÌMib (siahe JakrbidMr «trUtoratar, H,
Bm«, AnaifftUatt 8. 63 Hf.), m «• UUgtB 1IìmAhìì«, «mtm b«4eirtc«dilar i»
hàn 1737 M éar OatogMhait gatelMli, alt dat Oafcfala àtr altaa Cawiffa Mfarior
■lifiriiilawwéa. Dar àmMf Cfcorfcerr t—eflct PriU fcal ito baacfcriafcaih wU lek
Ifaual arfaatai lapafalow AifMlonM 8aae«li I. IL aC lU. raparti aiao 1717 tan-
rara aaiiiatl Mairi aova-aialraaU praaaaala D. Orafaria iMaliak, Aadili Baatro, ItaM
D. LaaiiaUii Praailar, Caaarario, alUa^a ptariUa aeiiaUt ttatlbm la Taaa, q^oà
iaawiaafaiMlaiMiaaafraalaiaat,— aUaata^aiaarplirapoaiUfaaadaimatbaca».
L RaMraa OarW Maaaaaaii Bai Trtaariri ai argairto, aodaU «adii, laaipora
Claaiarii AafMtl taf. Ho«aal, ai aatt^altataa feallia Oardlan»* apa Mmaonui
prtao datoaCa* aaraa al rana.
A. BTTVS. nmiL Dm» aaplta galaata atalli«|«a lifBala Caaloria aC PoUada.
JL MAN. OOBDITB.Daa aMMte, latardia Aa^Caa Hamaia diala, a gaaiaiafhoia
1. IlaMBaaAffliClada Macri, PrapraaUria AMaaa, ai argaalo, ■adiiaadall.eaaaa
adaaaaa T. C. tU, i* aara ChrMi 68, paat aarlaa a D. Naraaii Aagaati
Jiapiraali aargia Salpiaio Gatta. Aria la larrla raiab
A. Capai ■aiiatra apicia araalaai. Il aaildiaa aaplaa HwtflilataM aiprtoaM.
JL P. GL0DIV8. M. P. Plgara BMliabria collo aiaaibaaqaa dau iater colaaiaaa
tofMtilaa Ufala.
Digitized by
Google
XIV
WuDSch, eine religióse Genossenschafl ala Pflanzschule christlicher
III. NunmM Vespasiani, Imp. Rob. Aog., es arftato, nedii nodali, RoauM cmaM «apta
urbe Hieroaolyma impletaqae prophetia laaiae da interita Jadaeonim ad aaaMi Y. C.
824, ab aera Cbriaii 71, baad adeo obriaa.
A. IMP. CASSAR. VRSPA81ANV8. AVG. Capat lanreatan.
JL IVDABA. Figura mnliebrta, nrbem Hieroaolymaoi eaptaa deaignaos aedeMqae ad
erectum tropaeuai, pedibaa oiaaibvaqoe ligata.
IV. NaouBva Flarii Veapuiaai, Patria Titi, R. losp., ex argento, aedii aodali, aortica
ewn Alio Tribaaìcia potestate, trasalatoque in teaplnn Voneria sede ennUi, mris-
sinos.
A. IMP. F. CAB8. VBSP. AVG. Capat lanreatan.
JL TRL PO. Dea Cybele ewn patera aedens in aelin «nmii.
V. Nnnmns ^nsdem, titulo Augnr, in nnnnia rariasino, insignitna, ex erg. ned. nod.
Romae cnsiis.
il. IMP. CABS. VBSP. AVG. P. M. Capnt laareatnn.
JL AVGVR. TRI. POT. Vaaa pontiAealia.
VI. Namnns liti Vespaaiaoi ex argento, medii nodali, aignatns Selenciae ad ostia Orontìa
aano V. C. 8t8, Cbrìsti 7K, Inp. VII. ConsnI. IV. Trìb. Pot. IV., posteapten Hieroeo-
Ijnan IV., non adeo tritns.
A, IM. TITV8. CABS. VBSPASIAN. AVO. P. M. Capnt lanreatan.
JL TR. P. IV. IMPBR. VU. COS. IV. P. P. Tenpinn Joria Capitolini Mnlae enper-
posito.
Vn. Nunnns duplex pellicnlatna Ifenrae Tnuani UlpU Inp. Ron., ex. erg. nedii nodnli,
cnsos Romae a Senatu P. Q. R. anno V. C. 886 eonsniatn IV., Tribnnatn VL
deriotia Gemanis ae Dacia ftetaqna expeditione in Partbea, nnde el nonen Gem.
Dee. PartiL OpUni obtinuit. Coaunnia qniden, ned ob wHitm pelUenlne neeti-
A. IMP. CABS. NBR. TRAIANO. OPTIMO. AVO. QBRM. DAC. Capnt lai
IL P. M. TR. P. COS. VL P.P. 8. P. Q.R. Synbolnn paeis, 8gnm nnliebri expreeann,
c^us laeva eomn eopiae tenet
VUL Namnns Hadriani Inp. Ang. ex argento, nedii noduli, in Africa enans, tenpore
narigil Africani post secnnd. adrent in U. Ronwn, rarisainna.
A, HADRIANV8. AVO. COS. 111. P. P. Caput laureaUn.
IL AFRICA. Africa nnliebri reatitn exbibita, super euputqjnsproboseidesBlepbantla,
in nanu ainistra cete, dexiera cancer, ad pedee ^ns piscina piecibna repleta.
IX. Nunnns I. Fanstinae. Sen., uxoria Antonini Pii Inp. Ang., ex argento, aMdii
moduli, aedificato ilU tenpio in Tla aacra ragion. IV. delaliaqne CifcenaIbns, post
norten snannnno inperii Antonini PSi III. Ronae enaaa et rama. Nannns il.
cjusdem Angustae ex argento, medii moduli, frcta ^ns coneecmtlone, Ronae coana
et frequeas.
A, DIVA. FAVSTINA. PIA. Capnt Fanstinae Senioria trlcatan.
A. CONSBCRATIO. Tenpinn Fanstinae bonoribns post norten aediientan in TÌa
aacra Regionis qusrtae Romae.
A. DIVA. FAVSTINA. Caput FanaUnae tarritnn.
JL ABTBRNITAS. AetemiUs globo et Telo insignite.
X. Nummus rilioans L. Ai^relii Veri Inp. Ang. ex argento, ned. nedull, noneteriornm
Tetemm culpa combinatus, in areraa parte qn&den L. Veri genuinns, in adrersa
taraen cura titulo M. Aurelii sui in Inperto collegac ejnsqua nnnno afforrnninatus
Digitized by
Google
XY
GMittoDg, wie IO Melk, ia der Nfthe zu haben, vor Allem aber der
«t^M t Maffeta et IMiobarbo obMrraCw fa titolo P. M., qv«B L. Veriu aiuqiiMi,
•ed MM Coli«fa M. Aar«IÌM fCMlt, rtrat et ralde pretiomu.
ìL LV. ATHEL. VBRV8. AVG. IMP. V. Capat lawrMtaa.
JL P. M. TR. P. ZVU. COS. III. PallM g«lMte, «Mtwt kMtaa, sUiittra elypMa
IL 11 UHBM daplex F^wtiaM 8MÌorl«, Uzorit Aatoalal Pii, tampore eoBMcratioait facta*
pMt moHm ^m, a4 MBOB Ckristi Mti 141. lap. Aatoaial Pii III., onni porteronui
■— iria iifBM, ra «rfeato, aodiU Blaorit, Roant e«sM.
A. DIVA. PAYSTDIA. Cqwt FiMtÌMa AsgMtM tnrritaa.
JL CQlfSiaUTlO. PiTO, JwoBit fTabolm, FAutisM latifM.
Xn. NuHBM FlMMtiiM Jaaiorfo, ixori* M. T. Aorolii Aatoa., «x argMito, ««dif modili,
KoBM ««MS, Mite PortwMt teaplo atqie Cire«MÌbM, mk d«aifua4aB ^'«t féoui-
à. PATSTHIA. AVO. Ctpat FiMtiM* luatui.
JL 8AKCTLI. FELICITA8. TMipliun FortvM* 4«oàw eoa fifvrb eolhiéeBtlbM.
1 0. •JMdtB, MtbpMnHa A«|;wlk, ex argeato, aWii aodali, RoauM eaaot.
à. PAYOTUIA. AY6. Cipat FtartiaM Joaioria eoMtaai.
JL HILARITAS. FoeaaéltM, tlairtn eoraa eopÌM, éoztra rtnaa oloattri toaoat.
XIT. Haaaaa Soptiaii Sororì lap., «z arfoato, aedii addali, oarat Robm tempora
«ipeditfaaia Brttaaaleae Tribaaata XVL Coae. lU. aaao U.C. MI, ab aera Ckristi
t06, iaperU XI. MoaeU nriawaa.
A. SETnVS. P1V8. AVO. Capat laareataa.
JL TR. P. XYL COS. IlL P. P. Mara gradirà*.
XT. Naaaae ^jaadea, ex argeato, addali aMdii, Roaae eaeaa obtaato aoaiae Partkid
Maxiai poet devietaa Sarseaiaa Atreaoraa regea et Adbbeaea eaptaa aaa eoa
ClaaipUeate. Partboraa regia, oeeapala. Rarisiiaas.
A. StVERVS. PIV8. AUO. Capat laareataa.
JL TICT. PART. X. Vietorìa gradieae, dextra coroaaa, aiaietra pelaaraa
XVL Ifaaaas Jaliae DoaMae Aag., axeris Sept Severi lap. Roah, ex argeato, aedi!
aedali, eaaae Roaae, teapore eoauaaaia laetitiae ob proereatoe daoo paeroa
Aagaatee Caraeallaa et Oetaa, aoa adeo eoaaaait.
A. IVUA. AV0V8TA. Capat Jaliae crispataa.
JL HILARITAS. Fecaaditaa, aiaiatra eoraa eopiae, dextera raaaa palaaraa
oMoagaa teaeaa; ex atraqae pedaa parte dao paerali Aagaeti, Carracalla et
XTU. WaaMaae Septiaii Severi lap. Rea., ex argeato, aediaa BMdalaa exeedeaa,
fabrirataia Laodieea Septiaia, Coloaia RooMaa ia Coeleayria, derieto Peaceaalo
Migro Aaao V. C. 047, poat Ckrittaa aataa 194, laperii 11., valde rarae et
A. S. C. Capai laurealaa.
JL L. L ROM. Fignra aulitaris batta djrpeoqae araata aerpeatea peraeqaeat, Mar-
teaiqae Sjraa expriaMaa, aat t ictoriaa potios Septiaui Severi coatra Peacea-
aiaaa ia Coeleayria partaai.
TUA. Raauaaa Septiaii Severi lap. Aag., ex argeato, oiedii aodoli, caaaa Roaae facia
naJHiuaa tribali Cartbagiaieasia. Obvia* et trttas.
Digitized by
Google
XVI
Eifer flbr die Ehre Gottea, der ihn bei alien seinen Haadlangen
A» SBYBRVS. PIVS. AYG. Capvt lair«tta«.
B. WDVLGENTIA. AV6G. IN CARTH. CyM* iMii ewrMtf teaUMt, «bialn
•eeptrun, deztra Mam Jorit •ihJbtn.
nx. R UBW Jolit* DoBU* Pìm AigotlM» ■xori* 0. 8ef tiali 8«t. taip^ tx vy^ato,
«•dil aodnll, •mot Bornie, Unpore retediilctti iMipU Tectae, q«o4 Mb Coaiaio4o
tapentore «zattan Mt RarlteU et «legiotia iMigait.
A, lYLU. AYGV8TA. Capei Jeliee erbpeteiu
R, PIETAS. PVBUCA.VÌfffOTeetaUetbbtrahramteMM,e44eilenBÌgBÌeMiper
altare ardeaa eenttar.
XX. Nane« P. Septt^ Getae Caeaer., aodeU tertil, ex argeaU ceM», ieJtfo belli
briUneid ad aneui V. C. 96» eneo Coeaelataa mI IL TribeMtaa et Pestili 1., noe
ita obriet.
A, P.8BPTUIIVS. GBTA. CAES. Capat Gelee i«TeeUe.
R. PO. M. T COS. II. Mieerva galeate, desterà elypeua, elalatra beata» ed
pedee eeqee proteeaeai teneee.
XXI. Nuaunea CaracalUe Imp. Ang., cetoa RoBMe ex argeeto, aedil nodali, teaip ore
ezpeditionU partbicae ad aonem V. C. 970, ab aera Cbrltti 217., Tribeeete XX.
Cooaelatu IV., anno imper. VIL, qeo fUt oeeiaea a ceeterioee Martiali prope
Carrat die 8. Aprilla, luter rariorea eeeienuidat.
A. ANTONINVS. PIYS AVO. Capet laareetoa.
A. VICT. PART. MAX. Vietorie laureata cerreM, siBiatre nuaran pelaMnui, des-
terà Uteraa eoa cum aagitta porrigens*
XXII. Nurnmaa Septimii Getae Ceeaaria, nodali ninoria, ex aigeeto, eeaea poet Per-
tbicem bellem, Tivente adhoc pareete Setero, diriaia a fratre Cartcalle ProT.
Orieat., ante obteeten tit Imp. Ron., rariaainea.
A. P. 8BPT. GB CAB8. PON. Capet Getoe JBTeeia.
A. PRINC. IVVENTVTIS. Stetea eqvettria Getee jereeU, dextre aoeptnue, eleletre
baatani pugilem geataoa , e tropbeeo progrediter, qeod ella ieter aigsa mili-
tarla oqiat Termieoa Orieotia dfpeatna, pedibea naelbaaqee tnucatoa.
XXIII. Nummua Valerli M. Anni! Acllii Triemviri (ex XXX TTreneia tenpore GalUeei
Inperetorta) ooetra Claadium io Dacia ieavrgeotia ab eodenqee oedai, uum»
Imperli aoi I. Rarìaaimua.
A. SALV. — Capet Bygiaeee ie Dacie celtae redimitom
A. IIIVIR. VALB ~. M. ACIL1V8. Dee Hjgieea pileo tecta mean dextere pixidem
oee oem aerpeote tenena, aloiatra eolenoae ieeixa.
XXIV. Nonmea Gordiani Pii Feiida Imp. Aeg., ex argento, model! mi^orla, Roaue cveua.
In memoriam poblicae Uetiiiae ob rictorlam centra Sabinianen, Cartbagine nb
Aflricanb Imperatoren eppelletem, per Menritaniae praefectem relatan, ed eMi«n
V. C. 993, eb eere Cbrìati 240, enne Inperii ani II. Non nnltnn obriaa.
A. IM. D. GOliDIANVS. PIVS. PBL. AVG. Capet Gordiani rediatem.
A. LAETITIA. AVG. If. Jupiter veste togata iodutea, dextera peteren, eialatre
baatam tenena, in aignum nominia Augniti conaenratl.
XXV. Nuimna idea ninorìa noduli.
XXVI. Numnua Hard Antonii Gordiani Imp. Rom., ex ergente, moduli n^oria, «ttev»
tempore acclamationia Imperatorìae ad annem V. C. 991, ab eere Cbrìati t38,
anno aui inperii primo. Non ite Tolgaria.
A. IMP. CAES. M. ANT GORDIANVS. AVG. Caput Gordiani radiatem.
Digitized by
Google
XYU
beseelte *) ond sich inseinen reichen Schenkangen ao die Gotteahftaser
•eines Landea *) darch aeìne ganze Lebenazeìt aoasprach, bewog ihn»
anf der Sf . Martin zunftchst gelegenen Ành5he eine kleine C o 1 1 e g i a t-
kìrebe sammt Wohnongen fQrweUUcbe Cborberren zn erbaoen, weU
ebeim J. 1108 scbon eine Dotation erbielt<). Die Kircbe stand an dem
PlatzedergegenwftrtigenStiftskirohetWiirde 1110 in Bau genommen*)
ond der b. Maria geweiht Der erste Propst war Otto *), der erate
JL CONCORDIA. AYO. MnUacMtia reato •telata iodata aedeM, daitara mm
patoraa, aiaiatra corna eopiaa protendeas.
XXTO. Naamna M. Aatonii Gordlaai in. Imp. Ang., ex argento, modali ni^orìt, ooaaa
Ronaa distribato P. IL Congiario II., anno loaperil f., ad annnoi U. C Vat, ab
aera CMaHl U9, LibaraUt ijpo 11^ coatribaaato Mlaitbeo aoeero. FraqaaM.
À, IMP. CAES. M. ANT. 60RDIANVS. AVO. Capai Gordiani radiataa.
A. LIBKRAUTA8. AVO. U. Liberaiitaa, aiaiatra coma copiaa, daxtera piatillBa
tcnana.
XYIU. Ifanana M. J. PUlippi Imp. Ang. es argante, aiediam ■odalnoi azeedana, ìm
Syria esana ad ann«« U. C 908, poat Peraicam baUaai daricte Sapore Peraa-
raai rege, oeeiaoqae Gordiano fanp. Rob., anno regiaùnia ani primo, ConanL L
Notae kaad «ediocria.
à. IMP. M. IVL. PHIUPBYS. AVO. Capat radiataa.
JL TICTORIA. AVO. Vieterla gradiena, desterà aertom, aiaiatra ramiai palaa-
XXIZ. Naamna Philipp! Sen. Imp. Rom. Ang., ex argante, medU modali, enana Roman
poat reditnm a debeUatia Carpia , ad aannm eonanlatna ani III., fiUi Taro ani
CoM. IL, annam Taro U. C. 1001 et Uberai. Typ. lU. Rariaaiana.
A. IMP. M. IVL. PHILIPPVS. AVO. Capat Philipp! radiataa.
JL P. R. P. V.COS. IIL P. P. Fignra aoiiebria tegata, desterà dnpiicea
lanma baenle nesna, ainlatra cornn copine ezhibeoa.
XXZ. Naaaaa Qninti Hercnau Btmaci Meaai! DeoU, Filli Ang. Marci Ca. Meaail Q.
Trapani Oeeii lap., es argeato, aodnli medi!, cnaaa in espeditione Gothlca
eaa patre anaeepta, qaa caa Scythia pagaa obiit aterqne Angnataa Anno Iati
tSl., lap. FiUi L Patria IIL la oaa! foraa rama.
A. Q. BER. BTR. MBS. DBCIVS. AYG. Capat radUtaa.
JL PIETAS. AVGV8T0RVM. Vaaa Poaliicalia Romana.
>) Anno MCVU. et eeqnentibw pii eo^ingea beneiei fnemnt in canea lére panperee
et minoeaa Eccleaiaa per provinciam , ac egentea hoalnea commani Tolnntate et
alndlo beneCMÌendL Pea hiiterla a. Loop. pag. 80. — .NotiflcaaMU, qnod Tenemndaa
prineapa, aarehio Liopoldaa,' iaiqnltatea de flnibna ania Tolena es-
pellere, inraalonea et risaa aopire et ante oaala eccleaiaa Dei aaaaM cantala
et taMa aanire*. Urfcnade B. Regioaar*a Ton Paaaaa Toa Jahre IIM, bei Fiacber
n. Ito.
') <• gegea SL Fterian 1118, SL Nikolana bei' Paaaaa 1126, SL Peter in Salabarg
UM, BeiUgeiibrens 1184, Maria ZeU 11S6.
■) Ced. trad. n. 116.
«) Cbran. Reieherab. bei Lndearig SS. RR. GG. IL UO.
*) Ob der Propat Otte friher Pfinrer u St Martin geweaen, dariber gibt ea Uoeae
Aadaatangen, aber fcWae vollgilligen Bewcise.
Digitized by
Google
IVIII
Dechant Uerbo (Erbo, Arìbo von Bucke). Die bekaiinte Begabung
war nicht bedeutend <). Aber acboa im J. 1 114, u. i. am 12. Juiii')»
wurde auf dem Yon demGrafen Yon Kling eingelòateii Gronde dar
Grundstein zu der Docb beatehenden Stiftakirche gelegf, u. z. darch
den Propat Otto, daLeopold denselben eu legen in cbrìatlicber Demuth
aich standhaft weigerte *). Zugleich begann der Baa dea FQralenhofa
und dea Frauenkloaters, ala desseo Stifterin der Tradition nacb Agnea
erscheint. Nach dea eraten Yorstanda Tode ernannte Leopold aeinen
drittgebornen Sohn Otto noeh bei jangen Jahren ^) zum Propate
und Opold zum Vicar. Inzwiachen mOaaen die Stiftaeinkttnfte ge-
wachsen sein, weil der ernannte Propat auf aeine und dea Stifta
Kosten *) zu weiterer Auabildung aich nach Paria begab, weber er
bei einem Besucbe riele Rellquien *) in feierlieher Proeeaaion in
aeine Kirche brachte, ohne jedocb die Namen der Heiligen, denen aie
angehdrten, nennen zu woUen ''),
Nach Otto 'a Eintrìtt in den Ciatereienaer-Orden zu Morìmund
Sndcrte sich die Sachlage. Àn die Stelle der weltlichen Chorherren
traten in Folge der Berathung Leopold*a mit dem Erzbiachofe Konrad
von Salzburg und den Biachòfen Reginmar ron Paaaau und Roman ron
Gurk regul irte Chorherren aua denHSuaern Salzburg» Chiemaee
und St. Nikolaua bei Paaaau (ein Wechael, der in dieaer Zeit hftu6g
vorkòmmt), unter dem von Chiemseo nach Klostemeuburg berufenen
Propste Hartmann; gleichzeitig kamen Klosterfrauen nach St. Àugu-
stin*s Regel. Nun hfiufen aich auch die Schenkungen durch die
Edien dea Landes, welche Leopold*aund seiner Nachfolger*) frommer
A) Fischer II. 6. teqq.
*) Contioufitio Chron. Clauslron. prima «d h. ■. bei PerU SS. XI. 609. Rikard** Angabe,
Bufolge welcher die Grundsteiuleguog ■m 12. Jnli §esch«li, iit eben «ine Angabc
Rikard-HiinthBler's.
*) Ipse, nt erat rfr piistimns, omnino contradiiit, et boc a clerico debere Seri difann
et iuttiim constantcr afflrraarit. Pertz, I. e.
^) Cam adhnc «CAlarìa easet Pertz, I. e. 010.
^) Ex propria camera et ex reddltibns ecclealae, cui preerat, datle el
•tipendiit «(udii causa misit eam Parisius. Perts, I. e.
*) Die Kistchen« in welchen Otto die Rellquien bracbte, siad in niello gearbeitet, vnd
werden noch in der ScbaUkammer des Stifts aufbewakrt.
') Vi antem (reliqniae) eidem ecclcsiae perpetuo manereat , noaien rellquiarnni , «t
dicitur, prodere noluil. Pcrlz, I. e. Diese Reliqaien siad gegeawirtfg aafdeai Kraus»
und Sehastian-Allare mit der Aurschrift: ^Reliqniae ìnco^nitae* auffrestellt Die Ordì-
narien slelitcn regelmàssip fìlr dieneli>cn Autheutillen aus.
*) Ioli stelle bier die Schenkungen der ftsterreirhischen Fursten« die im Cod. Inid.
enlhalten siod, ausammen;
Digitized by
Google
Ili
Siu svm Wettdfer weckte. Auch GHeder dea Stifts yerm^ten die
BegabuDg deaaelben 9*
Unter den ScheakungeD erscheinen einzelne von Personen
tiisgehend, welcbe Walllahrteo nach Jerusalem *), Corapostella *),
St Aegid ^) uateroehmeii , und entweder ohne BedinguDg oder rait
der Clausel «fttr den Fall ihres Niehtwiederkommens*' dem Stifte
Beaitsungeii oder Geld und Natoraldienete inwenden. Losgekaufle
Hirìge geben sieli in Leopold^s Hand» nm durch ìhn dem Stifte Ober-
gebeo su werden >) • andere lassen sich ex roto zu einem jfthriìcben
Gelddìenate berbei*) oder Qbergeben sicb selbst mit einem jAhrlieben
Dìenste *)^ soweilen ans Dankbarkeìt wegen Rettung aua Gefahr «).
Ancb kommen Sebenkangen Tor gegen Aufiabme in die YerbrQ-
dening *) , bei Gelegenheìt ?on Begrftbnissen <*) , Aufhabmen der
SMne oder TSchter in das Stift <«) und Testamenten <>); weìters
LeopoM. nr. Cod. tnd. «n. 18, 77, 80, 99, 110, 120, 121, 12S, 131, 148, 217,
2SS, 4B8, 450, 470, 484, 662.
UopoM IT. Bit AgBM. n»i4. B«. tt, 86, 122, 201, 240, 2n, 264, 461, 476.
LMfoM nr. Bit adBMi iltMten SolyM Adalbert Ibtd. od. 37, 38, 01, 221.
AfMt. IbM. u. 180, 161, 170, 620, 630, 657, 660.
Aiyb«rt. ma. Ba 40, 50, 187, 308, 482.
Uo|i«14 Y. Ibid. SII. 178, 384, 432, 454, 460, 530, 612, 622, 635.
IMwM B. rad Tb0«ionL U»M. m. 332, 506, 640.
Otto, Pr«pct, 1U4. m. 245.
tMmitk Toa MMUor* MO* MI.
«wMrf v«a Bóton. 21S.
A«cè OiMMT 4m MlIfM Uofoìà bttMIIfea tidi Bit 8eliMiliaiig«n , to:
AttcrtM, Marckloait Mltorariw. a. 81.
PrMf otitw Marckioab. a. 84.
BkwalAM piHor MareUaait. aa. 85, 140.
Aapiaas, Mpellaaat MarchioBit. a. 507.
>> Oa OpaU. aa. 20—23, 117. Brfco4«B«olM.a. 52. H«rlwik. o. 53. Adalbart a. 472.
«jCod.tn4.aa. 274, 275, 314, 3U, 300, 448, 440, Ul, 452, 453, 472, 528, 538.
*) Cod. trad. a. 176.
«) Gad. trad. a. 408.
*) Cod. trad. a. 103.
•) Cad. trU. a. 255.
'> Cad. trad. aa. 776, 777.
•) Cad. trad. a. 778.
•) IMd. a. 78, 04.
>•) Oid. aa. 05, 3U, 348, 378, 382, 387, 301, 302, 307, 4U, 420, 463, 510, 511,
523, 551, 553, 560, 574, 583, 504, 602, 735, 741, 745, 747, 771.
*^) iUd. aa. 130, 200, 320, 3U, 846, 362, 366, 370, 300, 401, 402, 421, 438, 436,
S35, 5U, 537, 543, 565, 584, 003, 605, 737, 7U, 774.
»i ibid. aa. 16, 230, 375, 520.
Digitized by
Google
XX
solche» welche oar, so laoge die Chorherren lu Klost^rneabarg
bestehen, Geltaog haben <).
Im Laiife der Zeit ftndert deh der Grand dieser Begabangen.
Waa frflher in remediom animae oboe auferlegte Verpfliehtnng dem
Stifte lokam, wird spftterhin ala eigentliche aof Gegenleistangen
berahende Stìftang aasgesprochen. FftUe, wo dem Stifle aua RQck-
aicbt auf genossene Ganst and Liebeadìenste eine Begabong zukòmmt,
gehòren nnn in dea Ausnahmeo >). Auch kleinere Gaben (z. B. eines
Cboralbachs, Rauchfasses, Kelchs) fiillen in diese Zeit. Spftter er-
seheinen eotgeltliche Stiflangen. Personen gebeo GQter oder Eia-
kflofte anf Leibrente hin , d. h. aie Abergeben dieselben dem Stille
gegeneinebestimmteLeiatang in Geld und Naturalien fttribre Lebena-
daaer*). Bei einzelnen deraelben wird f&rden FallVoraorgegetroffen,
wo die beanaprachten LeiaUingen den Wertb der Gabe flbertreffen.
Dieae Sebenkungen aetzten das Stifl in den Stand, nicht bloa die
Stiftnngszweeke umfassend zu erflilien» sondern auch bei geregelter
Wirtbachafl und Sparaamkeit das Stammyermògen ^) durch Kaaf,
Taoseb and andere Vertrfige in vermehren.
i) Ibld. B. 93, Man cui ■. IM.
s) urkud«t aoo.aai.
S) D^gtgn Ttricikt tMk ìmè Sun •ékou fHikaeJUg GUlca aU Uibgetiiigt. 80
Cod. trad. 117, 446, K98.
«) BU zur Mitte det 13. Jatirbanderto, wo 1258 dat ertU Gmdboeli durch Propst
nikolaw Mgcleg:t wvrdc, batto dat Stift Mcb dea ZMfoiatc dea Codcz tndi-
tioBia BcaiUiBftB oad Diesato In folgendan Ortoat
Adalricbaadorf (aiagagaagen) 39. Ailaad 39. Aaaidl 370. AsMria eaapga 113.
Aapara 348. AUaladorft 381.
Bada* 88, 343. BauoigartoB 603, 606. Baigartoa 369. Banibardatbal 349. Ban-
raiit 383. Biarbaam 86, 330, 339. Biaaaibarg 3U, 708, 778. Braaaadorf 735.
Braltoafald 363, 771. Braitoataa 740. Braderadorf 17, 107, 849, 879, 774.
Braaa 188, 478, 870, 600. BaBaadorf 833. BaUaadorf 37, 39, 388.
Cbabiskaa? 306, 334. CanpoUagaa 183.
Diaparadorf 148. Diatoradorf 369. OdbUag 666. Domnaltodorf 636. Draaaahofen
789. DrSs 163. Dfirraabacb 434, 438, 430, 608, 738.
Bbaradorf 188, 866, 770. Ebaradorf (OroM) 383, 788. Bckaraiebadorf (aiagagaa^Mi)
378. Egganbarg 73, 318, 384, 358, 874, 613, 636. Eggaadorf 737. BipaHaa
484. Eisaohartodorf (aiagagaagaa) 436, 483. Emnaradorf. 349. Bagel-
gartaaa?80. Enxandorf am Gabirga 46, 611. Easaradorf (Laag) 73, 333,
453, 866, 790. Basarafald 483. Erdbarg 390. ErU 863.
Falbare 477. Faaarsbraaa 39. Fiachamaad 314. Flaadorf 360. Pltaabacb 384.
Gaiadorf 488. Gaiafabra 188, 888, 858. Gara»BBa848, 886, 891, 684. Gabaaiadorf
(aiagagaagaa) 366, 499. Gabatorf? 806. Galaatoadorf (Wlalaadadorn) 884.
Garricb? 470. Goage 369, 437. Gutkendorf 187. Grabea 380. Grawara 807.
Digitized by V^OOQIC
XII
Zom Schntze der stfftKchen BesitxuDgen batte Leopold, nach-
dem er eine Zeit lang die Schirm?ogtei selbst ausgeObt, seinem erst-
geborneo Sohne A d a I b e r t dìeselbe ìd Bezag auf Klosterneuburg und
Grùuiag tot, 802, Zìi, 't8, 435, 808, 626, 682. OroMta 288. Onib 290.
GutraMdorf 26, 88, «8, 188, 814, 882.
WÈàmanènt («Sag«fMgM) 18, 240. Hur^bniu 860, 877. Huiftkil Mitreldi 26.
BtmMMdorf 6, 128. HmM 840. HaotkirohM 268, 708. Heindorf 881. Hein-
richsdorf 276, S9S. HeUeadorf 857, 620. HeziUb«rg (elngegingen) 876, 877,
680, 788. HieUing 74. Himberg 331, 811, 602. HSflein 448. HOrertaorf 20,
188, 871, 862. Hofea 811. HoliMibarff 883. HoUabraaa (Nieder) 19, 822, 401,
402, 572, 670. Horn 889. Hattendorf 217, 370, 524, 546.
Meacpeigen 123, 327. Jediersdorf 537. 681.
Eaicnb«Y4>9t S^^t S^* <^« ^^^ 768, 784. Kallendorf 871. KaraibraDO 8, 11,
868. Kattanbarg 887, 822. Katsabdorf 181. KIrelibaiv 406. Kirebbaia 288.
Kiriiag 28, 289. Kolleadorf 881, 583. Kòai^rona 377, 514. KSaigttatten 587.
KraM 29, 42, 48, 58, 108, 365, 366, 867, 489, 622, 718. Kraaiensteln 878.
KraautcCtaa 1, 128, 530. Krottendorf 604. KnafirB 868.
Lm 806. Laasaadorf 828. Laatdorf 46. Laia 49, 388, 610, 9U, Laopoldadorf 441,
U7, 878, 6U. Loibaa 86. Loibarsdorf 100. Loidaathtl 508.
MaaanrSrtb 217. MarUiubraan 388. St. Mtrgaratb 165, 186. MarqnarUdorf 858.
Maaatraak 130, 484, 446. Maiahartadorf (bai Maidling) 349, 429, 431, 638,
635. MelMliag 212, 766. MeÌMaa lU, 127, 199, 388. Melk 138. MaMaadorf
312, 892. Mddling 67, 138, 176, 204, 818, 362, 468, 474, 641. MftUarsdorf
298. Makkaraa 201, 552.
lleabarr M, 828. Ifeadorf 351, 747. Navtiadal 62, 405. Ifonadorf 767. NaMdorf
61, 814, 849, 862, 410, 435. NfiUiag 810.
Odaabraaa (atagafangen) 211, 780. Obliag 211. Olbartdorf 687. Opoldtdarf
(eiagegugeB) 298. OtUkria 356. OtIaaUial 477, 617, 665.
Pariagandorf 626. Pambliaf 839. Paagea 152. PfclkUUen 16, 5U, 850. Pira-
wart 869, 454, 640, 685. Poitdorf 428. Poid»ninB 400. Poranidorf (einga-
faagaa) 374. Pors 165. Potteabrunn 812, 449. Prinxendorf 69, 192, 431.
Pdbra 123, 454. Pirttaadorf 67, 470, 5U. Pusiadorf 545.
ttdgoa Radeebra (Radagaad?) 706. Riideadorf 385. Radelhorea (tiagagangaa)
149. RaMiagdorf 803. RaUaltdorf 463. RavaUbach 397. RainharUdorf 620.
RaiMOdabarg 206, 769. RaiapracbUiiOlla 680, 711. Reta 871. ReUbacb 435.
Riebanboraa 346. Ricbpotaabacb 349. Riadaathal 795. Riekertdorf 121. Rit-
teadorf (alagcgaa?*») ^^ ^U 76, 117, 118, 362, 657. Roggandorf 330, 335.
231, 242, 660. Robrawiiiag 87. Rohrbaeh 377, 576. RSbraabacb 601.
Radba 139. RaparUlkal 793. RaMbacb 632, 741. Rattarn (aiagagaagaa) 793.
8chiHara 47, 98, 133. Scbiraatdorf (aiagagaagaa) 848, 401. Scklaias 396, 4U,
426, 738. Scbwabdorf 664. Scbwacbat 60, 474. Scbwaiabart 61, 102, 169,
388, 660. Saabadi Rotaabacbia? 870. SeiserMiorf 788. SiebaabirUn 422.
aiaradorf 608. Slaioatfeld 12, 47. Sittaadorf 845. Siarariag 125. Spariwarìaaka ?
196. Spaiaiag 344. SUIIara 269, 364. Siaia 726. Statten 3. SUUfriad 536.
SUakaabnum 307, 884, 867. StoekaUll 833. Strupfing 208, 482, 790.
TbNara 261, 613. Techadarf 325, 861. Tiantal 840. TraUkirchcD 40, 337, 444.
Traaafald 712. TraataianBadarf 370. Trasdorf 325, 390, 391, 721. Tala
543. 884, 606, 746.
Digitized by
Google
xxn
alle anderen seìnein Schirme ontentehenden Gotteshftoaer Oster-
reiebs <) Qbertragen* welcher deoD aach in dieter EigenschaA im
Cod. trad. und im Todtenbuche (9. NoTember) erscbeint Aber scbon
1137 bewìlligt Papst InnoeeDzlI. dem Stìfte daa Reebt der freieo
Wahl, so wie der EntferniiDg dea Sebirmvogts, welcher jedoeh dot
aua der Familie des Stiflera genommen werden aoll *). Dem zafolge
eracheinen aucb Leopold V. *) und Heinricb Jaaoroirgott ^)
in dieser Eigenschaft. Neben ihnen eracheinen auch UnterrSgte
(Subadvocati), wie 1117 Rudolf ?on Porge •)• Adelram •), 1197
H a d m a r ?on K u n r i n g v). Doch achon nnter Heinrich Jaaomirgott
lieasen sich die Unfer?5gte rielfache BedrOckungen zu Sehulden
kommen *), daher bestfttigt er dem Stifle Kloateroeuburg die fireie
Wahl deraelben, um fthniichen DbelsUnden vorzubeugen, und spricbt
sich gegen die erbliche Verleihung diesea Àmta deutlich aua *).
Seit dem Beginne dea 13. Jahrhunderta eracheint kein ScbirmTOgt
mehr; die hftufigen StreìUgkeiten Qber BeaiU werden, wo der galliche
Weg nicht ausreicht, auf dem Rechtswege auagetragen «*). Die Stelle
UtecMorf («liftftiaM) 876, 677.
Yelm 191, 104, US, 474, 543, 608, 882. ViehlMf«i 808.
WalkMutaia 201. WaltMvkireliM 312. Warlb«rf 301, 413. WaU«i4orf 330, 471.
WeidUBg4, 70, 77, 90, 130, 319, 307, 308, 400, 437, 4U, 804, 003. Wti-
keadorf 31. Weiaùeri U3. WMs««dorf 8. Wi«luid«4orf 140, 103, 401.
WieMBdorf 413. Wilfertdorf (Rleia) HI, 373, 496, 808. WilhelMiorf 010.
WUrag 736. WiaMradorf 189. Vfimàm 370. Wolfiibadi 340. WolMtol 30t,
047. Wolkeradorf 387. Wsllertdorf 148, 899. WirOach 431.
Zebaldawùiù (Bailweia?) 331. ZeUeradorf 890. ZMiaendorf 473. ZolMM«i4orf
(eingafaagea) 303, 303, 701, 796. ZwMtMdorf 366, 348, 379, 430, 884.
ZwHtkximg 139, 497, 030.
^) Priaogeaitaa ndm Adalbertaa aoaia*, adroottaa NiveaktrftMia «mImÌm flwtaa Mi,
•I oiiaiiB danaironMB ad advocatian aarekioaia peHiMoUaa. P«rts , 88. XI.
CoatÌB, Claiiatroft. priau.
*) Fiachar II. 130.
•) Cod. Irad. a. 160.
«) Cod. trad. «a. 303, 300, 307.
*) Cod. trad. na. 16, 31, 33.
•) Ibid. a. 04.
0 Ibid. a. 480.
•) Cr. Haad, Malropol. Saliab. U. 8.
•) Fiacher, 1. e. II. 149.
>«) So Cod. trad. aa. 444, 447, 843, 808, 890, 899. 8o aiit daa Grafaa tob Pailalaia
(Fischer, S. IS6), mit Poppo ?oa Spaafeaberch (ib. 171), aiit dea Poaiiaiaaaara
(ib. 315), mit Niklas dem Esel (ib. 319) ned dea Aafaaliaera (ib. 330), wa(«i
Kogeibrunn (ib. 317, 3U, 335), BreiUaweida (ib. 378), Taltaiidorf (ib. 170),
Digitized by
Google
xxm
éas Vogts Tertrìtt oan der Landnuurscktll (so 1300, Urk. 74, Stehn
fw Meiasau).
An der Spitie de» Haases stand der Pr opst Jn Folge desPriri-
legrams ron Papst Innocenz II. (30. Not. 1 137) aas der freien Wahl 0
der Stiflseapitularen *) herrorgehend. Ober die Art und Weise der
WaU ist ans den frfilieren Zeiten nk^hts bekannt; die aus spfiterer
Zeit erhalteoen Wahliostruroente *) zeigen, dass die Wahl unrenreilt
Back dem Tede eìnes jeweiligen Prilaten, gewftholich schon den
nieksCen Tag nack dem Ableben, rorgenommen worde. Weder
kiselidfliehe, noeh landesberrìicbe Commissire hatten dabei za thun.
Ersekeinen aucb letstere, so treten sie nur in der Eigenscbafl eigens
geladener Zeugen auf. Die Wabl selbst geschah von alien Glie-
deni dea Hauses (mit Ausnahme der Niebtprofessen) entweder
aaf deal Wege des Coropromisses odor der Abstimmung. War die
Wabl entacbìeden , so wurde der Gewfihite gefragt , ob er die ihro
ZQgefkneiie Wflrde und BQrde Qbernekmen wolle. Nacb erfoigter
Annakroe worde ron den eigens berofenen und der Wahl beiwoh*
aeiiden Notarien das Wahlinstmment aufgesetzt, welches, Ton alien
Wihlem antersehrìeben ^), dem Passaoer Bischofe als Ordinarius
ikersendet wurde. Bald daraof begab sieh der NeugewShlte zu dem
Bischofe an den Ort, wo er sich gerade aufhielt» nm die Bestdtigung
za erlangen, wenn nicht (was als Ausnahme zu betrachten ist) der
Bttchof ihm die weite und kostspielige Reise erliess und die PrQfung
md Bestitigung der Wahl einem Vertrauensmanne • meist dem Offi-
eialen za Wien, Qbertrug *), Von einer eigentliehen Benediction
erseheint eben so wenig eine Spur, als Ton einer landesherrliehen
Bestitigung, wenn aueh der Landesherr bei der Wahl selbst gegen-
■Mda (A. t78). Sidie faraer die Urknadea diMet UrkondMbochf aa. ISt, 155,
isa, laa. tsi, tsz, 252, sic, ztt, za, us, 373, 3ss, 400, 471, 4S3, sto, 587.
*} Obwuitg r«ro U eia»d«ii loei prMpoftlto rti tuornai qnolibet laecestoniai aulluf
iaiM ^«elibM tMreftiaait attatla tea violeatia praepoaitnr, aiti qu«m fimtref
c«auBuiÌ eouesM, ant fralraia para coasilii saaiorU tecaBdani dei tiiKorem et
hmMi Avfaatiai r«f«laai pranderiat eiifaadaoi. Bai Fischer, IL paf . 135.
*> b dea eratea fisf Jalurbanderkan kdnmt die Veriadereog dea Naneas der Aafj^nom-
BMMB bei der BiaUeidaefr aichl ror , aie begiaat erst ait dem Jahre 1617.
•) Orknde 171, SaS, 447, 593.
^) Die Panaal iat: IS^a N. ff. predirle elecCtoni ìnkerfui, et fa Doaiaoai N. N. coaaensi,
et amni propria baie decreto aubacribo.
•) 8o bei der Wabl dea Propata Bartbolomiaa 139», Urkaade 504.
Digitized by
Google
XXIV
wfirtig war <). FQr die Bestfitigang » so wie fUr die bei dieser
Gelegenheit ndthigen Documente waren nicht UDbedeutende Geld-
summen aoszulegen *), die, wenn der Bischof niobi in der Nfthe
(z. B. auf seiner Herrscbaft St. Pòlten) sicb befand, dureb die Reiie-
kosten nacb Passau oder Ebeisberg erbdbt wurden.
Der Propst batte f&r seine Person gesonderte EinkQnfle» dar-
unter den Hof za Riekersdorf *) und Gelddienste an mehreren
Orten ^). Er stand an der Spitze der ganzen Venraltung. In welcbem
Umfange er in dieselbe eingriff, hing jedocb Ton der Persdnlicbkeit
ab. So erscheinen sSmmtlicbe innere and ftussere Angelegenheitea
centralisirt in der Band des ausgezeicbneten Propala Stepban Ton
Siernd or f (1317— 1337) »), aber aucb unter Propst Rudwein
Ton Knappen (1341) in der Hand des Oberkellerers Hartmann •).
Die mit einzeloen Verwaltungszweigen betrauten Stiftsglieder legten
im Anfange des 14. J^brbunderts alle Quatember-Donnerstage, spiter
am Jabresscblusse (das Jabr vom Zeitpnnkte des Amtsantrìtts ge-
recbnet), dem Propste Recbenscbaft fiber die ibnen anrertrauten
Gescbftftszweige , und lieferten den Oberscbnss in seine Hand aos»
oder empfingen von ihm die Deckang eines allfòlligen Abgangs.
Der Propst selbst legte entweder dem Gesammtkapitel • oder den
Àltesten und den gewfihlten Vertrauensmfinnern des Rapitela (certis
deputatis) anfangs jeden Quatembcrdonnerstag, spftter immer nach
Verlanf eines Jahrs, den Wabltag als Ausgangspunkt gercchnet» eine
vollst&ndige, ins Einzelne gehende Rechnung. FQr die Besorgung der
lanfenden Gescbfifte und seiner EinkOnfte batte er einen Hofmeister
(Magister curiae), meist rittcrlichen Geschlecbts, dessen Wirk-
samkeit sicb jedocb mit der Zeit dabin erweiterte , dass er in Streit-
sachen zu Gericbtc sass und mit den Beisitzern dieselben entsehied ^).
^) So bei der Wahl dee Pro|>et9 Rudwein voa KiM|i|ieii. Siche Ankang Nr. XIII. ad
anMm 1386.
*) Sieke die Anmerkiugea tnr Urkuado 447.
*) Er ambeste 160 Joeh Ackerlaadf , % Wieeen, 3 Viertel Weiofirtea , ein Berg-
recht Ton 36 EioMra und das Erlrfigniss von Z BergUìdingeo in Jahre.
*) Anno 1330. Nota reddita» praepoalU, de quibai Cellerarìus ail perelpit De Chremsa,
de Obrechedorf, de Wilholanedorf, de PogoIcsBoweidel, de PreiUaweidaeh, de Óden^
prnaa, ftaeapnian, hadmartdorf, paltrauisdorf (G libro L.).
^) Die kleiae Rlosterneobarger Chronik eagt ron ikn ad aanan 1334 »er waa voi
der ntcbet atifter uaeh den narggraven*. (Archiv TU. 23Z.)
«) Siehe Urkonde Z06.
') Aiunahmsweisfi ers4*lieiut der Propsl «eibal ala fìorirbUroraiUeader. Uràvude Z6T.
Digitized by
Google
XXV
Besondere Verhftltnisse des Propsts waren jene zu deo Zechen und
den Klosterneuburger Schiffern und Fischern. Erstere, wenn aie
aa KireheD bestanden, die xum Stiftspatronate geh&rten, mosaten lur
Grùodung sowohl, ala zar AbftnderuDg ihrer Statuten die Genehmigung
des Prftlaten einholeo <)• Letztere ehrten den Prftlaten als Vorstand
der lonung, dem de neben bestiminten pers&nlicbeD Leistungen aucb
Gelddienste sebuldig warea >).
Zafolge ibrer geistKcben WQrde und weltlicben Stellangwar das
Anseben von Klosterneuburgs Prftlaten ein bedeutendes. Oft erscbeinen
ne !m Gefolge der Herrseher, als Zeugen bei wiebtigen Begabungen ond
Freibriefen*), aucb als Gesandte in Landes- und anderen Angelegen-
beiten^).
Die EinkQnfte desStifts») flossen tbeils aus den in eigener
i) Siehe Urkando 378, 438.
S) Sieke ABbaag Nr. HI. IV.
*) 8«, «01 «nr timige FiUe aaufBbrea, ertckeiat Proptt Marqoard bei d«r Ktrchweihe
tv Pittea (Moa. Boiea IV. 415), 1133 aU Zeage ia eiaar Urkaade B. Konrad't
roa Passaa fìir Reichorsber^ (Duntis, Gena. Mera 1. 313), 1160 ia eiaer Urkaade
daaMlben fir ZUtersdorf (Link, Anaiiet Claraev. I. 177), 1161 bei der Aatferti-
g9ug de* Sebottner SUflaagsbrtefe (Honaajr, Qe^eh. Wieas, Urkvadenbacb If r. VII),
ia daauelbea Jabra ia der Urkaade des Passauer Biscboft ff r St Póltea (Alb. de
Haderaa, Hitt Sanbipp. P. I, pap. 206, n. 39), 1162 ia der Urkaade dea Biacbofs
Kearad von Pasaaa fur Waldbaaaen (Korz, Beitrige, IV. Bd. Urkanden toh Waldhausen
Ifr. «), 1163 bei der Stiftong Voraa^i (Jal. Caesar. I. 758). — So Propst Walter 1220
aia SSeage der Aoa^icbung swiaebea Otakar tob Bdhinea and dem Prager BisUinm
(Bocek, Cod. Diplom. Moraviae II. 123, n. 120). — So Propst Ortolf 1365 im Stiftbriefe
fir SU Stepbaa (Ilomiayr, I. e. n. 187), in der Bestatigangsnrkande II. Rudoirs IV. fSr
ZwetU (Uak, 1. e. 1. 777, col. 2), ia StifUngsbriefe fdr Ffirstenfeld (Stejror, col. 350),
ìmFreìbeitsbriereRttdoirs IV. iiber die ZebenteToa St. Florian und St. PAIten (ibid. col.
346) and 1365 in der StiAaafsarkande der Wieaer llockscbale (llormayr, I. e. Nr. 146).
*) So Propst Dictour 1251, als Gesandter des Landes an Constantia tob Meissen
(Horaeefc, e. 15. Haselbaeb bel Pea SS. ad b. a.). — 1343 ist Propst Ortolf aa-
fleicb aùt deos Abte tob Heiligenkreas Revisor der Recbnungen des Hospitais
8L Mirtea vor deal Widmartbor, eraaBBi Tom H. Albrecbt II.
*) Die GeaanMiteiakiiBflB ond Aosgabea aiad nar tob den letxten Jabren des ZIV. Jabr-
baaderta aofbehalteB aad folgeade t
la Jabra 1383: 2850 tal. 77 dea. BiakiaAe 2703 tal. 7 sol. 14 den. Aosgaben.
1384: 2630 V,
»
20 dea.
«
1385: 2806V,
„
•
081 „ 87 den.
«
1387: 2111
w
49 dea.
n
1388: 2149
»
7 sol. 4 den
m
2493 n 48 den.
n
1389: 2246
m
30 dea.
n
247» , 7 sol.
^
1390: 8217
»
24 den.
n
3000 « 12 sol.
2 din.
1391: 2606
n
7 sol.
n
2846 ^ 7 sol.
Il don.
1392: 911
«1
69 den.
^
1377 .
m
1393: 999
n
09 dm.
»
(R libro C.)
Digitized by
Coogle
XXVI
Regie betriebenen Wirtbscbaftsiweìgen, theils aas den Abgabeti der
Uaterthanen.
Zu den ersteren geh&rteo die dem Stifte eigentbamliehen and
Ton ihm seibst bewirthschafteten Meierb((fe und das Ertrigniss der
Weingftrten.
M e i e r b & f e besasa das Stìft neben dero dem Propste zngewieae-
nen Riekersdorfer, und dem Harmannadorfer^welcherdemOberkellerer
in partem salarli zagewiesen war, xu Bierbaum, Kablenberg, Pirawart»
Ravelabacb, Entental und Hofen 9* Sì® wurden in der Regel toh
Laien rerwaltet • nur aasnabmsweiae eracheint in dieaer Stellung eia
Laienbruder *). Das Personale bestand aos einem Sehaffer (rillicus)»
seinero Knecht (seryus rillici), dem Hirten (pastor), dann roebreren
Mftgden (worunter eine eigene ancilla ancarum). Die eigene Regie
wurde erleicbtert durch die pers&nlicben Dienste, welche die Unter*
1) Za dieMB Ittetorea wardM «•di dit bMacUMirtM Zékmt» «{■filitfert im Jakr*
1339 eneheinra bi«r alt BiakOafl*:
8«nriciuB 1 1 tal. 7 sol. 7 dea.
Bifena Fachtaaf 4 Matti 8 MatMa Kora.
Zebaal 8 * 10 * »
DaroB vanraodat: aamlaata saal 45 mair.
villico a Biatr.
Ciikro t oiatr.
Siligiaia 8 mod. 6 OMtr.
DacJBM 4 nod. 3 natr.
Venraadat : prò aaoiiaa 1 mod.
eastodi ia campo (daa Faldhitar) 7 aatr.
Ordat aVa ^oA. 3 aMtr.
dacima tVt "*od. at da Spilara t nod.
Vanraadatx tUIìco 8 natr.
prò aatrimaato X porcoraai t aod. 4 natr.
Avaaa: 10 mod. % matr.
dadma 4 mod. 5 aMtr. at da SpUani 2 mod.
Verwandat: la mafia prò pibolaciooa aqaoram 1 mod.
prò aotrimanto X porcoram 2 mod. 4 matr.
prò pacudibas iaTaoibaa 1 mctr. (Libar L.)
1378 (Libar A. t), lagt Bruder Ulrick dar Uwbsar, ScbaTar sa Hofea, Racbaaap.
Et gahdrt daxa aiaa Staterai ia der Aa , dia Kammanriata aod Haimviaae.
Er liafart io dia Stin«kOcba «gamettat awaia, caatrawo, lamper, cbalbar
Yod ipaoTarl*'. In der RecUnuo^ bamerkt ar: .ril tir talat mir faatorban
ao dia, dia mir dia w o I f kingatra^an kabMt". Er aaklt im Sckoitta fEr daa
Scbaaiden aiuaa Jaackart Weixao 40 dea., Hafar 20 daa. Baim Sckaittkaka
geht ein faasaa Rind auf. 1339 aracheint prò raaora OTÌam 12 daa.
•) So 1284. Brader Ulrich sa Riakertdorf (Aahaog N. V.) 1378. Bradar Ulrich dar
Lawbaar sa Hofen (Libar A. 2).
Digitized by
Google
IXVII
thmien m dieseo Hdfen zu leisten batte n. Nebst den Meìerhòfen
hatte das Stift aueh eia eigenes GestQt, anfangs in der Kahlenberg
g^entlber liegenden Aa, spftter in Hofen.
Was den Weinbau betrifft, war Klosterneoburg und scine
UmgebuDg sebon yen Natnr aus fìlr diesen Zweig der Landwirtb-
sebaft begOnstigtt und die Eìnwobner foigten dem Winke der Natur.
Grosse Strecken Liandes, welehe jetit als spftrliehe Kleefelder, wenn
oiebt als Odeu, erscbeinen» waren damais zur Zeit der Weinlese Qber*
siet mit frfiblicben Menscben, welcbe die Gaben des Lyftos lasen und
beimfiibrten ; eine Ersebeinung, die mit jedem Jabrbundert abnimmt,
wie die b^Qnstigenden Verbaitnisse abnebmen. Das Stìft widmete
diesem Ertragszweige seine ToUe ThStigkeit und Geldkraft. Wenn
wir die Urkunden der frOheren Jabrbunderte durcbgeben, finden wir
das Augeooierk des Stifts fortan dabin gericbtet, in gdnstigen Lagen
gelegene WeingSrten an sicb zu bringen, — ein Beweis, dass der
Weinbau damais sicb lobnte.
Die Art und Weise des Betriebs ist unverfindert geblieben.
Ober je eine Anzabl Yiertel war ein Weinzierl (yinitor) gesetzt, welcber
die Bearbeitung zn besorgen und zu flberwacben batte 9* ^>® begann
im Norember mit dem Steckenzieben (extractio fustium), dem Krftften
(opus by emale), dem Gruben (fossatura) und dem Steinaustragen
(stainrassen» collectiolapidum), — Arbeiten, die aucb im FrQbjabr er-
sebeinen. Im Februar und Mftrz erfolgte der Rebenschnitt (scissatura),
und, sobald die Erde auftbaute, das Fastenbauen (prima rastratura)»
diesem foigfe das Jathaucn (secunda rastratura) und Steekenschlagen,
welcbem das Ausrftumen der Fanggruben voranging. Im Juni kam das
Aafbioden (ligatura) an dieStecken mitStrobbftndern (widen» glossae),
ìa Joli das Bandbauen (tertia rastratura), im August das Wipfeln,
Lanbausbroeken, Einfrieden (opus frieden) mit Dornen (spinae, sepes
spinarum), und Weicbbauen (quarta rastratura). Arbeiten, auf beine
bestinmte Zeit angewiesen, waren die Auspflasterung der Runsen
and Herstellnng der Fanggruben (foveae), beide durcb die abscbQssige,
\ àmMkm&wiaé «ncbeÌBl di« Hiagabe «ìbm Waiagurtut aaf HalbbM (Urk. ZU). In
*•••■ F»ll«, to wi« Meh, weiui Weiagirten aof Leibgedisf a hìag«g«ben «erden,
«v4« 4m Brluataag derMlbta in gnUm mitUcreo BaMtUade lielMrgMUUt (Urk. 463).
6«f«i Bada 4«a 14. JakrhanderU wardea Weingirlea ia Battandbau gegebea. So
ktiaat aa ia dar R«cknang voai Jakra 130S: Nota: Woifhart vinitor Aonreait
ràaaai Scbaf |»al prò 9 tal. tzeoptia laboribai foasaiara et adaaature.
Digitized by
Google
xxvin
mitunter. wie in Weidling und Hdflein, ateile Lago der Weingftrteo
gebotea. Endlich folgte» nach Yerschìedenheit der Witterung ini Sep-
tember, October oder Norember 9> àie Lese (Tindemia) *). Die bei den
^) So wir 1313 die Lese fn Klosterneuburg so Mirtini nocb nicht beendet Sie wer
sugleich eine der reicbetea nach Link Annalee Claraevalleneee L 618 imd lltO. col.
1. «utvMb defieientibnf ninii vm rinl prò rase racno aeqaaliter tradtretar*.
*) Ich stelle hier ArbeiUl&hae nnd Materiaikosten des Weiogartbanes aus den Redi-
nangsbuchern (so weit mSglIch) sasammen:
Coliector (Laser) per die» USI, Id. — 18»t, Od. — 1323, I d. nnd Brod. —
1324. 1 d. — 1335, I d. — 1387, li d. — 1883, IV d. — 1886, HI d.
Portitor (BnUentrfiger) per diem 1321, 1335, II d. — 1322, IH d. — 1323, ^ (1^/^ d.
ond Brod. 13U, I d. —1371, IV d. — 1377. Ili d. - 1366, IV d.
Porreetor (Binschlager) per dIem 1821, ili (2%) à.
Calcans (MosUer) per diem 1321, 1385, II d. — 1828, ni d. — 1388, ij (IV,) d. «nd
Brod. — 13U, 1 d. — 1371, IV d. — 1377, III d. — 1385, V d. — 1386, IV d.
PuUtor (Schneider) 1321, IV d. — 1384, V d. •
Castos (HSUr) per noctem 1321, IV d. — 1371, VI d. — per dien 1821, U d. —
1371, U d.
Vinitor (Weinaierì) per diem 1377, 1386, V d.
Lifpitor vasonim (Binder) per diem 1321, XII d.
Imposiior (Rossmagen) 1878, 1886, VI d. — 1882, Vili d.
Fossalor (der kriftei oder ^mbt) 1321, 1841, IV d.
PosUUns (Nachsteher in der Use) 1321, 1871, IV d. — 1332, 111 d. — 1828,
^(1</,) d. und Brod. — 1324, li d. — 138:;, V d.
Rastrator (llaner) 1380, V d.
Coliector lapidam (Steinklauber) 1386, III d.
Ilurator (Maurer) 1380, X d.
Pro voctura 1321, X d. — 1385, XIV d.
Pro XIV vecturis spinamm ad opus frieden 1331, XLIV d.
Pro mille atecken 188S, XLI d.
Daran moge sich (aas eben diesen Quelle») eìiio Zusaramenslellung der Zeit,
wann die verscliiedenen Weingarlarbeiten in verschiedeneu Jabrcn begannen, so
wie des Ertrignisses an Most reihen.
Opus hyemale 1333, 8 Nor. >• 1334, 8. Noy. — 1835, 13. Not.
ExlracUo fusUum 1321, 11. Febr. — 1831, 4. Febr.
Putatio 1321, 10. Febr. — 1331, 4. Febr.
Prima rastratura 1335, 8. Mira. — 1836, 1. Febr.
Fossatura 1321, 10. Aprii. — 1331, 11. Miirs. — 1333, 15. Aprii. — 1384, 8. AprìL
~ 1335, 4. Mai. — 1836, 10. Aprii. — 1341, 20. Mara.
ExsUrpatura, secunda rastratura, Jat 1321, 19. Mal. — 13^1, 27. Aprii. — 1333,
10. Mai. - 1334, 23. Mai. — 1335, 20. Mai. — 1336, 15. Mai. — 1385, 7. Mat
Ligatura 1321, 16. Juni. — 1331, 28. Mai. — 1341, 17. Juni. — 1385, 21. Mai.
nastratara tertia 1321. 27. Joui. — 1331, 27. Juni.
Tertium opos, rastratura qnarU 1321, 14. Augnst — 1343, 30. Juli. — 1883, 4.
August — 1334, 4. Aigust — 1335, 81. Jnli. — 1385, 1. Augnst.
Vindemia 1321, 25. Sept — 1322, 8. Oot. — 1833, 38. Sept — 13U, 28. Sept —
1334,6. Sept. — 1385, 4. Oct. — 1371, 17. Sept. — 1877, 28. Sept.— 1371»,
4. Oct. — 1380, 8. Oct — 1384, 5. Sept. — 1385, 20. Sept. — 1386, 1. Od.
Digitized by
Google
XXIX
Weingirten selbst gemostelten Traubeo warden als Maiseh in LaideD
dvreh eigene *) oder aafgenomroene ZClge nach Haase gefDhrt. dort
im Preasbause (zunfichst der Kirche und Obernkaminer) aof deD
Stod[ aofgeschlagen , und der gewonnene Most durcb Triiger
(portìtorea) in die Terschiedenen Keller*) gebracbt und eingefaUt*).
SchoD firObzeitig waren grosse GebQnde im Gebraucbe.
Da sftmintlicbe Àmter des Stifts Weingftrten besassen, worde
aoeh Ton alien der Wein rertrieben , and zwar entweder durch den
Kleinsebank (docUlatio) oder darcb den Verkauf im Grossen. Dieses
Aoasebanksrecbt war den Amtem ron den Regenten bewilligt ^).
Eben so hatten alle Stiftsdiener die Freiheit des Kleinscbanks fnr
die im Eigenbau gewonnenen Weloe • worOber oft mit der Stadt
Streitigkeiten aosbrachen, die mancbmal aof gOtlichero Wege ausge-
tragen wurden, mancbmal aber durcb ricbterlicbes Einschreiten bei-
gelegt werden mnssten. DerAusscbank imKleinen geschahzuKloster^
■enbiirg in den einxelnen Kellern >)» dann in den Zebentkellem zu
Heiligenstadt *) and Kablenberg als Most (mastum), Heariger (finum
Irtnf itr Lete: Ib Kahlcnberf (ia oalro moate) 1S85, 67 Karr., S torà., S rato. —
UTS, aSEarr., 6 Ura., 6 tèmo, — 1S77, A» Karr., 6 tara., 3 tmc. — 1894,
Itt Karr., 6 tara., 6 rate, IO rraaa. — 1398, 3 Vt •ol><l' Karr., 5 tara., 5 rase,
la étm Waia^irtaa daa Oberkellerer» 1339, 18 Kirr.
la daa Waiafirtaa aa Xloataraaabarf 1398, 131 Karr. at duo mafiia rata al
qaiaqaa Taaa ad 40 rraat, ai qainqaa taraarìi. — 1383, 150 Karr.
*) DiaatifUiebaa Pfarde bekoauaaa wlhrand der Weinleae: alaa peasenu^ in /tettar.
*) ■• araehaiaaa: dar ^otaa Keller auf der Obérakaaiaier (ia eoperiori caaiera), and
dar klaiaa abeadaedbet, dia Keller in der lehuel, in fiechhawe. In fleieckkoff, im
sjafalhoff (ia caria latenua) , in der Pfltter (ia pietrina), im newkewaal (In nera
doaM»), sa 8t Kaaeffaad, im bolzhoff (In caria lignoram), in dem Cbyel, In dero
Boaaafartaa, ia dar paeteja, in dem gwelib Tnder der packkamer, daaa der gaet-
kaBar, dar Spaiskeller, dar Refentkeller (celiare refectorìl) and der auircbegker.
*) Da der la atlAlickea Waiagirtea , «elcbe la dea beetea Lagea gelegea waren,
(avoaBeaa Wein sa daa edelttea Gewicbaea dei Landes gebOrte, warden aach
tft daadl Geaebeaka gemacht (eogeaaaata Verehrangea) ; ao a. B. 1353. Domino
de Pkaaabarg (dam HoAnartckall) 1 rat, plebano da a. Stephaao (Leopold von Sach-
MagMg)lTaa.
*) la dem Pririlegiam der Hersoge Albreckt 11. and OUo rom 19. October 1335 (bei
Fiaeker pag. 383) erachelaea ala achaakberecktigt: alle dea Golakawa ampi: die
Prebetay, daa Cbelaampt, die Oberkammer, die n leder Cbamer, dai Sieckampt,
die Gaairay, dia Oblaj, die Pkistrey rad dai Spitol. Nebatdem darf der Propst
darek «aeiaa Porger oder dieùer* jihrlich 100 Aidor In der Stadt aaaackenken.
*) Der Keller, la welcbem aasgeacbenkt ward , worda darcb òffentlickon Aasmf
bekaaat gamacbt, der Anarafer orblelt t Denaro.
*) la Heil^eaatadt warea 3 Keller: Celiare magnum, cecuudum celiare retro, tertiuni
prope torcalar.
Digitized by
Google
IXX
reeeiis) oder alter Weio (vinum retiis). Obrigens batte daa StUl
aaefa noeh b Eni 9 ^<1 Wieo •) daa Weiosehaoksrecht, doch mìt
beatiouDter Quantitit
Der Verkauf im Groasen batte seìneRichtong nacb Oaterreicb eb
der Eoa, Baiern» Bftbinen uod MAhren. Von dort •) kamen die Kiofer and
erkauften deo Wein von den eiDieloen Àmtern entweder gegen bare
Zablang oder aof Credit (in weicbem Falle der KAufer zwei BQrgen
ZQ stellen batte) mit bestimmten Zahlungatenninen oder tauacbweise
gegen Tucb» Barcbent, Wollenxeuge, Mebl, Weinatecken, Klee»
Specereiwaaren etc. In den letiten Jahren dea XIV. Jabrbunderta
betrieb daa Stift einen Weinbandel die Donau entlang bis binauf
nacb Paaaau in eigener Regie. Der Wein wiirde aof ein groaaea
atiftliebea Scbiff geladen, dieaea mit PferdekraA atromaofWirta
gefUbrt» und der Wein auf den einxelnen Stationen Krema, Stein* Ipa»
Mantem, Freiatadt» Ena» Linz» Paaaau rerkanft» worauf daa Scbiff,
meiat mit Sala und Binderbolz befracbtet, aurdckkebrte, und der mit
dem Handel Betraote dem Propate die Recbnnng legte. Docb war
dieser Handel im 14. Jabrbundert durch daa Umgelt, in dem folgen-
den durcb AufseblSge und Mautben aebr gedrOckt ^),
Nebstdem flossen dem Stifte Einkflnfte aua dem ibm eìgentbOm-
licben, aber oft beatrittenen Urfabrrecbte»), welcbea bald in
eigener Regie betrieben bald rerpacbtet wurde» dann aua dem wicbti-
gen Wasaerrecbte auf der Donau •) zu.
t) Z« Km M dMn ttiniMlMtt Hmim fir IS Fh^m*, «rtMIt Urék H. Frì«4ricli
ètm airtHbMM, la. Min lUi (FiMlMr, ptf. laS), UtVkUgi d«rek K. FH«M«li
óm a«MMA U. J«U 1819 (FiMbM*, paf . S49).
•) la WiM te aUfbliofe (TOT den 8cbotUotkort) fgr 40 Fvdtr, «rtheilt toa «mi
WÌM«r audlntlie IZ. Jdi IZaS (FUdier, puf. Ut), der KeUer hieee IUrgw«iae>
Keller.
*) atoekerev, Koneiib«rr, KreM, Steia, Oreia. Meitkawea, Boe, Uta, FreieUdt,
BrerdiBf, Hell, Aeebeek« KreeuaiMter, Welleee, Obenberf bei Paeeee, Pdeeea,
ReffeMbw^, Riekeodorf, Deckeodorf, LuMlekat, Mteekee, Reiekeakell, aelskerf,
BwfheMea, Pileea, Bvdwele, Btìm, LiefaiU.
«) aeereelMiaea UTZ die AsbelOife sa Uoeteraevabarr, HoUabarf, TyeraelaiB, Spies,
Melkeb, Bberedorf, aeweeaetaia, 8eraiaftt«a, Nebeis aUt der bedeateadea Zeblaac
vMi 4aa tal., a ee^ ao dea. lir ti fbder, 4 dreiUaf, 4 Aalef. Dee fease Rei»-
Brtrifaiae betraf 412 tal. 74 dea. ba Jabre 1476 erMbeiaea aebea dea errt
erwibalea aoeb AafMblife aa .Acbataia, Aiatbaia^ Aaebaeb, Ifeweabewa*.
•) Bei Fiacber II. paf . tas, 4oa.
•) BeaUtifi voa H. Radolf lU. IS. JuU 1106 (Flaeber, I. e. tU) ianerbalb der felf eada»
Oreaseat «aafefaafca oberbalb Hofleia ia derPaaegraeb pei deai Pierpama, v»4
Digitized by
Google
XXXI
DieiweiteArtder Eiokflnfte bestaod ausden Gelddiensteo')
imd Naturalldstongeo der Unterthaoeo.
Erstere warden von den GrandstQcken (Urbarleben, Feldleheo
Foratleben» Holzlehen, Ortlehen *), Purchreehtaehern, Hofstetaehern,
WisMhern), dano Toa bestifletea und unbeatifteten HofsUtten (eurtes
emn agrìs et sìne agris) nacb Verachiedenheit der Orte, dea Bodena
imd «onatiger Verhfiltniase in vencbiedeDer H5he entrichtet. Neo-
rìaae (Gereut, ooTalia) *) waren die erste Zeit befreit, in den fol-
genden Jabren waren die Abgaben gering. Ala Einzablungsterroine
eraeheinen die Tage der H. H. Miebael, Georg, Martin • Margaretba,
Aegjd, Philipp, Kolomann (doch nur jenseita der Donaa), Hìppolyt
(i« Pottenbronn in der Nftbe ron St. P<en), daon Marift Reìni-
gong and Gebort, ond der Dreik&nigatag. Mancbmal war f&r den
Fan aaamaeliger Zahlang naeh der Verfallzeit eine Strafe feat-
geatellt «).
Dineben eracbeinen Ablait und Aniait (Ab- u. Anschreibgebflbren),
wìe natOrlich, rerachieden nach Gròsse der Besitzung. EinigeOrtscbaf-
ten waren indieaer Uinaicht durch eine fQr alle Zeit verringerte GebQhr
Torandem beTorzugt*). Ferner kommen Malpfennige*), furgcding^).
da mtgegeivber la der twarcscn Stette^ Nid«rbtlb Spilar», «ad Mch beidea
lasadao Zelai ab raea aa dea nàlgrabea ob Erdporekh, vad da aatf^gea Tber
vaca aa dea dreasekea Pavaiea Ifiderbalb SUdlaw — nil «lleai deai, wa» aieb
dariaaea aiaehet vad voa Newadiagea erbebt, et tela Aaa, Graaat, Sehat oder
Ifevtebat
*) Aaao ia74. Nota Servieiat MiehabelU US Ul. 6 sol. 28 dea.
Mirtini, aiUviUtla et ia caraiiprìvio tS Ul. t sol. 17 dea.
Georìi 103 Ul. 3 sol. 4 dea.
Rellqaa t9 tal. 36 den.
Decima preeeatif lani 270 Ul.
Saaima 702 tal. 55 den. (B libro L.)
*) Diate eracbeiBea m AUrelehtdorf «ad Gòtzeadorf, aad aablèn i« VerfWcbe mit
ém aaderM die kleiaete Samae.
•) Cod. trad. aoa, 153, Pitcber li. ItO, 308.
^) Se n Nieder-Honabrvaa 72 dea. fir Jede Vertinnaitt.
•) la Raaelbach 30 dea., ia Braderadorf 70 dea., ia OttoatbaI Va >*^^'-
la Plrawart: laneataai poti optimaai.
*) Ertebeiaen aach aater der Beaeaaaag Btt- oder Imbita-Pfeaaiafe , in Lateia prò
praadio (bei Kahleaber;) , AblStaa^ eine* bei Gelegenheit der Taidia^ berxu-
alclleadea Mablt.
') Wird iai .Dieaatbacb aaf UotUraenbarr" vota Jahre 1401 erklirt: Nota, dea diati
vea dea bawteera aa taad Gdr^nlag, beiti fberf edinf .
Digitized by
Google
XXXII
prò pdlicula *) , Weggdd , Weidepfennige *) , VogtpfeoDÌge >)
Tor.
Die Naturalleistangeo besteben tbeils in Abgabeo ron
Nataralien» tbeils in persSnlieben DiensUeistungen.
Za dea ersteren gehdren : die DieDaikòrner *) tod Weixeo (siligo),
Korn (triticum), Gerste (ordeum), Hafer (avena), *) Bobnen (fabae) ;
der BluUebent *) an Gftnaen ond HObnern; andere NatnralieD,
namentlicb Kftse v), Eier, Scbafe •)• Sebweine •)» anter der Benen-
Dung Weisat (KQcbeodienst in der spftteren Zeit geoannt) <•) ; end-
licb der Zebent rea Getreide (bladum) und Weio» dann das Berg-
reebt Der Getreidezebent war bedeutend und erstreckte sicb auf die
vier Getreidegattungen : Weizen, Korn, Gerste und Hafer. Er wurde
entweder in natura genonunen oder aber im Verpacbtungswege bint-
angegeben <i)- ^>c FrQcbte kamen in die stiftlichen ScbQttkfisten,
^) Wird in einselnen Ortea io naturt eiu^eboben.
>) Ertcheine» in Siereriog, Ottekrin, Krlseodori; Orìnilag, òttiof , BBMrs4orf; •«te
P«r^ sn Klotteraevbur^, IBr eine Gtis», Kils, Kwk A — 8 dea., ffir «ia Itlb t — • 4m.
In Ti«mUI ^t jedM GmxIìImb daffir 8 Um m Pflngttm.
*) So enchttiMD avcb Geiddienate roo MGhlen , und aelt Anftng daa XIT. Jabrkaa-
darta ron Badaioban, s. B. sa Hrawart nabaa einar Badataba mit jihrU^ ixirt—
Diaoata aiaa andare »qaaa anni anno paciadt*.
^) In dam iltaaien Urbar arachaint baine nfibera Beatimaianf dea Oetreideflinaaea
(bloa bei Taihaim kdmnt der Aaadrnck: «antiqne mananre* ror), obwobl gleick-
seitig (Rancb, SS. U.) eia St Pdltner, Kremaer, Tnlner and Wiener Getreàdeaiaaa
erwibat wird.
*) Die neiatea DienatkSmar liefera Pirawart, Stoiseadorf uad Eipeltau.
*) Liefert Wielandadorf, aie geboren sar Eleemoayna Marcbionia (Spende am Sterbe-
tega dea Stiftera).
^) Die Kiae aiad entweder Swai^cbiaa ({croaae Kiae) oder klelaere, bei beiden iat
gewdbalicb der Warib featgeaeUt.
*) Bei den Scbafen erachaiaen ala Abgabatennine Viti and Jobannia BapUaiae. Bei
Harraa baiasi ea ^in Beaie*, TermoUilicb sar Auaspeiae far die Feldarbeiter.
*) Liefern Braderndorf, Pirawart, Pfaffatetten. In dem leUtern Orte laatet aaf sarei
Lebea eiae i>esoadere Abgabe ron 30 den. »pro examinacione porcoram*.
^^) Die gewGbolicbatenAbgabatennina aind die drei Hocbxeiten (Hocbfeate): Weibaach-
ten, Oatem, PGngaten; fiir die Hubner die FaacbingaUge (in oamiaprÌTÌo) ; fir
die Kiae jfnaeits derDonaaSt Aegidi. In den entfamteren Orten findel gewdbnlich
eine Abidaun^ im Gelde SUU, nicbi bloa far die Nataralien, sondern anch fir
die Befreian^ von der Scbnldiglteit , dieselben bia in daa Stift sa fubrea (prò
veclura). — Ala beaondere Abgaben eraebeinen 1340: Eblinaa io domo Nenaidel,
qne qaondam ftait Friderici Gaoarab 1 libr. cere micbabelia — Stepbanaa Camifex
in atrata ailicum (Kietiiuggaase) de IV« macello i Tmam aepl — Dietmaroa, gener
Berlholdi, da niacollo in roro superiori Ires asaaUiraa (ribus festia.
»») Siebe Anhang Nr. XV. NN.
Digitized by
Google
xxxni
welehe bei den einzeben WirthschafUh^^fen und der grdsste bei der
Stiftspfisterei sieb befanden. Der grOsste Tbeil ging f&r den eigenen
Gebrauch auf» der Hafer insbesondere reichte ftir den eigenen Bedarf
aiebt einmal aas, und der Ansfall masste durcb Ankauf gedeckt
werden.
Oer Weiniebent war ebenso bedentend , doch mioderte er sich
im Lanfe der Zeit durch den Umstand , dass das Stift fort ond fort
aof Vermebrang seines Weingartenbesitzes bedacbt war» wo sodann
Too den erkaoft^ WeingSrten der Zehent hinwegfiel. Die Bemessung
dea Zehents gescbab durch die sogenanute Beschreibung. Abge-
sandte dea SUfU (Zehentner, decimatorea) ^) acbfitzten nacb Been-
dignng der Weinleae den wirkliehen Jabresertrag, und bemassen
daTon den Zebent. Za dieaem Bebufe musate ibnen der Zutritt zu
den Kellem der Zebentpflicbtigen freisteben, waa natarlich nicbt
telten zu Widerstand und Reibungen Veranlassung gab , in welcbem
Falle die Landesfìlrsten *) und Herrachaftsbesitzer >} eìnzuschreiten
aieb gendtbigt saben. Zur Niederlage der Zebentweine jenseita des
Kablengebirgs (daa untere Gebirg) waren die Keller zu Heiligenstadt
und Kableoberg bestinunt, die Qbrigen aus dem oberen Gebirge und
fon jenaeits der Donau wurden in die Stiflskeller eingelagert. Zum
Cberfuhren derselben hatten die Amtleute in eiuzelnen Àmtern den
Wagen zu stellen. Die Cberfuhr der Weiniadungen, so wìe des
Getreides und Heu*8 Qber die Donau hatten die Klosterneuburger
Schiffer gegen eine bestimmte Entschàdigung zu besorgen ^).
Die peraònlichenLeistungen der Unterthanen bestan>
den in Hand- und Zugroboth ; so in der Stellung von Màhern, Schnittern,
Wandern(GapIer)»). Aufladern(Auffahrer)«).Pflfigen zum Ackern').
^) Di« ZelMDtocr tpeitten wihrend der Zeit ihrerWirksamkeitstets an der Tafel des Prilaten.
>j Dm Siifl batte daa Kellerbeschaurecht zu Krìzeudorf und Klosterneuburg^ in tolge
dea FreibeiUbriefa der Herzoge Albrecbt 11. und Otto voin 19. October 1335 (Fischer,
paf. 362), and daa Recbt, alien aua den ihin zebenlpnichtigen Wein^'iirtcn nacb
Wien beatinmten Moat zu beschreiben, durcb einen Freiheitsbrief Herrogr» Albrecht 111.
Ton 1. October 1372 (Fischer, pag. 401), dano das Kellerbeschaurecht zu Nuss-
dorf, Heiligenatadt, Grinzing, Sieveriog, Salmanadorf, Neustifl und Dubling durch
étm FreibeiUbrief H. Albrecbra II. vom i. Sept 1339 (Urkunde 283).
*) So AgDc* Ton Roaenberg zu Krizendorf (Urkunde 466).
*) Siebe Aabog Nr. lU ond IV.
*) In Harmanadorf.
*) In Riekeradorf, Haaclbach, Harmanadorf, Nieder-Holhbrunn.
'j lo Riekeradorf, OttentbaI, Weitendorf , Talhaìm zum Frùhlin;?s- uud Herbst-Anbau.
Digitized by V^OOQ IC
XXXIV
Wagen zur Lese und Sebiùttzeit und zum Oberf&hreD des Getreides
ood Heu*8 9 nach Klosterneuburg oder in eineo bestimniten Wirth-
schafUbof, ftir welche Leiatungen *) aber mancbmal eine AblSsmig
stattfand *). Diese EinkQnfte zu erhalten und zu rermebren , war
stets die eifrige Sorge der Stiftsvorstànde. Waren Grflnde 5de
geworden» so sochten aie neoe Ansiedier dabin za zieben; ebenso
wurden, wo ea ^unlicb» Rodungen (Gereat, Reotacber, Haidacher,
Dovalia) Torgenommen und ftlr die erate Zeit gegen einen geringen
Dieoat verlieben ^).
Zar Entacbeidang allAlliger Besitzstreitigkeiten, tbeilweise aocb
zur Einbebung ron Geiddiensten wareo die Taidinge (plaeita)
bestiromt , welcbe der Propst oder an seiner Stelle den Oberkellerer
abbielt; bierbei wurden aucb bestimmte Zablungen entrìebtet *) Ibre
Zabl Ì8t regeImSaaig drei *), aasnabmsweise erscbeint aor eia
Taiding dea Jabrs v). An einzelnen Orten musaten die Holden
die Kosten der Mablzeit trageo •) ebenao die Koateo der Dber-
nacbtung (Nacbtfelde) •). Aucb erscbeint eine Abgabe von Hafer
A) In Riekertdorf «wpiuift W^o; te ilM#lbMA, NMw-HoBabran, Bni««niéwf;
OttenUial, Felbeni, WeitoBdorft TaJkum yam bMUi veetanM. Bip«lta« «cIMit
Wagen sor Lete nach Kihlenberg.
>) Tereint ertehelnen diete Ifatonlleistnifen in Pfrawtrt Die GantlelMn- Beeitnnr
mfiMen die Àdier dee dorligen MeierhoCi dreimai in Jakre aekern, die Pracht
•dineiden, einheiseen nnd in dae StiA fShren, die HoMnttbeeitser nberdie Vrmtki
tcbneiden, die Mandeln binden nnd anfitellen. Der Scbaffer hat die Aniaaat, dna Dre-
•cben nnd die LAhnnnf der Arbeiten m beaorgen. Besfiflicb der Wieaen liegt dea
Lebenbe«Csen das Miben nnd die ZnfGbmnf in dea SUft, den Hofrtattbeaitiern
aber daa Zusanmentragen nnd Anfatellen dei Ilenia in Scbober oh. Nebat4nni
eracbeint in Pirawart anch eine nach anawirta sn leiatende Gabe: jedee Lehnn
f ibt nach Schweinbert 8 Meisen Hafer propter renacionen inpomn nach altea
Branch (ab antiquo). Eine ihniiche Abfabe naeh anawirta Sndet aich bei Eipettan,
deaaen Bewohner fSr die Maathfreiheit iber die Donanbricken dem Richter ro«
Stadian beatinmU Ab^aben sn leiaten haben. Siehe Urbar von lt88 bei Bipeltnv.
*) In Stannaradorf Tnnm paneni et t den. fhlcaatibna foennm fai obem wlaa. It prò
meaaoribna et aratri*. In Felbem % den. prò meteore. In Talhaini 6 den. prò non-
«ore et faleatore foeni. In Effenbnrg dno tafbereh Tel 4 den.
*) 8o sn Riekeradorf ini Jahre ItSS fir 18 Joeh Rentacker tO den.
^) So an Bipeltan! 4 den. et Tnnm benna polloni.
*) Zn Stallem , Gerloa bei GMaendorf, Naechendorf, Pirawart, Harraa, Eipeltan , Ria-
geltee, Hanabmnn, Wilhelsadorf, Riekeradorf, Haselbach, Harmanadorf, Ifleder-
Hollabmnn, Bmdemdorf, PenfttaU, Trantendorf, Eberhartadorf, Tienthal, NeneiedoU
Tattendorf, Hadwartdorf, Pftfttetten, OttentbaI, Blerbaoni, Alreichadorf, Stoicnndorf.
') Zo Lang-Bnxeradorf.
*) Zu Lang-Enaeradort
•) Zn Haadbach, Pimwart.
Digitized by
Google
XXXV
lar Sehnittieit an deu AoitinaDu ^ » weJcher daTOo das Pferdefotter
der pr5p8tlìchen Boten xu besorgen hai
Die Unterthanen wurden» dero Spriebwort: ^Untemi Kruinmstab
bt gai wohDen*' getreu, gut gebalten und Titerlieh bebandelt *).
TrafeB aie Fehljahre oder rerbeerende Elementarereignìsse, so
konoten de auf Freijahre oder HerabsetzuDg der Dienste oiit Zorer-
stcht reebnea *), aacb worden aie ror fremdberrscbaftlicben Holden
ìmmer begOnatigt ^).
Die stifUiebeD BedtziiogeD waren in ROeksicbt der Verwaltung
in Àmter (ofBeia) eingetbeilt» deren Zabl nach Verscbiedenbeit
der VerbftJtoìase wechselte *). Die bedeatenderen Orto bildeteo eÌQ
Aart fìlr sieh, anderen Amtern waren yiele Ortsehaften , in denen die
•tiftlìeben EinkOnfte nur gerìng waren, zngetbeilt. Die Verwaltung
dea Amta Abrte der Amtmann (Officialis). Als Besoldung batten
die Amtlente den NuUgenoss bald gròsaerer bald kleinerer Grond-
stOcke *)» dann den Beaeng von Ablait ond Anlait, oder, wo dieselben
bedeotend waren, einen bestimmten Tbeil dieaer GebQbren. Wenige
aosgenommen • waren aie aueb ron alien Leistnngen an das Stift
belireit» oder wo solcbe eraebeinen, waren sie docb im Vergleiebe
za denen der Holden sebr gerìng. In einzelnen Amtern bezogen aie
aaek gegen die Verpfliehtung , die nothwendigen Botengftnge zu
besorgen und die Verpflegung des Prftlaten oder Oberkellerers auf
aìek su nehmen , beatinunte niebt unbedeutende Naturalgiebigkeiten.
Die Verwaltang aller nicbt an beaondere Amter Oberwiesenen
Einkflnfte lag in der Hand des Oberkellerers (Obrìster Cbellerer,
Obriater Cbellner, Supremus Cellerarìus), welcber unstreitig nach dem
Propate die einflussreiebste Person des Stifts war. Er erscheint ala
natOrlidier Stellrertreter des Prftlaten nicbt blos bei Taidingen, Ver-
handlongen und Streitsachen, sondern aueh an der Tafel des Prftlaten,
an weleher er ìmmet spelate ond in Abwesenbeit des Propsts die
Giste bewirthete.
>) 2m Ri«k«n4oH; Bipcitm «ai MeiMaa.
>) a« die BipaltMMr llSg (FIselMr II. pig. 355) «sd 1278 (ib. £71).
*) 8« «• UalOTihiMB n Strvpiiig 117S (Plteher H. 260).
«) a« iMWa Itsa «• Ri«k«ndorfer, HtraMsdorfer nod Tresdorfer firele Weide, wih-
rcaé Awwirl%« tbf dft W«id«pfeBBif« (daiMrii pftMMlet) Mtriebtea mfiwen
») 8Uk9 kmkia^ Nr. IZ.
•) Dm UtlM Pltts WIto dar Anteana tob Eipettai mift dMi G«iia»M ron 1 V« Lehen
Md4 I
Digitized by
Google
XXXVI
FOr seioe Unterkuoft an einselnen Orten, z. B.Enns, St POlten,
war dnreh eigeoe VerMge, wìe ftr die des Prftlaten, gesorgt <)• Hidt
er aieh in Wien aof , io worden die Kosten seines Aofentbalta tod
dem Hofineister der Prepstei bestrìtten und der im Neoburgerfaofe
dotirte Capito hatie ror ihm, wie ror dem Prftlaten, Messe zu lesen.
Wie seioe Stelluog» so wareo aucb seìne EiokOnfte bedeoteod. Er
besass eioeo eigeoeo Heierbof a a Hannaosdorf zar NaUoiessoog uod
bezog oebeo der Prebende eioes Cborberrn die gr&ssereo An- und
AbsebreibgebOhreo voo simmtiicbeo Amtern. Er ftbrte eia eigenes
Siegel, mit welebem er aostatt des Stifts VerMge besiegelte, und
nabm aoeb too deo ootertbioigen Ortscbaften die landesfUrstlicbe
Steoer ein» weoo eioe solebe voo deo Laodstftoden bewilligt worden
war. Diese ebflossreiebe.Steilong, die unifiissende SacbkenntoisSy
die er in derselbeo sieli za rerscbaffeo genOtbigt war» aod das
daraof basirte Vertraaen der Blitbrflder erklfiren es aueb, dass
dieses Amt sicb am biofigsten als der Oorcbgangsposten zar Prft-
latnr ibeils in iOosteroeabnrg selbst *), tbeils in andereo Stiften *)
erwies.
Wie der Oberkellerer in der Wirksamkeit naeb aussen, so stand
in der Wirksamkeit naeb innen dem Propste znnichst der Stifts*
deebant (Decanns). Er batte fìlr die Anfreebtbaltang der kl5ster-
lieben Oisciplin im Stifte» so wie der Recbte der einselnen Capitalaren
gegenùber dem Propste za sorgen; dessbalb wordeer aucb niebt ron
diesem emannt (was bei alien anderen Amtern der Fall war), sondern
Yon dem ganzen Kapitel gewSblt Er war zugleich seit Propst
Ortolf (1353) Verweser der EinkQnfle der sogenanoten sebònen
oder marmorsteinemen Capello (Capella speciosa Bvre marmorea
s. Joannis Bapt) und batte zu diesem Ende einen eigenen Deebant-
Scbaflfer an der Seite. Die bei dieser Capelle angestellten Capline
ans dem Weltpriesterstaode waren ibm untergeben. Aucb dieses Amt
war in Folge des damit Torbundenen Einflusses bftufig eìn Doreb-
0 Urkuda Ile, 18S.
•) So 1S94 I. Peter Uakobr, 1400 Alb«rt Stòek, lUZ Sìbob L ìb Thim, i4SS J
HMktt, 14S8 Jakob 1. Peperi, 1541 Wolfga»; Hiidra, 1616 Amintm MoraiiUler,
1646 BerakaH n. 8eliB«4faif , 1749 B«rtold 0. 8Ui4ÌBg«r, 1766 Gottfried tob
RoUoBUiD, 1853 Adam IL Schreck.
*) So PotOT der Freideger 1S4S se Seekae, Koered Raaeag 1S66 se Newtifl la
Tirol.
Digitized by
Google
xxxvn
giDgspankt tur Wflrde àes Propsts im eigenen <) oder einem aos-
wirtigen *) Haose.
Ab die«e WOrdentrSger reihea sich der Spitalmebter» dar Sieeh-
meister, d^ Gutter, der ObUymeister, der Kimmerer , derPfister»
der Fraoeapfleger, der Pfidagog, der Caplao dea Prftlaten.
Der Geìst der Bruderlìebe, welchen daaChristenthQiD in den Henoi
der Menachen weekt uod pflegt, apraeh aieb neben Tielen anderen dem
religidaeD Siane entaprungenen Anstalten aoch in der Erricbtnng der
Hoapitftleraoa, welche inabeaondere den Chorberrenatiften eigen
waren *). Chriaten • welcbe ein fronuner Drang lum b. Lande oder
mich anderen dnrcb die fromme Meinung der Cbrìsten gebeiligten
Orten trieb, wurden in dieaen Hospitfilern aofgenommen and liebeToU
Terpflegt; dortfanden aie, wennKrankbeit im fremden Lande aie Qber-
liei» hìlfreicbe Braderliebe, manchmal aucb die letale Rubeatfttte.
Linga dea Straaaenzuga zu Waaaer und za Lande entatanden dieae
fremmen Anatalten. So aucb za Kloatemeaborg an der Waaaeratraaae
der Donaa auf dem Gipfel jener Anb5be» welcbe den Wien zuge-
kebrten Tbeil der Stadt trSgt. Der Anfang fóllt mit der GrQndung
dea Stifta znaammen» denn aeboo unter den weltlicben Oborberren
tfaebeint ein Swarzo in dem Amte einea Hoapitalars ^). Unter
dem eraten Propate der regulirten Cborberren, Hartmann» zeigt
aich der Fortbeataod dea Hospitala; der nacb Jeruaalem pìlgernde
DiaeoB Adalbert acbenkt zam Hoapitale einen groasen Wein*
garten *). In dem dabei befindlichen Kircblein war ein zu Ebren
dea h. Gottbart geweibter Aitar •), apiter oater Propat Wember
eraebeint ein anderer za Ebren der b. Gertrud f), ron welcbem die
<) liai Rndolf , 1371 Kolomaaii toh Lem , iSW BartkolomiiM toa Bierbaom, 1418
GMrg L Mittiif ar, lUZ aiaon I. im Tham (frfiher ObwrkeUerer), 1551 Chrótof 1.
atarl, ISaS Uopold Hiatannarer, 1616 Aadrew MoMifiller (flrflhar Obarkellerer),
IfTS A4«i L acharrer, 1681 Sabaatiaa Mayar, 1686 Chrìatof II. MatUi, 1707 Erneit
Parfar, 178£ Floridaa Lab.
*) aa Haiarieb (f 1164 tu IfaaatiA), ao Radgar, 1164 dnrch Hartmau (aU Biacliaf
raa Brizaa) ala Propat aaeh Ifauatift barafan, abar io Folga daa Todaa Hartmana^a
(U. Daeaabar) nicbl s«m AntrìUa aaiaar Wirda gelaagt, spitar Propat sa
Klaatanaabvrg.
') CaaatitatioBaa Marbaeaaaaa {. CXXIIL bei Amort Vataa Ditciplina CaaoBicoraai
RafatarÌMB pag. 422.
«) Cai. trad. B. 61.
*) Cod. trai. ■. 472.
*) Cad. trad. a. 182.
') Cad. Ifad. a. 588. 8pilar kam dia SUfUng ainet awigao UchU hiaaa (Urk.277).
Digitized by
Google
xxxvm
Kìrche 8t Gertraud genannt warde. Die Wohithitigkeìt wendete sìch
fìrQhzeitig und reichhaltig dem Hospitale <) zu , wie die Begabungen
im Saalbuche ausweisen*). Der aU Spitalmeister (Hospitalensis)
aofgestellte Chorherr besorgte die VeriraltuDg der EinkQnfte *)<
welche mit der Zeit bedeotend wuchsen ^), gegen RechnungsIegvDg
an den Propat. Er batte fìir den Gottesdìenst in der Hospitalskìrche za
aorgen *) und daa Recbt, im Raome dea Hospitala die Sacramente
der Sterbeoden anszuspeodeo , yerìbuBden mit dem BegrUbnissreehte
*} Dm HotpiUl b«MM taiam «ifMti Stadttl , SeUttkMtM , Btckoftì, RefeoUrìva
nad Kficht, nnd io dem nit Reitgtflecht eingMlnatea Qirtea tia Haas. Dm» Per-
•oaalt oad dia Betoldaof iai Jalire 13tl weiMt dat Reehanogtbvch Sigaatar L.
aaak: Praeiaa ftmilia doaiaa. Aarifa 7 aol. — Piatori I aol. — Proearatriei I
aol. — Raapactrìei 60 daa. (hallitjiltfig). Zar Spaada daa Markgrafaa liaHirta daa
HospiUi 500 Broda, t Schweiaa. t Ockaaa, 15 EiaMr Weia aad 1 Pftud Pfaaaifa
Geidet (ArchW, Baad VII. pag. 208). Et triab aiaaa aicbt aabadeataadea Weiabaa
aaah Aagaba daa Raabaaagifcaafci Sigaatar Q.: Aaao Dai 1114 provaaaraat rtaa
aabaerìpta ax parta kospitaUa :
la campo Z rata eatimata ad 8 carr. cnm carrata at taraario.
lo Rit 2 rasa atUmata ad 5 carr. cam carrata at taraario.
la Harpliaa 1 raa eatimatam ad 50 Traat cam aarrata at taraario.
la Salgarat carrata cam taraario.
la Staiahaaa 3 carr. cam taraario az part« plagt
It raam taraariam ia Staiahaaa az parta Jakaaaia ia clasaa.
la PraTagariaa I Carr.
la Margrario 5 taraarii.
Io V«tarl«io a taraarii az parta tifridi.
la loaga atrata Carrata. Residoa pars aat implata (PSIlweia).
la daa Kallara daa Hoapitala kallartaa aack aadara Àmtar dia arfechttaa Waisa
aia. So aradiaiaaa (libro 6.) aaoo iSti. Nota vlaa rapoaita ex parta prabtara et
aliaram oficioarom : E Radakkario i2 karr. — Wiagaa 5 karr. 4 tara. — Wassar>
weiogartau t karr. 1 taro. — Loaga TÌoaa il karr. — Geblinch t taro, adiuoctis 10
vrait ia Waiograbea — Ckraaaatt, dieta Oad, 4 tara. — da secuoda viaaa dieta Kroller
S tara. — A domiab da sadlica 6 tara, qaonim raus ast implatut.
») Cod Trad. a. 51, 183. 472, 578, 588, 601, 603.
*) Dia Eiokiiofla aad Aatgabeo voa 1333 bit 1338 tiod folgeode (Liber F.)
1333, Provaataa 53 tal. 7 aol. 1 daa. Bzpotita 46Vt ^1. 11 daa.
1334,
46»/, „ 3 dea.
46V,
11 daa.
1335.
53V, m 37 daa.
53
13 daa.
1336,
57 . 3 sol. 3 daa.
58
35 daa.
1337,
51 .78 dea.
53
35 daa.
1338,
46V, , U dao.
46
11 daa.
«) srehe Aohang Nr. XV. litt. V.
*) St. Michaelstag arar der dies dedicaliuois der liotpitalkircbe. Aa dea Bittagea , dea
Fetteo der Heiligeo Gertraad, Michnel, Jakob, Kalhtrioa und Kolomano Mageo Stifla-
herreo daselbtt das Matatioum uad wordeo vuo dem Hospitalar bawirtbat. Ala
Uakoatea bei tolchea Bawirthuageo ertcheiaea 1331 :
Digitized by
Google
IXXIX
it der Kirche und dem die Kirche einschliessenden Gottesacker. Id
dcr zweiten HSlfle des 13. Jahrhunderts nahm die Zahl der zu yer-
pflfgeDden Pilgrime ab. An ihre Stelle traten Arme, welche an be-
fltiiunten Tagen 9 gespeiset wurdeo. Neben ibnen erscbeinen bis
zam Ende des erateo Viertels des 14. Jahrbunderts reisende Priester
und fahrende ScbQler ala Gdate des HospitaU *), welcbes nun seine
ursprflogliehe Bestimmung verliert. Deon gegen Ende des 13. Jahr-
haoderts batte das StiA in dem Hospitale eine eigene Abtbeilung zur
Verpflegiing kraoker Stiftsglieder (I n f i r m a r i a) erbaut , denselben
einen eigenen Siecbmeister yorgesetzt *), aucb zur Haltung des
Gottesdiensts eine eigene Capelle zu Ebreo der b. Barbara erbaut.
Seit dieser Zeit war dieses Amt mit dem des Hospitalars yereinigt,
bis in der ersteo Hilfte des 14. Jahrbunderts die Benennuog Ho-
spitalar aufhòrt^) uod blos der Siecbmeister (Infirmarius) erscbeint,
aber aucb die Infirmane in eio iooerbalb des Stifts befiodlicbes
Gebinde flbertragen wird *). Docb bleibt ftir die zunicbststebende
Verwaltuogspersoo der Ausdruck : Spital-Scbaffer. Io der Spitalkircbe
wurde bei besonderen Gelegenbeiten feierlicber Gottesdienst unter
Zuziebong der Stiftsberren gebalten, insbesondere seit 139 1 die
Octave des Frobnleicbnamsfests feierlicb begangen •). Aucb Abiftsse
Nota Gertradb. Pro doniois. Prìno prò 2 laetit 14 dea. It prò schiel 14 dea.
It. prò carpioae 10 dea. IL prò barbica 10 dea. It prò aaten 8 dea. It prò parvU
piaeìbot 6. dea. It prò caacria 2. dea. li ia vetpere prò luceo 8 dea. It prò parrle
pàseibaa 4 dea. IL prò riao 18 dea. Saana 3 sol. 13 deo. It la feeto rofpicloBaait
Pro doauais. primo prò 2 pallie 6 dea. prò caraibat TÌtallnis et vacciait 8 dea. It. prò
2 aaaatarU 5 dea. prò viao 6 dea. lamaui 25 dea.
1) Aa folfeadea Tafea: Weihaacht, Charfreitag, Ottertoaatag, CbritU Hironelfalirt,
Piagalsoaatag, Marti IleiaigaBg, Verkfiadigaap , Gebart aad Hiaiaielfabrt , Aller-
iMilifea, Jobaaa d. Tiafer, Magdaleaa aad Kathariaa.
*) 8« beiipielaweiae 1323: A Domiaica Reapiee (12. Jaai) aaque ad aatintatem Doaiiai
babai 44 aaeardotea et ISl •oolarea. A aatiritate Doaiiai aaque ad Jobsnnis B.
(24. Jaai) 1324 babai 20 aaeardotea et 30 tcolarea.
*) Dar erate arkaadlieb ertcbeiaeodeSiecbaieitter latBertold in Jabre 1289 (Urk. 42).
«) Der letxte arfcaadlicb ertcbeiaeade Hospitalar ìst Stepbaa 1309 (Urkaade 126).
*) Ober die laSraarie spreeben die Slatatea dea 14. Jabrhaaderta: Debet ataatio
iaSraoraai ae aeaaai latra Claaatraai CaBoaicoraia esse, abi aaam aptiatime pos-
aaat tderare iaibeeillitatea , qaateaaa ibideai et «abaidiia eccletiaaticia, qnibat iadi-
faat, et fratmai aainU TÌacalit nisertcordìter suateateatar , erg^a qaos oportet, at
celeri fratrea aiaf^aam exhibeaat cbaritatem, acilicet at eia compacieado subveaiaat
et aasidaia mitacioaibas!
*) Siebe die UrkaadeB 557 aad 558. lai 15. Jahrbaadert erscheiat bei dieter Proceaaioa
reg daUbaig etaer »nùt der groaaea Fiedel".
Digitized by
Google
IL
wurden der HospiUUdrehe, welcher gegeoQber die Infirmarìe-Capelfe
bald einging, ertheilt.
Der Guster (Costos) kttte» wìe ans eìner Urìroode dea Jalrs
1344 klar erfaellt 0» ^« Pfarrgeschftfte and zugleich allea ni
beaorgen, waa die Kirche und die nothwendigeo kirchliehen GerìUtli-
achaften, die ewigen Liehter eto. betraf. Er wobnte xufolge seinea
Amta» daa ihn mit rielerlei Peraonen in nothwendige Verbiodong
brachte, auaaerhalb dea Stifta in dem Goaterbofe (curia coatodia) *).
Die BeneDDung ^Pfarrer'' an die Stelle dea Aaadrucka «Gaafer''
eraebeint erat apit •).
Der Oblaymeiater (Oblajarìaa, Magiater oblagiae) batte die
Yerwaltang der aam Beaten der Stiftaglieder gemacbten Stiftungen,
ava welchen die einzelnen Chorberren eine Verbeaaerang ibrer Pre-
bende genoaaen, dann der lum Oblayainte gemacbten Meaaen- and
Jabrtagaatiftungen» welcbe tbeila dnrcb Gelddienate tbeila durcb Ze-
bente aicbergeatellt waren. Er fdbrte ein eigenea Amtaaiegel ^).
Die Oblay beaasa aucb ein eigenea Hana (Oblaybana) zu Kloatemea-
barg, an den Graabof und die Jodenachule angrenzend. In der eraten
HSifte dea 15. Jabrbonderta ging daa Amt ein nnd worde dem Ober-
kellerer zagetbeilt *).
Der Kimmerer (Camerarioa) war der Voratand der aogenannten
unteren Kammer (Camera inferior) *) nnd bSnfig ein Laie ^). Die
EinkQnfte diesea Amta waren gering •). Ober ibre Verwendang
ist nicht mit Sicberbeit abzuaprecben , da bia za dem Ende dea
14. Jabrbonderta die Recbnnngen dieaea Amta aicb nicbt vorfinden.
Die apftteren Recbnnngen weisen dem Kàmmerer yorzOglicb die
1) In dit plurr, die de haitset die Ovttrey (Urkude atO).
*) !■ Oasterhofe wvrden ««eh awchauil frtnde Citte bewirtket Br ttaad (la Ter-
biadMop Bit dea 8ekriftentlninne oad der altea KeoiBer), wo der Biaftaf ia ém
gegenwirtige Stiftagebiade aiek befledei.
*) Erat 1815. Qemng, pbarrer.
«) Urliunde 803, 898.
*) 1421 eraebeint der Oberkellerer (Daebnala Propat) ainoa lai Thana ala Tenraltar
der Oblaj.
*) Die obere Kamaer (caoiera anperìor) atand anter den Oberkellerer aad war eigcat-
lich die jadicielle Abtbeilaag der Venralteag, geftbrt rea deal StinakoAaeMar
(apiter Hofrickter genanat).
7) Urkonde 303.
•) Anbang Nr. IV. Die dort eraekeiaeade Camera aoatra Ut die KaaaMr (Uakiafle)
dea Prfilatea.
Digitized by
Google
xu
ErhaKung der Gebftude, die Anschaffong der Kleider, die Auszahiung
dea Soids der Stifbdienersehaft, so wie der aoswirtigen Prftbenden
IO. Yon dem Stìftskftmmerer sind die yorkommenden Kftmmerer dea
Propsta 9 ^^^^ 'u UDterscheiden, welche Laien siod und zur Diener-
sehaft dea PrìHlaten gehòreo.
Der Pfiater (piatrìnae praefectoa) *) hatte die Aafbewahmng
and Verwendung dea in dem stiftlicben SchQttkaaten *) zuaaminen-
gefìlhrten Getreida ^), dann die atiftliche Bftckerei und die MOhlen
onter aieh. MOblen besaaa daa Stift zwei, eine am Lederbacbe
wenìge Scbrìtte ver dem Einflasse deaaelben in die Donan (molen-
dinom inferioa), und eine ScbiffmOble (molendinnm auperiua), welche
nnterhalb der St. Martinskirche atand und mit dem festen Lande
durch einen Steg ?erbunden war >). Gebacken •) wurden Brod
nnd Laibeln. Die Semmeln wurden yen den Bftckern der Stadi
bezogen, wie aueh daa Semmeknebl nicbt aelbst erzeugt, aondem
erkanft wurde. Semmeln kamen dberhaupt nnr an den hftcbaten
Festtagen und in beacbrftnkter Zabi auf den Tiacb. Neben dem ge-
wòhnlicben Kombrode wurde jedoch aucb in der atiftlicben Back-
atube IHr die Tafel dea Prftlaten eine eigene Gattung Brod, untar
A) Urfcn^ aa, 108.
*) N«M étm im 4ea Urkoadenbadie Torkomneoden Pastomeuteni (titli* Resistor)
•néktimm te dea ReeharagMi: 1360 Eberhard, 1371, 1376 Johanaet, 1363 Petros.
*) D«rs«lbe bMtead «is drei atockwerkra, die alt oberer, mittlerer and nnterer Kasten
•nckdnm, «ad war, wie alle WiiibsebaftogebiDde, Bit eiaeraea Thtlren and
Fearterlidea geticlieri
*) Ala Kakaafla erackeiaeas
Itri, 06 Mod. tritici — tSVt "o^ tiUgiaia — 20 meir. caaapi (haaO de Geiea-
dorf — tVt ^oi. 5 Betr. ordei — 140 mod. Z5 metr. areae — aad aa Oeld-
dieaat lU Ubr. 59 dea.
1373, 164 aod. 14 metr. tritici — 20 mod. 4 metr. ailigiab — 31 metr. fabanim —
a mod. 2S metr. ordei — 129 mod. 17 metr. aTone.
1374, 107 mod. 23 metr. tritici — U mod. 10 metr. tiligiaia — 112 mod. 11 metr.
areae — 3 aiod. ordei — 26 metr. fabaram.
137S, 179 mod. U metr. tritici — 29 mod. 26 metr. ailiginia — 146 mod. 14 metr.
areae — 6 mod. 26 metr. ordei — 26 metr. fabaram.
1380, 186 flM»d. miaaa 5 metr. tritici — 6 mod. 1 1 metr. tritici prò ttewra —
41 aM»d. 2 oMtr. aUigiaia — 4 mod. ordei — 156 mod. 14 metr. avene —
2 akod. 25 metr. avene prò alewra.
*) 1360 ktamt ia dea Recbaoagea die Erneuerunf dieaee Stega vor: prò 2 arbori-
bea 1/, tal. 25 den. Carpeatatorì prò ficiendo 21 den.
*) Der ilteete arfcaadlicb beliaante «tifUicbe Bicker dSrAe der im Cod. Trad. n. 20
«Bròaricoa, piator caaonicoraro* aein.
Digitized by
Google
XLII
der Beneonung Pfefferbrod erzeugt. Der Pfister hatte ferner die
Verpflegung der stìftlicben und Gastpferde mìt Heu und Hafer
zu besorgen <) und den zu seinem Arate gebòrigeo Weiagarten , die
Rawberìn genannt, zu verwalten. Ibm unterstand ein zablreiches
Personale >). Die P68ter waren Laien, erst 1414 onter Propst
Albert erscbeint in diesero Amte Stepban, Pfarrer in Steten, ein
Weltpriester.
Von dem Frauenpfleger (Custos dominanim) wird bei dem Cbor-
fraoenstifle die Rede sein.
Einen eigentlieben Kellermeister (Cellarius) gab es niebt, da
die Yerwaltang der Weingfirten nicbt in einer Hand rereinigt war,
aondern jedes Amt seine eigenen WeingSrten und daa Ausschanka-
recbt batte *). Die rorkommende Benennung^ Cbelnampt beziebt
8ich auf den Oberkellerer , die in Urkunden erscbeinenden Cbeller-
maister und Chellerscbreiber sind berzoglicbc Dienstleute.
Nach dem Master andererStiftebestand aueb zuKlosterneuburg eiae
Stiftascbule unter der Leitung einea Cborberrn (Pftd agogna).
Die ftlteste Hinweiaung^) darauf gescbiebt bei demim Jabre 1216 be-
ricbteten Tede dea jungen Herzogs Leopold (Vili.), welcber dieScbulen
za Kiosterneuburg beaucbte und bier aus Mangel an Aufsicbt ron Seite
*) OWr allM Dietet siehe Anhang Nr. Xn.
*) Du Penooale md teine Betoldong ertcheint in den Rtcbunngen, wie folgi:
1360, MtsMrìiM prò ebdomida 4t den.
Moltndfnator in anpen'ori molendino per liebd. Z4 don.
Molendinntor in inferiori molendino per Irabd. ZOVs ^**
Ambo prò eateo et Tino per hebd. 70 den.
Pittoret et fimali prebendarii per Tnaa nentea 17 eoi. 27 den.
Pittoret prò Tino per hebd. 4 den.
137S, Nota finiilia domoa (halbjihrig).
Motendinatori V libr.
It. daobnt famnlit V libr.
IL anrige 12 tol.
It. meittarìo 3 libr. minnt 42 den.
It hewpinter S tol. 6 den.
S) Der iltette mir bekannte KeUermeitter ana den Ckorterren iat 1500 Stephan lincei-
weit, to wie alt K.uchenroeitter ini fj^leicben Jabre Hieronymna Ton Mfinehen (de Monaco).
*) Ob der im Cod. trad. n. 200 vorkommende Master acholarnm nnd der ibid.
n. 767 ertcheinende Poppo acbolatlicvt Cborherren dea StifU geweaen , liaat §*ck
ana der Urkunde nicbt mit B«ttinimtheit entnebmen; eben to wenig, ob der onter
Proptt Gotttchalk aufgenommene Notìs Olricut tcolaria nnd der Cod. tmd. n. S64
erwibnte Sohn Ulrich't Ton Ulricbikireben «qaern ad litterat potnimna" Sckiler
der SUrtstchule geweten.
Digitized by
Google
xLni
des Lehrers yon einem Baoroe herab sich xu Tode fiel. Allein die
gante ErzShluog beroht aaf Ortilo und den Kloaterneaburger Tafeln,
die eioheifnische Chronik weiss oiehts daron , sie beriehtet bloa ein-
fadi deD Tod des jongen Leopold. Eio sicberer ÀDhaltspaokt ìst
das orkandlìcbe Erscbeinen des Chorbcrrn Pabo (welcher spiter
Propst des Stifts wurde) als Pftdagogas im Jabre 1260. Die letztea
nrknndlich erseheinenden Pftdagogea <) sind Marquart und
Bartbolomftas, und zwar in einem und demselben Jabre, nimlicb
1341. Aber scbon 1330 ersebeint ein Magister Nicolaus, reetor
seolarom in Neuburga, bei der St Martinskirche in der untern Stadt*).
Bald darauf wurde aucb die obere Stadtscbule in der Art rom Stifle
getrennt , dass dieselbe nicbt mebr Yon einem Stiftsgliede besorgt
wurde; doch wurde* die Scbule Tom Stifte aus erbalten , der
Schulmeister (scolasticus) bezog yon demselben Besoldung und Klei-
dong und batte die Wobnung im Stifte (bei der sogenannten Obem
Kammer). Die Sorgfalt des Stilts fìQr diese Scbule beweiset der
Umstand, dass sicb das Stift von der Stadt bei Erbauung des BQrger-
spitals einen eigenen Reyers ausstellen làsst, bei dem Spitale nie-
mals eine Scbule anlegen zu wollen *).
Der Caplan des PrSlaten wurde yon diesem aus den Cbor-
berren gewibit und begleitete ibn auf Reisen, um yor ibm die Messe zn
lesen; yielleicbt, dass er aucb bei feierlicben Gelegenheiten das Ami
eioesCeremoniSrs yersab. Docb scbeint dies Amt blos yen dem Willen
des Prftlateo abgebaogen zu haben und kein fortbestebendes gewe-
sen zu sein, da nur unter Propst Rudwein und Kolomann derlei
Captine erscbeinen *). Bei der Capelle im Neuburgerbofe vor dem
Scbottentbore zu Wien war aber ein Caplan fundirt, welcber yor
dem Propste oder Oberkellerer die Messe zu lesen batte »). Als
yorflbergehende Erscbeinung findet sich aucb 1394 ein Caplan des
Decbants yor •).
In der Classe der Dienerschaft (familia) begegnen wir
einem Speiser des Propsts (1362) '). einem KQchenmeister
1) Dm Reait der bekuntea Pidagoges «ich» ia RegiMer.
•) Vrkmmé* Ut.
*) Urksadc 310.
«) Urkiaule 2M, 301, 475.
») UriMde 3«3.
«I Amb. tur UrkMde 57Z.
0 Urk«iid« 415, 422.
Digitized by
Google
XLIY
(1364) 0. K5chen(ld54)>), sfifUiehen WeinkellDem •), dton meli-
reren anderen untergeordneten Dienern ^).
Was das Lebea im Inneni dea Hauaea betrifft, ao batte achon
der erate Propat der regolirten Chorherren Hartmann Stataten ent-
worfen , welehe in der Folgezeit den BedOrfniaaen geinftaa yermelirt
and geftndert wurden. In der ilteaten Zeit eracbeint noeb ein ge-
meinaames Scblafbaua (dormitorìam), deasen letzte Spur aicb unter
Propat Stepban von Sierndorf Torfindet.
Die K 1 e i d u n g der Cborberren war weisa, im Soromer aua Lein-
wand, im Winter aua Tocb, welebea tbeils aoa dem Intende (meist
yen Tuin) tbeìla, beaondera fttr Propat und Decbant, aoa dem Aoalande
(BrOgge, L5wen» Maatricht, Toumay, C5ln) kam. Zur Bestreitong
der Koaten beatand eine eigene Stìftnng *). Im kircbUcben Dienate
tragen aie eine Cappa, gleieb den Domberren an den Katbedralkircben;
die Cappa dea Propata war ana rotbem Zendal gefertigt •). Ala
FaaabeUeidung eracbeinen Filiacbnbe, mit Fili auageflltterte Leder-
acbobe und groaae lederne Stiefel.
Die Koat wurde zweimal dea Taga, Mittaga und Abenda, ge-
meinacbaftlicb im Refeetorium eingenommen. Sie beatand lum groaaen
Tbeile aua Fleiaehapeiaen, mancbmal von GemOae unterbroeben f).
Alle Freìtage und Saroatage • dann dorcb die ganze Addenta- und
Faatenzeit (rom Aacbermittwoche angefangen bis zum Osteraonntage)
wurden blos Fastenspeisen genoaaen, aucb an den in dieso Zeit
fallenden Sonn- und Feiertagen •). Jeder Cborberr batte zu Tiacbe
t) Urkande 4U.
•) Urkvndt 359.
•) Urkaodt S59, SaS.
«) Siehe ADhMg Nr. XV, UU.
») Urkande 351.
*) Die Dienertchad war ìm Loden oder bnmaes Tacb fekleidet, welchee 1377 voa
St. Pdltei von einem gewiMen POttiof^er nad MitUiofer betogen wird.
^) Bbaehe Lebentmittel wardea mìtuntor weitlrar besogeo, eo s. B. Fiacke aod
Kfite von KremtmÙDtter, KiM tod Gleisk etc.
•) Pur die Fa»teoseit wurden Haaaen, narinirte Karpfea and Heckte, Hiringe, Bela,
Roainen, Feigen, Mandela, Ol etc. im Groaaen angekanfl nnter dar Banranaag
Quadragetimalia. Siehe Anhaag Nr. XV, J.
Die folgende ZaaanmeiMtellung der in den Kacheaaaitareeknuagea dea 14. Jakr-
hunderU vorkommenden Speiaen durAe ala ein Beitrag mar Calinrgeadiichie aicht
anwilikommen aein:
Òphelgehekfuppen — Gebekaappen — Welnanppen — Weinperanppen Bit Òpfel —
MandeUupp mit Semel — Arbaiiaappea — Chaapmé. la der Sappe flackk —
mjichii Wurste — Sweinen clan.
Digitized by
Google
ILV
em bestimmtes AannaM ron Wein «). An den hohen Festtagen (Hoeh-
saiteii) inieha die Aniahl der Speisen ond Aosmass imd QualitSt
KjBtitfaBÌ » rmtaa «H RyitadMli — Lufdprttaa — BoefaerpratM ^ Back-
pntM — fwott Prttaa — BystHaiteh ia aalcs — Qtrìbprttoa — Lieehtl.
CaÈHnwmÉfàktk ra RtCaspratM — habarcben mit eMtnwnfleisoli — Castrawii
CkUbarae l«fe«r pa^a — CbUbrtte flu — CUlbreia ebfoa - CMhrétu g«pra-
toa — GkiIbfleiMli ia tìa ayprfie — Awter (Kubeater).
LaMfrela h«wbt ^epaekea — LMibreiaa in aia gnaael — Lambreiaa ia firaeaa ~
LeMbflraptweb sa prttaa. — ZieUeia.
Swtiapratea — Spaaaaa — laberwarat — pratmirat mit aeaiff.
Jaafe blaer — Gaaa geprataa — Tawbaa — Geaaebr^s — Ratea (aabr aeltea)
Chmabatr^ — Fadaaa (adur aeltea) — BebbAaer — ftiittogéi (Biricbibaer)
» yòg9i geprataa ^ Sweiaeia wiltpret ^ Cbiaia rSgel — Haaea (aehr
aeltea) — HaaelbBaer (pallaa raaelo) aebr aeltea. — Aaperìoli (aaeb Du
Ceage Biebkaraehea) ^ Ardea (die Zobereitoag leigt die Recbaaag ron
laaS: prò caaUbaa et roaia et erdper ad ardeam 1 tal).
IfaiaMnichaiit aeael— Chraat aiit warat— Potiagebraat (eiageaiaertea) — Ljeaaa
gepratea — l^eaaebte Rabea aiit ebrea — Pféaigpreia ia aiilieb — Wftrat
aaf grla cbraat — Mawraebea — Arbaiu mit ftpbel — Reja mit maadel
Tad heaig — Liae — ftpbeigmaa ~ Cbraat mit allea (Aal).
PariibltHer mit boaig — Leeeitea — praate ebaebel aaa aeaelmel — Strawbea —
MavdUeia aaa aemel — fladea — aaaaealftnleia — pacbea cbacbea mit
weiaper (Gagelbapft).
Parban Spbel — gereate plera — gereete welzl — amerla et ceriaa.
Ayr ia eaaig — Paebae ayr ^ Ayr mit Opbel rad boaig gefillt — rerlorae afr.
Ghrowaeea (Krebee) — Taefceatel.
Padifiacli — OirrrieA - rbertraekbt beebt — geapreite beebU - geaottea
Hiriag — Trawariaeli — PfrOlea (beide werdea maaaweiae gekauft) ~ Torcbea —
bawaea ~ Ala — 8ebU ~ Naaea — Karpfen — Stiri — Rattea mit ^pbel —
Perbea — Ziadl — Yiaob ia der Sulcs mit boaig, banfÌMbottea rad 6pbel —
Babea aad eblaia riacb daraaff — ebrant mit EricbTiacb ~ Cbreasliag —
Oraadel (fiudali).
Baaoaderi atarfc war ia der Faateaseit der Verbraacb Toa Hiriagea and Kiae,
wdcbe letstere, trota der Tieleo Oieaatkise, nocb ia bedeutender Aaxabl erkanfl
Ale Gevfne eraebeiat Safraa, lagwer, Zimmt and Pfef er.
*) h der eratea Zeit Utt dea Stift groasea Maagel aa Triakwaaaer, bla demtelben
darcb eiae im Wolftgrabea am Foaae dea Leopoldsberga aafgefundeae and in
>5>rea ia dea 8tift geleitete anagiebige Qnelle abgebolfen wurde; die erate Br-
wlhaaag daroa geaebiebt aater Proptt Wember il (1192—1104), wo Wikke-
berC*a Witwe dea Stifte elaea Weiagartea acheakt: »ut per etndem vineam fona
■aeter Ubenua babeat tmaameatam" (Cod. trad.a. 409). Eiae apltere Band «ebrìeb
èaaa ab Baadgloaaei Gerort praaa (d. b. Waaaerleitang in Rdbren). Die nicbate
: geaebiabt in 14. Jabrbuadert, wo Bitchof Berabard Ton Ptacan 1306
Mfte eriaabt, die Biakiiafle eiaer dem atilUicbea Patroaate nnteratebenden
Digitized by
Google
XLVI
dei WeinA 9 ^^^ ^^ ^^ Stelle dea Broda traten Semmeln. Zur
ErheiteniDg dientea an diesen Tageo hftufig Masìker nnd Gaokler
(fistolatores et joculatores) gegen Bezahlung, die aach mancbmal
yoo den Giìedero des bohen Adels, welche an solchen Tagea als
Giste ersehienen, initgebraeht wnrdeo *). Aa einielnen bestimmteQ
Tageo wurde in Folge eigener Stiftuogen eine Aufbesseruog an
Kost und Wein (Pitanz, Propinacio) gegebeo, deren Umfang
gew5bnlìcb yod dem Stifter geoau bestiinint war •).
Nebst Kost ond Kleiduog bezog jeder Cborberr monatlieb eiae
bestimmte Summe Geldes» welcbe der Decbant doppelt erbielt *). Kost,
Kleiduog ond dieser Geldbetrag Eusammeogenoomieo worde mit dem
Aosdmeke HerreopfrOode (praebenda domioorom) bezeicbnet, and
dieselbe aaeb Laìeo fQr treugeleìstete Dìenste» mancbmal ancb gegeo
Erìag eioer bestinunteo Somme oder Obergabe einer Realitftt entspre-
ebenden Wertbes, auf lebenslang rerlleben *). Nebstdem bestanden
iwei HerrenpfHlnden » welcbe annen Leuten yerlieben wurdeo ond
Praebendae Marchionis hiessen *).
Kraoke Glìeder des Hauses wurden in das Siecbbaus (Infirmaria)
gebraebt» welcbes» mit einer eigenen Capello zu Ebron der beiligen
Barbara rerseben, in dem Hospitaie» spSter ionerbalb des Stiftsraoms
onter Aofsiebt des Siechmeisters bèstand. Von einem Arzte kommt in
den stifUicben Scbriften keine Erwftbnnng yor. Die Gesundbeits-
pflege beschrinkte sicb auf Bad und Aderlass.
Kircke an» Behvfe der HertteUnng dieter WtMerleitMg u beuebM (Urfcunde 02),
%m wdcheB Bade er aoch tplter (1313) eiae Sckenktng vo* 130 PAuid hia-
sufSgto (TodtcBbnch det SUfU RlMteriMBbar^, 18. JuU, in VII. Bande det ArebÌTt).
Yerf 1. •nék : Kleiae Rloetemeabarfer Chroeik ad aanam 1330 nd Aanerkoag S
ebeodaselbsi
<) Ab der Tafel dee Prilatea erscheiot Rejfld, Maiwatir and Muecatell, flraaaSeiacker
Weia (Tiaaai gallicuoi) aod Bier (ceresirla), weldMe letztere su Schiffe ava Balera
kergefilirt wird (1390 prò tm legala Malwaeir 7 Sor. Ubar E. I.).
*) 8o die Herrea tob Wallaee uad Maidbarg.
*) 8o erUlt ia Folge der FroknleicliaamaetiftaBg der Hersogia Elieabeib (12SS) der
eelebrireade Prìetter tbbb bonum fercalam de coqalaa praepositi et aiediaB prae-
beadaai boa! riai de ceUarìo praepositi ia maoe, et taatandem ia veapen'e, an Tage
der Altanreibe aber (io octara paacae) jeder Cborberr .meataraai beai tìbì et
raam «iaialaai paaia (Fiscber II, tS9).
«) Siebe Aabaag Nr. XV, WW.
•) So tcboo im Cod. trad. aa. 393, 578 aad Urkonde 434, 814.
•) Siebe Aabaag Nr. XV, WW.
Digitized by
Google
iLvn
Bider erseheioen ertt io den letsten Deeennien des 13. Jtbr«
ImnderU. Anfangs worden die Badstuben aoMerhalb des Hauiea ftr
deo Gebniach der Chorherren i^en eine jfthrlicbe Zablung» welehe
éer Oberkellerer leittete» gemietbet Zu Ende dei 14. JabrIuiDdeHs
enebeint eine im Stille selbst erbaute Badatube fOr den Gebrancb der
Cberberren 9» ebenso eine Badstube des Prftlaten.
Der Aderlass (mimitio) wnrde su bestimroten Zeifen des Jabrs
▼orgeaomnen. Da diejenigeo, die sieh ibm miterzogen (pblebetoni),
dorcb 3 Tage in dero Sieebbaose bei besserer Yerpflegnng yerureiltea,
war es dureb die Notbwendigkeit , im Gottesdieoste keine Stftnmg
eintreten za lassen, geboteo, dass diesePrftsenratiT-Cornicbtyon alien
Stiftsgliedem sugleieb» sondem abtbeilungsweise gebraaebt wnrde.
Als Arsneimittel erscheinen Salbei» Bante» Erdrancb* Bosen-
blitter. Anis, KOromel, Wacbholder» Wegericb, Irìsworseln, SOss-
holzsafl etc, als Unirersalmittel Tberiak (dryak) Ton Yenedig *).
Der Gottesdienst wnrde mit grosser Feierlicbkeit begangen*)»
besonders an den Gedftchtnisstagen der Weihe der Kircheo» Capellen
ud Altire nnd an den Patrodnien, wo eigene Cantores aus denStifts-
berren erscbeinen, welcbe die kircblicben Tagseiten dort beteten nnd
daflir an der Tafel des Prilaten speisten (Jus ebori)*); binfig war
d«r Gottesdienst als ein feierlicber gestiftet *). Bei einzelnen Altftren
1) ìm Ukn 1S77 mré» Si* BaSrtaW in Hcitmì- tni FrtMdOotUr febMt Zar
BrwinBaaf ém Watters 4iMitoa •■ck erUtsU Badikiettl « wtklM eifCM ^tun
•) 1395, prò «olUfwda mItìs S Seo.
ISSS, prò Barìa BtfialoBlkraat SO 4«a.
prò lekweiricio 12 don.
prò «lisio 12 àtm.
prò carri 10 4t»-
pro Juiparja 2S Sta.
mmk ToyaU tt Sm.
prò liàio eoarallio 10 Mm.
prò noi—SS Saa.
prò plaalafiae 20 dao.
prò fiuma tarrao ot kotoaica S2 Sas.
•) SfidM àakaaf ICr. TI! aaS XVL
«) aiaka àakaaf Nr. XUI. 1S43, 25. JiMor, IS. Mirs, 19. Norenkar. 7. DacaoikM-.
— 1244, 3. Mirx, 19. ud SO. NoTomkar, at saapiM.
•) nia SViUmg dar AaUpkoM Spoaio«a (Urkuda 503), Salro Rafiaa (Urkvoda SU,
SaO), daa FrSkaaOa da laÉla (Urkaada SOS), daa Dorotkaafaato (Urkuda
S9S), daa BarbaraliMta (Urkuda 351), daa FkvkuaU aaf U. L. Fr. Aitar (Ur-
4U>
Digitized by
Google
xLVin
erscheinen Stiftangen etnea ewigea Lichts*) (so wie aoch bei der
sogenaoDteo Ewigenlicht-Sftule aof dem Friedhofe). Aoch feierliche
Processionen sìod nicht selten» werden mitunter gestiftet *), kommeo
aber auch von auswftrts ao bestiminten Tagen der Stiflskircbe zuge-
zogen *). Zar Befórdening der Andacht dienen aucb die Ablftsae,
welche das Stift fUr die ihm unterstehenden Kirchen und Capellen in
reicher FOlle erhielt *). Auf die AusschmQckung des heiligen Grabs*)
nnd die Feierliehkeit der Auferstehung *) wnrde besondere Anfmerk-
samkeit yerwendet. Docb wurde der Gottesdienst nicbt bloa Ton den
Chorberren gehalten, es ersebeioen aoch Weltpriester, welcbe, eigens
fundirt, io den CapeUeo oder ao bestimmten Altftreo die Messe lasen»
aber aucb mitunter yerpflicbtet waren, den Cbordieost mitzoroacbeo.
DasBegrftbnissrecht batte scbonPapstEugenlII. 1146 dem
Stìfteverlieben 7), und OsterreicbsEdle suchtenund fanden, gleicb dem
GrQnderLeopold und eioigenseinerNacbkommen •), indeoRiumen des
sogenanoten Kapitelhauses und des Kreozganges nebeo deoPrOpsteo*)
A) Sithe te Re^tter: Klosterneuborg, BwigM Uchi
•) So die VOI der Heraogia Eliaabeth (12S8) gertiftelc Frolialgicfca— npwmtrioa
(Fitchor li, tSS) und die FrohnleichnimiproceMion in HoepiUle ìa der Octare àimm
Festet (Urkande 557, 55S).
*) VoD HeiligensUdt, Komeubnrg, St. Georg (Stadleu), Schrìok, Ziatertdorf, MisUl-
bech, 8t Agatlia (Heosleatea), Wolkeredorf, Stoekertn. Die GeieUicbeB, welcke>
diete Proeeaeioaea flhrteB, speieteB regelsieeig aa der Ttfel dee PrUateB.
«) Bielle im RegisUr: AblisM.
*) Kleioe Kloetemeaburger Ciirooik ad aneum 1381 im VH. Baode dee AreUrepag. tVL
•) Kun: Otterreich nnter Heraog Albrecht IV., Band II. pag. A$S.
7) Fischer li, pag. 143.
*) Siehe darfiber Marqnart Herrgott Tapbograpbia.
*) Die BegribniMstilteD der Pr5p«te aind, ao weit aie tick beatlmaMB laaaea, folgeadei
Ad altare t. crocia: Marquardoa 1. (1226) — Chrittopkorva I. Stari (1558).
Ad aram noran (der von df r Hersogin Btiaabeth in Kapitelkanae geatiftete Froha-
leichnams-AlUr) : Pabo(1292).
Ad aram s. Gregorii (bei der kleioen RircbeDtbfire) : Conradua II. (l/tST) — Petr«e L
Leahofer (1399) — Bartholomaeut de Bierbaun (1409).
In capilolio circa marchionem : Bertoldua 1. (1317) — Ortolflia de Wolk^jredorf
(1371) — Alberti» Stòck (1418) — Jacobua 1. Paperi (1509) — LeqpoldM
Hintermayer (1577) — Deraardoa 11. Schmeding (1675).
Ad aram t. Nicolai in capilolio: Nicotaas I. (1279) — Nicolawe U. Ifei^^nrt
(1336) — Georgiua I. Muatioger (1442) — Simon U. Heindl (1465) —
Joannet Hechtel (1485) — Georgina It. HanaaMUiòtter O^t).
In medio ecdeaaiae : Stephanuade Siemdorf (1335) — C9loaannMide Lea (taM)«-
Beraardos I. Weis (1649).
Ad aram a. Aagu»tini (im Ch()re): Rudwinus de Knappen (1349).
Digitized by
google
XLIX
md Chorherren dea Haases 9 ^^LUÙg ihre letzte Ruhestiitte *). Ala
Bichate Folge hievon eracfaeìnen Stiftungen tod Jahrtagen (Anniveraa-
rìen) •), die bald ìd eigenen Urkaoden bei Lebzeiten» bald teatamentariach
encbeioeD^), ao wìe StiftoDgeo einea ewigen Lichta bei deoi Grabe *).
Den Jabrtag Leopold^alV. grOodete daaStift aelbat in daokbarer Aner-
keooang, und machie ihn im Geiate dea Stiftera ond der damaligen Zeit
iQ ttnem Tage der Wobithfttigkeit darch die an demaelben vertheilte
Spende (Stipendinin Marchionia) von Brod , Fleiacb, Wein und Geld *).
Doeh beaehrftnkt aich die dankbare Verebrung nieht bloa daranf»
aie seigt aich aueh in der reichen AuaacbmOckong und Beleuchtung
dea Grabea Leopold'a '')» ao wie in dem Streben» den gleicben Sinu
b dMH-o: WolffaBgu Haidmi (1551) — CkrUtophorw U. MaUtaei (1706) «
CMparu CbrùUiBi (1584) — Thonw Rutf (1612).
b MeaUo a. Afraei BtItbMar PolsmtnB (1596) — RadolAia H. Mfilter (1648) —
Aémn» L aehamr (1661) ^ aebMUaaos Mtyar (1666) — Broeam Ptr^er
(1748) — BMioldw n. StaidIafM- (1766) — Oodefridm 4e Rollemaia (1772).
b erypta a. 8abaatiaal, la earnarìo: ABbroains Loraas (1781) — Floridia Lab
(1709) — Gavdaotiaa Daakltr (18S9).
la aaeaU« eo«a«t«rfi< JaeobaaUl. RmttaMtoek (18U) — WUkalai«a8adlaeaak (1888).
*) ToB Jahra 1898 aadet aick aioa Aalkalchaanp rem U'ioheakoataa Tor (LU>. T.)>
ProaepaltaraStepÌMBiTawaaal. Pro offertorio 40 dea.
It foaaatori nortaonua 8 dea.
It prò 81 Miaab 8 aol. dea.
IL prò oara 8 aoL 8 dea.
IL aeelaaiastieo ad palaaadaia 60 dea.
IL prò Telaailao (Obarthoa) flreaaliao 8 aoL
IL ad laraadaai laetaa 88 daa.
IL eaatodi prò ornata 6 aoL
*) aialM AalMaic Nr. XXi.
*) Bai BlasabMi aracMat dar Oabnmdi dar Opférpfeaaiga, dia wikraad daa Aaal-
raiaarlaaM darfabraebt werdaa; fBr diaaa, ao wla fSr dia Balaaektaaf , abd
aifaaa BaaCiaaiaagea yatroSM. 8o araehatet: la aaaiTaraario Coloaiaaai praa-
paaìU , aad bai daai daa Rittara Midiaal Test Pro oflìertorio 18 daa. et da nm-
dalb 86 daa. 198.
«) aiaba faa Ibgktn'i Jabrtafo.
*) 8a diaatiAaaf dar Baraogia Thaodora 1886 (Fiaeber U, pag. 180), daa Harsoga Bera-
btrd roa Kirataa 1851 (ibid.par.811), dar Willbirgia roa Kirìiag (eod. trad.a.771).
*) aiaba ArebiT f8r Koada òaterraicbiacbar Gaacbiebtsqaallea , Baad TU, pag. 889.
— 1860 araehabt ia der Reebaaag daa Pfiatenoaiatara Ebarbard (Ub M.) : aaper
piatatlaaa» RMrebioaia b faato a. Martiai (diaaaa Dataai aracbeiat, wail aa dietam
Taga daa Brod gabaekaa warda) 18 aiod. ailifbia. Za dar Bpaada warda aaeb
dar Bobaaadiaaat roa Wiabadadorf rarwaadaL
*) Ba ancbriat sa diaaaai Bada aiaa BUftaag lai Cod. trad. a. 897, at aapalcbraai
Marcbioaia b eapitolio perpataalitar iUambari dabaaL lai Jabra 1878 aad daai
Mgaadaa aracbaiat aabaa dar Aaagaba fBr dia Karsea am Oraba Laopold^a aoch
aha Baaaldaag fBr daa «lacaaaor caadalarav ad aapalcbnua aiarcbioaia".
d
Digitized by
Google
weiter xa yerpflanien. So ist eioe der Bedingaogeo, anter welehen
die geistliche Yerbrilderung mit 65ttweili eingegiogea wìrd, die
Abhaltopg dea Jabrtagt Leopold^s su 65ttweih.
Die geistliche Wirksamkeit der ChorberreD war anfangi
eioe bescbrftokte. Seelsorge flbten aie Dar an der StifUkircbe und der
Tor GrOndang dea Stifla aebon beataodenen St. Martìnakirebe» welebe
Hartmann, der erate Regular-Propat, nur anf Tielmala erneaerte Vor-
atellong Leopold'a, daaa damit rielen Verdrieaalicbkeiten rorgebengt
wOrde, Obemaboi. Bald darauf (1 1 39) Oberkam daa Stiit aaeb die Kircbe
Altenburg, bei Krema aof dem Berge liegeod 9» dareb K. Konrad IIL *),
welebe 1214 vom Biaebofe Manegold Ton Paaaan daa Recbt dea
pfarrliehen Gotteadienata erbielt •). Propat Konrad L fiberlieaa
aie 1239 einem gewiaaen Irrfrìd anf Lebenaxeit ^), welcber 1264
ala Paaaaner Domberr ond Decbant in Krema aua Dankbarkeit gegen
daa Stift *) demaelben ein Haua lu Krema lanicbat den Domini-
eanem acbenkte. Papat Eugen III. aicberte dem Stille (1146) daa
Pfarrrecbt in aeinen acbon beatebenden oder aof atìftlicbem Grood
nnd Boden za erriebtenden Kireben*). Nacb und naeb bekam daa
Stili ancb noeb andere Pfarrkircben ond Capellen *), welebe Tvn
*) Di« BiakOafte diMcr Klreke wwdmi in R«ckBaiiftlHieli« L. folg6«4tfm— T«r-
s«iehi«t: R«d4ItM etppellt ia AltMbareli. Serrida ia 8ttla «t eiret, 8totlMpMk«
Rehupar, IfawUri. Tailanti OB«iM«n4orf, ▼{■#• ciret leproaoa, karraa, Maatela,
warperoh, ódwpinoM, atoekatal, Lantealo, Cholaadorf, RaelMaadorf, 4rMs, lf«VB-
dorf, Wilhalaadorf^ Jaa drila te Raehrald — Subbm U taL ariava il daa., ia
lara dTili a aolidoa, Caaal 88, OToraai MO aiinnt 9 dea., paltoraai U, aaaaraa
7, daaa Viaaa prfaia la AlUa^iy, aaeaada ia rr^aatal paaa daaCraeta par aqaa
iaTadadoaaai, tarda ia Pirbowm, qaarta drca daaabiaai, palaia ia «kaarapaaaa.
Dia Biakiafta roa daa aai dia Kireka liaf aadaa Wdaglrtaa la Oriaiparali, listai,
mtjorì at adaori Raekvvld wardaa ISIO aaHiaaaBiBwa Toa »0ob. Tkovaa Dlrteaa
da Ratiaboaa, Dariagaa da Mawriiag, Oabkardaa da Rakaradorf; Fridarieaa kavsaa
da Radapraaa, Gloriua aiina Rafari da Ghraaiaa, Haiariaaa IVifaal at Haiartow
piaeator, draa Btaiaaaaaa."
•) FiadMT II, 140.
•) FiM^r n, tea.
«) U»id. 109.
») Hit Aa^aba dar Uraaeba t .a qaa (aedada) racapi faodaai paraoaala*. Fiaahar II« tSM.
•) Saaciaiaa adaa, Tt ia oappaBia fÉadatia Td Andaadia ia p«aaaadoaÌkaa vaatria malica
Biiaiatrat dna eoaaaadoaa Taatra. Fiaekar II, pa^ . 148.
0 Koraaabarg (Fiadiar li, 164, 888, 874, 878, 409).
Rdapraditapaila (ib. 168).
Stoekaraa (ib. 172).
Kirìiayar Capdla (ib. 178, 191).
Digitized by
Google
u
demselben eine Zeitlang mit Weltpriesterii besetzt warden, bis sich
du Stift endlich enUehloss, Stiftsglieder zur Seelsorge aassusenden
«nd die Pfarren sieh incorporiren zu lassen ^},
Dasa das Stifl der Wìsaeoschaft und ihrer Pflege nìcbt fremd
geblieben, beweiaea die SltesteD HandschrifteD-Yerzeichnisse *) der
Bibliotbek •). Die Handsebriften worden grl^ssentheils durch Kauf
erworben; erat mit dem Ende dea 14. Jahrhunderta erscheinen eigena
Tom Stifle bezahite ond mit dem ndtbigen Scbreibmateriale Yeraebene
Abacbreiber in den SttfUrecbnungeD ^). POr die aorgfìUltige Hut
der Handacbriften aorgen die Statoteo dea 14. Jabrbonderta •).
■•aic«Mtodt (u>. ZM, toa, zo4, zia, zie, zai, zza, zz7, zza).
iiai«fai (ik zos, ZTZ).
Emuniort (Q». ZSi, Z85).
Ektaiag (ib. zza, Zia).
8t Mwtla (ib. ZZ7).
OWr lOe di«M ?Hrrtm, m v1« ibar KaU«ab«rg, aieke Regittor Mb hac roce.
A) 8o Biicia 1Z99 émrth Ptpst Boall^ IX. étr groMm GMtvngtkotlM wfgea. Die
KMtoa a«r laeorporfruf «reebtlMi Lib.B. h »lSaO, prò iaeorporteioie «eeiMie
ia balia 100 Ìotmm".
») DtoM, M> wk BibwaDfttea «»«• dia Bibliotbek tiéhe ia aieiaer Abbeadlang «die Bib-
iiatbak deeatiftee Uottoveaberfr" <■ Arobire s«r Kaade Taterllnditcber Getcblchto-
^acUea laZO, IL Baad, Z79 taqq.
*} laaa, enebelaea ale jibriiebe Biak&nfte der Bibliotbek la der Btadt Kloeteraea-
barf (Ub. L.)t
SerrlelaBi librarie: Dietlo Seorapeckb IZVa <»•
Gbaarad Cbltegel la dea.
Hearìeaa eaaeator 70 dea.
Ylrieaa babaraa de area 4 dea.
Vlrieaa placalor 1 Ul. Martiai.
«j laaa. Pro Ubrle aaper ealre reyiaa 15 tal.
140Z. Jobaaal acriptori prò pergaBoao Z tal.
K. eidea prò preeio de ZO qalateraia, de qaallbet 80 dea., facit 10 Ul.
1408. Dao Nicoteo prò pergaaMao ad katbolicoa aoram 4 flor. a tV^ Ul. IZ dea.
I4Z0. acriptoribaa. Iten Jobaaai de Hoikot ZZ dea. — It ZO dea.
ìt idea de Ubro divi patria (; Aagaatiai) 00 dea.
It idea Vs UL ~ IL idem 14 dea.
It IKderìeo de ZZ aezterala aiagala, de 11 parria ZVs UL
Brbardo. It. 86 dea. — It idem 6Z dea. — lUm idem V, U1.18 dea.
It idoB demaadato domiai deoaui 70 dea. — It idem 14 dea.
Pro papiro et pergamaao.
K. Taib 7 froaaeo paeber per 40 Ueit 9 toL 10 dea.
It 7 kletaer paek per 14 dea. fecit Z aoL 8 dea.
It aO beat sw dem hoikot per 13 ftcit 13 aol.
^y fM eeaaerraeioae et eomodatloae libroram
Moaaaterii aoetri diapeadiia, qae ex eomodaeioae aeu eonceaaione libroram pleraroque
preeeTore coaaulciiia iaUadeatea, Coareatuali eoatilio (aUo fkod
Digitized by
Google
Ln
Auch die Zwillingsschwester der WissensebafI, die Konst, giog
nicht leer aus. Zeugen dafOr sind der Kreuzgang mit der Agnes- und
Freisìnger-Capelle, der Verdooer Aitar, das fon Propst Stephan tod
Siemdorf angeschaffte Ciborium und die tod ibm berrObreade
Patene 0*
man die Angele^enheit wtchtii^ gtnng, tle darch eiaen Kapitd-Betchliut su eriedi-
geni) daximof •titaendam, ri nalletenas libri eoneedentor extreneis, nisi neliores
aat eeqviTileBtet, nt aliqvftliter eompeteu ▼•dima IpeoniB loco ìm Ubraria repona-
tur. Fiat quoque de pereonie, qaibue dlcU libri ftieriut ooaiodaiit et libronui
Dooiioibas teu titulia memorialit acriptara, qee in nonasterio ad tempnt rettitn-
eionit eonindem cnn diligenoia eonaerTetnr. HatnaBodi rero libronni coneesaionea
et reaupacripcionem in preaeoeia aaltea aliqnoram fkvtniB fieri Tolomna, ne per
obliTionem aat errorem aliqnatenna perdantnr. Von einer Beaebrinlmog der SUfta-
flieder findet aicb keine Spnr.
1) Dea Ton der kleinen Kloatemeabvrger Cbronik (Archi? ¥11,231) ad annua ISU
crwihnte, nun In der SdMtakaaaer aufbewabrte Ciborina iat ron ibnlicker Arbeit,
wie der Verduner Aitar. Ba ruht anf SialenbSndeln, welche oben Laubwerk tragen.
In der Mitte alt Tiereckigen KnSpfen gealert alnd und aua einer acktecklgen Baaia
emporateigen. Auf dleeer Bada alnd die 4 erangeiiacbea Tbiere In Silber getrie-
ben, und swel Bildnlaae (Propbeten T) alt ScbrìftroUea in dea Hindea angebra^t
Anf der obem und untern Hllfle aind 8 Durateli ungen, obea aaa dea Lel>en Mariana,
nntea aua der Leidenageachicbte Cbriati ia Iflello-Arbeit Uater Jader Daratellung
der untern Hilfte iat anoh noch daa Bild einea Hropketen (T) angebracht Ole
Darstellungea alnd folgeade:
1. Oben: Maria auf dea Sterbelager, uagebenvon den Apoatein, ror dea Legar Gol!
Vater, Mariana Sede in KindeegeaUlt ia dea Hindea.
Untea t Cbriatut , daa Haupt roa eiaea Strahleakraaae , la dea eia Kraus iat,
uageben, auf dea Olberge betend ; ober iba eiae aua dea Wolkea reicbaade
aegaende Band , redita ron iba die acklalSaadea Jfinger, rea Gaatrladia
faat rerdeckt.
2. Oben t Maria sur Recbten dea, urie auf der Patene, dargeetelltaa Yatera aitsuDd, tob
ol»ea bringt cine fliegende Taube cine Kroae.
Untea t QeAingennekaung Cbriati. In der Mitte Chriatua, linka Judaa ihn kiaaaad,
reebta ein Gebarnlacbter, der Cbriatua ergreill, hinter Chriatua swei Kaaebte
alt eaporgebobenea Araea und geballtea Fiuatea. Aa der liakea Beltà die
Grappe: Petma daa gesfiektc Sobwert la der eaporg^obeaea Recbtea, alt
der linken Head Malebua bei dea Haaraa ergrelfead.
a. Obeat Maria ror einea Stuhie atehend, Tor ibr der Engel Gabriel, dae Rolla alt
dea WorUa AVB MARU ia der Head.
Uatea t Cbriatua Tor Pilatua. PUatua aitsead, die Kroaa auf daa Haupte, ala Liliaa-
acepter la der recbtea Head, selgt alt der Liakea aaf dea ror Iba atahaa-
den Heilaad bia; dieeea bilt ala Kriegakaeebt, dea Bela f uf dea Haupta, «iaa
Uase la der Head. Llaka atebt eia Jade, dea aitteldt^licbea Spitabat aaf
dea Haupte.
4. Obea: Die Geburt CbriaU. Maria, daa Kiad la dea Araea, auf einaa Liagarbatte,
reebta der bellige Joaeph auf einea Krnekeaatock gelebati obarhalb die Kdpfa
eiaea Ocbaea aad elaee Baelai
Digitized by
Google
LUI
Was dieStiftsgebSude betriffl, lassen sìch dieselben, so weit
die Nachrichten reicheo, ìq folgender Weìse reihen. GegenQber der
nenen 1288 ron Herzog Albrecbt I. erbauten Borg (jetzt die Schiess-
stttte) lag die stiftliche Badstube, zwìschen beiden ein befestigter
Uatca : Die Geisf elaog Christi. Christnt xwitchen swef Gelsf lern an einen Pfahl gebanden.
5. Obesi Maria dUeid, nit d«in Kiade In dea Armen, welchet mit beidei Hinden ia
dea Toa einem Weiten aas dem Morgenlaade (welcher rechU kniet) vor-
fehalteoen Becber greifl. Oberhalb der Stero.
Calta: Die Dorneokrftnnng Christl. Dem siUenden Christuf drQckt ein rechUstehea-
der Kaeebt die Dorneokrooe mit einem 8tabe anf die Heupt, wlbrend eia
links stebeader Jade, dem «eia Spitsbut entfallea iet, iba verlackt
6. Obeat Die swei anderea Weieen, ▼orwIrtMchreitend und aecb links deatend.
Unten : (Aristos des Kreox tragend, rechts eia Knecht, der mit der linken Hand ihm
das Krens aofladet ond in der reehten Hand einen Hammer hilt, links twel
veiaeade Frauen, voron elne dea Qaerbalken des Kreazes stùtst.
7. Obens Die Darstellang !m Tempel. Maria atekend, das Rind in den Armen, links
Anna, rechts Simeon, ober ihm eine Ampel.
Untea : Chrìstoa am Kreaxe, rechts Johaaaes, hiater ihm eia Jnde, ia der liakea Head
eine berabhlageade Bolle haltead, mit der reehten aof das Kreus dentead,
liaks Maria roa elaer Fran aaterstatxt
e. Obea: Maria Jesam, der aa seiaer rechtea Hand einen Beatel hangen hat, fQhrend,
ini Hintergrande ein bliibeader Baum, ron velcbem Maria einen Zweig in
der liakea Head trigt.
Uateat Die Abaakme Christi rora Krense. Christna ruht ia den Armea Joseph*a Toa
Arimathla, die Fiisse siad aoch angenagelt. Ein Knecht ist beschifligt, dea
Nagel mit eiaer Zange heraustaxiehen, ein anderer steht anf der Leiter and
bllt t Nigel ia der rechtea Hand.
Aaf der Kehrseite der Basb ist ia elner ron einem rolhen Rande eingefkssten
Raadaag eia schreitender L5we mit heraushingender Zunge dargestellt, welcher
die recbte Tordertatxe aof swei kleine Ldwen ausgestreckt hat Im Hintergmnde
swei BSame.
Die Patene roa Silber, ft*/^ Zeli im Darchmesser. Anf der Fliche, wo die
Restie aafliegt, ist Christas dsrgestellt (vertiefl) , dss Haapt voa einem Strahlea-
kreise, dessea Mitte eia Krens bildet, umgeben, sitxend, In der linken Hsnd ein Bach
haltead, mit der rechtea segaend. Vor ihm kniet Propst Stephan im geistlichea
laagea Klelde, anf dem Hanpte die volle Tnnsur. Er hilt in der Reehten eine sich
•adh aafrirts schlSngelnde Bolle mit der Aafschrift STEPHANO DE SrERNDORF.
Va die ganse Darstellang laufen die Worte: ASPICE . PECCATOR . TVVS . HIC .
RBSIDiS (et). MISERATOB. Am Sossersten Rende der Patene sind die leoninischen Verse
aagebracht: CBLBSTIS . CENA . CVM . 8VM1TVR . iSTA . PATENA f. STEPHAN9.
TT . DETVR . REQVIEf . QVISQVE . PRECETVR . f . Die Rilckseite Ut in erhobener
Arbeit la demselbea Banme, wie bei der Torigen Darstelluog, erschciiit Gott Vater
sitzead, im langea Gewande , auf dem Haupte eine ron einem Heiligenscheine,
dessea Mitte eia Krens bildet, amgebene Krone, in der Linken einen Lilienscepter,
mit der Bechtea die aeben ihm mit geralteteo Hinden silzende heilige Jungfrao
krtaead, welche einea Schleier trSgt. Bechts und links Blume. An dem iusserslen
Raade der Patene ISafl die Inschrift herum : VIRGO . DEI . NATA . COBONARiS .
BT . INVIOLATA . f . PBBMANBS . ET . PARIS . MISEROS . PRECIBV8 . TVEARIS. f
Digitized by
Google
u?
Tharai, weleher dei Weg In die imtere Stadi decite (Handskehie).
Ao die Badttube sdiloM fieli der Gruhof (wo jetst der grosse
8cli(lttkasteii stelit)» an dieaen der Ziegelliof • welclier dureh ebe
Maaer mit der Stimaeite der Kirelie Terbaoden war. Der Badstube
gegeottber lag das Oblajlians, rflckwirts an die Juden-Synagoge
stosseod, daoeben die alte FOrsteoburg (wo nan das Kanileigebiade
steht), welehe deh sebon ldl7 and 1829 im Zostande dea Verfalls
befknd, mit der marmomen Jobaooes-Capelle (Capella speciosa)
(jetst ein Theil dea Kalkhofa) 9* Ao dieso schloss sich das spUer
sur Obemkamnier Torweadete Gebiade mit dem Schriftenthorme
(turris marmorea) and dem Gaaterhofe *). Zwiseheo diesen
Gebiadei and der Kirehe lag der Friedhof (jetst der Plats mit der
Ewigenlieht-Siale).
An don Ziegelhof sehloss sieh die Prilatnr mit dem dnreb aetnea
sehSneii, nocb bestehendeo Erker gesierten FOrsteosaale» weleber
gegenilber die Obere-Kammer mit der Presse stand, an welebe dano
in der Ricbtong gegeo den Leopoldsberg das Conrentgebiode sieb
t) 8i« wvS« arUat «bS h^Mn^ (FbcbM> 0, 100) tob H«nof Uo^olS ima filor-
reick«a «aS Mek Amgth* S«r kl«lBM UMtcraMbarf*'' Ckn»aik ittt, T«ra«lklka
▼OB WHtkot Gebktfd Toa Pmmi, Ser «icli dmalt te OftMrddi aalkMt (Pm,
eoa. dipi, n, 7S) fwOA mmà ktm lUf èmrék 1. Otokar iitor die SeklniTeftei Ser
LaBéedirttea (WUeh^r II, t4S). Henof AlbreeM L Teraelirte die BertifUef dveè
eieeeHorn Bweadorf ■■ S. Min ItfO (FiMlMr, I. e. t94) «ed «orfie aneli aa it. Jmi
itOI (Ir die bettiedife BrlMltmg der ttrhìfm OlaafuMter (sielM hierSher eeek
la RegiaCert KloaUrMvbwf, 8t Jokaeeea-CapeUe, Glaaant — Fiaelier, I. e. SOS).
Ihirek Scfccnkmf der Hertege Albreekt IL and Otto (17. Jaoear ISSO, M
Flaeker n, SSS), beetlUft dereli Biaelior Albert ree Fame 1. Deeember ISSO (bei
riaeber II, SSS), kan tle, g^gee Abtreteeg der Corporia-Chriatì-Capelle se Kor-
•eeberg ae die Aegestteer daaelbat, ae dea Stili, bei veleben aie fortao bUeb, rea
dea Stiftadecbaet renraltet, der GotteadleMt aber dereb Weltprieiter beeorft
werde. ìm Jahre 1787 ea 5. Septenber warde aie amf RegienugabefeU tob deal
Laaddeebaate UetcbpSekgreber , einea Bi-Fraaeiaeaaer , eotweikt Die geieUiehe
CoBBladoa volile aie nm Abbreebe Terkaofeaf Hofratk Spftrka TorUaderte ea
•af die Bitte dea Cborberra WiUibald Uyrer. ìm Jahre 1700 aa SO. Jaaaar
begaaa der Abbreeh aad die AblBbraeg aaeh Lazenbnrg, wo aie ala Sehloae-Cepelle
ia eiaer kSaatliekea Rltterbarg Terwendet worde. Bein Abbreebea seigte ee eieb,
daaa der liagaag aater dea Cber eiae offeae Coloaaade war (die apiter Tonaaaert
warde), eaek Ibad aaa eiaaelae Stieke geaebaobeaea Ziaee, Toa dea groaaaa
Braide ItU berrikread.
*) la Jahre IS71 warde der Gatterhof abgebroehea aad Toa dea Materiale dto FHed-
hoteeaer gebaat (klelBe Kloateraeabarger Chroalk, Archir VII, tSS), dar aaae
Gaatethof warde eof die Badetebe eal^eaetst
Digitized by
Google
LY
sekloas. Am Posse der bler g^en die Donali abdaehenden AnhQhe
war die Stiftspfisterei mit dem Klostergeftngoisse , in der GOlgoitz
geoannt Daran schloss sieh, mit der Stirnseite in den Lederbaeh
hineinreichend, der Pfisterbrflcke gegenOber, die StifUmOhle *)•
G^^Ober dem Sebriftentbarme und Gasterbofe» dorcb den
Einfiibrtsweg geaebieden, war das Frauenkloster» die dasa gebQrìge
Kirebe sor beiligen Magdalena» and daran stossend die Si. Kani-
gnnden-Capelle (gegenEnde dea 14. Jabrbunderts der WirtbscbafU-
bof dea StifU, der bis dahin in dem Hospitale Tor dem Wiener
Tbore gewesen). GegenOber dem Fraoenkloster lag die Sebule und
der alte KremsmOnsterbof >).
Yen diesen GebSuden eingescbiossen lag die 1 1 36 rollendete
S t i f t s k i r e b e *), gleicb der frOberen kleineren der beiligen Jangfran
geweibt, deren Aitar den Cbor der Geistlicben Ton dem ScbìflTe der
Kirebe abscbioss. FrQbzeitig (1114) ersebeint auch ein «altare s.
emeis"*). an welebem die Yerduner Altartafel angebracbt war,
laat der auf derselben angebracbten Aufscbrift in der Nftbe der
Kanxel befindlicb *). Dieser, so wie der Aitar des beiligen Mauritius,
wnrden 1187 II. Kal. Mart. Ton dem pftpstlieben Nuntius Cardinal-
Bbebof Ton Ostia und Yelletri, Tbeobald, geweibt •), nachdem er
frflber (1. Febr.) den Aitar des beiligen Micbael '') geweibt batte.
t) M BaatMi kiara die Steii* mu àtm Bracht io RSfleli, der K«lk voi Rodaan,
g^Ur Too Nieder-HolUbruu ned Rokrhacli. Die Wirthschafbgebiade hatteo eioen
AMtridi TOB rotker Farbe, elaerae Fenaterladeo md Tkiireo, and einen gettanpltea
Lete-Balrieli. GlaafeMter warea da telten; noch 1839 kdamt eine Aaagabe Tor:
prò «eabnoa aste feMetraa.
*) la Jakre ISSO feaebali eine darehgreifende Reioviroog toh: atabnlam, grana-
rìm, ortelw, eo^nJaa, ceUare, iatmiarla, atapa magna ; I353t donna raagiatri
«arie «i atopn ai^jor la euria WlenaeMii iS74x conaftodom hoapitan in cnria
Wiew— ri , teetui lapcr atabalui , pone ante emnaa ; 13S5 ron der: Camera
*) Die iltaate Aarielit liefert Hergott naeh rinem Glaagemilde in Heiligenkreus (M on.
Aeg. Doa. Anatr. IIL Tab. III. n. 8). Der datelbst erscbeinende Thnrm fiber dem
Gkore rade «rat anUr Propat Berobard Weix 1634 abgetragen. Dieso ilteste
Aaeiclit iat jeaer der Kirebe dea beiJIgei Gangerìcua (Acta SS. mena. Angnsti
Tem. O, die 11. Iltt B) SbaUcb.
*} Cod. tmd. B. lU, 14S, 149.
*) Craele ab altari de alraetara tabnlarì
Qae prlae aaaexa ftart, amboniqae refleza.
•) Chroa. Cbaalroa. bei Pex I, 8. 44S.
^) Cr. eoi. Irad. B. SSS.
Digitized by
Google
LVI
In deroselben Jahrhunderte erseheinen die AlUre des heiligen Johannes
dea T&afers «), dea heiligen Petrua >), dea heiligen Aegyd *)» ^^
heiligen Pancratius*), dea heiligen Nicolana im Kapitelhause *). fan
Jahre 1288 eracheint ein Ton der Heriogìn Elìaabeth neugebanter
Aitar dea heiligen Frohnleichnama init reicher Stiftung •), 1338 ein
Aitar ad apineam coronam, 1353 der allerheil. Dreieinigkeit *)• 1364
der heiligen Dorothea *), 1385 eine Capelle dea heiligen Thomaa
in der Prftlatur •). An die Kirche achloaa aich der Kreuigang <•),
die Begr&bnisaatfttte der Chorherren und Edelgeschlechter init der
Agnea- und Freiainger-Capelle *<) und dem alten Kapitelhause, Leo-
pold*8 RuheatStfe.
Die stiftltchen Chat- und GemOae-GSrten waren in der dem Stifle
gegenOberliegenden Au *>), und im Auerfeld (da wo jetxt die soge-
nannte Sauweìde iat).
Was die Verhftltniaae dea Stifta nach Ausaen hin betrlffl,
kOmmt, wie billig, das zn dem Mittelpuncte der Chriatenheit lu dem
rOmiachen Papaie, dem Stellyertreter Christi, zuerat in Betracht
au zìehen. Von dem Zeitpnncte an, wo Papat Innocenz D. Qber An-
auchen dea Markgrafen Leopold daa Stift in den pfipatlichen Schutz **}
1) Cod. trad. B. 39K, 411.
») Cod. trad. D. 07« 98, 99.
*) Cod. tnid. n. 408. In einer eigrenen Capelle an der EpUtelteite der Kirche, velche
1275 uoter der Benennaog CapelU s. Spirìtoe erackeìnt (Urk. tS) uid epiter di«
Grafi der FreUinger enibielt.
*) Cod. tnd. n. U8.
») Cod. irad. n. 397, 398, 420. In Jahre 1326 eivcheint dieMa Kapitelhana ala Capella
Marchionis (Urk. 226), za welcher 1366 eine KertensiiftanK gemaeht wird, «aa
das Grab des Markgrafen su beleuchten (Urkande 432).
•) Fischer 11, 288.
') Urkunde 3S1.
•) Urkunde 4U.
•) Urkunde 525.
&<*) Brbaut ron Propst Pabo, welcher nnter anderem su dea Baue auoh 100 Pfiad,
die er 1201 ron dem Bitter Ulrich von Krìsendorf entgeltweiae erhielt, Tenrendeta
(Fischer 11, 296).
^1) Der Stiaungsbrief wnrde erst 1401 ausgettellt (Fiaoher II, 428), alao aach Voli-
endung des Baues, denn die Baufùhrung erscheint in den Rechnnngen toh Jnhre
1307. Siche Anhang Nr. XV. ad hunc annum.
^*) Hier batte aach das SU'ft gegen Ende det 14. Jahrhonderta Safrangirten
^>) Dieser Schutx ist verschieden von einer Ezemtion. Ezemt war Kloatemenbarg
nie, wenn auch der Aasdruck in den Quitlnngen der pIpaUichen Binnehaer er-
acheint. Sohon Papst Innocenx II. aagt (30. Nov. 1187, bel Fischer II, 138) h«t
Digitized by
Google
Lvn
Baimi (Pisa, dO. ìiSri 1134 und wiederholt Boro , 30. Noyeinber
1137 <), erfreute stch Klosterneaburg des Wohlwollens des obersten
Vaters der Chrìstenheit , welches sich in BestStigungen der erhal-
tenen Freibeiten *), in Ertheilnngen nener Recbte entweder unmittel-
bar *) oder dureb die Legaten *), und in anderen Gunstbezeugungen *)
Geicgcakeit, wo er «lem SUfte die fk'eie Prilatenwahl bewilligt: «salTt ntninim
dfoetm^ episcopi canonica iiutitia et rererentia. Porro sacramenta ecclesiastica
a éjQ ceanno awscipietis episcopo*, nnd Blschof Reginbert Ton Pasua bemerkt in seiner
Bestitiguirsnrknnde Tom Jahre 1189 (bei Fiscber li, 188) in «iieser Hinsiobtt ,▼!,
qnamris ad Romanam sedem respiciant, meminerìnt tamen patariensi episcopo. In
cains parocbia positi snnt, debitam rererentiam, bonorem, et obedientiam exbibere*.
Dieses Verhiitniss blieb dnrcb alle Zeiten.
«) Ak Zoiefcen dieees Scbntses, aicfat aber der Bzemtion (Cf. Mon. Boica I, 856, 868),
bedanf aicb scbon Papst Innocens li. 1137 die jibrlicbe Abgabe eines foldenen
Bysaatiners (Fiscber II, 186), velcbe aacb, wenn fleieh oft nacb langen Zwi-
•ckearteaam, gefordMi and entHcbtet wnrde (Urk. 10, 449, 467, 511, 819, 848,
876). ZuB Bebnfe der Ùberbrinfvnf dieser Abgabe maebte Brcbembert der Altere
▼•• Gara «ìBe eifene Stiflang (cod. trad. n. 885). An dieso beetimmte Jabres-
Abfihe reibtea sieb sn Tcrscbiedenen Zeiten andare an, ao : sor Hilfe des b. Laades
(Urfcnnde 46), die primi Itractos (Urkonde 181, 451, 459), derZebent (Urkonde461).
>) Dnrdi Bagen IH. Viterbo 17. Decomber 1146 (FUcber II, 142), Urban III. Verona
ta. Mai 1187 (Fiscber U, 161), Martin IV. Rom 25. Febraar 1282 (Fiscber II, 288).
aiebe férser die Urknnden 175, 208, 207, 208, 210, 585 dieses Urknndenbncbs.
•) Pnpst Innocens VI. Terleibt dea Propste den Gebrancb der Infoi, 8. Aprii 1858
(Fiscber II, 882) nnd 18. Jannar 1859 (Fbcber II, 884).
*) D«r Cardinallefat Peter gibt den Cborberren daa Reobt, jcde P&rre nm Beaten des
atifts ansanebmen ; dem Propste, sidi des Krmmmstabs su bedienen, f eistlicbe Klelder
sa v-eibea, Weiber, velcbe Kinder erdrickten, losnsprecben (Fiscber II, 146, 147) ;
Cardinal Gaido bestitigt die lacorporiranf der Pforre Korneabarg, Klostemeabarg
29. JaU 1849 (Fiscber H, 374), Cardinal Pileos Terleibt dem Propste den Gè-
braacb der Saadalien, Wien 20. Febraar 1882 (FUcber li, 405).
*) fauoceas UL bestitift dem Stifte die darcb dea Passaner Ordlnarins f escbebene
Biarerieibaaf der Pfarre Stockeraa, Rom 11. Mirs 1215 (Fiscber II, 172);
RMorias Ili. bestellt drei Scbiedsrìcbter in dem Streite Ober die Capelle sn
Kierling 1228 (Fiscber II, 175); Innocens IV. bellehit dem Biscbofe Ton Freisingen
wefea Zariekstellang des Orts Kogelbrunn einsnscbreiten , Peragia 27. Jan! 1252
(Ffsrber II, 217); derselbe beArelt dss SUft tod Provisionen fBr geistliche Per-
eoaea, Assisi 1258 (Fischer II, 219, 220), and aimmt das Stili gegen Gewalttiii-
t%kcitaa des Kdaigs Toa Uagam In Sebata, Assisi 27. Jaai 1253 (Fischer II, 221) ;
•r fordert dea Heraof Toa dsterreieb aaf, dem Stifte das Scbioss Kablenberg xnriick-
sactbea aad la sorf en, dass Heinrich von Lieebteasteia Kogelbmnn snrickgebe,
Assisi 5. Jali 1258 (Fiscber 228), wiederholt an K5nig WenzeI nnd seinen Sobn
Otafcar (Fischer R, 2U, cf. ibid.225); Alezsnder IV. bestfitigt die gQtliehe Bei-
kgaag das Streits svisehea dem Stille ned dem ^farrer voa Hciligenstadt, wegea
4er dortigea Pfhrre, Anagai 21. NoTcmber 1255 (Fiscber II, 232); ClemensV. beaof-
tragt dea Schotteaabt vegea der dem Stille eatsogeaen Besitxaagen, ATÌgnon
S3. Mai 1818 (Fischer II, 889) ; Urban VI. incorporirt dem Stille die Pfarre
Digitized by
Google
LTm
aosspraeh. Aueh seicbneten die Pftpste im Laufe der Zeit Kloster-
neuburgs Pr6pste ofl aos, indem sie ihnen im Nameo uad mit dar
AutoritSt dea pSpstlieheo Stuhlea Gesehifte Qbertnigen «).
Daa gleiche VerhSltoiss lierrachte aueb swischen dem Stille aad
dein Paasaaer Ordìnarius; in dem ganxeo Zeitraome findet sieli
aaeh nicht die Spur eines ZerwQrfniaaea. Klosterneoburg hielt treu,
wie 2u dem recbtmSssigen Papato *), ao aueb ateta sa dem Paaaauer
Bìscbofe, wenn er andera der Gemeinschafl mit dem Papaie aicb
erfreute, und aelbat widrige Verhfiltniaae waren nicbt im Stande,
dieaea gottgeheiligte Band za iQsen. Aber daa Stift erfìibr aacb hin-
wieder die unTerSnderte Liebe aeiner BiaebOfe, welcbe aicb durcb
mannigfaltige Ganatbezeugongen und durcb die rege» immer tbitige
Sorge fìlr daa Wobl dea Haaaea dartbat >). BiacbOflicbe Yiaitationeo
KorMobarg éwtch G«orf to« U«ebtMttoÌa, Proprt si at 8tophai, WIm ao. Mi ISaa
(FiMlMr U, 409); Bomiftì IX. iacorporìrt di« Pferre Hòflafai, Boa t. Jwi ISOt
(Fitober li, 410).
t) Oregor IX. trlgt deoi Proptte mU efaiaa fevÌMe« JokMi ur Briogiog a«>Otaiats«r
Pribendc so TerbelfM, Rom 3. Aprii 1238 (FisdMr U, 184); IiaoeMii IV. «rMant
1248 Proptt Koartd s«fl«ich mit dna vm Arda^ger san Sehfltstr dM SdiotteaakU
(Baint MìtceU. Llb. TU, pa^. 435, ed. Paris. d« •■. 1718); UriMA Y. aniM«t Proptt
Ortoir sam ComaiMlr vagen dar rotbaa Uaidaaf dar Doabarraa xi 8t atepkaa,
1360 (Steyrar Col. K31).
S) Ao Papst Alexander m. Appeadlx Cbroi. Clautroi. ad aiam 1108, bai Hm«ìs 1,
324. Kloatemeuburg aaadte aelae xo weibendea BtiftafUeder 1108 an daa ait
den recbtoiiaalgen Paptte la Verbindaag atebeadai BrxMaebof Koarad Toa Salabarg,
da der Paataner Blacbof Rapert aaf Sette dea Oegeapapata Paaebalia ataad , la
fetreuer Befolguag dea voa Paptt Inaocenx II. in seiaem Beatitlfeagabriefa 1137
aaagesproebeaea GruodMtsea: .SacraaMota eedeaiaatica a diocesano aaacipiatia
episcopo, siqnideoi catbolieus faerit, etfratiaa atqae eoamaai-
oneoi apostollcae sedie baboerit — alioqain eatboUeuai, qaemea»^aa
malueritis, adeatis antistitero*. — In Jabre 1179 geeokiebt die Ordiaatioa aaboa
wieder voa den Passauer Biscbofe Diepold xa Bas. Cbroa. Claastroa. ad. k. a.
bei Pex 1. U7.
•) B. Reginbert besUtigt die Pririlegien 1139 (Piecber II, 138); Diepold aianat 4aa
Stift gegen Angriffe der Grafea voa Peilstela la Sebats (Fleeber II, 188); Maaa-
gold Tergleicbt das Stift and den Pfirrer xu Leobeadorf wegea Koraeobarg l^ia
(Fiacber n, 104), erbebt ReinprecbUpSlla sor eigenen Pfirre 1313 (Fiaeber »« 160)
and erlaabt dea pflirrlicbea Gottesdienst in der Capelle xn Alteaborg bei Krama
1314 (Fischer II, 168) ; Rndger besUtigt, daas Heiligeastadt cine Fittala roa 8t.
Martin ist, 1343 (Fiscber II, 303, cf. ibid. 318) ; Otto trìtt ala Termittlar ia 4aM
Strette an die Pfsrre Heiligenstadt anf 1388 (Fiscber 0, 331); Bembard baaUli(t
die Incorporation der Achatias-Capelle ia der Hersogabarg xa Klosteraenbary Ìt97
(Fiscber II, 310) , Temtttelt den Strelt nlt dea Domintcaaera 1300 (Flaekar H,
318), iacorporìrt anCi ffeue 81. Martia aad Heiligenstadt 1307 (Fiaebar U, St7),
Digitized by
Google
ut
treten nnr eio, weon es die Saehiage gebieterisch erheiseht» aod
dai» geht der ganxe Eifer der Bisehftfe dahin* die innere and iussere
Wohlfebrt dea Hauses cu heben <). Neben den Wabltaxen besogen
die Biaehòfe ron dem Stifle aueb daa aubaidium caritatiTom *).
Daa Yerbftltaisa dea Stifta su anderen Hiuaern deaselben
oder einea andern Ordena war ein geiatigea, durcb die mit ihnen ein-
gegaogene geiatliebe Verbrflderung*). Wo aber leitlicbe lotereaaen
aieb berthrten, wacbten Kloaterneuburga PrOpate pflichtgetreu fiUr
die Aufreebthaltung der Reebte ibrea Hauaea *).
Waa die Verbiltniaae dea Stifta gegenOber weltliebeu Elementen
betrìllt» trìtt in den Verdergnmd daa Verbftitnisa su dem Lan-
deaffl ratea. Die Liebe» Ton weleber beaeelt Leopold IV. das Stifl
gegrfindet, war ala Erbe auf die nachfolgenden Babenberger Qber-
gegangen. Beatfitigungen *) und Vermebrungen *) der stiftUeben
Begabuogen und Gerecbtaaroe durcb Oaterreicba Herracber (an welcbe
kaiaerlicbe Gnadenbriefe *) aicb reiben) liefem den Beweia. In
Iritt alt raiMttw wcfM 6» MwMaiebM lMÌgmÌM b«l Ptptt OtaMt T. ■«f IStt
(FlMlMr n, aaa)t Alb«i b«utift di* iBeorporinmg àw •ehftaea CapeUe ISSa
II, a«6).
awM tMh «• urkMatat va, as, tea, ii4, laa, aia, las, aaa, 47o, 4aa
«) aidte éte orkmijMt 78, Te, laa, laa, aoe.
•) 8« BiMlMr AttOTt Toa Wfaekcl ia78, ai telaste.
*) Dia diroaolafiMlM RaftaaTolaa iiaaar Tarbriaaraagaa ist rolgaaia: ZwatU (Vr-
kaaia IM), AagaaUaar-OHaa (Urfcaade 174), «eateclMr Ordea (Urkande 185),
aiHoiiigaiia (Piaekar 0, Wt) , PaMaa (Urkaade 194 aad FiMher II, 157), 81.
Plariaa (Urkaaia 487), Saekaa (Urkaada 480), Neasall (Urkaade 488), Voraa
(Urkaada 478), KartMaaar-Ordaa (Urkaada 805), KaraMlltor-Ordaa (Urkanda 8t7),
Mttwaik(Urkaada88a), Maacrkaek (Urkaade 880), Qrìat (Urkaade 681), Wllsek-
■iaM (Urkaade 878), Harsofeabarf (Urkaada 877), Wlttiafta (Urkaade 888).
^ Oefaaakar dea Doadaicaaara (Fieeker II, 318), Aafastiaera (ib. 320), Rremmiaster
(Urkaada 108, 108, 108), LUìeafeld (Urkaada 78, 148), Baeteriaea sa Wlea
(Urkaada 111), HoekeUA PaMaa (Urkaade 117), 81 Nieolaae bel PaSMia (Urkaade
118), Fraaeakloeter la Tala (Urkaade 148).
*) Barak Baiarick Jeeoalr^ott, Wlea 1182 (Fieeker U, 148), darcb Hersef Leopeld TI.,
Wlea liaa (Fieeker 0, 180).
•) lenaf Friedriek n. Tarlelbtdeai Stffte das WeiaeekeakM^ht xa Bae, Wlea 13. Mira
lUl (Fieeker n, 188). «eke aaek die Aaaerkaaf 8 aaf 8. XVIII.
*) Uaif KMrad IH. aekeakt deai 8Ufte die Kireke Aitenbarf bei Kremt, Saba USO
(Fieeker 11, 140), beeCiUft die BtifUpriTUegiea, ertbeilt dee Reckt der Marck-
wA aad der DiaaeUeletaagea rea Seito der Heldea, Regeaeborf 1147 (Pinker U,
144); Biechaf Bkkeri voa Baaiberf, RelebeTenreser la òeterreick, teUt das Stifl la
ém Basite daa Tarlaraea Kefalbraaa, Wiea 1387 (FlMAer II, 198); Kaiser Kari IT.
kaslMift da« 8Clfte dia PrirUefiea, Wiea 1388 (Fiseber U, 391—397).
Digitized by
Google
LI
gleicher Weise *) benahm sich Otakar*s Politik gegen das
wShrend seìner Herrschafl im Lande. Ala an aeine Stelle daa Haos
Hababurg kam , traten die ibm entsproasenen Herrseher *) rdck-
aìcbtlìch dea Verh&Itniaaea sa dein SUfte ìd die Fosastapfen ibrea
groaaen Aboherrn •). Gleich den Babeobergern beebrten die
Hababnrger» amgeben ron ibreo Landherreo, daa Stifl biafig
mit ibrer Gegenwart *), besondera an kirchlieben Feattagen. Aucb
wenn aie ftlr Ungere Zeit ibre Burg in Kloaterneaburg bewobnten,
apeiaten aie bftafig im Stifte. Wenn aie in den benacbbarten Auen
und Forsten der Jagdluat pflogen *) , warde Ton dem Stifte aus die
Mablieit in den Wald gesendet, aacb die Jfigerpartei und Mente
t) OUkar b«titift di* OerìcUsfk-etMt dM SUfU (PiMbw H, Ut), beflrcit di« Capetto
•. JoMiU B«pt Toa der Schinuroflei der CatteUaee sa KrevBeMtela 1259 (Fiecker
n, U3), bestiti^ dea SUOe dea BeaiU too Ko^braaa ìlei (Fieclier II, U7
and Urkvnde 17) ood die Wesserfrelkeit bis Bas lt69 (Fischer II, t58), so wie
sloimtliclie PrìTile^ea 1276 (Fischer n, 364).
*) Rerso^ Albrecbt I. scbeakt der Cspella speciou eiaea Beaerokof ta Bveodorf
1290 (Fischer II, »94), ^bt Stoisendorf aad deo Weiogsrtea Filx dem SUfle sa-
rflek 1295 (ih. S04). Hersog Radolf Ili. besUtl^ die DoosabesiCsaDfea «ad OerechU
sane 1306 (ih. S28). K. Friedrich d. SchSoe bestlUgt die Dooaumanthfreiheit aad
das Weloschaaksrecht ia Bos 1319 (ib. 346, 349). Hersog Albrecbt II. uod OUo bestl-
tigeo die Besitsoageo aad Gerechtsaaie 1330, ebeoso die Welasehsake- aad Zeheat-
Rechte 133S (ib. 360—363), geben dem SUfle die Jobsaaes-Capelle fir die abge-
treteoe Frohnleichaams-Capeile sa Koraeobarg 1339 (ib. 363). Hersog Radolf 17.
hestitigt die Pririleglea 1361 (ib. 366), befreit das SUR Toa der Ahl6saaf der
Gmad- aad Bargrechte so Klosteroeaborg 1361 (ib. 368), scbeakt dem SUfte
die alte Barg am Aager (Urk. 423), bestitigt dea Kaof eioea Hofi so Bierbaom
1365 (Fischer D, 390). Hersog Albrecbt 111. ertbeilt den StiOe daa Mostboachrei-
baagsrecht 1372 (ib. 401), gibt dem StlAe das AoAichtsreeht Iber eiae Messe
in Toloer Fraoeokloster (Urkoade 465), schlmt die voa Propst Koloouiaa erkaof-
teo Gilter 1386 (Fischer II, 420) and die voo Johano BischofToa Gork, Vormoad
der Grafen roa G5rs, dem StiRe verliehenen Gilten 1388 (ib. 423). Siehe faroer
die Urkaoden 183, 198, 283, 290, 310, 317, 380, 388, 397, 482, 494 dieaes
Urkaodeabuchs.
•) K6oig Rodoif eHisst dem 8URe auf 6 Jahre die jihrilehe Zahloog too 75 6. Ar
das Togteirecht 1280 (Fischer II, 277).
«) Fontes IV, 191, n. TI. Siehe im Anhange Nr. Xlfi. 1360, 20. October ist die Hersogia
durch 3 Tage mit 260 Pferden im Stille so Caste. 1371 betrageo die Kostea der
Bewirthong 71 tal. 5 sol. 27 den. Siehe Aahang Nr. XV, AA.
*) Die Ùkeriieremog, dass Ton der Race jeoer Huade, welche dea Schleier Agaeseas
aaffaoden, Immer einfge sor Erìnnemng im Stifte gehalten vnrdea, eatbehrt jedes
historischeo Gmndes. In keiner einiigen Recknung koramen dieselbea Tor, wohl
aber dea Herxogs Hande, aber nar an den Tagen der hersoglichea Jagdea, eia
Beweis, dass das SUR auch Rir die Jagd der Hersoge keioe eigena besUauntea
Hnode erhielt. Dies geschah erst uoter Maximilian I. , desaen daraoT besfiglieher
Befebl arkoadlich Toriiegt.
Digitized by
Google
lh
Terpflegt 0* ^^^^ ^^^n aie za Klosterneubarg bei ihren Adelìgea
speisten» erfoigte hSufig eine Zusendung Yon Speisen und Weìn >).
Warde lu Kloaterneuburg Hoflaidung gehdten , so wurden die Bei-
•itzer Ton dem Stifle aufgenommeo and Terpflegt •), welches aach
eigeoe Abgaben (Pela and Filsachube) an den Hofmarschall and
Kinunerer sa entricbten batte *).
Das Verbftltnisa des StifU xur Stadt» in welcber dasselbe riele
Gelddienste, Burgrechte und Zebente besass '), war im Ganzen
kein freundliebea. 8eitdem Kloaterneubug die 8tadtrecbte darcb
K. Radolf ond H. Albreebt I. erlangt batte, ging selten eine Gelegen-
«) 8Mm Aabaaf Nr. XDL 1943, 4. Ootober Dvd ad sUtmì — 11. Jui 1887, eb«iMo
lt76 eoe»a in ÌM«la (la der A«). Ton dea erb«ato(ea Wild kanra mituatar
BkrafCMkMke in dat Stift, s. B. G«w«ilie erlefiar Hlracke, ein Wildacliweinkopr etc.
8ieW Anhan^ Nr. XV, PP.
*) AnlMin^ Nr. XIIL Regine inÌMÌ pieeet 1827 — dnci Barariae 1366 — vinan doci
•d WelUnf«>. Aalwaf XV, LL.
>) AnkMig, Nr. XT, LL.
«) Sidbn Anlnng Nr. XV, ad nanna 1374.
*) Ha VendekalM der dea Sttlln ffeMrigea Dleaale la dar Stadi Kloatoraenburg Toa
Jakm 1339 (Uk L) seigi die Gaaaen nad die aerknrfirdlgeren Hantbeettaeri
Senrida t ad e. Jaeobna (wo ftlker daa Fmneakloater, Jekat die Realdeas der
PP. MecUtarìatoa, aodi fegaawiHig ^kobaTÌ«r<«l) — la Cklrkkpack (Ton der
KIrebe gagea daa Stili) — la aaptriori foro (ob«w PIaU) doadai de ledlic —
deatrata aUioaa (Rlaaliaggaiee) — la protatnbengnaaa — In Walichgaaae (hiereiae
M ikle) — etrca Daanblna (Waaeeneile, Headllaaa Jndena) — Cirea a. Cnnegnaden
(Mì^etra ad a. Knneganden tO den.) — In foro inferiori (nnterar StadlpIaU.
Beadiiaaa Jndena, aaeka aolendinatoma, Plneaa Jndea, Zedlo Jndena) — In arte
almta (Baggnaae, Doaiaaa de Snaakereh) — Driaekelgaaaea — la aapla atrata
(Weìtgaeeea, doBMM sedie, voa St. M arila aialiek) — la laferiori foro de maceUla
(14 PldadMake) — de doaidliia pnaalflena (▼erdaigt aa eiaea Platae). —
Orca daanblna (Oerbordna alnssler, Jaeobna alnuler. Sten» Jndena, Mnacb Jndena,
Necbd Jndena, Wlaent anper anger) — Viadilo de arboribna anb aonte (aa
PnMt don Stifta gegea die Stadi) 6 dea. — la baataolMl — la foro anperiori anper
aonte (Bborbardna de Waltae 12 den. Wiaeat aa Aager, ftmaexlo Jndeua. Dni de
tkraaMaindar 6 aol. 18 den. de dono oblaye 13 den.) -^ In anperiori foro de
aMeoUla (30 Fleiaekbinke. Der Dleaat gekdrt ad enatodlaa doniaama). — In
•apcriori foro de doaioiliia panniScna — In atrata Carbonnm (Koblergaaae) — Ante
pertaa (rordea WleaerTbor) - la atrata hoapitalla (SpiUlgasee) — ia Newaiedd
(area ad aaekaa enraarO) — la anperiori inanla (lanter Oirten) Ulrìcoa de Waldae,
nUane rilriarina, Iblo Tltrinriaa Vg tal. aenririt, ned aftodo propter deatmcdonea
afneaenritM dea. — la CUrebliaggaaaea — A a Gaataig— Retro Staiabana drca
andina balataa (Dal. de AHalek) — Vicaa Tallneaaia (Tdlaergaaae) — Wiaeato
anpnr aager de aoleadlao retro aower (die Mlble aa Wege aadi Klerllag). — De
Mkwtré (fiirtea aaf der Doannined) — Danava (Radolfìw OfBdalia, Criatanna
darigar, aeWere alt der Beaeiehnnng drea fontea) — De ortia inferioribua
anta pertaa dritnlia (aa Reaainger).
Digitized by
Google
Lxn
heit unbenOttt rorOber* wo in Bezag taf Beeintrichtigiuig stiftlieber
Recbte irgend eìne Aussicbt taf Erfolg sicb lelgte. Insbetondere
waren die gesonderte Gerìebtsbarkeit ond das Weinacbanksreebt dea
StifU aebr hiufig die YeraDlastung su ReibungeD» welehe manchmal
■il aoek déeUidMTM Bili à» 8(tdt, ìhrw Gmms «ad PIUm nit BMMrksaf
àer TorafifUchttoa llao>bMiU«r , gesoftì ■•• dea Urbar to« 1511, mò^ tieh
ki«r aoMlilieMeo.
ScUtferftMe (dM Hsm m Bek f«Mrt dMi U. L. Fr. Aitar la Ur Sehta eapallM
wthmt dan'a eia Capplan).
FleUckpeDkcIi pey dem Rathhaws (11 aa der Zahl).
BakawsoBgei ai dma Grocsaa, to abf eproeb«B Tad TmrpnaiaaB, Tad da yaCil
daa RatUwa Tad dia pratpankek alea.
Aa dar sail pargkalbaa dia Kollargaaaaa, fUaiaggataaa rad Kaliaggaaaaa (ihr
Nana aUmait viallaidit Toa étm Uà aod. trad. a. 767 ala Zaay a arackaiaaadaa
Chialiacli). la dar KoUargaaaa die Jodeaacliai, der Wlaaat Stifl faa Spital, eia Baaa
yaaaaat aaf der Slief . la dar Falaiaggaaaaa die veiaaea Prider (Aafaatiaer) yaa
Wiea, die Zech de» k. Kreas, Michel TaU.
Aaf dem Aafer (StadtplaU) Aaibroai Wiaeat Wiaeat behawaaaf bey der atoiaara
pmck gelefea.
Kialiaggaaaea (Joiwiaeagaaie). Caplaa a. Katheriaa alter iai Spital, Pradifer-
ordea sa Wiaa aad eia twettea Haaa, geaaaat daa SeellMBa — der Wiaeat Stift
Aitar Caplaa aaf der Headakehl — Aabroai Wiaeat aaf der HaadakeU.
HaadskeM aader deai perg (der Burger apitalhawa).
Aia Lederpaob (der Sdweider Zeeh sa Kloateraeabarf).
A a der tei! gefeaiber.
KircklìBfgaaiea (Haaa bei der MAUe dem Bargerapital f eliSrig, Ambroay Wiaeat,
die Grieamal).
Weitgaaaeo.
Aa der aeil pergkalbea (Abt aad Coaveat sa Lambach, die Herra roa Altaieb).
la der Gaitlockhea — Hiader dem Dorf (beide bei dem beatifea DepM). —
Bei St. Jacob ia der Mulgaaaea. (Werabard Haber, Caplaa dei b. Kreasaltar aaf dem
Karaer — die Brfider der weltlichen Braderscbaft bei St. Jacob, daa Steiabaoa.)
Oberbalb St. Jacob bey dem Tbor. (Die b. Zwelfpoteasecb sa St Martia.)
Caplaa der 11000 Maid AlUu- so St Merttea.
KiewaMergasae — Dritcblrrgaaae — Zeil aacb der Thaaav (8 Fisebar aad
daa Paaaaaer Kapitel).
Eangfatten (der Peckhee uad Peckbeakaeebt Zecb sa Kloateraeabarf, dtto.
Mesa sa St Martio. Kremununtterbof).
GiMcl pey der pblaterprnck (Lambacb, Ulricb Bysiaf er, Scherf eastabe, Prot-
peack, 4 an der Zahl, cioè dient 2 Lotb Pfeffer).
Gatte pey der mitlera padttabea. — A a der Zeil eatgofeauber (3 Fleiacbbiake
MQd die Biidttube genaant die mittere, 7 Fleiacbbiake).
Behawtuogen entgegenùber pey dem Steg rader dem Perg (Bricke bel der
Fleiscli gatte) der parger Spital, 2 biuaer peym tteg.
Autaer der SUdt Vor dem Tbor — Aof der Pragkb — Yor der Stat aaf dem
Grabn — Newtidel (Stifl — dieKrauen von Pataaa — Frobnieicboamsecb am Neatledel
— MagdHient Georgerino, Ablettioa su Scbtierbacb — U.L.Fr.Zecham Ifeaaiadel).
Digitized by
Google
LXIII
cnt dareh das Eìagreifei der LandesfìIrsteD beseitigt wurdeo. Dies«
Eifilining erklArt es aaeh« wtmm dat Stili bei tllen Verhtndlongeo
wà der Stadt so ungeoiein rorsichtìg war and sieh allea amsUodlich
ferdaaaaliren lieta <).
Wìe aDderwirta» so war aaeh lu Kloatemenbarg die Ho api-
talitSt grosa. Io ROckaicht darauf erfolgten aach so manche Schen-
kaagea and Begabongen >). Wie die Hersoge, ao aprachen aoch der
bobe Adel and Kleros and die landeaberrlicben Beaniten fleìssig im
Stille eia >), wfthrend lagleich die wandernden Pìlgrime and Arme
dransaen im Hospitale yerpflegt warden. An bestimmten Tagen
wardea aach beatimmte Gftate geladen *). Gftate, die Nachmittaga
neh einfanden, warden mit einer Pitani (propinatio) bewirthet »).
der hohen Gftate braehte nebat aeinem Gefolge aach
PlyatfaMM (ProH^ n 8t Ifiek b«i Pmm», Proptt x« Tirutàin).
apItelfMM — ài% aadkr Z^ seh«a 4«b SpiUl, «ocli WalclifaM« ~ Waleh-
fMM i«i apHai ftaeaaWr, neh Tordtr* WilchfMM (Birgeriech •«fden Perg.
frtptt n Klo»Uf«— fcfg, Zedlis, WtldhiiMa).
▲■ BMaiiiaM> rmé in Ward (HofiititU osd Girtea).
ateiHTMb (nacMt dea SiedihMS, dM«lb«t eia stìAI. TeicM «id tin« M ibie
dtt AbWmj WiMat).
Ammt EoUwftMM — TaHurgMtea. (Hmrra voi Pmm«, Sigaand Byiinger).
PiiittigMtM (darla achoa Waiaglrtaa).
Prriagataaa (Bargcnack aaf étm Parg. — St Staphaataltar ia der aaraioraen
lapalla aaf dar Parkireliaa).
Oaitaig (saaiekat daa Paradais Toa Naaabarg gaa Weidliag wirU, Berrà
?a« ParehUIagadaa).
<) Sieba faa RagistM- : Uortaraeaburg, Stadi, BirgertpiUl.
*) aa kartitigt Papal laaoeaaa IlL 11. Mira ItlS dern Stifte die Prarre Stockeraa ,ìd
■aMdim boapitalitalit* (Fbebar II, 172); Bittfbof Bernhard roa PaM«a iucorporiK
a. Aprii 1S07 dea SUn« die Pfarrea St Martia aad HeiligensUdt aufs Neue, uad anter
dea Badiagaaigea iai aaeh dia: atRector (eceleaiaruni se.) consuelara hospiUIiUlem
ebaerral (Piaebar II, 338). Siaha aacb die UrkuDdea 2S3, 423 dìeaea Urkandenbucha.
*) So artebeiaaa Otto aad Albraebt ron Wildongtmauer 1360 fast alle Wocheo al$
Gista. BiaoB aaalGbrIieberaa Bewais dea Gesagtea liefert daa VerzeicbDiM der
atilligiato la Aabaaga Nr. IT.
*) So araebaiaaa regataiaoig aa Epipbaoii, Allerheiligen , Allerseelen , Weibnacht,
HiaaaUìabrt, Daterà, PCagataa, Marii Gebnrt, Himmelfabrt and R^ìnigunfr: praedi-
eatoraa, aagaatiaeaaea, aiooraa ; am letxten Sonntage dea Jabrs uDd deo 3 Fasching^-
tagaa aobilea et aiilitaa a eiritata. (Wibrend dea ZeitrRuma bis 1400 wohoteD
n Iloateraaabarg folgende Edelgeacbiecbter : Altenslainer, EibensUiner, Frej-
siagar, Hardarer, Cbriseadorfer, Mneatinger, Plòdl, RietenUier, Stubisr, Sleìnhaus,
ha Tor, Toa, Wiaeat, Wfirfel, Yrnian, Scbirer, Hatstoch, Ejrsenpeutel, Floyt, \nderD
Iiaabaa, LUiaavelder, Maaaeber, Siebenboa, Muaesperìg.)
*) SitbeAakaag Nr. Xlll, 13tt,30.aBd 29. SepUmber; 13U, 2. Min; 1334. 25. M&ra.
Digitized by
Google
LUV
noch seinen Koeh, seine Mutiker uod Postenreisser mU die dano
eigens mit eioem Grattile abgefertìgt werden muiaten <).
Zagleich mit dem Stifte und in Verbindung mit deroselbeo eat-
stand das Cborfrauenstift sur beiligen Magdalena. Wie
Hartmann, der erste Regolar-Propst* alsDechantinSalsborg ein derlei
Fraaenkloster nach der Sitte der Zeit eingefóbrt batte*), so mag w
aacb in Klesterneubarg den Aniasa, Leopold aber in Yerbindang mit
Agnea die Bestiftong gegeben baben •}. Dass scbon nnter Hart-
mann die Cborfrauen beatandeo , beweisen Stellen aeiner Biogra-
pbie*). Die ftlteatenbekanntenGliederdieaesFranenkloaterastammteQ
meiat ana adeligen Hfiuaern *); aacb sogen aicb einzelne edle
Frauen bei besonderen Yeranlaaaungen in dieaea Kloater, ala in ein
aieberea und gebeiligtea Asyl, sarOck *). Ob die Klosterkirebe
acbon bei der GrQndung der beiligen Magdalena geweibt war, iat
arknndlicb nicbt sicher su stellen ; frObzeitig eracheint ein Aitar xn
Ehren dea beiligen Apostela Andreas in derselben ^). Zugleicb
mit der Begabung des Stifls wucbs aucb jene des unterstebenden
Frauenklostera, docb sìnd der urkundlichen Belege nnr wenige *).
t) 8l«he hmÌMÈi Nr. JUU IMS, SO. AifiH.
») In Salftbnrg kiMMo di« Chorfrtvei Dobì»m EatbeéndM. Haatis, G«ni. n«rt 0, 117.
•) Anf àm moék erludtoMn , aw ia der UopoMMtpelU l>«iadlieb«a GlMfaaetor» ém
Kreiugtnft oneheiBi AgoM aU StifUrfai darge«Ullt, di« Urdie dat Praa«ikJotton
la der Hud. Die Chorfravea begiafea neh aaeh Aaawela der Reekaoafva ikrea
Jahrtag, ao wie den Leopold*a.
«) Pes, SS. RR. AA. I, 501: .Frairibae et eororlbaa (H.) praedieabat — Rara
erant fk^tribus eum aororibaa aalatatioaea et eolloqala*. — Rai Celeyaabeit eaiaer
BeruAug auf den biacbdflichea Stabl Toa Brixen : «Et eeee aablto atolaato nuaora tarbata
aaat gaodla, (Hitribaa et aororibaa contriatatie prò lata iaaperata aiatatioae* L e. 5aS«
») Siebe Aabaaf Nr. XX.
•) So Petriaaa de Paebberf , vlbread Ibr Gatte Otto aaeb Jeraaalem sog. Cod. trad.
a. 45S.
') iatta Ton Gara gibt sa dea St. Andreaa-Altara apad aororaa, fbaialae ad e aaw
quiaqae denarìorum. Cod. trad. Nr. 410. Der Tag dea h. Aadraaa warda aaeb
fortaa featUcb begang ea.
•) In TestamenU Blanca*8« der Tochter Kdnig Pbilipp*8 IV. Toa Fraakraieb aad GanaUia
Uudoira 111.: «Wir schiffen aucb den Nannea biaes aeNawabarcb fVaf pbaat Dat
an aant MatirisUg ISOi*.
1354. Nacb dem Todtenbucbe:
8. Mai. Agaea filia Petrì friaingarti, Magiatrì earìe dedit 0. Ubr. radd. daaiaia al
dominabua.
14. Jali. Agnes axor freiaingarii Petri, Magiatri earie dedit raaai Ubraai rad-
ditunm Oblaye et Taani domiaabaa.
4. Novenber. Petmt freysingariaa Magiater earìe dedit Oblaja raaai lìbraa
redditann et domiaabaa rnas.
Digitized by
Google
LIV
Oer Andrang za diesem Kloster moss sebr atark gewesen sein» derni
1253 sieht sieh Papst Innoeenz IV. yeranlasat» die Anaahl der Chor-
fhaen la beatìmmen *)» wobeì er zugleicb die Befreiung toh
geiftliclien ProYiaionen verieibt *). Im Jabre 1307befieblt Bischof
Bernbard yen Passau dem Propste (unter dem die Nonnen seit der
Gfflndung bis lam Aossterben standen) die strenge Aufrecbtbaltnng
dar Clausar daselbst •)« nachdem er sebon frOber (1301) durch
•eue Visitatoren Anordoungen erlassen* welcbe sicb auf dea Bau-
itaodderGebiude, dea ZutrittderCborberrenund weltlicben Franen»
die TSnze, die Erlaabniss dea Ausgebena etc. bezogen^), — Verord-
longeo* welcbe Biaebof Albert 1322 aeben einigenrerliebeDen Erleicb-
tenugeo abftnderte*). Er war ea aucb, welcber daa aua der Zeit dea
Propatea Stepban ron Siemdorf atammende Statot wegen der Beacbrftn-
koDg der Zabl auf 32 Glieder 1330 anter Androbung der Suapension
aeo eioacbftrfte •).
Unmittelbarer Voratand dea Kloatera war der Propat» der einen
aetoer Cborberren lom Frauenpfleger (Cuatoa dominarum) ') er-
Baanle, welcbem die Verricbtung dea Gotteadienata and die geiat-
b'eke LeitoDg der Fraoen oblag. Sie wftbltea aaa ibrer ìlitte die
Mmteriii and Decbantin, welcbe beide der Beatfttigung dea Propala
onterlagen, und batten ibre eigene Oblay •) und Kammer •).
In dem gleicbea VerbSltniaae der Unterordnung unter daa Stif
ataod daa von Propat Nicolaaa<*) am 28. Juni 1261 fQr 13 Nonnen
gettilleteCborfrauenatift zum beiligen Jakob in der untern
Stadt Kloatemeuburg, welcbea, mit der gewftblten Meiaterin an der
Spitze» dem jeweiligen Pfarrer yen St. Martin ala geiatlicbem Leiter
oatergeben war <9«
<> Urfcraito 8.
*> rfMèM" IL MS.
') Urku^ 114.
«> Urfaii^ TS.
•) UrfanS* 19Sw
•) IfrfanS^aSS.
O Vrkmé» 4», SI, 87, SOO, %9S, U7.
f) Co4. tn4. a. STO (dab DieUrieo pra«po»iio).
*) f9M tncbsiai Marqaard aU Cafnerarius domiDarom, lt07 Ruger von Oobaes. Die
iig«ifi« liarichlcBfva «ad SeàioàMU* wird eiaé FortMUug dlMM Urkaadea-
«i> 8i«b« darilMr 4U Ur^uadu SS, t77, 801, S18, 570 dÌ6M« Urkandtabucka aad
Mm la^irhBafia sa deatalbaa.
Digitized by
Google
Digitized by
Google
I.
Eìm gewiuer Albert $ekemkt dem SHfle KloHememhurg ein kMe$ Tdiemi
jikrUther BhMnfte mm SehmeMwrt
llotoni alt omnibus tam presentibus» quain futuris, qaod ego albertas
coni Qxore mea predìcta delegayi super altare beate Marie in Newo-
bareh qaoddam beneficiaci meum in iweinwart, quod prias prestito-
nm domino Wemhardo in eadem TÌlla moranti sub iure, quod in
folgari dicitar Purehrecht,hac condicione yidelicet, ut predictns Wern-
hardos com pueris suis annuatim persolvat dimidium talentum ecclesie
Newnburgensi. Hoc factum est coram domino meo Liupoldo duce
ÀMttrie et Siyrie, cujus sigillum appendimus ad corroboracionem
ipsios rei, cuius eciaro rei testes sunt Marchardus in UimpercK
Irnfridus, filius eim, Rudolfus in Potendorf, Heinricus in Vlricks-
ekirehen, Orilibu» in Winchel^ Rudolfus maxo et Chunradus frctier
em, Viricus fuchiel, Heinricus de Dahpach, Irnfridus de
Ylreichschy Fridericus de Vlreich, Difricus de Winna, Amoldus
fiUus ehu.
Ckarl. ArekÌTÌ III, fel. «S. t.
Die Zeagea weiten tof H. Leopold VI. (Vn.) 1195—1230 hin. Die inderò
Begibaogen su Schweiobtrt kommen im Cod. Trtdit. Nr. 6i, 102, 169, 328,
650 ror.
II.
Bì$ek§f Wemker von Gurk be%eugt eine %witchen dem Kàmmerer dei
Stifìet Gmrk und Arnold Toheeha%%e von Cmzmitz getroffene Cbereinkunft.
Dat. Stratsborg, 19. Deeember 1195.
In nomine Sancte et indivìdue Trinitatis. amen. Ego Wemherus
Dei grada Gurcensis Ecclesie Episcopus cunctìs Dei famufantihus
tamfoturis, quam presentibus seriem cuiusdam negocii insinuo, qualiter-
ridelicet Amoldus Tobechatze de Craznitz ab Hainrieo, eimdem
Fonie». XIV. \
Digitized by
Google
2
Eccleiie fune temporit camerario postaUrit, Tt sibi quandam
conYencionem cam ilio facere liceat, quod et factum est Petiìt itaque
prefatus Arnoldus, Tt agros quosdam. qaos Officina camere in
Crazniiz habebat plenario ysoì noa adiacentes tributario X. denario-
rum flingulia annis persolyendoruiii (iure) bominis penitua remoto albi
concederet, afBrmana edam quod pareutes sui Ecclesie eosdem agros
contulerint, ob quorum et sui memoriam eadem bona in agrìcultura,
edificib, silrarum custodia et quibuscumque posset toto nisu relit
augmentare, ea tamen condicione, yt dum cunque censum illum annua-
tim trìbueret, nec predicto Camerario, nec ulU successori suo eum a
predictis agrìs per sui solius yitam remoyere liceret, nisi forte qua-
cunque occasione censum suum subtrabere presumerei post dissolu-
cionem yero carnis sue, nec filii eius, nec cognati, nec ylli nepotes
eadem bona yel ylla bona, que ipso adauxerit, bominis yel eensuali
iure yel quocunque modo appellare presumerent Ego itaque seriatim,
yt dictum est, boc determinato rogatu ytriusque, scilicet Camerariì et
prememorati Arnold!, ob buius pacti certitudinem et Utero eonfirma-
cionem future memorie Sigillum meum impressi. Huius conyentionis
testes sunt bii : (ìerungus, filiui ipsiuM Amoldi, Gvntkenu, Heriwicui
de Pièewich, Heinricu» Schikhe, PUgerònue, Herheicue flraier eiu$
et ali! quam plures. Actum anno dominice incamacionis M.C LXXXXV.
Indie. Xm., Xmi Kal. Januarìi aput Straxlmrg feliciter, Jnno elee-
cionii et consecracionii mee primo, eo die, quo primihu procingebar
Ourua in Marchiam.
Da Wember dit Jahr 1195 aU das trsta Jahr Minar bisehSflidiea Wfirdt
beteiehoet, so wSrdt er, wìe dat ChroB. Salitb. ad amiiiai 1194 rìditig bMMrkt,
1194 TOH der Propttei KlotterMvborgt nn biaehdfHebM Stafalt Toa Gmtk
berufen worden soia, nieht im Jabrt ÌÌ9%, wìe dai Chroaieon Anatrile asattst
Io eben demaelben Jahro seioor Wabl achenkto Biachof Wember don StifU ia
dìo Guaterei einen Weingarten. Cod. Trtd. foL 89, Nr. 410.
Propit Walther von Klottemmhtrg verìeUki Wmltker vem Ottemtkml «m
Joeh AckerUmie$ su WeiHin§.
Dat. Kloftem. a. d.
In nomine sancte et indiyidue trìnitatis. amen. Notum sit omnibus
taro presentibus, quaro futurìs, quod ego WaUkerue Nitmburgeneie
Digitized by
Google
frepotifyU eom consenta todus conrentas agram in Widnick contìnen-
tem in Mensora quantititem rnios ingeris contuli domino Waliero de
VìaUal snb hac pensione, ut singulis annis in feste sancti Mychachelis
prò iure perchrecht persohat dimidium talentum et semel in anno
iotersit placito 9 quod prò iure mentis habetur et debite decimabit.
Qood si aUcui maiori sire militi sire Clerico sire Colono eondem agnim
rendere roluerit, non permittimus, et ut hoc constans permaneat,
sigilli nostri appensione confirmamus. Te$ie8 huiu$ reisunt Henricu»
ieeamuM^ WUenio, Linheùnu, HenricuSp Cunradus, Herbordus,
Mero, Marquardus, et alii quaro plures.
Orif. P«rr. Okao lMÌ«ff«l. (Stf . Ttt. Rr. 1, foL 167.)
Wid nieh itt dat b«i Klottamenborg gelegene Doif Weidling. Die Urkundt
ftlH ia di6 ZeH Ton itiO—itZS, in welcher Propst Wtltar dem Stiite Toratand.
Eia IdungiM de Ytintal erseheint in dem Cod. Tradii Nr. 422» pag. 91.
IV.
Pnpd Kemrmi L «•» KU9tenimAur$ verUiket OHe vn Ladenderf mnd
uimer OmtHn AMkM elmm Hof wm Kri»end§rf ids Lnkgeéinge.
1228.
Notum sit omnibus tam presentibus, quam fìituris, quod ego
CkumraduM Neunburgenm ecclesie preposiHu cum consensu Eòronis
iecam et toeùu CapUtdi contuli domino Ottoni de Ladendorf et
Alkeidi uxori sue quandam curiam sitam huvta eandum Martmum
m Chsizendorf cum yinea adiacente» quam curiam et yineam dominus
Calocbus nostre ecclesie delegaTit» tantum adterminvm viteutriusque,
ita ut post obitum eorundem duorum predicta curia cum sibi annoia
Tioea ad ecclesiam rerertatur. Preterea , quecumque post amborum
decessum in euria supra dieta inrenta fuerint, sire in mobilibus, siye
in qua cumque alia suppellectile, de quibus ipsi testamentum non
feemit. in Ysus ecclesie redigantur. Predictus yero Otto et uxor sua
Alheidis contulerunt ecclesie nostre quoddam predium in Hadmarstorf,
food tunc temporis quidam colonus Fridericus nomine habuit» ut
postquam obierint, idem predium ecclesie debeat deservire. Huìus
rei testee euni omnes domini de Conventu et Dominus Ortolfus de
Bitàerstorf, Jrenfridus de Vlreichsckirchen, Chunradus de Gra-
uwe, Hermatmus de Ladendorf, Àmoldus de Ruspach, Heinricus
Cokener, Chunradus sagittarius de Ekerisdorf, Poto de Stetin,
Digitized by
Google
lÀupoldui de Ladendorf, Aìramus de Ladindoff, HemrieMS de
Ruechendorf.
I Cbwtaiwfo AtMH Rr. 01. M. TI, •.
Da hereitt im folgesden Jahre dtrtelbe Hof dem henogl. M«iid0cÌi«Bkem
LminM wmMkm wird (RMiiMr D, 18S) , tehtkM Otto wd Ad«UMÌd Toa
LadMdorf Doeh ia Yorlavfe dea Jakrea ìtìS Teratorbaa u aeui. Nebra dM m
Cod. Trad. p. 70» Nr. 348 Torkonuiieiidai Otto BÙt dan SMuian Adalram nad
Rogo, und den Yanrandton Rudbeii ond Herwich enehaban in dar Toriiagandan
Urkuoda alt waitara Gliadar diaaaa Edalgaachlachtaa Harma» und Laopold.
Hadmaratorf lai Harmanadorf aeitwtrto Koraaubfarg.
Fr^^ Cemrmd /. v^n Kh§Umemkur§ vertemtdU mit iem MmgUUr BMmriek
m9€ilt€ken %u Bi$mberg.
Datismo.
NoTerit tam presencfom, quam fhtarorain etas fideliom, qnod ego
Ckunradue Ucet immeritue Nhtmburgeimè preposUu» de bona
Yoluntate et constanti peticione fratrum omnium duo benefieia inparvo
hhnperch stia, quepriu$pù$$edU MarquarduM elericu$firater damino^
rum de hinperchp magisiro ffemrico profeesiane pkisico contali com
omnibus adtinenciis diebue vite sue possidenda ìibìcnmqùe fumiìoeO'
rum, aire infra terminos terre» sire extra, prefatus yero magister bein-
ricus» utpoteyir proyidus in recompensationem predictorum beneficiomm
ecclesie Niumburgensi post dies suos contulit henefichtm eUum in
villa himpercK cum suis adpendiciis» quod idem Heinricue emit a
quodam milite chunrado nomine cum consensu beredum omnium
eiusdem boc excepto quod si forte ipso beinricus alìquibus debitia
fuerit obligatus» tunc de Ysufructu illorum beneficiorum primi anni
post obitum eius eadem debita persolrantur. Et ne boc nostrum
commnne decretum cuiquam yiolare liceat» aut infringere» Sigilli nostri
et capituli appensione roborarimus in eternuro. Testes buins rei sunt
CunraduM preposOus, Livtwinue decanue, heittrieus abhae, Engil-
bertus, Cinradus de mulòach, Prunricue, Eberhardut, Heinrieui de
radon, Haimo, Cùnradus de Gadin, Fridericue, Vlricue, ÀlberhtB,
Rupertus, Diepoldus, Waliherus, ffeinricus, Cùnradus, Livpoldus,
Beinricus, Vlricus, Wemherus, Livtwinus, Hugo, Ortolfus, pruno,
Livpoldus, Levprandus Archidiaconus styrensis, Wolfhardus de
himperch plebanus, Vlricus scriba. Otto magister cellarii, Wisinto
Digitized by
Google
tflteiaiii, Remgerui, Wisinio de $. loco et alii plnres. Acta soni hee
inno domini Mf CCT XXYmif
Orìfiul tmt PtrftHMt.
b( FootM lY, 196 oiiTolItttiidig, (aus Chartaltr D.) abgednickt, der
Abdnek brìeht bei Heinrich too Radeun ab, wihrend dat Originai in den
Nadifolgeni una im Gansen etne Anzabl ron 28 Chorìierrn (eine bedeutende Zahl)
■tehweìft
VI.
Der Hot^aUtr, Ckorkerr Heinrich von Radamn kauft einen Weingarten
ven Poppo von Spanberg,
Dit post. 1233.
In nomine sanete et indiridue trinitatis. Amen. Ut ea, qoe apud
koffiines geruntar» memoria commendentur» scrìptis roborantnr. Huius
rei grada presenti pagina comendantur» Quod ego Henricus de Radwin
et Canonicus damus sanete Marie in Neuburg et ilio tempore
kospitalentig ehudem domus emi a Domino Popone de Spangenberch
conaensa uxorie sue Petrise et /iUe sue Cunegundis de Sabnich
lam inxta predietnm hospitale prò XIX tal. et V solid. dena-
riorom. Hnìus rei teetes suni Vdalricus Clericus eiusdem Popponis,
Ortoìfus de Mikestorf, Reingerus de Hadmarstorf, Budigerus de
Jsperm^ Rapoto de Velòen, Cunradus de Arensperch, Cunradus
Ammemus kospitalis ait Dietricus obulus, Quicomque contradicit
knic pagine ait excomonicatus. Amen.
E. fr«tM. Poltaasai. CofU.
kt telion bai Piaeher Nr. 183 aber nnrollatlndig abgedmckt Propat Balthasar
Pohaann mochte noch die Original-Urkunde ror sich haben, daher ich die ron
ìkm genadite Abechrift bier gebe.
vn.
àkUMtikrUffltr die von den Oreifemteiner Edlen erbaute Katharina-CapeUe.
Dat apud Wiennam 29. Juni 1260.
Cunradus Dei grada Ptepositus Ecclesie sancii Cvidonis in
Spòra et Canonicus Maguntinus, Àpostolice sedie legatus. Omnibus
Chrìsti fidelibus, qoibus beo littore fuerint estense, Salutem in eterne
keatitodinis increroentum. Ad honorem Domini nostri Jesu Christi et
Gloriose genitricis eios, nec non ob veneracionem meritomm beate
Eaterine virginia et martirìs , babita super hoc eciam consideracione
mMlis viri 0. de Grifenstein nobis cum instancia supplicantìs.
Digitized by
Google
Omnibiis in fetto beate Kiterìae et ad diem dedicicionis Capelle In
eiusdem Tirginis honore dedicate derote conrenientibas Qaadragìnta
dies de miuneta penUenciot auctorìtate, qua fungimur, miserìcorditer
relaxamas. Datum apud Wietmam ìli Kld. Jiilii anno Domini M*CC*L*.
Orif. PtrgMB. (Itf . T«t. Ut. D. Rr. li, feL M.)
Dieta Urknnde uigt mm, datt aia Glied dea EdalgaaaUaditaa dar Graiffc»-
ttainar , welchaa baraita imKloataniaiibiirgarCod. Tradii p. 2, Nr.8 Torkomint, aiaa
Capalla sa Bhran dar h. Katharina arbani haba. Sa dOrfta diaa dar ìm ainar
Urkonda Tom Jahra 125S ala Zauga Torkommanda «Ortolfoa da GrìffaBataia"
aain (Fitebar H, 230). Wia aua ainer api tar TorkommaodaB Urfcuada ram
Jabra 1267 aieb argibt» war diaaa Capella in ibram Haiiaa sa Wian arrìebtat
wordan, and dar Umatand, data dia diaaflUigen Urkandan im Kloatarnanborgar
Arebira Terwabrt wnrdaa, dflrfta daraof binwaiaan, daaa dia Batorgung daa
Gottaadiaastaa in diaaar Capalla dem Stifla Abartrag aa gawaaan. — Dar diaaa
Urkonda (waleba dar f Itaata Ablatsbrìaf daa Kloatamaobargar ArebÌTaa iat)
aaattallenda pipatlicba Lagat hialt aieb noab im Jabra 1256 in Oatarraieh aaf
(Duali. Excarpt Ganaal. foL S4^ Nro. 80. — Hansii. Garm. aaera p. S88). —
Daa Siagal aalgt dia Jongfraa Maria, amgaban ron 4 Bngalakdpfan (bainaba nit
dar bai Glafay Spaciai. Daead. Sigfll. Tab. II, Flg. 8, ad pag. 2 ▼orkaBunaBdan
Daratallang AbardnatiBiniand). Untarhalb am Canonieoa im langan gaiattieban
Klaida, in dar linkan an dar Broat angalagtaa Hand ain Baeb baHand, dia Raebta
som Sagnan arhoban. An dar Stalla, wo bai Glafay I. e. pag. 13, 8. Laar-entioa
atabt, lìaat man biar Ava M-aria. Dia Umaabrift lautat:
CVNO. 8. WIDOmS. 8PI1B. PPTU8. IT. CAM. MAORT.
vm.
innoeetm iV. he$dkrànekt èie Aufkahwie im dai (^arfrauen-Stift %mr
k, MagémUmm %m Kh§ternemhurg.
Dai Aaabi 1. Jali 1253.
Ifmoeenciui episcopus seryus senroruni Dei. Dilecto filioN. Pre-
posito ecclesie sancte Marie in Nyumburcb ordinis sancd Augustini
Patayiensis diocesis salutem et apostolicani benedictionem. Dilectarum
in Cbristo filiarum N. Magistre et conventus ecclesie Bande Marie
de Nyumbureh ardinie sanctì Àugustini Patayiensis diocesis suppli-
cacionibus inclinati, presencium tibi auctorìtate mandamus, quatinna
eiasdem ecclesie facultatibus proyida deliberacione pensatis , eertum
Canonicarum nwnerwn auctoritate^ipostolica etattuu in eadem, eisdem
Magistre ac conrentui eadem auctoritate nicbilominus concedendo,
ut absque mandato sedis apostolice speciali, faciente de statuto et
concessione buiusmodi mentionem, ad recipiendum aliquam in Canoni-
cam Tel conrersam ultra numeruro a te in ecclesia ipsa statuendom
Digitized by
Google
■OD raleant eoaretarì» nisi adeo ipsins ecclesie ampliarì contigerit
faenltatea, qaod in ea personarom nmnenis esset merito ampliandosi
aoetoritate ipsins Sedis in omnibus semper salra. Datum Asisij Kl.
JqHj Pontìficatns nostri anno Vndecimo.
Oriff. ^erff. Balla «MaftlM iftmiH ti: (Btf . T«tu Rr. •. fot. t.)
Der Merr. Ade! betrtehtete dat Chorfraneiiklotter nir h. Magdalent iiielist
ima Stille tb «iBatt tngenehmea Pltts tur Y«n«r|niBg teiner imaiibrbgllehaB
Tacht«r,uid dringte ■•■fthmal dnrek tllerbaiid Mittel den ConTant lor AntetluDO
dcnelWii. Dieseoi Dbelttandt solite diesa gegenwirtige Balle, so wie die de*-
selbea Papetes toh demselben Datam (Fiseher II, t23) abhelfen.
IX.
Brimridk «en 8e9dd wuidU iem SHfte wukrere Sekenkmngem fUr
erwietne FreundnìkmfUdiemte,
Dat ia Sereld. 125S.
In nomine Patria et Filli et Spiritns sancti. amen. A memoria
Bortaliom gesta labi potemnt Tniyersa, qae soo tempore future poste-
ritatì sub cyrografo non firmantur. Huius rei gracia noB Heinrieut
ie Sevelde, ministerialii Austrie per successiyam bumane condicionis
iopoteneiam nos scientes aliquando morìturos , tam presentibus quam
fnturjs significamus per bec scripta , quod cum dominus Chonradus
b^ne memorie quondam tener ahiUè prepotiiuè Neuenburgentie , et
veaerabiliuffi firatrum suorum rnÌTersitas ab dileccionem nostri ipsorum
quum liberalitatis gracia aliquam partem ecclesiastici ornatus, duoè
eappae videìicet, talmaticam et eubtUe et totum preparamentum
Meerdotate preter casulam et quitquit ad decorem altari» pertinet
•àiieet purpuram et paìlam et duo Unteola parva cum duabus etolu
•aeerdotaìibu» nobis prò tempore yite nostre concessissent et nos
delectati habere illa ipsìs denuo suppHcassemus, quatenus eundem
eeclesie nostre ad dies nostros, ut supra diximus, comodarent» ut
eoram nobis diyina fierent in eodem, iidemque fratres nostre peticioni
fiirorabiliter annuissent, mde nos digne ipsorum deyocioni respondentes
terdam partem molendmi in Hederedorf, que nos contingit» ecclesie
Neoenburgensi sino omni contradiccione parentum nostrorum perpe-
tialiter delegarimus libere possidendam. Insuper ut de reddìcìone
predìeti omatus cerciores essedebeant nos defuncto, vineamnoetram
iitam in Chalenperge dictam Gozroch ipsis per manum fiUe nostre
domine Alkeidie et domini Rapotonis de Valchenberch et domini
Digitized by
Google
8
Hadmari de Werde ttliter obligaTinraa, Tt dieta rinea ab omm nostro-
rum parentum hereditate sit allena , donec isti fratres sounii ornatum
yna cum nostro plenario integraliter se gaudeant accepisse. Quod si
neglectum fìierit aot obmissum, ipsi fratres predictaro vineam in sua
potestate tamdia retinebont, quandiu ornatns sepe dictos ipsis integra-
liter non reddator. Si aotem aliqois parentum noslrorum noi mortuo
inatieiam habens in yinea premissa et ipsam Toluerit rebabere, asaignet
prefate ecclesie XX libras den. wienn. prò omatu, et sic preAitam
Tineam possideat cum quiete. Si yero memorati firates nos adhuc Tirente
Tel non existente ornatum suum cum plenario nostro integraliter reba-
bebunty Tinca nostra ipsis prò pignoro deputata ad nos et nostros
parentes libere reyertetur. Ut autem cuncta, que premissa sunt, a
partibus iuTiolabiliter obserrentur, presentem litoimi nostri sigilli
nostrorumque parentum sigillorum munimine confirmatam eidem
ecclesie dari fecimus in signnm eridens et cautelam. Huius donacionia
testes sunt» Dmu Ulricu$ decanui, d$tu$ Vlricu» de paumbureh^
d. Pabo, d. Oriolfiu, d. Otto, d. Otto hoepitalarius, d. Wernhenu,
d. Walihenu, clerici d. PUgrimu^ d, Dietmarue Merlo, D, Hidmieue
de Buckendorf, d, Dietrieus of/leialie, d. Marckardue, d Hamricu»
de Gawais miliies, kainricus de Moli, Otto de karroz. Ortolfìu
Levbaner, Gotfridus,Otto ceUerariue, herbordus, Chunradm tvmhere
seryi et alii quam plures. Datum in Seyelde anno domini M*CC*LV*.
B CUrtalwl* ArtUri Mr. 01» M. SS.
Die ZevgeD sind hier in ^militM and •erri" (annigerì) getebieden. Der tb
Otto CellerariiMTorkommende Zeoge itt henoglicher Diener, da derKellenneitter
de* SUftet «Radigerus de Vienna* hieta.
Der pàpttUeke NutUiu9,Peter V9n Pùnteeorvo tfuUthi eher iem empfan§€nen
pip$tlieken Ztiu ven meht Jmkren,
Dai Klostem. 18. Aprii lt56.
Omnibus Cbristi fidelìbus presentes literas inspecturis Petrue
de Pàntecorvo Capette domini pape clericus apoetolice sedie nundue
salutem in Domino. Uniyersitati yestre tenore presencium innotescat,
nos a yenerabilibus patribus preposito et conventu Newnbwrgeneie
Monasterii Patawiensis diocesìs prò ceneu odo annorum proximo
preteritorum» in quo dictum monasterium Romane ecclesie tenebatur,
XXXIL sol. breves wienn. monete prò octohUancUsaureis prò domini
Digitized by
Google
Pipe camera recepisse, eat^fuiatiiproquoUbetdenario aitreo L,den.
sMiMfo ntpradiete. salyo tamen» si dictam monasterìam ad censum
huiosBiodi persolyendain prò migori yel minori tempore teneatur» at
prò ipso romane ecclesie satbfaciat» sieat fnerit faciendum. In cnias
rei testimoniam presentes literas nostri sigilli munimine fecimos
rsk^rarì. Dai XIV. Kal. Mail in eodem Monatterio Anno grade
lf*CC*LVI*. Pontificatus domini Alexandri pape UH!* anno secando.
B CkartaUrU AreUri III. tol. 116, k.
Ab iBMeoBs n. 1107 dtt Stili in pipttliehan Schuts genommen» hatte er
^ Badngvsg himngeiagt: Ad indieiiiai anteoi p«re«pte kuiot a Romana eeclMÌa
Eberiatit tbob Biiantimn nobb nottrisqne tneeMaOTibiis anait singulU persol-
Tfltìi. TorliagMidt Urininde weitt tìnenSjfhrigfnAatatanddieterZahlangnaclu
•nd éiMt sngleidi wa B«ttiaiaiiing dea If Oniwerthea dieaer ZeH.
XI.
^rwpti Nie^Unu «•» KUtiemeuhurg verleiht Bernhard von 8ekweinbart
9mei Lehen dmulbfi.
Dai 26. JqH 1257.
Nos Nieolaui dei grada prepoiUus in Nuinburck presentibus
profitemnr, qnod com dominos WemharduM de Swinwort Milet et
pettea eemfraJter neeier exieUn» in kahitu seculari de duobui bene-
feus m Swòiwari, nam in mo illonim beneficiorom est domus sua erecta»
DL solidos serrici nostre Ecclesìe multo tempore detinuisset» immo
solrere contumaciter neglexisset adeo, quod penis infinitis accrescen-
tibts per iostas questiones eadem beneficia nostre ecclesie racaTerint»
■OS precibus dicti confratris nostri Wembardi in suis extremis lacrima-
biliter inclinati fiUo iuo, demino Wemhardot per cuius manum
Talimtarìam nostre ecclesie idem firaier WenUiarthu Vmeam dictam
FSft» dedii in extremis constitutas, predicta duo beneficia iurisdjtioni
■estre dio adirdicata dedimus Hberaliter iure purcbrecbt et suis
keredibus in futurum, ita» quod coberedes sui nil iuris babeant in
eisdem, idem Wembardos et sui beredes nostre ecclesie senrient de
tpstt beaeficiis IX solidos memoratos, quos tamen ipsi domino Wern-
bardo prò beneficio tantum contulimus personali. Super quo banc
litteram prefato domino Wembardo et suis beredibus prò testimonio
fedmvs exbiberi» promlsit etiam se nobis et ecclesie nostre fidelitatem
ddiitam senraturum. Testes sunt Dominus Ortolfiu de Griffeneteyn^
Demimu Otto ho$pitalariu$, DominuB Livpoldus plebanus deSancto
Digitized by
Google
10
loco, Dcmmoi DUrieuM affMaUi et alH gnam plores. Datom VII. KL
Augusti Anno gratie M* CC* LVH*.
OHf . P«rr. (Ity«rt. T«l. Hr. 1. M. tiS.)
Dm Siegel , (welchM tchon MaLoUat Yorginger Konrtd gebrtvdite) tMH
•ieh M Haitht]«r Reeentot Ardi. CunpUil. Ttb. XIV, Nr. 6 tb^ebOdAt. — D«r
jtogere Benihart tob Schweinbaii ertekaiat aoch in eioer taden Urfcvadt tob
J. 1280 tb Zeuga (FiMher II, 281>
XIL
verééeie Orni su Ormmrm §e§€m timmijMhrUdkm Zùu.
Dai. 1. 1. 17. Mai 1258.
Nos Nieolau» dei grada PreponhuetConvenha m Newnburek
presentibus profitemur, quod Henrieo de Stùyezenéerf predimm
nostrum in Grawam^ quod multo tempore in iolitudinem e$t redaetum^
contulimus nomine Purchrecht, ita» quod de huiusmodi predio et de
duobuB wrtuUe m Stoyzendorf nobis et eeeleaie nostre tres solidos
denarìorum in feste s. Michabelis singulis annis solrat et post mortem
dicti H. si absque liberis decedat ad nostrum monasterium predieta
bona sino questione qualibet reyertantur. Super quo presentem literam
nostris sigillis roboratam eidem H. prò testimonio feeimus exhiberì.
Testes sunt D. Vlricus de poumberck , d. ÙHoìflts de griffèntteg,
d. Otto de Àmsperg, d. Wisento de saneto loco, d, Amoìdus gener
suus, Dietrieus filius eiusdem, d. Àlbero de povmgarten, Piligrimms
de Polan, Vrlengus de Egenbnrch eivis et alii quam plures. Datom
anno gracie M* CC* LVm. XVI. Kl. Junii.
B CkartalAri* AnkM Nr. m, M. IS. a.
Ùber Grawarn tiehe die meitterhafte Abhandlung Feil't ia Heidei't tralli-
eber Monographie Aber die romanbebt Kireht in Sebdngrabem. Wit Grawin
an Kloetemeuburg gekomnieii, berìehtet der Cod. Trad. Nr. 597, pag. 138.
xm.
Pfpat NikoUms von KU9Ìememkur§ verUSkt HHmiek von tStoìMemierf
den HùfiauHh^.
Datom s. 1. 17. JuU 1258.
Nos Nicolaus dei grada Prepositus in Neumbureh et universum
capitulum ibidem presentibus profitemnr, quod cum Heinrieus de
Stoixendorf baberet ius in rilicacione in eadem yilla et super hoe
Digitized by
Google
11
83n esse! testìmoniain bonestomm, Nos eundem H. ab eadem TiUea-
CMiie ad arbitrìam nostromm amofimus tali modo, qood eidem H.
(ria beneficia eum curia eontnlimos tali pacto, qnod de eisdem nisi
Taam Hbrain in festo a. Georìi nobis serrire debeat annuatim et sui
beredes qoiiibet nascitiiri. Et ut sibi banc graciam faceremus, EiUricumy
qui eadem beneficia occupabat» coro decem talentis denarìoinm ab
hoinsroodi beneficiia separarit prefatoa H. ad nostrum arbitrium, con-
iiliora et mandatum. Super quo memorato H. banc paginam prò
testimonio dedimus eridenti. Testes sont d. Otto de kamsperge,
d. Otto koepiialarius t d. Leupoldui de Bando loco, d. Wiiento de
«. loco, dmn. Amoldus gener 9uus, d. Albero de Pavmgarten
et Àlbero fiUui $uu$p Vrlengus de Egenburch, Piligrimus de Pùlan,
kermannuB de Sioyzendarf et alii quam plores. Dat. XVI Kal. Augusti
Aano domini M* ce* LVin*.
Ckartilarita AnUri m, M. IS, l.
XIV.
Am Cmpiiél der Leiermh'Kirthe su Ami emffekM uimmCk^rherm^ Tkemm»,
BpuiLmvtlL
Dai Rom. 14» Juli 1)59.
Vniyerais Cbristi fidelibus bas litteras inspeetoria Capitnlam
Sacrosaacte Liateranensia Ecclesie salutem in Domino sempitemam.
Vostre Karitati renerabilem patrem et Canonicom nostrum Dominum
Thnnam Episcopum Laveliemem, quem prò negoeiia ecelene nostre
ad paria alemanme irantmiHimutf recomendamus, yniyersitatem
restram karitatiue rogantes, quatenus, eum idem ad yos yeneritt ipsum
fbreyerenciam diete ecclesie benigne etboneste, sicutdecet, recipiatis
sibi prestantes auiilium et fauorem. Datum Laterani II. Idus Julii
Pontificatus Domini Alexandrì Pape 1111**. anno quinto.
B ChvtaUri* Ardiri tir. IH. M. TI.
DìaMf eaqifoUttM Biidiof Thonas ertcheint im K]ott«mt«biirger Todtaa-
bvcka •■ S. Deeenbert Thonas ape. LarelleiitU Ctn. Ltter. eeelMÌe Fr. nr.
XV.
Btiekpreekip Pfarrer su KaOenberg, verkauft ein Viertl ìVeingartem
hékmf» Bròauung de* OloekautuhUi.
Dat •. 1. 19. Dee. 1260.
Ego Eeichpreeki, dei munere et grada meorum dominorum
inNeunbwrehpUbanui in Chalnpercb omnibus banc literam intuentìbus
Digitized by V^OOQ IC
12
tam presentibas quiin ftitaris notam e$B9 rolo tenore presenctom erid^-
ter» Qaod cuoi ecclesia in Chalnperch haberet quartale ìngerìa uniaa
Yinee, quod com omni diligeneia ad ipsios ecclea ie utilìtatem perfectma
non possem redigere per caltnraro» ecce de eoH$Uio et hima vohmtaU
ioehupkbU ad didam eeele$iam perimeniU cuidam nomine Albrecht
prò LX den. yendidi hoc pacto» ut de ipsa parte post annum futorum
et deinceps mediam urnam annis aingnlia in Tindemia de froctibua
eiuadem senrire debeat ecclesie antedicte. Sciendam et quodeandem
pecumam de scku et cameiiio pleòie umverse camumpii in epere
eampamttri ecdeeie, eicut potei. Ne autem idem Alb. rei sui heredes,
aut cuicumque yendiderit ad seryicium memoraturo tam a nobis, quam
a nostris successoribus debeat in dieta yinea calumpniose in posterum
aggrayarì, presentem paginam domini mei NycolaitenerabiUe prepoetH
NewnburgemiMf in cuius presencia et permissione (actam est» sigillo
roboratam sepefato Alb. dari impetrayi in testimoniam eyideos et
cautelam. Huius rei testes sunt: d. Vhricue deetmue, d. Àmoìdm,
d. Pabo aemor, d. Otto CeUerariuM, d. Meinkardue, d. Paòo peda^
gegue, Fr. Eberger. Hmmrieue eriuUmmi, Rmdgeru8f Ckemroémet
Wemhardue, neucham, pemgerue^ ehanradue mwraier et freàer
tiMS, CkanradusEifrinehf Haimicueparvue, vUieuexwiecken wegen,
Rudgeruefrateremte, Datom Anno Domini M*CC*LX. XIVKal. Janaar.
B Ck*rl«I«rl« ArcUri Rr. III. M. TI,
Al» di«Mr Urkiulde ergibt tieh dat PrtteatttioatrMht ftr die Pfura
Kalleaberg tb dem Stille nutahend.
XVI.
Alexander tV. hu(eti§t die PrivOegiem de$ StifUe,
Dtt RoB 17. Aprii IMI.
Alexander epiecopue $ervu$ servorum Dei, Dilectis filiis N.
Preposito et Capitolo Ecclesie Sancte Marie Nyemburgensis Ordinis
sancti Aogustini Patayiensis Diocesis Salotem et apostolicam benedicti-
onem. Cum a nobis petitur» quod iustum et honestum est, tam yigor
aequitatis, quam orde exigit rationis, ut id per solicitodinero officii
nostri ad debitum perducatur effectum. Ea propter dilecti in Christo
filii yestris iustis postulationibus grato concurrentes assensu omnes
libertates et immunitates a Romania PonUficibus Predecessoribus
nostris Ecclesie yestre concessas, nec non libertates et exemptiones
seculariuin exactionum a Regibus et Principibus aliisque Christi
Digitized by
Google
IS
ritiooabilifer Yobts aot Eeeletie prefate indultas, sient eas
iaite te paeiiee obtiDetis, robls ac per yos eidem ecclesie anetorìtate
ApoftoUea eonfirmamns et presentifl aeripti testimonio communimus.
NoUi ergo omniiio bominom lieeat hane paginam nostre eonfirmationìs
iafriagere rei ei ansa temerario contraire. Si qais autem hoc attemptare
presompoerh, indignationem Omnipoteatis Dei et beatornm Petri
et Paoli apoatolorom eios se noyerit incarsuram. Datum Laterani
XVL Kal. Mail Pontiiicatiis nostri anno septimo.
Orif. Ptrf. Dk B«n» m #!««• Sdmr ▼•■ r««bf«IWr Mi: (Pr*! 1, Rr. tt.)
Wie Proprt Nikolaiit 1258 dardi di6 Aiiltg* dea Urbtrt and ltS9 doreb
di« BfUagug det PriYilegiiimi toh Kdaig Ottokar far die Redite mìhm Stiftat
kMMgt wtr, so bemfihte er neh aoch um die Bestltigimg dee Oberfaaaptea der
Chrirtetheit, welche ihm dnrch die gegenwirtige Bulle su Theil ward.
xvn.
Eèmi§ Ottékmr h€$iàtigei dem Stìfte deuen Amprieke tmf KogéOmmn.
Dai Kleeten. %. Dee. It6i.
Nos OtiaekeruB dei grada dammui regni Boemie, Dux Àu$(rie
ei Stìrie ae Marchio MiMravie vnirersis presentem literam inspecturis
taai presentibas qoam fotaris notom fieri yolumos eridenter, quod
recepimus pririlegiam felicis memorie domini Heinrici guendam
lUudri» Ducis de MedUco super villa in ChogelprtmneNeumburgensi
Ecclesie ab ipso racionabiliter delegata in hec Torba : (folgt die bei
Berah. Pea» Cod. dipi, hist epist II, 7tf Torkommende Urkunde).
Hanc paginam ne onqnam possit inmutari confirmaTÌt predictus dux
Hemrieus de MedUeo suo sigillo ad supradicte donacionis perpetoam
irmitatem Anno Domini M. CC* XXXI. Indiccione IV, anno quo obiit
Lopoldus illastris dox Austrie. Nos rero, qui ex piotate nobis celitus
darà aingnlis sub nostro domino degeutibus in iure suo tenemur adesse
et maxime, quo cultum diyinum respieiunt, que pocius temporibus
n^atrìa aogeri yolumus, quam minui, eandem donacionem, que rite
ftieta est, prout nobis super hoc facta est piena fides, gratam et ratam
babentea auctoritate presencium confirmamus. Et ne imposterum de
boe possit aliqua dubietas exoriri, et supra dictum monasterium in
possessione diete yille a quoquam molestari, presentem ipsi paginam
porrìgìmus nostri sigilli munimine insignitam. Testes sunt dominus
Bruno Olomueensis episcopus, dominus phylippus abbas Scotorum,
ihmimui Oriolfus oMos MedlicensiSf Dominus helwicus, abbas
Digitized by
Google
14
Ckaiwieenm, Ihguier Gerhwrdm» pUbmnu» Wiennenni. MagUim^
Àmoldu» pnmoiariuè curie Chmrado notorio plebano tu karperekt
Heimrieui pleòamu de prukkaprelaH eicloricL Item domimu Hein"
rieue de lÀeehienaUmt dommue OUo de Ifyeowe, dominm Otto de
HoàUvet dominue Ckunradui de eekinge, dominue Ctmradue de hini'
perek, dominue Otto camerariue de perektoldeetorf, domimu Ohm'
radui ysenpoìOil, dominue Chadoldus de Wekinge, domhme Uirieue
de pilkeUorf eitm flraire euo domino Marckarto, dominue Vlrieue de
Volfgerttorf, etfraieremu dominue Wemhmrdue, dommue Chmradui
de Grifenetein nùmeterialee Àuetrie. Bertoldue Spiemeieter, Mar-
dkardue wmgister eellarO^ dominue Engeldiech» Chunradue lonholet,
Marehardus vnheeekayden^ Dietricue offcialia in Neumburg, Rude-
gena de norcendorf militee, frater {reete fridericusj, yeenpeutìl et
SifriduM firater $nu$, Chonradue Sckonpucher emn fratre Duringo*
Orto^ite, Genmgue, pmatme, ekolo, otto, pkiiipptu, fìrid. keinricue
de etoieendorf, kermannue, pUgròma, otto, Eberhardus, Rugerue,
Wemhardui, Waitkerui viemiue^ (vHriwriue) otto in foro et Chuno
firater due Ihgieter monete, Heinrieue, Eberkardue, Hugofir. Bum"
kardui doee in Newnkurek et aUi qmiro plures. Aetam in Wien
anoo DomiDi M* CC. LXI* quarto nooas Deeembris.
OrifiMl ■«! P«rf«MMt.
Al roth|r«U>«B Mideneo Fidtn hiagt dai bei Huber Tab. lY, Nr. ) abg»-
bfldete Siegel. (Rep. Yet Nr. 89, fol. ITt) Merkwitrdiir »t> diM Ottokar
ai dentelbea Tage aveb tini iwaite Urkonde \m danelbea AngelegMilieit
(PiMàer n, UT) anattoOte.
XVffl.
Comrmd «tu W^oerwertk vermmekt àem SHfU «lue» Welm§mrlen
su WeiHin§.
Dai K]oit«ra. 30. Aprii 126).
Ego Ckunradui de Weigerwerch et uxor mea nomine Alkeiéie
exietentee in Niwenburgk vUra Danuòium omnibus Christi fldelibiis
presentem paginam inspicientibus publice profitemor. Quod vineam
nostram eitam in Weydnigk ìuxta yineam, quo dieitur Wauer Weim"
garten post mortemi nostram ecclesie sancte Marie in Newnborgk sine
aliqua impedicione parentum nostrorom libere delegayimas iste modo :
Tt si aliquis dictam ecclesiam post mortem nostram in eadem TÌnea
temptaverit agrarare, yinea nostra» qaam aput memoratos fratres prò
XX libris compararimus sita in Geeweni adeos libere donno rerertatnr.
Digitized by
Google
IS
Yenm ttoiira koc adtoiigiiiiiis, qoiciimqiie nottmin prior deeeMerH^
ijMd superstes» fotindia fixarit» ipsam Tioeam pMaideat enm quiete
niai forte Dei instinete eam rengaet domai prelibtte. Adinngimos
d forte t qnod iktit» fortuot noTereanto propter ineyitalftileiD
•epe dietim TÌneem boì obligare yA Tendere oportobit, et
poterìmoe hoc probtre» qnod nulkM nobit prò tempore yite nostre
debeat Tendendi, sire obligandi copiam denegare, dummodo post mortem
alrivaqie ad sepefiitam Ecclesiam reTertatur. Et ne ab aliquo nostrum»
•ire parentem nostroram presene contractos possit in irritem reroeari»
presentem literam Domini DUriei of/tdaiiM, magUtrì nMneham, ei
miieÌ9no$tri TRm^ontt s^Uomm muninùneroboratam ipsÌB fratribus
damos in signom eyidens et eaotolam. Testes sunt Jhmmu» DUrieuM
9ffeiali», dammui Wemkardui de Eyterbaeh, damònu Vbrieu»
MiùutM, HamrieuB de Augia, Rudgerue magieter cwrie, Alberhu
Befer^ Beidiberiue, Wtkardue eakhaker, Eunradui gener Drilefi,
S^Hdme. Jnbilate Datum in NemUmreh per manom Domini Pabonis
ano grado M* ce* LX*U*.
Orif. r«fff . Di* 8i«td MlM. (Itf. Iti. Rr. IT» f*L Ut.)
XK.
Oli», K§nrmi und Emné^ iU Oébràier M dm wvimmrm BrOdem, §dkem
émer mmgenmmtin Ckerfirmm de$ MmgitdemenMtUn su KÌ99ÌemmAur§
2 TtOemieJMMMer Bimkibtfte.
Dai 4. Mai ìtOl.
Snboriri potest de gestis bominum multe calumpniat si fatare
posteriteti literis non firmentur, buius rei grada ego Otio de foro
hdes et ftedtee mei Ckvnradui Magieter monete et Ckvno ehee
Wiememeee nosse rolamas litere tem presentes qoam fatoros qaoslibet
ìnspeetores» qnod nos commmii Consilio et fayore, daornm tdentorom
reddHas in eiraia gìmdùdorwm m Wiemna cognate nostre domine
N. vidme Ckumradi fUu domini Johamme bone memorie dris
nostre dritetis contaUmus pieno iure rolentes, nt ad danutrwm
domimantm m Newmburga, abi ipsam locaTimas, sibi senriatar»
qoaoidia Tite presene sibi a domino concedater. Sane cufii dommue
NieoUme venerabiUe prepoeitus Nevmburgeneie euorumque firaimm
eoOogiam umvereum didam eognatam noetram preeum nosirarum
imtiameia in daueirum dominarum euarwn reeeperini, daniee ipei
prebendam numi domimi in patte et vino et cibo coquine et veetee
eemeuetae dominarum prò diebui termino vite tue, Nos hdusmodi
Digitized by
Google
16
grada digna TÌdsaitodine reapaodcntes dielos reddUas poti oUtom
cognate nostre iam premisae eeeletie Newnbnrgenai siae oani
eontradiceione parentam nostrorom perpetuo damua libere poasidendaa
Tolentes animabns nostris et progenitornm nottromm ex hoe Tothram
memorlam eelebrari. la eiÙQs rei eertitvdinem preaentem pagiaam
sigillo eomunitatis et nostromm sigiHonim numimiaa prò eonfirmatioiie
perpetoa rtile duiìmns roborandaro. Testes sunt damimu Otto /Um$
heònomU* wilhaìmui $chenmit vUieuif Ckumo, Rwdgeruè firatrm.
Leopoldus, vlrieus de pilMd&ff flrmire$p LeopoUku de kodkeirmne,
Rudgenu, Vhrieus, Paìirttmuifìrairee dicH de ùtfeme *^, PMUrammm»
de cimUerio, et aKi quam plures. Datam anno graeie M* CC* LXll*
quarta nonas Maii.
B CWrtMlMJ» Ankifl Rr. IO, M. TI.
XX.
Pmlirmm pem aupkmm$firiéékéfe rtpenirt iem SHfte dm vm iem Héfe mm
RiedemdorfjAMiek m rekkemdm Zim$.
Dai IMI.
Ego PàUramui CivU Ytem^eneie omnibus bane intaentiboa
litterain profiteor per presentes» quot ap«t NjfCéUmm renerabileni
prepositnm totnmqne Capitnlum Newmborgense curùrm in Ryieiet^
deff circa hintperch siiam» quam Chunradue de aaneto loco yendi-
derat ecclesie supradicte cum molendino adiacenti Salvo iure quod
molendinarìus babuit in eodem, Quinquaginta Marcia argenti prompte
peccunie comparayi micbi ac damine Perhie uxori mee, nee non
beredibus meis iure bereditario possidendam, de qua prefate eceleme
serrire teneor» rei ad quemcumque predicta curia fuerìt deroluta prò
annuali senricio, quod Pnrcbrecbt dicitur» medium talentum denarìamin
annis singulis in feste Sancti Micbabelis contradictione qualibet non
obstante. In cuius rei testimonium presentem pagìnam prefato domino
Nycolao nomine ecclesie Neunburgensis assignari in eridens testimo-
nium premissorum.
Orif . Ptrf- Om 4r«i««kiff« Slcftl bH 4» Mtrr. aia4«M«kiM« waUl mT P^tra» ^r étm
S««pUaafHeÌli«fe Uà. (a«f«rl. fH, Kr. I, p. lU.)
Die Lage Riedendorfìi wird dureh dea Beitits cirea Hintperch
Et iti dort su tvchen, wo gegenwirtig eia Hans geatnat Riedeabant uad die
•ogenannte KaDxelmfihle ttehen.
*) Am Holxmarkte.
Digitized by LjOOQ IC
17
XXL
AéMM 90n Brmtm 9eheM ier Kirtke 9m Ptmman9Ì9rf ein Leken nm
NemtUdèL
Dai. PieiiMAsdoif 8. Fair. 1267.
Omnibiu taro presentìbos qoam foturìs , ad qaos pre'sens serip-
toB perTenerìt, innotescat, quod ego Alheidii dieta de prwme dedi
eeeUme eaneH MèrHm m Paetmanttoff, m euhu gremio oeea fin
wm oUemii quondam de prwme felici» memorie reguieeeuni^ tu Nee»
eidei immemm vtmm r sol. annU aiiigolis poraolrentem prò remedio
aoiflie mei fili! memorati. Qai aiqaidem laneus eom aliia bonia ad me
ex okiiu damine de Borowe eseHHi legOime devoltdus. In cuioa rM
teatimooiara prediete eeelesie dare eoraTÌ cum aigilli mei roanimioe
preaena aeriptom emn teatiboa aabnotatia. Heinrieo nepoie meo de
frmme. Heinrieo rnHOe dieta pecuif Alberane frierauge^ Ubica
gfineee de Steuez, Wemkardop Ottone dieta pecu$f wolflramot Eein'
riea Ckelner et flratre cime Marquearda » Wolfgero et Wemkardo
éHeniibue in Pacxmanetorf, Aetum et datum in Paexmanttarf anno
Dbì M* co* LXVn* VK Idoa Februarii.
■ OkwtaUri* AnUvI Rr. m. M. Ti, •.
XXIL
Frapet TiieéUm» giht Heinrich vcn 8tùi%enierf eim Berfreekt mni '
BetUmmatn deftihtt.
Dtt Klottem. 9. Jimi 1267.
In nomine aancte et indÌTÌdue trinitatis. amen. Noe Nycolaue dei
grmeiu Prepoeitui totueque conventus Ecclesie Neumhurgeneie ad
DoCiciam tam preaencium quam futurorum Tolumoa perrenire, qnod de
eomoni conaenau noatro Heinrieo officiali de Stoyczendorf et ama
kerediboa hu mantanum in mante Stoyczenperg tam de rineia, quam
de agria eultia et incoltia una cum quadam area et vi$tea Hiltrica
quondam kabente feodaliter contulimns possidenda. Item eidem dona-
Tìmaa cum iure purckreckt pomaria in Stoyczendorf piantata de
meuo de nemore, quod vulgo weydech dieitur, iuate ae racionabiliter
ak liominibaa ibidem redempta, nt nobis annuatim in feato aeti Mieba-
kelis prò eenau xxxii denarìoa de eiadem aolTerè non obmittat In
haios rei teatimoniam sibi dedimna preaentem literam aignatam aigillia
maatrÌM in aignom eridena et cantelam. Teatea. D. Ortolfue decanue.
Digitized by
Google
18
d, OHo de Amtperek Cutioi ha9pUaUmi$, D. OUo CelerwriuB» D.
Wemherui» D. Ukieu» de Newndorf. D. Hadmarus, D. HiUpran-
due, D. Pàbo plebanui t. Martim, D. Ckunradui de Wolfgentarf,
D, Otto de ProMMiperch^ D. Petruip Canonici NewnburgenoeM. PU-
grimuB de Pùlan, IMenguMt Wieento et Otto de EgenfurcK Heinri-
CU8 de Sehonenpuchf Wemhardui et aUi quam plures. Datam Nemn-
burge Anno Domìni M* CC* LXYII*, Indiccione X. Vili* Idua Junil.
■ ChMTtakrU Ai«yfl m, M. it.
Die tBderweitig bekanntéB DiaeoBen Jakob, Diatridi, Hago, PUgfte
•rtdiaiaatt aieht miter dao Zeagan. Viallaielit war aahoa daaMls dar Galmaali»
bai wiebtìgaa AagalafaabaiiaB nar dia iltaataa 10 odar 11 Kapitalaraa baiia-
xxm.
Propaé NieoUtu he%ou§t ien mntekeH FS§rim von JMnproekttpéUm mnà
Hemrieà wm 8toi%€mimf eingégimjftneH Ver§UielL
Dat a. L U. Aprii 1M8.
No8 Nycolaui dei grada Ecclesie NeumburgemU prepo$iiu$
ad noticìam tam presencium quam futurorum Tolomus perYenire, quod
omnia impetieio seu dissensio inter PUgrimum de Polan^ et Heinri-
cwn ojfidalem nostrum de StoyQtendorf ^to quibaadam recionìbns et
questionibos aliis quiboscunque exorta per arbitroa, acilieet domim^m
Marquardum Magistrum Cellarii, Dietrieum officialem nostrum ex
rna parte, ae dominum Ylrieum dictum de Ruchendorf ac Urleugum
Judicem Egenburgensem ex altera parte aopita est taliter coram
nobia, ut dictus Heinricus de Stoyczendorf silvam quamdam sii4im
infra Egenburch et Stoyczendorf de cetero debeat iure hereditario
retinere^ de qua aoWet nostre ecclesie nomine census lx denarios
annuatim. Itero idem dabit in recompensacionem diete silre premisso
PUgrimo in proximo feste s. Micbabelis sex talenta sub testimonio
presencium literarum. Testes D. Ortoìfìu decanus, D. Otto custos»
d. Otto CeUeraHuSt canonici Neumburgenses. D. H. plebanus sancii
loci* D. jRud. de Norcendorf E. de Ow. Magister Wal. vicarius.
Ckolo> Wemhardus et alii quam plures. Datum anno Domini M* CC*
LXVIII* Jndiccione XL Septìmo kal. Maii.
■ CUrtaUri* Ardhhi Ut foL 14.
Digitized by
Google
19
XXIV.
Milli vMi Menwtmg rtvtniri eim mtf LeH$eiin§ erkmUene* Fmder
Zekmhoeim vmm BiMerge M Hitfleh^
Dai. KlotUrn. M. Min 1274.
Ego Johamnei de Memoaneh tenore preseDcimn profiteor, qood
àuis mena NyeoUnu Venerabile prepoeUus Nevmburgeneiè totamque
capitolam ibidem inlchi et damine Wiivnrgi, uxori mee, dum ip$e
i$minu§ pr^jfoeiiuM ire deberet ad eaneiUum generale*}, in eupe^
riari mante Ayehperch prope havelein unam carratain tìdì decimalia
il Tindemiia tempore solummodo, quo ambo superriximos, prò quatuor-
deeim libris denariorom TÌennensium annis singnlis tradiderunt,
qvaadoeunqae autem carratam integram babere non poterimus in monte
•apradieto, nobia aupplebitnr cum rino decimali in inferiori monte
Àgekperck, Inauper decimam Tini de ^inea noatra aita in Àyehpereh
Bobia ad diea noatroa Toce unanimi relaxamni Vt antem tam carrata
▼ini predicta, quam eciam decima de ?inea memorata poat obitum
Boatmm ad Newnbnrgenaem Ecdeaiam redire debeat aine lite» preaen-
tem lìteram in aignom eyidena mei aigilli munimine conaignari. Huioa
rei teatea aont D. Heinrieue plebanus tancH loci, D. Ul, et D, Ch.de
POkidarf, D. Diehicue de Chricxendarf, Fridrieu» dietue Eynen-
peutek VL de Eyiow, Mag. WaUheru» vicarine {vihiarius), Hein-
rieui de Ow, Hermannue de Mukkerow, Eeinrieue et Perchioldu» de
havelein et multi alii. Datum ìnNeienhureh anno Domini M'CC^LXXIV.
IX KaL Aprilia.
■ Clurtaltfi* ArtUti m, M. «4. a. ti TIII, fg. U,
XXV.
AUmitérieffar die heU, Geittcapelle in der StifUkireke %u Klottemeuhmrg.
Dat RSna 2S. Augast 1275.
Jahannee divina mkeradone Ecoleeie Chiemeneie Epi$copu$.
rurerais Xati Odelibua, ad quoa pervenerit preaena acriptom, aalutero
ia omnium aaWatore. Pia mater eccleaìa de filiorum auorum, quoa
ipirìtualiter genuit, aalute aollicita, quibuadam illeetivia muneribua
derociooem fidelium incitare conayeyit ad debiti famulatua bonorem
•) UgdmaDM.
Digitized by LjOOQ IC
20
deo et Mnetb edibua iiipendendam, at quanto /requencios ad eandem
confluit et coneonìt populus ehrUtianus, tanto celerius delietonim
auomin ▼eaiam et gaadh eonaeqd roereatar eterna. Nos igitor de
omnipotentis dei miserìeordia oonOsi TnireraU et singulis, qui doro-
eionit causa vere contriti et confesti in festìs qoatnor beate Marie
TÌrginia glorioae» ridelicet anoanciacione, Aasnoipeione, nativitate, puri-
icadone, nec non dedicacione capette et feetivUate eancH epiriim
ac beate Katherine virginia et oetara featorum omninm predictorom
CofeUam in Nevmburek mmexam ekero beate vòrgùù» Marie ai
eametam epòritum nuneopatam acceaaerìnt, aactoritate nobia per dnom
fratrem Tcnerabilem patrein ArchiepiacopnmSalciburgenaen) cominisaa
noatraque propria Octoginta dica criminalium peccatorum et ducentoa
vemaìmim aingalia annia perpetuo valituroa miaericorditer in domino
relaiamua. Datum aput fionnam Anno domini M*CC*LXX*. quinto. VIIL
Kal. Septembria.
Orif. Fmv. Dm •¥•!« 8i«(«l fa irilm« WMkt ktaft n «fam P«ffg«M*ttlrttrM. D«r BiMkcf
•l«b«*4» ia pMtiÌMl-0«vu4«, fa 4«r Uakm Jm KirfaMtak kahMJ, (ikl ali 4«r Kt«ktM 4n
a«t«a. OfaMkrifli JOII0. Oli. OtAC. IPI. CBTEMimiS.
D«r Anattaller itt JoImum tob Bottai, apitar Biael^f i« Gnrk.
XXVI.
Prvpet NieeUm» verkmuft, dmrék éU Neth eéérOngt^ einen ÌVeim§tarten
su Nm$9Ìorfmn ien Lmid»ekreAer «•» Otterreick^ Mag. Kwnrmd wm TmUau
Dai Wira la. NoTembar lt7S.
In Nomine aancte et indiridue Trinitatia. Amen. Com geataram
rerum aeriea littoria inaerìtur, Tnirerae calumpnie prerenitur materia,
ne preatetur litia occaaio aucceasori. Ea propter noa NyeoUm» dei
grada prepo$itu$, Uirieut decanut et noa totua Conrentua elaostri
aiue eccleaìe a. Marie in Neunburch acire Tolumoa preaeneium quoa-
libet inspectorea, quod de comuni conailio et rnanimi deliberacione
ad precavendum indempnitati ecclesie nostre propter neeessitatem
ttmc imineniem rineam nostram dictam lithn wingarten in monte
JVffM^of/situatam ter. Magietro Chtmrado de TSUna tune icriòe et
procuratori Austrie et uxori iue domine Byte ad dies rito ipaorura
dedimos prò beneficio personali sub senricio rniua Tme ¥ini prò deci-
ma et ma rma rini prò iure montano annis singulis persoWendis, quia
ipsam rineam a Judea dieta DresHna, cui per noa fuerat obligata.
Idem mag. Chynradua prò centum talentia donar, yaualia monete ex-
aolfit ad noatram instanciam et nostri beneplaciti et conailii Toluntatem,
Digitized by
Google
21
doMiTimas dedimus, et Tendidimus eidero domino ChTnrado et dne
Eyte uxori sue ae liberìs ipsoram nane in presenti habitis et in poste-
nini htbitaris prò septaaginta talentis denar. wienn. et aliis beneficiis
Dobis inpensis, que non taogimas, neque tangere Tolumus in biis scrìp-
tis m1¥0 tamen beneficio personali in oronibos sopra tacto» Ita rt idem
Chmrados et uxor eiusdem snperins nominata ac eorundem liberi
sopra dictam Tineam sob iore, qood porcbrecbt dicitur, teneat sire
teneant, possideat seo possideant perpetoa firmitate, babeatque Tel
babeant in eadem finea rendendi» oblìgandi et prò soo libito alienandi»
libenim facoltatem, dommodo fiat per manom magistri et procnratoris
mentis nostri, sìcot in aliis rineamm nostrarom montibos exigit orde
iirìs. Addimos eeiam, qood primo post mortem Mag. Cbroradi et oxoris
sae domine Eyte beredes ipsorom, ad qoos memorata Wnea foerit
derolota, sive ejosdem finee possessor alias qoalisconqoe ex tane
et in antea piene ae integraliter Jos montanom et decimas nobis sol-
wttA sieqt solvere nebis eiasdem montis adiaeentes rinee eonsueTeruni
&ae etiaro alienationenu donationem et rendieionem fecimos ad nostre
Beelede rtilitatem maiorem et eommodum ampliorem. Promittimos,
stataimas et obligamos eiosdem vinee nos et bona nostra esse perpe-
tue deffeosoree tam ipsios Mag. Cbrnradi , oxoris soe ac beredom
ipsenun qoam eciam iilios, coi eam dederint rei Tendiderint de soa pro-
pria Toluntata. Et vt boismodi rendicio et donacio perpetoe robor fir-
mitatis oMneant, presentem paginam nostrorom sigillorom appensione
ae raonimine roboratam fecimos roborari testibos» qui aderant, subno-
tatis. Qoi soot bii. Dnos Pako pUbattUM $. Martini, dnu$ Chvnradui
de Wol/kenimf, Camomei eedesie notire, prater henricus de spanne--
kercK dmu henrieu$ piebama de aaneto loco, dmu Hunlo de Tulna
tMMe index Wiennen$i$, dnue Diirieu» de Chaìnperge mUite$, Dnu$
kemieu» de emveU, Friderieus, Vlricue et Wigmuiue fratre$ de
Ckrìxendorf^ Friderieue de Moverbach, Cholo officialis noeter, Wal-
ther vitriaròu. DOricui et ÌVMnto firaire$ de Chalnperg, Otto
FUime Damùd diiriei de Chaìnperge. Livpoldns in alta $trata
tmne Magieter V^iemneneie Monete, Chvnradus de Vrbesch, heimo
fiimM quondam domini Ottonie, Amoldtu, Johannes et Ditricm
NotmrU et qoam plores alii fide dignL Dat. et actum in Wienna Anno
dcMini M*CC*LXX*. qointo pridie Idos NoTembris.
Orif . Ptrf . Dit Siffel afcgtrisMB.
Diete Urknnde gìbt Zeugnits vod dem durch die Kriegslfiufe herabge-
fceiamenen finaiixielleD Zustande dei Slifles. Durauf weUen auch die dea
Digitized by
Google
22
BewoliDeni dea Ortes Stniphisg bewìUigtea 1 gm% nnd 4 htlb« Fngtkr»,
viid der y«rktaf der MOhle ni Elling an der Uri an deo BOrger Gottadialk
Ton Ips (Fiacher. II. 260. 262.) Unier dea angef&hrteii Zeugen Ut dar
Wieaar Stadtrìehter, Hunlo tod Tulio, dar MOnaiiaiater Laopold tob der
Hoekatraaae, nnd Heimo Ottonia quondam filiaa herronahaben; aowie aaeh
der Glaaermaiater Walther. Dar gleiehfaUa ala Zaage Torkomnanda Pfcrrer
Ton Si Martìii la Kloatemaoborg ist der Bnider dea Propatea Niaolana.
Laopold TOD der Hoehatraaae fehit in dem Yerseiehaiaae der Mfininieiatar,
bei Fiacher Not Ucb. Vind. p. 67., ebenao Hunlo rea Tulln untar dan Stadi-
rìehtem ib. p. 123.
XXVII.
Vertrag stoitcAen ^ropit NieoUuu und dem ManehaR «oh ùiterreUà,
Heinrich vom Kuemin§, lAer He verpfàndetem €Wer ss Steitemderf mmi
eimen ìVem§ar(en muf dem Kmklenèer$.
Dat Wian 25. Min 1276.
In Domine sanete et iodiridae trìnitatis. amen. VniTersia ehrìatì
fidelibus preseatem paginam auditorìa rei TÌauria Heòmeut de CkM$^
ring Mar9duUcu» et CapUaneu» Auehie salutem In eo, qui eat omni-
nm rera salns. Quod seriptorarnm eonfirmat anetorìtas ▼erìtatì inìaiiea
obUrio et improbonun improbitaa non infirniat. Singulorom igìtnr
noticte ineulcari Yolentes tenore preaeneinni protestamnr, qnod ntper
viginti beneficia in Stoycxendùrf ewn eingulii attineneOe et mper
vineam dietam vulgariter vilcz in Chalnperge eitam damino Nyeoìao
venerabili Newnburgeneie ecclesie prepoeito et eiuedem eeeieeie
canventid Centum Marcae argenti Wiennenns ponderii in die sasseti
Martini nunc venturo finaliter pereolvendae commutammue aub bae
forma, ut, si predictas preposìtus cum tuo conrentn merooratas centoni
marcas die prefixo nobis persolrerlt, prelibata predia cum TÌnea abs-
que contradiccione qualibet In ipaorum libere transeant poteatatem; ai
Tero buiusmodl aolucio pretermissa fuerit rei neglecta , nos ima cmm
dUecta uxore noetra domina Elizabeth et beredibus nobis succeden-
tibus memorata beneficia cum antedicta rinea eo iure et tìtulo, quo ipai
domini, TÌdelicet prepositua et conrentus, tenoerunt bueusque, perpe-
tuo tenebimur possidere. Vt autem singula que prediximua firmitatia
robur obtineant» presentes literas fecimus conscribi, sigilli nostri muni-
mine cum subnotatis testibus conmunitas. Datum in Wienna anno
gracle M*CC''LXXVI*. in die annunciacionis lirginis gloriose. Teatea
sunt hii. Dominus Heinricus de Chunring senior, Dominus Heinri»
CU8 de hovnvelde, Dominus Vlricus de ChapeUe, Dominus Wemhar^
Digitized by
Google
23
éhu de Ruipaehp et demmm OHo firater «iwf. Damimiè Otto de
Sa9ge- Denùmtè JHehMfue de hadmareierf. Demmui Hemrieui de
kag. Dmmmu Aìbertue de pmchke. Dammuè Èhrekmrdm Magitter
CeOmriL Daminui Dietrieus de Cludnperge, Damòm» Bugenu de
Nerczendorf, VMeue de Chriezendarf et Friderieui fraier emù.
Ckel de Newnbwrch. Hemrieui de Stopezendorfi Otto de Eggen^
kwrék et aKi qoain plarea.
Orlf. P«Vf . iJUf, Tei. Rr. t, M. SS t.)
Ab %Uktm PergtmeiiUtreifeB hingt ein Siegel tod denelben Art» wie
HadiMr*s tod Knenrìng ad a. 1248; die Pferdedecke feUt, das Hanpt Ut ent-
Utest, der Stab dber die reehte SchoKer gelehot; im Mantel, mit dem Schwerte
■■girtet, aKst der Martehall sa Pferde. Umsehrìft: f 8. Heinriei Chanriiigìi
MmdMdd Aialrie.
XAYUl.
iVe^ iVieoloMf verkamft, dmrek die Noth §edràng(, dem Comthmr der
imUdun Herren su Wìen, Oriolf, da$ Bergredd ven 2 Va Joeken %u
Nueederf.
Anno 1276.
ProptertemponuniiHitabilitateni nec dod yite homÌDam breyìtatem
dignam ett, ot, qae perpetua finnitate sobsiétere debeot, scrìptore
tettimoiiio atqae tettiain adminieolo ad perpetoam rei memoriam per-
iMBiieotiir. Bapropter noe Ngcolanu dei gratta prepoeitui totamqoe
eapitalam Ecclesie Newbargenais tam presentibua quam futurìs bane
litteram intoentibiM cupimos fere notam, Quod qos Tnanimi Consilio
•e fiTore flrairi Ortolfo honarabUi Commendatari damus Tkeutoniee
w Wietma^ omnibas fratrìbas eiusdem domus ibidem perpetuo degen-
tibos Juf moDtanuii de daobos Jageribus et dimidio riiiearani nos
eoitiiigeatiara Tendidiniiis prò Quadraginta Marcia argenti , Omneque
iis» qood in eìadem lineia» qaaa in anbaequentibiia, nostre ecclesie
coipetare Tidebator» predicte domaa fratribus tradidimus Ubere in
perpetonm possidendam. Vt aatem nomina et situs Tinearam accurate
eegnood faleant et diacemi, presenti pagina ipsas yineas nominatim
evafimuf dedarare. InàUen Vrfar duojugera, de quibus quinque
Tne prò iure montano nostre ecclesie annis singulis soWebantur. In
der Nidem Sehd$s medium iuger, de quo Dietmaro de saneto loco
TM TToa et dimidia prò Jore montano tenebantur annis singulis exbi-
bere. quod ius montanum ab eodem Dietmaro absolrimus Domini
Dietriei de Ealnperg et aliorum proborum rirorum Consilio mediante.
De torcia Vinea, qjnepegecU rulgariter dicitur, de qua ius montanum
Digitized by
Google
24
DOS minime coatingebat» prenMQioatì Domìiù atque fintres a nobis tal-
tem decimas abaolreroat Et ne prelibati fratres Domoa Theothooiee
iQ.Wieona a nobis Tel noatria saeeeaaorìbiu saper iurìbos per nos ipsis
traditis imposterum raleant perturbar!» Ipsis presens Instrumentum
Sigillorum nostrorum munimine roboratum cum subnotatis testìbus
duximus assignandum in testimonium endens et eautelam. Testea sont
D. Vlricui Deeamu, D. Otto Cu$t0$, D. Waìikenu de Wiemna» D.
Meynhardui, D, Pabo plebamu $, Martinh D. Conradm dietui de
Wolfkersiorffl D, Otto de Prawneperg et Ceteri dommi de ConvetUu.
Dominus heinricus plebanue s. loci, frater heinricui de ipanòergk
D. Dietmaru» de Kalbegk, hermannui et Emeetue filii ketamumm^
Eolo ofJiciaUs, Magister Waltherus vitriariue, Eemneus Claviger
cives Neuburgenee» t dominus Leopoldue de koekttra$$p domimu
PàUramus ante Còniierium , Paltramm Vatzo cive$ Wiennen$e$ et
aUi quam plurimi fide digni. Acta sunt becanno domini M*CC*LXXIV*.
Aas dem iltetten ZeheDi-fiueha sub Nr. Wi, (etite Seite. Unter dea
Zeugeo verdienen die iwei Ptltrtme tod Wien ala iwei getreiuite Pertoneii ber-
Torgehobeo su werdeo.
XXIX.
Marpmrd V0n Pmekéerf verkmmft mn Dietrich mm Kakìtmherg CHOiem
%u Bntenderf,
Dat e. 1. t5. Min 1277.
In nomine sancte et indiridue trinitatis. amen. Ex quo euaeta,
que in tempore creata sunt, simul eum tempore transeunt et labimtar,
humane siquidem memorie ab intuita eranescunt nisi literarum reme-
di^ sigillorumque roboracìonibus , testium nee non confirmacionibas
muniantur. Vnirersis igitur ac singulis hanc literam inspeetorìa, lee-
turis seu audituris sit manifestum, quod ego Marehardu» de PiUeck"
dorfYttà cum meis beredibus libera ac soluta Toluntate, congrua con-
T^nientique deliberacione Dietrieo de Challenperge suisque beredibus
Ttriusque sexus noetroe redditue aìU noetrum ehile tua, quod tu vulgo
purehreckt nuncupatuTf sitoi in Enzenstorf, quod iaeet sub ntonte,
qui pòuenberch dicitur, videlicet unam libram denariarum wien"
neneium monete, XXVlIi ca$eo$, XIY puttoe nee non X oolidoe
ovorum vendidi, qui scilicet redditus annuatim prò tunc temporis colo-
nos per roanus Reverendi domini domini Chtmrodi prepoeiti EceUne
sancte Marie in Newnburga in predicto oppìdo constitutos seu stabilitoa
"pieno iure, quemadroodum alla serricia» obligantur, eidem dicto Diet-
Digitized by
Google
2S
rieo de CkaUenperge saisqoe heredibus ministrarì. Reyerendo eciam
domino domino Chvwrado preponto narrate ecclesie non magia qnam
xii denarìi ab biis colonia prefatia iore sue collacionis io festo sancti
Georgi singolis aonis tribù untnr. Hos quìdem redditus dictos sepedicto
Diehico de ChaUenperge snisqoe beredibus prò xxxtì libris dena-
rìonun wiennensiom duxi ad Tendendom condidone tali, quod de biia
rti debeant Tendendo scilicet et obligando nec non omni infestaciooe
postposita libere ae solute prout yolunt in tsus suos conrertendo. In-
super omni proinpedimento domini euiuscunque rei yiolencia quali-
eiuM|ae peeaniam aat redditus suprasertptos dicto Dieirico suisque
beredibus resigno libere ac solute, prò quibus dumtaxat infestacionìs
meifl eum beredibus secundum exigenciam iuris nostre terre aut nostro-
nmi prìneipum prò buiusmodi pecunia yidelicet, que purcbrecbt dicitur,
ne obUgo sine dolo responsurum. Et quod omnia snpradicta ioriolabi-
lìter firma et rata permaneant, Dieirico eepedicto de ChaUenperg euii*
pie beredibus in eridens testimonium banc literam dedi meo appenso
sigillo firmiter roboratam. Huius rei sunt testes Dominue Otto de hase-
Uwe, Domimu Vlricui de Filleehdorf, Dominus Chvnradus frater
mme^ Damòme Wemkardue de Wolfckereiorf^ Pemoldne de Gelee-
prumnep Pemoldui et Eberkardus fiUi eui et quamplures fide digni.
Datsm anno Domini M*CC*LXXVII* in die annunciaeionis beate et
gloriose Tirginis Marie.
Orif. P«rr. (B«f . VH. Nr. 7, Ibi. 171.)
Dm dreieckige ao eÌDero Pergameotatreifen hangende losiegel stimint mit
dea Jakob's toh PiUiehtdorf bei Huber, Tab. IX, Nr. 0, tibereio. Die BetiUung
m BBsen4«rf hatten die Pillichadorfer un ter Propst Konrad an aich gebracht,
welelMr Mieli den Jahre ItSd daselbst so wie tu Buchsendorf und Walpera-
derf Bene AnaiedelimgeB aagelegt batte. Daher die Hluweiaung auf ihn in
Urknnde.
XXX.
Am 8iift verpmdUet einem §€wi$$€n Wald^n eimen Bmmmgmriem sai
Klù9teimeubwrg,
Dai 30. September Ì%T7.
Memoriter retinendum est et rtite sciendum, quod WalckiMO et
neri sue ac Bberis eorundem pomerium nostrum in insula situm a
feste s. Micb. proxime preterito rsque ad decem annos locarimus tali
paeto, ut infra eosdem decem annos ad coquinam nostrum annuatim
X sol. denariomm doobus terminis, ridelicet in Camisprivio v solidos
et in die s. Georgii r solidos nomine census solvere teneatur. Insuper
Digitized by
Google
26
dietam pomerium io noTis plantacionibus arbonun ad estimactoQem
h denarioram , ita qood eridenter appareat , debeat reformare. Quod
si non feeerit, statini a Jure suo cadet et pomerium ad tsus ecclesie
rcTertetup.
Faeta est bec locacio Anno Domini M*CC*LXXVII. pridie Kl.
Octobris.
A«t i*B JOtUn ym Jakrt 1401.
XXXI.
Dm SHft verfékM dtm MMUr BeriM ein BmM9 mmi dmm Bmmm-
§mrten su KUttemg^Amrg,
Dat 6. Oetob«r 1177.
Notandnm est et memorie comendandom, qood PerhtMo Molm*
dmaihri et uxori sue et liberis eoruadem locata est dmmu Niwaru
ewn patmirio odiacenH a feste Micbahelis preterito Tsque ad decem
annos, ita Tt singulis annis ad coquinam nostram prò buiosmodi loea-
cione quatuor libras denarioram duobus terminis, in Vascbanio Tideli-
cet duas libras et in feste s. Georgii duas libras serrire nomine cen-
sus annis singulis teneatur. Insuper dietam dmmam emendare ei p#-
metium fwvi$ planiacionibui arborum refermare ad cetuUiwm due*
rum virorum a parte nostra electerum tenMtwr annuatim^ quodsi
ipso boc non fecerit, continuo a suo iure cadet et edam se de biis
omnibus intromittet. Sciendum et, quod, si idem pre paupertate depres-
sus Tel infortunio aliquo preoccupatus predictum censum soWere non
raleret, facuUatem ipti dedimuèt ius qitod ipse a nobis oòtùmit
alicui viro fideli et sufficienti solvere dictum eensum usque ad snum
temdnum collocare. Faeta est bec locacio Anno domini M. CO* XXL VD.
pridie Nonis Octobris.
XXXII.
8i§firid LeM, Wiener BOrger, ichetikt dem 8Hfle einen ìVein- umd Pfen-
tUngdiemit sm (Mnming.
Dat. •. I. 7. Fabniar 1281.
£a. que geruntur in tempore, ne per oblirionem transeant in errorem
expedit vt iiterali seu testium memorie commendentur, bine est, quod
ego Sifìridus dictus Leubel civis Wiennensis scire cupio presendum
quosUbet inspectores, quod de consensu et bona roluntate Jeute uxorie
mee ac ommium heredum meorum tres vmas vini et ires denarios
racione purchrecht singulis annis super vinca sita circa Chincunge
Digitized by
Google
27
«I loco q^ Cheiwaz^enzffrabe diciiur, quam Otto fiUu» ChmdUni ad
pre9eH$ ponidet, in remedium et salutem anime mee et recompen-
àoeùmem decime hueusque retenie Newnburgensi ecclesie dono libere
perpetuo possidendas. Et ne aliqois successoram meoram haiusmodi
donaeionem infHngere raleat in postenim. presenciaro cedalam rolai
«gilli mei munimine roborari. Huias rei testes sont fraier Dietrieue
de Colonia^ Domim» Eeùirictu de Gotoevelde, PUgrmue et Georgiuè
ékrigeìery leupoldus leubeU Ch, pollo. Otto $neezel, Heinrieue eha$tf-
man, Ck. Cholbeeh, Jacobus notu$ ctve$ Newnbwrgensee et alii quam
phires Ode digni. Datom Wienne anno Domini M*CC*LXXX primo VII.
Idiis Febniaril.
Orif . P«rr. PmIo*. ni, Rr. tSS.
Dm Siegd iit dreieckig, urei Bliider lavfeii in eiaen Winkel suMinineii, wie
M Hab«r, Tab. XIV, Nr. 23. Im Felde ertehéinén oben xwei Heneo, unteo
•nM, die antere SpiUe einet jedea itt gegen die antere Ecke dea dreieckigen
Wappenscbildet gekebrt Umschrìft: f SeyfHdi Lerblini. — SifridLeubl erscheint
btld dartaf 1287 alt M agieter Monetoe (Unck. ad h. a.).
XXXIII.
VbriA toni DietrMk, àie GehrOder von ìVoUundmf, verkaufen ikr Gut %m
JKafeOnam cu Hermatm von U1riek9kireheH.
Dat Wien 23. Aprii 1281 *).
No8 Vlrieus et Dittrieus firaires de Wolfkersdorf tenore presen-
dom proOterour, quod predium nostrum sUum in Chogelprunne noa
ex parte progenitoram nostronim iure proprietario contingens dilecto
patruo noetro domino Hermanno dicto de Vlreichschirchen prò quin^
deeòn tàlenHè denariorum toienneneium vendidimu$ ex consensi!
Tiiaiiimi insto proprietatis titnlo perpetuo possidendum. eonstituentes
Bos vendicionis huiusmodi defensores legitimos et tutores centra im-
petieiones, si que emerserìnt forsan aliquo unquam tempore in eandem.
la cuias rei testimonium presentem literam scribi fecimus et nostri
figlili munimine roborari. Testes sunt dominus Wemhardua deSwein-
wart, dominus provnrieue, dominu» Ulricus dietus pyrchanj domi-
mu Heinrieui de Alòemdorf milites, Vlrieus de Chogelprunne et
aia quam plures fide digni. Datum et actum in Wienna anno domini
IfCXMiXXX. primo. IX. Kal. Maii.
Ori». Per». Bepert. Vet. N. II. f«l. ITt.
0 Ergiait die Urkunde CUI bei Fi^her.
Digitized by LjOOQ IC
28
Dm krmtnuide Siegel lUUigt an «hieni g«lbrotli«D Sòdenflideii, and wird
durch eioe Miikreeht« Linie in xwei Felder getheilt; im rechten drai dicke
Streifen , welche nacb oben mit der senkrechten eìnen spìtsen Winkel bilden,
im linken ein Wolf mit gedffnetem Raehen. Umsebrìft: f^S. Ulrici de Wolhgen-
torf (Hanthaler Reeensoa Tab. 40, Nr. 8). Yielleiebt Hlbrt Ton di«a«D HemaM
Ton UIrìehakirdien dia Benannonf Hannanaakogd ber.
XXXIV.
Kuno, der AltmAwumeitter von ìVien , hmumgtt dm» die ZdketUfireUkeii mùur
ÌVeinfèrten im N9U$her§ nmr fAr Meme Lebent%eit QeUmn§ kmke.
Dal Wien 1. Jaanar 1)82.
Ego Chtpto quondam Magister monete in Wtenna tenore presen-
cìum profiteor yniTersis, quod dominus Pùbo prepositos et Canonici
ecclesie Neumburgensis eue UberaMiaHi grada michi decimas rine-
arum meanim in monte Nuzperch sltarnm, videlicet Pòparz Tnum
Juger continentÌ8 et finee WUchindi quartale habentis, prò termino
rite mee farorabìliter relaxarunt. Ita ut post obitum meum qiiilibet
possessor yinearum predictarum, sire meus beres Aierìt, aut aiienoa,
decimas ex ipsìs YÌneis venientes debeat in posteram Ecclesie Nenm-
burgensi integraliter exhibere. Si rero prefate rinee alicui per me
date siye vendite faerint, ex tunc Decime proYcnientes ex eisdem, con-
tradiccione qualibet non obstante, ad Ecdesiam memoratam pieno iure
rerertantur. In cuius rei testimonium presentem lltteram meo Sigillo
roboratam duxi assignandam in testimonium et cautelam. Testes tunt
/>. Dietricue de Calvo monte, D, CHunradus frater «tw«, />. Vlricu»
de Chrizendorf, D. Fridericue Eutstoch, D. Grifo de Wtenna ndU-
tee. VUicue de Wtenna , Cholo officiaUe in Netenburck et alii fide
digni. Datum in Wtenna anno domini M''CC*LXXXII* quarto Nonna
Januarii.
Orif. P«r(. a«Hrl. Tei. Rr. It. fot ISS.
Das rande Siegel binf(t an eìnem Pergamentttreifen und aeigt in einem
dreieckigen Schilde einen geflugelten Greifen. Uinscbrifl: *{* S. ChvDonis Ciria
. . . sia.
Dìeser alte MQnxmeiater. den Las. de famil.p. i35 yon den minnern Brfidera
in Folge seinea Wohnaitsea nennt, erscbeint aneh bei Unek ad anno 1268 wmà
1274, fiero. Pes. Cod. Dipi. II. 118.
Digitized by
Google
29
XXXV.
DitpM 90n Bmien emeuert den Verktmf einiger ìVU$en bei Hiidwarttorf
mm d0$ SHft mnd vermektei auffiUher varbehaliene RedUe,
Dat RloBtern. 29. Jan. 1282 <).
Ego DyepMuè de Padem ad aoticìam presencium et futuroram
eapio penrenire, qaod, ewn poicua quedam videlicH prata nta circa
kadwar$darf in loco qui dicitur zwÌ9chen gengen michi iusto pro-
prietatia tìtolo attmeneia dno Ottoni quondam Newnburgensis Ecclesie
Cdlerwrio de bona rolontate domine Chunegundiè uxoris mee etfilie
wiee Eepckkardie ae alioram hereduni meorom prò sex talentìs dena-
rìonim wienneasiann Tendidissem coro omnibos 8uÌ8 iuribus perpetuo
poaddendo, vedura sohtmmodo decem et odo curruum semel in anno
femm per vniui raete viam ducencium michi speciaUter reservata,
ipso donÌDOs Otto de deoariis predictis duo talenta tantummodo micbi
dadH, et quia de soloeione residuorum denariorum, yidelieet quatuor
taleatomm» nsque ad transaceionem oeto annonim non fui aliqualiter
eq^editufl» me de predictia pascuis intromittere cogitabam, quod intel-
ligeu domòme Pabo venerabilis Neumburgensis prepositui et ad
itMUD preseoeiam me recato per arbitraccionem ydoneorum yiroruai
tale iater ipsum et me medium est inrentum vt prò solucione antedieta
legleeta mum taleotum denarìorum acceptarem, quodque prò redemp-
eiose yeeture prefate tria talenta denarìorum finaliter micbi daret, fi lia
fitque nea Beyehkardis prefieita sexaginta denarios recepit in signum
renaaciacìoDis tocius luna sibl in predictis rectura et pascuis eonpe-
teotis. Io robur eciam rendicìonis buiusmodi me cum fiiia sepe dieta
cowtitno defensores legitimot et tutores, et nicbilominus ad roaiorem
eantelam et firmitatero omnium preroissornm presentem literam, eo
qnod sigillo proprio caream» sigillis rirorum nobilium dominorum
0. de kaslowe, i^dids provinciali» Austrie, H. de kovnveld et ff, de
Sek^mnowe procnrarì munirì testibus infra scriptis, qui sunt Rudgerus
oftetaHs de Tetendorf, Myngoto iudex de Potendorf, Ekchardus de
Wklikeredorf, Rudgerus vogler, Eberhardus officialis de Pfafsteten,
LempotduM kelndorfer, ludwicus, OrtolfUs decimator. Otto iudex
de Dresehirchen , dominus Fridericus de Erla miles, gebhardus
n0i., Ortilo de Newndorfei alii plurimi Ode digni. Datum Newnburge
Domini M*CC*LXXXVI1*. quarto Kal. Februarii.
Orif. ftrg. R«p«rt. ?et. Nr. 1. f«l. tSS.
•) Bd FÌMliar miTolbtlBdìg.
Digitized by LjOOQ IC
so
Dot ObwrkeUmr Otto, taf don iVn Pibo feigte, batto den Kanf 1274
•bgatehlotM», wUirend Proptt Nieolans taf dem Condì la Lyon wir.
XXXVI.
Pr9pii Fsio hesiàtigt den unter ieinem Vorgà$tger §U€kéketun VeHumf
emer MiUUe su Pirawart tm ìVernkard von SdkweMmri,
Dtt Klosterneiiburg 22. No?. 1282.
Nos Pabo dei grada prepoiUus , totamqoe Collegiom Ecclesie
Neymburgensis notam facimos mirersis tam presentìbas» quain foto^
ria quod cam Meinhardui dictìu Rueppel qaoddam molmuimum iUìim
in Pyrchenwart in parte viUe inferiori teinporibas domini Nycoìm
prepo8Ì(i antecessorìs nostri ad serylcium sexaginta denariornm prò
quataordecim libris denariorum comparasset , et idem Molendinum
caidam discreto Tiro Wernhardo dido deSweinwart rendidisset. Ecce
idem Wernbardus ad nos reniens bumiliter petÌTit et derote. quatenus
sibi eandem empcionem nostris ae nostri Conrentas litteris ad fotanun
periculum evitandom rellemus confirmare , uichilominos tamen decem
libras denariorum proinde exhibebat. Nos rero ipsius precibus incli-
nati prefatam Molendinum sibi et uxori $ue domine Margarete ac
ipsorum heredibus justo iure, quod Purchrecbt dicitur, dedimus sire
confirmafimus perpetuo possidendum. Ita tamen li nobis censum pre-
libatum, ridelicet sexaginta denarios, in feste saneti Micbabelis solTant
annis singulis de eodem. Insuper idem Wernbardus et uxor sua domina
Margareta sub obtentu Molendini prelibati firmiter pronùserunt, quod
si eos, Tel ipsorum beredes Tendere contingeret Molendinum preliba-
tum, nulli advene aut estraneo dare debeani, $ed tantum noetria
Coloni» in Pyrchenwart eon»tituti$. In huius rei testimonium diete
Wernhardo ac suis Heredibus banc paginam dedimus sigilli nostri ne
nostri Conventus munimine roboratam. Testes sunt Domini HiUpram'
due Decanua, Otto de Àmsperg, Minhardui, Otto Camerarnu^ Ren^
ricuB pedagogu$, Hertwicw cu»to$, Paulus Hospiialeneis et eeieri
Canonici Nevmburgense$, frater Henricu» de Spanneberch, D. Fri-
dericus Hutstock, D. Wemhardus de Sweinwart, D. Àlbero de Pel-
lendorf Milites y Cholo officialia, Chunradus Chobech, chunradu»
filitis SUU8, RugeruB notariuà, Hugo^ Wemhardus fratre$ de pelien-
dorf, GvndoUlus offieialis de Pyrchenwart, Vlricu» VUlicuM, Vlricue
sororius suus, Gundoldus, Henricus Hohenmorgen, et alii quam plarea
fide digni. Datum et actum inNewnburch anno domini M'COLXXX*.
secundo. In die Sancte Cecilie Tirginis.
0ri(. P«rv. %»fH. Ttt. Rr. 1. 1*1. Sta.
Digitized by
Google
SI
Dm Mdaa Smi^ ib weitarathen MÌd«Mii Fldt». PaJio't Siegel (dat ente
in rwlhaiii Wfteht) irt fiut dem bei Dnelliiu Exeerpt Gelici. Tab. YL Nr. S7.
gMeb. Dia Uniiehrìft : -|* Pabonii Prepotiti eeee Niymburgeiifit.
Dar Torkommende Otto Camerarìiis ist der in andernUrkaadeii Torkommende
GharlMiT Otto da Praimtperch, saiB Yorginger war Clraaradaa da W olkaradoif,
ìtn, dar aMh w^A ìtl^ ia diaaam Anta arteheiat
xxxvn.
Pt^pti Aèa hetUUiit dsm Wimur BOrger OriélfChruktmgr iievnBr0p9i
Nit^kmM erUkeUte FMheit i0me$ Chrmxinger ìVeingmrtau.
Dat Wian 2. Oetober 1283.
No« Pabo dei grada NevnUmrgemis EeeU$ie prepoiUtts tenore
presmittain proteatamar, quod cam Ortoìfìu dichu Chreektner ehm
Wiemmetuie et domina Perhia quondam usar ip$im$ a donano Nffcolae
TOMndnli Neimbiirgeiisi prepodto felicìs memorie hane habaerìt gra-
tiaoi sins poftnlaiitibua merìtU, qaod de Tinea sua aita io monte Reff'
oenferg (ia Griatiag) neqae tua montanam, aeqae decimam dare debe-
aiit temporibus rito aoe, noa gratiam eandem domine Perhte morì
ipdn Ortolfi» quam poatea aoperdiixit, donarimat et aaneimaa, Tt et
ipea de memorata vinea noe ina montanam, nee decimam dare ad tem-
pora Tite sue aimiliter teneatar. Poatquam aatem ambo caraia exaol-
?eiint debitom, ei tono iam predictam ina monfanom et decima» qvam
eCiMi ipaa rinea ad Nermbargenaem ecdeaiam sino impedimento quoli-
bet pertinebont. In cmna rei teatimoniam preaentem litteram per appen-
aieaem nostri sigilli fecimas sigillari. Testea snnt Domini Otto de
Amoperg, Otto de provnsperch Camerariu$ Canonici Newmburgen-
aesy Domini Diettriau de CKalnperg, Fridericus Hitttok milite$p
CJkaie ofieiaUe et alii plurimi fide digni. Datum Wienne Anno Domini
irCCLXXXin\ vi Nonnas Octobris.
Orif . P«Vf . UfrL T«t. Nr. »#, Ibi. ti 1.
Daa Slogai Pabo*a ia rotbon Waebt aa eiaem PergamentttreifeB.
XXXVIIL
FavyMaA «vMUn dem Stifté tmi dem Oreifen voti ìVim tAer einen H9f
im dir En§§m»9e sic KU9Umeuhur§^
Dat Klootern. 1288.
Etgo Gryffo de Wientta presentibns et Aituris cupio foro notum
mai^ eum inter bonorabiles riros dominos Pabonem prepoeitnm et
ceipitulum Newnburgeneii Eecletie ex parte ma, et dilectum
Digitized by
Google
S2
pairem mmm domimtm OUonem de ftro Micia memorie et me ac
roeos cofaeredes ex altera 9uper curia quondam dùmhn Reyngeri de
hadmarsdarfsita in aria tirata questio alìquamdia rerteretur» tandem
iater ipsos et me de Consilio Tirorom pradencium cessante omnino
questione predicta tale medium est inrentum de utriusque partis spon-
tanea Toluntate, quod ego dictam curiam cum areie ad ipiom perei"
nenHbu$p sex eolidos denariorum wiennemium minui quinque dena-^
rOe annis (einguliè) servientem , Ecclesie Newnburgenei abeokUe
tradidi et dimisi perpetuo possidendam, ipsique preposiius et capi-
tulum michi vnam libram denariorum de quodam prato infra Rye^
ezendorf et apckowe sito, hospitali in Newnbureh anmudòn servire
debenti septem soUdos, perpetuo relasarunt in eoneamUmm ernie
memorate, ita quod tantumodo triginta denarios in feste s, MRcka'
heUs servire deòeo annis singulis de eodem, et huius concambi! ne
constituo legitimum defensorem , dans nichilominus presentes Uteras
in testimonium premissorum mei sigilli munimine communitas. Testea,
de quorum Consilio hoc facta sunt, inferius adnotantur />. Dittriesu
de Ckalnperge et Ckvnradus fraier ipsius, Vìrieus de Ckriexendarf,
friderieus kutstok milites, Cholo offieialis, Vlrieus amwiemarckt,
Vlricus filius Chvnonis, Rugerus list, Sifìridus de kadmarsot Otto
chreucer et alii plurimi fide digni. Datom Newnburge Anno domini
M*CC*LXXXIU*.
Ori(. P«rr. (a«Hrt. ▼•*. Hr. t. M. «SS.)
Dm iD 6ÌDem Pargamenttlreifen hlngende Intiegel ttimint mit den htì Haii-
thaler Ree. Tab. XIXU, n. 27 uberein. Ober Grìffo*s Abstammuig rergleieha
Urkunde XIX.
XXXIX.
Agne$ von Falkenberg und ihre Kinder verkaufen dsm Stifle die Sekerfimg»
Badstube %u Klottemeuhurg.
Dat Wien 12. December 1285.
Quanto studiosius ea» que fiunt inter homìnes» memorie commen-
dantur, tanto minus scrupuli relinquetur posteris de eìsdem. Nos igitar
Àgnes, Relieta Rapotonis de valchenberch, Hadmarus et Rapato, /UH
nostri Margaretta relieta Ottonis de Sunnberch filia nostra etati pre-
senti pari ter et future cupimus foro notum, quod òalnearem stuòòam
sitam in Nevmburch dictam scherfingspadstuben nobis iure proprietario
attinentero de consensu omnium, qui ius bereditarium capere potemat
in eadem, rendidimus honorabilibus rins. Domino Pàboni prepooko
Digitized by
Google
ss
et toti eoDTentui aanete Marie ibidem prò triginU et doabiis Kbris
denarìomm WieDnensiiiBi simili iure libere et perpetuo poseidendam.
eonstitoentes noe in solidom Teodietonis buiusmodi jmta terre eonsae-
todiaem reroa et legitimoe defensores, et non folnm in robor firmitatis
perennis Tendidonis eiosdem UHerm dammi nostri ÀXberti ìUiuMm
duÒM Autirie» quo eon9e$icieiUé ei in cuiu$ pre$etieia hee tuni fkeia*
oUimtimus speeùUei, sed et qnorundaro dominoram nobilium infra
•crìptorom, qui similiter aderant, apponi sigilla procnravimus presen-
tibus et appendi. Et licei nos Agneè et Margareia eigiUie proprii»
eareamuM, tamen ipsos, prepoaitam et Conrentum» apposicione eigiUi
fUomm noèirorum Hadmari et Rapotonù predietomm nomine
nostro et ipeorum facta contentos eaae Tolumus in cautelam et testi-
moninm eridens premissorom. Testiam antem nomina, et qui sua appen-
derunt sigilla, sunt ista. Domini Otto deHaslowe, Hermanus de Wolf-
gertiorf. Albertus de puehagm^ friderieus dapifer de Lengpach,
Henricus de pieneh» Ottacharus casteUanus in Greytschenstaynt
Ministeriales Austrie, Dittricus et Chvnradus fratres de Chalnperg^
TlrieusSpegsmagisterp Ckolo offieiaiis de Neombureht friderieus hut^
stok nuUtes» et alii plurimi fide digni. ictum et datnm Wienne Anno
domini Millesimo dueentesimo LXXX* quinto Prìdie Idus deeembris.
Orif. P«rf. (Ui PImMt «▼•IlitUiic) iUfH. ▼•!. Rr. I, M. 97.)
Ab roUien, gelben and grtaen SeidentekiOreii hingea ••€!» Siegel tob
g^Ibem Wachs. Dat ente ut jenee Otto*s fon Haslau, dat iweite Hennann*s fon
Wolkendorf y das dritte, dea Tnichaessen fon Lengbach, Ut rund, tod grdsse-
ren Uinfange; anf dem dreìeckigen Schilde steht eia Helm mit Ohren und Hdr-
nen «inee Stiera geaelundekt, das Feld zeigt swei breite Blnder, welche sich
gegMiOber Terìanfen. Daa rìerte Siegel, dee Hadamar aad Rapoto ron Palken-
berg, itt ein dreieekiger Sehild, dareh eine eenkreehte Linie in twei Theile
getkeilt, wie jenee Ulrich*a fon Puchberg bei Duelliua Tab. IV, Nr. 29. Dat fanfle
Siegel, ein kleinea randes, AlbeK*8 tod Puchheim, teigt einen Helm, welcher
aaf jeder Seite mit einem aafrecht stehenden FlQgel geachm6ckt ist, wie bei
BnberTab. H, Nr. 12. Endlieh dat aeebste Siegel, Heinrìch's tob Pleok, gleicht
ìmtm bei Dvellkt Tab. IV, Nr. 97, aoiser data in der obertten Reihe drei ganse
Wirfel steben, in der mittleren ein gemer swiaeben iwei balbirten, in der nnter-
tlea ein genaer eracbeint
XL.
Her%s§ AìhrtM hettSiigt dem Mfen Vsrkmuf
Dat Wien 16. Deeember 1285.
Nos Albertus Dei gratia Dwt ausirie et Stòrie ^ Dominus Cor-'
mole. Marchio aeportus naonis profitemur tenore presencium mi-
. XIV. ^
Digitized by
Google
S4
Tersomm notieìa , ad qiios presens scriptum perrenerìt, declarantes,
qood Hadmaruiei Rapaio fUn qwnuimm Rap&ianis de Va&^enberA
balnearem Siupam Newnèwrge «ttam, dietam iekerphtngpadtiubenf
honorabili Tiro Pàbam preponio Newnburgemi et coorentui ibidem
prò triglnta duabus libris denarìonim Wiennensis monete yendideront
perpetuo posaidendamt remmeianies omni noitri que$tiani et aechnù
que sibi competoDt in eadem. In cuins rei testimoninm baa litteraa
scribi et sigilli nostri muoiroine fecimus roborari, testibos, qui pre-
sentes aderant» annetatis, et biì sant (dieselben, wie bei der rorber-
gebenden Urkunde). Datam Wienne inno Domini M*CC*LXXX¥*.
XYn. Kal. Jannarii.
B CbirtaUri* Artkifi CUMlfMMb. Mr. 4. M. t«, f . S.
XLI.
otto mnd Heimù, BrMdir, Otto'é «m Nemkmr§ 88hm, he$tMti§en, im$$ «te
etne Wiete 9u Riet%emdorf nmr ml$ L€ik§eiin§€ huU%en,
Dtt t. 1. It. Juli ìtè$.
Cam res gesto ex facili per diutamitatem temporis a memoria
hominum dilabantur, necesse est eas scripturaram testimonio memorie
bominnm commendare. Hinc est qnod noe Otto et Homo frairee,
cives Wietmeneee, fUi Ottonie Hoòmmie qwmdam cMe wietmeneiet
scire volomus Tnirersos presenciom inspectores tam presentes qnam
fntnros, nos comparasse apod renerabilem rirum dominum Pabonem
prepoeitum Newnburgensis ecclesie de consensu tocius capituli eccle-
sie Newnburgensis quoddam pratum iuxta villam Riczendorf ekum,
quod diete ecclesie per nuniem, d, Ottonie Perehioketoff minUieri'
olii Àuitrie ceperat vacare, prò triginta librie denariorum wiennen-
eie monete iure precario , quod wlgariter f^leiògeding^ dicitur, a
nobis posiidendum prò tempore taniummodo nostre vite ita tamen,
quod quicunque nostrum prior deces erit ab bac rita » quod reliquus
nostrum superstes idem pratum ad tempora sue rite debeat possidere.
Postquam autem nos ambo fratres debitum camis exsoherimus mirerse,
ex tunc memoratum pratum ad ecclesiam Newnburgensem sine omni
contradiccione integre revertatur. In cuius rei testimonium eidem
domino P. et ecclesie Newnburgensi presentem literam dedimus sigil-
lorum nostrorum robore conmunitam. Testes sunt domini Vlricus de
Rùchendorf, Chvnradus de Praytenveld , Grifo, Reinboto zeleub,
Cholo officialis, Vlricus ante ecclesiam, fridericits hutstochk milites.
Digitized by V^OOQIC
Stf
Jaeòhu» de kayOf CKvnradm vrbeUeh , DUhieu» de Caho manie,
Ckvmrmku de Eilam, Hamrieue de prayteiweld^ fìridericuè eiadiO'
wer, Vlrieuà de quinque eceletUs, PUrolfne leublo, Btarehandu»
(Siarekanduè) de Nixdorf, wemkardui sekiver, Merbeio et quam
plorea alìì fide digoL Datom anno domìni M*CC*LXXXVI! lY. Idos Julii.
Orìf . Pcrf . QUf. iH, Hr. S, M. ttS.) Aa ParfaMstotrtlte liiaffM ii% LUÌmb BmM«fftl
4tr 84lw« Otto's ?•■ Ifetbvf. Otto «ad HtiiM, 4i« Bia4tr laafra ii eiit E«kt !■••■»«■, wit k«i
■aWr Tak. XIV, Hr. 2S. lad siad ait dr«i \m Dr«ie«k fcstclltea BAtehea fctehalekt.
Nach Laiius Rer. Vienn. L. IV, p> 136, hatte Otto tod Neuburg, der sìeh
aaeh Otto HaimonU naDote und der GrQnder der Wiener Salrators-Capelle itt,
■elMt dieeen beiden Sòhneo noeh einen drìtten, Namens Herrand.
XLII.
SteM de9 Khtiememhurger CapUd$ iiber da$ Verhoi de$ WUrfeUpid».
Dai Kloatemenburg 1289.
In nomine domini. Amen. Nos Pàòo dei grada NeumburgeneU
ecdeeie prepontue, EiUprandue decamu Tnirersis fratrìbus eiusdem
eeelesie presentibus et futuris salufem in domino sempiternam. Cum
ex ludo taxiUarum multa pericula praveniant animarum, Tt sant
aTarìcia, qae radix est omnium yicioram, capiditates, mendacia, frau-
des, doli, Titnperia, odia, dissensiones, litigia, opprobrìa, inimicicie,
detraceiones et nonnumquam homicidia , scandala , rixe , furta ; nos
huiusmodi pericula vitare voletites, nostrisquefrahibus acfame eccle-
9ie precavere, comunicato coneiUo fratrum no$trorum iptum ludum
tamqumm morbum peetiferum vohtmua de celerò a noelris subdUie
ardue edtarù frmUer elaiuenlee, ri qui de eetero inrentus fuerit de
noatris fratribos cum layco rei clerico ludum buiusmodi exercere, ipso
facto teneatur tres ferìas sextas imediate subsequentes prò dieta culpa
in pane et aqua in nostro refectorio sedens in terra bumiliter abstinere.
Assedentes et ipsi ludo et consencientes ac ipsum ludum quomodoli-
bet instaurantes rnam feriam sextam proximam subsequentem similiter
abstineant ieiunando. Et quicunque banc nostram institucionem trans-
gressus fuerit et non satisfecerìt jejunando, illum ex nunc excommuni-
eatum decemimus lata sentencia in hiis scrìptis, ingressu ecclesie ipsi
nibilominnt interdicto, donee de culpa sua conpetenter satisfecerìt et
eondigne. Qui rero nec sic resipuerit , sed nostre constitucionis pre-
Tarìcator exstiterit, illum Tsque ad ynum mensem a prebenda rini et
prebenda coquine esse decemimus iam prìyatum , salyis aliis peniten-
Digitized by V^OOQlC
36
ciis, que obstinatis et inobedientibiis sunt seeiindani rìgorem regole
institute. Inhibemus eciam et sub pena excomronoicacionis firmiter
Yolainas obserTari, at nallus de cetero eanooicorom nostroruin alteri
fratri crimen obiicere rei improperare debeat manifeste sed si alter
de boc crimine in yeritate censtiterit, ille in nostra ac capituli todas
preseneia fiducialiter manifestet, ae se ibidem illud, qnod dicit, offerat
probttoram, qnod si non fecerìt et in probacione defecerit, criminato-
ris sentencia puniatur, et illum, quem diffamarerat, suo iuraroento
teneatur coram fratrìbns nicbilomìnus expurgare. Datum et actum in
capitulo Newnborgensi Anno domìni M'CC'LXXXlXf presentibns
canonicis infra scriptis. Qui sunt />. Hiltprandus decanus. Otto de
Àmsperg, Meinhardìu, Otto de prunsperch^ Hugo, Albertus custos
dominarwn, Hadmaru» dictu» asinw, Heinricus de pyela, Ortoìfus
dictus preutel, Dittricus plebanus $ancti Martini, Ortolfìts fiUu»
Weychardif Wysento, Paulus kospitalemis, Rudgenu magisterrefee^
torU, Hertwieu» custos, Percktoìdus magister infirmarie, Stephanus^
Magister Johannes, Jaeolms, Heinricus de hovsèk. Otto de leubs, ker-
bordus, Karuìus, Albero de Gebneys, Albero de Sibenhirten sacerdo-
tes. Otto pedagogus, Stephanus de Siedendorf, Pèrckioldus de Alle,
Eberhardus diaconi,
Orif . Ptrf . (I«f. Tel. Hr. 1, f»l. SS.) P«W« wU U» Ctpilcis Sitg*! u tiica PerfMMl-
•ireifei. Dcr Praptt tiegclt r«tli.
Der TorkommeDde Albertus castos dominarum Ut der llteste bekaoDieBiblio-
thekar, der die Handschriften bald aU Albertus Saio de Hunoldesperch, bald wieder
als Albertus Saio Custos librorum et dominaruin sìgairte. Vod den anderen ror-
kommeaden ChorherreD erseheinen 4, Hadmams Asiaus, Bertkoldas, Riidgeros
uud Stephan tod Sierudorf splter ab Prdpste, und %, Jakob sud Eberbard, als
DechantedesStUtes. ÀholicheBeschliisse fasste aucb die Synode ?on St Pdlten.
XLIIl.
TkeodorUK BUckof von Olmùiz, dUpetuirt Wilhtim, den 8okn de* Pfor-
rer$ Reieholf von Laa , von dem defectui natalium,
Dat MddrìU 9. MSn 1290.
Th(eodor̀Us) episcopus Olomucensis dilecto in Christo WU*
helmo Clerico filio domini Ryckolfiplebani de Laa salutem in domino.
Licet ad presentacionem domicelli de Dyax qui cognaminatur pin-
cerna, anno preterito in ecclesia Dyax, in quam idem pincema ius
obtinet patronatus, te rectorem instituerimus et plebanum, quia tamen
ut percepimus, institucionis tempore defectum paciebaris natalium ex
Digitized by
Google
37
sacerdote genitus et solata, propter quod institucionero et conGrroa-
eionem Dostram minus sufflcientero reputans ad apostolice sedia gre-
ndam recorrìsti et meroistì, ad omnes sacros ordines et ad beneficium
edam cam cura at promoTeri licite possis non obstante defectu pre-
dìeto eiosdem, apostolice sedis dispensacionis remedium reportare,
propter qnod bomìliter petisti, per nos ratificar! institucionem predic-
tam. Nos igitur tuis peticionibus inclinati ac Tolentes apostolìcam
graciam tibi reddere fructuosam, institucionem nostram, que prius
erat ioyalida ratificare, presentis scrìpti patrocìnio corroboramus ean-
dero ae innoyamus et es»e rolumus perpetuo yalituram. In cuius rei
testimonium sigillum nostrum presentibus est appensuro. Datnm in
Modricz inno domini M*CC*XC* VII Idus Marcii Indiccione torcia.
E ChartaUrio AreUri CUmItm. Hr. HI, f«U <», b.
Djax ist Tajtx in Mibren, Znaimer Kreitet.
XLIV.
AbUiàhrUf fihr die Hdrer der Predi§ien su Klaterneuburg,
Dat Rom 1. Sept 1290.
Vnirersis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis Petrus
Aròaren9i$ et Johatmitius Mokicen$Ì8 miaeracione divina Archiepis-
copi salatem sempiternam et fructuosam in domino karitatem. Gratum
obseqoium et Deo pium tociens impendere op inamor, quociens mentes
fideUnm ad Karìtatis et pietatis opera excitamus, et ad id, quod diyine
pagine redtatur eulogiis, paternis inductionibus ammonemus. Cum
itaque saeri Ewangelii testetor auctoritas. Non in solo pane vivit bomo,
sed in omni yerbo, quod procedit ex ore dei. Copientes popuium dej
in derocionem erigere, et ad sermonem predicatoris reritatis audien-
dom allicere. Omnibus vere penitentibus et confessis , qui sermonem
Discreti viri Pabonis Prepositi avi aUcuius Canonicorum ecclesie
in Nuenburch ordinis sancti Augustini Pataviensis diocesis populo
dei proponendum audierinf pia mente in ecclesia memorata. Nos de
omnipotentis dej misericordia et beatorum Petri et Pauli Apostolorum
eios auctoritate confiti singoli singulas dierum quadragenas de iniunc-
tis sibi penitentiis, Dummodo consensus dioecesani ad id accesserit,
in domino relaxamus. In cuius rei testimonium presens scriptum Sigil-
lorum nosfrorum munimine duximus roborandum. Datum apud Vrbem
veterem Kl. Septembris Anno Domini Millesimo Ducentesimo Nona-
gesimo, Pontificatus Domini Nicolaj Pape Quarti Anno Tercio.
Digitized by
Google
38
Orif . Ptrf. (Itptrt. T«t. Mr. 4, fot 90.) Die «blMfca Sitff^ UaffM u pwparaca ud f«ÌW«
SeidetMliiIrM. Dm trtt* tcift «lUr tÌBca f «IkUehM Ù¥«rbM die Mlifste Jaigfrta mit dea J«»»-
kii4«. utcrheìk HiH «iWlMd iw EnbiMlior vakeiMktM HaaplM mH àtm PMtonl« ia 4cr rtékttm
iMd. UMekriflt 8. ieiiuieii Dei 0 iepi MbUmì Cepedveie. Dm iweite SMft dea Brskiiciior
sUsead aar dem kiMblfliekea Stable. UaMbrifli 8. Depai Petri Arebiepi ArUreMÌe. Beide Ers-
fcieeUf^ slegala ia ratkea Waelie.
Di« Urkudtt seigt, datt Proptt Ptbo oieht blo§, wi« ans dee frOlMren
Urkanden •rhdlt, du leitliehe Wohl sebes Haiitet, sondeni auch das ewige
der Gllabìgaii im Auge behielt, uDd daaaelbe dorch die Predigt dea Gottea-
wortes sa befSrdern aachte.
Auch kdmint henronaheben , dass die Enbischdfe die Geltung dea rer-
Hehenen Ablasaea ron der EinwilliguDg dea Didceaanbìaehofea abhingig maeheii,
weleher , der katholiaeben Lehre getreo , aieh Bar aof die Naeblaaaiing der
•eitlicben Strafen eratreekt
XLV.
Hen0§ AìkreM verleiki den Wtin^^rten ViU émn Siifrid v^n der
Héek$(ra$$e aU Lehen.
Dat Wiea 15. Min 1291.
No8 Albertus dei grada Dux Austrie et SHrie^ Demmus Car-
niolep Morchie ac portusnaoms publice profitentes vniTerais ad quos
presentes perreoerint dedararous, quod constitatas in nostra presencìa
Tir discretus Leupoldus de aita platea citrìs master Wiermensis vineam
quondam dictam pilcz skam in calvo tmmte quondam Eainrici de
Chunring Marschalci Austrie existeniem et ab ipso Hoinrico prop-
ter demerita suo per sentenciam difpmHvam ablaiam coUaiamque
eidem leupoldo et heredibus 80Ì8 per serenìssimom dominum et geni-
torem nostrum Rudol/um Bomanorum Regem semper Augustum
titulo feodaii ad inanas nostras aponte et libere resignavit, petens
hamiliter, ut ipsam rìneam Sifrido flUo suo ac heredibus ipsius atri*
Qsque sexus conferre in feudum de nostra gracia dignaremur. Nos
itaque memorati Leupoldi precibus favorabiliter inclinati predietao)
rineam antefato Sifrido et suis heredibus utriusque sexus contulimus
et conferimus omni iure, quo teneri consueyit hactenus, possidendam.
Eciam ut nulli hominum decimas atiquas seu prò iure mentis aliquid
ex eadem rinea iidem possessores Tinee soWere teneantur. In cuiua
rei testimonium presentes conscribi et sigillo nostro fecimua comma-
nirì. Datum Wienne inno Domini M*CC* nonagesimo primo Idus Marcii.
Orif. Pcff . (Repert. Vet. Hr. tf . feU 177.) Siefel feblt. Cfr. Pieeber paf. 178 et Sai.
Digitized by
Google
39
XLVI.
Aigrmt, Biackpf vom Torettlù quittifi «èer die hei Prop$i Paio aufbe-
wmhrten Smmmen ie$ tmr BUfe de9 heiL Lttndu auMgeiekriéheHen 2Mente$,
Dai. s. 1. 18. Juni 1S91.
Nos Alyron dei et ÀpoetoUca gratta Epi$copu$ Tarcellanui
ae collector decime terre sancte ewbeidio depiliate per Alamamam
e^n^kidui presentibiis profitemar, qnod Teoerabilìs in Chrìato frater
DomiDOs PiiAo Nwmburgeneis Eceleeie Preponius Patayieiisif Dioee-
ÈÌs Peenniam decime, quam aput ipsum deposueramus nomine Romane
Ecclesie, tradidit et consignayit ad nostram repetitionem per nostras
Ktteraa et aigillnm, nostris certis nundis ipsam pecuniam nostro
nomine et de mandato nostro repetentibus TÌce nostra, yidelicet hono^
rabili Tiro Heinrieo eacerdoti ardink fratrum de damo nevtunica
in Wteima, et Zoye nostro clerico et familiari, yidelicet centnm et
decem libras denariomm Wiennensinm, quas recepimos a venerabili
patre damino abbate ckotwieentL Item triginta libras denarioram
Wieanensium, qoaa recepimns a prepatito YpoUtenai. Item decem
et DOTcm libras donar. Wiennensiom, quas recepimus a proposito
Saneti GeorgU in Hercxogenbureh. Item triginta libras donar. Wien-
nensiniD, quas recepimns a Tumpreponto Patamenei» Ecclesie , qne
pecnnia in summa ascendit vsqne ad docentas libras minns Vndecim
libris, de qua pecunia predictom dominnm Pabonem Prepositum per
liec scriptum reddimus absolntom, facientes eidem testimonio presen-
dnm nostri Sig:ilU mnnimine signatarom de soiudone eiusdero pecauìe
finem et quietacionem et pactum de Vlterins non potendo, quam qm^
dem pecuniam diete frairi Heinrieo cammisimus recipiendam, et
Venetias sub nastris empensis et perieula in omnes casus fortuitos
deéueendam. Testes vero premissorum sunt: fraier Heinricus dietus
Mansiach, provincialis flrairum de damo Tfieutunica per Àustriam.
Item frater Ylrieus, dietus Cholner eiusdem ordinis, Item Dominus
Biltprandus Decanus» DanUnus Otto de Provnspercht Dominus Pau-
bts Camerarius, Dominus Hertwieus custos, Domittus Stephanus,
Dominus Jaeabus HospUalensiSf (kmonici Niumburgensis Ecclesie.
Item Hermanus Ymianusp Nieolaus dispensator, nrieus de Ibsa,
Hermanus de freisinge, Ditrieus de Wiennat Otto de Ibsa^ Heiden-
rieus Camerarius et plures alii fide dignL Actum et Datum Anno
Digitized by
Google
40
Domini Millesimo Ducentesimo Nonagesimo Primo xiiiL Kal. Julj li
die sanctorum martìrom Marci et Marcelliaoi.
Orif . Ptrf . (Icpcrl. Tel. Rr. Ift. M. IS.)
Papst Nìkoltos lY. hatte atch dem Yerlatte toh Ptolonait allM %uigt
boten, die chrìstlichen Fùrsten su einem neuen Krenxsage sa eDtflammei
Zur Aafbringung der Geldmìttel sandte er eigene Sammler in die einseloe
Lande, nach Deutschland den Bischof tod Torcelli, AIjtod» der hier da
Propste Pabo den Erapfang der bei ihm niedergelegteD Sammelgelder beati-
tiget, die sich auf die Summe ron 189 Ffund belaafen.
Von dem als Zeugen angefùhrten Chorherni Htrtwieh bewihrt die Bibli»
thek einen Sammelband ron Predigten mit der Anmerkuiig am Ende: Fini
Sermonum collectorum per manus Hartwici Cusiodis ecclesie NeTnbargeBsà
Addo Doidìdì M'CC'LXXIXI. completus est liber iste.
XLVII.
Leopold von der Hochttratte und $ein Sohn Sigfrid geben dem SHfi
den Weingarten Vil%.
Dai s. 1. 12. Dee. 1291.
Ne acta hominum de facili a memoria dilabantur, conyenit es
literarum testimonio perhennati. Huìus rei gracia ego Leupoldui di
alta strata civis Wiennensis vna cum filio meo Syfrido ad noticiao
tam presencium quam futurorum cupio pervenire , quod vineam die-
tam vilcz sitam in Calvo monte, quam a serenissimo domino Rudolfi
quondam rege Romanorum ego Leupoldus recepi in feudum a
po8sedi titulo feudali et eciam a domino Hainrico de witra quondan
Marschalco Austrie prenotato titulo recepi in feudum et possedi
matura deliberacione prehabita dedi ecclesie Newnburgensi cedcns
et renuncians omni iuri, quod michi ex predictis infeudacionibus sìti
alio quocunque iuri in memorata vinca competebat, po$sessioniqQ(
eiusdem vince cedens et eam eidem ecclesie nunc resigno. Preter»
ego Sifridus lilius predicti Leupoldi renuncio omni iuri, quod in didi
vinca vilcz ex infeudiicioiie domini nostri Alberti Illustris Duci
Austrie competebat et annuali servicio, quod de eadem yinea patr
meo Leupoldo sepius notato aiinis singulis facere debuissem, prout ii
literis dicti donu'ni nostri Alberti lllustris Ducis Austrie pleniu;
est expressuin. In cniiis rei evideneiam et stabilitalem presenten
lilerain .sÌLjilli)i-urii nostrormn niiininiine fecimus comuniri. Testes sun
d. titolo o/firì(flìs di' Si'irnhnrga, Vlricus magister monete, Chrnra
Digitized by
Google
41
duipullui, Leupoldus dictus Levò cives Wiennenses, Datum anno
Domini M*CC*LXXXX primo pridie Idus Decembris.
Orif. Per» . (ReyerL Vet. Kr. JO, fol. 177.)
Aus dieser and der Urkunde 45 scheint sich tu ergeben, dass weder
Lwpold TOD der Hochstrasse noch sein Sohn sich an dem Àufruhr gegen
Henog Albrecht bedeutend betheilìgt hatten. Cfer. Hormayr Wien. Urkunden-
kndi IXXIX. Anmerkung. Pabo seibst wird in der Urkunde nìcht erwiihnt,
er mr in diesem Jahre am 26. August verstorben (Necrol. Claustron.). Ulri-
CQi nagister monetae iat vermathlich der 1301 (Fischer Not.) erschcinende
Ulrìdi der Pfiiifkirehner. Cfer. Urkunde 41.
XLVIII.
Die 8ùkne de* Wiener B&rger$ Ernst verkaufen dem Frauenklotter St.
Magdalena vor dem Sehottenthor eechs Pfund Burgrecht auf einer Bad-
etube vor dem Schottenthor,
Dat. 8. 1. 28. August 1292.
Ich Jacob vnd ich Heinreich, hern Ermten svne, btirger ze
Wietme wir vergehen ofTeniich, vnt tiien chunt alien den, die disen
brìeflesent, oder hoerent lesen, die nv lebent, vnt bernach chvnfticb
sint daz wir mit gyetem willen, vnt mit verdacbten muet dem Chlos-
ier, vnd den froweìi von Sant Mareien Magdalen avzzerhalb der
fwckmawer vor Schotten pvritor ze Wieìine auf der bastvben, dev
mieh vor denuclben pvritor nahen bei der Nevmburgerhof g elegeti
idt da man vnser alier ierlicb von dient Nevn phvnt ze recliten pvrch-
rechte te drìn Zeiten in dem iar, als pvrcbrechtes recht ist, vnt vìer-
xich phenninge an sant Mychbels tacb ze rechten grvnt recht den
Schotteo. Derselben Nevn phvnt pvrchrechles habe wier den vorge-
nannten frowen gegeben ze chavifen sechs phvnt, der han ich Jacob
Ton meinen tail verchavffet vierdhalp phvnt vmb fviif vnt dreizzecli
phvot wienner phenninge. So lian ich Hainrich von meinen tail ver-
ehavflet drithalp phvnt vmb zwaintzich phvnt wienner phenninge. Vnt
scio auch derselben phenninge schon vnt voliichleich gewert. Wier
haben auch dasselbe Pvrchrecht den vorgenanten frowen gegeben
ewiehlich vnt gervechiich ze haben, vnt alien iren frvm daiiiit ze
scbaffea also beschaidenlichen, oh daz were, daz devselhe bastvhe
Terbrrnne, oder sust zestoeret wurde, oder von wellien sachen daz
were, daz si vngoltich wurde, so sol man in niclit endionen d«T vnri^e-
nanten sechs phvnt vncze an die zoit, daz si >\i(lor bostiftet wunlo.
Digitized by
Google
42
¥nd wer anch dai dai der Torgeoanten bastabe nach der ttìftange
Tnd si wider bestiftet wnrde, dea altea pTrcbreebtea abgieoge, mt ai
nicht mer dienent wurde, danne dev aecba phynt, dey die rorgenan-
ten frowen angehorten, der sol man in dannocb mit alien reebt, swer
dieselben bastaben bab in gewer oder in Gewalt aller ierchlicb die-
nen le dna leiten in dem iar» als Yollicblieb, ala vor, Tnt docb also,
dai nuin dai Torgenantn grTntrecbt dem Cbloaler biaeie dea aebotten
inuner le seiner leit ror dienen sol, Tnd daniacb den rorgenanten
frowen dai ier pyrebrecbt le disen drin leiten aller iercblicb le Weib-
nacbten iwai pbynt, le sant Jorgen Messe iwai pbynt» mt an sant
Micbbels tacb iwai pbynt Oycb werde wier dea yorgenanten pyreb-
recbtes, dai wier den yorgenanten frowen le cbauffen baben gegf
ben, rechte scberm ynt desaelben scbennes rebte gewem, als der
stat recbt ist fVer alle anspraeb. Dai diesey rede, ynt diser cbayf also
stet sei, ynt immer yesticbait bab, nocb niemen bemacb yerwandelt,
nocb lebrocben werde, danrber gebe wier den yorgenanten frowen
disen brief le einem aicbtigen yrcbynde diser saebe, ynt bestetigen
in dea yersigeiten mit de» erumen apies» hem ì¥ilkaime$ òmgd
von de^ Schotten ze Wieime, der aucb der yorgenanten bastyben
recbter gryntberre ist, ynt aucb mit ynser baider insigeln. Des sint
geieyge: Wemkart der Chrevtzer, éhvmrùt de$ alien Cka$tnere$
mm, Gotas der chramer, brveder HeimieK hrveder Dieimar» brpeder
Eber, die hrveder von sant Marien Magdalen^ Chvnrat der Wi%ef
friderieh der schotten amman, andre hem lambers svn, Altwutn
der munzer» vnd ander biderbe leyte gennege. Dieser cbayff ist
gescheben des iares, do yon Christes gebuert sint gewesen Tausent
Jar, iwaibyndert Jar, ynd In dem iwai ynd Neynzigisten Jar an aant
Aygosteines tacb.
Orif . P*rf . (B»p. VtU Hr. 14, fot %*!,) Ai ti—m PtrctaMUirtifea liiafl 4m «UMft SÌ«ftI
a», Seli*ll«MbU. D«r Aht, ia pMtilealiea. •ttkl, mit dtr Btehtti •«faeai. UaMhrifl i S. WUI-
lialai Dei fratit AkkatU EmImì» uaelt Mari* 8eot«r«m » WitaMu DaM alad tvei faaa Ucìm
■■■daiefal. voi ««hr kualTalltr Arkeit, ta fìh*m Watba. 8. Ja««M Ìlii EraMti dris WIcMMaia,
cb«aae : S. H^iariei f Hi Eracali Ciria Wiaaicaiia. la «taea drcieaUfca Sehildt Ut aia Saai, wi« k«i
Hobcr, Tab. IX, Nr. 16, lb»r welebea «««h «ia aaderea («uhatei gtìtfi Ut.
Hier ertcheint die ente urkundiiche Enrlhaang des KlofUroettbeifar Hofit
ror dem Schottenthore. Da ìd dem tod der Stadi Wien dem Stìfte ertlieiUea
Pririlegium bezùglich der Einfuhr und dea Ausschankea der atifUieheB Weiae
rom Jahre 1288 (Fischer II. 292) dieaes Hofes keine ErwfihnuDg gMehieht,
acheint daa Stift ersi nachher ia den Besitx desselben gekommeo la sein.
Digitized by
Google
43
Die erwBhnte Badstobe selbst sagte im Jthre 1424 Nikolftus tod Abstdorf
tls eine Brtndstait, ron welcher ihm der jfthrliche Zins anerschwinglich war» dem
Frameakloiter mriek (Rep. Vet Nr. 10, 11, fol. 241), worauf im folgendeo Jahre
Proptt Georg ron Rlosienieubiirg dieselbe tod der Prìorin Lucia erkaufte.
Im Jahre 1463 erseheint naeh stiftlichen Urkunden (alte Kammerbriefe
Nr. 17, pag. 23) das hier erw&hote Fraaenklotter dem su St. Jakob auf der
Hilben untergeordnet, deim in diesem Jahre beseugt die Meisterìn ron St Maria
Mmgdaleiia, Susanna Torlio, dass aie die Urkuude ausgestellt und besiegelt habe
mii EinwiUigusg und VertUndaiss der oberaten Meisterìn Petronella Beckhlin
und dea ganien Conrentes ron St Jakob auf der HQlben. Zu dieser Zeit waren
beide mit Chorfrauen dea heil. Augustin besetst, erkannten den Propst ron
Klosteroeuburg ala ihren pater abbas» und wurden auch 1438 durch den Kloster-
meaburger Chorherm Colomann Knapp ron Uippleins, den Abgesandten der Sala-
b«rg*sehen Chorherrenstifte auf dem Basler Concile» fiber Auftrag dea Ordinarìua
▼isitirt
Heinrich, Ditmar und Eberhard, die Eroder ron St Maria Magdalena, waren
die im Stifte unterhaltenen und sur Einsammlung dea Almoaens bestimmten
Ordensgeistliehen, wie denn in Ihniicher Weise das Stift Klostemeuburg 1261
étk Nonnen bei St Jakob in der unteren Stadt einen Hof aehenkt, wofQr aie den
Bruder Sammler zu erhalten haben.
XLIX.
AhlaatMef de» Brixner Bi$chofe$ Heinrich fOr die Stiftekireke,
Dat Klostemeuburg 15. Februar 1293.
Heinrieus dei et apostoUee sedis grada EpiscopuB eccUèie
Brixinenn» yniyersis Cbristi fidelibas ad quos presens scriptum per-
TeDerit saloteoi in omnìain salvatore. Pia mater ecclesia, etc. (wie in der
Urkunde 25). Volentes igitur donam dei, qaod immeriti suscepìrous,
seeondom dei oinnipotentis graciam deriyare in qaoslibet catholice
Cdei professores Omnibus rere penitentibus et de peccatit snis contri-
tifl et eonfessis qui in festiritatibus domini, yidelicet Natiyitatis.
Resnrreecionis. Ascensionis. et Pentecosten, ac in qnatuor festiyita-
tlbus beate Tirginis gloriose, in die beati Augustini, nec non in Anni-
rersario dedicacionis Ecclesiam in NeunUmrch causa derocionis
accesserint, Tel eidem manum porrexerint adiutrieem, Quadraginta
dieram indulgentiam in domino miserìcorditer relaxamus, dumodo ad
hoe dyoe. episcopi consensus accesserit et Yoluntas. Datum in NeunH"
hurek Anno domini M* CC. Nonagesimo Tercio XV. Kal. Marcii.
Orif. Perf. Ab «iaea P»rf«B«itstrcif«i biift •!■ «blftif^t Sitgel toi gdbca Waeht. D«r
aÌMb«r, im PMtiiMltewaaie, slut uf tiara Stttel. dtMci Lehic bfidl*rt«iu «iaei RaMdskapf aU
8«%a««k frigi, «ad bill ia i«r Lialiea dea Hirtoatlab, ia der erbabeaea Bcohtea eia effoaet Batb.
UBMkrifit s. Hsnnici. dei. ORATIA. EPI, BRIXINEN.
Digitized by
Google
44
otto, Heonieitu Sokn, vn TmOn verkamft ien Wem§Mrtem Ger s» AÌKtt-
dorf tm Ulrich wm Krisuniorf.
Dai Wien 25. Nor. 1293.
Ich Gii kerm hevnleùu Mvn von Tidm vnd mein kauivrow
vrow Reiekcz tuo chont md reneheo allea dea, di disen brief seheat
oder horent lesen, daz wir einen weingarten, der hakzet der Ger
vnd leti dacz Nuzdorf ynd ìst faalbes ìeuch vnd ìst meiner hausrro-
wen erbe gewesen, vercbaiift baben herm Vireichen von*ChricteH'
dorf de$ kerctogen KofmaUter wm OeeUrreieh vnd Memem evne
kem Vlreiehen vnd $eÌHe$ moneè hausvrawen vrown Reiehexen Tmb
Tir Tod dreizzig pbvnt wienner pbenning. De8 cbaufes ist scberme
worten ieb Otto selbe tmd mein hauivrow vrow Reickcze vnd mem
ewiger vrow Reiehcte di Sckeuekimne vnd mein Gemoeùm baide
ker Ylreieh vnd ker Marekart vnd meiner komvrowen eweeter mem
Rudolf 9\bo bescbaidenleicb» ob der rorgenant ber Vlreck der kef-
maiiter dea berczogen toh Oesterreicb Tnd setn erben Tmb den wein-
garten immerme angesprocben werden , swaz er dea tebaden niint
den scbadea suln wir ini ablegen. Vnd daz der ebaaf also stet beleìbe,
des gibe icb Otte disen gegenwertigen brief ze einem TrcbTnd mit
meinen insigel vnd mit meiner Geeweinn ineigel kem VUreióke vnd
kem Marckarts der vorgenanten vnd mit meiner kouivrowen eweoter
man Rudolf s des vorgenanten insigel vereiget. Des ietgexeuge ker
firidreick von Ckriczendorf des kofkutisters pruder, ker Starekani
von Nuxdorf der Ckelermaister, ker Ortolf von der keiUgetuM,
ker Chol der amman von Newnburck, ker frideriek der kutstok,
ker Chvnrat der hormarckter, des kerczogen kuekmaister, kemuam
Imian von Newnburch, Gerunch kem Ckoln svn, ìiicolaus von
Newnburch vnd ander biderbe leat. Der brief ist gegeben ze Wienne
an sant Katherine tag da Ton christes geburt waren tausent zwai hun-
dert Jar vnd in dem drein vnd Neunczigisten Jar.
E Chartaltri» ArchlTÌ CUmItm. Hr. HI, M, 6C a.
Hevnleìn ron Tulln ist identisch mit dem in der Urkunde 26 erscheineideB
Hunlo de Tutina, ludex Wiennensìs.
Digitized by
Google
45
LI.
Fr^pti HadwMr verleiki Konrad dem Reuuen %u KloHemeuhurg ein
hMe$ Lehen %u Tre$torf,
Dtt s. L 1293.
Wier Brohgt Hadmar Ton GotesgenadeQ ynd die samnynge ze
Nennbareh t&n chunt an disen brief , dai vns her Alher voti Pusen-
herge hat aufgeben ein halben lehen ze Trestorf rechtes aigens, ynd
ift aach ynser schemi worten mit gfitten Willen yber die Vorgenan-
ten aigenschatt also alles aigens recht ist» so hab wier mit ynser
samnmge guten Willen daz yorgenant halbe lehen Chvnraten dem
RevMen van Nevnburch yerlihen ze rechten Pyrchreeht also, daz er
yiis schol dienen dreizzich Wienner phenninge an Sand Mychahels
taeh alle iar, ynd scbol yen yns niht beswart werden, weder mit fyer,
Doeh mit nacht selde, noch mit niht anders, ynd daz selbe halbe lehen
sehalle wier ynd ynser samnynge, dey ny ist, oder nach chymftich
wiert, yerantwurten an aller stat, also reht ist. Danrber zy einer
yrchynde hab yirier dem yorgenanten Chynraten diesen brief besigelt
mit yoserm insigel. Des sint gezeyge Her Nyclo», Her ChvU ffriderich
kvUtocK her Wemhart Schiver, Her Pemhart vnd her Vlrich von
Bizendorfp herman Ymian, Her Albreht der Sibenhoz, Her Oriwetn,
Her Prehiel der Schreiber, Albreht des sibenavsen svn, Chvnrat von
Mukerawe, RvedolfzoU, LivpoU vnder der Lavben, Livpolt schema
her herman vnd herprehtel der hvrrein. Daz ist geschehen, dy yon
Gotes pyrde waren Tausent jar ynd zwaihvndert jar ynd drev vnd
Neynzich Jar.
Orif . PtTf . (lep. yeU Ifr. 9, fol. 293.) A« tiaem PerfaaMUtreir» kiaf t eia obloifcs Sicfcl
TM f«U«m Waeks, ia tw«i FeM«r fethcilt. la «berci •itxei tw«i fckrdatc Ptvfeu, !■ ìngtu
OewiaJwB, «af timtm Tkm»» itrm eiac, sar BMbtra dM B«Mha««ri, b ibrcr Liakra eia Bach
Ult aad die Bedite Mfaead erbebif Tìelleiebt ist diee dar ErKaer, die aadere die lelifite Jaaf-
fraa Maria. Der Prepat im Cherfcleid kaiet aad betel. Uaitebrift: S. Hadatri Prcpeiiti eeeleric
Dm yorkommende halbe Lehen su Tresdorf hatte Alberi yon Biaamberg im
Torhergehenden Jahre von Leopold von Sehrìek erkauft (Rep. Vet Nr. 1, fol.
Vnj) Cfer. Urkande 66.
Ob der hier zuersi rorkommeode Propst Hadmar aua dem Geschlechte der
Eael aehon im rorhergehenden Jahre , oder erst in diesem Pabo*8 Nachfolger
geworden, llast sìch aua Mangel arkandlicher Nachrichten nichi feststellen.
Digitized by
Google
46
LU.
Dtr Pfmrrtr Frieiridk von NUderMMnmn he$(aii§i, imm den vm
DUe$9amb%9ékofé muf§e$i$Uien BeMngmngem toegen BrlkeUtmg pfmrrU^er
RedUe fgr ite CmpelU %h Hertéibierimum GemM§e §e9eksken $H.
Dii HollabraBB li. Febr. Ì2M.
Ego Frideriem plebanus eceUiie in hoMrunn inferiaris tenore
presencium confiteor et protesterà quod plebesani mei frequentatUei
meam fiUalem eccle$iam in herezogpirbovnip videUcet incole villa-
rum herczogpirbovm, OHendorf, Pliniendoff et Nusche, omnia per-
feceruni et complevemni, que prò exempcione rendeneie $aeerdoti$
et sepukure mortuorum aUarumque porreccionum sacramentorum
eccleeie salvo jure ecclesie parochialis et pisani de kolaòrunn de
imtiiuendo et dettituendo sacerdote ibidem in episcopali privilegio
eontinentur, hoc est, qood qoadraginta septem libras wiennensìum
denariomoi» in quibus prò exempcioìie tenebantur yice redditamn
qaataor lìbrarum post incendìum et fandalem destruceionem ecclesie
parocbialis reedificacioni et materialibus impendemnt Ita ut sicut mea
prò incompatatis rebus sic eorum prò pretaxatis talentis parochiali doti
impositis perpetua memoria habeatur. Item residuis yiginti tribus talen-
tis wiennensibus, que in pririlegio episcopali continentur, de sue dero-
donis yirtute necessitatem addentes comparaverunt integrum laneum
situm in eadem villa herczogpirbovm apud Gerungum fUum Leut-
poldi,ìi9i quod dominus Gerhardus de Obersexze proprietatem fundi
prò dote dedit euper aliare s. Johannis baptiste patroni ibidem
et ipse Gerungus ius feodale super dictum altare similiter resignayit
tali tamen condicione, ut ipse Gerungus omnes agros eiusdem lanci
prò solucione ciyili , yidelicet quatuordeciro solidorum Wiennens. in
die beati Georgii persolyendorum, iure hereditario possideat, et duo
alii sub institucione et destitucione plebani de bolabrunn qui prò tem-
pore fuerint in eadem area residentes, sexaginta donar, wienn. in eodem
termino persolyere teneantur. Et ius institucionis et destitncionis de
agris duodecim et de area sex est condicione perpetuo institutum, ita
quod micbi et omnibus successoribus ius libertatis, quod in aliis doti-
bus habemus, firmum et integrum remanebit. Insuper completis omni-
bus supradictis dederunt michi decero libras Wienn. prò bonore et
commodo sibi facto, et comparayerunt ius ciyile cuiusdam aree, cuius
tamen fundum et proprietatem quedam yidua nomine Reichcza beati
Digitized by
Google
47
JoliaBoi Baptìste donarit prò residencia saeerdotis. Cohis et aree
melioractooi dnas libras denar. Wienn. impendeniDt Et emn omnibiu
fopra dietìs oon solom faTor, sed et prÌTÌlegìom episcopale TÌgorem
ammiDietret» ne tameo in dobium Teniant omnimn coiidieionmn eoaple-
do et promiasioiraai soloeio presentem literam ipsis trado prò testi-
monio sigflli mei muniniine roboratam. Actom et datum in koìabrwm
amo Domini M'CCr nonagesimo lY* in erastino scholastice rirginis.
B Cktftabri* Ar«Uvi aaMtr«M*b. Hr. III. fol. Tt. k.
Die enrlliBte bitebSflicke BeftItigQagtvkaiide erseheiiit sub Nr. S4,
LUI.
Chrkmrd vo» (M#r««ntf mnd Tuia von FdiAer§ ioHren die CmpeUe su
Dtt 8. 1. 16. Febr. 12M.
Nos Gerhardui de Obenez%e et Ikteia de VeUeperek in hiis
seriptis prostendo et protestando perrenire Tolnroos ad noticiam poste-
romm, qnod nos quoddam Utnòim eUvm m kerezogenpirbovm.
fMO Gerungue fUiue Lmtpoldi a nobi$ infeodatu» filerai ^ ipso Tolun-
tarie resignante et plebesaois de heresogpirboTm hoc cìrea ipsnm
eoroparantibos a predicto Gerungo recepirous , et fondom ae proprie-
tatem ipsios lanei ad precee et ituianeiam hmorahUk viri domini
Prideriei plebam de kolahnmn et plebeionorum ibidem prò remedio
animanim nostrarnm omniumque progenitorum et successoram
Bostronim saj»^ aitare beati Johannis Baptiete patroni capette m
kerezogpirbotm prò dote Ubera donavimue propter deum ita ut
■ostri memoria ibidem rigente predietus Gerungos agros ipsins lanii
prò quatoordecim soUdis et duo coloni in area residentes prò seia-
ginta denariis in die beati Georgii annuatim persohendis iure emphi-
tkevtieo id eet pmrchrecht tamquam alii dotarii ecclesie in holabrunn
debeant cam suis beredibus possidere. Et ne imposterum ab aliquibus
keredibos Tel successoribus utriusque nostrum ipsius dotis possessio
a predicta capella in berczogpirborm abstrabi Tel quoque modo alie-
nari Taleal Tel iure adTocacie aliqualiter debeat pregraTari in nostre
liberalis et libere donacionis testimoniuro et eyideociam presentem
literam cum annotacione testiuro inde conseribi feeimus et nostris ac
ipsins domini fr. plebani sigillis iussimus comuniri. Testes sunt D.
SffriduB plebanue de Ernsprunn, D. Hainricm prepoiitue de ab-
eperge* Dominile lazarue frater ibidem^ Magieter Nycolan» iurieta.
Digitized by
Google
48
Pilgerònua et WUkeìmus dyaconi et Haimrieus subdyaconuBt aliisque
fldelibus christi. Datum anno Domini M*CC? nonagesimo lY! In die
beate Tlrginìs Juliane.
Oriff. P«rf . (■tperi, Tel. Nr. 1, M, SOO ; ■■d Ckart. Areklri 111, fot. TS, b.) Du Sleg^ e«r-
hari't. raai, tm r*ll»MB WMka, sairt aiaaa irdtakifaa ia ivai Falcar gvtàailtaa 8«UM; ia
abaraa Fal4e alai irci ^rallel laaftada harisaatala Biaiar , iaa aatara f laiaht 4aai utwaa M
DaalUaa Eia. Oaaaal. T. T, Nr. 46. Uaaalirìft: Slfillaa GarhaHI Daa 8Ier«l Friairick'a,
vaa rathaa Waaha. flaiaki gaas Jaaaa Jbai DaaHiaa T. Ili. Kr. S«. Dar Pftwrar hHH aiata «lahaaiaa
Maaa aa. wtlakar ia ier Liakaa aia Baak hilt. «ad ait iar lacktaa aafaat. UaM«krìll: Sigtlluai Priia-
rici Plabaai ia Balakrtaaa. Daa Siafal TaU*a vaa Paldakerf iat larkraakaa aad aar àtr Parfaaaal-
atraifaa varkaaiaa.
Die unter dea Zeogen rorkommendeo HeinrieiM prteposiiiis de Aksperge
und Lazarus frater ibidem sind Glieder dea Stillea Mondsee, deoi Abtsberg
zugehdrte. (Pei Cod. dipi. P. II, p. 34.)
LIV.
ìVernhardj BUekùfwm PoMan, ertkeiU der Captile t. JoKannU BapMne
«M AerMpàttfrkwm iU Redkte eùur Pfhrrktréhe.
Dtt Wien n. Febr. 1294.
Wemhardus Dei grada Patavienaié Episeopus Omnibus in per-
petnum. Peticionibus, quas prò ecdesiarum recipimus necessitate,
tanto farorabiiiores nos baberi conyenity quanto eas derota petencinm
instancia racionis fulcita tramite reddit exaudictonis gracia et promti-
tudine digniores; maxime cum saluti conyeniant animarum. Propter
quod ad presencium et fiiturorum noticiam per barum continenciam
literamm cupimus penrenire, quod cum capelia in Herezogen-Pyr-
bawm, que eei filia Ecclesie Pùrochialis in Holabrunn^ in dirinis et
sacramentis ecelesiasticis grares et periculosos pateretur defectus ex
eo, quod a paroebiali ecclesìa per nimiam remota distanciam residen-
tem non babuerit sacerdotem, sed bomines ipsius Ville ad parocbialem
ecclesiam prò ipsis dirinis et sacramentis ecelesiasticis recurrebant,
procurantibus nobisque supplicantibus Friderico Plèbano de Hola-
hrunn et prediete TÌlle in Herczogen'Pyrbatbm, nec non yillarum in
Ottendorff, Pliniendorf et in niisch incolis, Placuit nobis consecrare
predictam Capellam in Herczogen Pyrbawm cum cimiterio adiacente
et Tacere predictaram yillarum incolis graciam infrascriptam, yideli-
cet: Quod dieta Capelia in Herczog Pyrbai^m ammodo perpetuo resi-
dentem babeat sacerdotem, Quem Plebanus de Holabrunn, qui prò
tempore fnerìt, illic instituet et destituet quociens yiderit oportunum.
Ipsam quoque Capellam predictarum yillarum incole frequentabunt,
qui eeiam yna cum predicto sacerdote Plebano in Holabrunne tanquam
Digitized by
Google
49
parodùani obedire per omnia tenebuntur. Sacerdos yero predietos
ipsù mìnistrabit omnia ecclesiastica sacramenta, et in predicto cimi-
terio eomm mortuos «epeliet» et omnia dirua ipsis faciet excepéo
piaciio Ckri$tiaiuiaH$» quod ad mandatnm Piebant de Holabrunn apiit
parodium risitabont. In sigmim guoqvte mUneccionii bis in anno, id
est in die Patroni et in annirersario Dedicaclonis die parochialis ecclesie
ipsam parochiam accedent processionaliter cum rexillo, et in ?na festi-
Titatum illamm offerent cereum habentem XII. libras cere prò bene-
fido vero himumodi graciarum Ularum^ quod a nobis et parocbiali
ecclesia prefati incole consecuti exsistant, edificiis eurie parochiaUi
m Hoìahrwm proch dolor per ignem eonsumie XLVII. tal. denor.
Wiennensiom preter sumptos, quos memoratus Plebanus personaliter
fecit, sepedicti incole impenderunt et nicbilominus ipsi capello in
HercKogenpyrbawm compararerunt in dotem duo talenta annuiomm
redditooro» ridefìcet laneum Geryngi situm in eadem yilla Domino
Gerhardo de Oòer$ezze et ttda eius uxore, a quibus memoratus
Gerungos eondero lanenm in ferdum obtinebat, liberaliter donantibus
proprietatem ipsius lanci Capello predicto prò suorum remedio pecca-
tomm. Compararerunt quoque aream prò residencia sacerdotis , cuius
proprietatem et fmdum quedam viéwi nomine Rihixa cognomine
Wimezinna libere donavit Capello predicte. Prefatus quoque Gerwnr
guM agros prefati lanci, et aream ipsius lanci duo coloni, qui resident
in eadem in empbiteosim possidebunt, et Gerungui de agris ipsis
lÈXUT soiidos coloni Tcro predicti de area LI. donar, tenebuntur in
festo beati Georii Sacerdoti sepedicto solrere annuatim. In quorum
•amium testimoniom presentes literas fieri iussimus et nostro sigillo
maniri. Datum Wienne Anno domini Millessimo CC. Nonagesimo quarto,
Vm. Kl. Marcii
E GkartaUrfo AraUrl CUrtrM. Rr. T. IbL 14. h.
Bitchof Bernhard (fon Prembaeh 1288—1313) tod Paaatii UeK am 19. Min
die Synode n St PSlten ab, ron dori begab er tieh noch laat dieser Urkonde
(die iiiìt dea Torbergebenden in Verbinduog in setien ìtt) inr Einweibong
der Capelle naeb Henogenbierbanm» Ton dort nacb Wien, weber die Urknnde
datirt ift, Ton Wien nacb Zwettl. (Linck Annalet T. L pag. 493. a.)
Spiter ersebeinen in den stifU. Urkonden ala Pfarrer in NìederfaoUabmnn:
1370. Ottokar der Tmnafer.
1388. SI Aprii. HiDttt Toa Waidbofen.
Fentee. X1Y. 4
Digitized by CjOOQ IC
50
LV.
A§ma wmà ikr Békm UhriA Femdkmer, wiOigen im éit OUrfmhe mmet
Btfetwm SdOem» tm dm» Stifi ekt.
Dtt t. L 2S. Febr. 12M.
Ego Affne$ mater Ulrid dicH Feuekmer una cwm eoiem w^eo
fUo profitenor pari eonseosu, qvod caro discretas TÌr Hemricu» de
Sleuncz emriam quaméam $iiam in SUumez a nobU in feodo habaerit
ios proprìetatit in eadem earia prò aeptem libris denarior. wiennens.
monete redemit et de nostro consenan proprieiaieM enudem ernie
dedii libere eedeeie Newnbwrgend et eamdem emriam ab eadem
eeeleeia eueeepU tare eiviìiy quod parekrechi volgariUr didtur sub
eondicione tali, quod idem Hainricus rei quicanque fuerìt eiosdem
curie possessor in posterum debeat in feste beati Michabelis triginta
denarios annis singulis deserrire. Insuper ego Àgnee et filius meu$
prenominatuB Vlrieue constituimus nos et promittimus secundum
comune ios terre eiusdem curie legittimos defensores. In euius rd
memorìaro eidem ecclesie et cautelam presentem literam dedimus sigillo
dicti filii mei Ulricii, curo proprio sigillo caream, communitam. Testes
sunt domini Cholo offtcialie, fridericus huistock, fridericu» ante
eccleeiam, Gebhardue de par$enprunne^ Sighardu$ de petendorf
militei. Hainricui, Aloldue, fridericus^ fratree de parèenprunne et
quam plurimi fide digni. Datum anno Domini M*COLXXXX quarto.
VQ Kal. Marcii.
Orif. PtTf. (ttp. T«t. Hr. I. M. SIO. a. Ckart. Arekivi HI. M. T4. b.) Dm 8ift*l !■ r«lhMi
WMkt bl àtm Wi Da«lli«« Rien^. GfMal. T. T. Nr. 44 Mt^oi^ia iballeli. DÌ« ITaMkrift: 8.
Virici «iti PM«bMM>.
LVL
Ahla$9brief fttr im» Ck»rfrtmemttift ed t. Jueébmm in der mmiem Stmdt
Kh9temembur§.
D«t Rom. 129S.
Unirersis saocte roatris ecclesie fidelibus , ad quos presentes
littere perrenerint. Nos dei gratia petruè Arboreneis Rogeru» sonde
Severine Archiepiscopi, franciscus terracensis Romanus Covensis,
perronus larinensis, Àinnardus lucerie Maurus AmUiensis, andreas
liddensis, Sabbas mUitensis Jacobus trevetUinuSt Ciprianus bonensis
et Stephanus Opidensis Episcopi Salutem in domino sempitemam
Lìcet is, de cuius munere venìt ri sibi a suìs fidelibus digne ac lau-
Digitized by
Google
SI
dabOiter senriatur, de babundantia pietatia sue merita supplicum exce-
dena et rota , bene serrìentibiis multo maiora tribuat, qoam raleant
proroereri. Desiderantes tamen reddere domino populum acceptabi-
lem, fideles cbrìsti ad complacendum ei. quasi quibusdam allectivis
monerìbus, indalgentiisTidelicet et remiasionibus minntarum, ri exinde
reddantur gratie aptìores. Cupientea igitor, vt eccUiia in Neunburga
paiaviensis dioeesist vbi cangregatio dommarum dea devotartan
esisHt, que ad honorem sive laudem beati Jacobi Apostoli est fun-
data, me de novo fundanda^ congruia honoribua frequentetur , et a
eonetia Cbrìsti fidelibus jogìter Terteretur, omnibus rere penitentibua
^ eonfessis, qui causa de?otionis in festiritatibus subscrìptis, yideli-
eet NatiTÌtatb domini , parascerea , resurrectionis domini nostri Jesu
Cbrìsti , tempore rogationum, Ascensionia, pentecostes, et in omnibus
diebua dominicis et in omnibus festis beate Virginia Marie, et in feste
beati Micbaelis arcbangeii et beatorum Johannis baptiste et erange-
liate, et in festis omnium apostolorum, beatorum Nicboiai, laurentii
et Martini, beatarum Marie Magdalene» Margarete et Cecilie, et in
feste omnium sanctorum, et in omnibua dedicationibus prefate ecdeaie,
et per octaras predictarum festiWtatum Octayas babentium, ad prefiiH
tam eeclesiam acceaaerint, et ibidem divinum ofiidum, aeu predicatio-
nem dei, matris ejus ac aliorum sanctorum in featirìtatibua suprascrìp-
ti8 devote audierìnt, rei qtU prenotate ecclesie fabrice reparatiom"
buSf substeniationibus, lummariis^ Ubris^ vestimentis ♦ calicibus,
eampamSt aliarium ornamentisi seu alOs necessariis manus porre-
xerint adjutriceSf vel quicquam facultaium suarum in extremis
eidem ecclesie legaverint, donaverint, misenni, per se vel per alios
eidem quocumque modo licito procuraverint, sive quocumque tem"
pare anni aUquales obkUiones eidem ecclesie prelibate Earitative
contulerint, Noa de omnipotentis dei misericordia, gloriose semper
yirginis Marie , beatorum petrì et pauli apoatolorum eius auctoritate
confisi singuli XL dies de iniunctis sibi penitentiis, dummpdo ad id
diocesanus consenserit, miaericorditer in domino relaxamus. In cuins
rei testimonium presenti scrìpto Sigilla nostra apposuimus. Datom
Rame Anno domini millesimo ducentesimo nonagesimo quinto pontifi-
catila domini bonifacii pape octari anno prìmo.
Aksehrìft tot dem Arehive der Franzìskaner-Provinz, erwfihnt ron Pater
Pl&eidiis flenofir Cosnogr. Auitr. Frane, p. 347.
Digitized by
Google
82
DtM dietet ISCl éireb Proust Nieoltut ron DotCeraevbnrg fegrftiidete
Cborfrtaeiittift xa St Jakob ìm dtr nateni SUdt Klotteneaburg aidi » dflrftE'
ge& YermdgeumiistlBdeii b«ftiid, beieogt der Autdruek: ^ùwt de boto fìu-
dMdm*. Die Bitdiòfe wollten tbo doreh den ertheiltea AbltM die GUubigen
IV UatentAtuttg dietet Stiftes aufìnantern.
LVII.
V€r§Mdk mDÌ$eken iem SHfte Oódweigmni dem SHftuj^UmU *» KUtter-
memburf Éker €im§€ ÌVeingèrten.
Dtt Gdttweig 24. Pebmar 1S96.
Not HeimrieuM dei graHa Àhba» Totusque Conventus fratrum
Monasterii Cka(wieen$is Tenore preseneium profitemur, et constare
Toinnus TnÌTersìfl. Qood de too iugere sito in fVndo Ecclesie Nem-
bnrgeosis in rinea dieta in dem weingraben yersus longam rineam,
qnod emimus a discreto rìro Gebkardo Notorio tenemar quinqne
rrnas Tini crescentis ibidem tam prò iore montano , quod in Tulgari
Perchrerht dicitur, qaam prò decima persol?ere annis singulis ad
hoopiiale Ecclesie Netnhurgensi», Et si serricium baiusmodi per
doos annos continnos per nos Deglectum,ye1 omissnm fnerit quocumque
modo, ipsom iuger ad memoratum bospitale Nemburgense cum inte-
grìtate omnimoda devolretur. Vendendi vero et obligandì sepedictam
ioger, te? in peraonas alias inre simili transferendi plenam facultatem
babemns» dommodo per mannus Hospitalarii NeTnbnrgensis, qnicqoid
taliam feeerimos, confirmetur. In cnius rei testimoninm eridens et can-
telam presentes literas dedimus Ecclesie Neynburgensi Sigilloram
nostrorom impressionibos communitas. Hoius rei testes snnt fratres
nostri. Otto ffrior, Petnu Canior, Wiehardus, Hebnwicus, Chwira-
du$, Eberhardue, Walchumte, Albero plebanui $ancti viti, Hehnvi-
eu$, Friderieu» sacerdote$, Andrea» et Cholomanus fratrei de Steyn,
Chunraduf de humpaeh, EngeUchalcu» de flirt, Chunradu» et Viri-
eia ibidem, et allii multi. Datum in Chotewieo Anno domini M*CC*
Nonagesimo VP! Matbie Apostoli.
Orif. P«rt. (tep. Tel. Rr. If. M. 112.) Dat Slcftl à- AktM ÌM bU Mf di* UMMikrUlt
S. H«i*riei D«i fncia AkbaUt K«twieta«i«, dea Wi Baeb«r T. IX. a. iO abr«biU«tcB 8irr«l è»t
Abt«« Prtraa fleieb aad ia ^Xhtm Waeka abf«4rl«kt. Da* aweiU aa^aagaai* Slvffvl 4«a CapiUU
ìUtnì VaWr Tafc. IX. a. 11. Bel4t Uafra aa PerrtaeaUtraifea.
Digitized by
Google
53
Lvni.
Wmlfm§ von Trtefmiwmkél ichenkt iem Stipe einen Jàhrlicken Gdd%itu
9u TraUkireken.
Dtt Klosterneoburg 15. Aprii 1296.
Ego Wulfingus de Trìbanswinchel significo tam presentìbus
quam futurls, quod prò salute anime mee et progenitorum meoram
Weichardum de Dreschirchen a vinculo proprietatis quo per me
iigahts eroi, sub hoc forma reddidi liberum et soluhtm, ut deincept
ecclesie sancte Marie in Nexenburch annuatim in festo s, Michahelis
qmnque denarios radone census solvere non ommittai. Ne autem
amodo dieta ecclesia Newnburgensis una curo prefato Weicbardo prò
reroìssione proprietatis per me rei per roeos heredes nunc habitos vei
in posterum habendos impugnentur, presentem literam mei sigilli
maniroine roborari in testimonium et cautelaro. Datum in Newnburch
anno Domini M*CC*XCVir Indiccioni nona Xy!!*" Kal. Maii.
Orif . Ptff . (■«p. T«t. Rr. S. M. SST) ■■<! Ckartalariaa Archiri CUmItm. IH. fol. 6S. h.
Dm titg»l ta f«lk«« Wth» kbft M «(Ma PaffgtBMUIrtirM. Ss stift ia 9itm ireieAigM
•«hiM* gw« B*ffM (wi« taf àtm Sitfì Qmuitekw Wardfr'tkel Daelliu Exe. 6taMl. T. XIII. a. 166)
■H dar VmBtkrìtts 8. WItì^ì à* Tribaaawiaekl.
LIX.
amàmmrs Amimmm %m MeUUng, UhrUk, hestMget Me Beiìegung ée$
8treiie$ mm dem Asrtigem Meierh9f muf dem ìVege dee Csmftfmiesss,
Dai Wien 7. Mai 1296.
leh Vhrieh kerm Siarckandes svn von Nwzdùrf vergihe vnd
tuen chont alien den, die diten briefiesent oder borent lesen, di n?
lebeat md ber naeb chunftich sint, da% ain chrieeh wa» unscken
der erbem vrown vron Margreten vnd ùrem sHef svn Seifiriden
paidenihalòen vmb ir erbe gii, den selben cbriecb liezzen aie mrer-
sefaaidenleieben mit guetem wìUen an allea gererde an die erbern
Tier man, an Maister Dietreichen %e den zeUen vnser genadigen
orown schreiber vrown Elspeten der herczoginne in Osterreich, an
kem ktqfmen, kerm Otéen svn vu Wiennet an kerm Otten sein
prveder, vnd an kem Chonraten den Huebmaister. Die habent ez
also twischen in ?erscbeiden, daz yrown Margret babeu sol den hof
zv MevrUnge mit alle? der vnd dar zv geboret, yersuecbt oder vnver-
suecbt, swi 80 es benant ist. Ez hat aucb ir stief svn Seifrit sich des
selben bofes reebtes foerziebt getan ynd ist aucb seiner stief mueter
rrown Margreten bestetiget mit meiner bant, wan ich amptman vnd
Digitized by
Google
54
phleger 9U den %eiten wa» van metnes herren genaden, Bropti
Hadmareu de% Gat$haiu %e Newnburch rnser rrown. So habent
seT beschaiden dem egenanten Seifrìdeo irem stief sm xwene hofe
%e Gìftnpendarf wìe\i mit alle dev rad dar czt geboret, Tersuecbt oder
ynyerauecbt» swie so ez benant ist, abo daz ir ietweders faerbaz mit
seinem erbe guet stI alien seinen framen scbaffen» yerchauffen, yer-
seczen, vnd geben swein si wellen an alien irrefal ynd an alle ansprache
ynd aucb also mit angenomener rode, awelichez daz ist ynder in
paiden, daz die yorgesprochen sebiedynge nicbt stet biet, oder die
zebrecbe mit worten oder mit werieben, der sol geben ze yberweite
den schiedleyten byndert phynt, ynd byndert pbynt, swer za den
selben zeiten ricbter bt ze wienne. Daz disey sebiedynge fuerbaz
stet beleibe, dar yber so gib icb yorgenanter Vlricb disen brief ze
ainem offen yrcbynde ynd ze ainem waren gezeyge diser sacbe yer-
sigelten mit meinem imigel vnd mii der vargemanÉen kem haymen
vnd hem Otten imigeln, die diser $ache ware geczevge $int mit
iren imigel». Vnt eint auch dee gezepge ker Ckvnrat von praiten-
velde, her hainreich $ein pruder ^ her Marquart van praunspaeh
der Geveterlj Maitter perchtoU der schuczenmaisier , fridreich der
amman von Otackeringe, fridreich sein Mit, Eber hinder dem neìm-
morchie, Eber der anmum aufder widerinne, Hainreich der scypf,
Eberhart von Meuerlingcy Gundaker der Maurre» pruder ynd ander
frume le?t genuecb • den disey sacbe wul cbont ist Diser prief ist
geben ze wienne, do yon ebristes gepyrte waren ergangen Tausent
jar, zwai bundert iar in dem seebs ynd newnzigisten iar des nacbsten
Mentages nacb dem aufferte tage.
Orìf. P«rf. (Rep. Ttt. Rr. I. M. tll). wU Chwtalar. Ar«hÌTÌ m. fel. 8t. k. UlrifthH
8iefcl stift «■> v«> ■««* Biade* darchtekaituae* 4ret««kife« 8«hU4 (fui wi« kti D«»1Hm Eu.
GcMtl. T. Vn. B. 206). Bit 4tr UMehrifl: S. Tlriei fllii Stariekoiiit ò* NTtierf. Di* k«i4M
m4mb «akln*"'*" Ai*ff«l •<•' k*r«iU ai aaiu ItM kaMhriabta.
LX.
Oebkard der JUngere voti KU$iemeuhmrg, revernri Meine ZehenipftiehHg-
keit dem Stifte KloHemeuburg.
Dat 7. Mira 1297.
Ego Gebhardus Junior de Nevnburga yna cum vxore mea Fate-
rina profiteor — qvod de vìnea nostra sita in weingraben^ yidelicet
medio iugere olim ad hospiiale newnburgensis ecclesie pertinente qaa-
tuor yrnas yini in eadem provenientes taro prò iure mentis, qoam prò
Digitized by
Google
55
deeima eiusdem rinee tenemur annis singulìs roiniatnire et si quoque
modo dietam ministracionem per biennium solyere neglexerirous,
totom ios nostrum nobis in dieta Wnea conpetens rerertetur ad eecle-
siam memoratam. Cetemm iurta priril^um ab ecclesia Newnburgeusi
nobis traditum rinearo sepe dietam obligandi , Tendendi, alienandi et
modo quolibet in tsus nostros conrertendi, liberam tenebimus et tene-
mos facultatum saWo iure diete ecclesie memorato. In cuius rei testi-
monium presentem litteram siffiUi mei mammine rob&ravi* Huius rei
testes sunt sub notati. Ckolo officiaU». Friderieus Huettioch. Wern-
kardut Mchiver milite$, Ruedwirms, hermannus pmian. Nycolaus
cameranus. Gerungus filòu o/ficialis et alii fide digni. Acta sunt
bec anno domini M*CC*'LXXXXVII. in die sanctarum Perpetue et
felicitatis.
Orif. WtTf. Dm raade, ia (tlWt Wackt ^eiraektc Sieycl kUft ■■ «•«■ PcrgMiMiUIreifM.
M« flfv ia àtm ircitthicw UkiU* fldk«lB« Ha 0db«««bMpt T»m««rilra. Umekrifli 8I6ILLTM
OOIABDI KBYBTie.
LXI.
Pr&pti Hadmmr be%emget die geMdkehene Obergabe zweier ìVein§Mrten nm
KloMiememburg dmreh MeÌMter BngeUckalk, Pa$$ttmer Domkerm und
Pfarrer *« Haudeuihen.
Dat 31. Oetober 1297.
Wir Hadmar von gote$ genaden Probst von Nevnburch tun
ehunt daz MaÌ9ter Engelschalch der Chorherre von Passow
vnd Pkarrer datz $ant Agtlien Churlein dem Chratzer von
Begenspurch vnd frowen Gerdrovten siner Hovsfrowen, Maister
EngeUchalchs Pruder Tochter oyfgegeben bat siner weingarten
f wen, der leit ainer in der zygelgmb der andere an dem
Getweni mit zwaier Perckmaister hant Walthere$y
de$ Valchenbergeres. Amman vnd Fridereichea des Lyebenberger%
Amman Des ist gezircb her OH der Decheni, her Rudger von
Gabaiz, der frowen Chamerer^ her PerchtoU der Syckmaister, her
Dietrich der Pharrer von sani Mertein, die Chorherren datz Nevn-
hwrch. Her Chalhoch der Verweser datz satU Aghien, her Walther
der Pkarrer von Otzeimtorf, her Fridrich der Hvtstoch, der Reiter
(sic!). Fridel der Styerer. Vlrich der Swab, PerchtoU Charlen
Cknet. Weichart der Amman in der WeidnicL Dietmar der Chren.
Gerlot der Jung. Vlrich gerloter Aydenu Otte der JBwnbel, Dietrich
der Retzer vnd atider levf gentige, Gegeben nacb Gotes
Digitized by
Google
86
gebort Trsent iar swai hnndert wr yod sibeo ynd Nerotsicli iar aii
•ller hailigen Abont.
Orif. P«rf . U TaWiMri* UtfH. dvM Ti— writ
In diater Urkande getehiebt laerat die Brwibirang eines AmtmaiiBM in
WtidliBg. (In der Weidnicli.)
Si. Agttha Ut die Pfarre HiudevUien. V. U. M. B.
LXli.
Rev€r$ Otto de$ Sekeuken Sker den ìVein§arUm, Sekreiker §etmtmt
Dat Klotterneiib. ti. September 1297.
Ego Otto Pincertta et Alheidis uxor mea slgnificamus tara pre-
sentibus, quam futuris, quod ad instanciam peticionis nostre Dominus
Hadmarus venerahilis preposUiis et Conrentus ecclesie Newnimr-
gensis admiserunt, vt vhwam nostram dietam Sckreiber rna cu»
decima et iure montano, quam possedimus a dicto domino preposito
et Conventu iure proprio prò personis nostris soluroodo, discreto ?iro
Leopoldo chi Wietinensi prò quadam Sumroa peecunie vendìdimiu
iure Perchrecbt tali condicìone nicbilomìnus interposita, vt predìcto
iure montano et decima, que ecclesie Newnburgensi ex buiusmodi
alienacione vacare ceperat, de vinca nostra sita super Nuzpach, que
vulgo Secz nominatur, Aniiis singulis tempore vindemiarum loco
recompensaciuiiis quamdiu vixerimus, Decimam etius niontanum eidem
Ecclesie debeamus sine diniinueione qualibet assignare. Alioquin in
cultura ejusdcni viiiee impedire iios tcncntur. Cuni vero viam vniverse
Carnis ingressi fuerimus, vince prelibate, que scbreiber volgariter
nuhcuputur, Drcimam vna cnm iure montano sepe diete ecclesie
Newnburgensi unnuatim pcrsolvere non onnnittat. Vt autem predìcta
robur obtineaiit firmitutis presentem literam nostris Sigillis confirma-
vimns in testimoniiim premissorum. Huius rei testes sunt Domitius
Cholo ofpcinlU, Dominus fridvriais dictm Uuetntoch, dominu»
Pernhardm diettis Schiver, Domintis Hermanus Ymian miUte$,
Rtidgertis et Otto de snncto loco, et alii Gde digni. Datum in Nevm'
burgk Anno Domini M'CeXCVlh XI Kalend. Octobris.
E CkartiUri* Arckivi Hr. V. fol. 39. •.
Leopold von der Hochstrasse h«tte 1291 den Weingarten Vili dem Stìfl«
sorQckgestelIt, zugleich mìt seinem Sohne Siegfried, dem entgegen will der
Propst ihm sich gefftllig erweisen durch die an Otto den Scbenken ertbeilte
Bewilligiing, den Weingarten an Leopold verkivfen in dfirfen.
Digitized by
Google
57
LXIII.
BenAoH ier Nmiempeek gibt iem Stifte CMen nm Hagmkrmm.
Dit 8. I. 16. Febr. 1298.
Ich Pemhati der Natempech, tvn chynt alien den, di disen
prìef ansehent, daz ich ze hagenprunne gehabt han zwai lehen, die
dienent yiercsehen schilling vnd von ainem accher aebt phenninge,
das mein rechtes aygen ist gewesen. die selben aygenschaft ynd die-
selben gnlt han ich aufgegeben dem erbern manne Probsi Hadmam
vnd der sammenunge des gotshauses ze Neunburch da ìcb daz
wol getrn mochte, rnd hat mir dar omb gegeben her fridreich der
kutsioch achczehen phynt wienner phenninge rnd pio aucb warten
dea Probst ynd der sammenunge des gotshauses zu Neynburch der
Torgenanten aygenschaft ynd auch der gult rechter scherm, als aigens
reeht ist ynd aach des landes recht. Dar czy ist scherm warten mit
sampt mir weyngand von Pabstorfvnd Dietmar von Rohrbach nach
des Landes recht. Oaz disey rede furhaz stet beleibe ewichh'chen,
des gib ich Pemhart dem yorgenanten gotshaus ynd der sammenynge
se Nennburch disen prief yersigelt mit roainem insigel zv ainem
yrchynde ynd zy ainer sicherhait fur alle an sprach. Diser sache sint
geczeyg her Chol der Amman, herr Ott der schenchy her wemhart
der Mchiver, her herman ymian die Bitter, Gervnch hem Choln
tru, Ditel der schiver, Chvnrat der htdstoch, ynd ander leut genuech.
Diser prief ist gegeben, do yon christes geburt was Tousent iar zwai
hyndert iar ynd in dem achten ynd newnczigìsten iar an dem nachsten
Synntag yor dem Aschtage.
E ChirUlarìo Arckiri IH. fol. 86. h.
LXIV.
Wemhart der Ckamehrmnner wUligt in die Begahung PemharU det
Natempeken,
Dat 8. 1. 16. Febr. 1298.
Ich Wemhart der Chemerprunner tuen alien den chunt, die
disen prief ansehent, daz Pemhart der Natempech daez Hagen-
pnmne hat gehabt zwai lehen, die sein recht aygen sint gewesen, die
habent im gedient alle iar yierczehen schilling phenning ynd yon
ainem accher acht phenning, zu der selben aygenschaft ynd zu d«r
Digitized by
Google
88
selben gult kan ich rechie$ gegeken %e reckien aygen naek v&rge^
nanten Pemharii tode. Dea selben reehtes han ich mich furgesicht
getaii md bat der Torgenant Pernhart die Torgenanten ajgensehaft
Tnd gult aufgegeben dem erbern manne BroM Hadmam rad der
Sammunge dea gotsbaus ze Neanburch mit meinem guetleieben willen.
Daz daz furbaz stet beleibe so han ich dem erbern gotsbaos ynd der
Sammunge ze Neunburch g^eben disen prief mit meinem insigel for
alle ansprach md wierd sein scherm far alle ansprach als aygens recht
Tod landes recht ist. he% iat geczerg ker Chol der amman, her Otto
der schench, her Wemhartder schiver, ker kerman yrnian, die Bitter^
GeruHck kem Ckvìn svn^ Dietreick der Bckher, Ckimrai der hMock
md ander leut genuech. Diser prief ist g^eben, do ronchristes geport
was Tausent iar , zwai hmdert iar in dem achten md nemczigisteo
iar an dem nachsten Smntage Tor dem Aschtage.
B CkMt>lvU ArtUTl UL M. TC a.
LXV.
Wi§anà Bff^enpeuiti verkmuff dem SHflt PfèmdggtìUm mt Medkm%i0rf,
Dat Klotterneob. U. Febr. 12M.
Nos Wigandus dietu$ Egeenpeutel et Tuta uxar ipeku notnm
facimus Tnirersis, tam futuris qaam presentibos has literas inspectnris,
quod nos in guodam neces$itaiÌ9 articuto poeiH reddkui dimidii
talenti et quinque denariorum nobii propnetatii tiiulo attinentee in
villa Mdchaendorfy ridelicet de duabus areis sexaginta denarios, de
prato sexaginta denarios et de ria . que yiechtrift dicitur quinque
denarios annuatim solvendos , honorabilibos et religiosis riris prepo-
sito conventui et ecclesie Neunbttrgensi ordinis s. Àugustini Paia'
viensis dyocesis prò guadam gaantkàte pecunie racionabiliier ven-
didimus deliberacione concordi et mamini Tolontate eo proprietatis
iure, quo nos redditus eosdem tenuimus possidendas, protestantes»
nos predictam pecunìam percepisse et renunciantes prò nobis et
nostris heredibus seu coheredibus in hiis scriptis redditibus memo-
ratisi promittimus et teoemur antefatis proposito, conrentui et ecclesie
de OTictione caverò iuxta tene consoetudinem in hoiusmodi contrac-
tibus approbatam. In cuius rei testimoniom et cautelam hanc cartam
conscribi et sigilli mei , videlicet Wigandi fecimus robore comuniri.
Testes sunt Otto pincema de Haslowe, VUricus de Wolfgersdorf^
Digitized by
Google
K9
iudex prommeiaU$y Hernumus Marscalau de Landenperch^ Albertus
de Alaeki, Poppo de Libenòerch et quain pkires alii fide digni. Actum
et datum Newnburge anno Domini M*CC*'XCVI11*. ìd die Mathie
apostoli.
Orif. Pcrr. (a«p. Vtl. Rr. t. f«L Slt), ni ChartaUr. ÀnkM IIL M. «4. a. Dm kleii*
r«a4« Skf*! seift «ìmb tV«B %wrì fekriaattB Bìbì«b f«Uicilt«B irci*«kifeB 8ekiM ait àtr
UMekrifIt t 8. Wifatdi EjsMpeTtcl.
Die Bestfitigung det Yerkaufes des Gerìchtes daselbst dorch Herzog
Albreeht ìst bei Flscber II. 312. abgednickt Schon frOher batte das Stifl
darch dea Cborberrn Paul 1296 iwei Lehen xu MecbseDdorf an sicb gebracht
(1. e. IL sor.) Meebtendorf, im Col. Trad. 312 et 392. Maseindorf» lag bei
Poisdorf Ani Poìsbacbe.
LXVI.
Proptt Hadmnr verleiki ein halbes Lehen %m Treit9rf Hemrieh dem
RoHnherger.
Dat Klostern. 25. Mai 1298.
Wir Bropet Hadmar von gotes genaden dacz Nevmburch tuen
chunt an disem prìef die ny sint ynd hernach chunflich werdent, daz
Alòer von Pusenperge hat vns aufgegeben ain halbes Lehen ze
Trettorf Ttàiits aygens, ynd ist auch dar ymb ynser sclierm worden
mit gnetem willen yber die yorgenanten aygenschaft, also alles aygens
reeht iat So hab wir mit ynser Samnynge gueter willen daz yor genant
halb lehen, daz Chvnrai der Rem yor gehabt hat ze rechtem purch-
reeht, Hmnreichen dem Rosenberger von Trestorfy der iz redleichen
ynd reeht yon demselben Chynraten gechauf t hat ze rechtem purch-
recht also yerlihen, daz er ynseren gotshaus dienen schyl alle iar an
sant Miehebtag dreizzich wiener phenning ynd schyl auch von yns
nicht beswert werden mit flir mit nacht seld noch mit nicht anders,
ynd das selb halb lehen sehnl wir ynd ynser samnyng diy ny ist odor
hernach chnnftich wirt, yorantwurten an aller stat als reeht ist. Dar
▼ber ze ainer yrchynde hab wir dem yorgenanten Hainreichen disen
prief gegeben yersigelt mit ynserm tnsigel. Dar zy so gestat wir des,
daz derselh Hainreich daz yorgenant halb lehen , swem im sein dOrft
gescheeh, yerchayffen mvge oder ain tail achkers da yon, doch also,
daz ynser dienst icht wert geminnert oder yersoymet, ynd das selb
lehen syl er pawen , swa er hin welle. Daz Reeht geb wir aach den,
swer daz selb halb lehen dacz im chaufTet. Dez sint gezeug her
Digitized by
Google
60
NyeoUnu, her (3mI der ammtm, her fiidreick der kSHHoek, ker
kerman fmuMj her wemkmri der $ckiver, her Pemhari vnd her
VHeh V4m Riezendarf, Àlbrechi der Sybenhos, Oriwein, Prechiel
der Schreibery Chvnrai van Muchkerowe, LevpoU tmiter der Umòen^
hemum hern WitenieM svn, Dietreich der vUischaeher , Vìreich
der leitgeb, SeyfrU vnd $ein svn Chvnrat hìerman hinter dem
prunne, Eberger, wi$enieé «m, Haimich der Chapeller, fridreich
de$ huetstoch svn, herbort der heczUngeperger, Ott Ludweiges svn,
Dietreich von Steten vnd ander ieut genuech. Diser prìef ist gegebeo
dacz Nevnburcht da ron Christes geburt wai Tauseat swai hradert
jar, NewDciig md acht iar an sant VrbaDs tage.
Orif. Pcrf. (B«p. Ttl. Hr. III. fai. tM) tU ChartiiL Areh. 111. fot. 111. b. Dat frlker tékm
•nrikate Sieyel Hadaar** hiagt u eisea PerfiAMtetreìfea.
Du erwihote Leben wtr 1293 dem Albert ron Bitunberg Terlìebes
worden. Siehe die Urkunde Nr. 51.
Lxvn.
Die Brikier AUber» Ulreieh umd Wemkmrt^ die Siretm «•» Sekwmnemtm,
heeiétigem dem durek ikre Mutter feeekehenen Verkmmf ven Beeiimmgem
%u NiederkoUabrunn tm NieUu den EeeL
Dtt 8. I. It98.
Ich Alber vnd ich Vlreich vnd ich Wemhart prueder genermet
die Strevmen von iwarcznaw Yericbeo an disen prief, daz vtieer
mueter vrow Agnes mit ailer ynser erben vnd mit vnserm gueten
willen bat gegeben , swas sie aigens bat gebabt daez dem Nidem
kolabrun ze veld oder ze dorf , Nyclan dem Esel zecbauffen , daz
des alien hern Sygloche$ evn vm ir babeot gebabet, oder swer iz
von ir bat, daz iz der von im empboben sol ob er im aein gan vmb
zeben pbvnt wienner pbennìng vnd scbul wir des scberm sein als
landes recbt ist, als man aygen sebermen sol. Des geb wir im dem
vorgenanten Nycla dem Esel disen prìef ze einem vrcbund. Der prìef
ist gescbriben do von Cbristes gepurte war Taueeni iar vnd zwai-
hvndert iar vnd acht vnd newnczig iar^ vnd sint des gezeug, die
bie gescbriben sint her Vlreich von Wolfgerslorf, her Dietreich iein
prueder, her erchenherecht von goos» her Vlreich von Pglechdorfy
OH vnd Hadmar vnd weichard vnd Alber, die prueder von Otten-
etain, wilhalm von Paumgarten vnd Chadoli $ein prueder, vnd ander
genuecb, die aucb triwen wirdicb sint.
Digitized by
Google
61
Orif. Pwf O^' ▼•^ "r> *• f*l* **0 *■< ^^*^ ^^^ "'* **'* ''^- ^' ~~ ^^ ''"''*
8a*f«l 4er 4r»i Brl4tr kiaf«a •■ PcrgAMeaUtreir» •mi enlkaltca Bwri Biadeu iai drrieakifea
Uhai9 (ikalich <«■ Siffcl Wi Daclllaa Ei«. 6ea. Tab. X. a. 108). Da* Sirycl Udalrìek'a ififft
•ìms ••krifliafcaiea SAiìi . aaf a«aa«B «btrer £«k« «ia aiit Itm Basche ratierler Hela rakL
Di» UM«hrÌfl Ut Wi allM éraiea btfldkidirl.
Di«Mr Nyelas der Eael ist aller Wahrtekeinlichkeit nach der Bnider
dM Propstes Htdmtr. Cfr. Urkonde 72.
Lxvin.
Vlritk, Simrekmnd^i Sohn von Nu$9dTf, verkaufi dem SHfte Pfetmig-
gàUen mu KloitemeuJburg nnd ÀMpem.
Dtt 6. Febr. 1300.
Ich Vbrich kem Starchande$ svn von Nutd&rfvnd tnein Bav$^
vrowe ver ChvnegunÉ wir Terichen — das wir haben ver-
cbauffet dem erberem Gotzhavse rnser Trowen datz Newnbarch vnd
aoch der Sammenyiige ynsers rechten aygens, daz yns angevalten ist
Ton vnserem Sweher hem LevpoUen von Wtdizendorf Tierdhalben
Sehìilìoch geltes vnd zwen phenninge reckter phenninge gcltes, der
selben gulte der ligent sechzich phenninge auf einem pavngarten,
Tod aaf einem weingarten datz Newmburch p^' Sande Mertein, vnd
ligent siben vnde vierezich anf einer hofsVA pei meiner Vrowen Sande
Ckvnegvnden vmbe vier phvnt phenninge an sechzich phenninge vnd
Nem Schillinge geltes anf einem halben leben datz Aspam bei
Stadlawe vmbe ainlef phvnt vnd vmbe sechzich phenninge —
80 gib ich vorgenanter Vbrich disen prief zv einer sicfatigen
Vrefarode versigelten mit roeinem Insigel vnd roit roeines Swechers
Inaigel Hern LevpoUè von WuUzendorf, vnd mit den gezevgen, die
hernaeli geachrìben stent Daz ist Ber fridrich der Huetsioch , her
Wemhart der Schifer, her Hermann Ymian, her Orioìf von der
HeyUgenetat, Ruger von der HeUigenstat, Jans von Nuzdorfy Wil-
habn der Weidhavser vnd ander biderber levt genuege. Diser prief
ist gegeben, do von christes gepurt ist gewesen Tavsent iar, drev
Hvndert iar dea Sampcztages nach vnser vrowen tag der Liechtmesse.
Orif. Parf. (Bep. Vtt. Nr. 1. fai. t7). Ulrieb'a Siefal iat bartita ad aaa. 1196 baackriebea.
Dm Sitf*l L^fWt nm Walaaaiarf lat iea tob Paal Bedlcr (DaelU EiacrpU Oaaeal. Tab. V.
a. a) ihmtìtk, UMtèrifli B. UwpolA Jt Welaaaderf.
In dieser Urkimde g6t«hieht die ente ErwfthBODg der Capelle tur heiL
KaBegond, welehe von Domìnikanern renehea wurde (FUeher IL 315), uad
Meh weleher die dahin eiamOndende Strasse ìb dea altea Urbareo Chune-
gvBdeBgaBBen heitat, so wìe das dabei beflndliche Haus ChaBegimdenbof.
Digitized by
Google
62
VoB éw Capellt itt ^ffmkwix^ aiehtt mfllir n tdiM, •■ Over Steli* ttdbt
der Wirthsehtftabof des StUUt.
Dm Wort rehter pheoninge weUet, wie der Ausdnick bononun denari-
oniin (Mon. Boie. HI. 286) taf eine damtlt eunirende leiehtere MQue hin.
LXIX.
BMUf Oemhmri mh JRmmw h€9ÌiH§et àie firOker ertìkeOimt AMme
unter BriheUmng timu nemem ier Pfarrkireke Si, Mmrim m KUtUr-
Dat KlottenedNirg tX ioli ISOO.
Wemkardiu dei gratta Ecclene patavietuiB Episcopu» Vai-
versis Christi fidelibos salotem in domino sempiternam. Vt ecclesia
sancii Martini pri>pe Clausirum Nevnburch a christi fidelibos pie
derocionis preconio frequentetur. Omnibus rere penitentibus et eon-
fessis, qui ad predictam Ecclesiam in annirersario dedicationis die,
ser in die Patroni, sìyc in quatuor festivitatibos beate Marie causa
derocionis confluxerint, Quadraginta dies de iojuncta penitentia eia
misericorditer in domino relaxamus. Raias habemus insuper amnes
indulgencias, quas rererendi patres, domini Archiepiscopi et Episcopi
predicte Ecclesie comodo concesserunt confirmantes easdem in nomine
domini in hiis scriptis. Datura Nevnburige aono domini M*CCO. in
die beate Marie Magdalene.
Orif . Ptrf. (B«p. Ttt Nr. 16. M. ISO.) Uwmwi btkuatet Si*g«l ia fdb«B WMkt kUfft m
cia«a T«a Jer UrfcuJ* stlUl •bfMtkahtMM PtrfaatatstrtifeB.
Da die frfiher ?oii auawSriìgen Kirchenhiuptem ertheilten Ablisse an
die Genehmigung dea Dìdceaanbiaehofea geknQpfl waren, benfitxte dai Stift
die Anwesenbeit dea Bitebofea su Kloaieneaburg, dieae Genebmigang ta
erbalten. Aa 23. ioli entacbeidet er dea Streit twìaeben dem Stifte and dea
bei St Kanegaod banaenden Dominikaiieni (Fiacber D. 318), am 30. Jili
ist er bereita in Paaaau, weber er den BrQdem und Sebweatem dea CoUe-
giuma xa St SaWator bei Osterbofen neue Statuten fiberaendet (Hanaits
Germ. aacra. T. L p. 446.)
LXX.
AbUusbrief fùr die Kircke St Martin s» KUtiemembmrg.
Dai. Rom im Mira 1300.
Universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis. Nas
Landulphus BrixincTtsis , frater Mawrus Àmelieniis» Nicolau»
Digitized by
Google
63
BaironiùnUy nomai Eie$iensi$*), Stephamu Oppidenns, flrater
Symon BrugnatenaUy Jaeobus Castellamu , Nicolaus Capritamis,
firater Nieohnu Turiibuletuii, frater JaeohuB Calcedanemit, fraier
Mmaldms eMtoHè Cattellaneniii et Fredericus Valnensis divina et
apostoliee sedia proTÌdencia Episcopi omnibus vere
peoitentibos et eonfessis, qui ad eeclesiam beati Martini juxta
CUmttrum in Neunbureh Patay. dioc. in festo beati Martini, in sin-
gulis festiritatibas Beate Marie seroper rirginis, in festo omnium
Apostoloraro, in festo beati Bartbolomei» beati Nicolai et beate Marie
Magdalene , et in dedicacione ipsius ecclesie cum deYocione acces-
serint, annuatim, et manum porrexerint adiutricem rei quoroodolibet
de bonis ipsomm prò fabrica, luminaribus, structuris et aliis diete
ecclesie omamentis dederint rei miserint, seu in extremis legaYerint,
ac omnibus qui missam publìcam rei beate Marie semper Virginis
aot rerbum Cbristi predicare in ipsa ecclesia devote audierint, vel
qui Reetori diete ecclesie, dum corpus Christi ad infirmos porta-
verit, devote fecerii comUatwn quadraginta dies de injunctis
eia penitenciis Singuli nostroruro ad preces et instantiam dilecti nobis
in Cbristo Friderici Villici loci ejusdem misericorditer in Domino
relassamus. Dummodo ad id Diocesani Toluntas accesserit et consen-
SQs. In cujus rei testimonium nostra sigilla duximus apponenda. Datum
Rome Anno domini Millesimo Trecentesimo Mense Martii Ponti Gcatus
Dominis Bonifacii Pape Octavi anno Sexto.
OHf . Pmy. (Brp. Tel. Rr. 15. f«l. 149). Die •blos^» Siegel Arr Biachófr. in rothet Wacks
f*4r««fcl, kÌBf«a «a «eiaa-rathea Sebairea ia der Reiheafolg-r, wie der Text ihrrr erwihot. Die
MtkraakJ aci^t Jca Biaekaf «lehcad , jea* f«a BrUea «ad Aatela siUfa oatf r «iarm ^ othiachea
if»a, darf ber die heil. Jaaffraa ait dea Jesakiade. Der Bitebof tob Valra koift, «Iwat klpioer
iargaatalH, ia aateratea Tbeile dea SiefcU. in der Mitte atehea aatrr twri auf Sìulea rubrodri
B«fC« cvci «il laafca Gewiadera bekleidete Peraaaea, darqber der g^krruiigte Heilaod, ta teiarB
Seitea Maria aad Jabaaaes atehead.
LXXl.
Der KloMtemeMburger Stadtrichter Otto der Kreuzer, bezeuget den durch
K&mrad, den AUridUer von Triebentee geitehehenen Verkaufseiner Baitzutt'
gem %u Klottemeuburg an dai Gotteshans Zedlic,
Dai Klosterneuburg, 22. Mai 1300.
Ich Otto der Chrevtzer ze den Zeiten Rihtei" vnd der Rat gemaiiì
Ton der Stat ze Herzogen Nermburch wir venVlion — — ^ d;iz her
*) Recte: Ewrniensis.
Digitized by LjOOQ IC
64
Chmirat der ÀUrihtcr voti Trebense mit yerdachten mot ynd roii
grtem willen aeins svnes hem Chvnratei aio hofstet Tod ainem Wein-
garten, die da lìgent an dem Nevsidel, Tnd zwo hofatet, die da in d
vorgenanten hofstat gehorent VDd dient, YerchoYffet hat rrnh Nernsìel
phvnt an ain phvnt wienner phenning, dcr er reht rnd redleich gewerl
ist, dem Erbern herren Api Haidenrichen vnd der Samnvng gemah
des Goteshovses vnaer vrowen da %e Zedlicz rnd hat —
— ovfgegeben mit des Erbern Ritershant hem Vlreiches von Chricze»
dorf, der ze den zeiten des herczogen amptman wa» Darci
haben wir geben disen prief versigelteo mit Tnaer Sta
Insigel. Diser prief ist gegeben ze Herczogen Nivmburch dea oaebstei
Svnnetages nach dem auffarttag vnsers herren. Nach Chrìstea gebrr
in dem drevzehenten hvndertisten Jar.
Orì^. Perg. (Rup. Not. Nr. 22. fol. 270.) Dia 8i«^l Ut hti HMtbaler Bm. Difì, Tlk. XXfl
n. S ahgebildrt.
SowohI in der Urkunde, ala auf dem Siegel erscheint die B«i«nm
Herzogenncuburg. angenommen , weil Klosterneuburg durch Hereog Albreckt'
Gunst die Stadtrechte erhuiten. (1298» 5. Febr.) Otto der Kreaser ist di
crsle urkundiich bekannte Siadtrichter. Derselbe beieugt auch in «ni
zweiten Urkunde von demselben Datum, dass der Abt toh Zedlitz den Weia
^'arten, die Rose in der Ricd Weingraben, von Gundold, dem Sohne de
iilteren Gundold, um 25 Pfund Wiener Pfennige erkauft batte. — Die hk
vorkonimende Gasse am Neusiedel erscheint urkundiich schon im Cod. triJ
n. 62 und 405, und iin Jahre 1228 bei Fischer II. 182. Nr. XXXVI.
LXXII.
Friedrich ron Lichtenstein verkauft dem Stifìe Betit%ungen zm 7V»«fii
hofeu.
Dat. Klostern. 13. October 1300.
Icli Friedreich von Liechtcnstain und ich Chvnigunt sein ham
vroìce wir verichen vnd tuen chunt alien den, die disen prief leser
(kIci" horciit lesen, dio nu lebent vnd ber nach ehunftich sint daz wi
iiiìt ijes;imj)t«^r hiint viid mit y^uetein willen vnd mit verdachtem mu(
vini inil zoilijxem rat vnser vreunde vnd auch mit ir ailer willen ver
rliaiil't hidMMi vnser*; reehten aygons ein lehen vnd drei hofstet dac
Drujfzzeuhori'n, die i^cllen alle iar an sant Micbels lag Dreiczebe
sc.'liiHiii{T wienner pliennint? vnd nicht anders. Daz selb vorgenai
lehen vnd droi hoftitet hab wir ^ejjjeben vmb secbczehen phunt wiei
ner pliennlng der wir recht vnd redleichen gewert sein, dem erber
Digitized by
Google
65
gotshai» niter vrown me der samoung le Newi^m^h ledieMeiehen
Ttd freyl6Ìeli6D te btben Tod ali iren fromen da mit iMehaffen, rer-
dwofen, aertaeiM md geben, swein ai wellen an alien irrsal. Vnd dar
Her dareh peixer sieherhait, so aexxe wirTOS, ìth flridreidk wm
Ueddmutam vnd iek Ckomgunt sein hautvrawe vnd ich Weichari
wm Fntmgcrien vnd ice Agne$ $ein kauivrawe dein rorgenanten
Gotshaos rnaer Trowen md der Samorng dacz Newnburch rber dai
Torgenant tehen Tnd drei hofatet dacz DrayMenhoven le rechtem
aeharm TDTersehajdenleich aUaygens reeht iatmddea landea gewon-
hah» Tnd geben dar rber dem Torgenanten gotzhaos Tiiser Trowen
daes Newnboreh md der samnmg disen prief in einem aiehtigen
frebnnd md m ainem oién geeieog md in einer ewigen yestenang
diaer Saebe rersigelten Icb mrgenanter flridretch von lAecktendam
nit meinem Insigel md ieb Weyckart von Pùvmgarten mit ineineni
inaìgel. Geeieug diaer taebe sint her Siepkan van Mey$9awe^ de$
Gvi^ùm$e$ vogtt her Chaìhoch von Ebentwrf der chmnerer, her
Mmrfumrt der MytUlpeeK her Ylreich von Wolfgentorf der Lmni'
riMer, her Vhweh von Terenberehy Vlreiek von StìgtpereK Vbreidk
von SireUdorf, (Hhaeher vnd Nydau» die vierprueder md ander
piderb leot genuecb , den dieset aache wol ehant ist Diser prì^ iat
gegeben 9e Newnbwrch an sant Cholnians tage nacb Cbristes gebnrt
Taoaent iar md drer huodert iar.
I CbartalarU AnUH Rr. 111. M. IH. «.
DrainenboTen Ut Trttenhofen V. U. M. B. an der Pottttrtise kintor
Pdtdorf f«ftB die nihiiiebe Greue.
Stopkta TOB Meìatta erteheiat hiar ram «rttea Mala ia der ttifUiekea
Urfcwde tlt Vogt dee Gottediaiitet.
Die ab Zeagea anfgefiihrteii Ulrìeh tob Stìgtperch, Ulrich Tea Streil-
deri; OChacher TBd Njelaoa nnd BrOder dee Propetee Hadiaar. (la FUeber
n. Si9.)
LXXIII.
Ermi der Lederer, verniti Rudgem dem SteUumàerftr tetne MàkU %m,
Kl09iermemhmr§.
Dai a. I. 1300.
Icb Enud der Lederer vnd ice Geieei aam ekvn wir Tergeben
md tm ebant alien lenten, dai wòr vneer mule mH mampi dem hmu
m der Stmingrveòe mU vneere furckkerren hmd Proòti Siephem
PmIm. ZIV. ^
Digitized by
Google
66
te Newnburek geiaezi haben Ruegem dem StMendarfer vni 9em
eròe» fìnr vierczeken march $Uber$ vnd am vierdimek^ Air ìgleidi
rotrch 9»en tmd mbenezig grazzer pehSmiedker fkemnmgt da Ton
wir in dienen sullen alle iar anderthalb mareh allbers; Tiid ob wir
in swain iaren dai selb pnrehrecht niebt Usen rmb das Torgenant
silberoderie iSaenbaben, aosollai wir daiTorgenantpnrebreditTer-
cbaaffen Tnd aullen is baatiflen mit einem erbern mane» der Tnsenn
egenanten barra dem Probat massicb sei mit dem alten dìensta. Haben
aoeb das gelobt mit goetleiebem wiUen» ob wir dea niebt teten Tnd
dai Tersaampte so sol maer borre der Probat odw aein anwalt das
pnrebreeht Torebanffen nacb der Tmbaesaen rat md don Torgenanten
Roegern dea silbera gar md geneilieb weren. Daa dia wandelong Tnd
der Torgedaebt ebauf atet Tnd Tnserbrocben beleib» dar Tmb geben wir
Tnserm oft genanten borra dem Probat diaen prief in einem TrebTnde
diaer aacbo Toraigelten mit dea erboro mannea inaigel Geòkarieg wm
$ani Mertein. Dea iat goeseug Ckvnrai der eybenko^^ «e éen %eUen
rkhter, Gerbort der slvz/zler^ Christan $em frueder^ der weigan
von Christendorf, OH der hueter vnd andor eri>er loot geouecb. Der
prief ist geben Tnd dica gescbohon, da Ton Cbristea purd ergangen
waren droTOSohen bTodort iar.
a ChwM. AnUfi Mr. m. M. M. K
Die Urkande telbtt enthilt eìnen Fehier det AlMehreibert, dt ib ibr d«r
Name dM Propsiet Stephan ttatt det rìchtìgen Hadmtr tteht WihrecheiB-
lieher jedoch liest der Abeehreiber die Zeluier der Jahreesthl tat, and die
Urkande dflrfte in die Zeit nach 1319, wo Konrad der Sybenhoe ale SUdt-
rìehter and Stephan ale Proptt erteheinen, fallen.
Lxnv.
Stefan von MeiimUt Mmr9ehaU ve» Otterreiek, revertirt iem Stìftt die
ZinMpfliekiigkeit etnei ven ihm erkmufien Weingturtene «i Kmkle$9ber§.
Oat Wiea, 9. Aprii 1301.
Icb Stephan von Meyeawj Marschalich in ò^erreieh^ icb tot-
gibe Tnd taen cbuot alle don die dìsen prief ansebent Tnd bora lesen
daz ich gechauff han den weingarten, der da hakzei der Crom^
ruch wider hem haimen hem Otten atm te Wien Tnd aol den dienen
dem Probat Tnd der SamnTog ze Newnbnrcb mit alle dem recbte,
Tnd is Ton gewonbait ber ist ebomen, ieb Tnd mein erben, Tnd das
dise rod stet sei Tnd Tncsebrocheo beleib, dea gib ieb diaen prief su
Digitized by
Google
67
I geeseug md lu ainer steteo Testmnig dieser saehe rersigelt
nìt meineoi iosigel Tod ist der prief gegeben zu wienn an dem aeht-
udeo tag nach Ostern» da toh ehriates geburte waren ergangen
Tautent iar, drerhnndert iar in dem erston iar darnaeh.
Orif. Fcfy. (JUtf. JH, Ifr. tS. M. 179) «aJ Charlol. Ai«kÌTÌ III. M. SI. h. Da* aa •ìmtm
fwrgmmmwMrtit— kaB^tada Sfegal l«t bai Warakraadl CaUaet. p. SM a^«Uld«t, aar Ut Jart
•latt 4*« MeÌMaaer Biabanu «u L««e darg«at«llt.
Diete Urkunde xeigt auch, duM in der Reìhe der Landmarschllle Stefan
?0B XeisMQ aaf Herman toh Landenberg folgt, nicht ihm Torangeht, wie
Waroibrtnd pagina 287 , und Bernard Walther Consoetad. Anatr. pag. 40$
aagebe».
LXXV.
ViiiimiioHtbefimd der von BUehof Bernard von Paeeau ermatmten Visi"
tuioren.
Dat. Kloftem. 26. Mai 1301.
In Dooiioe Domini. Amen. Nos Ckri$ta9imi$ dei grada Abbas
Celle oHgelorum, Ekkardui in $ancfo ypolUo et Ainwicus in saneto
(Urtane eeeleeiarum prepoeith et Gerlacue plebanus de Dreechtri-
ckem^ tndyte Eanumantm regine Capellanus a Reverendo patre
demimo Neetro Wemkero venerabili Patavienei episcopo ad onntia
memaeteria eanetorum BenedicH et Augustini ordinum infra Ana-
emm conetittda eibique euUeeta Patvieneie diocem in officio inqui'
sieiemo $ev visiiaeiems Uteratorie destinati tradito nobis pieno man-
dato et aoetorìtate integre reformandi, corrigendi, deponendi, insti-
taeodi et destitoendi et generaliter omnia faciendi, qae prò bono statu
ecelesiaram predictanim et personamm statnenda Tideremua ininnc-
tom nobia inqnisicionis ministerium rererenter exequentes ad eccle-
lìam Tenimus Newnburgensem , rocatis itaque feria quinta proxima
post festom Penteeostes Proposito, decano et c9nTentu Newnbnrgen-
ais ecclesie predicte ad nosfram presenciam et eisdem apparentibus
eorun nobis focta ipsis primum inrisdictionis nostre copia ab ipsis de
dìeeoda nobis reritate super toto statu ecclesie sue predicte ac super
ialmniia, qua dominus Hadmarus loco illius preposìtus notatus fuerat
apat bonoa exegimus et recepimus a quolibet in specie iuramenti.
Predictìa itaque preposito, decano et conyentu, sigillatim et in se questo
aecondum formam iuris auditis, et dictis eorum in scripto redactis et
diligenter examinatis tum ex deposicionibus eorundem tum ex notoria
Digitized by
Google
68
infomni ÌDeoBtÌB6fide preeedantis, toni eeiiai ei spirìtiitlioiii Mgii*
gendat qm orde beati Aagastini tem in eltostro etnooieoniin , qua»
in eedesia sanctimonialinnì non nadiacriter collapwa ftiit, tum eeitn
ex dilapidaeione ambornm elaaatrenim predietoroni, qaam ecnlit
yidimos» manibua contreetafimoa ita notoria eat» qood nnlla peteat
tergiTeraaeione selarì, quein riaibiliter extrenam rainam et irrecupe-
rabilem iaetaram minator ecclesib antedictis» inrenimua dominum
HadmarwnpreposUumìfewtihnTgensem «ntedictom ad gabernaeionen
Newnburgensia eedeale inanfficientem et inbabilem ae inutilem et in
npirìtaalibua et temporalibua negUgentem, ae ex eomnùaao periivio et
aliia eaoaia eoram nobia probatia prelaeionia bonore et offido indignun,
maxime eum de emendaedone nnlla apea eaaet: propter qnod babito
sapientam rirorum eonailio inroeato dei nomine aana noa eonadenda
pemrgente» eondem dominnra Hadroarvm anetorìtate, qua ftingimoa.
prepoaìtnra Newnburgenaia eedeaie prìfamna in biia aerìptia, ipaoni
aentendaKter deponimna et abaolfimua ab eadem abaohentea Deeanam
et Conrentnm Newnbargenaem et alioa qoeaennqne aibi obUgatoa et
obnoxioa a ana obedìenda et mandantea eiadem, nt nollam ex nane in
aqtea re^ieetam in apiritnallboa et temporaljbna babeant ad enndem»
aed aibi per eleetionem canonieam prorideant de prepeaite et prelato.
Lata eat bec aentencia Newnborge in eboro preaentiboa decano et
conTentu Newnbnrgenai prepoaito predieto ae per contomadam abaen-
tante Anno Domini Bf^CCC* primo feria aexta poat featoa pentbeeoatee
In quomm teatimoniom preaentea dedimualiteraa noatria aigìllia monitaa.
I Ctemlarf* Ar«kl?l HI. fcL M. b. ni CUrt^ IT. M. IT.
Hit dÌ6Mr Urkmde kbmiiieB die Uràandea bei Daellim Miieel. L. I. p. US
urna PitclMr II. p. 318 m Verbindiuig la MtieB.
LXXVI.
SimMmt ier vmi BlfcAaf WmOmrd •% Pommi mmfyeiieaim VÌ$UmÌprfm.
Dat KlMtaniealNirg 26. Mai 1801.
Noa frater Chridiom» dieHu Abòa$ m CelU JngeUnm, Ei
Ekhmrdu» et AnmwieuM dei grada Samctorum YpotìH ei Flùriam
Eeeleeiarum Prepoeiii, ei GerlaeaM, pleòanae de Dreeeekirdkem
Ineìite Romanerum Regime CapeUamte, VieUateree $ev tmfmeUeree
a Reverendo Paire et Demmo WernkardOr venerabili Paiamemei
Epiecapo ad omnia menatieria tabieeia Fatavieneis Dgoeeeie òtfìrm
Digitized by
Google
69
ÀJUUMm comtHHiia Stmetwum BenedieH et AugHtHni ordhwm celeb-
rato in Beelesia NiTnbnrgensi inqoisieionis officio et rimato diligenter
stato eiosdem Ecclesie et personarum, inTeoìmos ipsam in temporali-
bus grafiter collapsam et dissipatam, et in spiritualibus qaodam-
modo deformatam. Intendentes igitur reformaeioni ejosdem de yisceri-
bas karitatis eaiisas, rode perniciosa suborta fuemnt dispendia, primo
dnximiis radicitns erellendas et deinde fbture salutis remedia statuenda
religiont consona et ordini perfectiTa. Sane quia Nimbnrgensis Ecclesia
effirenato nomerò eToetionom et sopersticiosa famìlia tam prepositi,
qoam ofRcialìom, qoa fpsi non sine ambicionis nota bactinos sont
abasi, est qoam plorimom onerata. Nos abosionem huiasmodi abolere
volentes, statoimos et in rirtote sancte obediencie mandamos, rt pre-
posìtos Niwnbnrgeosis sedecim, Celerarios qoatoor, Inferiores offici-
ales doorom Eqoorom se? ereccionom nomerò stent contenti. Preter-
qoam io eridentis necessitatis articolo, in qoa ereeciones suas molti-
pKeent secondom necessitatis exigentiam incombentis. Verum qoia ex
Mgiigencta et dilacione rationom res distrabontor mobiles, et immo-
biles ad ignoranciam derolrontor, et prebetor male dispensandì facol-
tas. Statoimos et districte mandamos, vt Prepositos Nimborgensia
Qoater in anno soo coofentoi faciat, et a sois Officialibos exigat et
reeipiat radones, ridelicet Feria Qointa in qoiboslibet Qoatoor tem-
porìbos omni anno. Prestitis rero racionìbos in Qoatoor temporibos
Peoteeostes officine statim racent, de qoibos sont prestite raciones
et offieialis, qoi racionem prestìtit, se non iogerat officine, donec Pre-
positos de Conrentos Consilio ordinet de eisdem, circa qoarom ordina-
donem torpia pacta intercedere prohibemos, yt aotem circa raciones
Terìtns loddios declaretor, statoimos et mandamos, rt Prepositos et
CoBTeotos omnia predia, dedmas tam rini, qoam biadi, vineas, jora Cìtì-
lia et Montana, se? alia omnia bona et reddito» Ecclede soe de omnibos
effidaìs registrare procorent, et registrom hoiosmodi reponant in
sacnurtnm fideliter eostodiendom. Officiales fero registra sibi faciant
speeialia in soa potestate mansora , ad qoe complenda proxime none
instans festom beati Cbolomanni prò termino peremptorio depotamos,
qio elapso, d premissa omissa foerint rei neglecta, eo ipso Prepo-
sìtoai et emnes offidales sospendimos a diyinis, et sospensos yolomos
remaaere, donec negligenciam boiosmodi soppleant com effecto. Pre-
terea qoia laid oppido dericis sont infesti, et exstincta consciencie
soe loce pleroroqoe qoe soa sont qneront, non qoe Chrìsti. Statoimos
Digitized by
Google
70
et preciie mandamns, vt Prepontus NiYnlKirgeiius ilio» dnmtant <
silitrìosreeipìateteonsiliis innitetareonun, quo8 aibi Deeanus et Con-
TeQtos corpore dmerit depotandos, prò quorum idei eonstancia pre-
•ampcio boM fadt» eo qood in negoeiis Prepositì ree agitur eorundem, et
qaod ipsi io Chrìsto cum Proposito eonstituuiit corpua niuiD. Volumas
enim, ri omnia negocia Monaaterii in Domo Propositi et alibi per Clericos
et fratres fiecleste procareotar. Si autem ipsi aliqoando in snis agendis
industrìam neeessarìam habeant laieorom, sieot in ridemiis, semper
tamen ad Clericos tamquam ad principaliores» non ad iaieos, respeetus
precipnus habeator. Ceterum quia raoìoni credimus consonare, yì sicut
Eedeaia Nimborgensis ceteras Eccleaias ordinis sancti Augustini pre-
eelUtdijiciis et honore, sic regolari obserraneia cum odore et preconio
bone fame precedat easdem. Volnmus et districte mandamus, Yt abro-
gata omnibus mensis omnium officinarom, preterquam inOrmarie,
Decanus et ConTontns in Refectorio simul sedeant ad mensam» lectio-
nem audiant, ordinem bene serrent, nisi ad mensam Prepositi evocen-
tur, Tel aliquis in infirmarla Toluerit refici ex causa, iUud fiat de Decani
licencia speciali, que licencia tocittis petatur, quociens aliquis roloerìt
illa Tti. In qua prestanda, Tel non, Decanus 0xbibeat se diseretum.
Volumus ectam et mandamus sub Tirtute saaete obediencie et sub dis-
ciplina sancte Regule, Tt Jejunium in sextis feriis hactenus, Tt intel-
leximos,maie serTatum,et alia Jejunia, ab Ecclesia et ab ordme intro-
ducta et conserTata iuTiolabiliter obsorTentur. Si autem fratribus in
Refectorio extraordinarie esculentum, Tel poculentum ministretur,
illud Decano presentetur diridendum secunduro ordinis instituta. Ita
tamen, Tt eedem speciales consolaciones, quas prò necessitate fratrum
fieri permittimus, non in speciali, sed in coquina communi debeant
prepararL Item cum constantissimus in Cbristo pater Bonifaeius Papa
OctaTUs inter cetera sub pena excommunicacìonis, quam transgree-
sores incidere ? oliiit ipso facto, duxerit statuendum, Tt omnes religioai
quorurocunque ordinum CTodem habitum deferant, quem solent in
claustro gestare, statuimus sub premissa pena, Tt Prepositus et omnes
Canonici NiTroburgensesabrogatis scapolaribus etpalliis abusiTis extra
claustrum ordinatis Cappis incedant, pillea ampia et rotunda nigri tan-
tum coloris sino qualibet zendati furratura et alias abusiTa delatori.
Omnes domi existentes in dormitorio simul dormiant, et nullus in
CiTitate pemoetare yel comoderò audeat, fel ad nuptias tam domi,
quam Wienne Tenire presumat, Tel aliquam feminam in Cintate, Tel
Digitized by
Google
71
de SaoetiiDonialibiiB ad elaustrum aodeat invitare. NnUoa eeiam Clau-
stmon Sanetimonialiom preterquam misaam dietunia ibidem intrare,
rei ad fenestram ibidem aceedere presnmat nisi ei boaesta causa»
persoab ydoneis sociatos. Item quia Youm coUegiunr. direrso jore
eenserì non debet, nec ad imparia judicatur, quosydemptitaa profesaio-
nis et ordiuifl fratres facit Statuimus, Tt oflficialea alios fratres aibi
DOD conatituaDt Capellanos. Ebdoroadas suas per se inoflFicieot, et
fìieiant personaliter rices suas, nisi legitime impediti. Preterea statu-
tom domini Hadmari quondam prepositi de Decimis in sancto Loco
juita tenorem instromenti inde eonfecti mandamus et rolumus invio-
labiliter obserrari. Yt autem fenror karitatis in Niinburgeasi aecenda-
tor ecclesia» et ad proximos se diffundat, precipue tamen ad compro-
fessores ordinis sancti Augustini. Hortamur prepositum» Decanum et
ConTcntum, yt prò rata facultatum suarum Hospitalitate intendant.
Et ne Prepositos et Canonicos aliarnm Ecclesiarum ejusdem ordinis
sub ammiracione aliorum sub alienacione quadam se transferre opor-
teat circa locum tam celebrera ad tabemas, adaptent ilKs spedalia
coDunoda et fraterna» rt ex mutua pertractaeione cousolidentur ad in-
Ticem ordinis membra, et personarum ministerio diverse Ecclesie
famìliaritatis rinculo colligentur. Item precipimus sub pena excom-
monicacionis, ri Prepositus et Conrentus in simul, Tel difisim se sim-
ptìdler, Tel per suas literas prò extraneis non obligent sub Tsurìs alì-
qaaliter ad judeos. Item bortamur (et) monemus prepositum et Con-
Tentum eisdem nicbilominus injungentes» Tt reformacioni Ecclesie
Sanctimonialum in NiTnburga tam in spiritualibus , quam in edificiis
onterìalibus, quam edam in redintegranda prebenda Sanctimonialibus,
Tt eedem proprìum Tetitum dimittere Taleant, quantodus poterunt,
eom eiectu cogitent et intendane edifida taliter instaurando , Tt reli-
giose a secularìbus feminis intra Claustrum cum eisdem abusire degen-
tibus , suis comodis penitus dtstinguantur. Ne ille per illas, quamm
eondidones et consuetudines sunt dispares» onerentur, et ne in Tllum
easum in fnturum aliqua secularis ad perpetuam mansionem <) in eodem
Claustro fadendam assumatur, sub anathemate probibemus. Item in
Tirtute sancte obediende precipimus et mandamus, ne in Claustro
Sanctimonialìum nec per eas, nec per feminas seculares ibidem degen-
') Bae tolcli« konnt aatar der Bcsdehnaag : Dieaiadb ia Niwtabirg
■aMM bd liak Aaatl. aarer. T.I. p. S36. col t,for.
Digitized by
Google
72
tea» Tel eunin pedisseqaas Choree fiant, nee eisdem tecularìbua femi-
dìb Tel earom pedisaequia eitni Claustmm ad choreat Tel alia specta-
eula liceneia eoDcedatiir, ewii ancillia Chrìatì ibidem reoiaaeiitibiu ex
hoc fleandalom et io senrieio dei tediom geoeretur. loaiteotea edam
mandato apostolico in corpore iarìa clauao mandamua, eciam dittrìcte
precipimut, Tt idem Clanstrom aanctimonialinm in continua sit clausura,
et qood Monìales nnllas faciant processiones contoetas hactinus ex
eodem. Et nulli ex eis detur exeundi liceneia, nisi ex justa eausa ad cer-
tum tempus. Infra qood si non Tenerit f el si extra constituta habitom
religionis non tulerit graTissimepuniatur. Hortamur insuper prepositnm
et CouTentum predietist Tt CanvetUtm SMMdmonialùm ei ecdemam
9ttneH Jacobi Wiemne iMeeiam ei$dem ne ab ordine sancti Augustini
decidat, per Tuum d^ suis firatribus in confessionibus et aliis Juribus
spiritualibus gubement et precludant Monialibus ibidem illicitos ed-
tus, quos plerumque faciunt ad amicos. Senrentque formam, qoam
sopra de Monialibus NÌTuburgensibus duximos statueudam. Distriete
eciam precipimus, Tt omnis familia ioTtilis et superflua tam in Domo
prepositi et in officinis interioribus et exterioribus omnibus modis
preeidatur, et nulla ddnceps persona in Claustrum Canonicorum et
Sanctimonialium aliquatinus assumatur, qnoad Tsqoe omnia debita
fuerint persoluta, et ecclesia plenarie reforroata. Et Tt a premissorom
obsenrancia per ignorandam nomo Taleat exeusari. Precipimus sub
Tirtute sancte obediencie premissa omnia Sancte Regule scriptotenoa
annecti, et omni feria sexta Quorumlibet quatuor temporum Annb sin-
gulis in Capitulo pronunciari. In quorum testimonium presentìbus
Sigilla nostra duximus appendenda. Datum et actum Nivnburgi Anno
domìni M^'CCC* primo feria sexta quatuor temporum Pentecoates.
OHf. Pcrf . (a«r. TH. Nr. t. fU 89.) Di« Si«t*l fa fvlkta WmIm kiaf** •> P«|MMM-
•Irfifea. Da» rrsU ait iw UaMhrìfli S. AhUtU U Cflla AbccIm>«b, Is« itm M BaWr T. TI.
a. S akg«kildHn ihallth. Oaa iwtite Bkhart*a taJat aiah ^i DaalHaa Baa. 6«Mal. T. IT. a. SI.
Amt À»m Mitra alakt 4m> AM ali b«4a«klM Baapta, la 4cr ScaklM àm Biriaaalak Uila^
wlhrrad aia liaka itr Braal aaliagt. UaMbrift: f 8. — al fnfdH aaaali FUriaal. Daa
riarta alt in Uaackrifli ^ 8. Garlaai Plakaai 4a Draaahirehra, lai Ja« Wl lakar T. XZXTU.
a. If a]»rakil4atM fflaiak. mt fahlt 4ar fatUaaka Ùbarkaa.
Die Urknnde leigt, daM die Choifraaen tu dea òffeatliebea Proeeeiioaea
•ieh betheiligten, ein Gebraueh der ìm Frankreieh bercìte im 7. Jahrhundert
bestand (MabUlon de Re dipi. L. VI. CharU VI. ad ann. 634. pag. 465).
und aich in Klostemeuburg trota dem vorliegenden Verbote bis ina 18. Jahr-
hundert hinaua erhielt Denn aaf einem in Besug aaf die Kloaterrefom ?mi
Toa einea Chorherni (vielleieht Coloman Knapp) an den Propat in Briefrorm
gerìebteteo Voraehlage, ateht auswirta folgende Bemeriiiuig. Conailioai qiio4
Digitized by
Google
73
dìrìgitar Donino propooito Nimbiirgoiiti , mmò fo« Iima dor AaffiBf: Ir
■■■iae Doomi Amon. Tbona telo est qaedam doniiit Maetiniomtlhim ord.
s. AagaotÌM Canoaieonun regalarioB sita penet Moaattarìimi Tiroram dieti
ordiak oz antìqaa eonsootadine introdant, vt in festo natìntatia glorìoae vìr-
fiab Maria dìcti mooaaUrìi rtrorum (nostri ridelìcel) patrone lieoat monia-
libaa dieta donna proeeationalitar ire ad eoelesian riroran ordinia ejoa-
daai« «t ibi diiìmm ofieìnn daeaatara, none qnarìtnr. Vtmn hoe lìcite poaait
eCTtnin prapeaitna Monaaterii Viromn hoe posait aliaqne peeeato tolerare,
cnn dieta nonialea anb ipaioa degant et naneant poteatate. Et obniasia
nultia verbia breviaaine dieo, quod nonialea aaira eonaeieneìa exire non poaaint
nee Doninaa prepoaitna boe poterìt abaqne leaione eonaeieneie tolarara, nan
lex eanoniea boe prohibet, raeio hoe diawadet, onntaqoe aanetomn aenteneia
l>octoran id fatat et dadinat. Daranf folgt die BeweiafDbrung in Eintelnen
■ft den Sehioaae: et beo aint dieta Senteneia nijoran aenper aaWa.
Die Urfcaade aeigt una aueh inn ertten Male, daaa daa Kloater St Jakob
n Wien aehon 1301 au den Stifle in Yerhlltniaae der Unterordnong atand.
Daaa in folgenden Jabrhandert untar Propat Georg I. diea Yerblltaiaa noeb
ffartbaatandea* ergibt aieh ava einen an dieaen Propat gerìehteten Briefe einea
gawiaaan Caapar, dar nit Caapar Meiaelatein, den Lector dea eanoniaeben
Raebtea an der Wiener Hoehaehule (Conap. hiat Vnìv. See. 1. p. 101 and
Seriptorea Vnir. P. I. p. 90) wohi identiseh aein dOrfle. Der Brìef (nit grOnen
Waeha gaaiegelt, daa Siegel Terwiaeht, aeheint ein llom daranatellen) laotet :
Mi pater reverende. Magiater Nieolaua de DanekelapAehel eontnlit neein ax
parla reatre benignitatla aoper aoleeopnitate aarranda in introita ad religionen
grada probaeionia tantun ex parte eigoadan virginia roleotia ritan religio-
aan probare in nonaaterio Teatro aaneti Jaeobi Wjenne. Et atten-
tia BMtiria eoneloainoa eonawetadinen ai qaa eaaet eirea hoe ab antiqao in*
daeta, none onninode obaervandan. Caiaa nativa aant, qaod iora de boe
aolanpBitate varie loeantur ete. Doch aeheint noeh nnter denaelbeo Propala
diaaea Yerhiltaiaa aafjgebirt aa haben. Denn ea eracheint bald (Seript Vniv.
P. I. p. 148 and 157) Tbonaa von Haaelbaeh ala Beiebtvater bei St Jakob,
waleber Petronilla der MaUterìnn von St Jakob au Wien dea rag. Aagaatinar
Charbarrenerdena einen Traetatna de venditione et entione widmat Dieae
Meiatarinn Petronilla nit den Zananen Pdeklin eracheint in den atiftliehen
Urkanden (Alte Kannerbriefe Rep. Nr. 10. p. tZ) in Jahre 1439. Bntweder
warabo St Jakob nieht nehrunter der Obaorge Rloaterneuborga» odor Haael-
baeh nabn dia Stelle einea Beichtvatera nit Bewilligang Georg I. ein. In
Jahre 1491 aber atand aehon St Jakob aogleich nit St Laorena ond Mag-
dalenn nnter der Aniaidii dea PriUaten von St Dorothe aa Wien.
Digitized by
Google
74
LXXVU.
DU hUehófliehen VUitaioren hediHffen die dem Pr^ptié Hadmmr hewO'
ìigien LeUtungem.
DaU 8t ÀBdree 28. Mtì 1301.
No8 ChrisHanus Àbba$ Celle Àngelamm^ Ekkarthu mmeH
YpoUH^ Àinwicus sancii floriani Ecclestarum PreponH et GerlaeuB
InclUe Romanorum Regine Capellanue Inquisitores et vi$itaiore$
a rerereado patre et domino nostro Wernhardo , Patayiensi Episcopo
ad omnes Ecelesìas sanctoram Benedicti et Angnstini ordinom sibi
subiectas et infra Anasum constitutas in potestatis sue plenitudine
destinati in hiis scriptis auctoritate qaa fìingimas confirmatmu et rati-
ficamus Domino Hadmaro Canonico Newnburgenei deposito per Ben-
tenciam aprepoiitura predide Newnburgenm Ecclesie onmem gra-
ciam et provisionemy quam dilecti in Christo fratres domini Decanns
et Conyentas Newnburgensis eidem de pietatis sue gracia prò TÌte
sue temporibus concesseront, prout in literis eorum inde eonfeetis
clarìus dicìtur contineri, Statuentes et mandantes, Tt eadem gracia
et proTÌsio sibi inriolabiiiter observentur. Datum in sondo Andrea
anno Domini M*CCC* primo Dominica Domine in tua.
E Chartalario knkM IT. foL 7«. •.
LXXVIIL
AXher0, Ait von LUienfeld reservirt dem SHfie Khstemeahurg dm$ Grmmd»
reeht dei von ihm erkamften Orundes s» DUiriekttodL
Dat. •.« 1. 4. Juli 1301.
Nos flrater Àlbero dictus Abbas in CampoliUorum totusque
conventus eiusdem loci constare cupimus yniYersis presentem pag^nam
inspecturis, quod nos comparayìmus laneum in DUriches Slocke apui
discretvm virum Eainricum miUtem de Steinenshard de assensu et
bona voluntate dominorum de Newnbwrga Ord. saocti Augustini , a
quibus predictus mìles ìpsum laneum EmpkUkeosi, quod nos imre
civili dicimus, possederat pieno iure, biis tamen eondicionibus aposi-
tis et adiectis, quod ipsi domini de Newnburga erunt insti tutore^
et destittUores , quod vulgariier stifter vnd Storer iKciiur, lanei
supradictù Nos yero nicbil aliud preter simplieem eensum in eodem
laneo accepturos profitemur sire acturos nos, hanun teetimooio Utera-
Digitized by
Google
76
inm. CensoB rero talis est Annuatìm solreotur nostro monasterio duo
modii, onus siligìnis et alter arene et denarii xxx. Quod si prefatus
eensns non foerìt nostro monasterio loco et tempore statuto solntus,
predieti dammi de Newnlmrga, qui plenam iunsdictionem lanci
prenaiaH tenent et possidente colonum, qui ipsum ineolU, adcensus
tahidanem sicut suasproprias calanos modis, quibus poterunt, coar-
tabuHt. In cnius rei testimonium presentibus nostrum sigUium duxi-
mas apponenduro. Acta sunt hec anno domini M*CC(^ T quarto nonas
Jalii.
I ClMrtalM^ ArehlTi III. M. S4. k.
Hanihtler erwihat dieset Kaufes Fast Campii. T. II. P. I. p. 69. Dietrich-
stock gelidrt to dea ta Grande gegangenen Orisehaften, die dahin frAher
gehSrìgea Wieten warden 1639 deo Riedeothalern tugewieaeii. Die Lage
beetimmt dai Grandbuch Tom Jahre iS12: Dietrichstok , Yeoedig genant,
in hohenbarter pharr iwìsehen hohenbart and lesdorfer Strass stosst oben an
die lantstrass.
LXXIX.
Bmdmttr ven ÀMpern quUtirt dem Stipe den Empfang der von ihm dar-
gdiehenen 20 Mutk Kom.
Dai s. I. 21. Sept 1301.
Ego Hadmarm de Aspam notum esse toIo presencium inspec-
toribus Tniversis, quod ego in viginti modiis tìfici per me in sub-
aùUum Neumburgensi ecclesie domina Hadmaro quondam ibidem
Prepasito cancessis, sum rito et integraliter expeditus, et cum literam
super concessione huiusmodi in testimonium per dominum Hadmarum
predictum michi assignatam, cum sU perdita^ nan possim reddere,
aliqualiter ecclesie memorate» sibi presentes literas meo sigillo con-
signatas predicte expedicionis seu persolucionis in testimonium assi-
gnaTÌ, ne in posterum ex inventa forte litera eadem sepedicta ecclesia
aliquales impeticiones yel iniurìas a me yel a quibuslibet aliìs paciatur.
Datum anno Domini M'^CCC'* primo in dies. Mathei apostoli et ewangeliste.
E curi. Arekiri lU. toL 61. h, uJ Chart. IV. SI- a.
Die CJrkiinde seigt. dass Propst Rodger gleìch beim Antritte seiner
Wérde bceorgt wtr, die Sehulden seines Vorgfingers Hadmar abzustossen.
Digitized by
Google
76
LXXX.
OtH der Tmr$ vmt EmmUmekk fikt iem SHfU Pfemii§$iUm %m Aid-
riduiùrf.
Dat Wìra 19. Deeenber ISOt.
leh Oii0 der ISten von RawhenMte vmd ice Pekerm $em
kmutmrùwe vnd ice Otte irpaider $vn wir Tericlieo vod taen ekaut
alien den die disen prief leseot oder borent leseti, die dt lebent rtd
kernach elianftich aint, das wir mit Tnser erben gatem willen md
gmiat Tod mit yerdachtem muete md mit gesampter bant xu der seit,
do wir il wol getuea moebteo. baben ledichleieben rad TrejleiebeB
Tod TDbetwmigenleiebeD ao^geben dem erbem berrò Broòet Bmd-
gem md der samnange gemaine md dem gotshaos mser rrowea da
ze Newnborcb ynsers rechten aygens %wai phmt menner pkenmnge
geUe$ anf zwain kaiben lehen da %e Àkicheeterf mit allem dem
naez md recbt ala aie Tnaer yodern yod aucb wir in aygena gewer
berpracbt baben also, dai si damit ali iren fromen aebaffen, yerebauf-
fea y Teraecien md geben , swem si welleo an alien irresal ynd sein
ancb wir, ieb Otto der Tuer$ vnd ich Peter$e $ein hauevrowe pnd
iek Otte irpaider etn der yor genanter zwaier pbunde geltes anf den
iwain balben leben da ze Alriehe$iorf ynsers bera Brobst Ruedgers
ynd der samnmge gemain md des Gotesbauses ynser yrowen reebter
gewer ynd scherm fnr alle ansprache, ah aigens reebt ist ynd des landes
gewonbait ze Ostereicbe, md geben in damber disen prief zu ainen
aicbtigeo yrcbvnde, md ze ainem offen geczenge ynd ze ainer ewigen
yestnnnge diser sache yersigilten mit mserm insigil ynd sint aoeh des
geczeag ber Fridrieh der hutstoch von Newnburck, herr Wemkart
der Schiver, ker Vlreich dea hoflnai$ter$ stm, ker kerman yndatiy
ker Ortoìf von der heiligen stat, Gerung, hem Choìn ton, Taz%e
$ein pruder^ Ruedger von der heiligen stat, Ja$u von Nuzdorf ynd
ander frume leat genuecb. Diser prief ist geben ze Wienne^ do yen
Christes gepart waren ergangen dreyczehen byndert iar in dem ersten
Jare an sant Locien tage.
Orig. Pcrf . (a«v. ytt. Hr. S. M, S09) mui Chinai. Arekivi III. Col. tO. h. Dm kMM
ai>ftl ia g*lk#M WmIm aa aia** Pergaa«aUlr«il)M hiat«a4 , aeift Ut ialMT. Siala la aiaaai
Jrmekifea SahiUt ait Ur Vmtthritìt f 8. OtUaia JiaU Tara U aavliMeafc* (ikaliak Atm Wi
Da«llia« Eiccrpi- Oracal. T. IX. a. fS et M).
Adelrìchatdorf, eio tu Grande gegangener Ort bei Angem gegea StUlfried
ertcheint 1512 turo letiten Male urkuodlieh.
Digitized by
Google
77
LXXXI.
teme BeHhmngen su Gutuien du 8tìfte$ vr $€mer RtUe nmtk R&m,
Dtt 16. JiDaer 1302.
Idi Njfcia hem Hainreiche» 9vn des Chamerer von Newnburch
Tergieh das ich dem erbero Gotshaas ze Neunburch meinen
weingarten ze haben naeb meiner hausfrowen tod vem Alheiden
geeehaffet han, des ìbì ein balbe Jeacb rnd leìt pei der Chamerpevnit
den oiein Tater gecbaoffet hat, rnd mir nacb seinen tod ze tail ist
gerallei, da ieb mìt meiner Maeter getailet han, Darzu scbaff ich den
Vorgenaoten Goteshaus ein hau$, das leii aufdem Anger %e Neun-
kmtk, daz iat meiner Maeter Leipgeding swanne der sturbet vnd mein
bausfrowe der Torgenant, so schol dasselb haas des Torgenanten
Gotakaiis aeÌD, aUo beseheidenleich, obichtodUg aufdem Weg, da
iek gegen Bom var, vnd nicht her wider eham, cham ich aber wider,
$0 9oliz mein sein, ah e, daz de? red stet beleib vnd rerbaz rnze-
broehen» gìb ieh disen brief rersigelt mit meinem Insigel. Diser red
Tiul dis gescbeftes sint gezerg die erbern Bitter , her Fridreieh der
Bneteioehj her Wemhart der Schiver, her Herman Ymian, Gerunch
tmd TatM hern Choìn stn vnd Engeldich vnd Reinger rnd ander
Uim Lert genaeeh. der brief ist gegeben, da nacb Chrìstes geburtte
wara Taosent Jar, drerbondert iar, darnacb in dem andern iar des
■eehstett Eritages rer sand Peterstag, als er anf dem stuel ze Rem
geseeiet wart
Oiff. Fwf. (Orif. Pr«t««. S. Rr. !!•). !■ Si«t«lfffl4« Mic« aitk t» klcièf* <MÌM, Mf
«tkbMi «la mm MwMa fcMlMM* ■•rfc «tokl. UsMknAt f t. Niellai 4« Iftwak«r|.
LXXXII.
Freipet Bmi§tr heitmiget den dureh Heinrich den Sehreiber ge9ehehenen
Kmmf de» Diemdee einer M0de %n Nieder-ìVHdUng,
Dai. t. I. 27. Min 1302.
Wir Buger von gotee genaden Brobet %e Nevmbureh vericben
Tod tm cbunt alien den , die disen prief ansebent oder borent lesen
die DT lebeot Tnd bemach cbTnfUcb sint» daz der bescbaiden mann
Hmmreiek der Sehreiber vndeein eken vrow Jeutte recbt md rede-
ieìeh gediaaffet babent rmb ir Ledicbleicb giet ain pbunt geltes vmb
Digitized by
Google
78
lehen phant wieoner phenning tod Ckunraten vnd von 9e%mer ek«n
CkvnegundeHf md iit daz geschehen mit ir paider gaetleichem willen,
Tod das aelbe phoDt geltes leit auf emer Mil in der tùdem Weid-
»»e4 Tiid der Torgenant ehauf ist geseheD mit solher besehaidenhait,
das der Torgenant Chunrat dero egenanten Hainreiehen aller ilrleich
das TorgesehribeD phunt wienner phenning gebea sol an sani Mer-
teinitag, tuet er dea nicht, «o $ol Hainreich der egenant de» naekeien
iag$ damack %wi$ckpUde dar aufelahen vndeol da$ $ien vierzeken
hige, Tnd wert er in danne nicht, ala purehrechtes recht ist» so sol
Uainreich sich der mSl mdemrinden rnd inne baben, mez das er
seines dienates gewert wirt Darrber ist aneb mit rede besehaiden,
0Ò vim vngeiuehe der gu$$e die wur «o gar hm breehe, dea der
vargeiumt chvnrai oder ewer eiòme hot, nieki wider primgen mach»
ao aol der oft genant Hainreieb sich der mftl Tnderwinden, Tnd sol si
wìder pringen md wider slahen mit seinem gnet md sol si inne baben
fnr dasselbe goet, das er daraaf geleget bit» tnd Air sein gilte md
sol aneb sei Terdienen ala aie der oft genant Cbonrat bat rerdienet
GSldelin Tnd den andem den man Ton der mAl Tnd Ton der wOr dienet
d>er ist mere an dem Torgedachten cbaaffe mit rede bescbaiden» ob
der Torgenant Cbonrat dem egenanten Hainreiehen ain pbont geltes
geben wil an ainer andem atat» das ala got ist oder peszer, daz aol
ligen an Hainreicbs wal, ob era tnen welle oder niobi Vnd daz die
Torgenanten saeben forbaz stete beleibe md mzebroden, des geboi
wir dem o(i genanten Hainreiehen vnd eeiner ehan vrewn Jeutten
Tnd swem sis geben wellen, ze ainer Tostenonge md ze ainem steten
Trebonde disen prief mii vneerm ineigel vnd mit vn$er$ ampimammee
Gerungee imigel venigelten. Dee eint geezeug Engdpreeki der
Maseler^ Gerbot vnd eein pruder Perektold vnd Cristan^ Fridereiek
Gamrab, Weiehart in der Weidnicht kerman keexmann* Fridereiek
keeznumn, vnd eein pruder kerman^ LeupoU vleekaleK Hainreick
der pinier, Hainreick der pkrevnder^ Leutwein der eekreiòer vnd
ander ersame leot, die da pei gewesen sint Dica ist geschehen md
diser prief ist gegeben, do Ton Christes gepurt ergangen waren Tan-
sent iar, dreThandert iar Tnd in dem andera iar dar nach an sant
Riprechtes tag in der Tasten.
Orif. r«rt. (JUf. ftl. llr. 4. fot 167) n4 Cbartvl. ÀrekiH III. M. 8t. •. Iwì 8Ì«g«l m
•ìbmi PtrgaataUtrtiffra. Dm «rat* 4«« Pr«p«t«« ial akfcbil^ M HMtkaWr Bmcm. AtcMt.
Caapil. T. Xnr. ■. t. AWclekcaJ w— ira frtbtrra PrlUt«MÌ«ftla ttfììt «• 4m PlafttfMt T«r,
wakrMfcdalick tìM AM««t«Bf , wi« »r {■ àtr QmkUmhmrw—h* if PiagtfetiM mt Prilalar
Digitized by
Google
79
^^■^^^^ ^1^1^^^^ ^— — » alalia kl^^MA AI^^^il tmÉ ^^^kM -— • m^^A *— W^^^ ^^^m M^^^^^^^^m^ ^i1# ^^m
Pani Hit; f t. fluidi MTakwga. >d*> la ftlkta Watkc.
Lxxxm.
IVt|M# Rmdger heiUHgt die dmrek «eme» r^in^iiif er fewfteActie Fcriei-
Asiif etner Htrhergé «» Asinsclrài, ile» nflMMrer alt Lgflfrffafg
Mul erlotii^ ikm, iit$elke nm verkmmfem.
Dtt t. 1. M. Aprii i3(Kt
Wir iti^tfr 90» jfaie$ gemaden BroM ze Newnkmrekt tnea
dumt alien dea die diseii prief leseot oder horent leten emù éi mm
noetéerm^ di do kiesusen di éehffemsròm vn$ ane òren Inien zeUem
getekaft kahemi iediekieiehen am kerwerge nakem pei $aMi Ckvne»
gtmiem^ di selbea herwerge di leeh her Eadnuarf do er heir Tnd
brob«t was, heùnelein $eìMem Ckamerer so seinen tagen, deroselben
keimzdein hab wir nfr genad getaa doreh seiner dienst Tod doreh
seiB gebet rad haben im erlaubet mit gemainem willea Tosrer berreo,
dai er di selben benrerge bat Terebauft Ter GedrauUn der Tuerehm
le recbteiD pvrebrecbt, md baben tns reresigen allea dea reebta, dea
wir bines der rorgeaebribeD berwerge baben gebabt. Dai aber diaelbe
▼rowe Ter Gedraut die Turkin toh Tns md Ton den» di naeb yn»
ebnnftieb aint, an dem selben porchreebt an mTe Tnd an alle anspraeb
beleibe, so bab wir ir disen prief gegeben xn ainer sicherbait gOTO-
stent mit Tnserm insigel. Dea sint gecxevg her Jacob der TeAind
vmd ali die ekorkerren^ di su der xek geweeeHi dui zeNewnbmrdu
her Friéreieh der hutsioch, her Wemhari der 9chn>er, her herman
gmioHp di riiter ^ Engeldiech von Maurbaehf Geruneh tmd Tazze
hem Choln evne^ herman von Freysing, Chvnrai hem Rudweùu
9tn. Alhari Seidel haberstro. Gii von yp$, Ruedel von Grezz vnd
ander fivm leut, ehnappen vnd purger, di do pei gewesen sint
IKser prief ist gegeben da Ton Cbrìstes gepnrte sint gewesen Tansent
far dreTbnndert iar in dem andem iar an sant Gorgon tag.
I Ckartateri* Ar«Ufi m, M. ti. a.
la dÌ6Mr Urkaade getchieht BMerdiagt Brwibinng tob d«r Cap«lto in
8t Knaeguiid. Zugleicb erteheint eia weltlieher Klmmerer dea Stiflat Heia-
uàém, gegen welehe Yenraltongitrt die Decrete der YUitatoren sicb t«e-
■preeken. Aber sehoii 1343 wtr dM Keromertmt wìeder in dea Hiftdeii
ciaetLaiea.
Digitized by
Google
80
LXXXIV.
JMmttkrief de$ PM$mur BimJk^fu Wemkmrd fUr du 8t. Kma§mném-
CapdU stt Kloitenumbur§.
Dtt. iUoatenieuburg 8. SeptMib«r ÌWL
Wemhardus Dei grada Ecclesie Pataviemis episeopus Vnirer-
sis Christi fidelibas nalatem in domino Jeftu Christo. ad derocionis
exercicia etkaritatis opera quoslibet Christiane (idei professores indu-
cere copientet, omnibus vere penìtentibus et confessìs, qui ad capel-
lam beate Ckvnigondù in Newnburga nostre Diocesis in festo ipsìus
patrone* et in anniversario Dedicucìonis eiusdem die conrenerint dero-
cionis causa, Quiqoe prò relevacione defectuum et necessitatum
eiusdem Capello manum adjutricein, quacumque vice porrexerint»
Quadraginta dies de iniuncta penìtencia misericorditer in Domino
relaxamus, Preterea aoctoritate ordinaria ratas habemus et gratas
omnes indulgeneias et graclas» quas reverendi patres archiepiscopi
et episcopi predicte capello frequentacioni et subsìdiis concesserunt.
Datum Newnburge Anno Domini M'CCC* secundo in Nativitate vir-
ginis gloriose presentibus Sigillo in testimoniuro roboratis.
E CkarUltrM Arekiri IT. fol. 14. ■.
Die Urkaade weuet die Anwesenheit des DidcesanbUchofes Bernhard ut
Klottenieuburg un KUrehenfeete der StifUkirche (Maria Geburt) nach. —
Diea iet aaeh der letite der StHunigunden-Capclle erthcilte Abla&s. bald
dartuf logen die Dominikaner von ihr hinweg, und die Stifbgeiftliebea besorg
ten den Gottesdientt an eÌDielnen hettimmteii Tagen. Bnt im Jakre Ì34S
erteheint wieder ein eigener bei dieaer Capelle angetteUter OspeUsB.
LXXXV.
Vergleiek %wiaeken dem SHfle und dtm MmnekmU vmi òtierreidk Siefim
wm Meiumm itber §e§enteUige OUhigkeiien.
Dat. t. 1. 6. Dee. 1302.
Ich Stephan von Meyuowe Mar$ckalieh in Otierreieh vergiek
an disem prief alien den , di ut lebent ? nd hernach cbunfticb sint,
daz ich mich verrichtet han mii dem erbem manne hem Rugem
dem Brobtt vnd auch mii der samnvng dee goiskau$e$ te Newn-
burch vmb einen chriech, den ich gegen in het, ah her naek geechri-
ben etet Si gaben mir alle iar drev vaiz weines, xwai Ton chalnperch.
Digitized by
Google
^
81
tb4 ebeo too Weidmiek Ittr aioen wdngarteii aa d«ni fhekpMcheL
Da Taresaeh ieh mieh meinet reehtea ali ledlchleieh» oa baa ieh mieh
also mit in rerrìcht ala hle geaehriben ist Dai ieh si der dreier
Tane begebao han rad ledich laiieo haa also oiit besehajdanhait,
swai icb weingarten han, da ieh in Ton dienen aoh perehreehl oder
seheat, di habent si mir laxien lediehleieh mei an meinen tot dax ieh
di haben sol. Dos leit ein weingart Megrmadng Tnd einer se TMiek
fad xwen se CkireUmg di sint mein aygea md dienet aehent Tnd
nieht perehreeht. darnaeh der Gukmàke Tnd ainer aa dem cAote-
perg vnd ainer an dem Nuxperg. di sint nicht mein ajgen Tnd dienent
paide lehent Tnd perehreeht. Das selbe perehreeht md di selben
lehent» Tnd als si Torgesebriben stent, die habent si mir lasiea an
alle irresal le meinen tagen, wer aber, dai ieh der Torgenanten wein-
garten ehainen hingab oder Terehanffet, so snln si ir reeht ToUiebleieb
wider baben, als si ei e gebabt habent Diweil aber ieh leb, md die
wongarten han in meiner gewalt , so sol ieh in dsTon nicht dienen
mit xebent, noeh mit perehreeht, md naeh meinem tod so snln meinoT
ehint oder swer di Torgenanten weingarten inno bat, dem gotshans
dienen sebent md perehreeht. Dai disT red stet beldb Tnd fìirbai
imaier Tniebroeben» des gib ieh disen prìef se ainem Trehmt Torsi-
gelt mit meinem insigel. Diser saebe sint getieuge mem 9vn Vlreick
V0m Meif$9aw€, her WylfUìeh wm Sutmeberek, ker Hadmar van
Sumneberek, $em tvn her ekraft, her OU der Chrieeke van freit-
sdUnm, ker Hmmrmék der pkarrer wm Steez, ker flridreiek der
ktMoek» ker kenmm pmiaH, ker Wemkmi der Skifer, €rer%mdk
VHd Tmuae kem CkoU svu, EitgeldieA vnd Otte vem Mtmròaek,
Nffcìm der Ckamerer Tnd andar fimm leni Diser prìef ist geben, da
naeh ehrìstes gebartte waren tansent iar droTh? ndert iar, damach in
dem andem iar an aand Njelas tag.
I Ckwlibri* AnUfi DL IM. tS. •.
LXXXVI.
Jbrs#f Bmdèlft 8MrmèrUf ie» Omtet su Bé%dAer§*
Dai Wìen 9. Pebroar 1303.
Wir RmMf Ton Gotes gnaden Hertiog Tan Osterìch, md mn
Stejr, Herre Tan Chrajn, Tan der March, md mn Portenawe Terìehen
Tad tm ehmt alien don, di disen Brief sebent, oder borent lesen, Das
rMiM.xiT. e
Digitized by
Google
82
wìr d6$gfàe$%e EetàUtferg ein phTiit geltes, dai yon dem Gttealiaiif
le Nemburek Lehen isti dai Vkeiek Sibenk4$ ran NeTnbareli ebofft
hai mb aht pbynd wieniier phenniiif » dati EUsMeHp Pnmkariei
Wiiewem vmNniembmek imi Ir Sim Ybrekkem rehter Sdirne teia
nadi dea Landea gewonhait in Osterìcb. Vnd dard>er dureb ir baider
pet wfllen la eiaer gebagnaiie gaban wir diaaa brief TeraigaU mSX
Tnaaro loaigal, der brief iat g^ea ze Wieime^ da Tao Chriatea gebvd
waren TaTaeoi Jar» Drer Hyadert Jar» dar nack in daoi Drittan Jar,
aa dem Samatag naeb maer Vroiren Lieebtmeaae.
Oric- ^«f- (■•?• ^•^ "r* 1* ^•^ ***•) a«a«lfa (M Ikr^Mrt B«rrt««l AmIt. Mm. T. I.
Untar Wmliar L iMtte Kuig«Bé tm R«M«^ dai Stille iwai LahM
in HaeUtperga (weldMr Ort m Fiata det KraoiSfttiaar SddotMt ìb d«r
Nibe TM OktrrokrbMh stand rad i« iS. Jakrbradarta fwadat wwde)
gesdienkt Dar daTon entftllMide Zìm war im Yerltvfa dar Zait ■ahrwpaa
aa Lehan rerlieban worden, nun kaifle ihn Ulrieh Siabaahaa tob Kloatar-
nanborg und Heraog Rndolf Tarackrailit aieh la diaaar Urkiuida ika ioi «aga-
atartaa BaaUta aeMmaa la woOan.
Lxxxvn.
Hot KlùM^memkwrger CmpUél wteOi im Tkmiheiimmi de$ mmf dm* Siifi
§emmekUn feindlidiem OherfOlu fui.
Dal Ktoatam. U. Mai 1301.
In nomine domini. Amen. Qnia pradenter ddiemoa eaaiboa fbtn-
ria occorrere» aiquidem exempla preaencia noa premonent in fiitonun,
ad cantelam igitnr fntoromm et indempnitati noatre ecdeaie preca-
Tendum Noa JaeolhuDeemm»^ 0rt9lflt$, Hamriem de pMs, TkePiU^
r%cu$ pUòanui eccletie smmeH Marimi^ ITtaanla, AmiKt ceUerwrim^
PerehiMus Camerarius, Rugeru$ de Gobai$ch^ Htùmieut de kausek.
Albero f Stephamu koijnialariuM, Perckteldue de aie, Eberketréue
Cuetoè. Fridricue Cuetoe MonctinumiaUwnp Genmgui pedagogu»^
tatueque ConvetUuM ecclesie NewnJburgenm Ordinìa aancti Aogoatini
Regalarìum Canonicomm pataTienaia dìoceaia fnaminiter comuni Con-
silio concordique Toluntate ac proposito inspectorìbaa preacodiim
Toirersis notificamos proteatamur, et proteataeionem noatram patere
copimaa per boc scriptum: Qood Anno Domini M*CCC* DI. XVIIi* Kal.
M iji, ridelicet in die aanctorum Tiburdi et Talerìani bora aeita domi-
noa Hadmarue diehu atmue ^ptondam prepoeUue eeeleeie Newtt'
Digitized by
Google
8S
kwrgemUt et Hamrieim eoMomeu» regalarìs ibidem ma etun suis
eomplieibot laieis, seUieet domino ifor^narilff de MUtelbach, simulqoe
aliia presentibus infra serìptis, qni baie faeto aderant, seilicet domino
N^fceìao, Vbrieo de Steigepereh, fratriboa dieti domini Hadmari
qaondam preporìti, et qaodam diete de Ejfbeneialf et quodam dicio
de Sibenkirien, Jokatme de eando loco. Ottone cognamento Chreu-
eter emm ewfiUo Gebhardo et soeiis predietorom in Eeeleaiam Newn-
bvrgeoaem anan temerario irmeotibQs mano armata, seilicet gladiìs»
laneiis, eospìdibna, et baliatìa in personam domini Rngeri prepositi in
■enaa enm qnibiiadam fratribna sen eanonieis ae aliia riria ydoneis
ad prandendnm consedentibas evaginatia gladiia impegerunt, ipsomqne
dominom Rugerwm prepositom minila boneste de mensa eiectam enm
ceterifl qui ibi aderant, restibas edam ipains laniatis eo inrito in loco,
obi ad prandendom enm aliis consederat, detinebant ipsamqne stobam
Tiris armatis eingentes blasphemias amplissimas et contumelias irro-
gamnt eidem, elafes et ofiicinarum et rea ecclesie, quas occupare
poterant Tiolenter a familia receperunt et nicbilominus domioum Had-
marom predictom buiua nefande temeritatis capitaneum et auctorem
in loenm domini Rngeri prepositi sepefati locaremnt prò sue libitu
▼olontatia non sino multa iuris iniuria et contemptu ecclesiastico dis-
cipline. Preterea davea cellarìorum et granariorum suis clientibus et
fiuniliia eommiaemnt, qni more raptorum podns, quam conseryatorum
rea ecclesie aine discrecione qnalibet tamquam rapinam dissipamnt
iirter se qnomodolibet dispensantes. Insuper bostium stube, in qua
aMaioratnm dominum Rugerum prepositum violenter detinebant tam
impetuose cum custodibus obserrabant , ut nulli bonestorum rirorum
preter eorum singularem licenciam rei faTorem pateret aliqualiter
aditas yel ingressus , immo pancia ad ipsum dominum prepositum de
Uceneia predictorum malefactorum ingredientibus domum egressos
▼erbia contumeliosis et probris plurimis affecerunt. Sicque in istis
maleiciis die integro pordnrarunt, donec tandem nuncii Ulustris
domine dueisee Àuetrie. Bcilicet Toczenpech et Ckibergarnu, quia
iOuttris daminus dux Auetrie abeens eroi et ad sanctorum Umina
iwexerùt greeeue suos, nutu dei ad ipeius domini Rugeri prepotiti
Uberaeionem de Wienna Celerina properante» cum honesta comitÌTa
iaelbata iam die omnino, bora seilicet completorii moti celo pietatis
ex parte Illustrìa domine ducisse predicte eundem Rugerum prepo-
jdvm sino armis et sino impetu quolibet rerbotenus legacio peracta
Digitized by V^OOQ IC
84
de malefieoraro manibiis liberarant. Vernili quia iptiiu prdatì
interest ìniurìam huiusmodi sibi et ecclesie illatam sic posse remittere.
ne ande iura nascuntnr inde nascatnr iniuriaram oceano» protestanns
•mnes et pnbUce profitemor, quod sepe dictns dommos HaàmmruM
quondam NewnburgentU eecUiie prepo9Ìiu$ per seoteociam visita-
torom, honorablliom Tirorum» ridelicet fratrìs Cristam abòuH$ de
CMi Àngelarum^ dominerum venerMìham Ekkardi etÀmnei SmteH
ffpoUH ei Hmctiflwrùm eeelenarwmprepotiiorum, et dammi GerìmA
Seremeeòme domine Bomanorwn regine Capelloni per Beverendum
domòimn noetrum Wemkardum Patamensii eeelene Epieeopwm ad
ecclesiam Newnbnrgensein ad visitandam ibidem destinatorom per
eosdem inqnisicione ac risitacione diligendos obserrata et eirenm-
stanciis quiboslibet bincinde consideratis et perspectis eausis sen
artienlis sue deposidonis et inramento super boc ab uno quoque frat-
mm sea Caaoniconiin aìngulatiter prò dicenda reritate prestito et
reeepto, omnibiis biis conserìptis ac aie per omnia inris ordine obaer-
rato est depositns a dignitate et officio prelature ^ ipsi dicti Tiri
bonorabiles scilicet risitatores memorati dominnm Hadmarum sepe-
fiitum ab amministracione spiritualium seu proeuracione temporaKum
penitus absolutnm et liberum anctoritate ordinaria promulgamnt, Cano*
nicos quoque et confratres totnmque Con? entum ma cum Sanctimoni-
alibus a roto et ab obediencia, qua sibi astricti erant simili modo aue-
toritate ordinaria prodamarunt dantes nobis operacionem liberam eli*
gendi prelatum seu prepositum, qui prò utOitate nostre eeclesie,
ad amminiatracionem spiritualium et dispensacionem temporaliiim
jdoneus Tideretur. Nos igitur unanimiter in nostro capitolo inTOcata
spiritus sancti gracia missa dieta bora Tidelicet Torcia elegimus rite
et legitime dominum Rugerum sepedictum in nostrum et ecelesie
nostre dominum et prelatum, quem Rererendus in Cbristo Pater Domi-
nus Wemhardué, Paiame$m$ epiecopue sic electum rite et canonico
conOrmarit. Quo circa si dominus Badmame per se re! per alium
aput sedem apostolicam Tel alibi aliquid attemptaTorit , proeuraTerit
Tel edam literas impetraTorit» proiitemur cum protestadone in hiis
scriptis, quod boc non est nec fiiit noe erit de nostra scitu» beoepla*
cito yel consensu, quin imo sit et fiat podus in nostrum et nostre eedede
preiudidum non modicum et graTamen ; cum ipso. Tidelicet dominus
Eadmams per suos errores et negligeadas quam plurimas et per
dilapìdacionem ecclesie, sicut Tisitatores plenius conscripserunt et
Digitized by
Google
8K
sicut patet luce clarius ex premissis , omni iuris benefici reddiderit
•e indignimi. Insnper peraonis dictis et eecleaie nostre, cuius immuni-
tateoi TiolaTit, satisfaccio condigna et conpetens nulla penitus nec per
se noe snos aliqualiter est peracta. Facta est hec protestaeio in no$tra
eedena Newnburgensi Anno Domini M^'CCC*'!!!* VOI* Kal. Juoii pre-
seotibus Tirìs suprascriptis et qnani pluribus aliis fide dignis ad hoc
Tocatis, ad quorum noticiam eorum, que premissa sunt et cTidenciam
pleniorem sigilla, scilicet prepositi et capituli nostri presentibus sunt
appensa.
Orif. Ftrf . (Itp. f «t. H. t. r«I. 8S) , mU CkuU ArtUn III. M. 61. a. Badr^^ m4 4ta
CafileU SiglU.
In der Torhergeheadeii Urkunde eneheint Rudolf noch ia Wien (9. Febr.),
bier beistt 6S am 15. Aprii, diM er ntcb Rom tbgereitet tei. Yielleieht
bitta ìhm Min Vttar ao Ptpst Roiifix Vili, abgesendet, am ibn iber teine
Aanebi besiglieh der Tbronbesteigung Ungerne durcb Karl Ton Sicilien au
aaterriebten. Am Kreuzerbdhungstage (14. Sept) desselben Jahres kam Kaiser
Albreebt nacb Osterreich (Cbron. Clauetr. et Zwettl. ad b. a.), nacbdem
Ridolf ecbon frfiber zurAekgekommen eein roasste, denn am 1. Mai 1303
erfteUt er eebon an L41ienfeld einen Ganetbrief (Licbnowsky, Reg. Nr. 306).
Im der angeAbrten Urkunde kommt noeb Fiscber II, 319 einiobeiieben.
h epitererZeìt ersebeint in stifUieben Urkunden alePfarrer sa Traiekircben :
1447. Freitag nacb AUerheiligen. M. Symon Ton Aepam, Pfarrer za
Traiskìreben.
LXXXVUL
BÉrkmri V9» SièemUm ver%iehiet auf alUn AnMjnruek amf da$ €hU %u
Breitenweida.
Dai 15. Juni 1303.
Idi Gerckart von Seòen^am Hit Meinen Cbinden rergich —
— dai ieh Meinen Herren den Probste Ton Ne\iiburch ledich han
buen der ansprach Hit guetleichen willen Der ieh Hete ze spreehen
wider dai gAt ze Prmtenweideeh daz in gegeben hat Her LetOwein
wm Ebergoeing^ Daz ieh fVrbaa mit meinen chinden chain ansprach
dorauf han. Daz daz stet weleib md Tozebrochen, Dar yber gib ieh
disen brief Hit Meinen Insigel md mit disen Ceugen : Her Stephan
ven MeiseaWf her Hadmar der Sunberger ven Aepam vnd eein
frveier her Hmbmur Swiòerger von BaeckerUa. Der brief ist gege-
ben Do Ton Chrìstes geb&rt ist gewesen Drerzehenhundert iar in dem
drìttea iar damaeh an sand Veitstag.
Digitized by
Google
86
Orif . Pcrf . (R«p. Vet. Nr. t. M. Sl«). Dm drcieekif • Sitftl biifi •• «ÌMa tm dcr Urkta^
•elbtt ab(e»ehaitt«aea ?trg*mnUtrtittm, wcuet «!■•■ aafreeht •tfkeadea W*ir ni dli« Uaithrìn
f 8. Gerhard! d« ScwMstaìa.
Praitenweidech ist Breitenweida, V. U. M. B., ein hintor GdUendorf gele
genes Pfarrdorf im Dectntte Htuslenthea.
LXXXIX.
Ortolf und Heinrich, die Azzenhrukker revertiren den Gdddientt de
von ihnen %u Tautendorf erkauften Hame», und venpredken dèm 8HfÌ
Ountf und Freundtekaft,
Dai. Klostern. 9. August 1303.
Ich Ortolf vnd ich Hainreich brueder von Aczenbruk tuen ehm
alien den, di disen prief horen oder lesen, di ny lebent md heiniel
chunflich sint, daz wir recht vnd redleich gechauffet habeni wide
Leon von Tautendorf vnd under sein mueter vrowen Geisein ir kau
ze Tautendorf niit allem dem recht, als si iz gehabt habent» also da
wir vnd alle ynser erben dazselbe haus ze rechtem purchrecht sulle
haben von dem gotsbaus ze Newnburch vnd sulo alle ìar tD san
Michelstag da von dienen dreizzich pbenning wienner muDzze den
vorgenanten gotsbaus. Vnd wan vns der erber man her Rudger de
Probst mit sampt der samnung des vorgenanten gotsbauses grnstic
sint gewesen an disem chaufTe, so pintte wir vns dar zu, daz wir i
fiiederlcìch su In sein vìid gvetleich vnd liepleich handeln $uln ai
alien iren gtit, daz vns gelegen ist vnd an alien iren lettten, di vn
gesezzen sint, also, daz wir den nimmer chain lait 9uln getven
Durnaeh ob wir nicbt dienen di dreizzich pbenning an dem Torgenin
ten lag. so sullen wir des andern tages darnach den dinst zwispildeo
als purchrechtes recht ist in allem land. Daz dev rad stete beleibe
vnd furbaz vnzerbrochen, geben wir disen prief mit vnsern insigeli
versief^eit. Diser sache sint geczeug her fridereich der hut$toch,ke\
hennan ìjmian, her Wernhart der schiver, wemhart von Vtendorj
Iteiìiger, Engeldiech vnd Otte di zwen brueder von Maurpack
winent von Egenhnrch vnd ander frum leut genuech. Diser prief il
gegoben ze Aewnburch, da nach Christes geburt waren Tausent iar
drevhundert iar darnach in dem driten iar an sant Lorenezen abent
E Chartulari» Arehiri ni. fai. ftT. a.
Tautendorf liof^t rochls tlor Posfstrasse hinter Sieghardskirchen tvischei
Diondorf und R»ishof, ist ein Pfarrdorf von 400 Seelen.
Digitized by
Google
87
XC.
UMk, i$r AUere vn Rvtendorf, vtrutU iemen Hof %m EupcUam und
eme Dotmuhud Lebmmm dem Jmden*
Dtt Wien 15. Deeemher 1303.
leh Vbreiek der aJU von Riczendorf Vergich rnd tuen chunt
da* ich mit sambt meiner Chonnfrawen Mechthilden
mit gesamter hant ind mit gunat vnd gutleichen willen aller rnser
erbea geseiet haben Leimumne dem Juden ze Wienne,
rad feinen erben meineD bof , dea anderthalb lehen ist, ynd leit daz
àìptoime OTf dea Gotabaosea aigen toii Neynburch vnd allez daz, daz
dame geboret» toh dem man alle iar dienet anderthalbe mutte Waì-
lei Tod zwelf Scbilling pbenning vnd Weisend, der vnser Perchrecht
ist (?) Ton dem vorgenanten Gotahaua, vnd darzue ein Werd der in
ier Tuenùwe zwischen Ringleinse vnd sani Georgen gelegen isty
dar oaeb ynaer leben iat von demselben gotshovs fur funfzicb phvnt
pheoning Wienner munzze. Da von dem heutigen tag gesovch ovf-
gei aufem Uleich phvnt alle wochen aeches phenninge als Lange,
TBs wir ai paide bauptguetes ynd schaden gar gewert Vnd ist dis
tuonge geacbeben mit der hant de» Ersamen herren Brobst Rugers
wm Newnhurch der dea vorgenanten hoves rechter Percbherre ist,
Tnd oveh dea Werdes Lehenberre, alao mit beschaidener red, ob so
Unge geauecb gebt ovf den vorgenanten bof, vnd ouf den Werd, Vnz
der paide nicbt teurr aint, so sol Lebmann der Jud vnd seiner erben
damit furbaz sebaffen alien irfrum swi wellent Vnverzigen des Gots-
hooaea rebt, ala Verre, daz Si paide baupt guetes vnd gesuecbes gar
davon gewert werden. Vnd swaz in paide bovptgutes vnd gesuechea
aa dem bof vnd dem Werd abget, daz schuie si haben ovf vns, vnd
OTfandemvnaern g^et, daz Wir baben in dem Lande ze Osterreiche.
Vad sein aucb wir, icb Vlreich der alt von Rizendorf vnd ich Mech-
ikUt sein boTsfrowe des vorgenanten boves vnd Werdes, vnd alles
dei dwzu gehoreU Leàmannes des Juden vnd aller seiner erben, oder
•wcm ai den bof vnd dem Werde gebent, rehter gewer vnd scherm
far alle anapracbe, als sazunge rebt ist vnd des Landes reht ist ze
Osterreiebe. Diser sacbe ze einen vrchund vnd ze einen gezevge.
?nd ovcb ze einer Vestnunge gib icb Vlreich der vorgenant Lcbmanne
vad seiner erben dise brief mit meinen Insigel versigelt. Disor brief
Digitized by
Google
88
Ì8t gegeben ze ìVienn, da min ult naeh Christes geporte Dreazeben-
hundert iar, Darnach in dem dritten Jar dea nahstea suotaga naeb
aand Lacientag.
Orif. P«rf . (PratM. IH. llr. MI.) Dm t-h— kjy •i«t«l tOmmt kMlflia 4m WaffM* tet
■il 4m HarMg WUàtla't tm Bftim (Mm. BcIm T. fUL T. D. m. t) ttwvto. mt Jm «•
WtdiM gr<M«r sia^.
Die Urkiude gibt eiaeii Fiiigeneig sor Bettimniaog der Ltge dM cin-
gegingenao Ortes RingeUee. 8t GeorgMi btlt« iek f&r Kagm, so beauAt
Ton dem Kirehenpetrone. Es dOrfte dther Riageliee in der Gegead der hevti-
gen Bapolttaer Sebiflmahlen gelegen geweeeo teia.
Zugleieh enikilt eie eine Andeatoiig flber dea damaligen Ziaslbee. Plr
die tpitere Zeit entheiten die Setibflehér derfiber reiebere Aiebeate. 1398
Ton Pfende 3 Deaer, 1399 2 Deaar» 1416 wieder drei Deoer (weldMB
Ziatfttie aaeh Albert and Otto 1338 beetimmt bttten. fUaeb 88. RR. AA.
IV. p. 34). 1417 stebt alt gewdhnlicher Zinsfass antcr dea Jodea ^tlle woebea
•af ein yedet Pband se saeb III HelbUng.* (Lib. Fandi.)
XCI.
Pr0p$t Rudger tteUt Heinrich iem FfitUrmeitUr etneii PtuMrief «uà.
Dat. s. L 21. Dee. 1303.
Wir Rudger von gotte* gnaden Probit ze Newnbwrek, Her
Jacob der TechatU vnd alle die gemain der herren da eelben ton
chunt alien deti , di disen prìef sehent oder horent leaeo , daz wòr
vnserm diener Hainreichen Phietermaieter vmb seinev dienet^ dev
er vn» langev zeit enpoten hot, kaben gegeben vncz am eeinen tot
em ganezev herren phrvni von Chvehen^ von Chaeten, von Cheler.
Auch hab wir im gelubt, daz wir in mit rnsern Chnappen eblaiden
schalleD gegen dem winter rnd gegen dem symer, rnd die aelben guet»
di wir im haben getan aucb darimb» daz er lang an maerm gotabaoa
bercboroen ist, so bat er vns gegeben seinen weingarten , der do leit
an dem Vrbar , dea ein gancz jeucb iat mit aolcber beacbaidenbait,
daz er den aelben weingarten in gewer ynd in gewalt baben sol rncz
an sein ende, ynd swan got vber in gepeyt, daz wir in beataten acbnl-
)en md allea daz tnen suUen , daz wir tuen rnaerm berren ainem aua
rnaerm convent. Dar rber so tuen wir cbunt, ob wir oder ynaer nocb-
yaren den yorgenanten weingarten yercbauffen oder zu yremden han-
den pringen, daz sicb seiney yreunt zu demselben weingarten an aller
ynser wider rede ziehen acbullen, ìst ayer daz, daz der perebberre
yna dea selben weingarten nicht engan, so aol man den aelben wein-
Digitized by
Google
89
garton Terdiauffen md an ander gnt legen h sei purefareebt oder
perehreeht, raò in dem selben gai, ob wir h Ton mserm gotshaus
enphremdeo dababent seioer rreantdax selb reebt lUt dai si habent su
dem Torgescbriben weingarteiL Dax aber dicxegesebefte stet beleibe,
des hab wir im, dem rorgeoanten Hamreiehen disen prief gegeben
mìt TDsern iosigelD gerestent. Di xeug, di do pei gewesea sint, daz
siot di herrea Jacob der iecketUy her Haimreich von Pietà, her
ùietrmek der pkarrer dacz eant Merten. her Ortolf, her Budger
van GaòOMche, her Perehiold der Chamrer, her Hainreieh von
homekt her Otto von — <)• ^ Stephan von Simdorf, her Eber-
hart der autor, di ehorhem von Newnburch, her fridrich der hut'
tioeh, her Wemhmi der oehiver, her hemumn pmoH, di Bitter,
Melo dee herczogen chuchenmakter , Gerunch herr Choin ovn,
Engeldiech von Maurpaeh, Dietel dee Sehiver ovn, herman von
freieing, Reniger, Peter der chelerchnecht ind ander trewe leut, di
do pei gewesen sint. Diser prìef ist gegeben do yon Christes geburt
ist gewesen Tousent Jar, drerhundert iar in dem dritten Jar an sant
Tbomas tag.
E CbarlalarM Ar«kÌTÌ Ul. ftL 67. b.
XCIL
BùdUf Wemkmrt vm Pmt90u hewiOiot dem Stifie àu Biàkènfte éer
médUtem erUdÌ0ten Pforre auf%wei Jmhre %mr Enitktun§ einer ÌVo$$er-
UUtmg,
Dtt 8t PdiUn n. Aprii 1304.
Wemhems dei grada Ecclesie Pataviensis Episcopue dilecto
in Chriito frairi domino Rudgero venerabili proposito et conyentui
Newnburgensis ecclesie saintem et sinceram in domino karitatem. Ad-
Tertentes paterno affectu, onus hospitaUtatis vobis incumbens et
pecumam quam patinimi ex defectu aque vobis swnme necessarie,
eoQsiderantes et rolentes necessitatem vestram quodamodo relè? are,
anctoritate ordinaria Tobis indulgemns et donamus fmctas ynius ecclesie
Testre respicientis tos Jurepatronatus» quam proxime racare cooti-
gmt per biennium continue secutam, quod ex ilUs aque ductum in
vostre sahdis remedium ad vestram eeclesiam prò vestro solacio et
>) V^raoUdidi: Uvbs. 8iehe die Urkosde XUL
Digitized by LjOOQ IC
90
9upervemieneium koipiium comodo dmgmHi^ profÌM qiiod proptar
hoc dieta ecdesta debitis obteqmìf non fraudetar. In evhis rei taati-
moniaiD pretMites dainiit Hti&niB BOftro «gillo monitu. Dttam ia
saneto ypolito Anno Domini M*COC* qnarto x. Kal. Mail.
E Cktfialtri* AffvUri CtaatlrM. UL IM.TO. k
Bisehof Waralitrd Kett 6s aber nieht bei dìeten GoBsttHrief b«ir«idflB,
•oaden trog auch 1313 nir Errìektiiiig der ttiftlichM WaM«rleit«ag iìO
Talento bel Siehe Neerol. Claattroa. 28. JbU and aodi die felgeade Urkaade.
xcm.
BUéh»f Wemhart von Pofum verUiht dem SHfU dm$ Rtèki, die Pfmrrt
HeUi§em9(adt naek dem Tode de$ Pfmrrer$ Hehurkk Mfort la BMfts su
Dai Paaaaa 10. Jali 1104.
Wemhardui Dei Grada EccletiePaiamenoiiEpueopui Dileeto
in Chrìsto fratrì Domino Rudigero Venerabili PrepoiOo, Jaeobo
Decano^ eonimque saecesaorìbus et Conreotoi Newnbnrgensis Mona-
sterii Salutem et ainceram io Domino Karìtatem. Vestria et Eecleaie
yestre perieulia occurrere et comoditati proridere Paterna aollidtndine
cupientes Eccleoiam in $aneto loco^ in qoa jas patronataa optinetis»
de consensu Venerabilis Capitali Patafienais Teatro Monasterio dona-
Timu8 in apirìtnalibas et temporalibaa per mum de restria fratriboa
gubemanduro, qnem quidero fratrem nobis et aueceaaoribna noatria
ad curam eiaadem Eeelesie tenemini presentare, proni in litterìa
exinde confectis nostro et Capitoli nostri Sigillis commnnitia danna
eontinetur. Volentes antem indempnitati Testre Tlterina proridere, et
eaudus preeavere, Damns robis licenciam in biia acriptia appreben-
dendi possessionem ecclesie de sancto loco prediete, quando Magittrum
Eeinricum pleòanwn ibidem eedere vél decedere contìngat» et tan-
dem Ecclesiam racare de iure pariter et de facto. Vt interim cogitare
possitis, quem ex Tobia ad eandem ecclesiam presentare relitia. In
cuius rei testimonium presentes dedimus litteras nostro Sigillo mnni-
tas. Datum Paiavie Anno Domini M*CCC* quarto VI* Idua Jnlg.
a Cktftdwi* Ar«yfi Rr. IT. M. IS. k.
In der Urkunde Tom 22. Aprii 1304 batte der Biaebef die laeeqiorìraag
der Kirehe in Anssicbt gettellt, bier erfSlit er aein Yerapreeben dmreb die
Einrerieibang der Kircbe in Heiligenetadt Dieee batte iwar artpraaglieh laai
Stifte gebdrt, wie die Urkunden der Paataaer Biaebafe Radger 1243 aad
Digitized by
Google
91
BarthoM 1283 klar aoMpreekeB, wird aber kier neverduigi drai Slifto nge-
tk«ilt, weil distdbe durek eingetretone wìdrige VerklHmMe dieMlb« Terior«n
bttte. Eé sckeiiit dieser Yerlati unter Heiiurieb, Pfarrer su Hailìgensttdt» dem
Bnider dcsPropstes Nieoltuty eingetreteB zu Min.
XCIV.
Ber BtrgwkeigUr éf SHflea Oerung be$iàH§t èie dmreh Herbori v^n
Wien erfrlgte Venetmm§ mmm WHmgmrUm %u KaUenkerg tm Sehàn'
mtum den Jmden,
Dtt t. 1. 18. NoT. 1304.
leh Gerunch hem Choln mm, Perchnuuster des GaUhaus ze
Neumbureki yergìch oflenleich ynd tiien chunt alien den, di disen prief
lesent oder horent lesen» di nn lebent vnd hernaeh chQnfdch sint, daz
Herbwrt vom Wien vnd 9ein Chon vraw Àlheit gelien mtln Schoen-
numnen dem Juden vnd seiner Chon Racheln fvnfphunt vnetmer
phenmng, di si in gelihen habent des nachsten Mittichen nach sant
Merteins tag Tnd ron demselben tag gent alle wochen zu gesuech aat
iegleich phont acht phenning wienner munzze, vnd fVr haubtguet ynd
fVr den gesoecb der daranfgewachsenmach» haben si in rcchte ynd red-
leieb mit gesampter hant, do si ez wohl getuen roochten ze phand
geMoeztimweingarten andem Chalnpergedes ein halbcz ieuch ist ynd
leit zwischen hern hermanes ymians weingarten ynd des Howenyelder
weingarten ynd ist das geschehen mit nieiner hant, wan ich des wein-
garten perehmaister pin, ynd mit aller ir erben guetlichem willen;
ynd swas dem yorgenanten Juden an dem e geschrieben phande ab get,
dai er bat auf Herwordes trewen ynd auf seiner bausyrowen trewen
ynd auf alle dem, daz si habent in dem lande ze Osferreich. Vnd dar
yber gib icb Gerunch dem oftgenanten Juden Schonman vnd seiner
Chann Racheln ynd ir paider erben ze yrchynde ynd ze sicberhait
disen prief mit meinem insigel yersigelt. Diser sacbe sint gecceug
ber PercktoU der Ober Chamerer, her Stephan von Syemdorf^ die
erbem chorhem, Engelprecht der SuzhUer, Chvnraih, Rudwein,
hemum vonfreising, Jacob von der obem chamer, Lentwein der
Sehreiòer vnd di Juden Crersau, chazday, ysaac, aaron ynd ander
ersam leut di da pei gewesen sint. Dicz ist geschehen, ynd diser prief
gegeben, do yon cbristes gepurd ergangen waren Dreuzehen hyndert
iar ynd in dem yirten jar dar nach, des nachsten Mittichen nach sant
Merteins tag.
E CUrtalam Arekivi m. fol. M. b.
Digitized by
Google
92
Dm UrluMd« Migt ■■• Jaden «la %%Qgta vad timtm gmUigmim jAdi-
•diei ZiBifBM» aUdidi flBir eia Pfiwd wScbeatlieli 8 DMUir.
xcv.
Ckmihé€k von Bher$dorf, Kàmmertr im OwUrrtUk, werUikt den Brééern
Kmirmd mU DUiriek den Hmiit^kén em Ltken m POUekmUrf.
Dat Wien 1. Dee. 1304.
Ich Chalhoeh von Eberstorf, Cham$nerer in Oesierreieh^ Terìehe
TDd tuen chunt alIeD den » di disen prìef lesent oder horent lesen, di
n? lebeot Tod hernacli cbunflicli sint dai ich mit meiner erbeo g;aeteai
willen Tod grost , Tnd mit Terdaditem muete Tod aucli le der leit»
do ich il wol getuen mochte, Terlihen han den erbem leuien Chvn-
raden dem hutitokke vnd $einem prueder Diethreicken md alleo
iren erben paide SToen Tnd Tochtern meines recbten anerstorben
aigens ain lehen, daz do leit do %e PiUckdorfp dai mich recht Tod
redeleich an erstorben ist von meinem prueder pUckolf Chvnraden
von Chiemessep dem got gnade. Dai selbe lehen mit alle der Tod
darciu gehorent xe holcz, ze relde Tnd le dorf» ii sei gestift oder
Togestift, Tersuecht oder TnTorsuecbt swi so ii genant ist, daz han ieb
in Terlihen ze rechten lehen mit alien dem rechte» als man lehen
leichen sol, ledichleichen Tnd Treyleichen ze haben, Tnd alle iren firo-
meo damit ze schaffen , Terchauffen, Torseczen Tod geben swem si
wellen an alle irrsal. Vnd habent mir darTmb geben di Torgenanten
Chvnrai vnd DietreicK zehen March iStiges silber Tnd zwelif pbTnt
wienner phenning, der ich recht md redeleich gewert bin. Vnd dar
Tber durch bezzer sicherhait so secze ich Torgenanter Chalhoeh mich
Chvnraden dem hutsiokke vnd teinem prueder Diethreiche Tnd alien
irn erben paide STnen Tnd thochtern Tber daz Torgenaote lehen da
ze PUichdoff Tod Tber allez daz darczu gehort ze Tolde, ze dorfe,
swie do daz genant ist, ze rechten scherm fur alle ansprach als lehens
recht ist Tnd des landes recht za Osterreich, Tnd gib in darTber disen
prief ze ainem sichtigen TrchTnde Tnd ze aioem offen geczeug Tnd ze
einer ewigen Tostenuoge diser sache Tersigelten mit meinem insigel.
Vnd sint auch des geczeug, her Vlreich, her Dietreich vnd her Otte
die prueder von Pilichdorfy her Fridereich der hutstokk von Newn^
burg, Sweicher von Engelprechte$torf, Otte von ywanttal, Hamreich
der Chamererp Dietreich von Wolfgendorf Tnd ander frTme levt
Digitized by
Google
93
geniiecb. Diser prìef ist geben %e Wirnme^ da Ton Chrìstes geport
warea ergangen Dreuczehen hTndertt Jar in dem vierden iar darnaeh
dM naehtteD Erìehtagea naeh sant Andrea tag.
I Cbtftilwi* ArtUri UL f»l. M. k.
XCVI.
Wulfm§ «tu Trikuiwiliktl •pfert »einem Leibeigenen, Kenrad den Feeh-
ier, iem SHfte (naek ieiner LùMkaufung), mit einem Oeldiientte.
Dti Wien 13. Dee. 1304.
leh Wulvmeh von Triban$winchel Tergich ma taen chant alien
den dì disen prìef borent oder lesent, di nr lebentTnd hernach cbfnf-
tieh sint , dai icb mii meiner kausvrawen vrowen Maczen goetem
wìllen Tnd aucb mit alter meiner erben grnst Chtmraden den vechter,
der tnem aigen geweaen iti, lediek tnd frei lazzen han vmb fvnf
pkwtt phenmng wienner munzz, di er roir gegeben hat, vnd han in
ge&pkert dem got$hau9 vnser vravm %e Newnbureh, also daz er alle
Iar ze sant Micbels tag dar dienen sol yier phenning der rorgenanten
mmzz. Dar rber, ob der Torgenant Cbvnrat, swenn er iz getuen roacb,
den Torgenanten dienst ab cbauffen wil» dea sol im der erber berre
ftrobst Rndger oder swer nach im brobst ist ze Newnburcb Tnd dev
samnang gestatten rnd gonnen an alle widerred. Daz dey red also
atet beleib rnd fìirbaz Tnzebrocben, dar nber gìb icb disen prìef ze
einer sieberbait mit meìnem insigi versigelt. Diser sacbe sint geczeug
ker Wemhati der Pkarrer von Triòanswinchel, her Hainreich von
Sulez, ker fìiedreich der huetstoch, her Wemhart der Schiver, her
kerman ymian %e den zeiten richter ze NeunUmrch, Wemhart der
richier ze dresehirchen, preunreich vndpeter der arnman vnd andar
frrm lent genuecb. Diser prìef ist gegeben ze Wienn, do nach Cbristes
geport waren Taosent iar, drerhondert iar dar nacb in dem rierden
Jar an sant Locien tag.
B Chartalario ArehiTi m. fol. 76. \.
la diaaer Urksada arBeheiiit HeniMBi Tmiaa cnerat tlt Stadtriehter voa
KkttaniMibvrg.
XCVII.
OtU 90% IVienerkerh§r§ diftet fOr $idk und àie 8emen emen ewigen
Jàhriag %u Klogiemeuhurg.
Dai Wien 6. Jftnner lt05.
Icb OH von Wtenner Herwerg hem Aìbreehte» de» Stuch$en
V0n TrtnUmaneiotf Swetier Sun Tergicb ?nd tuen cbunt daz
Digitized by
Google
94
mem fir^we, mem MnMer fir^we Hélam vnd mmm krmeier Hudmmt
vmd ìVeidkarit èie paid %e Nevmburek begrabem emi, ma aueh itk
mit gueten Willen meòter hamafinwen frawem Gerétmdems herm
Weiekmii teehier vam Pkmekensiam mit sam in — Vnser ialdehei
geschaffet md gegebeo haben mser reehtes aigens dem Erbern Gota-
haus TDser frowen xe Newnbureh seeha achfliing pbeoiiiiig geltee, di
gelegen sint In dem darf %e Harraz mit so getaner bescbaidenhait,
dax die Cborberren dea vorgenanten Gotsbauses xe Newnbnreb dnreb
Tnser sei bail» ynd aueb Vnaer Vordern alle iar étg Pliiiislagea
in der Cboteroper ver sand Miehelatag viuer ùuiaek edMen begem
mU VigUij vnd mU $eìme$$ef geacbveb aber» dax die Torgenanten
Cborberren den Jartaeb niebt begiengen, ala nnn geacbrìben ist» so
sol ieb oder mein Haoafrowe de? Torgenant» oder mein nagat Erben
sieb der vorgenanten GQlt Vnderwinden an alle Widerred der ror-
genanten Cborberren Vnd baben in dem rebt, ala icba rnd mein Vordern
gebabt baben. Aoeb sol icb des vorgenanten Gotsbanses Vogt aein
Vber die vorgenanten gnlt an alien nux. Wann dax die Holden, anf
den die gOlt leit, mir alle iar dienen scbnllen an sand Micbeb tag
iwelf pbenning Wienner Mflnzze xe gexngnnsse, dax die vorgenant
gfllt xue dem vorgenanten Gotsbaus ebomen sey von mir vnd von
meinen Vordern. Darober Loben aueb wir an disem brieff Icb vnd
mein bausfrowe firowe Gerdraut di Vorgenant, diselben gOlt den vor-
genanten Gotsbaus xe scbermen Diser sacbe xe einer sieber^
bait gib icb disen brief mit meinen Insigel versigelt, Vnd dnreb pezser
Vestenung so bat der Erber berr, ker Stephan von Meff$$awe vnd
mein Oheim, der vorgenani ker Àlbrehi ir paider insigel xu dem
meinen an disen brief gebangen. Diser sacbe sint gexenge der Erbet
borre kerkaidenreiehderFwrekgrafven Gor$,demaek kerfrubreidk
der kuisioch, damach dniring von Seveìd^ Gentnek kem Ckoln evm^
Dietreiek der Sekher vnd ander frnm leut. Diser brief ist gegebeo
ze Wiemne, da naeb Christes geburtte waren Tansent iar, dreybundert
iar, damacb in dem funiften iar an dem Perbtag.
Orìff. P«rf. (Pr*«. n. Mr. 4S.) Om «nto 8i«r«l >•* Stopliu'' vm M«ÌMa« a«ll«ni«f«l. Dm
svelto Mth«ctkif« Mift b •<•#■ 4r«ÌMkif«i 6diiM« «ìbm Wiii«rk«pr (vU M DmIIìm Im.
««•«•1. Tak. Xnr. a. ITS) «il ìm UaMlirìAt f 8. AlWrtl ftypàMla. Dm Jrilto m4« ait 4«v
UaMlirifl: f 8. OtUaii è» WicMW kwWrf, Mift «ìmi Bla4«Mthili, vi* Urna StjOM lt4S.
Wi DaallÌM 1. «. T. UL a. 9S.
Digitized by
Google
98
XCVUI.
D€ria^€nmAmr§er8(mdirmA hetemgt dm dmrch UlrùA dem SdUttUng
§€9€kehm€m Vtrìtmtf «inet IFetRfcrlMff su RUttémernharg.
Dtt Uotteni. 4. Aprii iSM.
Ich kerman ymian %e den zeUen riekter vnd wir der Rai mti
mmfi der gemam der Stai %e herexogen Nevmbureh — dai der
beschaydeD man Vhreieh der Sehvzlmch von Pùmow vnd $em ekatm
praw Leàkart — ir weingarten an dem Mittereke, dea ein ieoch Ut
Tod leh iwìaehen Sighartetf weingarten Ton paxzow rnd xwiaehen
der Nutmem weingariem ven Tuìn recht Tnd redleieh xe ebanffen
habent gegeben hern Hemrekhen wm VeUiperek der nv ite Wien
fwrger tei vnd eeiner Chon vrowen Gerdruien ymb hnndert pbnnt
ymà Tmb aeebt pbut pbenning wienner mnnxs — md die Torgenante
Vlrieb der Sebreilineb md sein ebyn ttow Leokart babent sieb dea
▼orgeaebriben weingarten reebta ftaniebt getan ynd babent in anf
gegebea, md berman yen Freising der dea Torgenanten weingarten
le dea aeiten perebmaiater war an à^ gotsbana atat, bant in Terliben
barn HainroebM dem mrgenanten. — Diex iat geaebeben md diaer
prief iat gegeben do yen Cbriatea gebnrt ergangen wam Taoaent iar,
drerboadert iar md in dem fVnften Jar dar naeb dea naebaten Snnn-
tagea mr dem Pabntage in der yaaten.
K CUrtaUri* AreUvi m. M. M. a.
XCK.
Mm§er 9#fi ìhutàtf ver^ebd 9eimen Wemgmrten %m Nu$$d9rf dem Prefd
ttmdger, teitiem Bàrgem^ bei den Jmée» Ahrmkmm mnd Ptdtrmm 9en
Si. PòUen.
Dtt Niutdorf n Pfiagtt«ii 1305.
leb Iktger van Nussdorf — daz der ersam herre ker Buger der
BrvM v&n Newnòurek mein porgel iat worden bincx Abraham vnd
PaUrrnm den Juden %e $ani PÓlien Tmb TÌereiieb pbmt pbeom'ng
wienaer monete» di ieb den aelben Juden gelten sol — md fur disel-
bea pbenning ban ieb mit gutem willen meiner hauevrow vrown
Àgneeem dem mrgenanten berren Brobei Bugem le phande geseezet
BMiaeB weiagarten an dem Nwnperg, daa ist ein ball>ea iocb. — ver-
aigelt mit meinem inaigel md aueh mit dem inaigel bem Otten dee
Digitized by
Google
96
$dtendkeH, der de$ vargemmten weingariem perchmmtier iti —
Diser sache tint gecseug her PerektoU van M$, Ckarkerrze Newnr-
bureky Jokam von Nuezdarfy Bmger v&h der keiHgem $My Durimà
von SevM, vnd Alkart vm ChmUferg md VbrekÀ der Sekreiber.
Duer prìef iit gegebea %e Nwuhrf da mcIi Chrittea gepurt warea
ergangen Taosent iar drerhundert ìar darnaeh in dem fraiften iar io
den Teirtagen xe Phìngsten.
I CiMrtaltrfo ànkM UH, M. 11. k
C.
Pr&p9Ì Rudger Vhtt vn NieUu dem B$el den Zékeni vwn SeOwumtdmf ehi.
Dai Klottoin. 81. Oet 1305.
Icb Iifyela der E$el mU eampi meiner Ckemnen vrowem Eie-
peten — dax der Eraam man ber Rudger Brohei %e Newnbwrdi Tea
TDS geloaet bat Toib aebzieb pbTot phenniog wienner mousse dem
zehent %e Sabnaneierf^ der rnser paider leibgeding was fon dem
GoUbaas xe Newnborcb — Diser aaebe sint geeseng di ersamea
berm Siephan von Mey$eotce, her Herman der Mareehalck pam
Landenbereh, ker Weichart von dem Topele, her VlreiA van dem
Gereut, herfridreich der Huietock^ her Ortoìfvan der heiUgen eimi,
her Vlreich von Riczendarfy her Wemhari der edUver, vnd her
herman ymian ynd aoder frum leut genaecb. Diser prìef ist gegebea
ze Newnburch, da oach Chrìstea geportte waren Tanaent Jar drey-
bundert iar dar nacb in dem fVmfIen Jar an aller beiligen abent
B Ckartalari* InkM U. f»L Tt. h.
Den Zehent lu Salmanntdorf batte Prepei Pibo 1179 an Heuiena dieten
Graecus de Ala Terìiehen.
CL
iVtcIaa der Bui vernini Mmrmedkem^ dem Jmden ven Wiem eehme BtwUmm
gen %u Baum§mrtem.
Dai Wien IK. Jinner IMA.
leb Nyela der Esel — dax icb gelten sol Marutdien dem Juden
%e Wienne dreiczehen pbrnt wìenner pbenning da Ton disem hentìgeB
tage gesuecb auf get auf iesleich phtnt seeba pbenning alle woehen
vnd ban im da fur xe pbande geseczet allea mein goet, dax ieb haa
Digitized by
Google
97
ze pawmgartem, ilio betehaidedeieli, é«B idi mehtet uéht H mit
M schaffen haben sol weéer mit dienst» Boeh mit sleare aoch
mi! ehtÌDen saehen, die weìle ei des yorgenanteD Manud^
pbant ist, Tod bsD in le beszer sieberfatit ze samt mir gesaeset
hern Ckvnrai den Ckyburger — Hit den geczeiigeii« die ber nieb
gesebrìbeii stent Daz iat her JHetrekh wm PUiMarf, der Mar'
ukaidit her Ortolf von der heiUgen $taip her Meinkart derpaàk
Miuckt Genamy kdnel die Juden ma ander finiroer leni genoeeb.
Diser prief ist gegeben te Wienne, da yod Cbristes gebortte waren
ergangen DreTCzebenbmdert iar dar nacb in dem secbsten iar an
dem nennten tage nacb dem Perìcbtage.
B Chtftalwto awaIfMiii. DL M Ù. a.
cn.
Akt FrùàrUk v*» JTrMiMiAiii^er revtrriri der JéhemmifcafdU dem
jeMiek eem dem nem§dumftm Amm %m Ehtienmàwrg s» ltki§md§m
GeUdieiut.
Dtt Klodeinenbiirg 7. Min 1309.
Nos Fridericut mUer acume Divina Jbba$, totns^e ConTentns
monasterii in Chrememumier ordinis Sandi Benedìeti Preftenv
nniTersis presencium inspectorìbus declarantes, qood nos apnd
Herrandum et Vbrieim camifiee$ in Newbwrga CUmtiraU residentes
domos et areas ipsonim sitas ibidem et positas prope macella» perti-
noDtesqne dotis titolo Capette marmoree SancH Jnikannu BofHaU
imOn^ de beneplacito et consenso beniTolo bonesi Megitiri CkemrméR
eimedem eapdle reehrii rito et radonabiliter prò nobis et OBonasterìo
nostro data peconia compararimns nostris applicandas Tsibos et jnre
eropbitcTtico, qnod Porcbrecbt mlgariter dicitnr, Salris diete CapeUe
inribiis jnrisdictionibns et bonorìbns pacifico possidendas^ annumn
eenewn» videlieei Sepiuagòiia denario$ Tsnalis monete, in festo sanctl
Martini Episcopi memorate Capello et sois rectorìbns, qni prò tempore
fiieriot, de predictis areis solutori. Quo neglecto statuto termino penam
debitam joxta ipsios Loci jura et serratam antiqoitus consuetndinem
statim incunimos occasione (excusatione T) qoalibet cessante et remota,
in cojus rei memoriam et Cautelam bas inde conscribi fecimus li<teras»
et SigiUmrum nestromm appensione muniri. Ego Magieier Chunraduip
Beder Cappelle eupradieie premissis consenciens recognoTÌ, Sigilli
Wm»m,JXf. 7
Digitized by CjOOQ IC
98
mei tesHmonio appont$ presentìbus et appeDso. Adom et daton
Neufiburge Anno Domìni Millesimo trecentesimo sexto, Nonis Marcii
Orif. P«rf. (ProU S. N. 9S.) Drel hiatMie Siff«I. Dm trtte «ia «v^m ma 4«
UaMlirifl ! t 8. Friderioi Abkatit Mouit«rìi U Cr«BMTMter s J«r Akl ia UrckUskCB Oraat*. U
sub il der reehtca Baad, die link* taf di« Bntt f«I«fl ■■' das Haapt ait daca lippcbci
(aieht Biit der lafel) bedeekt, liUt aaf den Thraateaicl, aa dtaaaa akarOTi TMìm rcebla dei
Kopf eiaea Haadet » liaka der eiaes Sehweiaee kcrTarrafi. Daa sveH« Sicfcl iat j«aca daa Gaa<
Teatet, eathaltea ia Hnber Tab. XXVII. a. 1; aar liest «aa bialcr dea Kaieradcat 8. Afaplai
Mr. Das dritte Siefel , kleiaer aad orai, iel jeaet Kearad'a «ad aetfi d« kefl. Jakaaa dai
Tiafer ttehcad, ia der Hakea Haad eia Lana, Toa aiaea Kreiaa eiafcaekUaaaa (wù ìm laW
T. VUI. Nr. 4)» ia rothea Waebs.
Ùber die sonstigeD GGter, welche FViedrich Ton Krenwnftiiitar datMlÌM
Jahr seinem Stifte erwarb, vergi. UrkuDdenbuch far die Gesehiebte dei
BeDedictinersiiftes KremsmùDster , Wìen 1852, pag. 169 tqq.
CHI.
Die Banmgartner geben dem Stifte da$ Eigenthum emer QtìUe ss
Schime9Ìorf,
Dai 8. 1. 12. Mfire 1306.
Wir Weychart von Pawmgarten vtid ver preid vruer haus-
vrowe vnd Hainreich vnd Fridrich vnd Hartneid — daz weyclum
der Erber man von Valchenstain mit frumer leut gewizzen redleicl
vnd recht gechauft hat sechs Schillìnge geltes vnsers aygens da^
Schirnestorf 2iuf einem halben lehen w'ider Dietreichen denJeuckar-
ten von Erpurch — Wir Weychart habent aufgeben die aygenscbafl
der vorgenannten sechs Sehilling geltes wienner Munzze daei
Schirnestorf — vnser vrawen sand Marien der heiligen choiugiiUM
vnd ir dienern der lobsamen samnvnge des chlosters ze Newnòurek
— Di geczeug diser sache sint hie geschriben. her Hainreich der
het^e i^on Liechtcnstain , her Chadolt von Pawmgarten, her
WiUchulm vnd her Chadolt von ClemencZy her Chvnrat der
hertnit, her Otte von Sireimcvrt, her Dietreich vnd Otte wa
Stiìzcnhoven, Chvnrat der durst vnd Stephan ze valckerutttÙL
Do daz gescliehcn ist, do sind ergangen von Christes gebnrd
drewzehcnhvndert Jar, diir nach in dem sechsten Jar an sand
Gregorii tag.
E Cbartnlario Claostroaeob. HI. fel. 110. a.
Schirnestorf; cin in dor Pfarrc Falkenstein geleg'enes, nuo eingegangeoei
Dorf. Ct\ Cod. Trad. n. 348. 4Ul.
Digitized by
Google
99
CIV.
Ulridk von Merkenttem gtbt dem SHfte einen Oeldiientt »u NUdet'
HolhArunn.
Dtt Klosterneuburg 11. Mti 1306.
Ich Ylreich von Merchenstain — daz ich dem erbern Gotshaus
fnser Trown ze Newnburch durch got vnd durch meines vaters sei
willeo Tnd ander mein rordern gegeben han sechs ynd dreizzich
phenning gulte auf acchern Tnd auf wismat di gelegen sìnt ze Nidern
Holabnmne, also daz man dem vorgenanten gotshaus die vorge-
niDteo phenning alle iar ebichleich da von dienen soU dar Tmb daz
maodes vorgenanten meines vater sei vnd ander meiner vordern sei
io dem vorgenanten gotahaus mit gebet gedenchen sol. Dar vber
le ainer steticbait gìb ich disen prief mit meinem insigel versigelt.
Diser prief ist gegeben ze Newnburch, da nach Christes gepurte
waren Tausent iar drevhvndert iar dar nach in dem sechsten iar an
dem auffart abent.
E Cbartokrio Claastroarob. III. fol. 75. b.
CV.
Prfpt( Btrtold be%eugi die durch Johann von Nutsdorf geschehene Schen-
kung eintM Burgrechtes %u Ottakring an das Siift.
Dat Klosterneuburg 11. Juni 1306.
Wir PerktoU von Gotes genaden Brobst, Eberhart dar Techant
mit sarot der Samnung der Chorherren zu Nevnburch Tiicn chunt,
vnd vericben daz Johannes von Nuzdorf vnd se in Clivn
frowe Gerdraut gegeben habent durch ir sei hall nach ir
paider Tod vnserm Gotshovs ires rehten Pvrchrechtes ze Otachrhuj
Drev phvnt phenninch gulte aufHolden vnd aufweingartcn, di man
TBS alle jar dienen sol an sand Merteins tag, dar zue dreizzich hiiencr,
der man alle jar zwelve dienet ze weichnachten Nevne ze Ostern, vnd
Nevne ze Phingsten — — Diser red ze ainer ewigcn sicherliait
geben wir disen brief mit paiden Insigeln versigelt mit disen
gezeugen, di hie geschriben sint. Daz ist ber Wernhart der Schìrer,
her Vlreich von Chritzendorf, die ziren Ritter. Dar nudi lliul(jcr
von Nuzdorf, Durinch sein aidem, Gervnch hern C/ioln svn. Tazze
9ein hruder, Wisent von Egenbnrdu Penthart, Orto/f der Ihtct-
ttoch, Rudger von der Heiligenstat, Chvnrat der Sehirer vnd
Alhart von Chalnperg, Diser Brif ist gegeben ze Nevnburehy Da
Digitized by CjOOQ IC
100
oack Oiristet gep?He wuren ergugen taosent iar» Drefliiiiidert itr.
Dar umA in dem seduteli iar an Sand Barnaba Tag.
Oi%. POTf. (PralM. m. «r. m.) Aa P«rgMtalt«rd«M kiafi ìm •kmMm «Am k«kaul*
CifUtlrittil Mi ìm te fwtfttn BmUii, i^r b aitMr UrkMÌ« m»nk «b mMm> «naMal.
Aaff 4m «UMfW Siic^ imilii», b g«ftm WmK «tmM^ «r MiOTkdb b lnl«M4M> Stri-
l«^t thmkM «takl liiàs 4b Mlifab Jih<^w , ttgcMUtlt T«ii«a k«nic«« «tble, rcifcto 4«r
f«rfclUÌg««J« Ih«1 aOfbl, b *»r IbkM ImÌ eb* LOb Inc«a4, «• rt«fcb ■■§— a mUhémi
iMt aifitwgiaib. mt Mb T«rglag«r, m «iblt iMlk «r b Um Ufi Mf Mb«a WaUtag
(AMmblb B. M. T.) H. Min ••.
CVL
JVhpìI llBihfr htMtÌ0Ì utétr hetdwHmicn B€iiii$mtkgen 4en Kàmf tùut
Dtt Klottmtabirf 7». Jnii 1S08.
Noe Budgerm Divina mkerueUme Prepatiiui, Eberharébu
Deemuu Totnafoe ConTeAtas Ecclesie NefDbargeDsis, Notom esse
Telaams presendom iospectoribus Tniversis preseatibos et futurìs,
Qaed bonerabiUs Domina, Domioa Gerdrudii uxar quondam Eertmdi
hane wtemarieMagisiri Curie nottre de Tolnntate nostra et lieenda,
nec non de omniom beredum saorom coosensa Dwmtm 9uaM tOam
intra maros dmiaiit Nefmburgen$i$, quam a nostra Ecclesia Jore
GìtUì» qood Porebrecbt didtur» possidebat» tendidit Venerabili
in Cbrìsto Patri Domino Friderieo MbaH et $uo Canvenhd in
Ckremtmvntier prò- THginta octo talentis Denariorom Wiennensis
BBonete. Profitens in nostra presenda» qood eadem pecnnia sibi sii
integraliter persolota. Nos itaqne eontractum boiasmodi ratom et
gratom babentes dictam domnm post resignadonem ipsios Domine
Gertradis prenotate» snoromqne beredom ipsi Domino Friderieo
abbati predicto et sue Ecdesie in Chremsm?nster coocesnmus et
donafimos Jore simili, riddieet Cifili, qnod Porebrecbt didtar,
perpetoo posndendam, Sdris omnino condicionibns infra scriptis
Tiddicet qood de ipsa domo prenotata Nobis nostreqoe Ecclesie
doobos termims in anno, sdlicet Testo beati Georgii qoinqoe solidi et
feste beati Martini qoinqoe solidi denariorom Wiennensiom perpetuo
ministrentor. Qood si per ipsom Dominom Abbatem predictom Tel snnni
soccessorem qoemcomqoe qoocónqoe modo neglectom fberit, dd»et
secondom Jos terre Aostrìe et consoetodinem per ipsom Dominom Abbe»
tem sepedictometsoomconventomomni occasione postpodta emendar i.
Vt aotemdrca contractom bmosmodi.et nibilominos circa donaeioiieiB
et concesdonem fi^tam a nobis omnis efitetor calompnia in fotnmiiiy
Digitized by
Google
101
prasentes Utterts Eedasie io ChremsmiTiiiter deduniit sigfllorum
nottromm maniiiiuie robontas. Huiiu rei testet sant: Dammus Fri'
deriau plebanus de Chemnaien, Damimu Vlrieui Ruffka, Dammui
Bugeruè de Sieutz Judex NetnburgemU y Damimu Wemkardui
SMfiro Offtckdkf Domimu Hermama Ymum, Ihmùm» FZrìciM
de Chrieienderf miliiei, Preterea DvringuM de Seveld» €hmiheru$
de Mavrpergy Gervngui et Tozzo fraire$ filii quondam Domùd
Choiomip Dytericm Schifro, Hermanus de freieinga, Tritiratmu
de Àichp PertholduB de Otstorf, Chvnrad de Lavtterbaeh, Albero
Bvrmvnt, Friderictu et YlricuB fruire» deAieh» et juam pluree alU
fide digni. Datum Nevnburge anno Domini Millesimo Trecentesimo
sezto in die beatorum apostoloriim Petri et Paoli.
Orit. Ptrf. (R«p. T«c Mr. t7. M. II.) Me Mkoa frtt«r k«MkritkMM Si«t«l im
Der Sttdtrìeliier, Bitter Rodger tod Staai, ersdieivt hier sum entra Male
Bi dee Kloeteneobvrger Urkiuuleik.
Darch die Obergrìffe der ni Klosteineaburg aageeiedeltea Predigerordeee-
Brflder Torsiehtig gemaeht, httie dee Stifl sieh toh dea nea aageeiedelteB
Aogttstiiiern 1304 (Fischer II. 320) eineo Revers taattellen laeien, date
eelbe jedes Eingreifees io die SeeUorge sieh enthaltee wùrdeo.
deiehee Terlangte and erlangte et von dem Abte in KremtmOiister,
wie die felgeode Urfciude uter gleieben Datm mit der friherea ueweiil
cvn.
MFHeériek vanEremimAtuter ver^idUei aufjede Se^torge bei temem
neu erkauften Hofe in Klottemeuburg,
Dat. Kloatemeuborg 29. Juni 1306.
Nos Friderictu Dei grada Abbas Totusque Conrentus Eeclesie
m Chremsmvnster constare volumus tnifersis presentes litteras
iotuentibus tam presentibas, quam futuris. Quod Nos de farore et
licencia Venerabilis pairis Domini Rudgeri Prepositi Totiusque Con-
Tentus Nefnburgensis Ecclesie consensu Domum quamdam sitam
intra moros cintatis Neynburge propria pecunia emendam compara-
fimos» quam non licet nobis modo aliquo ampliare, nec in ea oraio^
rium^ Capelloni vel attore aliquod edificare^ nee in eo vnum de
nostri» fratribu» locare p nee qiUcguam in ea operwn focere,
quod diete Eccleeie po»»it generare diependium, nisi super omnibus
biis, que dieta sunt» Prepositi et qui prò tempore fuerit ipsiusque
Conreutus farore habito et licencia speciali, sed empcio aree adiacentis,
qoe ad predictam domum annuatim Tredecim servit denarios nobis
Digitized by
Google
102
ab ipso Preposito predieto et ano ConTentu tantammodo indulgetur. In
Cuius rei testimoniam presentes litteras NeTnbargeoAi Eecleaie
dedimufl nostrorum sigilloram muniinine consignatas. Datam Ami-
burge anno Domini Blilleaiino Treeenteaimo Sexto in die beatorom
Apostolomm Petri et Pauli.
Orif. Pttf. (Bey. T«t Nr. ». Hi. IM.) DÌ« Biftì è- JLktf Fri«JrM «14 mÌbm
CmtmIm ■■ P«rfuiMl«lr«ifM.
Der Propst Rudger sttrb in dieMm Jthre am 20. Noveaiber nach Angabe
dea Todienbuehea; da aber action am 11. Juni aein Naehfolger Bertold ala
Propat auftritt, acheint ea, daaa er frflber reaignirte. In der Torliegenden
Urkande wìrd er denooeh ala Propat angefUhrt, weil die bezAglieben Ter-
handlangen nnter ihm iii Ende gefnbrt wurden, htngegen die Urknnde erat
apftter naeh aeìner Reaignatìon anagoatellt wurde. Àhnlìelie Terbiltniaae
finden aicb bei Linek Amalea Giare?, ad un. 1381, pag. 807 and Fiaeher
Sopplem. alter. Pari. YI. p. 86.
Dieaer (erate) Kremamflnaterliof lag dem Chorfranenatifte ad a. Magda-
lenam gegenOber.
CVffl.
Die Baumgariner gében dem Stifte et» Lehem «» SMmeeiorf,
Dai 0. 1. U. JttU 1306.
Ich Weychart von Pàwmgttrten vnd mein kausrr&we verPreid
vnd vnser erben ver Gedraui vtuer toehier, vnd Hainreich vnd
Hertneid vnd Fridreich^ vn$er svne — Daz wir baben aofgegeben
rnsersTreyen aygens eingancz lehen zeSchimestorfmìi zehen schìl-
linge geltea wienner phenning, di auf dem lehen dienst sint dem Chlosier
%e Neumburch, der erbern SamnTng Tnd Stiflfng der beiligen chmiginne
sand Marein aygentlich zehaben, alsr daz wir forbaz cbain recht zn
dem Yorgenanten leben baben scbullen, an ala ril daz man alle iar ze
drein Pantaydingen yon der yogetey besonderleich ie drei phenning
dien schol. — Des ist geczeug herSeyfrU derpharrer von valchen-
siain, herr Hainreich von Liechtenstain, Chadoli vnd Willekabn
vnd aver Chadoli von Pawngarten, her Weichart der herinch
Tnd manicb ander pider man. Der prief ist geben nacb ynsers berren
paerd «ber dreuzebenhyndert iar, dar nacb in dem secbsten iar an
sand Jacobs abent.
E Chartalarìo ClaMtraMok. III. liO. h. ■■< Orìf. Pffrf. (Bep. Tel. Ut. 1. M. S13.)
Dm rasd* 8i«fel bìI ^r Uatcbrift 8. Weiekardi àt P«B«ri* Mifl ia «itMi drviMUfM
SeliiM* Bwrl Biadta, wi« gì* ia JMen d«iKwirad Lcmkacr b«i Oaelliai KsMrpt. Ocacal. Tab. XI.
M. iti «ra«litÌB«a. Sekiractdorf Mlbsl fek«rle ia die Pfarrt dea ala Zeigea TorloaBeadea Sfjfrird
TM FaUeaaUia, wie aaa ciaer al{ftU«kM Urfcaad« de aaao 1497 aidk crfikt.
Digitized by
Google
103
CK.
FiUwmi de9 Pa$iamer Biiehofm IVemker Uber cine Urkunde dei Komeu-
har§er Ffkrren Ulrich von Neidau tu Bem^g auf da$ Zehmtrechi de$
8Hfte9 «M Bmendorf,
D«i Klostarneiiburg 28. JoH 1306.
No8 Wemkerua dei grada EccUne Pataviensis episcopus
presentibiM eonfitemur, dos ridisse literas sìgìllatas sigillo Virici de
Neffdaw pUbam plehii in Newf^rga et universitatis cìtìuid ibidem
due reprehensione qualibet in bec yerba. Ego Vlricus dictus de
Nefdaw plebanui eccleeie sancii Egidii in Neumburga vna cum
vmvenitaie cimum ibidem Dotum esse cupio presencium inspectoribus
▼mrerais presentibus et fìituris, quod a tempore predecessonim
neonim et a tempore doroioi Nycolai bone memorie quondam Newn-
bsrgenm ecclene prepositi, qui de sua liberalitate et gracia pre-
dietam michi contulit ecclesiam, nec non a tempore cuius non exstat
memoria, due partes omnis decime intra terminos parochie omnium
grsnorumy dueque partes decime vini in plano, quod dicitur
Ehm, in Enczensdorf superiorem cameram dominorum meorum
de Newnburga respiciunt omni iure et tercia pars eiusdem decime
omnis grani et vini in loco predicto ad ecclesiam sancii Egidii
pertiaent memoratam cum omnibus munìtis decimis preter decimam
agnorum, cuius similiter duas partes predicta coUigit camera supe-
rior, et tercia ad predictam ecclesiam parocbialem dinoscitur perti-
oere; Tolens ergo gravaminibus sepedicte camere caucius preca-
vere, ea in quibus ius decimale michi compeciit, sana super hec
deliberacione babita presentibus annotavi, ne ecìam aliquis in ipsam
ecclesiam succedencium manum ad vlteriora extendere debeat, audeat,
Tel presumati presentem literam ipsi ecclesie Newnburgensi conscribi
feci et eam mei sigilli nec non sigilli dictorum civium de Newìi-
Imrga munimine roborari. Datum Nevmburge Anno domini M**. CCC^
Sexto. VI. Idus Julii. Et nos ad ulteriorem firmitatem eandem rege-
strari roandamus literam et nostro sigillo muniri. Dot. Patavii Anno
Dai. M*. CCC». Sexto. V. Kal. Augusti.
E Clurtalario CUmItoo. III. fol. 70. b. and Orig. Perg. (Rep. V.^t. Nr. 3- f. ^49.) Die
nat«Mkalt«te Urkaade lelbit ut anf Pergameot (Rep. Vet. N. 3. fol. 249) uod hat iwei ruDde
M Per^uieBUtreifem hiageadtf Sie^el io gelbem Wachs. Das ente (gebrocbeo) ttelU eiotr Stadt-
•aacr ait eia«B Tbort dar, dariiber drei Thùrme, tod deDco der in der Mitte hoher «• mporsteigt.
UaMbrift: eirion ia If««Bbnrgli. AqF dem andern erscheint eia l.amta mit der Kahne, worio
4a» KrcaieaxeìcbeB. UnuebrìA: -f S. Virici Plebani r<leTuburg(.-Dsii>.
Digitized by
Google
104
ex.
Wenur, BUA^fv^m Fatami, 9ihi àem Stifte im» PrMUgimm cine* AetM-
mUtuTé» fir dm E9f su Wien hii %mr ErhMmuu§ emer CmpdU.
Dtt Pmmi M. Mi 1309.
Wémherui dei grada Paiaviemm écdaie epi$eapu$ dUeeio
m aniù firatri Budgero veneraUU frepetUoeeéUmNewnbwrgenm
sabtem et sineeram io domino karitatem. Vt eo ferreneiuf dÌTÌao
eoltiil, preaertim eelebrandis miasia, ioaiatatia quo comodiaa ad hee
ae faealtaa obtnlit dileccioiii yeatre, auctoritate ordinaria indolgemna,
et in hiia aeriptia danna lieeneiam» né m Caria ve$tra Wienne ia aUa-
ri 9iaiic0 in mnndo loeo, qnando vebia plaenertt, mi$$am dieaiii
donee Tobia deeena oratorinm eonatmatia. Datum Patav. Anno DnL
MiUeaìmo Treeenteaimo Sexto Pantaleonia martiria.
B f^Tlaltrit AnUfi m. Tf. b wi If . M. at. b.
Da ÈM AaMtelhngttafe baraiU Bertolé Praptt wir» iti dit Adilmug
Radftr*t dtdardi «i trklirea, datt tr aoeh wlkrtBd teiaer Rtgienmg 4ie
Bitte aa den Ordinarìnt garìehttt htttt, dtrta ErfSUvng hier ertebeiat
CXI.
Sdkwetier Ej/Molt iieMeiiierin ier BikuéHmtn %m WUn, reveniri dem
SHfte Kh9i0rmemhwr$ die Zék€ntffiMì§keH ikrer Wdm§aHm.
Dai Wien 7. Stpi llOe.
leb Swetter E^$al^ Maisiròme des Ordem der FaetM $and
firatm^zen mit aamt der Samnnng meiner Sweater xs Wieime
Tnen cbont Dai wir tod dem weingarten, der da baiszet der
Jordan, den vna fìrawe Irmgart Weigpoie» wiiib durcb ir sei willen
gegeben bat» md auch ron alien andem weiogarten, dj wir yil leiht
hemaeh gewinnen, di in aeiner piet gelegen sìnt, dem Gotahaoa rnaer
frowen se Nemborcb an alle wider red zehent ynd aueb Percbrecbt
alle iar geben sebolen. Getehicht dar aber, daz wir vii leiki ker
nach von Rom prief gewinnen, da von wir vbrich wolden $eÌH
ze geben den vorgenanten zehent vnd Pérehreeht, dij ichulen
nicht heìfsn, noch frvmen. Wir scbulen dannoch, ala Tor gescbriben
iat, alle iar dem Torgenanten Gotabaua dienen xecbent md Percbrecbt
an alle widerred Ton dem Weingarten» der da rorgenennet iat, ynd
aocb Ton alien anderen Weingarten, dj wir tìI leibt ber nacb binder
dem aelben Gotabaua gewinnen. Dax der red alao atei beleib ynd
furbaz Tntzebrochen, dar yber geben wir disen brief le einer ebigen
Digitized by
Google
lOK
•ieherliait mit viiserm insigd Tersigdt, ynd dareh peiier sieherliait
habaa wir gepeteo den Ersamen mtnìHem Vlreichen Pei den Prue-
iem dai er sein losigel zu dem TDsern an disen brìef bat geleit.
Diser brìef iat gegeben ze Wienne Da naeb CbrUtes gepTrte
waren ergangen Tauseot ìar, Drev hundert 'ult, Darnaeb in dem
•eehateo iar an ynser frowen abent, ala aie geporn wart
Or%. F*rf. (B•^ IH. Nr. li. fot Iti.) Dm «nlt mi» Si«ff«l a%t tla MhnitMiJts
a«tlicM Thkr. dam Hui« ikall«k (TÌclUlelit RakaditiMMor T Un Maria IfTpOaMt), oberUlk
dM ■••• wmà éU U— fcriit» 8. 8«r*ra« PwitMdaB 4t IHmu ; ià» iveite 4r«ic«kif« •!>«■
giaigrilM énUm mU iì* OMdtfiflt 8. Tirici Ì1U 6rilbab Magfalri MimH.
So weit meiiie Kenntiiiit reichi (die freilieh bei dem Mtngei TÌeler
ffilfunittel eine flbertoi besebrfnkte iti), dArfte diete Urknnde die ersie tob
dei Basferioen io Wiea bekannte tein (ef. Fischer Noi brer. Urb. Yiodob.
P. L CIVL iweìte Ansgibe p. i84), wenii niobi rielleiebi der Aosdnick
itit friMif f ea a«f ClarieeeriiieB hindeutet, wo dann Byttl die ertte Meittorin
dee 9L ClaraiUoeteri wire. Dtgegen sprtebe 8ber wieder die BeieiebBang
«Meiatark*, da in S(.Cltr«Bkloeter die Yeriteberìneii ÀbUeeÌBei genaBiA wirdeB.
Ulrìcb iit TÌelleidit der Sobn Cbunos tob den mioBerB Praedeni, der io eioer
fribereB Urkonde (N. 34) ood bei Flecbcr p. IL eap. lY. p. 68 Torkdranit
Ober doB Orden der BOaterìBeD et Henrion-Febr allg. Geseb. der
MineheordeB L 419.
Der enrlbate Webgarten Jordan erscbeint im J. 1514 im Beaitie Ton
HaM8 WHtU B. K. Mijeailt Seeretarj.
cxn.
Rmd§er'§ vow 8tmtMf Siadtriekier* von Klottemeuhurg, OerickUhrìtf Hhtr
dem TéinMag CkrUHam't vn HeiligentUuU.
Dai Kloatomeoborg 1306.
leh Rueger von Simwt, ze den zeiien Riehter %e Neunbtirch
Ckioeierhalòen, Doen ze wizzen alien den, die dieaen prìef sehent
oder hTreot leaen, die N? lebent oder ber naeb cbioftìcb aint, Daz
9ru Jemte von der keiUgen stai eklaU vm ir wirtes Dot Chrietanee
kmez Ckmtraten de$MeisHere$ vme von der heiligen itai, vnd chimi
9V iang, vnez im ckam mein vurbot Do er des in warde, do cbom
er fur mieb mde fur die erberen pyriger in dev scbran, Tnd antburt
ir mit forsprecben. Do ward im ertali , er scfavlt sicb bereden, do
bere! aieb der rargenant Cbfnrat, dea Torgenanten Todealages
Reeht mde Redeleieh an gabe, md an alle pbenengen» ah rechi
tei der $iai, vnde auek dee Landes rnd auf de? rede, daz er furbaz
flielier beleibe Tar mir, mde var alien Lftuten vnd Tar alien Ricbtern,
So gibe ieb im mein prìef are dnem aicbtigem yrcbmd» vnd ave
Digitized by
Google I
106
eiaer ewigen festnmge venigaHaii mK mebea Sigei. Vnde mit den
erberen seTgen, die lier naeh geachriben stent: Jacob Vartier^
Gerbot^ Otto Evmmel^ Hamriek mouly Fridrteh encp Frederick
kiezman, Ortwein MariaMer, Mram bef der Tvenaowp LeypoU
uoieeken den wegen^ Gerkart, Otto Sveter, Hémriek von La,
Tnd tnder firumen Liut genyege. Disev beredung iat gesehehen, do
von christes geburt ist ergangen DreTzehen bundert Jar, dar Naeb
in dem Secbsten Jar.
Orit. P«rf. (B•^ IH. Rr. 41. M. Iti.) DrtiMkitM Uféi ali éw CÉMthriftt 8. ■■{«ri
i« 8UTS. ÀM iw 8teil« àu KrewM (f) tb Makctokiffr Btwm, Ou «Wrt r«M 4— 8i«f«U iti
•riMkM, aie utor* Hilfle rtrtMl» Jle tfai* Uafl Mkrif, «i« b«i H«b«r Tak. DC Mr. 16.
Dtt Reehi des Blatbtmiet baite die Stadi Klofteneobnrg roa Henog
Albreeht 1. 1298 erhtltea.
cxm.
Kéurmd der Hàrwmrkter, EmbeteUter in ùderreidk, hettHigt, émm Hm
Preptt BeriM ien CMUiengt ven mùmm He fé su Bknker§ Uee enf
Dai WIen 26. Febniar 1907.
Ich Chvnrai der HuebnuUeter yergicb Tod Tuen cbTDt
dai mir derErsaro Herre Brobet BerthoU vonNetnburek yod aeineo
genaden Sechzig pbenning Dienstes, die ich dem Gotsbana le
Neynborch dienen schrlt von meinem kof %e Himpereh, se mdDeii
tagen gantzieich laizen hai. Hit ao getaner besebaideobait, Dai ber
nacb mein Erbea, oder Swer den aelben Uof nacb meinen tod ione
bai, dem Gotsbaas se Nemboreh alle lar dayon dien Seebiieb pben-
ning wienner Hrnize an alle wider red. Diser sacbe ze einer ebigen
sicberhait gib icb dem Torgenanten GotaboTa diaen brìef mit meinen
inaigel Teraigelt. Diser brìef ist gegeben ze Wienne, Da nacb Cbrìatea
gebyrte waren ergangen Taosent iar» Drer bundert iar, darnaeb in
dera Sibendem iar des nabaten montagea nacb aand Matbie tag.
Orif. Perg. (Bep. TeL Rr. S. fU tU.) 8«kr UeÌMS rmmi— 8i«f«l ia rcth» Wsebs.
Dai irci«ekif« Stkili mì^ riaca Grtif, wit jeaea Ulri«b*a t«« Jakra IM6 wbì Ckiia«*a vmi
Jalirt 1S82. Uaiclirifl: f 8. Cbri Da Baraaralit.
CXIV.
Statut dee Paaauer BUekefee henOgUdk de» Cherfrmmemtiftee.
Dit. Ebersberg 1. Jali 1307.
Wernheru» dei grada Eecleeie Paiavieneie epieeopue diletto
inXsto fratri domino Perhtoldo venerabili prepoeUo Newnbnrgeneim
Digitized by
Google
107
eedene salotem et dneeram in domino karitatem. Com fides aposto-
Kea perieuloso et detestabili Monialiam stato!, qui extra saa mona-
steria nonumquam per habitacula secolariam personarum discorrunt,
profidere eapiens statuerit constitucione irreflragabìliter yalìtura,
TDÌrersas ac singulas moniales presentes atque futuras euiuscumque
slot religionia yel ordinis in quiboslibet mundi partibus existentes sab
perpetua clansora in sois monasteriis debere de cetero permanere,
exeeptis eertis casibus, quorum quidam yestras moniales non tangunt,
qnidamque raro contingunt, et alibi cayetur (cantatur) sub pena exco-
mnnicacionis, ne de cetero aliquis quamcumque religionem tacite yel
eqiresse professus in scolis yel alibi temere habitum sue religionis
dimittat, dileccioni yestre in yirtute sancte obediencie firmiter comit-
timus et districte mandamus, quatenus circa conyentum Monialium
yobis subiectarum mandata apostolica diligenter seryaturi ex nunc in
antea nuliam de yestrìs emittatis yel exire sinatis monialibus, in quo
usqne ros deliquisse cognoyimus, sino nostra licencia speciali, utpote
qui de causa buiusmodi, utrum sit racionabilis prò tali exitu, cognos-
cere rolumus iudicio racionb. Datum Ebeisperch Anno Dom. M*
CCC*. septimo Kal. Julii.
Orig. P«rr. (Btp. Ytt. Nr. 4. f«l. SS) «b4 Chwt«l. Arekivi III. fol. 140. b. Dm m
fisca Perfta«at«treifeB kisfcade Siegel iat abfcbildct bei Haber Tab. TU. Kr. S.
Di« Urkunde beiieht sich aof Bonifaz YIII. Constitution Tom Jahre 1298,
wddM aùt dami Worte : Parìeoloto beginot (Tit IVI. de stai Regal. in VI. C. un.)
nd Toa d«fli Coaeil aa Trient erneoert wurde. (Seat. XXY. Gap. V.)
cxv.
àìkert wm MidkeUUtUn gibt dem Stifte drei HofktéHe su OoHemeìiburg
9Ui VinròeMaU de* lèbetulàngliehen 0enu9$e».
Dai KloBtemeubnrg 3. Angust 1307.
Icb Alòer von Miekehteten — daz ieb dem ersamen Gotsbaus
TOier vrown ze Newnburch gib ynd gegeben bau meines rechten
aìgens drei hofstete^ di da selben ze NewtUmrch aufdem anger
gelegen eint^ da yon man dienet alle iar ze sant Micbels tag fynf ynd
yìerzìch pbenning wiener mynzze mit so getbaner bescbaidenbeit»
daz ieb di selben bofstet inno sol baben yncz an meinen tot. — Diser
prìef ist gegeben ze Newnburch da nacb Cbristes gepurte waren
dreuczebea byndert iar dar nacb in dem sibenden iar an sant
Stephans tag ala erfunden wart.
E Cbartalarì* AraUvi III. fai. 7S. a.
Digitized by
Google
108
Aiftr kiMt te hmè Piati for 46r Banogibtff , 46r fegMwiriif Bit
HluatrB T«rbaat Ut Seboa 1302 tchaskto Nieolaua» Hewrieh dea Kiatmaran
Soho, dam Stifta aain Haua «anf dam Angar". (Urk. 81.)
cxvi.
Reven de* SHfteM 8t NieoUtu m P*i$am iAer dtu su £frtiisliif
eHumfte Haut.
Dai 8t Nieolaoa bai Paaaa« 15. Aogaat 1307.
No8 Vlrieus BRserieardia Dei preposihu, Ckwuraéhu Deca-
mu Totusgue Conventtu Eecle$ie ìohcH Nycolai Extra nutroi Fatar
vieiueM tenore preseDciom profitemnr, qaod cam Domam quandam
eom Tineola adiacente m villa Grinzting prò fadendo toreolari et
Tino nostro conserrando a Wolfkero de AlpiUew nostra comparas-
semos peennia, et hoe ipsnm plebano de saneto loco, ad quem instì-
tado eomndem spectabat» contrariom extitisset. Tandem Damimu
Wadumudu» Plebanus ibidem nostramm oradonum intnitn ad hoc
toinntatem soam tradidit et Consensnm, appositis tamen oondid-
onibus infra scriptis, ridelicet: qnamdìn Eandem Domom possi-
deamns, NuUum m ea canfratrem vel eonvenum locare, set solum-
roodo TÌnitorem vel colonum simplicen) debeamns, Qni rtique colonns
Dieto Plebano et omnibns suis successoribus De serrido annoali, et
alìis Jorìbns approbatis tenebitur respondere. NMtm edam omii-
cumque generis Oratoriam immo nec tabemam eev prepinateriMm
inibi faciemui, Preterea d vendere eandem Domom, rei rineam noe
contingeret sdrum erit dicto plebano et sds saccessoribns oouie ios,
qnod in talibus conswefit habere parocbia, tam de conswetodine
Provincie, qnam de iure. In coios rei testimoninm prefato plebano
et suis successoribns presentem literam dedimos, sigillorum nostrorom
Munimine roboratam. Datum in eanelo Nyeolao aput Pùtatimn. Anno
Domini M*. CCC*. VU*. in die Assampcionis beate Virginis.
Orìf. P«rt. (Pr»t. HI. Nr. tsa.) la P«rfUMtatr*iflM hiifM twci «klMf* Skg^ Pm
traiff Bit iw UBMhriAs f 8 . Ulriei . Prcpoaili . EmImU . 8«Mti . HitoUi . Pai. Dar BiaclMr
tlaht ìb Oraato, iaa laapt bìI tiaaB Hriliftaachtia aat*^*"* "^ **r rtdilaa Haa^ étu aw
liafcca a«r tiaaa Paaa-SahàBt 1 kaieaifa Caaaalkar iigaiai^ Ou nrtU* Siagtl «U lai IT— ufci ift i
t 8. Eceltait. 8. Mieelai ia Patav. lai aalkaltaa Ui OaallMa Ezetrpl. OMcal. Tak. HL Rr. SS.
Schon 1304 batta Bischof Warohard Ton Paaaau dam Stifta dia Baredn
tiguog rerlìahan , dia Pfarra Hailigaaatadt oacb dam Ablaban odar Raaignirea
daa Pfarrara Hainrich io Betitx la nahman. In diaaam Jabra wìaderbolta ar diaaa
Bagabnng (8. Aprii 1307), dar Pfarrar Hebrìeh moaata alao nodi am Leben
aaio. Diaaer Annahma tcheiot dar biar Torkommanda Pfarrar too HailigaMtadt,
Wadiamutb , lu widaraprecbeD. AUain Wacbamutb aradiaiat im TodtanlHieba
Digitized by
Google
109
■ieht in dar Rnbrik: «PVafret et Sororet*, tondeni in dar Robrìk: MPumlìnret
MMtri* am 7. Joli : Waehsmudut Plebanat acì. Lod. fr. nr. dedit Tinaam. Er
war alao kain SiifUprieaiar, waa er geinaa bitte sein mfisseo, weon er der
Naebfolger Heiiirìcb*a wira , da daa SUfl das so aehosilebtig angestrebte nnd
andlich erlaagte Recbt gewìta nìebt onbenQtzt gelaasen bitte. Daber dOrfle
dar Sddaaa wobi la raebtiértigaii aain, daaa balda bamarktaB Pfarrer aigentlieb
■■r mna Paraon aìnd, nimlieb Hamrieb, dar bH aeineoi Geaebleebtsaamaa
Waehaaiatti biaaa. Ein ibnliebaa BeUpiel findet aieb bei Hanais Germ. aacra
Tomi. IL pag. 241, wo der Groaapropat toh Salzburg bald SeTema, bald
GabaBO ganaBnt wird.
Dar biar TorkommeBda Propat Ubrieb Ton Si Nieolaua iat Ulrieb IL
1904-1321. (Moli. Bdet lY. 217.)
cxvn.
BtMn iu Pmimmer DomeufiUk <4er die ihm ertkeiUe Zehenifreiheii
ier Wéin§érUH %m KlQ$t§n%eukur§,
Dai Paaaan 17. Augoat 1307.
Nos Gatfridus dei grada preponhu, Wolfkerui decanus
Toiumque Capiiulum Pataviensii ecclesie profitemur TnÌTerais, ad
qoos penreDerìt presens acrlptum, qaod cum yenerabiles in Christo
fratres dominus Perchtoldus preposiiu» ioiusque convenius Neum-
kurgemia ecclesie in signum confraiemitaHs et conformitaHs inter
nos ei eos imle UberaUier relaxaverint nobis decimas de vineis ad
camunem preòendam nostrani spectantibust yìdelicet trìbus jageribus
ni wemgraben et dimidio iugere in MUtempeunt nec non yno iogere
et dimidio in Gebling, que qaidem decime debuerunt eìs aonuatim
de prenotatis TÌneis deeimarì, nos nec immemorea nec ingrati bene-
fieencie eorum existere cupientes, eia repromisimus et ad boc nos
obligarimoa bona fide» qnod si eedem rinee quocumque modo yel pacto
ad manna tranaierint aliomm , ius soWendi buiusmodi decimas ad eoa
et eeelesiam eomm integre reyertatur, quodque nnllus successorum
nestromm abntendo gracia, que nobìs in prenotata relaxacione fece-
rant, yendicabit sibi aliud ina in yineis prenotatis, quam quod in privi-
legiia eomm nobis super boc traditis est expressum. In cuius premiasi
et obligacionia testimonium mandayimus paginam hane conscribi et
appensione maioris sigilli nostri muniri. Actum et datum Patayii
Anno dni. M*. CCC*. VII'*. Octaya sancti Laurencii.
E ChartaUri* Artkiri III. M. 91. b.
Digitized by
Google
Ite
cxvm.
MeimkMri der Mébrkofer ickenkt der Kòrcke *m Herzoghierbawm
emem Wdngmiem %u Nue$A.
Dtt t. 1. 1307.
Icli Meinkari gdMusem der Mbòrkever vnd wteim hmuvr&we
vrow Breid — dti wìr einen weingarten der te Nue$eh ist gelegen
an einem perg der baizt gnemental gegeben ynd geschafl haben tv
der Ckkrcken ze Phbovm vneerm kerren $ani JohanMt der in der
Torgenaoteiì chirehen rast md io seineo eren gestift ist* — slot
geweseD die gecieog Rapai Toeck^ OUo der wesek^ ker Eglolftem
Pirbaum, Buedl, Seifrid der GeUeutU, Wolfger, Vbreick Luchner,
Siglaek der Lekgeò von OUendarfy Hemriek lanlf Eiertz tfon
Nmekt OH derJNueicker, wiaent wmPfmiemUnff Vbreick derJmwum^
Ckvnrai, Der prìef ist geaebriben, da tod Christ puri wam ergaogen
Taosent iar md dreybYodert iar dar nacb in dem sibenden iar.
I CUrlibri* ìmMtÌ HI. M. IS. a.
PSrbofm ist, wie tus dea Urknnden IHZ, 53, 84 eriiellt, Heraogeabierbasn.
CXIX.
Wulfing von Tri^utwinkel $ekenkt dem Stifte emen Ormndkolden
%u Sivering,
Dai Klosternevbvrg 1307.
Icb Wulfinck von Tribamwinchel mit samt meiner kotfro-
wen firthven Maethilden Tergieb md tuen cbmt dai wir —
— gegeben haben msera bolden Georgen von Sufìrmg mit alien
seinen Nacbmien dem Ersamen Gottsbaas mser tìrowen ze Nem-
barcb also, daz er dem fbrbaz warten md dienen sol. Daruber gib ieh
diesen brief mit meinem Insìgel Tersigelt gegeben ze
Neunburck tausent Jar, dreuhuDdert iar, damach in dea Siben-
den iar.
Orig; Ptry. (TnL DL Ir. «M.)
cxx.
Sigfrìd der FaUi, Stadtriekter , und der Ratk der Stadi Pa»$mm hestemgen
den Verkauf einee ÌVeingariene %u Kl0$temeuhur§ durek Gerhard
den Sehweden und $eine Miterhen.
Dai a. 1. 8. Februar 1308.
Ich Sewrid der vaiasi genani, %e den zeUen Eickier^ md der
Rat md alle dew gemain der Stai %e Pù$$aw yergechen — Das vt^eer
Digitized by
Google
Ili
fwrger der Swei Gerkart genani ma $em cAim, flrmt Diemui vnd
hempeiersehmd de$we$terhwrger, dem got geoad, Chtnrai, Peier.
Paldwem vnd òr Swe$ier Diemui dev Gerhmi$ stewfkùui $em —
ira weiogarten ze Newnbnrgk der ain htlbs Jeueh ist, ynd leit m
der tiegelgru^ In der nidem eehozze ma haiczet der vmAmger,
Reeht Tod redleieh le kauffen habent gegeben fìrawen Gedruten
von Kriezendmf Tmb drew md Sibenesigk phunt wìemier phenning
— mìt fridreidu bant ze Newnburgk, der d^ weiogarten ze der Zeìt
perchmaister was, der in aoeb Terlihen bat der egenanteo frawn
Gedraoten ze reebfem Perlcreebt — geben wir, der Riebter ynd die
pnrgOT ze Passaw frawn Gerdraten — disen bri^ mit dieem kan-
genden Ineigel vervetieni tnd mit dieen erbem zewgen^ her Diei-
reiekderWeiierifurger,llreick derBroòet^ Fridreickder h^^kuUeier,
Aìbreeki der Kramer, Mariekart der Schréter, yrmmd der Sekeff"
weger, die ze der zeii dee rate ze paesaw phlogen, vnd ze newn-
burgk her kermann ymian^ ain erber riehier, Jacob der fireter,
Gerbei eein brueder, PerMoU, Gebhartt Otte der ìmier, Hainriek
van Laa, LevpoU zwieehen wegen, Seterid* Fridreick hetzman,
Fridreiek der En* Otte der hutnbel, hainreieh Mieel^ Hermann
kettman, ìkrietan, flridreich der GUtcz, Georg letttwein der
Mckreiber vnd ander er$am lewt — Ditz ist gescbeben md dlser
brief gegeben — Tawsent Jar, drewbundert Jar ynd in dem Aehten
Jar an Sand Agathen tag.
I Gkwidwto Any?i m. M. tf . a.
CXXI.
Die Bmm§mHner tiifUn ein Sedgeràte tu Kl9ttemeàbur§mit einem hékm
5» 8Mm€9Ì0rf.
Dit t. 1. 16. Min 1306.
Icb Wegehart von Pàvmgarten vnd mein Hausvrowe verBreid,
vnd mein toekterver Gedraut vnd mein evn Hainreieh vnd Fridreiek
vnd Hertnegd — daz wir msers aigen gnetes dacz Sehimeetoff hthen
gegeben eia leben binez ynser yrowen anf di stìftynge ze Newnburcb
in daz diloater zn einem recbten selgeret, ynd ist daz lebeu, do
Bnger der Gried anf saz, ynd baben wir nocb auf dem yorgenanten
leben ynter yoget recbt daz alle iar ist ze drin Pantaidìngen ze
iczieicbem drei pbenninge wiener mynzze, daz werdent alle iar neun
pbenning ynd anders recbt babe wir niebt mer auf dem yorgenanten
Digitized by
Google
112
leheo 16 Scbirnestorf — Die geexeog sint ker MeyfirU vn hmtittwe
phatrer %e valckensiam, ker hamreiek der kerre «o» Lffecktm'
siaùty ker Ckadoli vnd ker WUlekalm «•» Pavmgariem^ ker
Ckvnrai der kemie von Valcketuiam, ker Weifckari der kerine vni
der hemum ymian vnd der Gervnek dee €%«!» etn vem Newmkwrck
md ander frrmer leat tìI, der mumen kie midU itemi geeekriebem
vnd dock wol dee wert dnt, da» man m gelauben $oL Dai Ut
geschehen da toh Cbristea gebord ergangeo wareii dreoeiehen hm-
dert iar dar iiacb ia dem aebtoii iar der brìef iat fber di aaebe
gescbriben an sand Cyrìaei tag dai Ut XYU*. Kalendaa aprOU.
Orir. P«rr. (a«r. Ttt. Hr. S. M. SIS) «4 CUrtaL Archivi IIL M. H«. a. Dm Un*
Ut M 4«r Urku4« tm S4. Mi 1M6 (Mr. 108) hvnH» huthrMtm.
cxxn.
GmUmtauiek 9wÌMeken Hadwuur von Semnetiheri uni Propit BeriM ««
Klo9temeuXmr$.
Dai Wien 28. Aprii 1308.
Ich Hadmar von Svnneberck Tuen cbaot — Dai icb — maer
frown goUhaus le Neynbarch gegeben han auf acbem, dì gelegea
sint pei keroUetoff md di icb gecboyffet ban dati Vlreidéen dem
Spenlein von froHgeinetorf frnfieben phenniiig gulte wieoBer
mTDZxe, die man dem aelben gotsbous aU tod seinem reebten aigeo
alle iar da Ton dienen sol an sand Mìcbelstag, ynd da wider bat mir
ynd roeinen erben der ersam berre, ker perktoU %e den xeHen BroM
dee vorgenanien Goteskoue ze Nevnbwrdi gegeben die aigene^aften
oufdem kovs ze wentzestorf, da yon man mir alle Ur ebiebleicb dienen
sol ynd oncb meinen erben zwelif pbenning wieaer myniie, ynd iat
onch dai gescheben mit gemainer gynst dea Conyentes des yorge-
nanten Gotsboyses. — dar yber — geb ieb der Samnyag dieem
brief mit meinem ineigel ver eigeU. Diser brief Ut gegeben ze
wienne — dreytzeben byodert iar, dar nach in dem aebten iar dea
nahsten Syntages nacb sand Georgen tag.
Oriff. Ptrff. Httear** ktkMslM 8i«fftl Uafi u émtm FwfMMMrciln.
HerolUtorf ut HSrendorf bei Mhmisdi-Knit ftber der mtera Ztja,
K. U. M. B.
WeDtiettorf iat Weozertdorf , eii Pfarrort wMtwIrU tob Atp«n ta der
Zaya, swisehen EichelbruoD and Hagenherg, K. U. M. B. Dan Hof daaelbtt
erhielt das Stifl unter Propst Nicolaus I. Ton Albert tod Kanabrann. (Cod.
Trad. n. S. pag. 1.)
Digitized by
Google
113
cxxm.
Bèinridk von Bnmn lAerUM dem Stifte ieln Bergreehi «« KUitemeuhurg.
Dai Klotterneiiborg 24. Juù 1308.
leli Hmmreiek wm Prtmne tuen diTot Tod rergieh an disem
prief tlleD dea di a? lebent md hernaek ehanllidi sint, daz mìt gmit
md mit meÌDer ehyn Troweii — Tnd aller meÌDer erben nach meinw
frenit rat dem enamen herren Perddoìd dem BroUt Tod amer
SaouiTiife dez gotahaos ze Newnborch mit gotem willea ynA Tube»
dwniigeiileieh aaf han gegeben allei dai Perchrecht, dai ieh an dea
f otsbanaea pergen le Newnbiireh iacb meio leben sein Ton dem-
aelben gotshaiis, Tnd dai meìn Tordern in lebens gewer pracbt bieten
mei an mieb, Tnd ban aneb mieb dei flbriiebt getan abodai wéder leb
noeb alle metn erben bemaeb cbainen ebrieg noeb ehain anspraebe
dar naeb baben sebnllen Tnd ist aneb mein berre der Brobat Tnd
deT Torgenante SamnTng aTiebleieb ledieb le geben dai perebreebt
Ton dem weingarten, der da beiizet der paurt %u weidnkk Tnd aneb
TOB dem 9 der da Giìer genant ist, die paid in dem Torgenanten
perebreebt gelegen aint, Tnd dar Tmb babent ai mir gegeben leben
pbmt pbenning wienner mTniie» der ieb gar Tnd gencildeb gewert
pin, Tnd Ton den andem weingarten, di in dem aelben perebreebt
gelegen aint, aol man dai perebreebt dienen den iwain erbem
mannen hem Wemharien dem Schiver vttd Jaeoòen dem fanier,
di dai aelbe perebreebt dar nacb, Tnd icb ei anf gegab, aU Torge-
aebriben ist, Ton dem TOrgenanten bern Perchiold dem Brobet Tnd
Ton aeiner Samnmge le recbten leben empbangen babent, dai aneb
di aelben iwen roann ker Wernkart vnd Jacob, noeb bemaeb
in paìder erben dai Tor genant perebreebt icht geweiten rongen
noeb gemerern dem Torgenanten gotsbans le sebaden ban ieb an
diaen prìef laiien sebreiben alle die weingarten , dar anf dai Tor
genant perebreebt leit, Tnd dar lu alle di lente, di dieselben wein-
garten ze diaen leiten inne babent Tnd dai perebreebt da Ton die-
nent. Dai ist dei eraten der Tdir Ton einem weingarten, baiiiet
àer Ptintendorfer, dei ist ein Tiertail, der dienet daTon dreT Tiertail
weins. Darnaeb der NeezenwUek Ton einem weingarten baiiiet det
e^MmemphaU, dei iat ein ieneb, dienet drey emmer weina. Darnaeb
Chriittm Ton eìneok weingarten, der baiiiet Gdderi» dei iat ein
XIT. 8
Digitized by CjOOQ IC
114
halbea jeoeli, di«iit tndertlialbeB eminer. Daniadi dar SdOn herre
Ton daem weingirten haizzet der Plùdemiarfer» dei ist eia TÌertail,
dienet étej riertail. Dar naeh Eberkart der Steher Ton eiDem wein-
garten der leit «» demStamhaulpm, der iat eia halba ieoch Tod dieoet
andertkalbea emmer. Dar nach Oflneye dev enhme 7oa eiiiem liertaS
mm dem SttMm^fim drer riertail. Dar Daeh Wofflnm der Sdàttter
Ton eiBen yiertail mm dem Stmmkmiffm drey riertail. Dar naeh der
eli mtamiA tem weidtdeh 70n eioein halbea jeoeh dai haisiet d«r
Spiegel aadertludbeB emmer. Dar naeh Sìfnum m der Preteierwh'
gageem ron eiaem aehttail em der iengengaxxem ein yiertaìi. Dar
naeh der numger ron einem halben Jeneh an der ìamgengmsMem
anderthalben emmer. Dar naeh leMem» de» Smidee sen ron einem
halben ieneh in dem weimgraben anderthalben emmer. Dar naeh
Vlreiek der amman Ton einem weingarten haiszet Crerl dei ist ein
riertail dienet drer yiertail. Dar naeh fridreiek heemum dient yen
einem yiertail drey yiertail. Dar nach Ckemrai von Pergewe yen
einem yiertail oh der Umgengesaten drey yiertail. Dar naeh Getfirii dee
ChoìheeheH een yen einem halben ieoch haiuet der PlùUemderfer
anderthalben emmer. Dar nach Haimreieh der Pader yen einem halben
iench haiiiet dev Roee anderthalben emmer. dar nach Budwem
vnd Sigloek di zwen pruder yen iwein ienehen a» der Imm/em
gaxizen fmt emmer, dar nach di kerren ven wiUeherimg yen einem
halben iench m dem Ckochgraben andertìialben emmer. dar naeh
der herre von zelkmg yen einem weingarten sybenthalben emmer.
Dai diaey red, di yorgeschriben ist, fiirbai alse stet beleih ynd fyrbai
yoieprochen, dar yber le einer sicherhait gfb ich dem yergenanten
gotshaus disen prief mit meinem Insigel yersigelt ynd dnrch peu«
sicherhait han ich gebeten den ersamen herrn hem Hadmar vem
Svnneòerch, dai er sein insigel lu dero meinen an disen prief hat
geleit. Diser sache sint gecieuge die ersamen herrn, ker Stepkem
ven Meyeeowe, ker Ott von zelking, ker Rapoi vnd kerHedden"
reick die zwen prueder von Gors^ dar nach ker Orioif venNewft-
dorf, ker Rueger von Steucz^ ker Vlreiek von Biexendorf, ker
kerman yndan, dar nack Gervnck kern Ckoln evn^ EngeUieck von
Mtturòack, Dietrick der Sckiver. Jokannei von Nuzdorf, kerman
von freising, Ckvnrat, Budwein, GvndoU, Wueni von Egen^
kurch, ynd ander frumen leut genuecb. Diser prief ist gegeben
ze Neumbwrck da man lalt yen Christes gepurtte dreuciehen hyndert
Digitized by
Google
115
iar dar aaeh in dem aebteii iar an sant Johaimia tag le Smnes-
renteo.
Orif . P«rr. (Bcf. Tel. Kr. 1. f»L 97) u4 Ckartal. Inkifi IH. M. Itt. b. Dr«i««UfM
8wg«l: f lifillaB Baiwiti *• Pira. Oaa SthiU iat imnh tiae krclta Bia^e fetkcilt, b ^rta
■hi* 4m Baipt «iMa ubirtifea JlafliB^a. Daa twcite Bitgth f Sifillaa HadBarì òt
li—a«b»n, iat atbaa bakaaat; air aia4 «• SaaaeaaIraUaa ffltltk àn BUttera eiaar !••«
CXXIV.
VergUiek 9Mfi»éken Johann, Otio'$ ie$ Sehenken Sohn, und Praptt Bertoìd
Hher den Hof su Riéker$dùrf.
Dai Wien 18. No?. 1308.
Ich Johannei Hem Otten »tm des Sckenchen, den Got genad,
Vergich ynd tuen chnnt daz nach ersainer Leut rat md OTch
meiner fremde. Dì ei also beschaiden habent zwischen den Ersamen
GotshoTs TDser firowen ze Nernburcb Tnd Mir aller Chriecb yerebent
md yerslihtet ist , also daz Icb dem ersamen Herren Brobst
Berhiolden, ynd seinen GotshoTs auf han gegeben meinen
kofxe Ruékersdarf ynd ban daz allez ze Leibgedinge herwider
«Dphangen yon dem yorgenanten Brobst Berhtolden ynd yon dem
Gofsboys also : Daz derselbe bof ynd Swaz dar zue geboref, als ez e
genennet bt, dem yorgenanten Gotsboys mit mein aines tod ledicb wirt
ynd dber scbidunge ze einen Vrcbynde scbol icb alle Jar, dy
weil ieb Leb, dem Gotsboys ze sand Gìlgen tag dayon dìenen zeben
metzen Cbomes Dar yber ze einer sìcberbait gib icb dem
Gotsboys disen brief mit meìnem insigel yersigelt ynd dyrcb pezzer
Vrcbynde ban icb gebeten di ersamen Bitter, Hem Chvnraden
den Hu^maiiter, Hem Vlrick von dem Gereut vnd Hem Viridi
de$ Hofmaièters 9vn, daz sìe irer insigel zu dem meinem an disen brief
babent gebangen. Diser red sind gezeuge di ersamen berren Herr
Eòerhart, der Techeni von Nevnburch, Her Jacob der Pharrer von
der Heiligenstat, Her Stephan der Spitaler, Her Thomas vnd Her
Wemher von Schevmherch dj Priester, Dar nach Her Ortolfvon
Nevndorf, her Wemhart der Schiver vnd Her Herman Ymian dj
RMer. Damach Gervnch hem Choln svn, Engeldiech vnd Otto, dj
%wen Bruedter von Maurbach, Herman von Freising, Chvnrat, Bud-
wein, Wtsent von Egenburch, Gvndolt ynd ander frym Leut genuecb.
Diser brief ist gegeben ze Wienne Dreutzeben bvndert Jar, dar-
nach in dem abten iar an dem nabsten mantag nacb sand Merteins tag.
Orif. P«rf. (Btp. yct. Hr. 1. fai. 285.) Aa der Urkaadt hiofta TÌar 8i«ffel. Daa
i S. iabaab Piattrat Da BM* Awt wla bai Habtr T. XIX. a. S. Daa avalla. Cbaara^a
8»
Digitized by
Google
11«
VMi IwMrtht. mwré* ttkM htkm Jakrt itOT (Mr. US) ktMkriekM. Dw irillet f ^ Vinci
Pìmwm. Ut i«Ma kti BaWr T. TI. ■. 4 Mhr ikaUck. Jetk feblta 4i« iwt «itkikwM tUra*. Dm
vitrto: f H. firid ^ CkriM«B4«rf, eatUll 4itMlb«B WappMteitkw , vit Jeat* Ortoir« im
■■twtdb M ■■&«• T. TI. B. I. Dm BUfì KMrai*! vm iMnMrbt IM i» Ntkm, «• Jni
•M(«a ìb fdkoi WMh« atf^r— kt
Die Urfcmde MÌgt uds eineii Pfarrtr sa HeiligemUdt, Jakob, der eia
ChorhaiT itt; folglieh muat der Torìge Pfarrer, WeltprÌMt«r Heinrich, geeterbea
oder abgetreten sein. Mit Jakob begiant die fortlaufende Reibe der ava dea
StiftagHeden gewtblten Pfarrer lu HeiligentUdt.
cxxv.
GerkkÌ9Mefde9 KUtUrnemhmrffer 8tadtrutke$ Uhtr Rudgeì^$ d€$ Krumwtm
Hmm$ 9» KloHememburg.
Dai. Kloatemeiiborg t. Februar 1309.
Ich Weygani von Ckriczendorf ze den zeiten rickter vnd wir
der rat mit sampt der gemaine der stai ze herczogen Neumburch
Tericben offenleieb Tod geben zeercbennen alien leutea, di nu lebeot
Tnd bemacb ebmfticb sint Dai Ruger der Chrump genunt cbam fur
TDs in den rat rnd leit tos far, er rnd sin hausvrorte Gerdratd
der got genade, solten gelten mit einander zwey min Tierzich pbrnt
pbenninge wienner monile 9 Tnd do got wolde, daz si menschleich
reebt begie ynd stnrbe, hiet si in lazzen in der selben gulte, pat
dar TDkb flragen ob er aein baos, dat da leit an dem ecke ze nachst
Dietreichs baos det Czittels wrl TercliaufTen oder verseezen mocbt,
da mit er daz Torgenant gut gQlte wan im sein getter niclit lenger
peiten wolten. Do wart im ertailet mit frage vnd mit vrtail mocbt er
mit den geltemynd mitseinen erbern ymbsaezzen erzein vnd bringen
ebaft notdurft, daz er gelten solt die vorgenante gulte er verchauf\
oder Tersaezt wol an alle irrnnge. daz vorgenant sein haus, da mit
er den geltem gulte wan de$ landes rechi ist, daz der gelter der
naektt erbe ist, Tnd ala im ertailt was mit frage vnd mit vitali bracht
der Torgenaodt Ruger Tor yns recbt ebehaft nofdurft mit den geltern
ynd mit seinen erbern ymbsaezzen ynd mit ai den, daz er di vorge-
sebriben gulte gelten soft, ynd auf daz vorgeschriben recbt hat
der yorgenant Ruger mit zeìtigem rat seiner pcsten freunt yer-
cbanffetaufdazyorgenant baus drey phunt geldes wienner pbenning,
die er ierleieb dienen sol an sant Merteins tage als purchreehtes
recbt ist, ynd ist das gescbehen mit Dietreichs hant dez Czistels, der
ze der zeit de$ kau$e$ ampttnan itas vnd mit solcher beschaiden-
bait, swenne der yorgenant Roger daz gut gewinnet, daz er daz Tor-
Digitized by
Google
117
ganaiit pnrehreeht inag ab gelftien, so sol er iegleieh phont poreh-
reehtos mit zehen phmiten pbenning wiemior muiizze abl5seii, ynd
sol der seibe losonge gesebeben swìscben sant Mertebstag rnd
rasebaBg, Tod swenne daz gesebìcbt daz Roger de? Torgesebriben
drer pbmt pnrebreebtes gar md genczleicb abgeloset* als yorge*
sebriben ist, so sol er fìrey wal baben mit dem Torgenanteii bouse
allea smnen TmmeD ze scbaffen, Terseezen, Terebanffeo, geben swem
er wil an alien irresal, ?iid wan die rorgedaebten sacbe 7or tds Tod
■H Toser gewissen gesebeben Tnd gewandelt sint, des geben wir dem
oflgenanten Rngem zn einem siehtigen Trebynde ynd ze einer steten
festonnge disen prìef mit nnsrer stat insigel yerrestent Dicz ist
gesebeben ynd diser prief gegeben, do yen Cbristes gebnrt ergangen
wvteOf Drenezeben bnndert iar ynd in dem neynten iar an ynsw
yrowentag ze der lieebtmesse.
E Okwtidwlt AnUvi ffl. M, 1S«. b.
in dieMf Urkonde eneheiat saent (wm die ttìfllieheD Docnmeiite betrìfft)
Weigaat tob IritMMbif tk Ntehfolger Radger't tod Staas im Anita eiaet
8tadlrìelit«rt; aber sudi die alte Beseiehnuag Henogen-Nenborg ttneht
irieda* taf.
CXXVI.
Prppti BertM verieiJU ìm» dsm SHfte eigeiUhUmUelu Hau$ *m Em
Ulrich dem VOm,
Dai Klorteraeia»irg 1^ lOn 1309.
Wir Ptrektoìd van gnietgnaden Probti, Eberhartder Tedietii,
wdt mmpt der uannvng der Ckorhem ze Newnburch yerieben
ynd tyn ebnnt alien den, di disen prief borent odor lesent, die nw
lebent ynd bemaeb cbynfticb sint daz wir mit yeraintem rat ynser
samnonge imser kaiu ze Ekru in der stat, da» gehaizxen iti der
Newmburger Ckelr ynd daz besynderleich ynser ober chamer ange-
boret, lazzen baben ze recbten Pnrebrecbt Vlreichen dem voin vnd
eeimer ekvm vrawn Gerdrauden ynd ir paider erben also. daz sey
ynsefra obem ebamerer alle iar an sant Gorgentag da yon dienen
sebnllen ein pbont pbenning wienner mnnzze, gescbiecbt dez niebt, daz
sol gepoezzet werden naeb der stat reebt ze Ens. Dar sy nacb ynsrem
alien reebt sol ynser ober ebamerer legen ynd yercigen in das selbe
baus alle iar ob w wil fVmfezehen fueder weines, ynd dar an sol im
der yorgenant Vlreieb oder swer des hauses wirl ist, fuederleicb
sein md gnetieieben tnn an dem yerebanffen des weines. Dar zo
Digitized by
Google
118
swewie eia tteur anf di stai wìrt g<eMt le Eoa, aa aol der rorgeiHat
Vlreieh oder awer ex naeh ìm ione hat, das a^ haos rariefatett Tiid
rerateoraB, ala pilleicb iat Geacbìecht dar rber, dea goi ucht geb,
dai daz Torgenant haua yerpruinie oder ron and^v aaehen rmliirbe,
ao ael es der Torgenant Vlreìeb, oder awer ex Daek im beaiexet, hin
wider pawn mìt aein aelbea got Geachiecht onch, dai der ober
ebamerer ebampt hìnci Eoa ril leicbt mit aeeba pberteo, awai der
da bedarf le iwein maleo, dai aol der rorgeoant Vlreìcb gelten oder
awer de$ baoaea wirt iat. Geaebieebt aber, dai wir oder ieoiaat
Toarer ehorberm dar ebomt, dem aol deradbe wirt gemacb aebaffea
in dem aelbeo baoa nacb aeln aelbea em Tnd acbolo aoeb dieaelbei
lem anf ir aelbea phenninge aa dea wirtea aebadeo. Nr babeat aoeb
der Torgeoant Vlreìcb Tod aeia ebm rraw Gerdnnt rod ir paidar
erboQ mit Toaera obem ebamerer baiit» der dea baoaea atifter rad
atorer iat le dem Torgeaebriben recbt vnd dienat freye wal daaaelbe
baoa le Terebauffen, le yeraecieo* awi ai wellent ireo (tum da mit ze
aebaffeo, yber dai allea awer dai of^eoaot baua ebaoffet, der aol dem
Tor beoanteo cbamrer geben ein pbont phenninge le aniait, md
awer ei yerchauffet aol geben dem aelben ebamerer ain pbont ze
ablaitte. Diser aacbe lu ainer aìeberbait vnd le ainem TrchTnde geben
wir diaen prief mit paìden maem insigeln Teraigelten. Diaer aacbe
aint geczeug, her heinreich van pielot her Stephan der spiialer
vnd her Thomas der priester, dama^ her wemhari der eehiver^
Gerunch, hem Choìn stm^ Dietrich der ichiver, hermttm ihmi flreising^
Chvnrat, Rudwetn^ GundoU md ander frum lent genoecb. Diaer
prief ist gegeben %e Neumburch da man lalt nacb Cbriatea geport
dreaczehen byndert iar dar nacb in dem newnten iar an aant Gre-
gorien tag in der yaaten.
E CktftaUrU AnUvi OL «•. •. u4 IT. fol. M. b.
cxxvn.
Her%og Friedrich /. be%€U§t die Begmbtm§ Ludwig* $ vn MàUm§em (MeidUm§)
mit dem Uofe *u Meinhartederf,
Dat Wien 24. Judì 1310.
Wir Friedrich van gota genaden herezog %e Oeierrich tnd
%e Steyr^ herre te chrayne, vf der marche vnd %e Porienawe tun
chunt alien den, die disen prief leaent oder borent leaen, dai der
erwar man md ?naer getrewer her percktoU probeet dee goieeho
Digitized by
Google
no
mmmr vr^wem ne Nevmòwrek doreh mter pei willen mienii dienw
Imémigen van Mulmge vnd umer hatumnwen vren Kaiereyen
Tàà ir paider erben te reehteoi purehreeht rerliheii hai den hof»
der da Mi %e Memkarezdorf lì der wieDoe yf dea Torgeuanten
g^oeshftotes aigen le Nembnrdi mit alleni dem, dax dar ir gehoret
se Telde, le dorfe, gestifte oder ongeatifte rersTecht oder Tnrer-
areeht, swie a? es benant ist, alao dai der egenante I^MliMidl
«en MuUmge vnd tm kaumnrawe vro Katreyem Yod ir paidw erben
den aelben bof ftierbai ledieblieben md Treyleicben (baben) anllen
se Terebaaffen se reraeesen» md geben, awem ai wellen, an alien
irreaal alao rait orsgenoroener rede, aoUen di yorgenanten Ludweiek
«MI MuUnge vnd nn kausvrowe wo Katerey Tnd ir paider erben
oder awer den aelben bof nacb in beaicset dem egenanten gotea
bomae se Newnbnreb alle iar au aant Micbela tage dìenen se recbtem
purebreebt anllen sehen aehillinge wienner pbenninge gemainer
mynsse ala dea Gotsbauaea recbt iat se Neynborcb, ynd geacbebe dea
nicbt, das aol gepezsert werden nacb dea gotsbousea recbt se Newn-
bnreb, ynd aol aucb der yorgenante proòist Perchtold oder ain
amptman oder awer nacb im cbunftìcb wirt dea egenanten bofea ynd
allea dea dar oas geatiflet ist oder nocb dar oaz geatiflet wirt» awie ao
das benant iat, Stifter ynd Storer sin ynd oycb rìcbter ain an ao getane
•aebe» di yna beannderìichen an geborent. Vnd dar yber ao geben
wir diaen prief se ainem offene yrchynde ynd se ainen waren geezenge
diaw aacbe dem goteabonae se Newenburcb yeraigelten mit ynaerm
ìnaigeL Dìaw prief iat geben ze Wienne, do yon Chriatea geburtte
waren ergangen dreocseben byndert iar in dem sebenden iar dar
■aeb se Sanibenten.
B Ckwtabri* Arthin UL fel. SS. a. «4 If . f»l. tT. •.
Metabtrdfldorf lag an der Wien aahe bei dem heotigen Heidliog. Du
Stift kttte dort tebon in dea fHIhesten Zeiten Besitzungeii. (Cf. Cod. Trad.
Mr. 340, 429, 431, S33, ffS5.)
CXXVffl.
Meiiter Heinriek, NHmr Her%og Frieiriek*$ l. uni Pfmrrer %u Lmm,
hmmfi, dm$9 er im ìVeim§mrÌ€n Bnmn a» Weidlòig òIm Uih§eding9'
weÌM€ intu kmi.
Dat Kloftemeuburg 4. Joli 1310.
Ego Magider Haimicui pleòanu» in La, illuitris domini
Friderid Duci» Amttrie noiarius tenore preaencium profitens recog-
Digitized by
Google
120
Doaeo me recepisse ab bonorakilibus fina dominis Perehioldo pre»
pontùt Eberkardo Deetmo toéeque Cmweniu Eecle$ie Newntur-
geHiÌ9 T8U1D froetom finee iUeteprwmweòtgarten pr^fe moUndimum
in Nidem Weidmdk $iiuttie medium iuger continentis tantum prò
TÌte mee tempore possideodum et habendum sub eeasu sex denariororo
wiennensis monete ipsis per me in feste sancti Miebahelis annis sin-
gulis in recognicionem proprietatis eiusdem Tinee persolvendo, me
vero cedente yel decedente dieta ?inea ad eesdem dominos prepo-
situm et eonrentum sine contradiccione quoromlibet libere sient
antea derolyetur cum suo onere et honore, prout in literis eorundem
miehi traditis super eo plenius continetur. In cuius rei testimoniom
presentes literas ipsis dodi mei sigilli munimioe consignatas. Datum
Newnburge Anno Dni. M*. CCC*. decimo iV*. Nonas Julii.
Orìff. rcrg. (lep. Tel. Hr. t4. fel. US) n4 Clurtal. BL IWl. TI. a. Dm Sl«c^ mI ia
r««km WMk« ff«4r««fct bU iw UbmIvìII: 8. Haivid Plabaai ia La. gltiak jcaaa Uk DaaUiaa Eie.
6tB«al. Tab. XIY. a. 1T8. Eia r«karnitoht«r RitUr atoht ait è*m Sakwtrta aagirtat, ia àtr IcaliUa
iHa Laase ait eiaeM Plkatkaa , ia itr Liak«a tiaca Palanwtif .
CXXIX.
otto. Alt vmi Zwettlt niwmi den Klmtemmtkwrgtr Ihektmi E^erkari
und «etiKM Bruder Pk&ipp, Chùrkerm tu 8t, Andrà, m die geitftUAe
VerkrUdtrung mmf,
Dtt ZwetU 14. SeptenUr 1310.
Frater Otto dictui Àbba$ de xwetel totusque eonrentus ibidem
yenerabilibus in Xsto yiris domino Eberhmrdo Decano EccUeie
NewnburgennM et fratti tuo domino PhUippo Canonico domu$ eaneti
Andree cum derotis oracionibus salutem in omnium salratore. Exigente
pie derocionis aiTectu, quem ad ordinera et eonrentum nostrum fer-
yencius yos babere cooperimus, piis studiis congaudentes ex animo
et corde occurrentes, ut condecet letabuodo iuxta deyocionera desiderii
vestri damus yobis auctoritate omnipotentis Dei et beate Marie semper
yirginis et omnium sanctorum plenum particìpium omnium honorum,
que cottidie domino exhibemus, in divinis seryiciis, in saneta
Missa et devotis oracionibus, yigiliis jejuniis seu aliis quibuscumque
piis laboribus yel exerciciis, que per nos indignos diyina miseraeio
dignabitur operari banc eciam prescriptis graciam subìungendo, ut
cum yester obitus fuerit nostro cooyentui nunciatus, animas yestras
more fratrum nostrorum in capitulo absolutas yniyersis defunctorum
inyolyemus suffhigiis, que prò fratribus et benefactoribus nostris fieri
Digitized by
Google
121
consueTerant Datuin anno Dni. M*. CCC*. X*. in zwetel UwuuUrU
in die exaltaeionis sancte Crucis.
E CkartaUrie Irekivi IO. fel. 7S. a. m^ IT. f«L 70. k.
Der Abt tod Zwettl , Otto , foigte dem 1304 fentorbeneo Àbte Ebro
oaeb (Limek, Ann. Clartevall. T. L pag. l{62. col. 2).
cxxx.
ITIridl vn Kriinemimf vtrkmuft dem SHfte ekten CMddUiui, den er vén
demalbeH mm Lehmt kmtte,
Dtt Klottenenbiirg 13. Deeember 1310.
leh Vlreieh wm Chriezendorf — daz ieh — dem ersamen
metnem berrn Prob$t Perchiolden rnd dem gotshaus le Newnborch
reeht vnd redeleich yerebauffet ban rier pbant md aeht Tnd TÌerxig
pbenniog geltea, die roein leeben sint gewesen Ton dem Torgenanten
goUbana» die auf bebaastea bolden, auf wmngarten, anf cbrautgarten,
anf einem pawmgarten Tnd auf ainer mAl gelegen sint ymb TÌer ynd
dreizzieb pbunt wienner pbenning. — Diser sacbe sint geezeug ker
Jacob, her Stephan von Sidendorf, her Tkomag charkerr %u Neum-
hurch vnd priester, damach her Wemhart der ichifer dev ritter^
dar noik Gerunch hem Chol svn, hemum van freÌ9Ìng, Chvnraip
Rudwein» Jacob der chelner, Peter freisinger, Wi$ent wm Egen-
bwrch nnd ander fnim leut genuech. Diser prief ist gegeben ze
Nevmburchf da man zalt nacb Cristes gepurde dreTzebenhmdert iar,
dar nacb in dem lebenten iar an sand Lucein tag.
Orif . Per;. (Pr«t. IH. Kr. S49) né Ckutmì. ÀtOdii ttL fol. 4S. b.
Ulrich*! Siegel kSmmt 1308 vor (Nr. 124). Durch den Antdnick «meinem
Heim* leigt sich Ulrich ala einen Lehensmann dea Stiftea, ao wie 1308 Heinrich
Ton Bmm, 1303 Gerhard Ton Sebenatein und 1260 der Pfarrer Reimbert Yon
KaUMberg.
CXXXI.
Dieiridi vpn HeUi§eiutadt verkauft $emem Bruder Johann GMdientte
%u Kahlenherfft Steten und Pietting.
Dat. a. 1. 1310.
Icb Dietreich von der Heiligen Stat vnd ich Chlar sein hauM-
vrawe — daz wir ze chauffen baben gegeben vnsers gutes ZTirelif
scbìUing geltes wienner pbenning, die auf einem pawmgarten
lìgent, bit ze Chalnperge in dem ort, Tnd da ze tteten drei scbilling
pbenning geltes, md an chaesen ynd an ayern Tnd an byenern fumf-
ezeben pbenning ynd andertbalben Emmer Percbrecbtes ynd da ze
Digitized by
Google
1»
PietiniA driflialben pbenning md iwansich vmerm Hebem prvier
Jokan$en v&n der heiUgen Stai md stiner ehfo rrowen — Dir
su flint gecseuge her Johan» der tehenek von Bied der eròer riiter,
her Buger vim Nmderft Johan$ van Nwcdorf, Ruger wm der
heiUgen Stat, DurmA, Jacob der finger, Engelpredit der aUe
Slìader, Gerbot der Riekier, Leutwem der Stai$ekreiber — Diei
Ut geschehen md diser prìef gegeben da Ton ehrUtes gepord gestii
?nd ergangen warn dreuciehen hradert iar Tnd io dem lehenten iar.
I Ch«Mvl« Ar«UTÌ m. tei. IM. b.
cxxxn.
BfrUckMef moUtàen AqrsM 9#fi Hllfldm uni Fr9f9t BeriM Éker
9iritti§e Wem§ért€n,
Dat Dottanesbarg % Jasiar ISil.
Ich Seyfrii von Eietorf vnd ich Vlreieh von Ckriczendarf
Tod ich Jacob der Forster — daz ein chriech gewesen ist iwischen
dem ersainen hera probtt Perckiolden ze Newnburck an ainem tail
Tnd Hagmen von hoflein an dem andern tail also daz derselbe
Hayme sich iach etleich reeht haben an den weingarten, di daz gots-
hans ze Newnbnreh Ton dem tode Ruger» de» ehurener reeht ynd
redeleicb angerallen sint die bie benennet sint» dea ersten an einem
balben ieucb daz gelegen ist in der Leimgrueb gegen dem relde rber
dar nacb an einem, der baizzet LieiAtweingartelTnA an einem, daz ist
ein halbes ieacb, genant der ReuOnger gelegen ze kofleint rnd wan er
frrzocb vnd iach di selben weingarten geborten in an erbleich von einer
vrown, der er ze Mageschefte iach, di weilent der aelbe Rudger se
cbvnne het gehabt, wart der selbe chriech ze scbiedvnge lazzen, also.
swie doch sein reeht chlain wir an den selben weingarten, daz der
Yorgenant probst Perchtold durch ynser bete willen im gegeben hat
f?mf phynt pbenning wienner mynzze. — Des sint geczeuge her Wern--
kart der 8chiver, Gerunch hem Choìn »vn, Herman vonfreiting,
Engeldiechs Chvnrai, Rudwein^ GvndoU, Wi»eni von Engenbureh,
Peter freisinger, — Diser prief ist gegeben ze Neumburch, da man
zalt nacb Christes geburt dreuczebenh?ndert iar darnach in dem
ainleften jar an dem nacbsten tag nach dem ebenweich tag.
E Ckartalui* Ar«kÌTÌ UL M. •>. a.
Digitized by
Google
12S
cxxxm.
Die BfUder Bernhard uni Ermi von Sehweifihart be%eugenf don Weikart
ier Leieengang auf da$ ihm HherUutene Ami Neutiedd keine rechi-
lichen AmprAeke hai,
Dti Klotternmibiirg Pfingttwoche 1811.
Ich Wemhari vnd ich Enut %wen prueder von Sweinswari
— daz der ersam herre her perchtold Brobtt ze NewfUntrch allain
darch ynaer pet willen md dureh chain ander sache Weicharten dem
IsUengange eopholchen hat daz ampi ze zuchrosnevsidel mit so
getaaer besehaidenhait, dai weder er, noch sein erben gegen dero
aelben ampt chaine rechte ander weder haben scbaleo, noeb emangen,
wiD weone der selbe weichart alao warcbet mit dem selben ampt,
dai es dem Torgeoanten Brobst perchtolden ynd seinem gotahaus
BÌebt gereUet, dai er danne bat frei wal yndroUen gewalt ze nemen
da^Torgenant ampt in seln gewalt — Dez sint geczeugeherWemhartf
der Mchiver, Gerunch ehoU Durinch von Mevrlinge, Johannes
van Nmdoifi Ruger von der heiligen Stai, — Diser prief ist geben
ze NewnburcK da man zalt Ton Christea gepurte dreyzeben bvndert
iar dar nacb in dem ainleftcn iar in der pbingstwocben.
E CharUlarìo Àrehtri m. foL 79. b.
Dm b der Urknnde Torkommende luehrosneYsidel ist laat Urbar Tom
Jahre 1301 Tyemtalneysiedel, ein eingegangener Ort in der Pfarre Schweinbart.
CXXXIV.
WigioUL Eieenpeutd verkauft dem herz, Fontmeitier Ludwig vem DSbling
einen Hof %u Kroiendorf,
Dai Rlosterneuburg 16. Febniar 1311.
Icb Weigani eisenpeutel vnd vrow Tvech mein hausvrow
— daz wir yercbaaft haben dacz dem ersamen manne Ludweigen
von Toblich dem forstmeiater ynd ze seiner housyrowen ynd iren
erben einen hof, dea fynf leben sint gelegen auf dea gotshauses aigen
Ton Newnburch ze Chroiendorf, ynd hat der ersam herre Brobet
perehioU von Newnburch yns ynd vnsern erben den yerlihen ze
rechtem purchrecht mit sogetaner beschaidenhait, daz wir im ynd
seinem gotshaus alle iar ze sant Michela tag davon dienen schvllen
drey phynt ynd drey sehilling phenninge wienner mynzze — Diser
saehe sintgeczeyge A^iS^é|>Aaii vonMeyssowe,Mar$chalch in Oster»
reiehf her OH von Zelkinge, her LevpoU von Sacheengang, vnd
Digitized by
Google
U4
levp0U iem to», her ÀUU «mi k&wewfM vnd 9em pruder
Siepham her Alber von Sekvnberdi vnd kaémar $em pruder, dar
mach her Wernhart der schwer, her Wolfger wm owe, vnd her
Tbreich wm Chrtczemhrf» dama^ Gerunch chol, Jan» von
Nutderf, vnd Engeldiech wm MevrbaA — Diser prìef itt gegeben
da man zalt nach Chrìstes gepurte drerezehen hvodert iar dar Dach
lo dem tinleflen iar an sani Juliao tage der Magde.
B CUrtdwi* Ar«yfi Hr. DL M. 71. b.
Krotondorf itt eia liagtt eingegiagtoar Ort ia dar Gageiid dM hratìgaa
Strebendorf tm Faste det Bittmberget.
cxxxv.
PropH BertM verUiki Ruprtekt und Vlrith ven Letti etii Ltkem %u
PArtUndorf,
Dtt t. I. 6. Min 1311.
Ich Hadmar vanSvnnberch — daz der ersaro herre her PerchtoU
der Probst von Nevmburch darch meiner bete willen Terlihen hat
Rvprechien vnd Vlreichen von leizze, im hausTrowen rnd im erbeo
eìn lehen daz da te Purttendorf auf dea gotahaaa aìgen gelegen
iat ze recbtem purcbrecbt mit so getaner besebaidenbait, daz diaelben
dem setben gotsbaus alle iar ao sant Micbela tage dieDen aoUea
yierezich pbenning wienner mnìzze — Dea aint geezerg her
Chraft mein 9vn, her Wernhart der oehifer, her Vbreieh von
Chriczendorf die Bitter , Der vizlinger, Engeldieh von Maurbadkp
herman von freiiing, Gertmch chol, Chvnratf Budwein — Diser
prìef ìst gegeben da man zalt nach Cbrìstes geburt drerczeben-
brndert iar dar nach in dem ainleflen iar des Samatages in der
ersten Tastwocben.
E Ckwtalari* Ar«hÌTÌ 01. UU •?. a.
Pfirttendorf ist eia in die Pfkrre Niederleit gehdrìget Dorf.
CXXXVI.
Uhridk von KHt%end9rf verknmft Wemhard dem Sdtìefer tenie OiStte»
%m En»er$derf,
Dai Rlottemeuburg 16. Min 1311.
Ich Vlreich von Chriczendorf — daz ich Tor rechter ebafter
grlte, der ich vnd mein chvn vrowe reicz, der got genad, scbrldieb
wurden mit gesampter band Maruschen dem Juden ze Wienne mein
gut ze Enzeetorf zwaier phvnt vnd rier pbenning gnlte» di mein
Digitized by
Google
125
reehtes lehen waren Ton dem gotshaus le Newnburch md meines
aigeos iwen md dreisieh Eromer weingulte an perehrecht md
aa zebent md aio halbes pbmt pbenoing grlte dai aocb za dem
selben percbrecbt gehoret, daz gelegeo ist an dem pisemperg ze
ehaufleo ban gegeben dem eraamen Bitter hem Wemharte dem
Sekioer imh yierzieb marcb l&tìges silbers wìenner gewicbtes dea
er mieb geneileieb md gar gawert bai bines dem mrgenanteo
iaden, md ban aoeb ieb md mit sampt mir meim wmem enne Bvdotf
9nd Hamreiek tnd mein todUer Lueem vnd mem aidem Reimbci
dea mrgenanten bera wernbarten das selbe gut aafgegeben —
Dìaer aacbe aiot geeierge her Wernhwrt wm Topel^ ker Vlreiek
V0m dem gereut^ Genmdi ckol, Jacob der fonter, Emgeldieek,
wieeni wm Egenburek» herman poh fìreinmg, flriedrieh der huei"
tiock, Geèkart von Ruedtereterf, Jacob der dieìner, Gebhart
vem iotd Mertem, (Ht der kueter, fìridreiek, weigamtee evn —
Dìaer prief ut gegeben ice Newnburch^ da man zalt nacb Cbristea
gqrarte drefczebenbmdert iar, dar nacb in dem atnleften iar an
dem naebatoi erìtage mr mitter rasten.
B Ckwtalari* ArtkiTi lU. M. M. tu
cxxxvn.
Ber%0§ Friedrich L be$(dtigt den Rever» geines Natan Heinrieht Pfarrere
vn Ima, Ober den Weingarten %u Weidling. (Urkunde CXXVin.)
Dti s. 1. 4. Hai 1311.
Nos Fridericue dei gracia dtix Austrie et Styrie ad mivcr-
aoram notieiam Tolnmns per?enire, qaod cum discretus vir magister
keinriciu Capellanus et notarius noster plebamis ecclesie in La
oamn froctum rinee diete Brunnweingarten prope molendinum in
nidern weidnicb situate iugeris continentis sub annuo censu sex dena-
rionun wienennsium ab bonorabilibus yiris dominis preposito et Con-
veniu ecclesie Newnburgensis receperit dumtaiat prò yite sue tempore
poaaidendnm, prout idem Capellanus noster coram nobis publice est
eonfessna et in snis literis exhibitis et ostensis plenius continetur, nos
•d petielonem parcium predìetarom ad super habundantem futu-
rerum cautelam presentes literas (damus) Anno Dni. M*. CCC*. vnde-
dmo IV. Nonas Maii.
Orif. Ptrr. (a«p. y«t. Hr. ti. fel. US) muà Ckwtakr. Architi Hi. M. TI. a. Dm
kWM Biif«l, ali i«r UaMluiflt f 8. Pri4triei Daeit Àatir.. ia ratbta Waekt tcift 4w
•teicriMkM raath«r mai U» <«toiToiehitek« 8«kild, wit kd Albr«ckt't I. SMrcUieftl (Herf«lt,
■m. Am«. Tmi. I. Taf. TI. a. t).
Digitized by
Google
126
CXXXVffl.
DUtridk, AterdUmT* Sckm, vm Simdlmu veHumft iem SHfte H^f
uni Werd %m BipelUm,
Dit 16. Mai ISll.
leh Dietrekk kem Siarkaiuhi 9vn von SUdUwe rergich —
du ieh mit gwist Tid mit gatliebem wìUen memer tkcime flravm
MùTfreien rad aliar mainar arban, dem kof, dan air mit guati Tnd
guatlaiahaa willao aliar ir arban mem Anfirmte MedUUi» kem
Virmeket witìè von Bkendorf* dem got gaaad, Tod metM Okem
Eerr Flrddk, de$$elbem hem Vlreiehe$ tvn lu abouffan hatan
gagaban, daa aadartbalb laban ist fod ist gel^gan ze ÀlpUawe Ouf
daz GoUboatat aigaa ran Namborcb — la cbaufTaQ bau gagaban
— dam arsaman barran iiarn Perditold dem Proòei rad aainam
GoUboTa za Namborch Tmb brodart fod rmb draizzig pbant
pbanninga wiaaner mfinzza — Darzu ist mir hzzaQ aliar bande
dienst, dar Ton daroselban bof dam GaUbous draw iar an mdarlaza
Teraazzan hi, wné ban aucb micb dea selben borea frrzicbt getan —
rnd oucb dei werde$, der m der Tuenowe gegen Alpiiawe vber
gelegen iet, dea dar Yorgenant barr Vlreich von Bùsendorf wìàer daz
recht Ton dem Gotaboua ze leben iacb. — Dar rber ze aicberbait
geben wir Icb rnd mein bruder Chvlman — diaen prief mk vneer
paiden òuigeln versigelt. Diaer aacbe aint gezeog her Ckiinrat von
Siczendorf, her Woifger von owe, her Wemhari der Sckwer, her
Vlreich von Chriezendorf, di Riiter, damach Gerunch, hem Choln
ivn, Dvrinch von MevrUng, Johannes von Nwcdorf, Ruger von
der heiUgenetat, Herman vonfreysing, Chunrad, Rudwein^ Gundoli,
Engeidiech, Wi$eni von Egenburch. Fridreich der hutsioehp
Gebhart von Ruekereiorf md andar fhim leut genuecb. Diaer Brief
iat gegeben — dreutzehen bundert iar, darnacb in dero ainleften
iar dea nacbaten arntagea Tor dem orfertag.
Orif. P«rf. Zwti rasi* 8itfcl u P«rftBMtetr«iAM Im ftlb«a WMki. Dm §nlU «rtMlt
•ìm 4rti«ekifM Mkrif Uakt fttktiltet Sehili, ia rcekln FtlJ« twti lolhrMlit* Balkea. UMaekrill:
t 8 . TIETHICI . DE . 8ÀTLÀT. Dm iweit* 8i«ff«l, mi fltÌ«k«B Dilit, kal H» VmtArìtit
è . CIOLMARI . DE . OTA
Digitized by
Google
127
CXXXK.
FMkmm ier FmUH^tU'Vrhmie ier Pfèrre KierUnf imrtk BiK^f
Bernhard vn Pmumm,
Dtt KlorteriMbiirg 7. Juni ISil.
Nos Wernkardu$ Dei grada Eeelene Plataiv. Bpi$eepu$ pre-
sentìbut confiteroor, Quod dfleetus ìd Christo frtter Dniu BmtkhUm
vemeraMtU prepo$itu$ Eeclesie Nemburgeiitis pmflegiooi 8lgil-
Jatwn SigiUo Dui Chmradi quondam Prep0$iH Nemdmrg. et Sigillo
Dui Yhriei de Ck^ékUng nobis exbiboit et peeiit, Tt quia dietun
pmilegiimi propter Tetustatem roinam mioabatur, aaetoritate ordi-
aarìa ioDOTare eurarenras illad. Nes aoteoi dietum prìTilegiam dili-
genter ìnapeiiiniis et «igilla, quantum potoìmus, eonaideraTimiia» ipswn
prìTilegiam niebil adoleudo oicbil diminaendo preaentibos inserìmiis
ìb bone medum. M. DaeeateaimQ Trieesimo Terdo ete. Folgt die
Drknode bei Fischer D. 191. In cuioa rei teatimonium preaentea
damila literaa nostro aigiilo monitas. Dat Netanburge Anno DnL M\
ecc. Tndeeimo VII\ Idus JoniL
Offif. Ptrr. OklMf** Sitftl ia ftl^*" Wa«kt. D«r BImUI tltel nf i«a nr*MMMl,
«t aMhto Mt>M4 «rh^bM, la dkr LbkM àm Blrlattlak. Umdtfillt WEBHBABDI .DH.
«BACU . ICCLBSII . PATATKIISIS . bR .
CXL-
Spruekkrief mritekm Dieiwmr iem ZwieM, Màtter m Qmtiernkmr§,
und ien MHfiUeken BMen m MeidUn§.
Dtt Klotterneobwg 14. Augost 1311.
Wir Perktoìd wm Goies genaden Brobet ze Nevnburek toen
^ont — Daz em tkrìech geweeen iet iwiscben der gemala Tnseir
Holden le MevrUnge an einem tali rnd iwlscben Dieimaren dem
Zwiekel Mèìner ze Ckatembureh an dem Andern tail vmò ein werd
tnd vmb ein Weida^, dai nìderbalb der Mfil, di er ron Tnserm
GoteshoTs te Prrcbrecbt daaelben bat, gelegen ist, md oTcb da Tor,
Tad derselbe ehrìecb wart mit Tnserm gueten willen Tnd onch mit
wiDen Jojitf» van Nuzdarf, der otT derselben MAI frmf scbillinge Tnd
leben pbenninge Tbeninses bat, paide Ton der gemala Tnd OTob Ton
dea egenanten Dietmar an die ersamen Tier mann geseciet» an kem
Jeeoò vnd hem The/man Brieeier vnd Ckerkerm vmen Geie-
Digitized by
Google
128
kov$et vnd an kem Greifen v<m Wìenne vnd hem Vbrmekem pei
den Bruedem, aUo swax die dar rber betchìeden» dti soli atei
beleibeo. too paìden tailen. Dis genant TÌer maD berìten Tiid
besaben de? gemercbe an aUen orten, da deraelbe ehriecb Toibe waa,
Tod besebieden nùt Teraintem muet, dai der Torgenant Dietmar der
Zwicbel ober balb dea wegea rnd der marebe» di aie da gealagen
babent Tod eoa geaaiget babeli ari daa brlti hinget Tnd aUei le
petiermge aeiner MAI, deeb alee» dai er dax ah beiti Sthabela
avi le seìnem hrmm ala er dei bedarf » fod ael deeb dcbaineii Stam
abalaben oeeb aui reotten. Dur ire ari ear fHden iwìaebea dee weiii-
garteD Tod der wia, die er bat m der Tergenanten MAI ynd dea
weidaeb* dai dar an stAaset, ae?met aber er, dai awelber band adiaden
er da reo eapbaebet ren der Gemain TÌeeb» den ari er d«lden an alle
peiiernnge. Se acbollen die Torgenanten maerr belden baben dai
weidaeh nidertbalb dea wegea md der marche, dì da oti geaaiget
md gealagen aint, md damit aebaffen iren Arrnm naeb ynaers
araptmannea rat, md leder man naeb aeiner netdnrft, aia ear geaeisea
iat Dar it aebnlen paide de? gemain md Dietmar Zwidid die Waid
obertbalb dea Wegea vnd nidertbalb mit einander gemain baben. Dodi
macb Dietmar daaaelbe Weidacb, awelbea larea er wil geleicbe getaìlet
halbes maiuen, md danne deraelbe malzi ari der naeb iwai lar
gepannet aein md in frid aten, alao daz inner der Zeit debain lìech
dar oyf gen sol, md in dem andern tail dea Weidaehea, daz dann
mgeroaizzen beatet, achalen aie achaflen mit der waid Im fhrm. Swen
aber dev zwai iar ende nement, ao mach er aber daz ander tail
maizzen, ob er will, md seinen frrm da mit acbaflfen in der weia md
in dem reht, ala er e daz veder tail gemaizzen bat, oocb aol er
defaainea iarea daz weidaeh gar meizzen nir halbes md mh den
aatze, ala mit red beachaiden ?nd hie geacbrieben iat Nt bat ereli
dev gemain ovf dem Nidem tail dea Weidacbea vnd der weide gegen
iro daz aelbe reht in aller weia , ala ez von worte se worte da Tor
geacbriben iat von dem ebern tail. Von awelhem tail aber dia aebi-
dunge vbergangen wirt vnd ze brochen, vnd wie elle, das beleibet
alz ofte vna schuldicb ze geben zeben phant phenninge wienner
mvDzze vnd den vorgenanten acbiedleuten alz manaigea. Vber das
allea iat beachaiden, daz der oftegenant Dietmar mit der gemain Tua-
rer Holden ze Mevrlinge leiden aol an alien aaeben, das In se leidea
geachieht. Diaer red ze einer vrchund vnd se elnem geseoge geben
Digitized by
Google
129
wir dlsen brief mk vnserm wuigel verngeU, vnd durck pezzer
gewarhait diser schidunge habeni di xwen vargenani eruan Bitter
irev msigel zv dem vn$em am disen brief gehangen. Diser sache
siot gezeuge her Wolfger von owe, her Wemhart der Sehiver, vnd
ker Vhreich von Chriizendarf, di Bitter, dar nach Dvrinch von
Mevrlinge, Gerunch Chol, Chvnrat von Nuzdorf, Herman derfreg^
singer Tod aoder frTro leot genrech. Dieser brìef lai gegebeo ze
Hevnàurch — dreutzehen bmdert iar, darnach io dem ainleften iar
an sand Bartbolomei tag.
Orif. Perf. Dr«i Si#fel la ftttea Waeki m PtrguBtaMreirea. Da» ente •▼•!: rceku
■tcM 4ie hcil. JasfAraa. welefcer eia Eafel 4«a gAItliekea Willea verfclaiet, awiackca bei4ea eia
6e(i«s Bit Blaaiea; aateriialk betet 4er Frapat kaieai aatcr eiae« Bafea. UMaakrifl: f 8.
PEBCHTOLDI . PHEP08ITI . fiC^B . M?WEBYR6E1«8I$. ~ Daa tweite «ad éritta 8ietel raa4. ia
drdMàifta 8ddl4« eia falifelter Greif, 4ic UBsebrìfl aaf bei4ea vervieelit.
cxu.
(Hi0 von StalUk gibt dem SHfie anderthalh Lehén $tu ReinpreéhUpdUa.
Dtt Wien n. Oetober 1311.
Icb Ott von Staleke — daz ich dem erflamen Gotshaus vnser
rrown ze Newnburch ledicbleicb gegebeo hao dì aigeoschaft, di icb
gehabt bao auf andertkalòen leken ze Beùiprechtes polan — vod
wan dicz gescheheo ist oacb dem rat meim óhem von Mey$$aw
kem Stepkans hat derselbe ber Stepkan durch meioer pet willeo
•ein iosigel za aioem yrcbvode zt dem meineo ao diseo priefgehangeo.
Diser sacbe sint geczeuge ker kainreick von Ckeyawe, llreick von
MeysMw, Àlber vttd kadmar di zwen prueder von Sckvnberck,
Ott von Ckeyowe, Stepkan von kovnvelde, dar nack ker wolfganck
von ckvnrinck, ker findreick von durretipack, ker walbcrovn der
Zinke, kainreick vnd vlreick von Stoyczendorf, Buger von Ckirck-
pack, Gcrvnck Ckol von Newnburck, Durinck von Meurling,
Engeldieck von Movrback, wisent von Egenburck, — Diser prief
ist gegebeo ze toienn da mao zalt oach Christes gepurte drevczebeo-
hmdert iar, dar oacb io dem aiolefteo iar des nachsteu tages oacb
der aiolef tauseot roaide tag.
Orìf. Per;. (Prat. HI. Nr. 408.) aai Chartal. Arehiri III. M, 68. a. Daa Beiler»ier«l
tt>pfcaa*a vaa MeiaMa ab Marachall l»àaft aa ier Urkaaie, ahae 4aM 4cr«elbe ia ihr alt Martellali
ffaaal iriri Daa tveita Siefel i»( raa4: f 8. 0(l«aia it Stalek, aad eathill tarei ia eiaea
mfitMMm Wiakel iaaa«aiealaar«ade Balkea. Dat Siegel itt jenrai bei Dnellin» Eieerpl. Ceaeal.
TA. Xn. a. STO aebr ibalieb. aar feblea Man4 aad Sterae. Bei Baber Tab. XIV. a. 23 tiaJ iia
Balà«B breiler; ibrifcaa wirc 4aa Siegcl dort aocb keaailicber abgedraekt.
FoatM. XIV. 9
Digitized by
Google
130
cxLn.
Otrtrud wm ìVMekk, PirUrim de$ D&miwOsumninei^KUtiten *» TViln.
revernrt dem 8iifle KU^Umeuhmrg die ZéhtmltpfkMiffuH ikrm
Weimgmrtem,
Dai Tuia 15. NoTember 1311.
Ich Gerdrovt van Waideke Prioriime mii tomi dem Camveni
der Sìoettem ze Tuln in dem frawen Cklotter Prediger wrden»
Tergich Yod Tuen chunt Daz wir an alle Widerred alle iar
dem erbern Chamerer der Chorherren ze Neunburch zehent ynd
perchrecht geben schulen ze Weidnkh too rnsern Weiogarten» der
gelegen ist ut der Cholngrib, des Ainf Tiertail sint. Weren aber
wir io nibt, ala nu geachriben iat, dea Torgenanten zebeot Tod
aoch Percbrehtea an der Torgenanten stat, so hat er allez Dai
recbt gegen Tns, Daz er gegen andem maern Perchgenozzen
bat. Dìser rede ze aicherbaìt geben wir dem Torgenanten Chamerer
disen Brief mit Tnsern insigel yersigelt Dea sint gezeug: Her
Wemhart der 9chiver, Herman vanfìreitmg, Chvnrad, Rudwein,
Gvndoli, Engeldieeh von mavrbacht Jacob der Chelner, Wisent wm
Egenburch ynd ander fì-nm leut Diser Brief ist gegeben xe Tuln^
Da man zalt naeh Christea gepTrte DreTCzeben HTndert iar, dar nach
in dem ainleften iar dea nahaten mantagea naeh aand Merteina tag.
Orìf. Ptrf. (B«pt. T«t. Nr. M. fol. 1S7.) Dm M HMlteltr atMuw Arth. C«Bpll.
T$h. XT. Mr. 9 akftbiliet* 9i»gtì hlug t abfc^nekt ia r«tkrai WmU u «ìmb PcrfMMatatrcifca.
CXLffl.
Gerunekt ChoU't Sokm, verkamft dem SHfte QMiientte su KU^iemefAurg.
Dtt Klostemeaburg 13. December 1311.
Ich Gervnch, hem Choln 9vn» dem got genad — dai ieh oiit
guetleichem willen meiner chvnn vrawen Agneten — dem eraamen
meinem hem hem perchtold vnd dem gatskaus ze Nevmburck ze
cbauffen han gegeben drey ph?nt geltes drey schillingeTndzehen phen-
ninge, di mein rechtes lehen sint gewesen Ton dem aelben gotshaua
auf behausten holden da aelben ut der weiten gazzen^ vnd an dem
nydem marchi vnd auf des Schivers padstuben vnd avf etlekken
holden di da pei gesezzen sint, vnd in der ìeald^gaxzen vnd tu
der Staingrueb vnd auf einer marchtzUUen an dem aamcztag neyn
schilling, di in daz yorgenant gelt geraittet sint, Tmb Tier Tnd dreiziich
phTnt phenning wiener mTnzze. — Dea aint geczeoge Durinck vom
Digitized by
Google
131
MewrUng, Johannes von Nuzdarf, Herman von frehing, Chtmrat,
Rudìtein, Engeldieeh vnd Wisent — Diser prief ìst gegeben ze
Newnburch da man zalt nach Chrìstes gepurte drerczehen hyndert
iar dar nach in dem aindliflen iar an sant lacein tag.
E CharUlarìo Arehlrì IH. fol. 103. a.
CXUV.
Ofiolf, MeUler dee keil. OeUtordem »« Wien, he%eug( den Verkauf
eme$ Weingarten» su ESktieldorf dureh Friedrich von Ato.
Dat Wien 2. Febniar 1312.
Ich Prueder Ortolf^ %e den zeiien Phleger vnd Maisterdes Gott-
kamses daez dem keiligengeist %e Wienne Yerìche Tnd tuen chunt alien
den, die disen prief leaent, oder horent lesen, die ni lebent rnd
hemach chynftich sint Daz der erber man herfridreich, hem Woìfger»
mm von awe vnd $ein hamwrow vrow Elspet roit guetem willen
md gnnst aller irer erben, Tnd mit gesampter hant ze den zeiten,
do 8i ez wol getuen roochten rud mit meiner hant verchauft habent
iren weingarten ze Vtelndorf, der do leit an dem hintern perige,
des ain Jeuch ist des icb rechter stifter ynd stoerer pin ; denselben
weingarten habent si gegeben mit alle dem nacze ynd recht, ala si
in ber bracht habent, marchtes perchrechtes gewer vmb sechczig
phunt wienner phenning, der si recbt vnd redeleicben gewert sint,
dem Erbern manne, dem rorgenanten herm wolfgem von awe, vnd
eeiner hausvrown vrown Christeineinen vnd alien irn erben furbaz
ledichleichen vnd rreileichen ze baben, vnd alien iren frumen da roit
schafTen . Ez bat auch die vorgenant vroiv Christein den
egenanten herm Wolfgem von awe, iren wirt mit demselben wein-
garten gewert aller dingo seiner rechten margengabe. Vnd daruber
darcb pezzer sicherhait, so sezzent sich die vorgenanten her flrid'
reidi von awe, vnd sein hausvrowe vrow Elspet seinem valer hem
wolfgem von awe, vnd seiner hausvrowen vrown Christeinen vnd
alien irn erben vber den egenanten weingarten fner sich ynd fuor
alle ir erben ze rechten gewern vnd scherme fur alle ansprache. —
— Dar vber so gib ich vorgenant prueder Ortolfhem Wolfgem von
awe, vnd seiner hausvrown m*own Christeinen vnd alien iren erben
disen prief ze einem offene vrchnnde, vnd ze ainen waren gezeuge
diser sache versigelten mit meinem insigel. Ynd sint auch des gezeuge
kerr Wemhart der schiver, her vlreich der hofmaister, Gerunch,
Digitized by CjOOQ IC
132
derSpeiimaitier^Dieireidk der SMfer^ Engendiecht der Mavrpetà,
Durmek wm MeuHmge, kemum wm vrekmge md andar frume leut
genoecht dea diae? sacbe wol dmt ist Dkm* prìef itt geben %e
wiemtep da tod Crìstes ge|^ warea ergangen dreTiehea hundert
Jar» in dem iweliften Jar daniach an dem lìeeht Messe tag le mser
Ort»ir« ti«ff^ iti •tfcaltoa M iMbOT T. fOL Hr. I. DMk hèU imi àm Umm, wilit»
kw kt MtUBMkrilIkBtoli •. iVS . OaTOLR . MASai . OSD . • . SPfS . WB. AIm vwOttotf
SMie iber dìetet SpHal tan hML'Geitt in Wìm for dem Kintaarttora:
Fucher Noi. bre?. Uri». Visdob. Cip. XVa edit alt ptg. 237.
b tplterer ZeH enebetat n dea ■lifUlebM UriLindea: 14SS, SouiUg for
Bpipbani (4. JSii]i«r) Br«d«r Ktri Gnitbtr, Meittcr dM bawt n den beìUgea
G«ist TOT Keneiior is Wi«wi.
cxLv;
Jékmmm vtm Nunàtf verkmuft éem Pr^ptU BertM vn KU&tenumìmr§
$eme Aéker %u GmHernharg umd tine HofitmH 9U MtUHng.
Dtt KkMt«raeabiirg 15. Febmtr 1812.
Ich Johannei von Nuziiorf rer^eh — Dai ich nach dem Tod
memer Chvtm frawen Gerdrauden — Terchovflet han dem ersamen
meìnem berren Perktold dem Brob$t vnd $emer Sammmge %e
Nevnburch di acker^ di ick gekabé han %e ckatembureh md ein
Secbstail eìnes holczes md ein M&l daselben darauf der zwieh^i
sitset, da toh man dient alle iar ze sand Hiehelstag fumf sebillìng
md zwelf pbenninge wienner mmzze md dar lu »e Mewrlmge ein
hofetat naben gelegen pej des gotshouses hof da man mn alle iar
se sand Michela tag ooch swaintxich phenninge dienet, md dar su
ein id hofstat, das alles mein purchrecht ist gewesen Ton dem
Torgenanten Gotshous Tmb viertaich phunt phenning wienner mmsse
— md ist oucb diser chaiif gescbehen mit gunst ?nd guetleichen
willen frovoen christein^ kem kemumne$ ymian$ wiieòen md
ooch mit dem willen NycUu, Ruedolfet dea Neuxzlein» evn, der der
vargenanten meiner chvnn vnd auch frowen Ckristein prueder evn
i$t — Vnd daruber seta ich roich ~ md auch Engeldieck Vim
Mavrbach fir sich vnd sein chvnn frowen Margreien, dev der
vargenanten frowen Chriitein iochier iit, ze rechtem scherm —
Dar Tber — gib ich — ifisen prìef mit meinem Ineigel vereigeii.
Dia sint gezeuge diser sache. her Wemhart der Sehiver, ker
Digitized by
Google
133
Wolfger wm Owe^ her Vlreiek von chrUzendorf, Dvrinck van
MewrUngt Roger von der heiUgenttai, friirekh der kuetstocK
Gebhari wm Budter$torf. hemum von frey$ing, Peter $ein 8vn^
Chvnrad^ Ruedwein, GvndoU^ Jacob der Ckelner, Wisent von Egen-
burch — Diser brief ist gegeben ze Nevnburch — dreutzehen
handert iar, dar nach in dem zweUten iar an dem erìtag io der ersteo
Tistwoeheo.
Orif. rtrg. Da* mJt 8itf«l ia ftlk«a WMks kiafi ■• tiMa PtrfOMaMrcifm mi
«■Ailt •&«« wHTMktM, ftwlrftltoa lalkm \m 4rti««kitM 8«kili«. Umekriftì f 8. JOHARIS
OBF.
Gtttenibvrg iti ein eingegaiigeDer Ort an der Stelle, wo heutfutage das
k. LusUehloss SchSnbmnD steht Ich stelle hier mstmmeD, wu das Stiflsarehhr
dariber bietet:
1437 befreit Propst Georg L den hersogtìehen Kellersehreiber Erbard
Grieeeer wegen gdeisteter Dienste tod aller Steaer usd Robot tod der
KbattemiAbl auf seioe Lebeuieit
1440 erlaobt K. Friedrìeb (IV.) demselben das Wasser aus dem M fiblgrabea
bei seiAer Ufi] niderhatt» Hixtng in seinen Wejer so leiten und lu khern, so
fil er wiU, doeh dass die Ablassrìmi daraas in den Ablassbacb binter der
Mil gelegt werde.
1442 rerleiht Propst Georg Erhard dem Griesser, Bfirger nnd des Ratbs
sn Wiea, die Kbattermflhl ala reebtes Bnrgreeht gegen den gew5holicben Dienst
Bit dem Yorkaufiirechte, was derselbe aaeh reversirt Dessennngeachtet
erscbeint ikffl Sigmund Test Ton Linz als Besitxer, der sie um 350 Pfund dem
Ebrenreieh Kbfippel Terkaufl , welchen Act zn genehmigen Propst Johann sich
so lange weigert , bis es ihm von dem landesfflrstlichen Entscheidungsrìchter
Bitter Konrad Hdlzler aufgetragen wìrd. In der (Jrkunde heisst sie „die abge-
braonte 6d 1161''. Doeb reTersirt der Klufer dem Stifte das Vorkaufsreeht und
Terpiiehtet siefa in dieeem Falle IM> Pfund naehsulassen. Im Jahre 1471 Torlisst
derselbe neun su dìeser Mfihie gehSrige Joch Àcker an Nachbarn Ton Wien,
Altmannsdorf, Meurling und Penzing, um Weingftrten anzulegen, gegen einen
Dienst Ton 60 Pfennig per Viertel. Ebenso spSter noch V/^ Joch . 1497 ksuft
Propst Jakob nach Ehrenreich*s Tede die Gattermfihle Ton dem mindeijShrigen
Sobne Hanns.
1585 kftmmt Propst Balthasar ein, dass die Khattermfihle aus der Einlage
in dem Landhause gelfischt und die bezahite Steuer abgeschrieben werde,
weìl an ihrer Stelle eìn Thiergarten ist, wie auch schon Propst Georg viel £rQher
(1540) das Waldamt, welches daselbst Holz geschlagen (Khatterhdlzl) , rer-
Uagte, und Propst Leopold 1570 um Steuerersatz bat, da die Mfihie dem
Kaiser gehdre.
Die letzte darauf besQgliche (Jrkunde ist die Bitte des Propstes Andreas
1620 an den Kaiser und den Passauer Bischof um Rfiekgabe der Khattermfihle.
So riel das Stiftsarchir.
Digitized by
Google
134
CXLVI.
Revert de$ Ahd von LUienféld Paul an doM 8(ift Klo9temeu!mr§ tf&«r
Nicki'Antpruehnakme neuen BetiizM von Weingàrten,
Dai Wieo 24. Febniar 1312.
No8 Frater Paulus dichu Abbas totxi$que Convenha de Lylin-
weld Venerabili Domino Bertholdo preponto et Domino Eberhardo
Decano totique Capitulo ecclesie Newnburgensis promittimus, quod
ex hoc nuDC ia futurum ipsis prò aliquibus Tinearum collacionibos
siae ipsorum bona voluntate neqnaqaam erimos importuni testimonio
hojas scripti. Dattim Wenme in die beati Mathie apostoli Anno Dni.
Il*, ccc*. xn.
B ChartaUri* Irckiri UL M. It. a.
Pit Stift Lilienfeld, welehet bereitt in deo Jtbren 1804 and 1806
Weìagirtea in Klotterneoburg an sicli gebracht batte, kaaft« im Jabre 1812
neuerdingt iwei Weingirten Ton Bernard Cbronneat nit Bewilligung dee
Propstee Bertold. Di LUienféld ala Cistenienaeratift laat der Prirìlegien Ton
Entrìebtung dee Zebenfta firei war, kennte eine Enreiterang aeinea Bealtxthuna
dem Stille Kloatemenborg nieht gleichgiltig aein; deaebalb rerlangte md
erhielt man Ton dem Abte Pani Ton LUienféld dieaen Rerera.
CXLVII.
Der HofmanehaU Dietrich von PiUiekdorf he*eug( , da$9 Viridi von
Weidendorf alien $einen AnoprUehen atif Berìtzungen %u Enzerodorf
enitagi hai.
Dai Wien 28. M&rz 1312.
Ego Dieterieu» de PUichdorfy IUu$(ris Duciè Austrie Mar^
ckalcus, significo presenciuro inspectoribus Vnirersis, quod Vlricus
de Waidendorf in presencia mea renunciavit iurì, qaod se habere
dicebat ab Ecclesia Nevnbargensi in qaodam feodo, et quibusdam
areis in Enczenstorf aìiìs. Et ?t predicta ecclesia Neynburgensis
ab huiusmodi impeticionibus in antea stet quieta, prò eo presentes
conscribi feci litteras et sigilli mei robore commtmiri in eyidens
testimonium premissorum. Datum Wienne Tercia feria ante Quasi-
moddgeniti. Anno Domini Millesimo Trecentesimo Duodecimo.
Klcbei Mcbicekì^a Siegel. Aaek ertahctat taf iesMlkta dtr bei <itai 8i«fcl tom Jakrt
IS08 tAìtmit Helai. (Hacker. Tab. XII. Mr. 12.)
Da in demselben Jabre Stephen Ton Meìaeau ala Marschall siegelt, atellt
sich dadurch das Bestehcn zwcier MarschSlle (eìnes Landmarachalls mit
erblicher Wurde, dcs Mcissauers, und eines Hofmarachalla, Marachaleua Dacia,
dea Pillichsdorfers) beraus.
Digitized by
Google
135
cxLvm.
l^dkerkeUihrief ie$ 8Hfìe$ von Heinrich wm der Neune und AndreoM,
Bàr§em *» Wnen^ wegen ie$ an Niehu, LeubmmmCM Sohn^ verìiekenem
ìVeingartems in der Weiedeiten,
Dtt Wieo il. Jqbi 1312.
Ich Hainreieh von der Neyzze, Tnd ich andre purger ze
metme wir rergeheo vnd tuen chunt alien den, die disen prief
korent oder lesent Das der ersame herre ber PercktoU Brohst
te Neumbwrek durch ynaer pet willen Nyelan Levhmannee svuy
Tiraenn fremi aìnen weingarten, des aio halbes ieach ìat, gelegen
Oli der wekzenleitien, des er rechter perchherre ist, ynd der $o
Unge vrbowe was gelegen, vncz er in rechten perchtaidingen ze
reiioch ge$aU wari, vnd io sein gewalt ertailet, recht Tod redeleich
se reekteni perchrecht Terlihen hai furbaz zehaben Tod le beaicsen
ze recbtem percbrecht Ton dem Gotsbaus. Geschech aber, daz tìI
lefebt dem Gotsbaus ber nacb von swelband sacben cbrìech oder
anspracb davon auf erstaend, in dem cbriecb rnd gegen der
anapraebe acbullen wir ma seczzen, rnd das Gotsbaas an alien
sebaden da Ton pringeo. Diaer red ze ainer sicberbait geben wir
dem Gotabana diaen prief mit ynaer paider inaigel rersigelt. Diaer
aaebe aint geczevge her Wemhart vnd her Hainreieh di Chnmneete.
her Dietreich von dem Chalnperg vnd her Ernst, der vezzel-
sneider md ander frum leut genuecb. Dieaer prief ist gegeben ze
Wtennet da man zalt nacb Cbrittes gepurte dreyzebeo bmdert iar»
dar nacb in dem zweliften Jar an sant Bamabe tag.
E Ckartabrio ArekiTi m. fg. 9$. •.
Wir ertehen ans dìeter Urkunde die dtmals bestekeode Dbang^, einen
«ngebinten, 5deii Weingarten bei der Bergtaidang mit einem «Reit* anheim-
nsagen, und deV freien YerfUgiing des Bergherm mrileksageben. (Sìehe
HalUos, ptg. 1K43.)
CXLK.
Der PauttMer Dmnkerr ynd her%ogL deterr, Proianoiar Meiiter Bertoìd
éberìàiii mn die Prieeter Ulrich und NicoUnu von Maiiherg teine Pfmrre
Eggenburg pachiweiee.
Dai Wien 11. December 1312.
Ego Magiiter B. Canonicue Pataviensis Ultutrie Domini
F^riderid Dueii Austrie proihonotarius profiteor per presentea,
Qaod diacretia riria ac boneatia Dominis Bugerò etNicolao firairUus
Digitized by
Google
136
de Mawrberg saeerdotibas eedetiam meam m Egenhtrg a festo
beati Georii proxime affutoro per Toum annuiti eontinumn locavi
et Tendidit yidelicet Questuai cottidianum curo minuta decima, preut
aniece$$ore$ $ui hactenus a me baboisie dinescuntur, prò riginti
marcia argenti, de qua quidem pecunia ipaoa pronuncio liberos et
aolutofl Presencium testimonio litterarum. Datum Wienne Anno
Domini M*. CCC*. SI. Tercio jdus Decembris.
I CkwliUri* ArtUri m. ^ TI. b. mU CUti. Vr. IT. M. Tti b.
D«r Nane det hier erteheÌBeoden Pfiurert toh Eggenbnrg itt Bertott.
Diet erfaellt lut dua Chartular dar Sttdt Eggeaburf td taium 1S20, wo ea
heiMt: „Weneeslaat dei grtett Dui Stxonie, Ecelaaie Halbentadiensu , aoe
non plebanoi in Gara honorabilìa nt Magister beinriciM felieit rteqf-
dacionìa quondam plebanoa in Gara et fnndator Hotpitalia aanti Marini is
Egenborga, nee non Magùier perekéhMutt pUbatim ^iéem 9uec€»99r ttn»*.
Die beiden Kireben Gara nnd Eg^nbarg* bKebea in dìeeer Yerbindna; «nter
einem Pftirrer bia nni 17. Mai 1M4, wnlebea Daton die Sepirttioan-
Urknnde trfgt
P. Pladdoa Heriog, in aeiner Coanognphia Anatr. Frane, ad annua
1477 pag. 384, enibit Aber die Bggenbnrger Kirebe: „Eret tnm paroebiale
orbb templiun ralde angnatnm, nee etiam plebano eifitatenai ipan doorat
parocbialia ob fkbrìeae goatora amplioa ad Toloptatem ; obinde enn alia doinw
longe capaeior (olim wtUUum Templmriérmm uitèm» depwUdm) eiatnret, nee
procul abbine dissitum esaet quoddam templmn gotbico opere ainictnin S.
Stephano Proiomartyri dicatum, domum iatam dominua plebanoa in rieem
roinosae aibi tradì, illud templum cum penretusta aoa eecleaia Paroebinli
pernnitari poatnlarit*. Herzog weist hier auf Tempelberren ala bauageaeeaen
in Eggenbnrg hin. Da die Gflter der Templer auf dem Conefl ai Vienne dea
Jobannìtera zugesproeben wurden (Labbei Cene. T. XI. eoL iUSt)» der Pfarrer
Bertold in dieaer Urkunde den Brfldem Budger und Nieolaua Ton Mailberg,
die dem Johanniter-Orden angeh5rten, die Pfarre ùberl&sat, mit der Bemerkung
„prout antecessores aui hactenua a me babuiaae dinoscuntur", hat man Air die
Existeni der Tempelberren tu Eggenburg darin einen AnbalUpunkt lu finden
geglaubt, aber dabei die Worte «a me" lu berflckaiehtìgen rergeaaen ; ao wie
man auch aua dem Umatande, daaa der Jobanniter-Orden in Heiligenatadt
jfihrliche EinkQnfle bexogen, einen Sbnlieben Sehluaa lOg;
CL.
Bernhard, Biiekof von Pa$$au, KM die iSOi erUuiemen VitUtUi^nh^
Vor$ckriften wieder muf.
Dai Wien 16. Decomber 1312.
WemharduB Dei grada Eccleeie Paiavieneis Episcopu$
Dilectis in Cbristo fratribus Yenerabiiibua Dominis BertkoUo prepo»
Digitized by
Google
137
skù, Eberhardo Decano et ConTentui Eedesie Neonborgentis Pata-
TÌen8Ì3 Dyoeesu salatem in Domino. Ex parte Teatra porreeta peticio
eontinebat, qnod eiini dadam yenerabiles fratres Dominos 9ancH
ffpoHH et eancH Floriam Ecclenarum preposUoe et eorum coUegaa
in Tisitacionia officio cam pieno mandato ad Eedesiam restram tunc
defonnatam et collapaam prò ea reformanda misisaemus, ipsi risi-
tatores Hudmaro prepotUo veetro aactore diete deformaeionis per
•entenciam deposito qnaadam eonatitaeiones penalea in diTersia
eansia et casibos in restra Eeelesia statnerant Sane cam post
mortem Tenerabilìs fratria Domini Rudigeri qaondam prepositi Teatri
eedem in tantam deaoetadinem et oblifionem transierint, at nec
eamm copia habeatur» petiatis Tobia salnbriter proTideri» pre-
•ertìm eiyi modo» aactore Deo, Testra sit Ecclesia tam in spirita-
allbiiSv qaam temporalibas laadabiliter reformata. Nos igitur jastis
Testris petìcionibus pìom adbibere faTorem, Tcstreqoe salati inten-
dere capientes, dictas constituciones omnes et singalas irritamas,
abrogamas» nolentes per eas de cetero tos ligari. Mandamus igitur
Tobis, at JHxta tradieionee saere regule vettre et laudabiUm
lastre ecclesie cansuetudinem convivenies Ecclesie Tcstre caasaa
et negoda salabriter pertractetìs. Datom Wienne Anno Domini
Minesimo Trecentesimo Duodecimo XVII* Kal. Januarii.
Orif. PtTf. (Icp. T*t. Hr.^. fol. 8S.) BÌMtUt Bcrakwr* ktknalM titfì !■ fclWs
WMàa M •!■•■ FfifuitiUtreifM Usftad.
Die 1301 Tisitirenden Pr5ptte toh St PSlten uad Si Fiorìtn, Ekhard
md Ainwik, batten Yerordnangen erlasten, deren Befolgnng mitunter tehwer
wftr. Daher warden tie bald darauf nicht mehr gehandhabt So machte gegen
é^m List dieser YerordaungeB Propsi Rudger tchon 1305, durch die Noth
l^riogt» Scbiilden bei Jaden , and nabin ebenfallt gegen diete Yerordnangen
1309 Sophie tod Rranichberg in dat FrauenUotter auf. Sein Nachfolger
Bartold batte aber dat Stifl aaf eine aehtungtwertbe Hohe emporgehoben,
and deathalb nahm Bitchof Bernhard keinen Anstand, diete belfittigenden
Yerordnangen, welche nar darch die damalìgen ZeitrerhSltnisse geboten wareo,
•oiraheben, and die althergebraehten Gewohnheiten dea Hautet tur leitenden
RiehtachBir wieder anssweiteB. Bernhard that noch mehr» er kam bei Papet
Cleaiena Y. bittweite ein, dem Klottemeaburger Proptte don Gebraaeh der
bisdidflieheB Intignien bewilligen su wollen, und iwar unter demtelben Datam,
16. Deeember 1312. (Bemh. Pex Cod. dipi. hist. epitt. part 111. pag. 5.) Oh
Papct Clemens Y. dietem Bittgetuche Folge gegeben odor nicht, itt nicht
•«ssnnitteln, dooh iat wahrteheinlich dureh Bernhard*! Tod, die nach teinem
Ateitfben eingeiretenen imingen bei dem Pattaaer Capitel, and endlieh
dareh den Tod dea Papttet aelbtt die Angelegenheit in Yergeatenheit gerathen.
Digitized by
Google
138
CLL
Hgr»0g Friedridk l erlmM JHMUìM V9n BUtendmf dm Verktmf Om
H9fe9 sv BipeUau.
Dti Klotterneuburg 17. Deeember iZit,
Wìr Fridreich von CMei gnaden Herczog %e Osierreieh vnd
voH Steyr, Verichen offeDleichea an dUen prief. Dai dì erber trow
MecktiU weiien Vlreichs witewe van Biczendorf hat Tor ras bewert,
daz si nicht muge ror ehafter not rerspareD den hof %e Alpetow,
den ir wirt rod si habent ze Parcbrecht gebabt Ton dem Gotsbaos
ae Newnburcb» rad ist derselben witewen rebt rnd redeleicb erteilt
Dai si den Torgenantea bof le Alpetow rercbauffen muge» awi ez ir
fage, seit si ebaft not dar zu bedwioget Der prief ist ffggehea te
Newnburch enhalb Tunaw naeb Cbristes gepart rber DreTzeben
b?ndert Jar in dem zwelflen Jar dea Suotages ror sant Tbomas tag.
B ClMrUlwi* Arehiri lU. Ibi. 7S. K
Ulrich fon Ritsendorf (Ritseradorf bei KtrUtitten» K. 0. W. W.) sttrb tm
6. Juni 1307 and ist bei den Minoriteli in Wien begraben* (Neerol. firttr. Minor,
bei Pei n. 487. a. 5ia b.). Siehe auch die Urknnde rom Jahre 1303. (Nr. XC.)
Alpetow iat daa heutige Eipeltau, K. U. M. B.
CLn.
Bernhard der Schiefer, Amimann dei SHfle», he%eugt den Kauf etnei
Weingartene sic Kloitemeuhunf dureM den Ckorherm Jakoh,
Dai. a. 1. 6. Januar 1313.
Ich Wemhari der Schiver, amptman de$ Gotshau» ze NeuH-
burch yergicb rnd tuen ebmit daz der erber berre, ker
Jacob Corher ze Newnburch gecbauffet bat mii memes herm
Brobst Berchtoldes vrlaub vnd tnit willen aller meiner herren
wider Dtetreichen dennagel vnd sein Chvn vroum Reichzen iren
weingartea, des ain viertaii bt, rnd ist gelegen an dem gaataig ze
Dacbst dem Radecker vmb zwayen fìanfczich phvni fhemmmg
wienner munzze Tnd soli aaeb der Torgenant ber Jacob mir
dienen Ton dem vorgenanten weingarten alle Jar an sant Michela
lag achtedhalben phenning ze ainer sicherbait gib icb dem
oftgenanten bern Jacoben meìnen prief versigelt mit meinem insigeL
Des sint gezeach Herman von freising, fridreick der huieiùcky
Engeldich von Maurbach, Wiseni von Egenburch^ Jacob der
chellner, Peter sein prueder, fridreich Ganzrab, Eainreich^
Digitized by
Google
139
$em aidem^ Chunrad zebel, Hamreieh der phitter. Diser prief
ìst gegeben, da ron Chrìstes gépnrde waren drerzehen bmdert
Jar, dar nach in dem Drerzebenten iar an dem perichtag.
B Cktrtaltrio Ireklri ID. fol. 8S. a.
Der Riofer Chorherr Jakob war bù zum Jahre 1306 Stifbdeehant,
wonmt er die Pfarre su Heiligenatadt fibernahm, aber achon 1310 wieder in
das Stift xaraekkehrte. Zagleieh iat eraichtlicb, daaa untar Eiawìllìgiing dea
Propstea nnd Capitela die Cborherren mit eigenthOmlichem Yermògen achalten
ond walten konnten.
Der fOr die damalige Zeit bobe Preia einea eintigen Viertela WeingaKen
wìrd doreb die gflnatige Lage deaaelben erUftrlieb.
CLin.
AJUatàbrUf ies Ptusauer BUekofr Bernhard f&r die Theilnehmer der
•K Klottemeuhurg ùhliehen Proceuion eie,
Dat. Wien 16. Januar 1313.
Nos Wernharduè — — — Presentibus confitemar, quod
dÌTini coltus augmentum Tolentes inducere per indulgenciarum premia
et accendere devocionem de?otorum ad instanciam dilecti nobis
Jaeobi Canonici Ecclesie Neunhurgenm omnibus vere penitentibus et
confessis» qui in statu Clericali processioni, que inNevmburga consue-
vii fieri singulis diehus dominicis ante missam, studuerint interesse,
quique Layci vtriusque sexus eandem processionem eum reverencia
fiierint subsecuti, viginti dies de iniuncta penìtentia misericordìter
io Domino relaxamus. Ad hec Laudes intemerate beate yirginis
Marie dilatare cupientes Omnibus vere penitentibus tot dies de iniuncta
penitencia misericorditer in Domino relaxamus, quot seu quociens
Ave Maria complete dixerint Choro Newnburgensi hanc anti-
pkonam Salve Regina sollempniter decantante, Datum Wienne
anno Domini M*. CCC*. Tercio decimo XVII. KL Februariì, Presen-
tibus nostro sigillo in testimonium roboratis.
Orif. Pcrf. (Ber. Vtl. Hr. 7. fol. SO.)
Biaehof Bembard*a , der hier den lablreiehen Beaneb der Stiftakirehe su
befordem aucbt, bekanntea Siegel an einem Pergamentatreifen. Die erwlhnte
Proceaiion unter Absingung der lauretaDÌschen Litanei erhiett aich bis zu den
Zeiten K. Josepb*s II. und wurde nicht blos am Sonntage, aondern aucb Montaga,
Mittwocha nnd Freìtaga gehalten, ausgenomnicn die Zeit zwischen Weìhnachten
vad Lichtneaae.
Digitized by
Google
140
CUV.
Hermaim vn Bbentkal revertirt dem SHfte ite DieiuiplHdUi§keU wmi dm
Vorkmufirtdki dee H^ft sv RehtpreektgptUm.
Dit Klotieraeabiirg 27. H£rz 1313.
Ich Herman van Ebenikal rergich daz icli mir Tnd
meiner Chvn fìrowen Eeichkarten ynd vnser paìder erben reclit Tnd
rediicb gecborffet han einen bof , der ovf des Gotshovses aigen ze
Neunbarcb ze Reinprechies PóUan %e nachst der Chapellen gelegen
ìflt, rnd der WeileDt des GUnuen was , Tmb vier hyodert pbvnt an
fumf pbYiìt pbenninge Wienner mQnzze, ze Siephan der Finte-
rienne aidem van Pulka, vnd %e eeinen Chvnfrowen Agneaen, di
paide denselben bof — ze relde Tnd ze Dorf yerchoTffet
baben. Vnd wan diser cborff gescbehen ist Tor dem ersaraen
meinen herren^ hern Perchiolde, dem Brobst ze Neunburch vnd oTch
mitseiner banf, wan er seiner recbter Purcherre ist, bat er demselben
bof mir rnd meiner Cbrn verlihen ze rechten Parcb-
rebt Ton dem Torgenanten Gotsbors also» das ich in holden weii
darovffe $izen $oU Tnd sol OTcb dem Gotshors an alle widerred ze
alien dienst berait sein Ton demselben hof, als enneber Ton altea
rebt Tnd Ton alter gewonbait ebomen ist vnz an mìch , ynd darzo
solicb, oder swer denselben boffnacb mir besiczet, dem oftgenanten
GotsboTs dienen alle jar ze sand George n lag Neunczeben scbilling
wiener mOnzz ob daz gescbielit, daz ich denselben hof Tor
notdorfk yercboTflen mnez oder wil , odor von wie getanen sncben,
$0 sol ich in das Gotshavs des ersten angebieten, Emnaeh oder
enwill danne der Brobst der ze den zeiten ist, denselben hof niebt
gecboTffen, so mach icb nach meiner frumden einen erbem Manne, der
demselben GotsboTs ze dienst mezzicb ist, aber dheainen meinen
Vbergenozzen, dhcainem Purger, vnd dheainen Closter mach ich
noch en sol denselben hof verchovffen Vber daz allez, ob
daz gescbiebt, des Got niebt geb, daz icb Tnd den Torgenant
mein bousfrowe an gescbefte Tnd an erben Tenram, so ist der
oftgenant bof ledicb ze allem rebt dem oftgenanten GotsboTs.
Vnd sol ovch danne der Brobst, der ze den zeiten isi, mit sein seìbes
Chost Mich und auch mein Chvnn di vorgenanten nemen, an
swelher sUU wir innerhalb des Landes verdorben sein, Vnd vns
furen ze seinem Gotshovs vnd vns da besiatten nach der gewan"
Digitized by
Google
141
hmk, tmd ^fvek mU den eren, àU man phle^ %e beiiaien anier
erber Letti, di zu dem GaUkov$ gekareni Verderben aber wir
aut gesheft» also aoch dai wìr erben nacb ma laizen • dannoch aeÌD
wìr in dem f&raaiet dai wjr ma aa dem GotahoTa aUo pbliebten
wellen, dai ea aein nus md ere bat» rnd orcb wir ebigen fram
aa Tna^ii aellen. Diaer red ze aicberbait gib ieh dem Crotabora
dlseo brìef wdi meinem Itmgel reraigelt, ynd dareb peiier Vrebonde
TBd aieberbait bat her Aìram van Emiinge aio inaigel lu dem meinen
aa dìaen brìef gebangen. diaer aacbe aint gezeuge die emmen
Rkter her Wernhart der Sehiver vnd her Ulreich von Chrizendorf.
Damaek Chmrat der Biehier von Neunburch, hainreich und vìreich
di twen brueder vok Stoyzendorf, flridreich der huettioch, Durineh
vam Seveid, ùertmek de$ Herzogen Speiemmiiier , Johannes von
Nwubrf, kemum vonfireieing, ChmraU Raedwein, Engeldiech von
Mavròaeh vnd Wi$ent von Egenburch, rnd ander fhim leat genuecb.
Diaer brìef iat gegeben ze NeunlmrcK da man zalt Daeb Chrìstes
gepurte dreuzebenbondert iar, daraacb ia dem dreizebenden iar in
der Vaaten an aand Raeperbteatag.
Orif. Ptff . (Pr«l. in. Hr. 409.) Zvti Tmmà% \lmgtmA% 8i«f«l. Dtt ertU ait itv Uà-
•càriili f 8. Htiiriti l9 Ebtittl seift tilt f r»M« Kif ti ia 8«hil4féU«. Dtt swtitti f 8.
A Ira ai 4o BaU>f — iti akftkiUtl Uì B«Wr Ttk. X. a. 18.
DÌMM ist ékt ente StifUvrkaade, ìb weleher dtt Yorkiaftrecbt Torkdmmt»
•o wie aaeh die Betttmmiuigeo dea Autftellera fDr den Fall eioet Absterbene
oboe Erbea bemerkentirerth 8Ìod. Unter dea Zeugen erecbeint eia aeuer
Stadtrichter, Roarad.
CLV.
Ver§UiA mnteken de» 8it%endorfem mnd dem 8Hfte aher em Leken
%u Stovundorf,
Dtt Wiea 12. Mai 1313.
Icb Jacob von Sizendorfvnd min hovsvrowe Vro Margret, vnd
ieh Ckvnrai, Jacobee Prueder wir Verieben daz wir mìt guten
wìllen baben rna verebent mit dem werden hohen Prelai
Probeet Perhtolden von NewnburcK ^nd mit der Gemeinde dea
CoBTeotes alda umb daz leben ze Stoyzendorf, vnd umb allea daz, daz
so deoiaelben leben geboret, daz wir gehabt haben ìtider daz reché.
md wider daz GotaboTa ze Neanborch. Darumbe bat vns der Tor-
geBBont Probest Perhtolt gegeben zweiif phunt Wienner phenninge,
der wir rebt md redeiieben geweret ain» aUo daz wir rna des vorge-
mnten Lebena reebten fuerzicht baben gefan Vnd daruber
Digitized by
Google
142
80 geben wir disen pricf ze cine offene Vrcbunde
Vnd sint orcb des gezeage: her Heidenreieh der Pwrckgrafe von
Gor$, her Woìfker wm Inprukke^ her RadoH von Phrbovm^ Durineh
POH SeveldeHf Janse van Nuzdarf^ Vtrieh sin pruder, Dietrich der
Schifar, Janse von der heUigenstat, Wiseni von Egenburch, md
ander frame Leute genaech, den dìseT sacbe wol chunt ist. Dìser
brìef tst geben ze Wienne dreuzebenbundert Jar» Io dem
dreazebendeo Jar darnaeb an sand Paogracentage.
Orif. Ptrf. (PrM. m. Ibi. 4SI.) DU kUtata. ru4M Bif^ *» ^^m ■'•'«' k>>t«* «
Atr Urkaade. Dm trtUt f ^. Ja«obi 4« Sifmimrt, àu swtUti f 8. Chvaradi i%
Sistadtrf. D«r Bela Mf Widea bcicdtrt.
b dieser Urkunde erscheint znm ereten Male die Formel : der werde hoche
Prelat, TÌelleìeht dettwegen, weìl tehon bekanot wtr, data BUchof Bernhard
f OB Ptaaau im Torigea Jabre aich bei dem pipetliehea Stallie fìr den Propat
wegen des Gebranelis der Pontifiealien fenrendet batte. — In Jabre 1333
ersebeint eine andare Forme!; da wird Propst Stepban der gewalUge Brobst
genannt
CLVL
AbUnhrief far éU sHftUeke E-fntmU-CapéUU ma 8, Gertrmdew^
Dat. Arignon 1313.
Universis Cbrìsti fidelìbaa presentea litteraa inspectaris Mìae-
racione dirìna Franciscus Pànormkanns , Nicolaus Yadriensis»
Raymundus Adrianopolitanus Archiepiscopi, Geraldus Cuscra-
nensis, Johannes SUvensis, Geraldus Polantinus, Franciscus Giavi-
ciensist Antonius Sogorbitensis , Robertus Troianu», Raynmndus
Massiliensis , Robertus Capentratensis et Franciscus Gaijtanus
salutem in domino sempiternam. Virgo Tenaatisaima et omnium tìt-
tutum florìbus insignita, virgo dei genitrix gloriosa, cujos palebri-
tudinem sol et lana mirantur, cniusqne precibas iaratur populas
ebristianua, florem precìosissimam et immarcessibilem et eternain
ineflabili claritate sancii Spirìtus cooperacione produxit, ob cuins
reverenciam loca eiusdem rirginis ìnsignia sunt a Cbristi fidelibas
merito yeneranda, rt eias piis adjati suffragiis eterne retribucionis
premia conseqiii mercantur. Cupientes ìgitur, vt Capello Sancte
Gertrudis Hospitalis in Neunbtirga Patariensis Dyoceflis congruis
bonoribus frequentetur et a Cbristi fidelibas iogiter veneretur.
Omnibus rere penitentibos et confessis, qai ad ipsam Capellam in
omnibas sabscrìptis festifitatibns, ridelieet Natifitatis Domìni, Resnr-
rexionis, ascensionb et Penthecostes, in sanetis festiTitaliboa beate
Digitized by
Google
143
Marie t Jobannia baptiste, MartiDi, Njeolai confessoris, nee non
omnium apostolorum atque santhamm Gerdrndia, Katherine, Mane
Magdalene, Agathe, Margarete, Agnetia ac Vndecim milium Tirginum,
▼irginnm et in eommemoraeione omninm aanctorum, ae in dedicacione
ipaiua Capelle eausa deToeionis et oracionis accesserint, Aat qui ad
ftiirieam, ornamenta» laminaria, Tel ad alia neeeatarìa predicte capelle
manna porrexerint adiutrìces, aut in extremis laborantes quicquid
legarerint suarum faeultatum, rei qui seeati fuerint corpus Domini,
com portatur ad infirmos, aut ipsam Capellam Tel eiui Cymkkerkam
rìrcoierint ynum dicendo Pater noster. De omnipotentìs Dei miseri-
cordia et beatorum Petrì et Pauli apostolorum eius auctoritate con6si,
singuli singulas dierum Quadragenas de iniuoctis eis penitenciis
misericorditer in Domino relaxamus, Dummodo diocesani Toluntas
ad id accesserit et Consensus. Datum Aviniane Anno Domini Millesimo
Trecentesimo Terciodecimo Pontificatus Sanctissimi patria ac domini
domini Clementis Pape Quinti Anno Octaro.
Orif. Pwf . (at^ T«t. Nr. U. M. Sf .) Zwflf SUftl la r«thMi WMk« Urna Mftklaft,
fw «raWr Fara, «iat* WfWi—. Jt4«r 4«r KirtliMflrttM hatt* m 4tr Stella, w 4aa Slagcl
af itiatl ial, aalaa HasaMaalaratkrill Wifaaatst. Da* «rata kiafi aa ralkaa 8«iJaai«kalr«a, «a4
lri(t «a UaaakrtAi Fraaaiaal Dal. Ora. Arakitri»**»^ Paaarsltaai; Atr Brakiaahaf
alakt. sic 4ar Saa^laa aafaaaJ, ia itr Uakaa *tm HirtaaaUk kalCaa4# Daa twtHa kiaft aa aiaar
fcaliigtitaa Sdiaaaafcaar «it éw U^aa^rift; Fratria OtraUI Epi Caaaraaaaaia j 4ar
■iaaliaf iat akaaaa akfaMMal. Daa dritta, sit 4ar VMakrifIt Hlaalal Arakiapiaaapla
Ta4raaata. kiaft aa aiaar ralàaa Saia«aaahaar ; iai aataraa Fal4a kaiat 4ar Eraàiaahaf aatrr
aiaaM Baf^ aa4 kalat, ài* lafal tttaiat aiak var ikm aaf Atm PaaaW^cat ia aWraa FaMa raliaa
avai W«lkaac«a aaf aiaar Siala , aalar iluaa ataki aar Saalitea aia Maaa aut aiaar Klaigaàraai
aaJ 4aai kraaafaaakalaktaa Saapiar, aar Uakaa aia Mtaak. Daa riarta kat 4ia Uaaakrillt OaraUl
Ipiaaapi Palaatial; Jar Biaakaf atakt aatar aiaaai gatkbakaa Bafaa, ia akaraa FaMa aia4
ivai Miaekaa alt laiiictakiiaara. Daa ffafU alt Jar Lafaada: Jaaaalalpi Sllaaaala.
aalft 4aa Slaakar atakaaJ la Paatiiaal Otwaaiai 4aa flalaka Iat kal 4ca aaakataa (Fraaaiaal
Bpiaaapl eiavia.) n4 aiakaataa (Aataall Bplaaopi Satorkitaaala) 4ar FaO. Dia
Iriiaaiakaar iat kaia riartaa grta» alt valaaaa, parpanaa aa4 galkaa FMaa fiaaagt» kaia aaakataa
wtlaa ratk galk, kaia aiakaataa ratk. Daa aakta (Bakartl Trolaal BpT.) kat 4aa Biaakaf aaf
4aa Stakla ailaaaJ, wikraa4 tvai SakiMa aa kai4aa Saitaa aagakraakt aia4, 4arikar 4ia aaligata
Ja^fraa alt Um Jaaa-BÌa4a. Daa aeaata Slefal (Baiaaadi A4riapal. Arakiapi.) bt
kralaAraift Sar Brakiaakaf. aita«a4, kilt aUtt 4*» Birtaaatakaa aia Kraaa, sa ja^ar Salta 4ar
liaaillafcaa aakaat 4ar Okartkail aiaaa Haaaa kanrar, 4ia Wappaaackil^ar aaf kai4aa Saitaa glaiakaa
4aa kai Daalllaa Kaaerp. QaaaaL Tak. T. a. 44. Daa aakata iat kasalakaatt Bakartl Bpl
Capaaatrataaaiat akarkalk i— atakaa4aa BiaakaCi ala MariaaklM la aiaaa Sakraiaa. Dlaaaa
glaiakt aaak im alMIa, alt ètt Uaaakrillt Bajaaadi Maaaillaaala BpT. Daa awClAa
aafliak (Fraaaiaal «aita al BpT.) aalft la aataraa Falda Atm Bitakaf kalead, la akaraa «a
aalica«a JaaffTaa, alt 4aa Jaaa-Biaia aaf àuk Anaa. Dia Sakatra aiaé ratki aar kaia takataa
Die (noeh besteh«nd«) Spitaltkirebe batte friiher dea h. Gotthard tam
Patrone, in dieter Urkande erteheint aie der h. Gertnid geweiht, urna twar mit
dea Recbte, aua ihr die b. Wegzehrang zu den Kranken (wabracbeinlicb nvr
ÌBBerMb dea Spitala) sa trageo, aod eioem eigenen Frìedbofe. In dietem
Digitized by
Google
144
•tliMBMi laek PenoMB hUerer Stinde ìhr« RuhatiltU gefìuidaii sa habea,
weniftUiit weisen daraof die in der Mitte dea Torìgen Jahrhunderta dort
aufgefuDdeneD, jetit TersehQtteieiì drei Grufte hin.
CLvn.
Konrad Hagenauer verkaufl dem Stifte einen Odddieiut sm Aìhretktèi^rf,
Dai Klosterneabarg 24. Aprii 1314.
Ich Chvnrat Hagnower vergicb daz ich md mein Ckvn
frowe Margret, rnd mit Crnst Chvnraies vnsers $vn$ md
alter mser erben» Dem Ersamen Herren Broòst Berhtolden md dem
GotsboTS ze Nembarch le cbovffen baben gegeben Tnsers freyea
aigens zehen schìUinge geltes wienner phennìnge auf zwaìn Leheo,
die ze Athrektesdorf gelegen sint, di man alle iar dient ze sand
Mìchelstag ?mb fwmfzehen pbynt phennìnge wienner munzze
Vnd durcb pezzer bestetigmge paide dea choTffes und dea scbermes
hcui mein Brueder SeifrU, der mit aamt mir rebter gewer md
acberm ist, sein insigel tu dem Meinen an disen brief gehangen.
Di8 aint dea gezeuge : fferr Wemhart der Schiver, fiiedreich der
Huetstoch, EngeldiecK Herman freinnger, Peter 9ein tvn» ChenraU
Rudwein, Wieewt von Egenburck, Vlrieh CasHner^ Seibot van
Watzmamtorfy Brovn van Bodovn, md ander frum Leut genoecb.
Diser brief ist gegeben ze Nevnburch, da man zalt naeb Chriatea
gepurte Drevtzehenbundert iar, Daraach in dem Tiertzebendem iar
an aand Georgen tag.
Orif. Ptrf. (Bcp. Ttt. Nr. 1. M. S06.) Zvti Slcftl U gtìkw Wm^i fcùfra «a «mb
Pcrfaaeitatrcif». Dm «iat ladct aiek Wi Halitr Tak. XI. a. 8, daa tmàw ial raad aa4 kal ih
Uaackrin : f Sif illan Sitriii A* Baftaar aad s*if t aaf eiatai 4r«it«fcif «a 8«kil4« Jaa aialiah»
Wafp«a, wit it triterà.
Cber die L^ige ? db Albrechtadorf aiehe die Urkunde ITO.
CLVffl.
DoM Stift KloMtemeuburg verUiht Heinrich dem Ckaeter et» HauM »m
St Pòlten mit Vorhehalt de» EinkekrretMeé.
Dai Klosterneuburg 4. Mai 1314.
Wir Perchtolt von Goies genaden Probst, Eberhart der
Techent mit der Samnange der chorherren ze Newnburcb rerieben
md tuen cbunt Daz wir mit verainten rat md mit geroainer
gunst Heinreichen den Chdser von sant Poiten vnd eeiner Ckmme
vrown Wilbirgen md alien ir paider erben lazzen md geantwurtet
haben vnser haus^ daz wir in der stai dat% Sani Pólien haòem
Digitized by
Google
145
gekùbif aUo, dai er md sein Chonn der rorgenant, dai haben sehallen
imtaamptir erben ewiehieicb, aU ir recbtes Porchrecbt mit sogetanen
betcbaidenbait, dai der Torgenant Hainreich, oder awer ez nacb im
beaiiiet , tds , oder awer nacb tos Probst wirt , da mit warten aebol
alto: wanne wir dnr chomeUt daz wir $tàllung daritme haben te
viertziek pkerten. Auek échol er vnt beraii $em vnd aneh tm$em
ChappUmem vnd vnserm erbem gesmde mit Fette gewatU, ali vn$
erlieh $ei, vnd aueh im. Jmeh $chol er vnt berait sein mit weiien
TÌ9€klaeken vnd mit alien dem, daz zu dem Ti$che gehort, an di
Ckatt allain Darzu ichol er vn$ berait vnd wartvnd 9ein mit prenn^
kolez za der Chùehen , mit heuen und mit éckésheln, vnd mit alien
dem, daz xu der Ckichen gehort, Aueh acbol er daz Torgenant
baos mit sein selbea gAt pawen ynd zirobern • Daz wir ynd aucb er
dea en baben» Tnd gef&r alao, wanne wir dar chomen, daz wir rnd
aneb di mit Tna da sint, ron ersamen Cbamem, guten gemacb
darìnne baben ron Pettegewant, rnd ron Fette strS» ala Torgescbri-
ben iat Dar zu weone rnser Cbelner, oder ander berren von vnsern
Gotabaos dar ebomen , den sol er in alter web, ala Torgescbriben
iat, berait aein mit einer ledigen Cbamer, ynd aebol aucb der pblegen
mit Pettegewant Tnd mit allem dem • daz zu dem tiacbe ynd zu der
CbAcben geb&rt, ynd docb zu ir aelber eboat, ala in ynd aucb im
daz erleicb sei. Swenne aber dai geacbich , daz er yns ynd ynaerm
Cbelner ynd aucb andern ynsem berren nicht warten wolt mit alien
aacben, ala yor geschriben ist, ynd ob aucb er, oder swer daz baua
nacb im inne bat, dea nicbt pbligt mit zimleichen pawe, ala yns erber
iat, ao baben wir den gewalt, daz wir yns aein wìder ynderwinden
aehnieo , ynd daz baben in allem dem rebt, ala wir ez da yor baben
gebabt. Dar io aebol der yorgenant Hainreicb, oder awer daz aelbe
baua inne bat, mit allem dienat yerwesen ynd yerricbten gegen dem
er9em$en €htshau$ vnser herren van eand Pilten , ynd aebol ez aucb
yerantwurten ynd yerwesen mit alien atewern , di durcb uotdurfi der
St«t yon der gemain darauf geleget ynd geyordert werdent. Vber
dax allea, ob daz geacbiecbt, daz Hainreich oder aein Cbyn, oder ir
paid^ erbeo, daz aelbe baus yercbauffen wellent, daz scbol andera
nicht geacbeben, danne mit allem dem Dienst, ynd mit alien den
aaehen, di an diaem prief da yor daraufgeacbriben sint, ynd aucb
UBen ao getanem manne, der yns zu ainem wirte ersam genuech ze
Dienat Dar inne aei geseaaen. Gescbficb awer der chauff andera, ao
fmIm. xiy. 10
Digitized by
Google
146
Tndenrinden wir ms dea hoTses io dem recht , «la Tor gesehrìben ut
Daz auch diese? red atet vod TDiebrochen beleib • habent Tna der Tor-
genant Hainreich rnd sein Cbrn yrow Wilbireb diaen prìef gegebea,
ver$igelien mii de$ Proòiiei Iruigel voh 9mU Pólten za ainem
rrcbTDDe der worbait Dea aint gezeug: km' Phylipp vnd ker Bar-
tholame, dizwenprietter von^ant PóUen. ker Wemhart der Schiver,
Herman von freising, fridreich der ^teUtoch^ Engeldiech, Chm-
rat Rudwein^ WUeni von Egenbureh rnd ander frTm Leut genaecb.
Diser prief ist gegeben ze Neunbureh da man zait tod Cbrìstes
gepurt DreTzebenhundert Jar, dar nacb in dem TÌerczebenten Jar an
saDt Florianstag dea Marterer.
B Ckartabri* AmIiìtì in. IWL M. %,
Die Urkunde seigt da8 Stift im Betitze einet Huset tu Si Pdlten (fon
welehem frQher keine Erwihnung getehieht), welchet unter ilmlicliea BedÌB-
guDgen wie im Jahre 1309 dia Haus m Eoa, rerìiahen wird. Da die Paaaaaer
BÌ8ch5fe aieh oft la Si P5lteo aafhielten, muaaten Propat und Kellerer ofl dahin
EÌeheD ; desshalb aorgen aie in dieaer Urkunde fftr eine entapreehende Aafnahine
far aich und ihr Gefolge, daa nach der Sitte damaliger Zeiten aehr groaa war.
Hier weoigatens erscheint der Propat begleitet ron CaplSnen und behilt aich eine
Stallung luf 40 Pferde ? or.
CLIX.
Heinrich von Ca»iely Comtkur sv MaiXbtrg und Md^ert^SteUvertreier dmrek
òsierreieh und Steyer, be%euget den *wÌMcken dem Stifte XJotiemeuhurg
und dem Wiener Comthur, Heinrich von Pnn%endorft dòer ein Bergreeht
%u Nueedorf ge&offenen Vergleich,
Dat Wien 1314.
Icb pruder Heinreich von Castel, Cwnentevr zv Mevrperg
vnd an des Maisters stai zv Ósterich vnd zv Steffr rergìch rnd tm
chant alien den, die disen prief lesen, boren» oder sehen, dax ein
Chrick gewesen ist^ rnd auch lange gewert bat zwiasen dem erbera
MmneproÒBt Perhtolden von Neunbwrg vnd pruder Heinriehen wm
Prùnsendorf Cumenievr ze Wien de» Ordens Mende Johans Tm zwen
Emmer weins vnd zwen phenning. di im der vorgenant Probst Perb-
told 8olt gedient baben von iar ze iar vnd dem Hors ze Wien auf sende
Micbeistag Perebrechtes von der Pevnt auf dem Nuzpaeh, Tnd dea
er nicbt getan hat vnd mang iar vnd tag versezen bat. Daz deraelbe
Chrick also zwisseo in verricbtet ist» daz der vorgenante Probst
Perhtold dem vorgenanten pruder Heinrieben von Prunsendorf, vad
Digitized by
Google
147
dem hors 26 Wien pesehaiden hat zwen Emroer weina pergrechtes
Tiid iwen phenniDg ewichleichen le dieii Ton einen weingarten ze
Grincingen in dem Luzzeft, der do ist des PaUrama aufder ilach-
$iuben. Dea siot gezeugen Pruder Thomas der Chelner von Neun-
burg, JohmmeB von Nuzdarf, Rudger von der heiligen stai vnd
aoder erber Lert vn daz daz aliez siete peleìbe Tnd ynzeprochen , dar
Tber gib ìcb dem Torgenanten probst Bercbtold disen gegenburtigen
prief vereigeli mit dei Conventi Jnsigel zv Mevrperg. Der prief
iat gegeben ze Wien in dem Hovb %e %end Johan» , Do nocb Christea
gepnrt ergangen warea Tauaent jar Drevbuodert jar, vnd do noch in
dem Tiercebtem Jare.
Orif. Pwf. (a«p. ?«!. Hr. 9, fot 106) mmA Cbartal. Arebivi III. fot. 81 b. Eii rmmAf
Bìfì ^«MCTfr Fora hiafi ■■ tiam Ptrfaamtolrcirra, aiit der Umabrifl: f 8. PHVM DB
HOSPITAL! SCI I0RAHHI8 PAY !■ Ftìit fla^et tieb fiat AaapUlaaf aaf da*
bcfcMBta: Da albi ia £mo «apal Jaaaaia; aas àtm Uatartatsa eia** KeUbta raft ainlich «la
abf*aAlaf«Ma Baapt mtt «ÌBaai ■•iiigaaatbaiaa aaah Art Aw Iber «Ita E«l«b erhobeaM Hottla
Derhier Torkomm^nde Comthur Wiens, „HeÌDrìch ron Priiiitendorf*', fehit
bei Ftfcher and Uormayr. Der Chorherr Thomas erscheint hier suerst als
Oberkellerer.
CLX.
LemiM von Ekendorfmnd Konrad von ParMenbrunn verhaufen dem SHfìe
Oelddiemte *u Ottakring.
Dst. Rlosterneabarg 12. Mftrz 1315.
Ich Leuiold von Ekendorf mit aamt meiner Chvn frowen
Kaikrein, Tod ìcb Chvnrai von Ponenprvne vnd mein Chvn frovo
Ckrieiein wir verieheu — Daz wir — dem Ersamen Herren Brobst
Ptrhiolden rnd der Samovnge ze Nevnburcb ze chovffen haben gege-
ben Dreu phunt pbeoniDcb gQlte ovf ainer Pàdstuben, di ze Ota-
ekringe gelegen isi, rnd aber daselbe Sebtzich phenninge gulte, di
man dieot roo zwain hofsteten, — daz wir aUez gehabt haben ze
IStrehrechi von denuelben Gotshovs, vmb achtzebn phynt pheoninge
Wienner munzze, der wir gar vnd ganzleìcb gewert vnd yerricbtet
aein. Dar zue scbuile Herman der Pader vnd sein Chvn frowe
Guet, oder swer si nacb in besitzet dj vorgenanten Padsiuben mit
der vmbe$ezzen wizzen alle Jar pezzem vnd far ziehen mit sechi
ickiUinge phenninge, di ii dar ovf verbowen schuUen. Swelches
iarea aber si daz Tersovment, so ist dev selbe Padstuben ledich dem
10»
Digitized by
Google
148
▼orgeoanten Gotshors «n alleo irresal. Vber disen ehoTft fnd Tber
dìaen acherm ze aieherhaìt gebon wir, Ich Leutoid toh Ekemtbrf
tnd ieh Chvnrad van Pùnenprvne dem Torgenaoteo GoUhaua diaen
brief mit TDaern insigeln Toraigelt Dia aint dea geseuge: Herr Wen^
kart der Schiver, Ber Wo^gamg ven awe, Jhurmek wm Mevrlimge,
Fridreieh der HiU$toch, JokanneM «eie Nuxdwrff S^fmon wm PeUen-
darf^ Herman von freyeinge, Chvnrai, Rudwem^ GtmdùU der Ver-
iter, Engeldieck wm Mevròach, Wi$etii wm Egembureh, Jacob der
Ckelner, Peter freiiimger, Gotfried der Choibeeke Tod ander fmm
Leut genuech, dea dia aaehe wol chvnt rad gewiueo iat Dieaer
brief iat gegeben ze Neunburch Dreatieben bandert iar dar-
nacb in dem fumfsebeiidem Jar an aand Gregorieo tag in der Taaten.
Orif. Ptrf. (Itp. JH. Hr. S. tei. Mf.) Du «rate 8i«t*l i^ n^ ^* >>•( ^ UaMhrifli
t S. LTftoUi 4« Bk«a4«rr; «ìm MaàTMkto ak4« halUrt 4m ««kiM, wit M HaWr T^. X.B. !«.
Dm tvcito bt 4r«k«hit. mH éw UaMkrifli f 8. Chvaradi A* PortcsfrTB; flaf U«m
aiuMB altkM , 9ÌM0 alleia •hn , lau Jt swtl ia tlMr Itibe 4arutor. Dm Wm^c Ut r«lk*
CLXI.
Emrmi ier Sekermni revenòri ien GeìddknH eins9 SetìlerUdem tmf
iem keken Merkte su Wiem.
Dai. WieD 9. Aprii 1S15.
leb Chvnrat der Scherani rergicb Daz ieb vnd mein
erben ze rechtem Gruntreckte haòen von dem erbem herren Proòii
Perehtolden Tnd Ton dem Gotsbause rnser vrowen ae Newnborcb
Ein Satelgadem , daz da leti an dem Hohen mardde ze Wtenne^
daz weilen dee pavren dei Satier gewe$en itt. ynd da wir dem ror-
genanten Probat Percbtoldes rnd deoi Gotabaua mier Troweo ae
Newnborcb ron dienen auln zwelìf Scbilling wienner pbenning ze
rechtem gmntrechte alle Jar zwìr in dem Jare aecba acbilling an aand
Jorgeotage , secbs schillinge an aant Micbelatage mit allem dem recht,
ala man ander Grantrecbte ze Wienne dienet, ynd za awelcbem tage
ieb Chrnrat der Scberant, oder mein erben daz egenannt Gmntreebt
nicht endienen» awas danne der Probat Percbtolt oder dea gotabaoaea
phieger mit Zwispilde auf dem Satelgadem fna anpebabent, da afl
man Tns cbain genade antan, rnd euln auch wir, ieb CbTnrat der
Scherant fnd mein erben vmb daz vargenanie Grunirecki anden
wa ninderi ze rechi sten, danne nvr in der a^ramten ver dem
Siairichier ze Wienne ^ rnd ror ander niemen, md awanne daz iat.
Digitized by
Google
149
daz wir daz Sattelgadem Tercbauflen wellen, daz suln wir Terchauifen
nach der $tat rechi zu Wienne, Vnd geben in dar rber disen prief
za aioem sichtìgen vrchunde vnd zu einem waren gczeuge diser sache
Tersigelten mit rnserm Insìgil. Diser prief ist geben ze Wienne, do
Ton Chrìstes gepurt waren ergangen Drerzeben bundert iar in dem
fumfzebenten tare darnaeb, des mitticbens in der andem wocben nacb
dem Oster tage.
E ClitrUlari* Arehin IH. fol. 55. a.
Das Sttft Klofierneuburg erscheint in dieser Urkaode im Besitxe einet bit-
ber uBbekaDoieD Rechtes Ober ein Sattlergew5lbe auf dem hoben Markte su Wien.
CUOI.
Propti Bertold vermittelt einen Vergleieh %witehen dem her%ùgl. Font"
Witter, LudMfig wm DMing, und den SfifUholden %u Ottakrmg.
Dat. Wien 17. Mai 1315.
Icb Ludweich von Toblich zu den zeiien furstmaister in Oster-
reieh vergicb Daz icb ainen vnwilien vnd ain yngvnst
gebabt ban gegen des Gotshauses bolden vnser vrowen daz Newn-
burch rnd gegen seinen Leuten, di da gesezzen sind ze Otakeringe,
dar vmò daz si geiait habent in meines herren waldc, des herczo-
gen von Osterreich, In sweìber zeit daz gescbeben ist , rnd swelher
lai wilt daz gewesen ist. Denselbigen vnwilien vnd die vngunst ban
icb Ladwich lazzen durcb recbter pet wilien vnd liebe Probst Perch-
toldes von Newnburch, also daz icb mit den selben Leuten furbas
Tmb die vorgenant sache cbainen cbricb baben sol, daz lob icb ze
laisten mit meincn triwen, vnd gib in dar vber disen prief ze einem
rrchunde vnd zv einem gezeuge diser sacbe versigelten mit meinen
Insigel, vnd sind aacb des gezeug Petir von Inceinstorf, Dvring von
Mevrìingeny her Jans von Nuzdorf, her. Uìreich der Schench von
Weicharteslage, Chvnrat der Ntadorfert friedreich der Huetsiok,
Dietreich der Sehiver vnd ander frume Lente genuech. Diser prief
ist geben ze Wienne Drevzebnhundert iar in dem fumf-
zebenten iare darnacb , des Samstages in der Pbingist wocben.
E CkaHalario Archiri III. fel. 54. a.
Wie in den frOheren Urkunden ala Melirer des Stiftsgutes, erscheint Proptt
Bertold hier in der schSnen Eigentcliaft eines Friedentstiriers swischen dem
berxoglichen Forstmeiater Ludwig rnn Ddbling und den Holden xu Ottakring.
Digitized by
Google
ISO
CLXIII.
Bngelbreeht der AlUehliUtler, Amtwuinn dcM Hertogt >fc Klotfemeuhmrg,
he%eug( die Siehentellung eine$ voh Rudolf und Heiwritk vurn KrU%end9rf
gesehehenen AektrvtrkanfM,
Dat. Klosterneuburg 10. Jaoi 1315.
Ich Engeìbrecht der alt Sluzzler, Amptman ze Newnburck
tneines herren des Herczogen von Ótterreiche becseoge — Das
Ruedolf vnd Hainreich, die zwen Prueder, hem Vlreichet tvn
von Chriczendotf, dem Got genad, Dero Ersamen herren Probtt
Perchtolden ynd dem Gotshaus ze Newnbureh roit meiner hant, wann
ich $ein rechter Perchmaister pm von wegen meines herren , des
Herczogen von Osterreiche ze rechtero scherni nach des landes
recht io Osterreiche geseczet habent irn weingarten, der der halser
ist genant fSr den acher, der pei dem Gózzleine 9ee gelegea ist,
den si demseiben herren Probst Perchtold durch recht notdurft des
geltes, daz in ir Tater, der Torgenant herr Vlreich ze gelten iazzen
hat — verchauflTet habent ymb virczich Mark lótìges silbers» des si
aiich hincz den Juden gar vnd genczieich gewert vnd Terrichtet siat
— gib ich — disen Prief — mit meinem Insigel verngeli. Di» 9Ùd
des geczeiige her Wemhart der Schiver, Dieireich sein svn, FHd-
reich der huetstoch, Symon von pellndorf^ herman von freysinge,
Chvnrat, Rudwein, Engeldiech, Gvndolt, wisent von Egeidmrch^
Peter freysinger , Jacob der Chelner — DIscr prief ist gegeben ze
Newnbureh — drevzchenhundert Jar dar nach in dem fymfczehenden
Jar des naehsten eritages yor sand veites tag.
E Chartoltr. ArekÌTi HI. f«l. 47. •.
CLXIV.
Rudolf und Heinrich, die Kri%endorfer, verkaufen dem Stifte ikre
Besitzungen bei dem Go9zlein»ee.
Dat. Klosterneuburg 29. Judì 1315.
Ich Ruedolf vnd Ich Hainreich zwen brueder, hem Vlreiches
svn von Chrizendorf, dem got genad, Yeriehen — daz w\r dvrch
recht ehaft not vnd OTch von des geltes wegen , daz der Torgenant
vnser Yater vns ze gehen nach seinen tod lazzen hat, nach vnser
fra vnd rat Verchovflfet haben vnsern acher, der pei dem (rozzleint see
Digitized by
Google
151
gelegen tst init samt der Wi sen Ynd dem Werd • der darza gehoret,
der geaehtet ist fur Vierzich Jeacbart toh ainen rain Vnz an den
andern , dem Ersamen wuem herren Brobit Berhtold vnd der Sam-
nnnge der Chorherren ze Neunbureb vmb Vierzich march lòtiges
siiòers Wtetmer gevnekteè, der wir gar vnd ganzleìeh gewert md
rerrichtet aeìn hhìz den Judetty von den da mU vn$er briefledich
worden $int Vnd haben oncb wir Im rnd dem GotsboYsnttif
der hani Engelbrechtes dee alien Sluzzler, der $ein rehter Perch-
maister Ì9t von des herczogenwegen ze Oiterreiche ze rehtem seherm
geaezet Tnsern weingarten» der der haUer ist genant, rber dem
Vorgenanten acher ffir alien chrieg Vnd dureh pezzer aieber-
hait diaes chorffs ? nd orch dea scbermes hat vnser Geeweye ReinUtot,
dee EuebmaÌ8ter9 etn , der oacb diesen scherni mìt yns gelobt bat,
aein insigel lu dem ynsern an disen briefgehangen. Diser sacbe sint
gezeuge: her Wemhart der Schiver , Dietreich tein eun, friedreich
der kuttioch, Durinch von Mevrlinge, Johannei von Nuzdorf,
Herman von fireieinge, Chunrat Rudwein, Simon von Pelndorf,
Geòhart von Ruekerttorf, GundoU, Wisent von Egenburch, Jacob
der Chelner, Peter freisinger, GoifrU Cholbeche, Weigant von
C^rizendorf, OH derHuetter, Gebhart von sandMertein vnd ander
frum Leot genuech. Diser brief ist gegeben zu Neunhurch
Dreuzehenhundert iar, Darnach in dem fumfzebenden iar an sand Peters
rnd sand Pauls tag, der zweier zwelfpoten.
Orif. Pcrt. (Pr«t. Ul. Hr. Utì) «ad GUrUl. Ar«hÌTÌ Ut. r«1. 46. t.
Drci 8i«g«l tirné MfeUatt. Da* erti* ut OTtl ait der Uatebrift : f 8. ardolfi de Chri.
seadorf; du Wefpea, wie kei Hober Tab. VI. a. 1. Aas dea Sebilde ra^t bis lar Braat eia
bartigtr Maaa berrer. m\% eiaen Helllfeaeebeiae an dat Haapt, aalerhalb dea Sebeiaea kreaiea sieb
vler Slralilea (wie aaf dea Slefela dee deateebea Ordeae ■■ Wiea). Dea iwette ist raad , der Sebild
gleìebl d«ii Teriffta. die Uaaebrill Uatett f 8. Baia rie! de CbrUeadorf. Daa dritte iet raad.
•vift die Umeebrifit f 8. leinbeteaie de Hamlreeh , aad teift ia eiaeii aebrifea Scbilde
•iaea geiffeltea Greif, aaf den Sehilde rabt eia halber Bela ait «eÌBea Deekea, aaa dea Belae
•teif t «leder eia f elfi^ elter Oreif aaf.
Die Urkande leigt uds die Kritsendorfer mit den Greifen Toin Haarmarkte
▼•nehwigert.
CLXV.
NitìMi der Weirwerger tetzt dem Stifte %wei IVeingarten ah Pfand einer
ihm bewiUigten Saiiipott.
Dat. Wien 28. October 1315.
Icb Nicloi der Weirwerger mit sampt meincr horsrrowen
wrowen Àgne$en wir veriecben — Daz wir Meinen herrcfi Brobst
Digitized by
Google
182
perichiolden vod seinen Goteshous xe NeTnbvrch xe phant babea
gesazet vnser zwen weingarten , der ainer gelegen ist ze neunàurck
an dem Chaloperig, des ein balbes ieach Ut, md baiset d^ Vuekel,
Der ander ze Oaiachring an der réten erd, des xwaì drìtfail slod
eines ieucbea , ze pbant fur alien den scbaden , dea er vad seìn Gotes-
boTS, daz TorgenaDt, enpbachen maecbt vrobe die saciTm, di wir
getan baben mit seiner band, md mit seinen prief, den er dorch
ynser pet willen gegeben bat ze vrcbund vnd ze gezeug MaruMck
dem iuden rnd seinen erben yber den weingarten , der da baiset der
CoUin gelegen an dem Nuesperig, vnd sind zwai ieacb, den wir seid
rercbovft baben dein erbern herrn berrn Dietreich von PUechdorf zv
der zeit Hovptman in Osterreieh Darnber so gib icb Niclas
der Torgenant meinen Herren Broò$t perichiolden, rnd seinen gotea-
bous ze Neunbnrcb Disen prief versigelt mit meinem insigel. Diser
sacbe sind gezeug Her Thoma$ der Ckelner* Her Wieent von
Sloyzendorf, Chor herrn ze Netinburch^ Durineh von mevrUng^
Johans von Nuidorf, rnd ander pidib (sic) leut. Diser prief ist
gegeben ze Wienne dreuzebenbundert iar, damacb in dem
fuinfzebenten iar an sant Symonistag.
Orìf . Perg. (Rep. YH. Nr. tO. fel. ISS) mmi Coartai. AnhM 01. f«l. SS a. Dm 8it««l iM
vtmà T*a f elbea Waelii ; àtm Stkiìà kalkirt eiat Bia^» Atr «•UrrcicliiaekM ihalM, a«f Jwaal
bea befladea sich irci Sterae. Uasebriflt 8. Nitoiat Wtirwerfariijaditia Witaaeaaia.
Der Aussteller gebrtucht hier dasSiegel, welches er frfiherin seioer AmU-
wirksamkcìt aU SUdtrìchter za Wien sich hitt« f«rtigen ItMen, obwohi nicht
er, sonderò Heinrich Chrtnnest gegenwirtig Stadtrichter wtr ; deMhtIb Bennt
er sich auch im Eìngange der Urkunde nicht Stadtrichter. Dietrich tod PiUieht-
dorf, derlfarschall, erscheint hier ala Hauptmann ron Osterreieh beseichoet, wel-
cher Titel Termutlilieh mit dem Marschallamte verbaidea war.
Der ala Zeuge rorkommende Chorherr Wisinto tob Stoìiendorf war om
diese Zeit Caplan dea Pr&laten, und wurde drei Jahre apiter ala Propat oaeh
Waldhausen postulirt, welche Wfirde er bis aam Jahre 1348 bekleidete. Nikolaua
Weirwerger fehM in der Reihe der Wiener Sttdtrichter bei Fischer. Brer. Notit
Urb. Vindob. P. II. pag. 123.
CLXVI.
Johann der Schenk verkauft 9ein Leibgedinge %u RAeker$Ì9rf dem Prùptté
Bertold von Klo9Ìemeuhurg,
Dat Kloatemeuburg 7. Mai 1316.
Icb Johannes, Hern Otten svn des schenchen, Deni Got genad,
vergich Daz icb dem ersamen berren Broòst Perktolden
Digitized by
Google
153
TQd der Samnange ze Nemburch le choyffen han gegeben Daz Leib-
gedimge, Daz ich tod Im , vnd deroselben Gotahova alain ze mainen
tagen ban gebabt ovfeinem hofze Ruekerssiorf, Tod ovf alien deni,
daz ze relde Tiid ze Dorfe Darzu vnd Dar in gebSret, swi daz ege-
nant lai, ymb fAmfzich pbrnt pbenninge wiener mAnzze, der icb gar,
Tod gantzleicb gewert» vnd yerricbtet pin. Vnd ze Sicherhait
dìser Wandlonge, vnd dea sehermes gib Icb dem Gotsbova disen
Brìef mit meinem inaigel rersigelt» vnd durcb pezzer gebfignfisse vnd
rrcbonde diser aacbe hahent die er$am mein geiellen vnd firevnt ker
Geréneht weileni hem Choln svn von Nevnburch, ze den zeiten
Nower Bitter, ker Vlreick der Sckencke, vnd Engeldieck von
Movròack durck meiner pet willen irev insigel zu dem meinem an
disen Brief gehangen. Dìser sache aint gezeage: ker Wemkart der
Sckiver, fridreick der Huetitock, Dietreick derSckiver, Durinck
von Seveld, Jokanne» von Nwulorf, Symon von Pellendorf, Geo-
kart von Ruekeretorfy Herman von freieinge, Ckvnrat Eudwein,
GundoU. Gotfrit Ckolòecke, Wieent von Egenburck, Jacob der
Ckebur, vnd Peter freinnger, rnd ander frvmen Leut genuech.
Diser Brief ist gegeben ze Nevnburch Dreutzehenbundert iar,
dar naeb in deni secbtzebenden iar dea Sontages , als man singet von
der heiiigen DriYaltìcbait.
Orif. Ptrr. (a*p. Ttt. Nr. S. fòl.28S) M%à Cbartal. ArekirllU. fel. SS a. Dit 8ief«l Itr Traeli.
MM«B J«Waa u4 Ulrich aiU mIim U %. ISOS (N. 124) littekriekn. Daa àtìiU, ait in UMclirift t
S. Otrasfi 4t FftTBbarfB itift àt% Kepf tÙM Slcisboekt m\X Uaf ta Halit. Da* vitrlt
(S. EBf«l4ieli« 4« Haarkacli) MÌf« «km eia lirellet Mnà* wtlekta Wiaalia kit ia iic MiUt
4m SchUdcs reiekl, baiaalia •• wtit, alt wa ^« awailt aaf àtm SeliiMt ^a Eoara4 Leabatr
>«r— I, M DacUlaa EzecrpU Gtaeal. Tak. XI. N. 1S5.
Gernag, H«rrB Choln Soho, erseheint in dieser Urkande tls „Now«r Rìtter'',
weil er kiin Torher dea RittereehUg erhtlten. Johtno, Otto's des Schenken Sohn,
liatU den Hof zv ROckertdorf 1308 zam GeooMe erhtlten, hier ktufl Propst
Bertold ihn wieder surflek.
CLxvn.
Stefan vpn Hainfeld tehenkt dem Stifte Klotierneuhurg einen Dienti von
einem Lehen %u EherharUdorf.
Dit 1. Janatr 1317.
Icb Stepkan von Havnveld rergicb vnd tun cbunt daz icb
mit gunst md g&teni willen meiner kausvratcen Elspeten mei-
Dea recbten aigens ein gantze$ leken ze veld, rnd ze dorf, daz
Digitized by
Google
154
géUgen iti datx Eberhartsdarf, vnd daz Dietrekk von Wolfheihff
von mir ze leken hai gehabt mit desselben tHetrìches gflten willeo,
md oach meiner pet gegeben han Dem erbem GotesboTS rnser frowen
xe NeToburch also wesebaidenleich, daz der rorgenant Dieterìcb,
oderSwers nach Im besitzet, dem Torgenanten Gotesbors xe NeTn-
bureh alle iar an sand Mìcbels tacb daron ze recbfen Purcbrecbt zwelf
phenning wiepner munzze dienen scbol. Daz disey Gotesgab
also furbaz stet vnd mzebroeben beleib, dar rber setz ieb mich, ifb
Stephan von Havnveld ftr mich md fur mein HausTrowen , rnd rnser
paider chinder dem vorgenanten Goteshors ze Nemburcb ze recbten
scherm rnd gib auch disen brief versigelt mit meÌDem
yiisigel . Vnd sìnt oTcb des gezeug Mein Bruder^ Her Ott von Zd-
king, vnd her Vlreich sein svn, ÀloU, mein bruder, Vlrieh von
Meichiaw, Hertneii von Liechien»iainy Her Weichari von Pévm-
garten, Her Vlrieh von Prunne, Her Seiflrid von Reintal, Her
Wemhart der Schifer , Her GeruncK hem ChoUen ovn , Fridriek
der Huetstoch, Engeldiech der Maverbeche, Durineh von MaewT'
ling, Dietreich der Schifer, y nò ander frura Laeute gen&cb, den diesev
Gotesgab wol chunt ist. Diser brief ist gegeben Dreotzeben-
bundert iar, rnd dar nacb In dem Sibenzebenten iar, an dem beiligen
Ebenbeich tag.
Orir- rerg. (B«p. Vet. Rr. I. M. S96) «b4 Cktrtal. ArcUri m. 89. ^.Dm 4meefcif« 8iec«l
Migt ia «iaea 4rcieekifM SeliiMt ciat Haae Bit 4«r UoitekriA t fS. Stephaai et lira f« 14.
Was fnlher bei dea Brfldern des Propstes Hadmar Torktm • erscheint toeli
hier, zwei Brùder fQhreo Tertchiedene Nimea, ron Htuofeld und Zelkiag.
CLXVUI.
Die Baumgartner geben dem Stifie einen Gelddieiut su Prinmendwf,
Dai Biumgarteii 6. Janotr 1317.
Icb Weichart von Pavngarten, vnd ich Vro Preid $ein Aotit-
fraw. Wier veriechen daz wier mit guten willen md gonsi
vnser sune, Hainreiches vnd Fridreickes rnsers recbten
aigens Vierzig Jeiich Verbar acchers vnd drei Wis Vrbar ze Prunoen"
dorf, di Hainrich der Fuez von vnse ze Leben bat gebabt
mit desselben Hainricbes guetcn willen, vnd nacb seiner pet gegeben
haben dem erberen Gotesbaus vnser frawen ze Neunburcb, vnd sein
auch damit ledich dreizzig Phenninge geltes, der Wier dem egenanten
Digitized by
Google
186
Goteshaus ze Neunburch Tor sehuidigh sein gewesen an einen
chauflT» dieselben dreizig phenninge schol hainreich der fuez dem
Torgenanten Goteshors ze Neunburch Ton dem egenanten Yierzig
Jeaeh Vrbar ekher vnd ron drin Wisen Vrbar alle iar an sant
Michels tag ze rechten Vrbar dienen Vnd gib aucb disen
pricf — Tersigelt mit meinero Tnsigel vnd mit meines brueder Ynsì-
gel Chadoldei. Diser «ache sint auch gezeug: Vlreich der
Hauser, Jans der Sach$y Seifrid der Scharf, friderich voti Chrut,
Vhreidi vnd Siephan Oesterman , friderich der Hàiiioche, Engel-
dieeh der Maurbech, vnd ander frum Leut genuech, den diser sache
wol chunt ist. Diser prief ist gegeben ze Paungarten drew-
zcbenhuodert iar, darnach in dem sibenzehentisten an Percht tag.
OHf. Perf. (Pret. HI. Rr. SM) u<l ChtrtaUriBa m. 109. a. Dit Siegti ftklta» ktaara
JtJort «■ «iatr UrkmaJt de* Jtlirta 1S19 vor, «o ilir* atsAreibuf felfM wlr4.
Pnmseiidorf ist dat bei WiJfertdorf gr«legene Dorf Prìoi«ndorf tod 115
Hiatam mit eioem, dem Stifte noch g«g«nwftrtig eigenthfimlichen Schlosse.
CLXIX.
SekiedtMjMrueh vwiichen Konrad von MuUngen nnd dem Stifte Klostemeu'
hurg aber den Hof %u Meidling,
Dai Wieo 25. Jinutr 1317.
Ich Chvnrat van Mtdingen vnd ich Margret sein Havsvrowe
Wir Teriechen daz ein cbrieg was zwìschen rns Tnd rnsern
erben an ainen tail , ynd zwiscben vnsem herren Probst Perhtolden
md dem Conrente ron Niwenbrrch an dem andem tail vmb einen
hoft der da leit ze Mevrlinge, vnd vmb alles, daz dar zy gehoret,
der mir zt meiner Hausrrowen ledicblich geben wart, vnd mit
reebter furzicht getailt ist von aller mein Hausrrowen , yron Margre-
teo geschwistreide. Arz dem selben hof, der des Gotsbars ze Nern-
bareh rebt aigen ist, ynd vnser Pyrchrecht yom dem selben Gotshays
i«t, het wir ynd ynser Vodern Vnderyns gestift Neyn Hofstet, die vns
dienten Sibenzehen Scbillinge geltes, vnd sechs vnd zwaintzzich
bvener an sand Mìchelstage. Uiid Nevn Schillinge geltes avf Aechern,
die seit ze Welngarten geniachet sint, des wir allea nìht rebt hetten
se tren. Vnd daz mtser Herre, der vorgenaut Probest Perhtolt vnd
das Conyent des Golshavs ze Niwenburcb an bebapt bette mit rebt
vor rebtem gerihte, Vnd des wir darnach chriegten reht, als vor.
Der selbe Cbrieg war paidenthalben lazzen an vier erbeer man.
Digitized by
Google
186
an hem Gervngen, hem Choln «m. vnd an hem Ckadolden von
Puslein$iaffm des Probest taìi. An hem Otvnraden oon Valchen"
$taÌH vnd an hem Duringen von SeveU an Tnsern tail. Die rier
erbeer man, die beschìeden ix also, das wir, nob mser erben, rnd alle
die, de? den bof nacb vns besìtzxeot, dchain Stìfhinge, nob dcbain
gerìbte auz dem yorgeoanfen bof baben svin Wer aber
daz, daz wir — ibtesiht stifteten an dea Gotsbara willen so
aol die aelbe Stiftonge — dem Gotsbays ze Niwenburcb ledicb rer-
Tallen seìn an alien Cbrìeg. Darnacb bescbieden si ymb die
drittbalp pbvnt geltes pyrcbrechtes, die aufdem bof ron Alten ber
gewesen sint, ynd vmb die Drittbalp pbmt geltes rnd rierzeben
pbenninge geltes, die wir arf den Neyn bofsteten vnder yns gestift
betten. Das ynser Herrc Probest Perlitolt rnd daz Conrent avf der
Yorgenanten Ne?n bofsteten soln baben zwelif Sebillinge pbenninge
geltes, vnd baben yns die abgeslagen an den drittbaiben pbynden
geltes pyrchrehtes, die wir emain yon dem bof ynd Swaz dar zy
geboret, dienen soln ein phynt Wienner pbenninge ze pyrcbrebt, rnd
swaz yber die zwelif Sebillinge pbenninge geltes dienstes ayf den
Neyn bofsteten ist, des ist ein pbynt ynd yierzehcn pbenninge, daz
baben si yon yns abgeloest, daz phvni geltes vmb ainlef phvnt, vnd
dievierzehen phenninge geltes vm fvnf schUlinge phenmnge,
Daz dieso rode, ynd dise schidynge fyrbaz stet ynd ynyerwandelt
beleibe, do yon so baben wir geben ynserm bern Probest
Perhtoldon, ynd dem Conyent ze Niwenburcb disen prief yer-
sigelten mìt ynserm insigil, Vnd mit ynser Schied Leyte Insigeln,
ìiem Gervnges, hem Choln svn, hem Chadoldes von Pksleinstorf,
hem Chvnrades von Valchenstain , vnd hem Duringes von Sevelt,
ynd mit meins prvder Insigil, Ludwiges von ÈhUi$tgen, die alle
diser sacbe gezeyg sint mit irn insigiln, ynd ander fryme Leyte
genvecb, den dise sacbe wol cbynt ist. Diser prief ist geben te
Wienne Dreytzeben byndert In dem Sibenzebenten Jar dar-
nacb an sand Payls tag, als er becbert wart.
Orif. Ptrg. (Rep. V«t Nr. t. f*!. tll.) 8«ekt liia^M4« 8i«r*l. t *• Clivaradl i*
Mvlia^. la 4tm rnmàtm Ftìit eia Miblrad. CkadoNi d« Paa I tiatdorf. la dea 4rvi-
•ehigea Sekiidc •hf m*i aaUa j« eia hleiaet 4r«ic«kifet Seliilil» ekat arkeaabarca ■il4. f 8.
CbraraJi è* Talahaailaia. Eia ireiecki^a Siefcl » aaeli akwirta aafcta irti Laaataapitaaa
kervar, wic aach aafwirU bei Haker Tak. IV. Nr. S. Gtraa^a SÌ9gtì iti liakaaal. f S. Dvriaf i
àt Se Tel a teigt dea Melker Sekldiaelo ibalieke; daa Siegel iti 4reieckif, aa wta aaek f S.
Laiwiei de Mvliaf f. eia Helai aiit aeiaer Deeke, iariber eia MSblrad.
Mevriiog ìtt das heutige Meidling bei Seh^^ibrunn.
Digitized by LjOOQ IC
187
Klotienieabiirg eracheint hier wieder untor der Beieichnang Niwenbiirg,
welehe eioige Zeit in den Urkandeo oicht Torkam.
Pfir die VerhiltnÌMe dea Geldes ist dìese Urkunde interessant. Wfthrend
im Jahre 1310 der jfthrliche Dienst toh 4 Pfund and 48 Pfeniiingen mit 4 Pfunden
abgeldst wurde, werden hier fGr 1 Pfond and 14PfeDmage 11 Pfuod 5 Schìllinge
CLXX.
Em fmriaur BmMf verkmuft dem Proptte BéHM vn Kl0Mtemeuhmr§
eine PfénniggàU %m Obgrsdorf,
Dtt. 10. Aprii 1317.
Ich Ruedolfinà ich Elspet $ein chvn wir rerf^ehen — Dai wir
— dem ersamen herren hetTi Perchiolden den Probsi vnd dem Gots-
hou$ dotz nevnàurch rnsers yreien aigens ein halbez phunt geltes
winner munsze daz gelegen Ist auf einem lecben ze Alòrechtstorf
daz gelegen isi zwièchen Wolfgerètorf vnd pilichdorf ze chaufen
haben gegeben ym secbs phunt phenning winner munsze, der wir gar
?nd geoczlich gewert ynd verrichtet sein — vnd won ich Ruedoìf
mcki aigens insigel» hon, hot der ersam man fridreich von sigbach
— disen hrief mii seinem insigel — versigeU mit seinem Insigel.
Dea sìnd gezeug wemhart der schifer, h. gerunch der choL
dvrinch von maurling, Jans von Nuzdorf, fridreich hutsfoch, Chunrad
Rudwin^ Dilreich der schifer, Engeldich^ Symon pelndorfer vnd
peier von freising vnd diser prief ist gegeben — dreuzehn hiindeit
iar damacb in dem sybnczehnten iar des nochsten svntages nocb den
o«tern.
Orif. Ptrf* Bi* ima^M 8i«fel ia f«lkta Wteka liiBf t m «■•■ P«rfaa»Utreirca. Dm
JrwMtif ScbiM wiril iurtk ctae •«■krcekte Lini« ia Bwri Hilflea geihfilt, ia drr linkra ertekei-
MB Arai Om^mbìc Urna» alt ••fWirte fckckrtM Mraera. f 8 . rRIDEKICl . D
Die Urkunde gibt hìnreichenden Anhiltspunct zar Bestiminung yon
Albrecbtedorf. Se itt dies Obertdorf , swìsehen Wolkersdorf and Pillìchsdorf
giriegen, aod in die letitgeaannte Pftrre gebdrìg.
Dies iet tach die letite Urkonde, in welcher Propst Bertold rorkdmmt.
Sr etarb den 29. Mei nech dem Zeugniese des Todtenbuches : »IV Kal. Jun.
Perktoldos prepositos huias ecclesie» presbiter, dedit Oblagie VI libraa reddi-
fam aoDo Dni. M* CCC* XYII* Vigilie majorea in choro«.
Sehon am folgenden Tage achritt man, wie aua der folgenden Urkande
•rlieOt, sur Wahl smnes Naehfolgera.
Digitized by
Google
158
CLXXI,
WM'ItuiruwietU de» Propiiee Siephmn mh SUmdnf.
Dmt Klostorneiibarg 31. Mti 1317.
In Nomine Domini. Amen. Venerabilibns Dominis, Preposito,
Decano et Capitalo Eccleaie PataTÌensis Eberhardu$ Decamu Totos-
qne Conrentua M onaaterii Sancte Marie in Newemborga eioadem Dyo-
ceaia enm doToeione debita roTerentiam debitam ei honorem. Cnm
propter racacionem diutinam Ecclesie Paatorum solaciia deatitnte
graTia in spiritnaliboa et temporalibna diapendia patiantor, Conditorea
Canoniae deliberacione proTida censuerunt, Tt congrua celeritate infra
tempos ab ipsis Caoonibua limitatum Vacantibus Ecclesiis de Pastori-
bus debeat prorideri. Defìincto igitur, anno domini Millesimo Tre-
centesimo Decimo Septimo IV. Kal. Junii, bone memorie domino Perch-
toldo quondam Preposito Monasterìi predicti» et ipsius corpore eum
rererencia tradito Ecclesiastico sepulture, ne ipsum Monasterium
nostrum yiduitatis sue incommoda dìutius deplorare!, conTenimiis
communiter omnes anno domini predi eto III. yero Kl. Mensìs prenotati
ad electionem futuri Prepositi eeiebrandam. et multis ac diversishinc
inde tractatibus habitis, qualiter in ipso electionis negocìo concorditer
et Canonico procederetur, continuato eodem negocio rsque in orasti-
num. tandem placuit omnibus et singuUs nobis, dimissis aliis eiectio-
num formis, per liam compromissi eidem Monasterio proridere.
Vnde dedimus Tnanimiter, nullo penìtus discordante, Honorabìlibus
Viris, Domino Jacoòo, Dno Dietrico, Dm lirico nostris Canonim;
ac Magittrit: Ckvnrado et Hademaro Sereniuòm Domimi Friderid
Eamanarum RegU Noiariis et Clericit plenam generalem et liberam
potestatem eligendi Prepositum, prout ipsis expediena Tideretur , ac
ipsi Monasterio providendi. Ita cum posteaquara de Persona concordet
existerent eligenda, Vnus ipsorum de aliorum sociorum consensu Vice
sua , et ipsorum ac totius conrentus Personam illam eligeret in com-
monj , et prorideret ipsi Monasterio de eadem. Compromisaarii ipai
potestatem sibi per nos (raditam acceptantes et in partem postmodnm
secedentes tandem post tractatus inter se habitos plurium personarum,
prout ipsi nobis postmodum retulerunt, VnanimUer m Domùntm
Stephanum de Sjmdorf nostrum confratrem et Concanonicum con-
eordarunt, Virum utique proridum . et discretum, litierarum scieneia
Digitized by
Google
159
et morìboa merito commendandum, in Steerdotio et Btite matura et
legittima eonstitatum, ae de legitimo Matrimonio proereatoro, in
spiritoalibos et temporalibns plnrimam eirenrnspeetum. Qoem prono-
minatns Dominos Jacobus, Vniis compromiasariorum de mandato, a
anifl Compromissariis sibi dato elegit solempniter in bone modom.
Com racante Monasterio in Newemburga placuerit omnibus et Singu-
lis de ConTontu eiuadem Monasterii per yicem compromiaai eidem
Monasterio proridere, micbique ac moia sociis eompromissariis,
Tidelicet Domino Dieterico, Domino Vlrico, noe non magistris CbTn-
rado et Hademaro soperius annotatis potestatem plenam ae liberam
dederint eligendi et ipsi Monasterio providendi, Nos post dirersos
tractatos mnltiplieiom Personaram finaliter diTina farente et inspirante
gracia in prenominatum dominum Stepkanum de Syemdarf, Sacerdo-
tero sepedicti Monasterii^Coneanonicam et confratrem direximos coneor»
diter Tota nostra. Vnde ego Jaeobus Tice niea et dictornm Collegarum
seo Socioram meorom, ac de mandato ipsorum. Vice etiam totius Con-
Tentns predietnm Dominum Stephanum de Syerndorf Sacerdotem In
nomine patria et fliii et spiritus saneti Eligo in prepoaitum iam dicti
Monasterii in Newenburga, illique proTideo de eodem. Dictam Tero Elee-
tionem sic solempniter celebratam omnes etsingnli approbaTimus, gra-
tamque babebamas ac acceptam, ac deinde Te Deum laudamus altisone
decantantes dictum Electnm ad altare Summum detulimus, colloea-
TÌmo8 et intronixaTirous iuxta morem. Et confestim Electionem ipsam
Clero et populo per supradictum dominum Eberbardum Decanum
nostrum, fecimus publicari. Postmodum Tero electione buiusmodi
eleeto predicto per iam dictum dominum Jacobum de mandato nostro
infra tempus debituni presentata et petito ab eo , Tt suum preberet
assensum eidero, ipso tandem divine nolens resistere voluntati tem-
pera debito annuit Totis nostris, electioni conseutiens de se facto. Ea
propter Reverentie Tcstre bumtliter et doTOte Toto Tnanimi suppli-
eantea, quatenus Electionem eandem sic Canonico celebratam digne-
mini confirmare, Vt Dee auctore nobis, et Monasterio nostro , velut
Prelatus Tdoneus praesse Ttiliter Taleat et prodesse. Nosque ac alii
eius Subditi sub ipsius Regimine possimus coram Dee salubriter mili-
tare. Et Tt Tostra honorificentia Tenerenda oTidentius cognoscat Tota
nostram omnium in pradictis omnibus et singuHs concordasse, ae nos
in intentione buiusmodi clistere ynanimes et concordes, presens
Blectionis nostre Decretum reverentie vostre mittimus Sigilli nostri
Digitized by
Google
160
Conrentus sìgnicilo eontigmitani. Dtloiii t» Newenbwrgm Anno Domim
preootato, IL rero KaL Junii Sopradieti.
Oriff. P«rf . (ttp. ▼•t. Rr. 4. M M.) Dm (al mnm IIU kMofcffoMM) Ca|Jteld«c«l kiacl
M •{••■ P«rraaMUtrtif«a.
Der tuf dem Wege d«t CompromUsM geirihiU Stophtn tob Sienderf
«rscheint in d«ii stifUieheD Urkandeo 1280 (zugleieh mit Bertold tod Alt, dem
•pStern Dechante) ila Dìacoo, 1303 und 1309 als Hotpìtalar. Jakob iat rermot^
Hch der Vorginger Eberhard*a ìm Decanate, Dietrich der scbon 1280 und 130S
Torkommeade Pfurer in 8t Martin in Kloatemeabnrg. Der dritte CanproiaiaMr
Ulrich eracheint hier uun eraten Male.
Diese Urknnde ist daa erate Wahl-Inatrameat, welchea aieh ToHIndet. Wir
eraehen daraus, daaa die Notare K. Frìedrìch*a , doch nnr in der Eigenachaft als
Tom Capital gewihlte Compromiaaarien, eracheinen. Frfiher kam Mag. Heinrieh,
Plebanna in Laa, als Notar und 1312 Mag. B., Domherr von Paasan and Pfbrrer
in Bggenbnrg, ala Protonotar K. Friedrich*a Tor. Bntweder batte alao K. Friedrich
mehrere derlei Beamte, oder die hier Torkonunenden, Koarad and Hadmar, aind die
Nachfolger der firùber Torkommenden. Da in demaelben Jahre Wernel» Hersog
Ton Sachsen, als Pfarrer su Eggenburg Tork5mmt, acheint jedenfalla der Mag. B.,
Domherr von Pasaaa, geatorben su aein.
Daa Wahl-lnatrument iat an daa Capitel Ton Paaaan gerìchtet, weil daaaelbe
wthrend der eingetreteaea Sediaracaat (durch Berahard*a 1. Tod, 27. Juli 1213)
die biachAAichen Rechte tlbte, arie daaaelbe in einem Schreiben Ton K. Friedrich
(Hanais Germ. Sacra 1. 4tf5) aich aelbat darùber ausaprìcht: ^auctoritate ordi-
naria, qua in presentì. Tacente aede Pastorali Bccleaie nostre, fungimur*.
CLXxn.
Reiehgart von Tribuswinkel verkauft Bertold dem WemtékrawMr 9% dem
Kohen Markie %u ìVien, den Zekeni %u Cfmkkinff.
Dat Wien 17. Januar 1318.
Ich Reiehgart von Tribaswinckel vergich — dax ìch — Terìì-
ben han dem erbaern manne Berkiolden dem Wentchrtmier an dem
Hohenmarckte xe Wienne vndseiner hauifirawent vran Margreten —
meins rehten lebens, dea ich han ron dem landes frersten in Oster-
reich alien den zehenten paide weinzebenten md traitxehenten, groz-
zen Tnd cblainen, ze velde rnd ze dorf, geatift rnd vngeatifl, ver-
suecbt oder vnTersuecbt, swie so der genant ist, Ynd den ich gehapt
han datz Gukkingen — Vnd habent mir dar vmb geben — ander-
halp phunt ?nd zwainzich pbunt phenning — Vnd gib in damber
disen prief — venigilten mii meinem IntigeL Vnd sìnt anch dea
gezevg die erbaern herren her Wemhart vnd Ker Ckvnrat die /Vn-
der von Schavmberchy her Vlrich von Pilihdorf, her Weichart pan
Digitized by
Google
161
Jmtiam, ker Vlreieh van Durenpaeh» her kamrich der piher vùh
MHdde, her hamrich der Chrannest, %e den zeUen rihter %e vnetme,
ker kermatm ven eand PoUen zu den zeUen Pvrgermaieter ze
unenne, her Niehla von Edarut her Otto sein pruder tmd ander
Inrme lerte g^eoTch. — Dìser prief ist gébén ze Wenne — drevieheo
huodert iar, in dem Achzehenten ìar dar nach. An sand Antonien tage.
Orif . Parr* Dm ru4« 8it|«l fa gtìh^m W«dh« idft •!■#■ Tof«l alt «ugtspM**** Fllg«U.
GmkkÌDg ist eia in die Pfarre KierlingbeiKIoftenieubiirg eÌB{^pfMTtet Dorf.
CLxxin.
JStiftung^hrief einè$ Jakriagu bei der Kireke mu HeUigen$iadt,
Dit NoMdorf 3. Mti 1318.
Ich Chunrat der Nuxdorfer md ich diemvt $em hauevrow, Tod
ieb Beitz die Chienbergerinne vnd ich Wemhard der Weidervelder
Tod icb Hamreich sein pruder, rnd ich Haiderich Techenetainer
md ich Oflney sein hausvrow, rnd ich dietrich voti Manswerde vnd
ich Anne sein Eausvrow md ich Alòer von Paden md ich Margret
sein hausvrow rnd ich Hainrich md ich Katrei vron Margreten
geswistreide, wir rerichen — daz wir — gegeben vnd geroacht haben
ein iartag ali ynsern vodern sein ze troat md vnsern sein ze hilf
kùUz der erbem Pharre zu der heiligenstat» den man alle iar wegen
sol dea sontages nah sant merteins tage mit drin phunten geltes —
Des Torgenanten giites sol man alle iar geben hintz der egenanten
Pbarre fomfczich phennige ym fwmf wecke, dem pharrer rier, dem
Mesoer ainen. Achczich phennige im zwen emmer weins dem phar-
rer sieben riertail, dem Bfesner ain viertail, ein halb phunt rm
aio Rintfleischs, dem mesner zwelif phenninge vm ein praten, funft-
halben scbilling phennige mn wabs. md nah dem iartag sol man
mit demselben wabs die Alter weleuhten ynd die heiligen, zwain
berren Tier md zwainczich phennige, dem scbuelmaister zwelif
phennige, dem mesner Tier phennige, daz si die rigili vnd die messe
erenleichen wegen. Sechs schillinge phennige rm Almosen armen
leoten, md Chunraten dem swob fSr sein mue vnd arbait dem der
iartag empbolben ist, gerallen sechczich phennige. — Des geben
wir — disen prief — versigelien ndt vnsem insigiln, Dos sint auh
gezeage her Vtrich der schench, her Gervnch, hem choln svn ze
mevburch die erberen Bitter, ians von nuzdorf, durinch von meuer-
FoBlet. XIV. 11
Digitized by KjOOQI^
162
lòige, hietw tm mwMM erihe ier ftéckikaeher, md andar erbar
Uot ganneeh. — DÌMr prìef ut gebeft %é Nmzd&rf — drenehen him-
dert iir dar oah in dem ackiahenten Jar an dea heìligen Chreatstag
ala il fanden ward.
Orir r«rf . Dl« m4«, te f«lbM WMhs c*4r«iktM tUg«l UacM m r«rfttiMtolnita.
Dm trsU bt tia JrtÌMkiffW w«ftrMht gtChtilUr 8«kiM, 4«mw «ktrtr TWl Miiw>rtif T«mc^
UaMkriflt t 8 . CnnUDI . DB . HTSOOaF. — Dm twciU Mifi àm BMkateWa a. UsMàriftì
t 8. UICIB . DI . CHOEHPSaCIL — Dm MM* mIUU «ìbm 4ff«ÌMkiffM, 1««hrMlit g«U«UlM
ScbUJ. D«r «ktre Tk«U à»t liakM, mU»! wMm* vafrMkl fctlkdltM 8cil« !•« la Fara alMc BaU
htas arliSlit. f • • WBIMHARDI . D . WEITBHTELD. — Dm vitrta Siagal «Alt. — la «Mlia
ragaa \m 4r«iadii(aa 8aUMa ani lAaa vaa Jar liakaa aar naklaa 8aMa. f S . BlIDCaiCI .
DB . TBCHBMSTAOf. — Dm aaahata tatkilt iwai fakraasta BffaMa \m irritatif 8afciia
f 8 . THBODORICI BBD. — Dm aiafcaata aalgi ia 4raiaaki(aa 8ayiJa cwai vaa 4ar raak-
Ua 8aila vartt«kaa4a f^ttU Uakaa. VMakrifl 8 . ALBBITI DB . FADBH .
CLXXIV.
Dm» Genérmi-CmpUsl de» ÀMptèHner-MremUém Ordm$ m Bimhd marni
dm 8Hfl Klo9UmmAwr§ indUieMkke Ver^rÉdenm§ mmf.
Dmt Rimini 11. Jnm 1318.
Yiria honorabìlibos, in Chriato dilectìa Dominia» Pr^N>aitn,
Decano Ceterìsque omniboa Canonicia Eecleaie Newnborgenaia firater
Alexander Prior generaìh ordini» keremOmum mncH AugutHm
aalntem et augmentum celeatium graeianun. Glorioana Dena, Tt in
suis clarìoa eluceret, dilectionìa mutue» qce aola celeatia tite repre-
seotat ymaginem, ipaoa yoluit inaigniia enitere, quo alter alterina
bonera portando, Lex eiu$ immaculaia convertens «mtmot» fidditer
obaenratur, et currenies in stadio ad ntpeme glorie bravitam felieiter
diaponuntur. Ipsa igitor Earitast que deu» osi, voa atque reatra iioa^
Religioni, proui fratrwn no$tromm relaeione didieimu», immpio
liberaliierque communicans apud noa debita recognicione pensanda»
vestre devocioni donia apirìtualibua noa cogit oeenrrere, ft, ai quid
eìua perfectiòni deeaae timet, plurium auffragiia auppleatur. Proiade
▼OS orones, et singuloa tam presentea» quam futuroa ad eonfi^OT'
nitatem nostram recipimuo in morte pariier et in viim, tenore pre«
sencium, et participes esse volumus omnium Miaaarum, oradonom»
predicacionum Jejuniorum, Tigiliarum, laborum ceteronunque bonoruai»
que per fratres nostros in TnÌTerso mundo effecerit clemencia aaÌTato-
ris. In instanti nostro Capitulo fideliter atatuentea, Tt cum obitua ali-
cuius vestrum nostris Capitulis inootuerit, recommendacionea cum auffra-
giis prò ilio» vel illis fiant» que prò nostris aunt coniVatriboa inatitote.
In cuius concessionis testìmonium et robur SigiUmn Confiraiormtmti^
Digitized by
Google
163
nMfrt aréUnis presentUrns dnxìniafl apponendam. Datam Arymmi in
sottro generali eapitnlo ibidem celebrato Anno Domini Bf* CCC* XVIII*
in feste Pentecostes.
0r%. Pwf* (■•r* ▼«>• Re* M* '•!• >') u^ ChM^lariBa Arekivi III. 70, a. Dm Uh-
Uafct Mn^ u «iam grÌM« 8«I4rabu4« ki>(M^ \% ntktm WmIis» Mtkilt <Im BìmImI «tektMl
■il 4«r UaMkriAt 8. cralia frttr. Hareait. OrJ. S. Aafaatlai.
Der tnsatelleode «Prior generalis* Ut der 1312 su Viterbo erwfthite
Alennder t s. Blpidio. (Croteniuf Moniti Augnst Pars III. C. 12. p. 147.)
CLXXV.
Ptnj^ Johann XXIL trUfft iem SehottenàbU auf, wider die unreeklmiUn-
gen BetUzer von Klottemeuhurger 8tift$gùiem ein%u$ehrcUen,
Dit Ayignon 7. October 1318.
Johannes Episcopus Servus Servorum DeL Dilecto filio n.
Abbati Monofterii Scottantm in Wìenna Patayiensìs Dioeesis Salntem
et Apostolicam Benedictionem. Significanint nobìs dilecti filij n. Pre-
positus et Conyentns Monasterìi Neawenburgensis per Prepositum
soliti gobemari » ordinis sancti Augnstini Pataviensis Diocesis, qnod
non nolli iniqoitatis filij, quos prorsus ignorant deeimas, census, red-
ditos, legata, terras, demos, possessiones, Ortos, pascua, prata, nemora,
instrumenta publica et quedam alia bona ad Monasteriom ipsum spec-
Uintia temere ac roalitiose occultare, et occalte detinere presumunt,
non corantes ea ipsis. Proposito et CooTentui, exhibere in animarum
soamm periculum, dictorum Prepositi et Conrentus ac Monasterii non
modicum detrimentum, super quo ijdem, Prepositus et Conventus
Apostolico Sedis remedium implorarerunt. Quocirca discretioni tue
per Apostolica scripta mandamus, quatìnus omnes huiusmodi occultos
detentores decimarum, censuum, reddituuin et aliorum bonorum, pre-
diorom, ex parte nostra pnblice in Ecclesijs coram populo per te rei
alinm moneas, vt infra competentem terminum, quem eis prefixeris,
ea predictis Proposito et Conrentui a se debita restituant et relevent,
et si id non impleTcrint infra alium terminum competentem, quem eis
ad boc peremptorie duxeris prefigendum , ex tunc in eos generalem
exeommunicationis Sententiam proferas faciens eam, ubi et quando
expedire rideris, usque ad Satisfactionem condignam solemniter pub-
lìearL Datom Avinione Non. Octobrb, Pontificatus nostri anno Tertio.
S. Aretinns. P. Beat.
Orif . Perg . (Prat. 1. Mr. 19.) BaUe fcwSiialiekar Fara aa HaafieliaSrea kiafaaJ.
Digitized by
Google
164
Dw rvrkoiuMBd* Abt roa d«B Sehcttm M JobMB (ISIS — tSl«). Bìm
ihalich* Twordang bitte b«rtito P. CltoMM T. ISIS erlMMa.
CLXXVI.
Henmanm von Ebenihai^ Burggrafvm Znaim, gibi dem SHfle einen Reven
i^mr $eine Leken s» Reimpreekttpmia,
Dtt Klosterneubarg 22. D«c6iDber 1318.
leh Hermann von Ebental, %u den zeiten PurchgrafdatzZnoym
rergich — daz di ersamen rod mein genedìg herren, ker Stephan
der Probett, her Hetimck der Techeni vnd der ConvenÉ gemain %e
Newenburch habent bedaht ynd angesehen meìnen dinst, den ìch in
han getaQ ynd noch Airbaz tua sol , rnd habent mir gelihen nar n
mein aines tagen die phennig gnlt, di man in dinet Ton iren aigen
dat% ReinprefUèspolan — Ich gelub oncb , daz icb di holden , wa si
onf dem vorgenanten gnt gesezzen sint, baben srl vnd wil in aller
der weis ynd in alien den genaden , alz daz Torgenant Gotshus bat
ander sein bolden wo di in dem lande gesezzen sind, also, daz ich
dehainen vngewonlichen dmst noch vngewonleich Stewer an seu
vodem noch suchen $oL Ich gelub aucb meinen rorgenanten herren»
ez sei mein herre der Probest oder der Chelner, oder wen mein
berre der Probest, der ze den zeiten ist yf sein Trbeir sendet daz
ich dem ze einem mal in dem Jar in dem vorgenanten Hofdatz
Reinprechtzpolan ein nahiseld sol geben ze einem vrchttni, daz si
dez vorgeaehriben gutes rehie herren sind — Icb rergicb aoeb,
daz ich mii der lehenschaft der Cappellen datz Reinprechiespolatiy
vnd mit allem dem, daz dar zr gebort, nocb mit anderm yerlebenfero
gut daz da selbs ist gelegen niht han ze schaffèn — Dar rber gib
icb in — disen prief — besigelten mii meinem Insigel — Auch —
han ich gebeten den erberigen man Dietreichen den Hutstoch von
Prespurch, daz er sein Insigel hot gelegte zu meinem an disen prief.
Der prief ist geben datz Newenburch drenzeben hundert Jar darnach
in dero ocbzehenten iar an dem necbsten rreytag Tor dem beiligen
tag ze weinabten.
Orìf. Ptrf. Di* htii^m Sieffl liiag«a u rtrgaatatalrtifta. Dm «ratcr*» raai, ta f«lWa
Wa«ha fèrUkt, «atkilt alae Kuft !■ irti«ekit«a SekiMa. f 8 . lEBMAia . DB . BBEimiAL.
baa Bwtitc. fltiekflilla raad aail ia falbaa Waeka, atigt in 4rtÌMkif«a SthiUt ah fca>— t—
■■klaaa ah vtnriaehttr Uatahrin.
Digitized by
Google
166
CLxxvn.
PrmjMt 8iefan henemgt die dureh Heinrich Neudeker geeehehene Ahl9»ung
etnee BdddieneUe ven einem Wemgwrten %u IRerling,
Dtt KlosterBeubiirg i3. Janaar 1319.
Wir Stephan voti gotes genaden BrobsU Hertweich Techent
Tod der Conrent daz Neuburch Terìchen, daz — hainreich der Nei-
dekcher, purger dacz Wienne, ynd sein hausvrow vrow ÀthaU habent
Ton TDS geehauffet vnd abgeloset zeben Schilling geltes, die man
TDs gab Tod dìent tod ainem TÌrtail weÌDgartens, daz gelegen ist
dacz ChùichUngen, vnd ist genant der Planchensfainer, vod dea
TQs darcb ir sele willen habent gescbaffet Chvnrat der Zweiler rnd
Mein hausvrowe vrow Tute, wir rerichen auch, daz di Torgenanten
den Torgenanten gelt yon tds habent gelediget mit zwelif
phunt phenning wienner Mmzze, dea wir reeht ynd redeleich ron in
sein gewert. Vnd daruber geben wir in disen prief — tnii vnserm^
det vorgenanten Stephan» dee Brobste Insigel — geben ze Newn-
bmrek drevzehenbTndert iar rnd dar nach in dem Newnzehen-
ten Jar an dem achten tag nach dem Gericht tag.
B CkartaUrU ArtUri U. fol. 80. a.
CLXXVffl.
otto ven StaUeek verkamft dem Stifte einen QMdienet *u Fraiingedorf.
Dai. Klostemeobarg 25. Janntr 1319.
Ich Otte von StalMe Vergicb — daz ich — tneinen herren
Probeet Stephan vnd dem Gotsbaus ze Newenborch ze chauffen ban
geben meinea rehten aigens zehen phunt geltea ynd Sibeinzig phenning
geltea wienner phenning m&nze, di gelegen sint daz fratigesdarf
%e nachet Beroltsdorf yf dreuzehen Leben, rud vf einer bofstat vmb
zwai hundert phunt, ynd ymb funif phunt phenning Wienner munze,
der er mich ledigen sol hinz hem Andreen von Sunnewerch, swanne
ìeh Im die Vorgenanten giilt yzpringe, ynd bestet nach des Landes
reht in Osterreich» nach seiner Vrewd rat ynd auch nach seiner
Chorberreu rat ze Newenburch, Vnd sol auch dieselbe bestetung
geschehen yor dem neehsten Eritage nach ynser Vrowen tag ze der
lichtmesse, di nu nechst chumpt. Wirt aber di stetung yon meinen
v^g^ gesumet, als yor gesehriben ist , so sol der yorgenant Probest
Digitized by
Google
166
Stephan md sein Torgenaotx Gotshiu die ror gesehriben gali in
haben, rnd mir der rorgenanten Wening niht geben, noch an dem
Yorgenanteo hern Andrea nit ribten» ala lange, Vni ieh Im, Tnd seinen
GotahoTs le Newenburcb di atetnng tn, md anch rìhte an alle ir oÙTe.
Vnd dai dise rorgeschriben rede stete — beleib, gib icb — diaen
brief — besigelten mit meinem Insigel. Der prief ist geben %e Newen-
burch dreuzehenhondert Jar, md damacb in dem Newen-
xehenten Jar an aand Paula bechernng tag.
Oriff. r«rt. (Pral. HL Hr. SM) mU CkartaUr. UL ISS, >. Dm 8I«c^ fiyt.
b ditter UrkvMle wird d«r RtUi der VenrtMltMi àm Prepttet à%m Ra«ÌM
Miaer ChorberrM Torgetetst, seheìnbtr eine Kleinigkeit, aber ti* taigt um dat
Eingreìfeo der YerwaDdteD in die AogelegenheiteB dee Stiflee, welehes ^ter
(132auDd 13aS) grotte Zenrfirftiitte twitchen Proptt ondCapitel ter Folge batte,
deren Aafang tehoa hier (1319) in tuchen itt; detthalb glaabte ieh aach diete
Urkoade, weleke bei Max Piteber n. 347 anr lon Tbeìie abgednMkt itt, bier
ibrem gansea labalte aaeh eiareibea in toUea.
Diete YerwtadteD tind Johann, Konrad and Miehael tob Sieradorf, wefoa
die erttea iwei die RittenrOrde betitsen.
Die Urknnde bettimnit zugleieh durch ihren Beitati die Lage rea Fratìnga-
dorf bei II((rertdorf.
Noeh im Jabre 1317 warde 1 Pfbad an 11 Pfead abgeMeet, bier tebon m
20 Pfand.
CLXXK.
Bnut de$ Lederer$ Ver$iekermng$brief wegtn der vpn ikm mn Rmger reii
Dtkkendorf verpfltmUten MàkU mm KUtttmemhmrg.
Dai Klotteraeabarg 35. Mai 1319.
Icb Emste, der Leder er Vnd Geisel $em ehvn, wir Tergeeben
offenleich Tnd tuen cbunt alien Leuten , Daz wir vnser nwle mit
sampt dem haus in der Staingrueb mit rnsers purcb herren bant
Probst Stephan$ ze Nemburch gesaezt haben Ruegem dem Tekken-
dor/er vnd sein erben fur vierzehen march tilbers und ain vierdunch
fUr igleich march zwen vnd Menczich groxzer pehaimischer phen-
ning. Da von wir im dienen $uUen alle iar anderthalb march
silberB. Vnd ob wfr in zwain iaren daz selb purcbreht nibt iosen rmb
daz Yorgenant silber, oder ze losen baben, so sullen wir daz Yorge-
nant purchrecbt YerchaufTen, Ynd snllen iz bestiften mit einem erbeem
manne, der Ynsern egenanten berren dem brobst maezzicb sei mit dem
alten dienste. Haben aucb daz gelobt mit gnetleidien willen, ob wir
Digitized by
Google
167
des DÌeht taeten, ynd das Tenaumpten, so sol yiiser herr, der brobst
oder seìn aowaltdaspiirehrecht rerehauffen nach der Tmbsaessen rat,
Tttd den yorgeoanten Ruergern des silbers gar rad gaensleieh weren.
Dai dis WandloDg rad der rorgedacht chanf staet Tnd ?nzerbroehen
beleib» dar Yinb geben wìr Tnsem oftgenanten berreo dem brobst
dìsen prìef sr einem Trcbynde diser saebe yersigelten mit des erbeem
maoDes insigel, CMkartè wm èontMertem, Des ist geieucb: Chm-
rad der nòenhoi» den xeiien richter, Gerbart der ilmzlar, Chrietan
wem prvder, der WeigmU von Chrittendorf (Chri»endorf), OU der
Hueter Tnd ander erber Leat genScb. Der prief ist gebài md dies
geschen» da toh Cbristes pur ergangen waren Dreusebenbundert iar,
darMieb ia den Ne?neiebeiiteD Jar ao Sant Vrbanstag %e Nevnàurch.
Orif. Ptrf. (Itp. T«t. Nr. 4t. fot. 107.) Dm ru4e Si«t«l «Il 4«r UaMhrUli f 8.
••bharii i« 8. Martia* Migt la tiaM 4rd««kitta8«kil4« érti fmnlM tb«r«iaaai«r ftUÌÌU
Ptoaka, ia dUr MitU «laaa M«lw«eUcM Slwa.
6«bbard ist der Un Jalire vorfaer ertdieiiieiide SUdtrìehter, aa dMttn
Stelle bier, um ersten Male» Koorad der Siebenhoa erscbeint
Diete Urkunde ist nieht UDwiebtig bexQglich der MflDXTerhlltiiiMe. Wir
ereehen, dass 14 V4 Mark Silber jlhrlieh ì% Mark Zinsen tragen, aber aueb das
▼erirfdtaiss der Mark lu dea bdbmisehen Groseben, deren Ursprang Steyrer,
€•■». fai Alb. Addit Col. 182, nit den Wortea enribnt: Genns illod moneUe,
tea groeei deaarn Prageaees ùiitiiin babaere sub Weaeeelao II. Rege Bobemiae
cirea aaaaiii MCCXCVIII. Grossi seu magni dieti sunt ad diserimen a Teteribos,
tea panris. Hier werden 72 solcher bòhmiseher Groscben der Mark Silbers gleieh-
gehalten ; anders im Jabre 1306 nach 8teyrer*s Bemerkang (p. 589) : In viginti
qvinqve millibas mareamm argenti in groesis denarib Pragensibas, Quinqnaginta
sex groesoe prò qvalibet marea. Die Mark stieg abo in der Zwisebenseit nm
16 Groeebea im Wertbe. Ober den versebìedenen Werf b der Mark siehe fibrigens
Dacaage Glossar, b. t.
CLXXX.
FHedriekt Bnhigehof von Sahhurg, be^mgi, da$9 der pàptUicke Ltgat
Adkewunr Targa denPrap^Stepkan von den gegen ihn erhohenen Be$ckuldè'
gungen und der Exeommunicaiion freigeeprochen hahe.
Dai SaUbnrg 6. Juli 1310.
Vnirersis ad qoos lìttere presentes pervenerint, Fridericus Dei
graeim SahbwrgeneU Ecclesie ÀrchiepUcopuè. apo$ioUce Sedis
Legatui Salotem in omaiuni salvatore. Universitati vestre tenore
preseneinm fiicimus manifestum, quod discretus Tir Siephanus prepo-
Digitized by
Google
168
9itu$ Nevnburgen$i$ Ordiob saneti Aognstini Pattneosis Dioeeaìi
senciens yenerabileiD yirum DomiDom Ademanan Targe, Àrddpre^'
bUerum sancH AgHcam Reuckenenm éiocesii mmcium dmmm
pape sibi propter falaam emulonun saoram deladonem granter indìg-
narì, seqae ab eo de infira scrìptìs excessibns et crimìiiibas haberì
sospectoiD, aecutas fait ipaiim humiliter ad Ciritatem nostram Salx-
burgensem, et se vitro iUìus conspectUma presentarìt» petens ìnatao-
ter, Tt ad remoTendam indìgnacioneni, et sospieionem , qaas gerebat
ad illmn. Saper biis, de qaibns delatua fuerat, inquìreret Terìtatem.
Dictua itaqae Ademanis, prebabita inquisicìone diligenti in nostra
presencìa, diciwnprepo$itum reperii innocentem^ nostroqoe et sapien-
tom nostrorum comonieato Consilio ipnm per ewm eenieneiam
euper hiia aÒBohitf coias seoteneie tener est talìs : Ademarui Targa
ÀrckipresòUer saneH ÀffHcani Ruchenemis diocetU, eé Nunenu
$anctis8Ìmt patris domini nostri domini Johatmis celesti provisione
pape XXIL ad Civitaiem et provinciam SahJmrgensemj nec non ad
alias partes Alamanie prò fìructibus primi anni benefidorum vacan"
cium per triennium yna cum quibusdam coUegis nostrìs, iam in
remotis agentibos, cam clausula tamen; et quilibet nostrum in solidam»
ac aliis negociis sedie apostoUce per ipsam sanctissimam sedem con-
stihttus adperpetoamrei memonum.DudwnmoratftibusnobisiHCivi'
tate Wiennensi Patafiensis diocesis , et negocia predicte sanetissime
sedis apostolico nobis commissa fideiiter ibidem exequentibus, Venera-
bilis et religiosos ?ir» dominas Stephanus prepositus Nevnlntrgensis
Ordinis sancti Aogustini diete Pataiìensis diocesis falsa delacione
emulorum suoruro nostris auribus delatus extìtit» quod Seremsnmum
Principem dominum firidericum, Romanorum regem et dommos
Heinricum et Ottonem, fìratres predicti Principisi Duces Austrie et
Styrie centra nos inflamaverii et ad ònpediendum nos in negociis
sanetissime sedis induxerit Consilio, auxilio, et favore quodque ad
provocandum centra nospopulum malo animo dixerit: nos traetare
de translacione Imperii, et per quedam alia verta amicos et fami-
liares suos ad ledendum nos incitaverit, dicendo taUa, vel similia
verba : „Benedictus Deus, quod tot homines pane meo vescuntwr,
et nuUus est, qui eruat me de maniòus nuncii domini pape^. Tandem
cum venìssemus ad ciritatem Salzburgensem, vln piena securitate
gaudebamus, idem prepositus sentiens de predictis nos ipsum bab^re
suspectum, nolens famam suam negligere, sed pocius affectans suam
Digitized by
Google
169
iDDoeeneiam ottendere, saoqiie providere nomioi et honori, absque
aiiqua eUadane enm decenti fratrom Concanonicorum suorum et
aliorum bononun Tirornm comitÌTa fide dignorum Salzborge comparuit
homiliter» coram nobis» petens instanter, yt babìta de hiis diligenti
inqaisieione, qaod iustum foret, decernere cararemus. Porro adten-
dentes yerbum Canonia dicentia: ,»babet boc proprium antiqua bostis
inTÌdia, Tt quos improborum actonm perpetracione, Deo sibi reaiatente,
deieere eoo yalet, opiniones falsas ad preaens simalando dilaceret",
in preaenda Reyerendi patris» domini Friderici, aancte Salsborgensis
Ecdede Arcbiepiacopi, apoatolice Sedia Legati de prerois(sis) inqoi-
aicionem et indaginem fecimna diligenter, ipsnm prepositom per Dei
graciam inyenimna innoeentem et mendaciter foisse delatuin. Nos
itaque memorati babito Domini Arcbiepiscopi et alioram sapientum
Virorom eonailio, Deam babentea pre ocolis, et eios nomine inyocato
in hiis acriptia finaliter diffinimus , et diffiniendo pronnnciamus, et
aentendamua : dietum prepontwn de supradicHa exce$9ibus et cri-
mmiàuà mmoeentem fore per omnia et immunemf ipsumqoe yirnm
religìoaom bone fame et boni testimoni! repotamos. Cammittentes
Demino Àrekiepiecapo eupradicto hie presenti^ oh reverenciam
digmiati» eue^ vi ipeum ab excwnrnunicacioni» et mepensionis sen-
teneOs^ quos in ip$um ttUimua, vel qtias ex proce$8Ìbus nostrta
ineurrU, ab$ohaif et super irreguiaritàte, et quam propter has
imatrrit, emn ipso noetra auctoriiate dUpenaet.
Deinde noa Archiepiscopna memoratoa de mandato prefati Ade-
mari memoratom Stephanum Prepositom Neynborgensem a sentenciia
excommonicacionia et anspensionis, quas in illum idem Ademarna
tolerat, et quas ex iliias processibus incarrerat, ioxta formam ecclesie
absolyimns, et mandayimus fieri litteras Sigilli nostri appensione
monitaa. Aeta aunt bec Salzburge in Palatio nostro li. Non. Julii» Anno
Domini Milleaimo Trecentesimo decimo Nono» Pontificatus yero domini
Johannia Pape XXII. anno Tercio.
Orìf . Perg. (atp. yct. Nr. 1. fol. M.) Kmniw Sicf el la fìUm Waeba ait in Uatekrìft :
rria«rUi Di. Ora. 8««. SaUkarg «a. B««». Ar«kltpt. Aplla». 8«4. Lcgat. Àkalteh
«MI aiaahaft Mumm Toa M«ÌM«a (Ui Olafay D«ea4. SitUI. fg- ^- Tak. XI. Ig. 43) •iltt iw
auMhaf aatar ciaaai Throakiaael. Dar Hirt«atUk r«iekt aar kia tar Stirae, vie ia Siegel Koa-
raJ*a (kti Daell. IxMrpt. Oaaaal. Tak. HI. Nr. 18). Aa PatMckaaMl ttigt «iek aaek 4i« Tkiti^
Oaafh, glaidMaa aut eiaaa Oraekcaadiwcifa vcnakea, aker klaiaar aU jtae ia Koara4*« SicgcI.
Di« naehfolgende, Tom 13. Juli d. J. datirte Urkunde, kOmmt dainit
ìb TarUadimg la aataMi.
Digitized by
Google
170
Di* uftMgMM 8MI« it» MBOaMiM Hcdito* stolit: Dacrek Ct«M II.
Qa»ML y. Cui». VL
CLXXXI.
Der pifitlìch» Legai Adhemar Targa, hetHUigi, von dem ProjfgU Stepkam
kumdért Mark 8Uher ab die nf***"^ fìrmehul^ ewtpfangen %u kahen.
Dai Stlibarg 13. Jali 1319.
No8 Àdemaru9 Targa^ ÀrMpresMér $amcH Jfiicam, ei Nun-
ehts somctmimi Putrii Damim nostri Dcmim Johamm eele$Hpr<h'
visione Pape XXILf Ad Cioitaiem et J¥ovineiam Sahburgenoem et
ad aliai partee Aìamanie prò ooìUgendii prueHlmi primi anni bene-
fidonìtm vaeancium per triennium, ei vna cum CoUegii neetrii enm
clauitìla tamen: et qmlibet noitrum prò aliti negoeOi ipeòu Sedii
apoitolice in iolidum comtitutui. Notam fticimui uniTanit, preieateai
paginam ioapecturis. Quod» cum hoaorabilia, diaeretoa et religioavs
Tir, dominoa Stepkanui prepoiUui Niwenàurgemii PataTÌenaìa Dyo-
eeaia ordinia aancti Auguatinì fiotta teneretur nomine preUbaH demini
nostri Pape et Camere sue in eenium Marcie pmi argenti panderis
Wienrieniii exeohendii, Tidelicet L in feato atnetì Martini prozime
yentnro, et aliia L in feato Purificacionia proxime inatanti radane
fructuam primi anni prepoiiiure tue^ qoe infra inatana tmninom
yacaTerat» qui fruetua deductia omnibua Canonicia prò eiadem eentum
Marcia per noa taxati et eatimati Aierunt, delegaeit nohis Beverendnm
Patrem, Domimim FHderieum^ eancte Sakburgeniii Ecdesie Jrdd'
episcopum prò predictis centmn Marcie in sttpra scriptis terminis
exiolvendiif in quibua prelibatua Archiepiacopoa prò rationabili ^
Ttili causa aibi, et Eccleaie aue Salzburgenaia, ut ipae Arcbiepiacopoa
aaserebat, sepefato proposito tenebatur, et idem Arehiepiacopua aub
bonorum suorum et predicte ipaiua Eccleaie Saiiburgwiaia obligaeione
promisit nobis stipulantibua et recipientibua predictam oblìgacionem
nomine prelibati Domini noatri pape et Camere eiusdero, soWere pre-
dictam pecuniae quantitatem, yel SubcoUectoribua noatria Saliburge
in terminis sepedictis. Et nos dictum prepoaitum et eiua Monaaterìiun
quitarimus et absoWiroua ab obligacione predicta dictarum eentum
Marcarum» et a fructibus dìcti primi Anni, quo dieta prepositora
proxime yacavit. Et in fidem et testimonium premiaaorum Sigillum
nostrum, quo utimur, duximus apponendum. Datom SaUAurge anno
Digitized by
Google
171
ab ineaniaeione Domini Millesimo CCC" XIX. in die sanete Marga-
rete» Pontifieatos prelibati Domìni nostri Pape anno Tercio.
Orir. Ptrf . (B«p. Ttl. Rr. 19. M. IS) «b4 Ckvtal. DI. fot. 4T, •. Dm I> r«tUs Wm»!
%9Ìr§tàU 8i*t«l Imi ii» IMt* «ìms OrMdiVM la DtrtliatsMr. Bs Mift eÌMs lotkrMkt ftllieU-
tm SckiU, ia rMktM Ptl4« 4r«i AkrM (Ti«ll«ielit k«M«r SekilfrokrtUke). la ìiakf «ìbcb Sttra
. Di* UaMhrifl Iti kM«ki4Ìfft.
IKeie Urkonde widerìegt di« Ansicht Tboma88Ìii*8 (de Yet. et dot. Ecel.
dìse^. Pars. m. L. II. e. WS}, alt falle dieEiDfBhning der «primi fhietas'' in den
AnHmg dee XY. JabriMuderts. P. Bonilkt IX. hat demnaeh 1399 die Annaten nicht
eiBgefthrt, tondern hlot eraeuert.
Ober die Einfillining der primi fraetas berìchten die gleichxeitigen Bemar-
dot Guido and Ptoloroaeos Lneentis ad ano. i3i7. Poni II. (bei Papebrochius
CoBatos ehronol. Hist. ad Catalog. Pootif. Tom. Vili. mene. Miji) : „Item edidìt
(loasBee XXII.) aalobre statntnm, eujas tener ineipH: Saseepti regiminis,
éntt pereeptionem firuetonro primi rei aecnndi anni Benefieionim Taeantiom,
rationabili moderamine diridendam inter illos, quibns dudam de eonsuetudine,
prÌTilegio Tel atatuto applicabatur in totum, et illoa, qui Beneficia ipsa obtineot,
ad qnoa alla* de jure fhictaa ipai apectare deberent, ut tam hi, qnam illi in
i pereeptione partieipent, et eeeleaiae debitia aervitiis non fraadentnr*.
CLxxxn.
Derpép9tìickeLe§atAdkemar Targa, nirnmt da» 8tift und deuen Beiit%HH-
gen unier den 8ehut% de* rómU^en Sfukles.
Dat. Salxbarg 16. Joli 1310.
Ademaruè Targa^ ArehipreMier sancH Àffrieani et NunciuM
mncHènmi patri» domini nostri , domini Jokamm celesti proyisione
jMi|^ XJU, Ad CiTitatem et pro?inciam Salsburgensem et ad alias
pwrtes Alamanie prò eolligendis fimctibas benefieiorum yaeancium et
alìia B^oeiis sedia apostolico constitatus. Reyerendis patribus, Patri-
arebis» Arcbiepiseopis» Episeopis et Dlnstribus ac spectabilibus yiris,
doininis Regibus, Docibns, Comitibus, Baronibus et aliis inferioribiis,
cnjascumque gradua condicionis existant, et yenerabilibus ac discre-
tia Tiris, dominis Abbatibus, prepositis, Decanis et aliis personis eccle-
aiaslicis exemptis et non exemptis, ad qoos presentes littere perrene-
rìnC, salntem in filio rirginis benedicte, et mandatis nostrìs, immo
rerìns apostolicis, firmiter obedìre. Curo venerabilis et religiosus yir,
Dominus Siepkamt», prepotUua Monasterii Neumburgensis patavien-
sia diocesis prò exhibendis bonore et reyerencìa sedi apostolice yene-
rìt td nos Salzbnrgam eum magnis periculis, sumptibus et laboribus,
Nm prefatum prepositum et Monasterium suum, et eius bona auctoritate
Digitized by
Google
172
nobis eommiMa sub protecciooe prelibati domini nostri pape ponimiis
Injangentes tamen enm reyerenda dignitatis Epìscopalis sub Tirtufe
sancte obediencie et pena ingressus Ecclesie Tobis dominìs Patrìarchis,
Arebiepìscopis et Episcopis, et sub pena excommunicacionis Tobis
domìnis Regibas» Docibus« Comitibos, Baronibas, Abbatibus et preposHis
et aliis omnibos ecdesiasticis et secnlaribos personis» ne prdibatom
Dominimi Stepbanam rei suam Monasterìom ledatis, Tel in aliqno mole-
stetis» qnod si facere omiseritis infra Vi dies a tempore monidonis
Tobis facte, ablatum non restitueritis, et de iniuriis sibi illatis rei Mona-
sterio suo digne non satisfeceritìs canonica roonicione premissa predie-
torum VI dierum, quorum duos prò primo, duos prò secundo, et resi-
duum prò tordo et peremptorio termino yobis et restrum cuilibet assig-
namus, yobis dominis Episcopis et aliis supranominatisingressum Eccle-
sie interdicimus» et prò predictis causis exnunc, yt extunc in biis scrìp-
tis. Si vero yos» domini Reges et alii snpradicti, abbates» preposttiet
alie persone ecclesiastice (siye) seculares seu layd predicta facere
omiseritis, et infra sex dies, yt supra expressum est, non restituerìtis
ablata, vel de iniuriis non satisfecerìtis, nos exnunc Tt extunc legitima
monicione premissa yt supra dictum est in liiis scriptis, prò predictis
causis yos excommunicamus, Inbibentes, ne aliquis a predictis senten-
ciis preter auctoritatem prelibati domini nostri pape» yel nostram, nisi
in mortis articulo absolvat aliquos predictis sentenciis irretitos, et
tunc caucìonem ydoneam, seu quantum prestare poterunt, sollempniter
exigat, Quodsi aliter absolucionem concesserit, Nos predictam absolu-
cionem nullam et irritam reputamus, et in fidem et testimoniora
premissorum sigillum nostrum, quo vtimur, duximus apponendum.
Datum Salzburge Anno domini M* CCC* X1X^ feria secunda post
divisionem Apostolorum, Pontificatus prelibati domini nostri pape
Anno Tercio.
R ChartiUrio ArebiTl m. tot. lU. k.
CLxxxra.
K. Friedrich (d, Schdne) hesiàtigt dem Sdfte dat PrivUegimm Herzog
Friedrich's de* Streilbaren vom 13. Màrz iZ31, be%itgUek der Mmdh-
freUieit auf der Donan und de9 Wein»ditmke9 %u JBimt.
Dat. Wìen 25. Jali 1319.
Fridericus Dei grada Romanorum Rex semper Augustus, Vni-
versis ad quos tenor presentium peryenerit, fidelibus suis dilectis
Digitized by
Google
173
gnciam siiam et omne bonam. Largifluam di?ine Maiestatis graciam
tone nobis pertineoter et proprie Tendieamus , enm ea, que ad ipsias
laodem et booorem io bnmanis actibus commendabiliter ordinata con-
•pieimus. Ne dam rata tenere, quin imo approbare et innoTare demen-
tar euramns eyellendo per boc imperfeccionem que bumanos actos at
plnrìmom comitatur. Inclinati itaque Honorabiliom et religiosorum
Tiroram N. Prepositi Tociusqoe Capitali Ecclesie Newenburgensis
PataTÌensis Djocesis, doTOtorum nostrorum dilectornm deyotis suppli-
eacionibus, ut Wdelicet quoddaro privilegium ipsis quondam ab Illustri
FrìdericoDuce Austrie et Styrìe pie recordacionis traditum. confirmare
et inoorare de solita benignitatis nostre gracia dignaremur. Cujus qui-
dem Privilegii tener talis est (hier folgt Herzog Friedricb^s Privile-
gium Tom 13. MSrz 1231. Fischer II. 185). Nos de Regalis munifi-
cencie demencia, babita nicbilominns cannderacione vite celibU,
qna dicH, N, Prepositus et Capitulum pre ceteris velitd lucerna
ÌMcent in domo Domini^ qua edam non indigne prerogativa gracie
nottre donorum efferri meruere, Privilegium cum toto suo tenore
inserto presentibus decernimus ratum, gratum et utile, ipsumque
approbamus» innovamus et presentis Scripti Patrocinio confirmamus,
Volentes, ut Successivis temporibus a nobis et a nostris Successoribus
niebii de jure vel de facto in contrarium attemptetur. Nulli ergo
omnino bominum liceat banc nostre ratificacionis, approbacionis, inno-
vacionis et confirmacionis pagìnam infringere» aut ei ausu temerario
contraire. Qui vero secus fecerit, gravem nostre Majestatis ofTensam
se noverit ìncurrisse. In cujus rei testimonium presentes litteras con-
scribi» nostrique Sigilli robore fecimus communiri. Datum Wienne
Vili* Kal. Augusti anno Domini Millesimo Trecentesimo decimo nono.
Regni veri nostri Anno quinto.
Orif. P«rf. (Prot. Il- Rr. 189.) FrteJrìch't Mi^ettiutlv^l aii tiutr rothgclbeo Seideatehnar.
VoD der Bestfttiguog dicses PrÌTile^uins setti K. Friedrich am 25. Juli die
Dowra-MaathBer and «d deroselben Tage (nìcbt, wie Pei Cod. dipi. lU. 6 setzt,
THII* Kal.) die SUdt Ens ìd KenDtniss. (Abgedr. bel Fiseher II. 348 ood 349).
Ab beìden UrkundeD ist rflckwftrts das Secretsiegel Frìedrich*8 io rothem Wacha
•«fgedrOekt, welches den einfachea Adler xeigt, wie er auf dea Secret-Siegein
Ludwig*» Too Baiero (Moo. Boic. Voi. IX. Tab. I. n. 3. IV und V) uod KarPs IV.
(MoQ. Boic Voi. II. Tab Vili. Nr. 42) erscheint, doch bedient sich Ludwig dee
Adlert audi anf dem M^etUitssiegel, was bei K. Friedrich nicht der Fall ist.
Dia Umtcbrìn laatet: f FKIDERICI . DEI . GRA . REGIS . ROM.
Digitized by
Google
174
CLXXXIV.
BmMf 9*fi Kfiumà&rf vmraièkiei mmfHe von %€hum Chronvtster Ulridk
«Terital OéUfirdenm§en tm imt 8Hfl.
Dtt. Klotternenbiirg 1. September 1319.
leh Rudolf, kem Vlreichs svn von Ckriczendorf, dem got genad,
yergìch — Dax ich hao bedacht vnd angesebeo die genad, rnd die
trewe, di mein berre, her Stephan der Enam Probsi Tnd der Coo-
yeot se Newoburch mir habent erzaiget, ynd pio geatandeo geoeslMeb
Ton dem Recbt, dai icb Ton ecceleicben priefen, di rinb gelt sint
yerscbrìben ynder dea Coorentes Inaigel ze Newnburcb, vnd di Enich
an cbomeD aiot fon meinem Eenen, hern Vlreick von Chriczendorf,
dem Got geoad, baben macb, oder ban also , dai icb Tmb die aelbea
prief, oder waz ir Docb ber oaeb funden, oder fir pracbt worde, bioes
dem Gotsbaos ze Newnbarcb nimmer me cbain recbt, nocb ebaio
anspracb sol gebaben. Aucb yergicb icb, dai icb ban gebeteo di
Edelen herren hern Àlòrechten^ den Crafen von HaUt vnd kem
Dietreichen von I^leichdorf, ze den zeiten nutr$chalch in Ótierreù^
Daz sì di Torgescbriben rede dem egeoanten Gotsbaus le Newnburch
vnder Iren Intigeìn ze ainer bezzern sicberbait babent yerscbrìben.
Vnd dar yber gib icb meinem yorgenanten berren, bern Stepbao ynd
dem Gotsbaus ze Newnbarcb disen prief ze ainem gecieoge ynd se
ainem yrcbynt besigelten mit meinem Insigel. Der Prief ist geben ze
Netfmburck, da man zalt yon Cbristes geparde dreyzeben byndert yud
damacb in dem Neynczebenten Jar an sand Egidien tag.
B Owtalwl* ArrtiTi Hr. OL feL 4t. k.
Wfthrend Propet Stephan beaehifligt ì»t, die dem Stifta «itrìtMBm Stil-
taogeo xu recUmiren, empflngt er fQr sein Gottethant die ScbenkiiDg alter, wom
teinen Yorglngern contrahirter Sehuiden.
CLXXXV.
lUr 0r999tiuUter det HeuUcken Orden$, Karl de BenmrU wimwU dm$ Stift
m lite geUtliehe VerbrUderung auf.
Dat Frankfurt 14. September 1319.
Magne laudis et immense deyotionis yirìs, Dominis Stephano
Preponto ac oniyerso suo Collegio Ecclesie Neunburgensìs Fraier
Carolus de Treveri Magieter generaUs hoepUàUe eande Marie
Digitized by
Google
175
7%miiome9rum Salutem in eo, qui eft omiiiim rera talns, eom promp-
tìtudine eomplaeeadi. Vestre tincerìtatU ae DiToris merita nos inntaat»
ut Tettrìs honorìbos et iitilitatibas ac ammaraoi Testranun commodia
tanto fltodìosias iotendamoi, quanto reatra derodo lioe exigit et per-
soadent beneficia exhibtta et impensa. Bine eat, qnod attendentea
▼estre sineere devotionis et dilectionia affeetmn, qn«n tos ae ante-
eessorea Teatri ad nostrum ordinem, ut accepimus» geritb et gessistia
et geretis in antea, ut speramus» voòi$ ei vettro iocro collegio, ae
mUeceièoribuB vetiris anmntm AiUsarum, oratUmum^ Jejumorwm^
abttmentiarum, tigiUarum^ dUcipUnarum, MongumU efimatmm
emdra immico$ cruci» CkritH, Elemosinarum, largitUmum cetero'
ntmque banomm, que per fratre$ ioHui ordini» nootri DonUnu» feri
permi»erH,parHcipaHonemtCommunionem ei confraJtemUatem tenore
preeentium concedimu» in vUapariter ei in morte. In cuius conees-
sionis eridentiam presentem literam sigilli nostri appensione fecimus
eommuniri» Datom flrankenfori tempore noetri CapOuii generali»
Anno Domini M'' CCO XYIllI* In die Exaltationis S. Crucis.
Orit. Ptrf . (B«p. T«L Nr. M. fot SS.) Dm Sict«l bt ahgnìmm.
Der hier erscheineode GroMmeister det deutseben Ordent heitst Carolus
é& BcMtft bei DaeUiii8 Hbt Ord. Teat P. I. Sect lY. pag. 28. XIY. In apftterer
Z6it OTsdieiatiB den ttiftlichen Urkaoden: 1431 Broder Ktspar Murter, Comthar
dM dMtsebeii Htosss la Wisn.
CLXXXVL
Bid^mm éU iRmhergerin akérii4i§t ihrem Hof nm Lawtemi^rf «n Amen
Brmder K^nrad vqu AksMlsrf.
Dai ffimberg 9. Oetobsr 1319.
Ich Beiekxet kem Seifìride» wittwe de» Ckienberger yergibe
— du ich — geschaffet ynd geben bau meinem pruder, kem Ckvn-
radem, dem Nuzdorfer meines recbten Porcbrecbtes ainen hof, der da
leit te Lenexendorf, des iway leben sint — ynd der da dient alle
Jar an aant Micbels tag dem Cbloster ae Newnburcb zwaintiicb
wienner pbening le recbtem purcbrecbte. Den Torgenannten hof ban
ich — geben meinem pruder bern Chynraden dem Nuzdorfer ynd
•einen erben — ynd suln aucb sie • oder swer denselben bof nacb in
beaiczseU dayon geben alle iar mein» »vn» chinden Ckvnrade» ainen
Miitt vaicsea ynd ainen Mutt cbomes yor sant Gilgen tage, wolden si
dea ucbt tuen, so »olde eie vn»er herre der Broh»i von Neumburch
Digitized by
Google
176
de$ iwingenf daz ite iz iun, ah de$ landes rechi ist, vnd Mcnet
aigens rechi tei, — Vnd sint aoch des geieug der ersam md der
geistlich berre, her (Hacker %i den zeUen api %e Liemvelde, pruder
Marchart der ÀUéer, her Diether von himpercK Jone wm Nta-
dtirf^ Dvrinch von Sevelde, hainreich der GrinexMngerf md ander
fram Lieut genAcb — geben ze himperch — drerzeben bmdert far
in dem Neynzebenten Jara, darnacb an sant Oyonisìen tage.
E CkarUlari* Arekivi III. tèi. 88. a.
Hier erseheint xum ereten Male eine dem Stifte gehdrìge Giebigkeit ui
Laniendorf.
CLXxxvn.
KonradRudwein trìti iem Stifte tauBchweUe einen Zeheni %u Krizendorfab.
Dat Klosterneuburg 19. September 1319.
Icb Chunrat Rudwein mit sampt meiner hauefirawen KroM
Petersn Verieben — daz wir — baben geben — vneem Zeheni an
der Rùggersleitten, den wir ze lehen gehabt haben yon dem Goto-
haus ze Newenburch vnserm genedigen herren Stephan dem Proòei
vnd seinem Goisbaus ze Neunburcb also» daz si In furbaz nuzen ynd
inne haben — Aucb dawider babent yns ze einen rebten wider-
wechsel — ablazzen di zehen scbilling pbenning, di man In dienet
ili ir Chellenampt von vnserm baus, daz e ist gewesen Nidoe dee
Chamerer. Daruber geben wir disen Brief — besigeUen mùi
meinem, des vorgenanien Chunrade Rudwein Ineigel geben
ze Neunburch dreuzebenbundert Jar, md darnacb im Newnzebenten
Jar an dem nacbsten Miticben Vor Mathei, diser saebe md dize wider-
wechsel sint gezeug her Johanns der Bitter von Siemdorf^ her
Gerunch, hem Choln Sune, friderich Hutetoch, Gerbort der Stazze-
lei\ Jacob der Chelner, Peter der Vreieinger, md ander Erber
Leut genug.
Orìff. Per;, (l'rot. III. Nr. S52.) Da* roade SiercI t^ift *■ •<••• BMXèt «la MeMtr né
cine Grabtchtoftl. bride landwirlbtchaniiclic Grràtbe, nit der Unachriftì Sigillaa Chaoradi.
Die hier Torkommeude Ruggeraleiten Ì8t bei Krizeadorf, in der Nik«
Klosterneuburg's gelegen.
In dieser Urkunde erscheinen, abweicliend von der gewdbalichen Form»
die Zcugen nach dem Datum, und der Propst, der im Jahre 1296 j^meine* herren
genaden'* und 1313 „der werte hoche Praelai" beisat, wird hier ab ^geoediger
Herr*< von Seite seines Lehensroannea beieichnet
Digitized by
Google
177
CLxxxvm.
Kmrmd éer Chuau «o* tiMd^rf idkenkt dem SHfte BtMtmtfen su
Dai Wien 24. Aprii 1S20.
Ich Chvnrat der Gnàvzze von lobstorf. vnd ick Ckvnigunt, iem
kau^awe, Tnd ich Chvmgunt des vorgenanéen ChtmradeM iochter.
wir Terìehen — Daz wir — gegeben haben darch mser Todern tei
wiUeo md aach dureh ynaer aelber bail sei willen swai leben ze reld»
die da ligent *e EemoUstorf, ?nd Wer hofstet ze dorfe da selbens ze
ReiooUstorf — dem Erbern berrò Probsi Stepkan von Newnhurtk
Tod der samniuige gemain dea selbeo Cblosfera — Iz snln aiicb die.
die di Torgenanten zwai lehen ze Reinoltstorf Inne babeo» dienen alle
Jar dem egenanteo Gotsbaos ze Newnburcb an saot Jorgen tag
aehezig wienoer pbenning md tod den tier bofateteo daaelbena
Seebzebeo wienner pbenning ancb an sand Jorgen tag alle iar. — Vnd
gd>en Io dar rber dìsen Prief — veraigelten mit mserm losigil. Vod
aìnd aoeb dea geczeug ker Jan9 von Sierndorf, ker Gerunch der
Ckol van Newnburch, her Synum von Pellendorf, Dvrinch von
SevM, ÙHo der Schràienperger, Otte $ein evn. Otte der eekagfèrt
Reinhart eein prueder, vnd ander frum leote gen&cb — Diser Prief
ìst geben ze Wienne — Dreaczeben Uyodert iar io dem zwaiozigi-
sten Jare daroacb ao aaot Gorgeo tage.
Lobstorf iti Lotdorf K. U. M B. bei SUati, ReinoHstoif kdU iek fttr
RauMrtdorf b«i Pnaieiidorf K. U. M. B.
CLXXXIX.
Kemrmd'$ Sjfhenh— Ver$iAenmgihri$f we§tn nwei H0f9t€tten in iem (7«»t-
ìuekem geUgen,
Dtt M. AprìL 1320.
leh C^vnrade der Sfòenhoe vnd Ich GerdrmU $ein hamevr&we
wir Teriebeo — Daz wir baben geehavft zwo bofiitat daez aand Mer^
tein, die aiod gelegen ao Toaerm baoa an der Craizìmehen an dem
Mkct da wir aof gelegt baben eio preaae Tod aoder ziomier» Tod
dienet meiner herren SpOal ie Chloeter ze grootrecbt alle iar aind-
lef pbeoniog wienner ménzze ao aand Merteina tag, vnd zo ffirgeding
POBiM. UT. i2
Digitized by
Google
178
Tier phenning derselben MAdss alle iar ao saiid Georigen tag» hat vas
die iwa hofatet Toser herre BroM Stephen le rechtee Purehreclit
TerliheD alien vnsern ftumen da mit le schaffen, gehlrent aach die
hofatet paide, da wir die preaae md ander limmer haben aufgelegt.
mit gericbt ynd mit dienat hinci meiner herreo Spital yen Chloster,
Tnd dai daa gerìoht ynd der dienst yen den cwain hofatete dem oft-
genanten Spital icht werde gefromd ynd ensogen. Dea gib ich Chyn-
rader der Sybenbos meinen berren yon Cbloater ynd Irm Spital xe
yrchynde ynd zi einen gezenge diaen prief yeraigelten mit meinen
Inaìgel. Dea aint geseug mein Óhen^ her Gervnch, her Dietrekk^
der Schiverà her Engeldich, Chvnrat Rudvfem, wUeni wm egenbitn^
Gerbort, der Sluzùer, Chriitan, sem pruder, Gebhart von $and
MerteiUf $ein Sun Symon, Chvnrad mae$el, Chvnrad Schiver, Jacob
Gervnch vnd Dietel die reczer, Diser prief Ist gegeben — Drentseben-
hyndert Jar dar nacb in dem swainczigistem Jar an aand Georigen
tag nach Oatem.
E CUrtakno ÀrAM tSL M. lU. k
Nach IftDgerer Zeit ertcbeint hier wìeder du StiftMpital. Zugleieh gibt
die Urkunde tuch eioen Beweis dafìir, wìe die Stadt Kloaternenbiirg im 14. Jakr-
hundert bei weitem einen grAtteren Umfang batte ala in der Gegenwart, dean
die Gaislnekben, wo eine der angeaebenatea Familien Kloateraevbvrga wohat,
i>t gegenwirtig eine theilweiae Ade Rìed.
cxc.
QeriekHhrief HeUriek'9 Chrtinme9t, de$ Wiemer SUMriekier*, éber dem H^f
mm Meidlùi§.
Dai Wien 12. Mai 1320.
Ich Hainreich Chrannest, xe den ZeUen Richier %e wietme
yergieh — Daz fSr micb Chym in der Scbranne vrow Margrei, Die-
poldes hausvrow von als, ynd zaiget ainen prief ymb ainen bof, der
da leit dacz Maverlinge, da sei an irret Seifìrid der Murre der var-
sprech, do da der prief wart gelesen ze gegenburt dea yorgennnten
Seifridea. do sagt der prief, daz der yorgenant Seyfrid aicb f&rzicbt
hiet getan dea yorgenanten hof yor erbern Leoten, Alan daz er fìier-
baz nimmer mer chain ansprocb scbylt baben gegen dem yorgenanten
hof, er nocb alle sein erben. Do pat die vorgenant vrowe Margrei
dar vmb ze vrogen, was nv rechi wer, da wart vmb gevraget vnd
erthaiU ir vrag vndtrtail. Si scbylt den yorgenanten hof yerseczzen.
Digitized by
Google
179
yerehauffeo, geben sveni si wolt an alien chrieeh rnd an alien irresal.
Vnd dar ymb gib ich ir disen prief te ainem offen Trcbunde vnd se
ainem waren gecseog diser sache versigelt mit meioem insigel, ynd
sint aucb dea geczeag her Nidat von Eslam, her OH $einprueder,
ker Nyelas der Polle, her Siephan der Chrigler, her Ortwein, her
Marckari der vartprech, her Hainreich der Bórer der voraprech,
her Seifìrid der orel der vorsprech, vnd ander frame Leat genuecb
Diser prief ist gegeben — Dreazeben bvndert iar in dem
iwainzigisten iar damach an sant Pangraczentag.
E CkartaUrì» Ar«biri UI. fol. 8S. a.
CXCL
Te$tameni Weiganf$ V9n ErU%endorf tmd setmer Hmm^ìrtm Mmr§€trM.
Dai i2. Aprii 1321.
Icb Weigant v<m Chriczendorf vnd icb Margret sein havivrotee,
wiryerieben • — daz wir — geschaflft baben alles ynser guet, daz wir
baben In der Stat ze Newenburch Chioster balben, ynd datz Chriczen-
dorf .ynd in dem Lande ze Oesterreiebe — Dea ersten so schafTen wir
dorcb ynser paider sole willen hiniz sani Merieyn ze Newenburch
ajnlefibalben Eromer Weyns percbrecbtes, di da ligent an der Grob-
leìten sy einem Selgeraet^ also, daz man ewichleicben alle Jar an
ynser Vrowen fage In der Vasten Vnsern Jartage da yon begen sol.
Dar nacb so sebaffen wir vnsern zwayn Tóchiem Margreten vnd
Katreyn ynser hays datz Newenbyrcb, daz da leit in dem Gaezzlein
pei der Tvenawe mit sampt dem pachhavs, daz dar sye geboret»
ynd mit allem demyarendem gyet ynd bausgeryste, daz man nacb Tnser
paider tot dar Inne yindet. ynd sebaffen anch. In Drey weingarten —
Dar nacb so sebaffen wir vnsern enichleyn, die fHdreiches chini sint
gewesen* vnsers Svns, dem Got gonade» Weiganten des Slvezzler
Affdem, ynd Margreten Jansen hausvrowen, ynd Elzbeten der
Matsewaerinn zwen weingarten — Vnd so geben wir paide — yber
daz salbe gescbfift disen prief — versigelten mit vnserm Insigil vnd
mit hem Weichartes Insigil von Toppel zv den zeiten Lantrichter
In Oesterreichy vnd mit hern Gervnges Insigil hem Chvln Svn von
Newenburch, vnd mit hem Symons Insigil von Pellendorf vnd mit
hem Dietreiches Insigil des aUen Chlebaer, zv den zeiten Mvnz-
wmtéer %e Wienne vnd mit hem Michels Insigil des Chlebaer vnd
12^
Digitized by LjOOQ IC
180
M»^ kem Diéireidke$ huigU de$ Jvngem Ckiebaer — Diser Prief ist
geben — Drenebeo bondart Jar In dem Ayn rnd swiiosigìsteo Jur
dar Dadi an dao Palm tega.
Orif.Pcrf. INt Stoftl UtafM •■ FirfftmeoUtrtir*i. Dm ente, raod, in g-elbei Wtek» g-edriekt.
MihIH ia «Imm JTiétrfrfg» ••Uli* Jm Wappen der H«rT«B tm KriUeadorf mit dtrCntUrìA:
f S . WnClADI . DI . CnUZEHDOHF ^ Dai iweite, gUkbfalU riad lad i* k*'I>**>> Wachi,
sdfft ia irtittUcM taUlic 4m laklM der Edlea v. Toppel (Hintkaier Bce««a. Tab. XLVI. a. &)
UaMMftt t S . WICIAUM . DB . TOPaL. — Da* dritie SUgtì fchlt aa dtr Uràude, «i ut darri*
AalllwMfM •■ mActm Orim tallo»! — Dia rì«rtc, rud» io ytlben Wa«hf, eaUalt in drete^ki-
t«B ••Uli* «ìms Mikbtola f S . 8IM0RIS . DE . PELNDORP. — Daa fBafte vad aecliite tìad rsa
fUkkar aMMt nJ Fvkt, bi «ntarta Arfì vaprrcht* Balkra ait abwirU («bo^enea Endea f S.
DliaiCI . CILBBAa 1 bi l«toterca i«i(t ilcb ia der uaterca E»ke dei Scbiid«t eia SUsm,
•W walg>— «w«l llitlir f«g«B il* Uiàn ebtrca Eefcea btrTorwaehica. f S . HICHAHELIS . CH.—
Dm tUkMH» 8i«t«l lai TÌar>iàÌf, ia ralkat Waeha r«'>-A«kt, aod eatbilt dai Fanilieawapfea flri«h
4mi IMtaa 8kctl ui ib UaMbrilli f 6 . ITI . DITBICI . CHLEBAII.
Dietrìeli der Chieber f«hlt in dem Veneichnisse der MOnziDeisfer bei
FiMker Brar. Notìt Urb. Vìmb. T. Il p. 68.
cxcn.
Ahiwnèrisf dn S§Mkur§er BnUseà^ft Friedrich 99% Le$heiUM fltr èie
SHfUkirdke su Kloetememhirf.
Dai Pt88aa 18. Augiiat 1321.
Frideriem ùei grada tamete SakbwrgemU Eederie Àrekie^
pUeofUB ÀpoMtoUce Sedie Legahu VnÌTeraift ad quoa preseotes per-
reneriot, Salotem in omnium saiyatore. Capientes Chriati fidalea qui-
bosdam muneribua illectivia, iadulganegs Tidelieet at ramiaaionibua
peecatonun ad pietatia opara iuTitare» quo reddantur diyìna gracie
uptiorea. Omnibua rare penitantibus et eonfesaiat qui ìliaae Sanete
Marie, que singalis septimania mo die in Ecclesia Nemburgenai Pata-
Tieoaia Dioceaia ordinia aancti Auguatini conventualiter et soliempniter
ceiebrabitur, cum debita devocione et reTcrencia interfìierint, de
omnipotentis Dei miaericordia et beatorum Apostoiorom Patri et Paoli
confisi auflìragiis Quadraginta dies de iniuncta ipais penitencia miseri-
corditer in Domino relaxamus. Datura Patarie XVIU Kalend. Septem-
brìs Anno domini Millesimo Trecentesimo Ticeaimo primo.
0ri(. Perf. (Btp. f •*. Rr. 8. fai. 88.) PrialrM'a 8i«fal lat Jm sw Jakra 1819
(a. 188) fcaadifiaèw «81% gMtk.
Dia Urfcnda gìbt ataan Bawaia daa aaTariBdarlan WoUwallaaa Prìadrìdi'a,
waleliaa daraalba tm Jahra 1319 diurdi dia VaraiHtaluag swiaebaa Propat Stapban
«ad dan plpetliebaa Lagataa Adhamar Targa 8o glinsand bathitigta.
Dia hiar arwfthata Frflhmaaaa da B. M. Y. worda, wie aa baim Jahra 1346
areiehtiieb ist, al8 ConTantoal-Maaaa bahaDdelt and aardainKraasaltara gala
Digitized by
Google
181
cxcm.
Simvm von Prin*endorf $ehenki dem 8Hfte den Jàkrliehtn Dietut von
12 Jotken Àeker nu Prhmendwf,
Dal 30. Norember 1321.
Ich Symon von Prunssendorf Vergich — daz ieh — ffeben han
meines rehten aìgens, ala ich ez gehabt han, md ala mir ez meìn
Vordern lazzen habent, hincz Newenburch dem Gotihaua ifvnser
Vrowen Alter zwelif Jeucbart achers, die gelegen aint ze Prunssen-
dorf also beschaidenleich, wer der ist , der die Yorgenaiiten zwelif
Jeucbart acbera in nuz ynd in gewer bat, ze ainzigen» oder mit ein-
ander, der sol alle iar dienen f f vnser Vrowen Alter ze Newenburcb
ie Ton dem Jeucbart zwen pbenning Wienner Munzze an sant Micbels
tag. — Darvber gib icb disen prief ze Vrcbunt ynd ze sicberbait dem
egenanten Gotsbaus versigeUen mit Rat ynd mit gunst meiner Erben
ynd meiner freunt, wand ich nichi aigens Insigels het, mit meines
Óheònes InsigeU hem hainreiches ze den zeiten Pharrer ze Pruns-
sendorf. Der prief ist geben — Dreuzebenbundert Jar in dem ain
Yod zwainzigisten Jar an sant Andrestag.
Orig. P«rff. (Pr«l. m. Rr. 191.) Dm hl«ÌB« «bloaf* 8in«l ■>>■«« n •imtm PctfUMBtolrti-
ttm. la èamaèihwm •nektbt da M mb ia a«fr««lil«r Stollug, Ut ■■■pi adi Ì9m Niaikaa aaklcMtt,
aadl rMfcls «aikIMaad. la ira Hlaiw Ult «r «ia«a akg«lMaM«B lapf. LIaka liall panllal sii Ut
VmaàkriA Ur NaM S . UCOIUS . UaMhrifl: 8 . BZimua . 8ACBBD0TI8.
CXCIV.
Dm$ soft KUstemenhwrg nimwU dms PtMouer D^memitUél in die geiitlidU
VerhrUderung tmf,
Dtt Ktotiemeubiurg 13. Deeember 13)1.
Venerabilibu» in Cbristo Viris, Dominìs suia Cbariasimis Alberto
Preposito, Wolfgango Decano, iotigue Capitulo Ecclesie Patavien-
9is Stepksmus miserawme divina prepositus, Nicolaus Decanus,
ioituque Ckmventus MonasterU Ifeuburgensis, Ord. a. Aug. Canon.
Reg. patayìenaia dyoceaif eum oradonibua auia deyotis fratemam et
mdiasolubilem in Domino Charitatem. Ut amicicie, faroiliaritatea et
Graeie inter noa mutuo loogia retroactia temporibus babite et con-
traete yirtuoaia operìbus aolidentur, et in lueem melina dedueantur» ut
eciam multiplieatia intereeaaorìbus yenia facilina impetretur, yos uni*
rersos et ainguloa tam preaentes, quam yos in posterom anccedentea
Digitized by
Google
182
in nostnim Confraternitatem libenter, liberaliter et de?ote reeiplmi»,
faeientes job tam in TÌta, quam in roorte et in perpetuum omniun
missanim, oracionum, abstinenciarum, yigiliaruin et aliorum bononim,
qne per nos et suceessores nostros in Monasterìo nostro Deo coope-
rante, qui est bononim ooiBium anctor, fiont et fieri poternnt, parti-
cipes et consortes. Adìecto, quod vobis et sucessoribus vestrU in per-
petunm, quociescunque Monastetium nostrum aeceaseriiis, cnU m&ram
circa illud feceritis, a die adventuè ventri ad odo die$ continuoi
prebendam uni Canonicorum nottrorum debitam in pane et aliii,
que de coquina uni ex nobis dari consweveruni, vobis et cuiUbet
vestrum administrabimus integre cum affedu. Prebendam vero vim
in tanta mensura, quantum uni ex nobis de communi prebendali vino
dari conswevit, vobis de Cellario Domini prepositi, qui prò tempore
fìterit, edam de ilio vino, quod ad Scultellam suam porrigiiur, votu-
mus ministrare. Preterea cum alicuius Canonicorum yestrorum nobis
nunciatus fuerit obitus, illius celebrabimus exequias, quemadmodom
apud nos et prò nostris fieri est consuetum. Et ut premissa omnia per-
petuo rata maneant et inconvulsa, damus Yobis in testimonium pre-
missorum has literas nostras, nostrorum cigillorum munimine robora-
tas. Actum et datum Neubìtrgii anno Dni. Millesimo Tricentesimo
Vigesimo primo. In die s. lucie Virginis.
AkMhrifl itt IT. Jahriivaierts, ««Acwahrt \m Deeaul* i«t StiflM.
Abweichend ron den gewShnlichen Yerbrùdeningen wird hìer nieht blot
die Gemdnsehtfl des Gebetes, sondern toch die Ertheilang einer Herrenpfrfiode
fOr die Zeit tod 8 Ttgen (and twtr der Wein tod der Tafel des Prllttea)
logetiehert
cxcv.
ViiiiationS'Statut Albert s, BUehofa von Passau.
Dat. Klotterneuburg 2. Juni 1322.
Nos Albertus, Dei grada Ecclesie Paiaviensis Episeopus ad
perpetuam rei memoriam. Cum nuper in Monasterìo Newenburgensi
Canonicorum Regularium ordinis sancti Augustini nostre Dyoeesis
sancte visitacionis ofpdum personaliter egissemus, in?enimus»
quod ex certis causis inter ?enerabilem Stepkanum prepositum et
nonnullos ex Canonicis ibidem ex vna parte, et Hertwieum Decanum
ac plures ex fratribus ex altera gravissima, quod dolentes percepimus,
dissensionis materia fuit orta, adeo, quod dictus Decanus cum quibus-
Digitized by
Google
183
dam ex Canonieis iiììdus dlg^e ftierint offensi, et non sine setndalo
pertnliafì. Volentes igitor eisdem et alìis fratrìbas, atque ipsi Mona-
sterìo circa fbtnra scandala sire pericola precayere, de Venerabilinm
Prelatoram et aliornm sapientoni infra scrìptonim Consilio prò bono
pacis et concordie taUter statuendum, diffiniendom dnximas etiam
ordìnandom. Primo videlieet, Yt prepositns antedietus omnia^ minora
ac magia ardua Monasterìi negoeia» ridelieet bonorom immobilium
aìienaciones perpetnas, aut ad ritas» donaciones prebendarmn, recep-
donea fratmm et similia, que sino Consilio aat consensu Capitali fieri
non coosneTeront» aut possunt, nequaquam sino Capituli sui, aut sal-
tem Sex» yel ad minus Quatuor meliorom et saniorum Consilio ordinet,
aut disponat Preterea yolumust rt Joìumneè de Syemdwrfy frater
prepositi circa omnes officinas et negocia Monasterìi ab intns et ab
extra nicbii permittatur habere de celerò potestatis» ita adeo, rt nec
intra, nec extra aliqua sibi amroinistracio committatur. Nec idem
Jobannes et Txor sua cum ipso proposito sub expensis suis morentur
continue, proYt hactenus consucTcrunt. Preterea curo prepositus ipso,
sicut et quilibet Prelatus pie ac paterne subditos suos debeat pertrac-
tare, ne plus timori, quam amari, aut magia preesse, quam prodesse
Felle putetur, yolumus, yt si quempiam ex dominis, aut dominabus
ytrinsqueConyentus, yt bominem, fortassis contingat excedere, excessus
iUe, cuiuscnmque condicionis, aut qualitatis existat, in Capitulo juxta
fratruro consilium condigna penitencia puniatur. Quodsi alìquem yel
aliquam, ynum aut plures semel, yel pluries grayes, quod absit, con-
tingeret perpetrare excessus, prò quibus possent et deberent non
inmerito carcerali pene yel custodie deputarì, Statuimus, yt prepositus
fratres ipsos, aut Capitulum in oblaya 9ua, quam ipsia confirmamus
et approbamusperpresentea, nulla racionepossit, aut debeat impedire.
Quod si, quod non presumimus, prepositum sepedictum premissos Quatuor
Articulos, yel aliorum aliquem infringere, aut quomodolibet non obser-
Tare eontingeret, et de hoc per fratres de Capitulo racionabiliter con-
yincatur, yolumus, statuimus et ordinamus, yt a prepositnra ipsa cadat
oiDoino, ac omni iure, quod in ea sibi competit, sino omni sentencia ac
contradiccione, siye Impedimento sit ipso facto prìyatus. Ad quod idem
prepositus se yoluntarie obligayit. Vt autem premissa omnia et singula
perpetue memorie commendentur, ac rata et inriolabilìa perseverent,
presentes diiBniciones, ordinaciones et statuta nostro^ ac Stephanip
MènoMterH NewenburgetuU prepoiiH prefaH, nec non venerabilium
Digitized by
Google
184
Hamrici preponH McmmaterU umeti YpoHH, Tr^iimm», pr^p^^ki
Monastern in Herctogenburgay et EugamSf pr^jHMii ManoMier»
$aneU Andree ordmU eiiudem, ae kanorabiUitm vtronMi, MagUtri
Ludoìfly Deeam Chrememii, MagUiri Hamrìei CwMniei Pataviem'
$U, Jmperialii amie notarti SigiUarum rounimine feeimus commiioìrì.
ActuiD et Datum Neteenburge Anno Domini Hillestmo Treeentesimo
yicesimo secondo. Quarto Nonnas Junij Pontificatus nostri anno
Secundo.
Oriff.PMV. (a«r-V«^ Mr. T. 1*1. •«.)8i«kM •? al* w FirgMMatttwIl^Mifwit SÌ«c^ i« f<ft—
WMkt. — Dm tnf , Jmm i— tbek«te AlWrt ▼•• PatMV , •. h. D««I1ìm BsMrtt. B^—wL Tmk. TO.
B. i8. ~ Dm twdto Mici a* UaMhrilIt 8 . STEKAin . PPTI . É^E . IIE71fBT14»ll. •taytea
WUt ia MUra TImU* wa«r «ìmm ■•gM kBÌM4. tkM* ii—9m «iut 4it h«ili(« jMgfra* taf liaf
Tlkr«M, Mf im ■••pi* •{•• Kr*M, Ìb itr BeclitM érti BUmm. Bit àt lÀakn 4m» ««ekcsAt
J«MkÌB4 kàlUmà, M 4MMm Smì* «te T«ff«l (TkaWT) •rMk«Uc — Dm Mito bl •kc*UM«« »«
DmcUiM 1. •. T»h. TI. •. 87. ~ Dm ri#rt« •bM4M«lk«l Tftb. Tll. m. Tt, 4Mk mH 4Ì* LigMit
UvlMi t 8 . TlOSTAIflS . PPTI . ZC^% . SCI . eSOMI . IH . ■EBZOeENBVlO , wU fa* mm-
rta ••kU^fcU* SCS . 6B0I . — la IIbIIm. mit **r BiUttlirUlx SWILLUll . ITeOIIIS . FPTI .
SAHCn . ARDBBB. tt^kl 4tr Prtp*** ^ 'm- MtlkUm 4m ■tttrih»H>fcM Stok. la Am LUkm aia
Bath Uìtnà, 4i* K«ffk«4«aaBf fltUbt tbea H*rs«fftlial*. Dm»*1^ Ut |M*htellt Wl Daallias
1. •. Tab. fU. a. M a^rtMlA*!. 4Mh Ut 4u«lWl *tr Blak •■ abcraa BaJa c«krteal, bai 4aai
Tarliec«>'«> •i*^^ — Dm Mcliat* alt éar UMakriAt f 8 . LTDOLTl . DECANI . CBEMB!»» aaigt
•la* tUkfaic GMttlI ail lMf«a Oewiaiera. 4m Baapl tom IfiabM aMalrablt. rar vtlekcr icr
DtMa kaiat, wi* Wi Bak^r TU. DL a. 14. Dadi kilt «• H«ÌHgaar«»Ull («tv* ti. Tali, iar
Birakta-SekaUhctlic*) U 'tr BMbtaa tiaaa Palatweic. 4i« liak* rakt taf 4«r Brasi. Baalkalcr
B«e«Ma». Tab. TD. a. 7 !■ sUkeatM: f BEIMBIC! . BECTOBIS . BCCLE . WIEMN . CAM . PATA-
▼lElf. bttcl 4«rMlk« aatar tiMa Bafaa, lk*r val«lMai Ur ball. Slaphaa baiai, aaf vaMaa aia
Hua ail b*i4«B taparfababaaaa Ua4ea Slaiaa sa sabUaiara la Bafrift Ut.
Der f ititìrende Bitchof iit Albert, Heriog tob StehMo, Sohii Agnesaas
TOB Hibtburg, 1320 Tom Ptptte zum Bischof tod Ptstau emBnnt, welcher ìob
Jahre 1321 in der OcUt dee Pfingttfettee lu Wien bei deo Dominiemnem ìm
GegeDwtrt dee KSnigs Friedrich, der Henoge Albreekt, Heinrich, Otto» der
KAnigin, dee gtnzen Hofetattes und vieler Prlltten eeiae erBte keil. Meeee Ite.
(HeneÌK, Germ. etera. T. I. p. 41M m<I<I*)
Bemerkenswerth ist, dass der Biechof la dieeer VidtatìoB tot AUeai
3 PrOpste desselben Ordene tutog. Der auch beigeiogeBe Pfarrer tod Si Stephaa
in Wien, Heinrich, erschien bisher auro ersten Male erat in einer Melker Urkande
Ton 1324, war Ton Laaern gebiirtig und augleich Domherr tu Paaaaa and Fret-
eingen und oberater Schreiber (Kaniler) der Heno^ Ton Oeterreich.
Die Torkommende Beatfitìgung der Oblaj besielit aiek auf die dea etnieiaeii
Chorherren aukommenden PrSbeoden.
CXCVI.
BUehof* Albert von Pauau zweUeM Viiiiaiion$'8tmiui,
Dat Klosterneuburg 10. Juni 1322.
Nos Alberiiis, Dei gracia Ecclesie PtUavienme Epieeapiu ad
perpetuam rei memoriam. Cum iuxta officii nostri debitnm in Mona-
Digitized by
Google
18K
tterio Neunbiirgeosi CaDonieorum Regularìum Ordinis Saneti Aogustiiii
nostre Dioeesis in ytroqne Conventu Sancte riaitacionis offieiuro perso-
naKter ageremas, InTenimus, quod non nulla cirea personam et Statam
Venerabilia Stepkam Premonti ibidem, quedam circa personas alias,
el qnedam circa officinas, et diversa negocia Monasterii interiora et
exieriora reformacione qaam pluriromn indigebant. Quorum quibusdam
dllacionem non capientibus tunc in nostri preseneia correctis et muta-
tisi Ipso eciam proposito cum aliquibus ex Canonicis prò excesòbos
et ÌAsoltibns in personam Hertwid Decani et quorundam fìratrum in
capitalo indebite factis ad alia Monasteria eiusdem ordinis prò bone
paeis ad penitenciam agendum ad tempus omissis, Circa relìqua ipsi
MoMsterio^ fratribus et Dominabus Ttriusque Conventus sollerti cìr-
eumspeceione proridere volentes, de Venerabilium et discretorum
rirorom ffenrieif Mana$ierii sancH YpoliH, Trtutonù Motuutern
t» BerexogenburgOf ei Hugonis Mùnaaterii SancH Andree Prepod'
tarum ordmU eùudem^ MagMriLudolfi, Decani Chremetuis, Magi-
tiri Hemici Canonici Paiamensis, Imperialia aule Notarii et aliorum
Sapientum curie nostre Consilio taliter duximus statuenduro, diffinien-
dum et ordinandum. Primo enim statnimus, Tt omnes fratres Decano
suo, et Saoctimoniales Magistre sue, ipse quoque Decanus, qui prò
tempore fuerit cum omnibus fratribus de Capitulo seu Conyentu yiro-
rmii, Magìstra eciam cum omnibus Sanctimonialibus de Conyentu
Dominarum Proposito Monasteri! , qui prò tempore fuerit, in omnibus,
et per omnia licita et bonesta bumiliter obedìant, Sibique loco Dei
taoquam pastori suo, et yelud membra capiti sint subiecti. Quia ipse
est, qui tenetur altissimo et nobis de ipsis et eorum singulis reddere
raeionem. Prepositus autem Decanum, et fratres, Magistram et Soro-
res pie foyeat. Paterne corrigat more pii Patris, qui durius proyocatus
mieius corrigit, noe de cetero ynquam yerbis crudelibus, presertim
igeominiosis, exasperet, et quantum precayere potest, exasperari per
alios non permittat Preterea statuimus, ac sub obtestacione diyini
ìodìeii, nee non sub obtento gracie nostre strictissime prohibemus,
ne de cetinro Prepositus cum Decano, aut cum aliqua parte fratrum
aat Sororam, Decanus cum fratribus, aut alìqua parte ipsorum. Magi*
atra cum sororibus aut parte ipsarum, aut eciam fratres yel Sorores
inter se in alterius cujuscumque persone voi partis odium, yel iactu-
ram yllam ligam, conspiracionem, ynionem seu societatem babe-
aut» aut in posterum facere yel quomodolibet inire presumant, sed
Digitized by
Google
186
orones in Christo per saeri ordini^ professionem mam eorpua, Tiiiim
cor, et anima ma eifeeti Dee Tnanimiter et ooncorditer in dinmis et
noetomis Diyinis ofBdis quieto et pacifico corde seniant incessanter.
Ulud attendentea, qnod non niai in paeia tempore bene colitnr pads
anetor. Porro cum hil» qni altari deseryiant nrere debeant de altari,
nec ligari oa boYis debeat trittnrantis , Statoimns et distrìcte preci-
piendo mandamoa, yt Prepoaitus fratribua et Sororibna rtrinaqae Con-
Yontos prebendaa auaa in rictu, et amictn, et conaolacionea conawetaa
integraliter iuxta antiqnam consuetndinem ftciat miniatrarì, et domi-
nabus specialiter lineas et alias reates ioxta morem consnetom debitu
subtrahi aut diminni nolnmus tIIo modo. Item atatoimns et mandamns,
yt bestium et fenestra, qnibos itnr de domo prepositi et respicitur in
Capitulum, omnimodis obstruantor, nec per illa ab aliqno extraneo
secreta Capitali yideri yaleant et andiri. Item Equirream Monasterii,
quam habuit Johannes de Syemdarf per prepositom, ybiqne resomi
yolnmus et baberì. Preterea cum propter sexus fragilitatero mnlieres
sepius, et quandoque grayius yiris infirmari contingat, diffiniendo
mandamus, yt quandocumque aliquam, yel aliquas ex Sanctimoniali-
bus adeo infirmari, seu debilitarì cootingat, quod opporteat aut expe-
diat ad yicinos et bonestos consanguineos, seu parentes, aut in Ciyi-
tatem yicinam ipsam prò causa infirmitatis et recuperacione sanitatis
transire, et de boc constet, aut liquido constare possit Magistre et
Sororibus, yolumus, yt eidem ad boc facienduro, ysque ad certum tem-
pus limitandum, per Prepositum buiusroodi licencia non negetur.
Insuper, quia mulieres buiusroodi nunc propter debilitates, nunc prop-
ter delicaciam, siye sexus firagilitatem specìalibua plurimum indìgeant
consolacionibus yltra prebendam, Volumus, statuimus, diffinirons» et
ordinamus, yt lìbros seu libellos quoscumque, Cypbos et yasa alia,
zonas, in quibus pater noster, aut alias oraciones numerare sueyeront,
Bursas, Serta, Cingulos, et buiusmodi, que propriis suont et laborant
manibus, que tamen publice et notorie babent et ftidunt, de Scita
ipsius Prepositi et Magistre in yita sua yel in morte aut mortis articolo
fratribus aut Dominabus, aut aliìs quibuscumque personis non sospec-
tis prò animarum suarum remedio, aut alias prò sois necessitatìbos
seu indigenciis habere, donare, legare valeant libere oc ieeiari prò
sue libitu yoluntatis. Vt autero hec omnia et singola perpetue
memorie commendentur , et ne aliquìs se per eorom ignoranciam in
posterum yaleat excusare, presentes diffiniciones, statota et ordina-
Digitized by
Google
187
eiones nostras Sigilli nostri appensione feeimus coUnrouniri. Datuin
et Aetam Nevnburge Anno Domini M* CCC Vicesimo secundo.
Quarto Idas Junii.
Oriff. P*rf. (Rt^ ?•«. Ifr. «. M. 86.) Du friktr crwibat* 8i>ftl BÌMb«r Albert'*.
Die TorkommeiHle Equirret» wohi gleichbedeutend mit Equirìtia bei Du-
eiDge, tUo Gettfit, toUte, dem Befehie dea Bischofes tufolge, dem Johann von
Sierndorf genoniinen und wieder rom Stìfle aus verwaltet werden.
Das in der Urkunde erwfihnte Capitelbaus, ^domus capitularis'*, ist die
heutige Leopoldsgnift, welche bis au dem Jahre 1667 alt Capìtelaaal diente.
B«merkenawerth sind die den Nonnen ertheilten Begflnstigangen, daninter
das Reeht sa teatiren.
CXCVII.
K. Friedriek hetiMtìgt éa$ dmrek Henog Friedrich den Slreitharen der
CmpeUe eaneti Jehannis Bapt %u Kloaterneuburg eriheiUe PrivUegium,
Dai Wien 15. Juli 1322.
Ffidericu» Dei grada Bomanorum Rex, semper Augustus
Omnibas in Perpetaum. Aceedens nostram presenciam Vir honestus»
MagUier Cunradua Rector Capette sancii Johatmie Baptieie in
Newenburga Clauitrali CapeUanus noster deyotus dilectus, et exhi-
beot ac exponens oobis quoddam Pri?ilegium Salvurn et integrunt
super dote ipsios Capello coneessum et traditam, siipplicayit homiliter
per nostrani excellenciam approbari» confirmari et innovari Priyilegium
idem, Cujus tener talis est : (Folgt das Priyilegium Friedricb^s des
Streitbaren yom Jahre 1240, bei Fischer II. 200.) Nos igitur tam
salubre, tam pium, tamque opportunum et fayorabile factum, quod
non sohtmprimii fundaloribus, 8ed et Successoribus, Salvum servan-
tiàuM iUudy meritum Salutii conferve poterit, et honoris applausu
prosequentes beniyolo et affectu pienissimo, prenotatum priyilegium fida
iiiterpretacione prò utilitate diete Capello juxta liberalem, liberam et
Sioceram donantis intencionem Summendum approbamus, innoyamus,
et presencium Sigillo nostro regio signatarum testimonio coofirmamus.
Nulli ergo omnino bominum liceat hanc nostre Seriem , seu paginam
confirmacionis infringere, yel eidem ausu temerario contraire. Quod
qui secus attemptare presumpserit, indignacionem nostram grayissi-
mam non sino dispendio pene debite se noverìt incurrisse. Datum in
Wienna Idus Julii Anno Domini Millesimo Trecentesimo yicesimo
Secundo, Regni yero nostri anno Octavo.
Orig. Perj. (Prol. II. Nr. 96.) Dai M«jfstàUsir(fil (akgebildet b«i Ufr^oU Ai.lr. Mon.
T. I. Tab. V. a. S.) hiagi «■ «ioer rotb-g«lbea Sei^eaccbaar.
Digitized by
Google
188
Der ht«r trtelieiMade R«elor d«r Ctp«Ua aptaloM odMr Mieti lohunk
BaptUUe, Kourtd, kAoimt Miertt 1306 urfcaBdiidi ?or.
In tpitorer Zeit ertekemeii u gleieher Bigensdiaft: 1407 NieUi voa Mmeb-
sea, 1412 Nielat Reinprecht.
cxcvni.
Konrmd der VéUmer^ Siadirichter von Komevburg, he%eugt die Stifhtng
9weier Jmkrtmge dureh Marquart den Poghart und Margarefh teine
Htuufrmu hei dem Stifte KloMtemeubmrg.
Dai Korneuburg 30. Juli 1322.
Ich ChuMrai der Velizer, xe den zeiten RifUer vnd der Rat vnd
auch die Purgergemam ze Newenburch marchthalh wir verieben —
daz Marquart der Pùgkart, dem got genad . geschafTl rnd gegeben
hat mit rat ynd mit gunst eeiner hausfrotoen vron Margreten — den
ersaroeo ynd geistleiehen herren ze Newenburch Cblosterhalb in ir
Oblaye iren weingarten, der gelegen ist an Mukkerawer perig ze den
RetUtemt dea ein halbez Jeuch ist der gelegen ist ze neehst dew
Metter weingarten mit so beschaidner red, daz die vorgenaaten
herren alle iar ierleich sullen davon begen zwen Jartag, ainen des
dritten tages yor sant Philippes tag, den andei-n an dem vierden taf
Tor ynser ?rowen tag ze der schidung — Auch hat die vorgenant
yrow Margaret daz vorgenant gesebeft vnd die gab des selben wein-
garten bestette md stet gehcibt nach ìres vorgenanten wirtes tod mit
80 Yzgenomner red, daz si den Yorgenanten weingarten enphangieo
hat ze einero rehten leipgeding ir iren tagen — Des gebeo wir diseo
prief — besigeUen mit vnser Stai Imigei. Der prìef ist gebeo in
ynser yorgenanten Stai marchthalbe ze Newenburek — dreucieheiH
bnndert Jar in dem zwai ynd zwainezigisten Jar an dem nechaten
vreitag nach sand Jacobes tag.
Orif. Pcrt» Raa^M 8i«ftl Ib f«IktM Waehi •• tlMM PtcgMBMtelrtiDm. Biat StoitaMcr
nil T1i«r •■< 4r«l ThBraM, dierCB aitUf rf r b<k«r •■buif U Vatehrìft i MSTRSTICH.
Der Mukkerauer Berg itt eine Ried switchen Krìtiendorf uod Hdfleio, die
eintige Erinneraog ao das in der Nlhe gelegene bedeutende, aber eingegaBgeoe
Makkerau.
CXCIX.
Die Siehenhirter gében dem Stifte KUetemeuhurg andertkM Lekem m
Rannertdorf.
Dat 1. Mai 1323.
Ich Hainreich der Sibenhirter von Reicheadorf, vnd ich Jeute
sein havsfrawe, vnd Ich Gervnch von Sibenhierten, Vnd ich Kathrej
Digitized by
Google
189
9em Hautfrùwe Wir Tergeehen — daz wir — geben haben durch
Got mser fìrawen Goteshaoa se Neonbureh — YDsers rechten freien
aigens aoderthalben Lehen, di da ligeot dae» ReneèdorftwìètyMk der
hetligeo Chrenxer Tod der Mawerperger goet, md dienet alle iar
swae md sibeneiieh phenning Wienner mAnzie an sant Gorgen tag
hìnei dem Torgenanteo vnser frowen Gotshaus ze Neonbureh — Vnd
pinten ms auch des roit ynsern treuen, ob furba» dckam gepot wm
fvnten, oder wm den Lantherren aufye9ae«t wurde, da dati (rotei'
kam§ $€kaden móchi van genemen an dem yorgenanten guete, daz wir
in daz anzpringen sollen an alien iren schaden, md an alien irreaal mit
m«er sell^er arbait md ehoste. Dar yber so geiien wir diaen
ofeo prief — yersigehen mit ynser paider Inaigel. Vnd mit den
erbaem gezeagen : ker Marchart der Miiielòeeh, her kamreiek der
Sekaffèrt ker Gervneh vem Netmburek, kainreiek tnm Siòenkierien^
Vlreiek Maierhofer, Geruneh Vkzlinger, Durinek van MewerUng,
Jan» wm Nwcdorf, Jan» wm der keUigen stai ynd ander erber Lente
geaoech geben — dreaczehen hondert Jar, damaeh in dem
dreo md zwaìnczigisten Jar an sant Philippestag des heiligen zwelf-
poten.
Orif. Pwf. (Pr*t. m. a. 411.) Zwtl ruJ* 8Ìtc«l. ia ••liiM* J»4ts 4«n«lèM 4«r B«lkt>,
«fe étr—ìh* ia 8Ìtc«l Kwrui*» Kigtìhttktk h«Ì Daellias EscerpU OMeal. Tab. Xn. ■. 148 àkf
ytèH «ntk^iat. OmU Ih 4it SdUlMitkt ia àm keiita ▼•rlUftain Sleftla Bit ■kwtÌ«bM4*B
OfiiB nHiMiiti OMdtfifit f 8 . HBDmci . sisRMHomau m4 t 8 . onniM .
•VBBinuaT.
ReiMsdorf itt Rtnnertdorf (ReìnharUdorf) nthe bei Schwechat.
ce.
Dat KlofttfMttbnrg 18. Jali 1323.
Noe Haeùmeue et Eugo, eancH YpoliH et $anctiAndree mise-
raeiùne dhrimaPreposiH ordinis sancti Aogustini Patay. Dyoc. Magie'-
ter Martòme Caete» et Canomcue Craeavien$i$ Vniyersis — salutero
et siaeeram in Domino Karitatem. Litteras Reyerendi Patria, Domini
Àlkertif Pàtav. Bpiseapi eigiliata», prout moria est» sigillo suo
motori reeepimos In hee yerba : Albertus Dei grada Ecclesie Paia"
viensis Episeopus Venerabilibos in Christo fratribus Sanati Ypoliti et
Saneti Andree Monasteriomm prepositis Ord. s. Aag. Can. Reg. salu-
tcm. — Com nuper in Monasterio Neynburgensi dicti ordinis essemus
personaUter constitoti, Venerabilem in Christo fratrem ejasdcm loci
Frepeeitom ex nna, et fratres suos parte ex altera ad plenam super
Digitized by
Google
100
qsilNiadani diaaensMiiibud suia eoDCordiam nequaqaam potuimiu revo-
oure propter rtrìasqoe parto ligam geo eonspiracioDem, que adhoe,
fi presummitor, inter ipsos non cessayìt. Qurre deyocionì Te«tre in
TÌrtote aanete Obediencie diatricte precipiendo mandamos, qaatìnus
asamptit Tobiseam Magittro Eaimnco de WhUertawerf Pleòano m
B/tHemma$me et Magittro Martino (hutode et Canonico Cracovienei»
▼•1 alila in loeiun illonun, ai predicti fortaaaia legitime incediti hee
ezeqai ttonpoaaent, qoìbua» et eornm coilibet id aub exeonunnoicacionia
pena mandamaa, ad prefatom Monaaterium Nennbnrgenae Peraonallt^
aecedatia, inqnirentea de premiaaia, et de atata todua Monaaterii io
eapite et in membrìa omnìmodam rerìtatem, eorrigentea Canonice et
eeemuhtm tradicionee regule Tice et anetorìtate noatra, qnecomqoe
dingne (I) inTeneritia corrigenda» laborantea aommopere» tt ipaoa ad
plenam et perfectam eoneordiam reducatb» ad qnam ai aliter fortaaaia
perrenire non poaaetia » damua Tobia plenam anctorìtateoi et liberaai
oninea et aingoloa, qaoa pacia et vnionia Regnlarìa hoatea inTeneritia,
per Cenanram Eceleaiaatìeam» Tel etiam per einiaaionein, ai neeeaae
eaaet» Tel aliam penitenciam Canooicam compeacendi. Datnm in
Zahzenmawer Nonn. Julii Anno Domini M. CCC* Viceaimo tordo.
Volontati igitnr ae mandato ipaioa Domini Epiaeopi preftiti in
bac parte doTota promptitudioe occurrentes, aaaumpto nobia iuta
fbrmam mandati in loenm Magiatri Hainrid de Wintertawer Plebani
in Rotenmanne Tenerabili patre domino Mauricio Abbate Monaeterii
Sancte Marie Seotorum in Wienna Ord. S. Benedicti diete dyoceais
predictom Monaaterium Neanburgenae, ibidem diete Tiaitaeìonia offi-
dum exercere Tolentea, dnximna peraonaliter aceedendam, ante omnia
tamen bonorabilero et religioaum Timm» dominum Stephanum prepo^
eitvm, et nonnnlloa ex Canonida Monaaterii jam predicti auper diTcraia
diaaenaionum materijs, qne procurante aatore malonim opernm damp-
nabiliter irrepaere, ad bonum pacia et Tuionia, ac prefatam eoneor-
diam tote niau conantea, proot nobia erat poaaibile, roTOcare. Licet
autem prepoaitua ipae tanquam doTotua obediencie filiua obedientem
et paratura ad omnia ae oflTerret, tamen fratrea. Àlbero senior, Sifri-
due, Nicolaue, Balcherue plebanus eancti loci, Vlricue de a. Martino,
Johannes de Tulna, Vlriais Hugimne, Ortolfiis, Magister Martimts,
Chunradus de Wienna, Jacobus, Rudwinus, Martinus Sibenkos,
Vlrieus Hauspech, Hainricus de Patavia exchaia omniboa aliia et
aingulia de CooTentn, qui nobia decrcTerant bomiliter obedire, idipaun
Digitized by
Google
191
in nostra eonstitati preseneia legitime protestantet deKbertre Tolentet
86 ad partem traxerant» nobis quod non poatent in manna noatraa sqper
ania diaaenaionibua coropromìttere finaliter reapondernnt, anpplicantea
attente» Tt eia mandati nostri, prout statim fedmua, eopiam traderemna,
qno qoidero mandato per eoa tranaeripto quidam ex eia» Magiater
Martinoa et Jacoboa Tidelieet prò se ac ania eomplieibna anpradietia
eilubuerunt quandam cednlam nomine appellaeionia» cniua tener
aeqvitnr in hee yerba: A Tobia Tenerabilibua in Cbriato patribna
mlaaia ad viaitaeionem in noatro Monaaterìo fìieiendam a Domino
Alberto, PataTienaia Bceleaie Bpiaeopo, et a Domino Si^pkan» pre-
ponto nooiro et a Domino Perchioìdo Decano noeiro et ab omniboa
Teatrìa eollegia noa aencientea grayari, et graratoa eaae, hncnaqne
maìtia grafaminibua, qoe gravamina ano tempore poaanmoa et Tolumoa
probare l^timia doenmentia ab eiadem grayaminiboa illatia et commi-
natia et impoaterom inferendia ad aedero apoatolicam appeUamna in bia
aeriptia, Proteatantea tamen, quod facta Cena nobis qnandam
ai^eDaeionem aliam, cui adherere decreyerant, asaignarent — anb
tenore et eonttnencia infra serìptia, Coram yobia Venerabilibna in
Cbriato patribna, yidelicet Mawrieio^ Abbate Eecleeie Sonde Morìe
Seoiorum in Wienna — et Magietro Martino Yieico Canonico OUh-
wmcenne Rcdene — Ceterisqne Collegis nos Albero Senior —
Johannee Cuitoo donUnorum et donUnarmn preaentibua proii-
tamvr qnod (Stephanna Prepoaitua) conyocato Capitalo bracbio
Seenlari raptiyayit dominnm Deeannm enm alila tribna Canonicia poat
nppellaeioneffl ad Djoeeaannm noatmm faetam — Item qnod prepoai-
tua ttoater eat transgressor articulorum ab Episcopo nostro in suo
ìnatromento conscriptorom, ex quibus articulis poterat ipso iure, sicut
de facto excessit, prìyarì prepositura oroni contradictione proeul mota,
et quia appellaeio eat oppreaaorum subleyamen, et ad preaenciam
Domini Episcopi ad presena accedere non yalemua — a Domino nostro
Stepbano Prepoaito et a Domino Bercbtoldo Decano premiasis graya-
minibus nobis illatia et comminatis , et in posterum inferendis in bijs
acriptia ad aedem apoatolicam appellamua Interposita est bec
appellaeio Anno Domini M* CCC* yicesimo tercio, in dirisione Aposto-
lorom in Refectorio — Qua quidem appellacione coram nobis perlecta
— Vlrìcus de sancto Martino, Jacobus, MagUter Martina, SifridtiM
eodem die» BaUherue autem» Johanne» de TiUna, Chnnradue de
Wienna, Rudwitnu, Martintts Sibenhos diebua sequentibus fugitiyi
Digitized by
Google
192
ab Eedesia recetsernnt, nonaalUa aliù, Alber&me, NteolaOf Virim
Eftigmne^ ùrioifOf Vbrieo de Eautpaekt Hamrieo de PtUma eomphr
cibi» eonindeni in Monasterio derdiotis — qui in dormitorìo, Refee-
terìo, Eeeleaia ac aliit loda honestii quesiti. Dee non ia terìpds
ad nostrani presendam — eoram nobis eoniparere eontomaeiter eon-
tempsenint. Statoinins igttur, definimus ae edam ordinamas, lì omnes
et singnli inobedientes predieti, qui in Bedesia remansenmt et fìigì-
tiri — Qaos edam eorum pendente inobediencia a fraetìbns Oblagie»
qnos de scitn prepositi ae Deeani medio tempore sequestrari manda-
mus, exclosos esse volumns per presentes. Per boe antem ceterìs,
Tidelicet Decano, Pkiìippo rectori Eedesie Sancii MarHnù Cref
wardo, Hehnbicó, Hermatmo TWfont» ÀlbermU de Wekaienberek,
Bemkardo de Siemdarff Johanni GeHm, quos in omnibus et per
omnia obedientes inTonimns, in aliqno non intendimus derogare, qolo
ipsi et eorum quiHbet de fructibus oblagie poreionibus gaudeant eon-
swetis. Volumns eeiam, Tt ma de ianuis Dormitorii» Tidelicet
per quam de antiquo ad movum transitur dormitorium — obstroator.
Cetemm yolomus infra scriptas Offeinaè, videUeet Eedeeiam $mmetì
Loci, cuitodiam, ofjicium RefectorU, Cuitodiam Dominarum, Ohia^
giam personis discretis bae TÌee, proot deliberatum extitit, asngnari,
salro tamen iure prefati prepositi de iam dictis ofIKeinis, et de alga,
sieut de iure rei antiqua consuetudine sibi eompetit, disponendi.
Vt autem hec singula et omnia memorie commendentur» — Nos —
Sigilla nostra duximus presentibus appendenda. Actum et Datum m
NevfUmrga Anno Domini Millesimo Trecentesimo Vicesìmo Terdo
Quintodecimo Kal. Augusti*.
Orif. P«rf . (Bcrt. Ttt. Ilr. 8. HI ST.) SmIii Sicf^ ìb frìUm WmU w Firgwil-
itrtifes. Dm «rito, ait dl«r UaMkrìri: f 8 . MÀVaiCII . DEI . GBA . ABBIS . tiCCS . SCI . MAUB .
SCOTOBV. WIEME, tfigl 4cB Abt èUhtuà ia PoBlilealf«wué«, rlciek Jra«a Stopku*» T*a
V«rr« kti Datllias Esc. OmmI. Tab. ▼. •. fi. Das swtila , 4m Pr«p«tM B«<arMi vm SI. FMlfu.
udì iu dritl», Har*'s ▼•■ 81. lAaire*, Ut kckaaal. Da« rierto, rw4, adi éw Ltf—àt : f 8 . M
MARTINI . CANON . CH . OLOM . CY8T atolli 4*M«lb*B aitoMdl «al iw«Ì far Iha atofcaaic
Kaakra «atorriafctoad iar, «la 4aa«k«B aaf«krMbtor 8«UM «alliilt Jm B«ekatabM A. Daa Aaltov
•aelueakif* Sicftl. ait dl*r UM«krifl i f 8 . FBIDEBI . DB . CHBKTXPACa, lai M B«Wr Tab. XIT.
a. tS akgebildet. !■ ««clutoa tallieh, raad, raa kltiaercr For« mmà alt dar Uaaalirìfli f 8 -
CBI1I0N18, lai ala f«kr«atoa tob Niabaa BaaelilaaaeBta laifl terfaatollt, «Mata ErMt mU *ti
Liliaa ftaekatakl ial.
Die Urkunde zeigt una die Glieder dee Stiftee in einer teit 130S aielit tot-
gekoronienen bedeutenden Zthl, Austheilung der Prfbendeo auf der Oblaj» Aaf-
zfihlong der OfBciaUte, eÌD doppeltet Dormitorium. Ober dea Gebreueh dee
lettteren tprechen die dem 13. Jthrhundert entaiammendeo Statnten sieh in
folgender Weiee tue: Oportet totem omnee in uno Dormitorio qdesctre, niei
Digitized by
Google
193
qaot infirmiUs aut teBeetiis, que et ipta morbus est, hoe prohibet ftieere, nee
deoe simili in tuo leeto» sed singnlos singulis leetis, trdente lacerna in medio
iagiter, fsqne dom diei splendor noctumas tenebras eliminet*'.
cci.
Dietrìtky Ahi SM CHUdenkrmtt verkaufl an ien BUrger von Lam, C^ìamatm,
$ein Bergreekt %u Kloitemeuhwrg,
Dat. 10. Aogost 1323.
Ich Brueder Diederich, %e den zeit Abi, vnd wir den Sampnum
de3 erbern Conyents zer der Heiligen Chron yeriechen — Dai wir —
Terchaaffet hawen abt ember ynd ein viertail weins perchrehts, dai
wir gehabt haben %e Neunhurch in dea Scheuchen gereui auf yierd-
halben Jeuch Weinbachses Dem erbern maone, Cholmanne Burger
von La ynd sein erben ymb fumf march leuHig silbers wienner
gewicbts, der sey yns gor ynd gaentzieicb gewert bawent. Wir hawen
auch yns desselben perchrehts furzicht getan mit ynser selber hanten,
won wir sein selber stiphter ynd stewer gewesen sein won
wir daz selbe gut ynserm Goteshaus alswo ze pezznun hawen ange-
leget, da wir mer gfites hawen, won wir an der stat ze Neunburch
nicht mer g&tes gehabt hawen. Dea geben wir — disen brif
zy ein wom zeng ynd zy einer bestaetigum diser sache yersigelten
mit mtsers Canvenis insigel. Der Brief ist gegeben, Ditz ist gescbe-
hen naeh Christes geburt Dreutzehen Hnndert Jar damach in dem
dritten ynd zwaintzigisten Jar an sand Lorentzen tag.
Orif. P«rf. (Rtp. Tet M. S. M, 97.) Dm 8i»ftl ia gelkcM Wacht ■■ eiaea Pcrftatal-
•UetCra bt Bit Aaraahae èet bw«ì Stcna lad dea MmIm jca«M M Hab«r Tak. VL a. 9 ««br
ihaliek. DMatkriAi 8 . ABBATIS . DB . 8 BONA .
Das hier zìi der b. Krone (spftter GQIdenkron) genannte Cistereienserfcloster
war 1263 an der Moldaii in der Nfthe Krumau*s Ton K.OtakarlI. gestiflet worden.
Seine Benennong bestimmt der Stifter in der Siiftungsurkunde : «Ipsum quoque
monasterìnm ob reTerentiam sancte spineae Coronae volumus ad sanctam Coro-
nam ab omnibus Bominari". Da das anhftngende abtliehe Siegel in der Urkunde
•k ConTeotsiegel beseichnet wird, sebeinen Abt nnd ConTont sicb desselben
Siegels bedient tu baben.
ccu.
/Ne KUrìimger verkaufen ikre Bt9it%ungen 9u Krizewlorf an Colomtmn
von Laa.
Dat Klostemeubarg 29. Septeniber 1323.
lek Haiureich vati Chirichliug ynd Helmtteich sein suu, wir
▼erìehen — Daz wir gechlait haben hintz Coiman von La ynib daz
Perchstal, ynd ymb eìnn Weiiigarten ligent ze ChriUendorf, ynd vmb
Fort», xiy. 13
Digitized by CjOOQ IC
194
allez daz g&t, daz wir ze Cbritzendorf gehabt bawen, Daz mem 1
Vlrick von Chirichling, dem Got genade, yersatzet het L^tmax
Juden hincr Wienne, nach der Chiaghawen wir — yerchauft Dj
Purchstal vnd den Weingarten, vnd dar z8 allez daz gfit, dai
Chrizendorf gehabt bawen ze Dorffe» ze Velde, versficbt md
sucbt, Dorfgericht, Vogtay» Holcz, Weiogarten , ? nd dar zy allez
waide, Mulwazzer, Werde, Purcbrecbt, Percbreht, phenninggoll
aigen oder Leben — Dem erbern Maone Cholman van La ti
erben vmb vier vnd dreizzicb pbunt pbenning wienner mon
— Wir bawen aucb des yorgenanten gfites allea rebt fbrzDil
des aigens ynd des Lehens, des dorfgericbts ynd der Vogt
ynsers herren bant Hertzog Albrehts von óiterich, md haw
furziht getan des bolcze, daz da baizzet der Ger mit ynsers
bant Pischolf Alhrehts von Paszawe des PurcbstaU y
Weingarten mit vnsers Purcheren Hant PkUipps des Pfarr^
sand Meriein ze Neunhurch. Hawent aucb di yorgenanten :
haide, vnd der pfarrer von sand Mertein Cbolman yen La yi
erben daz egenant gut allez geiiben Daz yber geben
disen Brief — versigelten mit vnser baider insigeln — — 1
durch pezzer sicherhaìt bawen wir gebeten den erbern herrei
Vlreichen von M(*yssawe, daz er diser saebe Zeug ist mit sein i
Des sint aiich geztnig die erbern Leut, di bernacb an disen Bi
namon goschriben stent: Herr Gervnch, hem Choln 9vn^ hi
t cri eh der sehyfer. Herr Symon der Pellndorfer, vnd di 1
der Hat roti der Stat ze Neunburch Chlosterhalb : Chìau\
Sihenhos, Sì/mon. der Stnt Richter, Gebhart vnd OH der Bui
sntid Mertein, Seifrid am nidem marchi, Friderich der Moì
Clunnad der seluimehenpfenmng, friderich der hetzman, G
(Ì(T S/uzz/er, Chrnrad der sehyfer, LewpoU von Awe, We
des srnides ,s////, Eekhnrt der ZechmaÌ8tcr, Dielerich der ì
<it hìmrt drr Stiitsehrieher^ vnd ander frum Leut genug, d<
s\{v\\ wol clmnt i\sl. Der Brief ist f^egeben ze Neunburch —
tzenhiirulcrt Jiir, durnaeh in dem dritten vnd zwaintzigisten
siiikI Miclu'IstaLT.
(ir.^. IVrg (Rep. Sri. Nr. 6. fol. 155.) and Chtrtilar. Arcbin HI. fol. 114. k.
Kn r.*rt-ani. nt>ir(if. n hunjjcu drri rundc Sipgfl. Dìf beide* erstea, Hriari«li'« bW I
ton K.rrlin^', cothalteo im drei^-cki^-^o Schildp drei Stfrae oder Wftrfel, vi* A'c«*lbe«
S -t;.! IJ.ir .h\ »um .F^hre l'.'.iS b.»rhriehrn wnrdeo. Die Eableac »\%à d«b«r ?erMè
jon, , H.tr ,h\ T.n Clurliot- -m J*hrf 12H7 Dii dr.ttf, Ulrich'. TOB Meiitta, iti iu^
Hu'.. ^. Juh \l, u. 12.
Digitized by
Google
195
Hier encheinen wieder Glieder aus der Familie der Chirchlinger, die swei
Bràder Ulrich (schon rerstorben) und Heinrich und dessen Sohn Helinwich. Heio-
rieh ertcheint auch ala WohlthSter von Gottweih , denn laut eioer Handschrift
dea dortigen Archìra achenkte er ^dea Suntages in der ersten Vastwochen**
1313 dem SUfte ein htlbes Pfund von einer Besitzung zu Fellabrann. Wir sehen
ferner, wie ao die Stelle dea Konrad Sibenhos (vermuthlich der Valer dea Chor-
kerrn Martin) ein neuer Stadirìchter, Simon, tritt, dem jedoch der Altriehter in
der Urknnde Torangeht, und einen ordentlich gegliederten Rath mìt dem Stadi-
sckreiber Gebhard. Letzterer erscheint schon in einer Urkunde von 1291 als
Zenge onter der Benennung: Gebbart der Schreyber, und wurde, als Kloster-
■enbarg doreh Heraog Albrecht 1299 die Stadtrechte erhielt, der erste Stadt-
aehreiber Klosterneuburga.
ceni.
Papié Johann XXIL tràgt dem Salzburger Erzbischofe auf, gegen die
unredlichen Besitzer des Sttftseigenthums einzuschreiten.
Dat. 21. October 1323.
Johannes Episcopus, Servus Servorum Dei Venerabili fratri,
Arehiepiscopo Salisburgensi Salutem et Apostolicam benedictionem.
Ad audientiam nostrani perrenit, quod tam dilecti fìlii N. Prepositus
et CoDventus Monasterii Neumburgensis per prepositum soliti guber-
Bari ord. s. August. Patav. Dioc, quain Predecessores eorum decimas,
terras, domos, yÌDeas» grangias, piscarias. Castra, Casalia, piata, pas-
èva. Stagna, lacus, nemora, molendina, iura, iurìsdiotiones et quedam
alia bona ipsius Monasterii datis super hoc litteris eonfectis exinde
poblieis instrumentis factis, renuntiationihus iuterpositis, juraineiitis et
penis adjectìs io gravem ipsius Monasteri! Lesioneni, iiunnuliisClerieis
etLaicis aliquibus eorum ad vitam, quibusilam vero ad non niodicum
tenpus et aliis perpetuo ad firmam vel sub censii annuo concossorunt,
ivomm aliqui dicuntur super bis confirmacionis lilteras in forma
communi a Sede Apostolica impetrasse. Quia vero nostri interest,
•per hoc de opportuno remedio providere, fratoiiiilati tiK' por Apirslu-
iea scripta mandamus, quatinus ea, que de honis ejiisdtni Mnn;(st(>rii
ler concessiones buiusmodi alienata invoneris illicile voi «li>traot;i,
fon obstantibus litteris, instrumoritis, ronuntlatioiiilMis, jiiraiiioiìlis,
icnis et Confirmationibus supradictis ad jus ot propricfiitoin ojiisdaiii
fonasterii legitime revocare procuros. Contiadioturos pir «'onsinaMi
eclesiasticara, appellatione postposila, coinposcorulo. 'ICstcs aiitoin,
f fnerint nominati , si se gratia, odio, voi tiinoro siiltlraxoriiil, coii-
Digitized by CjOOQ IC
198
aura fimili» appellatioDe eeuante oompeUis Yerìtati testimoBium per-
Mbere. Dttum XIL Kal. Novembrìs Pontificatila noatri anno Oetavo.
6. de Valle. Jo. Casy.
Oriff. Perf. (Pr«t. I. m, M.)l>i* kMcrM Ball* bM *tr UaMkrifl JOBAHHIS . PP . XXB.
CCIV.
Didridk ier ZAdél verktmfì Reicholfen und teiner BaM$frau Aiélkeid
elnen Weimgarten %u Klottemeuhurg.
Dat KlMteraeabur^ 30. Norember 1323.
Ich Dyetreieh der Ckittel, ampman metnes herren van Lieehien-
ttam tnd ich Bkbet sem Hausvrow, wir veriehen — Daz wìr —
Beichoif vnd sein hauswraw AlhaU haben geben ze cbauffen Toserò
weiogarten, der da leit ze Daechst dem Eysengraàen md der Jndime
weingarten — alao daz wir msers guts an sargen belaiden, rinb acht
phunt phenning wienner idqdzz ze wereo a a sant Merteins tag, mugen
aber si dea gota nicht haben, so schuUen sr vns dienen alle iar ein
phont geltea an sant Merteias lag als diensts rechi isi in Osterrekk
Wer arar, daz man Tna gebe halbs gut mit dem dienst, so waer den-
noeh nuer rier phunt, geben sì vns aver ganczes gut mit dem dienst,
80 waer der weingarten gar ledìcb — Dez sìnt geczeuge Christan
der sha/der^ flridereieh^ der hectmarit Chunrat damiceller, Geren in
der Cholergaxzen — Der prief ìst geben — Dreuzehen hundert lar
dar nach in dem droT Tnd iwainczìgistem iar an sand Aodres tag.
E CkirtsUrìo Arebiri IR. f«l. IST. k.
Hier ertelMint luertt in den stiniichen Urkandeo die ErwShnaog eines
j^dieDftrechtt* in ótterreieh, so wie gant eigeDihtunJiche VerkaoTsbedingnUse.
ccv.
Friedrich V9n Bierhamm verkaufl dem 8Hfte et» Lthen «« Sùuhdfdd.
Dat Klotteraeuborg 25. Min 1324.
Ich Fridreich vam pùrbamm, me ich Gedra»d^ Meim kmuftrmwe^
wir yerieben — Daz wir — ?naera rechten aigena ain lehen, dee aechs
▼nd dreizzich Jeuchart achkera aint — daz da leit %e SineMveUe
ze nachat Perchtoldet lehen dee iungler, da man yna alle iar hai tob
gedienet Newn acbiliing wienner phenning ?nd Newn Chaes Tod ein
huen haben gegeben — dem Erbern Gotabaua ze Newnbarch roib
Digitized by
Google
197
aeht Tnd Sechcfig phant phennfng wienner Manzze, der wìr gar md
geDcileich Ton dem selben Gotshaos sein gewert an die Juden, da
km wir $eu ioUen %e rechier noi durfte geUen^ Mit so beschaidner
rede. Dai AWreekt vnd Hauek, der meektler md ir hausvrawen
Margret md Gedraui ynd ir erben, oder wem sey daz selbe leben
gebent ynd Terchaaffent mit dem selben recbt dienen ynd geben
siillen dem Torgenanten Gotshaus ze Newnburch auf tmeer vrawen
alter aHe iar an sant Micbels tag ze recbtem Purebrecht zwen md
dreiziieb pbenning wienner Mnnzze, md ancb nìcbt mer, md baben
aaeb wir Tns gesaczt, icb yorgenanter Fridreich vnd ick Gedraui
$ein hauevrawe, ich Hainreich der Ckriechpavm vnd ich Ylrich von
PtròarnHy vnd ich Preide $ein hauswaiee, ieh hainrich von perawe,
vnd iek kathrey, $ein kausvroìten, md wan wir Ich Ebran Ebran»
nm vim Sinebelvelde md icb Agne$ $ein kausvrawe, Icb fridreich,
ébran» prueder, md icb órtel der fìrueUnger Tnd icb Vlreichf Sig-
ìùckee evn nicbt aigens insigels baben, Dar Tber zu einer sicberhait
pinten wir ms md ynser bansyrowen mit samt ms vnder der vorge^
nanten insigeìn, Fridreiche$ von Pirbafim^ Hamreichs dee chriechr
paumee vnd Vlreiche von Pùrbavm vnd hem Hainreiehe$ von
Porawe — Des sint gezeage, die ersamen Bitter her Johans vnd
her Chmrat von Symdorfy her Gerunch der Chol, her Dietreich
der seh^er, her Chunrat der Ifuzdorfer, Durinch von MauerUnge,
wieent von Ruekestorf^ Gebhart der alt Richter, Chrittan, der
duztUer, Cunrat von Porawe, Seifrit $ein pruder — geben —
Drenzeben bundert iar, dar nacb in dem yier ?nd zwainzigistem iar
dea Sonntages ze Blitter yasten.
B Cliarliihrio Architi m. fol. M. a.
Ob Sinebelfeld du hentige Simontfeld nordwftrts ron Komenbnrg iti, wago
•eh nidit sa enttcheidea.
CCVI.
Der Pa99amer Dornherr^ Friedrich von OóttwHK Dr, Deeretorum,modifieirt
dm$ Simiut BiBckof Aiheret von Pauau vom Jahre 1322 in dsMien Aufiragt,
Dtt, Hattsée 15. Hai 13)4.
In nomine domini Amen. Fridericus de Chotwico, Doctor Deere-
ioruMt CanonicuB Pataviensis ad certitudinem presencium et memo-
riam faturomm. Varietas temporum yariacionem statutorum humano-
nrai indaeit, eamqae racionabilem reddit, nam et ipse Deus non nulla.
Digitized by
Google
198
quo in Yeteri testamento statuerat, mutarit in noTO. Sic serpentem
enenm, quem Moysea iassn dei fecerat, ne serpentina morte populni
interiret, Ezeehias raeionabiliter confregìt, cnm popalns iilum colere
et Tonerari cepisaet. Ex quo magna trahitur auctorìtas , Tt si quando
facta sunt aliqua, que ilio tempore potuerunt esse sine culpa* et postea
Tertuntur in errorem et sapersticionem, sme tarditate aliqoa destmi
debeant et confHngi, ea quoque, que per importunitatem obtinentur,
Tel pocius extorquentur, data opportunitate conTenit revocari. Sane
litteras Reyerendi patrìs et domini mei, domini Alberti Episcopi
Patavietuii omni tìcìo et suspicione carentes recepi per omnia in
hec rerba :
Albertus» dei grada Pataviensis Episcopus Honorabili Tiro,
Magistro friderieo, decreiorum dodorif eiusdem ecclesie nostre
Canonico deroto suo diiecto Salutem in Domino. Conquestus est nobis
Stephanus* prepositus Monasterii Neunburgensis ord. s. Aug, nostre
dyocesis, quod quedam diffiniciones, ordinaciones et statuta, que sub
anno domini M* C€C^ ricesimo secundo nobis risitacionis officium in
predicto suo monasterìo personaliter agentibus prò bone pacis et concor-
die statuimus, docente magistra rerum experiencia eiidenter tendant
ad noxam, et fratribus ac Sanctimonialibus dicti conrentus dissolucionis
et inobediencie materiam prebere aliqualiter videantur. Quocirca dilec-
cioni tue tenore presencium committimusetmandamus,quatenus dsdem
dilBnicionibus, ordinacionibus et statutis, que sub sigillo nostro tibi duxi-
mus transmittenda, diligenter inspectis, si qua ex eis in dicti Stepbani
debite prelacionis officium, aut status ipsius Monasterii, yel regularìs
discipline aut iuriscommunis, preiudicium aut elusionem videris redun-
dare, et que nos de iure Tel de gracia comode rcTOcari Talerent, auc-
toritate nostra non differas reTocare, Decernens memoratum Stepha-
num auctoritate predicta ad obsenranciam earundem diffinicionum de
cetero non teneri. Datum in sancto Ypolito Anno dm M* CCC* Ticesimo
quarto, XI. Kal. Februarìi. — Volens igitur mandatum huiusmodi debita
exequi reyerencia, feci citacionem generalem et peremptoriam, ri
omnes et singuli, quorum interesset, aut sua crederent interesse, com-
parerent coram me in Ecclesia Collegiata sub Castro eiusdem domini
Episcopi in Maise II. Idus Maii, hoc est die XO. mensis eiusdem, ean-
demque citacionem, mandatum, iterari et publicari in eodem Menaste-
rio Neunburgensi. Dictis quoque loco et termino comparuit coram
me discretus yir, Dominus Nicolaus de Kempnitz, Clericus Misnenmi»
Digitized by
Google
199
DffoeeiU» procuraiar dammi Siepkam, prepoiiH Manatieru Neun^
hwrg€ntii,hcUiqne mihi fidedepublioacione soUempnicitaeìooiB supm-
diete postulaTÌt instaater, rt maDdatnm michi iniunctum adimplerem
iuxta traditaiD michi formam. Neroine Tero eomparente, qui in contra-
riam aliqnìd allegaret, ex habundanti dui usque in diero sequentem ad
horam terciam expectandum. Qaibus, die et bora, Tenieotìbus, nulloque
oppositore aut eontradietore coinpareote, presidendo io Ecclesia pre-
fata maDdatom antedictam adimpleri euran. Verum cum diligenti
examine et matura deliberacione diacuciuntur diflìnicionea, ordina-
eiooes seu statuta, quarum et quorum michi rcTocacio est commissa,
lieet quo ad ipsum Dominum Episcopum sancto quidem zelo et prò
bone pacis, que ilio tempore non credebatur posse commodius refor-
mari» Trgenti nichilominus importunitate non modica emanarint, plura
tamen inreniuntur in eis, que nei ìuri communi refragantur, Tel Regule
aaneti Augustini» quam profitentur Canonici eiusdem Monasterii,
expresse repugnant» rei debitam et consuetam corrigendi facultatem
saperiori adimunt et coartant. Ex quibus obediencie nerrus dissol-
TÌtor» gubemaculum discipline contempnitur et religio naufragatur»
ae alias status Monasterii multipliciter deformatur. Que omnia ipsius
diffinientiSt ordinantis seu statuentis intencioni et proposito non est
dobium contraria extitisse, Ideoque venia petìta aliquas de huius-
modi diffinidonibtts in totum» aliquas in parte, auctoritate, Tt supra
premìttitar, michi commissa, roTocare decrcTi» prout subsequencia
demonstrabunt. Porro prima diffinicio sic dicit: Prepositus omnia
maiora ae magia ardua negocia Monasterii, yidelicet honorum immo-
biliam alienaciones perpetuas, aut ad ritas donaciones prebendarum,
recepdones fratrum, et similia, que sino Consilio aut consensu Capituli
fieri non consueTcrunt, aut possunt, nequaquam sine capituli sui, aut
saltem sex, Tel ad mìnus Quatuor melìorum et saniorum Consilio ordi-
net et disponat. Super hiis, que in hac difBnicione continentur, ple-
oius et satis yberius provisum est a iure communi immo deside-
ratur non tantum consilìum, sed edam consensus todus , Tel maioris
partis Capituli. — Hanc igitur diffinicionem tamquam iuri communi
derogantem, inutilem et racione carentem revoco atque toUo. Secunda
Tero diffinicio dicit: Volumus, Tt Johanne$ de Siemdorf, frater pre-
positi, drca omnes officinas et Monasterii negoda ab intus et ab extra
nichil permittatur habere de cetero potestatis. — Nec idem Johannes
et Txor sua cum ipso preposito sub expensìs suis morentur continue.
Digitized by
Google
200
proQt haetenas eoosoeTerant. Qaod hec diffioieio prohibet, ne Jobaniu,
fratri prepositi administradones et officia eominittaotiir, e^jiiuni repoto.
Nam iura preaumant, rea eecleaie ledi per cognatoa et proximos prela-
toram. Item quod prohibet eundem Johannem et ▼xorem aoain cum
prepoaito aob expenaia prepoaiti continoe commorari, aimiliter eqnirai
reputo, qaia id esaet M onaaterio onerosum, maxime cum idem Johao-
nea miles direa et boneatiia de proprìis facultatibus sibi et suìs suflì-
cere dinoacatur. Quod autem idem Johannes ab omnibus negocìis
Monaaterii ab intus et ab extra totalìter eiclud»tur, inìquum reputo,
et banc partem diffinicionia predicte revoco atque tollo. Naro iura pre-
aumunt, rea, fedua et aanguinia connexitas inter fratres operantur, rt
fideliua ceteria nratao ae adiu?ent ac sibi confidencius se et sua coro-
iBÌttant. Poteat igitor prepoaitua eonsìlio, auxitio, favore et opera dictì
sui fratria in negociia aula et eeclesie sue vti, cum viderit opportunum,
et maxime in aecnlaribua negociist ìudiciis et trac tati bus, in quibus
laici clericoa et religioaoa aagacitate, industria et experìencia precel-
lere conaucTerunt. Nec eat abaonum, si prò laboribus et meritis suia
congrnum reportet atipendium, cum is, qui ad onus eligitur, repelli
non debeat a mercede. Torcia diffinicio dicit : Delinquentium fratrum
et aororum exceaaua in capitalo iuxta fratrum consìlium condigna
penitencia debere puniri — pars huius difììnicionis satis equa est,
congruum sìquìdem est, fratrum consìlium requirere et habere et
sequi. Quarta diffinicio dicit, quod Prepositus fratres ipsos aut Capì-
tulum in oblagia aua, quaro dominus £piscopus approbat et conGrmat,
nulla racione poaait aut debeat iropodirp Fy h^^ difmicic^o pr^prie-
tatia abdìcacio enervatur. Regale a. Aug. detrabitur, et moltia abuai-
onibua datur materia et fomentum. Ne igitur Prepoaitua impediatar,
quominus videat, quid de bonis illia agatur et an debite et boneate
expendantur, raciones audiat, officialem aoper illa, aicut et aoper
cetera bona monasteriiconstituat, et residuum in neceaaarioa aut Ttilea
vaus expendat, diffinicionem tollo et roTOCO prenotatam. Verum quia
dominus Episcopus ad obsenrancìam predictarum Quatuor diffinicionum
ordinacionum seu statutorum constrinxit sepedictum prepositum, aub
pena multum gravi, yidelicet priyacionis prepositure, ne illi per buius-
modi penam libera regendi subtrabatur poteatas et aubditia remaneat
recalcitrandi et rebellandi occasìo, eandero penam ex poteatate et
gracia domini Episcopi tollo et revoco. — Insuper illam diffinicionem,
qua conceditur Monialibus exitus Monasterii ad parentea rei consan-
Digitized by
Google
201
gnÌDeos ani in dritatein ficinam, in quantum ezorbitat a constitucione
Bonifacii Pape Vm tolto et reToco, cnm isti post illam non potuerit in
alìquando derogarì. Preterea diffinieionem, qua conceditor Monialibus,
ut libros, cyphos et rasa alia et ioealia, que suis manibos suunt, in
TÌta et in morte fratrìbus et sòrorìbus et aliis qnibuscumqne non sus-
peetis personis prò animarum suarum remedio et alias prò suis necessi-
tab'bus babere, donare, legare yaleant libere yel testari prò libitu
Tolontatis , iuri communi constat esse eontrarium, et Regule s. Augu-
atini repugnantem, que Regula dicit: Nullus sibi aliquid operetur,
aed omnia nostra in commnne fiant maiori studio et frequenciori ala-
eritate, quam si Tobis singuli propria faceretis. Vnde revoco et tota-
lità eam toUo. Ad obserranciam igitur omnium et singulorum, que in
premissis reyocaTÌ et sustuli» deeemo, denuncio et sentencialiter diffi-
Dio in biis scriptis, sepefatum prepositum amplius non teneri, et veni-
elido centra revocata vel non revocata penam minime incidere preno-
tatam. In quorum testimonium et certitudinem pleniorem presentes
mandavi confici litteras, et in pnblicam formam redigi per Chvnradum
notarium infra scriptum, meoque sigillo pendente consignari. Actum
et Datum in prefata Ecclesia Collegiata anno et die, quibus supra.
Et ego ChmraduBy quondam Jaeobi de Schennano Tridentine
djoeeau Apostolica et Imperiali auctoritate Notarius publicus etc.
Orif. Perf. (B*p. Vet. Mr. 10. fol. 88.) Ai «iavr ▼•iIeh«aklM«B Sci^eiMhsar hhft dai
kl«ÌM nmU Siegtl b roOita W««hs. Dar Doahcrr siUC ait dm TaUr* htkUidet «ad dai
Bwatf aaf dna lUvpla aa tlaca Tla«li« od«r Palle, b ciaaai aa^aehlaftMt Bach* blitUrad.
OM«krìflt t 8 . PlIDEaiCI . DOCTOaiS . DBCRBTOBUIl . CAN . PAT.
Diet Ì8l die ente itiftliehe Urkonde, anf welcher ein NotarìaUzeicheD (nnd
iww die AnfangtbachsttbeD det Nament CH.) Yorkomint.
ccvn.
Pmpti Jékann XXIL hewiUigt dem PropHe Stepkan gegen Vergehungen
$eimer VmUr§ébenm okne ROeknchi auf eine emgelegte pàpwtìicke AppeU
Dtt Avìgnon S. ioni 1324.
Johamui episeapus, iertms iervorum Dei, Dilecto filio Stephano
prepotUo Newnburgenti — salutem et apostolicam benedictionem.
Ex parte tua fuit propositum coram nobis, quod nonnulli Canonici et
Conversi monasterii tui frequenter, ne ad eornm correccionem, prout
ad tuum spectat officium, procedere valeas, frustratorie appellacìonis
obstaculum interponunt, sicque te propter hoc ab buiusroodi correc-
Digitized by
Google
202
done cessante, ipsorum excessus remanent impuniti» saper quo prori-
deri tìbi per sedem apostolictm postulasti. Nolentes igitur» ut trabator
ad peccatoruoi Diffragium, quod ad oppressorum snbsidium esse
dinoscitur iostitutumy preseneium tibi auctoritate coneedimus, ut
appellacione frÌTola non obstante circa Correccionem Canoniconun el
Conrersomni predictonim libere officii tui Debitum yaleas exercere.
Datum Ayinione Nonas Junii Pontìficatus nostri anno Octavo.
B Ckartalwfo Ar«U?i If . M. «. b.
CCVffl.
Paptt Johann XXIL tràgt dem Ahte von LiUenfM wf, gegen unreéhf-
miUiige BeHt%er vnn OiUem dea Stifle$ KloHememburg eimtuekreUen.
Dat. ArignoD 5. Judì 1324.
Johannes Episcopus, $ervus $ervorum Dei^ Dilecto filio N.
Abbati monasferii Campililiorum Pataviensis dyocesis salutem et Apo-
stolicain benedictionem. Dilectorum filiorum, Stephani prepositi et Con-
Tentus Monasterìi Newnburgensis — precibus inclinati, presentium
tibi auctoritate mandamus, quatinus ea, que de bonis ipsius Monasterìi
alienata inveneris illicite Tel distracta, ad ius et proprìetatem eìusdem
monasterìi legitìme revocare procures , Contradictores per censuram
ecclesiastìcam appellacione postposita compescendo. Testes autem,
qui fuerìnt nominati, si se gracia. odio Tel timore subtraxerint, censura
simili appellacione cessante compellas veritati testìmonium perbibere.
Datum Arìnione Nonis Junii Pontificatus nostri anno Octaro.
B. de Ponti.
Oriff. P*rf. (Prol. I. a. 11.) Di* BUi-BalIc hiagt la («wvhaUr WtU* u eÌB«r Haaftehaar.
CCK.
Pfkndhrief Aìbreekfi de» Brmunsdorfer» ow Werner Oherkefer veu Bsgeme^
hurg und teinen Bruder.
Dat Kloatemeubnrg 8. September 1324.
Icb Albrecht der Pravmiarffer vnd ieh Agne$ sein hausvraw
wir yergehen — daz wir TnTerschaidenleichen gelten scbullen dem
bescbaiden manne, Wemher dem Oberkofér vnd $einem pnidem,
Purger ze Regenspurch Newnczich marchk silbers wienner gewicbtes
mnb gewant, der wir in weren scbullen auf ynser vrowen tag su der
lichtmesse, der ut schirest chumt, vnd haben Im rnd seinen pnidem
dafur ze phande gesaczet — mit vnsers Obersten Percbherren hant,
des erbern berrn bern Stephans zv den zeiten Probet ze Ncwnburck
Digitized by
Google
203
TDsern veingarten mit paw mit ali, des Drìthalb Jeuch ìst, der da leit
OH dem Purchstal, und baizzet der Lengevelder ze nachst Albrechtes
weingarten von Tuln an einem taìie, vnd ze nacbst Rdbleins wein-
garten, y$achs 9un an dem andern taile, wir haben aucb Im mer da
far ze pbande geaaczt mit ynsers Obrìsten Perchberren hant, Hern
ffaimreiehs des wutcxendarffèry vnd auch $einer prùder, hernEber-
harie$ vnd hern Otten, ynd aucb mit ynsers percbmaisters bant,
Chvnraiei des Ezzeygs vnsern weingarten, der da leit an dem alsekke
Tnd haizzet der hoppher, des aucb ein Jeucb ist ze nacbst Michels
weingarten des Chleber an einem tail, md ze nacbst der herren wein-
garten von Pavmgarienperge an dem andern tail Also bescbai-
denleichen, ob daz wer, daz wir In der vorgenanten Newnzicb marcbk
sUbers nicbt entwerten zu dem egenanten vnser yrowen tag, ah di
werung gevallen sdivi ^ so sint di egenanten zwen weingarten dem
Torgenanten Wember dem OberbofTer, ydd seinen pruedern
genczleicben yeryallen vnd geben Im — disen prief — versi-
gelten mit vnserm Insigel vnd mit vnsers Obrìsten Percbberren Insìgel
à^ erbem berren bern Stephans zu den zeiten Probst ze Netonburch^
vnd mit des vorgenanten Percbmaisters Insigel Chunrats des Ezzeigs,
vnd mit des erbem berren Insigel, hern Dietreichs von PiUichdorf,
zu den zeiien Marsehalch In Ósterreich, vnd mit hern Dietreichs
Insigel des vrbartschen Purger ze Wienn Diser prief ist geben
ze Newnburch — Dreuzeben bundert Jar darnacb in dem vier vnd
zwaìnczigisten Jar des Suntages nacb vnser vrowen Tage, als sie
gepom wart.
B Ckartalario Arthiri m. fol. U. b.
Hier ertcheiBt der zugleich mit K. Friedrich in die baieri8che GefiDgeii-
•ehaft gerathene Marschall tod Pillichdorf wieder als Zeuge ; sngleich auch
gesdùebt hier in den ttiftl. Urkunden zum ersten Male die Berufung auf cine
Geldwihnmg mit aatdrQddichen Worten.
ccx.
EnUékeià des pàpttUtken InquUiioren in der StreiUaéhe det Proptiet
Stepkan,
Dat Wien 4. October 1324.
Io nomine Domini, amen. Cum olim inter bonorabiles Viros Domi-
num Stephanum Preposiium Monasterii Newnburgensis, Vhricum,
Alberonemt Syfridum, Nycolaum et Jacobum Et ceteros Canonicos
eiusdem Monasterii Coraro Honorabilibus Viris Dominis Alberto Decano
Pataviensis Ecclesie, Henrico et Wemhero, Sanctorum Ypoliti et
Digitized by
Google
204
floriam M&natieriarum PrepoiUi» nee nanMagistro Johanne Canmneo
Patavienti [udieibus seu inqaìaitorìbiis io Monasterìo Newiiburgensi
a Reyerendo patre et domino, domino Alberto Paiaviensi Episcopo
depatatifl quedam materia diutine diaensionis et raokoris yerteretur,
ludices seu inquisitores predicti contra predictum dominom prepositam
procedentes, eosdem adyersarios suos contra eum in testes receperunt
ipso invito et reclamante. Et licei idem peteret cura instancia debita
talea tanquam inimicos non admitti , et nomina testium , ac Artìculo,
super quibus Tellent inqnirere, sibi in scriptis tradì , ac excepcìones
saas propositas eontra personas et diet» testium, et alia, que in instni-
mentis appellacionis sne continentur, admitti : iidem ante dicti iudices
seu inquisitores predictas peticiones et excepciones non admiserunt,
ei quibus peticionibus coram eisdem ìnquisitoribus lectis et non ad-
missis predictus prepositus ad sedem apostolìcam appellarit. Qua
appellacione spreta et conteropta dicti inquisitores seu iudices contra
dictum dominum prepositum processerunt et contra ipsum post appel-
lacionem predictam per eum legitime ìnterpositam sentenciam difBni-
tivam promulgarunt, per quam ipsum ab amministracione prepositure,
quantum in eia fuit, amo?erunt. A qua sentencia tamquam iniqua
Sepedicto domino preposito ad Sedem apostolicam denuo et iterum
appellante, Sanctissimus in Xsto pater et dominus domìnus Johannes
Papa vicesimus Secundus causas appellacionum huiusmodi nobis, vide-
licet Mauro Dei grada Abbati Sanate Marie Scotortmi iti Wtenna
Ludmco Decano Chremetui 9iC V^enerabili patri, domino Vlrico Abbati
Monasterii Medlycensis, qui vices suas Honorabili viro Domino Got^
frido Priori in Mdioerpach in totum subdelegarit per litteras suas
non rasas, non abolitas, non eancellatas, non in aliqua sui parte TÌcia-
tas, commisit audiendas ac fir'^ f»-i :t ^ «p^^^^nnf^ns, pimi- f]ì*Hom
commissionis tener talis est: Johannes Epiacopus Sertus Servorum
Dei Dilectis filiis V. Medlicensis et M. Scotorum in Wienna roonaste-
riorum Abbatibus, Decano Ecclesie Chremensis pataT. Dyoc. Salutem
et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilectus dìius Stephanus pre^
po8Ìtus Monasterii newnburgensis peticione nonciavit, quod venerabi-
lis frater noster — Episcopus pataviensis asserens, quod dudum inter
ipsum prepositum et quosdam Canonicos ipsius Monasterii, quos mi-
nime exprimebat, erta fuerat materia coniuracionis et quod ipse prò
bone pacis et commodo quam pluries temptaverat facere, rt dicebst,
coniuracionem ipsam nequiverat terminare. Sed quia coniuracionem
Digitized by
Google
205
ipMUD dicto Monasterìo dispendioaam Dolebat VHerius tolerare, dileetb
filìis Hemieoy SasusH YpolM, et Wemhero $ancHfimiam MonaMte-
riorwm prepodtU — et Alberto Decano ac magietro Jokatmi de
eaneta Àgaiha Canomeo Secleeie Pùiavienne ordinaria auctorìtate
eomnusit, Tt ad dietom mooafterinm personaliter aceedentes saper
atatum einadem Monatteriì tam in capite, qnam in membris plenam et
mazimam inquirerent Teritatem. Et quidquid dignom correceione sen
emendacione inrenirent, tam in capite» quam in membris, denm habendo
pre ocolis, serrato Joris ordine yice sua omnimode eorrigerent. Cum-
qae dieti inqoisitores ad dictnm monasteriam personaliter accessissent,
et centra dietumprepositnm super qaibasdamcertis articnlis tunc abeis
expressis, ad testìum receptionem processissent, et ipsorum attestaci-
ooes publieassent. Idem Stephanus ex eo senciens, ab eisdem inquisi-
toribns indebite se grarari, qnod ipsom ad opponenda uerba et dieta
ipsorum testium, prout antea fuerat protestatas, admittere centra
iosticiam denegarent bumiliter requisiti, ad sedem apostolicam appella-
Tit, Ae iidero inquisitores buiusmodi appellacione contempta, dietum
Stepbanum a regimine ipsius Monasterii, ad quod Canonico assumptus
tuenU per difSnitiram Sentenciam amoverunt iniquam, a qua prò
parte ipsius Stepbani ad eandem sedem eztitit appellatum, Quocirca
discredoni restre per apostolica scripta mandamus, quatenus rocatis,
qui fuerant erocandi, et auditis bine inde propositis, quod iustum
fuerit, appellacione postposita decematis, facientes, quod decrereritis,
per censuram ecclesiasticam firmiter obserrari. Quod si non omnes
biis ezequendis potueritis interesse, duo Tcstrum ea nicbilominus exe-
quantur. DatumiltwiyoiitfIdusJuniiPontificatus nostri anno octaTO. —
Partibus ìgitur et omnibus, quos presens tangit negocium, et quorum
intererat, publice ad nostram presenciam debita sollempnitate citatis,
et per^nptorie et super Principali negocio et ad audiendas sentencias
CTOcatìs, et altera parte presente, puta domino Stepbano Proposito
antedicto et coram nobis in termino predicto comparente, alìis rero
absentibns, nec per se, nec per procuratorem comparentibus, libellus
prò parte ipsius prepositi oblatus fìiit, Cuius tener talis est : Coram
Tobis Honorabilibus Viris Dominis, Mauricio Abbate Sancte Marie
Scoiarum Wienne et LudwicOf Decano Qìrementi Paiav, dyoc.
iudicibus in causis appellacionum, quo inter me Stephanum preposi-
tmn Monasterii newnburgensis ex una, et Vlricam, qtd $e tUcii elee-
tum emedem MonaeterOt ac ìuoì Electoree Syflridum, Walckerumy
Digitized by
^^oogle
206
Alberhan^ Nycolaum ac ceteros eorum complices Canonicos Newn-
burgenses parte yertuntur ex altera, a Sede Apostolica delegatis, nec
non coram Vobis Domino Gotfrtdo Indice subdelegato a reTerendo
patre domino Urico Abbate monasierii Medlieensis, indice ab eadem
Sede in causis predictis delegato , Ego Stephanus prepositus Newn-
burgensis Dico ac propono, quod licet pridem Sub Anno Domini
Millesimo CC€<^ ricesimo tercio Reyerendus pater et dominus, dominos
Alòerhu Pataviensii Episcopu» Honorabilibus Viris D&is Henrieo
aancti YpoliH et Wemhero* Moneti Flariani Monasteriorwn prepo-
iitis, et Alberto Decano Pataviensit nec non Magietro Johamu
Canonico ibidem Officinm inquisicionis anctorìtate ordinaria sub tali
forma et modo commisissett Tt ad monasterium newnburgense perso-
naliter accedentes, super statu ipsius monasterii tam in capite, quam
in membris, plenam et maximam inquirerent rerìtatero. Et quìdquid
dignuin correccione inuenirent, tam in capite, quam in membris, Deum
habendo pre oculis, servato iuris ordine Vice sua corrigerent et emen-
darent, yt ex commissione colligitur evidenter, iidem tamen inquisi-
tores seu iudices, nescio quo ducti spirita, formam mandati non ser^
Tantes, omnibus aliis pretermissis, contra personam meam tantum-
modo inquirere inceperunt, et quamris ab eis cum debita instancia
peterem in scriptis, ri michi capitula, super quibus yellent contra me
inquirere, et nomina testium traderent , ac me ad opponendum contra
personas et dieta testium contra me recipiendorum , maxime cum boc
fìierim ante recepcionem testium protestatus, admitterent et terminum
competentem ac iuridicum ad defensionem status et bonoris mei secun-
dum tradicionem iuris micbi assignarent, et ad rerocandum in conti-
nenti errorem facti et declarandum, prout in appellacione plenius con-
tinetur, admitterent. Predicti tamen inquisitores et iudices spretis
peticionibus meis eis in scriptis porrectis ac lectis coram eis, proce-
dendo in causa ea denegarunt, et Contra me absentem ad inquirendum
contra iuris ordinem processerunt, et omnino copìam defensionis dene-
garunt, ex quibus senciens me indebite aggrayatum, ab eis ad sedem
apostolicam statim in scriptis appellavi. Verum dicti inquisitores buina-
modi appellacione spreta et contempta, post dictam appellacionem
ex iustis et racionabilibus causis per me, ut apparet, interpositam et
eius contradiccione pendente, gravamen gravamini superaddentes
scelo malo moti centra me de facto difnniti?am sentenciam deposicio-
nis , si meretur dici sentencia , iuris ordine postposito, promulgarunt,
Digitized by V^OOQIC
207
et iniqnam, a qua itenun aeneiens me graratuin, ab ea tamqnam ini-
qua, ad sedem apostolicam per me extìtit in scriptìs appellatnm. Coi
appellacioai licei iuste itenim non deferentes, centra formam iaris per
dietos Canonicoa ad Eleccionem propositi procedi mandavenint. Et in
omnet nominaotes me prepotitum Sentendas Excommnnicacionis
roaioria de fiicto protnlerunt. Qoare Canonici, aciiicet: Albero, NyeO'
imUf Syfrìduu^ Walekerus et ceteri ex ipsorum precepto ad Eleed-
onem fratris Virici, si meretor dici eleceio, de facto processemnt, et
ipsnm elegemnt in prepositum newnbnrgeosem, ymo pocius neglexe-
mnt. Com igitur appelladonnm predictarnm cansas Sedes apostolica
cooimiserit Tobia audiendas, et fine debito terminandas. Peto ego
Stepbanos prepositos predictas, de grayaminibns raichi illatis per Vos
iodices predictos cognosci, et me bene ae l^:itime appeUasse, dietoa-
qne iodices perperam et male processisse, ac me grarasse, per Testram
interloeotoriam prononciarL Processus qooqoe et senteneias dietorom
iodicom, si sentencie dici merentor, ae Eleccionem dicti Vfariei, si
meretor dici Eleccio, tamqoam minos iostam, et qoeeomqoe per sepe-
fatos iodices centra et preter dictas appellaciones meas in prdodi-
cium meom et Monasterii mei dinoscontor attemptata seo innorata,
ante omnia rerocarì, casseri et irrìteri, ymo pocios cassa et irrita ac
inenia et nollios esse momenti, tanqoam post appellaciones legitimas
attemptata nonciari. Peto insoper expensas fectas in lite et extra
litem, si peti possont, et Protestor de imposterom faciendis Saho
micbi iore addendi, minoendi, motandi, corrigendi, qoociens risom
foerìt expedire, non adstringens me ad omnia sopradieta, sed ad ea
tantom, qne prò intencione mea fondanda sofficere Tidebuntor.
Nos igitor MaurieiuM, dei grada MonatierH Saneie Marie SeO'
iorwn in Wteima Abòaè, Ludmcua Chreménm Decamu ae Gaifiridme
Prior MenoiterH in Mdwerpaeh iodices predicti more Superni Patria
filios hominom ioste iodicare precipientis, los suum Tnicuiqoe triboere
Tolentes et reritatem ac iosticiam amplecti, quantom nobis ab alto
concedi copientes, diligenter visb et aoditis bine ioribos et radonibos,
ae receptis probacionibos per testes et instromenta, et sentenciis prò
parte ipsios prepositi Coram nobis in iodicio prodoctis inyestigatis
qooqoe ad plenom et cognitis, ipsarom appellacionum et caose commii-
nia meritis eqoa qooqoe iosticie lance dbcossis, deliberacione insoper
ttobiscom et com peritis babita diligenti , domino proposito predicto
propter boc in nostri presencia constitoto et senteneias com instanti
Digitized by
Google
208
ferri postulante, altera rero parte per contamaciafn absente, eaius
abaencìam dìrioa suppleat preaeooìa. Christi nomioe ìorocato Dìeiniiit,
ProDuoeiamas et Declaramua predictum dominum Stephanum propter
peticiones, per eum dictis ludicibaa aeu inquiaitoribos porrectas et
excepcioaes contemptas in appellacione per enm ante senteoeìam
interposita non admìasas, per dictoa iodicea fore graratum» prefatom-
que prepositom bene et legitime apellasse, et ipsos iudìcea sea inqui-
sitores perperam et male procesaisee, in biis tcriptis sentencialiter
iadicamus et diffinìmoa, inaaper onuiia attemptata et innorata post et
centra appellaeionem a diffinitira Senteneia dictorom ludieum aeu
inquiaitorum interpoaitam, Similiter et omnia, qne medio tempore inter
aentenciam et appellaeionem in preiadicinm dicti domini prepoaitì
aunt innorata, Proceasus quoque et aenteneiaa et execueionea qnaa-
camque prioriun iodicom aeu inquiaitorum tanquam minua iuataa et
post ac contra appellaeionem legitime ad aedem apeatolicam ab eiadem
sentenciis interpositam lataa et faetas, et quidquid ex eis aecutum est,
Tel occasione ipsarum , ac elecdonem predicti fratria Virici tanquam
minus Talidam et post appellaeionem a difSnitiTa aentenda, Tt predi-
eitur, interpositam, ante omnia rerocamua, caasamua et irrìtamua, ymo
ipso iure omnia predicta casaa, irrita et inania,ac nulliua momenti fuisse
et esse, invocata Spiritus sancti grada in biia acriptia aentendaliter
declaramus, pronunciamus, diffinimus partem adyersam in expenais in
lite et extra litero factis, reaenrata nobis taxacione, seu ad penam arbi-
trariam per nos nomine expensarum infligendam nicbilominua con-
dempnantes. Lecta et lata eat bec aentencia Anno Domini Millesimo
CCC* Vicesimo quarto proxima feria quinta poat festum Michabelis
Archangeli in refectario Scotarum in ìVienna^ presentibus yllustri-
bus Principibus Dominis Alberto et Ottone» DticUmi Auetrie et Styrie^
Dominiè Rùdolfo, Syriquenei Episcopo, Ludteico CamUe de Óting,
Christiano Dapifero de Lengenpach , Wichardo de Topel Loìfcii,
ac HonorabilibuM, discretis damimi Henrico Plebano in Wienna,
Magistro Henrico de Wintertow, IHebano in Rotenmant Magietro
Henrico f plebano in La, Vlrico de Àdryah, Rinhover WettvalOt Pie-
bano in Stain, Ceterisque fide dignis. In quorum omnium teatimoniuo
presenti Sen tende Sigilla nostra sunt appensa.
Et ego Vcdentinus, Patav» dyoc, Clericui, Imperiali auctoritate
Notarius publieiis premissis omnibus et singulis supra acriptia puta
Commissionis, Citadonis, Execucionis, Subdelegadonis, preaentadoni
Digitized by
Google
209
actomm, sobseripeioni, Senteoeie, pubUcaeìoni ac Ceterìs qoibiiaciiDiqiie
supndietia Tna eiun prenotada dominia et teatibua preaena interfiii,
aadÌTi, ae preaenti aentende de mandato et precepto dictonim Iodi"
eam et ad peticionem domini Stephani prepositi Neunburgensia me
aobaerìpai, preaentemqoe aentendam meo Sygno conaueto signaTi
Rogatua.
Et egoNycolaué de Kempmiz, Clerìcus Misnenaia dyoc. publicua
apoatoliea auctorìtate Notariua premiaaia (ut sopra) preaentemque
aentenciam meo solito aigno aignari.
Et ego Pèiruip (kmomau bnmnetui$ Clericua Olomnc. Dyoc.
pnblieoa aaetoritate Imperiali Notarioa premiaaia (ut anpra) me aob-
aeripai preaentemque aentenciam meo signo conaueto et aoiito aignafi
Rogatua.
Orif. Ptrt- (Uf. TtL Nr. f. M. 87.) Iwti •nU SWt«l Uafta m Pwf — totoiif— t
èaa «ìm. èm ScWttM-AktM Mmìs, wmrÀ9 «ek*» ktim iArt ISM (M. S«0) btwMtbM, Jmm i—
MaMrkMhw PrUn G*ttfri«4 tndieiat M Bab«r I. e. TA, XO. a. 18. Dm 8Ì«f«l àm ErmMr
Dtt^Mto LUwig MOU
Der anter deo Zeaf en erteheinende Bitebof Rudolf kOmint bai Hanthaler
t%at CanpU. ad tao. 1335 pag. 330 ala Proepiaeopoa Patafianaia ror, iat dahar
swiaelieD Hermaiuiua PrìmiDaDaia uod Palnit Marchopolitanua Epiacopaa ainsa*
aehaltao. Hansla Germ. Sacra I. 461 macht sainer keina ErwShouDg.
Ludwig dar Altare, Graf ron òttingen. wird im Jahra 1346 ala Grflnder
etner Capalle in aaiaem Hauaa au Wian eraeheiDaa. Er balta Jata» aiaa Tocbtar
K. AlbrMbt*a U ur Gattin (Hargotl Pinaeotb. Para I. p. LXIIL), walebe 1339
▼aratorbaa iat (Liack Aaaal. Clararall. I. p. 684. col. 1 and Tapliograpb. Prine.
Anatriaa P. I. L. II. Gap. VI. p. 138). In ihram 1334 aro 31. Mai auagefertigtaa
Teatamaote bedenkt aia Kloatamaubnrg: Dan Herm md den Vrom in deni
Chloatar le Neunborcb rier roareb, do man in aebrl gaban ain mal aa dam tag,
awan ai rnaar pifili bagant (Tapbogr. Part 11. Auetar. Dipi. pag. 164. n. XII.).
CCXI.
Sidms éUr Poti, BUrgermeiMifr, und der Bmik %m Wien vtrhieten %m Qun^
sten dee Frauenklotter$ 8t Magdalena vor dem Sckoitenihùre den Bau
neuer Badeirnhen ver dem Sehotientkore,
Dal Wien 13. Oetober 1334.
Wir Nyclas der Polle, xe den zeUen Bvrgar MeUter vnd der
Rat von der Stai ze Wienne verieben — Daz die Encaeru Geiet-
leichen Vrowen, die Nvnfieu ze Mud Marien Magdalen for tus cho-
men Tnd chlagten rns Iren gepresten vmb Ir zwo PastubeHf die, eie
var Schoteniar hieteut dai In da fan ao yil niht wurde, sam aie Jer-
Foata». XIT. 14
Digitized by
Google
210
licheo dar ayf rousten legeo md wurden se Rat mit sampt ms, du
aie die ainen fùder liesien geo, ao wurd der Ander deater GTldiger.
Da Tao haben wir Io die gnad getan» dai wir rerpieten Brastleieli»
daz flirbaz nieman Ander dkemPùitvben vorSckatentor pattern $vl
bei TDsern bulden, an ala yìI ob aie aicb bedebten dai aie eio ander
Pastrbeo da pawen wolten, dei aulien aie gewalticb aeia Tod anden
nieman. Dai diti Geacbeft furbai stete aei vnd ynzebrocben beleibe,
Dei geben wir den egenanten rrowen diaen Brief — Vereigeli mii
vn$er itat Ituigel. Diaer brief iat geben ze Wienne — dreviehen
bimdert Jar in dem rier ynd iwaintigiaten Jar an aand Cholmana Tage.
Orif . P«rf. Dm 8i«c«l ftUt.
Cfr. die Urkunde Tom 80. NoTember 1326.
ccxn.
Albreeki V9m Prumtudorf verktmft mìmm Weingmrien su KakUàherg dem
Poiiouer Dotmkerm, Meitter Friedrich ven Stdakmrg.
Dat Wiea 11. NoTember 13U.
Ich AU^er xxm Pravmdorf vnd ieh Agnee, eem havevrow wir
yerieben — Daz wir — mit ynaera Percbberren bant, ProM
Stephans von Nevmburch yerchauft baben vnsem weingarten» der da
leit oberbalbe der Pevnt ze Chalnperge, dea Dritbalb Jeach aiat» md
baizeet der Lengvelder ?mb fìinfczeben Ifarckk md Tmb
bunder marcbk Lotiges silbers» te zteen vnd Sibenczich grozze
Pekemisch phenning fur ein iegleich March — Dem erbem Manne,
Maister Fridreichen von Salczpurch — Tud dar yber dorcb peiier
aicherbait, ao seczzent wir vna» ich Alber von Pratm$tarf Yuà ich
Agnes sein havsvroto ynd ich Thomas^ zu den zeUen pharrer zu
newnkirchen ze rechtem acherme — Vnd geben im darrber
disen brief Tersigelten mit Tnaem Inaigein» md mit ynaen
Perchherren Ineigel Probst Stephans von Neumburch, vnd mU h^rm
Wychartea ImigU von ToppeU zu den zeiten lant Richter in Óiter-
reich ynd sint auch dea geczeug: her Jane von Siemdorf,
her Jane der Schench, her Gerung von NewnburcK her Dietreidi
der Schiver, her Chvnrai von Nuzdorf, Stephan der Chrigler,
Durinch von Seveld Der prief ist geben ze Wienne — Dren-
czehen hundert Jar, In dem vìer ynd zwaìnczigisten Jar darnacb an
sand Merteins tage.
E CbtHalarie ArHiiri III. M. 43. a.
Digitized by
Google
211
Die Urkunde bettimint den Werth der Htrk Silber «of 72 «grosse b5b-
ndseke Pfennisge*. Die Person des KSttfen bestimint die ntehfolgende Urkunde.
ccxm.
Propgt SUpkan kauft f&r den Pastauer Domherrn, MeUter Friedrich non
€l9ttwdkf einen Weingarten von Albreeht von Praunedorf.
Dst Klosterneuburg 27. December 1324.
Wìr Stephan von gots gnaden Probst %e Newnòureh wìr yer-
iehen — dai wir dem erbwn herren Maister Fridreichen von dem
Choivfeig Ckorherr ze Pasucaw gechauft haben einen weingarten vmb
seìn aygenbaAee guei ron dem erbern Bitter , herm Aìbrechten von
Praunstorf Ymh bondert Marcb Tnd rmb Sybeniehen marcb iStìges
silbers ie czwen ynd sibenezig grozz pehemiscber pbenning Tuer ain
Marebk, ynd derselb weingart der leit an dem Pwrch9tal vnd haizzet
der Lengenvelder, vnd iat Dritbalbs Jeucb, vnd da man alle Jar von
dient dem Gotsbaus ze Newnbarcb fvnf emmer percbreehtes vnd alle
den zebent der ron dem Yorgenanten weingarten chumpt, vnd ist gele*
gen ze necbst dem Hiemprecht, vnd zenechst Elblein dem Tuech-
beraiter Der prief Ì8t geben — Drevzehenhundert Jar, dar-
nacb in dem vier ynd zwainezigisten Jar an sand Johannes tag zu den
weinaebten.
E CkulBltrio ArdilTi m. hi 48. b.
CCXIV.
PropH Siephan hewiUigi dem Riiter Ulrich von Zietendorf die AhlMich-
keit dee Hofee «ti Krotendorf,
Dtt 1. Februar 1325.
Wir Stephan von Gotes genaden Brobst ze Newnìmreh verie-
hen — Daz der ersame Bitter, her Ulreich von Zistestorf vnd $ein
hauavrowe vrow Pendit fnd ir erben Yon dem hof, den si von yns
Tnd Yoo rnserm Gotshaus ze recbtem Purcbrecbt habent, der gelegen
ist %e CAro/tfiui^of/mit Secbstbalben leben vnd mit vier vnd zwainezich
Jeach acbkers, die darzu geborent, des wir allea recbter Purchherre
sein, Stifler vnd StSrer, da von si vns vnd vnserm Gotsbaus alle Jar
dienen svUen ze recbtem Purcbrecbt an sant Micbels tag dreu pbunt
zwelìf vnd drei Scbilling pbenning, allea wienner munzze wen aber
Digitized by
Google
212
der dìentt se dem rorgeoanfen tag nichl gedìenet wird , Dtx stì dea
neehsten tages tod in gepeiiert werden naeh dem geoiain Laudai-
recht Tnd aneh nach dein reeht, dai dai selb mser gotshaos hai an
anderm rnserro gnte» swa dai in dem Lande xe Óstreicb gelegen iat,
aoch haben wir freyen gewalt, vmò detuelben dienti ze phenden ao
ali ir wider rede, Tnd mit irem goetleicben willen, Tnd habeni audi
«t die genad van vn», $wa $i in dem Lande alt vii guUen vail «w-
demi, die anek vnterm €rOi$kau$ alee wol gelegen i$t, die eullen $i
ekoMfèn vnd eullen die g^en na^ de$ Ltmdee rechi, vnd ale guU
vail iti in dem Lande, vnd evUen aueh wòr die ver voi van in nemen
an ali wider rede, vnd dann iti der vargenant hafmk sampt dem
daz dar xu gekorei, ledkk van vn» vnd van vneerm Gatekaae, aUo
dai si Tna farbaa nicbt mer Ton dea le dieii baben, nocb ensoUen.
Dee aint geieug her Gerunek der Ckd, ker Dietreieh der
Sekieer, her Chvnrai der Nuzdarfer, Dvrùtch van MeurHng^
Johann» van Nvadùrf — Diaer prief ist geben — Dreocxeben bTo-
dert Jar In dem Umì Tnd awainczigiatem Jar an Tasors Trowen abent
le der Lieebt Messe.
S OhwtatarU iraUri m. M. 111. k.
Yor dem ithre 1340 miut der Ort Krotendorf, in dtt Amt Bierbenm geM-
rig, eingegtngeii teia, dt in dieeem itbre die Krotendorfer Breitea bereiU naeii
Zweatendorf geli5rt Untare Urfcande leigt une WA noek eìnen Hof daselbtt
■ut bedenteader Gleba.
ccxv.
SdUfdhi^tfiiM'IracfMle iu P«Uronai$reekiei der BarÌkol9màu»^Ma§iàUnem'
CapéOe bei der Eirehe 8i. MarHn «n ém8 8tift.
Dtt. Wien 13. Min 18SK.
In nomine Domini. Amen. Anno NatiTitatis eiosdem M* CCC* XX* V*
Xm. mensis Marcii Indiccione OetaTa, Pontifieatas Sanctissimi in
Cbrìsto patria et domini. Domini Jobannis pape XXII. anno nono. In
nostra, mei Tidelicet Npcolai de Eempniez , Clerici ifyenenei» djfo-
cesie, publici apoetolica auetoritate Noiarii, Patri Canonici brwten-
eie, Olomuceneie dyoceeie oc Johannie de Newnbwrga, Clerici paia-
vieneie dyoceeie PubUcorum audoriiate Imperiali Notariarum et
testinm snbserìptoram presencia constituti. Discreti Tiri, Beinhato
dictue Hnbenmaieter, Civie Wyenneneie et lucia, uxar ipeine, Chun-
radue didue Sybenhoz, Civie Newnbwrgeneie a parie CUmetraH,
Digitized by
Google
213
nec non Wy senio de Euchersfotf memores coodicionis humane, quam
semper bomana coniitatar fragìlitas, coi ab ipso rite principio mortis im-
perìum donatur, ob divine remuncracionis intuitam animarumque suarum
ae predecessorum saorom remediam seropiternum pure et simpliciter,
quoria pacto sea condicione remota, prò se et sais beredibus dederunl
ac donaverunt bonorabili viro, domino Stephano Preposiio Monatiern
Neunburgensis et suis saccessoribas yniTersis, ac Monasterìo Sancte
Marie ibidem iu9 patronatus Capelle in honore Sanciorum Bariholo-
mei apostoli et Sonde Marie Magdalene dedicate, ecclesie parochp-
ah Sancii Martini in Newnburga annexe cum juribas ynifersis
tenendam, et perpetuo possidendam, prout ipsi et predecessores
ipsoriiro tenaerunt et possidemnt, Dictumque ius patronatus in manus
Reverendi Patris • domini Mauricii Àbbaiis Monasterii Sancte Marie
Schoiorum in Wyenna ac predicti domini Stephani prepositi resigna-
mnt. omnique ìuri, quod eis, Tel eorum alterì, aut beredibus ipsorum
de Iure Tel facto posset competere, renunciarunt expresse, tali tamen
condicione adjecta, vt ipse preposOus, qui prò tempore fuerit, Sacer-
doiem ydoneum et discretum in prefata CapeUa instOuere debeai,
sUnque in necessariis providere, sic ut ipsa CapeUa roissa cottidiana,
prout ab eius fundacione est inolitum non fraudetur. Acta sunt bec
Anno, Mense, die, Indiccione predictis in Monasterio Sancte Marie
Schotorum in Wienna predicto presentibus bonorabilibus viris,
Dominis Mauricio, Abbate Schotorum, Henrico Decano Ttdnensi,
Gerungo milUe dicto Chol, Domino Oristano et Domino Chvnrado
in Eczenstorf et in Michelsteten ecclesiarum Rectoribus, Domino
Eartmano presbitero de Holabrvnna, Magistro Johanne, Eectore
ecclesie in Nux^la, Tkuringo de Màerlingen, Chunrado Chrannesti,
dvi Wyennensi, Theodorico dicto Chenphf, ac aliis pluribus fide
dignis testibus ad preraissa vocatb pariter et rogatis.
Et nos Mauricius Dei grada abbas monasterii Sancte Marie
Schoiorum, in Wyenna, Heinricus, Decanus Tulnensis, Gerungus
didus Chol, Thuringus de Mùerlingen, Chvnradus Chrannesti pre-
dicti ad pleniorem fidem et certitudinem predictorum Presens publi-
curo instrumentum Sigillis nostris appensis vna cum SigUlis Civium
predictorum videlicet Reinbotonis Hubenmaister , et Chvnradi
Sybenhozz, nec non sigillo Wysentonis predicti fecimus communirì.
Et ego Nycolaus de Kempnicz Clericus Mysnensis dyocesis,
publicos auctoritate apostolica Notarius, Omnibus et singulis predictis»
Digitized by
Google
214
Tidelicet resìgotcioni et renundacioiki Jorii Pitronatus diete Capelle,
ac aliU, prout saperìos serìpta rant, ?na eum predictìs Notarìis et
testibus presena interfai» et ea ad mandatum dietì domìni Stephani,
prepositi Neiroburgensis scrìpai, et in haiie pnblicam formam redegi,
meoqae solito sigDO consignaTi Rogatua.
Et ego Petru» de brwma, Canonicus ibidem, poblicas Imperiali
auetoritate Notarìos Supradictis omnibus et singnlis ete.
Et ego Johannes Alberti de NewnbwrgOf Clerìeus Fatar, djoe. etc
B CUrtaUrU AnUtÌ m. M. U. k.
Die Ctpelle dar HtOigra BartiMÌoirtM «ad MtgdtlMM hm der Stadtpfur-
kìrehe 8t Mtrtiii lu Klottarneabiirg wtr IMI foa dem Bitter Ulrich tob Kriiaa-
dorf erbtut and eìiie ewige Matte dtrìii gettiftet wordea. In der folgendea
Urkunde bettfttigt der Dideetanbitehof die Obertragosg dietet Pttrontttrechtet.
CCXVI.
Bi$ch»f Aibert ven Fbìmw hutétigt die 99rker§ékemde Sdkemkrnng.
Dtt. Wien 6. Aprii 1325.
Nos Albertus dei grada Pataviensis Episeopus Ad miTersorum
Yolumas noticiam per?enire, Quod constitutos in nostra preseneia
Venerabilis Stephanus prepositus Mon. Newnburgensis nobis humili-
ter Supplicavit, qaatenus dooacionem luris Patronatus Capette w
honore Sanctorum Bartkotomei apostoli* Sanete Marie Magdatene
dedicate* Ecclesie parroehiaU Sancii Martini in Newnburga amnexe
factam per discretos riroSt Reinbotonem Hubenmaister* Ctoem in
Wyenna, Luciam, uxorem ipsius et Chunradum Sybenkozz Civem
Newnburgensem a parte Claustrali, nee non Wisentonem de Rikers'
dorf sibi suisque successoribos omnibus, Ae eoelesie et Monasterìo
Sanete Marie ìbidem, de solita benignitate eonOrmare dignaremur,
Verum quìa dicti patroni, ad quos lus patronatus Supradictum pertine-
bat, prò se et omnibus ipsorum heredibus eidem luripatronatus in
roanìbus Tenerabilium Tirorum, MauricH AbbaHs Sckotorwn et
Stephani prepositi sepefati liberaliter et sino omni condieione renon-
ciarunt, Cedentes omni iuri, quod eia, ?el cuìlibet eonim de iure ?el
de facto in lurepatronatus competebat antedicto, In quo prepositum,
Suos successores et Monasterium suum Tolebant eia suecedere, et
iliud perpetuis temporibus tenere et paeifice possidere, prout hoc in
literis super omnibus premissis lucide confectis plenius ridimus conti-
neri. Peticionibus ergo prefati prepositi favorabiiiter inclinati dona-
Digitized by
Google
21»
eionem» Renoneciadonem et cessionem sapradictftm Ratificami^»
approbamua et presentis seriptì patrceioio coofirmamas. Sic tamen,
qnod predieta Capella debitis obsequiis, prout in ipsius fundadone
institatani est, aliqaatenus non fraadeter. In cuius rei testimonium
Preeentes fieri fecimos literas. Sigilli nostri appensione comroonitas.
Datum Wjfenne Anno Domini M* CCC« XXV* In crastino pasche
domini.
B Ckartalarto AnkM III. M. 44. a.
ccxvn.
Werner der Etmtìkedk 9ekenki dem SHfte einen Gelddiemt «m Nteder-
hoUabrmnn.
Dtt. 14. Aprii 1325.
Ich Wemher der Bunihock vnd ieh Àgnee $ein Hau^¥awe, wir
rergecben offenleich — daz wir geebauft baben, Dacz hem Marhar-
ten hem Albrehtee $an von Symdwrf^ rnd daei sdn erben mìt fur-
zicbt rerchauffet baben zwa Geaebart Aebkers, die gelegen sint in
Holebnmner velde in der sulcze, dem beschaiden manne Dietreichen
vofi Eaeelpaeh vnd eeiner Hauefrowen Elepeten, ynd im erben rmb
Siben pbunt wienner pbenning ynd die Aigenscbaft derselben
awaier Geoobart bab wir gegeben durch ynserr rnd alierr fnserr
TTdem sele wìUen auf ynser frowen alter hinez Neynburcb Cbloster-
balben also besebaidenleicb, daz der rorgenant Dietreieb ?on Hasel-
pacb rnd sdn baosfrowe Elspet , ynd ir erben, oder swer dacz goet
nacb Inne bat, fìirbaz alle iar dayon dienen an sant Gorgentag bincz
Neynburcb in daz Cbloster auf ynser frowen alter fur zins ynd fuer
ali stewer yier pbenning wienner mynzz Des sint gezeuch Her
Jane von Symdorf, Her Chvnrat, sein veter, her Gerunch der Chole,
Her Dietreich der Schiferà Michel von Symdorf, wisent von Bue-
keedorf, vnd ander erber Leni genuech, Der brief ist geben —
Dreuczebenhondert iar, darnach in dem fymf ynd zwainczigisten iar,
des nacbsten Syntages nacb den heiligen Ostern, Quasimodo geniti.
Oriff. P*rf . (a«p. V«i. Nr. 7. f»l. 29S.) Du 8i«^l MÌft eia aafrechtet Thicr ait ttekcadea
OhTM {•étt H4rMra). «Ì« M Haebar Tab. XI. a. ». UmMhriftt f 8 . WERHHEII . HVMTHOCH.
Die Urkunde leigt una iwei neue Glieder tua der Ftmìlie der Siemdorfer,
Albreeht and teinen Sohii Marqutrd.
Digitized by
Google
216
ccxvni-
Htrmtmm vmi <7r»Mmi veriamft et» iImi 8Hfte KUdememharg §Aèremdet
Lekim 9m IU§gendorf.
Da! 90. Aprii ISU.
loh Hermann von Grassawe Tod ìch Margret sein Hamfrawe,
wir rergechen — Daz wir — mit fuerzicht ?Dsers rechten lehens
zwaier leoben, die wir ze lechen ron dem Goteshaws ze Neunburch
baben ainez yerchauffet baben, daz gelegen isi ze Rekleinsfùrf te
nacbst der pulka — doro besebaiden manne Symon dem Téier rad
seiner hausflrowen Margreten — ymb acht ynd dreìzzich phunt
wienner pbenning, ?nd die selben lechenschaft des seiben lecbens
baben wir darcb Tosare md rnserr rodern sele willen gegeben auf
ynser frowen alter in daz Gotesbaas ze Neunburch chlosterhalben
also beacbaidenleicb, Daz der Torgenant Symon ynd aein banzyrow
Margret ynd ir erben — furbaz alle iar dayon dienen ynd geben sollen
ze recbtem purcbrecbt an sand GSrgen tag drizzicb pbenning wienner
roynzze bincz Neunborcb auf ynser frowen alter — Dar yber geben
wir — disen prief venigelten mii vnserm inngeL Mit den erbem
gezeugen. di bernacb geacbriben stent Ber Gerunch der ckol^ Her
Dietreich der Sehiver, her Chtinrad der Nuzdarfer, Dvrinch wm
Mewerlmg, Wisent von Ruetestorf ynd ander erber lewt genueeb.
Der prief ist geben — dreoczeben bundert iar In dem fomf ynd
zwainczigistem Jar dar nacb an sant pbilippes abent des heìligen
zwelfpoten.
•Orif. Perf. Dm raa4« Sicfcl, fai fclkcBWMba, kùft m P«rfiBMtMr«ifM. la 4r»ÌMki-
f«B 8ohild« eia Mkrif £«ttolU«r K»r^ ail sw«l la àtr Mittt asaaMBcabafcB^ca HaaAabM.
UBMhrift : t 8 . RERMAHI . DB . GRASAy.
fioekleinsdorf bt Roggendorf, K.O. M. B., 1 Stonde yon Pulktu, ein Pfiur-
dorf Ton 52 Hfiutern.
CCXIX.
Verneherung^rief SweikerM von Engergiorf uni $eme9 Eidawu àber em
Qui %u Tattendoif.
Dtt 17. September 1325.
Ich Sweiker von EngilprecMsdorf ynd icb Sweiihari von
Nartzendoff sein Àidem^ wir yeriechen an dìsem prief alien Leaten,
Daz vnser gnaediger Herre^ Brob$i Stephan ze NeunUrek cbrìegte
Digitized by
Google
217
wHmeiner Toekier vrSn GerdrmUen der DaeehèenpékkmnejmhdtiE
gkt dai» Tàetendorf, dai si i«eb Tom Im le leehen. dei iaeh der rorge-
ntnt Brobst Stephan, ei waer im rerraUen. Dee bai er sieb drrcb
TDseni wìllen, ynd dureb erber Lieat willen erpiten lazzen, daz er
der Torgenanten yron Gerdraoten gelicben bat, Tod im Cbinden, ah
daz Gotesbaasrebt Ut» mit sflieber beaebaidenbait, daz aie mit dem
Torgenanten gftt daz Taetendorf geborsam scbuln sein tmaeru Goies'
hausM Amtmann %e Neunb&reh mit alien sacben, ala ander ymbsae-
tzen in dem algen, rnd daz selbe gftt nindert yercbTmmern scbaln,
weder ioden, nocb Cbriaten, Denn swan der yorgeoant Brobst Stepban
daz selbe ghi iSsen wil, er oder ain ander Brobst, daz' scbain sey im
ze losen gewen nacb der erbem ymbesaetzen rat. Scbuin aacb sì di
aelben Lente in syiìeben wirden baben » daz ez ynserm Gotesbaus
erìiier sei ynd ynyerdarben beleiben. ScbAln aueb si dem Gotesbaus
dayon dienen ein balbes pbant pbenning alle iar an sand Micbelstag.
Ob airer si dez niebt entaeten, so bat sicb daz egenant gftt yeryallen
dem obgenanten Gotesbaus ze Neunbftrcb. Vnd daz disey redo staete
ynd ymzebroeben beleibe, des gib icb egenanter Sweiker ynd icb
Sweitbart» sein Aidem disen brief yersigelten mit ynsern Insigeln. —
Diser sacbe sint aucb getzeuge: Eer Chunrat der Nuxdorfer^ Her
Gerunek der CKoU her Dyetrekh der Schiver, Dùrinch von Metoer-
Img, wismi van Rbkerndorf — Der prief ist gewen — dreytzecben
byndert iar, dar nacb in dem fimf ynd zwaintzigistem Jar an sand
Lamprecbtes tag.
Orir. Perf. (ttp. ▼•!. Ifr. S. M. SST.) Dm 8Ì«rtl Swtlkcr't t«« Eay tlpr^ktoi^rf rcklt.
iMM SwtiiksN't TM NtrtMaivrC y«r kMdiMiffl, liMtt mh urtrtthrt M« i«hr« IMO.
ccxx.
INe Bammgmrtner verkamfkn dn Lehen *» OHendhoL
Dat. 26. December 1325.
Icb Weichari von Patmgarten, ynd Icb Hainreieh ynd Icb
Fridreieh sein paid syn, wir yerieben — Daz wir — ynsers recbten
aygens» Daz ynser getailtes guet gewesen ist, mit firzicbt yercbauft
baben ein leben dacz Ottental ze yeld ynd ze dorflT, da Symon des
Pàjfers nef auf gesezzen war Heinreichen dem Ladendorfer vnd
vrewn Gerdrauteny seiner hausvrovm, vnd alien im erben^ vnd
vrowm Wendelmueien^ des Póschen wUiben und alien irn erben, vnd
Digitized by
Google
218
Vìreiekemtdem Stevczer, vnd vraum Chvmgunden temer kamevrown
vnd alien im erben ymb Sybeo Tod fiertzich phunt wienner phen-
ning — md des seiben lebens bat Hainreich der Ladendorffer der
Yorgenant zu seiaer besToder gechauft Tod aergolten den hof da daz
selbe lehen in gebSrt, vnd aach Secbzehen Jeoeb dea seiben lebeos
ze yeld» ynd di aodern Seehzehen Jeuch des seiben lehens ze veld
babent gecbauft vnd yergoUen vrown Wendelmuet , vnd Vireich der
Steuzer di genanten ir iegleiches aeht Jeuch zu seiner besunder, vnd
auf dem forgenanteo guet di aygenschaft hab wìr gegeben durch
vnser vnd aller rnser Todern sei wìlleo auf vnser vrowen alter hincz
Newnburcb cblosterbaiben, Atso beschaidenleichen, Daz Hainreich
der Ladendorfer vnd vrow Wendelmuet, vnd Vlreich der Stevzer di
egenanteo, oder ir hausyrown, oder ir Erben, oder wer daz guet ìniie
bat, Soli dieneo alle Jar von iegleicher Jeuch des oftgenanten lebens
aio pheoDing, daz aind zwen vnd Dreizzich phenntng, vnd von dem
bof vier phenning besunderleich auf den vorgeschriben alter hincz.
Newabareh alle Jar an sand G eorge n lag fur zins vnd alle stewer.
Vnd daryber secz wir vns — ze rechtem scherm — fur vrown Gè-
draulen di Meczelpekchin ^ die meìn weichardes Tochter ÙU vnd
mein hainreicha vnd Fridreichs Swesiet^ ist — Der prief ist gege-
ben — Dreutzehea bundert Jar, Dar nacb in dem fvmf vnd zwainczi-
gisten Jar an Sand Stepbans tag.
E CkartaUrie Ar«klTÌ m. feL 10». k.
Oiteothal liegt im K. U. M. B. nordwfirU hinter Stetteldorf bei Winkelberg.
Wir ersehen den Umfang eioes Ganzlehens um diese Zeit mit 32 Joch.
zugleich tuch eio Bebpiel voq GnindUieiluDg.
CCXXI.
Ahìauhrief far die Stift$kireke «u KhHerneMburg.
Dat Rom 17. Min 1326.
Universis Christi fidelibus presentes literas inapecturis frater
Jacoòus, Dei grada Mothoniensis episcoptu, et frater Angelus^
eadem grada Sulcitanus episcoptu. Domini pape penitendariue^
et frater Stephanus eadem grada Veriensis episcopue salatemi in
domino sempiternam. Quoniam, vt ait Apostolus, omnes stabimus
ante tribunal Christi, recepturi, proat in corpore gessirous sire bonum,
sive malum, oportet nos Diem Messionis extreme misericordie operi-
Digitized by
Google
219
bus preyenire, ac eternonim intuita seminare in terris» quod reddente
domino coro multiplicato frueta recoUigere valeamas in ceHs, firmam
Apem fiduciamque tenentea , quoniam qui parce seminat, parce et
metet, et qai seminat in benedictionibus, de beoedictionibos et metet
Vitam eternam. Cum igitur ex parte dilectoram fiUorum noatrorum,
Gregarn, Petti et Theodorici dicti BurshaU de Nuwenhure nobia
fherit aapplicatum, ut omnibus venientibus ad Claustnim sancte Marie
Virgiaifl In Nuwenbure Patafiensis Dyocesis relimus indulgencias
exhibere» Nos — omnibus Tore penitentibus et confessis, qui rei que
predietum Tisitarerint Claustrum in ipsius festiritatibus , seu eciam
Natifitàtis domini, Cireumcisionìs, Bpiphanie, Resurreccionis, Ascen-
aionis» pentecostes Nec non in solempnitatibus beate Marie Virginia,
Beatomm Petri et Pauli, aliorumque Apostolorum et ewangeiistarum,
aanetì Johaonis baptiste, saneti Nicolai, sancti Stephani, sancti Lau-
rentii, saneti Martini, sancte Katerinne, sancte Margarete, sancte
Magdalene^ sancte Elisabet, in festo Corporis Christi, in dedicaeione
ecclesie, in festo omnium sanctorum , In die animarum et per eorum
octaraa, manusque porrexerint adiutrices Ad fabricam, luminaria seu
ornamenta ecclesie supradicte, rei qui corpus Cbristi secuti fùerint,
cum portatur infirmis, rei qui in serotina puUacùme fiei\% genibus
ter Are Maria dìxerint, quilibet nostrum XL dies de iniunctis eis
peniteneiis misericorditer in domino relaxarous. Dummodo Dyocesanus
prestet assensum. in cuius rei testimonium presentes literas fieri
fecimus, sigillorum nostrorum Appensione munitas. Datum Rome Anno
domini M* CCC* XXVI., Mensis Marcii die XVII. pontificatus domini
Johannis pape XXII. Anno eius decimo.
Nos Albertus dei grada Paiaviemi» Episcopus dictas indulgen-
cias Ratas habemus et gratas, quantum de iure efficacius possumus,
Ipsasque sub appensione nostri Sigilli confirmantes patrocinio buius
scripti. Datum Wtenne Anno Domini M* CCC* Vicesimo Sexto Xllll.
Knl. Maij.
Orif. P«rf. (B«p. Tal. Hr. 11. f*l. SI.) Aa ZwiralS4«a tm klaitr, r«th«r «ad wtittcr
Farb* btafea érti ovale 8i#ftl voa rolkca Watha. Oat «rata hai OaelKaa Eie. Oaacal. Tak. Vl^
a. SS, ^t tweita a. 14, iu «ritto Tab. V. ■. SI. Daa 8i«(al éf Pattaaar Biteliora Albert ia
gtlfcf Wtk» Uafi aa cìmm griMa StMeaflUaa «ad i«l daa aiaUaba. wia bai Daalliaa I. «.
T. fn. a. 68.
P. JobtDii XXII. httte ini J. 1319 (Rayoaldut ad h. a. n. 58) dea Gebraueh
dea dreìmaligeo Aye-llarìa-Lfiutena bewilligi; hier geschiehi io den stiftl. Urkun-
dell daron die erste ErwfthnuDg.
Digitized by
Google
220
ccxxn.
Hermann von Gro$$au verkauft ein halbeM Lehen %u Roggendarf «t
WàUker EkharéTM Sokn.
Dat 1. Mai 13M. _^ ^ ;^^
Icb Hermann f Hermannes BPn von Grassawe ynà ich Margret
$ein hauèfrawe wir vergechen offeiileich — daz wir — ?nsers rech-
tea halbez lechen, daz wir ne lechen von dem Goteshaus ze Neun-
burch gehabt haben daz gelegen ist ze Rekieinstorfze nachst Ruesch-
lein$ lechen des cherenpauches verchauffet haben — dem beschaiden
manne walthem ekhartes svn vnd seiner hausfrown kairein vnd irn
erben ymb secbczehen phunt wienner phenning — vnd die selben
lecbenschaft desselben halben lechens baben wir durcb vnser Tnd
vnaerr vodern sei willen gegeben auf vnser vrowen alter bincz Neun-
burcb chlostorhalben. Also beschaidenleicb, daz der vorgenant Wal-
ther Tnd sein bausvraw Katrei vnd ir erben — Sullen furbas alle iar
iftrleich da von dìenen an sant Gorgen tag fumfczehen phenning
wienner munzz ze recbtem Purchrecht — Dor vber — geben wir —
disen prief versigelten mit vnserm insigel. Des sint gezeuch I>ie
ersam Bitter her Jans von Stokcherawe. her Ott der ZendeL her
Ortlieb sein svn, her Gervnch der choL her Dietreich der »ehifer,
Dvrinch von Mawerling vnd ander erber leut genuech. Der prìef ist
geben — Dreuezehen hundert iar darnach in dem Sechs vnd swain-
czigistem iar an sant philippes tag.
Orìf . Perf. Dat rmJ* SÌ#ftl !■ fXUm WMks hi>ft n •imm PerfMMatolrt<a mmé
fieicht volUtiadif jca«B dea Vatcrs Hcraaaa T*a Oroaaaa Wt\m Jakrt ISSI (IV. S18).
Cfr. die Urfcuode rom 30. Aprii 1325.
CCXXUI.
NieUu von Ekreicluiorf revertirt dem Stipe die Binllinmg etnee eHftlkken
mit BewUligung dee Propetet Stephan den Juden vereetMten Leken».
Dat. 10. Mai 13tM.
Ich Nycla von Ekreichdorf vnd ich Margret, sein hamsvrawe
wir veriehen — daz vns nach pet der erber herre, Broòst Stephan
ze Newnburch geurlaubt hat, ain lehen zv versecten hinez den
Juden, daz da leit ze Ekreichdorf, Daz vnser Purchrecht ist. Mit
solcher beschaidenhait, Daz wir iz inner Jar$ friet wider iSeen^
Digitized by
Google
221
geschecb des nìcht, so srl der vorgenant Herre, Brobst Stepban oder
seva annewalt daz selb leben verebauffen mit ynseron gaetleicben
willen nacb der Tinbsezzen rat ainem Lant Sezen vnd ander nietnani.
Word der pbenninge ìcbt fber, Die stI man Tns wider chem — Der
prìef ìst geben — Drerzeben bmdert Jar, dar nacb in dem Secbs vnd
zirainczìgisteni iar an dem pbingst abent.
E ChartiUrìo KrMii IH. M. SS. k.
Die Urkonde ttiigi una Propst Stephan besorgt, dsM GnindbesiU nicht
la Itnge in jfiditchen Hinden Terbleibe.
Ekrmehsdorf (Cod. Trtd. n. 375.) iti ein la Grande gegfangener Ort in
der Nibe tod KrenistiitteD.
CCXXIV.
Lé^péld v&n Edam MemimwU den Wemgmien Piberttain tu Htdbbuu,
Dtl Klostemenbiirg 18. Juni 1326.
Icb LeupoU 9on Eàlam^ Purger ze Wienn vnd Ich EMet^ $em
kauivrow wìr vergeben — Daz dey Brber Herre Probet Stephan
vnd ker PérektoU der Techeni rnd der gemain dez Conventes vnser
rrawn Gotsbaus le Newnburcb — lazzen babent ma vnd ynsem
Erben ainen irr weingarten^ dez rìerdbalbs Jeucb ist ynd baizzet
der Piberetam mit sampt dem haus, daz dar ynder leit, ynd geborent
in ir Chelnampt, ron sant Mertens tag, der scbirest cbumt vber Nevn
ìtr le pawen vmb halben wein^ der in demeelben weingarten wirt.
Wùr Muin auch vnd vnser Erben den Weingarten Nevn Jar alle Jar
in dem Le$en alien den foein uessen balde vnsem wein vnd auch
den im^ der in dem egenanten weingarten wirt, wie iz beiaret, oder
wie der wein geret» so suln wir in fìir irn Tail geben iromer fAr zwen
Tnd drdzzicb Emmer frmf Marcb silbers, ie zwen vnd iibenczich
grazie Pehemiecher phenning fìtr ein iegleich March, darnacb za
den weinaebten an alle widerrede. Tetten wir dez nicbt, so suln si
dai selb gnet zebant nacb dem selben tage aaf rnsern sebaden nemen
ze Juden oder ze Cbristen. Wir suln ancb in ee cbunt tfin, wann wir
den Torgenanten weingarten lesen welien. So euln si irn poten haben
beg dem leeen vnd auch bey der Pres$e, Also daz der selb wein
geressent werde ze Gegenwurt rnd mit gewissen irr poten, die si
dar zo schaffent, Vnd suln aucb wir den vorgenanten weingarten der
Torgenanten Newn Jar in giltem zeitlicbem pawe baben. Tette wir
Digitized by
Google
222
dei nìehty Also dai seio rier erber manne Jcben so suln wir in ?er-
Tallen seìn, rnd allei dei Rechten entwert sein» dai wir haben sol-
den an den yorgenanten weingarten. Vnd dar yber — geben wir
io diaen brief vertigeU mU vnserm Imigel Tnd sìnt auch des gecieage :
her Jan$ von Simdarf, her Christan der Sluxzler, her Herman der
Schiver, Jacob der Chidner^ Peter der freisinger, — Der brief ist
geben ze Newnburch — dreueieben bundert iar, dar nacb in dem
Secbs ynd iwainigistem Jar an dem nSchsten Mitieben yor dem
Symwent tage.
B CkartaUrì* ArvUvi HI. feL M. a.
Hier erteheint in den ttifUichen Urkunden laertt die in ihren eiocelnen
Bedingungen intereMtnta Ringtbe Ton Weinglrten auf Rtlbbta. In ibnlicher
Weiseerhilt (Chtrt Areh. IH. 59. a.) .Herman der Syrfeier pnrger la
Wienn Tnd Alhait tein htatrrow ainen weingarten, des drithalb Joseh
istfbaiisetderChelnner, TndleitandemNuapergBenaehtt dem Lieekten
weingarten*, mit den Zeugen: herDietreieh der achÌTer, Cbriatan
der Sluziler, wisent Ton Rukersdorf, Jacob der Chelner, Peter
der rreiainger, dat in dem Sunibenttag 13t6.
ccxxv.
JfenMuni der ShrféUr^ BUrger sm IFten, kmufi V0n dem SHfte einen Weiih-
gartem %u Kaklenberg.
Dat Klostemeobnrg 20. Jnnì 1326.
Icb Herman der Sirfeier» Purger ze Wienn vnd lek Alkait»
$ein hauevrow wir yerieben — Dai der Erber Herre Proòsi Siepkan
tmd her PerchtoU der Teekent^ ynd die gemain dei Conyentes ynser
yrown Gotshaos le Newnburcb — hin geben ynd yerebauft baben
yns ynd ynsern erben ainen irr weingarten , des fymf yiertail sìod,
ynd baiiiet zink ynd leit le Chalnperge le necbst der Pevni, vnd
gehort in die Probetey vmb dritthalb hundert march eiiberSf ze
zwen vnd sibenczig grozzer Pehemischer phenning fior ein iegleieh
march, Also beschaidenleicb. Dai wir ynd ynser erben alle die leit,
ynd wir si dei egenanten Gntes nicbt gewert baben , So snln wir in
ynd irm Gotshaus yen den yorgenanten weingarten alle jar io drìn
zeiten dienen fymfczicb phunt phennninge wienner roiiniie, leben ynd
fymf Schillinge phenninge ynd Secbciehen pbunt an sant Miebelstag, ynd
zehen ynd fymf schillinge ynd Sechiehen phant le weihennacbten, ynd
lehen ynd fvmf schillinge ynd Secbciehen phunt an sant Jorigentage,
ynd swelhes tages wir den yorgenanten dienst le den egenanten drìn
Digitized by
Google
223
zeiten veraicien, Tod in ze reehter zeit nìeht geben, so salii si in le
hant darosch aof Tnsern schaden neideD ze Juden oder ze Christen*
Wir salo aach Tod Toser erben In ynd irm Gotshans alle lar in dem
lesen, swelhes tages wir den egenanten weingarten lesen wellen, ttr
zehent md ffr percbreeht geben ynd dienen neòen vieréange
9ilòer$, ie zwen md Siebenczieb grozzer Pebemiscber pbenninge fiir
der marcb. — Vnd sala aucb wir Ynd rnser erben Trei wal baben,
den Yorgenanten dienst abzeltsen ynd ze ebaufen, wann wir daz ge-
enden niiigen, ynd swelbes iars daz an vnsem staten ist so soln wir
dez selben diensts famf ynd zwanzieb pbant mil ein ander ablisen
ynd cbanfen ein iegleieb pbonl ymb iìunf mareb silbers immer zwen
ynd Siebenczieb grozzer Pebemiseber pbenninge fur die mareb, ynd
sollen wir si dez gntes in dem selben lar zwiseben welbennacbten
ynd dem yasehang wern Diser sacbe sind geczeage: ber Jan$
van Symdarf, Ckritian der SUuoiier^ her Earhmm von kolabrutme^
Maister Nida der pharrer xe Mflem, LeupoU ffon Eàlam — Der
brief ist gegeben ze Newtibureh — Dreyzeben bnndert Jar damacb
in dem Secbs ynd zwainezgisten Jar an dem necbsten yreytage yor
dem Synnwenl tage.
B ChMTtalwU kjnkM ni.Sf.fc.
So wio IrAhor Woiagirtoo ertehoiiieD, wolehe iaa Hoapitol, Kollonait,
Kanmeramt gobOrea, ertebeiat hier eiaor ìb der bestea Lago la Kableobcrf
gologoaer als rar Propttei geh5rig and wird mn den bohen Preit Ton 250 Mark
SQbor rerkanfL Die Sìemfeier besaasen inabeaondere bei Noaadorf fiele Wein-
girtoB. Cfr. Anbang Nr. m.
CCXXVI-
AkUg9MeffBr dU CmpOU im SHfte, im wdeker der SHfter Mmrkgrmf
LeepM ndU.
Dai Afigoon 15. Soptombor Ì3M.
Uniyersis sanete Matris ecclesìe filiis, ad qood Presontes Littore
penrenoint, Nos Miseracione diyina Roiianui Neepotensie Ardite^
pi$eopm$, Banifiteius Sulciianue episeopuB, Andreas Scardameneie
epiecopuèf Creraidu$ Cermen»u episcopui, f^raneUeu» Péru$òm$ o;^.»
GmUdmue Sagwmenei» ep$,^ Tkadeu$ CaffèneU eps., Bartholomems
Siguim ep$,t Denahu Àl$caUonen$i$ ep$ , GregoriuB ffeìtreneU ei
BeUcneneie eps.t Heynricui Lubieeneis epe. et SiepkanuM LM^
eetuie ep$. salutem in domino sempiternam. Pia mater ecclesia de
animarum salate sollicita deyocionem fideliam per qaedammanera
Digitized by
Google
224
spiritualìa, remissiones TÌdelicet et indulgencias invitare consuevit ad
debitum famiilatus honorem Deo et ^ui.^ cdui *:. Ìììi^^lJlj.ì m. :, Vt
quanto crebriua et devocius illuc confluìt populus Christìanus, assi-
duÌ8 salfatorìs graciam precibus implorando, tanta delictorum suorum
Teniam et gloriam regni celesti s co ns equi mcreatur eterna m. Cupien-
tes igitur, Tt CapeUa ntuaia in amòitu Monaèterii mncte Marie in
Neunlmrga, in qua quondam Marchio Austrie plus Leupoldm nomi-
natuM, eiusdem Monasterii fundaior, qui multis ibidem coruscai
miraculi$f e»t sepultus, congni is honoribus frequentetur, et a Cbristi
fidelibus iagiter Teneretur, Omnibus vere penitentibus et confessis
qai ad dictam Capellam in honore Dei et dicii Marchionis predicti
Manoèterii fìindaiorÌ8 in quintis feriis et in festis infra scriptis. vide-
licet: Natalia Domini, Circumcisionis, Epiphanie, Parasceves, Pasche.
Ascensionis, Pentecostes, Corpo rìs Christì, Invencionis et exaltacionis
sancte Crucis, In omnibus et singulìs festis beate Marie Virginis,
Nativitatis et Decollacionis beati Johannis baptiste, beatorum Petri et
Pauli Apostolorum, et omnium atiorum sanctorum apostolorum et
evvangeiistarum, sancti Michael is Archangelì, sanctorum Laurencii*
Stephani, Georgii et Clementis martirum, sanctorumque Martini,
Nichoiai, Augustini, Galli et Gregorii Confessorum, et beatorum Marie
Magdalene, Katerìne, Margarete, Agathe, Barbare, Gertrudis, Aflfre,
Vrsule et Vndecim millium Virginum et per octavaa dietarum feativi-
tatum Octavas habentium, singulisque diebus dominicis causa devoci-
onis, oracionis, aut peregrùiacionis accesserint, seu qui missis, predi-
cacionibus, matutinis, vesperis, aut aliis quibuscumque Officiis divinis
ibidem interfuerint, Nec non, qui ad fabricam. luminaria, ornamenta
aut quevis alia diete Capelle necessaria manus porrexerint adiutrices,
Vel qui in eorum testamentis, aut extra, aurum , argentum, vestimenta
vel alia caritativa subsidia eidem Capelle donaverint, legayerint, aut
donari vel legari procuraverint, Quocienscumque, quandocumque et
ubicumque premissa vel aliquid premissoruro devote fecerint, de
Omnipotentis Dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum
eius auctoritate confisi, Singuli nostrum Quadraginta dies indulgen-
ciarum de iniunctis eis penitencijs misericorditer in domino relaxa-
mus, Dummodo Diocesani voluntas ad id accesserit et consensus. In
cuius rei testimonium presentes iitteras sigillorum nostrorum jussimus
appensione munirì. Datum Avinione XV. die septembris Anno Domini
MCCCXXYI. EtPontificatus Domini Johannis pape XXIL anno Vndeeimo.
Digitized by
Google
225
Not quoque AUeriuè dei gr&eia PatafriemtU Epi$eapu$ snpr»-.
dlctM ÌDdalgendtSt quantum de iure efficaehie potsumust lUtas
habemus et grataa eonfinnantes eas nicbflominus Patrocinio buina
Serìptit nostri Sigilli appentione communitL Datum Wienne II. Non.
Aprilia Anno Domini M* CCC* Trìceaimo.
Orif. Potv. (Bey. Tal. Hr. 4S. f*!.. tT.) Di* hMdca ti«4 alt klmtr mmà c«lb«r FteW
§■■■»» im MnU 1— fctiafc» U tdgC Am aMpI 4m BrMMn. Dr«ia«ka «UMg*. MBfwd* 8l«f«L
Dm «net, itt BìmImCm Albtrt tm Pmmb, ia (•!&«■ WMh*. blaflM «ìmb PtrgaMwtitwIf— . IN*
tWifM ivMf tiai ìb r*lh*B Waeks, u4 biacM Um twdU kit TÌtrl* m («Ikta, 4m ftofte m4
•■■à— M Maan, Uaraaf vie4»r irvi aa (»l^a, twai aa klaaca aa4 4i« lattlaa twti aa galWa
ttH— ifcatw. Dia tiafal Uagaa ia 4m> Or4a«aff , la w*l«h«r 4U UrkwJa 4«r BitaMTa frvUal.
Kar ia varlHitaa, Baiarìali'a vaa LIW^ «iist àw BiaalMr aaf «iaaa Tkraaaaiaal » «alahar vaa awai
Lfvaa caUMal tHi^. Dar BraUaaWf BaalaB, Jia BlaaMCt Daaal aa4 8late alakaa, «a iMtaa
balaa kaiaaé «alar aiaaa Bafaa, ttar waMMM faraafciaJaaa aailita abfakiUat aia4. Oarai4
▼aa Carria kaiat var iaa aaf aiaaa Thraaa ailaaaiaa, Hm tapaa^aa Fapal, 4artWr alakt la
ciaaa Titenakal 4ia ML Jaaffraa bìI Jaa Jaaakiaia, ia aalaraa Tbaila taiftaM ate 4raiaakic«r
SaMM, Jaaaaa BatUaM varwisaàt aia4, Zwai Ikaliaba BaUMa araakaiaaa im Biafal flrafw'a vaa
Faltr*. Dar «atara Tkail à— Bakildaa aathlll claa Bia4a ait 4rai BlaMa. atva Baaaa. Dia Eirabaa-
Krrtn aaaaaa tlab la itm Blfìu ,»DfÌ cr«IÌa*S ErtMaakaf Baataa, dia BiMUfa BmìH», Praaa.
WilWlai, TteMiaa aaJ Bartkalaaiaa akar Mpratar." la tiafal Oraf^r'a vaa PaHra laataC «a
Vaaakriflf Dai atlpaalaliaaa Badia Oratia.
Hier erteheint laent die kirehliehe Verehrunf dea frommeB Stiftort Lbo-
pold wegea der lìelen an teiner Grtbttitte rargekommenen Wunder tob der
IdreUielieB B«h5rde gebilligt, uad die Wtllfthrt sa MÌnem Grabe begAnatigt
aad aafgBmBBtert Dìb CBpelle iat die aoeh gegeDwIrtig ab Crypta 8. Leopoldi
bekBBBte, ìb frObeater ZeH aaeb daa CapHel (Capitoliam) gBBBBDt, woria jetsl;
wie oraprfiBglieb, der b^Leopold rubi, Baebdem die apiter erbaote Leopolda-
eapelle ibrerBauflllìgkeit wegeo ìb dem letstea Jabneheate abgetragea werdea
amaate.
ccxxvn.
JVMrteft, RrtMèékèf va» aMlmr$, veHHki i€m Beiem liea m§ii9eken
€fru$$e$ emen AihuB.
Dai Salzbarg 29. Norember 13M.
Fridericuà Dei grada sancte Sahburgeime Eecleeie Arekie^
piecopueApo8iolieeSedi$Legatu» VniTersis presentes litteras inspee-
turìfl salutem in omnium salvatore. Cupientes Cbristi fideles quibusdam
muneribus illectÌTÌs, indulgenciis yidelìeet et remissionibus pecca-
torum ad pietatis opera invitare , quo reddantur divine gracie apeio-
res. Omnibus vere penitentibus et confesais, qui audiio trine sono
Campane eeneueio feri in crepueculo noetie in Ecclesia Nivnbur-
gensi ordinis saneti Augustini Pataviensis Dyocesis prò dieenda
eahitaeione angelica ad laudem et gloriam beate Marie Vùrginie
ghrioMe eandem aalutacionem, videlìeet Ave maria ter devote et
reverenter dixerint de omnipotentis Dei misericordia et beatorum
nv. 1*
Digitized by
Google
226
Apostolorum eius Petrì et Paoli confisi suffrtgiis Qaadraginta dies de
inionctis sibi penitenciis relaxamiis. In enius rei testimoniom presentea
concediroas litteras , sigilli nostri appensione manitas. Datum SaU-
burge DI. Kal. Decembris Anno Domìni Millesimo CCC** Vieesimo Seito.
Orir. Pcrr. (a*p. vtl. Nr.9.f«l. tO.) Aa •!■«■ PerguiraMnifM ktefft *m» %%m ìtkn IS19
(II. 180) kMehri«bM« %\t%»\ àw ErtbÌMhoft Friedrich.
Eio«n gleicbeo Ablass lur Befftrdeniiig dea «DgiiteheD GniM-G«b€Ì«t
eriheilte tuch Albert, Bischof vod Passtu , der StifUkirche. Dat. St PSIten,
18. Daeember 1326. (Rep. Vai Nr. 10. fol. 21.)
ccxxvm.
Hermann der Wegh&uhtel, Bmder^ kauft von dem Frauenkhtter St. Mm§-
dalena die vr dem 8ckotten(hore liegende Bad»iuhe.
Dat Wlen 30. Noveinber 1326.
Ich Herman der Weghaebtel der Pader ?nd ich Diemùt tem
hausvrowe wir vergehen — Das wir vns vnd ?nsern erben gechaufl
haben wider die erbem Geiàtleichen vrowen Sweater hilien zu den
zeiien Priarinne vnd die Samnunge gemain der vrowen Chloeter
datz Sand Marien Magdalen vor SchoHen tor %e wienne ein Pud--
ttuben, dev da leit da selbens vor Schotten tor auf deni miste
gegen der Neufenpurger hof vber i - /// hofstat %e naehst da pei
Yrob zehen pbunt wienner phenninge geltes purchreehtes die wir ma
ynser erben — den egenanten Trown — do von dienen suln alle iar
zu drin zeiten — Ez ist auch daz aller naecbst purebrecht aller iir-
leicben ze dienen nacb den achtzicb wienner phennìngen, die man Ton
derselben Padstuben vnd Ton der hofstat alle iar dient an sant
Michela tage Denn erbem herren Api MorUzen vnd seinem Chioster
datz den Schotten ze wienne ze rechtem Gruntrecht — vnd baben
auch wir — vns verlubt, — das wir auf die egenanten hofstat
paun suln ein Gadem fìir fìtere — von sant Michels tage der schìrist
chumt, vber ein iar — Vnd wand wir nicht aigens insigils haben
$0 geben wir in disen prief — versigilt mit vnsen Grunt herren
inèigil — vnd mit hem Jorgen insigil an dem Chienmarchte —
Der prief ist geben ze Wienne — drentzehen hundert iar in dem
Sechs vnd zwainzigisten Jar dar nacb an sant Andrea Tage.
Orìf. Perf. Die Sie^l hlsfea «■ Perpacatotrcifea. Die «nt« iti raa fr<M«rpr Fara,
liaglicb. ia felkea Waebt. Oer Abt aiehl ia PMUfealklei4c, *U tLMkU aefa— * •rli*bM, ia
der Linken dea HirteatUb baltead. f 8 . MATRICII . OBI . GB . ASBIS . ECCIE . 8CE . MABIB .
SCOTORm . WIENNE. Dai iweiU Siegel, teobseckif . la gtìhtm Waaht, aaift ciac tlaaa
ia dreieckifea Schilde. f 8 . OEOBII . riLli . ANDB.
Cfr. die Urkuode vom 13. October 1324. (N. 211.)
Digitized by
Google
227
Im J. 131(6 am nichaten PfimUg Tor PhiogtteD erecheint Valtein der
Radei, Aawalt dea Kloatert Maria Magdalena, vor Heiarìch dem Puechreler,
AoitmanD uDd Pfleger der Schotten, uad klagt gegen dea Besitzer dieser Bad-
atobe wegen 3 Pfd. 80 Pfennig rersessenen Pargrechtes , worauf dem Kloster
die Badatube mgetprochen und eingeantwortet wird, ungeachtet der geistleich
farat Abt Ciemeiit tod dea Scbotten eia Pfìiiid Bargreebt and Eltbeth, Her-
maa dea Wegbiupleia Toehter, aueb ein Pfond darauf su Rechi haben . . 1307
eraebeint urkundlich Schweater Margret die Schawerbeckhin» Maisterinn dacs
•and Jaeob auf der HQlben.
Naeh 1400 erscheinen ron dieaeoi and dem gleìehen OrdenahauteSt Jacob
aaf der Hfilben arkandlìeh:
I486, pbinestag iiteh Aacenaio. Soaanna Tori , Nonne ra St. Jacob aaf
der HAibeo.
1463. Montag ror Aacenaio (16. Mai). Sweater Susanna Torlin Haisterin
dea frawenebloatert so aand Maria Magdalen ror Schottentor, und ihre obriste
gaiatliche Mutter, Sweater Petronella Poklin, Maiaterìnn des frawencblosters
sa aand Jacob aof der Hùlben (letsiere eraebeint in dieter Wfirde tchon im
J. 1439).
1470. Lucia, Nonne zu St. Jacob (25. Aug.).
1480. Sw. Creacencia Maisterinn dea frawencblosters dai sand Jacob
aaf der HSlbea.
1510. phincztag ror h. LeopoK (14. Not.). Magdalena Stedelmann,
Maiaierin sa sand Maria Magdalen ror Scbottentor.
1559. 2. Jan. Pignosa Vogtìa, Maisterinn des Junchfrawenklosters se
saad Jacob.
CCXXIX.
Bertìkm, Kimrad de$ DomieeUeif^M WUwe, $ckenkt dem Stifte einen Wein-
§arten mit dem Vorbehalte de» leben$làngUehen Genuuet,
Dai. 5. Aprii 1327.
Ich Michel der Symdorfer, zv den zeiten amptman des Got-
kau$ %e Nevnbwrch rergich — daz die erber vrowe rro PerickU
de9 Sèligen Chvnrates des Domiceller wUibe hat wedacht ynd
vetracht die lieb, die ir Yorgenanter Wirt hat gehabt, da er dan-
noeh lebt, xy meinen Herren, den ChSrherren ze Neynburch, als
er iz mit dem Wericheo bat erzaiget, vnd hat auch dar vber wetracht
die gnad ynd die lieb, die mein Herren hin wider gen ir ynd gein
bea freynten habeot, daz auch sey wol habent erzaiget, ynd hat
Reeht yod Redleichen ze yordrest durich Got vnd ynser yrowen ze
eren • vnd ir Sei ze trSst ynd ze hail mit guter gunst ir erben ynd
alter ir freynt — geben dem yorgenanten ynser yrowen Gothaus ze
Nembiirch ireo weingarien, der da leit auf der Laimgrueb dez ein
15 •
Digitized by
Google
228
balbei Jeoeb ist — Aoeh habeot mefii Torgenanten Rerreo dir gnmi
ir hin widergetan, Tnd habent ir deD Selben weingarten geliben Tod
lassen nir se iren tageo — md ven si mit dem lebeo Ut Ter-
•cbaideò» wen dai gesebicht Tor dem Leaen» so sol mein berre, der
Proba! se Nembareb balben veio aos dem SelboD veingarteo
Demen, Tnd ir naebst erben den andern halben wein. Vnd ist fur
basderSelbWeiogart dem Gotshaus ze Nembarch ewichleichen ge-
TaUen aa alleo Cbrìeg md wider red ledich warden. — Vnd dar
Tber gìb ieb dem Gotsbaos ze Nemburch dìsen prìef zy eìner ebigen
Sieberbaìt verngèlt mk meinem Insigel, vnd mit Chri$tans des
SlwUer òuigel, vndmk Geàharteg in Sigei des alien Richier, vnd
mk Sffnunu, ieinei Svnes in Sigei. Der prief ist geben — Drev-
sehenbmdert iar io dem Sibeo und zwainczigìsteo ìar an dem
palloitafe.
Orif. P«rf. (Uaf. WH. Wr. •». fol. tti^ nmi CbarUl. IH. 89. b. Tttr UeUc Sitati a* Pcrg*-
■MMrciim. Dm «Mto, ènUMf, Michael'* tob Siendorf ttigt tweì Biadt», wi» jeae* àn !6k»*
Ina VM ▼•!«« W Bak«r 1. Vm. m. 8. Di« ibri^en dr«i timi rud. f . 8 . CHU9TAKI iil ihalìek
J«MM àm Ott» Oratacr W DmU. be. G«a. Tib. Zìi. m. lU aid eathllt •»•« BalkM, tber wcieb»
vi«r Dr«ÌMb« fcinwtotfc— , 4«rM g •■etatebaftliebc Btiii di« «ber* Liaie dea Balkraa bi14ct. Dm*
Sfafd e«Uwi*« fM St. IfartiB, wdakar 1318 dai BiehttraBi bekiaideto, warda icbM kbk J, 191«
(R. iTf) iMafcrittaa. DìcmUm l^bUnc ; ebnaebt Sin OH . FILITS .GEBBikBDI.
ccxxx.
Der KU9UmaAmr§er 8imitriMer, Simon von 8t Martin, hezem^, eoa
Ktmigmmde, de§ Vaigen Wiiwe, ikr Urfahr$reéhi demSHfte verkauft hot,
D«t 24. Aprii 1327.
Ieb Syman xeden zeUen Biehter rnd wìr der Rat mit sampt
der gemain der Porger hie te Neunburch VerieheD, — daz Vre.
CkumgmHt Jan$en de$ Verigen WUib, dem Got gnade — verchaafl
bat aUez das reebt, das si ynd ir wirt Jans an dem Urvar vnd an
dem gewaUigen $ekefè bie ze Neunburch (gebabt babent) dem
erbem berren, Brobet Stephen Umb f\'mf rnd zwainczig phunt, Vnd
Vmb sibeo sibeoesig pbeoning Wienner Munsze, der Brobst Stepban
Jansen dem Verigen md sein bausTrawen Vren Chunigfinden siben-
seefaen pbnnde Tnd sibeo Tnd siebenczìch pbenning pej Jansen
Lebentigen tagen gewert bat, die sì mit gesampter hant rerzertt
bavent, Darnaeb bat er Vren Cbonigunden, Tnd ir pede Tahter
Eatrejfn Vnd EUpeten der aebt phunde gandeìch gewert — —
Des geben wir — disen prief zo et ne wore zeug ?ersige1ten mit
Toser 8tat Insigel. Der prief ist geben nacb Cbrìstes gepurt dreii-
Digitized by
Google
229
lelMii huodert Jar darnach in dem siben rad iwaiosigisteo Jar ao
itnd Georìgeo tag.
Oriff. Pwf . (Fra*. S. Rr. Ili) «mI GUrUL Ar«k. ni. lOt. k. Dm Sitf*! bt •kg«kiM«t ktl
■mIìmIw Im«mm Artk. CumfU. VA. XXTI. a. S. D«r ttaitriehltr SIbm ktaat «ekM la
Jakn lSSS(lf S«t) tw. .
CCXXXI.
FrUdrUk, BrMiekùfvan 8ai»burg, heneugt, da$$ der Ptt$9auer D^mherr
Frieérkk V0n GMw$ih dem SHfte KU^emétihmrg $einen Weingarten %u
KaMenktrg verhanft kat,
Dtt Wien 3. NoTember 13tt8.
No8 FridericHS Dei grada Bande Salzburgensis Ecclesie
Àrekiepiicopus apostoliee Sedis Legatu» Confitemur et constare
Tolomos miyersìa presentes Htteras inspectnrìs. Quod dilectus in
Cbrìsto Magi$ter Fridericus de Chótwico, familiaris noster, Dodor
Deereiarunu Canomctu Pataniensis et Plebanus de Pela in nostri
preseneia vendidit, tradidit et assignavit Dilecto in Christo Stephano
prepasUo Monasteri! Neynburgensis ordìnis sanctì Augnstìni PataTien-
sis Diocesis ementi rice et nomine Monasteri! sui vineam suam, que
▼ocatur Lengvelder sUam in monte Calvo prope Pevntam eiusdem
prepositi prò Centnm viginti marcia argenti puri wiennensis ponderis
et idem Magister Fridericus confessus est coram nobis, se habuisse,
et eorporaliter recepisse a diete proposito pccuniam supradictam
et remmciavit expresse excepcioni non numerate^ non solute, non
hahUe pecunie, nec non doli et instrwnenti et omni auxilio, quo
centra premissa se posset iurare quomodolibet, rei tueri, In cuìus rei
testimoniuro et certitudinem pleniorem presentes mandarimus fieri
litteras. Sigilli nostri appensione munitas. Datum Wienne Ttt, Nonn.
NoTembris Anno Domìni Millesimo CCC** Vicesimo Octavo.
Et ego Magister Fridericus predictus premi ssis omnibus assen-
no, et in testimonium me presentibus subscribo et sigillum meum
proprium eis appendo. Datum loco , anno et die premissis.
Orir r«rf. (Rcp. Ttt. Ifr. 8. fol. fT4) «ad Archiv. Cbartolar. m. 44. a. Aa PtrgaaieaU
mnUam hiafca ài» kaàaaalaa titfal éta Bnbiaabarca a4 4m Maglatan PrìtMdi; 4arUtst«rt altftll
aidit, wit « Jakrc 1St4 (N. t06), ia rothta , aaaiara ia ftlbea Waeha.
Die Urkunde ist in Wien auegestellt. Vermuthlich weilte Erzbischof
Friedrich dAtelbtt, um dem KOnige Friedrich die traurìge Lage seinet Landet,
io welchas Ludwig der Baier, erbittert durch den pfipstlichen Urtheilstpruch,
eiagefialleo war and im TeriotaeDeo Jahre tich Tit(maning*t beinfiehtigt batte,
TorMttalleft und Hilfe lu suchen (Hantits, Germ. Sacra T. II. p. 44S. d . YIL)
Digitized by
Google
2S0
ccxxxn.
Prpptt Siepkun umd éUu CupUM 9m Klo9Ìemeubmr§ hutétigem «fuf «rvvct-
tem dem Pa»$mmer Cmpiiel die Zekenifreiheii teiner Wem§érfen, una regeim
io» Bergreeht.
Dtt Klotterneuburg 18. Januar 1329.
Ad perpetuaro rei memoriam. Nos Stephanus divina mimerà^
dame Prepo$iiu$ , Nicolau» ^Becanui , Totnsque conrentus Monasterii
sancte Mane in Newnbnrga Canonicoram regalariom ordinis aanctì
Augustini PataT. Dioc. Ad^ertentes et animo sollicite considera ntes,
Quod Venerabiles in Chrìsto Tiri , Domini ac confratres nostri Karia-
8imi, Prepositus, Decanus, Totumque Capitulam ecclesie Patavieo-
sis nobis et Monasterio nostro multas promociones, gracias et cari-
tativa opera exhibuerunt, et imposterum exhibere, seo impeodere
promiserunt. Nos tam piorum beneficiorum ab eia acceptomm, et in
futuro accipiendorum nec ingrati , nec immemores existere cupientea,
ipsis Dominis et confratribus nostris predictb cum remìssionibus et
relaxacionibus deciroarum nobis de yineis infra scriptis debitarum,
yidelicet tribus iugeribus in Weingraben, de dimidio iugere in Mii-
terpewrU^ et de uno iugere et dimidio in GebUnkhy eia dadom
antea factis de Novo donamus, et liberaliter de omnium nostroai
Yoluntate et consensu donarìmus quandam partem vinee nostre diete
Slussler, que alio nomine longa vinea nuncupatur, cuidam ipsorum
yinee annexam, que Harrer rolgariter appellator, Reiaxantes eia
perpetuo decimas, quas et Monasterio nostro de dieta parte rinee,
et nobis, nec non de quadam alia eorum rinea, dieta Màdinch ad eoa
nuper devoluta annuo solvere tenentur, Jus vero montanum, qaod
Perikrecbt dicitur, sic daximus moderandum videlicet quod Celle-
rarius aut Procuratur eorum in talibus vindemiarum tempore dare
debebit prò iure montano nobis et Monasterio nostro de predietia
vineis debito prò qualibet vrna Quinquaginta denarios Wiennensis
monete, quarum tunc est V8U9, aut vinuro, quod sicut prò iore
montano dari conswe^it, quod illorum dominis nostris predictis aut
sibi plus videbìtur expedire. Addicientes nicbilominus , quod ai pre-
dictarum eorum vinearum ad quascumque alias personaa qoociuiM|iie
modo devolvi contigerit, quod tunc in eiadem omnibus Jnribua noatria
gaudere debemus et volumus, quìbus in eis a presentis donacionis
Digitized by
Google
231
tempore gaodebamus. Io cdus rei testìmomuin ipsis preseotet oostru
dediroas litteras Sigillomm nostroram munimiae roboratas. Datum
Newnhurge Addo Domioi Millesimo Trecentesimo rieesimo dodo in
die beate Brisce VirgiDÌs.
B Cbartalari* AtoUtì IT. M. 1C7. a.
Die tchon fruher dem Capitel za Pastau Terliehene ZeheDtfreiheit gewis-
•er WeingSrten ttamint aus dem Jahre 1307, hier wird aie erweitert aua Dank-
barkeit fOr die mit Kloaterneuburg im Jahre i327 eìngegangene Yerbiiiderang.
Oer in der Urkuode aU Deebant erseheioende Nikolaua iat der unmittel-
bare Nachfolger Bertold*8 in dieaer WQrde, welcher am 13. September 1327
Teratorbeo war, laat dea Todienbuchea : Id.Sept. MCCC<^ XXVIL Berehtoldas
Deeanua Presb. et Canonicaa , frater Doster.
CCXXXffl.
K^nrad der Kròpfel he%eugt dem let%ten WUlem Konrad'$, UehharVè
Sohne* von Oròning,
Dai 2, Febraar 1329.
Ich Chunrat Chrephel vnd ieh Margret sein hautvrowe TDd
FDser erboD wir veriehen — Daz Chdnrat, Liephart$ svn mem
gweher vod Perieht sein hausvrowe rnd Vlreich der achuler tr
polder chini habeD gestifl ynd geschaffet ainen ebigen Jartach —
mit eiDem pbuot wieDDer phenoig, do maD alle iar ym chauffeD sol
an sant Nyclas tag prSt, fleicbs rad wein dem Pharrer von der
HeUigemtai — Tod deoselbeD Jar tach sol icb — begoD yod eioem
veÌDgartoD — leit da% ToblUk aufden seczen — TDd ìst eÌD halbes
Jeach, diDet zwen emmer weins ynd drei helbling ze Percbrecbt
den Gei$ileichen vrowen hine» Tuln in daz chloster, se? habeot
auch gesebaffet aaf doDselboD weìngarteo eio balbez Pbuot geltes
deraeiben MAdzz — Junchvrowen Eairein irer paider tochter hiniz
Tidn in daz e genani vrowen chlo9ter, daz mao ir alle iar dioDen
sol Tocz an im tod. — Dar yber geb wir disen prief versigelten mit
vn$er$ perehherren insigel Engelprechtes von TobUch ze den Zeiten
Phleger vnd perchmaister der oft genanten Geistleichen vrowen
von Tvìn in dem ckloster vnd mit hem Walthers Insigel ze den
zeiten Pharrer datz der Heiligensiat, — Dies siod auch gezeug
Wolfhart der Lawrein von Grinczingen, Marchart Laurein aein
pruder, vnd Paul vnd Eberhart von Grinczinge vnd aoder frumm
Digitized by
Google
2S2
leat genuech. — Der prief ist gegeben — dreuzehen hundert Jar,
darnach io dem naun vnd zwainczigistem Jar an mser yrowen tag ze
der Liechtmeste.
Orif. PtTf. Kmai« ia gttbei Waclit gcdrflekte St*gt\ •■ PcryancaUtreifea. Du «rate nit
4tr UBtebrifl f 8 . ENGELBEITI . O . PRV?!?! leift «iaen dreieekifto wi^rsebi ffthriltra Sekild,
is •WrtB Ptlit 4«Mtll»«a iwd ait dm Rilekeii ^^«ii «ìnander gekehrte LAwfa (t). Das iwrtU Sit-
rel iat «kUar f • 8 • WALTHEBl . CANONICI . NE VB0R6E . ECCE ., oad eatàatt di* h«lUr« J«ar<^a
■•r eiacB PcUter •iUea«l , «t ter reebUi Haod dat at«hriidt ieiakiad halt*ad, BBt«rMb Wtrt
i«r Plkrrcr ■>/ 4cb Kaita liefead.
CCXXXIV.
MMadiHm Tri^utwmkel verkauft ein Lehen %u En%er$dorftm K&lomamt
von Enzendorf.
Dat Wien 9. Aprii 1329.
Ich Michel von TriweBwinchel vnd Ich Margret sein Swester,
wir yeriehen — Daz der erber man, Choìman von Enczeinètorf
vnder dem Pusenperge rnd sein erben ton vns ze rechtem lehen
haben gehabt ein lehen , daz da leit da selbens ze Enczeinstorf —
Die aygenschaft des selben gutes haben wir — verchauft vnd geben
— ymb vier phunt wienner phenning — dem rorgenanten Cholmanne
vnd seiner hauBvrowen, vron Jetden — vnd wan mein swester
Margret noch nicht vogtpaer ist, do von sv sezze ich mich — te
rechtem gewer md scherra — so lange, unez daz mein Swester
Margret vogtper wird, vnd sich der aygenschaft des egenanten
gutes genczieich verczeicht vnd pestaetiget nach des Landes recht
ze Osterreich, vnd gib in dar vber disen prief — persigelt mit
melnem Inngel vnd mie herrn Fridreichs insigil von Aczenpruck
— Diser prief ist geben ze Wienne — Drevtzehen hundert Jar in
dem Nevn vnd zwainczigistem iar darnach des naechsten Svnntages
ver dem Palm tage.
CUHal. AnUri m. fot. ItT. a.
Kolomann uad Judith ron Ensertdorf tind die Stifter der Cepelle, jettt
Pfarrkirche tu Laog-EnEersdorf. Fischer II. 354 seqq.
ccxxxv.
Bitchof Albert von Pauau giht Propit Stephan die VéUmaeki nmr Durck-
fahrung de» Statute$ vom Jahre ISSO^da» Chùrfrauetuiift heireffend,
Dat Passau 20. Febniar 1330.
Albertus dei gracia Pataviensis episcapua venerabili Siephtmo
prepo8Ìio Man, Newnburgetisis Can. Reg. Ord. s. Aog. nostre dyo-
Digitized by
Google
233
eesis Salotem et sineere rdaiitatù affectiini. Pro parte tua coram
•obis propoaitum extitit, qood in Monasterìo Monialimn in Newn-
borga Care tue subieetaruro vltra statutum nmneriim iurameoto fir*
matum ae feliela recordaeiooU qaoodam domioi Wemkardi prede"
eenarU noetri anetorìtate Tallatimi, Certe penane in prebeniarioB»
tvm obatante statuto bainsmodi in Conventoalea recipi non poterant,
ad Ì9tparhma$ primdpum et aUarum potenhaa im$ianeia$ nad
reeepée. Ex qnarom diapari rito erga profesaas nonnulla in Conventu
predieto seandala yeatilantur. Que quum abolere desideraa, de eir»
eumapeceione tua plenam in domino fidudam babentea. Ubi auetori-
tatem noatram eirea statutum predictnm et alia ipsum eontingeneia
eoramittimus, li iuxta eonseieneiam tuam adbibito peritorum Consilio
fiieere riee nostra yaleas, quod Monasterio predieto putareris in
predietis profuturum. Datum Ptàwm x. Kal. Marcii.
Cliwt. AnUvi in. M. IM. k.
Cf«r. Urkude 114 oid Urkirade 2M.
CCXXXVI.
BwA^fAOtH vùn Pmm» heiiàii§i dtt$ StmHU SUf^ktmt mmi de» CafritèU
9§n KioMiememhmrg, hetreffend dem Pertonalitund d€$ Ckorfrmm^niHfUt
doBélUt
Dai. PiMao 27. Febniar 1330.
In nomine domìni . Amen . Nos Alberhu dei grada PaiatieH'
$i$ Epiecoput ad perpetuam rei memoriam. Attendentes , quod effre-
nata personarum numerositas in ecdesiis instituta , presertim talium,
que sub habitu et professione disparibus sociantur, ipsarum facul-
tates exbaurit, racioni non congruìt» seandala generat et induciti
Statutum infrascriptum de nostro beneplacito et eonsensu ex causis
premissis statutum auctoritate ordinaria et ex eerta sciencia con-
firmamus , Mandantes nicbìlominus preposito N. Decano totique Con-
Tentni, ac singularibus personis Monasterii Newnburgensis cuiuscum*
que eondicionis aut status existant sub pena suspensionis ab ingressu
ecclesie, quam ultra penam periurii monicìone premissa in contra-
facientes ferimus in hiis scriptis, Quatenus ipsum statutum de Tcrbo
ad verbum obserrent, nec centra ipsum, Tel eius mentem directe
Tel indirecte per se, rei alium, aut alios sub quocumque colore aut
modo Tcniant tUo modo. Tener autem statuti predicti talis est: In
nomine domini. Amen. Nos Stephanus, mÌ9eracione divina prepo-
Digitized by
Google
234
tiius, Nyeolaus Deeamu^ Totofqoe CoDTentot Monasterii sanete
Marie Newnburge Ordiois aancti Auguatini Canonicorom Regnlarìuni
Patanenaia dyoeeaia inaimul conatitati. Adrerteotea, qood prapter
impatiuniiaièm petencium prò recipietidù Monialibus coltidie et
Continue nos faiiganciumt numerus sororum seu Sanctìmonia-
lium Doatrarum longe yltra primeram ìnstìtucionem earum adeo est
effrenatua, quod tante multitudÌDÌ providere non sufficimus in Testi-
bua et expeoaia, ymmo quod mimerum nostrum et fratrum nostromm
propter ÌDopiam cogìmur coartare, maxime dum hospUum et extra-
nearum fupervenieneium necessitati tota die vltra morem et modum
no8 providere oporteat supra vires, Nos volentes nostre quieti
proTidere, ei Monasterii nostri obviare mine, Statuimus hoc decreto
imperpetuum ralituro, vt collegium Sanctimonialium nostrarum
vsque ad Triginta duarum personarum numerum ascendati et
metam seu numerum huiusmodi non excedat. Juramus ergo ad
aancta Dei ewangelia, quod huiusmodi Statutum invìolabiliter obser-
vabimus, nec aliquam Monialem ex nunc in aniea eligemus rei
recipiemus, nisì ad racantem preberidara per mortem vnius Monialta
de numero supradicto» et si per quemquam peticiones nobis porrigi
contigerit Tel Mandar!, n actenus exstitit attemptatum, vt aliquam,
Tel aliquas feminaa. cuiu&cumque status aui condicionis existat rei
exìstant, non in Sanctimoniales Tel professas, sed in prebendarias
Tel porcionarias asaumerenius , donec prebenda vel porcio vacet intra
numerum sic statutum, Juravìmus predicto modo, videlieet ad sancta
Dei ewangelia, peticionem huiusmodi Tel alìam sub quacumque forma
Terborum conceptam, per quam ne dum contra verba, sed eciam
centra mentem presentis nostri statuti directe Tel indìrecte quomo-
dolibet Teniretur, per nos aliquatenus non admitti. Ad cuius statuti
obserTancìam successorea nostroa et poateroa obligamua. In cuioa
rei testimonium presentes eia dari Juaaimua litteraa nostri aigiilf
appensione munitas. Datum Patavie Tercio Kalendas Marcii Anno
Domini M* Trecentesimo Tricesimo.
Orìir. P«rg. (Rep. VeL Nr. 8. fol. 88) •■«! ChartaUri«B Arehiri lU. M. 141. a. Dm Sitfl
Albert'* hiayt »a eiaen PerfaBeaUtreifea.
SchonP.InnocenslV.hatte 1253 die Ansahl der Nooneo beschrinkt , doeh
Empfehluiigen und Bcfehie hatten ihre AoKHhi in der folgenden Zeli uogemeÌB
vermehrt; diesem ObeUtande helfen Bischof und Propat durch dìesM SUtut ab.
Digitized by
Google
238
CCXXXVIL
Oerirud von ìVUdeck verkauft dem SHfte ihre Bent%ungen in Tattendorf,
Oat Klosterneuburg 21. Mftrz 1330.
Ich Gertraudi die WUdekerin, weileni des Czeschsen Pechen
kau$ vrowe, Ich yergìch an diesem brief — dax ich vnd mein erben
— allez dax wir ze TtUtendovf habeo gehabt von vnsern gnedìgen
herren Proòst Siepkan^ Vnd tod dem Gotshaus ze Neunburch, daz
wir daz recht rnd Terleihen (redleichen) verchauft haben dem ror-
genanten herren Probst Stephan ze Neunbarcb, rnd seinem GoUhaus
vmbe fumfzich phunt Wienner phenning^der wir gar vnd genzleichen
gewert sein. Vnd wand ich vorgenante Gerdraut nicht Aigens insi-
gels han, so secz ich In zue samt yns zue einem seherm Vnd zue
einen zeag Meinen prueder Nyciasen vnd Ruegem mit iren insigel,
Tnd meinen Geswein, Sweicharien mit seinen insigel, vnd meinen
Aidem, Fridreichen von SinibelnveU mW seinem insigel zue einem
rechten Scherm fur alle anesprach nach des Lantsrecht in Osterreich.
Der prief isf geben »e Neunburch — dreuzehenhundert iar» dar-
nach in dem dreizigisten Jar des Mitichen nach Mitter Vasten.
Orif. Perf . (Prof. III. N. 441.) Die roDdea Siegel dea NikoUaf «ad Radi^er voa Ha^eaprau
B«ig«a ciac Biase . der Soaneabtaaie ibalìeh , im SehHde. Jeaca Swcikiiard'a ron Naraeadorf eatbilt
drailarsaa, aweiabaa. eiaa daraaler (eatellt. la deai gleiekea , keaekidigtcaSia^l Tom Jabra 1311
(N. 219) aiad aar iwei Heraaa aiehtbar. Daa Sicgei Jakob'a Sabceb , aiit dar Spittc aaeb «bea febchrt,
aMkiU DaalUaa, Ezeerpt. 6ea«al. Tab. XXXI. a. CDI. Daa lauta Siegal faklt.
CB68HiseBpeeheii ist rersehrìeben tUtt: Oeehsenpechen.
ccxxxvm.
8tiftìmgtXtrUf der Capette %u 8%eoering,
Dai. 24. Aprì! 1330.
Wir WolcheTy Gerung, Hartung, Seifrit am end, PerchtoU
an der Newstifì, Wilhalm von Salmansdorf, Àmptleute ze obem
vnd ze Nydem Suferingen, ze Newstifi, Vnd ze Salmansdorf,
Wnd wir Tyeme der zetter, Chunrat der Lange , Nycla, Hain-
reieh, PrUnUcht Erberger, Nycla, Erman, ffausgenozzen in
den vorgenanten Dorfem veriehen ofienbar an disen prief, daz wir
mverschaidenleichen vns verpunden haben fir di gemain der ege-
nanten rir dorfer dem Gotshans zu der heiligen etat ze chaafTen funf
phoDt geits e, daz man di Capelle ze Suferingen Weich, achi
tage mit der beschaidenhait , oh man der yorgenanten pbenning gult
Digitized by
Google
236
oicht rail fonde. So schul wir den Erbern Herren, dem Probst tod
Neuoburcli ynd aeioer Samnung geben in irn Sagrer imer fur ein
phuot geltes xwelf phunt phennìnge Wyenner munzz. Vnd swo wir
die Torgenanten gult nicht chauften dem Torgenanten Gotsfaaass se
der Heiligenatat an dem vorgenanten tage, oder die phenninge, di
do fSr geralleot, Swelch dan dar Probst von Neunburch foderi aus
Tos allea» oder Swi mangeo, die schullen %e Nevnàurch in vam m
am Erber Giuihaui* do man in hinzaiget, vnd do inne liegen,
ali ùUigens reeki %9i , vnd nicht auschumen, \z werd den Gotes-
heusero se Newnbarch rnd ze der Heiligenstat volfurt genzleìcb, als
da Torgesebribeo iat, vnd wider gecberet aller der schade, den si
des gotes an die Juden nement. Dor vber gib wir dem vorgenant
Probst ae Newnbarch vnd der Samnunge disen Prief vertigeUen mit
de» Erwùrdigen Herren , Hem Morizen Insigel dez Aptes von den
Sékottenze Wyen, Wan wir selb nìcbt aigenes Insigel haben. Der
prief iat geben — Dreuczehen huodert Jar, dor nach in dem drei-
zigeaten Jar an aand Georientag.
Orif. Parf. (B«p. ▼•!. Nr. SS. fol. 191) mmà Ciarli I. Arek. III. fvl. ISS. h. Du Siefftl
ita 8«b*ttMAMM Iftris (mImb tod Jabr« iS23 bckasit) kiigt aa fiaeia PfrKanMUtreirta.
Io dieser Urkuade geschìeht ruerst ErwfihDung ron dem Baue eioer
Capello m Sieverìng, an dem sich die rier Gedeinden Ober- , UDter-Sie?eriiig.
Neustifl and Salmtntdorf belheiligeD , welehe in die Pfarre Heiligenstadt
geharen.
Im Jabre 1317 wurde eìn Pfund mit 11 Pfond, 1319 ein halbes Pfiind
fast mit 10 Pfund, jeUt 1330 wird 1 Pfund mit 12 Pfìiod abgelott.
CCXXXIX.
Botho vn Meidling verkamft Peter dem Fiedker eimem OeUdUmt «■
MeidUng.
Dai Wien U. Aprii 1390.
Icb Pei von MeurUngen vnd lek Kairey $em hmuwrowe wir
rerieben — dai wir mit willen Tod gtinat meinM nmi Poten, vnd
Albrechts meins aydem» , vnd $einer kauivrown vrawn EbMen
meiner Tochter, vnd meiner chinder Hainreicìu vnd haUken —
vnd mit vnaers purcbberren hant hem Dttringee von Seveii rer-
chaufl vnd geben baben dem erbern manne, Petrein dem vi$cher
vnd seiner hauevrown vroten Engeln vnd ir erben zwai pbunt wien-
ner phenninge geltea aua vneerm hof dacz Meurlingen, die da
ligent da selbena ze Meurlingen auf vier bofateten geatiAes gota.
Digitized by
Google
237
Tod aof TÌer hofateten weingarten — ymb (àmfizehen phunt wiemier
pheniiÌDg — So beschaidenleich , ist daz wir oder ynaer erben die
aelben zway pbaot geltes wider ehauffen welleo , daz suIq wir toen
Too dem kirtìgen tage inner vier iarn — mìt ftimfczebeo phundea
wìeooer pfaenniog mit einander aa alien chrìeg — Vnd wsind wir
aeìber niebt aygena Inaigel baben , so geben wir io diaeo prief —
vermgM mk de$ vorgenanien hem Duringes Iimgel von Seveli
vnd mk kem Cìumrais Insigel des Helcz — Diser prief ist geben
te Wieime — Dreatzebeo bundert iar an dem Dreizzigistem iar dar-
nacb ao sand Jorgen tag.
CkarUl. Àrchiri UL fot ISl. >.
CCXL.
Q^rkikHkrief de» SiadMekten Sùman und de» Baike» ven KUttememburg
àber eimn etreUigen OeUdienet %u Krùunderf,
Dat Klotterneabarg 24. Aprii 1330.
Icb Sgmon zu den zeiien Richter^ vnd wir der Rat der purger
gemam hie %e Newnburch Chlosterhalò yerieben — Daz Cholmans
ekmder von La, Peter vnd $em prùder frenczel vnd andrew ir
geewietreid ehlagetten mit yoraprecben faincz Georigen dem Snaicz'
emf^ md iahen, er avlt in ains balben pbantes pbenn. mer dienn,
dena er iaeh yen dem balben werde, rnd Ton dem balben Paamgar-
ten, md Ton den ScbAten, die vmb den werde Tnd vmb den Paum-
garten gelegen sfnt ynd daran stozzent, md Ton alle der , daz pei
dem aìten kof gelegen ist, Daz Cbolmans chinder mit den Cbircb-
liogem ze tailn beton. Do wart den Cbindern ertaìit, seu svlten
nidereiexen, vnd evlten von Georigen ein recht nemen, Also ob
sea Georig erman mSebt, daz er in sol vii nicbt dien srlde, des
arlder er gemezzen an seinem recbt. Do sazzen der Cbolmans cbin-
der nider. Des antwurt in Georig mit Torsprechen vnd erraant dey
cbinder des mit seim ayde , md mit zwain erbem mannen ver ynser,
yor dem Rat yon der Stat als im ertailt wSrde mit yrag md mit
yrtail. Daz er in yon dem werde md yon dem Paumgarten md yon
den Scb&ten» die dar ymb gelegen sint, ynd yon alle dey, ynd dar
za gebSrt, daz allea gelegen ist pei dem alten hof, daz er in nicbt
mer dayon dienn sylt zi recbten Parchrecht, denn an sechs pbenn.
Neon achillinge wienner pbenn. an sant Michela tag. Da ward
Digitized by
Google
238
Gfrigem rmke erUQt, das er àem cìàmòtrm T%m dea Purchre
■iekt Ber diema f rh , dean Yor ^e^cbribea stet , er oder «eia erb
oder fwea er ix geit, vao der wandlaog ror mser Tod mit mse
wixxes Tor dem rat gescbehea ist Dax der furbax Mm alle ehri
stet ganci rozerbrocbeo beieibe. Dea gebeo wir io dìsen prìef
eÙD araro zeug rersigelteo oiit rosrerStat losigel. Der firief Ut gel
— Dreutzeheo boodert Jar, dar oach io dem Dreixzigiatem Jar
aaod Georìgeo tag.
Cbwtskma Ariàin 01. Ibi. 1l«. •.
,,Die alteo Hòft*" heitst oo«b gegeowirtig eiaeRied bei Kriseadorf ; iti
«ber dort die rerroahote Intel uod der Baumgartea, daaa iat telbe gegeawtf
auf dem Gruode der Donau tu sucheo.
CCXU.
Herxog AlbrecìU IL betcUligt Otto und Georg dem Mmrtàkmrftrm i
Theilung ikrer landetfwrttli^en, Leken.
Dat. Wien 13. Juoi 1330.
Wir Albrecht von Gote» genaden Herxog cze Ósterrich n
ze Steyr Tueri Chuiit offciileich mit disen prìef, Daz wir durcb (j
^etriwen dienst. die vns vnser getrewen liebeii Ott vnd Gecri t
Marchòurger , vnd auch vnsern prudera getao babeot, rnd ao
nudi wol ^etuen mugen vnd snllen, in die gnad getan habeo, r
tucn aiich mit disem prief, daz sev alley die Lehen, die si tod t
vnd von vmtrm lieben pruder Herczog Otten habeot, wol getail
mugen mit vnscrm willen also beschaideoleich, ob ir ainer abgiei
vnd sturbo an Leibs erben, die Chnecht seio, daz dann die selb
lii^Mit, HÌ(> die getiatit 8(in. wider gevallen sullen an dem aodei
y\n\ an sein \aA\v\\ ri ben in aller der Weis, als si vngetailt warc
Vnd d«'7, iw l'inerì vreliunde geben wir disen prief rersigelt a
viisirin lnMÌ«;el. Der geben ist ze Wlenn, do man zalt von Cbrist
gi|Hnt Iheue/clun biinderl ,!ar , darnach in dem Dreizzigistem i
;iii dem Mitiebcn ver sand Veites tag.
ChtrtaUrÌBB Arekiri UI. f*!. I4S. a.
Digitized by
Google
239
CCXUI.
Uhrnim Pmtter, Reetor der Kirehe %um h. Jakob in MUnster, quUlirt den
Prtptt Stepkun àber dU von diesem heftMgliek der Kirehe St. Andrà m
Hagenthale geUieteten Zaklungen.
Dai Hdfleio 13. Juli 1330.
NoTerint unirersì presentes litteras ìnspecturi , Quod ego Johan-
ne$ dictuè Puster presbUer Reetor ecclesie sancii Jacobi Mona-
steriensis Procurator ecclesie sancii Àndree in HecherUal sub
anno domini Millesimo Trecentesimo Tricesimo in die sancte Marga-
rete procuratorio nomine percepì a Venerabili viro domino Stephano
preposUo Monasterii Newnburgensis Centum triginta sex florenos
auri boni et legalis ponderts prò triginta et duabus marcis argenti
Wyennensis ponderis conptUatos, quos michi dictus dominus Ste-
phanus prepositus nomine Reverendi in Christo patris et domini
Alberti Pataviensis Episcopi in debito , in quo domino meo Hein-
rieo de Juliaco, preposito Sancte Marie ad Gradus Colonie de
predicta ecclesia saneti Andree in Hechental tenebatur, per Hein-
rieum , suum notarium assignavit. Preterea eudem anno et die
prefatus dominus Stephanus prepositus per iam dictum Heinricum
ootarium michi viginti florenos auri prò domino Wolfhardo tunc
vicario sepedicte ecclesie in hechental in pensione diete ecclesie
iptum eodem anno contingente sìmiliter assignavit. In cuius rei
testimonium ipsis Dominis» Stephano preposito et Wolfhardo Vicario
presentes dedi litteras mei Sigilli appensione communitas. Actum
et datum in Ho/lino Anno et die predictis, Presentibus honorahilibus
et discretis viris Dominis Vlrieo Rectore ecclesie sancte Katherine
ni Enzensdorf sub monte, qui dieitur Puzenòerchy Petro Vicario
in Hoflino, Magistro Nycolao Rectore seolamm in Neunhurga,
Bugerò Vachsando et alijs pluribus fide dignis.
Orif. Perf. (R*p. Vet. Kr. Il fol. 88.) Dai Sifgfl ist in f«lbriW«ch» pfdrùckt.ia df r Gròsif
•ÌAM Grotehesi, asd B«i|ft dai bàrtige Haapt dea heil. Jakob, in fiofr fur jfar Zt-it aoi^fifirboelco
kfaaUerìaeb^a Aaifibraa;. Unichnrt: 8 . lUHIS . MUNASTKR . Li CK . SCI . I\( OBI . REI TUR.
St. AodrS in Hechental ist St. Andra ini Hagenthal (in valle spinosa ),K 0.
W. W. Der hier vorkommende Reetor scholarum in Neunhurfja, Nikolaus, ist der
oiehste arkundlich bektnnte Naehfolger des Chorherrn Gerun^, der1IU)Huls
Digitized by
Google
240
Patdaifogiis erteheitti FAr die wechseloden Verhfiltoisse der Munse ist die
Urknnde aofklireDd. 1256 war der goldene Bytftntiner gieich rier Schitliogen
(SolidU), 1319 die Mark Silber gleicb 72 grotsen bòbmischen Groscbeo.
13tM der GroscbeD gleicb 7 Deoaren, bier erscheiDt die Mark Stlber gieich
4V4 GoldguldeD.
ccxLin.
Her%og Odo hewiUigt die Oberi ragung det Nutzgennue» meeier «ami Ola»-
utmte der Capette «. Joannis gehSrigen Weingarten an Alkart, Sokm det
QlasmeUters EÒerkard,
Dai Wien 4. Januar 1331.
Wir OH van Gote gnaden Hertzog ze Òsterreich tmd te Steyr
▼eriechen offenlich mit disen brìef. Daz wir rnser gunst md willen
darzf gegeben haben, daz Eberhard der Glasmaieier von Newn-
Imrch die iwen weingarten , di an den Piòerstain gelegen siod,
md die zt dem Crkuantpt der ChapeUe ze Netcnàurch gehoreot,
aafgegebeo hat Alkarten seinen Svn also , daz er di ir dem Glas-
aropt verdieDen sol rnd ìnnehaben, als ai der vorgenant Eberhard
sein rater innegehabt hat, mit Vrchund des briefs. Der ist geben te
Wienn an vritag oach dem Ebenweicb tag , do man zalt Ton Christes
gebiird dreuezehen hondert iar in dem aìn rnd drizzigisten iar.
Orif. Ptrf. (a«p. Ttt. Nr. 1$, M, 176.) Dai Sie(«l, ihalieh jeara H. Albreeht'a H.
(Herc«tt T«B. I. Tak. TI. ■. %"), iat in rothen Wacha Jer Riek»«iU dea Pffrrkn«Bta •■rr»4r4ekt
Ptrigr. I f . OTTO . DTX . AT8T1IE . ET. STTRI.
Die arsprflngliche Widmung dieaer xwei Weingirten lur Erhaltung der
Glasfenater in der sogenaDoteD Capella mamorM od«r speeioaa t. Joasaii
BaptiaUe geachab dorcb H. Albreeht 1. 1291. Hier beaUtigt U. Otto die Ob«w
tragung derselben unter gleicher YerpflicbtuDg. Vielleicht bai H. Albreeht der
Lahme eioe ihniiche Urkuode ausgettelK, die rerloren ging» oder Otto Ter-
trìtt in dieaer Urkunde eeinea kraDkeo Broder.
CCXLIV.
Dietrich und Alber die KierUnger beetétigen den Verkmmf der kMem
Betitzung m den Althòfen durek Oeerg den Seknmmmf,
Dat Wien 6. Janaar 1331.
leh Dietrich vnd ich Alber, die Pruder von CÌUrichlimge Wir
verieben daz Jorge der Snaizauf von Neunburch Chlo^erhalke»
von Tns Tnd auch tod Cholman von Lo hat eio Paumgartea , de da
Digitized by
Google
241
leit le Ckrweni^ pei d&m aUem hùf, ma die Sebit ma dai
Weidaeh, dai rmb deraelben Paooigarteii leit, md aneli dami
gehort, md dai wir Vnd der Vorgenant Cholman too Lo sa dìaea
leiten mit einaoder Vngefailt haben. Den TorgeDanten Paiiingarteo,
Ynd die SebAt ynd dax Weidaeb, dax daromb leit, bat der verge-
•proeben Jorge der Soaitauf mit seioer erben guten Willen Tiid
gQDrt — Tnd aoeb ndt Tiiser banl rad mit Cbolmaoa bant tob Lo
alleaampl balbes Tercbauft — ala er is an Pmrchreebtea gever ber^
gepraebt bat, dem erbaren Manne, Wmgandém van Ckrkeméarfmà
temer kaiuvrawen Vron Gerdranden ynd im Erben Tmb swaincsieb
mareb ailbera , ie iwen ynd sibentiich groxier pebmiaeber Pbenninge
fhr die marcb — Nu baben wir nambt Cbolman Ton Lo — allessampt
balbes verliben Jorgen dem Snaìxauf md sein erben za reebten pareb-
reebte, md daz ander halffen tail deaselben gntea baben wir aneb
TerKben Weiganden yen Cbriiendorf Hkà seiner bauayrawen, Vron
Gerdrauten ynd iren Erben — Vnd wand mein pruder Alber selber
niebt aigens inaìgel bat, dayon so ban ieb dietreieb Ik mieb md flr
io geben Jorgen dem Snaisanf ynd seiner erben, md Weiganden
yen Cbrizendorf ynd seiner bans Vrowen Vron Gerdrauten ynd iren
erben dìsen prief su einen Offen Vrebunde, ynd su einen Waren
gesenge dìser sacben Venigeìien mU meimem bmgel, Vnd mU mmme$
Oekaim$ nuigd, hem Weieharies van Wmekei — Diser prief ist
geben te Wietme — dreusebenbundert iar in den ain md dreia-
gisten iar damaeb am Perebtag.
Orif. Pary. (PrvC H. ». U) ni Chwtakriai Archivi ni. M. US. •.
Dm «nto» nmié BUfU «Im sm 4«m Sltof^ fcii ih ■>■>■■■!> li»» Mitili wJ, MlimhiiJil
ìM vM dUa 8f«t«l INilrM's ia J. IMT. UaMhrifl i f DIKTlia . DB . CHOCaLOiaB. Dm svmI*
Si«f*l M 4rcÌMfcÌff «Mi Mift «ìmb <Mfc<»4» Uwm, vk M DmIL Bn. cmmL Tik ZI. m. Iti.
itaMMai f s.ncBAaDi.DB.wofcasL.
DisM BrOder roa Kierliag siad yertdMedta ▼•■ dea \m Jabra iSaS
(N.SOS) artcheiasadea, sia aatertelieìdM tieb taeli ia SiegeL
CCXLV.
iUkUr BMmridk «m WimUMmr re9$niri Um 8H/U éi$ DimuiftliM
9€iné$ Bofe$ su SirMUeimMéùrf.
Dat Wìaa, 8. Mai ISSI.
Ego Magieier ffmnrieuM de wmttertér^ lUtutrU éemimMòerH
Jhieie Àuthie Smmmu» Notturiu$ profiteor per presentes, Quod
bonorabilibus et Religiosis yirìs et dominis, preposito et Capìturo
xiy. te
Digitized by
Google
242
Ecclesie Newnburgentit de curia mea m SirébleòmUnf Triti taleata
quinqae tolidos Minus sex deoarììs Monete Wieniieosis singolis aneit
in feste beati Mlchahelis prò iure Civili» qaod Tolgariter Parebrecht
dicitur, dare et solfere teneor absque contradiccione boc adiecto, ti
ego Tel quicnmque alter possessor diete Carie in solucione dicti eensns
die prescripto negligens seu rebellis inventus fuerit» extunc Ideo
penam Juris Cifilis èeeundmm antiquwn ei apprebùUan diete Bedew
cofuuehtdinem se uoTerit ìncurrisse haruro testimonio litteraroin» mei
sigilli robore sigoatarum. Datum Wienne Anno domini M* CCC* Tri-
cesimo primo in vigilia ascensionis domini.
StrSbleinsdorf balte ieb ffir Strebertdorf bei Lang-Eotertdorf.
CCXLVI.
ìVolfhaH ««fi POxemhffverkaufi einsn GMdÌ0nH dmuHM mm Peter Sem
Drin$er.
Dtt Vt. JuAi ISSI.
Ich WolfharivanPéheendorfvndmeinEoveflrawe VerMargret
Ver Jehen offlich an disen Prief — Dai wir vier vnd Newn SduUiog
phenning gult wienner mvni, di man Vns dienet %e Pékeemderf an
sand Mychelstag von einem leben, Acht vnd ein Phont phenning von
einer Hofstat Sechs vnd iwaingk phenning der ver genant mvni ver-
chaaft haben mit guetleicken Willen der Edeìn Herren kem Diet-
riche von Chirhling vnd sein Préder hem Alberte, die dee Gvetee
lehen hant habent — dem Erbern mann Petrein dem dringer vnd
seiner hovevrotcen vem Elspeten vnd alien Iren Erben vmb Newo
Phunt Wienner Phenning, der wir recht vnd redlich vnd sehon
gewert sein — gegeben te einer Vrchnnd versigelten mit mioen
anhangvnden insigel, darzue so versigel ich in ovch disen prief mit
des erbern man Insigel , hem Jaeobe dee Grahmer^ vnd mit bere
Vlriche Insigel des fìlcheeen, di der sach zeugn tind mit andem
erbern Leoten, di hie genant werdent: her Vlrich von LemgemvMt
her Nyclo von VeliZf vnd sein pruder her Eainrick. Der prief ist
gegeben — Dreutxehenhvndert Jar darnach in dem aini vnd dreii-
kisten Jar des nachsten mitichs nach dem Sonbentag.
Digitized by
Google
243
Orìf. P«rf* (JUf. lf«T. Cmc M. S. M. 1. fol. N8.) Dr«i rude Sieff*!. Ub «nlm »neh«bt
•te Miir««hl ateheadM OrabMhtit (W*lfli«r katt* ■>« Jabr* ltl8 tw«i f «kTcast*). f . 8 . WOLF-
■AftDI . DE . PTSSBHDOBF . I« tveiU* »ìmà àrdi M**4e miw cùtrae H«f«i«*ii m f Mtellt , daM
dia Arai SabildrUdar ala Sahaea iVr drei Halbkraiaa anaheiaaa. f 8 . TLRia . DB . LENGENYELD.
Dm aritto aaIhUi alaaa aafraaki atabaadaa Faaha «il dar UMakrìil: f 8 . VUUa . VYLPI8 . DE .
Benerksnawerth bt, dna Jakob*8 des Grabnar Sìegel ungeachtet dea
aiiadrfiekiielieii Wortlautea dar Urkmida fehlt , dagagen Ulrìch'a too Langfeld
Sìegel aieh Torfindat.
ccxLvn.
Pr^pti Siephan von Kloitemeuburg butàtigt den CHlUenfaiaéh zwitehen
dem 86knen Vìrieh*s 9on ZUierMdorf und Konrad von Nu$$dorf.
Dai 22. Juli 1331.
Wir Siephan von Goies gnaden Brobst ze Neunburch veriehen
— Daz Vlreich, Georig, Ruger vnd Vlreich, hem Vlreichs son
von Cùteingtorf, dem Got genade, mit vnserer bant gegeben hawent»
hern Chùnraten, dem Nustorfer ynd seinn eriben secbs scbill.
pheno. giilt, di gelegen sìnt auf eioem balben leben daiz Chroien-
darf^ da zeben Jeucbart acbers in gebeurent, daz Eudel von
éezense ìnne bat, ynd von dem selbeo balben leben vnd von den
seebfl scbill. pbenn. g^lt dient man ynserm Gotesbause binez Neun-
barcb alien iar ebicbieich an sande Micbels tag secbs pfen. zy recb-
tem purcbrecht, ynd da wider di secbs scbill. pfen. gult bat ber
Chunrai derNustorfer mit gunst ynd gùtem willen aller seiner eriben
ST wider wecbsel gegeben den yorgenanten herren vlreichs sunne
vnd Chindem von Cisteinstorf seines rehten aigens fymf scbill. pfen .
golf» di er gehabt bat datz Streubleinsioif wf zwaìn bofsteten. Sol
aueh seu ber Chunrat der Nustorfer ynd sein eriben mit den secbs
flebili, pfen. gult farbaz alien iren frumm scbaffen, yercbaufen, yer-
fletzen ynd geben , swem seu wellen an alien irresal, als purcbrehtes
reht ist in Ostericb, Wan der yorgenant widerwecbsel mit ynser
Brobst Stepbans bant gescbeben ist. Des geben wir bern Cbftnrat
dem Nustorfer ynd sein eriben disen prif — versigelten mit vnserm
In$igel. Der prif ist geben — Dreutzeben hundert Jar, dar nacb in
dem ain ynd Dreizzigstem Jar an sande Mareyn Magdalen tag.
Orif. Parf. Daa bckaaate Siefal hiaft aa aiaeai Peryancalatreifea.
16 •
Digitized by CjOOQ IC
244
Krottendorf , ein tu Grande gegangraer Ort «n PasM dat Ktambergw.
Strftbleinsdorr ist fennuthlich das bei N. M5 gentonte Strebertdorf , eb ìm die
Pfarre Stouunertdorf geb5rìger Ort K. U. M. B.
CCXLVffl.
AkUuhrief fikr die Kirtke der k, Kmtkmrimm nm L«iif-At«er«rf#rf.
Dai Rom, 0. Aprii itn.
Universis presente^ llrteras Inspecturis frater Petrus Dei et
Àpoetoliee Sedie gratia Nazaret et Yeruealem Arehiepiecapui
et frater Thomas eadem gratia Laverieneie episeopue Salotem io
domino sempiternam. Quoniam ut ait apostolaa (wie ìm Jahre 1326)
— Cum ìgìtor ex parte dilecti 6lii nostri Nicolai de civitate Nem-
burga nobis fuerit humiliter supplicatum, yt omnibas renientibos ad
eccleeiam sanate Cathaerine de dieta Civitate Pataviensis Dyoeesit
relimus indulgentiam exhibere, Nos vero etc. (die gew5bnliebe
Formel).
Data Rome in palatijs nostris sub anno Domini Millesimo CCC*
XXXII^ Indietione XV., mensis Aprilis die Villi*. Pontifieatas domini
Johannis pape XXII. anno eius Sexto decimo.
Nos quoque Albertus Episcopus Pataviensis (folgt die gewòbn-
liehe Bestàtigung). Datum Wienne Anno Domini Millesimo CCC*
XXX* secundo Nonn. Novembri».
Orìg. Perg, (Rep. Vfl. a. 57. toh SO.) Die il nthta WMka r«drtefct«B 9*9 fi biatMia rvthM,
««>••■ mmi klaacB Seideaaebafir*!. In «ratea raadea aiit in UaMkrìfl OKI . GEACIA . HàZAKBT .
ET TCB8LM . ABCHTfPI . itt in okera Theile der (ekreatifte Heilaad , a« ad*M ttiUm Umnt mi
Jokaaaea atrkead, airhtbar. Daruater drei Bogea ; aater deal aiitllerea liUt die h. Jaapfraa Bit étm
■iade, ihr lar Beehtea der heil. Peter, xar Liakea der heil. Piai. lai aateratca Theila h*iH art
Erxbixkof. aaf dea Kaiea Iregéad. Dat xweite Sie^l iat liaflieh ait der UBaekrirt: FBATm>.
THOME - EPI. Oben iat die Joag^fraa mit den Kiade abfebildet, darutcr 4ie BildaÌM« dreier i*j-
ligea, faai aatea betel der Biaebof, dai Hanpt mit der BiaebofaBltte ked««kt. Dm iritte, b«kaaiM
Birgel dea Buebofea Albert too Paaaaa ìa gelben Waeba bàagi m eiam P«rf*B«*t«tr«if«B.
Der AusJruck ^omnibus venienlibus ad ecclesiam s. Catharìoae de difla
civitate Neuhurga** deutet auf Lanf^-Enzersdorf und darauf hin. dass der AbliM
den dahin wallenden Bewohnern Korneubur^'s verliehen wurde.
CCXLIX.
Sei fritti roti St. Martin rerkauft dem Pfarrer %u Ebertdorfund Vitmr %m
M'eiten, Peter, einen Weingarten.
Dat. 24. Aprii 1332.
Kb St'yfrit Crhharts dcs alien Richter Svn ze Netmbfirck
ChloHterhnlbcn vnd Idi Agnes sebi hausvrowe veriehen — Dai wir
Digitized by
Google
248
— mii vn$er$ perckmaUteri ha$ii Symons der Riehier ze Newn-
kurek CkiotierkaibeH Terehaoft haben Toserò weìogarteo, dee eia
halbs Jeoeb ist, leìt an der CkalehleUem te naebst Otten weiogarte
éeM Gvelher, der do haizxet der Smerber^ do man alle iar Ton dieot
den egenanten Syrooo • dem Rìcbter aio Eminer weine le recbtein
perebrecbt rnd drey phenning ze votft rechi — dem erbem berren
bem Petrein %e dem zeUen meam %e weiien vndpharrer ze Ebere»
torfrmb Nemczicb pbunt wienner pbeoniog — vDd aeczen wir Tns
— recbt gewer vnd scberm, — wanne herr Peter den selben wein-
garteo gecbaoft bat vmb sein ledigs gut, vnd nicbt ?mb der Cbìrichen
gnt — Dez gebeo wir — disen prief — rersigelt mit vneers perch-
maisters Ineigel, Symon» dez riehier, wanne wir nicht aìgens
Insigels baben , rnd wir in seìnes Insigels dor ?ber gepeten haben —
md versigelt mit hem Ckristane dez Sluxzler Insigel vnd mit
Petreòu Insigel von Band Mertein — Dez sint geczeug her Diet-
reich der Sckiver, her Gebhari der alt Richter, Chvnrad der
Smuchenphenning, Chunrad der Schiver, LeupoU von awe, Diet-
reich der Reczer, Wemhard vnder den Lauben^ Fridreich der
Chlaim, Ekhart der alt zechmaister, Chrietan dez Sluzzler $vn
— Der brief iat gebeo — Dreuzeben huodert Jar, daroach in dem
iway Yud Dreizzigistem Jar an sand Goerigen tag.
Cli«rt«tiri>« ÀT^M 111. r*l. 1S8. h.
CCL.
Sehiedsprmeh •»i$ehen Meektild von Rimendorf $uid Dietrich dem 8tmrekmnt
ven StmdUm Mer den Hofnm EipeKoM,
Dat. 6. December 1332.
Icb Genmch hem Choln Svn von Neumburch , Purchgraf auf
dem Chabiperg Tnd icb Chunrat der Huebmaister Veriehen — Daz wir
ein aebidung beacbaiden haben zwbcben Juncfrauen Maechthilten,
hem Friedreiche Tochter vou Riezendorf vnd Dietreichen dem
Stariehant von Stadlawe ?rob ein cbrieg, yùA rrob ein anspraeb,
di die Torgenannt Maecbtiit gebabt bat auf eìnen bof ze Alpertawe,
Tood baben aucb die schidung besebaideo mit ir paider guetleicben
wilieo aUo, daz der Brobat fon Newnburcb des guetes, des er nocb
an dem egesebiden bof daz Alpertawe gelten svi der oftgenannten
JoocbTrowen Maecbtilten bem Fridreieba Tocbter ron Riezendorf
gelten aol Tier rnd zwainzicb phunt wienner phenning, vnd daz zwi-
•eben in aiier Cbrieg furbaz vmb den bof daz Alpertawe gelegen sei»
Digitized by v
Google
246
Tod wer die schidung preeli» md nieht stet behalten wolt» der wer
beliben dem Herciogen huadert wienner phenniog, md dea schìed
Leuten hundert phant phenning. Vnd daz wir di schidung also besehai-
den haben , ynd fftrbaz stet bleiben seballe , Da geb wir dem prief
fber dem erbera herreot dem Brobst Ton Newnbarch se einen offea
Trehond md le einen waren gezeog der sach Tersigelten mit msern
Insigeln. Der prìef ist geben — Drenxehenhandert iar in dem ivai
md dreizzigisten Jar an sant Niclaa tag.
Clwrtalariai Anlii*! DL fcL tS. a.
Vergi. éì9 dahia MMehlagende Drkaade ▼om Jthre iSlt. (N. i51.)
Genuig, d«r 1816 (N. 166) «la nener Rittw Torkam, «ndMiat liiar tb
Bnrggrif dea Sehloaaea auf dam Leopoldaberge.
ccu.
MeMUd vgn Ri»eni§rf vsr§UiM tiek «ti da» 8iifU tMfe» és9 H^fu sa
Bipeltan,
Dai. 11. Dacambar ISSS.
Ich MaeehihiH, hem FriedreiehM Toekter v&n Riezendorf,
dem got genade, ?ergich — Daz ich — Mich llebleìch und guefleieh
Terebent Tnd Terrìeht han mit den erbern herren , Brobst Stepkan
dez Gotshana Tnser vrowen ze Newnbarch Chlosterhalben md mit'
dem ConTent gemain dezselben Chlosters Tmb alien den Chrieg, md
Tmb alle die ansprach, die ich gegen In und gegen dem Torgenantea
irm Gotshaas gehabt han mnb einen hof der da leit %e AlòeUawe-^
alao daz si mir fftr den selben chrieg md fSr alle die ansprach —
Gegeben habent ?ier und zwainczich phunt wienner phenninge — Vnd
dar Yber — So seczen wir ms, ich mrgenantey Maechthilt, hem
Friedreichs tochtermnRiczendorf, md ich Wilhalm der Sdierant-—
ze rechtem gewer md scherm — md wand der selbe rnowe Maeeh-
thilt selber nicht aigens insigels hat^-^ar rrob so han ich wUkaim der
Scherani fftr mich md ftlr si in geben disen prief — versigeU mU
meinem InsigiL Dìser prief ist geben — Dreuzehen hundert iar la
dem zway Tnd dreizzigisten iar dar nach an sant Thomas tag.
Ckarta1«ri>B Arekivi m. M. U, k.
An demaelben Tage atallt in deraelben Angeleganbait Gerundi barra
Choln ara, Burchgraf auf dem Cbalnberge eine Urkunde aua, in weleber er sìeb
^se rechtem gewer rnd scherm** aetxt mit den Zeugen: A. JanB va» Greofii-
dorf^ her Dtetreieh der Sehifer, Michel von Symdorf, Peter der fret"
einger, (Chart Arcbirì Ul. fol. 123. b.)
Digitized by
Google
847
ccm.
Kmvrad Owdtd vn Aw^eiitkal hettàHgt die imreh Friedrick Weitmann
gewekekme Widmung einer Hoftiati s» AmeUthal fUr da$ 8Hfi KloHer-
nemhtrg.
Dtt. 30. Mai 1333.
Ich Chimrai gweUel von Amakial Vergich — Daz ich geben
ledichleiehen ain Hofstat meios yrein aigens fridreichen dem
Weiaman von Amaixtal roib ein phant phenoing Wiener MflDzze,
die selb Hofstat ist gelegen le naechst dea TorgeDanten Friedreichs
VLoX aufdem graben dacz Amaiztal, Icb egenanter Cbanrat gweltel
Vergich auch, dai Icb mein guten willen bab gegeben dariu» dai
der Torgenant Fridreicb Weiaman hai gebidempé die vargenatii
Hofgtai vber iuenaw hincz Neunburch in der kerren Chloeter auf
vnMer vrown aUer^ Tod bat ir aufgesacit ze dienst Yoser yrawem
Ein phenning geltea Wienner Milniz an sant Jorgen tag. Wan dìse
saeh gecheben Tnd gewaodelt ist za den zeiten , do ber Stephen der
Spedendarfer gewaUiger Brobei gewesen ist, ynd aocb Stifler Tnd
StSrer des vorgenanten Cbloster ze Newnburcb. Icb Cbanrat gweltel
lob aacb daz mit meinen trewn, daz icb dem rorgenaoten iridreicben
die Torgenant Hofstat scberm scbol var Juden vnd ver Ckriiien nacb
des Landes recbt gewanbait in Osterreicb. Daz disc red stet rnd
mzebrocben beleib. Dar yber geb icb rorgenanter Chunrat gweltel
disen prief — yersigelt mit mein anbangenden Insigel . . Iz ist aacb
zeng diser saebe der rorgenant ber Stephan der Syedendatfer,
Brobet wmNewnhurck mit sein aygen anhangenden Insigel. Der prief
ist geben — Dreatzeben bundert Jar, darnacb im dritten und dreizzi-
giatero Jar des naecbsten SYnntags nacb dem pbingstag.
Ckartalari«« «rehiri HI. Uì. Ut. a.
Aneitthal, eia Dorf hinter Stoekertn. K. U. M. B.
CCLffl.
Heimrieh und Friedrich vgn Btiumgartem ffergleiehen eieh mi( dem Prop9te
Siephem Hher vermeinfUehe An9fnilehe auf die Schimeedorfer Vogtei und
andere Rechte daeelbet.
Dai Wien 27. Febmtr 1334.
leb Hamreiek von Paumgarten vnd ich Margret. $em Eomm-
vrawe, vnd ich Fridreich von Paumgarten Tnd icb T6t $ein EoMJf-
Digitized by
Google
248
vroiotf rnd alla rnser erben, Wir Tergechen — Dai ein Chriege
gewesen ist xwischan Toa an eioen Tail , rnd zwiachen dem Erbern
Herren Prob$t Stephan dea Gotahaua Tnaer yrowen le Newenboreh
Chlosterhalben rnd dem Conrent gemain dea aelben Gotahaaa an dem
andero Tail. Also , daz wir iakenn wir kieien ein Erb Vogtay %e
Schimettorf auf de% vorgenatUen Golzhtv ij>.> dai im angevalien
ist von Tnsern roderà, der brtef rnd Insìgìl Si dar vber habent. Vnd
iahen auch , wir hieten auf dem selben Gài Dorfgerichi rnd Jmòiz
phenninge vnd Huner dienstes %e Hochzeiten rnd Mùlwdegen. Her
en gegen iach der egenant Herre Probst Stephan vnd der Con?ent
gemain ze Newenbarch , Sev verìachen nìemen chainer Erib Vogtay
aaf allem irm g&t, danne dem Landesfùrsien Bertzog Albrechten
in ófterreich, noch hieten auch chain recht zfl den andern Sachen,
die Yorgescbriben sint. Der chriege gewuchs ah terre ^ daz er
ehom fùr den Hochgebom Fùrsten , Hertzog AlÒrechten in óster-
reich, vnd f&r die erbern fMntherren, die Sprachen naeh ir beschai-
denhait, wir solten Sagen rnd oflTen, waz wir geltes hieten uod ver-
iacben auf dem vorgenannten gut iàerleichen, vnd auf der vogtay, daz
ofient wir mit SSlchen worten, alz vor verschrìben ist. Vber daz
alles iahen wir, ez hìet vmer rater Weichari, dem got gnade, vnd
auch wir ab dem vorgenauten gut ze Schirne^torf ze Tnrecht geno-
men eine Mutte Waitz vnd einen Pachen mer denne drcizzich iar.
Nach der fur lege bedacht sich der Hochgeborn Furst, Herczoge
Albrecht nach der pesten Lant Herren Rat in Osterreich, vnd Spracb,
wir Solten vns dea chriegs vnd der Saehe vnbetwungenìeiehen an in
seczen. Daz teten wir baidenthalben mit guten Willen (des
Herzogs Entscheid folgt in der nachsten Urkunde) — versigelt mit
rnser baider Insigiln. Vnd Sind auch dez gezeuge die erbern Herren,
Chraf Albrecht von Bah , Graf Chvnrat von Sckawenbef'ch . hei'
Alber von Chtinringen, her Reimpreeht von Ebentorf, Obritier
Chamrer in osterreich, her Vlreich von Pergawe, her Beimpreckt
von Walse — Diser prief ist geben ze Wienne — Dreutzehen hondert
iar, darnach in dem rier rnd Dreizigisten iar, darnach dez nachsten
Suntages vor Mitter Vasten.
Orig. Perf- (Rep. Vet. N. «. f»l. Sii.) CkarUlariaa Ar«hÌTÌ III. tei. 4S. a. Di» fcckaMlta
Sic^el H«iarìeb'i umi Frìeilrich'i ?oa Paaa^artca (wie taai Jahrt 1S19) kia^a aa P«rfaaraUtr«tfra.
Schiraestorf ist ein eÌDgegangener Ort, welcher in der Pfarr« FaJkeii-
stein lag and in den Stiftsurkunden sulettt 1497 Torkftmmt, wo Propst Jakok
dieseo Ort gegen Altenmarkt t ertautcht.
Digitized by
Google
249
CCLIV.
Her90§AlkreehÌ n. emtseheiéet iem Sireit •wi9eken dem Prop9t€ Stsfim mm
MlMUnumkmrg mmd dtn BHtiem Hginriek umd Frisdridk «tu Bmum§mH9n
àUr iU Erh90§t€i und mmderg BeMe nu Schimettùrf.
Dat Wmb, tt, Pebritr 1834.
Wìr Albrecht voti Gates genaden Herczog %e ósterreich vnd %e
Sieyr Veriehen — Daz wir dem chrieg, den der Erber geistleich man,
Brobsi Stephan ynd daz Capìtel dez GoUbaus Yon Newnburch an
einen tail, ?nd roser getrewen, Hainrich und Fridreich geprùder
vcn Paumgarten an daro andern tail roit einander gehabt habent rmb
die Vogtey ynd daz gerìcbt ze Sehimesdarf, da fSlr der Brobst dea
Paamgartnern zway vnd dreizzigcb pboot wienner phenning geben
Tnd Terrìcbtet bat, nach Tnserm rat ynd baìzen alao betcbaiden und
beriebt babeo, mit ir paider wilien ynd gonat, dai die yorgenanten
yon Paomgarten mit deraelben yogttey ynd gericht ze Scbirnestorf noeb
ir Erben fSrbaz nicbtes nicbt ze scbafTen sullen baben, wan alain ymb
die sacbe» die an den tod gend. waer aber, daz die Vòrgenantent
der Brobet vnd daz CapUel dez Gotshaui ze Newnburch fMaz in
dem eelben darf mer Leut vnd gùi ekauften aùf dem euUen die
Paumgartner Vogttey vnd gericht haben, ale si ez ieczund habent.
Ez 8uHen aucb die Leut, die der Brobat ynd daz Capitel ieczund
habent, und die si noch chaufTent, daz selbe recht an der Wayd
haben , ale ander Leut in dem dorf, ynd da yon nicbt mer tuen,
denn ander Leut in demselben dorf ieczund tuen. Vnd daz der spruch
alao stet ynd ynzebrochen beleib , dar yber so geben wìr demselben
Brobat ynd dem Capitel desselben Gotsbaus ze Newnburcb disen prief
se ainen ofienn Vrcbunde yersigelten mit ynserm bangunden Insigel.
Der ze Wienne geben ist ~ Tausent Dreyhundert Jar, ynd damacb
in dem rier ynd dreizzigisten Jar an dem Sunntage in der Vasten, so
man singet Oculi mei semper.
ChartalariiB Arehivi m. M. tS. a.
CCLV.
Oeor0, der Beiehen iVmltherin Sohm, v€rktmfì $einen ìVein$mrten mm den
Pfwrrtr Peter %u Eber$dorf.
Dat Klottamtabarf , 23. Aprii 1334.
Ich George der Beiehen WaHherùtne Svm, vnd ieh Margrei
$eò% Hamevnnee yerieben offenleicb — Daz wir — mit ynaeraPereh-
Digitized by
Google
250
herren htDt, hern Martma9me$ dea Ckorherren vnd Ckebter dea
Gotsluias M Newnborch — verchaufl habeo Tnsern Weingartea,
haiiMt die Ptueeh — dero erstmen Herren hern Peiem, pkmrrer %e
Ebergtùtf ymb fVmf md Sechczig pbunt Wienner phenning, der er
ma hìncz Juden, ynd Chriaten gar Ynd genezleich gewert hat. — Dei
geben wir — diaen prìef Teraigelten mU vnMer$ Perehherren Inmgei
hern Hartmanneè dez Chelner. Darza le eioen waren zeag mii dez
ersamen RUters Ituigelt hern Christans dee Sluzzler, Dez aìot aocb
zeug: Peter der Juden Richter, Chunrad der Sehwer, der Le^
poU von Àwe Tnd andar erber Leiit genuech. Der prief iat geben —
Dreutzehen bundert Jar in dem fier ynd dreizzigiaten iar an aant
GSrigen abent %e NevnUmrch Ckloeterhaiben.
Ckwtaltri» Ar«kÌTÌ m. fot IM. h,
Hier «rtebeiDt taertt der Chorherr HtrtmAin alt Kellervr (Kaailei-
direetor) nnd eia eigeaer Jadearìehter, Peter.
CCLVI.
Peter der Vi% und $eme ffeuiflrmu EUdm wHften eài« em§e Me$$e mmfdem
8t Peter'»- tmd 8i, Leetikmri'e'AUtire in der CepéUe mmf dem Kemer m
K9memkur§,
Dat. 15. Jani 1334.
Ich Peter der ftz vnd mein Hansvrote vrow HUt wir veriehen
— daz wir durch ynaer ael hail vnd durcb meruog dez gotea Dienatea
— init vnser$ perehherren willen hern Hertneidez von Loeenetain
— geachafft vod gewidmet baben %u ainer Ewigen Meeee auf sonde
Peter vnd sand Lienharts Alter, der do leit in der Chapellen vf
dem Chamer dacz sani Gilgen in der pharre ze Newnburck
marchihalòen ain Weingarten, dez ein balbea Jeucb iat rnd leit ze
Nuetorf an dem stainperge — ynd zwai pbunt wienner pbennig
geltea di do ligen anf ynaerm hnnae, daz do leit ze naehat niderbalbe
Hainreichen dez sachken havse der ze den zeiten Richter wetz —
also bescbaidenleich daz der Pharrer ze Newnbiirch Marehthalben —
der den weingarten an nucz ynd gewer bat — alle tag ierleicb eIn
mezze baben svi in der egenannfeo Chappell yf dem Chamer an irre
danne ehaftnot, also daz ain priester chranehe wurde. Wer aber daz
der alter in der chapello ze lange md yber rechte an mezze beliebe,
so sulle wir ynd ynser paider erben , oder ob wir ynd ynaer paider
Digitized by
Google
251
erben nìcbt weren , der Rìcbter ynd der Rat ze Newnburch Marcht-
balben ganczen Tnd rollen gewalt baben mit rat vnd mit gewizzen
den weingarten md die zwaypbunde geltes geben auf ein ander gots-
baos — ynd dannocb tui samnang vnd vm den scbaden, den di
pharre do Ton neme , stU der Pharrer gerallen in die puezze di im
rnser berre pischof Àlbrecht von Poisaw bat aaf gesaczet an seinem
brief, den er ?ber di sacbe zu einer bestettang geben bat — geben
wir disen Prief dem Pbarrer ze Newnburch Marcbtbalben versigel-
ien mit der fiat insigel — Dreuzeben bundert Jar darnacb in dem
TÌer Tnd dreizzigistem Jar an sande Veitz Tag.
Oriff. P«rt. Du héknmt» 8i«f«l Uift u eiam Perf*Matetrtirra.
ccLvn.
Ge0r§ der Seknainmtf «erteM PtOmem der JUdin «eine» Weingarten %u
KUetemeulmr§.
Dat 13. Jdi 1334.
Icb Georig der Snayxauf rergicb — Daz icb gelten sol Ptùmen
der Judinn md im Erben acht marcb silbers grozzer pehemiseber
pbenning ynd sieben ?nd yierczicb pbunt wienner pbenning , Der icb
sev wern sol aaf saot Merteins tag, Der scbierist cbampt. Gescbiecbt
dez nicbt, so gei f&rbaz alle wochen auf der march ein grozzer
phenning gésuecha, vnd auf daz phunt sechs phenning gesuechs
Tnd ban in dafur ze pbande gesaczt mit meinea Perchmaistera hem
Symone dez alien Richter hani dritthalb Jeuch weinwacbs mit pawe
mit alle die da lìgent am mitter Echke ze naechst hero Sjmons
weingarten, ynd da man yon einem balben Jeuch Der Cappellen
hmcz eant Mertein ein phunt pbenning yon dient, an sant Merteins
tag ein balb pbunt , ynd an sant Georigen tag ein balbes pbunt , ynd
wa» den Juden an dem phande ab get, Daz min sev haben auf
meinen trewen vnd auf alle dev, daz Ich han. Dez gib icb Georig
den Juden disen prief — versigelt mit meinem Insigel ynd mit
meins Perchherren , hem Symons dez alien Richter Insigel. Der
prief ist geben — Dreutzeben bundert Jar, Darnacb in dem yier ynd
Dreizzigistem Jar an sant Margareten tag.
ChartvIirìaB ArekÌTÌ HI. Tot. Ut. k.
Interesaant besOglìch der daroaligen GeldrerhftKntsse and des fortwih-
readen RmporkomiMBt der Juden.
Digitized by
Google
282
ìm dÌM«r Drkoade gMekMt Mtnt die BrwiliBUif «ìmt CtpeUe taf
dea Ktrner and det Si. Peter- und St. l^onbard-AlUree lu Koraenburg-
ccLvm,
VergUidk tmiidUn imm Pfmrrer mm H^U§tnatmH wnà àem Erhem JeAomi'e
9tn Nmmd0rfÉh€r dU ve« Lettierem tuHrig SH/Hm§.
Dtt t9, September 1834.
leh Oloit vim Sioehermwe vnd idi Margret 9em Hmufirowe
md Tiifer erben, md ich Ban$ Ymian vnd ìeA Katrei $em ktttu-
flrawe Tod Tnaer Erben, timI ich Herman der Sehreiher von WUmn^
hem Yrniam aidem ?nd ich Sopkei aein kam$frowe Tod foser erben
reriehen — Dax ein Chrieg gewesen ist swinchen ma ?Dd hern
Vlreichen ze den zeiien pharrer ze der HdligentM vm eio selgeret
md geschaelR, das Jan$ von Nuzdorf durch seiner sei wiln md
darch $einer Hausfrowen sei wilo, vrown (redraaten recht vnd red-
leich la der Pharr geschaflt ?nd gegeben hat, do er ez wol getfin
mocbt, do 68 ein getailtz gii was — dea wir ms mr erbem la&tten
genuzsent haben, ob wir halt chaio recht daran gehabt hieten — Diser
sa eh aind gezeuge die erbem Chorherren her Nyclae der Techani,
her Seifirid^ her Ortolf der Gueter, vnd die erbem Bitter: her
Gerunch der ChoU her Christan der SlwUer dea geb wir ich
Torgeuanter Olold too Staherawe Tnd ich Jans der Ymian • Tnd ich
Herman hern Ymians aidem disen briff versigeUen mit vmem Inei-
geln, Der prief iat geben — Dreuzehen hundert Jar» daraach in dem
Vier Tnd dreizzigisten Jar an aand Michela tag.
Orif. P«rt. (Pr*i. m. Il.tf4.) AfeM*a ai^^ hkit. Dm twcàtot f a . MMUlDOa . WUM . DO.
ANI . ntbill «ia gtk«rat«« Tkkr ail MffMftrriea BMàta » 4m timm Pan trè^Wai. Dm dritte
kl«ÌB«r* Si«f «1 t . a . HEnilAin . B«ifft «il v«rMlliM EamfU ItU* uimà vnmà, ia ^Um Wm^s.
CCLXI.
Ulrieht Pfarrer m Zwentendorf, und «etite Brikier reverHrtm dem Stifte
die Berffre€ht$pfliMi§keU ikret Weingmrtem.
Dat. 5. Janaar 1335.
Ich Vlreich ze den zeiten Pharrer daez (hwentemdoif, vnd
Gerunch vnd Chunrat mein prueder rnd Yoaer erben wir Yerìelieii,
Digitized by
Google
258
— dai wìr Fon mserm weingarten, der da baiziet der Ger, rnd den
wir geobaufl haben recbt vnd redleieb tod NycUm wm Narexendarf
Tnd vnmm Margreien, snmer ìumtvr^wn lebent vnd aDdertbaiben
Emmer perebreebts dem Gotshaus le Newenburcb an alle wideired
dìenen scbullen Tnd VMriebten. Wir sulleo aoch den aelben weingar-
teo nindert geben noeb verscbafben aaf ChlSster, noch auf GoU-
hlvser, da ran das Gotsbaus ze Newnburcb seinen zehent oder perch-
redit auf denuelben weiogarten Terliesen roSchte. Wer aber daz yns
Dotdorfl, oder ander sacb, wie die genant sint, darzu bedwangen,
daz wir rnd vnser erben den selben weingarten verwandeln oder
Terebauffen wolten, Dez scbulle wir Tolleo gewalt baben ze wflricben
Tnd ze cbaoffen geben den , die tus alter maist dar vmb gebent, Tnd
aocb diu dem Gotsbaut ze Newenburcb vnib zebent ?nd Toib perch-
reebt gewis siiit. Daz lab wir ze laisten pey Tnseren trewen an allez
geTer, rnd mit rreband dicz priefes ver$igeU mii mein vargenant$
Vhreichi pharrer von Cxìteniendoff Insigel, vnd ma vn$er$ vettem
In$igel, hem Vlreichi des Pkarrer von sani Stephan auf dem
Wagram. Daz ìsì geschehen — Dreatzehen bundert Jar darnacb in
dem fumf ?nd Dreyzzigistem Jar dea phincztags nacb dem eben-
weieh tag.
Ckartalama àtMri Ul. M. if7. a.
8t Stepbaa taf dem Wtgrtni itt Kirebberg am Wagrtm.
CCLX.
Btritii V9n Pergau uni Konrad von Kegaw verkamfen dem 8Hfte Qeld^
dientte »m F69eiibrutm.
Dai Wien, 26. MSn 1335.
leb Bercktok von Pergawe vnd lek Gedraui , $ein hans Vrowe
Vnd iek Chmrai vom Ckeyowe $em Sweher, wir verieben — daz
wir — Terebanfl baben Tnaers recbten aygena dreo pbunt geltes Tnd
Tier Tnd aeebtzzieb pbenninge geltes , de? da ligent drithalbe pbunt
geltes Tnd dreizzieb pbenninge geltes ze Fdsenprunne auf drin
Lehen Tnd auf eìner bofstat zwelif pbenninge geltes, ?nd auf Vber»
iemd an Ecbt fVirof scbillinge geltes, Tnd gepArt sicb ie das pbunt
geltes Tmb zwelif pbunt pbenninge — Vmb an Ein balb pbunt Vmb
Vierzieb pbunt pbennige Wienner Muatzze — dem Erbern Gotsbaus
Vnser Vrowen ze Newenburcb Cbiosterbaiben , Tnd den berren
Digitized by
Google
254
Gemtin daselbens — Versìgelten tmt vn$erH hmgèln Vnd mU meu
ne$ Prùder Insigel hem Vlrickes van Pérgawef zu den xeUen Hofe-
maitter Herzog Àlbrechieè in óiterreieh vnd in Sieffr — Dìser prìef
Ì8t geben ze Wtenne — dreuzebenhondert Jar» daniaeh in dem fonf
Yod dreizzigisten Jar dea Sanntages le Mittemsten.
Orìf. P*rr. (Prof. ni. N. tSS.) Dm tnte, M«lMekic« Siaftl aH <<rP— chtifls t.
TOLOI . DE . PE1I6AW. ««lUlt ««Mlkta EskltM* wj« Jmm IMftlricà'a» aar ftUM Jm DwfcM te
8«kiiaes. Dm iweiu, rmmi, f . 8 . CHENtADI . DB . CHBIAT. Bìat l«ty^«ht* Ubm Ihmb ìm
SekiM ìm Bwei Theile . vie ia Wapp«a dar UdMAarfer Ut labtr TA. XUL «. 1 «. t. Bm AriK
(Uiakfalb naie «il d«r Ua««kriA f S . TLlId . PUOÀUl . wIhUt lafcw Tak. XT. a. t.
Uier eraeheiot taertt b den stifU. Urkandeii die BeieieliMnig: Oheriemi,
CCLXI.
Dietrich der Stkiefer verpfdndet Konrad von Nmitiùrf $eimem WeÌM§mrtm
%u Lang^Ewtandarf,
Dat. Wien 26. MSn 1335.
Ich Dieireich der Sehyfer %e Nevmbureh Tergieb — ùns ieb
vnd mein erben rnverschaidenleichen gelten scbullen Ckunraiem dem
Nuzdorfer meinem aydem ?nd vrown Chunigunden 9einer kaMi-
vrown vnd irn Erben Acbczehen Mark sìlbers wienner gewicktet, ie
zwen vnd Sibenczich grozze pebemìscher pbenniDge Tur ein ìegleiek
March, die sev Mir durch Trewe ze f&derunge berait gelihen
habent, vnd han In da fuer ze phande gesaczt — Dre? phunt wlenoer
pbennìnge geltes, die ich ze lehen han von dem Goteshaus ze Newa-
burch Chiosterhalben, Die da ligent zeEnczeinstorfvnderdempuMen-
perge aiif behausten holden ^ — Vnd gib In — disen prief — vern-
gelten mit meinem Insigil, vnd mit meiner zwair svne Insigdn
Per e fi t old es vnd Micheh der Jungen Sehyfer — Diser prief ist
geben — ze Wienne — Dreuzehen hundert Jar, dar nach in dem fumf
vud drcizzigistem .lar des Suntages ze Mitterrasten.
CharlalariaB Archiri III. fot 97. k
CCLXII.
Drr Pa»»auer B ùrger, llrich Schenky verkauft dem Pfarrer Jùhtam m>
*S/. Martin fur aeine Kirche eìnen Weingarten %u Klo9termemhwrg,
Dat. 26. Mfirz 1335.
Ich Vlreich der Schench , Pùrger ze Pazzawe vnd ich Am9M
seìn Hansrrawe wir veriehen ~ Daz wir — mit vnsers Pericherrtn
Digitized by
Google
25S
httMt hem Symmu des erbem RUter recbt Tnd redlich verchaiifl
kabeo unsero weingarten, den wir gehabt haben ze Newnburcb,
Leit Oli der CkaUeiten ze necbst Gerunges des stoseU weingarten.
Tnd Ì8t aio halbz Jeucb, ist aucb foser recbt Cbauf gut gewesen, dem
erbero Herren bern Johannes dem Pharrer datz sonde Mertein ze
NemUntreh, ist aueh gewidemt aufvnser vrowen alter in demsel-
hen Croieshaus rrob dreu vnd acbtzig pbunt wienner pbenning, der
wir gar rné gentzleicb von in gewert seio. — Des geben wir dem
oftgeoaaten gotesbaus vnd dem Pfarrer disen prief zv ainen gezeug
diser Wandlang versigelten mit vnserm insigel, vnd auch versigeU
mit vnsers Pericherm insigel, Hem Symons, mit des banten deu
Wandiung alleu gescbeben ist. Des sint gezeug di erbem Ritter,
ker Gerunch der Chol, her Dieterich der schiver, her Christan
der sluzzeler, Chunrat der smtickenphenning , Leupolt von Àwe,
Dieterich der Retzzer, Herman der sreiber — Der brief ist geben
— dreozeben bundert Jar Tnd in dem fumf vnd dreizzigisten Jar zt
Mitter Vasten.
Orìf. Pcrf. (Kep. Vet. N. ti. (pì. tSl.) K«Bde Sitati ia pelbca Wachi. Dm ente mit à*T
UMtkrìA: f . S . VLRICI . FINGERNE, eia aiit Ochaeaohrea oad Hdraern gpsrhmùckter Hela, jed«a
■•ra Mi irti E«f«1a , fleicliMB Sebellea. E« ist daher tob dea Siegela der Seheakea Ulrich «ad
JakMa BBM Jahrt 1808 (N. 124) veraekiedta. Da* iveite, mit der Umichrifl : f . S . SIMONIS .
FUJI . ODHARDI. warde bereita laai Jabre 1327 (N. 229) beschriebea.
Der KSufer Johann de Tolna erschìen 1317 als Custos Dominorum et
Doininaruro; hter erscheint er schon als Pfarrer an der untern Stadtpfarrkirche
n Klosterneuburg, an scine Stelle als Custos war der Chorherr Ortolf getreten.
CCLXIII.
Peter von RiedenthcU und Konrad von Hadmaradorf revertiren dem Stifte
die Dienttpflicktigkeit ihres Lehens zu Leit».
Dat 28. Mai 1335.
Icb Peter von Rietental vnd ich Katrey sein Hatisrraw vnd
icb Chunrat der Hatmarstorfer wir veriehen — daz wir dem erhern
TDser vrown Gotzhauss ze neuwnburch in daz Chellnampt dien suin
alle iar an sand Micbels tag setzehen phemiìng wienner muniz von
rnsern vier leben, deu do ligen ze leizz, wtT al)f*r, daz wir den dienst
Dicbt geben vnd versezzen, mit welcherlay versauniung daz geschech.
So svi wer zu den zeiten des vorgeiianten Gotzhaus oberrister chel-
ner ist» den dienst an dem andern tag nemen mit zwispild als purcb-
Digitized by
Google
256
rechtz dienstz recht ist in dem lant te Osterrich , vnd sfl st lang
dor auf vregen daz daz gùt nicht teurr ìst rnd sii dienst rnd schadn
Ton dem bechvfnen vnd gewioen von dea egenanteo rier lehen toh
iuden oder yon chrìsten mìt ynserm guetcn willen, wir sein lemtig
oder tot, vnd geben in dar vber disen prief — verstgtlten mit mein
vorgenarUen Petreins InsigiU tvan Chunrat der katmarsiorfer mckt
aigens innigels hat. Der prief ist geben — dreutzehen hvndert iar,
dar nach in dem fumf vnd dreizikistem iar Dea syntages ?or pbinsten.
Orif . Pttf . Dai rm»à*t !■ f*Uri Wicka f«irieku 6i*r«' hiaft aa «■•■ Perg*B««tstr«ifta.
la drtieckifeB SekiUc iirri ••r^rìflkt«t«, ait 4tB S«bat>idea %t%f «iuader itthradt Wìu«rai««atr.
f . 8 . PETB E . BIETENTAL
CCLXIV.
Konrad Lenf>ek verkauft dem SHfte eine ìVieie %u RiekerMdorf,
Dal. 31. Mai 1335.
Icb Chunrat Lenpech vnd ich Katrey, èein ffautvrow wir
veriehen — Daz wir den Erbern herren, dem Brobst vnd dem Con*
vent des Gotshaus ze Newnbureb fur cbauft baben vnsers aygens ein
wisen ze Rugerstorf bis ze naecbst der Obern wysen vmb Drev phunt
pheiining — vnd geben in daruber — disen prief versigelten mit mei-
nemlnsigel. Der prief ist geben — Dreutzeben hundert iar darnaebìa
dem fumf vnd dreizzigistem Iar an sant Petronellen tag.
Chirtalariaa Archiri Ut. fol. tM. a.
Dies ist xugleich die Torletzte Urkunde (die l«tite bei Fischer, II. 362),
welche noch io die Regierungszeit Stephan's fìSilt Er starb nach dem Zeugnisse
unseres TodtenhucKs am 24. November. Seine umsichtsvoile Venraltung liegt
io den wenigen Worten der kleineo Klostemeuburger Chronik ausgesprocbeo:
i,er was woll nagster Stiffller nach dem H argrtfTen**, und die Anerkennung •eines
Wlrkens tcigt una diesolbe Chronik, wo sie ùber seinen Tod bericbtet: j^mua
begieii^ ibm hertieh vnd sch5n, vnd der Herttog mit aeìnen Landhorreo*.
^ "Strile wurde der seit 1327 uos ala StìfUdechant bekanoteChor-
herr Ntkolaua gewfihlt.
CCLXV.
Alolt voH Stockerau verkauft dem SHfte einen OMdiemtt wm Be%tMer§,
Dat. 8. Febr. 1336.
Icb ÀloU von Stocherawe vnd ich Margret »em HamtvrmD wir
veriehen — diz wir mit rerdachtem m&t, mit g&teo Wìllen md
Digitized by
Google
2S7
gunst aller ynaer erben — redleich yerchaaft haben dem Ermrdigen
Herren» hem Nydas ze den iceUen Brobsi ynd dem Gotsliaiis ze
Newobareh zwelif sehilling geltea Wienner pbenning ynd mynxx
ligent ze HeezeUperge vnder dem Grei$chetuiain auf drein halben
Leben ynd siut Tnser Leben geweseu von dem yorgenanten Gotsbaus
16 Newnburcb, ymb secbzeben pbunt pbennìnge der yorgenaoten
Wieoner Mnensi- — Man dient aacb die yorgenanten zwelif scbillinge
alle Jar am sand Micbels tag — Vnd der saebe lu ainen recbten
gezeag — gib icb — disen prief versigelten mii meòtem Itmgel vnd
mii der Erbem Leut Ineigeln Herm Nydas ze den zeiien pharrer
ze Hoflein, Micheli von Siemdorf^ Peter des Frey singer — la sint
aueb der saebe geezeag her Dieireich der Schiver» her Chriitan der
Slu^zier, her Symon der alte richier, Meinhart der Schein — Der
prief Ì8t geben — Drentzeben bundert Jar dor naeb in dem seebt
ynd Dreizzigisten Jar an sand Bksen tag.
Chartalariu ArekiTÌ HI. f«L ISS. a.
bt die einsige Urknnde, ia welcher Propft Nikoltat» weleiier in d«ai*
•«lb«B Jthre ttarb, enrlbni wird. Auffalleod genag aetsi d«a Todt«iib«eii smata
Todestag auf den K. Min and 3. September lugleieh. Den eigentlichen Sterbe-
tag eonatatirt der Anhang, Nr. Xin.
Die Gfllt, welebe Propsi Nikolaua in Erf&llnng der pipatlieben Befehie
wegen WiedergewÌDnung dea rerlorenen Beaìtzea eblSaet» war 1303 mif Binwil-
li^ng Henog Rudolfa IIL an Ulrich Siebenboa ron Rloaiernenbarg. ron dieaem
nn Aioli Ton Stoekeran gekommen, welcher aie dem Stille Terkanfet
An Nìkolana* Stelle wiblto daaCapitel Rndwein ana dem Edelgeaehieebte
éer Kumppem, welcbes ra Haaelbach aeaabaft war, wie Tboaaa Ebepdorfer bei
éer Gelegenheit erwibot, wo er fiber aeioen Gebortaort in folgender Weiae aicb
remehoen llaai: quod qnidem oppidum olire Cameram pnocìpia Patriae imme-
diate reapieere aolitura erat , quousqae Leopoldua Marcbio ipaum anae fundationi
ia Nenbnrgenai Coenobio in dotem tradidit. Uode et ibi antiqnaa proaapiaa apeeta-
bilea etiam in adoleacentia mea morari eooapeii: FrulKnger, EbendorffBr,Pamer-
•tallM*, Knm^pent qnoa mibi aanguine jnnetoa agnovi.
Rndwein*a Br&der, Johann nnd Bertold, aind ona eoa der kleinen Kloater-
manbvrgor Chronìk bekannt
Hetilaberg iat ein im 16. Jahrhundert eingegangener Ort swiaehen Krea-
— nttein nnd Rohrbaeh. Im Gnindbuehe ron 1512 wird aeine Lago deutlich
beaehriebeii: HeUelaperg io der Pharre Leubendorf Tod Landtgericht graitsen->
•tain swiaehen dea gachloa Greilzcnstain, Ober Rohrbaeh rnd Preaiorf auf den
Mttrcben gelegen. Scheokangen daaelbat eracheinen Cod. Trad. nr. K76,
9X7, iSO.
Posto*. Xiy. 17
Digitized by
Google
258
CCLXVI.
Spruehbrief Peter*$ de» PreiHnger, Hofmeittera de$ SHftea tìber emen
Wmmgarien %u Kìotiememhurg,
Dit 18. ÀufiTust laao.
Ich Peter der Vreysinger, %u den zeiten Eofmaister vnd
Perchmaiiier dea gotshaws ze netcnburk vergich — Daz fur mich
kom fraw Margret vnd Perchtold ir wirt dea Statschreiàer Svn
von Wtenne vnd klagten gegen aim weìngarten, des fvnf Rahen sinU
leit im Geticent zunachst Gerbotn des alien Slussler bmder wein-
garten Ynd haizzet der Dekcher, den fraw Margret vnd ir evarr vnrt
Rueger der Tuechlei\ dem got genad* gekaufl soiten baben mit aeim
bruder kunratem dem tueckler von Newnburgk, vnd hieten Im den
enpholichen auf sein trowe vud klagten das so lange, vncz in pedeat-
halben ein geinezzner tag gegeben wardt In das etaiding - H ^ t vuù
la gewhine. Do kom kunrad in das etaiding, ynd rerantwurt densel-
ben weingarten mit Torsprechen , vnd iacb » derseìb weingarten wer
sein, vnd hiet in gekaufR vmb sein ledigs guet, vnd hiet in gehabt
ynverprocben in nucze vnd in rechter Perkrechts gewer mer denn
rechi tSg, vnd pat fragen, was rechi wer. Do ward ertailt in dem
selbigen etaiding mocht chunrad das pringen mtt den erbern vmbe-
sezzen vnd mit den perkgenozzen das er dcnselbigen weingarten
gekauft hiet vmb sein ledigs gut vnd fraw Margret vnd ir evarr wirt
Hueger der tuechler chain tail an demselben weingarten nicht hieten,
er svlt sein geniessen an seim recht. Das pracht kunrat der tuechler
mit den erbern vmbesezzen vnd mit den perkgcnozzen, Als im ertailt
was mit frag vnd mit vrtail, als cr zìi recht sott. Darnach ward Chun-
rad dem tuechler vnd seiner hausfrawen frawen kathrein vnd ir pai-
der erben rube ertailt Yon frawen Margreten vnd irem wirt Perch-
tolden vnd von ir paider erlieti vini) Jeikselben weingarteu. Ls nug
vnd soli auch Chunrad der tuechler vnd sein bausfrowe frow Kathrein
vnd ir paider erben furbaz mit demselben weingarten alien im frumb
schaflfen — Des gib ich — disen briefT — verngeìien mU meòn Imi-
gel. Des sind zeug die erbern Bitter, her Seybot von Pacxmansiorf,
zu den zeiten Statrichter ine zu Newnburgk, her Gervnch derChoU
her DieUreich der Schifer, her hauch der floyt, her Chrtgtan der
Sluzzldr, her Syman der Ricìiter, vnd die Erbern purger^ Ckimrad
Digitized by
Google
259
der gmuchenphenmng, leopolt voti awe, wemhari vnder den lawben,
vnd emst der htUer, Peter vnd Constantm von Sand Mertein, Diet-
reick der Betzer, Chunrad der schifer* perchtold vnd fridreich
der chlain vnd ander erber Lewt genaege — die pei dem recht ynd
pei den taidingen gewesen sind. Der brief ist geben — drewzehen-
hondert Jar, darnach in dem Sechs rnd dreizzigkistem Jare dea Sun-
Ugs nach ynser lìeben frawn tag zo der Schiedunge.
Ckartalariaa Areki?i ▼. pac* ^* *•
Diete (Irkande seigt un» in der Perton dee Rittere Seibot ron Pai-
maofdorf eìneo bUber uobekannten SUdtricbter von Klosterneuburg, ferner den
frùher oft eis Zeugen erscbeinenden Peter den Freisinger in dem Arate einet
•tiftlichen Hofmeisters.
ccLxvn.
NikolauM^ DietfMir'i de$ Qaffer9wen% Bruder, itiftet cine ewige Meue auf
dem Zwdlfboten-AUar in dem Frauenkloiter %u der Himmelpforte in Wien,
Dei. Wien, 25. NoTember 1336.
Ich Nyclas, Dyetmars dea Gafferswenz Prueder, dem got
genade Vergicb — Das ich — durch Got roir vnd alien meinen vodern
ze hiif vnd ze trost han gewidemt vnd gegeben ouf der heiligen
zwelf poten alter in der vrowen Chloater ze der Hymelporten ze
Wienne ze einer ewigen Messe meines aygenhaften guetz — Ein hal-
bes Jench weingarten, leit an dem perge, der da haist der Miesen-
chobel vnd haist der weingarten óier Cheschinch, do von man alle
iar dient ze Perchrecht einen Emmer weins vnd drey wienner phen-
ninge ze voitrecht; vnd Nevn Phunt wienner phenninge purchrechtes,
Der ligent drev phunt geltz ouf der Waldnerinne Hors bey dem lich-
tensteg, es leit ein phunt gelts ouf hem Hainreichs des Chantzler
haué %e naest dem waghovs an dem hormarcht. So leit ein phunt
geltes ouf des Eysengraetleins Hovs^ vnd haist in der Gugel bei
Stubenior, Vnd leit ein phunt geltes ouf hern Davidis des Scheuchen
Hov9 ouf dem Cholmarcht. Vnd liegent zway phunt gelts auf ^^ Rud-
linfie Hov» der Veltzbergerinne in der Svningerstrazz vnd ist wei-
lant des Chran gewest. Vnd ein phunt geltes leit ouf hem Chunratz
de» Tuechscherer Hovs, daz da leit bei des Scherautz gewant Chel'
ler an dem Hohenmarcht, Daz mir mein swester Junchfrowe Percht
an im lesten leiten hat geschafft vnd geben — Vnd han die ingeant-
wort md enpholhen Dem Erbem herren hem Dietreichen, ze den
17 •
Digitized by LjOOQ IC
260
x^en Charkerre te sani Stephan ze Wtenne Ako mit ouz genomen
Worten, dai er die Messe auf dem Alter alle tag an r&derlaz; ìd irre
danne Ehaft not, svi sprechen vncz an seinen Tot. Vnd svi chain recht
an dem Opher ovf dem alter an der vrowen wìllen haben. Er mag
anch wol in dcmseiben rechten, ob er wil, einen verweser an seiaer
stat aa der Messe gewinnen. Vnd svi vmb micb vnd vinb mein vodem
piten, ala er Got an dem Jungesten Tag dar vmb svi antwurten. Vnd
nach desselben hern Dietreiebs tod sol annder nìeman, danne die
▼rowen ae der faymelporten die wal haben, vnd die scbuUen alz oft
ynd eìn Priester abgestirbt, einen andern gestanden md erbern
werUeichen Priester ru der gvlt vnd zu der Messe ouf dem vorgenan-
ten Alter erchiesen vnd erwelen nach im trewen in den ersten Seebs
Maeneiden oder E, vnd wen si erwelen, den sol wer Pischolf ist ze
Pazzow, bestaeten. als geistleicher Ordenung recht ist, Also daz die
Messe von dem Weingarten vnd von der Gult ewìchleicb alle tage an
rnderlazz, ea irre danne Ehaft net ouf dem alter werde gesprochen
vnd begangen, alz vorgeschriben stet. Waer aber, ob derselb priester
mit seinem leben sv gar vngeordnet vnd vnrichtig waer. vnd des mit
Erbern leuten vber waert wurde, oder ob er die Messe fraefelleichen
an ehaft noi, die wizenleich waer, wolt sovmen , vnd die mit im sei-
ben oder mit einem verweser nicbt verginge, so svi in , wer pischolf
ist ae Paazowe, absetzen und vercberen, Darnach vnd die vrowen die
soymunge mit einer gewizzen an in pringen, Vnd schuUen danne die
vrowen einen andern erbern gestanden wertleichen priester erchiesen
vnd erwelen — Waer aber ob die vrowen, alz oft ein priester stirbt
oder von seiner vnfuer verchert wirt, einen andern wertleichen Prie-
ster in sechs Maeneiden nicht erwelten, Alz oft svi wer Pischolf ae
Pazzow ist, selb einen priester zu der gult vnd zu der Messe erwe-
len vnd besteten. VVolde aber der Pischolf daz ouch sovmen, oder ob
sich die vrowen der gult vnd des weingarten wolden vnder winden
da von die Messe gesovmt wurde, so sol derselb weingarten vnd die
gult meinen naesten vreunden ledig sein. Teten si des auch nicht, so
soli die gult vnd der weingarten den Siechen %e sand Lazer vnd zu
dem Chlagpaum ledigleichen sein vervallen — Vnd wann man die
drev phunt geltz ouf der Waldnerinne Hovs ablnst, so svi man drev
phunt ewiges purchrechtes chovflen vmb dis gelt, damil man ablost
— So gib ich — dar vber disc ti prief versigilt mit meinem Inèigt'l
vnd mit der vrowen Convent Imigel zu der Hgmelporten ze Wienne,
Digitized by
Google
261
vnd mit der Erbem herren Insigeln hem Mtt(ke$, xu den zeiten
Pharrer %e Stilfride, hem HaitweiekeM , xe den zeiien Fhfarrer %e
Weiehendùrfy hern Petreins %e den zeiien Chapplan ze der Bri-
vaUiekaii, hem Hagem von SpUbereK hem HerbariM OMfder Seuie,
hem FHdreiehe dee Gnaemhaertlem vnd hem Jacobe, dee MaeMer-
lem — Der prief ist geben ze Wienne — Dreuseheo hnndert Jar
in dem sechs vnd dreìzzigisien Jare an sant Katbreyn Tag.
Et DOS Albertus Dei grada Fatar. Epos, landabilem inteneionem
prefati Nycolai in domino comendantes ac omnia et singnla prenarrata,
proat snperins exprimantar, grata et Rata habentea, Ea auctoritate
ordinaria enm appenaione nostri Sigilli ex certa sciencia confirmamaa.
Sub A.D. Mfllimo Tricentesimo Trio. Sexto in Crastino beati Nycolai Epi.
Orif . P«rr. Har •<• nmàm Si«tvl i* Mthta WMk« tot BMh u 4«r UrkaaJe v«rlMa4M. \m
4rtiMkif«a aehriff ftiUlltCB 8ekUa« leift d«k eia» Lììx; Ut tn»MèèÌHkw ikmWA, dwtber à»t H«la
lA 4«r ■claaMk*. fbtr wtl«hea wi«a«r eia* Lilia karremft. f. 8. HAGEN0N18 D. 8PILBERCH.
Im J. 1404 erscheint in den ttifll. Urkunden ein Si Pnals-AKar in dei
HymelportMi and tlt Caplan der Meste dtselbet Johtnn tod Therts, Dechtnt n
TÌdln, 1476 in gleieher Eigensektft Maiiter Andre Gmainer.
In tpiterer Zeit ertebeinen bei St Stephen:
1421. Monttg nidi InrociTÌt Hanns Rat, Pf. in Pirbacb, Tamberr.
1422. Scholattiea. Ulreich der Mnftrer, Cantor.
1423. Fer. 6. ante Pent. Mert, Tnmbherr.
▼ìgQ.Barb.Hanna ron Runigahaneb, Caplan d. Ratbarinen-Altarea datelbat.
l^W. Per. 2. ante Georg. Hanns Stainpreeber, Obrister Capplan in der Borg.
TnmbheiT.
1431. Per. 3. post Petronilla. Thomas Hadmar, Teehant.
1433. Sabb. ante Magdal. Hanns ron Kempen , Tumbherr.
1437. In die Clenientis. Leopold M eysenpflgl , Capplan.
1452. mttw. Tor Georgi. Peter der biepharter, Tnmberr.
1400. Per. 4. ante Lueiae. Nielas Hollabninner, Gnster.
1463. Eritag naeb Pfingst Hanns, Conneister.
1472. Per. 5. post Cinime. Maister Pani ron Melkh, Lerer der b. Gescbrifl,
Reetor der hocbwuerdigen sebae! zn Wien und Tecbant des CapitUs aller
heiligen Tnrobkireben lu St. Stefan.
1401. M. Pani Tag, Licentiat in der b. Scbrìft, Tnmberr. (Dom. Laetare.)
1497. Preit naeb Ostem. Otwalt ron Weykersdorf , Tnmbherr.
ccLxvin.
Jhrmpei Emdmein*9 8ehied99prueh Uber KonraJt$ de9 Subenho^en NacMatt,
Dai Klostemeubnrg, 25. Januar 1337.
Wir Rùdwein von getea gnaden ze den zeiten Brobst dacz
Newnbureh yerieben — Daz ein chrieg f8r yns chom, da erwer rUter
Digitized by
Google
262
vnd chneohÉ pei vn$ sazzen, zwischen Chdnrat» des siòenkoien
chindt Choln vnd Margreien ynd hem Gerung vnd kem Dietmam,
der des Sybenkoeen Toehter hai. Der selb chrieg wart pedenthalben
nach irer pest freunt rat laizen an die yìer erwer roann , an kem
Seiboien von Paizmansforf, hem Otten von Visekamund, hem
Chrietan denSluxzltr ,/ an den Jósen hann, vml» ; m mi chrieg,
den sie pedenthalben mit einander gehabt habent rmb ir erbe» ez sei
aygen, Parchrecht, perchrecht, oder Eehent, swie daz genant ist,
ynd ymb alles daz gelt, daz seu mit einander geìten svlten an alle
ffirxicbt, vnd verpunden si eh des mit ir trewen, swaz seu dar vber
sprecben, daz avlden seu stet haben , vnd wart mir gelubt, ob sich
die yier nicht geaamben moehten, so svlden sie nach iren trewen
aineii yber man dar vber nemen, der in paidenthalben wol fiigt, rnd
teten auch daz, ynd swer der schiedung ab gienge, der svit ie dem
sebied mann byndert phunt phenning vervallen sein. rnd dem vber
mann hnndert phant, vnd svIt alles sein recht yerlorn haben. Da
chunden sicb die schied leut an den vber mann nicht gesamen, da
namen ne vns Brobst Rudwein ze ainem vber man an paiden tailen,
wand wir den schied 1 cu ten wol dar zu gevielen, da prachen wir ir
paider chrieg also beschaidenleichen, daz sie alles daz guet, daz sie
mit einander habent als ez vor verschriben ist, mit einander geleìeh
tailen sullen an daz guet daz rórr, daz von den erbern herren Poten-
i/or/* lehen ist, ze veld vnd ze dorf, swie ez genant ist, sol Choln des
sibenhosen syn gevftllen vorauz mit al lem nuez an alien chrieg, suln
Choln vnd vrown Mjirgreten des oftgenanten Sybenhosen chind mit
dem andern guet, ez sei aigen, lehen, Purchrecht, Perchrecht oder
zehent, swie ez genant ist, mit einander gelten allez, daz aie geìten
snlln , swen seu den vergelten , so mogen sie dann daz vberig guet
mit einander tailen , daz in vber gelt beliben ist nach ir pesten freunt
rat. Daz diseu red vnd die schiedung furbaz stet beleib vnd vnzebro-
chen, des geben wir Brobst Rfidwein peiden tailen disen prief ze
einero gezeug vereigelten mU vnserm ineigel vnd mii der erbern
schiedleut Insigel hem Seiwotens, hem Otten, hem Oiristane vnd
Johansen des hann, Diser prief ist gegeben dacz Newnburek —
Dreuzehen hundert Jar dar nach in dem Syben vnd dreiisigisteoi Jar
an sand Pauls tag des becherer.
ChartaUri» Arekiri UL r«l. 107. k.
Digitized by
Google
263
CCLXK.
FHeériek der Matthan de, ver$et»en Margareikemt der Wiiiwe Otto*$ ven
Lamt ikren Weingarten %m HeiUgautait.
Dti. WiM, 4. Min 19t7.
leh Fridreiek der Mat%kan vnd lek Margrei $ein hautvrawe
md Ich Meri» $em Okaym ma Ich Katrey^ 9em ham$vrawe Wir
Teriehen — Daz wir rnd maer erben mrerschaìdenleieben g^ltea
•ehallen der erbem vrown vnm Margreéen , Otten wUiòe ven LOf
dem Oot genade In der Scheftiraaze ynd ira erben Secbiehentbalb
phont pbenning Wienner M&nxse, der wir sei recbt md redleicben
wereB sebnllen an geyerdeynd an allea Tertsibenaase auf santGeorigen
tag, der nu acbirist cbumt , md baben ir darcb pexier aieberbait da
I3r ae phande gesacat — mit en$er$ Perchmaieiers hant hem
Weyeharis von Èhdbmch tu den zeiien Amptman vnd phleger der
CtippeUen Jn der P&rge ze Wienne msem weingarten, Der da leit
pei der heiUgen^at an der Obem Prikehe. dea ayn riertaìl iat,
md baìazet der Mohkan, da Ton man dient alle Jar vierdhalben
wienner pbenning In die vorgenant Cappellen , kinez $and Cklaren
TÌerdbalben wienner pbenning, md fymfzeben wienner pbenning bern
Ckfmraien dem Nuatdarfer ynd aynen Emmer weina ynd aynen
phenning ae royt reehte hinca Newnbarcb md nicbt mer — So
beaehajdenleieben, ob daz wer, daz wir sey der yorgenanten pbenning
gar Tod genezleiehen nicbt enwerten anf den egenanten tag, ala in
die werong^ geyallen aehol, ao ist In der yorgenante weingarten recbt
ynd redleicben yeryallen — Dar yber ao geben wir In disen prief —
vereigeìien mU de» vorgenanten vn»er$ perehmaUter» Imigel, kem
Wegckari» ven MtUbaekt vnd mU kem Ckmnrais imigel an dem
óbem Grietize — Diaer prief ist geben %e wienne — Dreatzehen
boodert Jar, dar nacb in dem Syben ynd dreizzlgisten iar an dem
Vaacbang tage.
CUrtalwlaa Ar«UTÌ HL Hi. Iti. k.
Digitized by
Google
264
CCLXX.
Der Stadtrichter Simon %u Klostemeuhurg he%eu§i den Verkmmf naet
Weingartem dureh Dietmar von MHnkurdsdorf tm Ulrich den Pfmrrtr%»
Zwentendorfmnd $eine Biibder,
Dat. Rlosterneuburg, 10. Mira 1337.
Ich Syman, ze den zeiten Richier %e Newnburck Chlotter-
halben vergich — daz die erbem herrn Dietmar von MeynkmU-
dorf vnd frow Margret sein Hausfrow ynd Ckol vrawn MargreUn
Pruder durich notdurft willen irer gult, dì si den Jaden gdton
scholten — verchauft haben einen weingarten, der da haìxset der
TuUner, des ain balbes Jeuch ist an Mukerawer perig ze newnburdi
gelegen dea Erbern herrn Vlreichen dem pharrer von exwentenàerf
vnd seinen prùdem Gerungen vnd Chunraten vnd Albem ymb eia
genantz guet , des siv — kincze den Juden it Newnburch recht td4
redleich verricht haben — Vnd daruber — gib ich — disen prief
versigelten vnd bestetigten mit meinem Insigel. Daz ist geschehen —
dreutzehen hundert iar darnach in dem Subenten md Dreizzigistem
Jar des Maentags nach dem Suntag in der ersten Vastwochen dai%
Neicnburch Chlosierhalb in der Stai,
Orif. Pfrf. Dm 6i*f«l fcklu
Denselben Wcin^artcn geben 1345 Ulrich der Pfarrer sa ZwenUndorf ui
Chunrnd von Pirbniim sein Bnider gegen eine andere VergnOgung, die er ikaea
f,'emacht hat, Herrn Ulroich dem Dechant und Pfarrer lu St Stephan avfden
Woehrain, wolcbor denselben sammt dem von Niklaa, Pfarrer tu H5fleio, erkaaf-
ten anslossendon Weìngarten (1345) dem Stifte St.Andrft an der Traiaen gefea
oineti ani Monta<;c nach Aseeni^io Dni. abzubaltenden ewigeo Jahrtag acheakt
1X37. Am scbwaizen Sunlag (6. Aprii) verkauft Jana, herr Eberharti
Suiì. des Sliitsebreiber ze Wienne vnd Kalrey, sein Hausfraw mit dea Bergmei*
vters Peter des Freisin^'ei Hand '/^ Weingarten an der Weidoichleitten wn 44
Pfund uiiter dem eif^'cnen und des Bergmeisters Insiegel.
Orig. Perf. Alte Kaaaer^rfc.
rCLXXI.
Cti'orij (ìcr Schiuiimnf vtrknuft Peter dem Frei tinger fùnf HoldenditnMt
%u Kri%endorf.
Dal. 13. Juli 1337.
Idi iii'orìij (/rr S/taltzduf voi'f^^ich — Daz ich — verchaufì ban
iiHMii rmiif hoUUii (ì((i (hrixcndvrfy die ich gehabt han ze purch-
Digitized by LjOOQ IC
265
reeht tod deiii Goteshaus %e Ranshoven, dem man zwelif phening
iir porchrecht davon dient , der ainer haizzet Chunrat der Chnaeuz-
teU Tnd ainer Hertel an der mieistat, vnd des Chnaeuzzleins mueter,
Httmreich der Reisner rnd Chunrat Margreten Svn, der iegleicber
dient zwelf phenning an sant Michels tag. Dem Erbern manne hern
Petrein dem vreisinger, zd den zeiten hofmaister des Gotshatiè ze
Newnburch vnd sein erben vmb acbt pbunt wienner phenning — Vnd
gib in danrber disen prif — versigeUen mit meim Insigel vnd mit
kem Gervngs des Choln hisigel, vnd mit Weigants Insigel von
Ckriezendarf — Der prief ist geben — dreuzeben hundert Jar dar
nach in dem Syben vnd Dreizzigistem Jar an sant Margreten tag.
Orìf. Pcrg. (Rep. Vet. N. 7. fol. 155) and Chart. Archiri III. fol. 114. ■. Orci runde Sirgel
n cdbm Wacka. Dat «rate schadbaft. Dai iwe ite , mit der Umichrift : +.S . GERVNGI . DE .
lETBTlO., «•tbàlt eiaen Steiabock . bit tar Brott. Dat drille f . S . WIGANDI . DE . CHRiCEN-
DORF . s«i^ swei f ckr««ste Stibe im drvieckigen Felde.
CCLXXII.
Ahlauhrief fibr die Pfarrkirche St. Martin zu Klottemeuburg.
Dat. Roro, 30. Marz 1338.
Universis presentes litteras inspecturis frater Johannes dei et
apostolice sedis grada Anagninus Eps. ac Domini Pape in alma
Vrbe Vicarius generalis , frater Thomas, eadem grada Einveriensis
Eps,, frater Angelus eadem grada Aquilanus Eps., frater Bene-
dictus eadem grada Ccmicensis Eps. , frater francisnts eadem
gratta dvitatis Cartellane Eps., frater hugvicio eadem grada
Sutrinus Epus , frater Andreas eadem graeia Coronetisis Epns.,
frater Laurendus eadem grada Ortanus Epus. , frater Munuìis,
eadem grada Amelinns Epus. , frater Mathrus eadem grada Bal-
neorensis Epus., Thomas eadem graeia IteruìfitieNsis epus. et Bonus
eadem grada Calinensis Epus. saliiten) in Doiiiinu .s(Mii|titcrnjin). ^uo-
niam, ut ait Apostolus (fast diesolbe Formel Nvie ;h1 miri. 132() und
1332). Cum igitur ex parte dilectoruiiì tiliornm nostrum Pctri (icìtcri
Gebkardi et Petri generi Hemesti in Scunhurga parte Claustrì
nobis fuerit humiliter supplicatum, ut omnibus venientibus ad Eedc-
Siam sancii Martini dyocesis Patariensìs vclimus in(liiltr«Miciam exlii-
bere, Nos ete. (wie frttber). — Datimi riomo in |ìalalijs no^tris Anno
domini Millesimo CCC» XXX» Vili'* Pontiticatus domini IJonedicti Pape
anno eius Quarto, Indictione VI* Mentis Martii dio Tricosima.
Digitized by
Google
266
Et DOS Albertus, Dei gracìa Epus Patayìensis etc. sub Anno
domini Millesimo CCC*> XXX^ VID*» decimo octavo die Mensis Maji.
Orif. Pery. (Hep. Tel. N. 17. f«I. ISO.)
Dr«it«hB hÌBf»de Sieffel ia rotbrn Wirhi (mit Aatoabn» jeiei d«s Bia«korei Albert th
P«MM. «tIehvB ìb weiiatm Wtehi «a eiaem Pergam»autr«ifeti biayt urne bei Dadi. E&e. Gea««l.Tab.
VII. a. 68 abfebildet ift). Sìe bio^en ao rotbea ond weiti«B, biiiideUrti; aater tieh rerwebten Leiita-
fi4ta ia 4cr Ordaang-, wie die Biieb6fe ia d«r Urbnnde erwihat wfrdca. Brinahe ta jedm Sitgti
•rsohaial «btrhalb daa Bild d«r keil. iao^a, weleh* In der Liakea dat J«t«kiad hilt. a der Mitu
■at«r Bdf«a bald iweì , bald drei aod ìoa Siri^el dea B. Laareni vier Hetliffeabópfe. Da« dritte, jeaci
dei Bradcn Aog-elni, eatbilt dea Oekreatt^«D, vor welcheo der Bit ekof betet, wàhread zar Beebtea
eia Eafvl aehwebi and betead reg-ea die Waade ia der Seite ^erìehtet iat. Die ibri^ea Kìrcbw-
flralca kaiea naterbalb eiaea kleiaen Boyeoi betead, im Poatificalg ewaade. Tbona** B. voa Terai , der
Torletile ia der Reibeafol^e, hai im Sie^el oar die bei). Jaagfraa mit dem Kiade atehead aater etarai
fvthiaelMa Ba^ea, er aelbal betel g-teiebralU ror ibr mit febpgeaea Kaiea.
CCLXXin.
Die 8toi%endorfer anerkennen, dass ihre Bentmungen 9u Stoizendorf em
Lehen des SHflei Hnd.
Dat 1. Mai 1338.
Ich Vlreick md ich Hainreieht ich Johann ynd ich ChunroJt,
Vnd ich Wolfati von Stoizendorf Veriehea — dat allei dai gat, dai
wir ze Stoizendorf haben, daz vnser Vatei* vnd Vnser Muter, Vnser
£n ynd Vnser Ane laxien hobent. iz sei daz, daz wir ze Aygen, ze
I^ehen oder ze Purchrecht gegeben haben, dieselben gut allea hab
wir nach Erwerger herren vnd naeh guter Vreunt Rat vnd nach gewis-
ser Chuntachaft ze reehten Purchrecht emphangen von dem Erwergen
herren Proòit Rudwein ze Neunburch, ynd von dem Gozhaus vnd
dem Convent daselbena gemain — Vnd Schulen auch wir vnd vnser
erben dieselben gut innehaben vnd verdienen alle iar an sant Mirteins-
tag ala Purchrechtz recht ut, vnd dez Landes recht ze Osterreich.
Iz achulln auch fSrwaz alle Vnser prief, de wir Vber die vorgenan-
ten gut haben , tot sein TDd chain Chraft haben. Vnd daa diaeu Wao-
delung stat TDd ynzebrochen beleib, gebeu wir — disen prief dem
egenanten Gotzhaus ae Newomwnrch vertigeUen mU pn»em In»-
geln vnd mit der Erwergen Levi Inngeln Stephans dez Reden-
prunner, vnser$ Swagen vnd Otten von Chirchpereh vnd Albert
seinez pruder, vnd Diehnar» dea Hohmane — dea aiot auch aeag
diaer sach die Erwergen Bitter: her Geruneh der Chol, her ìuutg
derflót, her Dietreich von Grunderetorf ynd die erwergen Leot
Peter der Freisinger, der Wisent von Rùkkeretorf — Der prief iat
Digitized by
Google
267
geben — dreuzehen hundert Jar Tod in dem acht ynd dreizzigisten
Jar an der heiligen Zwelfpoten tag Sant Philips ynd sant Jacobs.
Ofjff. Ptrff. (Pret. S. N. US) ui Cliurtalariu Artbiri III. fol. 81. a.
AehI raB^e 8ier«l> «i* ■•uUa fcbit. Di* entra flaf mlt'dcr Uiuehrìftt f. 8. YLRICl.—
HAIimiCL — lOHAinns — CHTTIRADI. — WOLFBABDI — DE. STOTZBMDORP. Die reehte HUfle
4m MkrMM c«4b«UUa SeUlira fleidU jeaca bei Daell. Exeerpt. eeaeal. Tab. XT. a. 190 , dì*
umàtn Bilfte, ia wclebtr 4rci Hersea dargeatelll tiad, leif t jea* iwei Balkea, die im Siegel Lcepold'i
de WeHe bei Daeliiaa hiat. Ord. Teatoa. p. iU. a. IS ertebeiaea. Daa leebMe Siefel t f . 8.
STEPBANI . DE . ROrrEIIBRTN. iat jeaea bei DaelL Exe. eeal. Tab. XYI. a. S06 aebr ibalicb. Daa
ai«b«at«. Bit der Uaaebrìft: f . S . 0TT0NI8 . DE . CHIRCHPEBH. bat eiaea Bela ait der Hela-
dccke » a«a weleber ttatt der Hdracr swei Biade berrorragea , Jede ail eiaeai Delobe bewcbrt aad
ak«r dea Baapl* Terbaadaa. Dai aebU Siegel f . 8 . ALBERTI . DE . CRIBEBER6» iat roa dea
Tarigaa vcrsebiedea aad eatbiU eiaea ia der Weiie getbeiltea Sehild , wie jeaer bei flfeber Tab.
XXYllL a. It. Daa Feld lit ait Paaktea beaeto«» vie la Wappea der SUjseadarfer, der «bare Tbail
è— Saàildea iat latbraaM getbeilt, «ad der reebte Tbetl ail eagc gereibtea ait der Baaii paraUelea
Strìebaa» dar Uake aùt ebea salebea aad eiaer greiica ZabI aaf der Baau lotbreebter, jeae lebaci-
«••dar bcaelsl.
CCLXXIV.
Spruckbrief %wUéhen AdMeid, Reieholft IVUwe, ttnd den Ubrigen Erhen
ReieMfM Mer dessen HùUerloMMeiuekaftt von Adelheid hettàtigt
Dat 15. Aagutt 1338.
Ich Alhaiif Reieholfs WUibef dem Got genade vergich — Daz
eìn Chrìeg waz zwiscben mir ynd tneinen aydem Jacoben vnd seiner
ffoMsvrowen tneiner tochter katrein Ywh aliez daz eribe, daz icb
Tnd mein erari wirt Reickolf mit einander gehabt baben » Daz allez
hie disbalb der Tunawe in dem gerìcbt ze Newnburcb Chiosterhalb
gelegen ist, rmb ein haus, leit attf dem Anger ze naechst der Engel-
precfUinne ynà ymb ain Jeucb Weinwacbs, leit an dem Puechperig,
md rmb ain balbes Jeucb Weinwachs Leit in der Cholngrùb, Des-
selben Cbrìegs baben wir yns pedenthalben mit galero willen gesaczt
ao yier erbaer Bitter, an Hem Haugen den Floyt, %u den Zeiten
Riekter ze Newnburch . an Hem Christan den Sluzzler, an Hem
Gerungeny den Choln, vnd an Hem Dietreichen den Schiver die
habent ez geschaiden nacb iren trewen also, daz ich yor genant Alhait
daz egenant eribe alles hie ze Newnburch in nucze ynd in gewer mit
zeitleiebem paw ynyerchumberts zu rechten Leipgedinge baben sol
ynez an meìn tod, ynd nacb roeim tede sol daz egenant eribe allez
ledicbleich an geyallen mein Tochter Katrey, Jacobs Hausyrowm ynd
ir erìben mit allem nucze, Wie si ez yindent ze pawen oder ze lesen.
Das der sebiedonge fSrbaz also staet gancz ynd ynczebrocben an alien
Chrìeg beleibe, ynd wann Ich Alhait nicht aigens Insigels han, des
Digitized by
Google
268
gib ich roainerTochter Katrey Tod ini erìbeo dmn prìef su eìn wara
zeag versigelten ndt meiner Amptleìà InsigelHt Hem Lmpolfm dez
Gundramstorfer rber den weiDgarten in der Cholngnieb, vnd mit
Ckunraiu de$ CzitteU Imigel rber das baus auf dem Anger md Tber
dem weingarten an dem Puechperìg, vnd mk der egenanUn ichied-
leui IfmgeUi — rnd swer der schiedunge rnder tds prìebet md
widerredet, md sie nicht staet haben wolt» der $ol geben vu wider-
wet dem Herezogen dreizzick phumi phenning vnd den Mchiedle^en
drewxich phunt, vnd ains dem andem drekziek phad md bat
darau alleu tein recbt rerlorn. Der prìef ist geben — DreacBeheo-
bundert Jar, dar nacb in dem acbt vnd dreiszigìsten Jar an mser
yrawen tag za der Scbiedunge.
Ckwtalariu ArsUvi m. fel. ISS. k.
Hugo Floit, ein Ritter, «rteliefaìt hier alt Naehfolger Simon't im dea
Amte einet Stadtrìchtert su RlofterDeaburg.
CCLXXV.
AdelheU die PMeimerin tdkeM dtm SHfte enwn OtUdiaul ••
Dai. Wien, 12. October 13SS.
Icb Àlhaii dev Polnhamerinne Vergicb — daz icb — gegebeo
ban lauterleich durch Got vnd dorcb aller meiner Vodem Tnd naeh-
cbomen Selen willen, rnd aacb durch meiner Selber Sei willen die
Aigenschaft dez phunt Wienner pbenninge geltes , daz da Leit %e
Rutpach auf einero Leben, daz der erber RiUer ker Haug der
FloU Ton mir ze Lehen gehabt bat, den erbem gaistleicben berreo
gemain Probtt Rudwein Tnd dem Conrent gemain dez Gotzbans
vaser Vrowen ze Newenburcb Cblosterbalben ynd alien irn nacbcho-
men also, daz si mit der aigenschafi dez egenanten pbunt geltes salii
furbaz alien ira frumen schaffen Darumb so gib icb disen brìef
— veriigeli mit meinen Insigel vnd mii hem Vìreieht Insigil vom
Pergawe, hofmaister dez hochgebam fitr$ten herczog Mbrecki$ im
Osterreich, in Steyr vnd in Chemden, vnd mit hem €rervng$ Imigil
dez Choln, vnd mit hem Dietreichi Insigil von Gundrametorf —
Diser brief ist geben ze Wienne — dreuzehen bundert iar damacb
an dem acbt vnd dreizgisten iar an dem sant Cbolmans abent
Orif . Ptrg. (Prot. III. •. 4*1) wmì ChwtelvÌM Arékiti lU. f. 99. a.
Digitized by
Google
269
Dm ente 8Uf«1 Itt ikfMiMm, Ut Uri f«a tted ia f«lk«t WtU fériUkU Jmm UlrM'i roa
Pcrfaa eaiUH HaWr TU. IT. a. 1 ; Ut Bitt«ì Ocraaf's rea Ncabarg waH* saai YMJalir* (Nr. STI)
WMkricWa. Daa ktate, aH 4m> UaMhriftì f . 8 . DIETIICI . DE . OTHDIAIISTOIF.. caUilt «iaM
A4krflf«l» ia Oaliakcr Weiaa wie ìm 8i«rtl àwBntM rea Plei«a M HabOT Tab. lU. a. t. aai S
svci T«rb«a4«aa itigt.
CCLXXVI.
Wietentaméch twitehen dem Stifte und Hermann von Kronherg,
Dat 11. Norember 1338.
Ich Herman von Chronperch ynd ich ( — ) sein haasrrowe
yeriehen — daz wir, — die wiz, die da leit ìd dem Rarwach, die
da haizzet die Tàrkinne auzgeweselt vnd geben habcD den Erwern
herren Brobtt Rudwein rnd dem Convent gemain dez Gotshaus ze
Newnboreh ymb die aygenschafl irr wysen , die da leit ze HoUe-
prtume vor dez pharrer holcz — vnd zu ainen warii vrchund gib
ieh — disen prìef versigelten mit meinem Insigel — dreotzeben-
baodert Jar ynd in dem ackt rnd Dreizzigisten Jar an sant Mer-
teias tag.
Chaxtalariaai InkiTi lU. fol. i9$. h.
CCLXXVII.
Han9 von MoUherg verkaufi der Nonne *u Si. Jakoh in Klottemeuhurg,
Margaretha^ und ihrer Schwetter Christina ein halbee Pfund Pfenmnge
jàhrlieher EinkUnfte.
Dat. 7. Mfirz 1339.
Ich Jan$ von Merperig ynd ich Margret, èein HauivrawYnà
Toser erben wir yeriehen — daz wir — ynd mit vnsers Perchmaietere
bant Petreim de$ Vreisinger recbt ynd reddlich yerchaufft haben Ein
ewig^ halb phont Wienner pfening geltes der erbem yrown yren
Margreien der nunnen ze sand Jacob ynd irr twester Vren Christein
In dee Chioeiere epitol ymb fumf pbunt wienner pfenning — Vnd
Bach yoBerm tod So suin seu ez dien in des Chiosters Spitol, Da von
man danne der heiligen Vrown $and Gerdrautten dreizzigk phen-
nmg geben eoi zu irr Lampen, do von daz liecht gepezzert v?erd,
Vnd die drey scbilling den Siechen in daz spitol, do yon ir phruent
gepezzert wort, Also beschaidenlich , ist daz wir ez yor ehafler not
yerspom mugen, ynd wan ich ez Yor manigen Jaren dargechauflft
Digitized by
Google
270
ynd gelobt han, e ich bioti Sande Jaeoben chomen sey — vertigel-
Éen mii vn$er$ Perekmaiiters imigel Petreins des Vremnger — Des
8ind geieng Peter von »and Martein^ Chunrad der Sckmu^ien"
pfennmch, Wemher vnder dem Lauben, Chunrad der Schifer.
Dìser prìef ìst geben — dreaUebeobundert ìar darnach in dem Nera
Tod dreixsikistem Jar des auntages se Mitter Vaaten.
Oriff. P«rc. (a«p. lf«T. M. S6f . tut. 19. 11. I.)
Eia U«ÌM«, nmim Bi«f«l ia fìh»m WMki ail àw UMekrilli f . 8 . PCTRI . FUftlK-
eian. Dai artitekif» 8«UM ika«lt Jmm bai Oaell. Eia. Oeaaal. Tak. ZX. a. 160, mkt i»m
UalarMUa^c, ìm» Uar aa dar Biella in ini Ktfì ani fleielwcitire Drei««ka sa aabcD riad.
Die LaulMD war die an dts Wienerthor atoMende Gaase der obereD Stadi,
woaelbst die meuteD Kanfllden waren.
Peter roo St Martin batte eÌDea Sohn, Thomas, der apftter Spitalmeister
ward, teine Witwe Margareth eracheint urkundlìcb 1382, 29. Nor.
ccLxxvni.
AhUuthrief far die StifUkirche su Kloitemeuhurg.
Dat Roro, 20. Mftra 1339.
Unirersis presentes litteras inapecturis fraier Johannes, Dei et
apoètolice sedie grada anagninuè episcoptu, ac in alma Vrbe
domini nostri summi pontificie Vicarius generalis, frater Franciecu»
eadem grada dmtatis Castellane episcopus, Mannus eadem grada
amelinus episcopus. Bonus eadem grada Calinensis episcopus, Bene-
dictus eadem grada Cemicensis episcopus » Mattheus eadem grada
balneoregiensis episcopus, frater Huguitio eadem grada sutrinus
episcopus, frater andreas Coronensis episcopus salutem in Domino
aempiternam. Quoniam (dicselbe Formel, wie in dem letxten Ablass-
briefe). Cum igitur ex parte dilecti fìlii nostri Hdnnd scriptoris de
Neuenburga, filii Gotschald nobis fuerit humilìter suppHcaturo. ut
omnibus venientibus ad ecclesiam sancte Marie in Neuenburga — veli-
mas indulgentiam exhìbere, Nos (wie in dem Torber ertbeiUen
Ablassbrìefe). Datum Rome in paladjs nostris Anno Domini Mille-
simo CCC XXX' IX* Indictione VII* mensis MarUi die XX. pontifica-
tus domini benedicti pape XII. anno eius Quarto.
Nos quoque Albertus , Dd grada Episcopus Paiaviensis — et
nicbilominus XL dies adicientes — Sub Anno Domini M** CCC* XXXJX*
XV. Kl. Augusti.
Orif. Parf. (Sep. YaC H. It. M. SI.)
Digitized by
Google
271
DiMdfcM ««fd UaffM i« «OTMftw W«ìm m 4«r Orku4«, wi« ut Ma J«kr« ISM
(Nr. t7t) becthricbea wmrdea. Erwibanaf rcnUeat jeaci mil iw UBcekrift i 8 . BONI . DEI .
BT . AP08T0LICE 9BDI8 . ORAHA . EPi . CALINElfSlS. la «btrea ThtiU ECÌft lieh «• heil.
iwiffiraa ait dea Kiadf» danutcr die Kdpf* 4rticr H«ili^a uUr «beo so tìcì*b B«f«o, gaai «atea
ket«t dcr Biwbef ia PtatilealkleU*, sa beidea Scitea dcMcUtea aiad Sebildc aagcbraebt, ia wdebea
Mm SpitM eiaca B«rf«a mH twti Steraea darlber sa icbea iat. laaittca dicaer 8i«^l batte aadi
▲tWrt T«B Paaaa* aaìaaa aa tisaa Pergaacatatreifea aafcbiaft. Uatar der Urkaada iat eia Siegel ia
r«Uea Waeba aaf daa PerfUMat fftwtt f . 8 . B0B0NI8 . CANONICI . SCI . PETRI . D . YBBE.
vslekea dea bcil. Petnu atebead dantellt, der ia der Heebtea eiaea Sehilaaei trift, ait der
Umktm «w BMh •■ die Bnwl bill.
CCLXXIX.
Stephan der Reieirutmer veneM $HMem Sohne Johann Betii%mMgen %u
Stoisundarf,
Dat 25. Mirs. 1339.
Ich Stephan der Redeprunner vod Ich Katrey sein hausvrow
rnd Toser paider erben wir TerieheD — daz wir — mit TDsers Purch-
herren ze deD zeìten Probtt Rédweins hant toh Newnburch recht
rnd redieich gesaczt haben ein Leben , daz wir haben dacz Stoiczen-
dùrfy daz da leit auf der atetten^ vnd drey weingarten , die in daz
leben dient zwain ynd dreìzzicb pbenning, Vnd die obern zwo bof-
stet pei dein baus dacz Stoizendorf — da man dem Gotsbaus vnser
▼rawn binez Newnburcb dreizzich pbenning yon dient an sant Micbels
tag zu rechtem Gruntrecbt Jansen dem Redeprunner vnserm 8un
tÌt Sibenczieb phant pbenning wienner rounzze. Also besebaiden-
leich , daz icb — daz of! genant leben von im iSsen scbullen In drein
Jaren vmb Sibenczieb pbunt wienner munzze, Aucb wer daz Leben
ron im list , der scbol die selben pbenning nemen ynd scbol dorvmb
ein gult cbaufTen, vnd scboi daz gescbeben mit des oft genanten Jan-
sen msers sons dea Eltern rat ynd willen. Er scbol aucb daz yorge-
nant Leben nicbt auz der bant geben , yncz daz im die gult werd
in geantwurt an alien Cbrieg, ynd scbol aucb die selb gult inne
bftben yncz an sinen tod. Wer aber daz, daz er beut oder morgen
nicht Enwer, so scbol die selb gult balbey erben an yns oder
an ynser erben , vnd mit dem andern balben Tail scbol er scbnf-
fen pei seinem Lemptigen Leib , waz er well — Wer aber daz , daz
ieb — daz ofl geuant Leben ynd waz dar zu gebort , nicbt iSsen
moebten nocb woUten in drein Jani , So scbol ez dem offgenanten
Jsnsen vnserm suo, dem Eltern vervalln sein an alien Cbrich — Wer
ayer » daz Er nicbt beraten wurd Cburczleicb, Oder daz er die Prie-
Biersckaft venoarcht, oder daz er nicht priester woU ìcerden, des
Digitized by
Google
272
goi niehtgeb. So schol er die Torgenant gn\U oder dai Lehen werfen
in gleichea Erbtail , ynd schol ala gflten tail haben ala andre? sein
Geswistreìd. Ynd dai die red also Stet mczebrochea beleib, geb wìr
in disen prief verngeU mii mein Stephatu des Redeprwmer Inngel
Vnd nùt tneins éuns Clutalnn insiyci y vad ttul mvlnìi uyattna iamn
Inngel dea Inpruchker vnd mit meins mns Vlreich ImigeU vnd mit
meins mn» Jamen Insigel des Jungern. Vnd mit des Ptirchherren
ze den zeUen Probat Rudweins Insigel von Newnburch — Der prief
iat geben — Tausent Jar, drevhundert Jar darnaeh in dera Newn
md Dreizzigisten Jar an vaser Trawn tag ze der Chmodauss.
CbtH«ltriiB Arefairi III. fel. 49. k.
CCLXXX
Eitenreich von Hadmartdorf ffibt dem Stifte den Hofzu Hadmarsdorf und
drei Lehen %u Rizendorf auf.
Dat 24. Aprii 1339.
Ich Eisenretch von Iladmanstorf, ?nd ich Offmei sein Haus-
vrawe vnd alle vnser Erben Vergehen — Daz wir, — vnserm gene^
digen Herren Probst Rùdwein vnd dem Convent gemain ze Neun-
burch vnsern hofze Hadmanstorf U^hen aufgegeben, der vnser Aigen
ist gewesen, da wir aufsiczen ze widerleg dez Hofes, den niein Her-
ren den Vrawen ze Tubi gegeben habent , Vnd schuln in da ierlei-
cben von dinen alle iar zwaintzicb phenning grunt recht an sant
* Michahels tag, vnd haben in auch gegeben dreu Lehen, daz aygen
ist, ze riizendorf, die wir gechauft habent auz der Zech von Perche
toUzdorft vnd dienent alle Jar virzehen schilling phenning, die vns
vnser genedigister Herr Probst Hudwein vnd sin Convent her wider
gelihent haben zu rehtcm Lehen vns vnd vnsern Erben Vnd zu
einen woren vrchunde — gib ieb — disen prief versigelten mit mei--
nem Insigel, vnd mit der Erweren Herren Itisigel, hem Gerungs
dez Chols, vnd hem Haugen dez flócz ze den Zeiten Richter ze
Neunburch — geben Dreuczohen Hundert Jar vnd in dem Neun vnd
dreizzigisten Jar an sant G&rgen tag.
Orìff. Perff. (Rcp. Vel. ■. 4. fol. tU.)
Dr«i kletnere hin^fnde Sirgel in f«lb«B Wachi. Dai crtte Ut •eekt«ekìf ait écr UBWknfl;
f . 8 . EISENREICH . DE . RIZIDORF (alt* ■wkt, wie ia Ut Urk«B4e, tm HaiaMatoH). Dm BckiU
«nthilt Raaten io der Stelluog, wir ci« Moa. R«ie. Voi. ni. Tab. IV. p. SR2. ■. tS aiditter wtmt.
Dia rnade Sir^el Gfrnn^'s ist bekannt. Daa drìttf, ae«ba«eki(^a f . 8 . HU60NI8 . FLOFT. i«
jrnea bei D«ell. Ei«. Gradai. Tab. XXIi. ■. 408 Ualieb.
Digitized by
Google
273
CCLXXXI.
BeriMàhrUf i€9 Merr. Hofrkkten Weiehard v&n Toftpèl Hker einm
ìVeÌM§mrtem su Bimmh§r§,
Dtt ¥riem 28. Mti i$S9.
Ich Weychart von Topel, ze den zeiten hofrichier in Otter-
reich Tergihe — Daz vrow MaechihiU^ hem Fridreichs Tochier von
Riczendarf hìncz Hainreichen dem Sakche Richter %e Newnburch
so Unge Yor mein in rechtem hoftayding gechlagt hat ymb einen
weingarten an dem Pàsenperg, den man nennet den Cebinger, daz si
den selben weingarten mit rechtem recht in die vron pracht ynd dar
nach in dem nichsten hoftayding nach der ttoq chom der egenant
Hainreich der Sakch nicht • daz er den weingarten Terantwfirtt hiet,
ala er ze recht solt. Do chom die egenant rrowe Maechthilt vnd pat
mit Yorsprechen yragen , waa recht wer. Do wart ir von den Lant-
herren ertailt vnd vervolget mit vrag Tnd mit yrtail, Seid der egenant
Hainreich der Sakch den vorgenanten weingarten nach der Tron nicht
Terantwflrtet hiet» ala er ze recht solt Ich solt die Torgenanten
Trown Maechtilten des yorgenanten weingartens gewaltich macheo
Tnd an die gewer seczen , vnd solt aucb ir den der Herczog schir»
men • als des Landes recht wer in Osterreich. Daz ban ich getan mit
Trchvnde diczes priefes, Der ist geben ze Wienne — DrcTzehen
hundert Jar in dem Newn vnd Dreizzigistem iar des freytags nach
Tnsers herren Leichnames tag.
CUrtalarlM Ar^H Ul. M, M. ■.
Mecktild TOB Riseadorf ktm bereitt la der Urkonde Tom 6. Deeember
im (Nr. 160) Tor. Bei Heinridi dam Sakt fehlt dia ■ihere BesaiehMiag» éoék
«aìtei die Urkiuide SM t«e» date «iter Neubarg KerM«b«rg la fentekea itt
ccLxxxn.
VMeh KmBttUl^ der SdkreiUr, verkmmft 9€hun Weim$miem «n Grimaim§
dem Paul ven Orinsùng,
Dtt. Wien» 3. Avgutt 1339.
Ich Rmdk der ChnAtel, der Schreiber, md ich DffmtUeem
kausvrow wìr Terieben — Daz wir — mit vnsere Perckkerren hant
Pruder Npcias von Regenepureh, zu den zeUen Comitevr dee kmte
dmcz eand Jokanne in der CkernerstraMee ze Wienne yerehauft haben
TDsem weingarten, der da leit ze Grinctinge. da man alle iar Ton
dìent Seehs wienner pheunìng fur Perehrecbt, far Toytrecht und fur
FoiiU*. XIV. |g
Digitized by
Google
274
rehent rnd nicht mer, vnd leit ze naechst des Chrephleins weingarteD
— ?mb fumf vnd vierczich phunt wienner phenning — Dem Erbern
Manne Pauln von Chinczingen vnd seiner hausprown , vrown Gè-
drauten — Danimb so geben wir in disen prief — verngilt mtt
vnserm ìnsigU vnd mtt vnsers Perchherren Insigil des vorgenanten
Prueder Ngclas von Begempurck vnd mk hem Perckiolds InsigU,
des Gerstenpauehs vnd mit herm Eòerkartes Insigil, ze den zeiten
Staischreiber ze Wienne — Diser prief ist geben ze Wienne —
Dreuzehen hundert iar dar nach in dem Nevn vnd Dreizzigisten Jar
an Sand Stephans tag in dem Snit.
Cbartilirinn Ar«fcm m. M. 191. m.
In spSieren stiftl. Urkundeii erscheint tod dem JohaoniUr - Orden :
1456. MooUg Tor Ostern. Andre Gìger, ComUiur in der KSrnersfrass.
ccLXXxm.
Weirnehentt-PrivUegium Ucr%og Alhreehft IL
Dttt Wien, 1. September 1339.
Wir Albrechi von Gots Gnaden Hertzog ze Osierreick, ze
Steyr, ze Kernden Veriehen — daz wir angesehen haben den Geb re-
sten, den der Erber Geistlich Man Brobst Rudwein vnd daz Capitel
des Gotshaus ze Newnburch von Vbriger gastung Vnz ber gebabt hat
vnd noch hat vnd den emzìgen Vnd erbern Gotsdienst, den die Chor-
herren teglichen in dem Gotshaus habent vnd auch dadurch, daz den
selben Gotghauses geli alter meUt im Wein leti vnd der ofte ververt,
haben wir dem selben Brobst vnd alien seinen nachcbomen vnd dem
Gotshaus ze Newnburch di gnad getan, Vnd tun auch mit disem
brif, daz des Brobstes vnd desselben Gotshauses ze Newnburch
zehentner ze der Heiligenstat , ze Nusdorf, ze Grinzing, ze Obem
vnd ze nidern Sifriftg, ze Salmanstorf, ze NewsHfì vnd ze halben
Toblich , daz in die pharre ze der heiligenstat gehort cdle Presse
besuchen mugen vnd sullen in dem Lesen , vnd nach dem zebent da
vragen. Man sol auch denselben Zehentnern alle Cbelr vnd g»dem
auftun» da Wein innleit, als ex dai Goteahaas mit alter gewonhttt
herbracht hat, daz aie den Zebent deater Chuodlicher gevodern md
genemen mugen md in dester reehter gezehendet werde. Vnd dai
demselben Brobst vnd seinen oachebomen md dem Gotshaas te
Newaburch diselb gnad von Vnsern erben ynd nachcbomen f&r bat
Digitized by
Google
275
also stet Tiid ynsebrochen beleib , dar vber — geben wir disen brìf
ver$igeUen mit vfuerm anhangunden Intigel, der geben ist %e
Wienn an sand Gilgen tag — dreuzehenhundert far darnach in dem
Newn Tnd dreuzigìaten Jar.
Orìff. P*rf. (Pr«t. IL ■. 8) nmà Ckartalariu Arehiri IIL tei. 85. b. Du BeitMvi«rtl
Albr««k('s hiaft ■• «iMr fclbca ScUMMkaor.
ROckaichtIich des Zeheota von Klosterneubarg und Krìieodorf warde
dem Stifle das gleiche Prìrilegiam ron dea Herzogen Aibrecht II. und Otto
19. Octob. 1335 ertheilt. (Fischer IL 362.)
CCLXXXIV.
VerziMhrief Miehaeì$ von Siemdorf gegtn PropH Rudwein, Peter den
F^eUinger, Wigant van Kri%endorf uni Pilgrim den Rot.
Dat 29. September 1339.
Ich Michel van Symdorf Tnd meìn erben verìeben — Daz ich
ynd mein erben alien den Chrieg ynd alle? die ansprach gancz Tnd
garlazzen baben, de? Icb ynd mein erben gebabt baben gegen den
Erbern Henren Probst Mudwein vnd dem Gotsbaus ze Newnburcb
ynd gegen Petrein den Vreisinger Tnd gegen Weiganten von Chri-
tendotft Tnd gegen PUgreim den Ròten merchlin 9vn von Wten —
also daz si f&rbaz di Torgenanten Herren ledich Tnd Trey sein Ton
aller anspracb Ton mir oder Ton meine erben , oder wer der wer»
der Cbam , Vrcbund fArzfig jgegen diser sacb — daz die gancz ynd
gar tot sei — Daruber gib icb — dìsen prief vertigeU mit meinem
vnd mit meinez aydem Dietreich dez Gileiz insigel vnd mit der
erbern Ritter Insigel, hem Gervnges des Choln vnd Hem Haugen
dez floyt, der zu den zeiten Richter zu Newnburch waz — Der
prief ist geben — Taasent Jar Dreahundert Jar darnach in dem Neyn
ynd dreizzigisten Jar an sand Michels tag.
Chartal. Arehiri Ili. fol. 108. a.
Di«trì«li's VM OilcU Siefcl UàtX ùek b«i Warabraid Colleclaoea OeiMl. ad eap. XH.
CCLXXXV.
Peter ^ Pfarrer %u Eberedorf, tckenkt dem Stifte einen Weingarten %u
Kloeterneuburg,
Dtt. 1339.
Icb Peter zu den zeiten Pharrer ze Eberstorf, daz da leit auf
der Tùnawe peg weytenekeh yergicb — daz ich — durch got ynd
18*
Digitized by
Google
276
dureh meioer sei rnd meiner Torrordern seien willen ledìchleich
gebeo hab aioen weingarten , der da leit an der Chel ze noechst
d«iD weingartea, der da haizzet die Prueclt, ist ein halbs Jeuch, deo
ieb rmb mein [ediges freies gut gechauft haa, daz ich geben mocht
baben, wem ich wolt, mit hern Hartmannes hant, der zu den zeìten
Ohrister Clielner vnd Oberr Ckamerer des Chlosters ze Newnburch
wti, der dez selben weingarten von der obem Chamer tcegen
Perehmaister ist, wan er auf die obem Chamer gehort den Erbern
geistleìchen Herren, dem Brobst vnd dem Convenl gemain vnserr
Trawen Gotsbaus ze Newnburch durck der lieb , die ich zu dem
$elòen Gotshaus han — Vnd dez zu einem rrchund — gib ich in disen
prief versigeUen mit meinem Insigel vnd dez vorgenanten ffari-
mamies Insigel — ist geben — dreuczehen hundert Jar vnd in dem
Newn ynd Dreizzigisten Jar.
ChartBliriaM AraUvi III. r«L 140. a.
HartauDD, der frOher ala Oberkellner erschien, k5mint oun tugleich
alf Oberkammerer des Stiftes ror. In etoer f.weiten, im Chartular unmiUelbar
folgeaden Urkunde schenkt derselbe Ebersdorfer Pfarrer aua gleichem Beweg-
gmode dem Stifte „ainen weingarten, der da leit an der Ckaiekìeiten ze
naéchai an dem weingarten, der da haizzet der gmerher vnd ist ein halbs Jeuch
— mit hern SymonM hant de% alten ricìUer ze Newnbur^ Chlo*terkalt>en**
«■ter dessen und dea Schenkera Siegel. Dat. 1339.
CCLXXXVI.
Jmk^b vffH Edam revernrt dem Siifte die Bestiftung seiner BeHt%ung %u
Grinzing.
Dtt e. JMQtr 1340.
Ieb Jacob van Edam, Purger ze Wietme vnd ieb Chumigumi
$em hausvrowe wir yerìeben — Tmb die Tier pbunt geltes Porch-
reebtes , Die wir gechauft baben von Marcharten dem Laurein vom
Grinczingen vnd seiner Hauevrawn Gedrauten Tod irn Erben auf
imi bause vnd bofstat vnd garten» ala wir prief ynd bantreaten Ton
In danrber baben, die aev yns dient alle iar ae zwain zeiten zwai
phant an aant Georgen tag ynd cwai pbunt an aant Miebela tag ala
Parcbreebtea reebt ist , ynd des der Erwirdige berre Brobet Réd-
wein ze Newnburch Gruntberre iat, Dem man dient alle iar ze Gnmt-
recbt acbtzeben wienner pbenninge ao bescbaidenleieben, Ob das
wer» da% vn» daz selòe gui verviel, ala ynaer prief aagt, daz wir
Digitized by
Google
277
daz bestiften schuUen mU ainetn gemaynen pider manne, der dem
Gùt$hau8 vnd auch vns nucze vndgui sei an allez gever. Daz loben
wir se leisteii mit msern trewen. Vnd geben dem Gotshaus ze Newn-
boreh daruber disen prief — yersìgeltcn mit vnaerm Insigel. Der prief
Ì8t geben — dreuzehen handert iar darnach in dem yierczigisten Jar
an dem Perchtage.
Ckartalariu ArekiTÌ III. tei. 88. b.
DieUrkoide leigt Propst Radwein** Sorgfalt, dtss die StifUeinkOnfle nicbt
darek deo Ab^ng bestifteter Holden vermindert werden.
ccLxxxvn.
Simon, RiMer, und der Ruth der Stadi KÌo$temeuburg reveniren cine
%um StadtipUale gemaehte St%ftun$,
Dat Klosterneuburg, 25. Jtnutr 1340.
leh Symon zu den zeiten Richter vnd wir der Rat der Purger
hie ze Newnburch Chlosterlialben yerieben — daz vn^er Spitalmeister
in dem Lederpach Vrawn Helenn vnd irm Ohaim Chunrad begen
sol alleT Jabr ewicbleicb daz selgeret von dem pbunt geltes vnd dien-
atea , daz Chunrad vnd Vlreich Velbrechts mn ped von Chrizendorf
yrawen Heien ynd irm Oheim Chunrad gechaufl habent auf dem Jeucb
Weinwacbs in dem Zinne, Daz sol vnser Spitalmaister, swer der ist,
legen vnd taiien ?nder die Siecben in dem Spìtal, als vere ez gelangt,
als ir prief sagt, den seu dem Spifal dar vber gegeben babent. Wcr
dar yber ?nser Spitalmaister savmig daran — so suln sicb ?rawn
Helenn ?nd irs Obeims Chunrats naeobst Erben desselben pbunt gel-
tes Tnd dienstes vmlerwinden , vnd suln daz selb pbunt geltes geben
auf ein ander Gotsbaus, wo sev binwellen — Des geben wir disen
prief — Yersigelten mit vnsrer Stat Insigel — Dreutzeben bvndert
Jar, dar nacb in dem vierczigistem Jar an sand Pauls tag als er
bechert wart.
CliarUlariM Archifi III. fot. 124. a.
Hier eraebeint luerst in den stìftl. Urkonden dat Stadtspital am Leder-
baehe, mit seìneni Spitalmeister, aach ein neuer Stadtrìchter Simon an der
Stelle Hugo** Ployt
ccLxxxvm.
Jmkoh, der Sekreiher, verkamft dem Stifte einen Oelddiemi %u Kle$(er'
neukurg.
Dat. 13. Mftn 1340.
Ich Jacob vrawn Jeutten der Schreiberinne svn vnd icb katrey
$ein kaatvrowe wir verieben — Daz wir — mit vnserM Perchmaisiers
Digitized by
Google
278
hem Petrem hant de% fìreynnger, tu den zeiien hofirnaister dea
GoteshoM hie %e NewrUntreh Tercbauft haben ain phuot ewiger
phenning gnlt auf Toserm halben Jeacb weinwacbs , dai da leit tu
dem aeckerlem zenaecbst Ckunrai dem Czistel, Dem Erbern maDne
Gundolien in der waliehffazzen vod $einer haMtvroum vrattm
Àgneien — den man daz aelbe phunt geltes von dem egenanten
weingarten allev iar an sand Merteins fag dienn sol — aucb haben
wir — vrey wal, das phunt geltes ynd dìenstes ab zelSsen ynd ze
cbauffen in dem PArcbyrìd hie ze Newnborch aufeìn eribe, ez sei
Purchrecht oder Perehrecbt, daz den dienst daz phunt geltes als wol
getragen mftg — Dea geben wir — disen prief — venigelten tnii
tnein Jacobslntigel vnd mit vnsers Perchmaisten hem Petreina det
frey$ingeT IrmgeL Der prief ist geben — dreuezeben hnndert iar»
darnach in dem yierczigistem iar dea Montags nach sand Gregorin tag.
Chart«lari«B Arebifi m. IST. a.
CCLXXXIX.
Georg ier 8cknavtmuf verkaufl dem Stifte BeH(%ungen mi Kri%emlorf.
Dai. 23. Aprii 1340.
Ich Gdrig der Snaizauf ynd alle mein Erbcn wir Vergehen —
daz ich — Verchaufl han mefnen tail aa meinen Werd Vnd den
Pauragarten vnd die Schuet ynd dcti Werd» der d» haist der Rùren-
zagel, vnd der da leit an dem alten hof Ynder Mukerawer Perig
vnd dient den Erbern Leuten Weiganten Fridreichs Sun hinderm
dorfe ein balb phunt, vnd franzen Cholmans Sun von La zwelìf vnd
ein balb phunt Wienner phenning alle Jar an sand Micbels tag ze
rechten Purchrecht , vnd nicht mer , dem Erwirdigen berren Proèmi
Rùdwein ze Neunburch vnd dem Convent doselben Vmb hundert
phunt vnd vmb zehen phunt Wienner Munzze — vnd dar vber so gib
ich In disen href — versigeU mit meinen Insigel vnd mit meiner
Yorgenanten Purchherren Insigel Weiganz vnd Frantene vnd nUt
der Erbern Bitter insigeln hern Gerungs dez Choln vnd mii kem
Haugen dez Vloyz — geben nach Christi gepurt dreuzeben huadert
iar, darnach in dem Vierzigisten Jar an sant Gorigen abent.
Orif. P«rr. (Pret. II. ■. ISS) «ad Ckirtal. Arahirì HI. Col. Ifl«. a.
Die 8i«(el tind mit Aasaahmc zweier bekaant. Dat ertle. raide, ail der Untebrìlt : •^ . S •
OEORH . SNATZAVF. rnthilt eioen lafreeht ■ekreitenden Lowea. Dm dritte, ^leichfeUe nm^ , ^ ^
S . FRANCISCI . DE . LA . xeigt drei Blanen , derea Stiifel «atea re rbaadra eiad.
Digitized by
Google
279
Im foIg«ade» Jàkn nimnit denelbe G«org Soaìianf die Terkiafton Grond-
•lAtke Ton dem Stifle in BesUnd am 10 Pfand Wiener Pfennige (Chart IH. f.
113. t). Zafolge dieser Urlrande ist der in frfiheren Urkanden oft rorkom-
OMnde Wigtnt Ton Krixendorf ein Sohn Frìedrìeh**, dea Sohnes Wigtnfs.
ccxc.
Her%og Alhreekt II. tprickt den Hoehwerdhei Klottemeuburg demSHfte «m.
Dei Wien, 15. September 1340.
Wir Alàrechi van Gota Gnaden Berzog ze Osierreich, %e
Steyr^ vttd ze Kemden, Herre in Chrayn, aufder Marich vnd ze
P&rienaw, Grafze Eabspurch vnd ze Chyburch, Lantgrafze Ehaz-
zen vnd herre ze Phyrt Veriebea vnd tao chunt ofTenlìchen mìtdìsem
brief, daz Wir wol beweiset md ennant sein, Ynd auch ?ns des
Erehennen Vmb den Hochwerd bei Newnburchf der weilent de$
SiMisen gewesen iei, daz der yod auch die Aigenschaft desselbeo
Werdes des Gotshawses ze Newnbarch gewesen ìst, Vnd den Probst
vnd den Convent daselbs ze recbt angeboret, danrmb so baben Wir
die Aigenscbaft desselben Werdes demselben Gotsbaus ze Newnburcb
widergeben* Vnd geben aucb mit disem brief, Vnd Verzeiben auch
yns derselben Aigenschaft, oh Wir dbaìn recbt daran bieten, also,
daz Probst Rùdwein ze den zeìten Probst ze Newnburcb ynd der
Convent vnd alle ir nachcbomen desselben Gotsbauses ze Newnburcb
denselben Werd ynd die Aigenscbaft mit Schut vnd mit Vischwaid
vnd mit allem dem , daz darzu gehóret, fSrbax ledicbleichen baben
sulln » alz di dazselb ir Gotsbaus ze Newnburcb Yorgobabt bat , ynd
bestetigen in daz fur yns ynd ynser erben ynd nachcbomen mit
Vrchund des brìfs, der geben ist ze Wienn an Vreytag nach des Hei-
ligen Chreutztag ze Heribst — dreuzeben hundert lar, damach in
dem Yierzgìsten Jar.
Oriff. Ptrf. (Prof. H. a. IM) mnd ChaHalar. Arehiri III. Col. 119. a.
Ihit B«it«raftg«l AUbrcaht't kiaft aa daer frla-rathea ttìdltfaaebaar.
CCXCL
Eherkard vn WmOtee be^eugi, dau er von dem SHft^ kUe fitr seime
L^enmteit die ZehentfreHUit $einer Wein§àrten erhmUen,
Dai. 27. September 1340.
Ich Bberhart van WaUse ze den zeUen Haubptman ob der Ens
▼ergich — daz der yìl Ersam Herr Brobst . . yon Newnburcb Vnd
Digitized by
Google
280
die Chorherren daselbena mir durch reefate triw Yiid gunst den cehent
se Newnburch alien von meìnen weìngarten lazzen habent zu meioen
tegen, ala meinetn Vateneligen, Hem Eberharten von WaUe, Ynd hab
oucb nicbt mer Debain recht Ich nab mein Erbea hincz ze den Yor-
genanten Herren nach meinen tod • Denn als yil mein Erben durìch
lieb ?nd Dinst ron in gebaben roagen : an dem Torgenanten Zehent,
ynd dea ze Yrcbund gib Ich den brief verngeUen mit meinen IneigeL
Datum Anno Domini Millesimo €€€<* Quadragesimo feria quarta Pro-
xima ante Michahelis Archangeli.
Oriff. ftrg. (Rep. Vet. ■. 10. fel. 1S6) •ma Chartal. Arehiri III. M, 144. a.
KleÌBM rmmitt SÌ«f«l ìm fr\htm WMÌit •■ •!■•■ PercnaMlstrcifra. Eia k*i«i«rter ■•!■.
wi* bei Habar Tah. XTIII. ■. S nmÀ Baathaler Reeentat Areb. Caspil. l^b. XLTM. a. 17. Uascbrift:
f . 8 . EBERHARDI . DE . WALDTSE.
Eberhard III. von WaUee war ron H. Otto euid Haaptmano dea Landea ob
dar Enna emannt worden, uod tst der Grfinder ron SSaaenatein. Cf. Link
Annal. Clareralt. T. I. p. 695. col. 1. Hanthaler Fast. T. II. a pag. 306 nod
Hoheneek Part. IIL p. 813. Seine Weingftrteii lagen «m Naaadorf heram ond
werden im Aohange Nr. VII! eraichtlich gemaeht.
CCXCII.
otto der Sehsk verkauft Ortolf dem SchlHeeler $ein Htnu im Oraekofnm
Kleetemeuhurg.
Dat a. 1. 28. September 1340. ^
Ich Ott der Schekch vnd Ich AgneB sein Hausvrowe Veriehen
— Daz wir — vnd mit vnsere amptmannes hant, des erbem Ritters
hem Dietreichs von Chrtczendorf recht vnd redleìch mit fuerzìcht
verchauft haben vnser haus, da von man alle iar dìent ze gruntrecht
ein halbes phunt wienner phenninge, Scchczig phenniog an saot
Michels tag vnd sechezich pbenning an saiit Gorgen lag, rn& leit ze
Newnburch in dem Grashof — dem erbem manne Ortolfen dem Slu%^
ler vnd seiner hausvrowen Reiczen — vrob hundert phunt vnd vmb
zehen phunt wienner pbenning — vnd g'hf^n \n (ì^r vhpr — *^isen
prief versigelten mit vnserm Insigel vnd mit vnser$ JmptmanneM
Insigel des vorgenanten hern Dietreiche von Chriczendorf^ vnd mit
der erbern Bitter Insigel hem Jansen des Chaelennaieter vnd mU
hem Purchhartes Insigel des chneua^l, vnd mit hem Bainreiehes
insigel von Swaundekke — Diser prief ist geben — Dreutzehen bun-
dert Jar in dem viertzigislem iar an sant Michels abent
Cbartalariaa Arcbivi HI. foL IS4. b.
Digitized by
Google
281
ccxcra.
Welfkmri de$ AUer 8Hftmn§ in dai OhUtiami dc9 SHflei.
Dtt. KlosUrneubvirg 1340.
Ich Wolfhari der Àker Tod ich €reÌ9el $e{n Hautvrawe verìe-
hen — das wir — TDser gesclieft getan vnd geschafl haben , ala her
naeh geaehnben atet . . Dez ersten schaff wir — auf Toserm wein-
garteo in dem weingrabetit dez ein virtail ìst» vnd ein halbe? rahen
leit zenechst Eberlein dem pater rìer phunt Tnd sechs scbilling gtllt
wienner pbenning in vnserer herren der Ckorherren Oblay %e
Neunburch^ Àlso daz der, der ze den zeiten OhlaymaUter i$t, alle
tag drey pfenning gehen schol dem prietter, der vronampt tingi
auf dem vron Alter in vnser vrawn goczhaui ze Neunburch, Also
beschaìdenleich , ob ich vorgenanter Wolfhart nicbt enwer, so schol
meiner egeoanten Hausvrawn vrawe Geisel den egenanten weìogar-
ten ione haben mcz an iren tod — vnd schol die weìl si lebt, die Yor-
genanten Wer pfunt ynd sechs scbilling raicben md geben in die
Oblay — md wanne die vorgenant Geisel mein Hausvrawe nicht enist,
so schol der vorgenant Weingart — den Torgenanten Chorberren in
die Oblay ge?allen, Tnd schol danne der Oblaymaister alle die reht
da Yon begen, als Tor geschriben ist» wer aber, daz ibi vber wirt,
90 sehol der Oblaymaister vnd die Chorherren mir Wolfkarten vnd
meiner hauevrawen do von einen Jartach begen nach iren trewen.
Dar za schaff wir mer vnsern weingarten , haist die Egsnein phait,
ist ein balbes Jeach , leit auf der rronpeunt ze nacbst dem Schàn-
pueker rnd dient ein phunt pfenning an sand Gdrgen tag dem
Erwern man Chunrat dem hagenprunner — vnd schol der Oblay-
maister vnd die Chorherren zwen Jartag do von begen — vnd
aebol der Oblaymaister an den zwain Jartegen einem igleichen her»
ren geben ein semel , die dreier pfenning werd ist, vnd ein Stauf
weins dezselben weingarten vnd als vii den Junchherren vnd den
Pràdem, als ez von alter gewonhait herchomen ist — Vnd wan wir
aìgoer Insigel nicbt enhaben — gehen wir disen prief venigelten ndt
hem Peter dez freisinger ze den zeiten Eoflnaister Insigel, der
der egenanten Weingarten Perchmaister ist , vnd mit der Enoem
ritter Insigeìn, hem Gerungs dez Chol vnd hern Haugen dez flócz.
Digitized by
Google
282
— Der prìef ist geben %e Neunburch — drenezehen hnodert Jar fnd
in dem Vìrczigsten Jar.
Orif . Pvry. R*p. T«t. ■. 7. M. 70. DÌ« irU ruèia mImb Wkualct 8i«f •! kinffM m ftOm
Waeks aa PerfantaUtrtifca.
ccxav.
NikUu ier Dre$eher Mergiht dem Stifte ein Hmut $amwU BaMm$tnim su
Klù9t€meuhwr§,
Dait. s. 1. 13. Janì 1S41.
Ich Nyclas der Drescher vnd ich Clar sein haumnrow wìp rerìe-
hen — Das wir — Gegeben haben dem Erwirdigen Geistleìcben
herren Brobst Rùdwein des GoUbauses vnser vrown ze Newnborcb
Chlosterbalben rnd dem Convent gemalo des selben GoUbanses —
Vnser baus vnd eìnen Paumgarten binden dar an, daz gelegen ist
daselbens ze Newnburcb Chlosterbalben pei dem Gygricz, da man
alle iar dem egenanten Gotshause von gedient bat Drey pbunt wien-
ner pbenning ze recbtem Purcbrecbt — vnd babent aucb si tds
darvmb ledicb vnd vrey lazzen des dienstes, den wir in von dea
dreìn weingarten alle iar dienen suln , die icb egenant Niclas von io
ze leibdinge baben Sol vncz an meinen tod , vncz daz wir Dreuze-
bentbalb fuder weins, te zwen vnd Dreizzieh Emmer ìteins fur ein
fUder, genczieicben in gevessen , vnd von dem selben dienst gewert
werden — dar vmb so geben wir in disen prief — versigeH mit
vnsem Insigiln. Der prief ist geben — Dreazeben bundert iar, dar-
nacb in dem eins vnd vierczigisten iar an sant Jobans abent ze
Sunnwenden.
CkuiaUrivm Arekivi m. f«I. 99. h.
Die (Jrkuade weiset die Bemessung eines Fudert Weio mit 32
Eimern nach.
ccxcv.
Herzog Albrecht IL verleiht Ortolf dem SMUtder ein HauM (et dem
Herzogthofe %u Klotiemeuhurg,
Dat Wien, 27. Juli 1341.
Wir Albrecht von goies genaden Herczog ze Óeierreick, te
Steyr, vnd ze Kemden Tuen chunt mit disero prìef . Das wir dez
haus ze Newnburcb Cblosterhalben a^ vneerm hof gelegen f d»
Digitized by
Google
288
weilent Gerworten» dez aUen Shtzzler gewesen itt, md dat Ortoìf*
vn$er Slmzler von Otten dem Sckekchm van Steyr ynd von Agne^
Men semer Eleichen wirHnn weUefUSybois vim Pàezmanstarf haus-
vrowen recht ynd redleìchen gechauft hat, Dez Torgenanten Ortolfes
TDsers Sluzxler se Newnburch Chlosterhalben ynd seiner kaumrawen
Reiexen ynd ira erben, oder wem si daz gebent, rechter scberm
seìn mit yrchund des prìefs, der geben ist %e Wietm an yreitag naeb
sand Jaeobs tag — Dreuezehen bnndert iar » dar nach in dem ains
ynd yirczigistem Jar.
Orif. P«iT. (Itp. YtC Kr. 16. Ibi. 101) a*d Cbartelarim ArtUfi m. M. 141. ■. Du
•Mf«l fokli.
DiM erwShnte Htiu batte GerwoK der SchlQssler ron K. Friedrich (des
SchOnen) am 5. Juni 1317 gegen den jfthrlichen Dieost eìnes halben Prundes
Wiener Pfenoige erhalten. (Fischer. I. e. 341.)
CCXCVI.
Der OherktUner Hartmann legt Rechnung Hher teine Àmter.
Dat Klostenieuburg, 10. September 1341.
In Nomine Domini. Amen. Nos, PUgrimut Decanus, Conraduè
plebanus, ecclesie sancti Martini, Johannes Colini, Heinricus dictus
Scherdinger, Conradu» Stogzendotfer , Johannes Velleprunner,
Stephanus Simdorfer, Otto ntkgister infirmorum, Leo custos Domi-
nartan, Berchtoldus scriptor, Stephanus de Wyenna, Marqtiardus
de Nusdorf, Vlricus Custos , David, Petrus Capellanus, Augusti-
nus de Waran et Bartholameus pedagogus Canonici Regulares Mona-
sterii Neuenburgensis , ordinis saneti Augustini Patayiensis Dyocesis
aingolariter singnli omnibus presentes litteras inspectaris. Recognos-
eimus et fatemnr, quod donùnus ffartmatmus eiusdem Monasterii
Canonicos regularis sub anno Domini Millesimo Trecentesimo Qua-
dragesimo feria sexta ante festuro assunpcionis beate marie yirginis
post factam racionem per eum Coram Reyerendo in Christo patre et
domino domino Rudwino nostro et dicti Monasterii proposito atque
nobis in panra Stubella domus eiusdem dicti prepositi de omnibus
perceptis et distributis, ut idem dominus Hartmannus dicebat, de
froctibus» redditihus et proyentibns trium Oflicinarum dicti Mona-
sterii » quas tenuerat, yidelicet Cellerarii et Superiorìs ac inferioris
Caroeraram recognoyit et fassus fuit, se subscripta, que in quadam
ceduta idem tune iegit et computayit, emisse et comparasse cum
Digitized by
Google
284
peeuoia, quam retrotetis temporìbos de boooranciis, aire honoribos
et ca1pi8,8ea emendis ab homioibua dicti Monaaterii ac aliunde habitia
et receptìs, ac de Lycophiia, et de biia, qae atbi auperflueraDt et con-
aervayerat de prebenda aua et Oblagia, ac aliis cooaolacionìbas eiui-
dem Monaaterii et de pecunia^ qu»m ìp^^e poHtniodurii per uiraitieu-
tnm coram dieto domino Freposito et plurìbus atiìs per eum prestitam
adinratnst se a bone memorie domino Stephano, quondam dicti Mona-
aterii proposito aaseruit habuisse et per eundem sìbì commendataro
fuisae. RecognOTÌt edam dtctus dominus Hartmannus, quod ipse omnia
ana Taaa argentea et Clenodia, que habuerat predictas ofìicinas
regendo, impendisset et consumpsisset preter duodecim solidos
Wyennenses, quos adhuc se habere dicebat. Fuit autem predicte
Carte per eundem dominum Hartmannum tunc lecte tenor talis: Nota
omnia, que Ego Hartniannus extra ordinem sive intra exposui io
ecclesia Neuburgensi quocumque modo : Primo duos Ornatus proXVlU
Talentis. Item duos alios Ornatus cum alijs attinenciis prò LX talen-
tis. Item quintum Ornatum prò VI talentis. Itero sextum Ornatum prò
decem talentis. Item prò tribus Cappis XYIII talenta. Item prò uno
Calice VI talenta. Item prò secando Calice quinque talenta. Item prò
tercio Calice IIU*' talenta. Item prò quarto Calice XXVII talenta. Item
prò Quinto Calice decem talenta. Item prò UH'"' ampullìs IIU'"' talenta.
Item prò libro misaali VII^ (7 y,) talenta. Item prò alio missalì VI
talenta. Item prò uno Epistolario Vili talenta. Item prò alio Episto-
lario ad Dominas XVIII talenta. Item prò duobus psalteriìs XII
talenta. Item prò uno antyphonario decem talenta. Item prò Vna Biblia
IX talenta. Item prò Concionali duodecim solidos. Item prò bendìcci-
onali IX solidos. Item vnum aliud Viaticum cum briviario prò Vili
talentis. Item ?nam alium librum matutinalem prò XII. talentia. Exclu-
sis aliis libris quibusdam, qui inyeniontur post me, quos comparari.
Item Vnam Crucem prò XII talentis, Item prò Vna Tabula ad saoctum
Micbabelero XIIII talenta. Item prò tuo aoniversario ad dominoa decem
talenta. Item Dominis et Dominabus prò tribus stubis balniaribua XXV
talenta. Item prò Camera mea in dormitorio , quam prò me reformari.
VI talenta. Item prò Stuba in dormitorio L talenta. Item aliud edifi-
cium in Camera et est Stupula Camera cum alio comodo prò XXVmi
talentis. Item murus ibidem an der Leiten XV talenta. Itemcapella ibi-
dem constat me in tuo et in alio XVI talenta, excluaa donacione, qtte
me constat LX talenta. Item dolacio sancii Egidii constat me CC talenta.
Digitized by
Google
28S
Itera Kgna, qne primo comparari prò dormitorio Reeepit dominus Ste-
phanas pie memorie prò refectorio , coostabant XXVIII talentis. Item
iter ad Avinianam coostabat me XLYIIII talentis. Item Vexilla in
Wyemia et superius cum quibusdam aliis VI talenta. Item Monstrancia
prò L florenis, qui faehmt XX talenta» Item Pistrinum CL talenta
exclusis aliis, quormn memoriam ad presens non habeo. Item edificium
Wyennense decem talenta. Item posui super Cellei*ariam et Cameram
et quibusdam aliis CCCC talenta. Item prò quatuor baculis DI^ (3 y,)
talenta. Item prò tburibulo tria talenta, exclusis vestibus et expensis
et equis. Summa horum M.CCC.XXVU talenta et quinque solidi. In
quorum recognicionis nostre et fassionis testimonium presentem lite-
ram per subscriptum notarium publicum scribi fecimus, et nostri Con-
rentus sigilli appensione muniri. Aotum et datum in dicto nostro
Monasterio presentibus discretis viris Dominis Heinrico de Ems-
prunn , Fridrico et Vlrico Vicariis ecclesie sancii Martini in Neu-
enburga, Nicolao, rectore scolarum ibidem, ac Nicolao de superiori
Camera presbitero testibus ad premissa vocatis et rogatis. Anno
Domini Millesimo Trecentesimo Quadragesimo primo Die decima Men-
ala Septembris Indiccione Nona, pontificatus sanctissimi in Christo
patria et Domini Domini Benedicti divina providencia pape duodecimi
anno septimo.
Et ego Andretts quifndam Zidehnanni de Lupeziz Cleri-
eus Olomucensis Dyocesis » publicus imperiali auotoritate Nota-
rius ad peticionem predictorum dominorum Decani et singu-
lorum Canonicorum regularinm Monasteri! predicti presentem
lìteram appensione sigilli ConTentus eiusdem in pressula per-
g^meni sigillatam recogniciones et fassiones supra scriptas et
alia prenotata continentem manu propria scripsi , et eis omnibus
et singulis vnacum prenotatis testibus presens iaterfui, et in hanc
publicam formam redegi, meoque consweto signo signayi. Anno,
die. Mense, Indiccione, pontificatus et loco predictis.
Orif. Perf. (Rcp. V»t. N. 18. fbl. 88.) Dai CapittUie^el in fclben Waeht hinft •■ timtm
PtrgwMat«trtif«a. B» fot af«MU«i kd Ra^r Tab. XXfU. ■. 8, dUeh MIm àtri 4i« Uiàtm
, j« «ber %m b«i4«n 8«ìUb Jm HaaptM 4er heil. Jumgtrtm.
Hier erseheiot lum ertteaMale in den ttiftlichea Urkundeo der Gulden mit
der WerthbeftiiDiiraiig: 1 Pfund «= 2 '/« fior., abweicheod von der Berechoung in
Mon. Boìc. Tom. VI. pag. 344 (Mon. Tegernseensia) „de Camera Abbatis floren
quindecim, singuli 72 erucigerorum valorem habentes". Im Jahre 1317 war
dai Pfaod 240 Denaren gleich.
Digitized by
Google
286
Wir ersehen ferner aus dieser Urkuode den Preis eioxelner kirchiicfaer
Gertthschaften und Gewiinder, so wie nicht minder das hohe Alter des nocb
bettehenden Gebrauches, dass die Vorsfinger bei den feierllchen Motten mìt
Stiben in der Hand and in Mintela, wie aie im r5m. Brerier rom Jahre 1523
and in dem Werke Conat. Chronol. Hìst. in Vitaa Pontificum. Maji Tom. VII. Dis-
•ert XL de forma Fallii abgebildet aind , eracheinen.
An die Stelle Heinrich's dea Schfirdinger's war Pilgrìm der Oberkellerer im
Decapate gefolgt, an Konrad's Stelle ist Otto Magìater lofìrmorum» da Konrad
die Pfarre St Martin ubernahm, an Marquard's Stelle ersehetnt Bartholooiias
tbPldagogus, neben ihm aber ein Nikolaus, der nicht StifUglied ist, als Rector
•eoltrum, achon im J. Ì330 (Urk. 242) als ioicber wirkend, so wie ala Bti
4ie Vicarien an der St. Martioakirche. yff m' r|
ccxcvn. ♦*
Mmrgaretha, die Aliami mann von WeidUng ^ revertirt die Dieiuip/Hehiìg-
keU fùr ihr an Herwart^ Ludwig* $ Sohn^ verkaufte* Bau* %u OberweidHng
mit dem Vorhehalie der EinlSsung.
Dat. 2. Februar 1342.
Ich Margrei die alt Ammanin von Obem weydnich , rnd Ich
Chmrat ir aydem vnd Ich Margret sein kausvrow — wir Teriehen
— Daz wir — mit vnsers Amptmanns hant hern Wisenten von Euek-
ke^tarf — verchauft habeii vnser haus, daz do leit ze Obem Weid-
nich auf dem pack — dem erbern man Herwarten Ludweichs 8un
Tod sein erben vmb ains ?nd Dreizzicb phunt phenning wienner
MflDzze, der wir der aindlef phunt gancz vnd gar gewert sein —
md schol ich dann — von den zwaincztch phunden phenning alle iar
daTon dienn zway phunt geits dem Erbern herren, dem Brobste oder
sein nachchomen — vnd schol man auch denselben dienst auf dem
Torgenanten haus hahen also mit aus genomener Red, so han ich —
freywal, swann man zehen phunt phenning geit mit dem dieoat, ao
iat ein phunt gelta ab, wer aber dai, dez man zwainesich phunt
phenning geb mit dem dienat, ao aint die zway phunt gelta gar ab,
vnd achol man dann alle iar vierczich phenning dienn ze grunt reeht
— Dea sint zeug her haug, der flayt , peter der Freisinger» Diei-
mar der Pirichworter , Rueger sein aydem — vnd dar vber ao geb
wir in disen prief versigeli mit dez Erbern herren Insigil hem
Ruedteein» %e den zeiten Brobtt ze Newenbwrck — Der prief ist
Digitized by
Google
287
geben — Dreotzehenhundert far ynd in dem czwain md TÌerczigistem
iar an rnser yrown tag ze der liechtmesse.
ChartiUriui AnIiItì IH. M. 108. «.
Hier «rteheiat wìeder der jihrliebe Dìenst eÌDM Pfoodet ablteUch mit
10 PfuDden.
ccxcvm.
Martimt Capìmn mnd Vwweier der CapMe im RtttkkmuM s» IFieii, mAmM
ito» SeMten eimem Wein§mri«n m dem Nme^ergmt.
Dtt 4. Jnni 1342.
Ich Meri Chappìan vnd verweser vnaer Vrawen Chappellem im
dem RatkauM ze Wietm rergich — Dai ich — durch got rad durch
meiner sei rnd aller gelaobiger sei hails rnd torstes willen, ynd auch
òeeunderleichen durch aller der gitdaei mllen, die ich emphan^
gem han von dem Chloeter vn$err Vraiwen zden Schotten ze Wiem
geschafet rnd gebeD hao rad aafgebeo mit meint Berchmai$ter$
haot» dee Erbem Riiferè hem Gerungee dee Choln meìnen Weìa-
garten, der gelegen ìst an dem Nuiperg, dea aio halbes Jeach Ist,
deo ich Tm nieia aìgeobaft lediges gut rad beraitschaft gechaiiffet
han, da yoo mao alle Jar dieat hintz dem Chioster ze NewDburch f iiof
Tìertall weios ze Perchrecht rnd drei Helbling ze Voytrecht, Ynd
dem beschaidea marni, dem Syfrid dem Minngang ze Wienn fuof
phuDt Wienner phenning Purchrechtes abzelosen Tm yiertzich phunt
pheoning vrieimer minzze Dem Torgenanten Chioster rnser vrawen
eden Schotten ze Wienn» rnd den Uerren in dem selben Chioster rnd
alien iren naehchomen f&rbaz ewichleichen ze haben. — Vnd gib in
Dar yber disen prief — vereigeHen mit meinem Inaigel vnd mii dee
vorgenanten hern Gervnges — Insigel — nach Christes gepurd
Dreutxehen hundert Jar in dem zwai rnd TÌertzigisten Jar, Damach
des naechsten Eritages nach ynsers Herren Leichnamstag.
Orir- '«IT- (K»P- ▼«<• "r. 19. M. 18S.)
Zvei 8i«rtl u PcrfasMUIrvìTaa. Dm •nUt , liag IM bbA v«a klcÌMrer Fora , la MtlMa
WMka, Miti ^ CMekriA i 8 . MAKTINI . BBCT0KI8 . CAPELLE . 8ANCTE . MAllE . 0TT0N18 .
IH . WIEMNA. !■ okerea Thefle «tcht Ut ktìì. Umftnn^ 4m Klai b 4tr a»ehl«a, latM hHH
àtr Caplaa halra4 utOT eiata B«t«a. Da* 8i«f«l 0«niat*« Ut *•■ Jahrt ISST (Nr. t71) k«kaMl.
Digitized by
Google
288
CCXCIX.
Proptt Rudwein hewiltigt dem neuatitretenden Pfarrer Johann non ESfUin
fùr teine LeheM%eii doM StratMengerickt daselhtt.
Dat. Ktosterneuburg, 6. Juni 1342.
In nomine Domini. Amen. Anno natiritatis eiusdem Millesimo
Trecentesimo XL""* secundo, sexta die mensis Juoii. Indiccione
decima. Ecclesia Romana vacante per mortem quondam sanctissirni in
Christo patris Domini Benedicti Pape XII*"' In mei Notarii publìei et
testium subscriptorum presencia Venerabilis Dominus Rudwinus,
Prepositus Monasterii Newnburgensis ordinis sancii Auguslìni Pata-
viensis Diocesis protestatus fuit, quad ludicium in Straiis Vill^ in
Hoflein non ad plebanum Eccle»ie ibidem, cuius ius Patronatus ad
ipsum dinoscitur pertinere, 9ed ad ipmm et dictum monasterium de
iure pertineat et adhuc hucusque pertinuerif, quodque idem domÌDus
Prepositus ìiicliniitiis precibus Discretorum Virorum» magistri Nicolay
eiusdem in Hoflein, et domini Johannis Parisiensis, Canonici frisa^
zensis et in Virig ecclesiarnm plebanorum Zalczpurgensis diocesis
cupientium, easdem Ecclesias suas ad invicem permutare, et specia-
liter oh Reverenciam et Peticionem Reverendi domini Domini Hein-
rici, mncte Salczburgensis Ecclesie Archiepiscopi indulsit et con-
cessit de connivencia et assensu Dominorum sui Conventus, quod
completa permutacione inter predictos Magistrum Nicolaom et Domi-
num Johannem ecclesiarum predictarum et Domini Episcopi Dyoce-
sani confìrmaciune et institucione subsecuta ad easdem, idem Dominus
Johannes dictum iudicium tenere et habere possit ad tempora vite
sue durnlaxat, eo modo, quo dictus magister Nicolaus ipsum tenuit et
haltuit de sua et Dominorum dicti Conventus sui benivolencia et con-
cessione speciali. Ipseque Dominus Prepositus et singuli sui succes-
sores post mortem et obìtum dicti Domini Johannis judicium supradic-
tum rehabere et se de eo intromittere possunt, et quod plebanis ibi-
dem in Hoflein, qui prò tempore erunt, in dicto judicio nichii sibi juris
diedro uotertiiit. iiul qiiomodolibet usurpare. In quorum testimonium
Discreti Viri, Dominus Conradua sancii Àndree, ei magister Nieo-
laus diete in Hoflein ecclesiarum plebani sua sigilla presenti lustro-
mento appenderunt. Nos quoque Conradus sancii Andree et Nicolaus
in Hoflein ecclesiarum plebani ad evidenciam et cautelam pleniorem
Digitized by
Google
289
predietorom nostra sigilla preseoti instniniento duxiinas appendenda.
Aetum io dicto monasterio Newnborgensi presentibas Honorabili Viro
mugktro Heinrieo, Ctmameo et Ctuiode OUmmceim et piebano m
Nelieb eecle$ittrmm, et Discretis rirìs domino Nicoìao pre$biiero de
frUmrk et Capettano Cùpelle ionete Ckumegtmdis m Newnbmrga et
magittro Johtmne We9$éU Rectore scolarum ibidem in Neumbwrga
testibos ad premissa Yocatis et rogatis. Anno» die, mense, Indiccione
qoibos sopra.
Et ego AndreoM quondam Sidelnumni de Lupcziz, Clerìcus
Olomncensis ete.
Orif . P«rf. (I*p. f«t. R. 9. M. 160.) Zwai kWÌMr« 8i«fftl b ffclkmWMkM m >wgi— »-
Mrtifa». Dm fte, «H àtr Vmtdkrìhi t.CnilADI . PUSAHI . SAlfCTI . ARDIBB . IR . lAOKlITAL,
islUafflM ui s«iff< 4«a AfMtol «ItàcBJ, sii tiMS StaU, wUfcw ékm fcrtilimif i<l> im 4tr
■MklM, ai« lòdi* u 4i* trvst f«l«tte Bui lrit« tÌMa Palwwcif . la ntora TWiU 4m 8i«f«ls kHtt
4m> Plbrrerte kaimiw aullMf Dm WÈètn wmmà» 9if\ MlUHilt MI. Mwfuvtha bH 4m DntkM,
U 4«r a««kl«i «ia Enu kdlM4. f . t . NICOLAI . BaCrOlIS . ■CGLB8IB . 01 . BErLUI.
Die Uriraade Migt \m ihrem Begiatte» wìm Itngsam damala aalbal 4ia wttk-
tigaten BegebaalieitaB mr allgemeiiian Kasatiiita kanea» da dar pIpatlidM
Stohl ala arledigt efacheint, wihraod aehoa am 7. Mai dar ErsbiaclMif tob Ronas»
Pater Rogar, Card, tit aa. Narai et Achillei, ala aemana YI. gawililt «ad aai 19.
Mai , ai^ieli Piagataomitag, gekrSat wordaa war.
HSieia kan 1U8 darch SehaaknBg Liiitold*8 roa Hardegg, baatitigt 1280
émtk die Grafas Toa Seliaonbarg, an dea Stift
Die Capelle mr k. Kvniginide eracheint laerat 1300 ala DooiiaieaBer-Raai-
deas. Hier eraehaiat aehoa ein etgeaer Caplao deraelbea aua dam Weltprieater-
atamde, aie war diher nar aehr karse Zait in Beaitaa dea Prediger-OrdeM, ekae
daaa aich jadaeh die Zeit dieaerVerfodeniag orkuodlieh l>eatÌBmeBliaaae.Ziidie-
aer Capelle wardeo manehmil im Jahre aoa dam Stifle die Proeeaaiooen gafUirt.
wie dea gegaa Sode dea XIV. JahrhuBdarta gaaehrìakeae, ìa der StifUbiUie-
tkek avlbewakrte Ritvale, Rabrìk: Qnaliter proeeaaioMa aiat ageade per aaavai,
•agi: Ib iareacioae aaaete Cmeia ad a. CkaBigvadam proeeaaio iat. 81 faatam
a. Hard iafra Alkaa reaerit, ad aaaetam CkBBÌg«adam aoiempaia praaea
aio iat
Naekdam im Yoijahra (N.296) aoeh eb gewiaaer Nikolaaa ala Reeter aeke-
lanui erachiam ktayat kier eia aaderer, NaaieBa JohaBB, ìb damtelkeB Amte ror.
Vialleiekt beataBdan beide aebea aiaaBdar, eiaar ia der obera Stadt bei der
Stiltakireka, der aadare ia der aatera Stadt bei der Pfarrkirebe ta St M artìa.
Der ìb der Urkuade TorkoaimeBde Pfarrar rea HSflaia, Hikolaiia» dArfta mit
dem im Jakre 1340 ìb gleieher Bigeaachaft eraeheiBeBdeB Nikolaua Petea de
Kempaita, CaBoaieoa Ardaeeaaìa et papali auetoritate aotarìua, wohl ideatiack
Dar glaiekfalb rorkommande iehaBBea PariaiaBaia atarb dea 11. JaB«ar
1347 ia dem Zwettelhofe tu Wien, oad legirte dem Kloater ZwetU 100 Pfaad
luid eiaiga Bdeher (Lìnek, AaBal. ClaraeTall. T. L pag. 737. eoi. 3).
FoBtat. XIV. 10
Digitized by
Google
290
ecc.
$ekeM dem SHfte einm^ Weingturten sv Kl99termemkmr§,
Dtt. 13. Deeember 1342.
Ich Chunrat %u den zeiien Chapplan daz sana Mertem der
Chappeln Mond Paertlmes vnd sand Maria Magdolen Vergich —
Daz ich — dorch Got md roeiner sei md meiner TorTodern selen
willen lediehleìchen geben han aiDen Weingarten, daz eia halbes
Jeuch Ì8t , md Leit an dem Vczeimperg ze nahest Petrems Wein-
gartea von aand Meriein, dea ich rinb mein ledigea freyea git
gechaoflban, Daz ich gegeben mocht haben, wem ich woit, Vnd
mit meim Perckmaitter hant PHrein$ de$ StaMeòu^ der dezsel-
ben weingarten Perchmaister ist, Dem Erbern Gaistleicben Uerren,
dem Probtt Rudweinn md dem Conrent gemalo mserr Yrowen Goez-
haus ze Nemburch durch der Uebe, die ich zu demeeìben Goczhaiu
han, — Versigelt mit meinem Insigel vnd mit meine$ vorgenanten
Perchmaister ineigil Petreins de$ Staebleim — Der brief iat geben
— DreTzehen Hundert lar» darnach in dem zway md Tio^ziglsten
Jar an sand Lucey Tage.
Orig.Pcrff. (Rep.ytt.Nr. ItS.rel. ISS.)
Di» Sitrel «M ia gtlb*» Waeh« («irStkl. Om •nif, obkafc, alt 4er DMchrifl: f . S .
CBTNRAOI . CAPBLLANI . 8 . BAKHIOLOll£I . IT . MiaDAUENB . AD . 8 . MAtTIKTM. D«r
Ape«l«l «tcht ukekUi4«t, 4m Baipt Toa HtUifta««à*M« iMlMara; %ktr itr r««btoa Bdiallcr.
T«B welelifr «ia abyetof ea«« Fell herabliiaft, trift er 4«b 8Uek. Dat tv«ile Ut rmmé ait 4cr Vm-
■elirift: S . PBTKI . 8TBBL Am» àw Mitto i- Er«ia«« ragt aa liakM Baa4« etae Ilaa4 rar,
w«l«kc «iaea Sl««k adiwtbeaA kilt , aa btMaa 6«it«a Btkta , wtMt fitleksaa Jaa aaterca BaAr
A«t Slaakat eataprieatta.
Di« vorkommende Capelle bei St Htrtin wiird«, wìe die Ur^unden Ton
J. 1291 uDd 1297 EoigeD, Ton dem Ritter Ulrìeh too Kriieiidorf gesUflet
CCCI.
Teitament Dieiriek'M det 8eh%efer9 von Kl0$iememhmrg,
Dtt 21. Deeember 1342.
Ich Dietreich der Schiver Ich Vergich — daz ich nach meiner
nachst pesten frewnt rat, md auch nach meiner Chint rot gescbaft
ynd auch geben han yon meinen farunt guet darch meiner sei wiJlen
— So han ich geschafl dreizzich phunt Wienner Pfenning in meiner
herm Oblay — So han ich auch in die Custrey geschaft ein halb
phunt phennig gelz, daz ich auch ze Lehen gehabt han Von dem
Digitized by
Google
291
Gozhaus — So han ich auch geschaft zehen phunt phennig Vtnb
x^vay iuech , daz eÌD tuech schol man geben hincz frewn , daz ander
schol man mein herrn geben. So han ich geschaft zwai phunt phen-
nig Vtnb WachSt Tnd zwai phunt phenning Vmb Opferphennig,
ynd dreu phunt phennig, daz man roìch damit westaten schol, vnd
den subenten Vnd den dreyzgisten mier damit wege. Vnd zway
phunt phennig hinz den Frown. So han ich geschaft him Sani
Jacob funf phunt phennig — So han ich alle meinen Lehen geschaft
mein sun PertoUen , Vnd hem MyeheU Chini LewboUen vnd Sey-
firiden also, daz er dieselben Lehen mit in aufenphohen schol, Vnd
schol auch Perehtolt mein sun die Lehen Inne haben Vntailt Tnd
VnTerchumert, Vnd swaz nuz ynd dienst davon chom, die zway tail
schei er nemen, Vnd daz drittail schol er den Chinden geben. Wer
•ber dann daz, daz ich Perehtolt an Erben verfuer, oder nicht wer,
so schullen die Lehen auf die Torgenant Chint fallen. Wer aber dann
daz , daz die Chint zu iem Jam ehammen, rnd auch an Brben Ter-
fuem, oder nicht wern , so schollen die Lehen herwider gefallen auf
Pertolten vnd auf seiney Chint noch dez Lanz Recht in Osterich.
Vnd pey der Wandlung rnd pei dem geschaeft ist gebesen der Erber
herr, Probtt Euedwein, vnd her Vlrich der Guster, vnd her Peter
der Chelner, vnd her Ott der Parzenprunner, vnd her Marquart,
mein$ hem Chaplan, vnd her Gerunch der Chol, vnd her hauch
der floyt^ vnd her Dietreich der Gundramstorfer, vnd Peter der
Freiemger, vnd Wisentn von Egenburch, vnd Chunrad der Schi-
fer, vnd PerehtoU mein svn, vnd Stepfan der Spaismaister, vnd
Peter tein $un — Der Brief ist geben Von Christes gepuert — dreu*
sehen handert Jar, damach in dem sway rnd Vierzigsten Jar an
sant Thomas tag Vor Weinachten.
OHf . P*rf . (Prof. U. ■. SO). Stha htefcade 8i«f el !■ gtìhtm Waek^. D*« «ntc : f • S .
DIETEBICI . 6CHIFFEB0RI8 . tatUlt aar tiaea HclBsIt ticnlidi koek ngttitm Basche. Dat sweiu,
■a^waia'a, feblt Uar, wird aber baia Jabra 1846 (N. SIS) «rwikat wtrita. Daa drìtie, Gtrmmg't,
Ut kakaaat. Dat riarta hat die Leg ea4ei f . 8 . PETHI . VRIE8IN0ERII . and riaea achrig f etheiU
t^a Sebild bU drai Dreieckea , welebe mit der Oraadliaie aaf den Theilaa^ttlriche aafatekea.
Dm flafle, ait der Uasebriflt f . 8 . STEPHAlfl . DE . CHBICENDORF . «fi^t riaea dem roripea
y|«i«lMa SOkiU, jadaah aar atit awei DrMaafcaa. Ib letstoa f . 8 . CHVMRADI . SCH1FER0N18 .
wird dar Scbild dareb eiae brcite* diagoaale Biade ia Uilftaa getbeilt.
Unter den ^frawa** ohne nShere BeseichDung sind die Nonoen dea Chor-
fraiienstiftes zur h. Mif^dalena zu verstehen.
In dem Personalstande dea Stifts erscheint hier eine VerSnderung: Peter,
der Caplan dea Propstes, ist an Pilgrini*s Stelle, der jetzt Dechant ist, Ober-
19»
Digitized by
Google
292
kellerer gewordei; wie eine Urkonde tot tpitarer Zeit dtrtiiot, wtr tr eia Sobo
Peter't det Frebingen, det ttifU. Hofneitten. Seine Sielle tlt CapUii da*
PropeU iti dnreh dea Chorherrn M trqutrd beeeUt
cccn.
Jokmmn Jung quUtirt dem Klotiemeuburger Siadlrathe ùber einen »Mr
ReUe nach Rom erhaltenen Vorsckuu^
Dtt Klosterneuburg, 17. Januar 1343.
kh Joiuuuu der Jung vergihe — daz mìr die erbero beschai*
den LoTt, N. der Rkhter rad der Rat ze Neynburch Chlosterhalben
gehen habent swainxig gulden an dem zwain hundert gulden, de si
mir Terfaaiizen habent vnib die àrief, di ich in von N. den paòst
hrìngen $ol tber die Chapellen , di si stiften wellent in dem Spital
da$elb$9 als si dar Tmb mit mir Vberain chomen sint, also beschai-
denleicheD, ob ich in dieselbeii brief, di dar vber gut genug sind,
nicht aosgebrachtt als ich in ?erhaizzen han, so sind si mir derselbe
hundert rnd achtiig gulden nicht gebunden zu geben , vnd sol ich in
di Vorgenanten zwainzig Gulden Wìdergeben mit Vrchunt ditz bri e*
fes, der geben ist xe Nevnburch Chlosterhcdben Nach Christes
geburd Tausend iar Dr^'i!i"ndert jar darnach in dem dre? ?nd vier-
ligisten jar an San Anthonii tag.
Orif. Perf. E TakilarU Civitatl* Clustroicob. lig. B. ■. 1.
Klciae* raaict Stafd* ia fchUiekIta Waehif. aa cigen PerfiBcstatrtifca. «tir LìUc in d«r
F«m 4«r fk-UECdMhea tathalteadU UaM«hrifti t . S . lOHANNia . tVITEMS. Eii ikalìt^M ìat
■kff«MM«l ^i DmIKm Bxe. OMeal. Tub. VI. >. 192.
Id dieeer Urkunde geechieht die erste Erwfihnung der Capelle im •t£dti-
sehen BArgerapitale, wegeo dereo iDden folgenden Jahren ein bedeutender, oar
dureh des Uenogt Dasfrìsebeaknafl beigelegter Sireit swischen dem Stifle und
der Stadi neh erhob. ¥on wem die Capelle war geweiht vordeo. zeigt« sìcfa
ersi im Jabre 1707. Ale min nlmlicb in diesem Jahre dea Hochaltar abbrach»
ftnden eicb in demeelben Reliquien der Heiligen vor, uDter dem Siegel de«
Bitebofi Gottfried tod Pueaa.
cccni.
IVe|M( BMiwehi verkmuft seinen Kdmmerem BtartMouUttu umi Ortéif
einen Weingarten %u Klo$(ememburg,
Dat 21. JtDiiar 1343.
Wir Rudwein van Gote$ gnaden Probet ze Nevmburch Yerie-
hen — Daz wir recht md reddiich rerchauft haben ain weingarten»
Digitized by
Google
203
des aio Sechstail eins Jeuchs ist, leit in dem Smalgraben — Den
TDS geschaft rnd gegeben hiit die ersatn Chlostervrotce vrow Helein
die re$9ingerin, Tosern getrwn dienern Bartholomen vnd Artolfen
vn$erm Ckamem Vmb zehent phont wìenDer phenning, der si rns gar
md genUlieh renìcht rnd gewert habent in ynaer Herreo Oblay zu
aio widerleg roib ein Percbrecht — Dar rber geben wìr in disen Prìef
— rersigelten mit Vnserm anbangundem insigeln. Der prief ist geben
— Dreutzeben bundert iar damacb in dem Drev rnd Vierzigisten iar
an sand Agnesen tag.
Oriff. Pmv- (B«p. ▼•«. a. U. foL UT). Dm 8itc«l 4«* 9ffìf laavtlB fclilt.
Weder 1323 (N.200) ooch 1341 (N. 296) ertehien unter den tufgeahl-
Xm Chorfaerren einer betrtut mit dem Ktmmertmte, der letzte war im Jthre
1319 der Cborherr Nikoltne (N. 187); diete Urknode leigt une diesee Yerwal-
tvBfMmt in welUiebea Hiodeo» wie diee aueli bei dem KQeben- und Kellertmte
SUB grosten Sebaden dee Haueee der Ftll geweeen.
In tpSterer Zeit eneheinen folgende Glieder dei FrtuenkJoeien ter beil.
Mtgdalent in den StifUurknnden :
1368. Cblar die Sebretenpergerìn.
1374. Frao Breidt Ton Bberstorf , oblaymabUriuii.
1406. Hedwigia, Deeaniasa.
1416. Cbunignnd die Holibaimerinn, Naisierìnn.
1436. Agnee Wildinn, Magittra.
1437. Chunignnd Holeshamerìnn, Magittra, ertebeint in dieter WOrde tebon
1436. in Vig. Coenae Dom.
1444. Catbarìna de Hartbeim.
1445. Anna MittemdorfTerin, M aitterinn, f 1457, begraben in dar Agneteapelle.
Baterinn, f 1445.
Aynweiginn.
Barbara Grattin oder Gratterin, f 1453.
Margreta, f 1474.
Pjrpemerinn.
Wolffenreaterinn, f 1469.
Vrtlein, f 1450.
Yrtula Pachmailerìnn, f 8. Apr. 1466.
Wenigna Byciingerìnn, f 28. Aug. 1465.
Brìaeberinn, f 1452.
Martba Bytnerinn, f 12. Dee. 1473.
Leehinn.
1447. Sebeblinn, f 1454.
1448. Chrìttlein.
1449. Magdalena 1 1449.
Gartnerìnn.
1450. Margaretba Frudnerinn, auch Fronnerinn, f 2S. Jun. 1471.
Digitized by
Google
204
1450. Btlbnrg.
1451. ChjemtUterìnD, eigeDilich ChjeimattiDii, f 1453.
1452. Magdalena HaDUchuateiÌDD, f 1489. 16. Aprii.
1453. Martha HarerÌDii, auch HarderioD.
Barbara YtondorreriBn, f 10. Dee. 1466.
Straaaerìan, f 1473.
1454. Paehateleiiii, f 1471.
1458. BytingerÌDo, MagUtra.
1460. PelndorferÌDo
Dorothea, f 1473.
Martha,
HiDdlinn.
1461. SchauflantiD.
FaraterÌDD.
Yraleio, f **^-
1463. Straatcrinn, Magìstra.
AjnweigiD, DechaDtin, -|- 1466.
Barbare Heehtin.
1465. Salone, f 1465.
Margaretha, f 1465.
1466. Margaretha pierpawmeriDO , Magiatrt, f 1469.
1467. Helena Buberìiio, ao. 1480. MagUtra.
1470. HachenbarteriiiD.
1471. Scholutica, f 18. Sept. 1482, ala Meisterìnn.
1472. Dorofhea KumpfpergerìnD *), f 30. Aug. 1477.
1473. Eliaabeth, Ottilia, f in deinaelben Jahre.
1474. Tpaerino.
Edlingerino.
Agnee Hartnerifm, SaeriateymaisterìnD.
1475. Margaretha fUndlinD, magìstra, f eodem anno.
Barbara Jigrìno.
Magdalena Hantachuater.
1476. Margaretha YogelriederiDD, Magiatra, f 1501. 28. Not.
1480. Helena Ruberinn, MaiaterÌD dee frawenkloaten an Kloaterneaborg aof
dem perg.
1481. D. JutU, Magiatra.
D. Agnea HartnerìiiB , Magiatra.
Apollonia.
1486. Catharina, Magiatra.
1488. Barbara fQratenfelderìno.
Czawnerinn.
Htdwig.
1402. Helena, Conversa, -f 16. Sept eiuadem anni.
•) In Tichtrt Ditrium (Raaeh II. 533).
Digitized by
Google
295
1496. Kttherina Rtdnerìim, Mtgistra.
Brigida.
IKOl. Margaretht, MagUtra, f 28. Not. ehisdem anni.
ISOS. Katharìna Clauda, f 18. Aug. eiutdem anni
PeUndorferìnn.
Margaretha Hendlin, Conferaa, f 25. Mai 1510.
Barbara Sjczenpergerinii, f 31. Mai 1513.
Ibterimi.
Anna Mandlin, f 2. Apr. 1508.
Barbara Neobauserinn.
Jtgerinn.
Leaebanerinn.
Froiiea Krezenttabin.
Barbara MAttingerìnn (eraeheint tebon 1404).
Katbenna.
Margaretba Gaunerìnn.
Dorothea Gausenttadin.
Magdalena Wegweytin, alias Weyiwegnin.
Lacja GolUierìnn, tplier Maisterinn.
Dorotbea Hjenwin.
Elliaabetb Ajgnerìnn.
Criatina Wìntberìnn.
Sebredlin.
Prewerinn.
Beatriz Ataniin, aliu Otantin.
Bytenreicbin.
Ciawnerinn.
1500. Barbara Krejeaebntterìnn, vidua Wolfgangi Kreyetcbvftar, Mater
Domini Paoli.
1507. Yrtnla Ipterinn.
Dorothea Riffeofoglin, f 7. Dee. 1515.
Frenica Kirielapergerinn.
Maretl.
Kleuberinn.
Dorotbea Steinin.
Kajsaerìnn.
Dorotbea Preunerìnn.
1508. Kunignndia.
Enpbeniia.
1500. Benegenìta Domina Jobanna de Pelbaim Comìtisaa, f 10. Ang. eiuad.
Vrtala Bieatin.
Hedwigis M&lbaeberian.
Barbara Ritterfelderìnn de Wienna, f 30. Mari, eiuad. anni.
1515. Yrsala, f 24. No?, eiuad. anni.
Katharìna Raderìnn, Obrìste Maisterinn, f 27. Apr. 1517.
Digitized by
Google
296
1518. iUtkeriiuigtaÌB«rÌBD» Ttehtiitiii.
DorothM GaotentUdlui.
Barbtrt AtehtwertBi, CoarerM, f 24. Oet iISZì.
Barbara Wattsboffariu.
Blitabatli WaehtaiiffiB.
Agaet WaebtaafBiui.
JnlÙBa WitantiB. f 18. Oet 18tl.
RoaiBa Milaaiim.
Dorothea Bniwergarìiui.
Dorofliea PrewariBB.
1517. Loda GollaterìBD, MagUtre, f 26. Mai 1535.
1521. Katharìsa StaiaeriBB, TechaBiia, f SO. Job! 1524.
Barbara JegarìB.
Margret LaixBerìB.
Barbara WigiatiageriB (M AttiBgeriBB).
Margret AÌBhaiiaariB.
Ella AigaerìBB.
Dorothea GaalattadliB.
CrìatiBa WiBtherÌDB.
Margret EjlDreiehÌB (BysoBrelebiB).
Warbara NeohaiieriBB, ^ 4. Mai 1532.
FroBiea KarUpergeria.
Warbara AltbanaerìB.
Warbara KhlexIÌB.
AgBea Wacbtauffin.
MadaloBa Wegweyteria.
Elia PolackhiB.
JaliaBa WiaeBtÌB.
RotÌBa MòImìb.
KatherÌB LaneshueteriBB.
CrìatiBa Sebmidio.
Dorothea prawerìa.
Weatrìx Osaatia.
Madaleaa Paiaaaeria.
Appoloaia Khirebmairìa.
Margaretha tob Dieraataia, Amaaya.
1525. Barbara Wiegxstiagerìa (MOatiagerìo). Teehaatia.
Zwischen 1525 uad 1533.
Lucia GoUaterìo, Maisterìa.
Barbara Wiegstiogerìna. Techaatm.
Warbara Jtgerìaa.
Margret Alnhauterìna.
Ella Aigaerìa , die lateiaisch.
Margret Eysenreichia.
Agaes Polackhia.
Digitized by
Google
207
Madalena Wegweitiik
BIKtabetli PottaeUdMi.
Katerint Ltoethoeteria.
Madalena Ledreìn.
Apollonit Khirehmtyrìii.
Maniteh, AmtDyD, KSehin.
15S8. Barbtrt WiegisteriB (MflttÌBgerìD) DeetM.
Barbari JigarìBii.
Margaretlia Aafmhaoaariaa.
Marfaratha Eysemaicharìiiii.
Elisabetha Ajgnerìoii.
Agaea Polakhin.
Magdalaoa SdrahiaitteriBB.
BliiabMk Polackhia.
Katharìiia LaDtshaeterìnB.
Magdaleoa Paiiawerin.
Appolonia.
Margaretha Junior.
Magdalena Hfintterìn, Magittra, f 12. Sept 1M8.
Ghmé ABgabe dea Jahrt ertebeiDen im Stifta-Todtonbveha:
tO. Fabr. Blitabatb , Decana Soror nottra.
S. Mart. CoiiigaDdia, Magiatra Sororam Boaframm.
29. Sapt LadigaBdii, Magiatra Mooialium 8. M. Magdaleoe.
3. NoT. Alba jdia CooTeraa , aoror noatra.
18. Deeember. Barbara SejdiogerìoD» CoBTeraa, aoror Boatra.
laa St. PSItaer TodtoBboeho bei Duelliaa Eze. Hiat GoBoal.:
Id. JaBiiarìi. AgBoa SaBotimooialia de Neoborga.
VI. Kal. Aag. Margaretha, olinn Magiatra Mob. NeubnrgOBaia. CoBaoror.
y. Kal. ^BB. Abbb Mitterdorfferin moaialia de Neaborga, CoBaoror noatra.
Im GKttweiber TodteBbuehe. Maa. :
▼L Idaa Job. Margaretha, Soror de Neoborga.
VI. KaL JbIiL Aaaa Moaialia fai Nenbarga Claiatrali.
IT. NoB. Jvl. Kathernia Soror io Neiborga Clavatralu
Kal. Aug. Soror margaretha de Neoburga, Maiaterina.
lY. Id. Aug. Agnea Soror de Neuborga Clauatrali.
Id. Aug. Margaretha Moaialia de Neuborga Clauatrali.
Xm. Kal. No?. Seolaatiea, Ottilia, Sorerea de Neaburga.
CCCIV.
Dietrich der Zwidkd verteini dem OkiU^umU de$ 8Hfle$ ti$ienWek%§aHen
9M itt0$Um€mhmr$^
Dai 2. Februar 1343.
Ich Dietrich der zmehel ynd ich Katrey sein haugflrùw, Wir
Tergehen — daz wir TiiTerschfiìdenleìch gelteo schuln in die Oblay
Digitized by
Google
208
der erbern herren se Clofter Tnd hem Leo dem OblaymaUier
zehen pbynt phenning winoer mTnzz , do yon wir alle iar in die sel-
ben Oblay dioen sullen sechczig pbenning an dem Yascbang tag ynd
seebs scbillìng an sand georìgen tag, der da nacb scbierìst cbftmt.
Tfin wir dea niebt. so stet der Torgenant Dienst nacb dem rorgenan-
ten Tagen an dem andern tag damacb mit iwinpilde an allem dem
recbt, als anders Pnrcbrecbtes Dinstzrecbt ist in dem Lande ze
Osterreìcb. Ynd baben wir do fSr ze pbant geaaezet msem weingar-
ten mit vn$er$ perdinuMierg hant PUgreims de$ Fìozzer, dea zwai
dritail sìnt eins Virtail, md ligen m der Odengrùb le nacbst dea
Gundiflden Weingarten aof dem perig — Dea geben wir der rorge-
nanten Oblay ynd dem Oblaymaister ze den seiten bem Lieo dem
Cborberren Disen brief — ver$%geUen mit vnaerè perchmaùiert Insi--
gel de9 egenanien PUgreims dee floeczer — Dea ist ancb geczeo^
her Nydo der maneeber md ander Erber lent genAcb. — Der brief
ist geben — dreuczeben bondert iar in dem drer ynd nrczigistea Jar
der Liecbtmcsse.
Orìf. Per^. (Rep. Ifor. ffit«. >0. a. 4. fel 169.) Dm 8i«rtl PUfria Flfsw** MH.
CCCV.
Wolfger am Netuiedel verkaufi Dietrich dem PfbtermeUter flbr detMen
Sohn, Chorherm Johann, einen Weingarten •« Klo9ternemhmrg.
Dai 23. Min 1343.
Ich Wolfger an dem Neusidel ynd Icb Alhait sein Hautvrow
yeriechen — Daz wir — mit vneers Perehmaieterè bant, hem Orioi-
fes dea Sluzzler ynd redleìcb mit foerzich yerebauft baben ynsera
Weingarten, des ein b»lbs Jench ist, Leit m dem Gereut — vnsenm
aydem Dietreichen dem Phistermaiiter ynd $einer hausvrown
Katrein — ymb Secbs ynd Dreizzicb pbunt Wienner pbenning —
Nu baben aucb wir, Icb Dietreicb der Pbbtermaister ynd icb Katrey
sein Hausvrow ynsern yorgenanten Weingarten rebt ynd redleieh
geschaft vnd gegeben nacb ynser paider tod vnserm sun Jamen» dem,
Chorherren in dem Chloeter^ den er nach vnser paider tod Inme
haben schol in nucz vnd in gewer ze Pexzerung seiner nnmi
ynverchumerten. Vnd nacb seinem tod sol er Ewicblicb peleiben pei
dem Gotshaus — Vnd geben in dor yber — disen prief versigelten
mit vnsera vorgenanten Perchmaieters Ineigel hem Ortolfee des
Digitized by
Google
200
Skazler^ vnd mit hern Stephans Intigel de$ Slàscxler — Dea sint
auch zeuch: Paul an detn Ekk, Leupoli der Hummel md ander
erber Leut genuech. Der prief ìst geben — Dreuzehenhuodert Jar
ìd dem drev md rìerzigisten ìar in der Mitter rasten.
CkarUtori«B Archiri III. fel. 99. h.
Auch das stiftl.Yerwtltongttmt elnet Pfistermeisten arscheint hier in der
Hand eines Laien, welcher teinem Sohne, dem Chorherrn Johann, einen Wein-
garten naeh AK dea gegenwtrtig noch OblichenVitalitiama Tennacht. Der Pfister-
meitter eraeheint auch ala WohlthSter dea Stifta ini Todtenbuche : IV. Kal.
Sept. Dìetrìcua Magiater piatrmi et Katharìna Txor aua dedit Tnum talenturo
redditaum.
CCCVl.
8dkuldhriefOrtolf*9de9 8ekia$$UrM an QundoU den Tu%en van Klatter-
neuburg.
Dai 2. Februar i3U.
lek Ortoìf der Sluzzler ze Newnburch vnd Ich Reycz sein
UauÈvrowe — wir vergeheti — Daz wir yiiTerschaidenleicb gellen
suln dem Erbern mann GundoUen dem Tuczen, Pùrger %e Neton-
ìmrch — fumf pbuiit vnd funf scbilling pbenning Wienner MAnzz»
der wir sew weren schulleD ze Mitter rasten, dev n& schierist
cbumpt, Tuen wir dea nicbt, Schul wir in laysten bie ze Newnburcb
in ain erber gastbans, wo se? yns bin czaigent, ynd da nicbt auz
cbomen, sev werden danne ira guets gewert alz laistens recbt ist in
der Stat ze Newnburcb ynd in dem Land ze Osterreicb , vnd dar
vber — geb wir disen prief versigel mit meinen InsigeL Der prief
ist geben — dreuczeben bnndert iar, dar nacb in dem vier vnd
TÌerczìgistem iar an vnser vrowen tag ze der Liecbtroesse.
ChartvUriiB Arehiri Ul. fol. 146. a.
In dieaer Urkunde eracheint zuerat Einer aua dem Gcschlechte der
Tnzeo.
cccvn.
Berberi vm CMeimd^rfgiht dem Prapite RmdweÌH t etn Ham§ tu der Weit'
ione %u Klo9tem€ubur§ auf.
Dat. 3. Min iSU.
Ich Herbart von Choleinetorf vnd icb Katrey, sein hausvrowe
wir reriehen — Daz wir — baben aufgegeben die aygenscbaA an
Digitized by
Google
300
rnserm haus mit dem weiDgarten, der da lu gehSrt, daz do Idt in
der weUen goièen le nlchst Stephans det SpeUmaUierM haus» dai
TDS Tod rnaer erben an gestorbeo ist ron dem Erbern ritter» hern
Dietreichen van Chriczendorf, meinem sweher, dem got genade,
Dem ersamen herren Brobsi Rùdwein ?on Newnburch ynd der Sam-
nung dea ConTentes vnser vrowen ze Newnburch — vnd geben in dar
yber — dUen prief versigelten mit vnserm ìnsigel, vnd biten den
erbern tnan Nyclasen den Manseiver vnsem hesundern frewU,
daz er der Macke gezeug ist mit seinem Insigel. Dicz ist geschefaen
— dreuzehen hundert Jar in dem 7Ìer rnd vierezigistem iar an der
heìligen Junchyrowen sant Chvntgunden tag.
Cb«rta)v-i«m Archivi IH. fol. SS. \.
cccvm.
Pendii, B/RckaéC9 dei Kléhen WiHwe, gibt ikrem Sekwger Heinriek
Schnetudein OOlien *u Lang'En%er$dorf,
Dtt WieD, 18. Apdl 1344.
Ich Pendii f hern Michele wiiìòe dez Chleber von Maurperg,
dem got gonade, vergich — Das ich — ledichlcieb gegeben hao
meinem Stoager Hainrreichen deni Snaeczlein vnd aeiner haustro*
wen vrown Margreten, meiner Mùmcn vnd ìrn Erben an dem Gelt,
daz ich meiner Swester vroton Perchten der vamaninne, der got
genade, schuidich gewesen pin, meins reehten Purchrechts, daz ich
ze Purchrechf gehabt han Ton dem Gotshaus vnser vrown ze Newn-
burch ChlosterhalbeD, ain phunt wienner phenning geltes vnd acht vnd
zwainczig Chaea geltes, und viertzeben hfiner vnd zehen scbilling
ayr geltes, das alles gelegen ist ze Enczeatorf vnder dem Pusem-
perg auf bestiftem gilt behauster holdeo , da man aoch alle iar yon
dient dem egenanten Gotshaus rnser ?rowen ze Newnburch iwelif
wienner phenning ze Purchrecht — Dar rmb so gib ich disen prief
— vereigilt mit meinem Ineigil vnd mit dee Edeln herren IneigU
Pruder Hainreichs Graf ton Schawenbereh zii den zeUen Obrister
Mayster Sant Johane Orden ze Maùrperg — Der prief ist geben %e
Wienne — Dreutzehen hundert iar darnach in dem rier ynd yiertzi-
gìsten iar des naechsten Svntags ror sant Georigen tag.
CkartaUriva Archiri HI. Col. 104. k.
Digitized by
Google
301
CCCIX.
AdeUkeid, HerwarfM Hausfram, verkaufi etn Hau$ und vswei Weingàrten %u
I[lo$iemeuhurg ihrem Eidam, Jakoh dem Sekreiher.
Dtt. 24. Aprii 1344.
Ich Oìhayt de$ Hertworts Hauivrowe rergich — daz ìch —
mit meins wirts herwort gonst md wìllen md mit meina Perchmai'
9ter8 hant hem Wy$eni$ van egenòurehf ma mit meins Perchmai-
giers vnd Ampimans hant Chunraiè de$ Cuttels Terehanfi han —
iway weingàrten» der ainer leit in der ChoUengrib md ist ain hal-
bes Jeucb , ieit ze naechst Chunraiem dem paeuerlein dem Choche,
80 leit der ander an dem Puechperig md ist ain Jeuch . leit ze
naeehat Npclon dee selden aydem, rnd daz haus, daz gelegen ist in
der Stat ze naechst dea Reczer haus vnd der egenanten zwen wein-
gàrten y md daz haos , dev soft ich gehabt haben ze Lejpgedinge
rnez an mein tod , dey hab ich yerehaaf! vnd geben meinen aydem*
Jacoben der Schreiberinn eun vnd seiner hausvrmeen meiner toch-
ter vrown Eatrein — also beschaydenleich , daz sev mir mcz an
meinen tod von dem Jeuch weinwachs an dem Puechperig vnd von
dem haos» daz do leit in der Stat, dienen sullen alle iar ze drin tage
Sechs phunt phenning geltes Purchreehtes — Des gib ich disen prìef
— versigelten mit dez weingàrten an dem Puechperig Perchmai-
etere vnd mit dez hauzz Amptmane Insigel Chunrat dee Czietela
vnd mit hem Ortolfe dee Shtzzler Insigel — Der brief ist geben —
Dreaezehen hundert iar damach in dem vier vnd vierczigistem Jar
an aand Georìgen tag.
CharlalarìaB Archivi in. fol. IS6. b.
CCCX.
Ber%o§ MhrtM IL entseheidet den StreU %wi$eheH dem Stifie und der
Stadt iOter die BUrgerspitaU - CapeUe.
Dat. Wien^tO.Jnli 1344.
Wir Albrecht von gots gnaden Herczog ze Osterreìch » ze Steyr
vnd se Chernden tuen chont mit disem prief vmb den st&z vnd chrig»
so zwischen vnserm lieben Chapplan Brobst Ruedwein von Neum-
burch Chiosterhaib vnd seinen Convent an einem taii md vnsern
Digitized by
Google
302
Porgerà daselbs ao dem aodern tail gewesen aind.Ton dei SpitaleB
wegen le Newnborch Chlosterhalb, dai sì derselben cbrìeg Tod
stSize baidenthalben willichleicben ma genczieicbeo binder tos
gegangen sind , also swaz wir dar rber sprechen , daz si daz ze bai-
der seit utet welleo baben. Na babeo wir dar ober geaprocben md
•preebeo mit disem brief dea eraten : dai der Probst aioeo Chorber-
reo aos dem CooTent geben sol, der die Ewig Messe Terwese, md
ttgliebeo habe io der Cbappello io dem Spital, Vod deoiselbeo Cbor-
berreo sol gerallen aoi dem Spital ze pezieroog za seioer phrAot
lebeo pboot geltes, rod orcb allez dai Oppber, daz da geralleo mag»
oder geoppbert wird io derselbeo Cbappelo aof dem Alter, daz sol
gehirn io die Pkarr, die da heÌMei die GuUrey. Ez solleo ooch
alle heiliebait, der die Siebeo io dem Spital ootdArftig siod, ez sei
Peiebt, oder Gots Leiehoam , oder dai beilig Ole hioab too dem
Cbloater geraicht werdeo. So sol ooch die Messe io derselbeo Cbap-
pello io dem Spital oor gespreebeo werdeo, waoo mao za der Waod-
luog leottet, za der aodero fr&messe io dem Chioster. £z sol aueh
diselb Messe io dem Spital za deo drio obristeo Hochzeiteo gesaogea
werdeo rod ao der Cbiricb Weiehtag, rod ao dea beiligeo tag, nt
dee erem der aiier geweichi wirt. Wer aber, daz der Spitalmeister
oder seio bausTrair oder dieoer oder dieoerioo, die io das Laochors
oiebt gebireot, st&rbeo, Sprecbeo wir, daz die ao Messe w^en
getrageo zo dem Cbloater, rod daz io da ir recbt wrrd begaogen.
Swelich Siecb aber io dem Laochors stirbet , daz der bei der Messe
da iooe sté» Tod dai oiao io daroaeh zo dem Vreythof trage, Vod in
da begrab. Ooch sprecbeo wir, daz dieselb Chapelle Cbaioeo Vrejt-
hof ooch ebaio Glokhaos habeo sol, oor eio chlaioes sioegl^zzel. Vod
daz bei der Chapelo weder erst, ooch sibeot, ooch dreizkist, noch
Jartege oicht begaogeo werdeo. Ez sol aoch die rorgeoaot Chapell
our mit eioeo alter rod mit eioer Messe werden geetiftt rod dieselb
Messe sol gesprocbeo werdeo too aioeo Chorherreo auz dem CooTent
alz for geschribeo ist. Vod ooch, daz dem Ch4roer ao Gotsdieost
Tod ao dem gelt daz tod alter dazu gebeo ist Tod ao alleo seioem
rechteo forbaz ichtes icht abgé Von der C^che Tod too dem Spital.
Ez sol ouch ehain schuel bei dem selbeo Spital seio, ooch farbai
oimmer werden, nur bey dem Chlo$ter, tmd bey der Pkarr daz eand
Merttein. Wir sprechen ouch, Waz zu dem Vorgeoanten Spital Vor-
geben ist, Tod waz iezund darzu gehSrt, daz daz dabey beleib an
Digitized by
Google
303
allea Tayl, Siraz man oach den Siechen geit durch Got, es tey
prot, Wein, Vleìsch, phennìng, die mao roder aeu taylt, oder waz
Ghost man in geb, damit man sea tròsten wolt» oder gewant, oder
Petgewant, daz sol oach an alien tayl beleiben. Vnderwond sich aber
der Spitalmeister der pbenning, die Vnder die siechen getailt wur-
den, so suUen si aaf dem Tayl gén, ouch Sprechen wir, swaz man
dorch got zu des Spitais powe geit, in dem nachsten dreyn JSrn, ala
der brief geschriben ist, daz daz Vngetailt beleib. Waz man ouch
aof daz egenant Spital gebent wirt, ez sey auzzerhalb oder innerhalb
der Pharr Von Erb, Aygen, Von beraitschafl, daz fber Sechczig
phenning were, davon sol dem Chioster der drittail gerallen , Vnd
dem Spital di zuen tayl. Wir sprechen ouch, swaz der Spitalmeister
des Spitalsgut wil wandeln mit innenemen , mit auzgeben, Oder mit
widerraitten, daz daz geschech mit des Chap plana » der derselben
Chappelln Verweser ist, wizzen, vnd daz er ouch dabey sey. Vnd sol
ouch der Probst bey der Raytung sein, oder aber der seioen aìnen ze
derselben raitlung schafien. Vnd sol die Rayttung geschechen ze
alien Quatembem. Dar zu sprechen wir, swann die Purger dem
Probst geschriben gebent allez, daz enther zu dem Spital gehort fnd
geben ist, daz in dann der Probst ynd der Convent ein Vrchund dar-
ober geb, daz ez furbaz in dem tail icht gehor. Man sol aber doch
daron widerraitten , als Von dem andern g&t, daz daz Spital ange-
hirt. Des geben wir zu Vrchund disen Brìef , besigelten mii vn$erm
Insigelf der geben ist ze Wietm an Eritag Vor sand Marie Magdalene
tag. Nach Christs geburd dreuzehen hundert Jar, damach in dem
Vier Tod Vierzkisten Jar.
Orif. Perf. (Pr*t. n. ■. 140.) mJ Ckartaltrì*» Ar«liiri III. f«l. Ilf. a. Dm Stetti Mit.
Mit groMem Eifer wtchten Rlotteroeuburg*» Priltten, dass die pftrrlichen
Rechte nicht gesehmilert wfirden. So 1300 Htdmar gegenfiber den Domini-
eanem, 1306 Rudger gegenfiber tod KremsmQoster (N. 106), 1307 der Pfanrer
la Heiligenetadt, WaehsmQth, gegeoQber Ton St. Nikolaus bei Passaa (N. 116).
Hier taeht and erhilt Propat Rodwein dea Henoga Albreebt Eotacheidnng
so Ganaten aeioer Stiftspfarrkirehe gegeoQber von der , wie aua iwei Stellen
der Urknnde erhellt, erst lu erbauenden Capelle dea Bùrgerspitala am Leder-
baeh. Wir eraehen, daaa der Guater nìcht bloa die Obaorge der kircbiichen
Gerfithacbaflen batte, sonderò nach dem Wortlante der Urknnde der eigeotliehe
Pfarrer war, femer, daaa (waa frfiher ala bloaae Verroutbung hingeatellt wer-
deo konnte) in Rloatemenburg iwei Schulen, die eine bei dem Stifte, die
andere bei St. Martin beatanden.
Digitized by
Google
304
Die in der Urkande erwihnU Zeehe hieM urtprfliiglìeh die Z«elie U. L.
Pr. •m Neosiedel, von dem Hiote, welchet tie In der Neatiedlergesee betatt:
splter bektm aie den Ntroen Kreuiseehe, and lelstete lar BrhaKongdet Ktraern
der oberen Stadtpfarre jf hrliclin Beitrffe, welelie der Hertog hier ia Af»f bai.
Hit dieMr BnUebeìdong dea Hertogt war aucb die ganze ttreitige Ang»-
legenbeit geordnett denn der Stadtrìebter Frìedrìcb Ton Lewb tiellte nnter glei-
ehem Datom dem 8tifte darQber einen Versieherangtbrief ans , in welehem des
Heraogs Autspnieb in eitento eingerdekt ist (Fiteber» I. e. 309).
CCCXI.
aj^ruéiJbrkf éet UUrr. BéfiriektmrMf Wndimri iei Topdf mmeken àtm
Siiftt umd Ulrich dem Redeprunner um emen H9f%m Stwtemdérf.
Dal Wien, U. 8epte»ber 1344.
Ich Weychari von TopeU HofHchier m ósterreich Tucn ebont
— Daz Vlreich der Redeprunner ror mir in rechtem HofUidhigr
cblagt hincz dero erbern hern herren Brobst Rùdwein ze Newnburch
f mb eiDen hof , des eìn ganczes lehen ist %e Stoyzendarf, me swas
darzu gehoret » als Terre. Daz der egenaot Brobst RSdwein aaf eio
antwurt cbam mit yorsprecben , ynd waigert aaf den Broòii wm WaU-
hotuen » den wolt er stellen fur sich ze einen gewem aof daz niebst
Hoftayding, ynd damacb auf daz selb Hoflayding cboro der
egenant Brobst yon Newnburcb niebt, noch der Torgenant Brobst
Ton Walthousen, daz si den egenanten hof yerantwurt bieten,
ala si ze recht bieten, ynd aU si sicb yerpunden hieten ynd yer-
mezzen. Do cbom der egenant Vlreich der Redeprunner , ynd
pat mit yorsprecben yragen, wns recbt wer, do ward ini yon dea
lantberren ertailt mit yrag ynd mit yrtail, ynd aucb yeryolget Seid
dem egenanten Brobst Rudwein an seinem gewem wer ab gegangen»
ynd den nicbt gestalt biet, als er sicb yermezzen het, Icb soli dea
den egenanten Vlreicb den Redeprunner des egenanten bofes ynd
swas darzu gehoret an die gewer aeczen ynd gewalticb maeben fur^
baz alien seinen frum da mit schaffen als mit anderm seinen gAt, ynd
sol in dar an schirmen mein herre, der Herczog nach dez landes
recht in Osterreich. Daz ban icb getan mit yrchund dicz priefes » Der
ist geben ze Wienn — Dreuczeben bundert Jar ynd in dem yier ynd
yierczìgisten Jar des eritags an sand Matheus tage.
CkM««lwiMi ArthÌTÌ in. M. 141. b.
Digitized by
Google
305
CCCXII.
fr. Heinrich , Oraf von Schaurnherg, Ohritter Meitier der JohannUer
K Mailberg verkauft Ortolf mit der Pet%iehen Gelddientfe »« Klotter-
neuburg.
Dat Mailberg, 25. September 13U.
Wir Bruder Hainreich Graf von Schawenberch, zv den zeiien
^brister maister Sand Johanns Orden ze Meurperge vnd der Con-
;nt gemeine dez selben Ordens daselbens Veriehen — Daz wir —
erchauft haben ynsers rechten Chauf aigens Sechtzìch Emmer weins
eltes Perchrechtes vnd ein halb phunt Wienner phenninge geltes,
» dar zu gehjret vnd daz alles gelegen ist auf zwaintzich Jeuch
l/'eingarten ze Newenburch Chioslerhalben. Des ersten in derWeyd-
Ich an dem Waehinger vnd an der ziegelgrùb vier Jeuch , vnd an
mi weinhauB àn{\{2\h Jeuch, vnd an der Eren vierdhalb Jeuch
ad zway achtail, vnd in dem hentleimgraben vierdhalb Jeuch vnd an
?m Gestcendt vnd an dem Satehteyge drev Jeuch vnd drev achtail
id auf dem hymel vnd an dem obem Àychwege drithalb Jeuch vnd
ev achtail — Vmb hundert phunt Wienner phenninge — Dem
rbern manne Oriolfen mit der Petziehen, purger ze Wienne vnd
iner Hausvrowen, vron Dymùten vnd irn Erben — Dar vmb so
ìben wir in dìsen brìef — veraigelten mit vnsem Insigiln. Diser
'ief ist geben ze Meurperige — Dreuzehenhundert iar, darnach in
jm Vier vnd Viertzgisten iar dez nachsten Samztages vor Sand
ichels tage.
Orif. Perf. (Rep. V«l. N. 4, fol. 97.) asd CkarlaUrÌDin Arthin fol. 87. b.
Dm ente Siepcl ist ii f raoea Wacha , aif eioer breiUrco Ualf riaf e vod ^elkea , geinekt.
i»«fcrifl: f . 8 . HEINRICI . COMITIS . D . SCHOMBERCHT. Dieaelb«i Emblfse, welche bri»
ir* 1«80 rrvibit w«rd«a (Moo. Boic. IFI. Tab. VII. «. 39 et 40); jedoeh raht An Hrln aaf àtr
^ d«a_Sebildea wie b«i Hnber Tab. XV. a. 10. Dai xwtikt Siejel : + . S . KRVM . DE . HOSPI-
U . SCI . lOHANMS . PER . AVSTRIAM . ET . STIRIAM. warde i«m Jabre 1314 (N. 159.) beacbne-
i, •ialiek dM Haopt dea keil. Johanaet a«f eioer SebSiael. Daa Siegel ia( kreianrnif roa frAaaerer
ra «ad ia felben Wacbae.
Deraelbe Heinrich, Graf von Schaumberg, erscheinl im J.4341 als Comlhur
t Hausea lum h. Johann in der KSrnlnerstrasae (Fischer, Brcv. Nolit. IVL.
ndob. P. II. Cap. XI. p. 1S5). — In der apSteren Zeit erschelnt in den stia-
ben Urkunden; 1433. Cunrad von Niemandt, Comthur dcs hausos tu St.
bano io der Kfirotnerstrasse.
Foote*. XIV. 20
Digitized by
Google
306
CCCXffl.
BRehmd ier Siapfer veriutuft iem Chmrkerm umd SUémmtierDmMdmm
Wdngmrtem •» KUstemeuhurf,
Dat 13. Pebrotr 1348.
Ich Michel der Siapfer ynd ich Diemài, $ein haiuvrawe, wir
Terìehen — daz wir — yercfaaoft haben msern Weingarteo , des ala
Yìertail ist» leit an dem Bo$enpùhel — Dem erbero Heiren hern
DamdeHt tu den zeiien Sickn Maiiier in den Gotsbaos se Newn-
borcb rrob Newn pbunt wienner pfenning — Ynd dar rber — gebat
wir diseo hrìef verngelien mit VH$er$ Perchmaùien huigel^ kerm
WUenten von EgenXmrck — Der prief ist geben — Dreotsebeo ban-
dert Jar damacb in dem firof Tnd Viertsigfsten iar des Sanntages io
dem Yier tagen in der Yasten.
Orif. Parff. (at^ Ttt. Rr. Ili. M. 111.) BsOm 8i*g*l Uf«lbM Wm^m wM ètt
UaMkrilIt f.S.WISlVTOllIS.III.MmfaCI. Bla Mhrlg«r IdkM, IImI ta4w W«ÌM«I«M
Im Jahr* 1341 war Otto, jttit iti David SieahMittar (Magitlar lalra*-
mm) dM Stiftet.
CCCXIV.
Andrea» der Odrl und »eine Sókne vertiMem %m €hnuiem ié$ 8Hfte$
8t, Andrà an der Traisen auf ìMre AmprMke «» mwH Weim§àrien •>
ÉlB9Ìemeakmr§*
Dtt 14. Pebraar 1348.
Icb Andre der Gòrl von RappuMal Tnd icb Vbreiek pharrer te
Ckvnrmg ynd icb Nycla dez vorgenanien Andrei mm Wir rerieben
— Daz der erber ynser genediger berr md rreunt ber Vbreidk te
den %eUen iechent vnd pharrer doH sand Stephan auf dem Waeh*
rain — gemacbet bat im aelbe rnd aucb yna ynd alien seinen Tordem
ein ewiges selgeraet pey dem gotsbaos ynd dem chloeier daiz Sand
Andre pey der Traysem gelegeo , Dem er gegeben bat ainen welo-
garten an mukcherawer perg %e Netmbwrch gelegen den er Tmb
sein aygen gaet gecbaufTet bat wider bern Nyclan weyleni pharrer
daiz Hoflem, da man alle iar yon dienet in dem Lesen aynem EoMr
weins se percbrecht in den weingarten ze nacbst da pey gelegen der
do baizzet der Pasenperger, ynd der do ist bern Vlrekhe dez phar*
rer von zwentendorf vnd seiner pruder, den er yns, mir Torgenan-
ten Andren dem Gorlein, ynd besunderleicb fneinen nmen hem
Vlreichen vnd Niclasen yormain gemainet bat su geben» des doeb
Digitized by
Google
307
nicbt geschach noch geschecheo ist Ton anfgeben ynd yod enphahen
mit Perchmaisters haot. Mit demselben weiogarten schol der Probst
dati sand Andre ynd sein samenung forbaz alleo iren frumen scbaf-
fen — Vnd darrber geben wir — disen prief verngilien mit mtem
bmgeÌM, Der prief ist gebeo — r dreutieben bundert iar darnacb in
dem fumf ynd yiertsigistein Jar dez nacbsten Mootages nacb dem
ersten Snntage in der ersten Yastwochen.
Orif. Ptrt* IN«8i«ffcl klsfra m Ptrg— aUtrtilto. Dm craU, rui, la ftikea Wm^m,
UmI S» VmM»m» akhl aAr «riMMa. CaMhriftì f . 8 . IHDHIB . OOIEL . DB . B1P0L8TÌL.
Dm «b^m^ ist liBf Ikk {■ f\Um Wm^m. D«r BtOir* arilekt m\% Aw rMktM Bui eia Baeh aa ii«
Bnal, «• Liakt kt sefatai «rhakca , 4m flaarC alt itm HaflirnMkaiaa asfakM. Zar Uak«a Beila
èm rigw atakl «m Wart UCOB. , sar rtahtaa MIKOB., «• UMdtfill laalttt f . 8 . CTHBADI .
PUBABI . DB . GBYiaUHG.
Cf. die Urkande rom 10. Mira 1337. (N. 270.)
cccxv.
ÙHo von Drokendorf verkauft dem Stifte Odddietute mu Roggendorf,
Dti 16. Febratr 1345.
leb OH von Drokkendarf ynd icb Men seta hau9vraiw wir
yerìeben — dai wir yercbanft baben — ynsers Lebens» dai wir
gebabt baben yen dem Gosbaus se Neanborcb acbceben pbeoning
geltes • di do gelegen sint aaf eioen Paumgarten mit sampt der Mfil
Diderbalb dea dorfs xu Rokendoff ynd dritbalb pbenning geltes auf
zwain bofsteten doselbes dem Erbern berm Probèi Ruedwein ynd
sdoem Gotahoas sa Neunburcb ymb secbzig yod ymb yier pbunt
pbenning Wienner mAos — Dar yber gìb icb — diseo brief Vern"
geUen tmi meinem anhangvnden Insigel, vnd mit Vlreichi des Stay*
zendarfer, vnd hainreicks seitis brUder anhangunden Insigeln —
l>^ sint gezeug: Peter ven Drokendorf^ Vnd Jan$ der Stoyxen-
éorfer* vnd Wolphart $ein brùder^ Vnd Meri, der Richter zu
Egenhurchy vnd Leupolt der Vnger, purger daselbttf Yod erber
Leot. Dai ist geBcbehen — Dreuzebeohundert Jar darnacb io dem
Aioif yod Vienigisten Jar dez M itacbs in der Vasten in dem Cho-
terober.
Oric- P**Y* Cir**- HL Hr. 41.) aa4 Ckartalarìaa ÀrtkM III. f»l. 14S. a.
Orai raadc Situai. Du ertta aiU dar UiMehnfl: f . 8 . 0T0NI8 . DE . DBOEEIfDORP. leift
ciaaa RcIb » aaf vtlekcai aia Bekeffel adar Ottraiaamata rakt , aM dlMaa rafaa aaf kaldta Saitca
Arai «alraMaikraa karrar. Daraalar kiagt dia Halmdaak*. Dia kaidaa Biaral dar Bloiiaadarfer aiad
ras Jakra IS38 (N. STS) kakaaat.
Roggeodorf , ein Dorf mit einer Localie, K. 0. M. B. bei Eggenburg.
W
Digitized by CjOOQ IC
SOS
CCCXVI.
Ber JRuMWtfr DemJUrr, Ulrich, Dechant und Pfarrer der Si. Siefanà-
Mrèke am Wmgrmwi, Mtkenkt dem Stipe St Andrà %wei Weinsàrien su
Kloitemeuburg .
Dit 18. Februar 1345.
In Bomìne Domini. Àmen. Ego Vlricus Canonicua PaiaviensU,
Deemttui ei Pieòatm$ Ecclesie Sancii Stephani super Wackraim
pobliee confiteor et protestor ac notum fieri cupio presentibus pariter
et fbtnrìa» Qood gratin fayente dirina prò anime mee, ac meoruro
progenitorum perpetuo et aalu tari remedio conceptum dudam in animo
meo propositnm eopiens efBcaciter adimplere, bona deliberacione pre-
hnbitnheredummeomm, hoc est filiorum Alòerti fratris mei ac Gyue
mee Saran$ pie reeordacìonis duas vineas in Neunburga contigue se
habentej, et in monte, qui dìcitur vulgariter Mukcherawerperg
sitoitim jnxta JJo/lmtrm jacentes , quarum vna dicitur 7W»^, altera
Toro vimea Nffeoìajf quondam Plebani de Hoflino ex eo, quod ab
eodem fuerat comparata, quas de bereditariis ac industrìalibus bonis
meifl comparari, libere donavi, dedi et tradidì Ecclesie ac Claustro
Sancii Atubree ApoMiM circa Traysmam, quasi in dotem et
remediom sempitemnm perpetuo possidendas — Ipse eciam dominas
Prepoaitna ac Domini ani Conrentus Seniorcfl culturaro dictarum
Tineamm procoratori ano uni de Conrentu aut alteri sibi familiari, de
qoo bona habeator fiducia , aemper comittani Et poat CoUecdo-
nem Tini idem cnltor impenaam, qoam impendit, de permiaaione et
Toluntate bona tam propositi» qoam Gonrentoa tempore oportono de
Tino , qood de Wneis proTcnit» singvlia annis integraliter ac complete
resomere debet, ut co facilina ad soccedentia anni circa premiaaas
Tineas coltoram snfBcere possii De residnis Tero fructibna Tini» Si
qui fberint, ac cam ipsis Tineis dominns Preposltoa sona et CooTen-
tua studio diligenti, nt cnm aliis sui monaaterìi benla annm proleetem,
Comodnm et honorem perpetuo liberaliter procnrent, fadant, ordi-
nent, nt sibi sahibrius, tudns et utilius expedfre TÌdeatar. Et ut pre-
sena scriptum seu donacio supradicta perpetuo migoris robur obtineat
firmitatis, ne in postemm ex oblinone, questione Tel calumpnia inpug-
netur, aut quomodolibet diapendium paciatur, in Testimoninm eri-
deus et cautelam dedi preaentes litteras, mei Sigilli appenaioae
Digitized by
Google
S09
roboratas. Actum et datum anno Domini M. CCC* XL* quinto» Xn.
Kalend. Marcii.
Orif . Ferf . (Prof. tU. Hr. SSt.) Si«f el b retlitM Wtehtc •■ ciaea P«rfaatatolr«{fra. Dtr
ML BMm sl«bt taf «ìmm «iafbckM F«M-8«Ua*l. •!»• fvthlMkM ■•fra. Mfkra 4«r Ftffw.
■il Jot UMckrìfl f l«MliU«feta . ttokea Bar Liakta di* BacktUbca 8 . 8TEPH , Bar Recktea AlfVS-
U>«OTlMUb Wtet iw Emralker la kaitn^ar Stollur. P«riffr.i f . 8 . TDALBia . BECAm . ET .
PUBAia . ECCLB81B . 8TP . WieEEIN.
cccxvn.
Her%Q§ Albredkt II. enUéhHdet den Streii de$ Stiflet und der Stadi Kof
nembur§ Éher ein FMumtuaer dateibit,
Dtt Wien, 1. MSri 1348.
Wir AUn'eeht van Gotes gnaden Herzog %e Óaterreich, ze
Sieffr, Vnd %e Kemden Tun Chont mìt disem brief Ymb den Chrieg,
der swiscben Vruerm Lieben Chaplan , Probst Ràdwein Vnd Con-
Tent Ton Newnborch Chlosterhalben Vnd den Pdrgem ze Netonbureh
Marchi haib van emer VUchwayd wegen gewesen ist» Daz Wir den-
selben Chrieg also zwiseben In yerricht Vnd beschaiden baben : Swaz
durchrunziger Wazzer ist daz die dem Probst Vnd dem Convent sul-
len angebSren , Vnd sullen damit irrn frumcn schaflfen • Vnd sullin In
die Vorgenanten Pftrger daran cbain irrung tiin. Swaz danne gtennder
Wazzer kt, di sullen di obgenanten Vnser Pflrger ron Newnburch
inarcbthalb angeboren , Vnd sol in der Probst rnd der Convent Chain
irmng daran tfin. Si salien in ouch chain irrung tun an im abhan-
gunden Beuschen Àuzzen an dem Werde an der Tuenaw, swaz si
der da habent. Mit Vrebund ditz briefs geben xe Wienn an Eritag
Vor dem Suntag, so man singet Letare. Anno Domini M* CCC* XL
Quinto.
OHf. Pfrg. (Pr«l. n. Nr. IST.) «ad Chartal. Arekiri m. f*l. 118. h. Dai ìa rollict Waeks
gvJriakl* 8i«t«l ralfcUt laker Tab. TU. a. 19.
cccxvin.
Tettatment de» CmploHM der 8t. BartholonUtuM- und Magdalenen-Capelle
bei der 8t. Mariintkirehe^ Konrad,
Dtt 28. Febniar 1346.
Ich Ckmtrai der Chapplan zu den zeiten der Chappellen daiz
aand Meriein Vergicb — Daz ich — geschaA ban darich meiner sei
kail willen allez dai, daz vnd bemach gescbrìben stet Von
Digitized by
Google
310
erst 80 lau ieh hinder mlr Ayndlef flder Weini. Der scbafe ieh
meioem genedigen herren Brobtt Rùdwein Sechs fiider weioa aus
dem Weiogarten ron Chalenperch. So han ìch drew fuder weios rer-
chauffet OUen dem Schiffar nnb zwaìntzig phunt Wìenner phen-
ninge, derselben iwaintzich phunt sullen sich vnderwinden mein
VeteTf der Weygandt vnd mein Stcager der kagenbrunner an mei'
ner mùmen atat wrowen Elspeten seiner hausfrovn, Vnd also mit
aozgenoroeo warten, daz sì dew selben zwainzich phunt Wienner
phennioge geben sollen durìch meìner sei hail wìllen So schafTe ìch
IT ron ersi dem pharrer daz sand Mertein zwaj phunt, vnd drefpt
geaeUen dax aand Mertein drew phunt, rnd dem Schuelmaùter ain
phunt, rnd %wain chapplan ain phunt. Vnd suin aach mit Vigilje
ynd selroesse singen « alz gewonhait ist. So schafTe ieh auch , daz
mao mir dem Ersten ynd den Sìbenten rnd den dreizzigisten wegen
sol mit drin phunten Wienner phenninge , also daz an ie dem tage.
als vorbenant ist, gevalle ain phunt fuer die oblag hintz After rmb
wein ynd rmb prat, vnd ymb Vische oder vmb Fleichs. Ieh schaffe
auch ein phunt Wienner phenninge vmb Sechtzeken phunt Wacìu,
do man mir chertzen sol auz macheo, die prrnnen suìn zu der Vìgilye
vnd zu der selmesse , alz gewonhait ist. Vnd ist , daz ieh egenan-
ter Chvnrat der Chapplan westat wirt dats& sand Mertein, so suìn die-
selben Chertzen do weleiben, Waer aber, daz ieh bwgraben wuerd
ze dem Chioster, so suìn si halb weleiben ze dem Chloster vnd halb
ze Sand Mertein. Ieh Sehes herren (I) (Ieh schaf scchs her-
ren) vier vnd achtzich Wienner phenninge, dem pharrer zwelif
phenninge, drin gesellen ie dem hern zwelif phenninge vnd zwain
Chapplan ie dem herrn zwelif phenninge Vnd dem Schuelmaister zwe-
lif phenninge Vnd dem Schueler vier phenninge , dem Maesner vier
phenninge , vnd de Nonnen zwainzich phenninge. Die selben Wleoer
phenninge sol man geben von der vigilye vnd von der Selmesse le
dem Ersten, vnd zu dem Sibenten , vnd zu dem Dreizsigisten. Ieh
schaffe auch Sechs schillinge Wienner phenninge «f^n sckuelem,da%
man mir den salter lesen sol meiner sei ze bilfe vnd ze trost Ieh
han auch gegeben ain fueder weins in der purger zeehe datz »and
Mertein dor vmb mir die Zech Levt taylen suìn wein vnd prat armen
Leuten meiner sei ze bilfe vnd ze trost se dem ersten vnd so dem
sibenten vnd ze dem dreizzigisten, als der zech gewonbait ist So
schafe ieh meinem schueler drew phunt vod meui«nWeinsiirel drew
Digitized by
Google
SII
phQBt aDes frienoer phenninge — So han ich geschaft Tnd geben dea
erber Ckctkerm zeChlosier in ir OhUnff iwen Weingarten, dei
igleichs aio Viertail ìst, aioer Leit an dem aickperch, der ander in
dem Veìergraben fuer drew phunt Wieoner phennÌDge geltes also
wetchaidenleich, dai ein igleicb Oblayroaister, awer der iat, der
der Oblaj yerweser ist, alle tage geben sol iwen Wienner pbenninge
dem herren , der die ersten messe yon Ynser Yrowen aiogen in dem
Chloster aufdez heyìigen Chreutzalter. Icb scbaffe aucb Tor-
genanter Cbuorat der Chapplan dati sand Mertein mein mettenpueek,
dei xway taylet sint, ain somer tail, vnd ain winter tail, rnd ain gnet
messe gewant» die ewichleicb durich meiner sei bail willen pei der-
selbenCbappelIen weleiben suln. Vnd dati ditzgescbaefi nacb meinem
tod furbaz also stet Tnd ynczebrochen weleib, dez gib ich oflgenanter
Chflnrat der Chapplan disen brief — vertigelien mU meinem intigil,
vnd zu einem wom zeuch mii des erbem herren ineigil brabii
Ruedweinà vnd mii meines vetem intigil Weygandes vnd mii dez
erbem Ritier ineigii hem Dyeireichs von Gundranudoifi der diser
$acke ameh zeuch iti mU seinem insigil an mein$ sttager stai de*
Eagenbnmner, Wan der nichi aigens insigiis enhat, Der brief ist
geben — Dreatzeben bandert Jar darnacb in dem secbs ynd yirtii-
gisten Jar le Vasehange.
Ortf. Pcrf . (Pral. IH. Rr. S«0.) Tiw kiafMd» 8i«f «1 la f\\%m Wtdis*. Dm «ni*, Jm
CìfI— UmmrU, bl ▼•■ Jakr* 1S4S (N.a98.) btkiMl. Dm BW«ito : f . S . aVDWHa . PKEPOSITI .
BCCLUE . METEMSTBOCroiS. Uat«r «Ìmb f«tliÌMkM m%fm >t«bt rMkU Ut Brtraftl Oakritl,
Uaka ài* keU. JaaffVaa. VmUm k*t«t \m «latr kleiaca Cabila der kaitadt Pr«p«t, àtm BirtraaUk
ia 4m BiadM kaluad. Dm 4ritto 8i«fftl, Wi(Md*«» ut ▼•■ Jakre 1SS7 (11. STI.) b*kaul, di«
iMMalìN^ffta. ftkrcastM SUka tìmà bai Dadi. Eia. Oeaaal. T«b. XIII. a. IBf abfaUldat. Aaak
ém» Tiarta Slafal, Ditiri«k*a vaa Oaatraaidorf, warda aebaa la» Jakrc I8S8 (K. t74.) «rvikal.
D«r AuMtellw dieter Urkunde kSmnit tuch im sUftliehen Todtenbaehe
vor. XnL Kal. Deeembrìf. NoUndum, qood Domioos Chunradus Chappellanos da
•aneto Martino, eonparavit byatoriam de a. Elytabeih cam duobus libria.
In apiteror Zeìt eraebeineo ala CaplSne dieaer Capello orkundlicb:
1379. ftS. Mal Andrena.
1308. 8. Min. Jakob.
1458. Stephen POH.
Die Urkonde leigt una die Kireke lu St. Martin mit zahireieber Geìstlich-
keit Teraehen.
Dia Torkonimende Borgeraecbe iat veraehìeden von der frOber rorge-
koiDmenen Zeche am Nevaiedel. Sia hieaa aoch Zwelfpotenzeche und batte ihren
Sita in der unteran Stadt, wihrend jene in der oberen Stadt aeaabaft war nnd
apitar den Namen Kreuxieehe anoabnit
Digitized by
Google
312
D«r erwlhite Kreonlttr sttad mi étm GKtor, wtldiM ffegenwtrtig ik
ChorttAkU tob dan KirekMMiùA trtMt; dÌM •rbtllt tot dM Worias 4m
Bbehofii mrìdi t«i PktM«, der die Lagt dietat AKart M GtlagMlMit der
ùber Leopold't Heiligtpreehmig eiasaleitoAden UotertieiMiBf tbo betdtfeibt :
IP tute ttitre ••nctae Crucis circa infroiiiun diori*.
Der Orde ebori Ton Jtbre Ì8TS erwtbnt bei Gelegenbeit der IfìaM ia
Aarora ia Natifitata Doiaiai t Haee miaaa ia ara a. Gnieia ia orgaab et Ifiaietrìs
perficitar.
Uoter dem Schfller dea Tettatora itt seb Pamaloa xa rersiabaB» wie
dean aacb im Todteabacbe eia solcher unter der Bexeiehaoag st^olaris refe e-
torii* TorkSomit
CCCXIX.
Konrad der Purgd uni Vglmar der Zidkeene§Un verkemfen dem ObUjf^
mwUe dee SHfti ikren IVeingmrten.
Dat M. Min 1346.
' Ich Ckunrat der Pwrgel ? od ìch Wentel $em kouttrow Tod
ich Vùlmen der zyckeznegUnn wir yeriechen — dai vìr — mit
vn$er$ perchkerren hani det erbem Ckorkerrem kem Peireùu ds$
Freieinger %e dem zeUen ObrUter Ckelner dee erbem Gatzkame ze
Neunbureh Chlosterhaiben — yerchauft haben ? oseni weingarteii,
dea drei Rachen sind, ligent an dem Siellen le ntchat Jacobem^
dem SpUalmaieter — den erbem Cborherren le Neanbarch m òr
Oblay — ain pbaot geltes Purcbrecbtet yercbauft riiib seben pbaot
wienner pbeniiìiig — Vnd wand wir selbeo nicbt aygen Inaigel baben,
dar fin so baben wir gepeten ynsern obgeoanten Percbberren* kerm
Petrein — dai er diser aacb seug sei an ynser atat mit seinein
Inaigel. Der brief ist geben — dreyieben bondert Jar, dar ondi ia
dem Sechs ynd Vieriigisten Jar dea Santagea ze Mitter yaaten.
Orìf . Ptrf . (B*p. N*T. fkM. «0. Nr. I. M. •••.)
Dm Siffvl ia gelWa WaekM, sit àt UaMkriftì S . PBTU . CELABII . ICCT . REfatfO-
8lt. Mift 4m keil. r*IC o4*r J»kaM è&m ETtaftlblM in sitdt^M ÒUmmL
CCCXX.
Pmektvertrmg Leretm dee Verprmnner'e Ither eineu Weingmriem •■
KUetememkurg,
Dat t8. November 1346.
Icb Laurencz der verprunnen genant ynd icb Margrei eeim
hauetfrow — wir yerieben — Dai yna der erber man her Jacob —
mit seiites amptmans hant bem Chunraia dex Cxitiel — laszen bat
seinen weingarfen an dem Puechperig, dei ain Jeucb ist, ynd leit
Digitized by
Google
313
nnaedist iVycJM, dez Selden aydem weìniswieìk, da man alle iar
Ton dient in dem lesen Drithalben Rmmer weìns ?nd suecht DreU'
ioffding in dem iar Tnd drey phenning ze Toitrecht — xehen iar
xehen nfies also besebaidenleiehen , dai wir in die zehen iar alle iar
da Ton dienen sullen vier pbont phenninge Wienner Mfinzxe — Sul-
Un in die zehen jar dar in fkeren die ereten drev Jar alle iar
Dreizaiek fiteder gétee mieiee, vnd die eiòen Jar alle iar vwaùt'
ctich f&der mieies, vnd di zehen iar alle iar Sechs iaueent etechen
an aUe ir mue, Sollen wir den weingarten haben in rechtem goetem
mitfem paw • Snllen wir perchrecht vnd zehent dayon geben , aber
taiding Tnd Toitrecbt sol ber Jacob, oder swer den weingarten inne
hit Terriebten, ehem aber weingarf eteur auf, die sol ber Jacob
aoch Terricbten oder swer den weingarten besiczet. Swen aber der
weingart angefellet ez sei mit heirathen oder mit yercbanffen , oder
•wie daz chumt, dannacb sullen wir den stand die zehen iar haben
an alien cbrieg, als Tnser paide prief habent, vnd paiden fur den
dìenst — seczen wir — ze phande — mit vnsere Àmptmane hant
dea Erbem mans, des ersamen mans, bern Chunraiee dea Schiver
die vberieur auf ? nserm baus in der weitengazzen ze naechst Nyclas
dee Maneeber hans mit dem weingarten dar an mit paw, mit alle,
daz den Juden stet zwelìf schilling dienstes mit dreuczeben phunt
pbenninge abzelosen, ah der Juden prief hai — des gib ich —
disen prief vertigelten mit hem Chunrate dee Schiver vnsers Àmpi-
man» Ineigel Dez sint geczeug Chunrat der Czietelvnd pilgreim $ein
geewey, Geruneh vnd Leupoli di Reczer, Jacob an dem griez,
Friedreu^ der zeuner, Nycloèy QundolU evn, Gundolt v&n Mer-
perg, Alber der Sehreiber — Dicz ist geschehen —Dreuczeben
hond^ jar in dem Secbs Tnd Tierczigistem Jar an der heilìgen
Jonehfrawen sand Katbrein tag.
ClkarUUriw Arekivi III. M. IST. k.
Hier aafi^eooiiiiBtii tU der ertte im Klosterneuburger Arehire vorkomiBeDde
PMlaievQtrtet aber Weingtrteiu
CCCXXI.
Gtmieker der Wtrder wnd Heinrich der Sehmd gében iem SHfte vier
Jtudimrtt Aekeriand «v NiederheUmhrmtm.
Dtt Kloetemeuburg, 30. NoTember 1346.
Ich Gvndakcher der Werder Tnd Icb Anna sein Hauevrow^ Ich
Hainreich der echad Tnd Icb Gerdraut eein hauevrow wir Terieben
Digitized by
Google
314
— dai wir — recht Tnd redlelch gebea haben dareb Tiiarer irowen
willen Tnd Lioterleìcb dorcb Got, ma ynarer sei bail willen Ynd alter
ynser Todern seln vnsers rechten aigens rier Jeuchart akcber, vnd
die Chvnrati des fleUchacker Tnd marcharta Christans Bvn recbts
parcbrecbt sint, vnd do si alle iar raii dienent acht wienner phen-
ning in sant Jorigen tag — vnd die da tiegent ze Nydem holla"
brutme niderthalbea des Lee , die selben aygenschaft der rier Jeu-
ebart akcber md die acht wienner pbeaning geltes purchrechtes
baben wir — geben Dem erbern herren Brohst Rùdwetn des Gota-
baus vnsrer yrown ze Newnburch Chlosterhalben vnd dem Convent
gemain desaelbeii Gotshaus — vnd geben in daruber — disen prìef
versigeUen mU vnsem ankangvnden InsigeL Der prief ist geben %e
Netonburch — Drevzehen hvndert Jar dar nach in dena Secbs ynd
vierzigistem Jar an sant Andrea tage.
ChartaUrìaa Arekiri ni. Hi. ao. a.
cccxxn.
Jakob, HeÌHr%tk*9 de$ Sehreiher'M 8okn, itiftet einen ewigen Jahrtag hei der
9Hft$kirdke.
Dtt 20. December 1346.
Ich Jacob, Hainreich des Sehreiber Svn, dem got genad» yer-
gicb — Daz icb — recbt ynd redleicb gescbaft babe dureb metner
sei ynd meiner hausvravm sei vrovm Kaireyn, der got genad , ynd
aller ynser yordern sei ball willen in der Erbem Charherren Oòlag
ze Newnburcb roeinen weingarten, des ain balbei Jencb ist, Leit in
der Cholngrueb ze nacbst Chunraten paerleiut dem Choehe dlent in
dez Gotshaus hofampt ze recbtem percbrecbt zeben wienner phen-
ning an sand Micbelstag ynd ainen wienner pbenning ze yoytreeht in
sand Georgen tag — des der Wysent von Ruekersdarf ze den zeiten
Perchmaister waz, vnd yon ainer wùUstai daselbena am Ort «ina
wienner pbennings — also bescbaydenleicb , daz dey Erbem Chor»
herren auz ìrer Oblay dar ynnb mir egenanten Jacoben ynd meiner
hausvrown, yrown Katrein ynd alien ynaern yordern emen ewigem
iartag, vnd an dem tag, als got vber mich gepeutt mii vigiUj, mH
selmessen, mit cherczenliechten vnd mit andem guien dingen» als
der Oblay gewonhait ist, Iz sol auch der Oblaymaister, wer der iat
zu der zeit, dem Guster geben vnd dienen do yon alle iar Secbczidi
Digitized by
Google
315
wienner phennincli an Toserm iartag dar vmb vns der Cutter, iter
der iet, leichen $ol an vnserm iartag chercxenliecht , do man ndt
des abents vber vmer grab geken $ol, vnd sol auch vmer $el davon
gedenchen an der Predig vnd in alien seinen meseen. So hab ich
geschafl ut die Brobstey melo halbez Jeuch weingarten, Leit in dem
Echerlein ze naechst Nyelon desChareUpeehen aydem, ma dìent se
Gruntrecht in die Stevphane des ChlaaeÙiarts hofstat alle iar an sant
Michelstag Sechs wienner pheoning» ynd ain helbling ze yoytrecht
in des Ootshaus hofampt — des Jane der freysinger ve den zeiten
Amptman waz , ynd ze vherzins Gundoltein dem Tuczen ain pbunt
wienner phenning za dienen alle iar an sand Merten tag, ynd abze-
cbaofen aaf ain ander erib , iz sei Parcbrecht oder Percbrecbt. Dar
in scbaf ich aocb mer in di Brobstey mein halbes Jeaeb weingarten,
leit in dem Beychengraben ze naechst Wernharten chunrate sun dea
ISteckler, dient in dee Gotehaue Spytal alle iar yier wienner phen-
ning ynd ze yoytrecht drei wienner phenning — der perchmaìster
waz ze der zeit Jacob schaffer dee aelben Spytala, Ich schaff auch
mer in diselben Brobstey mein haus, daz gelegen ist in der Stat an
dem Ekke der ftUeachgazzen ze naechst Dietreiche haus des Reczer,
dient ze Gruntrecht Chunraten dem zystel, des Liechtenstainer
Amptman achzehen wiener phenning an sand Michels tag, ynd sol
mein herre der Brobst, wer der ist ze der zeit, yon dem egenanten
haus dienen alle iar zway pkunt wienner phenning gelts meiner
Tochter Agnesen ze ainer pezzerung wilten irer phrùnt ain phunt
•n sand Mertein tag» ynd ain phunt an sand Georigen tag, ynd sol ir
daz nicht yerczogen werden mit chainerlai sachen , yncz an iren tod,
me nach irem tod So sind sey paidey der Brobstey ledig worden an
alien chriech. Dar zu sehaf ich mer in di Brobstey mein Jeuch wein-
garten» leit an dem Puechperig ze naechst Nyelon des selden aydem,
dient ze Perchrecht Chunraten dem zystel, des Lyechtenstainer
Perchmaister ze der zeit Drithalben Emmer weins , ynd ze yoytrecht
drei wienner phenning. Iz sol auch mein herr der Brobst — von
dem egenanten haus vnd von dem weingarten an dem Puechperig
dienen alle iar meiner swyger vrown Alhayten, der Reycholfin
Sechs phunt wienner phenning geltes yncz an iren tod , alz ir brief
•agt, den si dar yber hat yon mir , ynd nach irem tod so sint sey
wider ledig worden der Brobstey an alien chriech ynd widerred« ynd
daz yorgesehrìben gescheft allez hab ich Laeuterlich durch got ynd
Digitized by
Google
316
dareh mser rrovira irillen geschaft — dar vmb so gib ieh — er
Brobatey ynd der Oblay disen prìef — versigelten mit mein Jacoòs
aygem ituigel. Dea sint auch gezeug mit im insigeln di Erbern Leut
fm$er PerMierren vnd Perchmaister vnd Amptman, des erèten der
erber kerr, Peter der frey singer, ze den zeiten Chorherr vnd
Oòritier ChelUter des Gotahaus ze Newnhurch an Jacobè Slot sckaf-
fer ze Spital, wand er nicki aygens Insigels enket, vnd her TFy-
Beni vom Ruekentarf vnd Jans der freyainger vnd Cunrat der
zytielt Dir xu bab icb gepetten den Erbern man ?nd meinen p esten
freunt ynd naechsten Weyganten vnder dem perig, daz er auch des
geached gezeug aei mit seìnem Insigel, wand er do pei gewesen ist
Der prief ist gebea — Dreuzehcn buiidert iar darnach in dem Secbs
ynd yierciigiatem Jar an sand Thomas abent.
Ch*rtBlarÌBBi Arehiri IH. fol. 100. t.
Der nlchttbektnote VorgSngcr Jtkob's in dem Amte eioes SpitaUchaffers
ertcheiot in einer Rechnang voen J. 1322. (Lib. Sig. P.): Syfridus, procurator
in hotpitili.
CCCXXIII.
JtRekmèl der Cke§Ur ven Nmuderf lAemimtmi eine 8€d§erélth9tifHn§ mmf
gemen ÌVeingarten 9m Nuniorf.
Dtt e. JtDoar 1347.
Ieh Michel der Chegler von Nuzdarf vnd ich Elspei sein Haue-
vrowe wir yeriehen — das Jane Ortolfs Svn des Pagnaer —
geschaft hat — secbczicb phenning zu vinem ewigen selgeraet —
aaf ynsern weingarten , der halber seio gewesen ist — Diselben secb-
czicb pfennig — baben wir — mit ynsers perchherren hant ffain-
reichs Metaer des Pagnar %e den zeiten Amphnan der erbern geiei-
leicken vrowen von Tuln — gemacht zu einem ewigen dienst anf
ynserm weingarten des ain drittail ist, leit an der LasierleUen —
Vnd schol aach man das selgeraet begen des nechsten Svnntags nach
aller heiligen tag mit neyn phennig Drei Messe frflmen, ynd die ajn
ynd fumfczich phenning schol man armen leaten tailen, ala yerre si
geraichen mugen. — Ynd geben daruber disen brìef — versigeUen
mit vnsere vorgenanten Perchherren Insigel ffainreichs Metaer des
Pagner — Diser brief ist geben — dreyzehen hondert iar dar nach
in dem Siben ynd Viertzigisten Jar an dem Prehen tag.
Orif . Pcrf. «■■<«• ti*f*l ìb ycIbfB W«eliM >■ eÌB«M PrrgaaraUlrfifM. la 4r«i«ckifni
BAllU bt «ia «UliMirr Bineh 4arg««|«llt. Da^krifli f . • . HAIIIRICI . MBTAaJL
Digitized by
Google
817
CCCXXIV.
Orttif^ ds9 Benég$ SM^Mer 9m KlogUmeuburg, vérkmmft dem 8t. Mor-
Hm-BfUmU vr Um Wiiwktrtkore m Wim ehun Gelddiemi amf $emem
Htm$e im €hrmtkéf 9u KUdemetAmrg.
DaiWìeD,12. ]finlS47.
leh Ortolf %u den zeiien dez edeìn vnd de$ hoekgepvm fitr^
^en, Herezog Albreehè SluzzUr ze Newnburch ynd Ich Reicze,
9em kausvrawe wir rerìeben — Daz wìer — yerchauft haben funf
phuot wlenner phenning gelts Purchrechta avfvnserm haus, daz da
leU ze Newnburch in dem Grazhof ze naechtt der echànn Chappel-
ìen, vnd dez wier auch SHfìer vnd stórer $ein an dez herczogen
stai. Da TOD man alle ìar dient aia halbs phunt wienner phenning ze
Gruntrecht — die haben wir in ze chanffen geben vmb furof vnd
Dreizzìch phant phenning wìener Mfinzz — den Phruentnem in sani
Merteinsepiial vor tvidemer Tor ze Wien — so beschaidenleichen,
dai wier in daz rorgenant Purchrecht furbaz alle iar daron dienen
solo in drein zeiten in dem Jar, an sant Jorgen tag, an sant Michela
tag rnd ze weynachf en , zn ainer iegleichen zeit zehen ynd dreizeben
aehilling wienner phenning — Wir haben auch dez selben Pnrch-
reehts rolle gewalt md recht yon in wider ab ze chaaiTen inner den
naechaten Tier iaren, Swanne daz ist, daz wir in geben Ainf vnd
Dreizzich phnnt phenning mit einander zu welcher zeit daz ist in
dem iar, vnd den naechaten dienst da mit, so ist rnser haus dessel-
ben Pnrchrechtes ledig. Is aber daz wier ez nicht abchaufien inner
den naechaten rier iaren » so ist ez furbaz darauf ewiges Purchrecht
Tod die muge wier dennoch abchamfen mii ander Ewiger gùU, die
mie gui iti. ah die. — Vnd geben in dar rber disen prief — verei-
geli mii vneerm Insigel, vnd mU dez erbem mamtee ineigel hem
Hainreieke dee Neideker vnd mit dez erbem mannes Insigil, hem
VbreiAs dezvenden, — Diser prief ist geben ze Wienn — Dreutze-
Imo hoodert iar» dor nach in dem Sjben rnd rierczigistem Jar an
sand Gregorigen tag in der rasten.
Chwlakriw AnkiTÌ IH. H\. Iti. a.
H«nog AlbrMÌit II. batta im Jahre 1343 befohien, datt die jeweiligen
PriUt«B TOB Klosteraenbarg «ad HeiJìgenkreiis die Jahresreehnangen dea von
Henog Otto Tor dem heatigen Burgthore geatifteten St Martìna-Spitala pHkfen
•oUeo. Dieter Umataad erUirt die Aafaabme dieaea Kaufa io daa atìftliehe
Cbartalar.
Digitized by
Google
318
Dm Uf» d— Meb ftfUr forkoaunandM GratliofiM wird dardi dieta
Uriciuido avfgtliiBlH. Die Capelli speciosa stand da, wo jetst der sfifllidis
Kalkkof aldi Mbdet, iwiaeÌMa émm BiaCUirtswege rad dem Bwigen-Ueht-
Pbtse, der Onslier isl also in dsr Gegwd der ersiea ra dia Stift tMtee-
aeadraHlMer dea •barra Stedtplataaa n aralMii.
cccxxv.
Vir§a ier Frmmm^d&rfèr verèmmfl éUm Siiflé Zekmt wnd Ber§redU mm
JHcfam^Mi^*
Dat U. Min 1S47.
Ich VtrgiK der Prautiwrfer. md Ich Àgne9 $eim kiEutvr&w
Terieheo — Dts wir — rerehanft haben dem enrìrdigen herren md
Tnserm genedigeo herren Brobsi Bàdwem md dem Conrent gemaiDe
Tiiter Troweo Gottham le Newobiireh CUostarhalb mser Percbreebt
TDd Tiueni leheat» ron fierdhalbea Jeuch Perchrecht md ron
Sfbenthalbaa Jeneh lehent, oder swas seiii roer ist — Das wir xe
leheo gebabt baben ma dem selbea Gotsbaua le Newnbiirch» Dai
gelageo Ut «n dem MiUemperg vnder dem SweUperg md aaeb
gleicber tail itt gegen Sffmone tail de9 Hórmarehtìer^ md baben
daran empbaDgeii leben phoot pbenning wienner niAnu — md two
wir maeni Torgenaatea berren den Brobst md den Conrent dai
Perebreebt md dea lehent iwiscben binne md sant Georigen tag,
der sebierist cboint, nicbt anarìchten» ala Lebena recbt md dei Lan-
dea recbt iat se Osterreicb, So echmllen wir in die zehem pkwd
phemnmg wider geben, vnd Mckol dai Perckreeki vnd der xekad
memem kerm» dem Brebti vnd dem GeUhauM %e Newnhtrch ver-
vailen eein an alle widerrede, — Doruber so gib Icb in disen prìef
vermgiUen mii meinem aygen ImigU vnd mU de$ Enoern Bitter
Inmgil kem kaugen de$ Flayts — Der prìef ist geben — Dreutxe-
beo bandert Jar damacb in dem Sjben md Tiertsigistero Jar an
maer rrawen tag se der cbanndong.
CCCXXVI.
OriolfmU der Pei%iekem mnd WolfJUiri ier SekUMer verkmmfem Anirem
àtm Frei$in§er OtìUn mi KUtUmnilur§.
Dat U. Aprii 1347.
Icb Orloìf mil der Petzie^en, purger xe Wienne, md Icb
dgmuet, $eÌH hauevroìoe, md icb Wolfkari der Slézder, Oriolft
Digitized by
Google
319
offiem Tod ieh Anna $em hauivrawe wìr rerieben — Dai wir —
rerelMiuft haben rnsert rechten ehaof aigeDS Sediesieh Emmer weins
gehea Perchreelites me eia halbea phoiit wienner pheoniDg geltea,
dai dar lA gehiret, md dai aHei gelegen ial aof swaioeiieh Jeoeh
weingarten le Neimboreh Chlosterhalben, Dei erstea m der wef^i'
ntdk OH dem weKmger md an der megelgrueò Tier Jeoeh, md an
dem weimhmti drithalb Jepeh, md an der Em Tierdhalb Jeoeh md
sway aehtail, md in dem Hentìeòugraben Tierdhalb Jeneb» Tod an
dem €re9weni Tnd an dem SaieUiejfge drer Jeoeh ynd dreT achtefl,
Tnd aof dem hymel Tnd an dem oèem Àyekwege drithalb Jeoeh Tnd
dreT aehtail — Vmb hondert phont wienner phenning Tnd Tmb
swainetich phont — Dem erbem manne Àndren dem Vreffemger
Tnd seinen erben — DarTmb so geben wir disen prief — vereigeU
wdi vn$em hmgeìn, vnd tmi de$ erbem mamu Intigei GwuMdee
dee Tueten — Der prief iat gegeben — DreTiehen hondert iar dar
naeh in dem Sjben Tnd Tiereifgiaten Jar an sant Gerigen tag.
ChMtakriM lf«yvi m. M. tf. a.
et dia Uriraada Sii
cccxxvn.
Bé$ieii§tm§tèrief Her%e§ Aìkred^i IL iSker dem mmS9tkem dem Stipe «mI
Kenrmd mnd AndnmM Hmmtr ein§€§mm§enem BeUentmm$dL
Dtt WiMi. 11. Mai 1347.
Wir Àìbrecki Yen Gote$ Gnaden Hertog tu óderreickt ne
Siejfr. Vnd %e Eemden Tun chant mit disem brief Vmb deo Weehsel»
den die erbem Tnd geittleicben Leot der Probst md der ConTentt le
Newmboreh Chlosterhalben an ainem tail» Vnd Andre Tnd Ckmnrmi
de Heueer an dem andera tail mit einander getaa haben Von dee
Gotea Wegen, dai die Torgenanten der Probst md der ConTent
hnbent %e Feythnm* Vnd Ton dea gotea wegen so die egenanten
heoser habent xe Sietem daiderselb Weehsel mit Vnsern gAten Wil-
leOt Tnd naeh Tnsera rat geseheben ist alao» dai derselb Probst md
der ConTent die Vier phont geltes minor Seehiig phenning Wienner
xe Steten» di der Vorgenanten hooser gewesen sind, md di si Ton
dem Sekenkem wm Ryed geehooft habent» ledichlieh md Vreylich
innehaben md nieiien soUen, als die diselben hooser md derSehenk
Ton Rjed habent inno gehabt» Vnd eoi der Piergraf Vem Greiinkem
Digitized by
Google
320
9iam, wer der itif mit steùren, mU fuerat, noch mit andern
be$ekwenmg mH demselben gut nichtes nicht haòen ze schaffen. So
sallen di obgenanten houser, vnd ir erben daz gut ze Poyzprun» dai
dez Probst rnd dea Convents gewesen ist, Vnd daz von der Chaf-
pellen ze Newnburck Chlosterhalò herchomen ist, ouch ionehaken
rnd niezien ledìchlieh vnd Vreylich, alz ez derselb Probst rnd der
Convent babent iDoegebabi, Dea geben wir ze Vrcbund disen bricf
beaigeltea mit Voaerm Insigel , der geben ist ze "^ìenn m Yreytag
nach dem Auilarttag» do man zait von Christes geburd dreuzebea
buodert Jar, daroacb in dem Siben vnd Vierzkigstera Jar.
Wokehinger.
Orif. Pcrf. (Prat. UI. N. 4t9.) nti Chirtoltrìiin Arthìwì MI. fol. M. b. Dm Bitfél Àlbnckl'l
la roth«ai WicIim u cìmb PcrtAnckUlreifeB leìg^t aie hi nrhr drei , ••■der* fiaf Sebilde , wie ifl!-
t«r j«aM Alkr*ollt*a IV. iai erfeuirr^I bei Reryot Aut. Mo*. Toa. L Tab. Vlir. •. 2. UoMcIfrilli
ALBBaiTS . DKI . aai . DVZ . AVSTRIE . STIBIE.
Der Tiiiscbvertrag telbst kam erst tm St. Ulrichstage (4. Juli) su Stand*.
Die Brflder Andre vnd Chraft die Haeuser geben dem Stifle 4Vs PAind
and 52 Pfennioge tu Stetten auf bestifteteni Gut behauster holden und nnf
Dberlindgrfinden und erhalten entgegen 3 Pfond and 30 Pfenninge sa Pobfcfonn
auf bestifletem Cute behauster Holden. Mitaiegler ist Haag der flojt. (Cbart
Areh. III. r. 05. b.)
Der Unteneichner, Wokehinger, ist vielleicht identìaeh mit dem n
Rudolf *s Zeiten ale Migister euriae fungirenden Wlhinger, dem Viter Riehard's
und Bertold*s , dee Bisehofee io Freisingon.
CCCXXVIU.
Ver§leieh twitehen dem St^e mnd Margmreth mmd Berika, den Sekme
ttern de» Capìan» im Neuhmrgerkofe , €httfried.
Dal 29. November 1347.
leb Margret vnd ich Pericki, kem Gaiflii$ Swedem weiien
Ckapplan der CkappeUen sand Phyìippen in der Netohwrger kef
vor Schotten Tor ze Wienne dem got geoade — wir rmeben —
vmb den cbrieg vnd aoapracb» die wir gebabt baben aaf den wein-
garten, der da leit auf dem Nuzpaek vnd baixset der Mùezhan» dea
drev viertail sint le naecbat Peireòu weingarten de9 Swaeòieime» den
der vorgenant vnser Prueder her Croiflrìi geeehaft hot der egenem-
ten Chappeìlen sand Phyìippen, Dai wir denaelben Cbrieg und
anspracb mit gutero willen vnversebaydenleicb le Sebidimg lauen nn
dem Erbern herren, bern Hainreieken von Swandekke» zu den zei-
ten Hoflnarichalich dez edein kochgebem fkreten kerezog AUbreA-
Digitized by
Google
321
ten ze ósierreieh , ze Sieyr vnd ze Chemden vad an den Erbern
Bitter hern haugem den flayi. Die babent beccbafden rad gespro-
ebea, Daz vns der Erber Geistleicb berre BroM Rudwein dea
Gotesbanses mser yrowen ze Newnbnrcb fur alle die Cbrìeg Tod
anspracb, die wir aof den egenanten weingarten gebabt baben, f^^gt-
ben bat Seebs pbunt wienner pbenniDg — Vod baben aacb wir — '
mH der Perchvrowen vnd Perehherren handen, Der Erbem
Gaeietleiehen vrown, Swester MaechthUden, zu den zeiien AMei-
emne daez $and Cklam ze Wienne vnd dez Erbem herreìi hem
Vlreiche dee Chirtchenehnoph$ , zu den zeiien Ckapplan der Chap-
pellen vneer vnwn vnd iond Johanne in der Pureh ze Wienne, vnd
hem NydUae zu den zeiien Ckapplan der CkappeUen ze Chran-
perck dez obgenanten weingarten, der da leit auf dem Nuzpaekt
da man alle iar ron dient den Gaeistleicben yrown dacz sant Chlaren
ze Wienne rierdbalben wienner pbenning ze Percbreebtt rnd der
^enanten Cbappellen in der Purcb ze Wienne ancb vierdbalben
wienner pbenning ze Percbrecbt, rnd der Cbappellen ze Cbranpercb
ainen Emmer weins ze Percbrecbt rnd ainen pbenning ze roytrecbt,
rnd der Erbern rrowen rron Ckunigunden hem Otten wiitU^ van
Nuxdarf, dem got genade, fumfzeben wienner pbenning ze rberzins
— ma gar rnd gencziich verzigen vnd furczicht getan — Vnd wand
wir selber nicht aigener Insigiln baben, darvmb so geben wir In
diaen brief — venigelien mit der vorgenanien Purchvrowen vnd
Purchherren Ineigiln — vnd mii der vorgenanien vkser zwayr
eehidmanne Insigiln. — Diser prief ist geben — Dreuczeben bnn-
dert Jar damae h in dem Syben vnd vierczìg^sten Jar an sand Andrea
abent.
Orif. rerc. (B«p. V*C. 11. IO. f«l. I8S.) asa Cliartalariw Ar«kÌTÌ lU. M. M. h.
rfaf Untale Sitfcl ia rtlkMi WaekM. Dm «nte •■tbilt Wmht I. e. Tib. XVI. a. I. , «a^
f«aaa«r Oa«ll. 1. e. T. X. m. 120. Dai iwtitt nit iw Vaiebriftì f . 8 . VUUCI . CAPELLINI. ~-
8 . m . WlElflf . CV. teigi ia 4«r «bcrea Hilfle 4i« k«il. Jaagfraa, 4ai Kiai ia Àtr Icclitca.
mit CÌM« Tahtraakd, ia iw aaterta tOMU itu Cap«llaa kaita^ m»i ^Hfi, Daa Mttfi
RICOLAI . PCEBANI . ECCE . CHIANPE «atkàU iu Bil4 i«r ImU. Jaatfna alehtai, ia 4w Lia-
kM iaa JMakiai. Di«at Jr«i Sitgtì aiuà orai, lai vi«rl«a raa^ea 8i(f«l, aùt i*r Uatebrìn : f .
S.HEIRBICI.DE.SCHWAIIDEK., i«t ia 4reieckic«a SehiMe «ia •clir«itfa4«r Himk aith*-
bar» èMMAn rtakta ia àw 8«hU4iÌek« 4tr BaekaUkc li, liaka A. Aaff «cai 8eliil4t raki aiaa
IrwM • j«a*r ihalieli , wcMic 4aa Hata AlkrtdM'a k*i H*rf«U 1. «. Tmì. 1. Tak. VL a. t. adialekl.
Dm ietste 8i«rtl Ut tMkaMkif , f . 8 . HVeONI8 . PLOIT., «• EaUma •kmà «• glaickMi alt
jta«a ia 8i«t«l WoUkaH'a Waa*r kai DaeU. I. e. Tak. XVIU a. tt«. aar dtoaa ^ la«kr«tkle Mimi*
wtaicer krail tal.
Aaeh hier erscheint , wie 1312, ein eigeoer Hofmarìsehalìch im Unter-
sehiede vob dem erbKebea Landmartehalle.
PMktea. nv. 21
Digitized by
Google
822
CCCXXIX.
Die BHfte BeiUgenkreu% und Klottemeuhurg tatucken GMen su Ehtr-
harisdorf und Pfmfwiàtten.
Dai Heiligenkreui, f . Januar 1348.
Wir Prueder Chvnrat zu den zeUen Api tnd der Comveni
gemain daez dem heiligen Chreucz reriebeo — Dai wir» — le eìneni
widerwechsel gegeben habeo Toserà recbten aygens dei ersten
Achczicb meczen waiczs geltes, rnd Secbs miitte und vierUebea
Meczeo babern geltes ma Secbs pbunt wienoer pbeoning geltes aa
Nevn pheaning, daz alles gelegen iat ze Eòerhartidarf BXkf bealìfteiD
gfit bebauster bolden, vod aineo mutte cbora ynd zwea multe babero
geltes von einem lebent daaeibens ze Eberbartsdorf , rnd famf pbont
vnd Secbczicb pbenoiog wienaer Mftnzze geltes, dì da ligeat ze
Steten auf bestiftein gut bebauster bolden, die selbea Gfilt alle babeo
wir ze einem recbten widerwechsel gegeben — Dem Erbeni geist-
leichen berren Brobst Rudwein dez Gotsbaus ?nser yrown ze NewB-
burcb Cblosterbalben — Da engegen so babent si tds ynd Toserm
Chloster aucb ze einem widerwecbsel gegeben irs recbten aygens di
gJSlt, di bemacb geschriben stet. lìt% ersten fumf pbunt md drej
vnd Dreizzicb phenninge wienner Mftnzze geltes, ynd fumf scbillinge
Chaes geltes an zwelif Cbaes, daz ie der Cbaes ains wienner pben-
ning wert sei , Daz alles gelegen ist ze Pfafateten auf bestiftem got
bebauster bolden, ?nd drev pbunt wienner pbenning geltes auf den-
selben boi den far Taydinge phenning vnd fìiir Mal phmmmg yad
zwey pbunt vnd drev schillìng vnd fumfczeben pbenning wienner
Munzze geltes da selbens ze Pbafsteten auf vberlent — Dar rber so
geben wir — disen prief — versigeli mit tmsem paiden anhangun-
den Insigelti. Diser prief ist geben dacz dem Heiiigen Chreuez —
Dreuzehen bvndert Jar, darnach in dem acbt vnd vierczigistem Jar
an dem Ebenweicb tage.
Orìg. Perg. (Prel. IH. •. M9) Md Chulalarì«H Arehifi lU. r«l. 96. a.
Dai «Uonsf Sierel de* Abtca t f . 8 . CHTNRADI . ABBATI8 . SANCTR . CBVaS. kisc* *■
tcIbtB Wachic aa eiaen PerfaneatolreifeB. Er {•! ttolieBi abr«Mld«t, wie ètr Abl raa AUrakarf bei
Haber Tab. ZIX. a. 19. ; di« aa itr Braal rakradt iiabe Haad bill statt dea BaebM eia Er««a, daa
fiiiripe Siegrlfeld Ut nit klfiacn Steraen odrr Rrfu?en bf«iet. Da* CoaT*alMf«g«l f»t bei HaatbaW
Reeeaaaa Tab X. n. 1t. dargevUlll.
Digitized by
Google
cccxxx.
SpruekbrUf de» tHflUeken AmtmatmB, Konrad, Uber ein verteaenes
Burgreeht auf einer Brandttatt vor dem Schottenthore.
Dat. Wien, 10. Februar 1348.
Ich Chvnrai , zu den zeiten des Brobsta Ampiman von NewU'
burch Vergìch — Daz fur mìch chom fiir rechtes gericht der Erber
man her Ylreich von dem Chòtweich ynd cblagt mit vorsprechen auf
Vlreich$ Prantatat dea Fuetrer gelegen vor Schotten tor ze nechat
der Newnburger hof ymb aio pbunt wienner phennìng veraezzena
purchreckta, Tod vmb alle zwispilde» die mit reebt darauf ertaìlt
flint t Ais rer daz ich im mit recbt poten dar auf gabe Friedreichen
vnd Otten den Hekchlein, die zwen rorsprechen habent darymb
gesagt mit iren trewen vor reebtem gericht» als ser ze recht acholten,
daz se? die Prantstat mit samb den vmbseczen habent beschaut ynd
geschaczt, daz si so tewr nichten ist, als daz rersezzen Purchrecht
Tnd die zwispilde, die mit recht dar auf ertailt sint. Vnd wart
gerragt, waz recht were, do geyil do dem selben Vlreichen yon
dem ChStweich mit yrag vnd mit yrtail, er schylt mir mein recht
geben, daz hat er getan, ynd scholt ich in der Prantstat gewaltich
machen vnd an die gewer seczen, daz han ich auch getan — Vnd
wan ich selber nicht aygens Insigils enhan. Dar yber gib icb im
disen prief veraigiU mit meina herren inaigil, hem Petreina dea
freyamger, zu den zeiten Obriater CheUner in dem Ckloater ze
Newnburch. Der prief ist geben ze Wienne — Dreuzehen hundert
iar , dar nach in dem acht ynd yierczigistem Jar des nachsten Sunn-
tags naeh sant Blesen tag.
CbartilariaB ArdkiTl lU. fol. 9t. a.
Hiar erscheint der Amtmann das Stiftes in AusQbung seiner Juriadìction
fiber die nfichat dem Stiftahofe vor dem Schottenthore za Wieo (der bei der eraten
TflrfcenbelageniDg abgebraont wurde) gelegenen Beaitsangeo. Doch beaitzt er
oieht eigenea Ioaiegel, aondarn tur iho aiegelt der Chorherr Peter der Freiain-
ger ala aeio anmittelbarer Yorgeaetzter.
CCCXXXI.
Heinrich, Pfarrer »u Weiketidorf, schenkl dem Stifte aue Dankbarkeit
ein Bergrecht %u Ueiligeneiadt
Dat Wieo, 11. Februar 1348.
In nomine Domini. Amen. Ego Henricua Doctor Decretorum^ Pie-
banua in Weikkendarf notum fore cupio omnibus et singuUs — Quod
Digitized by
Google
324
perpeti cura ìq animo meo rerolveos , quod racìone exìgente ex officio
caritatis precipue illis teneor astrìctua , a quibus sepina beneficia me
cognosco recepisse. Hinc est , quod yenerabilibas et religiosis rirìs
et Dominis Domino Rudwino prepotiio totique Conrentni Monasterii
sancte Marie Nevnburge Canonicorom regolariom Ordinis sancti
Augastini Patariensis Dyocesis dedi et trado per presentes Jos mon-
tanum , quod plaribus annis ex legitima donacione et insto Titulo
babni et possedi in quadam Vinca, sita tu Longo Agro iiuFta $anciwm
locum et Grinizingt quam rineam possident prò tunc religiosi Tiri
Abbas et Monasterinm in Hokenfirtit DyocetU OUmucenm» ita,
qnod Prepositus et Conrentus predicti huiusmodi ius montinom
debent perpetuo tenere et possidere, de quo eciaro singulis annis
possunt percipere duas Vrnas boni rini et quatuor denarii, et talem
danacUmem ip$e feci epeeiaUter in recampemam ex co, quia Pre-
positus et ConYcntus Sopradicti propter meas votiYas instancias micbi
remiserunt et relaxarerunt prò tempore vite mee domtaxat Jus mon-
tanum, et decimam, quod et quam de Vtnea Ecdeeie mee predicte
$Ua in Rokengraben singulis annb recipere consweverunt, et in
bijs iuxta formam litere ipsorum micbi ab ipsis porrecte nullum irope-
dimentum debent facere , inferro rei admitterc. In quorum testimo-
nium presentes literas ipsis trado appensìone mei sigilli communitas.
Actum et Datum Wienne In crastino sancte Scolastico Virginis Anno
Domini Millesimo Tricentesimo Quadragesimo Octayo.
Orif. Ptrf. (M9f.YH.m.$9. M. 191. ) m%à ClMrtalariw ir«kÌTÌ m. foLM. h.
Dm U«<b«, «MbMeUrt 8iet*l fa ffrtoni WmU* kUft u «tem PvrgMMtotrcifca. f . t .
MAOtl . lAnOUCI . PLEBANI . DI . WEIEEMDOar. Dm Uffì Mlft «iaM WMJim sii èam ItaM
ia 4tr Liakta, wtkkM 4U àanaUr *Uk—i* IsMàrift f . 8 . GBOLOlUlfVS . ef4«u«a IìmS.
DwikM* 4m Lama 0«tlM aùt itm Wikmtkt:
cccxxxn.
CkritHna die PHUekemkim, Pri^rim vn TWii, ke$tàH§t, 4m$9 die Nemu
Annm die Heiniin mì^ ikrer FMlerung von dem 8Hfte KlewUmemkmtf
befìriedigt »eL
Dai TdIb. 16. Febrw 134S.
Icb Swester Chrietein div IhiUchenchitm, xe den xeUen pri-
arinn ze Tnln In dem vrawen Chloeter rnd mein Conyent, wir Terìe>
ben — Daz der ersamm Geistleicb borre Broòei RAdwein le Newn-
Digitized by
Google
325
bureh recht md redieich gechauft hat eiu Perchrecht von virgUigen
dem Pravnstoffer vad vrowen Àgne$en seiner kauiwowen^ Otten
tochter dez hevnlym; dax gelegen ist ze Grinczing vmb Sybenczich
pbunt wìenner pbenning der er fumfczicb phunt di? vorgenanteo rir-
giligen rnd rrawen Agoesen seìn bansvraw yerrlcbt Yod gewert bat,
md iwaìnciìeb pbont tmser $wester Annen div Hevnlytm. Vnd dar-
umb lob Ich vorgenante Sweater CbrÌAtein dir Pnlscbencbinn vnd
meia Conrent dem egenanten Ersammen herren Brobst Radwein vnd
seinem Conrent, Daz selb Perebrecht recbt vnd redleicb ze scber-
men aUo thewer, ah W zwainczich phunt weti imi Tur alle aosprach
uaeb dea Landes recbt in Ósterreich mit vrchund dicz prìefes , den
ieh vnd mein $ampnung mU vnsen Convents Insigel ze einer beate-
tignng diaer aaebe venigelt haben. Der prief iat geben te Tuln —
Dreutzeben bundert Jar dar nach in dem acbt vnd vìertzigiatem iar,
viertzehen tag nach vnaer vrawen tag der Lieebtmeaa.
Cli«rtalu>iaai ArthM HI. fol. IM. a.
Die Urkunde maeht oos mit einer Priorìa ond einer Nonne dea Fraaen-
klofltert tu Toln, dieeer ex roto Stiftang Radolfs ron Habsburg, bekannt Wie
eiae ibrerVorglngerìnen, Bogelguet (1299. Hanthaler Ree. 151.), so beaititaneh
Chrìatine kein eigenes Siegel, aondem siegelt mit dem Conventaiegel. In splterer
Zeitbeaitien aber die Prìorìnen u Tuia ihr eigenes Siegel, deren mehrere
im Stifta-Archive aieh rorfinden. — Ala etwas beaonderea eracheint die ron der
gewShnliehen Datirong abweichende: Tiersehn Tagenach Lieehtmesae.
CCCXXXIU.
Jmk^k der Medlaen Pfarrer %u Sievering, gibt ieiner Kireke eiuen Weinr
garten.
Dat. 4. AprìI 1348.
Icb Jacob der Medlaer, ze den zeiien Pkarrer ze Sùfring —
Vergicb — daz icb — mit meines Perchherren hant, dea erbern
geUtleicben herren heinreickes dee Scherdinger, Chorherr ze Neun-
burch vnd zu den zeiten Pfarrer ze der heiligeneiat gemacht ban
meìnen Weingarten, den mein Vater vnd mein Muter, den Got genade,
pei im lebentìgen ledichleichen babent geben, dea ein balbea Jeuch
ist — deoselben meinen Weingarten ban ich recbt vnd redleicb ge-
mgebt — der Pfarre ze Sufrìng — Vnd aol denne der Pfarrer —
Von dem oftgenanten Weingarten alle Jar — ein pbunt Wienner
Digitized by
Google
326
phenning raichen meiìien herreti hincz NeurUnurch in ir Oblay -
Darum so gib ich dìsen brìef — VersigeU mit meinem Inngel, Vn
mit meines Vorgenanten Perchherren Insigel, hem hainreiehs à
Scherdinger, Pfarrer ze der heiligen $tat, vnd mii de$ erbem Mot
nes Insigel Nychlas in dem Perhhof ze der heiligenstat — De
brief ist geben — dreuzehen hundert Jar darnach in dem acht n
vierzigisten iar an sand Ambrosy tag.
Orìy. PvfK. (Prol. IH. Nr. 4t5.|
Drei Sìfgel ia gelbem Wacliae, 4st beidea «r«l«a «Tal. Jaa letite nad. 1m entra: f
S . D\ I . lACOBI . PLEBAN . IN . SVFRING ., iil eia Mebeader, mit Uageai Cewaade b«4lrì4ri
Mann abgebildet . wahrccheinlich der heìl. Andreas; ia der Reehiea kilt er eia Bach, ia der Link
fio Kreai. Dm iweìte: f . S . HEINRICI . SCHERDINGER . DE . NEVNBVRCH . PLEB . IH . S
LOCO., leigl dea hriligen Michael mit «Icr Waage. !)•• dritte Siefel : f . 8 . NICOLAI . DE . Hi
LIGSTAT., iit jeueni Wrichard'i von Toppel bei Daell. Coli. Oeaeal. Tab. XYI. a. M7. ihalieb. v^
chea nur iaiorerne abwricbt, alt dort die Sparren aaeb aafwirU asd aicht fegea 4ic recate Se
de» Sohildei grrichtet lind.
Nachdem wir 1330 (N. 328.) die Consecration der Cipelle su SieTerìi
iirkundlich ersehen, erscheint hier der crste Pfarrer , uod iwar aus dem Wel
priesterstande. Dem Stifte wurde diesc Pfarre erst 1500 onter Papst Aleu
der VI. incorporirt.
Der Pfarrer Heinrich von Heiligenstadt ist derselbe, welcber bis tu di
.lahre 1341 Stiftsdeehant war, und zum Nachfolger in dìcser Wùrde dea Ob<
kellerer Pilf,^rim batte. Sein Vorganger zu Heiligenstadt blesa Konrad.
1348. „uii dem hcili^'t-n auffarttag" (29. Mai) versetzt Cbristian der Ha
myrchter iiiid Marj;urclli scine Hausfrau David Steuzen dem Juden , Schenlei
solin, ein Viertcl Woinfjarten in der Obcrn Eren fur eine Scbuld von 4 Pfui
ijiitf'i- (Itin oipenen unii des Amtmannes Seifrid des Tuzcn Insigel. Orig. Per
Alte Kamincrbriefe.
ccrxxxiv.
Andreas , der Kihnmet'er lienog Alhrecht's li-, stiftet tinen GeteUen-Prù
ster bei der Pfarrkirche %u Sievering.
Dat. Wien. 6. Januar 1349.
Idi Andre zv dcn zciten Chamrer des hochgeborn fùrUt
hcrcKui Alhrrrhd'H in (htcvreìch. in Styr, vnd in Chernden, td
ich (ii-dntìit srln ìfdKsrnnv wir verichen — Daz wir — mit im$ff
i\r(ffn<tfsti'rs liiifit, liorn Huinrcicfts des Straicher, zu den zeitr
ho/hialsfcr ic Ihimparh drr Gehtlcichen herreìi von Sand Pdf
ir S((/i'ii>nrc/f Lautorlt'ich (lot zc lube vnd vn.ser Vrowen vnd alle
1i(mIìl;»mi /y Km, vfid aneli diircli aller vnserr vodern SeIn willen, td
Digitized by
Google
327
urch Toser selbs Seiii hail vnd Saeide wìlleu vnd durch alter gelau-
igea selo willen Gegeben baben vnsern weìngarten , der do leit ze
^bem Sùfringe t dez drev vìrtaìl sind ynd baizzet dew Saeide ze
eebst Jansen weingarten des Tuechschaerer , da man von dem
^enanteo rnsern Weingarten alle iar dient den yorgenanten Geist-
ichen herren dacz Sand Peter ze Saltzpurch iu Ir Oblay newn vir-
lil weins vnd dreizzicb wleiiner phenninge ze Perchrecht — Den
ilben weingarten haben wir — gegeben hern Jacoben , zv den zei-
n pharrer der Pharrchirichen ze Obem Sùfringe vnd derselben
liner Pharr vnd alien seìnen Nachebomen Pharrer ze Obern Siìfringe
-Also roit ausgenomner rede — Daz der vorgenant Pharrer vnd alle
line Nachebomen Ewìchleichen alle Jar haben buln einen erbern
riester ze einem Gesellen vnd den sol er vnd ein ygleich pharrer
seiner Ghost haben vnd sol im alle mal drev ezzen geben, zway
0 fleisch vnd ayns von Milieh, vnd sol im auch alle mal geben ein
ilber Staeuf weins, des weins, des er selben vher den Tisch trinchi,
id niebt mer. Vnd sol im auch dar zu geben alle iar drev phunt
ienner phenninge zu den vier Chottembern zv einer ygleichen Chot-
mber sechs schillinge wienner pheiiinge. Vnd svi auch der selb
iester dar vmb alle tage ein fruemcsse sprechen in der vorgenan-
1 Pharrchirichen ze Obern Sùfringe, Ez sei denne alz vii, daz in
lafl not were. So muge er ainen ta^'e oder zwen veyr vnd nicht
?r, vnd sol auch denne darz hiiicz ini vnd ze seinen Trewn gesten.
id sul auch derselb Priester vnd j^eselle die vorgenant frumesse
rechen alle tage des veyrla^'es vnder dcrn Hechten Anipt , vnd des
erichtages, wanne iz tage ist von lem Vaschange vncz auf aller
jyligen tage, Vnd denne von aller Heylif^en tat^e vncz hin wiiler auf
m Vaschangc So sol er sprechen die fnimt'sse alle tage, ze swel-
er zeit im daz aller pest fuegl dcsselb^n tagos zv sainpt den dria
*ssen , dev der pharrer gepunden sol sciii alle wocheri ze sprechen
d ze haben in der vorgeiianten Pharreliirichen. Wer aber daz er
it mer messe dar inne haben odor sprechen wolt, daz lazzen wir
ncz seinen Trewen. Ez sol aueh der vorgenant priister vnd geselle
m Pharrer gehorsani sein, alz ein iegleich g»'selle seiiieni herren,
Swew er sein bedarf vnd begert, daz in der Pharr dinst ist, ez
y hiucz den Siechen, uder ze Taufl'en oder ze Inhiytten uder ze
jicht, Swie so daz genant ist, Ez sey bey Naelit oder bey tage, ze
►'elcherlay sachen daz ist, alz vor ge>elu'iIiLMi stet. >u sol er dein
Digitized by
Google
328
Pharrer beraìt vnd gehorsam sein Tnd swu duci daTOQ chuint oder
chomeB mage, dai sol er an geraer mìt aeìner gewizien dem Pbar-
rer halbs geben rnd raìchen md halbs sol er ii solbeo behalten fur
sein Mil, ynd sol aach mìt dea Pharrer opher noeh mit seinem Gè-
schefft nichts le schaffen noch le wandeln haben , weder tìI Doeh
wenich. Ec inag auch der Pharrer denselben geselleo rerehem,
Swanne er wìi, ali in andern Pharrehiriehen gewonhait ist Also oh
er il verwvrcht vnd swai im denne gebart se geben voci avf die sei-
beo zeit, dai sol iro der Pharrer se haat geben an alien chrieg Tod
an alle wìderrede fnd aueh also mit anigenomen worten , dai der ror-
genant herr Jaeob ynd alle seine nachchomen furbai ewichleicheo
elnen geseiien haben ynd behalten suln — Waer aber, dai der vor-
genant weingart yerdurbe 9 das got nicht enwelle, yen swelcherlaj
sachen dai gesehecb, ynd anch ob der yorgenant Priester ynd geselle,
ynd die frfimesse dennoch nicht yon dem Pharrer yolpracht wurde an
allea geyaer, ali yor yerschrieben ist» So sol dey Gemaine den Phar-
rer denne manen, dai er allei dai yolpring ynd yolfar, alsyor geschri-
ben stet , yolfSrt er denne dei nicht noch der Mannnge inner yier
wochen. So sul der Probst le Newenbareh» wie oft die Sawmang
gesehicht, den yorgenunten weìngarten ynd ander gnlt» die lu der
oftgenanten Pharr le Ober Sftfringen gehoret, in nemen vnd ynder
winden, ynd sol dai so lang ione haben, Vnci dai der Pharrer allea
dai genczieich layst vnd yolfurt, dai yor an disem prief geschribeo
stet. Wer auch, dai der Probst ron Newenburch daran aocfa aawroig
wer, ynd nicht volfurt als yorgeschriben ist, so sol die Gemaine dai
an ynsem Gaistleichen yater, den Piscbolf yon Paiiaw pringen, solo
im dai chunt tun, ynd dai er volpringe yon d&n yorgenanten wein-
garten ynd Gult alles dui, ali yor yersehriben ist. — Dar yber so
geben wir — disen prief — versigili mU fmserm Insigil, vnd mit
des vorgenanten tmsen pergmaisten Insigil hem Mainreiek$ de$
Straicher vnd mit Ruger» huigil dee wenigen Leupolte$ Svm —
Diser prief ist geben ze Wienne — dreutiehen handert iar, dar nach
in dem neyn ynd yiertigisten Jar an dem Percht tage.
Orif. Ptrf. Die 8i«g«l hia^M m P«r|>— tolfiUw. Dm «nta, na4» fa fctWa WatUt»
Mthilt in B«eh«ub«a X mai àit UMiebiiAt f . 8 . ANDREAS . CHAMARARU . Dm umi^n, nmi,
ia f clbea Wuhi« , sei^t in 4reieekifea , tebrife atob^adea 8ebil4t eia* dareblaefcaie BtaJc . taf
w«ieh«r 4rti Manta aar«bra«bt nui. Dartbar eia Belai mkt 4er Belaiedie «ad mmtm rilffel , fa
welebea ciae gleiehe Biade eraobciat. Uaiscbrift: f . 8 . STBAIBESTOB Daa dritte, nmU
Sitati ia felbf ■ Wecbae ititt im dreieekiffea Sebilde dea CaebaUbea A aiil der DaMcbrìfl t f . 8 .
BV6EBI . FILn.
Digitized by
Google
329
CCCXXXV.
EUòHk, WUw€ KoUmtm'^ von Lmm, gihi ikrem £Mht«, éUm CSkérherm
KoUmmn, et* Bmrgreeki mH dem HHw^failgreMe tm die 8tifìt$ohlMjf.
Dai 24. AagMt 1349.
Ich Elspet Chohnam Wytib von La, dem Got gonade, Vergich
— daz ich — geschaft han meinen ntn , dem erbem Chorherren,
kem Choìman fomf pbunt wienner phenning geltes Purchrechtes auf
meinem Weingarten» rndhaist der Lang Weingarten, leU an dem
Chalnperg — su einer pezzernng seiner phrunt, Vnd nach seioen
tod 80 salln derseiben fumf phant geltes zway phunt geltes gerallen
in der Ckorherm Oblay — vnd die andern drew phunt geltes schaf
ìeh auch in die Oblay, also bescbaidenleich , daz der Oblaymeister,
awer der ist, dem Chorherren, awer frae Messe singet Von rnser
Vrowen auf dez heiligen Chreuz Alter, alle tag geben sol zwen
phenning, do er Vnser Sei Vmb gedenche Vnd zwenne ich selb
nicht aign insigiien bah, des westaet ich disew sach mit dez egenaU'
ien Weingarten PerchmaUter insigil Hainreick Rapoz, vnd mit
der erbem zweir Mann ineigil Gundolz dez Tazen zu den zeiten
Stai Richier, vnd hainreiches des Dàrren — Der brief ist geben
— drewzebenbundert Jar, dariiacb In dem neun vnd Vierzigìsten Jar
an sand Bartholomes tag.
Drd rw4t Sitfftl. Dm «ntoi f . 8 . lUIiaUCI . lAPOl . Mift «Im étm kt». Johuat*
ìImMcW OMtalt iai •i«4ea4ca OlkcMtl. ìm sw*itM t f . 8 . OVMOOLDI . TVCZ., Ut «ìm EUUr
■kftMMfl. Dm UUte Sitffl «Il der Uaselirìtti f . 8 . HAIIfBICI . DTRBONIS MlliiU eÌMi liBlb«a
SIdabMk, ftfta 4m liakca RaU im 8i«f«lt fckckrt.
Der io der Urkunde sum ersteo Male Torkoromeode Chorherr Kolomao von
Laa wurde spfiter (1371) Propst des Stiftes. Auch erscheiot ein neuer Stadt-
richier, Gundolt der Tacz, an der Stelle des vorìgen, Friedrìch's ron Lewb.
In demselben Jahre starb Propst Rudwein, wie es scheint, an einer pest-
•rtigen Krtnkheìt. Das Todtenbuch setst seinen Sterbetag auf den 13. October.
ni. Idas. Cbolomanni mr. Dnus. Radwinus Neumburgensis Prepositus Obiit Sein
Nnehfolger wurde, wìe nus dem folgenden Fragroente des Wablinstnimentes
•rbellt, Ortolf Ton Volken- oder Yolkerstorf. Ober dieso Familie siehe Hoheneck,
P. in. 771. ff. Die Wahl geschah auf dem Wege des Coroproroisses.
CCCXXXVI.
Frmgmeni de* WeikUnetrumeniee Presti Ortolf e von Wolkeredorf.
predicte electioni iuterfui, et in dominiimOr/o//*fi/n de Volchen-
dorfeonnetinì etmanu propria buie decreto snbscribo. Commissarii
predictmn doroinum Ortolfum elogi et manu propria subscribo.
Digitized by
Google
330
Consensi et mtnu propria sabscrìbo. Et ego Stepkamu predietìs
interfui et in dominum Ortolfuin consensi et manu propria subscrìbo.
— interfui et in dominum Ortolfum consensi et manu propria sub-
scrìbo. Et ego hamricus Sneczel predìetis interfui et in dominum
Ortolfum consensi et — predictis interfui et in dominum OrtoUmn
consensi et manu propria subscrìbo — eiectioni interfui et in domi-
num Ortolfum consensi et manu proprìa subscrìbo. Et ego Andrea»
de Paiavia predictis — et manu proprìa subscrìbo. et ego Gudih
manna predictis interfui et in dominum Ortolfum consensi et manu
propria subscrìbo. — in dominum Ortolfum consensi et manu proprìa
subscrìbo. Et ego Nicolaus Floyt predictis interfui et in dominum
Ortolfum cousensi et manu proprìa — da compranUssariis supra-
dictù predictis omnibus interfui et in dominum Ortolfum consensi et
manu proprìa buie decreto subscribo.
Et ego Petrus Eermanni de WaydhofeH, Clerìcus Patav. dioc.
auctor. Imperiali publicus notarius predicte EiecHoni Campromma''
rioìitm ac scrutinio eorundein — de domino Ortolfo , ut premittitur,
celebrate et eiusdcm electionis publicationi ac promulgationibus
omnium et Singulorum Canonicorum predicti monaster — omnibus aliis
et singulis premissìs interfui et omnia predicta manu propria in banc
formam publicam redegi meoque signo solito et consweto — rogatus.
Diese Wahiurkunde warde fon dem Holideckel eìner Haodsehrìft in fol.
auf Pergaroent aus dem 14. Jahrhundert abgel5st , welehe nebat dea Honiliai
dea h. Augastin auch dio ^Collationea Patmm* enth< und aro Schloaae die
Schrifl tragt: Addo DomiDÌ M. OCO* LXXXin. eomparatua est iste libera
Venerabili Domino Petro Neunburgenaia Ecclesie tunc teroporis Celerarìo, nec
non Canonico ibidem. Finitus in vigilia Barbare Virgiois.
Sie ist xwar nar ein mOhselig tu enttifferndes Bruchatiiek, aber wir
ersehen denn doch daraus, dass die Wahl darch Compromisa geschah, dasa die
Anzahl der W&hler nicht Ober 14 stieg, und werden mit 5 oeuen Gliedem dea
Stiftes bekannt, vod denen der letale ein Sohn dea im Jahrel338 (Nr. 274.)
als Stadtrichter eracheinenden Riitera Hugo Floit ist
cctxxxvu.
Ulrich der Pretxmann Btifiet f&r 9ich und scine Uauifirau EMetk mpm
Jahrlage.
Dat. i. September 1349.
Ich Vlreich der Preczfnan vnd icb EUpet sein hausvrow Verie-
chen — daz wir — mit vnsers ampimanna bant » bern Jatuen de»
Digitized by
Google
331
Vreysmger dareh got md durch vnser paìder sei hail willen —
geschaft vnd geben haben vnser baus niit sampt der hofstat, Wein-
garten binden dar an — halben in der herren Oblay vnd haìben in
die GuHrey, Dar ?in yds die erbern Chorberren auz irr Oblay begen
sullen einen ewigen iartag, alz irr gewonhait ist, andar ìarteg zu
begen. So sol yhs der Gusfer auz der Gustrey auch einen ewigen
iartag begen — Vnd geben in darvber disen brief — venigeU mU
vnseri egenanten Amptmanns insygel Jansen dei Vreysinger. Des
ist aach gezeug mU ieinem insygel der erber man GvndoU der Tucz
— Der brief ist geben — drevzeben bvndert Jar, damach in dem
Nevn md virczygisten Jar an sand Gyligen Tag.
Ori;. P*rg. Zwei UofMi* 8itf«l aa P«rfWMtstr«ireB. Dm «rato, ru4«» tm kleiatrer
Foni, ia fclWa WaekM. Ut Mhoa iMkaut. Du swtito, b f«lb«B WaekM, •■tkilt Ut 4rei«tkit«a
l»«liU4« cisM Vot*l mii M*feapuBl«a FlAfcla. Uasclirifl: 3 . GVNO TVT —
CCOXXXVIU.
Ulrich der Umfner hekemU, 4m$9 der Zékent «« 'FreiiUnl'Neuiieàil ehi ikm
vtrUekeneè Leibgeding i$t.
Dat. 12. Juni 1350.
Icb Vlreicli der Hafner vergicb offenwar aii diseiu prief vou
dem czehent, der da leit xu neusidel auf weìngarten vnd deu icb
zu lecben von meìn bern probst von neunwurcb , der selb czehent
ist nur mein leiwgeding, vnd wan icb heunt, oder maring nicbt
enwer, so schvl derselb czehent wider erben auf daz vorgeuant chlo-
ster zu newnwurch. Daz disev red also stet sei, dar vber gib ich
in disen prief versigelt mit meim Insigel vnd mit des erbern herm
Insigel lier Vlreich von ìiauspach , der diser sach gecheug ist mit
seim insigel. Datum anno domini M<». CCC<^ L Sabbato ante Viti.
Orìff. Ptrf. Daa 8i*f«l felilt.
Die ganse Urkoode ist in der grdssten Eilfertigkeit rerfasst, wie, die fluch-
iige Sdurift leigt
SeboD 1356 an sasd Pangraei lag gibt dertelbe Ulrich Hafner dieset ^wein-
lehentel^ zu Treintalnewaidel wieder auf. ìlitaiegler iat auch hier Ulrich von
Hauspach.
Cber Treintal-Neusiedel siche das fil teste Stifts-Urbar ini Anhange sub
feae Toce.
Digitized by
Google
332
CCCXXXIX.
Agne9, die ìVUwe VirgiVt de* Fraunfdorferi , verte(%t Ulrich dem F(ót%er
van ìVullertdorf ikr Bergrecht %u Nuttdorf und Grinwtg.
Dtt. Wieo, 23. September ISSO.
Ich agneit Virgili WUtihe dei Praumtorffer, dem Got genade,
▼erg^ch — Dti ieh vnd mein erben viìverschaìdenleìch gelteo suln
Ylreieken dem flaetzer von Wuldesdorf vnd sein erben vierzeheo
phunt Wìenner phenninge, vnd haben in da Tur gesaetzt ze rechter
Satzunge nach des Landes recht ze Osterreich mit gaeistlìchea Uer-
reo Proò$t Ortclfs von Newenòurch meines rechten Lehens , daz ich
Yon im vnd von scinem Gotsbaus ze Leben ban , Dreìtzeben Emmer
Weios geltes Percbrechles gelegen ze Nuzdorf vnd ze Grintzingen
aaf Weìngarlen — Vnd wand icb selber nicbt aigens Insìgils ban,
Dar Tmb so pb ich disen brìef — versigiit mit meines Lehen her-
ren Imigilt des obgenanten eròern gaest lichen Herren Prabst
Oriolft von Newenhurch vnd mit Letipolts ìnsigil des Gundrams-
torffèr tu den zeiten desselben Proust Ortolfs Hofmaister — Diser
brìef ist geben ze Wienne — drertzehen Hundert iar, darnach in
dem fumfzgisten ìar des nacbsten Phintztages vor sant Miehels Tage.
Orif. Ptrg, (Rep. VcU Nr. 4. M. 19T.)
ZweiSieftl !■ f«lb«« Waehsc. Dm erato, iIm PrapaU Ortuir, Beigi iic beil. Jmmgtnu itohtaJ.
4u Haapt «ha* HcilifMMktia aa4 ail cia«r Irtac bcdeckt, wi« b«i Oacll. Excerpta Tab.
XXIII. a. MI.; «iaraator k«Ui è»r Prapal aator riorr kleiaeo Capcllr , dia Haupt mit timtr
MlUa kcilaclit aa«l «lea Hirtaaatab aail k*i«lca Hiadfo haUmd , wic i#ia Vorgiorer Radwfì».
Dm BwciU Sicfcl ift raaa ail <ler Umeliriftì f . S . LEVPOLDI . GV.NDBAMSTORFARn . D«r
SehiM wìril Pareli ciac Bia4c , dcr 6atcrr«iehÌMÌMa ibalich , gellit^ilt « in der BiaJ« attbat ù%i avci
Rcib^a voa WOrfela aiehtbtr, derea eÌB« dr»i, Ut awfilf awei Wìrfel ratbill
CCCXL.
Die Baumgartner verkaufèn ihrem Oheim, ÌVeiehart von Uttenderf, em
halbes Lehen %u Bierbaum,
Dai 10. Aprii 1381.
Icb Ott von Paumgarten ynd icb EUpet, sein Hausfìraw, md
icb Weichart sein Pruder vnd icb Gerwtch sein Hausfraw vnd vnscr
paider erben verieben — Daz wir — vnser balbs Leben, daz wirze
recbtem Purcbrecbt gebabt baben von dem Gotzbaus von Newmburcb
bie derbalb Tunaw daz gelegen ist ^v Pirbavm — ze chaufen habeo
Digitized by
Google
333
gegebeD Weyékarten vnserm Okaòn van VHendarf ma $emer hauM-
firawen vran Zachein — vm swaìnsig phunt phening guter Wyen-
ner MAntz — Vnd sohallent si aach alley iar dieneD von dem vorge-
nanteD halben Lehen an sant MicheU tag ain Wyener phening kt dem
Yorgenanten Goeshans sy Nevmbnrg hie der halb TYnaw — Dar Yber
geb wir — im dem Yorgeschrìbenen Weycharten — disen prìef —
vertigUt nUt vn»er paider anhangenden IntigUn vnd mU der
Erbem kerm Imigiln, hem Fridreicki vnd hem Vireiehè von
Atzenpmck — Der priefìst gegeben — Drevzehen hundert iar, dar
naeb in dem ain Ynd fVmfzigstem iar an dem Palm tag.
Orìff. r*rf. (l*p. TH. Nr. 81. f*l. tt%.) mmà CkartalariiB ArriiWi flL H\. 101. \,
?ÌM> m4« Bìn^ ia ftlkra WtekM. Die BaUca* àt% tntoa t f . 8 . OTTONIS . DB . PATM-
GiklTEll . , M WÌ0 <Im Bwtiira 8Ìef«Ut f . 8 . WICHARDI . DB . PATMeAlTEN» dati Jea» ùa Sieftl
Jm NikaUa* tm 8«aflrakerf k»i Daall. Em. eea«d. Ttk. Xmi. a. tt9. fhsl f1*Iek. Da* «ritta > f .
• . PlDEBICl . DE . AZKIIBITK Ut M lakar Tab. XYL a. 18. wtlMllta , J«4«ak aacaaaa, ^aa àm
•Mgal kat aiaht kWb« Kaftla, ••a^ara Wlrftl, weltka Ut Daall. 1. e. Tab. XI. a. IM. Tallkaaaea
a«sce*l«kt daJ. Da« viertc: f . 8 . YlJUa . DB . AZBlfBlTK tcift «• flaielMa Wapp«a>«ielita.
D«r Aasdmdc «goUr WyeoBer M AbU* wird wohi , wìe der 1300 (N. 68.)
gebnaekte «rebter pheBBinge", tif eiiia fUttgefimdMie UfiMrerteblechUrung
kiadeattn.
CCCXLI.
Stefan, Pfarrer tm Hórendorf, ttiftet bei Beùur Pfearrkiréhe ein wdehent"
ItdUf AffU «I Ekren U. L. Fr,
Dtt. Wien, 25. Mii 1351.
Ich Siephan zv den zeiien Pliarrer zv Herolstorf Vergich —
Das ich — mit meines Purch herren band, dea erbem Gaeistleichen
herren, Probst Ortolfi von Newenburg — gewidembt Ynd geben
han sa der Yorgenanten meiner Pfaarrkirchen zv HeroUtorf Sechs
Schillinge Wienner Phenning geltes an zehen Pfeninge gelegcn auf
dem Akehern zv Peneunsen — Ynd neun Vaschange Huener auf den-
selben Ackehern Ynd zwey drìttail zehents darauf, da man Yon Inn
alle iar diennt dem Probst zu Newenburg Vier vnd Zwainzig Wiener
Pfeninge — zy rechtem Purchrecht vnd nicht mer also mit ausge-
nohmener rede, wer Pfarrer ist zy Herrolstorf, der sol die nutze der
Yorgenanten gOlt alle iar in nemen ynd YSssen, ynd svi alle Sambn-
iage durehe Jar Von vnser frawen ein Ambi davon kaben* vnd ein-
gen in denelòen Pfarrkùrchen zv HerroUtorf, vnd wenne auch daz
wir, daz der Pfarrer daran saumige Wir, — So syl sicb dennen der
Digitized by
Google
SS4
Zeehmai$ier ?od die gemaio dtselbena der gAlt md des teheiits
mterwìndeo, Tod trlle deime im$er frawen ein ewiges Idcht davan
widmen Tod St&ffIeD in der egenanten Pfarkireheii. Vnd hab aoeb
ich die Yorgenanten GAlt md den sehent gekaaft ymb mein aigen-
hailes Varand gaet ron Leupolien wm Sibenkùien — Dar vber so
gib ich disen brief — VenigiU tmt memem Imigil vnd md meine$
PurMkerren Inngl, dez oègenanien erbem GetMtleiehen kerrn
ProM Ortoìfè von Newenhurg^ vnd mk hem GerUèbi Inngeit
de$ Vklinger — Diser brief iat geben zu ìVienn — drevzebenhTn-
dert Jar damach in dem ains vnd (nnffiigisten Jar an aant Vrbans
tage.
Bk TtUIwi* Smfn^ C«lmrii. Bab. HlrmJarf. N. It.
CCCXUI.
Der Simitrmih vn KmiMmkmrg hemQU§i den Verkmuf vn irei Jemékeri
AdkerUmdM dmrdk Leepeld QtUg mn Ntkime den HetnerUim.
Dtt Klottemeiiborg, ISSI.
Ich Vlreieh der Choczlert ze den zeiten richier ze Neumbwrdi
Marchthalben md wir der rat daselba Veriehen — Das fiir rns chom
der erber mann LeupoU Gylig, vnd bestet mit seinen ayd erhaft not
durch gelts not willen , do er mit geaampter hant mit $einer erern
hausvravm f&r peienen in ist ohomen, der got genad, do wart mit
yrag vnd mit vrtail der tailt aU vnser stai rechi ist, vnd auch vnser
Bchrann rechi iet, er aolt der hab so ril fQrchauffen, di sea mit
einander gehabt haben , do verchaufft er dem erbem mann Nyelo$en
dem Hemerlein drey Jeuchart Akcher, die ze Purchreeht sint ron dem
Erbem Geistleichen herren, dem Brobst von Newnburch ymb Secbs
phunt wìenner phennige — vnd leìt auch derselb akcher zenachst
Dietmars von sebam akcher, vnd svi auch der vorgenant Nyclos mit
dem egenanten akcher — frein vnd ledigen haben — vnd geben dar
vber disen prief — versigelt mit vnsers Stat Rìchter Insigel — Dreu-
zehenhundert iar vnd in dem ain vnd fvnnfczigisten iar.
ChtrtaluÌBB Arehiri HI. f*!. M. a.
Die Urkande weiset einen neuen Stadtrìehter sa Komeubarg nach. Im
Jahre 1370. «t Urtali U^ (21. Octob.) erteheint in di«t«in Ami» «rlntndlieh:
Nyclo der Prenner.
Digitized by
Google
S38
cccxun.
EUbea, Heinrieh'9 da 8chilehìer*9 WUwe, verkauft dem Stifte einen Wein-
dimii %u Nu99doff.
Dit. Wien, 4. Jinatr 1352.
Ich Eisqtet hem Hemreichè WitHòe de$ Schéhler dem got
genade, Vergìch — daz ich — roit meint Lehen herren hant, dea
erbera HerreD hern LeutoUs van Ckùnringen, ObrUier Seheneh in
óiterreich rerchauft han meinea rechten Lehens, daz ich von ira ze
Lehen gehabt han, Sechathalbe Emmer weina geltea dienates gelegen
an dem Nuxperge — Tmb zwtinzich Phunt Wienner phenninge —
den erbern GaeaUeichen hern Probat Ortolfen md dem Convent
gemain dez Chioatera rnser frowen ze Newenburch — Dar rher ao
gib ich diaen brìef — ver$igili ndt meinem Inaigil, vnd mk meins
Svns Insigil Jansen dea Schùhler vnd mU mein zwayer aydem Insi-
gUn, Hamreicha von Eslam vnd Janaen von Mannawerde — Diaer
brief iat geben ze Wienne — drertzehen hvndert iar, damach in
dem zway vnd fSmflzigisten iar dea naechaten Mitichena ror aant
Agneaen tag.
Orìf. Ptrf. (Bcp. Vet. Hr. I. fol. 18i.) m<I ChvUlarì«B Arehiri IH. f»l. 84. h.
Dni rande 8i*ftl , *ia vierlM fML Dai ente, nit 4cr Umthrilli f . • . BUSAilTI .
TIDTB . IBUaUCI . 8CHTELEB ., Mtkilt twei SeUliic , reckU jmm à*r Schi«klcr, wdektr «Mb-
•toliea«l k«Mhricbca wir«l, lialu «iaca Seliilil aiUdrei Herte a » 4«rea 8pils«a ^r«a «iaftader f«k»krtdaJ,
la <l«r Art ttatelll, wie aie D««ll. Bz0.OtB«al.Tab. Y. a. 49. MÌfl. Di«Mc 8i«ftl iat la grtata Waeka
fairtekt. wi« a««li àu aveitc i f . 8 . I0BA1CNI8 . SCHVECHLARII., <leaa«a Seliilii ia te Wdfc ff«tli*ilt
iat, wia bai Daall. Exe. Oaacal. Tab. VI. a. 59. Dia xwai Draieeka «laa aataraa FaUaa aiail «laa
aaeh iart ia Àtr «atara 8chil4iiaba aagabnabtaa aabr iballcb. «a BaebtaeU ia <lar «bara Hilfla
war4«a, wia Jcaa 4ar aatara, «lareb aiaa Diagaaala fatbailt. Eiaaa «Iar Draiaaba aataraabaidat aicb
vaai aaiaraa «lareb aaiaa aaturUfa Fliaba. Das «IriUa 8iaffal : f . 8 . HAIKRICI . DB . ESLABN.
saifft aiata HaUa nit Batadaaka. valaba aia aafrtebtatahaaéar PlSfal aabailckt. nttà iat ia galbaa
Wacba ga«lrlekt.
Die BctUtiguDgturkaode Leutold*s von Chuoringen findet sich im Chtrt.
Arcb. III. fol. 134. a. de dato Wien, 18. Januar 1352 vor. Mitsiegler iat der
erher herr, Stephan von Meymiawe, Obrìater Marschalìch in Osterreich.
CCCXLIV.
Imfrìed pon CUment verkaufì einen Sieinbrueh «m OHtettd^rf dem
Pfnrrer Wolfker poh Jedenspeugett.
Dat. Wien, 24. Mai i 352.
Ich Irufrii von doni Clemcn8 Vergìch — Daz ich — verchauft
rnd geben hiiu meins rechten aygens nieincn Stainpràch gelegen in
Geczendorfer velde vnd swas zu dem selhen Steinpruch gehoret.
Digitized by
Google
336
awie 80 das genant ut — Tmb sehen phont wìeimer pbeimìiige —
Dem erbern herren hern Wolfkem zA den zeUen Pkarrer u
ydvngipeugen md seinen QachchomeD , swer da selbens naeh im
PharrerUt, alsomitausgenomener rede, daz er mir die Trewegetan
bat, iat, das wìr, ìch oder mein erben den selben Steinpriìcb wìder
cbauffen wellen, den suin wìr denne wider cbauffen ron dem heuti-
gen Tage inner sechs iarn — an sant Jorgen tag vmb zeben pbaat
wienner pbennìnge — Dar vber so gib ich In disen prief — ver$igiU
mU meinem Insigel tnd mit mein» Prùder Insigel Jansen von dem
ClemenSf vnd mU hern Otten ìnsigil des Spam. Diser prìef wt
geben ze Wienne — drevzehen hvndert iar, dar nacb in dem away
▼nd famfezìgisten iar des nacbsten Phincztages ror Pbingsten.
Cbartmlarinm Arekiri Ut. fol. 9Z. a.
CCCXLV.
GeriMiMef de» dtterreiehùchen Hofrich(er» Weichart von Topd «Jer
den Hùf %u OttentKal. ' ^'
Dit. Wieo, 6. Juni 1352.
Icb Weichart von Toppel, HofHchier in óiterreich vergicb,
daz fQr mich cbomeo ist in das boftayding» do icb sas an ainem
recbten , der beacbaiden Chvnrad der Pah Tod cblagt bìnes dem
Erwirdigem Herren Brobst Ortoìfen ze Neunburcb vmb ein hofgele-
gen dacz Antental, des in Brobei Budweine anwult von seins
gescbaefts wegen mit gevtralt entwert biet, des er enkolten biet
vmb xway vnd dreiszicb pbunt pbenning wienner M&nss , vnd saes
aueb Brobst Ortolfnocb an dem selben gewalt, vnd pat gericbts. do
antwArt Brobst Ortolfmit vorsprecben, vnd Jacb, er west nicbtes niebt
vmb den gewalt, vnd der bof gehjrt ze seinem Gotsbaus, des er no
verweser wer von gots genaden, vnd pat die berren, das seu im ein
recbt sprechen, do ertailten im die Lantberren, geviei aucb im» mit
vrag vnd mit vrtail, seyt er den bof, vnd was dar si geb&rt, geruebt-
leiclien inno biet gebabt pei gutem geriebt, recbt taeg vnd mer,
er scholt firbaz cbain recbt dar vmb dalden, nocb leydeo, vnd audi
an der gewer siczen vnd beleiben , vnd alien seinen frum da mit
schaffen, verseczen , vercbaufTen, ala ez im vnd seinem Gotsbaos
aller pesi fuegt vnd geczem , mit vrchunt des priefs geben ze wienn
am Mitichen nach der Phingstwochen — Dreuzeben bundert iar, dar-
naeb in dem zway vnd fumfczigisten iar.
CharUUriBiB Arekivi III. M. M. a.
Digitized by
Google
337
CCCXLVI.
Der MmreiMieAs Mar$ekmU, Graf UìrUk vmt Pfitmièerg , «nteeMM
«è€r Uè AiuprMie der Jmiem mmf €inem ÌVein§mrim «• KUttemtmlmrg,
Dtt WieB, ai. laii isn.
Wir Graf Vhich von Phaunberg , Marschalich in ósterreich
vnd Hauptmann in Kemden Tfin chAnt mit disem brìef Vrob die
brief , ynd ymb die ChunUchaft, die die Mden habent aiif dem Wein-
gtrten, der da Leit in der Reyn ze Neunbfirch zenaehst Jansem
dem Lùden% dez ain Rihel ein ganci Jewch ist, der weiln Nicla»
de» Enuie» , pùrger ze Wienn gewesen ist , dez der Erber geist-
leieh Herre» ber Pilgreim der Wérffel zu den zeiten CheUner von
dei GoczhaiM wegen ze Neunbfireh rechter Perehherre ist , daz wir
die brief yerb&rt haben gegen den briefen » die die Erbem Geitt-
leiehen vrawen von der Hymelporten ze Wien verbort habent ze
gegenb&rt Erberer Uut , daz wir die brief verbort haben. Also, daz
die Yorgenanten J&den auf dem egenanten weingarten nindert chain
reeht, noch ansprach habent weder vmb vii, noch ymb wenig nach
der brief sag, alz wir verbort haben, mit yrehund dicz briefs ver-
sigelt mit ynserm anhangunden Inaigel. Der geben ist ze Wienn —
Drentiehen hundert iar , darnach in dem zway vnd famfcsigisten Jar
tn Phineztag ror aand Johanns tag ze S&nnebenden.
Oriff. Pfff. (R«p. V«t. Hr. Iti. M. ISt.) Dm 8lcff«l MIU
Ab der Stalle Peter's det PreimBger*t ertehemt hier teiBNtekfolijr^r in der
Wtrde BiBét Oberkallerert , Pilgrim Aw Warfel.
Io spitertr Zeit •rtcheineo aot dem Klotter b« der HimmelpforteD
«rkmdlieh:
1415. Katrej, die HewingeriBo Priorinn dtei der HymelporteD.
1463. MtgdtleBB, PrìoriBB.
147S. fer. 0. post Job. Btpt. Mtrgtretha Zwellrìn, PrìoriBB.
mO. 1. ÀBg. MagdtleBB GwÌBtguetiBB, PriorìsB.
cccxLvn.
Andrtm» der FleUdkhmeker ver$eM QevtrUin dem Jwdem eem lEnct amf
dem Chrtkefe «m KUeiemeuhmrg,
Dtt. 5. Norember 1352.
Ich Andre der fleieckhakeker, de» SléxzUr aidem » dem got
genad vnd ieb Lueey^ »ein hautvrowe wir verieben — Daz wir —
gelten suln geverlein dem Juden ynd seinen erben Syben Tnd
FoBtM. ZIY. n
Digitized by
Google
338
swaineiìch phunt wieoner phenning, der wir sew wern suln se mitter
yasten, di nu schJrÌBt cbumpt, Tuen wir dei oicht. So get farbu
dar aaf getAch taf ein igleieh phaot alle woehen secbs pheDnìiig der-
delben M&nif » Tod haben den Jaden da fiir le phant geaaeit nùt
geaampter hant — rnd mit 9n$er$ Àmpimamu hant, heni Ortoifi
des Tuczen %u den xeiien Slétzler vnd Amptman %e Newnkmttk
aufde% Herczogen gét vnsers haus Yod was dar «fi gehSrt, gelegen
se Newenbureh auf dem gratkof %e naechsi der ichónen Ckappel'
len rad da man alle iar Yon dem selben Toserm haua dient dem
Herczogen ze Gruntrecht ein halb phunt wieoner mAnzz ynd famf
phunt gelts ze vberzins, die abzelSsen sint — Diaer saebe ze rrcbunde,
wan wir aygen insigel nicht enbaben, geben wir den Jaden disea
prief verngeìien mii vnsen egetumten Amptnum» insigel, kem
Ortolfk de$ Tuczen , vnd mit kem Jacob$ Ineigel den alien Shtstzler
8un zu den zeiten Siatriekter vnd Judenriehier ze Newnbwrck —
Der prief ist geben — dreuzehen hundert Jar, damach in dem
zway Tod fuinfczigisten iar des Mentags vor sant Merton tag.
Ckartdtfiw Af«yn UL M. I4S. a.
Dea Tod CrisUn't det SehlfiMler (Clanger) seUt die kleine Klostemee-
burger Cbronik ia das Jthr 1349; aber tchon 1347 (N. 824) ertebeiot eie scie
Nachfolger Ortolf aus dem in Klosteroeubarg seMbiftea Gescbiechte der Taet.
Hier findet sicb aueh eia neoer Stadtrìebter and Jadenrìcbter , Jtkob, Crutea'i
dee alien Seblftatler Saba.
CCCXLVffl.
Da9 8Hft bftatigt die ErriMun§ und Dùtirmmg dei 8i, Jokmtmee Bmfi.
AUan %m Hòfiein.
Dat 29. NoTember iS».
Nos OrtolfUs, Divina Miseracione Prepotitus, NyeoloMM
Decanus, Totusque Conventas Monasterìi Sancte Marie Neanbarge
regularium Canonicorum Ordinis Saneti Aug. Patav. Dyoceais. Ad
perpetuam rei memoriam. Gratum Deo impenditur obsequium, com
diTÌni cultus promovetur augmentum — Sane bac consideracione
inducti discreti et honorabiles» viri, dominus Chunradite, dicbu
Huetetochk et Magieter Nicolaw, quondam Reciare$ Eedeeie
Sancte Margarete in Hófling diete Patav. Dyoc. et dominus Nieokms
de Stockeraw nunc eiusdem Ecclesie Recfor Altare in honore Saneti
Digitized by
Google
330
Jolumnis Baptiste constructum in sinistro Latere diete Ecclesie In
H&fling sìtam eoplose suis propriis facultatibus dotayerunt. — Nos
igitor opus tam laudabile tamque Salubre benigno prosequentes
affectu, Dotacìoni prediate nostrum adhibemus consensum et bonam
Tolontatem — Statuimus , ordinamus et Yolamus — consueta ab anti-
quo in dieta Ecclesia missarum et aliorom Divinorum officiorum obse-
quia , sicuti prìus , inyiolabiliter obserrari. In quorum omnium et sin-
golomm testimoni um notiti et predieH domini Ny colai Redoli»
gepedide Ecelene in Hó/Ung Sigilla presentibus sunt appensa.
Datom anno Domini Millesimo Trecentesimo Qoinqyagesimo Secundo
In vigìlia Saneti Andree.
Oriff. Perf. (Pret. UI. N. SS8.)
Di* WkaaatM 8ief«l «le» PropatM OrUlf wiil «le« KiMteratBksrfcr KapitoU. Dm dritte:
mOOLAI . PLBBANl . DI . HOFUNO . , tatUlt <li* h«Uift MarftMtlM mH Um Dnehe».
An die stelle derPormei: ^Dei grttit" trìtt hìer uim ersteo Male: ^Difina
mìserseione". Aas der Urkunde selbst lemen wir drei einiDder in der Pfìirre
Hdflein folgende Weltpriester kennen.
CCCIL.
Der Stadtrath vott Klotiemeuburg bestàtigi den Kauf einer ueuen àUgC',
meinen Lehmgruhe durch die Zeeke am Netuiedet,
Dai 5. Deeember 1352.
Ich Jacob de» alien Sktzler Son %e den zeiien Siai Richier vnd
wir der Rat gemain der Stat ze Nevnburch Cblosterhalben — Albrechi
der Vogel %e den zeiien Zechmaisier der zeche am Neusidel vnd
die zecbprueder gemain — gechaufl haben ein haus gelegen in der
Nevngazzen von Peirein am Ori vm dreizebeo pbunt wienner pben-
ning ze emer nevn Laymgrub also, daz reyeh vnd artn furbaz da
Laym nemen sullen vm iusi vnd an ali pbening nacb der auzzaigung
md auzgebung alle iar des Zecbmaister ynd der Zecbprueder also,
dai chain savmung vnd cbain prest an den auzgeben ?nd auzzaygen
nicht geschech, iz sol auch nfmant dar in vallen vnd graben nach
seinen willen md muet — Sand Niclos Abent.
Oriff. Ptrff. ia étm Artìàf èer ««ffftlditca V. L. Fr. Zaoka ta Elaataneabarff. Die Urkaa^
•elkat ict aaffaMia kMeUiiffl.
Die Zeche am Neusìedel, spftter U. L. Fr. geDanot, wird luerst in einer
Urkande H. Albrecht*a II. im Jahre 13U (N. 310) erwihnt. Hier kauft aie nun
ein (rennuthlich 5dea) Haua and richtet daaelbat lam allgemeinen Gebrauche
ebe Lehmctftte ber. — 1379. Oetaua Martini (18. Nov.) eracheìnt Konrad
der Groeemogler ala Zeehmeiater.
Z2*
Digitized by
Google
340
CCCL.
Bkerkmrd vpm Bihetbrunn verkauftan Konrad Vorlauf teinen H^em^orfeR
am Hungersherg %u Klotterneuburg.
Dat. Wìen, ao. Januar 1353.
Ich Eberhart von Eybeysprunn rnd ich Margret setti Eam-
vraw wir vergechen — das wir mit v^nsers pergmaislers hant des
erbeni manna hern Gentngs des Choln zu den zeiten Ampimmn
dez Ckiotien %e Neunburch verchauft haben vnsern weìngartea, der
da leit an dem Hungerperg, des ein halbez Jeucb ìst ze aachst
henrn Chunraii weingarten dez Vorlaufs — vmb zehen phunt wien-
ner phenning — dem vorgenanten bern Chvnraten dem Vorlauf ynd
seiner HausTrowen trown Annen — Darumb so geben wir In disen
brief — venigiUen mit dez pergmaisters Imigel dez vorgenanten
hern Gervnga dez Choln vnd mit hern Jacobè Innigil von Tyma —
Diser brief ist geben ze Wienn — dreutzehen bundert iar da mach
in dem drew ynd frmfczgisten iar dez naechsten Mitichen vor Tnser
Trown tag su der lìechtmesz.
Oriff. Pert. A. E.
Di* mica tMffvl ia ftlWa WMk«« liiafca •m PerftaMUIrtifM. Dm «nto, Oeruf *• Cktl.
•ìms 8t«iak««k Mtkaitcad , ist ktluMl. Dm •adtr* tcigi ciaM H«1b bìI 4cr H*UiJ«ehc u4 «m*
Pllftl dtfftWr. ta wtUkM 4a« OMehlMktawarpra Mgtkraobt bt. Untehnll: f . 8IGILLTH.
lACOBl . DB . TIEllfA.
cccu.
Propgt Ortolf irifp 6es%lteA einiger EinkHmfte eine neue Anm^mmg
wùt BewiUigung de* KupUéU.
Dat Klostemeaburg, 2. Februar 1353.
In Nomine Domini. Amen. Ortolfìa Divina Miteracione Prepo-
$iiu8 Monaaterìi Sanate Marie in Neumburga Can. reg. Ord. s. Aognst.
PataT. Dyoc. Ad noticiam presencium et memoriam futuromm. Quam-
quam condicìonis bumane fragìlitas viteque mortalb matabilis insta-
bilitas mundi labilitatem experimentis sensibilibus attestentur, nature
tamen lubricitas inordinatis suis motibus affectibus bumania frequeoter
illudena, ipsos ad delectacionea yetitaa dampnabiliter allieit et ìndadt,
propter quod bominibus in preaentia aeculi pelago fluctuantibua nicbil
est salubrìua , quam spretia mundi illecebria de futurìa cogitare et
rebua tranaitoriìa eterne felicitatia premia comprobare. Hac igitur
conaideracione inducti Noa cupientea anime noatre, nee non animaboa,
Digitized by
Google
341
quaroin utimor elemosinis alìqaod faeere saJatìs remediuin, de
UDtDimi Consilio et consensu honorabilis fratria nostri Nycolai Decani
ac tocios Conrentus nostri donaTimns et tradidimos proventns et red-
ditns subnotatos. Ita, qnod unas ex doroinis nostris, quicumqne per
noe, ant Saceeasores nostros et Conventum nostrum ad hoc fuerit
deputatus, eosdem redditus et proventas collidere et pereipere, et
de eis infra scrìpta onera seu remedia adimplere tenebitur perpetuo
absqne diminucione. In primis igitur percipiat censum capelle pulchre
CymHerio Ecclesie nostre adiacentis — Ceterum in Neunburga ex
parte Claustrali de una area sita ex apposito Monasterii Sanetimo^
nialium, que est contigua Curie dominorwn de Chremsménster
XX denarios in die beati Martini. Et de tribus areis inclusis in eadem
curia LXX denarios in die beati Martini — Supradictos autem red-
ditus et prorentus omnes et singulos cum omnibus juribus et attinen-
tiìs snis de bona voluntate Consilio et assensu Conyentus nostri libere
donavimus et donamus perpetuis temporibus per unum ex dominis
nostris, ut premittitur, percipiendos, colligendos et fruendos, adjec-
tis tamen oneribus et remediis infra scriptis, que ex ipsis tenebitur
perpetuo subportare et absque diminucione adimplere. Primo Sacer-
doti Capellam polchram inofficiantl omnì die quatuor denarios Wien-
nenses dare debebit. Qui vero Capellam Sancii Egydij inofficiaverit,
quolibet die duos denarios usualis monete. Et cuilibet Canonico
Ecclesie nostre in ordine Sacerdocii constituio singulis annis qua-
tuor ulnas panni albi coloris boni, que valeant unam liJbram, vel
si pannus hdberi non poterit, unam libram prò eodem. Pro Pre-
posito vero et Decano cuilibet XII solidos et non minus ministrabit
annis singulis prò panno suo. Ne vero posteros nostros Salubria
lateant instituta, scire cupimus universos , Quod pannus memoratus
inter Canonicos sacerdotes distribuitur propter prùnam missam, que
quondam in dieta CapeUa sancii Egidii cottidie legebatur. Sed quia
Deo propitio , qui Eedesiam suam nova semper prole fecundat fide-
llam, populus adeo est adauctus, Quod eadem Capella ob sui artitu-
dinem non poterat ipsos commode continere , nunc prima Missa in
prefata pulehra Capella multHudim homwum magis apta in ortu
dici cottidie eelebratur. Et Missa, que olim in eadem pulehra Capella
hora terciarum celebrabatur, modo eadem terciarum hora eelebratur in
Capella sancti Egidii vice commutata. Item Divinum Misse ofBcium in
altari sanete Trinitatis celebranti^ cottidie quatuor denarios. Ei vero.
Digitized by
Google
342
qui in araSpinee Corone DammiWtaakm celebrarerit, totìdem deotrìos
diebas singulis mìnistrabit. — Postremo io die Beate Barbare Vir-
ginia et Martyrìs XII solidos predicte monete Inter Canonicos distrì-
buet, tU fedum ip$iu$ eumpleno officio peragaivr, ethyeioria eiut
eolempnUer deeatUetur — In quorum omnium et singulorum testimo-
niuro nostrum et nostri Conventus Sigilla presentibus sunt appensa.
Datum anno Domini Millesimo tricentesimo Quinquagesimo Tertio. In
die Purifieaeionis beate Virginia Gloriose.
Orir. P«rf . (Fr*!. a H. IM.) DU fcttt—lM 9ìf\ a«« FrtpttM Ortolf w4 èm lapHils.
Dar hier enrihote Friedliof wtr, wie damtls allgemeiB, der Plats aldut
der Kirche, aof welehem gegeDwirtig die u«ter dem NtmeD dea ewigea Liebtes
bektoote Spitcaule steht.
Den KremsmOnsterhof httte du Stift Kremtmflnster, wi« dietes Urkos-
deobaeb (N. 106) ntchweitt, im Jthre 1306, demselben, in welehem «s fide
Weingirtan tn sich braehte (Urkondeobneb ronKrefiisnifliiiter,adh.a.) gekavft.
Hier eraehen wir teine Lage ; er war in der oberen Stadt gegeadber dem Chor-
fraaenstìfle tur h. Magdalena gelegea.
Wie aua der Urbunde lu ersehen, koatetea damala 4 Bllen weiaaat
Tueh, wie ea die ChorherreD trugen, eia Pfund Pfennige. alao die Elle 60
Pfennige. Von dem Tuch f&r die Kleidang der beideo Stiflarorateher koatetedie
Elle um 30 Pfennige roehr.
Die Capelle dea heil. Àgid atammt eoa der Zeit dea Propatea Gottachalk
(1186—1102), der Aitar lu der Domenkrone dea Herm aua dem Jahre 1338;
hier eracheint ein biaher unbekannter, der heil. Dreieinigkeit geweiht.
CCCUI.
Der Klottemeuburger Stadtrath bettàtigt den Verkauf etnee ÌVateerreckU
von Seite de$ StadttpiiaU an da* 8iift.
Dat Kloaterneuburg, 3. Mfiri 1353.
Ich Jacob, dei alien Slàzler Sun^ %e den zeiien Stai Bickter,
Wir der Rai gemain der Stat se Neunburch Cblosterhalben Vericben
— Daz wir — Verchaufl vnd geben haben mit recbter firtieht Von
Vnsem SpUal in dem Lederpache dem Lacheiampf halben gelegen
in Trautweine kaus an dem Lederpaeh vnd deseelben Wezer$ fkz
Vali vnd gevelle auf dem eelben Stampf halbes rmb Syben phuoU
Winner phenning der wir gar vnd ganz verricht vnd gevert sein» Vnd
damit vnser Spital geweicki ist • Vnser Vrown Gotzbaus hìe le
Neunburch ze nuz vnd frum seiner MAI pei der Fkùterprueke f&r^
baz Vreileich vnd Ledichleich ze haben — also, das f&rbai von
Digitized by
Google
343
Vasers Spìtak wegen , noch tod aymant ander dhain Stampf , noch
Vall« noch flug, ynd dhaìn irniDg aD dem Wazxer nimfnehr mer wer»
dea, noeh gesehechen sol xwìsehen dea egananten GoUhaua MAI» md
Wpients Mài an dem anger an dem Griezpnm Vnd desaelben Wal-
zer fluz , Vali Tnd gerelle halbs aein wir ynd rnser Spital dea obge-
nanteD Gotahaoa rechi gewem — Dea geben wir — diaen brief —
Teralgelten mit Toser Stai insigel. Der brief ist geben — Dreyzeben-
bundert Jar, damach in dem drea md funrzigiaten Jar se Mitter
Vaaten.
Orif. r«rt. (Prok. II. Nr. lU) mU Ckwtalarraa AnUvi Ili. M. iU. h. Dm 8i«ftl Ut
•bff«UMtt M iMtkftlOT aMmsM Dipi. Areh. CaaplUI. Ttk. ZXYI. Nr. B.
Die Sttdt Terkauft dem Stifte eia dem Bflrgertpittle tngehdrigee Wttser-
geflUe , mit dem erlangteo Gelde werden die ConseerationskosteD der Capelle
gedeckt Da, wie frOher erwlhnt (N. 302), B. Gottfried von Paaaau die
Kirebe weihte, dieser am 17. Deeember 13^2 in Wìen aDwesend war (Hanaii
Gena, aaera I. 46), so dflrfle die Weihe in dieee Zeit seiner Anireteoheìt fallen.
Ala Tag der Kirehweihe wnrde noch im IVI. JahrhoDdert der Soontag Ezaadi
gefeiert, naeh Aofcabe der handacbriftliehen Ordioationes Chori Neanbargensia
fom Jabre 1573, wo ea (pag. 70) beisat: Eodem die Dedieatio templi Xeoo-
toebii hoepitalia ciriam, quitam ex fratribus peragit offieium. Tantem aumit
Praadiiim in Xeootieiarìo. ~ Die forkomnende Pfiaterbr6eke iat jeoe , welebe
aof dem Wege xur Donao ron der Stadt aus die yorletate ist, unmittelbar ror
der sogenaanten HafnerbrQeke , zwiscben welchen beiden noeh im rorìgen Jahr-
baadert die hier erwlhate stiflliche MQhle stand.
CCCLOI.
Qeriekttbrief de» Kloitemeuhurger Stadtriektert Jakob (de» alien SchlUi»'
ìer^e S^kn) Mer eine Geldforderung Oriolf*$ de» Tite%en.
Dat. Klosterneuburg, 3. MSrz 13S3.
Ich Jacob f dea aUen Slézzler stm, ze den zeiien Stai richier
vergieb — Daz fSr mich choni in oflfber sebrann , da ioh an dem
reebten aaz, der Erber man Ortolfder Tucz, ilùzzler ze den zeiien
Tsd eblagt mit Torsprechen hincz Leupolien mtd hincz $einer
Sweeier Agnesen, Oriolfi dea Sluzzler chinden, dem got genad,
Tmb achthalb pbunt wienner phenning, dev im ir vater gelten soft,
Tod eblagt daz alz lang vnd alz rerr, daz die chint fur recht chomen
Tnd at&nden im dea aelben getta an langen, do ward gevrogt» waz
reebt waer» da geviel mit vrog vnd mit rrtail» aeyd die chint im dea
geites an langen atfinden , ynd dock auch wol ze im iarn chomen
wem» rnd acid der gelter naechster erib wer, wo der egenant
Digitized by
Google
344
Ortolf der Tacs mtf der ekùti ledigen pkami utffgen vnd ekomen
mécht fìirbaz, da soh er ron gewert werden teines egenanten gehet,
ynd dai der egenaat Ortolf der Taes dax egenant gelt ror mir dea
TorgenanteD ehiaden wui nàtéayémg ynd mit reehtem reeht in der
schrann an behabt bab. Dea gib ieh im diten behabèrief — vergi"
geUen mit meinem Imigel vnd mU der erbem twair mmui hmgH
HaùtreiehM des dérren vnd Geerigen des Ledrer, die der fatfdinge
geding gewe$en eini vnd auch paidde» raieé dieeìben %eit geweeen
8ini. Der prief ist geben — Dreuseben bandert ìar, dar naob in dem
drey ynd fìiinfetigìsten Jar le Mitter yaaten.
CUrtalariu Arehiri m. HL 141. h.
Die Urkande ìit tls 6ìd Beitrag tur KeDntnist der dtmaJigeD ReehU-
pflege hier iufgenommen.
Heinrich det Dflrren Siegel siehe Urkonde 335.
cccuv,
AhUuMbrief fAr die 8i, I9«r6«ni- und Mar§mr€ikm - CmpeUe im eHfOidkeH
8ieehhau$e,
Dat Avignon, 8. Mai 1353.
Uniyersìs sancte Ifatria eoeJesie filiis ad qaos preaentes littere
peryenerint, nos miseracione diyina Jaeohue Neapetreneie Àrcki^
epÌ8Copu8, petrus Ziensis, Anancius rauchiensie , Johannee Castel-
lanus, fpranciècu» Vreheneis, petrus Valoneiisis, petrue Botrenio^
nensis, Raphael Àrehadieneii , petrue Callieneiip Nickoiame
Suanensis, et Johannes Gerbopoleneis episcopi salutem in Domino.
Splendor paterni luminis, qui sua mundum ineffabili illuminat clari-
tate, pia yota fidelium de sua Cleuientissima majestate speranciom,
tane precipue benigno fayore prosequitur, cum deyota ipsorum bami-
litas sanctorum meritis et precibus adiuyatur. Cupientes igitor, ut
altare in honore beatantm Barbare et Margarete vòrginum et mar^
tirum dedicatum, quod est situm in infirmaria MonasterU beate
Marie in Newenburga reg. Canon. Ordinis s. Augost. patayiens. dioe.
congruis honoribus frequentetur et a Christi fidelibus iogiter yenere-
tur. Omnibus (folgt die gewobnte Formel) singoli nostrom quadra-
ginta dies indulgenciarum de iniunctis eis peniteneiis miserìcorditer
in Domino relaxamus. — In cuius rei testimonium presentibas littoria
sigilla nostra sunt appensa. Datam Àvinnione Octayo die roeasis Maìì.
Anno Domini Millesimo Tricentesimo Quinquagesimo Tordo, Et poii-
tificatus Domini Innocenti! pape VI. anno primo.
Digitized by
Google
S48
Orif . P«rf. (A«p. V««. fel. IT. a. M.) Eilf «Mmi* Sieftl la ratkna WaAaa Uafta aa
B^airca , im «nU «a eiaer frla«a » 4ie f*lf«a4«a abwMkscIad iauMr aa cia«r rethca aaJ «iaar
rlaM8«àa«r. Daa enUi — ACOBI . DEI . IT . APLIGB . 8EDI8 . «U . AICHIIPI . IfBO — I>«r-
••Ika «tabt aatar «ìb«« f«tUMk«a Bagm, ait ètr ■•«klaa Mgaaai, la Ur Uakaa im ars-
biaekMidie Kreai. laeliU a«k«a ikai «iai ia «ìaeB SeUIde Arai latkraebte, liakc ebca ••
vkl wacraabta Biaiaa «ieblbar. Daribar belaJaI ateh la aiaeai Uaiaaa Ùbarbaa ile had. Jaac-
fra* bla av Braat, walaba h in Uakaa Haai im Jtmkimi bill, ila raabto kl aa ii* Braat
ffairtafcL — Da* iwtitai S . flÌ9 . PETII . D . ORA . EPE . ZIEHSI8. Dia beil. Jaagfraa, iaa Eiai
(a iar Baablea. «list aaf •ki9m Tbraae aH fotbiaabea Ùbarbaa» !■ aalarea Tbaile ies SaUliat
baiai iar Biaabaf !■ PaalliaalkItMa. aa iaaaaa baiiaa Saitaa SaUMa aH rwwiaabtaa EabUaaa.
Daa iritta: — AHANCII aatbilt iU b. Jaoffraa ia flaìebar Waiaa, daa Eiad ia dar Uakaa
ballaad. Uatarbalb laift aiak aia grtaaaraa rarwiaebtaa 8ebUd. la viaHaat PBTII . DEI . eiA .
EPI . CALNElMIS^atabt dar BJaakaf ia PaaliiaalfawaBda, Ibar Iba dia b. Jaatfraa. Eaia ftaUld.
Daa flafU : 8 . FRI8 . FRAlfCISCl . EPI . YREHENS18. itirt dia b. Jmmftnm wiedar aJtaaad, daraa-
•arda* BbakaTaatar aiaaa Bafca bataad. Daa aaabsta Siafalt 8 . k$HÌ8 . DEI . ORA . EPI . CITITAT-
GARIVLA. aalbilt drai AbtkaUaBfaa, aa abarat Aa b. Jaagfraa ia aiaaa Tabarmakal, ia dar MMa awai
B«faa , aatar valabaa ebaa aa viela Figvaa ia laagea Oawiadrra aad ait Palaawfirca ia daa Ria-
daa atakaa. ia aalarataa Tbaila baiai der Biaabaf, aa aaiaaa baidaa Bailaa Tanriaabta Babilda.
la aiabaalaa Biafal i 8 . FRI8 . PETRI . DEI . ORACIA . EPI . YAL0IIEH8I8. la abaraa TbaUa dia
beil. Jaagfraa, welcber OabrìeI die fCtllieba Botaebafl rerkladel» der Eafcl bilt eiaea iiefea-
dea Ea««al ia dea IBadaa. Ualaikalb baie! dar Biaabaf ia dar fewabatea Weiaa, aa aelaea beidaa Baitea
aaadfvrwIaahlaBabilda aafabeaabt. DaaaabU Biaffal, ait dar Ugaaiat 8 . FRI8 . PETmi . DEI . MA-
CIA . EPI . BOTVENTON. , aeigt ia aberttea Tbeile aatar eiaea kleiaea Cberbaa dea eekreasiftea , aa
deaaaa Bailaa Maria oad Jakaaaea atekea , daraater iat eiae aaakia» gleldkaaa la Bade ttebeada Figar, ia
dar Uakaa aia Erema kaMaad , aiaktbar. Sa aalaral kaial der Biaabaf, aa deMea beidea Baitea
Bebilda aagabraebt siad; la Uakca liaat aiek eia Draebe aateraakcidea. Daa aeaate Biegel: 8 .
RAFAEL . EPI . ARCHADIEN8I. kat abea dU b. Jaagfraa aaf eiaea Tbraae, ia der Reebtea daa
JaaaUadbahaad, daraater dea Biaabaf, welaker kalead baiai. Aaeb kiar aiad BabUde, darca EaUaaM
akar verwiaebt, aa beidea Baitea aagebraabt. Daa aebatet 8 . F . NICOLAI . DEI . ET . APUCE.
8BD . 6RA . EPI . SAYANEN. la der abera Hilfte eia Biaabaf, weleher aaf dea Tkroac aiUt,
ait vaa Niaibaa aagabeaaa Haaple, ait der Reebtea aegaead, ia der liakea eiaea Bckilaael hal-
taad. Daraater Teraieraagaa aad dar beteade Biaabaf, ia der Fliehe dea Sebildes aiad rier lebrlge
Biadea aiaktbar. Daa leUte SiegcI, ait der Legeade t lOHANlflS . SERBOPOLENSIS., teigt ia aberea
Tbeile eiaea takaiaiaaklM Maaa bmI daa Babwerte ia der Liakea , daraater betel dar Biaebaf aaf
daa Kaiea Uegead. Daa gaaaa Biegel iat ait gotkiaebea Teraieraagaa geaehalekt.
Die Urkunde ist merkwQrdig in ihrer fiusseren AussUttung, denn der
laitiale U hat eioe H5he tod 7 Zoll bei einer Breite von 6 Zoll , die BochsU-
ben M . s. f. der ereten Zeile eine Hdhe tod 2 Vt • die anderen tod 1 7% Zoll.
Die Urkunde datirt ani dem ersten Pontificata- Jah re Innoeena dea VI. ,
der, frfiher Stephan Cardinal-Biachof tod Oatia, am 18. Decomber dea Torher-
geheMleB Jahra enrlhlt wurde. Sein Vorginger, Clemeni VI. , war am 6. Decem-
b«r 1352 IO ATigDon Teratorben. — Daa Gebfiude dieaer in der eraten Infirmarie
geatifteten Capello ateht noch im Bereiche dea gegenwfirtigen Stiftaapitala, in
der Mìtte dea Hintertracta gegen don Garten hinana.
CCCLV.
R0pè^ de$ FUeher^i Sohn von Nussdorf, verkauft der Bnxerèdorfer Pfarr-
gemeinde einen WHngaiien %u Nussdorf.
Dat 19. Mai 1353.
Ich Rueppel des Vischer Svn von Nuzdorf vnd ich Anna sein
kau$vraw wir verìehen — Daz wir — mìt vnsers Perchherren hant.
Digitized by
Google
346
des Erbern herreo beni LeutoìH van Mendorf yerehauft babeli
YDsern weìngarten, des ein balbs Jeocb ist an ein zwelftail, leìton
dem StainpUchel ze Nuxdorf ze naeebst dea Erbern berren Weìn-
garten, bern Ruedolfl des Trùchioeczen, Pharrer ze Newnbwrdi^
da man alle far ron dienet ein TÌertail rnd vier Stauf weins ze Pereb-
recbt, rnd ein helblincb ze yoytrecbt — ymb Secbs vnd fumrczieb
pbnnt wienner pbenninge — den Erbern Pkarrleuten gemam ze
Enczettorf^ die in zu emer rechten widerlegung geckauft vnd
gemaeht haòent fltr vier phunt wienner phenninge geUee Pnrch-
rechtei, di man ver wm der Pharre Sand Katreyn dacz Enczeeiarf
alle iar gedieni vnd geraicht hai der Pharre hincz Sand Gilgen ze
Nevmburch , die selben TÌer phunt geltes Purcbrecbtes sint mit dem
Torgenanten mserm weingarten g^nezleicben ynd grar abgelediget
ynd gelost , also daz er furbaz ewichleicb pei der Pharre dacz Sant
Gilgen ze Newnburch fir die egenanten GAlt sebvl beleibeo — Dar
ymb 60 geben wir in disen prief — - vereigeUen mii vnsere Pereh»
herren Insigel, dee vargenanten herren hem LeuloUe van Paten-
dorf, vnd mit der erbern Leute Insigel hem Jacobi von Nuzdorf^
hem Duringes Svn von SeveU vnd mii hem Ngclas ìneigel in dem
Perchhof dacz der Heiligenetat — Diser prief ist geben — Dreu-
tzehen bnndert Jar dar nacb in dem drey ynd fumfezigisten iar an
dem nacbsten Synntag nacb dem Pbingstage.
dMrtakrtai Ardavi m. M. Iti. k.
Ltng - BDxertdorf war im Jahre 1826 mii EiDwilligaDg des StìffUs sa
einer aelbststindigen Pftrre erhoben worden, dessen jeweiligen Pfarrer der
Pfsrrer Ton Korneuburg einaetxte, und tod ihin jfihriich 8 Pfonde Pfeanìge
erhielt. Die Hfilfte daron Idaeo nun die Eniersdorfer Kirehenkìnder eia, hideai
8Ìe atitt deraelben einen Weingarten zu Nuaadorf kaufen, and der Kirebe som
h. Àgid iu Korneuburg flbergeben.
CCCLVI.
Jakoh und Aotomaim, Kolomann*9 Sikne von Laa, geben der Pfmrre
8t. Martin %wei Weingarten,
Dat 1353.
Icb Jacob Cholmane sun von La^ dem Got genad, ynd ieb
Pericht sein hausvraw Yerieben — Daz wir — mit ganst ynd wiHen
mein Jacobs Pruder, hem Cholmans ze den zeiten Chórherm vnd
Digitized by
Google
347
Gutter TDser Vrown Gotshaus ze Neunburch — geschaft Tnd geben
haben durìcb 6ot vnd durìcb rnser sei bai! willen, Tnd wmd wir
nichi eriben mk einander kaben, Tnser zwaì Jeuch weingarten
gelegeD zeLeuhing — md dìselben egenanten cwai Jeucb Weingarten
sind roieh egenanten Jacoben vnd mein Prueder bern Cbolman an
derstarben Ton Yater md Ton M ater, md sìnd mser recbtes getailtA
gAt gewesen , mit reebter fSrzìcht Ton alien eriben , Vnd dieselben
xwai Jench Weingarten baben Wir gescbaft Tnd geben mit ftrzicbt
der Pbarr daz 8and Merten ze Nennburcb Cblosterhalben — also daz
der Pbarrer daselba, wer der ist, den obgenanten Weingarten baben
sol in nuz Tnd in gewer — des geben wir der Pbarr daz sand Merten
disen bnf — venigeUen ich egenanter Jacob mit meinem aygen
insigelf vnd mU meines prùder msigel, kem Chobnam de$ gutter,
vnd mU kem Andres msigel der herren Bchaffèr von W(Us$e ze
Ens» Vnd wand der egenani gerwari meht aigen Ineigel hai^ $o
hai er gepeten eein pruder Jacoben ze den zeiten Stai Rickter,
daz er dUer $aehe gezeug sei mit seinem in$igel , de$ wir $eu
gepeten haben, Darzù $o haben Wir gepeten die erbem zwen
Mann; Wysenten an dem anger vnd GundoUen dem Tuczen, di
vneer nasi vndpeet Vreunt sint, daz 8eu auch diser red Tnd Wand-
lung gezeug aein mit irn insigein, wand wir iz allez nach irrn rat
gewandelt baben. der brief Ì8t geben -* dreuzechen bundert iar,
damaeb in dem dreu Tnd fumfzigisten Jar.
Orìf. P«rt. (Prol. in. N. Mi.)
SmIw UatM^ 9i*$9Ì, MMBllicb rmmi, ail Amn^iat jmci tdcau't, wcMim bmIi Art
Aw-e«Mtli«li«B8i*ftUM«Bf Ut. DaseraU, oùl 4«r UaMcbrìfl: f . 8 . lACOBI . PILH . CHOLOMAMNI..
«Bdiilt àU fM«kM Esklea*» w(« Praas ?•■ Uà ia Jakrc IS40 bai. ■ialieli irti Blaa**. 4*r«B Stiii-
t«l iick MlM TtreiMB («. N. t8t). Du twcitot f . 8 . CROLOMAMin . CY8T0DI8. , tdft «aUr
f«(kÌMh«B TtnieruftB ciat GeiUlt» wtldi* «ia BcUqaicakittehea ia 4ta H«ad«a kilt, 4araater
UU* i»w GkarlkmT nl«r «iacM klelaaa B«fM. Daa Mite 8iefftl ait dar UM«hrÌfli 8 . ANDai .
«•AUt *•• BatkatakMi X ia é«r SehilMitka. Daafiertet f . 8 . UCOBI . FIUl . CLATI6EBI .
taigi twai (ckreatto Piaeha» «btaao aaeb das riafla» Wiabto'a, wtlebca dia UBuabrìfl bat:
t . 8 . WISDITOIIIB . FIUl . CLATIOBBI . Daa lateta Sicfal , Oaa^aM'a Taci, ial ras Jahre
IM8 (H. US) baktfial, md bai tiaa Ebtar ia Saliilde.
cccLvn,
Pr0p9t Orlelf und diu Kapiiel wiUigem in die Detirung de9 Si. iVtc«lat-
AUarM %m 8t Martin durck Jakoh und Kolomann von Laa.
Ott. Klotteroeubarg, 8. September 1353.
fn nomine Domini Amen. Nos Ortolfìu, DÌTina miseracione
Prepositw, Nycolaue Decanuà, Totusque ConTentus Monasterìi
Digitized by
Google
348
Sanete Marie in Neunborga. Ad perpetoan rei menioriaiii. Gratmn
Dee impenditur obseqniom, cani Dirini caltoa promoTetar aogmentom
— Sane igitur hacce eonsideracione indaeti, Dlscretos Wr Jacokm
qwmdam Cholamani de La, et user ip9Ìu» Perekta dves m
NemUnarga ClauiiraU de maturo domini ChoimafuU Canonici et
Cuitodis dicti Manasterii fratrie Jaeoln predicti et alionun saorum
Consilio aroieoruro Aliare in honore Saneli Nyeolai eon$eeraimn, tu
desterò latere Ecclesie Sancii Martini in prefata Neunburga situa-
tum copiose suis propriis facultatibus dotarerat Nos igitur
opus tam laudabile, taroquam salubre benigno prosequentes affectu,
beneplacito renerandi in Christo patria et Domini nostri. Domini Crot-
fridi Episcopi Pùlaviensii accedente, dotacioni predicte nostrum
adbibemus consensum et bonam Toluntatem — In quorum omnium et
singuloruro testimonium nostra Sigilla presentibus sunt appensa. Datum
anno Domini Milesimo Trecentesimo Qnnqyagesìmo tercio, VI ydus
Septerobris.
Oriff. P«r(. (frt m. Mr. MS.) Oit WkMatM Si«ff«l è- Pr«p«««* Ortolf ■•< im Kafitél».
cccLvra.
Agnea, WUwe VirgiVa de$ Praunaitfer'a, verkmufl dem Stipe Pfenmi-
gOUem 9k Nmuderf,ìmd Orinsdng.
Oat 6. Oeeember 1353.
Ich Agnes, VirgUij Witlibe des Praunstorfer, dem Got gonade
Vergich — Daz idi — mit meines Lehen Herren Hant, des erbern gaest-
leicben Herren Probsl Ortolf», des Gotsbaus rnser rrowen ze Newen-
burch Tercbauft ban meins rechten Lebens, dai ich Ton im md sei-
nem Gotsbaus ze Newenbureh ze Lehen gehabt han Ayndlef Emmer
Weins geltes Perchrechtes , vnd darzu auf ieglichen Gmmer ain
Wienner phenninge Vogtrechts, vnd drey Emmer Weins geltes
Vberzins rm Sechs vnd zwaintzig phunt wienner pbenning — Dem
erbern gaestleiehen Herren hern Pylgreimen, den Wiirff'el té den zei-
leu Chorherre vnd Obrister Chelner des Gotsbaus ze Newenbureh,
der dieselben gut alle gechaufl hat mit seines Prelats willen Tud gunst
— Vnd darvber so gib ich — In disen brief — venigiU mii mein
Insigiln, vnd mit meins Lehen Herren Insigil — Ih'obst Ortolfr vnd
mit Leupolts Insigil des Gundramstorffer , vnd mii Jansen Insigil,
Digitized by
Google
340
de9 Vreiiimger, die diser Sache gezeuge sint mit ira losigiln. Diser
brief ist geben — DreTtzefaen Hundert iar, daraach in dem Drev
TDd AmfUgisten iar an sant Nichlas Tage.
Orif. P«rr. (Itp. T«t. N. t. M. 181.)
▼ier 8i«ff«l la ftlkM Wm^m. AgacMM Sittal MtUll iwei KUtm, wi« é«r StkUi ibrtt
8«Bahb btll>atn. Ize. GmmI. TA. Z. a. 8. » jedlMh m, àm ìm T«rlitf«aaM 8i«f«l d«r «bere
Ine éM 8«àaéM U«r itr Bb4« hcrram^ UMekrìfIt f . 8 . AOIIETIS . HÀTHLOIE . D- twtitc
mii4 ariti* 8i«f«l Ut TOM Jahre ISSO (M.SSt) htkaut. D— ItUtct f . 8 . lOHAlflflS . FIETSINO-
EUM . , •■tkill svd vafTMhtc BalkM» •«• dMi obcrM «rhcbt tltk *ia aadtrer lothrMiiler m a«r
Art, vi« in Wafpea éer KlMt«rM«b«rf «r Iir«lit. Dm BabUae Mt«nA«MM cidi ▼•■}«••« P«l«r't
U» Fr«iràfw'«, wttoh» sm Jahre 1889 (If. 877) bMokrbbM «wéta.
Der hier ersebeìnende Oberkellerer Pìlgrim blìeb in dieser Wfirde bb
!■ dem Jahre 1360, wo ihm Konrad Rtmang naehfol^e (nach dem Zeugniste
dee atiftlicbeo Satsbucbea: Uber Obligatoriae dea 14. Jahrhunderta) Cf. aueb
dia Urkunde 339.
CCCLIX.
Ulrich Sckweiker, 8HfU - PfUtermeUter, bettàtigi den Verkauf etnea
WeingmrtenM mi Klottemeuhurg tm éen SHfUkoek VlrM den Springer,
Dai 7. Janaar 1354.
Ich VlreiehSweyker, %e den zeiten Physiermaiiier de» Gotàhaus
%e Neunhurch vergich — daz iz dar zi cbomen ist, da mein vor
vorder Meri der Phi$iermai$ier, dem Got genad , recbt rnd redleicb
daricb seiner trern willen Tercbarfl rnd geben bat ain Vertali Wein-
garten gelegen an der Langengawen ze nacbst rasolten , da man
Ton dint ze perchrecht ain balben Emmer Weins vnd aiu helbling
le Toytreebt — der in diphyeter gehòri hot %e dem svechen, rnd
den selben weii^rten bat er Terchauft Vlreichen dem Springer, des
GoiehoMe Ckoeh ze den zeiten, vnd Ckenigvnten, seiner Hausvraén
Tod ir paider eriben ymb zwelif pbunt wienner pbenning also , daz
sejf oder wer denselben Weingarten nacb in besiczet, von densel-
ben egenanten zwelif pbanten fArbaz alle iar davon dinen sullen ain
pbant winner pbenning geltes purcbrecbtes an sand Stepbanstag ze
Weioaebten in deT Torgenanten pbister — rnd wand der obgenante
ebsTf pei meineni Tor vordern Merten nicbt bestet ist, vnd docb mit
gHer gewizzen an mich cbomen ist • dar vrob so gib icb in disen
brif, versigelten ze einem woren Vrcb&nd dieser sacbe, vereigeUen
mU mein Vireidu eweykers in$igel, vnd wand de$ vorgenanten
Weingarien perdkmaieier Jacob Schaffer ze SpUal niclU aygen imi-
gei hai, darvmb so hai er gepeten hem Pilgreim den Wàrphel,
Digitized by
Google
360
ze dea zeken Charherr vnd OMtier Ckeìmer dee GùUkaw9 %e
Newnàurckt da» er di$er $ache oh $éimer mM gezeng tei mU $ei'
nem InsigeL De$ sind auck gezeug mU im imigdn die eròem zwm
nuum, herr Engelhari der Lybencxer, %e den zeiien Hofinaister,
vnd Vlreich, ze den zeiien Weinchelner de$ Gotshatu ze Nevn-
Imrck — Der brief ist geben — dreTseheo Hundert Jar. diniaeh in
dem Tir vnd fiunfcsigisten Jar nach dem Prechentag.
Orif . P«rf. (Bcp. ▼«€. ■. 6i. M. ISl.)
yier8icf«l ia ftlb«B Wm^m. irti 4wuUr tbé rasi. Dm «me, mìa àtr UaMMftt f
8 . TLUa . SWEIliai ., Mthilt ia 8«bUa« àt% B«eh«tok«B M, Mf 4Ìt WcUt, vitrei lUbwTftb.
UT. ■.16. Dm BWfiU 8iet«l iti eiiloaf m4 tm kitiacrtr Fom. f . 8 . PfLOUII . CELEB .
MONAST . NCTENBVB0EN8 . : et seift eiac Matraat m\ì ftkrfalea Baa^te , welcht 4it mMe
■aii4 aa ile Draat értaki, ia 4ar iirtaa «iaaa Ptlsswaiff hilt. lai ènVkm 8i«t«i i f . 8 . BHQIL-
■AIDI . LnEimUl .» isl eia Iraf m\% tw«i Heakela akf6kÌ14«L Dat ieUIat 8 . TLIICI
ili Inm Ut Daeli. Eie. Oaaeal. Tali. XZ. a. 160 4arreiUlltea 8ahìl4a Ikaiich.
Hier erscheint dat iweìte bekannle Siegel eioes Oberkellerers (dat
erste war jenes ron Peter dem Preitinger 1S46, N. 319), weiters ein ueoer
Hofineiator an der Stelle dea rorìgen Leopold Guoderatorfer.
Die Urkunde aeigt una aucli, warum die Hersoge Albrecht und Otto
1335 taf der Pliaterei daa Weinachaokarecht verlielien (Fiacher I. e. 362),
aie beaaaa nimlich eigentbamliche Weiogfirten.
CCCLX.
PeUr, Er%prie$ier uMdPropMt %m Seekam, oerkaufi $eimem Bruder J^htum
dem Freiginger einen Weingarten %m Klo$temeMhmrg.
Oat 2. Februar 1334.
Wir PeieTf von Gotes Gnaden Erttpruier vnd Proòti ze Sekkmv
Tergehen — daz wir vnsers recbten anstariben eribgfitea von Valer
Tnd Ton Muter reht vnd redleich Terehauft Tnd geben baben msem
Weingarten , dea ain balbz Jeucb Ut , Tnd leit se NeTnborcb Chlo-
sterhalben in dem %wytre$graben ze nast de9 Lizperiger weingarten
da man alle iar Ton dint ze Percbrecht anderthalben Emmer weins
dero Gotshaus ze NeTnburch, Tnd drey pbening ze Voytrecht —
Tmb fTmfczich phunt winner pbening — vnserm pruder Janven dem
freytinger vnd $einer Hauswràum wràwn Vr$ula — Vnd geben in
darnber disen brief — Venigelten mii vn$erm Ineygel vndmk vn»er$
Pruder Ineygel kem Pauls ze den zeiien Chérherr vnd Ohrieier Ckeir
ner ze Sekaw, vnd mii des obgenanien vn$er$ weingarten Ptrck-
maister Imygel des vorgenanien vn$er$ préder Janeen dee fìreyem-
ger, ze den zeiien des Gotshaus ze Nevnburch ampiman. Der brif
Digitized by
Google
361
ist gebeD — dreTzehen handert Jar, darnach in dero Vir md fumf-
eagisten Jar ze der Lychtmesse rnserr VrSwA.
Oriff. Ptrff. (JUf.WH. a. IS. feU Ili.)
Dm 8Ug«l i- Propitct P*t«r ftblL Dm tweiU» ru4, wt i»r UaMhrifl: f . 8 . PAYLI .
FRUnfOABn . CAH . SECnnr .» «aa 4m MUt» ▼•■ ToraMfcboéca Jalir* bekuat, ealàaltea alt
trtif ■ a«r rraUliffM> h r«lfcM WMhM.
Petw der Frebiiiger erschMit laertt 1341 (N.296)tltCtplaa de* Propttat
RadwttiB, suleUt 1346 (N. 319) alt Oberkellerer, 1350 erseheint der hier Tor-
koBuneBde Peter derPrewinger ala Enprìeater and Propat tu Seckaa (Frdhlich
DìpL Sac.Dae. Styr. Dee. Seceov. p. I. p. 279—282) und Nachfolger Radolfa II.
Ee liegt daher die Vermuthaag nicht feroe, dasa Peter der Oberkellerer mit
Peter dem Propate la Seckaa identiaeh aei, alao tod Kloatemeabarg aoa
Bach Seekau poatalìrt wurde, wìe einige Jahre apftter (1367) der Oberkel-
lerer Konrad Ramong ala Propat nach Neusell in Tirol berufen warde.
CCCLXI.
Jmkob wm Wolmamukerg verkauft dem SieekmeUUr Marquard einen
ìVeimfforien 9u KUttemeuhurg,
Dat. 24. Juni 1334.
Ich Jacob voH Olmunzesperig vnd ich Chunigunt seiu Haus-
wrowe Veriehen — daz wir — mit vnaers Perchmaiiter haiit, Órtolf
des Tézen Sluzler die zeU vnd darzu amptman der herm von
Paumgartenperig — Terchauft haben — vnserii Weingarten , dea
drey Rachen sint, vnd leit ze Neunburcb Cblosterbalb cui dem obem
Eren ze naat Gundolts Weingarten dea Tuzen — vm zway Tnd
fomfzich pbunt Winner pbenìng — dem erbem herren berrn
Marichartenp ze den zeUen Ch^herm vnd Sychmaisier dea Gots^
kaus ze Neunburch, der in gechauft hai ze der Chapellen ze
Syehhau9 — Dea geben wir der obgenanten Chapellen disen brif
Versygelien mit vnserm aygen insygeh und mit muerg egenanten
Perchmaister insygel Órtolf è dee Tuzen , sluzler di zeitf dez aint
auch gezeug mit irn insygeln die erbem zwen Mann, Jan$ derfrey-
singer vnd GundoU der Tùz des ich seu gepeten hab. Der brief ist
geben — dreuzechen handert Jar, darnach in dem Vir Tnd fSmf-
zigriaten Jar ze Sunebenten.
Orìf. 9%T%. (Prot. II. a. US.)
▼Icr raaa« Sicfet Dm ante lait acr UaMbrift: f . 8 . UCOBI . D . yTOLMITZPEBie .,
•■lUlt ìm Baakatakaa fi ; <*• >v«it« < f • 8 . OBTOLPl . TTCK . » aiaaa Kraf Bit «iaaa Htahal.
Die lbcia«B letal«a Siefcl tiaa bckaaat, aaa twar laifl aM Sitfel Gaaaald** eia* Elalcr, aaktr
«•t«racfc«ia«t aiab Mia WappeaatiehM vaa Jcaaa Orlalf*.
Digitized by
Google
362
Dar lùer tb SidduMittor (lafirmarìis) «rtcheiMBda Mar^vart. darm 4tr
Barbara - Capalla in dar hfimarìa dan Waingarten arkaaft, kam raaratlSiS
(N. 301) ala Caplan daa Propttea ror. Ortolf dar Tua araeheÌBt apitar 1358 ali
Stadtrìchtar , Sehlflaalar and Amtmann daa Stiftaa arkundlieh.
cccLxn.
Oerièktahrief Jmnteiu oon Tiemm iAer dem 8Hfte keimgefaUené Wem-
gàrien,
Dat 20. kugusi 13S4.
Ich Jan$ von Tyema , zA den z^iien Mùnsmaùter %e wienne
yeriehen — Daz fur mìch chom Gerunch der Chol, zù den zeUen
Amptman dez Gotshaus vnser vraweri %e Newnòurch , do ich satt
an offèm gerichie in einetn rechi en Perchtaydinge ^ von des obge-
nanten GoUbaus wegeo » vnd Jach , daz er als lange gechlacht hiet
an des selben Cblosters Stat ze Newnburch in rechtem Perchtaidinge
hincz den weingarten , die bernach an disem prief geschriben sient
rmb daz Percbrecbt, daz da von gerallen solt, ah ds$ Melòen Gate-
hau» regigtrvm $agt. Dea ersten in der Swmerawe hincz Rudleòu
dez Renner weingarten, des ain Tiertail ist ze naecbst dem Wagner,
Tnd bìncz Oiten weingarten , dee Nottemiwaiz dea ein Tiertail iat
ze naecbst Rudlein dem Renner; rnd hincz Vlreichè weingarten dez
Toblingerp des drew Wertail sint ze Mecìi9ìChunrate$demPaecUein;
vnd hincz Chunratee weingarten des PaechleinSt àes ain Wertail ist
ze naecbst Peirein von Salczpurch ; vnd hincz Hainreiehs wein-
garten des vilobeinander, des ain Aebtail ist ze naecbst Petreim wm
Salczpurch; rné hincz Àndres weingarten des Sckàtleins^ dez ein
Tiertail ist ze naecbst dem vilobeinander ; rnd hincz yrown CrieUin
weingarten der MaeschlinnCf des ein Tiertail ist ze naecbst Andren
dem Schòtlein; vnd hincz Chunrais weingarten des Sckavwer^ des
ein Secbstail ist ze naechst Ylreichen dem Ringenwirt; Tnd hincz
Hainreiehs weingarten des Reczer, des ein dritail ist zenaechst dem
Murroien Petrein; Tnd hincz PerichioUs weingarten von der A^tli-
genstat, des ein secbstail ist ze naecbst dem Murroten petrein; Tnd
hincz Hainreiehs weingarten des Regenwérmt des ain Tiertail ist
zenaechst Rudlein dem Hom; Tnd hincz PerichioUs weingarten «o»
der heUigenstat , des ein achtail ist zenaechst dem Murroten Peirein;
Tnd hincz Chunrats weingarten des PercMeins, des ein Tiertail ist
ze naechst dem Schrimphen; vnd hincz des GrMleins weingarten.
Digitized by
Google
853
des ein acbtail Ì8t lenaechst Chunraien dem Rickter; Tnd hines de9
Pi$iehiel weingarten , des ein aehtail ist le oaeehst Jamen dem Toò'
Unger; yuò hincz Jansen weingarten dee TMmger dea ein Tiertail
ist se naechst dem Chémmenekéezem; md hincz emeien weingarten,
des ein riertaii ist lenaeebst Chunraien dem vaeeien; md hinci
Albredtts weingarten de$ fuchetruchner, des ein Tiertail ist ze
naechst der Beysnerinne; md hincz Andrea weingarten de$ Mae-
Bchel, des ein riertaii ist ze naechst R^em dem GHUn; md hincz
ChunraiB weingarten, EberkarU aydem^ des ein Tiertail ist ze
naechst Seyfriden van der Chàmchewtèen; Tnd an dem HaendlemB-
perge hincz Herileine weingarten de$ fragner, des ein halbs Jeoeh
ist ze naechst Mareharten Eaienperger; Tnd hincz Mareharis wein-
g9iTÌen dee Pekchen, des anderthalb riertaii sint ze naechst Heman
dem Juden; rnd hincz Steffà$ì9 weingarten dee haugen^ des ein
riertaii ist ze naechst dem ChoHrer; md hincz Vlreich» weingarten
dee Chwnmosif des ein riertaii ist ze naechst dee ChoHrer ; md
hincz Merten weingarten de$ Saichinepetfe, des ein riertaii ist ze
naechst dem GriUen; md hincz Thamane weingarten de» SnaerzeU
des ein riertaii ist ze naechst Merten dem Saichinepette ; rnd hincz
de9 Eketaine weingarten , des ein aehtail bt ze naechst dem Haìbc-
gane; rnd hincz Hatnreichs weingarten des Rosenlacher, des ein
halbs Jeuch ist ze naechst dem Pazzauwer; rnd hincz Hamreich»
weingarten mU der ayden^ des ein riertaii ist zenaechst dem Rosen-
lacker; md in dem newen rdutten hincz Wolfharfes weingarten
dee waUeh, des ein riertaii ist ze naechst Steffctn^ dem Heften-
hengtt; md hincz Vireiche weingarten des Fuchetruchner^ des ein
riertaii ist ze naechst wemexlein dem Wagetichneehi ; md hincz
Fridreiehe weingarten dee Payr, des ein riertaii ist ze naechst
Vìreichen dem Fuchetruchner ; rnd hincz Sieffàne weingarten de»
Bvchetenshmi , des ain riertaii ist zenaechst Fridreichen dem Payr;
md hincz Fridreiehe weingarten de» Pagr, des ein riertaii ist ze
naechst Chunraien dem Waicz; rnd hincz Chunrat» weingar-
ten dee Waieze, des ein halbs Jeuch ist ze naechst dem Chauf-
man; rnd hincz Seyfrit» weingarten, des ein halbs Jeuch ist ze
naechst dem Sybenetoche; rnd an dem Rey»enperge hincz Nichla»
weingarten dee wimer, des ein aehtail ist, ze naechst Riigem dem
weingen, Leupoli»Sun; rnd hìnci Albrecht» weingarten de» Fuch-
ttrudmer, des ein halbs Jeuch ist ze naechst Hainreichen Haiòe»
XIT. ,,
Digitized by LjOOQ IC
354
gans; Tiid hincz Fridreich$ weingarten dsM Fuektiruehnerp des ehi
riertail ist se naechst Leublem» dem Ckleman; Tod in der AmoUt-
aiwe hìocs Chunrais weingarten de9 wutzieher^ dea eìn riertail Ut
se naechst Merten dem fragner; vnd hìocs Vireichs Weingarteo
dem hakchetUeufèlf des eia achtuil ist ze naechst Jansen dem 0^6^.4-
gugel; md hincz Ckunrais weingarten des Schuster, des eia achtail
ist se naechst Wemharten dem ChUbinger; vnd fainez Hertleim
weingarten de$ RÓBel^ des eia achtail ist ze naechst Jansen dem
Sybengugel; Ynd in dem Laydersperge hincz Nichlas weingarten
des Giener^ des ein viertail ist, ze naechst Mathesen dem Panczier;
md hincz Chunrais weingarten, des Chleman, des ein halbs Jeuch
ist ze naechst Mathesen dem Panczier; rnd hincz Dietreichs wein-
garten des Penchneehi, des ein Sechtzehentail ist ze naechst Frid"
reiehen von der heiligenstat ; vnd hincz Obrechts weingarten des
ChàrsneTp des ein riertail ist ze naechst Vlreichen dem weismelf
Tud hincz Nichlas weingarten in der Prez%, des ein viertail ist, ze
naechst Vlreichen Weismel; rnd hincs Chunrais weingarten ilst
Chlemanf des ein halbs Jeuch ist ze naechst OHen dem Rolags;
vnd hincz Oiten weingarten des Rolays» des ein viertail ist se
naechst Chunraien Chleman; vnd hincs Vireiehs weingarten des
Tóiter, des ein viertail ist ze naechst Chunraien Weixsen; rnd hincs
Vireiehs weingarten des Hakchenieufel^ des ein riertail ist, se
naechst dem Chàppel; rnd uHtm auch die vorgenanien weingarten
alle in dem vierden iar vnoerdient gelegen , vnd v>am aueh dar^
nach ze Reys gesagt, vnd hiet aueh 'vron boi vmb die f&rbcé sein
chunischaftgesagtp als er %e rechi soli in einem iegleichen Perek^
taydinge, vnd pat aach do Gerunch, der Chol rragen, was nu reeht
waer; do ward im mit rrag md mit rrtail ertailt, màeht er die
chuntschaft alle, als vorgeschriben stett pringen vnd unsr maeken,
als er ze rechi soU, dez soli er geme%€en an seinen reehien. Do
pracht er das in rechten Perchtaydingen , rnd maehi ez war mii
zwain erbem manne, als er se recht solt» md als im mg md rrtail
gegeben hiet. Vnd pat auch der selbe Gerunch der Chol rragen oiit
rorsprechen, was nu recht waer; do wart dem oft genanten Gemn-
gen dem Choln mit rrag rnd mit rrtail verrolgt md ertailt , seyt er
alle die recht gelaist md volfirt hiet, als er se recht solt» md dia
des Landes recht ist se Osterreich , rnd seit auch niemant der ror-
genanten weingarten chainen rerantwurten wolt, md man doch
Digitized by
Google
356
iegleiehen erben, den die weÌDgarten angehSret habent, ze rechten
Uegen Tod ze rechter zeit ze wizzen geUn hiet, aU er ze rechi solt»
ab er aoch daz pracht rnd war gemaebt hai, als er ze recht aolt, ala
Torgeschrìben stet; Er solt firbaz von dez obgenanten Cbloaters
wegen mit den egenanten wehigarteii alien aeinen fmmen aebaffen,
Tercbauffen, bin lazzen md bìn geben, daz daz selbe Percbrecbt
Tnd Voytrecbt, daz die egenanten weingarten dienent, wider gestiti
wArde dem egenanten Cbloster ze Newnbareb, als des selben Cblo-
sters Registmm sagt , Tnd solten aoeb alle die prief • die vber die-
selben Weingarten Sagent ymb Gelt, vmb Perebrecht, binez Cbrì-
aten rnd binez Juden Tot vnd ze nicht aein, md cbain ebraft mer
baben weder ymb yìI , noch ?mb wenig. Vnd wand diser taydinge
md diser reebt Tor mir rnd ror andern erbern leuten in recbten
Perebtaydinge mit Trag md roit vrtail gewandelt rnd geseheben seint»
dar vber so gib icb Jans too Tìma dem oftgenanten Cbloster ze
Newnburch disen prìef — eer$igilt mit meinem Intigil vnd mit hem
Nichla» Insigil de$ Wurffels^ %ik den zeiten Richter ze Wienne, tmd
mit hem Eainreichi Insegil de$ Óler, vnd mit hem Thomanè Ineigil
des Swaendeint, vnd mit hem EngeUiartB Ineigil dee Libenizer^
nut hem Janeen IneiffU dea vreytinger, vnd mit hem Christane
Ineigil dez T&czen — Diser prief ist geben — Dreaczeuhen bundert
Jar, darnacb in dem vier tnd fumfczigistem iar, des naecbsten Mit-
tiehens nacb vnser rrown Tage der Schidunge.
Ckartalwiui Arthiri III. feU ISl. a.
Hier erseheiot lum ersten Male der Anspnich des StifU auf das Heim-
fallareeht der Weiogirten und die interetaanten Einzelheiten einer Bergtaidung,
Tor Johann aut dem Edelgeachlechte der T)Tna (die Erbauer der Tyrna-
Capette in der Stefansltirehe su Wìen) geliatten.
Ob der hier forkommende Wiener Stadtrìchter, Niklas Wfirfel, ein Broder
dee ttiftlieheB Oberkellerert, Pitgrìm WOrfet , iai, liast aieh aua Mangel weiterer
Dtten BÌeht festatellen. Aber neben den awei frflher vorgekommenen Gliedem
dee Gaechlechtet Tui, eraeheint bier ein neaea, Chriatian.
CCCLXffl.
Pr0pMt Ortolf und dai CapUd dotiren den Caplan im Klostemeuburger'
kofe%u Wien,
Dai. 14. Septeniber i354.
Nos OrtolfitBp divina miseracione Prepositu$f Nycolaue Deca-
nmMf Totosqoe Conrentus Monasterii sancte Marie reg. Canon, ord. s.
23 •
Digitized by
Google
856
Aogostini PatoaTien. Dyoees. Ad memorìiiii fotororam. Decet, ut
eajus ìd ptee faetiis est loeoa, eiiis cuKiii cmn debita TeneradoBe
ampliandua ait et augendna. Dom enim ad reTereaeiam ipsins domos
oradonU pie eonatniitiir» aaluti fidelimn predpiie eonsalitor, et beate
frtddeiiia TÌaie generoaioa iuiptUaiut'. Uve iy^uc Jucu proposito
aolempni, ac diligenti tractatu prehabito de Consilio et assensu Vene-
rabilia in Chriato Patria et Domini Goifridi^ Patamemis Episcopi
detaeieni aea fundadoni Capelle in Domo nostra iuxta WieTmam
extra fRunea eonttUuie m honore beaiorum Phylippi et Jacobi
J^poitoUrrnm emuftrucUt et iam dudum consacrate oostrum adhì-
buimoa eonaenaom et preaentibus adbibemus, Statuentes et ordinan-
tea. Mi Capettamte, emcumque de eadem provisum fuerit , ipsam
fu&ter m qiuUibet eUomada , videlicet singulis diebus damtnicis,
Seetmdie» quartie et eeartie feriis cum missis inofficiet, aut inoffi-
dori proeuret» Deeerniniiia ecìam , vt quandocumque atU quociens-
ewmque Prelatue^ ^ prò tempore fuerit « in dieta domo sua fecerU
mannanemt Idem Capelkmus, quamdiu ibidem moram trawerit,
diehuemgulie mkeam celebret, aut provideat celebrari, Pro hiìs
aotem exequendis donamoa, deputamus, et assignamus diete Capelle
TÌDeain noatram que dieitur MtUzhun, ab omni censu liberani» et a
aolocione deeime penitaa abaolutam. Ita quod quicumqiie Capellanus
antedìete Capelle ftierit, prefatam rineam sumpfibus propriis excolat,
et perdplat eiua fnietiia. Item donamus eideni trium librarum reddi*
tu» 9 quaa Prelatos noster anois singulis memorato Capei laDo porri-
gere debet, donec eosdem redditus super bonìs tutis et certis potè-
rimila comparare. Addimus eciam de speciali gracia, et ordinainus,
Qaod, quando Tel quociena Doni in um Prepositum a ut Domiiium Cele-
rarium in aepedieta domo nostra iuxta Wiennam manere contigerit,
PrenarratUM CapeUamueibo et potu, ut eo comodiusdivinis intendere
valeatt eustentetur. In quorum testimonium noatri sigilla preaentiboa
aunt appensa. Datum Anno Domini Millesimo Trecentesimo Quinqua-
gesimo quarto in feste Exaltadonia Sancte Cruda.
Orif. Parr. (Btp. Tel. Rr. 11. Ibi. 18S.) Di* 8Ì«t«i Ortolf* Me dM Cm^U ami k«kuM.
Biiier dieser Capliae» ftr waleha hier Proptt Ortolf ao firmgebig •ergt»
•ncheint ab Wohlthitor im Todtenbadie der MÌDorìteii bai Pes SS. RR. AA. T.
n. col. 492. : „Nota, quod fratraa tanentar ealebrara tnnir araariam Dontiii Patri
Colon, qai aat Capallaaiia ia Curia Nanparg aita portan Scotomm**. Yiellaiebt
aaeb janar, dar im atiftliehao Todtaabneba Vili. Kal. Dae.: «Dana. Rberiiardaa»
Digitized by
Google
357
Capelairaf Celerarii dedit XX tolentt* erteheint Der Weìngarton Matshtn war
•chon im J. 1347 (N.328) toh dem Caplane Gottfried su dieter Capello geatiftot
wordon, hior befreit iho Propet Ortolf von jeder Abgabe and Tormehrtdie Ein-
kOafte dea Caplana «m 3 Pftmd und daa Reeht dar Freitafel wihreiid der Anwe-
aenheii dea Propata and Oberkellerera su Wiea.
CCCLXIV-
Aioli vmt Aes veriauft Ulrich dem Seherflnh BeoUmngen su Harmmudorf,
Dat 10. Norember 13M.
Ich Olot von Recz Tod ich Chrigtem» $ein hautvrowe Terieheo
— Daz wir — nach rat meiner Christein Dachster md pester yreunt,
Geòharts von sùnnberch vnd Byetretcha von Eczensdotf, meiner
veiem^ vnd Hainreicha des Hùtstochs von Hadmar$dorf — recht
▼nd redleich Terchaufl vnd geben haben mit fSrzicbt msers rechten
Treyn aygens ein hof gelegen ze Eadnuaradorf te naecbst Chunraià
des Ptnter rnd fumf Jeuchart akcbers daselbs gelegen m dem Sma-
letdùxccen ze naecbst dem Ckrichent daz allea ron mein Cbrìstein
vater Tod MAter ber chSmen ist, vnd ist aucb mein recbts getailts
gnet mit fSrzicht Ton meinem Pruder, Chunraten von Eczendorf —
rmb Dreyzzicb pbunt wienner pbenning — dem bescbaiden mann
Vlreichen dem scherfjfinch ze Hadmarsdorf vnd vrown Jgnesen,
eemer hausvrowen , dy de? selben aygenscbaft ron rns gecbauft
baben ynser rrown Gotsbaus ze Newnburcb, dem wir die selben
aygensebaft auf gegeben baben fSrbaz ze baben vreyleich vnd ledicb-
lelcb an alien cbriecb — des geben wir dem Gotsbaus vnser vrown
ze Newnburcb disen prief — versigelten ich Olot vnd ich Gebhart
Mf vnaerm aygen Insigeln, auch sein wir, Ich Dyeireich von
Bczensdorf vnd leh Hainreich der Hui$toeh der egeachriòen red
vnd woMdhmg gezeug mU vneem Ineigeln — Der prief ist geben —
Dreuzebenbundert Jar dar naeb in dem vier vnd fumfczigistem Jar
an sand M erten abent.
Obartalarìsa Arehiri 111. ftl. 101. a.
Hadmaradorf ist der hentige Ort Harmantdorf , nSrdlieh tod Komeuburg.
Aua der Familie der Hutstoch, die bither immer ala in Kloaterneuburg
teeahafl ersehìenen, kdmmt hier Einer mit dem Zusatze: von Hadmaradorf vor,
er batte sich also in der letzteren Zeit dort angesiedelt , and den Zuaats ange-
Bommen san Unterschiede von dem Klostemeabarger Haaptstamme.
Digitized by
Google
858
CCCLXV.
UMek VéUU vn TVtfttMwtidfce/ venMUet auf aUe F^rienmgem kimier
Nikìmt dem OMa^w^eitter.
Dat 3. Febnitr 1385.
Ich Vlreieh Veley$ von Tribetuwinchel rnà mein Erben rerie-
hen — Dai wir TiiTerschaidenleich alter der sach , di do gesehehen
ut iwisehen dea Erbern berren herrn Nyclan zu den zeiien Oblay-
maitier vnàer Vrawen Gat$hau» %e Newnhureh rnd Tnser gegangen
aein gaos rnd gar bioder den Erbern gè isti eie ben Herren , den
Brobst le Newnbarcb alao, daz ich vorgenanter Vlreich der Veleys
Tnd mein Erben binca dem Vorgeoanten hern Nicla furbas nicbt xe
Vordern» oocb ze aprecben haben weder vmb vii, noch rrnh wenig
mit Vrebund dita briefea ver$igelten mit der Erbern Herrn Insigeln,
Herrn Jan$en vnd Herrn Hainreichs von Prunn , des ich sev gepe-
ten ban, wao icb rorgenanter Vlreich der Veleys nicbt aygen ìnsigel
ban. Der prief ist geben — dreuzehenhundert Jar , darnach in dem
fumften vnd fumfzigiaten Jar an san Blasy tag.
Chartalarira ArekÌTi IO. fol. 101. \.
Der hier ertcheìaeDde Oblayneister Niklas ist der in dem Wahliostni-
nente Propst Ortolfs (N. 336) Torkommende Niklas Ployt
CCCLXVI.
OrafAlhreehi V9n ótting hettàtigt einem KmuftHn— Caplmfu Peter.
Dat 5. Mira 1355.
Wir Gra^ Àlòrecht von ótingen rergehen — vmb den Kauff,
den der Erber man ber Peter vn$er Kapplan xe Wienn getann hat
mit Sydlin der gesessen iat in des Carelnspecken bua • burger %e
Newnburgk, das daz vnser gaeter willen iat, rnd ex im wol gunnen,
Tnd yn daran nicbt bindern wellen » Vnd dea xe Vrkunde Geben wir
Im disen brieff beeigelten mit vn$erm Ineigel, das ze Buggen dar
vffgedruckt ist. Datum Anno Domini M. CCC* LV* feria quarta post
Reminiscere.
Chartalariaa Arvkivi V. fot. tS. k.
Digitized by
Google
sso
cccLxvn.
Prpptt Orttlf uni da$ CapUd %m KlùMtemeuburg mindem dem Klo$(er
Oartten Zekent und BergreM,
Dal Klostenieiibarg, 33. Mirs 1358.
Wir Oriolf von Goies genaden Probti, Nydot der Techeni
vnd der Convent gemam de$ €M$haw$ vnter vrowen ze Nevm-
òttrdb verìehen — Tmb den weìngarten gelegen in dem weingraben^
dea ein Jeach ist, oder mer, als er mit alter herchomen ist, der der
(reietleichen herren vnd de$ ConvenU gemayn dat% Genien reehts
ebaufgut ist, als der alt briefsagt, den sew dar rber babent, das
wir in dew gnade getao baben Tod aucb ror ron Tnsem Todern do
mit begnadet sint , daz sew ron dem egenanfen weiogarten — oiebt
roer alle iar do ron dienen vnd geben snln io maer spitol in dem
Leeen iuer percbrecbt Tnd faer zebent, denne yier emmer weins
rtiserm Schaffèr in vnserm SfUol ze Newnbureh. — Dar rber geben
wir — diesen brief verngilien mii vnserm InngU vnd mii vmerM
Cùnvent9 anhnngundem In$igil. Der brief ist geben — ze Newn*
turek — drewezeben bundert iar damacb in dem fumf Tnd fumfzì-
gislem Jar dea Montages oacb dem Swartzen Srntag in der Yasten.
Oriff. P«r(. IN* 8Ì«ftl dmà Ma»»U
CCCLXVIII.
Stefitn, Pfkrrer mi 8t, Veit, und dm$ 8Hfi vertautdken BeiU%un§en.
Dat Wien, 27.lftnl355.
leb Siepkan zu den zeUen Pharrer datz sani Veyt Vergicb —
Das ich — mit wilten md gvnat der Torgenanten meiner Chirichen
Lehen herren ^ der Erbem Herren^ herm Weichart$ von Toppel^
zù den zeUen HofricMer in Óeterreickt kem Fridreich von Top-
pel, $ein$ IhUder, kem Siephans von Toppel, ir$ Veiem, vnd
kem Vlreicki vnd kem Weickarts von Toppel ir Veiem, kem
flreick$ Sène, dem Goi genade — ze einem Widerwaecbsel gege-
ben ban Den Erbern Gaestleicben Herren Probsi Ortolfen mser Vro-
wen ze Newenbnrcb vnd dem Convent gemain desselben Gotsbaos —
Drev phunt vnd Drey Scbillinge vnd Dreitzehen phenninge wienner
Digitized by
Google
360
muDzze geltes, die sii der egenanten Pharrchirichen gehSrt habent,
die rechts aygen sint , md die da ligent dea erateD te Enxetiarf
vnder dem PiUenperge fierzeben acbillinge rnd Dreitzeben pben-
ning geltea auf bestiftem gAl bebauster bolden, vod %e Nidem Bot'
back ain pbunt geltea auf bestiftem g&t, rnd ze Sietten ein balb
pbuDt rnd zwelif pbeninge geltes auch auf bestiftem gut, vnd acht-
leben pb^nninge Geltes da selbens auf vberlend. Die selben gult alle
ban ich den egeoaoten erbern Gaestleichen herren dez Gotsbaus Tnser
Trowen ze Newnburcb gegeben — Da engegen si der rorgenantea
Pbarrcbiriebeo aant Veyt auch ze einem widerwaechsel gegeben
babent ira recbten aygens fumf pbunt vnd Drey scbilling vnd Syben
Tod zwainesicb pbeninge wienner munzze geltes gelegen des erstea
%e Pùtenpnmne auf rier Lehen vnd auf einer Mul , vnd auf alle dev,
rnd dar zA gebSrt vier phunt vnd drey schillinge phenning geltes,
Tod Syben ynd zwainesicb phenninge da selbens auf vberlent aekcher,
Tnd auf einer MAI ze anger bei Grafendorf ain pbunt geltes — Vnd
das diser Widerwaeebael furbaz also staet vnd rnzebrocben beleibe.
Dar fber so geben wir in disen brief — versigiU mit vmerm Insi-
giln, Diser brief ist geben ze Wienne — Dreutzecben Hundert Jar,
damaeb in dem fEimf rnd fumflzìgisten iar, des naechsten Vreltages
Yor dem Palmtage.
Oriff. Ptrt. (Stp. Tel. B. 16. M, tH) mi CkwtsL ArtkM DI. M. IM. •.
Drti nua« 8(«ff«I. Jmm Wtlchwt't ▼•■ T«pp«l Ut •IkfftUia*! M UmUr 1. «. Tnk. ZTII. ■. S.
Àkalich i«t aaeh «M 8i«f«l Pri«iri«b'« Me Sttphaa**, «Us I«Ut«rt Mlfi J«4Mh iit rmilÌM-liaMMit
▼•rkekrt, imàtm Ut Spurta aiehi m»A ««fWirto, Msd*» ftffea 4i« uter« Bokt éct ^nÌMUfta
SthiiaM (trichtet tba.
CCCLXK.
Nikolau$ von Peeklmm und $ein Sohn M&riim gèbem dem Siifté eèm
Bergreehi %m Qrimdn§,
Dai. 27. Mira 1355.
Icb Nyala» wm Pechlam ?nd icb Meri eein evn Vergecben —
daz wir — durch vnser vrovm lieb wiUen vnd durck vneer eel kaU
willen — verscbrìben vnd gemacbt haben auf ynserm weingarten dea
ain halbs Jeucb ist gelegen ze Chinezing an dem Sunperg ze nachii
der purger SpitaU teeingarten ven wienne vnser Trown cbloster se
Newnburcb ain viertail weina ze Percbrecbt vnd ain wienner phen-
nich ze voytrecht — Vnd des zu vrcbunde so geben wir in disen
Digitized by
Google
861
brìef venigeU lek vargenanter NgéUu van Pèekiam mU mei-
nem ImigU md kem Pemkari$ de$ phytmgn bmgU md mk
de$ Jamen ds$ GoUztUMU IntigU wm PeczUmdorf. zu den zeiten
AmpimaHfmdpergmmsier der EdelnwrowHVfvnÀmMf kem Jan-
•m wHibe vem Chmrmg ven Sevelde—Yné wmm ieh vorgemmier
Meri mehu òuigeU zv dierr zeU mehi gekaben nuuf» So rerpiDt ieh
nidi roder den Torgeuoteii Insigiln ali dai stet se haben, das ror
gesehribeD stet Diser brìef iit geben — dreoesehen bundert iar
damaeh in dem fomf ynd fomfeigisten iar dea Treytagea ror dero
Palm Tbg.
Orif. P«rt. Di* «H*! UafM m fmimmnUUrtUm, Du «nlt, m4, la gcttMi Wm^m, mI-
Ma to JrduMtM »«mit <be DtwuUMf, «tom Utrtimyi Kk/JUk. UaMhriAt S.HICOLAl.
DI . PB ~ Liail. te iwtllM, ru4M 8i«ftl {■ f«lkMi Wm^m Itali ém (Makirtw Balktt Mhrifrt«kl«
émk tei «NiMUfw tcUM. 9 . FSaiNBAaDI . VUOtOai. Dm 4riM«, cM«Udk n»a«, !■ fìk-
Wwh* twMdM ficf*! Mift tiMB kUiaM Ine ia «nfMkifW tiMU*. FMiffr.t 8 . KMUHiaS .
eOLT
CCCLXX-
Peter t CepUm 4er CmpeUe in dei Orafen Albretkt vem òttìm§ Hmu9e «n
der Hedùitrtuie, verkauft dem Stadtedkreiber %m Kloitememhurg, Ulrich,
einen WH^garten da$eìh$(,
Dtt. 28. Min 1355.
leb Peter, ze den zeiten Capplan meinee genddigen Eerren,
Graf Albrechten van ótyng der Chapellen In eeinem Hauee gele^
gem ze Wienn amf der Hóchstraeee Vergich — das ieh naeb Rat
md mit Ganst md willen meìnes egenanten Herren Graff Albrechten,
ala sein brìef sagt, reeht md redleieh rerchaufit hab ein Viertail
Weingarteo geiegeo ze Newnbargk Klosterhalben an dee Langen
Gaeeen lenaehst der ehamerpevmt, rné haiazet der GugeU, da$ zu
meiner CkapeUen gek&rt hot, wul audi damii gewidmet vnd geetifft
«POS van meinen egenanten herren, Dem ii verfollen ist Tmb seinen
Tersessen dinst von Chunraten dem CharUpechen , dem got genad,
Tod doreb pessers nflezs md frumbs willen, da iz mir nicht ze pawn
gelegen i$t, noch was, vnd mir verdariòen wer, vnd chain gewin
déuram nidii gehaben moehi. Dar Tmb hab Ieh den selben Weingar-
teo» da man von dient ze perchrecht drew rirtail weins, md drey
helbling ze Voytrecht» vnd nicht mer, verkaiifft vnd geben vmb rir
Tnd zwainezig phont wienner pbenning — Vnd dyselben phenning
Digitized by
Google
362
hab ich oieìner Kapellen le pessern noes Tnd firim ali wo ai^legt
nach meines rorgenanten Herren Rat Denselben Weingarten hab
ich Terkaaflfl dem beachaiden mann Vireieken dem Staitdkreiber ze
Neumburgh Klotterhalben^ den er gekaafVt hat se der leìU da er
witiber was nnb sein aigenleich Taniod g&tt — mit Yrkand diset
brieffs vertigelien lek egenanier Peter mU memen aigem Ineigd,
vnd mk dee vorgetumien Weingarten Pergkmai^er huigel Hem
Jansen dee Freytinger, vnd ze einen waren zeug mii dee erbem
mann» Ineigel kem GMndolte dee Duezen — Der brief ist geben —
drewczehen hundert Jar darnach In dem fonff md ffnnffexigisteB
Jare an dem heillgen Pluem Oater Abendt
Cbartal. Anyri T. Ibi. tS. ».
In dief er UrkiiDde weebselt inerti tob allea ttiftliehen Urkandei dat
Cb mit K ab.
CCCLXXI.
Andrei der FMel verkaufl einen Weingarten %m Kloetememèurg a» Vhrìek
den Berrnnt»
Dtt. 12. Aprii 1355.
Ich Andre der Valichel vnd ich Katrey, eeinHauefìraw Veriechen
— das wir — verchauffl haben ynsem Rachen Weingarten gelegen in
dem Cytreregraben «e nast Otten dem Prenninger — rm nrzechen
phunt Winner phening — dem beschaiden man Vbreidkem dem Her^
ranten — rnd denselben Weingarten hit er gegeben ynd gemaebt
seiner Hausfìravm Ehpeten, Wakhune tockter ze rechter MoHgen-
gab nach dea Landes recht in Òsterreìch — Vnd geben in dar Tber
disen Prif vereigeìten mit wuere vorgenanten Perchmaiater ùmgel
Hem Jansen dee freisinger, Vnd wand wir eelb nichi aigem
insigel haben. Dar vm eo haben wir gepeten den Erbem Mann
Niclon Dem Tuczen ze den zeiten stai Rickter, daz er diser eaeke
vnd diser Wandlung gezeug sei mii seinem insigel an vnser siat>
Der prif ist geben — Drevzehen Hrndert Jar, Darnach in dem ffmf
vnd fvmfzigisten Jar, achttag nach Ostern.
Orìg. Perg. (Rep. Nov. fot. 169. Fate. 17. N. 69.) JohtM*! 4«t Pmtbftr's 8ief*l ial I
Dai MaereSiegcl, mìI 4«r Uataàriflt f . 8 . NICOLAI . TVCZONIS. Mtkill ém ffld«h« StMMxiefcM,
dcMea aiob Ortolf Taes «•■ Jtlirt 19S4 (N. 361.) k«die>t; iotk iit kì«r ««eh «• GefCMÌ«^, mam
kìtimf Krag 4ar«tcllcad , aMgcknielii.
Digitized by
Google
Itt di6Mr Urkvnde enebeint Hikolavt Tn alt Stadtriehter som enten Male
ao dar Stelle dea frìkheren» Jakob, der filtern Scblflulers Sobn. Seio Nacb-
folger, Ortolf der Tua» augleieb ScblQuler und AmtmaDD dea Gotteahaaaea,
eraeheìnt urkaodlieb im J. 1358.
CCCLXXU.
Vlridk ier Hàkim§4r v^rktmft dem SHfté GMdimuié nu HeimrUk9dorf,
Dat 3. Juni Ì3K8.
Ich Ylreich der Hoekkinger ynd ich Ekpet sem Hausvraw Wir
Tergehen — daz wir — verchauft baben vnser rechten Purchrechtfl»
dax wir se Purchrecbt gebabt baben yon dem Gotshows rnser Vrown
le Newnburcb Cblosterbalben NewDxechen Schilling md Sechs
pbenmng Wienner MAdzz geits gelegen %e Hainreichatorf wf Secbs
Leben ynd auf alle dew, ynd darzfi gebSret — ynd die aucb ze den
zeiten dient hamreich der Radendorffer yon zway Leben Secbs
scbilling ynd zwelif pbenning, Chunrai der Fucha yon einem Leben
drey scbilling, ynd Seeba pbenning, Maizs die Philippin yon einer
Leben drey scbilling ynd Secbs pbening, Ludweichp der PhiUppin
Sun yon einem Leben drey Scbilling ynd Secbs pbening, ynd
Niehlaa der SeUenslach aucb yon einem Leben drey scbilling ynd
Sechs pbenning, ynd dient man aucb dieselben gult alle mit einander
an sant Micbels tag — Vmb ains ynd dreizzicb pbunt Wienner pben-
ning— dem Erhirdigen geystleicben henenProbsiOrto^en dez Vor-
genanten Gotsbaus ynser Vrown ze Neunburcb ynd dem Conyent
geroain daselbs, ynd alien irn nachcbomen, die auch die aygefischaft
derselòen Gèli von alter vorher angehart hot. — Danrmb so geben
wir In disen brief — VersigeUen mit Vnaerm Insigil vnd mit meins
Pruder Ineigil, Hainreichè dea Haekkinger, vnd mit vnser Swagers
Insigili Ortolffa dea Starayner — der brief ist geben — dreuzehen-
hondert iar, darnacb in dem fumf ynd fumfzigisten iar an Vnsers
herren Gotes Leycbnams abent.
Orif. Ftrff. (Pral. HI. «. taS) mmA CkarUlarìia ArebiTi 111. f. 9S. a.
HiB^e 8i«ff«l. Dai erti* ait 4«r UMchrìfli f . 8 . VLRICl . HEKKIMeER. , du *wt\U : f .
8 . HEUma . DE . HEKKINO. Dtt Blatta aiai aaf baUaa to wic k«i Maker Tak. XV. N. 17. a. 18. %
èmtik timà 4i« Bladaa kiar aiafct aalsartiff , aaaieni adi T«ra«hlaaf«ata Liaica veniart.
Heioriebadorf ìat eiD Ort im K. 0. M. B. in die Pfarre Sallapulka eioge-
pfarrt awiaeben Tberaa und Starrein.
In der Urkuode eracheiot auerat statt dea Auadruckea «der Erber man** die
Titalator «der Brbirdig.*
Digitized by
Google
364
CCCLXXffl,
PéUr der Roi uni tetn Bruder Frìednek venpreeken unter StéUung vm
B«it$€n, 9itk fMmnJeder FeMuUgkeit gegen da» 8Hft KUtUmewkmrf
Oftt n. j«Bi tu».
leh Pder der Raivùn Bneeeddarfmé ich friéreiek $em iM-
der Verìehen — dai ii dar la chomen ì$i, dax wìr grosieT smeeh
Tod rrewel getan md geworicht babea geo TDsern genedigen herrea
Prob9i Oriolfen, vnter vrown CMthaun %e Nevnburch an aeìn
dinern, mò an saio Holden ze Encsesdorf oft ynd diche, dar rmer
Tos in sein gnad genomen hat, md ma daz allea Tergeben hat Tncxt
auf disen hertigen tag» alz der brief gebeo ist, Vnd dar Tinb so babeo
wir TDs paid TAYerschaidenlelcb se samp Yerlobt md yerpandeD mit
voserm atarcben Ayd Tnd trem an aU geyer mit gfltem willen —
gegen mserm genedigen herren Probst Ortolfen ynd gen alien seinen
nachcbomen dea selben Gotsbauss» daz wir yns f&rbaz njndert alswo
berren sullen» nacb dbain zufluebt baben aollen nir an sey ii sei
dann mit ir gunst ynd wilIen ynd mit irem rat weder mit dinst, nocb
mit andem sachen. Auch sullen wir» nacb di ynsern in, nacb dea
irn f&rbaz dbain neyd, nacb baz ynd yeintscbaft tragen vnd baben
mit worten , nacb mit wericben. Dar zu aollen wir , nacb di ynsern
gen in ynd gegen irn diennern ynd gen irn bolden, armen ynd rei-
cben, nimer mer nicbts getiln , weder wenicb nacb yil , nacb achaden
li zycben hayroleicb nacb offenleicb an leib nacb an gat mit worten
nach mit wericben, ynd waz yns di irn tuent, diener oder bolden,
daz sullen wir cblagen ynd ze wìzzen tfn, daz sollen sey yns dann
ricbten , aber wir sullen yns selb nicbt ricbten mit dbayner lay sacben
vnd sullen aucb wir im ynd alien sein nacbcbomen yndertan sein mit
alien sachen , alz eiii ygleich hold seinem recbten herren sol sein.
Wer aber, daz wir vnd di vnsern der egeschriben pvnt vnd gelub
ain ze prechen mit worten oder mit wericben, daz zwen erbar roann
vngenòtt pey irn trewen gesprechen mvgen, so sein wir in paid
rnverschaidenleich vervallen aller vnserr bab purchrechts vnd pereh-
rechts, erìb gut vnd varund guet, swo wir iz baben auf ir gnad, Vnd
darzu durch pezzer sicherbait willen, so baben wir yns, Ich Ham-
reich Engelwer von Nindorf, vnd Ich Nyclos Eysenreich doMelòs»
vnd ich Pertelme in der Presse daselòs, vnd ich Chunrat der Scha-
ver von Grinczing, vnd ich Walchoun daselbst lybmam svn vnd
Digitized by
Google
365
ieh Choimam Elòleim $vh de$ aUen Ckuekenmaiiter Purger ze
Newnimrek MarehiìuMen dartch rechter freontsehaft wìllen ze
•ampi Tiiseni egenanteii freunten Petrein md frìdreichen den Riten
— mìt Tiiseni trewn an aydes stat an ali gerer rerlabi Tod rerpon-
den geo den Ersamen berren Probst Ortolfen md sein nachchomen,
ob der Torgenant Petor der Bit, oder sein prAder fndreich, oder di
irn die Torgeschriben pynt ynd gelab nìmer mer ze precbent ynd
rberrarent gen irm egenanten genedìgen berren oder sein nacbcboroen
oder gen den irn » ii sein dmer oder holden mit worten oder mit
werieben » so sein wir in ali mrerscbaidenleicb ze czam Terrallen
Tir bondert pbant winner pbennig anf ir gnad ze geben anf der stai
Ton aller maerr bab» di wir baben, iz sei pnrebrecht oder percb-
reebt, eribgaet oder rarund guet, swo sew di ancboment, der snl-
len se? sicb mderwinden , rnd sicb davon wem » iz sei ynser wil
eder niebt, ynd sollen in des ynser ampt lart stat tfin, wer di sind
an ali inmng md widerred — Des geben wir in disen brìf — verH-
giUen lek Peter der Rèi nnt meim aygen Iiuigel, vnd wand wir ali
die andem mehi aigen hmgel haòen, darvm so haòen wir gepeien,
ieh flridreich der Rai Gotfriden den EdUnch von Steunesdorf, vnd
ieh Hainreieh Engelwer Jacoòen, hem During» ttiii, vnd ieh
Ngeloe Egeenreich vnd ieh Pertebne in der Presee Nyclon in dem
perehof da(% der HeUigen Hat, vnd ieh Chohnan Jansen den
eehiczUng van Hemesdorf, vnd ieh Walchoun Gerungen den Chol,
daz $ev der egeschriben red vnd wandlung an vnser iiai gezeug eein
wùi irn ÒMìgeUi. — Der brif ist geben — drevzeben bundert Jar dar
nach in dem fomf md fumfczigisten Jar ander zeben tausent Bitter Tag.
Orif . PWf. Dk Bicftl UagM m Ftrf— <tirdfw« Dm «rato, twà, te t«lk«B Wm^m, tcifi
\m értUckifta 8«kiM« «ia* ImJ, v«l«k« da aaeh akwirCs r«lMhrl«« 8«hw«rt killt f . 8 . PBTU .
■OTrOKL Das sv«itt, nmà, ia fdWa WMka* , MlUlt \m 4rdt«lDf«B ScUM* «ìaca ai! 4«a H«ra*ra
aadi aWirto c<k*lirt«a» aka«ha«a4«a Maad, Toa érti PfaUta «icr Sakaa darràkohrt. f EDL
Daa Mttt ttift à\» kvkaaatta SchllMel vaa M«lk. la rlartaa, ia fftlkea Waeha pa^rtektea,
•nakaiai aia Traakaa Infaa4«r Waiaataak. f . 8 . lOBAIHS . 8CHT8EL1NCH. Oaa flafla iat kakaaat,
àm Siagli iaa mkalaaa tm Farakaf faklt.
CCCLXXIV.
Jmme vmt Mtumtwdrtk und Stefan von Stinkenbrmm verkmmf^n dem Stipe
OMen %u QT%n%ing.
Dai 28. Septamber ÌZJil.
f eh Jane von Mannswerd vnd ieb Anna sein Hausvrow , md
Ieh Stephan van Stinchenprùnn sein Swager Tod ieh Elxhet sein
Digitized by
Google
S6«
kmu9r9W dez$elòen kem Jan^en Sweiierp wir yerìeheo — Dui wir
— Terefaaaft haben Toserà rt^ciueit PuiciiieciiU, iìat v^ir te i urch-
recht gehabt haben too deni Gotsbaus rnser vrown ze Newnburch
Chlesterhalben Tieneben scbilling wienner phenning geltes Purcb-
reehU gelegeo auf Tieriebeo Jeuch weingarten ze GHnczing in den
Sifben Siókehen fod ganczen zelient auf denselben vìerzehen Jeuch
weiogarteo ynd mìt drin taydingen alle iar dar aufze suechen, ains
dei Phiocitags Tor Tiuer rrown tag zu der Lìeehmesse , daz ander
dex Phìoeitagt Tor saot Jorigen tag , vnd daz drìU dez Phincztags
Tor TBter Trown tag io der Scbidung — Vnd baben aucb wir dem
▼orgenanteo GoUhaut — alle iar gedient Seebczig wienner phenning
ae Purchrecht — Vmb drew vnd Newnezich phunt Wienner phen-
ning— dem Erbirdìgen, Gaestleicben herren Brodai Ortolffen —
Yod dem Convent gemala — Dar vmb so geben wir la dìsen prìef —
venigilien mii ìm$em paiden Insigiln vnd mit dez erbem herren
Inngil hem Petreùu van Ebersiorf vnd mit vmera vettem ìnsigil^
Andre» dez Preirer, tmd mit vnsera Óhaims Insigel, VlreichM de%
we^dervelder* vnd mii Dietreich» Insigil dez Hutstokcks — Der
prìef Ì8t geben — Dreuieben hundert iar darnach in dem fumf ynd
famfcxigiaten Jar an sani Mìcbels abent.
CharUlarìNn Arelivi III. M. tt6. h.
Wie die Torbergehende, so Keigt auch diese Urkoode von Proptt Oriolfa
Bettrebaogeo, tod dem Gotteahause hìnweggekommeDe Gulten wieder an dfts*
•elbe lorflekiubrÌDgen.
Jane tod MaoDSwSrtii erscheinl 1334 als henoglicher Reliermeister
(Chmel, fttterr. Getebiebtefortcher H. 24d).
CCCLXXV-
Jakoh't, deM SpiiaUekaffen , OeriékUhrief Hher em Hmtu in der Steimffrmè
stf Klottemeuhurg,
Dai 14. December 1355.
Icb Jacob, ze den zeiten Schaffèr Daiz Spiial vergicb — Das
f&r mich chSm» da ich an dem rechten $az Zymel die Judùm md
yragt mit vorsprechen auf ir phand, dai ir gesait ist mit meiner kaot
aufein Haus, daz gelegen iti in der SHayngrueò ze negst Hermans
de$ ckroetlein» hauè vmb fumf scbilling phenning Wienner muncxie,
die gestanden warn in dem Dritten Jar Tmb taegleicben schaden, ynd
iat ir gelter Meinhart von Chaliperg» ynd wolt hauptgfltea Tod
Digitized by
Google
367
schaden nicht lenger enperen, ynd paf gerìchtes. Do wart geTrogt,
was recht wer. Do wart ertailt, man schW im ain Arbot lazien
werden, rnd scholt darnaeh gesehechen» was recht wer. Dar-
oach ehSm die Jodin filr mieli, ynd pat arer gerichtez » do cham
TrSubot, Tod sagt Yor offem gericht, ir getter Meinhart, der dax
Haas ?erantwurten aeholt, der wer yen hinn yen geltes wegen ynd
wer nicht ze Lande. Do wart geyrogt» waz recht wer. Do ertaitten
das Erber geding, ich scholt roein Chyntschaflft sagen, oh der Jodin
daz hans stnend mit meiner band, oder nicht Do aagt ich yor offen
gericht, Daz daz baos der Judin phand wer mit meiner haod, als sy
gecblagt bai Do wart geyragt, was recht wer, do ertailten das
erìker geding, Ich scholt die Judin des Hans, ynd wai darzne gebort,
an die Gewer seczen , ynd gewaltig machen firbaz yreyleichen ynd
iedichleichen ze haben, ynd alien iren fnrm damit ze schafTen
Vnd daz bah ich getan nach der Pfirger Rat. No wolt ich Zyroel die
Judin ynd mein Eriben des geltes nicht lengen enperen , ynd han das
egenante baos yercbauffìt mit dei AmptnuumM bant Jaeobt Sckafer
daez SpUàl ymb Vìerzeben schìUing phennig, dem Erbem Ckneeki
Vìreichen dem Hacker ynd Weniel temer Hausvrawen — IM
wanne vnser amptmann Jacob nicht aygee Ineygel hai. So gib ich
In di$en prief vereygeli mit dee Erbem Herren Insggel, Hem Pgli'
greim des Wàrphel» ze den zeiten Obrister Chellner vnd Ckorkerr
dee Gocthau» dacz Newnburck — wir haben anch gepeten den
Erbem manne Vìreichen den $ch&n herr, der des tages geding ist
gewesen , daz er auch diser sach zeug sey mit seinem Insygen. Der
prief ist geben — Dreuczehenhundert iar, darnaeh in dem fnmf ynd
fVmrczigìsten iar des Mintages nach sand Luceyn Tag.
Orly. P«rf. (Btf. N«t. Nr. M9. tUt. I». m. t.)
S««Ì M>fmA«8icffd. J«MiPllgrWt im Kelltraieictm iti *•■ Jahrc ISU (R. SS».) hékàamL
DMaa4«r«{a« ia frtsM WmIm ft4rf«kt «ai Mtfftcia HtalMlfftflM bìI 4«r UMdtfUli f . S . ytllCI .
•CHOmuaa. DUm^ t»l ««f 4«r Rl«kMÌi« h ftlkra Wm^m «ia ériU— 8i«f •! uliHr«c^> **-^
«« Ilràw4« aicht «rwlhat» ihalkk Ì9m Bif\ WmmA*» tm ¥•!«• bei Mnkt 1. e. Tah. TIII. a. T. ah
èmt VmMMtit t . S . MAIBAIDI . MAOISTtl . INFIBMO. la bt ««• Mar^aari, 4er Saka 0ariaf*a
r9m SMfcM.
Jakob ertcheiat noeh im Jahre 1362, 17. Min. tU Spitalscbaffer.
Steingraeb iat jene Ried, welebe den Abhtng Tom StifUspitale gegen Wien
bildet, damala mit Hlusem erfOlIt war, jettt aber nar Weia- and Obat-
glrtoa aiblt, «in neaer Baweia der iprAaseren Antdebniing Kloateraenbnrga in
dea Mhtreo Jahriianderteo.
Digitized by
Google
368
CCCLXXVI.
Profut Ofiolf ftnd der Siechmeùter Marquard dotiren den Barbara- umd
Mar garetha^ Aitar im Sieckhatue.
Dit. Klosterneuburg , £». Januar 1356.
In nomine Domìni . Amen. Oriolfus divina miseracione prepo-
9Ìius Monasterìi beate Marie Virginis in Newburga — ad perpetuam
rei memoriam. Quamquam coudieionis humaoe fragiHtas (wìe anno
1353) nicliil est salubrius , quam spretìs mundi illecebris de futuris
cogitare» et de rebus transitoriis eterne felicitatis premia compor-
tare. Hac igitur consideracione inducti, Nos et dilechis nobis in
Chrisio Cananictis et confrater noster Marquardus Magister Infir-
morum aliare in Infirmarla nostra situm in honore sanctarum tir-
ginum et martirum Barbare et Margarethe de beneplacito Venerandi
in Cbristo patria et domini, domìni nostri GatfridL patav. Episcopi
consecratum * De Vnanimi consensu fratris nostri Nicolai Decani ac
toeius conventus nostri f andare et dotare curavimus bonis infra
scriptis. In primis igitur donamus ad predictum aliare vineam in
Reitkngraben medium iuger — Item vineam in superiori emn prope
?ineam Gundoldi tria octatia babentem. Item in superiori Gereutt
vnaro vineam quartale continentem iuxta vineam Johannis Ludrem,
Postremo domum ex opposito Claustri monialium vieinam dumui
reliete Hagenprunnerin — In quorum omnium et singulorum Testi-
moniuro nostrum et nostri Conventus sigilla presentìbus sunt appensa.
Datum anno Domini Millesimo Trecentesimo Quinquagesimo Sexto In
Vigilia Epiphanie Domini.
ChMtaUriuB AtcUtì HL fol. Si.
CCCLXXVIL
Kuniffunde die Minbekin 9tiflet einen Jahritig in der Pfkrrkirdke *•
HeUigenttadi.
Dat. 21. Januar 1356.
Ich Chunigunt die Minpechinne von Nuxdotf Tergicb — Daz
ich — mit meines perebberren bant , bem Jansen de» Smawser, su
den zeiten Rickter ze Wtenne Gestift han einen ewigen Jariag mit
einem pbunt wienner pbennig geltes purchreehtes auf roeìnem wein-
garten — des ain gancz Ocbtail ist — do man alle iar von dient
Digitized by
Google
369
einen phening gruntrecht ynd Dicht mer — dea nechsten SannUgs
Tor dem Weinachttag hini» der Pkarrchirichen doc» der HeiUgen'
stai — Dor yber so gib ich dùen prief — venigeU mU mems var^
genanien Perchherren In$igel herm Jamen dez Smawzzer, tu den
xeUen Bichter te Wtetme vnd mU det eròem numnes Itmgel hem
Nyelo9 in dem Perchof tu der keiUgen etat. — Diser brief ist
gegebeo — dreytzehn hyndert Jar, dor nocb in dem Seehs ynd
Aiofcsìgìsten Jar an sand Agneaen Tag.
Orif. F«rf. Oi« Si«g«l kimgtm •m PerfammtetrcifM. Dw «rat* ìHrwU, im ftk«m Wa«kM,
mmi «alkilt in 4r«i««fcife> 8flkildi« twù Kr««M , •■ itm BBlcrca Emàtm iwnk tvei Balkta TcrkaaiM.
t . • . lOHAlflS . 8I1AV8ERI. Dm twcito» rwki, U f«Uca Wm^m, màgi w drdMkifM 8«UM«
swd Meh rechto ragMd* Uhm», f . 8 . NICOLAI . DB . —
Jaot der Smaoser fehit ia der Reihe der Wieaer Stadtrìekter bei Piaeher
Brev. Not. Urb. Vindob. IL 128.
CCCLXXVffl.
Propti Ortolf und dot Kajntel gében der Sekiflleutuehe %u 8i. Martin
neue StuMen,
Dit Klosteroeuburg, 29. Pebroar 1356.
Wier Ortolf von Gotes Genaden Brobst des Goteshaus vnser
Vrowen «e Neuoburch, Nyclo, der Techent, Pyligreim der Chelner.
Marichart der Siechnaister, Chunrat der Ramunch, te den teiten
Pharrer dax eand Mertein Verieben — das fuer ms chomen
Gerunch der Verich, Elspet dew Cklammerinne, Katrey dew
Stephinne, vnd Margret dew helblinginne, vnd leuten vns fuer
iren abganchk vnd presten ir Zechpruder, Vnd ir Schef Leutteche,
dax dew mit dem tode alle waerden abgangen Vnzen an sew Virew,
Vnd besarigten, daz es wurd dew bedacbtnusse ailer Gelaubhaefti-
gen selen, dew in der Schifleutzeche waerden gewesen, gar yerges-
sen ynd , ynd bedachten sicb des mit mut willen ynd mit yerainten
Rat, Sew wolten dewselben Schefleutzeebe wìdem ynd geben ze der
Pbarr binz sand Mertein — Vnd sol des ein igleich Pharrer daz
Sand Mertein t swer der ist^ Verweser sein vnd derselòen Schefleut
Zech Obrister Zechmaister sein, — So suln anch alle iar ains im
Jar Zechtaydinge haben in der quatemper yor Weinacbten, Vor des
Santages , ynd swer danne in derselben Zecb Zecbbruder ist » der
sol geben den iar scbiliinge mit einander» ez sei ein Mann, oder ain
Yrowe sechzeben phenninge dem Pbarrer, Vnd dew yon Alter darìnne
gewesen sint, nuer acht pbenninge, Vnd swer sicb in dew
roBtM. xiy. 24
Digitized by LjOOQ IC
370
bradendiaft deraelben Zech machen will» daz aol gescbehen nacb eìns
Pbarrer Rat Tod nach der Zechbrflder wisseo. wax sew Im aufsezen,
dai er darìn gebea aol . daz stet daz einem Pbarrer. Ynd swenne eìn
Zeebbmder atirbet» er oder sein hausfrow. So sol Im der Pbarrer
taeeb rad cberien leìehen. vnd sol Im dea ersten wegen, mit Vìgilij
Tnd mit aelmeaae rnd mit Oblay hinz alter auz der zecbe vnd mit
wein md prat ze Almusen armen LeuteD ze geben , alz der zecbe
gewoDhait ist geweaen vonalten dingen vnd recbten. Wil man In aber
deo Sybenten, oder den dreizzigisten wegen, daz sol ein Zechbruder
TOD seiu aelbea goet dargeben , nber Im sol ein Pbarrer dew cherzen
16 der Vigily vnd aelmesse teìcben. £s sol aucb ein Pbarrer dew
leeb eborieo md daz Zechtuecb peszern, wend daz abgei, daz er
andar Chertien md ander tuecb in dewselb zecb wider macb , oder
geb, ala der zecb recbt ist. — Des geben wir den zechbrudem
gemaln in der oftgeoanten Scbefleutzecbe disen brief ze ainen wareo
aicbtigen Vrcbande, Versìgiiten mit vnsern anbangunden Insigiln.
Der brief ist geben — dretizebenbundert Jar , darnacb in dero Secbs
md fihnfzigisten Jar an dem nachsten Maentag nacb sand Matbias-
tage.
Orìg. Perff. (ProL HI. N. S«S.)
PtarhUfftadc 8i«f«l. Dai «rate, det PropiU Oriolf, Md du dritte. Klprim** det Kellcnnei-
•ton, M k«kaut. Dm svetto, nit der Uanchrifl: f . S . NICOLAI . DECANI., B»i«t deo hsil. ICkolui
im PMtiÌMlU«id«. la fUrtoa. mit der U^esde f . 8 . MABtCHAROl . MAG . INFIRM . KETBVBG.
■Uhi Ur BUchof !■ PoatMcalkkide Dti Siepel weicht rei jroen. welebea tan rortu(«kMdM
Jtkr« «rwfilml wv4« (R. STI.), ib: alto bedie«te tich llan[«u-d der Sieebmtìcter eia«* dappeltca
•i«g«la. Ou fUfte «uUlt Bwci aeb«D etaaoder ttebrode Wfirfeh f • ^ . CHVKBADI . BA.inmGI.
Der hier vorkommende Konrad Ramung ist von Konrad von Wien, welcher
1341 dem Pfarrer Udalrich zu St. Martin nachfolgte» versehiedeD. Er haute
laat der kleineD Klostemeuburger Chronik dea Rìrchenthurm toh Si- Mar-
tiD, wvrde, Daeh dem Zeugnisse des alien Satxbuchs, 1360 Oberkellerer, im
Jtbre 1367 endlieh iniB Propste von Neuzetl in Ttrol postulirt
CCCLXXIX.
Dai 8tìft umd der Pfarrer von Komeubmrg, Rmdolf TVvdUett , òcsen^en.
da— die Pfarrgewmnde Lang-Emutrtdorf dem der KemeeJbmr§er Kirdke
gekdrigen GMdiemd ohgMeei hai.
Dai Rlottemeubiirg, 35. Mai 13S6.
Wir Probtt Ortolf des Goczhaua Vnser frawn zu Neobureb Cblo-
sterbalb vnd icb Nicla, der Teckent, Vod der Convent daaeiba, Icb Aie»
dolfDrusMecz, Pkarrer tu Neuburch Marchihalben dea Goibaoa aaod
Gilgen, Wir verieben ayntrecbtigcbieicben mit einander, daa wir —
Digitized by
Google
371
ausgeweehselt haben mlt ▼naenn herrn Ckumrad dem Gerheiilem
tm den zeken Pkarrer %e Enexeutarf vnder dem Piuenperg ynd init
den Pharrleuten daaelbs deo acht Phant Phemùng geltea Wienner
Mania, dea er Tna alle iar Ton aeìner Chirehen das eegenanten
Eneiestorf ierleich dienen acholt io einer Wirderlegang dem Torge-
nanten Goeihaos Sand Gilgen m Neoborch Marcbtalben Vmb lewen
Weìngarten» md der ainer Lait xu Nuidarf an dem Siampmchel
— ain eiwetiftail aio halbs Jeaeb. md dienet dem erbern berren,
bern Lentolden dem Poiendaifer alle iar ain Virtail md fier Stanf
Moat tu Perchrecbty md ain Helblincb la foyt reebt, md niebt mer,
md der ander Weingart gelegen in Enezestorf in dem Hewweg
md baizet die Aiehen, dea ain gancz Jeueh iat — Tnd dienet dem
erbern man« Dietreiehen dem GHeii ain Emmer Moat za Percbreebt
md zwelif Wienner pbenning zo foergeding md niebt mer, Alao
besebaidenleìcb, das der oftgenant ber Cbanrad der Gerbertel,
Pbarrer za Enezestorf vnder dem Paaenperg, oder wer do Pkarrer
i$t, alle iar dienen eckol Seehe pkenmng Wienner Munse an eand
Gilgeniag tu einer ewigen Gedechinuz der au8gewe9ellen GeU^ vnd
amek zu einer reekten Geharsam, dai dai vorgenani GoézhoMi dacz
Enczeiiarf vnder dem Piuenperg «te Lehen iein ickol vnd i^ von
meinen eegenanten Sand Gilgen Goczkaui zu Neuburek Marekthal"
ben. Wir baben aacb den eegesehriben Weacbel mit in md mit der
bescbaidenbait aosgeweselt also, das wir mser zewen oft genant
Weingarten fuerbaa freyleich md Ledicbieicb baben acbullen mserm
Goezbaaa — dar yber geb wir Torgenant Probst Ortolf in dieaen
Brief yersigelt mit ynserm anbangandem Insigel — md durch pesser
aicberbait willen gib ich yorgenanter Rudolf Drussecz Pbarrer za
Neubarch Marebtalben in diaen prief , yersigelt mit meìnem anban-
ganden Insigel. Der prìef ist geben — Dreozeben bandert iar, dar-
naeh in dem Seebes vnd famfczisten Jar an sand Yrbans Tag.
Orlf . Pcrf. (B«p. y«t. b. 4. fel. ITO.)
Di* 8i«f«l àm Pr«p«to Ortolf rtmi àf CmtmU $imi hékami. Ou ènm, mkk i»r VmtAtiUt
f . 8 . BTOOLPI . PLEBAin . HVENBVBeCN . i«t Jcmm M Datll. Bm. GmmI. Tik TTO. •. fO.
Im Jthre ÌS23 wtr Lang-Bmendorf mit Eiawilligmg dea StifU ra «ser
•elbttttiodigeD Pfarre erboben worden, dereD Inbaber jibrlieb der frAberei
Matteriifarre la Korneuburg 8 PfuDd Pfenoige eotriebteo solite. Am 19. Mei
1353 wurden bereìfs 4 Pfuod abgel5tt, bier die Qbrìgeo; docb bebilt eicb der
Pfìirrer ta Komeaburg noch die kleine jibrìiebe Leistang tod seebt PfeBoigeB
ale Zeieheo der frOberen Abbingigkeìt yor.
24*
Digitized by
Google
372
CCCLXXX.
Her%og Albreeht IL hutàHgt den QerichUkrief Jan»en*9 vo» Tiema «mi
JaMre 1364.
Oftt Wien, 18. JaU 1356.
Wir Albreeht voti Gotes Gnaden Herczog %e Óiierreich^ te
Steyr tmd ze Eemden Taeo chant , als dem Gotshaus ?on Newn-
barch Tor mserm getrewn Jan$en von Tyerna, Munsmaisier te
Wienn^ do er an dem Rechtem in dem Perchtaydinge saz , ettleich
weingarten fUr Perchrecht vnd voytrecht, daz ìd dem Tierden Jar
Tersezzen waa, le reìs gesagt sind, Daz wir wellen, daz ez da bey
beleib, ynd sein auch dez egenanten Gotshaus scberm vber die Tor-
genaDten Weingarten in aller weìs , als dez egenanten Jansen Yon
Tyerna prief aait, den er darurab gegeben hat, mìt vrchuad diei
prief, geben %e Wienn am Meutag vor sand Marien Magdaien tag
Nacb Christea gepartt Dreatzehen hundert Jar, damach in dem
Sechs Tnd fumfczigistem Jar.
CkartaUri«B Arekin Ut. fot. Itt. k.
Der hier tob dem Landetherrn besUtigte Bergttidungsspnich gesebib den
20. ÀagoBt 1354. Vergi, oben Urkaade 362.
CCCLXXXI.
Da» Kapitel wiìligi in die Dotimng de» 8i. Mickad-Aìiar» m der SHfU'
kirehe,
Oat 21. Juli 1356.
In nomine Domini . Amen. Nos Orfoifìte, Divina miseradome
Prepositu», Nycolau» Decanus, Totusque Confentos Monasterìi
Sancte Marie in Neunburga — Ad perpetuam rei memoriam. Gratum
Deo impenditur obsequium, curo divini cultus promovetar augmeo-
tum — Sane hac consideracione inductus honorabilis et discretua rir,
Magister Johannes , Plebanu» Ecclesie sancte Margarete in HofUno
— Altare Sancii Michahelis Archangeli in superiori Basilica pre-
fati monasterii nostrum situm, cooperante sibi dilecto nostro in
Christo Concanonico et confratre nostro domino PylgrimOp tune tem-
poris Celerario suis propri is facultatibus dotavit. — Dominus Pylgri-
mus de beneplacito nostro dedit eidem altari yiginti iibras paratoram
denariorum predicte monete prò duabus libris reddituum • aat aliìs
Digitized by
Google
373
bonis eciam indilate coinparandis et tuttofi mtegrum amaium , $eu
òubtmenta èacerdoialia et duo8 libroSf viddicet Epittolarum et
missalem. Nos igitar opus taro laudabile, tamque salubre benigno
prosequentes affectu assensu renerandi in Cbristo Patris et domini
nostri, domini Gotftidi Pataviensis Episcopi accedente donacioni
prediete nostrum adbibemus consensum et bonam Toluntatem — In
quorum omnium et singulorum testimonium nostri Sigilla presentibus
sunt appensa. Daturo anno Domini Millesimo Tricentesimo Quinqua-
gesimo Sexto» In primis Vesperis Sancte Marie Magdalene.
Oriff. Ftrf . (Pfi. n. •. M.)
Di« Wkamta 8itff«l OrtolTi ni i- Kapitob.
Der Aitar des h. Michael bestand schon tu den Zeiten dea Propata Gott-
achalk (1186—1192); hier wìrd er, mit Einwìlligung dea Propata Ortolf, von
dem Oberkellerer Pilgrim and dem Pfarrer vod H5fleÌD, JohaDn aua der Familie
Hotatock (wie daa gleichxeitige TodteDbuch bemerkt : S. Joann. Evaog. Johan-
nea Huetatokch, plebanaa ìd Hoflein, dedìt IL tal. reddit), nea dotirt.
cccLxxxn.
Vergleieh »wi$ehen dem Stifte %u Klottemeuburg und den Sehotten %u
Wien Uher einen Weingarten vor dem Kàmtnerthore,
Dai Wien, 27. September 1356.
Wir Clemens von Góts gnaden Àbt dez Goishaws vnser Vrown
vnd der Sehotten %e Wienne vnd der ConTcnt geroaìn dez selben
Gotshaus, vnd alle vnser NacbchSmen vergehen offenlich an disen
brief — Daz ein Chrieg gewesen ist zwiscben dem Erwirdigen Gaist-
leichen Herren Probst Ortolffen von Volcheinsdorf dez Gotshaws ze
Neimhureh vnd dem Convent gemain da selbs an ainem tail, vnd
zwischen yns an dem andern tail vmb die aygensehaft baidew stifften
vnd stSren der Siben achtaìl weingarten gelegen an dem Purch'
fride vor Cheemer Tor ze Wienne aufder Tunkgrùb, Daz wir den
Chrieg vmb dieselbon aygenschaft stiften vnd stòren durch fueg vnd
besehaidenhaìt willen laizen haben also beschaidenleicb, daz der
Vorgenant Probst Ortolf von Volchenstorf dez Gotshaus vnser Vrown
ze Ne^nburch, vnd daz selb sein Gotshaus sttln f&rbaz ewichleichen
die egenanten Siben achtail Weingarten mit rechter aygenschaft
stiften vnd stSren, alz Aigens stiftens vnd stSrens Recht ist, vnd des
Lands Recht ze Osterreich , donne alz vii , daz Si vns vnd vnserm
Gotshaus von denselben Siben achtail Weingarten furbas ewichleichen
Digitized by
Google
374
alle lar reieben md dienen 8uln Sechs Wienoer phennìng an sant
Mrigea tag Tod Qicht mer. Vnd daz disew Sache furbaz also staet
md Tncierbroehen beleib. Dar Tmb so geben wir Abt Clemens und
der Conrent gemaìn dei Gotshaus mser Vrovo rnd der Schotten ze
Wienne den obgenaoten Probst Ortolfen von Yolkcbenstorf rnd dem
CooTent gemain dez Gotsbaas vnser Vrowri ze Newnburch disen brìef
lA einer Ewigen yestnonge versigiltn mit vnsem baiden anhangun-
den Itmgeìn. Der geben iat te Wienne — Drewczehen Hundert Jar,
daroach in dem Seeha vnd fumfzigisten iar des Erìchtag8 vor sant
Micbels tag.
Orig. Per;. (Bep. V«t. Nr. SS. fel. 144.)
Zv«i 8itf«t D«r Akt CImmm «itf elt in rotbem Waclite aarf enekeial BtehMd ìm PontìfiMl-
kUM«, wi« MaviliM na Jakr* IISS (N. 300.)- P«riin>. : CLEHENT . DI . GRA SCOTOBT
. Dtt CoBTcaUiicftl iat rathritM b«i Hober Tib. XXri. H. S.
Propst Ortolf ertebeiot in dieser Urkuode zum ersten Male and autnifams-
weite mit seinem Pamilieniuinien bezeichnet
ZwiteheD Abt Clemeiit toh den Schotten und dem ala Clemens I. bei Hor-
mayr angef&hrten Abte eneheiDt Urkunde 413 ein Aht Donald, so da&s die
Sebotten iwei Àbte mit den Ntmen Clemens und Donald haben.
Die Urkande leigt ant Weingilrten in der Nube des jetzigen K&rntoerthort.
CCCLXXXIU.
Zaekaritf der Haderer verkmift ein BergredU *• KU§Ìememhmrg «» Jmm»
den FreUinger,
Dat. SO. Norember 1356.
Ich Zaychreia der Hadrer Tnd ieb Àjm 8ein hauiwow Tenebra
— daz wir — yercbanft haben Tnsers recbten ebaof aygena Seeb-
czìch Emmer weina geltes Percbrecbtea, md ain baib pbmt wienner
phenninggeltes, daz dar za gebiret, md daz allea gelegen iat aiif
zwainczìch Jeuch Weingarten ze Newnburcb Cbloaterbalben » dea
ersten in der Weydnieh in dem Wechineher vnd in der Zyegeìgréb
Vier Jeiicb , vnd an dem Weinkau» Dritthalb Jeucb , md an der
Eren vierdhalb Jeucb ynd zway acbtail, md tu dem Heniletnsgro'
ben yierdhalb Jeuch , md an dem geiweni ynd an dem SaieUteyg
drey Jeuch ynd drey achtail. ynd an dem kymel ynd an dem oòem
Aychweg Dritthalb Jeuch md drey achtail — Vrob hundert phunt
vnd ymb zeben phunt alz wienner pbenning, ynd ymb vier gtUdein
phenning mir Annen ze Leychavf — dem Erbem mann Jan»en dem
Freisinger ynd seiner Hausvrown, ver Vriula ynd awer den prief
Digitized by
Google
375
inne ha! — — Danmib so gebeo wir in dlien prief — mt-
tigeHm lek egemmier Zaehreis der Hadrer vnd iek Vireidk
der Enacetiarfer mU vmem bmgeln, dee iti aueh geeteug noi
•einem bmgel der erber ftuam, J^seni an dem Anger, de$ aUen
Sbdler «im, purger ze Neftnbwrck CUoeterkatbem — Diser prief
Ut gogeben — dreTiehen h?ndert Jar, dirnaeb in dem Sedia Tnd
fomfe^gisteiiì Jar an aant Andrea tag, dea heyUgen iwelf poten.
Chartabrtaa knkM OL M. M. h.
Cr. die UrkoBde 326.
CCCLXXXIV.
FtUr vn €Uem vertMUH omf teme AmpHUke tmf den ódem KéOer iim
Grmtkefe mi KUeUmeuhmrg,
Dai S. Aprii Ì3tf7.
leh Peter von Alam Tnd niein Erben wir Terìeben — das
wir — durch fuge Tnd dnrìch pett mit rechter fSrsicht Tna geanz-
xent allez dea recbten, Tnd aller der Anapraeb, die wir Tnd alle
Toaer erben gebabt haben an dem oeden Chaeler ze Newnburch
CUosterhalben gelegen in dem Grashoff %e nachst der erbem Vro-
wen Tarn van Laeenhaim Ton dem genaden dea Cdien Hochgeporn
FOraten, Chumkek Fridreichn aaeligen, dem Gott genade mit
Vrcbande aeina brìefa , den wir Ton aein gnaden dor Tber gebabt
baben, den baben wir geben mit muetwillen dem Erbem herren»
Probet Ortoìfen dem Volkeinetarfer le Neunbiircb Cblosterhalben
Tod dem ConTent gemain — Vnd baben aucb in dar Tber se einer
peazem Sieberbait in geben den brìef mit faerzicht, den wir Ton den
gnadeo des edien bochgepom FQrstcn Cbunikch Fridreicha saeiigen
wegen gebabt baben Tber den Torgenanten Cbaeler — Dur&ber —
ao gib ieh — dìaen brìef vereigiUen nUt meinem aigen insigil dee
eind aueh gezeug mii iren insigiln Cholman der Plesberger vnd
Engetkart der Liebentzer, ze den zeiien Hofinaister dee Gotehaus
ze Neunburck — Der brìef iat geben — dreuzehenhundert Jar, dar-
nacb in dem Syben Tnd fumfzigiaten Jar des mantagea nacb dem Pal-
mentag in der Vaaten.
Oriff. Prrr. (Prof. II. Nr. 116.) wA Clurtal. Arthivi 111. fol. 1S6. a.
Orti HMit Siffftl. Dm trttc, ait 4«r Uatehrìfl : f . 8 . PETBI . DB . ALABH., •■thilt bw«ì
aA«m \m a«hiM« , àwà b»«ÌMi f . S . COLMAMI . FLBZPBafiiail.. elsM OthMitMpf. Dm dritte
M vM Mtf 1ÌS4 (R. SM.) kaiMMl.
Die hier aiigesogeiie SchenkungturiLuiide K. Priedrìch*» datili Tom i. Mai
1329, wd itt abgedniekt bei Fitcher, 1. e. 3K9.
Digitized by
Google
376
CCCLXXXV.
Rever9 DMdk*9 V0n Bm9f iAer dem ìVmppM^f w Barmtanai^rf,
Dai VL Mai 1U7.
Ich Vlreich van Ruti, ze den zeiten Wein Chelner de$ Gcìm^
hauB vnser vrown ze Newnbureh, vnd Ich Agnes sein hausvrow wir
Terìehen — vmb den hof, gelegen ze hadmarsdarf vnd haizzet der
Wappelhof, YDd was dar zi gehirt — Den ms vnser Gnaediger
herre » Brobst Oriolf ? nd die Samnung gemain dea GoUhaus voser
Trown ze Newnburch zu ?nser paider leben ze leipgeding lazzen
habent, verpint wir yub Yoverschaideoleich mit vnsern trewen ui
aydes stat — hinez den egenanten ynsern herren , Brobst Ortolfen
ynd der Samnung gemeìn, wenne daz ist, daz wir Vlreich Yon Rust
Tnd mein hausvrow Agnes payde? mit dem leben abgen» ze welcher
zeit daz im iar ist , so ist den egenanten herren ynd dem Gotshaas
der hof von vns wider ledich, Also ob daz waer, daz wùr var dem
am shtrben » So màgen vnser naechst vreunt dy peed nuez winter-
sai vnd SvmersaJt vessen in alien den rechten, als wir selòt ob ufùr
lebten, vnd schullen denne die wintersai wider an saen^ und schui--
len denne in dem hof lazzen viech vnd geiraid^ daz wol ezwain^
czig phunt wienner phenning wert seg, oder da fùr czwaincT^
phunt phenning, wer aber daz mich Vlreichen mein hausvrom
Agnes vber lebt, vnd einen andem Chon wiert neme^ So schol dem,
Gotshaus der hof aber ledig sein in alien den rechien, vnd var
geschriben stei — Des geben wir in disen prief — versigeUen tmii
mein Vlreichs Insigel von Ruslp vnd mit meines prueder Insi^
gel Nyclas von Rust, Des ist auch gezeug mit seinem Insigel
mein swager Jans der Vreysinger — Der prief ist gegeben —
Dreuczenhundert Jar» darnach in dem Syben ynd fumfczigisten iar
an sand Vrbans tag.
CkartaltfiiB Arthin m. fot. ISS. k.
CCCLXXXVI.
H&rlel, des Gleich's Eidam von Kaklenherg, verkaufi dem Stifte OsU^
dieiute %u Kaklenberg.
Dai 28. Mai 1357.
Ich llàrlel des Glaichs aidem ze Chalnperge vnd Ich Margret^
scia huìisvraw vnd vnser Erben wir vergehen — Daz wir ynd durch
ehafter nott willen von geltes wegen verchauft haben ain phunt
Digitized by
Google
377
wìenner phennìnge geltes Parchrechtes aof Tosenn haus ynd was mit
recht darzA gehSret gelegen ze Chainperge ze nSchst dem Róten
Petrein, do man yon dìent in da» Chelnampi ze grantrecht acht
wienner phenning, ynd zy der Pliarr hincz Sand Johanns zehen
wìenner phenning, ynd nicht mer. Vnd auf einero halben Jeuch wein-
garten oben aufdem Piberstain ze nachst dem weìngart, haìzzt der
fumfckiricher, do man Ton dìent aìn emmer wein ze Perchrecht, ynd
aìn pbenning ze Yoytrecht, md Sechs phemtmg %u emem wege,
ynd nìcht mer — fmb zehen phunt wìenner phenning — Dem Erbern
herren» hern PUgrem dem Wùrfel zu den zeiten Charherre vnd
(HnitUr Chelner dei Gatshaué ze Netimburch, Vnd der ez auck
geékauft hai demselben Goiihauè, Vnd ist der Sechs phnnt geltes
aìna di do ber ebomen sind yon der aUen Greimme an dem aUen
fleUckmarchte ze Wiennet der got genad, ynd ist ir zway gelegen
anf einem balben Jeucb Weingarten ze Chlayctinge^ den ir aidem
hat gehabt her Pawl^ ynd dì ab gelozt sind. Wir suln aucb — dai
aelb pbant geltes ìerieicb dienen in daz Cbelnampt auf dì obem
Chamer an sand Merteìns tag mit alien den nuczen ynd rechten, als
OHiD ander Purcbrecht dìent in Osterreìcb • Vnd Swan aucb daz yer-
sezzen wìrt, daz scbol darnach gepezzert werden mit der zwispilde,
als ander yersezzen dienst recbt ist. — Wìr baben aacb recbt ynd
yrey wal — Swann wìr mugen oder wellen im iar, daz obgenante
Pbunt geltes ab ze ebaaffen mit zehen phynte wìenner phenning anf
eìn ander eribe, daz wol czwainczig phunt wìenner phenning wert
sey» ez sey Purcbrecht oder Perchrecht, ynd aucb im Pyrchfrid
gelegen sey mit der herreu willen vnd rat ynd an ir mue ynd schade —
Vnd wann mr nicht aygen hmgel haben, nach auch der vorgcnant
herre, her Pilgreim gegen im selben nicht bestaten noch versigeln
mag. So hab ich vorgenanter Hertel gepeten vnsern Pharrer ze
Chainperge^ hern Àndren, Daz er diser sache geczeug sei an
vnser alter stai mit seinem Insigel, Vnd dar zu haben wir gepeten
den erbern man Micheln an dem Neitjsidel, daz er diser sache
auch geczeug sey mit seinem Insigel. Der brief ist geben — Dreu-
zehen hundert iar ynd in dem Siben ynd fumfczigistem Jar ze Phyngsten.
Cbartalarìm Archivi III. f«l. SS. a.
N«ch langer Unterbrechung erscheint endiich wieder eìn Pfarrer zu Kah-
leDb«rg, Namens Andreas, und zwar, da die Bezeichnang ^Chorherre" ehlt,
•at den Weltprìeaterstaode.
Digitized by
Google
378
CCCLXXXVn.
Ott0 90n WMutdorf verkauft dem Ber%oge Alhrecht IL GiUten %u Oher-
tmd DfUer-Sievering fUr die Kirche dattlM.
Dit. WieD, 20. Juni 1357.
leh OH ffon Volkestorf vergich — das ich — yerchauft hab
meinea rechten Aìgens an zwelf phennìng Achtzehen schìlling Pbening
gelto gelegen aaf bestifFten guet behaust holden zu baiden Sàf ering
aaf beatiillen Gaet behawster holden vnd ainen dreyling weios rad
ain balbs Vtertl Weios geita Purchrechts gelegen auf Weingarten da-
selbs Tinb sflfering» dìeselben Cult, alle Pheninggult rnd Weingult han
leb Recbt md redi ei eh verchauflt — vmb Lxxxxii t. dn. Wieaner
Phening — Meinen gcnedigen Hern , den Edien Hochgebornen FQr-
«ten Herizog Albrechten zu Óstcrreich » zu Steyr vnd Eamnten,
der diendbem gtdi gekauffl hai zu dem Gotshause zu Sùfering da-
bey Evngeìieh xu beleihen — Da rumbe n so gib i In disen brieff —
Verngli mk meinen himigU tmd mit meines Vettem brobst Ortolf
9U Neuburgt vnd mii meinea ohaims Inmigl hern Hannsen van
Zelkingen — Der brief ist geben zu Wienn xiii jar, darnach In
dem LVU*^ Jare des nagsten Errchtag vor sannd Johannstag zu
Sunibenden. - .
Abtchriftaus dem Anfangt* des XVI. Jahrhunderts mU der Aufschrìff von
Aosmd: Copy eìns brìeffs vber ettlìch gelt vnd Wetn su der Kirehen gestìft
Die Zechlewdt tolln antzaii^en, aus wus gerechtìkitit diser brieff in Irn handeo
komen tey. (Rep. Yet N. i:;. foK 207.)
Die Urkunde leigt uns Herzog Albrecht II. als Wohlthiter der Kirche zu
SieTerìng, daa tcboo in das obero und untere geschieden ist. dann zwei bisher
aobekannte Verwaodte von Propsl Or tot f.
In den atifllichen Urkunden erseheinen in spaterer Zeit ala Pfarrer zu
Sievering: 1431 Caspar Gerhart, 1445 Bernhard Pauer, 1498 Johann Kaiten-
marktor, Canon, et Offio ' Im Jahre 1500 wurde die Pfarre durch Pupst
Alexander VI. dem Stifle incorporirt and im folgenden Jahre durdi Wolfganf
Harkenharomer , apoat. Notar und Kleriker der Paaaauer Diteeae, dem Stifle
eingeantwortet Dessenungeachtet woHte der Pfarrer Briceioa Eberawer nieht
weichen, ao dasa die ganze Angelegenheit dureh Georg Schaffmannsberger,
Propat zu Vilahofen, ala Subdelegai dea Auditor Causamm, Antonìat Corseli,
neuerdioga, und zwar zu Gunaten dea Stifts, entsehieden werden
Dai Rom, 24. Octob. 1502.
Digitized by
Google
379
CCCLXXXVffl.
SdMkpnuà Her%»$ àlbreekfM IL %wÌÈehen dem SHfte mnd ien BrSiem
Htmriék und Ubriek wm AtMoArutlu
Dat Witti, SO. Jviii 1357.
WIr Àlbreehi vim Goti Gnaden Herezog %e Otierreieh, ze
Steyr, vnd ze Eemden Tuen ehunt Tmb die Chrieg md St5sse, die
der erber Tod geistleich , vnser Chapplan Ortolf Broòii ze Neum^
burek an ain tail, md ynser getrewn Hamreick vnd Vlreieh van
Àezenprukk an dem andern tail mit einander gehabt habent Ton einer
waid ynd ains Vieebtreiben wegen, dax dìselben Ton Aeienprakk
getriben babent Yon Àezenprukk Tod inmi Weinezòrl durich Pirpam"
mer Veld auf die Waid md wismad, daz ze Pirpaym gehort» Daz sì
mit der selben Chrieg md atSzze geoczieicb hinder fns gegangen
8int baidenthalben stete ze baben fnd ze Tolf&ren , Swaz wir zwi-
sehen in dar Tmb sprecben, Spreeben wir, daz zwiscben in md
alien den iren alle Veintschafl ab sey angeverde, md daz auch
absep alle weg md allez Vieebtreiben also, daz weder die rorge-
nanten Yon Àezenprukk noeb die iren Ton dem heutigen tag, ala der
prìef geben iat, chain Viecb treiben suUen yon Àezenprukk md yon
Weinczirl durcb Pirpaumer Veld auf die Waid ynd Wismad , daz ze
Pirpaym gebórt, noeb darauf balten sollen in cbainen weg» denn den
mdem weg, der da gei auf daz Mo» in daz Haid wwmad Mit der
beschalden, Itt da» daz Veld, da derseìb Weg durch gei, gesei tei.
So suUn n den seIJben weg nichi varen nach iren Hew, Denn, da
die Weinczùrler vnd ander ir vmòsezzen ir Hew auxfvreni, lei
aber, da» daz eeìb Veld nichi geeei iti. So mugen ei wol den vor-
genanien Weg nach iren Hew gevaren, vnd nichi andere wa. So
soli dann der yorgeuant Brobat yen Newnburch den egenanten Hain-
reich ynd Vlreicb yen Àezenprukk darumb geben fumf ynd zwain-
czig pbunt aHer Wienner Pbenning, Der er Si richten ynd weren sol
auf sant Jacobstag, der nu schirist chumt, an furzog, mit yrcbund
diezs priefs geben ze Wienn am Erìtage yor Sunnwenden —
Dreutzeben Hundert lar , darnacb in dem Siben ynd fumfczigisten
Jar.
Cbtrtalarìia ArtkM HI. f«l. 118. t.
Digitized by
Google
380
CCCLXXXIX.
OeriekMrief WuetiVt auf dem Anger, Amtwutntu Rudolf 9 von Ueektm-
Bieint 4her einen Weingarten su Kl0tiermemhmr§.
D«t U. Jani 1S57.
leh Wffieni avf dem Anger, ze den zeiten Ambtmann dea
edlen herren kem Rudolf otten von liechtemtain vergi eh — das
ftier mich ehom der Erber faerre, ber Pilgreim der Wurfel, ze den
zeiten Charherre vnd Obrhter Chelner des Gotzhaws vnd chiagt
mìt Yorsprechen hincz einem virtail weingarten, gelegen ìq dem
Eysengraben Tiid haisset der Ger znachst hern Petrein dem Speù-
nuiieter, do man dint drìthalb rirtail wein ze perkrecht, rnd ein
helblìng^ ze Yoìtrecht» Tod hat drew etaidinge, — vnd ist aucb der-
selb weingarten geweaen Niclaz de» kerczenmacher dem got genad,
seiner rechten getter weiirgart, vnd klagt als verre hincz demselben
weingarten das der Torgenant Nicloz se in rechter geschoil vnd getter
wer wol TiTib zwaì ynd dreissìgk pbunt wienner pbenning, die er im
gelihen hiet durich trew vnd durieb gutt in erboffter not pey sein
lebentagen zeiten fnd bìet in aucb damit geledigt vnd gelost von
Juden Tnd yon Kristen, vnd pat fragen, was recbt war. Do wart
ertailt mit vrage vnd mit recht, man sebolt Juden vnd kristen dar
Tmb fur wot tun, rnd chom gmant nechetiter vnd pezzer getter
oder eribe, der mit dem egenanten hern Pilgreim icbt taidìnge vnd
richten wolt, Tmb sein vorgenants gelt, sogescbech, was pilleich
md recht wer, vnd do kom nymant zu dem selben herren, weder
getter noch eribe, das man mìt Im vmb sein gelt nicht taidingen
suchen wottt nacb Rechten . vnd pat der erbar herre darnach fragen,
was ni recht wer. Do wart Im ertaìit mit frage vnd mit Recht, Seint
man fuerwot darumb hiet getan Juden vnd kristen vnd erben, vnd
das nv nymant nicht komen -r '* -t? dem egenanten hf^rrr, Pi^irT-rim,
das man mit Im taidingt vnd gericht hiet ymb sein gelt, Er scholt
mir moine Recht doramb geben , vnd das hat er getan • ynd scholt
ich in, vnd wem er densetben weingarten schaffet vnd geit mit
disem brieff gewattich roachen md an die gwer saczen — za sampt
seinen getost iuden briefen, die er daruber hat, ynd geben Im daru-
ber disen brieff versigilten ich vorgenanier wisent mit meinem Imi-
gel, vnd des ist auch gezeug der erber mann mit Meinem Insigel^
Digitized by
Google
381
Jamu der freysinger — Der brìeff Ist geben — drewczeheQ handert
iar rnd In dem Sìben md fomfcsigisten Jar te Synebenten.
Ckartabriw Arthiri ▼. II»!. IT. h.
1387. m TBser rrowea Ug, d« ti geponi ward (8. Sept) gìbt Margaretli,
HeÌDrìcVs dea PehemWìtwe TonObenreidoieb, mitdet BergberrnHaod, Heinrich*»
dea Wilrffel, Oberkellerert desStiftet, eia Drittel Weingarten in dem Rothgnben
ibrem Oheim Wenihart, dem Amtmann toq Oberweidoich, unter dem Intigel des
Bergberren , Jorgs bei dem Thor uod Niclas dee Toxeo. Orìg. Perg. Alte Ktm-
merbrìefe.
cccxc.
HèimHeh tmd PrieérM vw AifMihmek verkamfem éem StìfU GiOiem w
Weknierl
Dai. Wien, 21. NoTember 1387.
Icb Hamreich van Alzenprukke rnd Ich Margret, $ein Hau»-
vraw* ynd Icb Vlreich van Atzenprukke Yod Ich Ehpet sein haus-
vroA Wir Tergehen — daz wir — yerchauft haben vnsers recbten
aygeos vnserM haìbs dorfgerichie %e Weinczùrl gelegen bey Àzeìi-
pmkke ynd ynser Manscbaft Verlebents gfits zwai ganzew lehen,
gelegen daselbens ze Weinz&rl, di Jans der Sicherpekck Yon yns ze
lehen gehabt bat, ynd ein hofstat da selbens , die Fridreich Yon yns ze
lehen gehabt bat. Daz yorgenant gut — haben wir recht ynd redleìcb
yerchauft — ymb acbt ynd dreizzich phant Wienner phenning — den
erbern gaistleichen herren Probat Ortolfen des Chlosters ynser
Vrown ze Newnburch Chlosterbalben, ynd dem Conyent gemain
daselbens — Daruber so geben wir — disen brief versigilten mU
tnuem Insigiln vnd mU vmer Vettem huigilu, hem Fridreichs
vnd Erckhenbert von Àxenbrukke. Der brief ist geben ze Wientie —
drewzebenhundert iar, darnach in dem Syben ynd fumfzgisten Jar,
des nichsten Eritags yor sand Kathreyn tag.
OHf . P«rff. (Prol. HI. M. I9i.) wmà Ckarl. Arekivi HI. M, 49. k.
rMT mi* 8i*ff«I , HEnUIICI .. VLRICI., FIIDEaiCl. •ma CBCHEMOERI . DE . AIENPRVK.
Di* EaMm«sia4 MfOMitliclieB JtMa ikaliali, welcke Alkrc«kl tm AUMknek k«i DirlUat Eie«rpl.
e«Md. Tak. XI. m. iZi fftkrMckt.
Weiaaierl Hegt nordwirta der Wien - Liner Poatstraaae weatlieh tob
Sieghartakireken iwisehen Miohelodorf and Eberadorf.
Digitized by
Google
382
CCCXCI.
BeiMriek umi IMoI vn Abtmbruek werktmfèm éem atifte weUtre €HaUm
SM Webmieri.
Dat WieB, 6. D«e«iiib«r ISH.
leh Hamreieh van Àxenpnàk ynd leh Margrei $em Hmu^
vraét Tnd lehFZr^h vcn Actemprukk, édéi prude é- unì idk LUpet
$ein kautvraw wir yergehen — f>az wir — Tercbaufl ma gegeben
haben Tnsers rechten •jgens ynsern Tail daz halbe werdel gelegen
ze weinzM aìif der per$mchk — vrnb zwelif phunt wieDner pben-
ning — Den erbern Geistleicben berren Probst Ortolfen des Chlo-
sten YDser WTO^m ze NewBburcb Chlosterbalben vnd dem Convent
gemain des selben Chiosters ynd irn nacbcbomen. — Dar zu so baben
wir in aacb ze einem rechten widerwecbsel gegeben aucb vnsers
reebten aygeos drew pbunt Tnd zwaÌDzicb pbenning wienaer munzze
geltes gelegen ze Weinezflrl auf bestiftem gut beba water boiden md
auf fberlend — rnd die zn den zeìten die holden da ron dieiient alle
lar an sand Micbels tag die ber nach geschriben stenf. Des ersten
Vlreich vnder dem perg Syben sebilling an zwelif phenning. Meri
Halòpach syben sebilling an zwelif pbenning, Chùnrat der VUcher
furof sebilling an zwelif pbenning, die Rudlinne acht pbenning Ton
einer bofstat* Vlreich des Pair» aidem fvmf pbenning von einer hof-
stat, dev schdsteritme dreizeben pbenning von einem akcher, Chénrat
der Zechmaieter aindlef pbenning von einer pewnt, vnd rier Leben
iegleicbs newn pbenning ze Phingsten. — Da engegen so babent rns
die Torgenanten erbern geistleicben berren — aucb ze ainem rech-
ten widerwecbsel gegeben irs rechten a y gens , Im hof gelegen ze
Persinkchy da za den zeiten aafsiczent Chunrat der Plankch vnd
Thomas uMibe, vnd Ein Leben mit Grunt mit alle gelegen ze Taw-
tendorf — Daruber so geben wir in disen brief — verdgeUen ntU
vnsem Insigiln, vnd mii vmers vetiern Inaigil Erchengers von
Azenprukk, vnd mii Jansen Intigil des Schenkchen von Doòra. —
Der brief ist geben ze Wienne — Drewzehen bundert Jar, damaefa
in dem Syben md fSmfczigisten iar an sand Nicblas tage.
Orif . P«rf . (Pr«t. IO. Nr. 196.) mwà Chartal. Ankiri HI. M. M. a.
Die drei crtlra Siegel •ia4 •■• àtm YoraufvgaafMM b«kaMl; Jm TÌ«fftc» ail 4«r UaMkriftì
f . 8 . lOHAimiS . 8CHENK0NIS . DE . DOBBA . , acift «ian Htla, ikalidi j«mb kci DwHIÌm
Bietrpl. Gea«al. Tib. XII. 1. IM.
Persinkch ist Perschling ao dem Badie gleiebeo NaoMiis, L 0. W. W..
in die Pfarre Weisseakircben gehdrìg.
Digitized by
Google
383
cccxcn.
WekkmH «m» ArmUm uni iU Berrm v^n Streim «dkadkai itm SHffe
ektem H^f mm Btr§aM,
Dtt WiM» M. FebrMT Ì3S8.
Ich Weichart van Anutam Tnd leh KaJtrey^ $em Aavt Vraw md
ieh Piflgreim der Strawn, md ieh Vlreich^ ich Fridreich vnd ich
Ott, hem Vlreichs Sùnn de$ Straewn Wir yergeheo — Daz wir —
gewiderot haben dem Gotsbaus ynser Vrown ze Newnbnrcb Cbloster-
halbeo msers recbteD aygens, die ajgeascbaf! vn$er$ Hof$ gelegen
zePergaw — also mit aosgenomener Rede, daz der erber gaestleicb
herr FroM Otioìf — Tnd der Convent gemain — dez vorgenanten
hofa Tnd Swai darzu geboret, Recbt Porcbberren sein sullen ze
fltiiten Tnd ze stSren. Vnd daz ancb wir — den Torgenanten erbem
gaestleicben berren — md irn nacbcbomen furbaz ewicbieicben alle
far daTon dienen suln zwelif Wìenner Phenning an sant JSrìgen tag
se reebten Purcbrecbt mit alien dem nuczen Tnd recbten, alz man
anders YberleaHich Purckrechi in dem Lande ze Osterreieb dient,
ond niebts mer, denn wer abyert der sol geben Tier pbennìng ze
Ablait, Tnd wer anTert, der sol geben zwen Wìenner pbenning ze
Anlait — damrob so geben wir — dìsen brief — verngiUen mit
vnaem Imigiln, mit dez vorgenanten Vlreichs Insigil des Straewn,
vnd mit herm Àlòers Insigil van Otiensiain — Vnd wand wir vor-
genanten drey Prùder, ich Vlreich, vnd ich Fridreich vnd ich Ott,
die Straewn ulber mcht eigner Inngiln haben. So Verpint wir
vne VnverMchaidenleich Vnder der Vorgenanten ImigUn — Der
brief ist geben ze Wienne — drewzeben — bundert Jar, damacb in
dem acbt Tnd fomfzgbten iar, dez Mitiebens in der Chottember in
der Vasten.
Orig. Pcrf . (Pr«l. Ul. M. 388.) uà CluirtalaruiB Arckivi III. foL 96. b.
Orti SìtgtU Du mt*. ali àw UsMlirill: f . 8 . WKICHABDI . DE . ABNSTAIN. , s«i(« cÌim
«imtekM àU», wi« bei DmU. EiMtpC. 6cMd. Tab. T. ■. U. umi HulbalM- Ree. Tab. XZVII. ■. IT.
Ou swciU nlbilC MMB aUt dka HtUi* geMbaickUi SobiM , in^rm utere Bilfle MUartif vrrxirH
bt, ia CbrifM MÌft «r &M 4i« Pana wic j«aer bei HaberTab. XXIII. a. 8. Die UaMebriA ist m
■kfvtbeUlt t . Pn« ~ aiMI — 8TRET — M0II18 . Da» Jrìttet f . 8 . TUIia tTlEYlIONIS .. eal-
UU S» gleitbca 8«biI4sei«b«a. Dae vierte: 8 . ALWERI8 . DR . OTTENSTAIN . . seift riae Mbrir-
lM«MÌeLMÌ«Blt4rei Uciaea liasM e^er Kagcb, ako Tenebiedea voa dea bei Habcr Tab. XZ. a. U.
Bergau liegt oordwftrts von der Wien-Znaimer Posfstrasse hìnter Gdllere-
dorf bei Pornio.
Digitized by
Google
384
CCCXCIII.
Piil§rim der Strein verkauft den Holden %u IVetMÉeig Be9Ìi%ungen datelhtt
fur den Aitar Si, Peter $ %n WeiruUig.
Oftt 1. Mai 1358.
Ich Pilgreim der Strdvn voti Ulreichschirichen vnd Ich Mari-
gret sein Hausvrowe ?nd alle vnser erben» wir verieben — Daz wir
— yerchauft Iiaben vnsers recbten aygens, daz wir in recbt aygens
gewer rnd vnTersprochenleichen berpracht baben , rnd daz wir mìt
furtzicbt ?on alien vnsern erben getailt baben Ackczk Jeuchart
akchers vnd zwo wù, der do sint dreuzehen tagwerich, vnd ist
gelegen dacz Swehisteig in drin velden, vnd ainwis, haizzt die
Langvns vnd die ander haizzt di Wispennch, vnd hot gehort in
den mairhof dacz Sweinsteig vnd alles daz dar in geburt an die bof-
marich alain, dì bab wir auzgenomen. waz aver dez andern ist, daz
darin gehSrt — daz bab wir alles vercbauft den Erbern leuten,
vnsem holde^i dacz Sweinsteig, Ngclasen , dem amman vnd Elspe*
ten, seiner hausvrown, vnd seinem Pruder Meriien vnd Margreten^
seiner hausvrowen^ vnd Ckunraten, dem Rotai vnd Kairein, seiner
hauscrowen, vnd PerchtoUen dem hakcher vnd Perickteti^ seiner
hausvrowen, vnd Andren, dem Sìiokken vnd Kairein^ seiner haus-
vrowen , vnd Nyclaseu, dem Nuechten vnd Dyemuten» seiner luius-
vrowen^ vnd Chunrat Gerharten vnd Margreten, seiner hausvrowen,
vnd Vlreichen, dem Vnger vnd seiner hausvrowen , vnd Symon , dem
Stainwant vnd Margreien, seiner hausvrowen, vndJansen, desPhaf-
fen aydem, vnd Margreten, seiner hausvrawen midÀndren demWirt-
lein vnd Elspeten seiner hausvrawen vmb zwai hundert phunt vnd
vmb YÌertzk phunt phenning wienner munzz — Wir verieben aiich —
daz wir die egenanten aygenschaft auf dem egenanten gut nacb rat vnd
mit irm guetleichen willen, der egenanten leut vnser bolden, di daz
gutvon vns geebiuift hahent vnd aucb scbon vergolten babent, gemacbt
vnd gegeben Iiaben in die chirichen dacz Sweinsteig auf sand Peters
alter, AIso daz si da pey ewichleicb beleiben scbol, vnd nimer mer
ber dan cbomen scbol. Iz wellent auch die vorgenannten leut, rnser
holden dàz vor^'^p-^^^" ^■'"■^ — 'I-t'^'i *^^^* vr-fl dnpfh irr «pI h^}] wìUen
gutleicb vnd gern haben vnd emphabeo ze rechtem Purchrecht —
von dem erbern berren bern Micheln ze den zeiten Pharrer dae%
Sweinsteig, oder wer do pbarrer ist, vnd wellent auch furbaz do von
dienn von einer Jeucbart akcbers ainn wienner helblinch, Tod ie
Digitized by
Google
385
TOD ainem tagwerieh wìtmad ainn wienner phemung in stnd Chol-
niiiis tag YDd nìcht mer, md aehol aoch fSrbaa der dienat nieht
gehScht» noch gemert werden — ynd wan man dea gitea idit yer-
ehauft, ao wirt tod leder Jeachart te ablail ain wieDoer helblìieli
Tod le anlait ain helblìneh, md Ton iedem tagwerieh wìaoNid aiim
wieimer phennìng se ablait, Tnd ain phenning le anlait» md
nieiit mer. Wer aber dai, dai der egenanten Leo! ainer oder mer
dea gfitea idit inne hiet aeinea dienatea su dem reehten tag nieht
engeb, das er mgem taen seholt, er hab aein yil oder wenik» der
ist nieht mer Tenrallen inner iars (Kat, denn zwelif wienner phening
se wandel md den dienat — Vnd geben in daruber den g^enwtir-
tigen prief — vemgeU mii meme$ vargenanien PUgrmm» dee
Sirdmi aàktmgfmden hmgel vnd mU der erhem kerren huigei,
kem Eberkarti dee Dacheperger vnd kem Chadoìt$ des kaslawer
ven dem hémeperg — Der prief iat gegeben — Dreotiehen hnndert
Jar, dar naeh in dem Acht Tnd fomfciigiaten iar an aant Phylipaa tag.
Ohartaliriw ÀnàM UL M. IM. h.
Wdnateig, K. U. M. B^ jatit naeh KaraibniBii etogepftart» erteheiiit kiar
ala aigaae Pbira oater dem PAorar IGdiael, imd wird der Si Petara-Altar
daaelkat Toa Pfarrkiadeni dotirt
Eia aigeaar, ia daa ttifUiehaa Urkanden bithar niebt ▼orgakouaaair
ZahhmgttanaiB itt hier dar Si Colomans-Tag» TÌeDeidit erUirbtr dardi dia
Nihe Sioekenv't, wo diesar HeiUge den Tod erlitteo.
CCCXCIV.
C;irM tuul AOreekt V9n FèOabrmnn he%em$em, deu Frepet Oriélf Umen
28 Jemekart Aeker %m Lekem gegebem.
Dai 23. JoBi 1358.
kh FZrvacfc der Vaelehrwmer Tnd Ich Anna, sein hmuvrow
Tnd leh Mbreekt der Vaeleònmnerf Vlreicke Prùder Tnd Tnser erben,
Wir Teriehen — Das der erwirdige herre. ber Ortolf, der Voleken"
siarfer, ze den zeiten Brobet %e Nenmbureh ms Tnd Tnsem erben
gelihen Tnd laszen hat Ton aeinen gnadcn Acht Tnd swainczig Jen-
ehnrt achkera , di da ligeni aufder hayd zwiscken fyenderf vnd
Vaelebnmne da Ton Tnaer Tordem Emoln dem Gotshaua maer
Trowen se Newnbarch gedient habent alle iar an aand Cholroana tag
Syhen Sehìlling Tnd swainczig phenning, allea wienner phemung;
xnr. 28
Digitized by CjOOQ IC
386
md tmt auek diselòen Achker dem Gidàham foser frowen le
Newnbureh emoìn von vn$ vervaUen gewesen vmb den venetnen
dienti — daruber so geben wìr dem Erwirdigeo herren, Brobst
Ortolfeo dem VolkeDstorfer vnd dem Convent gemain — diaen prìef
— versigelten mU meiHf Vireteha insigel den Vaelepnmner^ vnd
mU mem Àlbrechte$ bmgel dee Vaelebrunner ma ist aadi der prief
gegeben — dreuezehen hundert iar, darnach in dem aeht Tnd
fumfczigistem iar an sand Johannes abent le Sunnirenten.
Clk«td«iw Anftiri If . M. 146. •.
Ytelepraiui Ut Ober-Pellabrumi, and Pyendorf itt FdiBdorf, beide Pfbrr-
ddrfer im SìUendorfer Deetntte, K. U. M. B.
cccxcv.
Meri der Knòdd vom Nuiederf verkamft Sem SOfte einem GtUUtiemai mm
NuMidorf.
Dtt 6. Deeember 1358.
Ich Meri der Cknódel %e Nusdorf Tnd alle mein erben wir
verìehen — Daz ich — mit vnsere tndem Perchmaieier hant Nido^
sen dee Hyndzxel ze Nueedorf yerchauft haben ain phnnt wiennor
phennìng geltes Purchrechtes auf Tnsern virtail weingarten gel^^
an dem Sweineperg ze nachst dez Pharrer weingarien von Lebam,
do man alle iar Ton dìenet dem Gotshaus ynser yrown ze Newnborcli
eìn balbo Emmer ze Perchrecbt, Tnd ain helbling ze Toytrecht —
Tmb neTn phunt wienner phennìng dem erbern herren, hern PUgreim
dem wuerff'el, chorkerr vnd cheìner des selben Gotshaus, der es
auch dem Gotshaus gechauft hat, Tnd tei emaln gelegen aufvwem
lehen ze Sdsemdorf in dem ampi ze Pirbavm • vnd hai da» ade
phunt geUee ab gechaufft der lochler, vnd haben wùr dieeeiòen
phenning genommen auf vneer viriail weingarien in dem Sweime^
perg, Also daz wir — daz selb phunt geltes auf die Obem Chamer
in daz Chelnampt zu zwain zeiten in dem iar, ain halbes phont an
sant Jorgentag, Tnd ain halbes phunt an sant Merten tag die-
nen sullen — Wir haben auch Trd wal — daz selb phunt phen*
ning geltes abzechaufTen auf eia andere erib, daz wol zwaiaenck
phunt wert sei — Tnd wand ieh Meri nech mein vnder Perche
maister Nido der Hymizzel niehi aigen» Ineigele habem, so
verpini wir vna vnder dez eròem herren Insigel, hem Mrn^
charis zu den zeiten Pharrer dacz der heiUgendai — wemd ondi
Digitized by
Google
387
vn$er Obritter Perher, her PUgrem der wurfel vmb chaufrecìU
gegen hn seìhen nich versigeln mach, vnd auch mit dea erbem
manns Inngel Gerungeg dez Goldner dacz nuzdorf — Der brief
bt geben nach Christes geport Drenzehen hvndert Jar dar nach in
dem icht vnd fumfzigistem Jar an sani Niclos tag.
Ckartalarìu AroUvi III. f«L 86. a.
Sassendorf » ?oii woher der Dienat taf den Weingtrten la Noaadorf fiber-
tragen mirde, liegt bei Hoheneek fiber der Traisen ini K. 0. W. W.
CCCXCVI.
FrieàriA der ÌIHUner von Ewundarf verkamft dem SHfte emen OM-
dUntt daufbtt.
Dai 6. Deeember 135a
Ich Fridreich der mùlner %e Enczesdorf ynd Icb Margrei,
sem hau8vrow ynd ynser erben wir verìeben — Daz wir yerchanft
baben ain pbunt wienner pbennìng geltes Purchrecbtes auf ynserm
balben leben ze Enczesdorf •— leit ze nScbst Vlreicb Seidleins syh,
do man alle far fon dient fYmf vnd dreizzicb pbennìng an sand
Mìcbels tag md weiset, als ez mit alter ber cbomen ist dem Gotsbaus
Tnser rrown ze Newnburcb Cblosterbalben — vmb Neyn pbynt pben-
ning — dem erbem berren hem Pilgreimen dem wùrfel, tu den
zeiien chorherre vnd Obrister Chébier dez vorgenanien Gofshaus
— Tnd ist bercbomen von Stephen dem Seligshentlein der ez dem
ofigenanten Gotsbaus geben bat, ynd ist gelegen auf einem wein-
garten ze Othachermn in dem Hatmolczprun, vnd bat aucb daz
selb pbunt geltes abgecbaufl Jans der Luchner, vnd baben wir die
pbennìng genomen auf vnser balbes leben (das Cbrìge wie in der
▼orbergebenden Urkunde). — Vnd wand Ich vorgenanter Fridreich
der mélner, noch tmser amptman Jacob der mayer nicht aigena
Insigel haben, vnd auch der vorgenani her Pilgreòn der wùrfel
vnser obrister amptman gegen im selben vmb chauf rechi nicht
versigeln mag, so geben wir im den brief — versigeUen mit dez
erbem herren Insigel, hem Chunrats zu den zeiien pharrer dacz
Enczesdorf — vnd auch mit dez Erbem mans Insigel Hertleins
dez wimer ze Enczestorf — Der brief ist geben — Dreuezeben bun-
der iar vnd in dem Acbt ynd fvmfezigistem iar an sand Niclos tag.
CkartaUriaa Arckivi HI. M. S7. «.
Digitized by LjOOQ IC
S88
Wlhrtnd Bodi tot WMiigen Jahren etn Pfond um xeho Pfuod abgekmuft
wurd*. Ut ••in Wertb jetit, wìe diese and die vorhergeheode Uriimde ceigeo,
taf Dew Pfìuid henbgetiiBkM.
cccxcvn.
Herm§ BméMf IV. he$UHgt den Gerichisgpruch Wùeni'i aufdem Anger
heKBfjUék wUkrerer $tifìlichen Weingàrten,
Dtt Wien. 31. M&rz 1359
Wir Rudolf van GaUe» genaden Hertzog ze ósterreich , %e
Siey, vnd te Kemden Tun chunt. Ala dem Gotshaus tod Newn-
burch vor ynserm getrewen Wtsenten auf dem Anger tu Newmburg
Chlosterlialb, do er an dem Rechten in dem Perchtayding soz,
etleieh weingarten fìir perchrecfat rnd voytrecht , Dax io dem zehen-
den Jar Teneuen waz, ze reìs gesagt sind» Daz wir wolleop Daz ez
dabei beleib, Tnd sein aneh dez egenanten Gotshaus scherm vber die
Yorgenanten weìngarten in aller weis, als des vorgenanten Wisenten
auf dem Anger brìef sait, den er darumb gegeben hat Mit rrchuad
diti brìefs. Geben %e Wierm an dem Sumtag so mao singet Letare
— dreatzeben bundert iar . Darnacb in dem Newn ynd fomfczld-
sten Jar.
Orif . Ptrs. KtoiMi tmUm 8i*r«i in ntthen WwkM » u «isMi r«rfwtalatnifta htegf J
\wk riekwirto ail «ìms OtgM- (SMrct-) Skfel vertebM.
CCCXCVffl.
Ulrich der Hemé$, v^ Emsr»dorf, verkauft dem 8tifÌA eimen GdddienMi
daselhtt
Dat 5. Mai 1359.
Icb Vlreich der Herczog von Enczesdorf vnd Icb Àgnes sein
hausvraw — wir verieben — Daz wir — rerchaufl haben zway
pbunt geltes Purcbrecbtes auf vnserm haus vnd hof ze Enezesdorf —
leit se nacbst Siephan dem Hasen^ do man von dient dem GoUbaus
ze Newnburcb Cblosterbalben Secbtzig wienner pbenning an sand
Micbels tag ze Gruntrecbt vnd weìzat als mit alter ber ebomen ist —
ymb sechezeben pbunt wienner pbenning — Dem erbern berren, bem
PUgreùn dem wùrfel tu di *' ^ /; -r n^f nhrhfcr Chrhier
dee egenanten Gotshaus — ynd sind berebomen vnd abgelozt ab des
Suehler hof ze Sezemdorf(dM Qbrige wie in den Urkunden N. 395
und 396). Vnd wand wir nichi aigen Insigel haben, nach aueh
Digitized by V^OOQIC
389
muer Dorf amptman Jacob der Mayer tnd aueh der vorgenant her
Pilgreim, vmer Obrister amptman gegen im seìben vnd vmb ehauf-
rechi nieht venigeìn mag^ So hab wòr gepeten den erbem herren,
kem Ckunraten vnoem pharrer ze Encze$dorf — vnd dem Erbem
num Michebi an dem Newneidel — Diser brìef ist geben — dreu-
esehen hyndert iar ynd in dem Newn ynd frmfczigisten Jar riereze-
liea tag naeh Ostern.
Ctertakriui ArriOri m. Uh 17. k
CCCXCK.
Propet OHélf §ibi Mttm %m KUeiemembmrg im èie Oblag de» 8HfU.
Dai 7. September 1389.
Wir Ortolf van Gotes Genaden Probti des Goteshans Tiiser
Vrowen te Neanborch Cblosterbalben Verieben — daz wir mlt gfiten
wiUen ynd gnnst hem Nydoe, vu den xeUen Teehani vnd der Sam-
nmige gemain Tnsers Conyenta — geben haben in vnser Chorherren
Obìay Vneer Perchreckt vnd daz holz dar tu — gelegen m den
neén BeùH — hem Jansen dem Volketiorffer vneerm bruder^ Chun-
raion dem Tanprttker vnd Dyetreiehen, vnoerm Phioiermaitier»
den alien 6ot genade, dew dai egenant Perchrecbt md boli mit
wnrsen md mit grunt» Tnd wai darzne gebSrt, ynd daz sew mit ifm
aygen gnt der Probstey widerlaeet babent also , daz Tnser Conrent
bnider der Cborberren gemain daz selbe Percbrecbt ynd holz mit
Wurzen ynd mit grunt, ynd waz darzue gebSrt in dem Newn Refitt»
alz ez gestaint ynd geraint iat, in irr Oblay firbaz ledicbleicben ynd
Vreyleicben baben sebullen — Vnd schullen aucb wir Probat Ortolf,
oder swer fSirbaz brobst ist, nacb yns cbfinflicb wirt, ynser Conyent
firflder der Cborberren Oblay an dem oftgenanten Percbrecbt — ynd
an dem bolz — dbain gewalt ynd iminge daran tuen. Daz l&ben wir
xe laiaten ynd stét ze halten mit ynsern guten treun an aydes stat ynd
an allez geyaer — Dar yber — geben wir — disen brief yersigilten
mit Vnaerm Insigil ynd mit ynsers Conyenz anbangunden Insigil. Der
brief ist gegeben — dreuzehenbundert Jar , damach in dem Neyn
▼nd f&mfzigisten Jar an Vrowen abent, als si gepom wart
Orif . PcTf . (Pr«L n. M. S4.) Di* btkaulM SitftL
Digitized by
Google
390
Wir lernen hier einen Bruder Ortolft, Johann, keimen, tehea aber a^ek
das Bestreben dea Con?enU, die aua dar ObUy den Eincelnan zuflieaaendea
Prfibenden gegen Beeintrichtìgungen, wie aie untcr Propat Stephao TonSlern-
dorf Torfieien, sichenustellen.
ecce.
Verifiekh 9wUdUn SHft mnd 8iait O^er Weiiuukemt mnd WekwAank.
Dat 19. Norember 1359.
Ich Wysetmt auf dem Anger, dea alien Slùsder wn «n den
%eUen Stai Richter. md wir mit sampt Im der geswaren Rat, di
genanten Tnd die ganz gemaio Vnyerschaidenleich te Chlostcrnewii-
burg, Wir yergehen — das ein Chrieg vnd ein 8t8i gewesen hi
zwiscben ms ynd der Stat auf ainen tail, md iwìschen dem Erwir-
digen geistleichen herren Probst Ortolfen vnser fipawn Goxhaus fnd
der seinen auf dem aodern tail. Von anfordrung Tnd imiemens
wegen des Weinzehents, darinnen vns daueht, wie wir za fast genot
vnd beswert wurden, md als sich aucb des probsts vnd gotsbaus
gesessen dienner widersaczten , vnd nicbt meinten te stewren , md
wolten ancb vns vnd der Stat in nicbten beigesten md geborsam sein,
vnd darumb wir zu baiderseit %e Wienn vor dem Hockgepom fur-
sten, Herczog RUdolfen %e Ósterreich die zeit vnserr genedigen
herscbaft sein furkumen , da wir auf paiden tailn vmb die stozz md
ali ander sacb , als wir gegen einander ze melden betten vnd fSr-
prachten aigenleicb sein verh&rt worden. Vnd daruber ist desselben
mais von dem Lantberren vnd des f&rsten Reten zu dem recbten
ausgetragen vnd gesproeben worden, daz der vorgenant Probst
Ortolf vnd ali sein Nachchomen alien den Czehent, der zu dem Gots-
baus gebort In dem Purcbfrìde bie vmb die Stat geiegen, wie der
darzu chomen ist, als Sy des prief habent vnd an nuz md gewer
sind, des mag sicb der md ein iegleicher Probst md ali die seinigen
yezund md binfSr albeg mit Vordern md mit Innemen treolicb gebal-
ten . als recbt ist vnd von alter ist berebomen. Vnd suUen aucb die
sein md dez Gozbaus diener Welicb darzu geseczt werdent, an das
gericbtt selb recbt vnd des ganzen vollen gewalt baben vmb dez
Gozbaus Czehent ze notten, mit pbenndten, mit zu spérren, mit auf-
gehalden des Wein oder Maiscb, da von man den zebent scbuldig
wer, als Vera, daz man iren willen begreift. Vnd wie aucb daz
Digitized by
Google
391
dieselben mageo bewaren Tiid Versargen, das In also dee Zehents
nìehts werd enzogen, ooch enphfirt ron yemant» Vod daz der dem
Gotzhaus genzleich in chSm, Vnd nicbt ausaen lìg, dea sullen Sj Ton
▼na ynd der Stai aller aaeh Yngehìndert ?iid yngeirrt aein. Dann ymb
ali dea Gozhaus dienner Ton der Stewr Tnd dea Wein vertona wegen,
ala ay anndera habent gebanndlt» denn wìr fon alter ber gedacbt
baben, ymb daa iat erfìinden worden, md aucb aaageaprocben , Daa
alle die, die jecznnd ynd bin fihr steticbleicb dea yorgenanten Gotz-
baua ynd eins probata dienner aind, waa die aelben weina erpawnt
in den weingarten, die zu dem Gotzhawa geborent ynd In berdan ze
leiben oder in beatand weìa yerlaaaen aind , oder binfSr geben wer-
dent ymb wein, ymb pbenning, oder yon gnaden ymb iren dienat,
ynd aocb waa in anndem im weingarten in dem PorcbfHde wein wirt,
den ai erpawnt yil oder wenìg, ynd wo ai denaelben wein mit eina
probata gunat ynd willen anf dea Gozbaaa grunt ymb daz Cbloater
zupringent ynd niderl^ent, Alaweitt dez Gozbaua freyung gei^ den
adben wein mugen ai yerton ynd anwerden mit aebenkcben ynd mit
yorcbaaffen ainem bie geaeaaen oder ainem gaat, wie In daz fir geyeit
ynd aller foegleicb iat an alle ynaer irning, ynd aollen ancb dieaelben
ali dez Gozbaua geawaren ynd atet dienner, ai aein bofgeaind oder
in der Stat geaeaaen , aller Stewr ynd mitleidena mit yna fìrey ynd
yngenot beleiben, aeind die heraebaft maint ynd darumb daa geapro-
ehen bat, daa Si dem Gozbaua mit Iren dienaten deat willicbleieber
mit pezzerm yieizz ynd gróaaern trewn anbangen ynd peigeaten, ynd
doeb mit dem egenanten probat ynd alien aeinen naehebomen yon dez
Gozbaua wegen in gemainen Lantatewren mitleiden ynd alao allain
der beracbaft mit einem probat ynd andern den aeinen geboraam ynd
gewertig aein, Damaeb ala ai yermugen, Welicb aber purgar meinent
ze aein ynd dez Gotabaua Ambtleyt oder dienner aind, ynd die ir
wein in der Stat awaaertbalb dez Gozbaua freyung niderlegent, ynd
da yertunt, die aullen aucb mit der Stewr ynd aller ander aacb
geboraam aein, ala annder purger, wie dea durfft ynd nat geacbiecbt
Vnd daa aieb ali aacb ynd bendel ala yor geacbriben atet, alao baben
yergangen, ynd daa aucb die ynwideraprocbenlicb gebalten werden,
ynd binfifar beleibleicb aein, dea ze ewiger gedSebtnuzze ynd yeater
yrebund, ala der obgenant Hocbgepom f&rat, Herczog Rudolf ynd aein
Rette beaunder mit yna yerlaaaen ynd geacbaiR habent. So geben wir
egenant der Ricbter, der Rat ynd die ganz gemain fSr yna, ali ynaer
Digitized by
Google
392
nachchofflen dem rorgenanten Probst Ortolfen • seinem Gozhaus rnd
alien seinen NaehchomeD vnd Innhabern vnd dienern des Chiosters
den brìef» besigilteD mit ?nserr , der Stat anhangunden Insigil. Der
brìef ist geben — drewzehenhundert Jar , darnach in dem Newn rnd
fiiiiifczigstein Jar an sand Elspeten tag.
Orif. Pwy. (Prot. n. a. 143) ina CharUUrìsa Arektti 01. fU. ti7. fc.
DmmttAèteitaMMÌMUmmtnhmrg Ut tob J«hre ISOO (N. 7i.) bekuaL
Der hier tU Stadtriehter crscheinende Wisent ist eia Bruder jenes Jakob,
des altea SlAseIen tea, der 13S2 StadtricKter war» welchem NikoUua Tucx, und
dieeem der bier erseheineBde Wisent foigte.
ceca
Vhidk itr Dru§9ner verkauft der 8t Agnes-CapeUe tm Kreu%gange eineu
ìVéingarten %u Klottemeuburg.
Dat 5. December 1359.
Ich Vhreich der Brugsner ma Ich Ifngart, sein Hausvratte
wir renehen — Das wir — mit imsers Perchherren hant . hern
PyUgreim des WérpM — verchaufft haben frmf Scbilling geltes
Pfircbrechtes ymb frinf pbunt wienner phenning — auf rnsern vier-
tail weingarten das gelegen ist in dem Smallengrahen — in scmd
Agneaen Chappelln in dem Chraeuczganch — Wir haben auch rrey
bai» wanne wir mngen oder wellen, dy vorgenanten frmf scbilling
geltes Pfircbrechtes abielesen mit fvrof pbunten — So geb wir der
rorgenanten Cbappellen sand Agnesen oder irem Verweser, wer der
ist ze derselben seit disen prief versigelien mit ensers Perchherren
inngel hern PyUgreim des Wùrphel, %e den zeiten Obrister Chel-
ner des Gotthaus dacz Newnbàrch vnd mit des erbem mannm
Ineygd Jansen des Vrey singer — Der prief ist geben — Dreuczcben-
hundert iar, darnach in dem Newn vnd fvmfeiigìsten iar an sand
Nyclas abent.
Oriff. Perj. (Bfp. Vet. tO. Hr. 43. W. UT.)
Das 8i«fel Pilfria't itt kekaMt , jcbm Jobina't dei Frcùiaffv'i catUlt Ut §Uiehn Eakle»*,
wie tic nm Jtkre ISSI (R. SIS.) vorkommer
Cecco.
Klo9ter MoMerbaek verkamft einen GddUmml tm KlMterwaAmr§.
Dat 23. Febroar 1360.
Ich Prùder Dyetreich cxu den zeiten Priar ynd der Conrent
gemain des Chiosters %e alter HeyUgen cze Maurbaeht des Ordens
Digitized by
Google
393
Ton Kartliiis reriehen — Daz wìr — naeh Toserà ordens yrlaab —
dorìch lieb rnd durìch pet dea Erbero Herren hern Oriolf» van Voi-
ehen$Miff PrSbat dea Gotsbaus Vnser Vrown seNewnborcb Cbloster-
balben Tercbaaft baben maera recbten ledigen yrein aygena f&mf
Eminer Weina geKea percbrecbtes gelegen aof Nielas des Mameber
erben weingarten, der do leit cse Newnb&rcb in dem Eysengraben,
dea drew riertail aint — Tmb acbt pbant wìenner pbenning, der wir
gar Tnd gana gewert aein ron Niclaa dea Manseber erben. Ei acbol
aiieb deraelb Weiogart mit gnmtrecbt furbai ewicbleicb ae atiflen
Tnd se atóren aein Ton dem Gotabaua ae Newnb&rcb mit aecba wien-
ner pbenning fiier paercbreebt Tnd fuer Toitrecbt an Sand Micbela-
tag — £a acbaln aocb bem Hainreieha van Volckeiudaff aeligen
erben dea acberm Ton Tna, ab Tnaer prìef aait, der fiimf emmer pereb-
reebta ledig aein — Danunb geb wir in disen prìef Teraigelt mit
Tnaem anbangonden Inaigil. Der prìef iat geben nacb Cbriati gepfird
Dreoeaeben bandert iar, damacb in dem Secbcxigaten Jar dea Sun-
tagea in der eraten Vaaten Woeben.
Orif. rnf . (a«p. Tel. Hr. M. fot il«.) ni Ckartakrkm Ardkifi m. M. ItY. k.
Dm b frtaM Wath* fiiUkf Kfì M eaUMltea M Bab«r Ttk XID. «. 18.
Dar hier Torkommeoda HeiBrìeh too Wolkertdorf dfirfte Ortolf s Vaiar taia»
der Sophk ron Wallsea aor Gattin batta.
ccccm.
K&mrad rnnd BmiUf v&n Wèlfari, die Oetpmne V0n WieMibmrg^ 9ekenken
dem Frieiriek und Heinrich von Srnmeram ein Lekem tsm IStnderMrtk.
Dat 15. Man 1300.
Noa Giunradus et Rudolfku de Wolffbrt, Comiies Mo$anien»e8
aignifieamna tenore presencium — Qaod noa attendentea fidelia ser-
Tieia nobia per dilectos et fidelea nostros in qaibnscnmqoe noatrìa
eaaaia prosperia parìter et adTeraia nobia mnltipbarìe exbibita et in
poatemm exbibenda fridrieum et Bainricum Advocatos de Sumraw
et ut ad maiora genera aerriminiam fenrenciorì deaiderìo diligenciua
aecendantor, ipsia et eorum beredibua berednmqoe suomm auccea-
aorìbna matura prebabita deliberacione consenan Toluntate et congre-
gata mann omnium beredum nostrorum eo tempore quo id faciendi
habuimua plenarìam et liberam poteatatem contulimus dedlmua et
donaTimua Tnum integrum laneum acT Libinium in villa noitra
Digitized by
Google
394
TunderMrch roeitata habena in se trea laneos Campestres iodasoA eum
omnibus ytilitatibast Jaribus et consoetadinibos — qoos qaìdem
laneos nos nostrìque heredes ab omni censu. Sterra, exaecione prò
nobis nostrisque beredibos exactis ser in postenun exigendis excln-
dimos perpetue ae liberos efBcimus — In euius rei memoriam et
perpetuam firmitatem presentibus nostra sigilla duximus appendenda,
Datum Dominica qua cantatur Letare Anno dni M* CCC* UL
Orì(. Fcfs. A. K.
Dit mdea b (clbet Waeba feJrt^tea Slfftl hiagm u FtrfaaMfatreifta. !■ itm Mbrlf
Cttt«UlM ireiMUgM 8«Miat 4m tralw «rMhtlal «fai mtgttUkmtr W«lf , te^k«r 4w Bda ali
4Ì«r Dveke » «if wckk«a wiUt «ia W«ir siisi. Dl« DM«krift isl v«nrisokt. Dm svsite Sisgsl «•!-
UH dM rlsidit WsppM, sW ohM <i«a tMm. UMekrifIt - DOLPHI . DB . WOLTP.
CCCCIV.
Addkeidvan Neubmrg, Notme %u 8L LamreuM 1» Wien^ verktmft Hau» mmd
H9fttatt m HeSiigmuiUH an Jmn» den RingthàuHein tnul 8Ufim dm
Chuthier,
Dtt WÌ6D, 24. Aprii 1S60.
Ich Swester Aìhak oon Newnlmrek, Chloiiervrow mi sonde
Larenxen chloster %e wienn Vergicb — Das icb — mit willen ?nd
gunst meiner maisterschafftf der erbem GeisUeiéien trown swe-
ster chunigunden der Vinianzinn zu den teUen Prioritm vnd de%
Convents gemam in sonde Larenczen cUoster %e wienn — mit
meins Gruntherren hant, des erbem geistleiehen herren kem Mori-
charts dez Durtngz^ Cherherr te Newnburth ddosterkalben vnd cu
den zeiien Pharrer daez der heiUgen slot — rerehauift babe dtz
haus mit sampt der bofstat weingarten binden dar an gelegen daez
der heUigen slot, daz weilent firidreichs des Sckerdinger gewesen ist
— den erbem leuten Jansen dem Ringshaeutlein dacz der keHigen
stai ynd tfrown Elspeten, seiner hausvrov>en md Stepkan dem
Chùttner zu den zeiten dez obgenanten hem Maricharis An^imann
des Duringz ynd ffraum annen. seiner kausvrovm — nnb yier phunt
beraiter wienner phenning rnd vmb iway pbunt pbening gdts purch-
recbts die si rnd alle ir nacbcbomen — mir — vnd meinen naebeho-
men furbaz alle iar daron dienen md raicben sullen — Vnd wande
ich selber nicht aigens insigel enhabe^ daruber gib icb disen prief
— versigiU mit meins vorgenanten Gruntherren insigil — vnd mk
meiner obgenanten PrUnin insigil — vnd mit meins Convenis
Digitized by
Google
305
ùuigil — vnd ndt dez erbem man» vmgU NiéUu in dem Perchhof
dacz der heiUgen stai — Uer brief ist geben %e Wteim — drewese-
hen hundert Jar daroach in dem Sechczigisten Jar an sande Jori-
geo tag.
Orif. Pwf. Dn «nlt mU dritto Si«t«l feUl. Dm tir«ito, ItasUdi. la frik» WMte», ral-
àill Um k«). Unreu Mf «aeiB BmU lieffid, daruter b«tet tbc Ifoaat aater ebea SekwiUtf».
Die DmMkrift Tenriackt. Du rierta Siefcl Ist bekasat.
Die Einkfiiifle der Pfarre Heiligeiistadt tn PfeoDiggOlten, Zehent and
Bergrecht waren am diesa Zeit so bedeotend, data der Pfarrer Marqaard
der During einen eigenen Amtmaiui in der Peraon dea Stefan Chnttner
•nftteme.
In aplterer Zeit eraeheinen tod deo Gliedem dieaea Frauenkloatera in dea
atiftliehen Urkonden :
1399. Freitag Tor Martini (7. Nor.) Agnea die WArìflinn, Priorìn daz aand
Larenien.
14S7. Samatag Tor Petronella (24. Mai) Sw. Anna die Sandacherìnn, Prìorìnn
dea frawenkloatera dai aand Larenzen an dem alten fleiachmark.
1451. freitag Tor Margaretha (9. Juli). Emtraut von Teehenatain, prìorìnn sa
aand Laurenz.
1468. Sw. Joliana Tumbrizin, Maiaterinn la aand Lanrenien.
1476. Mittw. naeh Job. Bapt Agnea Hantaebatter, Nonne.
1510. Scbolaatica Oderìnn, Maiaterinn aa Sand Larenei.
1514. Sebwester Genofera, Meiaterìnn, Katharìna Spangateinerinn, Decbantinn.
1515. Genofera Singerìnn, Maiaterìnn su aand Larenzen.
1535. Samatag ror Matthei (18. Sept) Catharìna ron Spangenstain, Maiaterìn
dea JoncbfrowenUoatera za sand Larenezen.
ccccv.
AlbiUudtrief fOr die Captile der EH, Bartholomàui, Sehoitian, Bienmjfmu$
mnd Agnei im Siiffe.
Dat Avignon, 30. Aprii 1360.
Innocentius episcopua servus servorum Dei. Uniyersis Christi
fidelibus presentes litteras inspecturis salutem et apostolicam bene-
dictionem. Splendor paterne glorie, qui sua mundum illuminat ineffa-
bili claritate, pia yota fidelium de Clementissima ipsius majestate
sperancium tunc precipue benigno favore prosequitur, cum deyota
ipsorum humilitas sanctorum precibus et mentis adiuvatur. Cupientes
igitur, ut CapeUa in honorem sanctorum Bartholomei Apostoli^
Sebastiani Martnis et Jeronimi Confessoris et sonde Agnetis Vir-
ginis in ecclesia Monasterii Nuenburgensis ord. s. Aug. Patav. Dioc.
Digitized by
Google
396
eomatrueta eongmis honoribas frequentetiir, et ut ipti Adeles eo liben-
eias canai deTocionis ad eandem aeeedant, qao ibidem ubmas dono
eelestia gratie conspexerint se refeetos, de omnipotentis Dei miBeri-
cordia et beatonun Petrì et Paoli Apostolonun eioa auctoritate confia
omniboa fere penitentibos et confessis, qui in dictorum saDctorum,
saocti Bartbolomeiy sancti Sebastiani, sancti Jeronimi et sancte Agne-
tis festiTitatiboa prefataro Capei iam devote Tisitaverìnt» annuatim Tnam
Annoili et Qoadraginta dies de iniunctis sibi peniteotiis, sìngulis ride-
licet ipaarom featiTitatom dìebus, quibus Capellam ipsam rbitayerìot,
ot prefertor, miaerìcorditer relaxamus. Datum Avmione II. Ki. Haji
Pontificatos noatri Anno Octavo.
Jo. Bellìtius. R. de Valle.
Petroa Lotbomiealensis R.
Oriff. Perg. (Bep. VeL H. $1. fot S4.)
Die Bdit Uh* n tiMT ntà-ffclben 8«idciitehiimr.
CCCCVI.
KatkBorinm, Brmt OHtm'$ von Ladendorf WUwe, una ikre Verwandten
verkamfen dem SHfte einen GelddUmt su Kri%endorf.
Dai 1. Mai 1360.
Icb Katrey. Rugers Tochter von Nydem Chriczendoff, Emsten
dee Gruen witìb von Ladendorf, dem got genade , rnd Ich Peter»,
ir Swetter vndlchSymon Ir stm^ vnd alle vnser erben wir veriehen
— Daz wir — rercbaoft haben vnsers rechten vreyn aygen vaeler-
leicben erbes ain rnd zwainczicfa wienner phenning gelts , die gele-
gen sint zu Nydem Chriczendorf auf behaustem gut auf drein hof-
ateten , da zo der zeìt aof gesezzen ist Hainreich auf einer hofatat,
vnd Vreydancb aof ainer hofòtat vnd Chunrat auf einer hofstat —
vnd ein halben emmer perchrecht, der auch gelegen ist daselb zu
Chriczendorf auf einen viertail weingarten zu naechst dem Echerlem,
daz ze der zeit der Chodlin gewesen ist, vnd den man alle iar davon
dient recht ala ander Perchrcchts recht ist — Dem Erwirdigea ber-
ren Brobst Ortolfen dea Chiosters zu Newnburch — vmb vier pbunt
wienner phenning — so gè ben wir in — disen prief versigelten,
wann wir aUe nicht aigen imìgel haben — vndcr des erbem herren
hem OswaUs von Ladendorf anhangunden Insigcl — vnd mit mein
vorgenanten Katrein des Gruen witiò steuf avn, Lycbharts^ des
Digitized by
Google
397
ffruenanhaMgundenhmgelvndmii JaeobSf %e der tek BidUer %e
Neumbwreh ankangumden huigd — Der prief ist geben — Dreni-
lehen handert Jar rod dar nach in deni Sechczigisten Jar an Sand
Philìpps md sand Jacobs tag, der heilìgen zwelif poten.
Ckartalwiui lf«UTÌ m. M. 1». k
Hitr «rtelMnt Jakpb, Witeat's Yorglngtr, neaerdiagt ala Stadtrìebter
n KloatCTMvbiig.
ccccvn.
8€iflrid ier àMr vqh Ltmg-Bmendarf verkmmfi der 8t Agne9'CapelU im
Kretm§tmg€ de$ 8HfU Hnem CMddiengt sv Lmug^Etnersiorf,
Dtt 6. Deeenber 1860.
Ich Se^Hd der Mmr %e Encxettorf vnd ich Weniel, sein HauS'
mraw Vnd rnser paider eriben Wìr rergecben — daz wir — mit
muerB reehien Grtmtherren bant, Herm PUgreim$ des WérffèU
tden zeUen Chorherre vnd Ohritter CheUner vmer Vrawn CMeshauè
%e Nemdmreh rercbanfl baben ain pbunt Wienner pbenninge geltes
purehreebtes auf maem bana Tnd seczt binder dor on, vnd waz mit
recbt darezn geboret — Vmb Newn pbunt Wienner pbenninge —
hùtez umd Àgneten Ckappelln %e Newnburch in dem ckremgtmge
Alio besebaidenleieben, daz wir oder swer daz Torgenant bans nacb
Tna inne bat, Daz egenant pbunt geltes zu der egenanten CbappeUn
— iarleicben dienne scbniln zu den zwain zeiten im iar, ain balb
pbont an Sand Georigentage, md ain balb pbunt an Sand Merteins-
tage mit alln den nuczen ynd recbten» alz man ander purcbrecbt
dient in Osterricb — Vnd wan wir nicki aigen Inngil haben. So
geben wir daruòer der egenamUen Chappelin vnd im Verwesem
vnd Ckappelan di$en brief versigilten mit vn»er» egenanten Grunl
Herren Imigil» Pilgreim dee Wùrffel — Vnd darczu kob wir gepe-
ien den Erbem man Miehelln an dem Neweidel, daz er dùer eache
auek geczeug eei mU geinen Insigil, Der briff ist geben — Drewcze-
ben Hundert Jar ynd in dem Secbczgisten iar an sand Niclos Tage.
Orìg. Ptrf. (Htp. Tel. N. 18. M. S74.)
Dm 9ntt% Si«f«U PUfvia'a 4c« Etll«a«ùUn , mI àtknaL Dm swtito, kltÌMrt, ia gel-
kM WMhMi 8 . MICBAHEUS . DEMTEIIS . » Mift «>Ma ini»Mgtm, *•■ IWgct «BMhlomiM
•iUy, vU M DmU. IsMTft. e«Md. tnk, XXL ■. S80. Di« Fffv Iìmì ttek ucht uIwmImMm.
Dms iti die letsia Urkande, in weleber Pilgrìm tU Oberkellerer ertcbeiat ;
bald daranf omm cr too sdaeiii Aste tbgttreten oder gesiorben sein, dt
Digitized by
Google
398
iMt det altea Satilmeht Konrtd Raniuig, Pfiurer in St Martin, in Mn
1360 Obarfcellarer wnrdt. Dmmh nmittelbarar Nadifolger iat unbekaint;
demi erat 1371 eraekeiot Bartholomliia ab Pfarrer su St Martin, dar indeaaae
im Jahre 1368 Infirmarìus war, alao Martin's onmittelbarer Nachfolger nielit
aeb kann. Die folgende Urknnde acheint jedoeh ansndeuten, daaa Konrad als
Oberkellerer die Pfarre beibehielt.
ccccvm.
Konrad, der Sdkaffer de$ Pfarren V9n St. Martin, verkouft Watfkart iem
AUer einen Wdngarten %u Ktotftemtabarg.
Dal 0. Febmar 1361.
Ich Ckunrot zden cteiien Sdkafèr «pi dem Pfarhofdaez Stmd
Merten Tod ali mein eriben rergeben — Dtz leb — mìt meòu Perig-
maiiter baot tHehelln an dem Newndel zden zeUen Amptnuum vnd
Perigmaùter vn$er Vrawn CMeàkau» te Netmbureh — rerebaoft
babe mein balbes Jeaeb Weingarten gelegen an der Vineiergaaaen
— als mìr ex mem SeHge Hautvraw Periéki. der got genad , Tod
mer gnter mìt Vrcbund , brìefen Yod mit dea Hereiogen Radolffen
brìeff danrber Ledicbleicben gemaebt Tnd gegeben bat — ?iDb famffe
vnd Tirezge pbont Wienner pbenninge — Dem Erbern manne Wolf*
harten dem AUer — Vnd wand ich — nieht aigen Insigil kabe.
So geben wir daruber — disen hriff vertigUten mit vnsers egenan-
ten Perigmaister Insigill Uichett an dem Neweidel — Vnd darvn
80 verpint ich mich auch vnder meines herren InsigU, Hem Chwt-
rates des Ramunch zden zeiten Chorherre vnd Obrister CheUner
dee Goteshaus. Vnd des ist auch geczeuge der Erber man mit eei-
nem InsigU Peter der alt Manseer — Der brief ist geben — Dreu-
czeben Hundert Jar vnd in dem Ain Tnd Secbczigisten ìar ze
Vaschange.
Orig. Ptrf . (Btp. Vtl. N. n. M. 114.)
Dm ente SiegcI wv4c smi ▼«nM(ck«B4«i Jakrt» «iodi Bit AvnalUM «iw Eableac
bMchrJebea. la Schilde iti eia Haopl Uà aa Ut Brut akktbtr, ait eiacr LilieBkreae ▼•rùert. la
kleiaen SecreUiegel dietelbe Kroae. Da* swe it« , gleieb jeaea Pilgria*i , seigt dae sUheade Figv
ia Talare ait der Ua«elirìft> 8 . CHVNRADI . RAMVÒI . CELLERABU . KCGE . RfiVBVR-
GEN . Daa dritte : 8 . PETRl . MANSEBERI . . eathSIt einea Mann , weleker kit aa die Ltmàtm ia Waii-
•er alekt «ad ia der Hakea Read eiaea Bùackcl Àkreo kilt. la ScereUìegcl teigt lìck tta fettccHcr
Draeke «ad dariker der BMkeUkeXTl.
Digitized by
Google
300
CCCCIX.
Dm$ 8Hft ÌAHmfM verktmft dem Eloatemembmrger Bihrger Siefkm i^m
LiUenfdder Weingàrtem %m KU9térnmAmr§.
Dti 7. Min 1361.
Ich Prueder Siefan» abpt %e LUymnveU mi der Conreot
gemtiD deuelben Chloster Toser yrowen Terìehen — Dai wier —
mit dea Erbern ChorberreQ hant herrn Maridùnrt$ %e ien zeitem
nedmmider dez Chiosters mser Trowen se newnbureh mit reehter
fSniclit Torehauft haben ynseni Weingarten» dei aio Gaoxea Jeaeh
ist» TDd haist der Saez leit aof dem auervdi — Wier haben aueh
T«rehaiift mit dea egenanten Cborberren hant — maan Weingarten
nnd Parmgarten, dea ain halbes Jench iat, md leit aneh le Neon-
borcb anf dem awerveU — ymb aina Tod acbeiig phnnt, allea Wien-
ner phenninge — Dem Erbern mann Siefàn dem LyUgetwMer,
purger ze neunburek Chlosterhalben md $eòter HauMfirawen Elipe^
ien. Daraber — geben wir in diaen brief vereigUt mii tmierm òui-
gii» vnd mU vmers Camvenis anhangunden ImigU, end mii der
egenanten Weingarien vnd Paimgarien Gruniherren imigU, dez
Erbern Ckorkerren hem Maricharis, ze den zeUen nechmaieier
dez Cklo$ier$ ze neunbìtreh. — Der brief ist geben — Dreaaehen
hondert Jar, damacb in dem ainem md aecfatiigisten Jar dea Sun-
tagea ae mitter Yasten.
Orig. Perf. (Vep. Ikv. Fm«. 4. N. 8. fel. »<8.)
Dm «nt* Sitgvl wt abrcklUel kti llMlktl«r BMtMM Tak. XI. ■. IO. Dm iw«il«, CMVMte-
m*^, ckM4««tlW« Tak XH. a. It. Daa <irìtt« kat dia UmakriH: f . 8 . MAIICBAIDI . MAfiai .
Urano . HETimie. ; 4«r Biaabafaldit la FMlilMlklaM* , mH 4m racfclM Band aia BmIi aa «a
Braal kallaaJ, ia 4ar liakaa Um Hìrteaatak.
Marqiuurd encheiiit noeh im Jahre 1365 in den Ante eioes SiechmeUtert,
uch ihiD folgen 1368 Htdmtr der MaUeber und Btrtholomiiit. daon 1370»
aS. Juli, Petms» 1375 Mert der SchenUi.
ccccx.
Hmn9 der Seamgel von KaUetOrmnn verkauft Peter dem Rei ven Lmug-
Bwurederf Géiddietute daeeibet,
Dat. 3. Aprii 1361.
Ich Janns der Seunagel von ChaUenprmn ma ich ChumguMi,
sein hauevrow wir Terieben — Daz wir — yerchaufl haben —
yierdhalben schilling wienner phenning gelta, die da ligent ze
Digitized by
Google
400
Eme%eticrf pei dem Pùsenperg auf bestiAem gut UQd auf behauaten
holdeo MI der Ckmchgazzen , der da lìgent frmf \né DreizEÌch
phenning auf WoìfkartB dez Vischer baus, vnd Dreìzzìch phen-
ning gelt auf Chunrati dez Schacz faaus, md Dreìzzìch phen-
oing geits auf Stepham dez Piber haus , rnd sìnd die egenanten
Tierdhalb schilling gelts meìn egenanter Cbunìgunden aygens aner-
storbens gut von meinem Enen , dem alien Riczendorfer» dem got
gonade» dai ieh darnaeh gemacht ynd geben han ze Morgengab mei-
nem wirt dem rorgenanten Jansen dem Sessnagel — Tmb frmf phunt
wienner phenning — dem Erbern manne Peter dem Roten rnd sei-
ner hmuvrawen, vrown Agnesen — Dez geben wir in disen brief
versigiU Ich Jans der Sessnagel mit meinen aigen Insigel tmd nói
vnsers petiem Insigel 9 Sigharis dez sessnagel vnd mit dez erhem
manne Ineigel Jaeobe zu den zeUen statrichtervnd Judenrtchter ze
Newnhurch. Der hrief ìst geben — Dreuczehen hundert Jar dar
nach in dem aìns md sechczìgisten Jar dez naechsteQ sampcztags
nach dem heilìgen Osterleichem tag.
Cbartalariim Anhivi m. f»!. I». h.
CCCCXI.
Der Stadtrath von Klostemeuhurg bestàtifft dtu Te$tamefU Jcau de*
Freiginger's.
Dat. 20. Aprii 1361.
Ich Jacob f dez alien sluczler Sun , deiv zeiien Stai Richier
Vnd wir der Rat der Stat gemain ze nemburch Chlosterhalben, Wier
veriehen mit dem brief — daz fuer rns chom in Tnser Rat derErber
herr herr Peter der hrahsi von sekaw vnd sein bruderPatd, Chorherre
voìi sekaw , vnd Pemger der pranker vnd Dyetreich der preuzzd
ir swaegerf vnd zaigten vns vìer prìef, der drey sagent vber zway
fuder perchrechtes md vbcr aiu halb phunt geltes. Der ain brìef von
dem Maister von maurperig, Der sagt, daz es seins Gotshaus vreys
aigen gewesen Sei, md hat es verchauft mit dem selben brìef Órt-
lein mit der pettziechen '). So sagt d r r <i r hrinf von Ortleia mit
der pettziechen, der hat es verchauft piseholf Bmdmaren wm Sekaw,
der hat es geben seinem freunt dem Hadraer. So sagt der drìtt brìef
<) Urkimde 312.
Digitized by LjOOQ IC
401
T«n dem Hadrter, dai er ez se chauffen hat geben Jan$en. dem
Vreinmgnaer Tod alien seUi erbeo <)• Der fierd brief Saìt ron Jansen
dem freisiognaer, daz er ei geaehaft hat mit gesampter haot oach
seios Sftn Janaen tede — der brobstey hie se neanbareh rnd dem
CoDTeDt gemain brobsi Orioifen, yod alien sein nachchomen, die
probst nach im do werdent, Vnd paten yns, dax wir daz geschaeft
bestaetten mit rnser Stat brief me mit mser Stat Insigil » daz haben
wir getan mit Vrchonde dez briefs, den wir in daruber geben ver-
sigeUen tmi vn$er Stai rnsigil. Oer brief ist geben — dreuzeben
bundert Jar, darnacb in dem ainen vnd sechzigisten Jar dez Ericb-
tages Tor sand Jórigen tage.
Orig. Fcrg. (JUf, T«t. N. 7. f«l. M.) Dm bcku>le 6iet«l.
D«r erwiknU Biscbof tod Seckan itt Rudroar Hader tob Haideek
1338—1351.
CCCCXD.
Die EH€H Jèauen d€$ FreUm^tn Hhergeken dem Stifte die ven ihm
gemnekte Sehenkmng.
Dai 20. Aprii 1361.
Wier Peier vau Gote$ genaden probst, vnd erczbr tester %e
Sekkaw Icb Pavl^ 9ein hruder Chorherre dacz Sekkaw, Ich Pem^
ger derpranker, Jan$en dez Vreysingner aidem^ Icb D^etreich der
PrewfMelt òr ewager, Wir verieben — Daz Jan» der Vreysingnaer^
dem Gotgenade, die zway fuder perebrechtes, alz sein gescbaeA-
brìef Seit» den wier inne baben» vnd dew sein vreys aigen gewesen
•intt mit rnserm gutleicben willen vnd gunst, vnd nacb vnser aller
Rat ynd ander seiner pesten freunt mit gesampter bant ze der zeit,
do er Ì8 wol getttn mocbt» vnd aucb recbt bet ze tùen, gescbaft vnd
geben bat nacb uìm Suhs Janteti tóde in die probstey vnd dem
Convent ze Neumburcb Cblosterbalben òrobii Ortolfen dem Voi-
kestarfer vnd alien sein nacbcbomen — Wier baben in aucb die
chanf brief dor vber ze einer peszern sicberbait ingeben wie daz
perchreebt in vnsers bruder Jansen, dez vreysingnaer gwalt
cbomen ist. Dor vber — geben wir — den brief versigiUen mii
1) Vrkmté» SSS.
roMtet. XIV. 26
Digitized by
Google
402
vn$em anhangnnden infigUn. Der brief ist gebea — dreazeheB
Hnndert Jar» dar naeh in dem ainen rnd aechsigiaten Jar dei Eri-
tagea Tor Sand Jorìgen tag.
Orlf . POTf. (B«p. TtC H. 8. fel. M.) mmÀ Ckartabriam AnàM ftO. t7. •.
Dm erti* ni 4m ItUtt Sicfd feUl. Dm bwcìU, PmI Freinarer**, fat m^m t«m Jakn ISU
(Rr. Mt) btkMat. Dm Mtte bt Jmm 4m Pmc«r Prwkw. Di« Eal^leM 4m 8«IiìMm dai vcrvfaaN.
CCCCXffl-
OenM$hriefde$ Sek^tten-AwUwianms Heinrich' $ ie$ MìdaufiOer He Bua-
Mbt auf dem Miit ver dem ScMtentkere,
Dtt WieD, 13. Mai 1361.
Ich Hainreich, der ESnUmf, ze de» zeiten Ampiman der
SchoHen %e Wietm Vergich — Oas f&r mich chom» do ich sas an
derselben meiner Herren atat an offen gericht Peter, die zeU denel-
ben meiner herren diener vnd chiaget mit Vorsprechen an derselben
meiner berren stai, dea hocbwirdigen berren, bem Donalde abpi
des Gotshau» daz den SchoHen ze Wienn vnd dea ganczen Convent
gemain daselbs» die im die recht mit ganczen gewalt heten aufgeben
se flust ze gebin aof die Padtbiben geìegen auf dem Mieie ver
SchoUentor ze Wienn ze ndst pei der Newnburger hof vmh ain pbnnt
Wienner phenning geits Purchrecbts, daz die obgenanten mein ber^
ren» di Schotten ze Wienn darauf hieten, rnd daz in daranf rersez-
zen wér, vod cblagt darumb darauf als lang, daz VaUein der Ren-
dei, di zeU der erbirdigen geistleichefi freum Sekaffer daez sand
Marien Magdalen vor SchoUenior ze Wienn diselben Padstnben an
seiner Vrown sfat verantwurt mit Vorsprecben, vnd iach» das die-
selben sein Vrown die obgenaot Padstnben mit Recbt vnd ancb mit
Vrag vnd mit Vrtail in ir gewalt bieten erlangt vnd bebabt far ir
versezzens Purkrecht vnd fur ali die Zwispil, die mit recbt daranf
ertailt vnd gegangen Wern , als ir Gerìcbsbrief sagt — Do geviel
mit vrag vnd mit Vrtail — solden ancb furbas die erbirdigen geist-
leicben frown der gancz Convent gemain dacz aand Marien Magdaien
vor Scbottentar ze Wienn vnd ali ir Nacbkomen diselben Padstnben
— ledichleicben vnd freileicben baben — Vnd solt icb in des mein
Vrchund geben vnd solden si mir darumb mein recbt geben , das
habent si getan, Vnd wenn ich selb nicht aìgens Insigels ban. Dar-
uber so gib ich den egenanten erbirdigen Geistlicben frown — den
Digitized by
Google
403
brief — verngili mii de$ egenafUen mehu genedigen herren Insi-
gel 9 des hoehwirdigen gei$tUchen herren, hem Donalds aòpt det
Gcishauses daez den Schatten ze Wierm. Oer brief ist geben ze
Wienn — Drewezeben bundert Jar, darnacb io dem Ayn rnd Seeb-
esigisten Jar des oasten Phiocztages Tor den PhÌDgttveyrtagen.
Urìf . Perf . (t»p. ffU H. Sf . fot. lU.)
ElaisM rai4M Sicfcl ia relliea Waektt. Dtr Ahi ttAl ia P^atileaikltiile, «it iw ReehiM
•«tM*<lt *•• ^*f Brut bia i« dea Eaitta reieM rìm 4rtie«ài^r8elùld , !■ welekea «ia eiaflMlMr AJlrr
endimt. UiMcbrift: 8 . DOIULDI . ABBATI8 . 8C0T0RVM . IN . WieNNA.
DieUrkande zeigt uos eineo, dem GeschichUchreiber Wien^s uobekaDD-
Ud Abt der Scbotten, Donald, der zwischeD Clemens I. (Urkunde 382) uod
Clemens II. (f 1376) einKoichalUo k^mint. So ist dein sufolge der bei Hormayr
1383 eracheioende Dooald der zweite Abt diesea Nameoa.
CCCCXIV.
Reven det KUwUnuuhurger Siadtraiìu ùber den im StadttpUale durch
WUetU auf dem Anger erbauten Aitar.
Dat. 15. Aogruat 1361.
Ich Jacob, dez alteri Sluzzler Sun, te deti zeiten StahiclUer
rnd wir der Rat vnd die gemain der Siat ze Nevnburch yeriehen —
Wie wol daz ist, daz vnser brief sagent, die wir vnseriii genedigen
Herren dem Probst vnd dem Convent vnser Vrawn Gotzbaus geben
baben, Daz wir nur ain mezz in vnserm Spital haben schuilen. So
bat vns docb vnser genediger ber , Probst Ortolf vnd der Convent
gemain Dureb vnser pet willen, vnd durch der arrnen dùrftigen
vrìUen die vnsem herreu auf dem oberti Alter nicht geschcn
mochten die besundern genad getan , vnd haben irn wiiien vnd gunst
darzu geben , Daz der erber man WUeni auf dem Anger vtid Chri-
Stein , sein hausvraw einen allei' gestifl habent in dem egenanten
vnserm Spital an dem mittem pheyler vor der Chappelln in den
eren sand Peter vnd sand Kathrein , also beschaidenleicb, daz wir
furbaz nimmer mer, mit pet, noch gewalt dhainen gotzdienst noch
mezz atifften scbullen in daz vorgenant Spital, nur mit irm guten
willen vnd gunst Vnd scbullen aucb ali die brief, die vnser genedi-
ger berr Herczog Albrecht sAlig zwiscben dem Gotzhaas vnd dem
Spital gesebaiden bat von der mezz wegen, die der egenant Wisent
auf dem Anger vnd Cbristein sein Hausvraw gestift babent, furbaz an
alien punden vnd artikeln vnbecbrencbt vnd vnverbaltzen bcleiben in
26 ♦
Digitized by LjOOQ IC
404
aliar meinuog, ab se? geben rad versigelt siad. Vnd geben dem
egeoanten h^ren» hern Ortolfen, dem ersamen Probst vnd dem Con-
Tent mser Trawn Gotibans dea brìef — venigeUen mU viuerr Stai
hmgel %e Nevnhwrek ChlosierhalbeH. Der brief Ut geben — Dreu-
tzebea buadert iar, darnach in dem aio rnd Seebezigisten iar an
mser rrawn tag ze der Sebydaag.
Ori(. Ptrf . (Rep. Tel. R. ». fot. 142.) aad ClurtalariM Arehiri IN. fol ISl. •.
Um den fon Henog Albreebt li. 1344 geAlItea Sdiiedsprocb Ewbeiiai
Stift und Stadt det Spittls wegen (N. 310) nicbt ni geObrdeo, Ifisst tiek
bier Propst Ortolf eìnen eigeoen Herers ron der SUdt ausstelleo, dats die tob
ihm ertbeilte BewiUiguog xur Erbtuuog eines sweiten Altari dareb Wisent anf
dem Anger den bersoglichen Schiedtpruch nicht aufbebe.
coccxv.
IVeiekart der Affel verkaufi mn Jordan , dee Propites SpeUer, die OherUkem'
rung tmf emem Hau$e %u Klotlemeuhurg.
Dat 16. Augost 1362.
Icb Weikhart der Àffel vnd icb auna sein hau9vraw wir vene-
ben — daz wir — mit vnser» AmpimannM bant, Ortolfs dea Tuczeu,
zu den zeiten Sluszler vnd amptmann %e Neivnòurch avfdez edlen
hochgepom fursten già hertxog Rudolf van ósterreichy in Sieòr
vnd in kemden vercbauft baben die vberteurung auf vnserm bans,
vnd waz darzu geburt, gelegen in der Maur — ain pbont geltes ze
vberzins — vmb ainlif pbunt wienner pbenning — dem erbem mano
Jordan t %ù den zeiten Speiser probst Ortolfa ze Nevmburdk,
vnsers genaedigen berren, vnd aeiner hauevrowen Lutzein — Seint
wir nicht aigen insigel baben , dez geben wir in disen brief veraigeU
mit vnsers amptmana Insigel, des ohgenanten Ortoifs dez Tuizem,
dez Slizler, vnd mit der zwair erbem mann insigel, Niklas dez
Tutzen, vnd Chunrats dez Mamer — Der brief ist geben — dreu-
tzeben hundert iar, darnacb in dem zwai vnd secbtzigisten iar dez
naecbsten Eritags nacb vnsers vrowen tag zu der scbidung.
Oriff. Perg. (tep. Vel. N. tt. M. !•>.)
Ortoiri Sieptl iti tob Jakre 13S4 (ff. MI) btkaut. Duaclkt WarpMstklieB f«krM«ht
Nik«ltUt ■Inlicli eiaeR Knig nil eiaen Heakcl. B«i4c habM Mck eia 6«f«MÌ«f el« Ortolf «ias M—
grana aeiaet Nameatt Tat.Nikolaaa aiata Krag. Oaa dritte Siegal ait der Uaaekrifl: 8 . CBTMUkDI.
OlCn . MARNRR . seigt ciaea Qewappaetea aiit dea Helat ia der rcchtta Haad.
Der die Kiiche verwaltende Laie erscheiot bier anter der BeteicbMAg
^Speiser*'.
Digitized by
Google
405
CCCCXVI.
Heinrich der WUrfél verkauft NikUu dem 8ckUeh( Gùter mi Qriwàng.
Dtt e.September 1362.
Ich Hainreich der Wùrjfel, ze den zeiten des Rais der Stai
%e Wyenn rnd ich Kathrei setti Hausvrow Wir vergeben — Das wir
— mit vnsers Pergmaister hant, des erbern roanns hem Gerunga
de$ Choln, ze den zeiten Ampimann dee Chioaters ze Neunburch —
rerchauft baben vnsern Weìngarten — se Grìntzing, des andertbalb
Jeuch ìst, Tnd beizzet der Mei$sawer — vnd ein hausel da mit daz
daran leit — Darzu baben wir auch verchauiFt vnd geben ynsers
recbten chaufguts Drew phunt wienner pbenning geits Purcbrechts
— Vmb Drew Hundert pbunt pbenning vnd vmb Sechtzikcb phunt
pbenning alles wienner munssc — Dem erbern man , hern Niclasen
dem Schlecliteti, pnrger ze Wienn Vnd seinen Erben — Dar vber so
geben wir in den brief verstgilt mit vmerm hmgil vnd mit des
Pergmaisters Insigil — vnd mit des Purchherren Insigil des —
erbern herren^ hem MarchartSj hem Dùrings Sun von Seveld,
Chorherr ze Neunburch , vnd ze den zeiten Pharrer dutz der Nei-
ligenslat, vnd mit der erbern Làwt Insigiln hem Niclas des Wùrf-
fels vnd hern Hainreichs des Wurffeìs, mein egcnnntcn Hainreichs
Sane des Wurffeìs , vnd mit mcins Veitcm Insigil hem Jansens des
Wùrffcl, Purgc^ ze Wienn, vnd mit hem Lucas Insigil, des
Papphinger, ze den zeiten des Rais der Stai ze Wienn — Der
brief ist geben ze Wienn — Drewtzehcn Hundert Jar darnach in
dem zwai vnd Sechtzigìsten Jar des nasten Eritags vor vnser vrawn
Tag, als si geparn isL
Orìf. Perf. (R*p. Vel. «. 15. fol. MI.)
Ru4t 8ieg«l ia ^\Um Waekte. Du ente, mii Jcr UaiMhrUl : f . S . HAIimiCI . TESSERIS.,
s«igt ia dr«ieekif«a Sekilde ciaen Wir/ei and eiaen f leichea ìm Off tasiegel. Da* xweite » G«niBg't
Ck«l, feblt, Utaberaat dea Jahre 1337 (N. 271) bekaant, nimlieh jeaes mit d«m Steiabocka in
8«UMe. Daa drìUat S . MABCHAHDI . PLK Mtkilt eia aUkeadet Laaai. Daa vierte: f . 8 .
mCOLAI . TESSERIS . aad rSafU : t • 8 . HAINRICI . TEZZARIS . IWEN . kakea fleieke Eabltae «ic
Jm eki(C , Heiarieb't 0«geaaiegel ist dea det ilterea Heiarìcb'a f} eieb. Dat seebtte : f . S . lOHAN-
NIS . TESSERIS . laift eiaaa Hata ait dar Heladecke , aaf walekaa aia aafreaktar Fli^l ait dea
Wirfel, wie bei DaalUae Eie. Geaeal. Tab. XXI. a. 282» aafcbraebt iat. Dai letste Sie^l: f • ^ .
LVCE . POPPINOARII . eatbilt eiaea Kreie , vem Darebaeieer wafreebt fctbeilt » aaa welebea drel
Eravae» daa aHtlare etwaa hJber, kervorrafea.
Marquard, der im vorhergehenden Jahre noch ala Infirmarìas siegelte,
isi bier schonPfarrer in Heiligenstadt , und, wie die Urkaode klar ausspricht.
Digitized by
Google
406
eia Sobn Dariiig's fon Soreld. Auch erseheint bier dat dritte Siegel, detsoi er
sieh bedient (die beiden tnderen td aoB. 1355 und 1356, N. 375 imd 378).
Auch ttellt tieh die Ftmilie der Wflrfel, weleber der Oberkellerer Pilgrìn
angebdrte , tls eine tnsebnliebe benna.
Der Zeuge Lucaa Popbinger eraeheint spiter 1372, 10. Nor. wieder ie
Verbindong mit seinem Bruder Stefaa und beider Vetter Peter.
ccccxvn.
Miekmel ttn àem NetuUM gibi NikU$ dem NÉmUr§er, BiU^er «k Am,
einen Wetngmrten %m Kh9lememhwr§,
Dat 23. inni 1363.
Ich Michel oh dem New9idel, der alt Chuchenmaister , %& den
zeiten Ampiman dee Gotshaus vnser vravm %e Newnhurch Odo-
sterhalben Vergich — Vmb den Weingarten» der zwey Jeuch sint
gelegen se Newnbarch Vnder der Langen gazzen vnd haiztet der
Everding ze nechst dem Weìngarten der Troyschinkh, da man Ton
dem egenanten Weingarten alle iar dienet dem yorgenanten Gotshaus
ze Newnburch Secbs Emmer Weins ze percbrecht, ynd zwelif Wien-
ner phenning ze Voytrecbt, vnd vrown Agnesen der Wehingerinne
zehen phunt Wienner phenning ze pfirchrecbt, die abzeloseo sint,
als der brief sagt , den si daruber hat , vnd nlcht roer. Denselben
Weingarten hat Wemhart atu dem Holtz, purger vnd MmUter %e
pùrchhawsen vor mir behabt mit vrag vnd mit vrtail» als der behab-
brief saget; Darnach hat Fridreich der SteUzer^ weiln purger ze
pazzaw selig denselben Weingarten gelóst von dem egenanten Wem-
hart en aus dem Holtz» als ich seinen brief darumbe han. Vnd naeh
derselben zeit hat der egenant Fridreich der Steltzer bei seineo
lebtagen den vorgenanten Weingarten Recht vnd redleich gegeben
dem erbern manne Niehlasen dem Nùrnberger, purger ze Ehm, Box
ich den obgenunien Weingarten recht vnd redleich geUhen han vnd
leich auch mit disen hrief demselben Niehlasen dem Némòerger
vnd seinen Erben vnd alien den , den er denselben Weìngarten sebafli
oder geit alles das, das ich In ze recht dar an leihen sol, md als
auch mein genediger borre» der Hochgeborn furst, Hertzog Rudolf
ze Osterreich, ze Steyr vnd ze Kernden, Graf ze Tgrol mit mir
geschafFt hat, als sein brief sagt, also daz der egenant Nichlas dv
Nurnherger, sein Erben oder die, den er den yorgenanten Weingarten
Digitized by
Google
407
schiffl oder geit» denselben Weingarten suUn fiSrbas ledichleich
ynd Treileich haben — Vnd dea ze Trkfind gib ieh In dlsen brief
verngiiien mU memem Imigilf vnd mii der erbem Lewt Imi"
gUn, hem Christoffes de% Syrifeyer, vnd hem Hainreicha
dez hoìfizZi purger %e Wienn — Der brief ist geben — Dreutze-
heohundert far darnach in dem Drew Tnd Secbtzgisten Jar an sand
Johanns Abent ze Sunnebenden.
Orif . Perf. (Bep. V«t. a. 74. fol. ItS.)
Dm «nU 8i*ff«l ku» MhM bcia Jthre 1S60 (N. 407) rer, j«4Mk vtBifcr t«t trhallM. Ua-
Màrill 1 1 . 8 . MICHALEL . DEB . NYE1I8 . Uattr Ttnitnufra leift lìek ndito eia MmJ , links «■
8l«n, ìm Sekil^ tia Haapt bis lar Irut, ah tlatr UliMkraM UdMkt. Dm 8i«ff«l iM ia griatt WadM
(•«riakC Dm iweiU , ia ratkea WadMt, ait der UaMahrìfl i f . 8 . CHRISTOFPORI . SIBTEVEIUI .,
«UkiU «ìaM Bela ait der Heladecke, aM velekan eia sveifeCkeilUr Flfisel «Mteift, ia reektoa Felde
deaeelkea ereeheial eia Stcra , ia liakea drei wafreeku Biadea. Dai dritte i f . 8 . HAINBICI . D .
FTBST . (ia der Urkaade wird er Holftaii (eMkriekea), «atkilt eiae Lllieakraac, aM vekker tia
LAveakaapt, ai! der Heladeeke geeekalekt, eapairagt. Dm Waake dleM* Siefels iet felk. Dm
erete aad dritto kat aaek eia kleiaes OetcMiefel.
Agnes die WflhiDgerìn ìtt die Matter Biechof Ber(old*s tod Freitingen
and eeinesBniders Richard tod WflhÌDgen, weleher 1367 and 1368 aUMagieter
Camerae erteheint (Daell. Eie. Geneal. pag. 51 und 54). i
CCCCXVffl.
Jmn» der ChàitUr verkaufìt dem HtumitekwieiHer Her%og Rudolf $ IV.,
NUdat dem Eckarteawer, eeinen Hof su Meinharttdorf,
Dat. Wien, 21. Septemher 1363.
Ich JannM derChaestler Tergich — Das ieh — mit dea Grunthet'-
ren hant, hern Uainreicha dez WùrffeU pùrger xe wienne, zu deu
xeiten ampimann dez Chlosters ze Newnburch yerchaaft han mevieti
hofgelegen ze Meinharizdorf — da man alle iar Ton dient dem Chlo-
•ter ze Newnbarcb zehen schilling wienner phenningzegrantrecbt Tnd
den geistleichen vroum datz Band Marein Magdalen ze ivienne ain
phunt Tnd Mieheln dem Chleber drew phunt alies wienner phennig ze
Purchrecht — ala ez mir anerstorben ist von meiner Mumen Junch"
vrowen Elzbeten von hof^ vmb fimif Tnd Achezig phunt wienner phen-
ning — Niclnaen dem ^chartzawer^ zu den zeUen Hamaschmaister
dea hochgeporn fùraten herczog Rudolffé ze Osterreich^ ze Steyr,
vnd ze kemden Grafze Tyrol eie, Tnd aeiner haiisvrowen, vrown Elz^
beten — Dar Tber so gib ich in disen brief — versigUien mit mei-
nem Inngil — vnd mii dez Gruntherren huigil — vnd mit dez
erbem Bitter in»igil hern knnsen von Haaelaw, — Der brief ist
Digitized by
Google
408
gebem te Wtenne — dreatxehen handert Jtr dar iiach in dem drew
Tnd aeehczìgistem Jar an sand Matheus tage dez heiligen zwelfjpoteo
md Ewangelìsten.
Orif. Ptrf. I>r«i titftl m Ptrf^MtotrctfM. Dm ente, rwi. ia ftftta Hmkm, scigtia
artitckirM SdiU^ Bwei Iliade, veldi* •!■«« 8tM« kaltM. UaMkrifl: f . • . lOIAHBS . CHEST-
LER . Dlt k*i4n iWtfM titrtl siBa WkMBt.
MeinhtrUdorf iti eia eiogegaigeaet Dorf io der Nilie det haatiget
Meidling.
CCCCXIX.
otto àer Nemdeeker revenirt uine Diautp/HMiikeU.
D«L 1363.
Ich OH der Neudecker von Reùiprechtzpolan ynd mein erbeo
verìehen offenleich mit disem prìef » vmb ali die guter» die ich xe
lehen han Ton dem Gotzhaus za NeToburch, h sei ze veld oder ze
dorff» daz icb daTon dienen sol an sand Micbels tag Siben md Dreiz-
zicb wienner phenning; Tnd sol aach dbains rechten mer lehen* denn
als ander rìtter vnd chnecht, die Ton dem Torgenanten Gotzhans
lehen habent. Mit rrchand ditzz brief versigeit mU meùun Imigel
vnd mit meÌ7i$ vater InsigeL Anno din. M* CCC* LXIII*.
hrJ TOM der Untehrìfl av Iftliart NIS . D — . Dm Obrif* fekU.
CCCCXX.
Georg von Wolkendorf verkauft dem Stiftt einen QdièUnH %m Oker-
Sievering*
Dlt. 25. Aprii 1364.
Ich Jorig der Volke$torfer vnd ich Agne$, sem Hamfrùw, Wir
veriechen — daz wier — verchauft haben Tnsers rechten aigeo
Sechzìck rnd fvmf phvnt wienner phenninge Geltes perchrechtes
gelegen ze obem SùffHnge auf rier holden behawstes goet, md taf
Weingarten auf der Oerengrùb md te Chlaytinge, dew man Jaer-
leichen dient an sant Michels tag — mib zwaj Tnd Sibenzichk phTDt
wienner phenninge — Dem erbem herren Ptobti Oriolfen, dem
Volkestor/fer vnd dem Convent gemain dez Goteshaus vnser vrowen
ze nevnburch Chiosferhalben — dor vber ze einen wam sichtigeii
Digitized by
Google
400
Vrehande Geben wir in den brìef versigìU mH mem Jàrigen dez
Volkestarfer aigen Insigil vnd mU mems pruder nuigil hem Ortolffà
van Volketiarf vnd mU meòu vetem Insigil, hem Otten wm Voi-
kettorff — Der brief itt geben — dreazehen bundert Jar darnacb in
dem Tier ynd sechtzigisten Jar an Sand Marx Tag.
Orìf. P«rr. (B«p. V«t. 11. S. rei. MS.)
Iu4t8i«fel, dMeraltbfria», ai« M4«rM ia felk«B WMkft. Du crtU: f GEOM .
TOLUSDORF ., na ìmm zw«itti f . 8 . ORTOLn .DE . VOLCHESDOSF. , ntkaltca ebta s«lirir«B
S«yU mix a«ii HelM, wit k«Ì Dadllw Eie. Otatal. Tab. IX. •. lOS. la 4rìtU«t f . • . 0TT0NI8 .
DI . TOLCHEIfSTORF . ■tokt 4tr S«yia ■•fre«ht oka« Heln.
1357 (N. 387) ertcheint Otto Ton W. als Vetter det ProptU Ortolf,
biar Georg Ton W. in gleieher Eigeotcbaft 13ff9 (N. 399) eraebien eia Bmdar
dot Prilaten, Nament Johann » Ì3S7 (N. 387) Johann Ton Zelking alt Oheim
Otto*s. 1368 (N. 437) encheinen der Sohn und die Tochter der Elisabeth ron
Laeenbeim odor Leeenheim nnd nennen Proptt Ortolf ihren Oheim. Damaeh
kinunt die AbatammaDg bei Hoheneck zu berìchtigen (111. 772), weleher den
Johann za eineni Bmder Georg't, Ortolfs und dei Paseaaer Domherm Heinrich
mteht Daae die Wolkersdorfer mit den Losenheimem rertippt gewesen, enrihnt
•r nicht, wohi aber die Losenstainer.
Johann ?on Zelking ist wohl AlbrechVs und der Sehwester Otfo*t ron
Wolkersdorf, Minila, Sohn, der Kanigund von Walliee ehelichte.
CCCCXXI.
Mtr%o$ Rudolf IV, erklàrt einen von der Stmdi KlotiemeHburg 8teM%% dem
Juden auegetteUten, aher verlorenen Schuldbrief fiir ungiliigt falle er
Mneder gefunden wArde.
Dat. Wien, 23. Mai 1364.
WIr Rudolf von Gót» gnaden^ Hertzog ze Ósterreich, te
Steyrf %e Kemden vnd %e Krayn, Graf xe Tyrol eie, bechennen
▼nd Tan kont offenlicb mit diseni brief Vnib die virzeben Hundert
pbunt Wienner pbenning, die Tnser getrewn, di purger von Newn-
bareb Klosterhalben Steuzzen, vnserm Juden von Wienn gelten
solten, vnd daromb si vnser liber herr vnd Valer selig Hertzog
AìhredU hintz demselben Juden versatzt hat» Also, daz si im ìerli-
ehen von vnser Pargerstewr daselbs geben soltenfumf hundert pbunt
pbenning als lang vntzt Si in der egenanten Vierczehen Hundert
phunt pbenning gentziicb bericbten vnd gewerten nach Sag iir brief
die er dammb von in bet» Daz wiV wellen, Ist daz derselb brief, den
si dem egenanten Juden darumb geben babent. vnd der verloren sol
sein, als wir vernomen baben, fiìrchem von ymant» wer der wér»
Digitized by
Google
410
daz der tod Tod ab sey, vnd f&rbas chain chrafl hab in dbainen weg
nocb den egenanten Purgeni ze dbainen scbaden komen, Seid der
egenant Jud der Torgenanten Vìrtsehen Uundert phunt pbenning
gantz Tnd gar gewert ist Mit Vrkund dita brìefs. Geben xe Wifetm
an Gotsieicbnamstag — Drewtzeben Hundert Jar darnacb in dem
Tier vnd Seebtzigiaten Jar.
f hoc est Verum •{■
Wehinger.
Orig. Ptff. (e TibvUrio CÌTtUtii ClH>tr*m.)
Al eÌB«M PfffmcatotrviffD hin^t (!■• Sie;«l !■ rotbrn Wachat, wflebes Hen-pott M»a«a.
Tmì. I. Tak. TI. B. 9 fikl. In Crgcaiirget cii P«ilb«r mit den «il«rreì«ki«ebea S«kild« . wcleker
jt^Mli aialit ff«fta dit RtckM» wie am an^efilirtf» Orte, laDden refta lit Eiskt dea B«««ha«an
(tkelirl iat.
Henog Albrecht IL batte die Einkiinfle der Kammer sa Klosterneaburg, die,
wie aus der Urkuode erhetlt, bedeuteiid wnren» seinem Juden, Steazs, aaf
Absehlagxahlang Terpftndct; die Sohuid w«r bezahlt, alleio die die^falUge
Urkuode rerloren: dettbalb erkiurt Herzof^ Rudolf IV. dieselbe, wenn sìe wieder
xum VorscheÌD komroen solite, vermuthlich aufAnsuchen der Bùrger K toste r-
neuburgii die dero Joden nicht recht trauen mochten, fur nuli und
nichiig.
CCCCXXII.
Jordan , det PropttM Speiser, vtrkaufi ttin Hau$ %u KhtUmtuhurg mm.
Otto, den Caplan der Si, Kunigund-CapeUe .
Dat. ai. Mni 1364.
Ich Jordan vnd ieh lutzei sein hamvrow wir verlehen — dsiz
wir — mit vn9er9 Amptmanns hant Ortotfs des Tticzen zu den
zeiten Sluzzler vnd Amptmann ze Newnburch auf dez herizogen
guet verchaufil haben r^mer haus gelegen in der Maur zunachst
Jansen dem Slazzer — vmb ains vnd dreizzich phunt pbenning allez
wienner munnizz — dem crbern herren hern OUen zu den zeiien
chapbm datz sand Chunigundcn vnd auch chaplan ze hiexingen
— und hat man von don vorgenanten ains vnd dreìzzich phunten
ab dem egenanten haus gelost ain phunt geits mit Newn phunteo auz
dem Tpowen chloster, vnd zwelifthalb phunt sint gevallen Trostlein
derri Juden, da ein brief vmb gelost ist — Dez geben wir den brìef
veriigilt mit vnser» amptmanm Imigil dez vorgenanten Oriolfs des
Tuczen, dez Sluzzler vnd mit der zweir eròern mann insigil
MicheU an dem Newsidel dez aiten Chncheamaister vnd Petreins
Digitized by
Google
411
dez Manseber — Der brìef ist geben — dreutxehen hundert Jar dar
nach in dem rier vnd sechtzigUten Jar an saod Petronellen tag.
Orif. PWf. Di* 8ÌH«I UaffM u PtrtMitatolrtifM. Dm Mi; naa, in r*!^» W««kM>
tei «MM UeiMB Ine ia 4r«UcUff«a 8«Uiae. UaMkrìflt f . 8 . OBTOLFI . TTZ . Dm tvtitt
M rui, ia frtetM Wm^m, u4 Mìft i* 'rmtekif*» SekiU* eia waflbIMiM, r«k>^t*« Haiplt f .
t . MCIABUS . DB . irrWEN . Dm Mtl* wmle Mn Jabrt IMI (N. 408) WMkriekra.
Vergleiehe die Urkniide 418.
CCCCXXffl.
Her%0g Rudolf IV, $ekeM iem Stifle dot herzeglieke Haui auf dem Anger
9m KUetememburg wUi Amenakime dee KeUere nnd der Preue,
Dtt Wien, %A. September 1364.
Wir R&dolffder Vierd, von Gotes gnaden Erzlierzog ze Oster-
reicb» ze Steyr» ze Karndeo, vnd ze Chrain, herre aaf der Wynndi-
scben M arich vnd ze Portenaw , Graf ze Habspurcb , ze Tyrol • ze
Pbirt Tnd ze Kyburg, Margraff ze Purgo we vnd Lantgraf in Elsazzen,
Bechennen Tnd tun ebunt ofTentlich mit disem briefe alien den , die
io sehent, lesent oder borent lesen, nu oder bienaeb in kunffti-
gen zeiten» Wie das sei, daz furstlicbe gutikait alle ir Vnder-
tanen milteklicb bedencken Tnd Versorgen sulle, so ist docb ze
sundern gnaden Tnd besorgnuzz den fur ander leutte pblicbtig vnd
gepunden, die steten Gozdienste geordent sind, Vnd darzu die hab,
die sie besizent, mit erbern gastung Gotesfreunden vnd armen Leut-
ten ordenlichen erpietent Tnd mittaillent. Darumb ist , Daz wir wol-
bedacht Tnd wiileklicb , durch Got lauterlicb Tnd durch trostes Tnd
Selen bailes willen alien Tnsern Vonrordem , Vnser Tnd auch Tnserr
Pruder den erbern geistlicben Tnsern lieben andacbtigen u. den
Probst Tnd dem ConTent des Gozhauses ze Newnburg sand Augustins
Orden in Pazzower Pystum Vnd demselben irm Gozbause vnser haus
gelegen da$elòs ze Newnburg auf dem Anger ze néchst der Losen-
haimerin house, das von vnser n Vorfordern an Vns ebomen was,
ainer ewigen, steten Tnd Vnwiderruefiliehen gabe gegeben baben Tnd
geben auch mit disem briefe fur Vns, Tnser Pruder Vnd Erben also,
daz si Tod ir nachkomen dazselb haus mit alien recbten , nuzen Tnd
zugebtrungen ewekiich inne baben , nìezzen , besezeu Tnd entsetzen
•allent, als ander ir Tnd irs Gozhauses Heuser Tnd guter, ausgeno-
men aUain dem CheUer vnd der Presse darinne, die wir Tns»
Tnsern Prudern Tnd Erben an demselben Hause Vorauz bebebt baben.
Digitized by
v^oogle
412
Yo8 Tnd nìeman andrer enrekiich se wtrtenn» Ynd sullen auch
daiselb haos ob dem Cheller Tnd der Preii mit déchern, Estreìchen
Tnd mit anderm Paw pezzern Tnd Tersorgen» wenn des not geschicht
ane geverd. Wir haben oucb in den namen, als daTor» die egeoanten
geistlichen Leut an ir Tnd irs gozbauses stai des egenanten bauaes
Tnd seiner zugehSrung in der Vorg, .ì.^.iUìì ucìó,< y,^^i:é.ci ... „»,.i.w«,
leiplich Tnd ruwig gewer. Vnd Vcrhaizzen gnédeklich fvr Vns, Vnser
Pruder, Tnd Erben, daz wir dise gabe stét vnd Veste haben wellen,
Tnd die nymmer Ton dhainerlay sache wegcn widerrueffen oder da
wider tun, in cbain Weise nieman raten, helfTen oder gettillen, der
da wider tun wolte mit gerichte oder ane gerichte, haimlteli oder
offenlich in dhainen Weg» Sunder daz Wir ir vnd irs Gozbauses de^
Torgenanten bau.ses mit der Vorgedachten Vnderscbaid rechter
scberm Tnd gewer sein sullen vnd wellen, ane alle geverd. Diser
gabe 9ind gezeug der hochgehorn farsi Vmer Ohaim her Wenzla
Herzog ze Sachsen, des heiltgen Mmhchen Reichs ObrUter Mar-
ichalch , die Erwirdtgen kerr Johantt Bisckof ze Bricìisen , Vnser
lieber furai Vnd Kanzler, her Peier Bisckof ze Marcopel, Weich
Piachofin Pazzower Pisium, Àbi Clemcnn ze den Schoiien ze ]^ìeìiH^
die Edeln Graf Vlreick von Schowmherg, Vnner lieber Oheim^ Graf
Vlreich von Cyli, llanpimann in Chrayn^ vnd vnser geirewn Lie-
ben, Eberhari von Walsse von Lynz, Jfaupimnnn ob der Ens, Sic-
pkan von Meissaw, Obrisier Marsrhalch, Haidenreich von Meissate,
Obrisier Schenck, Alber von Puchaim, Obrisier Drugsez, Peter
von Ebersiorf, Obrisier Kamrer, Wilhalm von Chrenspach, Obri-
sier Jégermaisier, LenioU von Siadcki , Lanimarschalch in Osier-
reich •), Wemhari der Drugsez , llainreich von Rappach , vnser
kofmaisier, Uanns von Losperg, vnser Kamermaisier ^ Wilhalm dev
Schenck von Liebenberg, Vnser Speìsmaisier^ Ebet^hart der Kasi-
ner, Vnser hofschenk, Hainreich der Prenner, Vnser Chuchenmai'
sier vnd vili ander erber Lenite. Vnd ist dazgeschehen vnd wart diser
brief geben ze Wienn an Eritag vor Sand Michelstag — drewreheu-
>) In spiiterer Zeìt erscheint io stifliichen Urkunden:
1421. Moni, nich Iotoc. Pii^mm toh Puckaim «Is LandaitnclMll , mmà ia dea
Ante eines UntermanchaiU Peter der Leinpfihler.
1470. Freit. vor PGngsten. Leopoid too Wulsendorf.
1529. MoDlai^ nach Leopoid. Ambros Wisent.
Digitized by
Google
413
hundert Jar darnach in dem Vier Tod Seeiuigisten Jar msera Altera
io dem frmf Yod iwainrigiatein vnd vnsera gewalts in dem Siben-
den Jar.
^ Wir der Yorgeoant Henog Roodolf sterken disen brief mit
dirr Yoderacbrìft mser selbat bant. t§i
Oriff. Ptrr. (Pnt. U. N. UT.)
Aa «tatr frto-r«lk«B 8«i4«atebB«r kiift U relkea WaekM, ««f etaer Usterlafe tob ^Ikt»,
Jm Icitonieftl, welehca Herrfott Mob. Autr. Tom. I. Tab. TU. ■. 1 , tarUieli ait d«B Of^uieftl.
«•lUH.
Rudolf IV. ertcheint hier nicht mehr aU Herr, sonderò «Is Enhenog in
Krain» and iwar kdmint diete Sehrcibweise teit 16. Mire d. J. vor (Steyrer.
I. e. Col. 390). Seit dieser Zeit erseheint Krain immer onter den fisterr. Her-
sogihamern (Fròbiich» Specimen Arehont. Due. Carìnth. P. I. p. 107).
Henog Rudolf behfilt lich bei dieter Schenkung Presse und Keller Tor,
iregen der bedeutenden, vom Klosterneuburger henoglicben Kelleramte su rer-
wahrenden Weinfechsung.
Unter den Zeugen erseheint an erster Stelle der Herzog Ton Saehsen,
der eben jetxt mit dem Henoge Rudolf von dem bairisehen Heeressuge zurilek-
gekehrt sein mochte, nach Angabe des Chron. Salisburg. apud Steyrer in Addit.
Col. 393 et 394: «Tane (post festum Barlholomaei, %A. Aug.) ascendit dux
Austrie obsidens Ried — Duces rerurotamen BaTarìae suspieabantur ducem
Austrìae nullatenus auxiliaturum Muldorffensibus, reliquerunt obsidionem —
aecelerabant in Prawnaw cupientes in Ried dimicare centra Rudolphum ducem
Aastriae, quo pereepto Rudolphus dux Austrìae, dux Saxoniae — tendebant
rersus Austriare**.
Femer erscheinen swei Marscb&lle, Stefan von Meissau als Obrister,
und Leutold ron Stadeck als Landmarschall. In der Urkunde rem Jahre 1361
(Fischer 387) geht Leutold als Landmarschall Jans dem Loxberger, dem Hof-
marteball, Tor, dessen Vorgfinger im Amte Pilgrim der Streun war. Es ergibt
•ieh daraus, dass drei Marsehall-Àmter bestanden, ein erbliches, ein Tom
Regenten abhingiges als Uofmarscball , unddasAmt des Landmarschalls , was
•cboa 1312 bei Stefan von Meissau und Dietrich von Pillichsdorf sich seigte.
CCCCXXIV.
Vergleiek stoitdUn dem SHfte und dem Keller$ehreiber Konrad von
M^Mum Uber cine von dee Let%teren Okeim ge$H fletè Me$$e.
Dat. 29. November 1364.
Icb Ckunrat vomMeiehàen, weiluChelieracbreiber, vnd Ich EU'
pet^ sem hausvrav) Tnd alle mser erben wir Teriehen — Daz wir —
gfitleieh ynd liebieieb geebent habent rmb die zuspruch» die wir
gehabt haben bincz dem Erbern herren Brobit Ortolfen ze Newnburch
Digitized by
Google
414
Tnd dem Conrent daselbs Trob die M ess, die mem Torgenanter Óksim
JttMM derChuckemmaitUr^ dem got genad, gewidempt hat hioes uad
DaroikeaUert md Tmb alle andern zikprSch, tod gelto wegen mit
prìefen Tnd an prìef, die wir md mser nachehomen babeo seboiten,
Also besebaidenleicb, Daz die rorgenaot Mess firbaz ewicbleieb
geaprocben sebo! werdeo» aU der prief tagt» den tds der egenaot
Brobst Ortolf Tnd aucb der Convent dar fber geben babeot, Tnd
geben in dei xe Trcbund den prìef venigeUen mU mem obgemani»
Chwtraia dea Ckellerschreiòer aigem Insigel, vnd mU m^m 5imi-
ger In$igel Prawn de$ weidner, Der prìef ist geben — Dreocz^en
bnndert iar darnacb in dem Wer Tnd sechczigiatem Jar an sand Andres
abent.
CUfUlarìwB Arekivi m. fol. W. a.
Hier ertcheint irkuDdlieh suerst eìn Kellersehreiber, der untar d«n frOber
tehoD Torgekominenen Chellnera (?ertchieden tob dem OberkeUerer) stand,
und ein neuer AlUr ira Stifte , der 8t Dorotliet*Altar.
ccccxxv.
Mmrlin der FUUékkadwr virktmft in die ObUg eimen Gdddiau( %m
Kirling,
Dat 6. Januar 136$.
Icb Mert der flei$chakker, ReinoUz aidem^ Vnd icb agne$ uin
hausfrow, Vnd Tnser erben» Wir Teriehen — daz wir — mit vm$er9
perchmaiiters bant Fridreicks dez Eytxinger ze den zeUen purgraf
ze Chirhlinge Terchauft baben ain phunt Wienner pbenninge geltea
purcbrechtes auf Tnserm Weingarten mit paw mit alle , dez ain Vier-
tail ist» Vnd leit in dem steinprunne, do man alle iar Ton dient der
Erbem Trowen wo Elspeten voti ChirchUnge, hem Àlbers Wkib ain
Viertaii Weins ze perchrecbt Tnd ein belblinge ze Toytrecht — Ter-
chaufl Tnd geben haben der Erbem Chòrherm Oblay bie ze neTn-
burcb Tmb acbt phunt wienner pbenninge — Wier baben aucb Reebt
Tnd Trey wal alle iar ab ze lósen , welches iar wir mugen — swenn
daz ist, daz wier der Cborberren Oblay geben acbt pbunt wienner
pbenninge, Vnd ain phnnt wienner pbendinge ze Dienst dor anf » So
ist Tnser TÌrtail Weingarten mit paw mit alle danne fiìrbai wider
ledicb Tnd Trey an alien Cbrieg Tar aller Anspracb. — Dor Tber —
geben wir der Cborberren Oblay den brief venigili mii vn$en
Digitized by
Google
415
perehnuiiiter ttuigil, flridreicki de$ Effizingner, ze den zeiten pur-
graf daz ChirhUnge, vnd ze einen gezeueh mU dee erbem man
ùuigil Ortoìfk de$ Tutzen, dez SìéczUr — Der brìef ut geben —
dreutzehen hundert Jar darnach in dem fumf ynd Sechtiigisten Jar
an dem preheotag.
Orif. Perf. (R«p«rt. M«t. U—. %. II. S.)
Ruittieftl U«btrerFera. Dm wtU, mi icrUaMkriflt PlIDElia . ETZIIffill . , Ist
j«M« la ÌUmm. t«ie. Tel. VI. Tbk. Y. a. 18 ikalieh . wtM Ma àm ScUM aak«hrC wU 4m
SOaftl aa Ut UlfU klrs«r i»Aì. Dm iwcito 8i«ftl, Ortolf'i, ut bekaaal.
Dm Gesehleeht der Kierlìnger war noch nicht tutgetiorbent hier erecheiot
Alber's ron Chirebliiig Witwe Elisabeth , in den Jahren 1367, 1370 nnd 1373
erteheint ein Johann ron Chirchling. Wie daher auf einmal ein Bur^graf za
Kierìing in der Perton dee Prìedrieh Eyzinger erteheint» itt nieht leieht n
•rUireB ; Tielleieht setite ihn Henog Rudolf alt obcrtter Vomiind wihrend
der MindeijihriglLeit dea Betitiert ein.
CCCCXXVI.
NìkUu Veiter oerkamfi Niklas dem Tm%em einem GelddUntt %m Klotltr-
ttembmrg.
Dai 8. Aprii 13«5.
Ich Vetter Nielaz vnd ich Kwiiguni sein hausfraw wir verge-
chen — das wir — mìt vfi$er$ perkherreu bant des erbern geistiei-
cben berren hern kunrat de$ Ramreich (Ramunck) za den zeUen
dun'kerre vnd obrister keìner vnser frawn gotsbaws ze Newoburgk
rerkanft baben drew pbant wionoer pbenning geits purkrecbts auf
TiiaenD weìngarten, der vvìr mit gesampter haot kaufft haben von
dem Erbern mann Nidaz dem Tuczen^ den er chauft bat» dy weil er
witiber ist gewesen, des ain dritta!! vnd ain halbes secbstail eins
Jeucbs ist gelegen an dem Chamerperig le nachat Vlrcichen dem
lejfnkolezer — vmb vìer vnd zwaìnczig pbunt wienner pbenning —
dem vorgenanten Niclasen dem Tuczen — also das wir — die dreii
pbant getta alle iar dienen scbulien ze zwain zeiten in dem Jar, zwe-
lif schilling an sand Mertteutag vnd zwelif scbiiiing an vnser frawen
tag ine der liechtmesse — l>t% geben wir In den brief versigUt mit
vnsers perkhen^en Inaigel — md mit des Erbern mtuuu Insigel
Jansen pey dem Tor — Der brief ist geben — drewczeben hundert
iar damacb in dem fumf vnd sechczigisten iar dez uecbsten £ritages
nacb dem beyiigen Palmtag.
CkarlaUrìaa Arebiri V. fai. U. a.
Hier wird tchon 1 Pfund nur niehr uni 8 Pfund verfcaufi, also war der
Geldwerth gegen frflher nenerdings geeonken.
Digitized by
Google
416
ccccxxvn.
K9nrad Ramung't GeriekMrUf «6er 9wei WeingàrUn m IMlaAerg.
Dai 23. Febniar 1306.
Ich Chunrat der Ratnung, ze den zeiten korherre vnd kellner
vn»er fravm gotshau$ datz Newnburgk vergich — Das fur chara,
do ich an dem Rechten sazz, der bescbaìden knecht Simon der hepffcr
Yod klagt mìt Torsprechen gegcn zwain weiugarten , der ain gelegen
dati kaUnperig dei ain drìttail ist. vnd haìsset der Schapellen rod
leit le nachst Oiten dcs Tttezen weiugarten , do man alle iar roa
dieot Sechczehn Stauff weiiis ze pergkrecht, vnd eia phenning ze
Toitrecht, Dez andern, des ain Ralien ist, vnd leit an dem kalloperìg
zenachst des pharrer weingarten von kallenperig, vnd haisset das
freUeglp do man alle ìar von dient ain virtail weìns ze Perkrecht
vnd ain heibliug ze Toitrccht dem verge nanten Gotshaws , vnd klagt
gegen den egenanten zwìùn weingarten seins rechten gelters gut rmb
zwai ?nd dreizzigk pliunt wicnner phenning, als der gescheflìbrief
sagt, den sein pesol, Dietmurs des lofller witib hinder ir lassen hat,
Tnd vmb acht phunt pheuning, die er im auch gelten sol» vnd pat
gerichts, do geviel das nnt frag vnd mit rccbt, ich solt ein farbot
lassen werden , ob man die zwen obgenauten weingarten ymant ver-
antwurten wolten, vnd geschech daraacb, was recht wer. Do Uè ich
furbot werden ze hauss vnd ze hoIT, als ich ze rccht solt, vnd wart
auch das furbot bebert vur niir ze rcchter zeit, als recht ist, nach
derselben zeit kani Vlreich der Mofiseàer vnd Elspet sein hausfraw
fur mich vnd stunden dem egenanten Simon dem hepfTler vor offem
gericht an langen. Do pat Simon der hephler vorsprech fragen» was
nv recht wer» Do wart ertailt vun dem erhern geding, seit das furbot
ze recbter zeit bewert wer» vnd ini auch der obgenant Vlreich der
Manseber vnd Elspet sein hansfraw vmb das vurgenant geltes an lan-
gen stunden» Ich solt in der obgenanten zwain weingarten gewaltich
machen vnd an dio gewer seczen — vnd solt auch mir dar vmb mein
recht geben, Daz hat er f^eUui. Mit vrkund ditz brieff versigiU mit
mein Insigel, So han ich auch gepetet^ den Eròeru mann Petrem
den Manseheì' in der weiiettgassen das er auch der saeh zeug My
mii seim Insigel, wann er dez tages Geding gewesen ist, Der brief
Digitized by
Google
417
iat geben — drewzehen bandert iar, darnacb io dem Seebt ynd
seebczigUtea ìar an Sand Matbjas Abendt.
Ckartatarlan Artkiri T. foL t4. k.
Dite Ut die letzte Urkunde, in weleher der Oberkellerer Konrad Raimiiig
erteheint ; im folgenden Jahre sehen wir ihn aJs pottalirUn Proptt Ton NentU
inTirol (Urkande 435).
ccccxxvni.
Heidenreieh V0n Mei$9eu verkauft dem PoiMuer WHkbUtk^f, PHer^
CHUten %u DóhUng.
Dtt 14. Mai 1366.
Icb Haidenreieh voti Meiasaw, obrister Schenck in ósterreicht
Vnd icb anna sein hauèfraw Wìr rergeben — Daz wir — rercbauft
baben Vnsers Recbteo Aygens bes Eraten Vierieben scbìlling ynd
Seebs pbenÌDg Wiemier muniiz geltes Ynd Sybenzebentbalben emmer
Weins geltes Gelegen %e Toblieh enbalb des pacbes auf zwelif
bebawsten bolden, Vnd Drey vod Acbtzicbk emmer Weins geltes
Percbreebtes Dew da ligent aaf Weingarten — Vnd sìnd aucb micb,
Egenanten Haidenreichen die Torgescbriben gueter alle anerstorben
Von mem Vater, hem Stephann SeUgen von Mei$$aw, Vnd sint
aacb mir an Reebter Taylung gegen mein Pruedern gevallen » Da wir
mit einander tailt baben. Die ySrgescbrìben gfiter alle baben wir
Reebt md redleicb vercbawft ynd geben — Vmb zwaybundert pbunt
md ymb Secbzig pbant Wienner pbenning, Dew wir gancz Vnd gar
gewert sein Dem Erwirdigen Geistleichen fiSrsten hem Petem
By9diùlf%e Markopel, der Dew Torgescbriben gueter alle rmb sein
aygenbafi ledigez Varund gnt cbawft bat also, daz er die scbol furbaz
lediebleieb Vnd freyieicb baben. — Darurob so geben wir den ege-
nanten Byscbolf Pettern vnd alien den , den er Dew obgenanten gueter
sebaft oder geit, Den brief zu ain waren Vrcbnnd Vnd zu ainer ewì-
gen Vestigung der sacb VenigeU nùi fm$erm huigel, vnd mein
egenanien Haidenreieh» prùder itaigeln , hem Vlreichs vnd hansen
von Meiseaw, Vnd mii mein» Vetem insigel hem Chunrai» von
Me$$»aé — Der brief ist geben — Drewzeben bundert iar darnacb
io dem Secbs vnd Secbezgisten Iar an Tnsers Herren aaffart Tag.
Orlf. Ptrg. (leii. ?•!. Nr. 1. fel. t<n.)
Yttr raade 8i»c*i •• r«I^B Waehse ail òtm UasckrìfUa: f . • . lUIDERICI . — TUIICI .
— fOHARlllt . — CHVNRADI . DB . MEISSAW . la jedca der SckiNa Ul aia Eiakara danracUlll,
vi« k«i Hwktr Tftk XTII. m. 8, %, 7.
FoatM. XIV. t7
Digitized by
Google
418
D«ni Saffragtnbischof Peter wird hìer der FQrstentìlel beigelegtf den
tuch einselne StifUforsteher fùhrten. In welchem Siane dieses Wort tu erfas-
MD sei, lehrt Mtbillon de He Diplom. pag. 221, n. 9.: „Pnnceps seu Prìncipe».
Cam ftii tmbiguae si^oifìcationis, late sumi potest et stricte. Late sumta sìgai-
fleat primat teu primates". In dicsDm Siane isi das Wort nFùrat'' bei den
StifUroriteheni ta nehinen, wie Duellius Excerpt. Geneal. pag. 207 bemerkt:
jyQaimobeanttmPrineipìs lituium AbbasMellieensis inpiurìbus etiam aliisbujus
tteeuli Chartit tastineal, videri potest in Chronico Melliccnsi pag. 261''. Dort
heittt es: «per Prìoeipis nomcn prìmiiin gmdum seu emitientiam Abbatis Melli-
eentis tuper omnes Praelatos provinciales et praecedentiam denotatam fuisse*.
Aueh mehrere Àbte der Scbotten zu Wien fùhrten diesen Tìtcl , wiei aus
einem unter Willibald Leyrer's Briefwechsel befìnd lichen Schretben des
Sebotten-ArehÌTars Adalbert (15. December 1780) erhellt: ^In cbartis nottrii
Mecoli XIV. tres huius Ascetcrii Abbntcs principìs titulo ìnsigniuntur: Henricns,
Clemens, Donaldas. Primus in charta ann. 1341 a Chunrado de Schawnberg
talatatnr „Der Erwflrdig fiirst Abt Heinrich"; alter in charta anni 1359 «
Bugerò Graf «der geistliche fìjrst, Abt Clcment", et rursum in alia charta de
timo 1360 »der erber goistlìch furst Abt Cleraent''. Tertius in charta anni 1385
nancupatur: „der erber furst Abt Donald*". Exstat in Tabulano nostro Godei
SaecuH XV. in membrana nitide cxaratus, in quo glossatoris supparis manu
ea pariter, uti charta de anno 1341 habetur traiissurapta, in margine ex ad verso
Tocit lyfOrst* substituitur ^Practatus", quasi diceret, principia nomine hoc loco
ìndigitari pertonam intcr suos praeeminentem**.
CCCCXXIX.
Jaìu der Pellndorfer verkauft der Gemeinde %u Piratcart f&r ikre
Kirche Qelddienste sm Oher- nnd Nieder-Siebenhrnnn.
Dat. 26. August 1366.
Ich Jaìu det* Pellndor/fer Viid ich Kathrei sein hausvrow rnd
alle vnser Erben. Wir verge lien — Dar wir — Tcrchoufiì haben
Tnsers rechten aygens Vier phunt Sechs schilling Vnd fumf phenning
Wienner rovnzze gcltes. die gclegen sint von ersten ze Obern-Siòen-
prùnne drithalb plnmt vnd Sechtzig phenning geites — vnd ze nie-
dem Sibeìiprunne zwai pbunt Tnd fumf phenning geites — Tmb
Sibenthalbs vnd Secbtzig phunt, Vnd vmb Sibentzig phenning
Wienner munzze — Den beschaiden Laeuten, Meinknrtem dem
alien Amtnann ze Pirchenwart, Wernharten, zu den xeUen Ammum
daselbenSf vnd der gantzen gemayn daselbens» die die Torgenanten
gult gechoufll habent zu satU Ayten Gotahaua daselbens ze pirickeH-
wart — Daruber so geben wir — In den brief — versigiUcH mii
vnserm Innigil. Vnd mii vnser Swdeger hmgUnj hem Vlreick9 òeff
Digitized by
Google
419
den Mmnem prùdem ze Wienne, vnd kem Jam$em bey den Mòt^
nemprédem, tems VeHern, Vnd mii ChimraU insigil dea Sìeein"
warter, tnein obgenanten Jansen dee Pellndarfer Ókaim — Der
brìef ìst geben — Drewtcehen hundert ìar » darnach in dem Secha
TBd Sechtzgisteo Jare dea néchaten Mittìcheoa Tor aand Gilìgen tage.
Ori(. P«rf . (lltr. Vtl. N. 7. f«I. M6.)
Dit 8i*fd timi i» r«lbe« WmIm f «érickt. Dm «nt« , MchMekif* , ait àtt ììmnikrdi t f .
8 . lOHAKIflS . PELNDFÀB., hit in dreieckifca SekiUc «!•• i» àtr Milt« a«rdil«ekert« 8«k«ik«.
Dm iweite. areÌMkif: f 8 . VLRICI . lYlflORiS . , Mifl eiaea Heln ail *!■«■ OrcifMk^pr» fc-
•ekalckt. Dm driM«, feckseekiff: f . 8 . lOHAhTflS . CIV . Uf . W , eatkilt eùea ftil-
f«Itoa ercifeB, wie bei H«ker Tak. XIT. m. \%. Dm rierte 8ier«I <•( r«a4» kit ia* fldekt Eaiklea.
wi« aM T«raM(«btaa«, «ad dia UaMkHfl: f . 8 . CHVmUDI . DE . 8¥rElNWAlT.
Hier erscheint zaerst in den ttifUichen Urkunden die Pfarrkirehe mr
h. Agatha lu Pirtwart.
ccccxxx.
Pr^tt Oriolf vtm Kloitemeuhurg gihi der Gewktinde Riekendwf me*-
rere Wmlduttgen,
Dai 3. October 1366.
Wir Ofiolph von Goties genaden Probei, Colmati der Teckeui
vnd der Convetd dee gotshaue vnser frowen ze Newtdmrg chhiier-
halben yerieben — Daa wir — aogeachen haben den bresten vnd
die not maer getrewn holden ze Ruekeratorf, Tod baben 87 begnadet
mit den holczem in dem Marbach gelegen » die bernacb gescbriben
stent, an den Rannseniopl, an den Tàehenperg, an den stehiletti-
tent an den puechgraben, an der Vtelnaw Tnd an deìn pìiech-
graben, dewaelben bolczer alle baben wir in vnd irn nacbcboroen
recbt Tnd redlicben lazzen mit ali dem natz vnd rechten» alz die mit
alter herebomen aind» grunt vnd wurtzen» ateo das sy vns vnd
TDserm gotabaos furbaz aUe iar ewikleicben ierlichen da von rai-
chen vnd geben auUen Sechtéhalb phuni phening an aand Niclas tag
sa recbten grunt dinat vnd pnrcbrecbt — sy sullen aueb die aeiben
bolczer mit grunt vnd wurtzen in nuez vnd gewer inne baben ala die
mit alter herebomen aind alao daz sy nicbt geergert werden , tun sy
daa nicbt so sullen sy von alln irn rebten der bolczer gesebaiden
0ein vnd sullen vns der wider vnderwinden ze lazzen oder ze geben,
swem wir woUen an ali irrung, als iz vnserm gotshovs allerpest fugunt
ìst — geben wir in den brief, vereigelt mit vneerm Inèigel vnd mit
27 •
Digitized by
Google
420
vn»erB Cotwent» anhangìindem ItmgeL Der brief ist gebeu — drev-
zehnhundert ìar, darnach in dem Sechs vnd Secbczigtstem Jar des
freytags oach Sand Michels tag.
Orig. Perg. tu der GeBeisdelacIc s« Riekcndorf ksiadlteà.
Cf. daa ftlteste StifUurbar de anno 1258 im Anhange bei Officium
Rakertdorf.
CCCCXXXI.
Reven du Niklat von Falbaeh iìber den Hof %u Strdhleinsdorf,
Dat. 13. Norember 1366.
Ich Nycla von Valbach , vnd mein hausyrow und ali Toser erbeo
wir veriehen — vmb den hof ze Sirebleinsàorf, den icb chaufl han
Ton dem erbern manne von JaTisen dem Chrueger, von dem vorge-
oanten hof schol ich mir cbain aygenschaft, nocb cbains recbtens mer
Jehen, denn aU vii, als er von alter ber cbomen ist, vnd auch der
cha uf brief sagt, den icb daruber han. Dar vber gìb icb dem Gots-
haus ze Newnburch disen prief mit meinn Insigel versigelt vnd mii
meins Prùder Gorgeins Insigel. Der prief ist geben — Dreuzehen
hundert iar darnach in dem Secbs vnd Secbczigisten Jar an saod
briccen tag.
CkirtnlariiB Arekìrì 111. fol. IW. k.
Ober Strftbleìnsdorf cf. Urkuode 245.
CCCCXXXIL
Konrad von LiecKteneck verkauft dem Stifte Gelddiemie %u OHakrìn§.
Dat. 19. November 1366.
Icb Chunrat von Liechienekk vnd ich Joìuama^ $em haìufraw
Vnd vnser Erben Wir Terieben — dai wir — mit vH$er$ Ampénuams
hani hainreichs des Wthrffels, ze den zeUen ompttiumH Vtuer Wo-
wen Gozhaus ze Netmburck — Terchaofft haben drew phont geits
Tod ainen sibenzikh phenning gelts Wienoer mAnii gelegen ze (Ha-
chring auf Weingarten in dem Waedakker md aufdem Amaiepaek
— vmb acbt vnd zwainzikb phunt Wienner phenning — dea Erwir^
digen berren, hern Ortolffen von Volehenedorf, ze den zeiten /VoM
ze Neunburch, Vnd dem Convent daaelben dew e» za den zwelf
Ckerzen auf dez Seligen Mwrgrafen Graò gemaehi vnd gewidempt
Digitized by
Google
421
haben — Geben wir dem vorgenanten Gozhans deo brìef VenigeUen
mii mein vorgenanta Chùnrad von Ltechtetiekk aygen insigilp Vnd
mii meins obgenanten amptmanns inaigli ^ kainreicha de» Wùrffèh,
darzu haben wir gepeten meinen Swager, hem Ckrafìen den haU'
aer, dai er der sach zeug sey mìt seinem Insìgel. Der brief Ut
geben — dreuzehen bandert Jar darnach in dem Secbs vnd Secbzi-
gisten iar an sand Elspeten tag.
Orif . P«rf. (Prel. IO. Mr. SM.) mU Ckartalarìm AreliÌTÌ III. fel. 144. h,
Dr«i rud« 8Ì«f«l. Dm cratt: f . 8 . CHVNRADl . DE . LIECHTElfEK ., ealliilt ini kl«ia«
Kafftb, itfm iwei ob«B, eia* nUa f«*t«lll sisa. in tweiUa Sicftl t f . 8 . HAINBICI . TE88E-
BIS ., Ut da Warffl «dilkar. Dm dritte: f . 8 . CHRÀFTONIS . HAV8EBII. , irift eiaca Bela mh
•iaaa Draebcakopfa (cacliBiIckt.
Propst Ortolf batte (Pei, SS. RR. AA. T. 1. Col. 625) dat Grab dee
froromen Stiflers Leopold mit groeeem Aafwande getiert, hier kauft er G<en
ta OtttkrìDg, um eine Kerzenttiftaiig fQr eben dieeee Grab eicber so etellen.
ccccxxxni.
Die At%enhrucker veiviehten amf alle ihre Amprd^e auf den WiiemJff
%m Bierhamwi,
Dat 8. Januar 1367.
Ich Vlreich von Aczenpruk vnd icb Erchenger der Ali, Tnd icb
Hamreieh rnd icb Alber von TaiUtendorf Pruder, Tnd ìeb Erchen-
ger der Jéng alle Vetem von Aczenpruk — Wir vergeben — Vmb
alle anapracb, reebt ynd fodrung Ton Vogtej wegen, oder wie di
recbt gebaizzen aind, die wir gehabt baben bincz dem Wydemhof
ze veld vnd ze dorf — der geiegen ist %e Pyerbaum » der Ee gewe-
sen ist Vlreich» de» Nevnhoffer, rnd den Hebl der Jùd von Lem^^
pach yercbauft bat dem Erwirdigen Herren , bern Ortolf en, Proebat
ze Neimburch und dem Convent gemain daselbes. Der Torgenanten
Reebten, fodrfing rnd anspracb aller awie si genant sind , verczei-
cben wir ths ali mit sampt alien vnsern erben — Geben wir dem
obgenanten Gotzbaus den Prief veraigiUen mU Vn»erm Aygen anhan-
gvmden Ineigellen. Der prief ist geben — dreutzecben bundert Jar
Vnd damaeb in dem Sfiben md Secbtzigìsten Jar des Naechsten
freytages nacb dem Heyllingen Precben Tag.
OHr. P«rf. (Bep. Vet. N. 84. foi. SS4.) «ad Chart. Arekiri III. fol. 51. a.
Plaf Sie^I itr AUeapraeker ia felkaa Waeka«, TolIkomBea Ikaliek jcaea bei Da*IIÌM Rx«.
Ommì. Tak. ZI. II. 114.
Der Kauf dee Widemhofes xu (Moos-) Bierbaum und die BestStigung des-
lelbeodurch HerzogRadolf IV. fllU swei Jahre frfiber (Piecber, 1. e. pag. 390).
Digitized by
Google
A
422
CCCCXXXIV.
Jmu voti Kierling Uhertràgt teine Reekte *« Krwendorf mnd ÒiHni
bedingniaweiie dem Stifìe,
Dai 2i. Janutr i367.
Ich Jans von Chirichlinge Vergich rnd tun cliunt — daz ich hab
bedacht Tod angesehen die gnad vnd di Trew , dew mir vnd alien
mein fodero geschehen ist vnd auch noch heut ze tage gescUìcht Von
des Gozhaus wegen Vnser Yrowen ze Neunburch Chiosterhalben Vnd
durich derselben Trewn willen hab ich — gemacht vnd geben ze
dem egenanten Gozhaus — alle moine recht, dew ich hab in paideo
dorffern daz Chrizendorf vnd ze Otichk — a (so mit ausgenomea
warten, ist daz ich Jans Ton Chirichlinge mit tod abgcn, Vnd nicht
Chinder hinder mir lazze, des Got nicht engeb, so sehulleD dew
egenanten Guter Vnd recht alle pei dem egenanten Gozhaus beleibeo
— Wer aber, daz ich geeangen tvurd, des Gol nicht engeb. Vnd
in meiner Veint hand Chavm , daz ioli mìch ledigen must von mei-
ner hab Vnd alle meiner Gtiter dorumb Yersezen vnd Verchauffen
muest, daz ich ledigch waèrde, so schol ich nn dea egenanten gue-
tern vnd rechten von des Gotzhaus wegen vnd des Convcntz Vnge-
irret wcleiben — dar uber — gih ich — den hrief Versigelteti mti
mein Insigel, Vnd mit meiner mtechsfen pesten freunt Insigel hern
Wemhartz vonMeissaw^ vnd hern OrUiebs des Wincìder von der
Tunaw — Der brief ist geben — drewzehenhundert J;h- /^. r <], in
dem Siben vnd Sechtzigisten Jar an sand Agnesen tag der heyligen
JunchVrowen.
Orif. Perr. (Prol. lU. N. S8S.) «ad Chart, Awliiri III. M. UT. a.
Dr«i raadc Sic^l. Da« ante: f . S . I0HANNI8 . D . CHIRCHLU«(QB . , ealkilt itrti dl*pp«l**
Liliea, dnr«h eia* Diode «ntchlaapea, «ie in S'\tgt\ Divlrich'a tam Jahre 1387. Da» tweita eatkàll
Mabar Tab. XVII. a. 7. I>at drìlla Ul JMea bH Da«ll. Tab. XI. a. itO ihalkb , «ad bai die Vm-
•ehrìn t S . ORTLIEDI . WINCHLER.
JohiDD von Kierling war vennathlieh im BegrifTe, dem Kriegisage K. Lud-
wig*a I. TonUngarn gegen die Otmanen sich aniuschliesaeD» desshalb verfasate er
seinen letxten Willen lu Gunsten dea Stifta, doch unter Yorbehalt aeìoer
Kechtc far den Fall der Gefangenschaft.
Otichk (Òtting) ist eino in der Nfihe Krizendorfs gelegene Besitzang
auf der gegen Hadersfeld sich hinziehenden AnhShe, beilfiufig dort, irò heut-
lutage der aogenannte weisse Hof ateht.
Digitized by
Google
423
CCCCXXXV.
Konrad Ramung, Chwherr von Kloitemeuburg, huUÌU %ur Einkolung
9ein$r BeitàUgung aU Prop§t von Neu%eU in Tirol den doriigen Ckorherm
Oeor§.
Dtt 12. Febraar 1367.
Addo Millesimo Trecentesimo Sexagesimo septimo, Xll. Februarii
IndietioDe V. Poatificatus Sanctìssimi io Xsto Patris, Urbani, divina
miseracione Pap» V. anno quinto coram DD. Ortolfo Praeposiio,
Ckolamanno Decano et Capitnlo Collegii 8^. Mariae in Neuburga Ord.
Can. Reg. s. Aug. Patay. dioc. in Refectorìo eorundem Canoniconim
2>. Chunradui Ramungi Canonicus et CeUerarhu eiuèdem monasterii
NeuburgensÌM electu» in Praepoiitum monasterii è. Mariae Novecel-
iensie ejnsdem Ord. Brixinensis dyoc. constituit in Procnratorem suum
2>. Georium, dietum Nuspaumer de ReickenhaU, SaUlmrgensis
Dyoeen», Canonicum predicti monasterii NoveceUeneie praesentem
ad obtinendum vice ipsins D. Chunradi praedicti a D. Johanne Bri"
xinemis ecclesie episcopo rei in spiritualibus vicario confirmationem
electionis praedictae de se factae, et ad obtinendum vice ipsius pos-
sesaìonem diete Prepositure, ac amministrationero spiritualium et
temporalium etc. atque ad prestandum de observandis statutis et Con-
suetudinibns ejusdem Monasterii, Si consuetum fuerit, debitum jura-
mentum . Acta snnt hec presentibus DD. Gerungo Plebano in Val-
khenstain. Canonico Ecclesie Patavietisis , Magistro Johatme Ple-
bano in ffoflein Patav, Dyoc, , nec non Warmiensis et Ardacensis
Ecclesiarum Canonico.
OrifÌMl in ArehiTt Àt$ El-fn Ntuell.
Dit Sitrel iw Propala umi dea Capitela biacca •■ àtr Urkude. Dieaelbt wv4t tm
Lmimìt it WfBMMre aMff«/ertÌft, wtlchcr Pri«at«r wi4 BMlar dta AlUra étt h, MìekMl ìb dtr
EloaUrkirtke roa KloaUnicabarf , ■ad dareb kaiacrliabe Oewalt «iaf eacUltr Afcatliebtr Notar war.
Konrtd's Ntchfolger im Amte dea Oberkellerers ist Nikoltus Floyt. Siehe
die nichatfolgende Urkunde.
CCCCXXXVI.
Jams der Vegèl vtrkauft dem SHfle einen Oelddienst %u Lang-EnsuTsdorf.
Dtt 3. Februtr 1368.
Ich Jans der Vogel vnd Ich Elspet sein hausfraw wir yeriehen
— das wir — ferchauft haben ain phunt wienner phenning gdtes
Digitized by
Google
424
parclireehtet taf TDser hofstat — gelegen dacz Enczeidarf te nacbste
CS^nmraien dem Steiner, do man alle far von dient roser rrawea
Gotshans le Newnburch drey vnd zirainczich wienner phenniDg an
fand Michela tig — vmb newn phuot wienner phenning — Dem
erbern herren hern Nyclas dem floyt zu den zeUen Charherr vnd
Ckeìner vn$er trawen Gotshaus der es auch gechauft hat demselben
OotslMiis und iat ber chomen toh Stephan dem Sàligshentlein , der
ei dem genanten Gotshaus gegeben hat^ vnd ist gelegen auf einem
weingtrten ze (Hkacherin in dem Hannolczprun , Tnd bat auch daz
aelb pboDt geltes abgeehaufl Jans der Luchner Tnd haben wir die-
eelben pbeoDiDg genomen auf ynser bofstat — Vnd $eind wir nach
wuer amptman nicht aigen Insigel enhaben vnd auch herr Nyclas
der Floyt vtuer obrister Amptman gegen im Belò vmb chauft rechi
meht venigeln mag , sa geo wir in deti brief versigelten mit des
erbem mamu Iiuigel, Herileins des Wimer — Der prief ist geben
— Dreuxeheiihandert iar darnacb in dem Acht Tnd Sechczigisten Jar
«D sani Blasii tag.
ChtrtMlarìui AieUW m. M. W. «.
NiUaa dar Floyt, der in dem Wahlinstrumente desPropsts Ortolf (Nr. 331)
loent arsehien, kSnunt hier tum ersien Male als Nacbfolger KoDrad Ramung a
m dam Anita aiaat Oberkellerers vor.
CCCCXXXVII.
Die Erhen EUsahetk'i von Lotenheim bezeugen die te*(amentari$che Scken'
kung de» Hauut im Gra»hof%u Klotterneuhnrg an da» S(^,
Dai. 13. Àugusi 1368.
Ich Ott ron Wildummaur rnd leh Margret eein Sweeter, hem
Stephan» hausvraw von Topel, ze den zeiten hofmaiiter dez Edelm
hochgeporn fùreien herczog LeupoU» in Óiterreickt wir reriebeo
— Daz vneer mueter vrow EUpet von Lasenhaim saelige — geachaft
Tnd geben hat vn$erm lieben Óhaim, Dem erbern herren Broòit
Ortolfen zu Newnburch dem Volkemtorffer ir baaa Tnd waz dono
gehort gelegen in dem Grashof ze NewDburch durch der lieb Tnd
trewn willen, dew ai zu im gebabt bat» daz er aich ira geacheAa an
irn leaten zeiten Tnderwunden hat Tnd auch allea dez gelta, daz ai
gelten acbolt hincz Juden Tnd hincz Ch risten Tcrfangen hat Tnd auch
ir PÌTÌlde den eraten Tnd den sibenten Tnd den Dreizzigisten begangen
Digitized by
Google
42»
hai, dona hai aich aof dai egenant haus gesehaft Tl«r ewig iartag,
aia mit swain phuiit geltes io der Chorherm Ohlay %e Nemnhurekp
aia mit ainem phiut geltea in die Gìutrey, aia mit ainea phmit gel-
tes in da» vrewenehlùtier, ynd aia mit ainen phont geltet sa der
pkarre kme» èond Mertein^ dew man ir Tod ira yodera Jaerleichen
b^en achei, alz gewonhait iat» Daz mao aader iarteg beget in dem
gotahaaa ze Newnburch — Mit yrchande dez priefa — vereigiUen
mii mein Otten tnsigil von Wildungemaur, vnd iwenme ieh egenanie
Margret èelò meht aigen huigil enkab, dez verpini ick ndeh mit
mein irevm vnder meins wiri Insigel hem Steffans von Tóppel —
Dez isi auch gezeug mit geinem Ineigil haym von Geroltetorf, ze
den zeiten hofmaister dez Goteehaui ze Neienbureh. — Der prief
iat geben — Dreutzehen huudert Jar darnach in dem Acht ynd sech*
ezigistem Jar an sand ypoliten tage.
Oriff. P«rf . (a«p. ytU a. IO. ff. 7S.) mmi Ckart. m. fel. 111. k
Dm tnl« titf*! ist nué, tm kletatrcr Fora «ad {■ wtÌMCM WaeliM, t« tathilt ràta lotli-
rt«kft fftlli«at«a 9Mlé ma bv«I wgnOàm BfadM la 4«r llak« UUIa. UMtkriflt 8 . OlTOmS •
DB . WlLDTNeilAWEa. Oat awaitavad dritto Sicfal téUL
ccccxxxvm.
Der PM$9muer Dowikerr uni Pfarrer %u FaUtenttein, Meitter George
etiftet ime LiM muf dem Si. Lmuranen-AXtar in ier Kirdke w Bier-
haum,
Dat.l5.AiigattiS68.
Ich Maister Gerung, Chorherr ze Pàzzate zden zeiten pfarrer
ze Valkchenstain yergieh — das ich — geben han meinem Oheim
Àìbem von fUersprunn — meinen hof gelegen datz pirbaum pey
Lenczenloch, der weilent dez Chiener geweeen iet — mit also auz-
genomenerrede, daz er ynd sein erben — furbaz ewichleichen da
yen dienen ynd raichen schullen zu sand Lorenczen Gotshaus daselb
ze pirbaum alle iar ain halb phunt wienner phennìg za den zwain
tagen im Jar, Sechzig phennig an sand Michels tag ynd Sechzig phen-
nig an sand Jorigen tag, Also daz der zechmaìster den selben dinst
innemen sol ynd die liecht domit verwesen auf $and Larentzen alter
in dem egenanten Gotshaus zu dem Gotsdienst, zu dem ampi vnd zu
mezzen mit wizzen der pfarrlaeut daselbes. Vnd was denn dez ege-
nanten halben phunt gelts yber die liecht ierleichen yberwirt, da
achol der zechmaìster die andera liecht in dem egenanten Gotahaas
Digitized by
Google
426
mit penerà mit der pfarrlaeut wizzen, als ver es geraichen mag —
Dot rber so gib ich im den prief — versigiiten mit meitiem
lH$igeif vnd mit dez erbern geistleichen herren Imigel hem
Nyela» dee floffts, die zeit Charherr vnd obrister Ckelner vnser
vrawn gai$haw9 %e Newnburch vnd mit Vlreichs insigil, dez egen-
dcrfer, fmd mU fridreichs Insigìl von pirbawm — Der brief ist
geben — drewciehen hundert Jar darnach in dem acht vod Sechczi-
gislem iar an mter vrawn lag zder Schidung.
Offif. Ptrf. Dm Kweit» Sìegcl itt oblong, io gelbtm Wacbi«t bs^ s«tfC •»• w^ìblkkt
Oestelt ail •■ffclòtUa Daarfo dkiI laogfe Gewindern. Uaiefarift: f .S . HICOLAl . FLOtT .
Dit IbrìfCB Sitaci r«liUD.
Pirbtirai bey Lenczenloch Ut Bierbaum am Kleebuchel , ein Pfarrort ìm
Htdertdorfer Deeanate (K. U. M. fì.). Leoczeoloch Ut Utzeolaa , ein dahia eio-
g«p(arrtee Dorf.
CCCCXXXIX.
OerickUMef KonratVs de* Martier'g, Amtmanm des Uerrn von Kapellen
Uber einen VVeingarten %u Kahlenherg.
Dal. 3. November 1368.
Ich Chunrat der Mómer, dy zeit Ambtman kern Eberharts von
kappeln rergich — daz fùr mlch chom , do ich an dem rechten sae,
der Erber hcr Prùder leopolt Auguatiner orden, vnd dy zeit Termi-
nyerer datx Newnburgk kloséa^halben , vnd klagt mit rorsprechen
TDd mit vrkand brìeffe» gegen ainem halben Jeuch ueìngarfen gele-
gen an dem kaUmperig an dem Seitweg ze nechst dem Spitalmaisier,
do man alle iar Ton dicnt Ain Emmer weins ze perkrecht, vnd drey
helblìng ze voitrecht dem egena n te n herren von kappeln* vnd dritt-
halL phunt phennig purkrechts geltes ze vberzins In der Augustiner
kloBter vnd irm Convent datz Wieìin, vnd klagt vmb dew selb drilt-
halb phunt geltes gegen den vorgenanten Weingarten des Klosters
versessens diensts , vnd met dor aufT zwiespild » vnd pat darumb
gerichts vnd fragn, was ein recht wer. Do fragt ich vmb, do ward
ertailt (wie in den andercn Gerichtsbriefen) — daruber gib ich —
den brief yersigilt mit meim Insigl. Des ist auch zeug mit seim Insigl
der Erber mann her Jacob des alien Sluzzler sun, der desselòen
tags geding ist gewesen — Der brieff ist geben — drewczehen hun-
dert Jar, darnach in dem Acht vnd Sechczigisten Jare des freytags
nach Aller heyligen tag.
Cliartvtwiu AnkM T. M. 81. k.
Digitized by
Google
427
CCCCXL.
Der KU9temeuhur§er Stmdirmth venekreibt der OhUtg de$ SHfl» eimen
jùMieheH Dienti von emem Pfimd 6eUU$.
Dat 25. Aprii 1S68.
Ich Thaman, hem Symom svn, zu den zeken Stairichter ze
Newnburch chlo$terhaUfen , Wir der Rat gemain derselben Stat.
Wir yergehen — Daz der erber man , Eberhart der Pader vrow
Margret gem hamvrow, den paiden got genad, recht vnd redleich
geschafft habent duricb Got ynd durch Irer sei ball wìllen ein ewiges
pbont geltes nimmer abzulSsen auf irem Tirtail weingarten gelegen in
dem weingraben, zenecbst dem weingarten, der da baizzet daz Pheìi-
nel den erhem Chorherren daselbs ze Nevmbwrch in ir oblay ze
ainem ewigen iartag — Nacb derselben zeit bat ynser SpUalmaister
Vìreieh daz egenant yirtail weingarten nacb ynser alter Rat — yer-
ebaufl — daricb recbter grozzer ebafter not willen ynsers spitals —
ynd daz egenant pbunt ewig geltes — bat der egenant ynser Spital-
maister — geleget ynd yerscbriben auf ynsers spitals weingarten
ainen» des ain balbs Jeucb ist, ynd leit in dem Wolfgraben zenecfist
Peirein» weingarten dee Pirchenworter» da man yon — alle iar
dient dem von Chappellen ainen eimer weins ze Perebrecbt ynd drey
Helbling ze yoytrecbt, — ynd des zu den zeiten Chunrai der Momer
Perigmaister ist. Also bescbaidenleicb , daz ynser Spitalmaister, wer
der ist, daz yorgenant pbunt geltes purcbrecbtes den egenanten ber-
ren in ir oblay ewicbleicb yon dem egenanten balben ieucb weingar-
ten dienen ynd reicben sullen. — Vnd des zu ein warn yrcbund —
geben wir in den brief versigilten mU vnser vorgenanten Stat
anhangundem InsigiL Der brief ist geben — Drewzeben bundert Jar,
darnacb in dem Newn ynd Secbczigistem iare an sand Markx tag.
Orif . Perf . Dat Sief el fehU , iit ab«r udcrweitig bcr«ita bckauL
CCCCXU.
Ulrich Neuhofer ver%iektet auf alle AmprUcke an den Widemkof %u
Bierhaum,
Dai 15. Mtì 136».
Icb Vlreich der Newtihofer ynd leb Katrey, èein housvrow ynd
ynser erben wir yergeben — Vmb den hof ze Pórbaum, der do
Digitized by
Google
428
genomi i$i die Wjfdem — rad der ynser gewefteo iat md der Heòieim,
dem Juden vnd von Lengenpaeh ron ma rentinden Ut, rnd den dertelb
Uebel der Jod mit aller lugehorang — yerchanfl rad gegebeo hat
dem Erwirdigen Geiatleichen herren heni Orto^em van VMekeneiarf,
Probei dea Gotahaoaea ynaer vrowen le Newnbureh rad demaelben
Gotahauae — Dai wir vns dez selben hofs te Pirbaum — ui./c vnd
gar geauxient ynd fui-tzicht getan haben rnd verczeichea auch ma
dea geocileich mit dem prie f — Vnd des ze einem waren rrchuad
ynd geieug gebeD wir In den brief versigilten mit vnserm Insigel
vnd mii Chunrais Insigel dea friczestorffer zu den zeiten Purchgraf
%e Lengenpaeh — Der prìef ist geben, — Drewzehen hundert iar dar
nach in dem Newa Ynd Secbczigistem Jar des necbsteo Erìtags yor
Phingaten.
CiiirialamH Arduvì lU. fol. 91. b.
Wie Propst Orioir (Nr. 433) die VerzìcKlleislung der Atieabrucker
Gebrfider auf den Widemhof su (Moos-) Bierbaum belrieb und erbìelt, seigt er
hier die gleiche Sorgfalt in Bezug auf den fruheren Besitzer, Ulrich Neahofer.
CCCCXLII.
Vir$UÌ€k %mi§ehen dem Siifle und dem Frauenklostcr nu Ipé iAer
tireitige Gùlten sti Krentt.
Dat. Wieii,31.Maìl369.
Wir Wandala von Gots gnaden Aòptes8Ìnn in dem Erbirdigen
geistleichen vrown Chioster ze yòs, vnd wir der gancz Coavent
gemain da selbs vergelien — Vmb alle die chrieg, stozz vnd mixz-
hellung, di wir gehabt haben mit dem Erbirdigen geistleichen her-
ren hern Ortolfen Probst des Chiosters ze Newnbureh vnd mit dem
ganczen Convent gemain daselbs Vmb zeben schìlling wienner phen-
ning ewigs geltes diensts f?elegen auf einer Mài ze Chrems var dem
helUnr, Daz vns der Krbirdig geìslleich herr Ahpt Cholman zu dem
heyligenchrewcz nach erberr Leut rat, Ritter vnd chnecht danimb
paidenthalben mit einander Iio[)l cicli vnd frownlleìch gar vnd g^n^?-
leich verricht vnd vcrebent hat, Also mit ausgenommer Rede, daz
die egenanten zehen schilling gcItes diensts auf der obgenantcD Mul
halb gevallen vnd beleiben aullen dem egenanten Chioater le Newn-
bureh, ynd halb dem egenanten ynaerm Chioater le yba farbaa ewìcb-
Digitized by
Google
420
leichen le raiehen md xe dienen ze den tegen , md yod alter her
ehomen ist — Vnd des ze Vrchund geben wir — den prief ventgeìi
wir vorgenanie sweèter Wandala^ Abptesiin des Chloiters ze yb$
mU vnaerm Iruigel, vnd nUt vnser$ dee Conveniè In$igel doMeUe*
Der prief ìbì geben ze Wienn — Dreaczehen hyiidert Jar dar nacb in
dem Newn ynd Sechczigisten Jar des Phincztags an Gotsleichnamstag.
GhaNiIwira ArrUvi IH. fol. M. a.
Die Urkonde Ut bei Fischer IL 397 unTollstlndig tbgednickt Ober dee
FnaeBkloster ra Ips, welchee in der ReformttioDsxeit Terlassen warde, ist
•ine intereatante Monographie toh dem Gesehichtachreiber Melka, Ignei
Keiblinger, in Aussieht gestellt.
Der hier erseheinende Heiligenkreiiier Abt Kolomann ist der erste dieees
Nanens i857 — 11. September 1377.
CCCCXLUI.
Jmk^k, Pfmrrer $m 8t. Lemdktari^ mnd eetn Bruder, Eberhmrd, wtrhmmfm
Siefmn dem FleitUinger einen ìVemgmrten «« Kmktsìtkerg,
Dat Wien, 1. September 1370.
leh Jacob ze den zeiien pharrer daiz Sand LienharH md Ich
Eberkmfi der BeraUter, $em prueder, Purger ze TuUn md Ich
Agnee sem hawefraw wir rergehen — das wir — mit vneerè Perek'
kerren hantt dea Erbem geistleichen herren Marichatie von Ruet,
Ckorkerre vnd ze den zeiien oMeier Chelner des Chiosters ze
Newnburch yerkanfllt haben — ynaern weingarten gelegen ze Chal^
iemperg, des anderthalb Jeuch ist ynd haixzet der Prem — ymb drew
hundert phont wienner phenning — dem Erbem manne Sfephan dem
PleinHnger ynd eeiner hatufiroteUf vrown Eatkrein — Dar yber sy
geben wir in den brief — veriigiUen mit muem ineigein , vnd mU
dee vorgenanien Perkherren insigcl — vnd mii vn$er$ vettere iitst-
gel Niklaz dee Inkchner, Purger ze Wienne — Der brief ist geben
ze Wienne — drewczehen hundert iar darnach in dem Sybenczigisten
iar an Sand Giligentage.
Orif . Perf . uJ Cbari. ArHilH T. f. U. Ct. Ut Urliasdt T*n 7. Jml f S90.
DJt Si«f«l hlBf*a aa PtrgaaiaalalraifoB. Da« «ratf , niad«« Ut la (rfaaa Waali* ir^'rickt ■>'
talhilt Atm k«U. MarUa bit tar Bratl , ««leK«r la dUr liakeB Haa^ dMa Wrtafaalali kilt. Zar Liakaa
SMaalkaa attkt t 8 . MAI. — , iar ■aelilaa t TINV8. Dia UaMchrift ial rarwiaaliC Dat atraila raada
iMffl la ftlkan WaekM seìf I in drtiarkif aa Sakilda aia aar^rrieklalaa Kraas , aaltr wtlek«ai Ji«
BMkalakaa € . B . aag«brack( ùui. UaMcbrifl : 8 . ERHARDI . DE . TTLNA. Oa« dritta Ut oblaag.
Digitized by
Google
4S0
ia t«lb«M WacfcM. Es wdiet ob»B d«t Bild d«r b«it. Jim^ras . daraater dea viter •»*■ klciaea R«««i
kaiftad bcteadea KmmìIIìt : S . MARCHARDI . CELLARII . ^EVNBVHGK . Dit vicrtr, r«ad . ta ftU
Wm Waeh««, bai tisM Vo^eiroii tm drftceki^ea Sebi Uè. Die Umichrìfl iit verwitcbL
Hier eraeheint aa Niklas des Floyt Stelle ein neuer Obcrkellerer, Mar-
quMTé Ton Roti * ^
CCCCXLIV.
NikUu der Tu* verkauft Aaron dem Juden WeingSrten %u Knhlenberg.
Dat. 13. December 1370.
Ich Nyclds der Tucz, Ortolfs Sun dez Tuczen, vergi eh — Daz
ich — mit meines Perchmaisters hant, des erbern inarms Vlreick$
voti Rust, die zeit amptmann vnd perchmaiater dez GoUhaui
vnser vrowen ze Newnburch Chlosterhalben verchauft hab — mein
iwen weingarten gelegen an dem Chalnperig r ainer ze nachst dez
egenanten Gotshaus weingarten, der do genant ist der vilcx, Tndist
auch desselben meìns weingarteiis ain halbs Jeucb Tnd ist genant das
widerru^i, vnd do man von demselben meinen weingarten alle iar
dient dem egenanten vnser vrowen Gotshaus anderthalben Emmer
weìns ze perchrecht vnd ze drein etaydingen ìm iar, ze iegleicheo
tayding aioen wienner phenntng ze voytrecht — So leit der ain
Weingarten auch doselbs ze nachst dem egenanten meinen weingar-
ten — vnd dez ain achtail eins Jeuchs vnd ist genant das GUczeU
vnd do man von demselben meinen Weingarten auch alle iar dient
dem egenanten Gotshaus ain viertail weins ze Perchrecht, vnd drew
Ort ze voytrecht — vmb vier vnd zwainczìg phunt wienner phenning
Àrametip dem Juden vnd seinen erben — Dar vmb so gib ich dem
Juden den brief versigelten mit mein — hisigel vnd mit des egenan-
ten Perchmaisters ìnsigel Vlreichs von Eust, vnd mit des erbem
mofins Ìnsigel Gorgens bey dem tur — Der prief ist geben — Dreu-
czehen hundert iar darnacli ia dem Sibenczigisten iar an sand
Luezein tag.
CbarlalariaM Arehiri IH. fai. 147. b.
Der hier crtcheinende Ulrich von Rust w«ir 13S7 stìfUicher Weiokellaer
(Urk. 385), und ist vermuthlich der Vtter des \. l'kellerers Htripiard too Rast
Kurz vorher, sani Ursula lag (21.0ctobory desselben Jahrs, erscheini der Aus-
sleller, Niklas, Ortolfs Sohn des Tuzen, als Amtmann auf des Henogs Gat lu
Neuburg.
Digitized by
Google
481
CCCCXLV.
Da9 CapUel van KUntemeuburg hemugt eine von Jàkoh wm Seefeld
gemaekte SHftung.
Dti 12. Jtnatr i371.
Wir Ortoìf von gotei genaden probtt , Cholman der Techeni
ynd der Conyent gemain des Gotshauses vnser yrowen ze Newnbarch
Yergehen — Daz yns der erber man Jacob » hem Durings svn von
Sevelde, dea paiden got geoad, durch got vnd durch seìner sei
Ynd ouch aller seiner yodern Selen hail willen geschafl ynd
gegeben bat in vnser Oblay froif vnd yiertzig pbunt wienner
pbenning, darumb wir chauffen sullen fumflhalb pbnnt wieoner
pbenning ewiges geltes, vnd da yon wir fSrbas ewìcbleìcb ìer-
leicb ynd tegleicb geben svlleti dem herren, der das vronampt
auf vnser vrowen aitar in dem egenanien vnser vrowen gotsìiaus
des tages singet, vnd beget drey wienner phenning — ynd sullen
ouch wir In alle iar ierleich begen aus ynser oblay einen ewigen
iartag mit yigili , mit Selmesse , mit cherzen liechten ynd mit alien
guten sachen, als ynser oblay gewonhait ist. Wer aber » daz wir die
egenanten drey pbenning nicbt tegleich raichten ynd geben, oderdaz
wir In den egenanten Jartag nicbt ierleich begingen — So habent des
egenanten Jacobs von Sevelde necbsten erben yollen gewalt ynd
recht, die egenanten pbenning wider ze nemen auz ynser Oblay, wo
ai der yon ynser Oblay guter bechoroen mugen» ynd mygen die geben
zu einem andern Gotshaus — Ynd des ze yrchund — geben wir in
den brief versigelten mit vnser oblay atihangunden InsigeL Der
brief ist geben — Drewzehcn hundert iar , darnach in dem ains ynd
sibenczigisten iar des Synntages nach dem prehem tag.
Orìg. Perf. (B«p. Vct. Nr. 18. fol. 7S.) Du Sief*! fehlt.
CCCCXLVI.
miipp der Freiiinger verkauft geinen Hof %u Hofen an WUeni auf dem
Anger,
Dat. 18. Februar 1371.
hìì Philipp der freysingnaer ynd ich Elspet sein Hatisfrow ynd
alle ynser Erben Wir yerieben, Das wir — mit vftsers Purchherren
hant» dez Erbem chorherreu hem Mariehartz von Busi * ze deti
xeiien Obrisier Chelìner des Gotshaws vnser vrowen ze newnbttrch
Digitized by
Google
432
Chlotterhaìben — Tercliauft halieri vnsern hafe, gelegen datz cLen
hofen ze nachit Joftlein detn Rarwekchen, dez nevn virUìI lehens
8ÌDty do in gehorent Sybeiitzichk Jeuchart Akcliers Purchrecbtes Tnd
AygeDs mit wismat, — mit oli den nuczen, als ich in vod meìii
fodero , mein pruder Jans der freisingnaer, dem got geo ade , —
her pracht haben ymb ains vnd Sybentzichk pbunt allez wìenner
phenninge — dem erbern mann Wisetden auf dem anget\ dez alien
Shtxzler svn vnd vrawen zachen neiner hausfrowen — Dor yber
geben wir In den brief versigilt mit meinem — aigen fnsigl, vnd mit
dez oft genanten hof pvrchherreii insigel, vnd mit meins pruder»
Insigil, dez erbern herren Probst Petreins dez freysingnaer ze
sekkaw, vnd mit meina oheims Insigil^ dez erbern Bitter Jansen
dez derren, vnd mit meins Swager iìisigil, dez erbern ritter hem
Dyetreich» dez Prettsslehi, vnd mit meins Oheim insigil Jatisen von
Sevelt, Durings mn vnd mit mains Swehei* insigil Hagmeris, die
zeit hofìneister dez goteshaus ze newnburch — Der brìef ist geben
— dreutzehen hundert Jan, darnach in dem ains rnd Sjbenczigistem
Jar se vasebange.
Orìf . Perf . Die Siefcl kiagen ìd PerfimeBUtreifea. Dii er*t« ut rud , ìa («Ibn WscIm
f«4ri«kt, ud MlkiU \m 4rcic«kig#n Schìtde xw«ì wagrrehte Bindeo, laf der«n oVerrr eiac g-le««b«
lotlirtekU u der Mittt MMclit. Umiohrift: f . S . PHILFPPI . VREISrNGARlI . Dm tv»iU mmi. àrìUm
8itf«l Ut bektaat, du rierte rerwiecht. Dai funne, rand, ia ^Flbem Wschie. bit todrei^ckifeaSebìUe
rier Belkea, weleke ia der Mitte rcchtwìaktiir lasamnenUareB. f . S . DIETBICI . P&CVrZEL .
Du eeekete raad, ia fclkeai Waehse , leigt die SehltìMel roa Melk ia dreìeekifea 8ekiU«, ^Èà
die Uaeekrifti f . 8 . lOHANNIS . DE . SEVELD . Dai liebente i»t verwUcbt.
Denselben Hof rerkiufen Meisler Wisent, Simon, sein Bruder, WisenlV
SShne tof dem Anger, und Margarcth, Simon's Hausfrau, und Jungfrau Ursula,
Peter WisenCs Tochter und Nichte der bcnannten Brùder, in der ersten Fa$t-
wochen 1387 sammt einer dabei gclcgenen Hofstati um 120 Pfund Wiener Pfeck-
nige „Gorigen dem Chdblinger, Purgraf su Chirohling**, und Dorothea, aeÌDer
Hautfrau, unter dem eigenen Sieget und der MiUteglung von Peter Lenhofer,
Obrisier Kellerer lu Klosterncubiirg, Simon Sindronn, Stadtrichter su Klosler-
neubarg, Ulrich im Tham, einer des Raths daseibst, und Seyfried der Stoekh,
SiadUchreiber.
Hofen, ein lu Grunde gegangene* Dorf iwitehen Korneuburg und der
Donau , in der Gegend dea heutìgen Tuttenhofa.
CCCCXLVII.
WaMinsirumeni des PropsU KoUmamn v&n Lam,
Dat 25. Aprì! 1371.
Reverendo in Xto patri et domino domino Alberto Episcopo Ee^e-
sie Pataviensis, CholomannuM Decanus, Marekardue CeUeranus,
Digitized by
Google
433
NieoUau de Neunburga^ Johannes PitÉrim» Cri$iamt$ hatlawer.
Gito de TVajfMJM, Barthohmeus plebamu «. Martim» Johannes
CueioM. Ulrieu» Haepeeh pleòanui eoHCti loci, NieolauM Linezer,
Petrua cuttoe dominarum, Gerlacus Gerlsiainer^ Ortolflis, magieter
QÒiagUf WaUchtmuM de Enneprunn, Johamtee de Wienna, Otto
de I\dna, Martmue Schench, Hadmarue Mat$eòer, flratree Con-
veniuM Con. Beg. Mon. Marie tnrginie gìerioee ord, «. Aug, NevH'
imrge,^ vestre diocesia cum deyotls oracionibns obediendam et reye-
readam debìtam et coodigoam. Yacaate superdictì Monaaterii oostri
Prelatura per obitum bone memorie domini Ortoi/i prepoiOi noetri,
qui deceseU Anno domini M* CCC* LXJ* pròno die 1X1111 meneie
Apriti» eiusque eorpore die proximo time aeqoente eedetiastiee» vt
decuit, tradito sepulture, ne prefatum nostrum monaaterium diudus
Tiduitatis deploraret incomrooda, statìm ipso die videtieet XXV.
menti» iam dicti hora III eonvenimus in loeo prò nostro eapitulo
deputato de futuri elecdone prepositi traetaturì» protestantes ante
omnia, nostre non esse inteneionis cum excommunieatis, suspensis
aut interdictis seu alias inabilibus eligere, si quis fortassis Inter nos
esset, sed yoeem buiusmodi noluimus alieni prodesse simpildter vel
obesse, et cum non essent plures fratres seu Canonici, qui possent
aot deberent ad electionem buiusmodi eyocari prebabitb quibusdam
tractatibus vnanimiter concordantes procedere decrevimus ad ipsam
Electionem legittime celebrandam , placuitque nobis omnibus et sin-
gulis concorditer animoque deliberato per formam scrutimi de prelato
eidem nostro Monasterio proridere, vnde in tre» de Convento, nostro
predictOp videlicet Nicolaum €le Nevnbnrga» Vlricum Haspech et
Martumni Schench predictos compromisimus eisque dedimus plenum
et liberam potestatem, scrutandi ac eciam inquirendi scerete et sigil-
latim vota omnium de Conyentu seu Capitulo atque sua, et illum, in
quem omues, aut maior et sanior pars inveniretur ex ipso Capitulo
consensisse, per vuum eorumdem Scrutatorum de consensu suoruni
colleganim el nostro in prepositum eligendi. Qui quidem Scrutatores.
potestatem buiusmodi acccptaiitcs , ad partein ipsius Capituli vna cum
Notario et teslìbus infm soriptis se traxerunt, et vota sua primitus,
ila quod siuguli duo cuiuslibet tercii suorum Collegaruui votuin sub
prestacioue luramenti tactis sacrosanctis Ewaugeliis et sub Stola,
deinde vota omnium et singulorum nostrum alioruni de Capitulo seu cou-
veutu scerete et sigillatim simili sub iurameuto similiter scrutabantur.
Pulite*. XIV. '^^
Digitized by CjOOQ IC
434
eaque omaia et aingula per nofarìom pnblieiiiii aubnotatom ia
aerìptb redacta mox in eommoni eoram nobìa omiiibaa aadieQtibas
expreaae et intelligeotibiia per eoradem Notariom fecerant nobia eon-
sendentibaa et petentibua publieari. Et quia faeta bniuamodl pobUea-
cione et eoUacìone nomerì ad numerum» zeli ad zelum, meriti ad
merìtam aobaecoti compertum futt, majorem et saniorem partem
Capituli Ben Coarentua vota sua direansse in dominum Chahnum-
num decanum. Timm rtique discretum et providum, de legittimo thoro
genitnin, aliasque Yite et morum honestate merito commendaDdum,
quem dictoa Nicolaoa ano et suorum Collegarum predictoram oomine
yigore etiam Tt premittitur sibi a nobis tradite potestatìs ioTOcato
cristi Domine el^t in nostram et dicti nostri monasterìi prelatum ac
prepoaitam in acriptia sub hac forma : Ego Nicolaus de Nernburga,
rnua de trìboa scrutatoribua a nostro Capitulo seu Conrentu nominatìs
et eleetis ad faciendom Scmtìnium et Electionem futuri nostri prepo-
aiti aecundam formam predlctam diligenter in omnibus observatam de
Yolontate et Conaenso Collegarum meorum et aliorum omnium in hiis
conaendenciam ex poteatate eciam michi et eìsdem meis coUegìs tra-
dita inyocata Spiritua aancti gracia dominum Cholomannum decanum
noatnim predictum, in qnem reperimus majorem et saniorem nostri
Capituli debite consensiase in nostrum et Monasterìi nostri Prepoai-
tam et pastorem eligo et eandem electionem pronuncio in biis scriptis
in nomine patria et filii et spinti? s «n?i<*ti. Onnm fjnidem pì<^r»tinnem
omnes et singuli approbantes te Deum landamus cantando popolo
fecirous sollempniter publieari ipso electo ad cborom ipsiua monaaterìi
per nos deducto et ante altare summum Tt eat moris, peraonaliter
situato. Cui quidem Electioni dictus dominus Cbolomannaa, quamvU
se primo redderet difficilem, instantibas tamen nobia* tandem conaen-
sum adhibuit voluntariuro, Tt debebat. Ideoque roTerende pater et
domine Graciose benignitatem Testram impìoramus bumiliter et
deyote. quatenus dictam Electionem sic sollempniter et Canonice
celebratam dignemini auctoritate ordinaria faTorabillter confirmare. Et
Tt Teneranda Vostra patemitas agnoscat, nos in premiaaia futsae
Tnanimes et concordes, presentes literas seu Electionis decretwn
per notarium publicum infra scriptum , qui premisais omnibus requi-
situs interfuit in hanc formam publicam redigi, Sigilloqne nostri
capituli et singulorum nostrorum subscrìpcionibus fecimus commonirì.
Actum et Datum Anno, die et loco predictis Indiccione IX. Pontìfieatos
Digitized by
Google
435
sanetìMimi in Chriato putrìs et domÌDi nostri» domini Gregornpape XI.
Anno primo, Presentibos honorabilibus et discretis yiris et dominis,
Magittro Johanne Warmiensis et Ardacen$is Eecle$iarum Cono-
meo et plebano in hoflino Patavien. et Magistro Chunrado de Dan-
stai, lUuttrU prineipie et domini noetri, domini Let^»oidi DucÌ8
Juetrie Medico Clerico eptrenaie diocemm testibos ad premissa
omnia per nos specialiter voeatia et rogatia.
Ego Marchardas cellerarius dicti Monaaterii predicte electioni inter-
fui et in dominum Cliolomannam Decanum consenai et mano
propria hoic deereto aubscribo.
Ego Nycolaua de Neynburga etc.
Ego Johannea piatrini etc.
Ego Criatanoa baalawer etc. et quia vaum acribendi non babui» per
alium bic aubacribo.
Et ego Otto Trayaroer etc.
Et ego bartolomeua etc.
Et ego Johannea cuatoa etc.
Et ego Vlricoa hauapecb etc.
Et ego Nicolaua lincier etc.
Et ego petraa eoatoa dominarum etc.
Et ego gerlacna etc.
Et ego Waltchunua etc.
Et ego Ortolfua etc.
Et ego Otto de Talna etc.
Et ego Martinna achench.
Et ego Hadmarua Mataeber.
Et ego Albertua Grifatete, Clericus Mianenaia diocesis publicua
et imperiali auctoritate notarìua etc.
Orif. Pvrf. Dm bakaMto 8i«f«l d«« Capitela.
Propst KoloiDinn lìefert einen Beweis, wts Umsicht, rediieher Wille and
Li«be sa dem Haute su leisten TermOgen. Er fibemahm das Stifl in der trturig-
ttea finansìeUeD Ltge, und hinterliest m •eiDem Ntchfolger in blùhendero
ZnaUnde mit Termehrten ErtragsqueUen, wie die naebfolgenden UrkuDden
darthuu.
Den trturìgen Fintnsstand des Stiftt bei der Wahl Kolomann's achildert
une dat Rechnungtbuch Sig. A. 2. mit folgenden Worten: „Et nota, quod faota
eleeeione in die s. Mtrei Ewangeliate nichil fuit in domo » preter 55 Karr. rini
aeerrimi, qnte omnee fuerunt ezhauate prò prebenda dominonim et dominarum
et aliomm prebendariorum, et prò familia et prò duce et hospitibua, et 16 Karr.
28»
Digitized by LjOOQ IC
436
fuerunt propinaU prò 80 '4 (al. nec fuit ibi tiilicuiii. nec pubulum, a«c renuni.
sta peniUis DÌchil, et omriu necessari» dinnus et prò cultura vinearuoi uportebat
accomodarì osque post ▼indemìam*'. Desshalb sah sich PropstKolomaDo gezwuo-
geo , Gelder aufiunehmen. Seine Rechnung weist folgeDde auf:
Percepì a ChraftoDc Hawser 300 tal.
A domino Ulrico de Pergaw 400 tal.
De hotpitali eifioni 150 tal. prò 15 tal. reddìtaum.
A Chunrado Harber 100 Ul. ^
A decano de Aaparn 70 tal.
Item percepì de Johanne de Tymavia prò decima sua ad X anoos 240 lai.
Item a domiDis mais prò iure montano 20 tal.
Item a Chraftone Hawser 400 tal.
Item de Nicolao Tessere 100 tal.
Item a domino Chunrado de Ratispona prò prebenda 130 tal.
Item de teetamento Syrveyer. 10 tal.
Item a domino Ottone de Wildungsmawer 280 tal.
Item a decano de Aspam prò reddìtibus venditis 365 tal*
Item de hateneker prò bonis venditìs in Gensterndorf OOtal.
Item de Clenodiia venditis de Sacrario 320 tal. 0 aol.
Item de Mag. Alberto. 100 UI.
Mit dieeem aufgflnommenen Gelde werden aueh eofort Schuiden und
RfickfUnde getilgt ;
Item Chunrado Harhcr 16 tal. 5 sol. 10 den.» cjuos concessit in Ratisponain
prò Cenau ad curiuni Romanam, quia neglectum fuerat longo tempore.
Item 18 tal. 20 den. |iro mediis fructibus ad curìara Roraaoam prò ecclesia
Newnburgenai.
Item Nicolao Teaaari in debitis suis 10 tal.
Item ludeo Jesmau exsolvi prò domino meo (ist die AufxeichnuDg des
Oberkellerers, so wio die folgenden) 300 tal. de pecunia capitali, et prò
usura 26 tal.
Item eidem Judeo exsoki prò domino meo 96 tal. prò quibus fuerunt Udei-
iossores dominus Cellerarius et Magister Curie.
Item Nycolao. ma^'ìstro Coquine solvi 100 tal.
Item Nunciis ad Curiam Avinionis per dominum Duccm missìs 100 florinos
Summa denarionim 42 tal.
Item plebano de Olostorf prò domino meo 55 tal.
Item Yserlini lude<< 170*/^ tal.
Item Lienhardo polt prò domino meo 30 tal.
Item Lienhardo Linozer 112 tal. prò servicio.
Item Chinburger 21)0 tal. et prò servicio 27 tal. 5 sol. 10 den.
Item Officiali prò Censu domini Pape 9 tal. 20 den.
Item Nicolao Stainrr cxsolvi 14 (al.
Item Ulrico de Gaber 200 tal. et prò servicio 22 tal. et prò litera 50 den.
adhue remansenint sibi in 200 tal.
Item plebano de gairnestorf 80 tal.
Digitized by
Google
437
Item deeaDO de Atparn 110 tal.
Zo ali dlesen traarìgen Zustftndeft gesellte neh aoch die Uagunst der Rie-
mente: „Et nota, qaod eadem anno feria 5. ante fe8tum Pentbecoates (22. Mai)
percQssit grando rineas et agros, quod in Alpeltaw de 50 modiia tritici non
habui ?num granom, et in Atachrìng de 15 */« Karr. fini, nec de servìcio ibidem
qnitquam habui, et in saneto loco de deeima nicMI , et de iure montano ibidem
•olam 9 Karr. Et in ealTo aonte de Yino culture (Eigenbau) et serricio solnm
15 «:arr«.
Die Auslagen bei Gelegenheit der Wahl und der Reise nach Ebersberg
sind:
Item prò sigillo 2 tal.
Item Offlcialibus 5 tal. 60 den.
Item prò expensis in Ebeisperch 30 tal 88 den.
Item Frìdiino prò vno equo, quod dominus Eberhardus equitavit in Ratis-
ponam. 6 tal.
Item Johanni Cantori de Castro prò uno publico instrumento prima rice
in Ratisponam. Vs libram.
Item Alberto publico prò doobus instrumentis et prò aliis neeessariis suis.
17 sol. 10 den.
Domino Episcopo PataTiensi prò confirmaeione 34 tal.
Item prothonotarib 32 tal.
In dieser Urkunde erscheint als Pfarrer tu St MaKin noch der Chorherr
BartholomStts. 1382, am 29. November aber der Chorherr Hanns.
ccccxLvm.
Geriehfibrief de$ 8cìdil9$ler8 Friedrich* t de» Zistei &ber Hnen Yfeingarten
%u Klostemeuhurff.
Dai 21. Mai 1371.
leh fridreich der Ziitell, die zeii SluezMr vnd anch Jaden
Rickter %e Neumburgk klosierhalben vnd auch die zeit AmbtmaHU
dn$elb8 dea Edeìn herren hem Eberharis von Chappeln yergich —
da» fOr mich chSin, do ich an dem rechten gaz, der Erber Chorherre
ber Ortolf von wienne^ dy zeit Oblaymaisier de» goishawa vmer
prawen zu Neunburgk, ynd klagt do mìt rorsprechen ynd auch mil
rrkund briefen an der Oblay stat hincz ainen weìngarten, des ain
halbs Jeuch ist, ynd der weylent hainreicha dea waldner gewesen
ist ynd der do leit an dem puchperig senachst Imfìridea weìngarten
ron MfUzeaperig, dem got genad , ynd do man yon alle ìar dìent dem
cgcnanten herren hern Ebcrharten yon Chappeln fumf yìertail wcins
se perkreeht ynd drey wìenner phcnning xe yoitrecht — ynd klagt
Digitized by
Google
438
daniuf mb ain phont wienner phenning geltes rersezzens purk-
rechts, als seìn brief sagt, vnd meldet auch seìnew zwispild, rnd pat
darumb gerìchU ynd fragen , was recbt wàr. Do fragt ich Tmb » do
ward ertailt» man aolt ein furbot lassen werden , ob den weiiigarten
ymant wolt Terantwurten , vnd gescbach darnach, was recbt war.
Das f&rbot ward getagt ze recbter zeit, ?nd ward aucb ror offem
gerìcht bewert, ynd nach dem selben furbot kam nymant tur Recbt
den egenanten weingarteii wolt verantwurten. Do klagt der egenant
herr Ortolf der Oblaymayster bincz demselben weìngarten Tmb das
Teraeixen pnrkrecht ali sein tag voIUcbleicb vnd recbtleicb md mel-
det aoch ala oft seìnew zwispild , vnd licz auch ala oft furbot darumb
werden ala oft vnd als verre, vncz das Im mit frag vnd mit recbt
ertailt ward» Ich aolt Im potten darauf geben zwen Erber mann, die
den egenanten weingarten schauten vnd scb&czten » ob der weìngar-
ten ieht tewrer wir» donne das versessen purkrecbt vnd die zwispild,
die mit recbt daraof ertailt vnd gegangen sind, vnd gescbach darnacb,
waa rechi wSr. Nach derselben zeit chomen die selben zwen Erber
mann wider f&r mich» do icb an dem recbten saz, vnd sagten do pey
irn trewn, ala Si post cbunden vnd mochten, vnd als si ze recbt
aolten, daa ai den egenanten weingarten geschawt vnd gescbazt hie-
ten, md das er so tewr nicht wer, als das versessen purkrecht —
Do pat der egenant herr Ortolf — aber fragen , was recbt wér. Do
fragt ich vmb, do ward ertailt vnd mit recbt vnd mit vrtail vervoligt
Ton mann zumann, Seind sich die klag als lanng vnd verr vergan-
gen hiet, vnd als oft fSrbot darumb gesagt wer, vnd nymant auf ant-
wurt chomen wer, vnd auch die Erbern lewt Ir chuntschafFI darumb
gesagt hieten, das der weingarten so tewr nicht wer, als das ver-
sessen purkrecht etc. — ich solt die gewer desselben weingarten
Ione haben TÌrczehen tag, vnd solt auch ich den erben des weingar-
ten das ze wissen tnn, vnd die gewer anpieten, ob ymant chAm in
der zeitt der sich mit dem egenanten herrn Ortolfen verrichtet
vnd in vnchlaghafft machet, vnd geschech darnacb was recht
wer, Ch8m aber nymant in der zeit, der sich mit dem richtet. So
Torgeschriben stet, so solt derselb herre Ortolf der Oblaymaister
behabt haben ?nd solt ich in des vorgenanten weingarten genczlich
gewaltig machen — vnd solt er auch mir darumb mein recht geben
vnd solt auch ich In des vorgenanten recbten ainen behabbrief geben.
Das geviel auch mit frag vnd mit recht, vnd das bah auch getan Mit
Digitized by
Google
430
▼rkttiid dea brieffs, Tersigelt mit mein — losigel — Dea ist auoh
gezeug mU seinem Insigel der Erber nuam NieUu von Muitetperg
der dea tagea geding geweaen iat — Der brief iat geben — dreucie-
hen handert ìar» Dar nach in dem Aina md Sybenczigiatem Jar dea
Mittiebenn ror pfingateD.
CktrtalarisM Arthivl ▼. M. 4S. a.
CCCCXLIX.
Jékmm von Rekmhudk, Ihmkerr «« Regemtibwrg, quUHrt «6er S2 «o»
JSHpe «M dU pèf^tOidU KamwMr tAgeflOrie QMguìdem.
Dai Regentburg, 10. Augnst 1871.
JohmmeM de Reymbaeh^ Cammkuè ecclesie beate Marie veie-
rie capette Batispaneneisp CoUedor ceneuum Camere apoetoUee per
previnciam SaUsburgeneem a Rererendo in Cbriato patre et domino
domino JakatmCf nuper Wortnaciensi, mmc vero Augustensi Epii'
capo, apostoKce sedie nuncio anctoritate apoatolica depntatua. Notnm
faeimoa yniyeraia» Qood com renerabilea patrea domini Prepoaitua et
Conrentua Mon. Newnborg. Ord. Reg. Canon, a. Ang. Fatar, dyoe.
aingnlia annia teneantor prò ipao Monasterio unum Bisandum aìori,
prò quo alias dominus Petrus de Ponte eorvo^ clericus capette
domini pape Urne apostolice sedie Nundus pontificatus domini
AUxandri pape HH** anno secundo recepii Quinquaginta denarios
Monete Wiennensis valentes dimidium fiorenum^ prout in Quitan-
eia ipaioa domini Petri per noa regiatrata dare eontinetur; Quodque
domini prepoaitoa et Conyentoa buiuamodi cenaum noviter Rererendo
patri domino Paulo Frisingensi Episcopo tune apoatoliee aedia
noncio aaaerunt ae aolviaae, licet auper aecnnda aolacione Quitaneiam
nonprodacerent. Reverendi patrea domini Cholomannus prepositus
et ConTentua dicti Monaat. poat diyeraos tractatua babitoa et molti-
plieea perquiaicionea et diligendaa nobiacum auper omni retento et
neglecto cenau prò aumma XXXII*'** florenorum bonorum auri et pon-
deria eompoauenmt et concordarunt, Quoa per manna bonorabilia Tiri
domini Virici Prenn canonici ecclesie s. Johannis Batisponensis
eomm apecialia nuncii nobia numeratos et preaentatoa recepimoa fice
camere apoatoliee aopra diete. De quo quidem cenau aie aoluto et per
noa recepto ipaoa dominoa prepoaitum et Conrentum Mon. Newnburg.
abaolrimua preaentibua et quitamus auctoritate diete camere apoatoliee
Digitized by
Google
440
nobis in hac parte commitsa hanim testimonio literarom. Datum
Ratitpone sub sigUlo noHro presentUm» appenso. Anno domini M*
CCC* LXX* primo, XVI. mensi Augusti Pontificatus sanctìssimi in
Chrìsto patrìs et domini nostri domini Gregorii, dirina proridencia
pape XI^ anno primo.
CkartatetM Anliiri IR. fol. tl7. h.
Die hier erwShnte frfihere Zahlang geschah im Jahre 1256 (Urkunde IO),
ein Vergleich mit ihr leigt die Yerfinderang der Geldrerhiltnitse iBneriialb
diescs ZeitrnuBS.
CCCCL.
JùkuHH wm Reiwibuek étmkt dem SHfte fur ein ihm su TkeU gewordenei
Dai Regeaaburg, 17. August (rermuthiich 137i).
Venerabiles patres ac domini. Humilt mei recomendacione pre-
missa. SigniGco paternitatibus vestrìs, quod dominus Vlricus Prenn,
cnnonicm ecclesie sancii Johannis Ratìsponensis fìdelis vester et in
omnibus diligens preter XXXII florenos a uri in quìtancia mea positos
michi V florenos aurì prò eipensis Nuneiorum » quitancie et Instru-
mentorum ad Romanam euriam dirigendorum assignavit, et me aon
uno pari caligariim ìionoravitf de qua honorancia vobis humiles
refcro graciarum acciones, oflerens me ad vestra beneplacìta michi
possibilia adimplenda. Altissimus in sui gracìa vos feliciter conservet.
Scriptum Ratisponc XYII die mensis Augusti.
CbarUlarian ArHiiri III. fol. HA k
CCCCU.
Jakoh. Dechani zu Aspern^ siellt den Betrag der primi fntetns bei der
Kornenburger Pfarrkireke feti,
D&t. Klosternouburg, 14. Septeraber 1371.
In nomine Domini . Amen. Per presentes Htcms in formam
publici Instrumeiìti redactas pateat vniversis, Quod ego Jarabw
Decnnns fi Rcrtor ecclesie parochialis in Asparn , patav. dioe. Ut-
tcras Reverendissimi in Christo patris et domini Alberti^ Episcftpi
Pntar, domini mei graciosi ejusque sigilli impressione sigillatas.
Digitized by
Google
441
oiielii prò parte yenerabilium Tiromm, domìnonun Chohmanni pre-
panH et CooTentos Mon. Canon. Reg. Ord. a. Aug. in Newnburga
eioadem dioc. mìchi exhibitaa» rererenter reeepi, otdebui, in hec
Torba:
Aiberiu» Dei et apoetoUee sedii grada Bfucopu» Patavienm
Dilecto nobia in cbrìato Jacobo Decano et plebano in Aspam. nostre
dioc. Salntem in domino. Com venerabilea et dilecti nobia in christo
prepoaitna et Conrentoa Mon. Newnb. ord. a. Aug. Canon. Regni,
eioadem noatre dioceaia obligati in medila fmctibua mioa anni paro-
ehiaUe eecle$ie inEomneumburg diete noatre dioc. aolrendia Camere
apostolico parati ad aoWendumt medietatem huiuamodi ignorent peni-
tna, prmU generalUer per nostram ne$eitur diocesim, cui nomine
diete Camere apoeioUce eii hukumodi et guevi» aUa radane bene-
fdarum eedeeiaetieomm prrfaie noetre dioceeie eidem Camere
deàUa eoludo faeienda^ Noa ipaomm, prepoaiti et Conrentua obe-
diencia conaiderata rolentea ipaia super hoc, qaantam poasumua, de
oportnno remedio proridere, Dileccioni tue comroittimus et manda-
mua, quatenua de valore ipsius ecclesie solerter inquirens» medieta-
tem ipaina nomine supradicte Camere apoatolice ab eiadem percipias
fideliter et consenres, donec constiterit, quibus rei cui huiusmodi
fuerit solocio facienda, dolo et fraudo cessantibus quibuscumque.
Datum Wienne die X. Mensis Septembris Anno Domini Millesimo
Trecentesimo Septuagesimo primo.
Quibus per me lectis et attentis prò parte eorundem propositi
et Conrentua michi fuit humiliter supplicatum» ut juxta earum tenorem
auper contentìa in eiadem inquirerem et ea agerem. Ego fliius obe-
diencie de valore fructuum ecclesie parochialia in Kornnewnborg in
supradictis literis nominate studiose inquisiri, et per inquisicionem
ipsam mediante Ade dignorum dericorum et laycorum testimonio in
Tentate conperi • omnes et singulos fructus ipsius ecclesie secundum
presencia tempora se non posse amplius extendere, quam ad Nona-
ginta aex florenos auri communi extimacione. Quibus per me sic con-
pertis prefati prepositus et Conventus apud me Jacobum Decanum
predictum Quadraginta trcs florenos auri deposuerunt et dixerunt,
quod dominus Chuno dictm Seydenfndemy Rector ecclesie in Korn-
newnbnrg supradicte in Romana Curia solverit Domino Collcctori
talium fructuum prò camera apostolica quinquc florenos auri, dcfal-
candoa in debiti» dictomm mediorum fructuum ecclesie iam diete.
Digitized by
Google
442
Quos Quadraginta tres florenos auri nomine depositi a dictis preposito
et Conrento iniehi numeratos piene recepì et me astrinxi ad solrendum
ìpsoa prò prefata Camera apostolica dicto Domino Collectori , rei eios
loeoni legitìme tenenti, vel illi, qui de proximo venerit cura sufGci-
enti mandato fraetus aimiles percipiendi. In quorum testimonio pre-
aentes literaa per notarium infrascrìptum in formam publìci Instrn-
menti redigi mandari et mei sigilli appensione roboravi. Datum et
aetnm Newnbwrge in domo habitacionis venerabilis Tiri domini Cholo-
manni prepoaiti Mon. supradicti Anno Domini Millesimo Trecentesimo
Septuageaimo primo Indice, nona, die XlIIi^ Mensis Septembris, Fon-
tifieatoa SS. in Chriato patris et domini nostri domini Gregorii divina
proTideneia pape XI"' anno primo, presentiims honarabilUm» et dU*
ereHi viri» dtìmmU Johanne WezzeUnif Warmiensis et Àrdacensis
ecdetiarwn CanonieOj Mag. Nycolao, Rectore acolarum in eadem
Neumhurga , derieo luòecemis dioc, , Stephano Bectore CapeUe ».
Johamm» BapOtte in Mukraw, preabyterOy Jeario quondam Gun-
doldi ndUie d Vìrieo de Rttst diete pataviens. dioc. testibus in pre-
misais
Et ego Aiberiuif Nicolai de Vischhausen, clericus Sambiensis
dioc. publicufl Imperiali auctoritate notarius etc.
ChirUUriM Arekivi Iti. fai. 117. %.
Hier ertcheint eia neuer Pfarrer von Korneuburg, Kuno Seidenfaden.
Die forkonmiendeJohanneskirche auf dem Mukkerauer Felde war ISSO der
Pfaire Korneuburg fon Sei te des StifU incorporìrt worden (Fischer U. 378).
CCCCLIL
Niklas und Oeorg, die Prenner, mrkaufen ihren Afàer im BÌMamber$er
Felde dem KloiiemeHhurger Stadtrichter, Jakoh, de* alien SehliU$lerM
Sohn.
Dat 5. October 1371.
Ich Nyclos der Premier, Piirger ze Netmòurch MarcìUhalben
ynd ich Anna sein hamfrate, Ich Gorig der Prenner vnd ich Ckri-
Stein, sein hausfraw md vnscr aller Erben Wir veriehen — das wìt
— mit vmer» Grunthet^en hant Gcbharts des floytz ze Pusenperig
— yerchaufl haben zwo .leuchart acher gclegen im Pmenperger
Veld Ynd stoszen an deìv Setz viid ligent te nest Lienharien dem
Enn do man alle Jar ron dient dem egenanten Gebharten dem floiten
Digitized by
Google
443
TÌenehen wienner pheoniDg le Parehreeht — ymb acbiehen phont
wienner phenning — dem Erbern mano Jacoben dea alien sluxzler
Stm die zeU SiaJtrielUer %e Newnburch CUosierìuUb ynd aeiner
hawefrawn Daroihea — Ynd geben in daruber den brìef — versiffilt
mU meim NicUu dea prermer aigem Ineigil vnd mU vneerB Grùnt'
herren tmigil, Gebhart% dee flayten %e Pueenperig, vnd mii Diet-
reichè InsigU van Ruepach, die zeii Stai Sckreiber %e Newnhureh
Marehihalben — Der brìef ut geben — drewsebn bundert Jar dar
nacb in dem aio ynd Sibenczygisten Jar dea Suntages nacb Sand
Hicbels tag.
01%. Pcrt. Dm «nCt» mi» dì fi la felkm WatkM UagC u eiaMi PtrfmmMrelfM ma
MHgi «bM TlMm la inUMgn ScUUc. f . 8 . RICOLAl . PBENNBR. I>i« IMfM 8iet*l tAìtm
et die Urkunde ? om 9. Augott 1379.
Jakob, det «Iten SeMatsIen Solm, eneheint tchoD im forbergebendeD
Jahre (1370), am 21. Oetober, ìd dem Amte einet SUdtrìchtert. Nach ihin
kdmiBt (24. Aprii 1375) Peter der Manteber ala soleher for.
ccccun.
Vtriek der Zeekenkes tOftel hei ier Btìrgeneehe su 8i. MarHn fOr teine
Bltem emen Jakrtag.
Dat28.0ctoberl371.
leh Vlreieh, WaUhera dee Zóckeneheee Sun, wand icb lu
meinen Jara wol cbomen pin, rergieb — daa icb — mit meineperg^
maieier bant, Vlreiche von Rueif die zeU pergmaieter dee gaia-
hawe vneer frawen %e Newnburgk — gemacbt md gewidemt bab
aof meinen weingarten» dea ain rirtail aina Jeweba ist, ynd leit in
dem koehgraben le necbst der herren weingarten wm Engeìharte-
zelle, do man alle iar ron dient rnaer frawn gotsbawa drew TÌrtail
weina le pergrecbt, ynd drey belbling ze yoitrecbt zwai pbunt wien-
ner pbenning geltea Purkrecbtea, die man alle iar dienen aol In der
purger zecke daiz Sand Mertein an Sand Giligen tag, daromb man
ierleicb begen scbol ainen ewigen iartag meinen yatem waltbern,
dem £&cbenke88 ynd meiner mniter margreten nacb der zecb gewon-
hait, ala man die peaten iartag daraua beget — Wir baben aocb frey
waU die egenanten zwain pbunt geltes abzelSaen, welicba iara wir
mogen oder wellen mit Secbczeben pbonten wienner pbenningen ynd
mit zwain phunten pbenning derselben mynzze ze dienat — Vnd wan
Digitized by
Google
444
ich aelber nlcht aigcns Insigels hah , vnd darumb so gib ich fur
mìeh ?Dd fSr meìn crben dcr obgenantcn zeche daz Sand Mertten
den brief — verngilten mit des vorgeiiantenpergmaiaterg ìnsigel,—
vnd mii des Erbeni manne s Insigel Chunrats von wienn , ptirger
doselès ze newnburgk — Der brief ist geben — drewczeheii hunderl
iar, darnach in dem Ains vnd Sybenczigisten Jare an Sand Symonis
rnd Sannd Judas tag.
ChwtiiUrisa ArehÌTÌ T. fol. 41. i.
Hier encheint suerst urkundUoh die Burgeneche bei der St MarUiiskirch«
in der unterei) SUdt Klost«rneuburg.
Der lU Zeuge vorkornmende Konrad von Wien erecheint spSter (1382,
29. Nofember) urkuDdlich als Rathsherr zu Klostemcuburg.
CCCCLIV.
Bernhard der R»t verkauft dem Stifìe einen Qelddiemet %m La»g-
Emertdorf.
Dat 22—^8. Februar 1372.
Ich Wemhart , Pelreins dez Roten svn vergich — Daz ich —
verchauft han meins rechteii ledigen aygenhaften guts vierdhalben
Schilling wienner phenning gelts, die ligent ze Encz^mdorf vnder
dem Pasemperg auf liestiftem gut ynd auf behausten bolden in der
chirichgazzen auf Wolfharts dez Fischer haus fvmf vnd dreizzich
phenning» vnd auf Chunrata des schacz baus dreizzieb phenning vnd
vierczich phenning auf Stepham des Piber haus — vmb fumf phunt
wienner phenning — dem erwirdigen berren Brobst Choimau
vnser vrowen Gofshaus vnd dem Convent gemain ze Newnburch —
geb ich in den brief — versigelten mit meinem aigen insigU tnd
mit meins Óhavm InsigeL Petreins dez Iladmar von Nuzdorf —
Der brief ist geben — Dreuezehen hundert iar darnach in dem iwai
vnd Sybenczigistem iar in der ersten vast wochen.
Chirtuttriam ArehÌTÌ Ul. f«L 1». I>.
Vergleiche die Urkunde vom 3. Aprii 1361. (Nr. 410.)
CCCCLV.
Sr/iirmhrief Henog AlhrechCs III. fùr die hei dem 8t Clara-fCloMfer tM
Wien durvh Km fi den Hauser gemmhf e Sfiftftnti.
[hit. Wi.'iu 28. Fnhruar 1372.
Wir Albrecht von Gotes gnnden. llertzog ze Osterreirk. ze
Steyr, ze Kernden rnd ze Krnin, Grafze Tgroì eie. Bf4cennen vnd
Digitized by
Google
445
lun kuDt ofieolich mit disem brif Vmb die sechs phuot wienner
pheooiDg gelU gelegen le Newnburg klotterhidben, zwai phuntgelU
purehrechts auf Eberkart^ haus det pinter gelegeo in der weUen
gazzeHf rnà die Wer phunt gelts sind rechtez aygen Grontrecht,
daselbs se Newnburg in der SUt ynd ror der Stat , die vnser getre-
wer Ckraft der Haweer der erbem vnd geisilichen klasierflrawen
Dorotheen seiner Tochier datz Band klaren ze Wierm gegeben hai
zu iren tegen ?nd nach irem tod solln dieselben gAlt ge?allen su dem
egenanten kloster, daz wir deraelben pbenning g<, der obgenanten
Sweater Dorotheen Tod dea gantzen Contenta date sand Claren le
Wienn scberm sein ror gewalt Tnd Tor mrecht, abo daz si ewekli-
cben da bey beleiben ?nd die da ron niebt enphròmden in dhainen
weg. Sunder daz si damit alien iren fromen sehaffen nach sag des
briefs , den in der egenant Hawser danrber gegeben hat. Mit yrkund
ditz brifs. Geben te Wienn des nesten Samztags ror dem Suntag,
so man singt Oculi io der Vasten — dreutzeben bundert iar tnd dar-
nach in dem zway rnd Sybentzigistem Jare.
mr. Camr. Sefner.
Orif . Pcrt. Dm kldat Si«f«l 4m Mn—fè Ua(i m mmm PtrgMumirttff.
CCCCLVI.
Rméoifv0m SekOUm verkaufì ier AkHuim pm 8mnH Lmurm% su WUm,
Chriiiinm Prmmerin, CHUten mt Ddhiimg.
Dat 15. Mire 1372.
Icb Rudolf von SchUiam^ meiner gnedigen vrawn der Hertzo-
ginn Ckammer schreiber vergicb — daz icb — rerebauiR hab meios
reebten aigens rier phunt secbs scbilling, zwen md zwainezig phen-
uing wienner mynzze geltes gelegen zu TobUch auf gestiftem gut
pcbawster holden — rmb secbs ynd fumfczìg phunt md rnib aiii
halb phunt wienner pbenning — der erberti geistleichen vrawn
vrawn Crietain der prunnerin dew zeii priorùm dez chlosters datt
9ant Laurenizen md auch dem Convent gemain — Dor vber so gib
icb — den prief — versigili mit meinem anhangundeu ineigelvnd mit
dez erbem herren insigel, hern Rudgers von Lamberg — Der prief
ist geben — dreuczehen bundert Jar damach in dem zway vnd
Sybenczgisten Jare am roantag nach dem Swartzen Suntag.
Orìf. Perf . Diff rmUtm Sicftl ia gelbea WmImc hiaf ea aa P«rf aM«aUlreirea. Da« ente taif t
ia **ÌMUf«a 8«UMt iwei Àkrea, waleh* aa« eiata S«rft lk«rTarwaekMa. VsMlirift: f . S
BVD . SMlLTOaa . nu tw«il« iat fcrwiatbl.
Digitized by
Google
446
ccccLvn.
Dm$ SHfl 8t FUrian nimmt Klottemeuhurg in die geUilicke VoThrade-
rung auf.
Dat StFlorìan, 29. JuH 1372.
Honorabilibos in Christo rìris domìnìs et conft^tribus sais
Karìsflimis dominìs Cholomanno prepoaito^ Nicolao Beccaio, totiqm
CafUulo EeeUne Neimhurgensia. Ord. s. Aug. Can. Reg. Fatar,
dioc Wetfgandug divina miseracione prepositus, fridrieus Decamu
Tohuque Convemtua Mon. sancii ftoriani ord. et dioc. predici, cum
oradooìboa derotia fraterne karitatìs continuum inerementum. Vt ami-
cicie» fiimiliarìtatea et gracie inter nos mutuo longis retroactìs tem-
poribus habite et contraete rirtuosis operibus solidentur et in lucem
melÌQ8 deducantur . vt eciam multipli catis intercessoribus venia fad*
Una impetretur.Vos vniversos et singulos tam presentes, quam robis in
posterom auceedeotes in nostram Confraternitatem libenter et liberali-
ter iuxta Teatro peticionis efTectum recipimus, facientes vos omnium
bonomiD, que per nos et successores nostros in Ecclesia nostra
adiorante Deo . qui est bonorum omnium dator et auctor, fiunt et
fieri poterunt» particìpes in vita pariter et in morte. Preterea cum
alieuius Canonicorum vestrorum nobis nunciatus fuerit obitu^ , quem
dominufl faeiat felicem » illius celebrabimus exequias » quemadmodum
per Tos prò nostris fieri speramus, nomen ipsius defuncti nostris
annalibus annotando. Ad quorum evidenciam bas nostras literas Tobis
darous, sigillorum nostrorum appensione munitas. Datum Anno domini
M« CCC« LXX secondo IIII. Kal. Augusti.
Orif. FWf . Ivci «bUnge Siegcl ìd ff«lb«ai Wiehtt. Das rr«l« MtjeRet Jm Pr«p«t*. Eìi« •**-
k««4« Fotsm ( Bit 4mi TUart bekieidet , kilt ia d«r reebtea Hud drn Hìrteu tob , and ìa d«r lìafcea,
w«Mm aa d«r Bnul rakt, «io Bach. Dtt Haapt ùl nit àtm Btreite bed«ekt. UBMbrìft: S . WEI-
OAHDI . PPTI . DOM . 8 . PLORIANI . D» indere iit daa Capitel-Si>g«l aad rathilt d«a brìi. Ftma.
fawappa*!» nil «Mr Laasa, m wflehcr eia Fihacbrn iti» ia der Rrcbt«B, dea Utln ia der Liahra.
VE1ITV8 . DO — uva . » . FLORIAN[ . DÌ« Umicbrìft itt diber voa jeaer bei Haalbalrr Ree«a-
••• Arebifi Caoifiljl. Tak. XVf. a. 1. Tcnehiedea, aad ttiant nit jeaer bei DaelL Eieerpt. Gcacal
Tab. UI. a. 14. Ibaraia.
ccccLvm.
SUUmUh der Weifihauer-Zeche %u Heiligenstadt.
Dat tu Septraiber ISTE.
Ich Vlrich der Hevpech Charherr te Neunòurch vnd tu den
zeiten pharrer ut der heiligem stai Tnd icb Ott der Cketer te der
Digitized by
Google
447
keiUgemtai ynd ieh Larenct der fuUr te Grmezing md ìcìipeter
kadmar ze nuudwf Tnd die gancz gemam der %eeh daselbs wìr
yerìehen — das wir angetehen haben den preaten Tnd dì Lrrang
der Goczhàm$er ze der HeUigeneiatf das wir gepeten haben dan
Erwirdigen geyatleieken herren /VoM Ckoiman dee goetkam tmeer
vravm %e Neuburdk ekloeierhaiben vndden erhem kerren Njfcìùeen
ze den, zeiien teehent do 9elb$ Tod dem Conrent gemain — dùz $e
tm$ eriambi haben em gemame zeck ateo beickaidenleiehf daa der
pharr an ira rechten icht habge» wir main tod erti, das rir erber
die zeeh sulln inn haben, die den zechpr£dero dana wolgetalln Tnd
acho! ein igleieh pharrer do aelba der Tierrer ainer aein — Tnd achnln
aneh die drej nlchtsz ze achaffen haben an nach zebandeln weder
mit Terehauffen, noch Tersezzen, weder mit in nemen, noeh mit auz
geben an dea pharrer rat, h sebo! auch ein pharrer nichtez ze sehaf-
fen haben an dy drey iecht, ala TOigeschriben atei Wir main anch,
wer der aey, der ein Jartag sebaff oder atift in dy zeeh, daz der
begangen werd nach der pharr gebanhait, ala er gescbaill Tnd geatift
wird, Tnd daa man dea ein igleichem pharrer Tnd den Trenten ein
prief aoa der zech dar Tmb geb, Tnd schol auch ein igleieh pharrer
den seìben prief in haben Tnd schol auch den Treinten denselben
prief auf zaigen, wan se dea mutent, wir main auch, oh daa wèr, daz
einer ein erib in die zech geb oder adrafll^ daz mer getragen mecht,
wen den Jartag, der dar auf geschafft Tnd geatift wfirt, daz daz
alawo mindert schTl chomen den schT aein dy pharrchirchenbedarf
naeh der Tierrer rat, an beicherlay schach daa aey, Tnd achei aneh
alle aammenungen gcTalIen in di Zech, nnr allain die chirichteg an
sand Michela tag Tnd an sand Jacobs tag also beschaidenleich, daz
sì die paid chirìchen belauchten schulln mit ol Tnd mit waga also
weachaydenlich, waz brestens Ut Tber die zway liecht, das ain daz
hninrelch der Grinczlnger geachafft hat — daz ander liecht, daz
Roger der wallcher geachaft hat — daz schoU wìr enroUen aus der
zeeh, daz paìd chirìchen daTon beleucht werden, Tnd schulln auch
pezzera pucher Tnd mesgebant, Tnd Ton alle dem, dez in der zech
wirt nach der zech staten , Tnd wann ein pr&der oder ain swester
stirbt aus der zech, so scholl ìz ein pharrer wegen mit TÌgìli Tnd niìt
selmess , do schol auch pey sein ein Igleieh pruder oder ein swester
Tnd schol mess frumen mit zwaìn phenningen, wer des nicht tet, der
schol in die zech ein phunt wags Tcnrallen sein, b schol auch w^^gen
Digitized by
Google
448
werdeo dem armeo ab dem reìcben, dor vmb schol maa geben
aus der secb czwain sch» sancberreu rad auch dem schulmaister ir
igleicheo ocht phenniog , viid deiu mesoer vier pbeoning ze ausleiteo,
sicb mag auch ein sweater oder eiu pruder wol darin gecbauffen mit
aim pbuot wagt vnd ali chotemmer drey pbennìng. Man schol auch
aua derselben zech al Mitichen nacb ein ìgleìchen chottemnier wegea
mit Tigili Tod mit selmess alle deii seln, die verschaìdent aus der
zech ynd alleo gelaubigen seln ze hìlf vnd ze trost, dar rm sebol
roao geben den sancherren vnd dem Schulmaìster vnd dem mesoer
die Torgenanten recht. Is sehol auch die vorgenant czeeh ir aigea
insigi haben, daz schalln die vorgenanteu vier inn haben vnd ie der
man aeinn besundem alussl dar zu haben. Is schuln auch die obge-
nanten vier alle iar aina wider raiten der pruderschafì ze weinachten
ynd ein igleich zechmaister schei den obgenanten vier wider raiten
ali chottenuner, vnd das dise sach also stet vnd vnzebrochen weleìb,
dor vber so geb wir in den prief — versigelten mit der genanteo
czech Insigi rnd mit dea vorgenanten herren hern Ylreich hauspecbeu
lusigel, pbarrer daci der Heiligenstat vnd mit des erbern mans lasigl
Peter Hadmars ron Nusdorf — Der prief ist gegeben — dreuezeben
hundert Jar, dar nach in dem czway vnd sibenczkisten Jar an saud
Matheus tage.
Orig. Ptrg. Die Sicg*! hin^fcii »n Pvr^Kiucotttr«ireu. Ua« «rste ut rmnd* ia g«Ib«m W«ck«r>
unii seigt <l«a beil. Michael bit g«r Hnitt, mtt beiden Hiaden riac Wa(;« haltrnd, aalrr vrltiier tìa
Stvrn aiehtbar iat. f . S . CECHE . SANCTI . LOCI . Dai iwtitff Sieget iit oblAag. ìa ^Ibea Wachar.
Hid eathàll dea heil. Michael, welehiT i:iu«; Liiiiic init beidea Hiudea hilt, uad aìt ihr rìaaa ta aciac*
Fu»ia lich wSlieadea Dracbea darihhubrt. f . S . VLRICI PBNI . SCTI . LOCI . Da»
•iriUe, inaile SirgcI ia ^Ibeia Waebaa hat eiae erìllcim dreteehi^ea SahiMe. f . S . RETRI . HADMAR.
OCCCLIX.
Jvhann vou Heimbueh, Domherr %u Reffensbttrff, (fnilUri uber die empfnH-
geneu Primi frmtus der Pfarrkirche Korntnhurg,
Dal. Regciisbur^r. VI. Soplcttilicr 13Ti.
Jolituine» li e Reyulmch , Canonieu» cccfeaie beate Marie rete-
rÌH nipelle Ruliapo/ie/isiit , Col Irci or Ceta^uum et altoram debitorum
camere aposlolice per provincium SaUHbnrtjCiiHem a Reverendo in
Chrislo patre et doiiiiriu domino Johanue , Dei gracut Efìiscopo
Aagaslensi apostolice ftedìs nnucio un eteri late apostolica deputatiis.
Notum facimus vniversis, ([uod a honorubili viro Arnoldo dieta
Digitized by
Google
449
Spiczer, che Rati$ponen$i recepimas XLin (lorenos «uri boni pon-
deris, nobis per ìpsuro Arnoldum numeratos et presentatos ex parte
VeDerabilium dominorain Cholomatmi preposiH et CooTeatus Moaa-
sterii Newnburg. Ord. Reg. Canon. 8. August patav. dioc. racione
mediorum fructuum paroehialis ecclesie in Komnewnhurck patar.
dioc. taxatorum de mandato Re?erendi in cbristo patris. Domini
Alberti Episcopi Pataviensis per venerabilem et pnidentem rirum
dominum Jacobum Decanum et plebanttm in Àspam diete Fatar,
dioc. ad XLVni florenoa, de quìbus dicti domini, prepositua et Con-
rentns asserunt yenerabilem ?irum dominum Cunonem^ Piebanum
diete ecclesie in Chomnewnburck V florenos in Romana cuna per-
soWisse. Idcirco dictos dominos, prepositum et Conventum Mon. in
Newnburch et prefatam ecclesiam in Chornnewnburch a prefatis
XLin florenis sic solutis et nobis numeratis auctoritate apostolica
nobis in bac parte commissa absolvimus, quitamus et liberamus
barum testimonio litterarum. Datum Ratispone sub sigillo nostro
presentibus appenso , Anno Domini Millesimo CCC* LXX* secundo,
Indiccìone X , die ?ero vicesima secunda Mensis Septembris Pontifi-
catus sanctissimi in Cbristo patris et domini domini Gregorii divina
proyidencia pape vndecimi Anno Secundo.
CbarMlarìaM Arckiri Ul. M, 118. a.
Yergleiche die Urkande 451.
CCCCLX.
Dos Stift Seckau uimwU Kloiiemeuburg in dU geuHieke VefhrAisrtmg mmf.
Dai Seckaa, li. Norember 1372.
Venerabilibus in Cbristo viris, dominis et confratribus suis karis-
simis Dominis Cholomanno preposito, Totique Capitalo Ecclesie
Nevuwtirgensis Ord. s. Aug. Petrus miscracione divina prepositus
et Archydyaconus , Otto Decanus, Totunique Capituluni Ecclesie
Seccoviensìs Ord. s. Aug. Seccovicusis Dyocesis cum devotis oracio-
nibus salutem et fraternam iu domino caritatem. Vt amicie, famìliarì-
tates etc. wie in der Urkunde 457.
Datum Seccovie in die s. Martini Episcopi Anno LXXU.
Orìf. Prrf. Zwci Sief el in (tlbca Waelise hiaf«a m PeryancaUtreifM. Da* «rate ut ablaaf ,
mit 4ar Unachrifl: 8 . PETRl . PPOSITI . KT . ABf^lllDIAOONI . ECCIE • SKCCOVIEN . Daa twaii^
flaieliralla •bUBf«, aaifi aatar eiaea galhiacfcva Bafaa dia kaìL Jaaffraa a««h«a4 » wtlakar 4«r Ea^al
GaibrìcI kaieaad die gótUicha BaiaehafI vcitfcadal.
FomU». XIV. 29
Digitized by LjOOQ IC ,
480
CCCCLXI.
JùkanUt Bisch&f von BrixeUf quiUirt ^er den Bmpfang det pàpHlieken
ZehenU,
Dtt Wien» 20. Decerober 1372.
Solyìt nobìs Johanni Dei grada Episcopo Brixinemù Sedis apo-
siolice nuncio et collectori SiUCÌorii2iìe apostolica deputato Dominus pre-
positiis Monasteri! NewDburgeDsisdioc. patav. prò decima annipresen-
tis per dominum nostrum papam in partìbus Alamanie imposita de
dicto suo Monasterio Ducentos ftorenos legales et bonos, de quibas
sic solutis ìpsum et omnes, quorum interest, nomine Camere aposto-
lice quitamus et solrimus barum testimonio literarum. Datum Wienne
XX die Decembris Anno domini M» CCC*» LXXII".
ChtrUlarUn Arcbivi Ul. foL 116. a.
Urspruuglich zahlte das Stifl alt Anerkennuog dea pipstlicheo Schutaea
einen goldenen Byzantioer in die pSpsUiche Kammef} 1371 (Nr. 449) erscheint
zuerst die Forderung der primi fìructut, Kìer die Aasschreibaiig einea pipstlieben
Zehents.
ccccLxn. ^
Ulrich der Protner verkauft Reinhart dem Grou einen Weingarien %u
Khitemenburg.
Dai 24. Januar 1373.
Icb Vlreich der Protner vtid lek Elspet, seiu kamfraw mtd ich
Anna sein Tochter wir vergeehen — das ich — mit vnsers Ferg-
maisters hant , des erbern manns Vlreichs von Rttst , die Eeit Perg-
maister des Gotshaws vnser frawn ze Newnburgk ?erkauffl haben
vnsern weingarten des aìn virtail ains Jeuch ist vnd der do leit
vndei* dem Chochgraben ze necbst desselben Gotshaus weingarten
der do ist genant der Goler — vnd do man von alle iar dient dem
egenanten vnser frawn gotshaus drew virtail weius ze Perkrecht vnd
drey helbling ze voitrecht — vmb ains vud zwainzigk pbunt vnd vmb
ein halbs phunt phenning wienner munzze — dem beschaiden manne
Ruemhartten dem Grozzen vnd frawen Elspeten seiner hawsfrawen
— Dorumb so geben wir in den brief — versigiUen mit dea vorge-
nanten Pergmaisfers bisigel Vlreichs von Rust vnd mit dea erbern
manns imi gel Gorgeins bey dem tor — dar geben ist drewczehn
Digitized by
Google
451
hundert lar dar naeh in cUm drew rad Sybenesigistem Jare an Sand
Pawls Abend , ab er beehart ist
ChartilarìM Arehiri V. f«l. U. a.
In Jahre 1371, St MarUii*s Abend (10. Nor.). enchebt, alt Amtanton
auf dea GotUtbanaea Got ,pJakob dar Schiller siiKrìUeiidorf*arfcuiidlich, 1876
1. September aber ^Arnold der OrgelmaUter".
ccccLxin.
Niklas der Leider gibi dem Siifte einen Wnngmrten aU Vnterpfand, dau
er den àU Leibgedinge besenenen Weingarten in gutem Bauttande
erkalte» werde.
Dai 3. Pebraar 1373.
Ich Nyclas der Leyder vnd leh Katrey sein hausvrawt vnd ich
MieM vnd Andre ir wne wier yeiiefaen — ymb daz Jeach Wein-
garten gelegen an dem Pueekperg se naeehst dem Eysengraben^ daz
yns der hoehwirdig herre Brobet Cholmann. Nyelo der Teckant rnd
der Coorent gemain roser Trewen Gotahana ze Newnborch auz irr
BroMeff %e Leipgedinge %u vneer egenanier tfier lebiagen Uz^en
kaòent ymb zweliffSchilUng wienner phenning geltes, halb ze dieaen
auf sand Jjrgeatag ynd balb auf die weynaefaten — daz wir in —
mit vm$er$ PereìmuMiera haat, dee Erbem mann Vìreickè vùn Biutt,
%e den %eiien Jmpinum dee Getehtnu vneer vrowen ze Peszemnge
gaeaczt haben vnaem weingarten , dez ein balbez Jeoch ist rad leit
aiben in dem geeweni zenaeebst ùyetlein dem Haeberler^ do man
alle iar yen dient dem Gotsbaos ynser yrowen ain halben Emmec
weins ze Perchreeht ynd ain pbenniog le yoytrecht — dazselb ynser
kallM Jeueh — habea wir in gesaczt xe ebenieur vnd %e pe$»erunge
— alao bescbaydenlicb, ist dot wòr deneelben weingarten nicht in
guten nnUtem pam òme hmòen vnd den erger machen , da» zwen
eròer man peg iren trevm an gever gesprechen mugen, dew $ew
Jaerleich dor 9u eehaffèn echvln* daz t» beechann, vnd daz ein
wore gewtMMen ist, daz wir in geergert haben. So scbyl in ynser halbs
Jeuch weingarten mit ynsern guten wilien an allez recht zu sampt
dem oilgenanten irero Jeueh weingarten Ledichleicben yeryallen sein
an alien chrieg ynd an alle ansprach mit yrcbunde dez briefes, —
vereigiU mit vnsers Perekmaister insigil Vlreichs von Rust, vnd
mit Jansen insigel der h^^er, die zeit schafer in der Chorherren
29*
Digitized by LjOOQ IC
452
SpUal — Der brief itt geben — Dreneseheo handert Jar, dor meh
in dem drew ynd Sybenciigistem Jar in aand Bluentag.
Chart. ArtUri IH. M. lU. m.
Hiw ertehemt eia dmat Sebiffer dM StiftMpiUlt, Johami dar Hof«r. Der
suleUt io Nr. 375 gentoote Jtkob ktaunt noeh 1892 Tor. Nieh diMem endicìat
1368, SoDBteg oMfa MidiMlb (4. Oetob.) .UIrìeh fon Zwetol«.
Alt Jobaiui't detHoftrt Niehfolger erteheioeD urkaodlieb: BradarTbonaA,
1374. SI. Augoft, and Nido d«r Ràtler 1379, 25. Mii.
CCCCLXIV.
Brmttmu der WtihuMiorfer virlumft dem 8Hfle eim Hmmt mm Grmthef m
dieONag.
Dat. 4. Juni 1373.
Icb Enuem der Wtihendorffer vnd ich ÀgrieB setn hausfroie
— wir Torìeben — Daz wier — piit vnsera amptmanns Kant dez
erbeni mann Jmigeine pei dem Tor, %e den zeiten Amptmann %e
Nevonbwrckk antf dez herczogen guei , vnd mit dez erbern Chorher-
rem hanthem Mariekariz von Rust, die zeU obrister Chelnaer dee
gatekaus vnser vrawen ze newnburchk — verchauft haben imeer
kau$ md allei , dai darzugehort niden vnd oben , gelegen daselòs ze
neunlntreh Chloeterhaiòen an dem grashoff %e naechni der Juden-
eehmel tmd etotaei niden an dew hutUzchell tmd an daz Purichtor
an den Tum md do man auch von selbem Tnsern egenanten haus
dient dem herciogen an sant Michels tage sechs vnd vierzichk wjen-
ner pbennige ynd an sant Jorigen tage fumf vnd vierzichk phenninge
md dem gotabaus ynser vrowen auf die obern Chamer an sant Her-
teina tage yierieben wienner phcnninge altez ze rechten gruntrecbt,
ynd den drin Orden» den Terminieraern, Praedigaem, Minnerprù-
dem, Augustinaem ain Mutt waitz alle iar an sant Gyligen tage le
yberiina — ymb bondert phunt vnd ymb zwainzìchk pbunt wieoner
pbenninge — dem Erbern herren Probsi Cholmann, Ngclo dem
Teckani vnd dem Conyent gemain — in ir Oblay — Dor vber —
6ib icb — den brief versigelt mit meinem insigil vnd mit des ofì-
genanten haus a$nphnan imigil Jorigeim pei dem Tor mtd heru
Marichartz von Rust, mid mit meim swager insigil Phylipps dez
freysingnaer vnd mit Vlrcichs insigil von Rust, vnd mit Vlreichs insi-
gil die zeit spitatmaister ze newnburchk in der purger spUuL —
Digitized by
Google
453
Der lirief ist geben — dreuUehen hundert Jar, dor nieh in dem
drew Tnd slebenciigiatem Jar an dem heyligen phingst Abent.
Orig. Pcry. Die 8i«f«l hisfM an PtrgameatMadern. Dw tnte, irilto «ad «Mlut* feblea. Dat
B««l« in ru4, Uda, ia «tlbtB Waekae, je4oeli bMahUigt. Dat vitrCt, glakhCilU raaa, kl«ia «a4
ia gtlbaa WaobM, tatliiU iwei wa(rcclite Balkea ia draitakifca ScbiUt. Uawekrifit 8 . PHILIPPI .
VBEI8 . « Da* nafta. ru3, kUia , ia gclbea Waehae , tcifl ia dreieekifea 8«lùl4c tiaea voa
Kaks èkm aaali rtékt» aatm aekrif bafaadka Balkaa, te wtklita. vie et tehaiat. iwei Bhiaea aage-
braakl ùmi. 8 . TUUCI
Die Hondfkelile (der Weg foo der obem in die mtere Stadt) und die
Jadeuehule (fteben der gegeewirtìgen StìfUkeulei) erecheinea hier urkuodlich
sun enten Mele, eben eo der ettdtìeelie Spitalmeìtter Ulrich.
CCCCLXV.
Meitter TmkMderJmde verkamft dem StiUffw ée$ SiifUdeekmnU, Tko-
wuu 9on Efferdmgt ehun Wemgmrtem »m Klù9ÌemembHr§.
Dei Wien, 10. Augasl 1373.
Ich Haider Tenàekel der Jud, %e wienne, Pahuch ayiem von
perckMcKdorf yergieli — das ich — mit des erbern manns hant,
hern Vlreich» von Rmstj ze den zeUen Anétnan des kloeters %e
neumbmrk yerkauft han meinen weingarten gelegen do selbens ze
Newnburgk Aitf der laymgruebt des ein balbs Jeacb ist, zenechst
Jargem weingarten des Graidner do man yon dem egenanten meinen
weingarten alle iar dient dem kloster za newnburgk andertbalben
Bmmer weins ze perkreeht ynd drey phenning ze yoitrecbt — ynd
ist auch mir derselb weingarten f&r hanbtguet ynd far scbaden yer-
standen yon hannsen von haslach yon frawn Agnesen, seiner haus-
frawen ynd yon irn Erben, ala mein geltbrief sagt, ynd den ich anch
mit frag ynd mit yrtail yor offem gerieht in mdn gewalt erìangt ynd
behabt han, ala der gerichtbrief aagt, der mir darnber gegeben ist
— ymb Siben ynd dreiasigk phunt wienner phenning -— Thaman
von Everdmg, zu den zeiten des erbern herm Hern Niclas des
Dechani ze Newnburgk schaffer, vnd seinen erben — So geben wir
In den brief — versigiUen mU des vorgenanten Amhtmans Insigel
Vlreiehs von Rust, vnd mit der Erbern lewt Insigeln, Jorigen pey
dem Tor, purger zu Newnburgk vnd Vlreichs des Guntzpurger,
purger ze wienne — Der brief ist geben ze wienne — drewzehen-
Digitized by
Google
454
bundert Jar darnach in dem drew vnd Sybenczìgistem Jar an Sannd
Lorencsea tag. ,. ^ -•.
CbartalarìsM Ardim T. M. S7. b.
D»r Stìfttdaehant hatte die Verwaltung àtr Einkùnfle der Capelia speciosi
a. Joannia Btpt., hìer erseheinl zam erstenMale eia ihm antergebener Schaffer.
CCCCLXVI.
V9n BMmUrg hefiehU ihren Vnterlhanen %n Kri%endorf, den ftifl-
Itdken Zéktntntrn freien Eingang in die Keller %u gettaUen.
Dat. Krumaa, 19. Norember 1373.
Wier Agnes von Rosemberch enpieten den crbern vnsern
getrewen hansen dem vinczler vnd der gemain vmer kolden dacz
demObem Chriczendorfynser genadrndvasern gruss. wir enphelhen
Tod gepieteo euch alien gemeinleieh mit ernst, rnd welien, daz ir
den erbero md dimitigen herren oder iren zehenten des Chiosters
von Newnborch alle ìar in dem lesen ali ewer cheller vnd ander
ewer gadem, do wein inn leìt» auf sliesset vnd auftuet, daz sì die
beachawen dar Tmb , daz si von eucb vnd von andern gesten , di ze
euch wein in legen , iren zehent dester paz vnd recbt mugen geuar-
den, vnd auch meinen, waer aber daz, daz es andern herren bulden
rechi do Chriczendorf oder anderswo nicht were, oder auch von
alter nicht ein rechi gewesen wer, sv main wir euch mit dem enpie-
ten vnd auch mit dem prief in diser sach nicht beswaren , vnd der
sach ze einem waren vrchvnd haben wir vnser Insigei angedrucht ze
dìaem prief. Geben ze Chrumpnaw Anno Domini Millesimo CCC*
LXXmo die beate Elysabeth.
Cbtrtnl. Arcbiri III. fol. 91. a.
Daa in dieser (Jrkunde erwahnle Rechi der Kellerbeschau lum Behofe
der Rìnhebung dea Weinzehents batte das Slift von den Herzogen Albrecht li.
uBd Otto (Wieo, 19. October 1333) erbalten. Fischer 11. 362.
CCCCLXVII.
Heinrich f Proptt %um heil. Magnu» in Regemhurg, bettdHgt den Empfang
der %ur pdpsilichen Kammer zu %ahlenden AÒgahe,
Dat. Regensburg, 26. Noveraber 1373. •^WbiM
Henricut, Dei grada prepafUut Mandi Magni transpaniem
Ratispone Ord, s. Aug. Canon, Reg. CoUector eennmm ei aliaruM
Digitized by
Google
4KK
tMU&ntm Camere apceieliee per protmekm SaMtburgemem ei
aUbi a yenerando tiro. Diramo He^ de vaeremo. Coniare San-
arienei, derieo camere et afoeiùUee udU mmeia per diverem regna
Àkaname i prediola tede deputati». Qmttiioos renerabilem in Chrìsto
pttrem et domhraiD domiaom prepesitum in Newnburg et Capitulum
ibidem Canon. Reg. ord. a. Ang. anpradicti patar. dice, de duahue
flereme anri legalia et ranalia pagamenti» qnibos predictus prepositna
et Capitolnm ibidem Camere apostoliee de doobna annta obligabantur.
Et quoa qnidero diacretna Tir, AmeUhu dietue Spiezer, Chi$ RatU-
panemie bonorabili Tiro domino Perekioìdo dkéa Mawiner, Cammie-
eario nattra^ Canamea eeeieeie veierie capette Batìspa$ieim8 diO'
eoata tam qnam nobia Colleetori eenannm Camere apoatolice per prò-
Tiadam Saliaborgenaem eonatituto preaentant In coioa solucionia et
debiti abaebieionem damoa ipaia preaentea literaa aigilli noafri appen-
aione roborataa. Datnm EoH^fone Anno Domini M* CCC* LXXIll*
Indieione Tndeeima, Pontifieatoa aanetiaaimi in Chriato patria et
domini noatri domini Gregorii diTina proTidencia pape Tndeeimi anno
terdo XXVI die Menaia NoTeaibria.
CliartetariBB AnUri OL M. UT. k.
Orif . Ptrf • Aa «Ìm* PtrtUBMMnifta kiafl tia UsfUolM* 8i«ff 1 m gr«Ma WmIw«. Otr
k«il. MafMu kilt ia dtr rc«litM BmJ cìm Lutt mit eiaem Itmm u d«r Spitsc , b itt Uwkn,
M àt Bnm n^tUn HmhI «ia Badi. IHaaArifli 8 . HlimiCI . NBP . ECCE . SO . MAONI .
ccccLxvm.
iku 8Hfi NewuU in Ttr*/ nimmt KlotUmeMbmrg in die geidlieké VerbrO-
Dai Neaxell, 31. D«eember 1S7S.
RoTerendis in Chriato patribus, dominia auis et Confratrlbus
eum interne karitatia TÌneulo aincere perdilectis, domino Cholomanno
venerabili prepoeUOf Nicolao Decano, Totique Conventai Monasteri!
aancte Marie in Neanburga can. reg. ord. s. Aug. Patay. diocesia.
Chnnradus divina permissione NoveceUensis ecclesie prepositus
Hermannus deeanus, Totuaque conventus ibidem eiuadem ordinis
Brixinensia dioe. oradonea in Chriato deTOtaa eam sincera in domino
karitate. Cam intellectua in Area generaliter oberret« intelligenda
Tero — amicatar, Coius rado a anmmo quidam ente aingal. mente non
Digitized by
Google
458
orbato existentibus est fomaliter doriTata, Cam ipoa eoeia rtdona-
bilia aliler dorare non queant, nisi eonyerao modo refloant eanse.
qne dedit esse, propter q«od ipee splendor etemi Inminis lumen fodit
de Inoline, et mentibas hominum mutae karìtatis ▼incnlnm, nt a suo
fonte non recederent elementer elemeneins inspirarit. Et eom qoe-
libet yirtns unita foreior sit se ipsa dispersa , Ba propter patres et
donini dilecti yestris petìdonibus inelinati ob foreiorem spei nostre
eleyaeionem ae munimentum singulare cum fidueia dileedonis
eterne nostras presentes confratemitatis litteras, nt tenemos flexis
genibos deyotis euro oradonibns karitati yestre transmittiniQs nostro-
rum sigillorum roonimine roboratas , Sic petidoni yestre ex debito
annuentes yobis omnibus et yestris suceessoribos perpetue in biis
serìptis eoneedimus plenam partidpadonem omnium oradonum , Mia-
sarum, Jejuniorum yigiliarum, ecteronimque bonorom, que per nos
et posteros nostros perpetuis duraturisque temporibus op^rabitur de-
menda salyatoris, Insuper prescriptis adiidentes, yt euro obitns
cuiuspiam ex yobis in nostro eapitulo fìierit reydatus, anime ipsins
debitum karitatis offidum inpendemus. In euius rd testimonium nostra
sigilla presentibus sunt appensa. Datum Anno domini M^ CCO
LXXm. In die sancti silyestri pape.
Orif. Perff. Svai UBfM4e 8l«f«l te crtoMi WMfcw m grta-klaMa BiHwiefcBltw. Du ««la,
lift Proprt*. iti «Mmc m4 Mlkih «t MI. JmtglnM «irtOT «ìmb gitiiMH— >•§— , im IwdkM m
ètr liakta BuJ. Daraatcr kctet àtr kaiaM^t Kaaaaikcr ail ciacai Tatara kafckMat. UsMaluifl t
8 . CHVaAI . PPOrr . IfOTKCELBM . t . ARCmDIACOlll . PT8T . Daa iweilc, èm CapiUt-Si^c^
tfigt a* ktil. Jaaffraa aaf «iaaB Palaltr ika«B4 , ma aM k«i4aa Bia^aa èm Vmà kaHaai. S . AD .
0RAC1A8 . 8AHCTB . MABII . DI . MOf ACSLLA.
1374. ìt. Pebruar. Preyd von Ebersdorf, Cblotterfrtw and die Zeit OUay-
maitterìna io dem Trowencbioster te Neubarg verfcauft aiif der Oblay eia Aditel
Weingarten im Chocbgraben uro 9 V^ Pfund Cbaorad dem Uerraiideii mSi dea
Bcrgmaistera Ulrich von Rust Hand unter dessen und Ulrich dea Ziatela, Jodeo-
richtcr tu Kloateroeubarg , loaigel. Orìg. Perg. Alte Kauiroerbrìefe.
CCCCLXIX.
derivhUhrief de* MerreichUehem Hofrieh(er$, Vlridk vcn Pergam, Mher et»
Homi %M Klù9temembwrg*
Dat. Wicn,31. Mai 1374.
Ich Vlrekk von Pergaw, kcfHcìUer m óaterreieh yergieli«
das f&r mieh ehom , do ich sass an dem rèehten in dem hoftayding
ze Wienn Mber der Harmarchter ynd chiagt mit Vorspraeehen
Digitized by V^OOQIC
4S7
hinei li€ni (SMÌman dem Brobd fan Newnborch ymb ein hias
g^egeii duelba das sein raeterleich erìb wer, dez er in entwert
kiet mit gewaU det er vmb Seehozieh phunt phenning engolten hiet,
Tod eUagt dai ab lang, hinei im, mcs dai der Torgenant her Chol-
man der Brobat yen Newnborch fSr reeht cbom md yerantwnrt sieh
mit Yorapreehen er wer an dem gewalt, dar ymb im Alber der bar-
marebter ymb znspraeb gar ynachnldig, ynd wolt aocb ticb dea aos»
reden ynd gereeht macben naoh der Scbrann reeht» ala er ze reeht
solt, ynd tet aiich dar ymb aein berednuu • ala er se reeht aolt, ynd
pat damach yragen, was reeht waer, do ertailten die Lantherren»
ynd geyiel aneh im do mit yrag ynd mit yrteil, aeit er aich dea yor-
genanten gwalts md anaprach hiet auageredt, ala er ze reeht aolt,
ao aolt aneh er der obgenanten anapraeh naeh aeina ladpriefa aag yen
Albem dem harmarehter fiirbaz ganez ynd gar ledig yrey ynd gerubt
aein adt yrehond dea briefa venigeU mk meinen angedntkekiem
Inaigel, Der gegeben iat %e Wieim — Dreatzehen hundert Jar dar
nach in dem yier ynd Sybenczigeatem Jar am Mitiehen yor Gotaleieh»
tag.
Cbu-taltrìu AreUvi IH. M. 1S7. a.
CCCCLXX.
PropH Kolomawn inveitirt den neugewdklten Prop9t von Herzogemhmrg,
Johann Scknahel von BurgotaU, im bisehófKehen Auftrage,
Dtt 25. Janì 1374.
Chohmamms dhina mi$eraeiane PrepoiUus Man. a. Marie in
I9etnburga Can. Reg. ord. a. Ang. Pat dyoc. Omnibua quorum inter-
eat, yel in futomm intererit» aalutem in domino. Literaa Reyerendi
in Chriato patria domini noatri, domini Alberti pai. Epi noa rece-
piaae noyerìt in hee yerba. Àlberhu dei et apoetoUce sedie grada
Epu8 Piatav. Venerabili in chriato nobia dilecto Cholonumno
Preponto Mon. Neumò. ord. a. Aog. Can. Reg. nre dyoc. aalotem
et grate dileetionia affectoro. Vacante nuper Mon. in Hertzogenburga
ord. et dioc. predictoram per obitnm bone memorie Nycolai noyiasimi
prepoaiti illioa, reUgioai yiri nobia in Chriato dilecti Stephanus Deca-
nme et Conyentua eioadem Mon. in Hertzogenburga yocatia yocandìa
ad eleceionem futuri prepoaiti procedentes religiosum yirum Johan-
nem dictum snabd de pwrketal eonim Concanonicum in auum et
Digitized by
Google
4S8
dieti ad Mon. prtpotitnm et prelttam» pr«iit prò ptrte eoimi reee-
pinios» eoneordìtor elegennit» et dUtto nobìs decreto eleetioiiis huìiit-
modi eleetioften ipeam per reUgioniiii TÌram Jae$bwm de Ckremi
mmUHer earum C&neanamemm proimndorem ipMrwm nomme pro-
eiurttorìa et prò ipeis a nobis eoaifarniari debita cam mataneia peeie-
nmt Vermn quia aUis ardoia et IneritaUlilNis noatris et diete noatre
eeeleaie prepediti negociia de merìtia eleeeioma ipaiua et penose
eleete eognoaeere et petite eoofimuieioma negoeio intercedere dob
poaamnQa, prò preaenti, Qoare derodoni tue comìttiBMia» qnateana
premiaaa crìda aeo proelamacione ut est iuria, aenratb et aerrandiav
ai millaa appamerit oppoaìtor aeo eontradictor» et al eleccboem ipaaa
ioToneria in forma debita et de peraona ydoaea caBoaice celebrataoi,
ipaam vice et aaotoritate noatria eonfirmare atadeaa, Preieiaa eie»»
tom ipsam eidem Mbn. in Hertzogenburga in prepoaitom et prelatanit
ipaoraqoe Tt eat moria, inToatiaa de eodem, Coram et regimeo anl-
maruro et adminìatracioaem apiritialiom et temporaliQm ipaina com-
roittendo eidero, AdUbitia aolempnitatibiia debìtia et eonawetia et
alia in haiaamodi negoeio faciaa, qne de iore faerìnt fadenda Si^er
quibna tibi tenore preaendam liberam concedimua facdtatem. Ita
tamen, quod idem dectua, poatqoam confirmataa fberit nobia qnam
cito comode fieri poterìt, preatet ioramentom obediende aolitom et
conswetum. Hamm testimonio literarom sigilli nostri mammine
roboratarnm. Dat. Paiame die XI mensis Janii Anno Domini Millesimo
CCC* LXX quarto. Volentes itaque mandatom prefati TenerabiKa
domini nostri Epbcopi exequi, vt tenemur, cridam seo prodama-
torìum in monaaterio aancti Georgii in Hertiogenburga Can. Reg. ord.
et dioc. predictorom piiblice fieri feeiaraa, rt d aliqda diete deetieni
vel electo opponere rellet, XXII die menala Jonii (apitere Hand,
XVI. Octob.) tunc proxime futura coram nobia in diete Monaaterio
sancte Marie in Neunburga ord. et dioc premiaaomm pereapterie
comparerete Et quia predicta die nuUus oppoaitor compamit, ipao
electo et procuratoribus dicti Conyentus legittime comparentibaa et
instaoter petentibus, vt in negodo electionis procederemns, proat
de iure foret procedendum , Nosque ex decreto dectioms predicte el
aliis probacionibus inrenimus electionem prelibatam ftiiaae et esse
caoonice et concorditer celebratam, Nicbilqoe eanosieQm ipsi deeto
obsistere, propter quod ipsius electio de iure debebat isfimnri Ipssm
invocato dei nomine auctoritato memorati reverendi u Xto pstrìs
Digitized by
Google
459
et dni nostri Albati Epi Patay. diudmus eonfirmandam, Prefi-
dentes preaoimnatum yen. dominum Jokannem dictum Snabel de
furkstal eidem Mooast. Hertzogenb. io prepositum et prelaturo, curam
ammarimi plebis subiecte ae iurisdictioiiem et administracìonem spiri-
toalimD ettemporaliom ibi eidem eomìttentes. Quo circa yobis domino
Decano et conyentui predietia et omnibus aliis et singnlis, quorum
interest yel intererit in fotomm, firmiter iniungimns ac in yirtute
sanete obedieoeie et commissionis nobis facto precipiendo mandamus,
qnatenos sepedictom Johannem in prepositum supradicti Monasterii
in Hertzogenbnrga gratanter recipiatis, sibi obedienciam debitam
facientes ac de fraetibos, redditibus, Juribus, obyencionibus ac perti-
nenciis singulis ad prepositoram predìctam sea Mon. ipsum spectan-
tibns integre et absque dìminucione qualibet respondentes, Aiioquin
sentendas quas yel in yos yel alios rebelles tnlerit , faciemus aucto-
ritate prefata auctore domino inyiolabiliter obsenrari. In cuius rei
eyidens testimonium presentes fedmus Hteras sigilli nostri appensione
eorouoitas. Dat et actum in Mon.Neunb. antedicto XXV die mensis
Jonii Anno dni Millesimo CCC^ LXXIY" (spitere Hand: Datum
Xn. Kal. Noyemb.>
Ofiff. Ptr^. la ?M àtm DmIwI tiMr aM^Mbrill dtr 8tiAaUUi«thek «bfel^tlea Blatt.
CCCCLXXI.
Vargleieh 9witehen dem Stifte und dem Zwemiendorfer Pfarrer, Bernhard
JKKiaM, iAer einen j&hrUtken Qetreid^ und Qdddim$i wm dem Ho fé s«
Bierbauw^
Dit 12. November 1874.
In aombe domini. Amen. Anno natiyitatis eiosdem Millesimo
Trecentesimo Septuagesimo quarto, Indicìone Xm die XII mensis
Noyembris bora yesperarum yel quasi Pontificatus sanctissimi in
Xsto patria et dni nostri domini Gregorii divina pravidencia
pape vndedmi anno quarto in mei Notarli publid testiumque sub-
scriptorum presencia personaliter constitutus Venerabilis in Xsto
pater et dominus, dominus Cholowumnus prepoaHus Man. b* Marie
Yirg. in Newnbttrga patav. dioc. suo et sui Conyentus nomine ab
yna, nec non Wemhardus dictus KiUan, redor parochialis ecclesie
in CzwetUendarf parte ex altera super omni lite, causa, questione
seu controyersia, qua idem Kiiianus adyersus prefatum dnum prepo-
Digitized by
Google
460
•itum et auum Monasterium morif hactenus et prò tune meTebat, seo
mofere intendebit in Ronuma Curia et extra de et super quùitm
amnuo eentu hindi et pecuniantm de quadam ernia eiim t» Pirpmam
hifira paroekiam aniedieiam in Ctwmdendorf haeteniu diucìos Bea
soluto, biadi yidelicet XXXII metretas Ttriuaque grani pecunie aotea
census XXX den. dampno Toro expensamni et interesse occasione
censns non soluti perpensomm et habitoram sob pena inferios espressa,
In honorabiles tìtos et dnos Joktmmem de Bkòtg (kmeeOaròm
lUuàins prmcipù dm Alberti duci» Auetrìe Storie et Karimtk
eie. et dnum JohaMnem de Pèrgaw » deerei. dòeterem^ Ctaum.
Eedene et OflU, Curie Patae. ibidem presentes tamqnam in aiiiitros,
arbitratores et andcabiles eompositores voto Taanimi comproaùsemnt
ac eeiam conyenenint stipoladooibas bine inde intenrenientibas prò-
mittentes micbi et dietb arbitris sen arbitratoribos eomm arbitrio,
landò et preeepto stare parere et obedire, et qnod omne landun,
arbitrium et diffinicionea seu prononciacionein et concordiam, qnam
dicti arbitratores et eompositores amicabiles Inter eos dnxerìnt
faciendam sea ordinandam in scriptis vel sino seriptis, semel vel
plaries, diebus feriatis et non feriatis, sedendo, stando, qnaUtercnn»
que, vbiconque ipsis partibns presentibns yel absentibos obserrabont,
laudabant et emologabunt et per alios, in quantum in ets est, facient
observari , laudari et emologari et contro illa non Tcnient in aliquo
aliqua racione seu causa de iure Tel facto sub pena centum et rigìnta
Ubrarum den. Wyenn. taliter limitanda, quod pars laudo contra-
faciens in toto Tel in parte duo nostro PataTiensi Epo in cen-
tum et cuilibet arbitratori in decem libr. den. Wyenn. nomine pene
obligetur, et quod nichilominus laudum seu arbitrium occasione con-
promissi presentis secundum plenam obtineat firmitatem Postquam
ipsi arbitratores seu amicabiles eompositores electi communiter et
concorditer a dictis partibus habita solempni deliberacione auditis et
intellectis omnibus , que super questione predicta dicere et estendere
voluerunt et utriusque parcium infestigata et agnita Tolontate prò
bono pacis atque concordie ex vigore compromissi predicti in ipsos
facti pronuncìaverunt, laudaferunt et dixerunt Primo quod Tener,
in Xto pater dom. prepositus et Wemhardus dictus kilian pre-
dicti (iebeut esse boni amici et affectuose insumul se tractare. Expen-
sas vero bine inde in lite factas, nec non IIIl libr. den. Wyenn. omni-
mode rcmoventes, super censo autem vtriusque grani siliginis et
Digitized by V^OOQIC
481
aTM6 arbitrati aunt» qood preCitna d. prepoaitoa et Conrentiia Mona-
sterii predieti ac ipaomm aaccessorea, qui prò tempore eroDt, ain-
golia annia aolyere tenentur, prout a retroactia temporibua aoWere
eonareweront XXXI metr. Ttriuaque grani, tam ailiginia, qnam arene.
Soper eo yero, Tbi d. prepoaitua dixit ae aolyìaae negleeta dieti grani
et ipae Kilianoa dixit» quod non aolrerit, pronnnciaverunt aie. Si domi-
noa Kilianua poaaet legitìme docore, qood a temporibua retroactia
XXXII metr. dicti grani aint aibi et anteeeaaoriboa ania aingulia annia
peraolute racione cenaua predieti, ex tunc dictua dominua prepoaitua
eiuaque Conyentua et ipaorum aueeeaaorea totum soWere debebunt
Tnaeum neglectia, ain autem non doeuerit tunc tantummodo aolvat
XXXI metr. Ttriusque grani, Tt aupra eat expreaaum. Super XXX. den.
reddituum diete vaualia monete» quoa dictua dominua Kilianua aibi
aaaerit aohendoa, arbitrati aunt taliter, quod ipae Kilianua tenetur
aimiliter per legitima documenta docere de eiadem. Vltìmo exprease-
runt et pronunciayerunt auper Curia aita in yilla pirpawm quam Curiam
prefatua yenerabiiia prepoaitua auuaque Conyentua in suia edi6ciia
ruitur reataurare debent et reedificare infra apacium yniua anni. Hoc
omnia et singula laudayerunt, pronunciayerunt et mandayerunt fieri»
obaeryari et adimpleri aub pena auperiua in compromiaao expreasata
in aingulia talia laudi et compromiaai poaitia, ai contrafactum fuerit,
committend. aalyo iure arbitrantia et poteatate declarandi reservatia
auper predictia» ubicunque et quocieacunque et quandocunque fuerit
opportunum. Super quibua omnibua et aingulia prefati arbitri aeu
arbitratorea pecierunt a me Notarlo subacripto fieri boc preaena
publicum inatrumentum aigillia ipaorum appenaione roboratum. Acta
aunt hec Wyeime patay. dioc. predicte Anno» Indie. Menae, die, bora
et pontif. quibua aupra in domo habUacionis prefati honorabilis viri
dandm Johannis de Pergaw Ofjicialis predieti presentiòus dominia
Magistro Nicolao pleòano in Ap$torf, Nicolao Stainer, cive Wyen-
mensi Leankardo Noi, publieo patay. dice, teatibua ad premisaa
Yoeatia pariter et rogatia.
Et ego Johannes ^ Johannis de Polna., cleric. Pragensis
dioc. etc.
Orig. P«rg. Da* ente obloagc Sitgtì ia grUacai Waelufl itt nrar abg«rìM«a, jeieeh erhaltea
•■4 «rkvaabar. Ofcea «raalifial itr BUcbef ia P»aliiealf«waB4« , hU tv Braal , wtttktr ia àtr
r««litea Haad eia «f^aaa Baeb, ia der liakea dea Hirleaatak kilt. Daniater eia aaA-eehter. ait dea Sarte
■adi akwirla gekebrUr SaliliMel ia dreieefcigca SaliiMe. Una«brìflt 8 . lOHANNIS . RCORIS.
fcCCK . m . EHUfOEN. Da* iwrite Siegel ut ablaag, ia retlira Waebaa, aa eiata Pergaacalatrtiféa.
Digitized by
Google
402
■il Jtr Reditea Mgaet hJ ia iw liakm tiara Paluwfig bill ; éaraator catUll eia «rrieckifer SchiU
•iaaa aafr««iilatoWa4M Faeha. S . OmCULlS . CTIIS . PATATIEIfSIS . Da* Si«f«l ial M DadL
L «. a. ast ahc«fciM«t.
ccccLxxn.
Heinrich der Herwerger, Riekter sv Hórertihrf, reveniri die EinU9mm§
eeimee vereettUn Befk hiìmen vier JakrtH,
Dat U. JiiBi 1375.
leh Hai^eieh der Herwerger, die %eU Riekter datz HeroUzdorf
md ìeh Elspet sein hauspraie — wìr veriehen — daz wir tdb mit
Tosern trewn an aydes stat ynd an allea gerer ferpunden habeo hiotz
dem erbern herren, hem petrein dem lenhofer, te den zeiten Ckor-
kerre vnd ober Chelner de$ Gùtxhaua ze NetuUmrch Yiiib den hot
rnd weingarten md Ekcher fnd aio wisen ze heroUxdorf^ die wir
Tratiimann ven dem GoheU gesaczt haben, als der satibrief sagtt
— den Tns der obgenant ber Peter der Lenbofer Teraigdt hat, das
wir denselbeo Tnsern bof Tod allea daz wir im Tmb sibenfzk pbnnt
darzu yersatzt baben, mverzogenleìcb inner rier iaren ledigen sebul-
len von dem obgenanten Traatman Ton dem Gobels an alles Terezie-
ben. Tet wir dea oicbt, so sebol der egenant ber Petrein oder swer
die zeit Cbelner ist, recbt md yreye wal baben, mit ynserm gnten
willeo, den ofl genanten bof vnd was wir yersatzt baben , ze ver-
cbauffen ynd geben , wem er will , als yerr daz es yon dem Trant-
mano ledig wiert. Mit yrchynd dez briefs — vereigiU mit meinem
ineigel vnd — mit Jacob pemkarts hmgel — Der brief ist geben
'^ dreutzebn bondert iar , darnacb in dem fumf ynd sybentzgisten
iar an sant Jobanns tag ze Sannbenten.
Orìf . Ptrg. Die raadea Sicfcl ia ftlbeia Wachct liiaf«a ta Per(aaralalreirM. Daa ente atìft
ia irri«ckiy«a Sebildt die «atere HàIfU eiaes ScIiIìm«1» : f . HAINRICI . BAaWEBOEB ., àm avcita
iai 4reie«kigea SehiUt die Bacbttakea L P. Die UHurkrìfl dea letilerea iti verviackt.
Uier encheiot min iweiten Male (daa ente Mal 24. Aprii 1375) urkundlidi
der Nachfolger Marquard'a too Rnst im Ante dea Oberkellerers» Peter Lenbofer»
ein Veiter dea Propala Konrad Rimung von Neuatift, der spàter (13M) KoIooubd
in der Propstei nachfoigte.
ccccLxxin.
Philipp der Totzenpeek verkauft dem Hubmeitter von Osterreieh, Hanne
von Tiema, QiiUen %m> Sedmantdorf.
Dat Wien, 13. Juli 1375.
Ich Philipp der Totzenpekch Vergicb — Daz icb — yercbawfl
ynd geben han dem erbern manne Hannten von Tyma^ zu den
Digitized by V^OOQIC
4«t
Meken Bmebmabiet 1» Otéerrekk — meiot reehteo aygeBs wwa$
fmtier wem$ gèUe$ Perekreekiei geUffm %e Smbmmsi&rf aiif wein-
gerteo, die do ligent an dem nydemperg md an dem Mittemperg
ma an dem Obmttperg Tod Saehs pbant wienoef phenniog geltoa
gel^geo da telbeiit »e Sahnantiorf auf beatiftem got beliawater hol-
deii — ala mir mem iieber Okem Cìemen» wm Cknà dieaelbea
giter geschaft tod gegeben hat — voib andmrthalb huodert Phant
wienner pheoning — Daniber ao geben wir. icb PkiUff md %A
Eamm^ amn vaier. die TettempikekeH — den brief — venigiUen
mUpmeemimeigelMvndmUdereHemherremòmgUn, kem We^
gange wm Wynndem end kem Vìreieke «on UeekieneUt vmd ma
kernJèm$emm$igU tandem mimrni^frédemxeWiem^ — Dar brief
iat gebeo — ite ìViemn — dreweiebenbundert far, damacb in deaa
fomf md Sybencigtttea Jar an aand Margreten tag.
Orif. P«rf. IHt 8icff«l hla^M u P^ftacattlreifea. Dm «ntt bl nm*, ia f«U«B Waduc,
ÌMl te «raÌMliifM SdriM* «ìmb éahàkm g«kriMw ÀMw waà MigiifiMiw FUftl». f . S .
raiUPPI . DB . TOnEHPECH . Dm swcHc, rmU, ia («IWa Waehaa» «alUlU «aaclkm Ei^lm«, iat
■bar aarkroahcB. Dm iritta, gleiafcCUU ma, la falWa WaalMa, aalUU alMa Bela, mìi Jtr Bela-
4aaka Me aiaaa MaaaackvailW gmlualakl. f . S . WOLFGANGI . D€ . WQIMll. Dm ?iarla Siafal
iat UkuML Dm flafta iat «edMarkig ìa f alkaai WMkaa. Et aaigt ia irtitekifaa 8«UI4a aiMa aal^
rtahtalaa. fdilfaltaa Oratf. UaaakrUli f.B. lOAlOin . nUl . WEICHAIDI.
CCCCLXXIV.
DoM 8Hfi Waldhem$en nimmt Klottememhure in dU geitUtehe VerhrU-
éermn§ttmf.
Dai Waldhausen, 20. October 137S>.
Rererendia in chrìsto patrìbos, domiob et eonfratrìboa aoia
karìsaimia dominia. Ckolomatme Venerabili preponto. Barihoiomeo
Decano, totique Capitolo Ecclesie Newnburgensis Ord. a. Ang. Pat.
dioc. Fridricus dei permiesione preposUm, Vlrieus decanm iottie-
qne Coneenhu Mon. Walihneen. eiusdem ordinìs et dyoeesis. Cum
deyotla oracionibua aineeram et fhiternam in domino earitatem. Cum
religioaorum eccleaie federe singularia dileccionis adunate, vigili cura
aemper ad hoe intendere debeant. ut qui nexu carnalis amoris hic
fldeliter eoniunguntur, aolotia et corporibus in spiritu feìieiter con-
gregentor. Ad qood utique fiendum . nichii adeo credimos profnturum,
qnam ut foaia prò inricem piis obsecracionibus placabilem sibi red-
daot anpemom iudieem, qui in ira misericordie recordator. Si enim
Digitized by
Google
484
«eeiuidiuB statomi exterìom homiDÌSt qui sibùnet quodammodo pre-
parare poteat adminieulam ia cantate iubemor doemnentia apoafolieia
alterutrius onera supportare, ridetur oportunius et multo saluti eoo-
gruencius, Tt interior homo noster, qui disiunctus a eorpore ntehil
sibi prodesse potorit bonorom operum exereicìis et earitatìs oracio-
oum sttfiragiis adìufetur. Nos igitur iuxta salubrem desiderti Testri
conceptuffi ad unionem nostre eonfratemitatifi gratanter yos reci-
pientes deerevimus vobis omnibus et sìngulis eunetisque yestrìs
successoribus tam in fifa quam in morte plenum dare partidpioA
omnium piarum aceionum, que per nos in ecelesia nostra ex none in
antea operate fuerint, clemeneia nostri salratoris. Adiicientes nidùk-
minus, Tt cum aliquis Canonìeorum festrorum yocante domino de-
cesserit, eiusdem nobis obitu nunciato comendabimus ipsius animaoi
conswetis vigiliis et roissarum soUempnììs fidelium redemptorL In
euius rei evidens testiroonium vobis has nostras Hteras damos nostro-
rum sigillorum rounimine roboratas. Datum XIII Kalend. Norembrìs
Anno dni Millesimo Trìcentesimo Septuagesimo Quinto.
Otig. Perf. Dm Sie^cl àttPnftU fkhlt. Du Capit«Ui«f«I iit oblMf, !■ r«lbMi WachM, m4
biapl u eiara P«rfmeal«lr«iru. Ea eatliiU eiaea Aiìn mìt awr«apaaBtea Fllfcla, ètMtm v«a
Niabet anyrbeeft Haapt f«gfa Hiaaiffl feriekl«l iat (der Aàìtr i— Evasfclialaa .
Patraaa 4«a KloaUra ia Waldbawaa). UaiMArìft: 8I01LLVII . CONYBinTS . W . WALTCfS.
CCCCLXXV.
Noianats-Initrument Uber die AUurutmuteUe m ier 8i. Afnet-Cs^elle
im Kreu%gange %u Klo9temembmr§.
Dat Klosterneuburg , 5. Dcccmber 1375.
In Xsti nomine. Amen. Anno natifitatis eiusdem Millesimo
Trecentesimo Septuagesimo quinto, die 5 mensis Deeembris Hora
quasi Tesporum Ind. XIII Pontificatus Sanctissimi in Xsto patria et
dui nostri domini Grvgor, divina providencia pape X/^ Anno
Quinto coram Venerabili in Xsto patre ac domino duo ChoU-
manno preposito Newnburg, Cau. Reg. Ord. s. Aug. Fata?, dioc. In
mei notarii publici testiumque subscriptorum ad boc speeìaliter vaca-
torum et rogatorum prescncia constituti discreti viri Ludwicus de
haunsperg et Stephanm dictns Gcizetidorfar. Clerici diete Fata?.
dioc. Qui qiiidem clerici iamdicti duo Cholomauno proposito supra-
dicto humililcr et cum iustuncia supplicarunt, quia inter ipsos, vide-
Digitized by
Google
465
Itoet LodoTiann et Stephinom antedietot Ub et queitie moreretnr
de aUarì $. AgnetU ter Cappella in ambita Mon. Newiib. aatedieti
aitoato, quod rei qiiaiii dietuaLadofieoa vkiuU graeie aibi per donni-
nam papam aupradietum 1» /bnna pmtperum ad eoliadonem yel pre-
aeDtaeieDeni eiuadem domini prepoaiti foete eum iata elanaula, ai aibi
Tirtate eiuadem grada de iure deberetu*, prent in Inatrunento éioa*
dem aeeepeionia eluina apparet aliaa aeeeptayit, et quia poblice a
ploriboa ide dignia dieerentor et pobliea roi de boe eaaet et fama,
qnod ipaom Altare aer Cappella a. Agnetia aopradietom tale benefidun
non eaaet, quod cadere poaaet aub grada apostolica supradicta ae
eeiam taliter eaaet , per dominum . • OfBdalem Curie Patarienaia
Subexeentorem grada prediete Indidaliter deehratum» quatenua ad
eertitudinem pleniorem ipaoa de ipso Altari ae? Capella darìua infor-
maret. Qui qmdem dominua prepositua antedietua Tice et nomine
preatiti iuramenti dixit publiee proteatando quod dictum Altare aev
Cappella sanate Agnetia nunquam raeaaaet noe adbuc racaret, ymo
et ncque benefidum ecdesiastioum esset ex eo et prò co, quia ali-
quia prepositua ecclesie Newnburgensis , se? prepositi, qui prò
tempore fuerint, ipsum Altare se? Cappellam aancte Agnetia a pri-
mevo sue fundadonis nunquam alieni homini set persone spirituali
Tel seculari contulisset yel contulissent, ncque proridissent , ymo et
ncque ad ipsam instituissent yel presentassent, quia tantum benefi-
dum esset manuale et elemoaina aimplex, et quia tam ìpae quam ad
predecessores yidelicet prepositi antedicti consweyerunt ipsum Altare
aey Cappellam cum ipdua pertinenciis aliquando yni de suis Canom-
cia, aliquando yero preabitero aeculari ad pladtum ipaorum et cdua-
libet eorundem committere ad regendum , et quod babuemnt et quod
adbuc habeat facultatem et liberam poteatatem, rectorem ipdua
Altana sey rectores deponendi sey destituendi, edam quod poasit ex
ipsa Cappella facere Lavaioriwm ad ipsius Mon. utilitatem, si et
quando placuerit, dictamque dedaradonem foro et eaae iustam,
occasione premissorum. Eeiam subiungendo dixit, quod eidem Ste-
pbano aliquod impedimentum in acceptando benefidum ecdeaiaaticuro
yirtute grado apoatolice aibi facto inferro non intenderet neqoe yellet*
Super quibus omnibus et nngulls premisds Ludewicus et Stephanus
aupradicti sibi per me Notarium publicum aubscriptum ynum yel plura
pecierunt publica coufid Instrumenta omnium presencium testiiiionium
invocando. Acta sunt beo in Newnburga antedicta in Estuario dotnÌHÌ
F«iiUt. xiv. 30
Digitized by CjOOQ IC
468
frepomH supndieti Anno, menae, die, bora, Indiedone elPontifientii
quibus sapra preBeniibu» HonoralnUkìiM virU ifilo Ckri$iaMM0
dieta lÀenvelder Capp^Umo dm prepaiii tmiedieih atque prò-
fesio MotuuierU mpra dieH» Johatme piebmno t» Hófiem ei dmo
SUpkano dido Teu$l prub. diete Paiav. dice, testibos ad premista
Toeatis pariter et rogatìs.
£t egoNicolaus, eUmChunradidehenaeOt Clerieoa Mogont ete.
Orif. Ptrf. A«r ita aMM dtr I7ifcu4« Ul ginfcrirtwi Utar* umM Agatlb.
CCCCLXXVI.
Klotter Oartten verkauft einen Wemgarten sai Kloitememhmrg an Ulrich ,
den Alt ' SpUalmeitter.
Dii 2. Pebruir 1376.
Wir Nicla» ton gots genaden Àbt vnd der Convent gemain de»
Gotihawses %e Garsten vergecben — Das wir — verchauflì baben
ynsern weingarten, dea atn virtail ains Jeuchs ist, vnd der do leit se
Newnburkcb klosterhalbeii ynder der langengassen In den deck-
lem ze nechst vlreichs, dea alten Spitalmakter weingarten , md do
man yen dem egenanten ynserm yìrtiìl weingarten Alle ìar dìent dem
Gotzbaws ynser lieben frawn ze Newnburkch drew yirtail weins ze
perkrecbt vnd drey helbling ze voitrecht — vmb fvmfczebn pbunt
wìenner pbenning — dem egenanteii Vlreichen, dem alien Spital-
maisier da selòs ze Newenburkch — vnd aein aucb wir dea ege-
nanten weingarten des vorgenanten Vlreichs des alten Spitalmaister,
der den selben weingarten icitiber teeis tfmb »ein aigenhaft ledige
guet gechatifi hot — Recbt gewern vnd seberro — Dammb sy
geben wir In den brieff — versigeU mit vneerer^ Abt Niclaz vnd
vtisers Convents baiden anhangunden Ineigeln, vnd mit vnsers
Pergmaister insigel Vlreichs von Rust — Der brieff iat geben —
drewzehn bundert Jar darnach in den secbs vnd aybenezigiatem
iare an vnser frawn tag ze den liecht messen.
CliartaUriBB Arehifi V. fol. M. a.
ccccLxxvn.
Ulriek der tgelbeek verkaufl dem Wiener Bérger, Beinriek dem Bmtettk,
einen Weingarten su Ktoetemenèmrg,
Dat sa. Aprii 1376.
Ich Vlreich der Ygelpekch vnd ieh kathrein* eein hawdflraw
Hadmars toc/iter des Eggendarfer — vergeehen — Tmbden weingarten
Digitized by
Google
467
gelegen xu Newnborgk klosterhalben In der CkoUngrueb md haisaet
der Ger, dea drew rìrtaii ains Jeuehs sind ze naehst der herra wein*
garten wm EngelhariszeU, do min yoq dem egenanten weingarten
alle iar dient dem kloeter da aelbens ze Newnbnreh Anderthalben
Bmmer weina ze perkreeht — denaelben weingartea mtr egenanier
kathrem vnd memem prueder Jargen dem Eggendmfer md ynaern
Erben wuer lieòer kerr tnd Ohem, Gertmgk van Pirbawm, weUeni
Ckorher %e Pa8$aw 9 vnd pharrer ze valkehenttam seliger
gedaehtnuas gesehafit hat» Also daa wir daron gedien aoHen vmem
Mumeut Sweeter Eaihrein, httmreiehs teìigen iochier von hippies'
ierfvnd Swetier EUpeten^ Weikharte eeìigen van hipplestmf toeh'
ter, paid Convent eweefer dot» Sand Nicla» ze Wienne vnd ewester
Wenieln der Egendarfferin datz dem ChóUweig Ir ygleicher alle iar
zwai phant wieDoer pheooing zu irò lebtagen, vnd wenne yrnmer
derselben geiatlichen frawn ainew mit dem tod abgegaogen waer»
So soltea derselben gult zwai pbunt geltes gerallen sein zu Sand
Larenczen GeUhawM gen Pirbawm zu einer ewigen messe, die man
da mit Tod mìt Anderm gut , das der egenaot Maister Gerunch dar
zu gescbafit bat, atiften aolt. — Tod darnacb ieb egenant Kathrey
Yon dem Yorgenanten memem prueder Jerigen dem Egendoffer
seinen balben tail — geebauft ban ymb mein ledigs varand gut —
Nu ist ea dar zu ehomen von gotea verbengnuss, das derselb wein-
garten ma egenanten Vlreichen dem Ygelpekohen vnd katìirein,
eeiner hauefravm wol fumf iar nach einander gerelt vnd misraten
bat, das vns der egenant dienst der selben iar ains nye yber das paw
dar inne wam ist, das den Erbem berren, kem Betielmen, Chor-
herre vnd zu den Zeiien Techant des egenanten Chlotter» ze Newn-
ùurk, vnd hem Vlreichen, dy zeU pharrer zu Chunring vnd
Alòrechten den voreter da selbem zu newfUntrk, der an kunrate
stat des Schenkchen von Hipplesdorf, der mit dem tod abgegangen
ist, genomen i$t, den der egenant Maister Gerunch sein geschefft
enpholichen hat — ynd das wir den selben weingarten nicbt lenger
pawn mdchten nocb wolten wann vns der dinst der egenanten Secbs
1} !■ tpiterer Zeit ertcheiaen in àém «UlUiclien Urkasden aU Putaaer Dombarrea:
1449. 25. ìnì^. Channt Flodek , Ler«r geisUicher Rechten , TomblMiT.
1475. MiUvr. nach Job. Bapt. M. Paul Wann, Lerer der h. Geschrift, Tnmbherr.
1476. H. Jorg Majr, Lerar der Brsney, Tnabberr su Passan und PAirrer lu St Pani
30*
Digitized by LjOOQ IC
468
phiut geits Dteli dar gelegeahait, ali es ib der seit Tmb wdngarfeo
gettalt Ut (ewesen, gar xe twir wts» ynd daromb daa dysdb gvH
dea obgaMBtM geiftleiclieii fraweo la ira Mtagen Tod daraaeh der
Ewigen OMste» dano tj getebaft ìÉt, belib md nìebt abgengig wtkrd,
Tsd dai aocb wir vm mtera reebten — rab sust icbt scbiedeo , so
ist Yoa den egenanten geaehefftberreo — mit fleytsigerYorbedrachtoiig
getrewlieb geraten md eHmidan » daa nidit nacser md petaer waer,
Bach dew md «idi jeesuad der sacb gelegeabaH gebalten bat,
dtBoe daa omb dea forgeBaatefl waìagartea rerebawffet, rnd das
dieaelbeo pbeBBig mit gaeten rat aBderswo aagelegt wurden , Das
dea obgeaaBtM Maister OaroBebs gesebefft md willeB mlflirt word
— VBd babea aueb wir — mit gvBst md Baeb Rat des mrgeoaatea
Jmyem ée$ EgendarfBr^ vndmuen Swagen Jae§b$ de$ Hagenawer,
tmd $eimer HamMfrawHf flrttwn Annen, mem egenatden Katkrem
Mwetier^ wmd herwart$ de$ /hyts «ait Pratetz tu den xeUen Gerhaè
vnd verweàer der$elèem memer $w€$ier kinder, éy ty hai mii irm
erem wùi Otien dem fhfftt wm Sand Michela dem got gesad.
TBd mit des Perkberrea baat, des Erbera berrea bera Petreùu de$
lemkofer, korkerre vndwuden zeUemOkriiier keUner den egenanten
Góiskau» zu newnkurgk dea rorgeBanten weingartea — yercbaaiR
fod gebea — dem erbera mana, Hainreieken dem HueUokek,
dem leynwater, fmrger ze wienne md firawn Annen, eeiner
kauiflrawen — f mb buadert pbuat md mib dreissigk pbaat wienaer
pbeBBig — der wir seebesigk phaat mit mein f ad der egeBaatea
gescbefftberrea wissea aider gelegt babea, die mverruckt md
▼Bf ercbuoimert beleibea sollea, das maa darumb ebauff gutew gAlt
80 roaa maist mag, ?Bd so maa das aller sebirìst getaa mag aa geyer.
vad derselbea g< aa der obgeaaatea Secbs pboat gelt stat —
gevallea svi eia drittail so der egeaaatea messe, das mit der obge-
Baatea Swe$ier Wenieln tod ledig wordea ist, md denae dy aBdera
xway drittail derselbea giUt svllea gemllea dea egoBaatea, Sweeter
Kathrein vnd Sweeter Ehpeien da% Sand Nicla» ir ygleicber
Aia drittail zu ira lebtagea fad deaae ye aacb ir aiaer tod So
schol aia drittail derselbea gult gemllea su der egeaaateB ewigea
messe — Dar vber so gebea wir ìb dea brief — vereigUten mit
mein egenanten Ulreichs des Ygelpekchen ankangundem IneigeU
tìid mit des perkkerm Insigel^ des vorgenanten petreins des
leukoffer — und mit der egenanten Gesckefftkerren Insigel —
Digitized by
Google
460
vnd mit der vorgenanien lorigen dee Eggendorffhr, Jacob» de»
Uagenawer , und heneoti» de» floyt» Ineigeln. — Der brieff ist
geben drewczeben bundert Jar, darnacb in dem Secba und Syben-
czìgistem Jare dea nacbsten Erìtages vor Sannd Jorigenn Tag.
Chartalwiaa AnhM Y. t^L 97. a.
Wir treffoD hier die io UrkuBden telteao ErtcheÌDaiig eìier Nonne dee
Klostere tu G5ttweih. Ober dteselbe bemerkt der Gdttweiher Abt Georg Belle
io eeiner Tebale Rerum Gottwieentium , welehe er 1668 den SUnden von
òsterreich ob and unter der Eni widmete : ^St. SeboUetike, dee h. Benediet
Zwìllinge Sehwester itt Patronion dee Jongfrtuenklottert , welcbee bald nach
der Stiflung lu G5ttweig erbauet ond von gemaìnen Einkbomen erhalten und
▼erpflegt wordeo. Deren anno 1388 24 Pereobneo geweeen. Zu Erleichtemng der
•trengen Koet hatPabst Nieoìaut der V. anno 1452 Dispensation erthaiìt, daee eie
auegenommen die Faeton in der WoebenSroal vonFleiach eeeen ddrfen. Naehdem
aber dea Kloster Gfittweìg anno 1557 in gantcliches VerSdung gerathen, hat
Kaiser Ferdinand der I. die rerbliebene 7 Klosterjangfrtoen anf S. Bernhard in
Boygreich Ciatercienser Ordene transferìren laesen." Io dieeee Kloiter trai
auch Gerbirg, dee h. Leopold Sehweater» ale Nonne etn, nach dem Zeogniese
eiiMrGdttweiberUrkunderomJabrell71 (im AoexugeimKlostemeubg. Archire) :
«felicia antem memorie Gerbircb postmodum induta Sanctimonie habitum sab
obediencia coofersata est Abbatis de Gothtrico, ubi mox obiens sepulta quiescit
in Deo**. (Cf. Weiskern , Topographie I. 207. ond Stengelnis apud Hier. Pei in
vita e. Leopoldi eap. I. Fol. 22.)
In dem 1421 angelegten Todtenbnche dee Stifte Kloitemeuborg er-
eeheint: VI. Kal Febr. Jaliana professa roonasterìi Gotwìeeneie velata, und
nv Jalii : Katheriaa Converta et profeesa in Gotwico. Und in dem Todten-
baehe dee Stifles Rein XIII. Kal. Octob. obiit in Xto Dna Abbatissa in bem-
harden Cordula Gruberin, die letat der Nunnen von Cofhwey. 1582. (Cf. Fontes
Rer. Austriae. Tom. YI. p. 315.)
ccccLxxvin.
Dm» Sii/t Vorau nimmt Klottemeuburg in die geùiUeke Verhrikàenmg muf,
Dat. Vorau , 30. Juli 1376.
Venerabilibus io Cbristo viris, dnis et confratribus suis karissimis
domìnis Cholonmnno prepo»ito , Totique Capitalo Ecelesie Newbur-
gensia ord. s. Aug. Patav. dioe. Hainricu» divina mi»era ciane pre-
pùsUu», Joharme» Decanu» Tahimquc CupUulum Ecclesie Vara-
wienM» ord. predicti Salczburg. dioc. Cuoi devoti.*) oracionìbns
Digitized by
Google
470
talutem et frateraam in domino carìtatam. Ut amicicìe, famillaritates
etc. wie in der Urknnde 457.
Datam tu Voraw feria quarta post Jaeobi Anno dni Millesimo
eco* Septuag.* Sexto.
Dm •M*mf 8l«ff«l ém H»fU$ i» gtìk^m WmIu* Magt m «ìmm Pwf ■•■tolrtif— , vit
nék 4m Capii tl«i«tel. !■ enl«rta MÌft «M «ìm QmtaH ìm lutM Oawiafcii. 4«rm aiad* tot étr
•rwt g«lkhtl «iBa. UmmMIIi HURBICL lOCB. TOaAWB. Dm C«pitolai«t«l i«t m4 i>
f«Ik«i WMhM, m4 akttUMtlM BMtkaUr Bm. Arak. Cm«. Tak. XI?. a. It.
CCCCLXXIX.
WeSngartentauit^ *wi$ekeH dem SHfU uni liMwumn éem Jmdem.
Dat il. NoTanber iSTtt.
IthYimumn der Jud %e Neumburgk klotterhaìben^ veyaìn Sun
fergieh — das ieh — mit meì$u pergmaiiten hant, dea Erbem
manni Vlreich wm Rmt^ die %eU Ambtmann de$ Klo9ter$ ze Newn-
burgk — ze rechten wìderweehsel gegeben hab mein weingarten,
des aìn balbs Jeuch ist, fnd ist genant das widerruèt md ain klaina
idea weingartel ynden da bey genant doB glicxl^ ynd leìt der egenant
weingarten an dem Cballenperig, lenachst des egenanten klosters
weingarten, genant der vile», do man alle iar ron dient dem selben
kloster perkreebt md roitrecbt, ala es mit altem reebten ber cbomen
ist — ymb ain andem weingarten» des aocb ain balbs Jencb ist,
ynd ist genant das VeHerl ynd leìt auch doselbs ze Newnburcb binder
dem Stamhauzz zenecbst Michels des Tuezen weingarten genaot
der ufienner, ynd do man yon dient alle iar dem egenanten gotsbaws
Anderthalben Emmer weines ze perkreebt ynd ze drin etaidingen ini
iar ze ygleiehem etaiding ain wienner pbennìng ze yoytrecbt — dem
Erwirdigen Geistleiehen berren Probsi Kolman ynd dem Conrent
gemain des gotzbaws ze Newnburgk — Darumb so gib icb — In den
brieir — versigiUen mU vnsers vorgenanien pergmaisters IneigeU
vnd mU der Erbem lewt Iiisigelp Thomans, hem Symans Sen die
zeii Judenrichter doselbs ze Newnburgk vnd firidreich des zietcU
die zeit slózzler vnd Stafrichier daselbs zo Newnburgk vnd Nideu
von Mutzesperig — Der brief ist geben — drewezebenbundert iar
damaeh in dem Secbs ynd Sibenczìgistem lare an Sand Merttea tag.
Chartalariaa Ar«kiti ?. f»l. tt. k.
Digitized by
Google
471
Hier dncheint Friedrich der Zittel zuertt alt SUdtriehter und SchlflMler,
an seioe Stelle alt Judenrìchter tritt Thomts, SirooD*t Soha, der 1369 Stadt-
rìehter gewesen.
CCCCLXXX.
Emt9ekeid Henog A!hre^f$ III. Hher den €hrahen heilUitt im TmlnerFeUe.
Dat .Wien, 21. NoTember 1376.
Wir Alòrecht von gaie$ gnaden Herczog %e Oiierreichf ze
Steyr, ze Kemden vnd ze ErmUf Graf ze Tyrol eie. Toh kand
vmb den graben gelegenpey Busi auf dem oberm tnot^ deo die
lewt gemaìoleich auff dem Tulner veld gemaehet rnd auff gewarffen
habent init f oserer gunst vnd gaéttem wilien, das wir chundlelch ynd
aigeoleieh bebeyset seio Yon Erbern lewten , das der »elò graben
der ganczen UmtBckaft nucz und guet ist^ vnd da fon bestetten wir
in mit disem mserm brìef in aller der mazze, ala er aafgewarffen
md mit stainen geraint iat, vnd weiien gar ernstleich, das er fuerbaz
also beleibe ewikchleieh, ynd dat aueh allerroenigkleich, er sey
edl oder medi, reich oder arme» der desselben graben geniezzen
wil» Dar za geholfen sey mit graben oder mit welicherlay saohe das
sey, wo dea derselbe graben nottduerflig ist, wereauch, das man
Yon Yorgenanten grabens wegen yman seiner Akoher oder wisen ichts
abgegraben bette, dem das noeh nicht Yergolten were, Mainen wir
Ynd wellen gar emstlìch , Daz dem das dy gancze gemain nacb gelfe
In aller der mazze, als man das andem lewten Yor mais gegolten bat.
Mit Yrkund dicz brieffs. Geben ze Wienn an freytag yor Sand
kathrein tag — drewozehen hundert Jar, darnach in dem Secbs und
Sybenczigistem Jare.
CkartalariwD Ar«hÌTÌ V. r*l. 4. a.
Roft, aueh Roatpaeh genaimt. liegt am Perschling^Bacbe im K. 0. W. W.
westwirtf TOH Pizendorf, im Tullner Pelde.
CCCCLXXXI.
Der Pfmrrer von KakletAtrg, Ckttd^U der Egnuin, verktmft dem k€r%e$»
lichen KHeheHmeUter Han» dem PoHken emen Weingarten %u KMenherg
fUr die 8t* Sigmundè^CapeUe %u 8t Martin in Klattemenhiirg.
Dat. 18. Mirs 1377.
Icb Chadoli der Eysnein^ zu den zeiien pharrer zv kaUnperig
Tergich — das ich — mit meim Gruniherren hant des erbern geist-
Digitized by
Google
472
leiehen herren, hern Peirem$, CSìorherre vnd tu den xeUen Obri-
iter kellner dea Elo^er» zu Newnburgk yerkaaft han meinen wein-
garten, der mein rechU anerttorbens Erib guet itt ron rater md
fon mueter, deo got genade, md mir dar nach an rechter faylong
geyaUen ist gegen meinen prudern , Do wìr mìt einander getaOt
haben , md leìt derselb weingarten ze KaUmperig pey dem dorf,
dez ein drittaìl eins Jeaohs ist , md haixzet die Geygeryrme vnder
der geistleichen herren hoffvan Nevmhurch, md do man alle iar
Ton dint dem kloster se newnburgk auf dy obern Kammer zwen ynd
Sybenczig phenning an sand Michelstag ze Perkrecbt — mib Secb-
czìg pbunt md mnb ein balba phuot wienner phennig — Dem Erbem
Hannten dem Póachenf- zu den zeiten dei hoekgepam fìtertien
herczog Alòreehti ze Osterreick eie. Chttchenmaister <)• der den-
selben weingarten gekaufft hat za der Cappeln dacz Sand Mertten
ze Newnburgk, die er got vnd vnser lieben flrawn pnd dem heiligen
herren Sand Sigmunden ze lab vnd ze em , md seiner md aller
seìner vodem vnd nacbkomen md alien gelaobigen selen ze hall md
ze trost gevfidempt vnd gestift hat — md ancb za einer pessern
sicherhait So rergich icb Pawl der Ey»nein, dez vùrgenanien
Chadolten dez pharrer prueder, das icb nocb mein erben hinez
dem Yorgenanten weingarten fuerbaz kaìn Recht nocb Ansprach oder
Erìbschalft haben schuiien — Dar rber so gib ich, obgenanter kadolt,
pharrer ze kallmperìg In den brieflT ver»igili mit meinem aigen
insigel, vnd wann ich vorgenanter Pawl der Eysnein nichi aigen
insigil hab, han ich gepeten den Erbem mann Seyfriden den
Schifer zu der heiligen Stat, das er sein eigei gehengt hat am
dieen brieff — vnd gib in auch dieen prieff vereigeU mit dee vorge-
nanten Gruntherren Insigil — vnd mit dee erbem manne Ineigil
Petreins dee Manseber, Porger ze Newnburgk — Der brief ist geben
— drewzehen handert iar» Dornacb in dem Siben md Sibenezìgistem
iare dea Mìttichenn mr dem Pahntag.
CkwtalariwD ArvUri T. M. SI. k.
Hler geachìeht die ertte nrkandlìche Erwihnang der St SigUmonds-
Capelle bei Si Martin.
<) In tpiterer Zeit ertcheint efn tUfU. Urkanden rIs Rfich^nm^ttter i4t6 «Dd 1437 fer.
3. Tor AnthoDi Ulreick d«r SobrSt
Digitized by
Google
47S
ccccLxxxn.
Her%0gAlbrechtIII,he$tAHgt den Sckiedtprueh $eine$Hofìm€Ìster»,H€m9 von
LieehtenMteinf zunMcken dem 8tìfte Klostememburg und dem FramenkloMier
%u TWn.
Dai Wien, 31. Mai 1377.
Wir Alòrechi von goietgnaden kercxog ze OsterreicK ^ Steyr,
zeKemden vnd ze Erain, Grafze Tyrol — becheonen — AU vnser
lìeber getrewer Han9 von Lickienstain von NieoUpwreh vnser hof-
fnaister Yon unsers gescheflts wegen yerbort bat die erbern ynd
geistleicben horherm von Newnbureh KlotierhMen an aim tail ynd
die Klosterfrawn prediger ordens von Tuln an dem andern tail yon
dcr sfozze wegen, die zwiseben in gewesen sind yrob ein percbrecbt,
dea sechczeben emmer weins sind ym secbczeben wienner pbeunig
dar auf , die man dint yon zwein Jeucb weingarten on der Swner-
leiten gelegen enhalb des Toblings pack geii Newnòurg werU,
Also mainen ynd wellen wir, wie er diselben sacbe nacb beider taile
furlegung yerbort bat yon ynsern wegen yor erbern luten Rittern
ynd knecbten ynd wie aucb diaelben korberren darumb ir wcisung
yor im getan babent, Seind in ynd irm gotsbaws daa obgenant pcreb-
recbt yor dreizzig iarn geraicbt ynd gedient sey wurden , ynd die
Kloaterfrawen yon Tuln ir selba brief ala lang yerawigen babent, daz
dami dasaelb percbrecbt den Korberm ynd dem goczbaws zu Newn-
burg furbas aucb pillicb sulle geraicbt ynd gedint werden, Daz ez
da bey beleibe an alle irrung. Mit yrkunt ditz brifs Geben ze wienn
an sand Petemellen tag — Tausent drew bundert Jar darnacb in dem
Syben ynd Sybenczigistem Jar.
D. dui per m. 2. d. lichtenstain.
Orif. P«rf Dm Sitftl f«hll.
ccccLxxxm.
DuM Stift Si. PòUen nimmi KloHemeuhurg in die geistliehe VerbrUderung
auf.
Dtt St PMteii» 27. October 1377.
Venerabilibus in Cbristo yìris, dììis et eonfratribus suis karis-
simis, dnis Cholomanno preposito, Bartholomeo Decano^ Totique
Digitized by
Google
474
Conrentai Mon. sancte Marie Virginiti ui Newnbwrga^ Ctn. Reg.
PaUv. dioc. Lewtolduif dwinm penm$9iane prepoiUuM^ Engel-
bertu» Deeanui Totusque Conyentiu Mon. Sondi ypoUH ordinU
et dioeesis predicti cum oradonibus devofis fraterne karitatìs con-
tinuum incrementum. Vt amicicie, familiaritates etc. (wie in der
Urkunde 457.) Dai anno dni Milleaimo Trecentesimo Septuagesimo
septìmo VI Kl. Norembris.
Orif. P«rg. 0«a 8i«ftl i— TnfU bC «klMf fa gitota Waeht*. Ua««r «ìmm f*tkfackw
••fta ttoht a«r k«II. BiffXji ftvtppatt w»i tm UHitm Mira aa «laca Plbhl fcbaaJw. X«r
Btalitea a«M«lkM bHaitt tfah afa UaiaM* 8ahil4. UaMaàriA i 8. LKYrOLOI . PREPOSm . DI. tlHCTO
TPOLITO. Daa Ca^ltebitftl kiafl, wia éu frUara, aa aia«M Pcrfamalatrtiira, ca iaft aMaat fa
teUaa Waahat» aad taift itm hail. Bippalfl ailscaJ, walakar mII dar Baaklaa «haa Pakisvaif
kilt, ak dar Uakaa aagaat. UiMakrUlt SAHCTTS. TP0LITT8. Daa arata Siafal aMkilt Daall-
Eia. eaaaaL hlat. a. tSI., 4aa iwaiU Baatkalar Baaaaaaa Arak. Caiapil. Tak. XIV. a. t.
CCCCLXXXIV.
Oih der Tu9 giht éem SHffe dm Ham» uni àmen Wàn§mr(en §egem
lebendMngUeken C^enuee moeier HerrempfHtnien.
Dat 18. Deeember 1377.
Icb OH, der Tàcz waUehuen» svn Vergich — Daz ich — mìt
mein* perchherren hant, dei erbem chorherren hem Peireins %e
den zeiten Oòrisier Chelndr dei gotthaus vn$er vrowen, — md rnit
mems Amptmanne hant» des erbem manna Thamans, hem Sgnums
8vn, zu den zeiten Amptmann dei Gotshaut vneer vrowen — geben
hab die guter. die hemach geschriben stent. Von erst mein wein-
garten, daz drew Tirtail sint, haist der ichappeller^ md leit se
Chalnperig ob sand Nycla» weingarten ze nachst dem golieiaisier.
ynd do man alle iar mn dìent auf die obera Chamer ze dem GotsbaDs
mser rrowen anderthalben emmer weìns, md drey wienner phennige
ze perchrecht — Vnd doraoch mein haus, gelegenauf dem Anger,
zenachsl dem wisent , vnd zenachtt der ChieUnggaz^en , ma do
man alle iar von dient ze dem Gotshaus ynser yrowen in daz Chela-
ampi zwen vnd dreizzichk wiener phennige zu Grantrecht — dem
Erbern Proòst Cholman vnd dem Convent gemain — vmb zwo
herrenphruendt, die sew roier, vnd swem ich dew schaff oder gfb
nuer ze maìn ains lebtagen, ich sei in der landez oder auzzer landes,
Raichen vnd geben s(!hullen alle Jar vier vnd sechczickk metzen
gutz waiiz, vnd schtdlen mier die geaniòurten in mein hau$ an
alle mein mv, vnd zwen vnd Dreizzichk Emmer weine am dem
Digitized by
Google
475
weingarten dem Chrachiner , vnd zwen vnd dreiz€ichk Emmer weims
auz demwemgartendemPoppenmiider iiatham, allez pey irPre$$e
aufder Obem Ckamer. Waer aber, daz ain py»eczz eham, dez got
nicht engeb, daz so vii weins in dea zwain weingarten nìcht enw&rd»
8? schullea sew mier daz erstatten ynd geben aas andern iren wein-
garteD» die alz gut sein, alz die yorgenanten zwen weingarten —
vnd sehuUen mier geben Summergwant vnd wintergwantt tm^
pkrueniphennige, ala man andern Chorkerren geU. Vnd ist» da»
ich éUe phruent fwnf iar innim, daz ich so lang leb, so ichvl ick
dem ProÒ9t vnd dem Conveni zwamcziehk pkuni wienner phemUge
ze Penxenmge hincz zugeòen — Dor vber — gib icb in den brief, ver-
$igiU mU dez egenanien perekkerm Ineigil, dez eròem Chorkerm
hem Peireùii, ze den zeiten Oàriiter Chelner de$ Gotihaus vn$er
vraweut vnd mit dez egenanien Àmptmatms Insigil Thomane^ herm
Sgmons svn. Dez i$f aueh geczeug mU eeinem InsigU der Eròer
mann Wyieni aufdem Anger, dez alien Slàzzler Mvn, der erber
mamn mit $eim Insigil Peter der mannaeber, der erber mann mit $eùn
Imigel Ckunrat der graasmogler, der Erber mann mitieim Inaigel
nreich der alt Spitalmei$ter — Der brief ist geben — Dreutzehen-
hundert Jar dornach in dem siben ?nd sibentzigistem Jar acbt tag
Yor weinaehten.
Orif. Pcrf. Zwtl 8ì«f«l u P«rfUi«atitrcirM. Du ente, twtile, flafu ■■di «««hsto MU.
Dm dritte, nmà, ìm felbta Wiekte, leift » drtieckif •• Sckildl* tw«i fekrtitte PÌMk«. Uaucbrìrt
S. WISEMTONIS. FIUI Dm vierte, fl«ichfiab nmi, i» gtìUm WaehM, Ut TtnrÌMkt.
CCCCLXXXV.
Her9ùg Alhreckt III. Hherlràgt demStifte Klostemeuhurg dot AufnehttreeAt
Hòer cine eungt Me$u im Frauenkloster %u Tuln,
Dat Wien, 30. November 1378.
Wir AìbrecìU von goti gnaden. Hertzog ze Osterreich, ze
Steyr, zekernden vnd ze krayn, Graf ze Tyrol etc. Embiten den crbern
geistlichen Tnsern getrewn andechtigen, den korherren gemainlich
dee Goishauset ze Nevmburg vnser gnad vnd alles gut. Wir lazzen
eoch wizzen, daz die erbern, geistlichen vnser getrewn andechtigeti
N. die Priorinn vttd der Convent der kloslcrfrawen gemainlich ze
TuUn vmb daz wir In vnd Irem Gotshous , die Aigensebaft ains
Eebcnden«^BtUr^s^of/*der Ton vns ze lehengewesen ist, yerscbriben
Digitized by
Google
476
haben, ms eioen brif habeot gegebea deo wir in maerer gewalt
mainen md g^aehoft haben iti b«halten in soKeher laat ali hìeoaeh
gescbriben stet: Wir Swe$ier (Mara, Briaròm vnd der Canvemi
gemainUehen dei CroHhavi ze I\UIh prediger ordem Bekennen —
Wann der Dorchieucbtìg fArst ynser lieber g enediger berre hertsog
Albreebt ron Osterreicb za dem Chauf, den wir getan haben yen
den edlen berren Merten vnd Hant den Stueheen nnb den
lebenden gelegen ze BmkerHarf, dea Aebeiebeo Leben sind Tsd
den dieselben Stuchten yen dem egenanten ynserm genedigen berren
dem Uertiogen ze leben babent gebabt, Seinen willen ynd gonst
gegeben ynd aucb darzu yen fìirstlieber roiltìkait yns ynd ynsenn
Gotsboos ewiklicb di aigenacbaft desselben zebenden geben ynd yer-
achriben bat, mit aeinem brìef, den er yna darober bat gegebeo»
baben wir fir yna ynd ynaer nachcbomen ewikleicben gegen deon-
aelben unaerm genedigen berren Hertzog Albrecbten yna yerponden
ynd yerpinden aucb wizzentlieben mit diaem prìf« dazwùr im furba»,
die weil derselbe vnser herre leòet, hn aUe iar auf den nesiem
Meniag ver sand Merten Tag am Àmpi vmè geluk vnd Seide der
lebendigen gelafibigen singen stUlen vnd wellen, vnd nach $einem
iode ierikleichen den abend seiner eckaidung mit Vigilien vnd dem
tag mit einem Selampte ewikleich begen an alien vnderlaxz vnd
$avmungy welbea iarea aber daa nu fbrbaz yon yna ynderlazzen
ynd nìcbt alao begangen wurde, ala da yor geachriben atet, ao aollen
vnd mugen desaelben iarea die erbem ynd geiatlicben in got» die
korberren zu Newmburg die nutze dea yorgenanten zebenden genti-
ileicb yeaaen innemen ynd niezzen an alle ynaer irrung ynd widerrede
vngeverlicb» vnd daruber za vrcbunde geben wir — diaen brief ver-
aigelten mit meinem , der obgenanten piorinn vnd mit ynaerm dea
Convents anbangunden Insigeln. Geben ze Wienn an aand katbreinen
tag — Dreutzehen hundert Jar vnd damacb in dem acbt ynd
aibenczigisten Jar. Davon enpbelben wir mit diaem brief fnr vna
vnd vnser erben vnd Nachcbomen euch vnd alien ewm nachcbomen
ewiklich daz ir nu furbaz vmb die obgeschriben ynaer gedcchtnoaae
stcta ewr kuntachail habt, vnd were daz derselb gofadienat dhaina
Jara verlazzen wurde, daz ir denn nach der Pene» die darauff geseczt
ist, vestiklìch greifTet nach ditz ynsers vnd aucb der yorgenanten
klosterfrawen briefen sag, als obcn gescbriben atet, wann wir das
ernstlii'h mainen. Mit vrkund ditz briefs Geben ze Wienn an sand
Digitized by
Google
477
Andres tag — Dreutzehen hundert Jar md darnach ia dem Acht vnd
Sil|entxigÌ8ten Jar.
Orìf . Pcry. Dm Stefel faUl.
Die eingMehalUte Urkunde befindet sich im kaìserliehen Arehive. Lieh-
Dowsky, Bd. IV. Reg. n. 1390.
1379 amprehenabent (5 Jan.) verkaaft Wisent auf dem Anger vnd Zachey,
••ine Hautfrau, mit Conrad dea Grossmagìer, Bergmeister dea Klosters Baumgar-
lenberg» Hand «ine Hoftitt Weingarten lu Nidernweidnich uin 42 Pfbnd unter
dem eigeMD and dee Bergoieistere InsiegeL Orìg. Perg. AIU Kamaierbriefe.
CCCCLXXXVI.
Weichari der Steiner verkauft Berìitungen zu A(%enbruek an Reinhart
volt Wehingen,
Dai. 21. Min 1379.
Ich Waikhari der Staynar wnà ieh Anna iem Hau9vrow vnd ali
vnserErben, WirTerìchen — daz wir — mit vnsern lehenheren bant,
des kochgepom fUrsten hertxog Albrechts ze Osterreick, ze Sieyr,
ze kemden vndzekrayn, Grafze Tyrol etc. verchaufl haben vnsers
recbten lehens • daz wir Ton im ze leben gebabt baben , yier vnd
fumfczig Jeucb akcbers gelegen ze Aczenprukk , ?nd drew tagwerich
wismads daselben md zwen Paumgarten aucb daselbens, vnd ali vnser
Viscbwayd daselbens ze Aczenprukk vnd die zu dem Wasen daselben s
geboret, Alsrerr dieselb Visebwayd get md mser holcz mit gnmt
mit ali gelegen ze Grakking — Vmb zway bnndert pbunt wìenner
pbennig — heren Reinharten von Wehingen md seinen Erben —
Daruber so geben wir In den brief, versigilten mit mein — anhan-
gunden Insigel, vnd mii meiner Sweger Insigil, Hainreicha vnd
Alòers gepruder von Aczenprtikk, mein egenatd Aneneìi vetterti vnd
mit meines Oheims insigil, herti Marcharts von Tyrtistain vnd mit
herm Hatmsen insigil des Toczenpekchen — Der geben ìst — drew-
czebeu bundert Jar darnach in dem Newii vnd Sybenczgistem Jur
des nechsten Mantags nacb Mittervasten.
Orif. P«rr. Di* tifptl biifta tw Pergaatalatreifm. Dit Arri «rstoa Mica. é*% «ierte eul-
bilt lUiMlMler Bmm*. Tab. XLVI. a. f. Dat riafl* w«r4« kciai Jabrt iSTS (Nr. 47S) btscbritkM.
Digitized by
Google
478
ccccLxxxvn.
Weidkmri ier Steimer verkmuft «Imi SHfle OOten in und heiAt%enbrmdL
Dtt 21. Min 1370.
Ich Weykkart ier Stayner md ich Amut sem kauivrow md
•Il TDser Erben Wir Tergehen — daz wir — recht Tnd redleieh
Terehtuft habeo den Erwirdigen GeiatleìcheD herreo Rrob$i Ckolman
te Newnturg Tod dem Convent gemain daaelbens — ynsera recIiteB
aygent den Wasen dastPitrekeM gdegen te AezenpndA md deo bof
gelegeo roder demaelben Wasen ynd den Weyer md die Aa, daz dobaizzet
MI dem Reyndleòh md drew rirtail an der vogteyderPkarrduridtem
te heyUgenaich — md funf pbunt md Seehs md sybenezig pbennig
Wiener minzz geltes gelegen te ÀezenpruìA auf gestiflen bebansten
Gfttem , md rierzeben scbilling md aebezeben pbennig geltes auf
yberlent md auf Purcbrecbt gelegen daselbens te Aetenprukk fod
te TuUn in der Siat vnd vmb die Stai, md Sybenezig Jeucb
Akebera gelegeo te Àcxenprukk vnd aioa rnd dreizzig tagwerieb
wianiad » aucb gelegen daselbens Yod die Wayd md zwen Chrawt-
garten daselbens — md Tosem weingarten gelegen te WeinetirU
der Porcbreebt ist von den egenanten berren fon Neunborcb, dem
man alle iar davon dient drey pbennig ze purcbrecbt md vosero
weingarten gelegen an der Réwdnik^ da?on man alle iar dieot io
Weikhartt ho( te Fif^^iu/oi/ zwelif pbennig ze Purcbrecbt — Darzu
haben wir in ze cbauffen gegeben daz Zebentel» das wir gebabt
baben daselbens te Aetenprukk auf den Newrawten in dem Elber,
daz ynser leben gewesen ist yon dem By$diof te Pattato — ymb
secbscbalb bundert pbunt wiener pbennig — Dar yber geben wir in
dea brief — versigilien mit mein — ankangundem Ineigel pnd mii
meiner Sweger Insigil, Hainreiche vnd Alberi gebréder ven
Aetenprukk, mein egenanten Annen vettem, vnd mit meins Okeinu
imigil, hem Maricharts von Tgmttain vnd mit kerm kanneen
Insigil, dei Toctenpekchen — der gebeo ist drewezebeo bundert
iar darnacb in dem Newn md Sybeoczgistem iar des oecbaten
M antags nacb Mitteryasten.
Orif. Perf . E» i«t aw bmIi «fa Matti, 4m iritt», trUhM «Bé Mteft m aiaMi Pa>f— Mi
•irdtn. Eia 4rMMki(tr 8ckiM vira 4wdk «ìm UUvadMa ni «iaawatrMhU Lfai* ìm TÌar|MéM
T1i«U« (t4li«ill, ia étm akarta T¥tiU sw Liakaa «aJ 4mi aatwaa larBadUM awifcahf èia Wafpf
saickaa dltr AlMabracfcer. Caaehrìfit — ALB. A ?E
Digitized by
Google
479
CCCCLXXXVffl.
SekM$$prmdk lAer dm OrtAen M Bmti oh iem Pendklimg-Bmehe.
Dai 20. Aprii 1379.
Wir Vlreiék voi» ^e» genaden Abt dee gaizlùtuis daez dem
Chotweig^ toier Brobii Koìman de$ goUhawi te Newniwrgk, Wir
Levtoìd, Probti dei goizkaw$ daez Sand PóUen^ wùr Jacob Brob$i
des dhixkmw» ze Herczogenburkehp lek Wernkart der DruehMóez
Tergeehen fur toi selb ynd fur nuer lewt, dafiir wir tm angenomeo
haben » So yerg icb icb Vìreick der Ju^el mìr nur f&r mieb selb vnd
ieb Ckrisktn der Biehier van Zweniemiorf wou der von CkappeUì^
\ixA wegen, da fur icb mieb angenomea ban, ynd taeu band offeo-
leieh mit dem brieff* Daa wir ali aaf einen tail ein binder gankeb
getan baben yon der krieg ynd stòix wegen » So der Erber Erhari
van Bmtt an sein seSbs stat von dei Graben wegen gelegen peff Rud
eb der Permikeh mit yns gebabt bat, ynd sein des ali an ainen tail
gegangen gincxlieb ynd gar mit gnettem willen an gerer binder dy
Brbern bem PemeUen den CUmgenfMer ynd Merten f>on Eyudorf.
So bat der egenant Erbart yon Rnst an sein selbs stat fuer sicb ze
spruch lewten genomen ber €hifriden dea Ynprugker ze den zeiten
CheUermaister de% edln vnd hochgepom fiteriten herczog Albreehtz
ZH Oiierreichf ynd Mertten den Achtery dy zeit Stat rickter ze TuUn.
Ny mScbt wir obgenant ali hern pernolten den Cblingenfurter, noeb
Merten yon Eyssdorff nicbt gebaben , Ny baben wir in ir stat dy
Erbern genomen lebeti den drtdichsecz rnd Gebkarten den Gì^àfflein^
das Sy der sacb sprucb lewt sein in aller der mazze» als dis. So macbt
icb obgenaiiter Erbart yon Rust mein sprucb mann ain nicbt gebaben,
Godfriden den Ynprugker, ynd ban an seiner stat genomen Wolpiarten
den gnprugkert sein prueder, Also swaz den dy yier ymb deuselben
graben ynd vmb alle die scbeden, dew er desselben grabens genomen
bat • Mit der Minn ynd mit dem recbten nacb irò trewn sprecbent
und beschaident nacb paider tail fuer gab ynd cbuntscbaflF), Da scbul-
len ynd wellen wir aufiT paiden tailln pey beleiben an ali inyel ynd
Cbrieg, Micbten aber yns dyselben yier auf paiden tailn darumb mit
einander nicbt yerrichten vnd yereben. So scbnlln sew nacb im trewn
ein obman nemen, swen sy weìlend, Ny baben wir yns obgenant yier
Digitized by
Google
480
tpnich lewt enraren chandleichen. So wir pest roocfaten» Tmb dea
Graben ynd rmb ali dy seheden» dy Erbari deaaelben grabena geno-
men bat. Nf sey wir da yber gesezxen mit maem trewn» TDd baben
geaproebeD» ynd sprecben aueb nacb ira binder gangk brieia sag,
den ay yna obgenaoten Spmcblewten dar ?ber geben babent se der
Mino md xe den reebten, Daa obgeBannten ali Erbartten too Ruat
geben aebullen neresig pbantt wiener pbeonig, iwaiaczig Pbnnt aaf
aand Oiligen tag ynd zwainexig pbant auf sand Miebela tag, dy ar
aebiriat chomen, f&r alle den adiadoi, den der obgenant Erhart voa
Roat yon dea graben wegen genommen bat» oder fiirbax nem, daa dy
acbeden ganeileieb ab aebullen aein» ynd ebain anapraeb nocb yodnng
nymer binex p yen der aebeden wegen der egenant Erbari yon Rnst
noeb aein eriien niobi baben noob gewinnen aebullen, weder yll
noeb wei^eb, vnd welber tail daa wer» der den apraeb yberfber ynd
niebi atei bieli, den aebol den ynaer gen&diger berr der berexog yon
daterreiebt oder awer den gewali an aeiner aiai bai, dar su nitten
daa or den aprueb aieti bab» Ala wir obgenani yier Sproeb lewi
geaproehen baben, ynd ala yorgeaebriben aiei, ynd dea xe yrkund
So g^ben wir yorgeoanten Sprueblewi, lek M der JhukehMe* vnd
kh Gebhari der Grifd. ick Wolfluart der ynprugker tmd ac4 Mertt
der Achtier in den hrief — vermgeii mit wuem ankoMgtmdem
Ineigeln. Der Brief iat geben — drewexeben bundert Jar, Dar naeb
in dem Newn ynd Sybenexigiaiem Jar dea Mitbiebena yer Sand
Jirìgen tag.
CUftalaHM AraàM UL M. 4. «.
Vergleiehe die Urkundo 480.
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
THIS lOOK IS DUI ON un LAST DAH
fTAMP» MIOW
MNIWIO tOOKS ARI SUBJKT TO IMMIDUn
MCAU
i
LIBRARY, UKIYERSITY OF CALIFORNIA, DAVIS
Book Slip-60m-8;69(N881s8)458-A-81/5
Digitized by
Google
N9 694760
Font e s rerum
Austriacarum»
(Klosterneubnrg. :
Urkundenbuch des
0B3
F6
Sec.2
v.lO
Stiftes Kloster-
neuburg bis zum
Ende des vierzehnten
Jahrhunderts)
LIBRARY
UNIVERSITY OF CALIFORNIA
DAVIS
Jigitized by
Google
?/n
^?5^v,^
:=,>.H