Skip to main content

Full text of "Frederici Ruischii anatom. & botanices professoris ... Thesaurus animalium primus : cum figuris aeneis = Het eerste cabinet der dieren"

See other formats 


vM 


IE m 


j i 
bie 
S 


IC 93 ut fl) T E Lely 


| wen A nes Ro NAE — Y z| 


(f mre yero t deu 
or pr yy 


D 
| iN 
| N 
HEREN 
HI NT - 
Il NY NN 
ESSI S 
ua 
IM \ 
) 
Á Y 
IN NI 
NS 
| 
dll! 
Ai 
AL 
M" ) 


| \ 2/ 
| : 
| Wl C 
nn z 
UNDHONUNDHU S EZ e 


" 
WU A 
M An 
Nu 0 
PX 


nk A 


AMSTEL DA MI 


en 


S 
S ES 

S= 
Se 


a 


t 
SEEN 
TESS 
ES T x - 
EERE 


ei 


DA 


| lj 
E: Ih Ai) 
; IDE 
NE 
| NS 
I N * ( 
Ee 
pal S 
pum NS 
EN 
; NS X nn 
I SES / 


PE EES Rr BEE TIN IRELAND 

y 7 SANAT VARI ll 

; RS 6: LRENSCHI PN 

| Q 0m mn \ 
Ge RBRUM SN 


Nu | ANIMA 


ud JOANN E.M WOL'CT ERE S..:7o. 


. 


ms etos st RR pe 


pet 


1 Ormel , Het 
PREPPRICI RUISCHII 


Anatom: dry Botanices Profefforiss uec non Academia 
Cefarea Natura curioforum Collega , 


THESAURUS 
ANIMALIUM 


M* Uu S. 


Cum Figuris I neis. 


HET OEERRSTE 


KABINET 
DER DIEREN, 


VAN 


FREDERICK RUYSCH. 


Profeffor vande Anatomie , en Kruyd- kunde , als mede Lid van de 
Kerferlyke Academie der natuur ontdekkeren. 


MET KOPERE PLATEN, 


AMSTELEDAMI 
Apud JOANNEM WOLTERS, 17o. 


ATA VERRE vond 


Dn ee 3 dieque tn Pijn de eren mae pe rd apii 
- " 


Ada Ah 
| : 
5 Wi, 
En | 
1 yc 4 : 
T * 
+ ^H. » b 2 
= A. "nu. . "»- eed * 7 
Ao lou Es V ir ANN, 
Aum Elte binken and ABR hr id 
BRE XT cura NBC OREN OBE ioco ene S NAT CEU 
ES SASENSAS ABA ARE KUURNE 7 oS 38 o RA 
* à ” : 
LI ir 4 "* 
' m ^ 
en * A J 
"^4 t 197 
j Nu " 
- : -— E d z 
vo l X^ 
LE hd 3 
sis - * " 1 4 


Stoet c 
Gps reni & Potentif Principi 


AC DOMINO 


D'.JOHANNI GUILIELMO. 
COMITI PALATINO RHENI, 


S ROI: 


ARCHIDAPIFERO ET PRINCIPI ELECTORI, 
UTRIUSQUE BAVARLE , JULUE , CLIVLE 
ET MONTIUM DUCI, COMITI IN VEL- 
DENZ, SPONHEIM, MARCHLE, 
RAVENSPERG ET MOERS, 


De. IN RAVENSTEIN. 
Gc. 30] c. G0. 


jS RPM Er "Potentilf. Fir , 


Tan Revibus ut fe expediat, qui Re- 
M. 25 gibus & Magnatibus non vult 
Pe efle moleftus, prudenter fem- 
Z7) per fuit monitum. Idem mihi 
77 in hoe, adSznzNirss. Cersrro- 
DINEM Tólw; cui inter moleftos, auref- 
que non parum perturbantes Belli hujus 
ftrepitusaliud certe eft quod agat, alloquio 

propofitum eft, memort illius Aufoni: T 
3 Ne 


[m 


D ED I Ae BO, 
Nemo filens placuit s multi brevitate loquendi. 
Videor mihi jam videre Summos , Medios , 
Infimos , ad occurrendum Cersrrupinr 
VzsTRAE, deque recurrente Anniverfario 
Nativitatis Veftrz die gratulandum , & of- 
culandas Manus.fedulo fe atque ftudiofe 
preparantes, apparantes,conformantesque. 
Ego veró, cui propiusaccedere, & fa- 
cras Manuscooículari, deque tam diutur- 
na, foelici & pacifica Gubernatione orete- 
nus copgratulari,communique letitià con- 
gaudere, cum aliis datum, conceflumve 
noneft, élonginquo quafi hoc Libello vo- 
tivo & gratulatorio porrecto, mentetenus 
omniafaufta, profpera , foeliciaque Cer- 
SITUDINI VxsrRJE ex intimi cordis mei pe- 
netralià Deo Regum Rege ; & Domino Dominan- | 
tiun comprecor; voveo, opto : Ut Crr- 
sITUDO VESTRA GENEROSISSIMA Nefto- 
reosinannos Fcelix, Fortis, Florens, vi- 
vat, valeat, vigeat. 
Conclavia mea quina, quz innutuera fere 
continent repofitoria repleta corpuículis 
tum 


pm HD hk OMA TI 

tum Embryonum, tum Animalculorum, 
Pifcium, Infectorum , Herbarum , & Stir- 
pium exoticarum , nec non Mineralium, 
aliarumque rerum,tam limpidiffimo liquo- 
riinnatantium, quam balfamationeex(ic- 
catarum , aut nemini , aut S. CELSITUDINI 
VzsTRA inícribi debebant. | 

. Hoc fingularium namque Corporum, 
Corpuículorumque examen & oculare 
ícrutinium S. TuAM CzrsrrUDINEM ante 
aliquot annos, infigni, quod memini, vo- 
luptate domi mez perfudit, & longe fupra 
opiparas epulas, aliaque irritamenta ob- 
lectavit. 

Hác ratione permotus hanc qualem- 
cumqueà me concinnatam rerum iftarum 
fuaviffimarum meditationem CzrsrrUpDr- 
NIs VEsrRAE judicio humiliter offerre vo- 
lui, utque eam fuobenigno vultu, fuaque 
Serenà & Clemente Fronte fufcipere haud 
dedignetur, fubje&tiffimoaffectu rogo. 

Cujus voti ft me compotem S. V. Czrsi- 
ruporeddiderit, calcar mihi impofterum 


adji- 


D £g DD TO APT MO 
adjiciet accelerandi ceteros ingenii mei 
fructus & thefauros, modo vite ufuram 
mihi indulferit Omnipotens. 

Quem toto pe&ore oro, ut S. V. Css 
TUDINEM cum tota fuaSERENISSIMA Dowo 
diutiffime incolumem fervet, fuaqüe bene- 
dictione coronet, ac Heroicarum tuarum 
Virtutum Laudem fempiternà Gloriá flo- 
rentem cumulare adaugeat ; ut fub Tuo 
Prefidio feliciffimo juftitia Chriftiana , Lit- 
terarumque ftudia perpetuo floreant, Ter- 
ritoria tua ferta tecta maneant, & Pietate, 
omniumque Virtutum fplendore cocteris 
preluceant. Subfcribor interim 


oereniff. veftra Celfitudinis 


Obfeguentiffimus. 


FrepeERievs: RuyvscHius 


EBC ROR 
BENEVOLO SALUTEM. 


t N Thefaurum Ani- 
^ malium primum , 
AS quem peculiari me- 
' thodo ita concinna- 
vi, ut quantum in me eft, 
non folum animum illorum 
obleétarem, quos juvat perluf- 
trare Dei ter Optimi Max: 
opera exotica, circa Pifces, 
Quadrupedes , Aviculas, In- 
fectaque ; Verum ut etiam 
animum eorum explerem, 
qui conchyliis & ftudio Bota- 
nicofunt dediti. Eum in fi- 
nem phiale , objecta varia 
continentes, non folumfube- 
re, vefica, & ferico villofo 
rubro funt obturate, verum 
eeedem etiam inferviunt pro 
pedamentis, fupra quz pofiti 
funt aut fafciculi florum ra- 
rorum, colorem naturalem 
fatis bene confervantium , aut 
rupes exiles,  confecte ex 
conchyhis Indicis rarioribus 
purificatis , ramulis marinis, 
ex lisdem oris , interpofitis , 
quos inter quoque pofiti funt 
pifciculi rariffimi Indici;balfa- 
mo indurati, ex utraque In- 
dia advectü. 


Noli 


GOEDWILLIGE 


LL Ier ziet gy de Befchry- 
je Ving van het eerfte 
I: myner Cabinetten der 
mj3 Diertjens, op een by- 
zondere wyze te za- 
men geftelt, om daar door ( foo 
veel in my is) niet alleen de begeer- 
te te voldoen der geener , dewel- 
ke liefde hebben om de wonder 
werken van God Almagtig te be- 
fchouwen, niet alleen ontrent 
vreemde en uytlandfche Viffchen , 
Zecgewaflen, Viervoetige Dieren, 
Vogeltjens en Bloedeloofe dier- 
kens ; maar ook cenigfintsontrent 
de Hoorntjens, Schulpen en 
vreemde gewaflen. 

Hierom is ’t , dat de vleffen, 
waar in defe diertjens bewaart 
werden , niet alleen met kork en 
blaas gefloten , maar ook met 
rood fluweel bedekt zynde, voor 
voctjens dienen, waar op gefet 
zyn, of een bouquetie van raare 
bloemen, die haare couleur rede- 
lyk wel hebben behouden, of de- 
zelve zyn verciert met fchoonge- 
maakte Indiaenfche Hoorntjes „en 
Schulpjens , rots-wyfe by een 
gevoegt, tuflchen dewelke ook 
gevonden werden Zce-tackjens, 
uyt dezelve geweften: tuflchen 
defe vindmen hier en daar ook 
zeer raare Indiaanfche Viskens, 
dewelke gebalfemt en hard gc- 
droogt zynde daar in zitten. 

* 3 Wilt 


dé 


Noli interim L. D. mirari; 
aut vitio vertere, quod pifci- 
culi reperiantur inter ramulos 
marinos; viventes enim pet 
ejufmodi ramulos , in fundo 
maris crefcentes , natare in 
confeffo eft, quum preefertim 
anguftia loci me feepe cogat, 
plurima objecta fimul, &qui- 
dem in fpatio exiguo oculis 
fubjicere. 


Sic quoque obturamenta 
fafciculos domin rariorum 
continentia, non folum her- 
bis, floribus & feminibus ra- 
rioribus funt ornata , verum 
etiam inter illa reperiunturin- 
fecta varia ficca, quia viven- 
tia quoque alimentum ex ifüs 
quzritant. 

Praeterea non omnibusarri- 
det afpectus Animalium, qui 
tamen delectantur floribus: 


Ali funtConchyliorumaman- - 


tes, qui interim averfantur 
Infecta, ita ut hoc pacto ho- 
yum, aut illorum faltem oculi 
oblectentur. 

Noli quoque exiftimare L.. 
B. mihi animum effe fucceffi- 
ve, omnes & fingulos The- 
fauros Animalium (quorum 
ille; quem nunc in publicum 
profero, unus ex minimis eft) 
& fimulfex majores, & plu- 

rimos 


Wilt gy ondértuffchen waardé 
Lezer, dit niet qualyk opvatten, 
dat hier Viskenstuffchen de Zee- 
tacken zyn geplaatít, want dat zy 
levendigh zynde, door de zelve, 
uyt de grond van dezee groeyende 

eduurig fwemmen, is cen yder 
wel bekend : zoo dat dit myn doen 
niet t'enemaal is te verwerpen, 
maar nog wel yets goets daar in 
fteekt, want hier door zoo ko- 
men ons in een kleene fpatië veele 
voorwerpen te voorfchyn, waat 
door ik ook veele plaatze uytwin, 
om het goed té zetten. 

Alzoo ift mede gelegen met de 
bekleetzels , waar op de boucquet- 
jesftaan, want tufien defe zamen- 
ftel vanraare Kruydjens, Bloem- 
kensen Zaaden, vindmen ook ee- 
nige bloedeloofe vlinderkens, en 
anderediertjens, welke by leven 
zynde, haar voedzel uyt dezelve 
weeten te halen. 


Daarenboven behaagteen yder 
niet het gezigt der Dieren, die eg- 
ter liefhebbers van de bloemen 
Zyn» andere wederom hebben 
meer liefde voor de Hoorntjes en 
Schulpen , zoo dat door dit doen 
een yder zyn plaifier kan krygen 
in 't zien. ! 


Denkt ondertuffchea niet W.L. 
dat myn meningh isalle myne Ca- 
binetten der Dieren fuccetfivelyk 
d'een na d'ander ( waar van dit een 
vande kleenfte is ) te befchryven 
entegelyk de 6 overige groote en 
feer veele kleene Cabinetten , het 
lighaam van den meních, en def- 

felfs 


rimos minores , corpufcula 
humana, eorumque partes 
continentes, defcribere ‚nam 
illud maximam mihi crearet 
moleftiam , neque humeri mei 
fimileseffent ferendo; namin 
quindecim Thefauris , quos 
habeo animalculis repletos, 
continentur nunc ultra 1582 
phiale ; Hifce adde fcatulas, 
Papilionibus, Locuftis, Sca- 
rabeeis, Quadrupedibus mino- 
ribus, Infectis marinis (pree- 
fertim ex utraque India allatis) 
repletas, qua funt Ne. 1020, 
prater illa, reperiunturetiam 
phiale ficcee, & in iis Avicu- 
fee rariores ficce , praefertim 
ex Indiis transmiffze 180, he 
inter pedum digitos continent 
ramusculos plantarum rario- 
rum ; quarum plantarum quin- 
tum conclave Herbarios Vivos 
xxxixcontinet, maxima parte 
Herbis exoticis & minima in- 
digenis, refertos: exceptisil- 
lis quz in chartis a me confer- 
vantur. MU en 

Inre Anatomica confervan- 
turin liquore ultra 1300 obje- 
Cta. proi] sot 
_Nedtcam de'Phefauro quo- 


dam majore;, inquo abfcondi- 


tafunt Animalia quadrupeda 


majora balfamata. Necde Ru 
pibus plurimis, quibus aut im- 


pofiti, aut adnati funt Rami 
"Thef. I. Inari- 


felfs deelen betreffende, uit te ge- 
ven.aangezien my zulkx te mocje- 
lyk zoude vallen want daar zyn 15 
Cabinetten alleen met gediertens, 
en daar in meer als 1592 vleffen; 
voeght hier by de doofen met 
Vlinders, Sprinkhanen, Schal- 
byters, kleen viervoetigh gedier- 
te, Zee gewaffen meeft uyt Ooft 
en Weft-Indie, en zyn defe over 
de 1020: Behalven deze, zo wer- 
den dernogh 1:80 droge vleflen 
gevonden, waar in rare vogels be- 
waart worden; ‘en zyn deze meeft 
uyt Ooft, en Weft-Indie geko- 
men: en hebben defe rare takx- 
kens tuffchen hare pootjens, en 
van zoodanige Takjens is het vyf- 
de vertrek voorzien met xxxix 
kruyd-bocken , (Herbaria Viva ) 
meeft vervult met gewaffen uyt 
vreemde Landen, en minft van 
die'van onze land-aart: behalven 
nogh die dewelkelos tuffchen pa- 
pieren leggen. 


De vleffen, rakende de Anato- 
mic, zynruym 130oo in gctale. 
«cOm nu nógh^ iet te fpreeken 
van een groot Cabinet , waar in de 
groote „viervoetige -gebalfemde 
Dieren bewaart worden ; 

Als mede van veelvoudige Rot- 
Zen, waarop gezer, ook op ge- 
wáflen zyn; feer veclerhande Co- 

x" ralen’, 


marini, Corallia numerofifli- 
ma. &c. &c. 

Hifce adde 'Thefaurum mi- 
norem, inquocontinentur af- 
fectus varii exhominibus col- 
lecti, &tam bene balfamati & 
confervati colore naturali, ut 
videantur modo é corpore de- 
fumpti. Inter quos eftInteftino- 
rum fusceptio , Plexuschoroi- 
deus in hydatides mutatus, & 
repertus a me inhomine, qui 
mente captus @ vita exceflit, 
Liengrandinibus , ut vulgó lo- 
quimur, refertus.Calculusé ve- 
ficula fellea per anum ejectus. 
Portio pulmonis phthifici exul- 
ceratà: Portio Hepatisin Hy- 
datidesconverfa. Fracturaof- 
fis femoris in collo offis, ubi 
notandum, collum plane defi- 
cere, aut in nihilum fuifle re- 
datums ubi naturaligamenta 
fortiffima fubflituit. Placen- 
tauterinain Hydatides mutata. 
Hec & ceterain liquore videri 
poffunt , nequis de veritate du- 
bitet. 


De Conchyliis & Petrefadtis 


non, maltuncdicam;scum:duos 
tantum; habeafi/ "Fhefauros ; 


ejufmodi rebusrefertós ,& in 


ordinem dispofitos." Reliqua, 
quantenivis numerofiffima „ 
nondur in "hefauris funt re- 
pofita. Ita- 


ralen, Zee takken, enandere za- 
ken meer. 


Voeght hier oock nogh by cen 
kleen Cabinet, met de gebreken 
of ongemakken der menfchen op- 
gevult, dewelkezoo wel, en na= 
tuurlyk met haare couleur gebal- 
femten geconferveert zyn, datze 
als vers uyt het lighaam fchynen 
gekomen te zyn.Onder deze vint- 
men het infchieten van het cene 
gedeelte des darms in'tander. De 
aderighe vleghtinghe in water 
blaaskens verandert, waar van 
die menfch ontzinnig was ge- 
fturven. De milt met hagelgely- 
kende gefwellekens vervult; een 
fteentje uyt de gal-blaas, door de 
ftoelgang geloft. Een ftuk van 
een verfwore longh , van een die 
de teeringh hadt. Een ftuk van 
de lever, in waterblafen veran- 
dert. Eenfítükvan'tdy-been, 't 
welk in den hals van 't been ge- 
brooken zynde, bevonden word 
fonder eenig overblyffel van den 
hals: alwaar de natuur ia plaats 
van den hals ‚veele feer fterke ban- 
den voortgebraght heeft. De 
moeder-koek in. water-blaaskens 
ontaart. En werden deze en an- 
dere zaken in de voBht bewaart, 
ten eynde niemand aan de waar- 
heyt en zoude twyfelen. 

Van de Hoorntjens , Schulpen, 
cnineen {teen verandert gócda en 
zal ick niet veel. zeggen ,. alzoó 
daar maar 2. Cabinetten van hebbe 
opgevultenin ordre geleght, de 
reft in groot getale zynde werden 
nog buyten de Cabinetten gevon- 
den, 


Hic- 


Itaque fatius fore exiftima- 
vi, poft hujus Thefauri editio- 
nem, me denuo conferre ad 
ulteriorem: humanorum rcli- 
quorumdescriptionem , quod 
opus libenter ante obitum ab- 
folverem,fiDeus TerOpt: Max. 
mihi ulteriorem vitam conce- 

dere dignetur. 
. . Hifceomnibusita perpenfis, 
mirandum non eft, neminem 
hactenus omnia perluftraffe , 
que in quinque noftris conti- 
nentur conclavibus , tam ma- 
joribus , quam minoribus , nam 
pauci tertium intrarunt, mul- 
tó minus quartum , aut quin- 
tum viderunt , propter tempo- 
rispenuriam, velquod fatura- 
ti fuerint , antequam ad cetera 
conclavia fefe contulerunt; 
Propofui itaque. nonnullis, fi 
velint omnia videre , & fingu- 
lis Hebdomadibusbis me con- 


venire, me illud non excufa- 


turum ; confiderandoillud (ra- 
tione difpendii temporis ) tan- 
quam communem vifitationem 
autconfultationem medicam. 
Olim, cum nondum gaude- 
remtanta copia rerum Anato- 
micarum illud aufpicatus fum 
cum curiofiffimis quibufdam 
Medicinz ftudiofis Germani- 
cis folummodo circa res A- 
natomicas , credentibus hoc 

poffe 


Hierom dan, zoo ift, dat ik 
oordeele beft te zyn , (na het uyt 
geven van dit Cabinet) my weder- 
om te begeven tot het verderbe- 
fchryven der refterende Cabinet- 
ten ,s'menfchen lighaam rakende , 


^t welk ik gaarne voor myn dood 


zoude wille volbrengen, zo God 
Almagtig my zoo lang ’t leven 
geliefde te vergunnen. 


Alle deze zaken overwogen 
zynde, zoo is’t niet te verwondc- 
ren, dat niemand, tot nu toe, 
alles heeft bezien, 't welkin myn 
y Camers, zoo groote als kleene 
verfamelt is, want wynighe zyn 
gekomentotde 3, en vecl min tot 
de vierdeen vyfde, zoo om de 
kortheyd destyds, als wegens dat 
zy verfadigt zynde , haar niet 
verders hebben begeven. Ik heb 
zommighe voorgeflagen, dat in- 
dien fy alles wilde zien, ik haar 
gelegentheyd zal geven „om twee- 
maal des weekx tekomen, en dat 
opeen zeker bequaam uyr, voor 
my, zulkx confidererendeals een 
gemeene medicynfche con{ulatie 
of vifite. 


Zulkx heb ik voormaals( wan- . 
neer myne verfamelingh nogh zoo 
groot nieten was, ontrents'men- 
Íchen lighaam ) met eenige byfon- 
dere curieufe ftudenten inde Me- 
dicynen ondernomen, menende 't 
zelve binnen drie maanden wel te 
konnen verrigt werden, edogh 

xe © hoe 


poffe perfici intra tres Tnenfi es, 
fed quantumvis fingulis diebus 
perhoram, &quodfzpiusex- 
currebat, meconvenerint ; ne 
quidem abfolvebamus duo 


conclavia : nam illud non per- 


functorie peragebatur , aft fin- 
gula objecta, uti decet, per- 
fpeculabamur. 

Totaquidem civitas Amfle- 
lodamenfis momento fere ex 
altiore loco videri poteft, non 
autem fingula domicilia, mul- 
to minusquod iniiscontinetur; 
ficquoque ,quirite omnia qua 
intra quadraginta fex annos 
collegi, confpicere vellet, il- 
lud brevi temporisfpatio abfol- 
vere non poffet. 

Interim ut L. Benevolus 
hanc primi T hefauri animalium 
defcriptionem aqui bonique 
confulere velit, ex animo op- 
to, malevolisautem meliorem 
mentemapprecor. 


hoewel wy alle daghen een uyr „en 
menigmaallanger, beezigh waa- 
ren, zoo konden wy nogh de 
twede kamef niet verhandelen, 
het iswel waar, dat wy daar niet 
haaftig over heen liepen want yder 
voorwerp wierd naukeurig , gelyk 
zulkxbehoort, bezien. 


Men kan van een hooge plaats 
de geheele ftad van Amfterdam, 
wel by na in een ogenblik zien, 
maar niet yder huys, veel min 't 
geen in elk huys onthouden werd : 
alzoo mede is ’t gelegen met defe 
myn 47 Jarighe Colle&ie „die men 
in geen korte tyd kan bezien. 


Ondertuflchen weních ik Waar- 
dighe Lezer „dat gy deze myne be- 
Íchryving van 't eerfte Cabinet der 
Dieren meteen gunftig oog wilde 
aanzien, en wie zulkx zoude wil- 
lenbeknibbelen, wenfch ik beter 
zinnen, 


E AMB: BERDELO O 


IN CELEBERRIMI VIRI 


FREDERICI RUYSCHII, 


Anatomie & Botanices Profefforis, nec non Acade- 


mis Curioforum College y Ac: cc; 


GAZOPHYLACIUM 
UNIVERSAL E. 


Jj 'O: Microcosmi referans penetralia dudum 
M, Kuyfchius (9 felix externa &9 fumma pererrans ; 
3x Intima detexit, Medicosque reduxit in ufus , 
"Democriti quod non tomi, aut Commenta Renati 
Vorticibus preftant , uunc 'Thefaurarius audit 
Gazarum iunumerüm, quêts larga opulentia Creeft 
Cedit , Atapalipe, divi Salomonis 5 aurum ; 
Et Lapi Aurifaber projgechd eft vilor ulod : 
Illiquippe dom: quantus cumulatur acervus 
Rarorum omnigenúm noftro Cwloque fòlogue! — 
Couge(lum bic videas , difpoflumque ordine juffo , 
Charus Phebo Eos 69 rofcidus Hefperus , Aufter 
Torridus, && Boreas gelidis que fuppetit oris: 
Nullum eteuim Terre fpatium, fub fidere quonam , 
vut Zondá , baud utilis moles, mnquamque beata 
Frutfibus , aut bomini nullum adportata tributum, 
LE: WA m: G25- 


- 


Caucafus 8 Rhadope, preruptusque Hemus'S Alpes, 


Horrendó eternisnivibus fub vertice tetti, 


c Erhbua G Vefavius , fluida inter fulploura, flammas, 


Et cineres, topbosque fcabros , vegetantia fervant 
Germina, viviparumgue excluduut largiter ova. 
Hic , velut à "Pbaris gens omnts fubdtta. Cancro 
Detegirar /[peculis , jaté terrâgue marique, 
Cui volupe(9 licitum efl , totocircumjpicit Orbe 
we fovet in gremio dives Berecyutbia, feu que 
Suftirat immenfus profundo à gurgite abyfft 
Oceanus, placidis rapidisque in. flucfibus amnes 
Que gignunt, liquida t9 volitat füper aera , quidquid 
"Pulchrum iu exiguo fpatiouaturarecondzt: .... 
f Ut Microcofman flatuas bic gure fecundum. 
c Quit Baletartmrtammmaia corpora t&ntzs 
Condiat expen fis 2 nam vix tot Balfama Memphis 
Sudaret , lachryme Nabatheo in cortice dudum 
Deficerent. quem monftra jwoat fpettare, recedat. 
Numinis atque artis tniracula maxima fulgent 
In minimis. ff quos rugientem borrire Leouem , 
T igridis aut Orfi truculentorum ora cruenta 
qDeleileut, caveant ue fit damuofa cupido : 
Nar tuto (9 peuitus rard cicurare heebit : 
Quin dens carnivorus , lacerandogue unguis aduncns 
Profiliant , quum dura fames , furieve falaces 
Reddunt indomitos verbis, flagrifgue Magiftri 
Securis animis bic pufio pafcst ocellos, 
Decrepitusque fenex , mollisque pavore puella. 
Dipfas , nec Coluber, nec Bufo, Vipera (9 Afpis, 
Formofò licet adfpetiu, macubtsque flriisque, — 
v/Auro atque argento, fulvisque coloribus extent, 
Decipient nullum incautum, aut formidine Lethi 
Terrebunt , quauquam füblatis undsque criffis, 
Et Linguis bifidis, terribilique oris biatu, 
Profiliant , eculigue micent 5 alisque Dracones 
Expanfis, curve 5 virulentus acumine cauda, 


DSI 


Scor- 


Scorpius immineant,Salamändra eft orba veneno. 
India, quamgrandis, non fundit Aranea telum 
Mortiferum, aut diram Peruana Lacerta Jalivam. 
En! tibi marmoreo tam pulchram vellere Ranam, 
eigne Arabum infcriptamformis, fub fidere natam 
eAnftralt, Anzuillam! meliusque bec fina relatam, 
Quam flos, exfurgens Hyacintbi é fanguine , nomen 
Exprimat Ajacis. volitantes cernere pifces 
Vulgatum; at feles, quibus oft ab N efpere triffis 
Mzueides titulus, migris venarier alis, 
Quis eredat ! nifinos Venatrix ipfa doceret ; 
Quifnam Animal dorfo fetus excludere ! guifham 
Jam natos catulos Glires in vifcera matris 
Ire, redire! oculis fidus nift teflis adeffet. 
Humanam prolem Veneri libaffe fecundo 
Sextibus ambobus plura experimenta negabunt ; 
Hocce frequeus brutis clarè genitalia produnt. 
Angues bicipites Calabrorum babitare vireta 
Mentitum Cajum nofiri dixere per eva, 
Quos tamen bic fpettes geminis cervicibus apté 
- tDiftintlos, capitum jufid conftante figurá. 
Exquifita ilinc frabat fa quemque voluptas. 
En! Conche, Cochlee , Conchylia, Buccina, ab oris 
Indorum utrorumque, aut que Cbinenftum arenis 
Seu in Erythrei fplendeftunt littore Pontt, 
Et vada Barbarico tradunt Getulica Mauro ; 
Vel que Tyrrhenum, Siculum, c /Egeumque procellis 
Eruëtat pelagus ,fcopulisque befere Britannis, 
Ecce! immaturus fulgens in viftere matris 
*Unzo! quam mitidis diflintia Corallia ramis! 
c/Equore &9 in falfò cum fructu GO femine flirpes ! 
Cui nibil in cenfu T betyos prettofa Jüfellex , 
Horreat , exbalent tetramexta bumana Mephitin , 
Ecce ! Semirameos nofler quos Dedalus hortos 
Condidit exiguis in rupibus ! ecce! corollas 
Sertague , tam vario concinnoque ordine plexus 


$zcuti 


Sicuti Hamadryades formofò tempora Adoni 
Dicitur innexas ; remaneute vigore colorum 
Floribus annofts, lete © viridantibus berbis ; 
Miferit buc liceat Ganges © Nilus, Hydafpes, 
«Aut Araris. Batavis omnis fert omnia ellus. 
His fuperirreptant quecumque animalcula feiffrs 
Volountur membris ; fümmos babitautza montes 
Praruptos fcopulos , rigidoque cacumine Rupes , 
Wallesumbrofas, [pumá &9 flagnante paludes ; 
Que, Metamorphoft mirandd, à vermibus orta , 
Iu volucrum formas abeunt , et repere nuper 
T erricole affueti plumis nunc aêra vibrant ; 
At redit in patrum mutata propago figuras s 
Calcat bumum , donec , pofitis exinde viciffrm 
Exuviis, füppre([um animal à carcere amicin 
Splendidiore volat , quam Majeftate fuperba 
vAfyrie Reges folium afcendiffe refertur. 
ó Non ferutandum, Ónnllâ effabile lingud 
Prodigium! baud ullis imitanda potentia dextris. 
Ille Opifex unus: feu quis praftanttor alter 
vArchetypis ! qui tot, tam fpreta animalcula fülus 
*Pollice divino frngens , füper omne ferarum 
Et pecudum quam grande decus, rutilante colorum 
Fulgore, ad varié radiantia lumina, pinxit: 
Imo adeo: ut gemmis queiscunque „nec ulla Metall 
Gloria fplendoris , quá non infetfa mtefcunt. 
Adfpice Mordellas alis crepitante füfurro 
v/Auras fulcantes! flrepitu Mufcasque canoras 
Cautbarides toto rutilantes corpore Iberas , 
Et Batavim pueris obletfamenta volatu 
Innocuos Scarabeos € paftas vore Cicadas , 
Bruchum inter fegetes, agiles per prata Locuftas : 
Nonne virent fimiles Beryllo, Anchite, Smaragdo! 
Vidimus, ut vero pedibus fulgere Ametbyfto 
canthariden, dorfò Sapphirum: induta micantem. 
Fulgore Anthracino C flammas imitante T'yropo, 


Vel 


Vel carnem Sardo, feu fuave rubente hyacint bo c 
Hec, oculos Onychen fimulantes illa volutat, à 
Ca/fide Rhinoceros caput obvelatus abend. i 
v/Aurca [quamatim lorica in petfore nigri | 
Bucerati. Alpino clauduntur crura vaginis 
Anratis. Cocco faturos quot America mittit ! 
At Scarabeorum genus innumerabile quisuam 
Expliceat calamo, quas. uon pinxijfet Apelles , 
ANefforezs artem compleflet bis licet. amnis. 

"Denique fant quedam tanto baud fplendore corufta, 
Exterud CO facie nobis fórdere videntur ; 
'Ut d iunec 9 Blatte, Pulices, Culicesque molefti, K 
Putidus 5 Czmex B Centipedes Scolopendre, 
Oue [lolidé malefnada cobors, aufüque nefando 
Imperfecía vocat ; fed 5 bistupropius adfta, 
Gens inimica «Deo; cerne abjectiffima verum, 
Cerue Metallorum feces, calces 9 aduflas, 
T ubera &9 Boletos, Bryon, et quecunque putatis , 
Naturam damno Arbortbus, fatisque creaffe, 
Quisquilias quinimo fracidas, atque inde renatos 
Cum fungis Vermes , © in bis fatearemeceffum efl, — 
Humanorum operum vel prestantiffima tantum 
Iuferiora , Adamas quantum fleriliffmá arend, 
ANobilior , quautum ceno pretzofus Aurum. WO 

«Dicite Philofopbi quisnam ordo Particularum, 
Lumine quo in tenebris Solis radiante navarchis 
Cornea per pelagus caput efl laterna Locufla? 
Penfilis € Lychnts per nociem Lampyris altam. 
Judeosfatiaffe famem vix creditur ulli 
v/ridibus ; magnique illas Pythonis ad inflar, 
jugera tot fegetum , pomeria, pafcua, filvas 
Depopulaffe olim, Nafoutca fabula multis : 
En! tamen bic boffes ingentt ex agmine captos. 
Tradimus Hefpertis © Eots gentibus Aurum, 
eArgentum B Gemmas &9 Aromata , dummodo diram 
Non feret banc peftem benedicta Batavica tellus. 

Ex. Pape! 


Pape! quanta acies, quot millia Papilionum! 
Qui, genere C9 formá varii , difcrimiue quanto 
Quisque fue flirpis fpeciem, faciemgue refervat 5 
Ouahster bumauo vixdum de flemmmate fratres. 
Cande, Ale, Furce, Scutumques Antenna, Proboftis, 
Cornua, fint eadem, quim eodem tinéta colore. 
eDilutum iitenfüs non obruit, ille vieiffun 
Cedit: purpurei de famguime Adonidts orti 
Vel fpirante anind. Narcifff, feu Hyacinthi, 
Vuluere aut Plutonts flores , falgeus «Amaranthus, 
Nullum inter fefe diflurbaut ordine lumen ; 
Et Rofaenm Wiolis tam dulcerubentibus , alba 
Lilia virgineum,nigra per Vaccinta, amittunt ^ 
Nil decoris. Caltbe, Crocus 5 Chryfautbemis, Iris 
Et Cyauus , quidquid campus producit apricus 
Floridum, in excultts ubicunque aut nafcitur bortis , 
Succis quam nitidis exoruant. Papiltonum | 
Tegmina! quam varié depictis ver ficolores ! 
Belliden ut videas perpulchram , feu Anemonem. 
Illius en ! chlamydem lumbis, vittisque nitentem 
Auratis. d unicam füccingit fimbrid 5 alter 
eArgento. Hoc alis quttatzm herere Phalene 
Dixeris, 69 princeps nullá fub wefte fisperbit, 
Quin tegetem affirmes veteri centone vefartam. 

Omnigenis forme veftis lufirate tabernam ; 
$ive T beatralem Trabeam , Pallamve doleutzs 
Expetis, aut Cycladen, Stolam, Sagulamve , Togamve. 
Gallia veflitus cui Ditfatura videtur 
Perpetua, ambiguum mutaudo Protêa vincens, 
Forfitan binc artis fabricam , vormasque vefumpftt. 
v/trtibus bis magicts Europa ut Sunia geffit. 
Da veniam pueris. fervi pro (ligmate lbmbis 
Fiant Eruce. Diffufts illa puellis 
Def S luxu. fant anfetta, Chimera. 
Rugofam at Clytiem , eonfetiam atate Sibyllam 
( Sollcitura procos guueues ut. anicula Thais } 

|o Rei- 


Reticulo ornato vittis, viridigne corallá, 
Et Cblamyde 68 $tropbio fücciuciam videris albo, 
Rae. Verfalico turrito ft Caliendro 
Calviciem aut Cirris texit ,miférere Catulle : 
Luftra suifélla decem uumerans vult Pubpa videri; 
Nubere ne zmpediat Lex Pappia dura snvenco. 
Ride. Forma viros neglecta decebit ; a£ ecce ! ut 
llle Chremes vincit Mimos edentulus omneis ! 
Quam bene conveniens tibi penula Gercopitbeci 
órulte Midas! ó quam bellulus is Menedermus 
llle, comá canum ful abfeondente capillum, 
Synthefin indutus , digito crepitaute Chboraules ,- 
_tAnnos decrepitos prefümpfit fallere amice. 
Define tam mulier Gallo zudulgere Batave. 
Exomiden primam fartore Lutetia Regis 
( Sezlicet ) inflrutiam dedit bute foli vArdeliont, 
Et Thrafo plumatus magis bac , quam fortibus armis , 
Confpicuus , reliquos nafo Jubfaunat. adunco. 
Dave, ecquid pudeat. Latum fuccingere Clavum ! 
Nec nift Seqnanico pitius textore placebat ; 
"Ut quaft "Patricium tè Spoufum Galla falutet. 
Cifhger biuc annos vix tres profetíius ad Indos 
Irus, tam teuui mercede &9 tam cito Crefus! 
Duid Domini ....... Lapidi forte bec tarrabimus. efto. 
Defiptant. Hereat nunquam fanabile amitium 
Mutandt affiduó Cacoëthes: dummodo nobis 
Iufanos inter non imfamire licebit, 
Ellebori quos vix curabunt jugera mille. 
Hec Lympbata Lues non cedit Gallica, quamvis 
Tentet Atlanttades validis argenteus alis. 

Hec Pobypis 5 Afrts noftratum. Papiliones 
Celitus inftruêto € flabili gaudete decore. — 
Sed quenquam obflupeat , nos nudos mafcier , illos, 
Viftere in Materno latitantes, vefte fuperbá 
Induperatorem fummmum ciuxiffe > quod ipfam 
Chryfalidem aurato im cunis velamine voluit, 

cst ae "Of 


Ut primogenitam natorum ad fceptra paterna. 
Define mirari, aut verbotemerare profano 
Numinis arbitrium in promptu efl caufa. Monarcha 
Omnipotens Bruta bec penitus peritura figillis 
cAugultorum operum, Majeftatisque verende 
Exornans, vitam vix uut deftinat anno. 
Menflr ua non defunt, uec C9 hebdomadatta, Mufta 
Aurore exortu nata, 5 fub Sole füpremo 
Femina juntia Mart, fecundaque vefpere mater, 
Lucifer exftinétaim redieus cum patre tuetur ; 
At to immortali drviuorumque capace 
Mente beat ,tutó ut dominari in cetera poffes , 
Fatisque exatdis mundo meliore fruaris. 
Hactenus ad noftrum produtía animalcnla votum 
Ites fepulchbrales caveas repetite, domosque. 
dte una Vefpe, non irritare Crabrones. 
Bombylides, Grilli, Riciui, fevique T abani 
Quid mihi vobifcum efl! Cerebrum, mentemque Camenis 
Obfufcat noflris volitans tam deufa caterva; 
Haud aliter quam ff fumofus zueffet. T acchus. 
Diffugere nubes. gravide temulentia mentis , 
Nettare tam vario, placidá difeuffa quiete. 
Occiduo T itane animas. baurire recentes 
Quid vetat berbarum! quiu nos venerabilis Horti 
Cuflos eximi portis invitat apertis. 
Pergamus tutó : namTe, Cafiffima virgo, 
Hie nulla obfteni terrebunt fpecira Priapt. 
At procul binc ,mea Mufa infit, diftedere cautum, 
Mox procul binc! grenam porteuta bec ! fub zove clanfò 
Hefperidum Anratts Malis Nemus © Cinyre: 
Floriferum pueri faltumtam füave virentem; 
Que nunquam pluvirs, ferace aut rore madeftunt ; 
Nullus bumi fluvius fibras füblatíat arentes, — 
Nilus 68 exjpatians pingui non nutrit aviflas 
Gebá ; nec letis radiis arridet Apollo, 
Cynthiave, ereptum fibi deflens Endymiona, 


NoEturnis Lachrymis plantis non flillat anbelis 5 
Nee mulcent tepido Zêpbyrt ffiramine flores. 
Sidera fecretí non mittunt munera amoris. 
An nova progenies Celo, vel Colcbide mia, 
Carmine Medee! quid enim non Carmina poffunt ! 
Nil minus.ó abfit ! peramena ber fifoula null 
Sage , fd Ruyichi referenda eft gloria dextre. 
Cut, quanquam c 7 Eso Celo deducere Lunam 
Cantu vidiculum, prroare aut vitibus uvas ; 
Grande nefas Magicd tam trifli accingier arte 5 
Ille tamen valuit , quod nunquam Colcbica , Vates 
Pelignus liceat primam rveparaffe juventam 
Finxeritce fons : uullo tamen illa veneuo , 
Diris T befJalie , Pontt feu Phafidis berbis , 
Quantum intonuerit , quotiesque vecoxerit , evis 
Eripere atque atavum fero proferre nepoti, 
Ruyfchius hoc. /pecfant annofa cadavera patrum 
Nati natorum 5 fed non borrenda vigore 
CMembrorunm , aut faciem velata Bitumine nigro, 
Pyramidi ut quondam credebat corpora Memphis. 
Flexibiles videas artus , tenerosque lacertos. 
t Dormire examines bic dixeris ore decoro: 
Vifcera quin etiam Ventris, Cor, Pulmo, Cerebrum 
Mollia, ut &9 denfd duráque fub offe medulla : 
v ,uiff congenitum fcires ceffiffe calorem , 
Vivere reverá jures poft funera corpus. 
Talia qui potisefl , condire auimantia norit 
Lubrica , uefciret vacua &9 vegetantia fuccus ! 
Ad nova 'Thefauri viridis preconia Mufze. 
Quas comis bic Cuflos ! uec quifquam in limiue latrat 
Cerberus. Huc bortos verfus; per pafcua S arva 
Illuc ; in filvam, vvepretes , dumetaque ducit 
Hec via. Terrarum quidquid compleclitur Orbis 
Viftur: ut Regum prifci fapientior evt, 
Hyflupo ab tenero pervaftt ad culmina Cedrz 
Edoëius Libani, tamen bicaddifcere mille 


xt. Haud 


Haud dubié poffet. : mequenim tulit. ibus etas, 

vut bumus , in Batavim terris , SeptemqueTrionum, 
ue, mediis utvibus leto ridentta flore , 

"Ut propria exfurgunt fibi credita munera Celi 

Nec magis Orbe novo que, tot pofl ficula, vidit 

Subjetta Anftralt magnus Vefputius Aftro. 


Wah! iterum atque iterum ,quenam bec opulentia! quotquot 


Et genere aut patrid geminis diftantia Mundi 
Cardinibus , lougo quantum buc transveëta labore ! 


En! nemus c / monium, leta C9 T beume[fia Tempe, 


Floribus Hybla, T bymofragrans AteusHymettus, 
judicio 5 Paridis fatali infígmor Ida! 


Hic Ver perpetuum, mec © c /Eflas torrida adurit, 


vAutumuus varid flatione baud noxius uvis ; 
Bruma nec in flores , Segetes , aut gramina feit. 
Spetfatum extremos quid opus curratur ad Indos ; 
Dum fefe hic offert dives Malabaricus Hortus. 
In claffes difintia fuos quacungue leguntur , 
Arborum 5 Herbarum doëlis diferimina fignis. 
Ebo! jam [atis efl : nova ue vertigorecrefcat , 
Quondam Infectorum veluti f[pante catervá : 
Oualiter hefterno venas inflante Falerno 
Stlenus titubat , redieus ad pocula mane. 
Vos igitur fioe , viridaria grata valete. |... 
Nos, mea Calliope , "Platani Cretenfts in umbrá , 
Quam nunquam infeflat ferali carmine Bubo, 
Siffamus de Tefta bec quidnam cariofa meretur 
Tollas 2.0, zuquit , non noti nulla cupido. 
Inveterata fiet fapeto magis © Chaos ipfo : 
Difplcet antique tibi dum veritatis imago! ; 
"Ales equus , Perfeus, cirri "Pborcynidis , Atlas 
Inmonutem verfus, puerilis fabuladudums — 
Sz Metamorpbofis veftigia vera placebunt, | 
Huc ades ; in lapides, prifcd remanente figurd, 
Invenies Cochleas quascunque , Corallia, Ecbinos, . 
Cancros €9 Pagros , Strombites, O(trea, quidquid. 


Ze: 


Teftaceum in ponto nutritur. Piftibus, ecce ! 
Nec [quam , piuue , nec 5 integra vifteradefunt, 
Arboreos truncos, frutices , cum frondibus 1pfss 
Et flore indubid [pecie cognoveris. unde, 
uritur 2 bis faxis , quibus evelluntur , an illis 
Sit natale folum? vel ut in Matrice recepta 
Sic crefcant mutata fimul, vegetantia vivo ut 
Semine ? feu potins , quod jam fruticantia glebá 
Circumfufa manent , genuinis ut modo fundas 
Ejecit PPelagus? quum, denfis imbribus auitum, 
Ex[patians fines CO montes defuper omneis, 
Flutiibus undarum validis, velut ariete crebro, 
Precipiti implerit per flrata cacumina lapfü 
Valles, oppreffs queifcunque latentibus illic, 
Suiphureo que  balitu, fluido Nitrique vapore 
Eleéto, in lapides veros abiiffe videntur. 
Petrofatía ‘Polis gemmis, quam diffta zoms, 
Climate, Zodiaci quantum flatioue remota, 
Hic Jpetfare licet , fimili circumdata gleb 
Concretá , fCópnlis bifte in cumbentibus altis. 
Offrea , millenis ffadiss ab littore mille, 
In mediis filis ,profundisque eruta cryptis , 
Iudicis c /Eternt decreto totius Orbis 
Diluvio extintii quifnam bec monumenta negabit ! 
Ergone inexbauflum nunquam fatiabitur effrrum 
"Theíauros azs cumuland:! Matris avnlfa 
Magne vifteribus, genitivirque abdita venis, 
c/Es. Aurum, Argentum, Stannum €9 quecunque Metalla, 
Cernite 5 affiaes Mineras , Criflalla, Salina, 
$ulpburea B  Calces B que fuliginis inflar , 
Concreta ? furnis fürfum Centralibus balant, 
Torrenti baud folum Zand, fed quattuor oris 
Nata , fub uflrind € talt conflata, recotía. 
Mulciberiin Lipará, feu Lemno, ride Baratbrum 
Fumos ernêtans , flammas Phlegethonta 69 Avernum. 
Nos inteflinum , cum fomite G ignibus apt P 
aG- 


Materie, afferimus fpatiüm quod diffecat Orbem 
Solftitiis gemiuis; curft quo tendit Apollo 
Zodiacum annali , noëturna diurnaque adequans 
Signa boris , monftrat Solis, Luneque labores ; 
v/Ambobusque Polis nixus Magneticus Axis 
Transverfim penetrat , preflatque immobile puntium 
Telluris Mariumque Globo. Sol infimus bic eft ; 
Qui, velut c /Etbereus , validé candeutibus line 
Trajiciens radiis exclufas aere maffas 
Gelefti, internis venas aperire coegit 
Spiritibus, qui, dum luttante Bitumine flammas 
Concipiunt, filices, imat9 fuprema Metalla — 
Fundunt, borrifono reboante fragore per antra, 
Cum Terre £8 Pelagi tremebundis motibus, usque 
Perrupti montes, filvas, undasque in apricum à 
Profiliant , fparfts long? latéque favillis : 
Frigore fulphureus vapor ut fub nube coatfus 
Tandem, contortis in acumen ignibus ardens , 
Cufpide fulmined per aérea vincula vibrat , 
Conflatum es , cufum C8 Cbalibem ,cautesque refülvens: 
Solis euim radios non buc penetrare docebunt 
Flammigero in nivibus denfts Arctoâ camino 
Hecla &9 in c /Ageis füblati fluctibus zgnes. 
gqDivifo Imperio Vulcanus Gentricus urit 
Qum Pbebos buic fubfunt Vegeta 5 Vzventta at illi 
Regna fodinarum , lapidofaque vifcera Terra. 
Queras, undeillis, que tot per fecula flagraut , 
Efta voraginibus? prim monftraveris , unde 
Soli ab Principio Rerum notfesque diesque 
Confpicuè ardenti, quem , tot torrentia tela 
Fundentem , vacud fpetiavit nemo Pbaretrá , 
Tollitur in celum reparandus fomes amijfum? 
Dixerat. interea medius fefe abdidit undis 
Titan. uos celeri transgre[fi limina paffu , 
En ! nova wvicind redeunt fpetiacula notte, 
Que revocare gradus , aciemque intendere. cogunt. 


Quan 


Quam formofarum Volucrtm cingente Corond 
Porticus bec fplendet ! poftremum forte Valete 
Diture befperid avicule vigilatzr in umbrá. 
Quid petimus ! filet omnis Avis, Pecudesque quiefCunt ; 
Et pavida &9 pugnax dudum fugitiva ferarum 
Turba per anfractus latebrofa cubilia querit. 
Occidit omne jubar Terrarum in margine Solis. 
Ortygia, in nubibus venatu laffa recumbens , 
Pindum Calliopen , me fuadet adire Penates. 
campbitbeatralis totá me noëte volucrum 
Circulus infomnem [omni per gaudia duxit 
Aurore rediture. eja! properemus, ut udis 
Gutturulis bilares primi modulaminis Hymnos , 
DlIsfacros, noftre excipiant quoque fanclius aures. 
Nulla loquax , patuli largo quauquam oris biatu! 
Omnes vos igitur tacitis veniflis  Amychis ! 
Forma negat. Libycis, geminorum P fittaci ab oris 
Indorum grandes &9 vos Pygmwia proles, 
Xaige dulce tuum flritfis num faucibus bert ! 
ó Pica, Ganges, feu vos Brafilia mifit, 
Garrula lingua tacet, quá quondam vincere cantu, 
4hufts magnanimis „ Mufas potuiffe fefellit ! 
Vos noftras Cerafos bopulatee C9 Prfa, Ribesque, 
Solvite tandem aliquid. fubito ff bumana cerebro 
Vox molli exciderint ,vagitum edocfa tenellt 
"Projecíi Alcidis puert, matrisque ululatum, 
Saluatrix amborum s bedis agnisque balatu 
cula ,captrvis mox omnis dempta loquela! 
Nullane buccineo clangore Argiva falutet ! 
Forfitan bic glandes defunt , abfürdaque paflu, 
Diheie vobis atque binc Malacia refargit , 
Oud ff corripitur pregnans euuliercula ve[frum 
Nomen t9 omen babet. 6 Tu gratiffrma femper 
DIs, bominique Merops, volucris Trinacria feu Cres, 
ó Salve in Batavis faucíe pietatis zmago, 
Quá , vixdum pennis auft fé credere ventis, 
PLI 


In nidis pullidant pabula beta parenti. 
Quid ni Zinzifülas! tuus ut Terráque Marique 
(In Celo feptem mefliffrma Pleiadas inter 
Dum patre extintfo Lachrymarum deflais imbre ) 
Hic amor emineat , gualem Ciconia nunguam 
Glottorat annofte referens folamiua matri. 
Qui latus buic claudit roftro pedibusque palumbus 
Turtur , ff gemeret , cineres pluma referret, — 
Nune ut acu pictus. Tedas viduusue fecundas 
Obtulit? á ntuquam ; fèd dives America pennis 
Cinxit tam variis. Hic caffns amore prioris 
Laget in eternum. Viridi non fronde quieftit, 
Fonte uec à nitido potat ,confortis amica 
Ne faciem vidiffe putet. maerore tacebit. 

Clamofe, ut tacitus non pafti poffrs , adefta. 
Tune files noftrae magis omnibus emule lingua! 
Cujus Ave Caefar victor tot miffia nummüm 
Couflitit, an penitus facundia, Corve , faceffrt ! 
Quis vifum exbibeat , nifi tu mereare loquendo ! 
Auguriis bic nullus bonos... Nec caftra. Leones 
Tu Batavos inter, velut olim figna [equeris 
"A«ufouidum ,comes ipfe Aquilis. Relegaberis , unde 
Venifti infamis fcelerata ad Bufta, Cracesque. 
Omne uimis vitium. te delatore Coronis 
Pragnans transfixa efl GS tu nigredine penas 
Proditionis babes. Melius nunc moriger efto. 
Fare aliquid faltem. Quare bic crocitare vereris! 
Forte €9. Hyperboreus pennas tibi reddat Apollo 
v/bas, quum niveos montes Aquilonis oberras. 
Qualiter bic Progne , Philomela atque 1pfa Coronis, 
Et Lepus,C9 Lupus, Vulpes ,'Urfusque videntur. 
— vZAfleria , an quatiens tibi lingula, Ca(la. Coturnix , 
Stringitur ! incefti Jovis bic te fulmina terrent ! 
Hic ( fi Dls placeat ) magnus, droius adulter 
Sat faciles ubicunque videt 5. potiturque cupitis. 
Quid mirum ! in terris queis fanguis Regius omi 
| Fedá 


Fudá labe caret ; T halamum violaffe jugalem, 
Grande nefas populo, fèverd 5 morte piaudum , 
Torincipibus licitum; quidui quoque furta Deor um! 
Quid , lafiroe ales , Veneris Paffercule plauftro 
vAuriga, baud pipas! clamofam fm tibi forte 
Abftulerit vocem nimium repetita libido. 

Tu quogue fuavitonum cautum Philomela relinquis! 
ANu/Ius te fequitur T ereus minitante bipenne. 
Itbys, Itbys flrideus , 'Üpupe fub tegmine plume, 
Daulidis omne nemus , latebras € lufira vagando, 
Pervolat 69 trepidus proprid quem deute voravit , 
HM Itbyn miferum , imventumque ad Phafidis undas , 

on novit, nimium pretiofd velte latentem. 
O9 ualiter inbriferam Saturnia amiciit Irvin; 
Deciduos oculos. Zirgi texente Minervá. 
Tuque adeo borreudum crudelis mater , Hirundo 
Celtica , quis vetuit trifles flridere querelas ! 
Trux nimis , Óó vindex flupri truculeuta fororis , 
Progne, Biflonides bec teëta fübire Tyrannus! 
IUe fugax Montes © /ifvas note pererrat 
Quo fua fata jubent ; uec te cognoverit usquam , 
Peëtorts im plumis liceat Lanienaparentis 
Nota, minutalis puer de carne cruenti: 
Manfit enim Geticis Lucfus tua pallula in auris, 
_Albente 5 Stropbio Scyticus te veftiit LArétos 
Vere novo toties noftrum modulata per bortum 
Quin pergas Czris 2 patris vinditta Haliett, 
V'uuiceum quod amor te tollere , Scylla, capillum 
Cogerit, binc longum ; nec &9. bofpita teéta fubibit. 
Prob! quantum obfiriugunt vepetres nos Dautidis inter 
Has Naticidas! miferande fortis Aedon 
Hic Inylum , infano per Te livore peremptum, 
Oueris? feu dulces eftas per acuta C9 amara 
Carduus appouens gemitus in pecore claudit 
At fimul infontes fraterná in cede forores 
Zetbiadas miror, tanto clamore moleftas 

kas On 


1 


Olim, ut €53 Samios füa pmguia prata ,Laresque ; 
Liuquere compulerint , mutas. fint Jafyges ipfa 
Illarum ad Rbombum faciunt quid jurgza. Civis ! 
uid bella ..... tandem Tragici tradenda T beatri 
Scena bec Melpomeni mefte. nos fronte ferend 
Calliope €9 cantu volucres adeamus S ecce! 
Pfittaculus noftras ; fed S bic taciturnus ut omnes, 
Seu conjuratus. quid Phenicure moraris, 
Humanumperdotte melos, cantare Deorum 
Hymnos ! Aurati titulum mereare perennem, 
Soli quo noftri te dignavere Penates. 
Quid capite averfo flas Phenicoptere nobis! 
Nemo tibi linguam fetlurus Apicius bic eft. 
Quare-bumi inventrix Serra , Tornique , Roteque? 
Dedaleo livore femel de (Palladis arce| | 
Projetíam uos te , Perdrix ‚non pofcimus ultra 
Nec coquus bic Anglus qui te confumere gaudet : 
Spettatum venimus plumis quia pulcbrior Indis. 
Aff bic Onocratelos, iuquit mea Mufa , tacendo 
Non nocet. Arcadice volucrem quis vocerudentem 
Andiat , buc quaurots Lunari ex Orbe veuiffit. 
Ille bipes Afinus tamen bic confiflere dignas : 
Humaná ut bipedes porcos fub pelle lateutes — 
Stringat inexplett per jufla opprobria ventris. 
Strenue bellator , Caneri furioftor effu , 
Certó vitfor ades, fulget twa erifla rubore 
Coccineo C9: crifpee volitant in pectore juba. 
Arrigitur pennis picits tua cauda fuperba : 
‘Ue Romanus eques, cingens fia tempora lauro, 
Vexilla atque Aguilas in Celum efferre folebat , 
Inter 10 Peau ,Io Pean vicimus ; at te 
Num raucedo vetat letum cautare Triumpbum ! 
Quorfüm ingens flrepitus, quo, te vigilante, ferorum 
Gallorum iufidie T arpeud ab Arce vepulfa, | 
cAnfer! feu uimid farctus pinguedine torpes! 
Publico ut 6 ceufa prombfif]it pabula Arufpen, 


Ant late &) mulfo nutriffet Cotta gulofus. 
Credimus excubias mullis ,quá gente, cMoloffis. 
Pervigiles fervant Gapitolta noffra Leones, 
Et Brenni &9 Senonum furie ,fraudesque hodierne 
Deftruête , domiteque jacent virtute Batavd. 
"uro uos „Anfer ,tibi nulla Idola paramus ; 
Annna Romulidiüm fafta aut Holocau(ta libautur; 
Letlicá extenfum uon defert pompa feretro 
Nee canis innocuus fuuefld ex arbore pendet. 
Hiec nos ridemus puerilia, facra, profaua : 
At te, pro meritis , ju[lo celebramus bonore ; 
PPoflquam Pergamei carzffrua vellera capri 
Et Nik abftulerunt linaria fcruta Papyrum ; 
Fraxinus 5 Tilia © Fagus uec Populus alba, 
Cerá tefferulis oblitis ulitus ufus ; 
cre , Auro „eArgento „nec plumbo lamina fervit ; 
Pro Grapbio &9 acubus nobis tua penna fliloque ; 
Hec fludis facilts, fulcit tua pluma grabatum 
Molhbus in firatis laffata ut membra quiefcant. 
Te veniente die, Te decedente canemus. 

Indice "Pontificis fcio fimulante galero 
Pheniceo, Coccotbrau[les , trabedque fuperbis ! 
Ve modulos Gangis Philomela efferre recufes ! 

Quis novus ille bofpes tumidus rutilaute coroná , 
2 caput ZAuguflum medius vix exerit? unde? 

ic puer. ille refert , volucrum Dominator Olympi 
Zuflralis.vetó: quecumque potentia Reges 
Extulit indomitos , fuppreffrs legibus , ornant 
v/Accipitrem s fublime genus; praftantta forme; 
Gloria pugnarums favi truculentia roffri ; 
ale terribiles cedendo, unguesque rapaces 
"Attamen ut pulcher , quam Majeffate decorus! 
Credibile eft , inquit mea Mufa, bunc juppiter olim 
Talem vidiffet, puerum vapturus inermem 
Idaltum, mifer bic Aqutle formidine nigre 
Nunquam ploraffet anifcendus poctla divis. 

‘Denique vos omues longiuquis advena ab Oris, 

Xo 3 Qua- 


Quarum vox Batavas munguam pervenit ad aures, 
Anguicomo Clypeo, dire aut per pocula Circes, 
Omnimodo expaufis fed non crepitantibus alis, 
LIumote bic ,flatis veluti frmulacbra T beatri ! 

c Ethberis Eoi fplendens Rex maxime lS omnes 
Subditi, ob eximiam formamque decusque colorum, 
Quem Paradifiacum Noftri dixere 5 profane —— 
Ternate Idolum ; Falco qui 1n culmine pullos 
Cinnameo excludis rapidos 5 tu mitior ales, 
Merfa mari Alcyone , fuper ipfiun 5 tendere nidos 
Aleta (9 quotquot eriffallima claufira recondunt , 
V8 E27: MR ftd jamjam repetit faa lumina vifus : 
*Ut modo velatus per nigra crepufcula uocfis — 
Aurord redeunte. idem, qui lubrica edacis 
Temporis eripuit , cariei S faucibus, idem 
Ruyfchius bie F'oluerum demortua corpora fiflit 

Vrt vivas baud aliter quam ft Catalepticus aëtus 
v/Artubus in rigidis dextrè proferre videtar. 

At Tu vix equans digitum , Tu pumula, pulchra 

Auftralis Regina chort volitautis € omni 

Lwmine verficolor vario, Auro atque c /Ere corufca, 
Antipodum que pafla favo pofl funera vivis , 
Forfitan excideres oblita, ingloria noftris 
Carminibus ! Textor, [quisquam flamine Arachnì 
c Emulus , banc pingas &9 eris mihi Pallade major. 
Maëte animo, virtute, novis tua byflina fila 
Inficias füccis Cocco uec Marice parcas 

Stdoneo s Abbionum Crocus &9 fit vilior alá; 
Sit Mubamediaca Prafinum venerabile ffirpt. 
Attica Ceruleum mittat pretiofius auro, 

Illud 5 Argentum, radius Solaribus anttum, 
Mulciber. exteudat ; Lachefts fabtilta volvat 

In fila; binc panoplos texendo flrenuus adfis ; 
Perfetiamque operam „pro gummi, lumtue claro 
Phofpborus obliueat ; tum, te 1pfó judice certans, 
In cunétis vitiuin pleno teftaberis ore ; 


Et 


Et ff aciem fataget dextris armare fpecillis, 
7 ela tibi nuper tenut[/rma , tamque vennfla, 
Scabritie C9 flipulis Canabiuum dixeris apte 
Peniculum, textum turbatis ordine tricis, 


At cave ne fraudes Prygionmm adjunxeris artis — 


Ipfam dum Volucrem flamina inter Byffrma texunt. 
Cedo. fac potius, proprió CS ;ugulaberis enfe. 

Sic etenim in throno Regina Ouriflia fulgens 
Emicat, drétophylax velut inter Sidera Cali : 


Imoadeout rutilans Anthrax, eAurumngue politum , 


Hanc juxta, ad Solis radiantia lumina, fplendens 

Hoc jubar in nebula fuffufum adfpexeris umbrá . 
Formofa Ó foboles (multò majora cauemus) 

Immotis membris licet, eternumgne tacendo, 

Vos tamen immenfe muto celebrabitis ore 

Majeftatis Opus, non ullà zmitabile dextrá ; 

Nee cafu ambiguo, fèd certis legibus orta 

Drivim drtifuis juffu primordia Rerum, 

Ordine perpetuo 5 [au£iz moderamine fceptri 


Pergere, 5 infculptus veftris Adamante Character 


Peëtortbus clarus, nullo &9  delebilis evo, 

Eft Deus in nobis. Graculos Tu Pbilofopbaftros , 
Cecropii €9 nofiri duros féclz T beodoros 
. Plus validis vibras, Ouriflia mortua, telis, 
Quam que magnificá fiuxit fub imagine veri 
Ingenium fallax bomuum vel mille probabunt 
eArgumenta vagis, dubisque zmmerfa tenebris ; 
Quidve Catbedrales prafumunt Gymnofüpbifle , 
Per Labyrintbeos [lolidé comprendere Gyros, 
Quem Terrarum Orbis, Celi comvexa, nec omne 
Herens temporibus [patum , numerisque locisque , 
Non capiunt : folus perfeltè qui fibi motus. 

Hac «Divis: Priamo noflro quim demus bonores ! 
Qui tot Myriades antmantum &9 fertilis alvi 
Terrarum fruêtus , congeftos undique, in eva 
Condiit &9 noftris oculorum baud deneget omnes 


Letfis 


Toe E 


Letlis deliciis; fed quis, quis talia fando 

Ut vera accipiet ! grandavo bac cuutía ferente. 
Nulla illi unquam nil agendo elabitur bora ; 

Seu Afclepiadis Leges , Artemque periclús, 

Vuluera €9 externos vitiati corporis artus , 

T yroues curare docet cautéque citoque 5 

Herbarum aut varias formas , virefque refolvit 
'Ut Macer iu Batavis; Lucine abfente favore 
Matri reddit opem, proli lucemque negatam ; 

den perfcrutatur non fice morte peremptos ; 
Corporis bumami ludex cui fabrica teëta 

Ne zufoutem damnet , vel folvat crimine cedis 
Forte reum; Medici quis fedula suumia uefcat ! 
Ipfaque quinetiam que fupputat Otia, multis 
Magne molts opus „cui vix e millibus unus 

Sufficit, ut preflet rebus mentemque manusque : 
Ergo tot fludiis laffum tot adire labores 

"Ouum poffe virum peregrinus ff ueget bofpes , 

Eja! adfit, vifusque fidem, füper omne quod aures 
Excipiunt, conftare dabit. quifaam eflimet equo 
(Si rarum carum efl ) hanc Gazam dixeris, euge! 
Tu folveudo impar, propria ut pofseffio cedat , 
Sorte tud gaude, quá perluftrare licebit 

Plurimá, quam féptem Veteris Miracula mundi; 
cIEffu vifendi, attonitostraxere per undas, 
Montes B filuas &9 mille pericula vite. 


LI 


Aan dn Wytvermaarden en Geleerden 
| EE BRE. n 
FREDRIK RUYSCH, 
Hoogleeraar der Ontleed en Kruydkunde, &c. &&c. 


Wanneer zyn Ed: zyn eerfte Cabinet der Dieren vol wonderen 
der Nature, uit alle geweften vande Weerelt by een 
vergadert, inhetligt bragt. 


OMNIA PERVADIT 


i5. An d'onvermoeide Geeft van Ruyfch, in’t ftil befchouwen 
De 1 Der kleine Weerelt, zig nog niet te vreede houwen? 
ANA ^ Kan dan de wakkre ziel des Mans zig niet verzaan , 
OA In'tpronkftuk van Gods hant naukeurig agt te flaan ! 
Valt haar een Weerelt veel te klein, te naauw van paalen, 
Om in haar wonderkring 't weetgierig brein t'onthaalen? 
Moet ook het groot gebouw des Weerelts’t voorwerp zyn 
- Van haarebezigheen? moet zy daar Ambrozyn, 
En Ne&ar fuygen uit de bloemen en gewaffen , 
Die’tvrugtbare Aartryk draagt, of Nereus filte plaffen? 
Welaan! wy volgen u met ongelyke fchreen, 
En ftappen uit den Menfch door lugt en water heen : 
Langs Ooften Wefterkim ,. door?t Zuiden emhet IN oorden; 
Omal die wonderen die ooit uw oog bekoorden 
Niet flegts maar ftukswys, nietterlóops, maar in’t geheel 
t Aanfchouwen met vermaak in konftig Tafereel. 
Zo wort die dierb're fchat van Vorflen, Prinzen, Grooten 
Voorheen alleen gefien , nu voor elk een ontílooten. 
Ik zet dit Cabinet nu op myn Kamer neer: 
’k Bezieop myn gemak den eenen fles, nu weer A 
Den and'ren die om ftryt Gods groote daan vertellen. 
Ay zie hoeallesleeft! Natuuren Konft verzellen 
Elkander op het fchoonft. ’t Zy datmen’t ooge flaat 
Op Vog'lenindelugt, of’t geene op Aarde gaat; 
Op Kruypendegedierte; of't geen de Zee haar paden 
Doorwandelt ; wat een kragt van kleuren, wat fieraaden 
Ontdekken zigalom. Het Bloedeloos Gediert 
Hoe raar gekorven, hoegchayrt, verguld, gefiert. 
LII. 


* 


Wat wonderlyk geftel van Viffchen; welke Torren, 
Die met een groot gedruis voor 't oog en d'ooren fnorren: 

Salmanders ,. Slangeijes en Spinnen , Hagedis 

.— Kakvor[chen raar geftreept, met wat er zeltzaams is 
In 't wyde eAmerika, of eAfrika gevonden. _ ; 
Al wond’rea van Gods hant, die fpraakeloos verkonden 
d'Alwyze Mogentheit en Grootheit van den Heer. 

Of flaan wy ons gezigt op Kruyden , Bloemen neer, 

Ner Laud en Zee-gewass op Schelpen en Coralen ; 
Op Rotsjes, Horentjes, en wie kan "t al verhalen ? 

Wie flegts vertellen? wie vermelden naar waardy? 

Hier toont zig Flora in haar hoogfte heerfchappy , 
Verfiert en opgefchikt met kranffen en Feftonnen, 
Boeketjes fris van geur, die’toog vermaken konnen, 

En ftreelen door haar pragt. Let op die Crocodil, 

Dat menfch verflindent dier, hy gaapt, als of hy wil 
Dat ftukje Lever met een vaart na binnen fleepen, Rik 
En toont ons in het klein zyn Grootvaars aardt en kneepen ; 

By dit vernielent beeft paft ook een doodlyk kruyt; 

't Sieraat van deze Fles vertoont ons de Cikuyt, 

Datuur , en d'4conyt , dieniet onaardig fweemen 
Naar onze Sellery , maar ’t dierbaar leven nemen 

Van haren Eeter, door haar {noot vergift en kragt. 

Wie ftaat hier niet verbaaft, óp al die wond'ren, pragt, 
Sieragie, heerlykheit? wie niet als opgetogen? 

Daar zo Natuur en Konft braveeren voor zyn oogen. 

Kom Godtverzaker die mét zo veel kragt en lift 

Het ingefchape ligt verduiftert, die betwift 
Het Godlyk zanzyn van een“Schepper aller dingen, 
Hoor hier de Viffchen, hoor de Vog'len vrolyk zingen 

d'Alwyze Maakers iof; leer hier uit Rors en Steen, 

Uit Wormen, Rupíen, en uit zo veel Wonderheen 
Als ’t (abiuet van &uyfch bevat, de Godtheit kennen. 
Houw op Verdoolde ziel! houw op in 't fpoorloos rennen 

Naar ’t endeloos verderf! blyft voor deez’ kas wat ftaan; 

Elk diertje, zelfs hoe klein, wyft u zyn Maakeraan. 
Het leert u opzien naar zyn oorípronk, naar dat Weezen, 
Wiens Groote Godtheit in zyn maakzel is te leezen. 

En zo deez’ held're glans uw duifter oog beftraalt, 

Ruyfch ziet zyn vlyt en konft van #/yfrig jaar betaalt. 


HERMANNUS SCHYN, 


ALGE MEENE SCHATKAMER 

| |. VAN DEN HEERE 
FREDERIK RUYSCH, 
Profeffor pes de «Anatomie , en Kruid-kunde, | 


als rijde Lid van de Keizerlyke Academie 
der Natuur ontdekkeren. 


UIT HET LATYN 


VAN DEN HEERE 


LAMBERTUS BIDLOO. 


Colleg. Med. Amft. Infpect. membr. 


4f UYSCH die wel eer ontfloot het groote Kabinet 
e Van 't proefftuk der Natuur, zo konftryk opgezet, 
AN Als nooit Descartes, of Democritus kon toonen, 
"Ow Sluit nu als. T'hezaurter een fchat, waar by deKroonen . 
Van Croefus, Salomon, en Keizer van Peru 
Niet haalen, en de fteen die goud zou maaken u 
Moet fchynen te gering; wat tintelend gewemel, | 
Van wond'ren afgeftraaldt , fpeeld hier aan onzen Hemel, 
En gronden.ongewoon! Apollo ryk van glans, | 
Al wat gy 'tOofte fchenkt, toondt my de hand des Mans, 
Die van alom ontfangt: want 't is ons al ten beften; 
'tLy deaarde brand van t Zuide , of werd bedauwdt van 't Weften ; 
Of daar men Boreas afgryfch'lyk Buld'ren hoord , 
Welke aarde, al fchynt ze onnut, brengdtonsgeenoffer voort! 
Het 'Tracifche gebergt, de Hemelhooge toppen _ 
Van de Alpes, die met fneeuw het fpoor der zonne ftoppen, 
2 


NK HH 


De 


De brandende /Etna, die met fchrikkelyk geluit 
Braakt Swavel ,. gloeijendt puin, en vlam van ond'ren uit, 
Behouden echter 't zaad van graanen, kruid, en dieren. 

De Pharos kan myn oog geen ruimer teugel vieren,  . 
Schoon die al ’t land ziet, dat de Kreeft met prikk' len fteekt , 
Als hier , daar ik befchouw al wat de Waereld kweekt, 

En Berecinthia in haare fchoot kan ftooven; . 
^k Ziein dit eng vertrek wat de Oceaan na booven 
Uit de afgrond opwerpt, ja, al wat natuur vertoondt ; 
En hoe hier andermaal een kleene Waereld woBliat : 

Gods wond'ren blinken meeft op 't grootíte in 't allerkleenfte; 
De Konft, die 't fynfte werkt, ftraalt uit op 't ongemeenfte. 
Bewaar den Walvis vry door balzem , maar zie toe! 

Want Memphis, en de fchors van Nabaioth wierd moê 

Van fweeten, en haar vloed van traanen zou verdroogen. 

Gy, die derdieren Vorit den Leeuw ziet onder de oogen, 

En voor den muyl niet fchrikt van Tiger, Wolf, of Beer,  » 
Schoon tam gemaakt door konft en flaagen van hun Heer, 
Denk, datde hongersnood, of prikkel tot befpringen, 

Hen in een oogwenk noopt om zich het juk te ontwringen, 
Daar hun gevreesde klaauw u.'t vleefch van 't lichaam fcheurdt, 
En gy uw ingebeeld vermaak te laat betreurdt. : 

Kom jongetje hoe teér, kom zusje zonder fchroomen, 

Laat oude beftevaàr van vreeze ontlaft vry koomen; 

Schoon dat de Dipfas, Pad, en Adder zich vertoondt, A 
‚Heer Ruyscu ftaat voor uin, dat hier de vreede woondt, 
Daar de Afpis legt geruft naaft Coluber te pronken, | 
Wat fpreidt elk hoofd voor hoofd een glans en gloor van vonken! 
Waar tuffchen 't zilver blinkt met ftreepen voor ons oog 

En verwen fchoonder zelf, als Iris regenboog. ' 

Hier weet de Scorpioen van kwetzen noch bederven, 

En 't Indiaanfch vergif der fpinnen doed niet fterven; 

Het flym van Hagedis, of Salamander, noch 

Het doodelyk fenyn van eenig Draakefpogh, 

Schoon hy zyn kam opfteekt, en die verfpreidt zyn vleug'len, 
Brand niet, men weet hier raad hun woede te beteug'len. 


Hoe 


. Hoe blinkt het Marmer van dien Kickvorfch reeds van ver! 
En deze paling , ryk van uit de Zuiderfter | | | 
Befprengdt met lett'ren, die ik liever heb tenoemen 

't Verguldt Arabifch fchrift, als Ajax fchoone bloemen. 

'k Zag wel gevlerkte vifch ,. maar nooit als nu een kat 
Gevleugeldt! Meneus krooft, werd gy van hem gevat, 
So fel als fnel vervolgdt, u {taat meer ramp te vreezen, 
Als, eer gy waardt hervormdt, het noodlotu deed leezen. 
Ay zie dat Rotje, reeds gebooren, wederom 
'Zynsmoeders lyf ingaanen uit, flaàg wellekom! - 

ó Plinius, die om uw flang zo zyt beledigt, 
Voor.ongelooffelyk , hier werdt uw eer verdedigt, 

Zie dar 't tweehoofdig beeft, by ons door ongenâ 

Van weér en wind gebragt uit 't vet Calabria. | 

Wie trekt my daar! hoe nu!zyn Nereus ruime plaffen 

My boven 't hoofd, ik zie een fchat yan Zee-gewaffen, 

Als op zyn diepen grond droog ftaande, vreemd geval!! 

Uit beide de Indiën kinkhoornen zonder tal, 

En Schulpen, en Koraalelk in hun ord're pronken, 

Sieraad, t welk meer dan goud den Moorman kan ontfonken:; 
Met yver uitgezocht aan 't Erytreefche ftrand, 

De Americaanfche kuft, in het Chineefche zand, 

Of aan een Britfche klip door /Eolus verbolgen 

Gefmeeten, en al wat de 'T'rinacreefche golven 

Verwoed uitbraaken; gy zytook hier, ó Juweel! 

ô Paerel ryk van glans , maar nochin 't diepfte deel 

Van uwe moeder, die u draagdt, zo vaft. geklonken; 

Hoe wil een fchoone maagd met uwe wasdom pronken ! 
Niet vreemd , dat Venus keurde een fchulp van paerlemoer, 
Waar op zy over zee na 't hof van Paphos voer. 

Al lang genoeg befchouwdt vrouw ‘Thetis huis-fieraaden; 
Nu ’k vinde een liever grond in tuinen met hun paden, 
Zo fchoon, als nimmer bragt Semiramis in 't licht, 

Door onzen Deedalus zo keurelyk gefticht 
Op kleene Bergjens, daar de tuiltjeis, en de kransjens, 
In ord're gefchakeert verfpreijen fachte glansjens, 

. 3 


Zo pronkte Adonis in den arm zyns Minnares 

Op 't groen verfierdt door konft der Hamadryades: 

Maar Nimphen witt gy wel dat hulzel te bewaaren 
Onfterffelyk , ó neen! dit weet men door gevaaren 

't Zy van de Ganges, Nyl, Hydaspes , Araris 

Gezonden, eeuwen lang te houden even fris. 

Elk Waerelds deel vereerdt den Batavier zyn wonder! 

't Gedierte, dat hier kruipt dan boven, dan weer onder 

Op Klipjens, of dat in Valleijen, of Moeras 

Befchaduwdt werd, ziet zyn hervorming; want noch pas 
Den grond bekruipende, en uit wormpjens voortgekoomen, 
Kan de gefwindheidt hem van niemand zyn benoomen; .. ^ 
Dit onderdrukte dier , zyn kerker nu ontvlucht - * 
Van vliezen, waar in het zo angftig heeft gezucht, 

Vliegdt op zo vol van glans, zo heerlyk , als nooit Koning 
Van Babilonie bekleedt wierd op zyn krooning. 

ó Ondoorgrond'lyk werk! ó onnavolgb're macht! 

Waar is een wedergà, naaft Hem, zo hoog geacht, 
Wiens vinger op een wenk van Goddelyk vermoogen , 

Dit zo verachtlyk dier gevormdt, en opgetoogen 

Veel fchoonder als al 't vee, dat op de waereld leeft, 

Met duifend verwen vol van licht befchilderdt heeft. 

Waar is 'er Glory in gefteentens , of metaalen? 

Daar niet de Spaanfche vlieg, en Torren mede praalen! 
De Torren , tyd verdryf voor kind'ren; zie daar by 

Den Kreekel, die zich voed met dauw , zyn lekkerny; 
Den raffchenSpringhaan, en den Bruchus in het Kooren; 
Brengt wel de Anchites, of Smaragdus ons te vooren , 

Dat heerlyk blinkend groen! zie and'ren weer met gloed, 
En vlammen van Robyn, of met zacht-bloozend bloed 
Eens Hyacints befprengdt; hoe fwieren dien zyn oogen, 
Als ftond een Onix fteen te flonk'ren in die boogen! 

Een Kop're helm dekt u den kop, Rhinocerus, 

't Goud-fchobbig harnas paft u, ó Buceratus 

Zo fwart gelyk de nacht. al had ik duizend tongen, 
. Dit groot geflacht wierd na den eifch niet opgezongen, CR 

OC 


Noch ooit van my genoemdt. Apelles, zou uw hand, 
' Al had gy Neftors tyd tweemaal tot onderftand , 
Dit talleloofe heir der T'orren kunnen tek’nen! 
'Zou uw natuurkunde ook , ô Wysgeer , wel berek?nen, 
Hoe dat by nacht op zee, gelyk een Ster, het licht 
In het lantaarne-hoofd eens Springhaans in 'tgezicht 
Der Stuurlui blinkt? en hoe de Lampyris in 't donker 
Een kaars verftrekken kan door 't fweevende geflonker? 
't Schyndt ongelooff'lyk, dat een hongerige Jood 
Springhaanen heeft gekookt, en fmulde als Feeftgenood ; 
En E oude waarheid kan ons in geen twyff ling leiden 
Hoe door hen Liegerswyz’ , Bogaarden, Akkers, weiden, 
Als door een Pithon , zyn van vrucht en ooft ontbloodt ; 
Zie nu een vyand uit dat heir gedoemdt ter doodt: 
Mag Neérland vry zyn van die fchrikkelyke peften; 
Het laat u al uw Goud en Steenen, Ooft, en Weften. 

Zie hoe veel duizenden Kapellen elk zyn ftam 
Oprecht bewaaren, daar zyn oorfpronk eerft uit kwam! 
Hoe zeer verfchillende in geflachten, vorm, en wezen; 
In 't menfch'lyk aangezicht zeer zelden dus te leezen. 
Zy zyn gelyk van verw, flaart, vleugelen en fnuit, 
En knypers, hoornen: hy , die fchittert , dooft niet uit 
't Zacht purperfchynend bloed van Venus waardfte Minnaar, 
Noch ftervende NarcifT', en roemdt zig nooit verwinnaar 
Op kleuren, die de wond van Pluto heeft gefticht: 
De brallende Amaranth {taat geen Viool in * licht: 
Vrees niet gy Lelién, en Maagdelyke Roozen, 
Dat de Vaccinia, hoe fwart, uw wit en bloozen 
Verdooven zal; vrees niet gy blaauwe Kooren bloem, 
Saffraan, Chryfanthemis , of Iris voor uw roem. 

Maar hoe! zie ik een fchat van beesjens, of van kleéren! 
Ruim waardig om een Prins of Koning te vereeren; 
Ja, zo zyn rok hem ftrekt 't voorwerp van hovaardy , 
Hy denke , dat zyn geld flechts in een kraamery 
Van vodden is befteedt, "niet waardig te gelyken 
By 't huikjedaar die vlieg als bruid in zit te pryken, _ 


Met kanten als van Goud , en kleuren onder een 
Gelyk de Madelief gemengdt; hoe ongemeen 
Staat hem die rok , waar aan de zilv're franjens hangen ! 
Zo 't my geoorlooft was de paerelen te ontfangen 
Van die Phalena;, 'k nam...... maar hoe! ’ is zilvernat - 
By dropp'len neérgeftort, dat haar geftalte omvat. 
Hoe veelerlei gewaad! Rouwmantels , Roquelooren, 
Ryspeijen, Tabbaarden, die ’t Schouwburg brengdt te vooren, 
Een Krygsmans pak, hier is van alles; ja gewis. 
Heeft Vrankryk, die, zo t fchyndt, de wet gegeven is „as. 
Om als een Proteus door verfierde wifzelvormen di 
Van nieuwe modens 't lyf te prangen, te beftormen, 
En ons doedt fchynen een Chamelzons geflacht, 
Haar fnyers-konft uit deeze winkel voortgebracht. 
Door deze tovergrins grimaft geheel Europe 
Als een Aapin. Dit zy 't verlangen, en de hoope * 
Der kinderen. laat vry een dertel meisje gaan 
In vogels vederen; zie een lakei ook aan 
Voor eenen bonten Rups met zyn livrei te draagen, 
En lach 'er om , hoe een Sybille kan behaagen, 
Of Clitia zo grof berimpeldt een boeket 
Van bloemtjens, datze aan haar veroude boezem zet, 
Om als een Thaïs, toenze een besje was , te pronken 
In Vryers oogen met haar krachtelooze lonken. 
Die zotte keurigheid voegd aan geen Man, Ô neen! 
Maar zie dien Chremes, Chremeszonder tanden treên 
Op 't fpoor der Harlekins met zyn mooi aaperokje! 
En Menedemus als een zoontje met zyn ftokje , 
En degentje op zyn zy eens pronken! wel! hoe fchoon 
Staat hy bewolbaaldt van een blonde pruik ten toon, 
Daar 't gryze hoofd in fchuildt; hoe luchtig zietmen fling'ren 
't Dans-kleedje om 't ftrammelyf, hoe knipt hy op zyn ving'ren, 
Hoe hippeldt hy langs ftraat! meendt gy ftokoude, dat 
Uw vuur op 't yskriftal van jonge juffren vat? 
ó Neen , gewis haar fneeuw zou t'eenémaal uitdooven 


Dat kleene kooltje, daar uw waan uit komt te booven. 
Dit 


Dit kleed, de nieuwfte fnof gefprooten uit een droom 
Van Vrankryks fnyer, is aan hem zo wellekoom . .. . 
Dat hy. den brenger, die 't niet langs de weg liet kyken 
Beloofde, als Don Quichot aan Sanche, Koninkryken. - 
Ai zie me met zyn pluim den Hopman Roemer aan 

Meer ruchtbaar door gefwets, alsdappere Oorlogsdaàn. 
Maar waar toe dit verhaal, wy zeggen 't licht den dooven; 
't Zy zo, wel aan, dat die Melaatsheid van het Hooven, 
Die ongeneeslykis haar blyv’, "t mag wel zyn , 

Als ons maar niet befmet die ruidigheidt en pyn, 

Een ziekte, die door ééón, noch tien, noch duizend ponden 


Van Kwik, zich ooit zal zien gezuiverdt van haar wonden. 


Onnoz'le Vlindertjens, zyt gy hier de oorzaak van! 
[s uwe roem zo groot, die dus behaagen kan! — — 
Wat mogen wy gantfch arm, als naakt gebooren, pronken! 
Daar de Almacht u een Lot zo heerlyk heeft gefchonken, 
Dat zelf uw popje , pas in zyne wieg gelegt, 
Geen goude luijer tot een dekkleed is ontzegt, 
Als was het de eerítling , waardt om 's Vadersftaf te draagen.- 
Hou op verwond'ring, hoe! niet hooger dus te klaagen! 
Noch met verydele gedachten 't wys beleidt 
Te kwetzen in de wil der hoogfte Majefteidt ; 
Die eeuwige Monarch fchonk u veel grooter voordeel, 


. Eeh flervelooze ziel, en geett, verftandt , en oordeel; 


Op dat gy zoud gebiên al ’t ondermaanfch , en 't licht 
Uws levens uitgedoofdt, genieten het gefticht 
Eens Waerelds, in cement van eeuwigheidt geklonken; 
Erken dit, en misgun die diertjens niet te pronken „ 
Voor weinig tyds, met een vergank’lyk, fchoon geacht 
Als t merk, en zegelen van de allerhoogfte Macht. 

Vaar wel dan Beesjens, die zo fierlyk u vertoonen 
Op ons verzoek , ga weer in uwe huisjens woonen , 
Vertrek ook wreede Honds-en Koe-vlieg, ’k ben 't gefnor 
Al moê van Hommelen, en Wespe, of Hoorne- Tor: 
Myn Sangfter , fchemer blind door 't flikk’ren van uw lampen, : 
Staat, of haar Bacchus had benevelt met zyn dampen. 

Xe xe Oe Apollo 


Apollo duikt in 't Weft, waar ben ik! 'k voel het zap, 
Dat flus myn herzenen bedwelmdt had, met een ftap 
Verdweenen teffens met de nevels door een wazem 
Van frifche kruiden, dieik inhaal met myn azem. 

Wel aan myn Zangnimph tree vry in, 't is met verlof 

Des Tuinheerss dat wy ons in zyn Hefperifch hof, 

Of in't Idalifch bofch van Myrrha's zoon vermaaken ; 

Neen zegt zy , wacht u wel 't gevaarlyk nieuws te fmaaken, 
Dat zich op dezen grond vertoont , "t is tovery , 

Ver, ver van hier is vry het veiligfte, gaan wy ; 

Hoe vriend'lyk loof te zien, gebloemte, en groene kruiden, 
Hier door geen dauw benat , "noch door een windje uit zuiden 
Verkwikt, en nooit gegroet door Phoebus van om hoog, 
Noch die Diana 's nagts met haar bekreetene oog , 

Als ’t die minzieke mift Endimion te fpreeken , 

Bevochtigt „wien geen fter afzend een heim'lyk teken 

En invloed van haar liefde en gunft, noch door de vloed 
Van dé opgefwolle Nyl met vette klai gevoedt. 

Hoe! nieuwe Schepz'len hier te zien! door welke vonden 
Zyn ze uit den Hemel, of uit Colchis toe gezonden? 
Gewis door toverzangen van Medea! (wat vermag 

De kracht van zangen niet!) neen Nimphje draag ontzag 
Dien Man toe, wiens vernuft dit bofch wift op te richten; 
Maar voor een beuzel houd verzierde toverdichten; — ^ 

En voor dulheid acht te denken , dat de maan 

Door kunften van een kol kan op of nedergaan, . 
En bloem , en vrucht daar door verliezen 't verder groeijen: 
Maar kom Medea, kom Meeftrefze in 't toverloeijen, 

Die de vergiftigfte der kruiden hebt geftookt , 

Toen op uw Minnaars beé gryze Ezon wierd gekookt , 

Kon u Teffaliën, of Pontus, of de velden 

Van Phafis dat fenyn wel leveren , of melden 

Die kruiden, waar door gy waard machtig, neem ook vry 
Al uw bezweeringen, waar voor ik gruw , daar by, 

Dien Ezon voor 't bederf der jaaren te verfchoonen, 

En den nakomeling in laater Eeuw vertoonen? 


Dit 


Dit doet de Eerwaarde Ruvscn , zyn hand neemt hier eenkind, 
En leid het, daar 't het lyk zyns overgrootvaêrs vind, 
Door Jode-lym niet ftyf, noch hard befmeerdt, gevonden, 
Als na een grafnaald wierd 't Egiptifch lyk gezonden; . 
Maar zo beweegelyk van {pieren , en van Leên 
Als zacht van ingewand , ja merg in ’t harde been, 
Dat gy, onkundig dat de warmte was geweeken, 
Zoud zeggen, deze flaapt, maar zal haaft weder fpreeken; 
Vergeeffch tracht ook de tyd uw fchoone Roozemond 
Tefchenden, jeugdig Liyk, daar u de balzem-vond 
Van Ruysen weet voor zynklaauw , die'tal verflind, te fpaaren, 
En nevens u 't gebloemte, en flibb'rig vee bewaaren 
En kruiden zo, dat elk zyn frifcheidt nooit verloor, 

Tree in dan Zangeres daar opent hy ’t Trefoor 
Van nieuw gebloemte, en groen zo lieff lyk opgereezen ; 
'k Zie aan een held're ftraal, die wegdryft van uw wezen 
De donk're kommerbui, dat u de vrees begeeft. 
Hier blaft geen Cerberus; wat is de Heer beleeft. : 
Die weg leid na den Tuin, en die na de Akkers, Weijen, 
Daar vind gy 't Kreupelbofch, en woud, gints Gallereijen; 
Wat zien we al inlandfch kruid! gewis zou Zalomon, 
Daar vroeger eeuw zich in befpiegelde als een Zon 
Van Wysheidt, wiens verftand in kruiden vanden Ceder 
Des Libanons uitblonk tot aan den Hyfop neder , 
Noch duizend zien, die hy aan 't fnoer zyns weetluft bond, 
Gegroeidt in ’t noorderdeel der aarde, en onzen grond. 
Ook had die fchrand're Vorft geen kennis van de Kruiden, 
Die door Vefputius getekendt zyn in ’t zuiden; 
Hoe groot getal van groen vertoont zich, in geflacht 
Verfcheiden, herwaarts aan door Zee, en Land gebragt, 
Met lyfsgevaar gezocht door beide 's Waerelds affen. 
Zie hier 't /Emonifch woud , en daar de T'ym gewaffen 
Op den Hymcettus, zie 't Theumeffich Tempe roemt 
Zo veel op haar geboomte, als Hybla op 't gebloemt": 
Hier bloeit de Lente fteeds, zit neder in de Lommer; 
Daar nooit de Zon u íteekt , de bloem {taat zonder kommer 

KKH KHK 2 


Op 


Op haare fteel, nieteens voor Winterweêr beducht, 

Geen Hagel, Ys, nog Sneeuw kan fchaaden ooft of vrucht , 

De felle Boreas gedreeven langs de ftroomen 

Schend nimmer Graan of Gras, of Bloeizel van de Boomen. 

'k Trek niet met Lyfsgevaar na 't Indiaanfche ftrand, 

Nu hier de hoven zyn des Malabaars beplandt 

Met vruchten, Kruid, en Bloem, zo kenn'lyk aan elks weezen 

Dat zelf. maar 't is genoeg, ’t herdenkeit doet my vreezen 

Voor een bedwelmte, die ’k flus by de Vlinders had. 

Vaar wel dan Bogaarden, en Kfuid, en Bloem, en Blad; 

’k Bleef als Silenus , voor de nacht met wyn befchonken, 

En ’s morgens weer hervat, ook wel geduurig dronken. 
Calliope, dat ons die Platenus verftrekk" 

Door zyne dichte fchaàuw , een luchtig ruft vertrek, 

Waar op de nachtuil nooit verheft zyn lykgezangen; : 

Maar luft het u dien fchulp, zo zeer verwormdt ‚te ontfangen? 

Foei dat uw hand … … wel hoe !is 't onbekendt voortaan, 

Zegt ze , onbemindt voor u! zie dezen ouder aan 

Als Japhet, of het is de Chaos, merk een klaarheid 

Uit 't duifter, of vlucht gy voor 't oog der oude waarheid? 

Medufa's kronkelpruik, Perfeus gevleugeldt Paardt, 

En Atlas in een berg hervormdt, of Steengevaart 

Zyn zoete fprookjens voor de kind'ren in de hoeken 

Der. warme winterhaard doorziende Nafo's boeken; 

Maar wildge een voetftap zien van vormverwifzeling, 

Die fteenfchulp toont het u, die 't eerft zyngroeiontfing 

In 't herté van de Zee, en daar in opgetoogen; ^ 

Gelyk die Oefter, Kreeft, en Krabben vooruw oogen 

By meenichte gelegt, daar elk zyn eigen ftandt 

Behoud; zie Viffchen met hun Schobbe, en ingewand 

En ftronken van een boom daar by , 'k kan u ook noemen 

Die Heefters, kennelyk aan hunne blaón, en bloemen. 

Gy vraagdt miffchien van waar komt die verandering? 

Is 't fteen, die hen als in den moedergrond ontfing? 

Of zyn ze 'er ingeftort , en met de fteenen, even 


Alsplanten uit haar zaad gebragt tot grooter leeven: 
Of 


Of zyn ze in de eerfte groei uit zee op 't land gefmakt, 
En daar in flibberklai omvát en neêrgezakt, 

"D'oen 't ftrenge vonnis van het heilig Alvermogen, 
Ontfloot de grendelen van 's Hemels waaterboogen 
Met Wolken-breuk op breuk al tevens, en alom 
Stort-Regens gulpende op de onmeetelyke kom 
Van de algemeene Zee, die booven peil, en kruinen 
Der Klippen, Rotzen, en de torenshooge duinen 
Gefwollen, en met flag op flag door een Orkaan, 

Die haare gronden voert van ond'ren opwaardts aan 
Gefweept, en voortgejaagt, met losgeborfte ftroomen 
Rammeit de Bergen, en de Hemelhoogeboomen, 

Die in dat fchrikkelyk geloei van ftorm op ftorm 
Geknakt neêrftorten op dien vreemden zeegronds vorm, 
Die, van zynvochtgedroogdt door damp, en rook van Swavel ,. 
En van zalpeter opgevloogen uit den navel 

En 't middelpunt der Aarde, is dus hervormdt in fteen; 

Zie die herfcheppingen door beide Poolen heen, 

En Hemelkringen, en Klimaaten omgewonden 

Van ’s Hemels fterrenriem in 't binnenfte gevonden 
Van Rotzen, zie met een die Schulpen op het land ,*. 

Of in een bofch, of een Spelonk gezocht van 't ftrand 
Veel duizend ftadien. wie kan meer als berek'nen, 

Dat die gevondenen, zo kennelyk, zyn tek'nen 
En overblyfzels van de-Zondvloed , die 't heel al 
Eens overftroomde met dien fwaaren waterval. : 

* Moet dan de onlefchb're luft tot fchatten noch al flaaven! 

De groote moeder in haar ingewanden graaven, 

En rukken aderen, en hert gelyk om ver 
Zo lang , tot eind'lyk hun aanbiddelyke fter 
Van flonk'rend Goud, Gefteente, en Zilver, en Metallen' 
Verfchynt, enal watis gezonken, of gevallen 
In ’t middelftookhuis, en in deez’ fmiff’ gekookt, 
Opwazemendet'zaam, en als tot roet gerookt 
Die ftof, by 't ftyl geftraal der zonnebrandt gevonden, 

Niet eenelyk , maar die uit alle Waerelds gronden. 
xoc 7 Men 


Men lache om Mulcibers fornuis in Lemnos, of 
Den Phlegethon, en den Avernus elk zo grof 
Opwerrepende rook , en vuur, en vlam na boven; 
Ik ftel den gloeijenften oorfpronkelyken oven, 
Die aan 't beweegen door ontroerde driften fmelt 
Keifteenen, en Metal vloeibaar door een geweldt 
Zo fcherp, en fnel gelyk de Blixem, daar te branden, 
Daar de gefternde riem omgord des Aardkloots randen „ 
Haar fnyd in twe, en dus het middelpunt bekent, 
Van beide de Affen, waar na toe de Zon afzendt 
Gelyke ftraalen uit des Aardryks ommekringen , 
En van der Hemelen gefpannene ordeningen. 
Dit onderaardfche vuur zo hevig in zyn gloedt 
Schiet , als de Zon , alom zyn ftraalen uit, en doet 
De klompen , nooit van lucht omfcheenen , haaren azem 
* Ontfluiten in een drang, en vlucht van heete wazem, : 
Die ftrydende met rook van Zulpher , enin brandt 
Geraakt tot in hun diepfte , en binnenfte ingewand 
Begeeren ruime plaats : daar kraaken de fpelonken, 
En fteile rotfen met een donderkloot geklonken, 
Die uit den Zeegrond door een fterke waterval | 
Een berg al tuimelende af went'len in een dal, — 
"Tot datze in t einde, al die gevaartens doorgekroopen 
Zo fwoegend' , zien gebaandt een weg in 't luchtig open. 
Denk niet dat ooit de Zon daar hitte gaf of nam, 
De Arktoifche Hekla toont, hoe dat zy vuur en vlam 
Dwarsdooreenbergvan fneeuw tenfchoorfteenuit moet braaken, 
Gelyk de /Egeefche Zee dus ftormt met blinde kaaken ; 
Die onderaardfche fmit, en Phoebus deelen 't ryk, 
Elkaàr in oppermacht, en heerfchappy gelyk , 
Deeze over al wat groeit, en 't leeven ooit bewaarde, 
Hy over al 't Metal, en't fleengewas der aarde. 
Vraag niet van waar die ftof, gebrandt eeuw in eeuw uit 
Met onophoub're gloed , in deze kolken fpruit, 
Of toon my eerft van waar de Zon, zints de eerfte ftraalen, 
Zo zichtbaar voor elks oog neêríchietend’, kan herhaalen 


Die 


Die groote fchà van vuur, en pylen zo vol gloedt 
Die zyne koker dag op dagen mifzen moet, 
En nimmer ledig is, van waar hy. kan bekoomen 
Zeg ik, "t geen van 't begin tot nu hem is ontnoomen. 

Zo fprak Calliope. maar Titan is in Zee, 
Alt Pluimgedierte fwygt, en t {toute , en fchichtig vee 
Zoekt hunne ftal; de Zon lang van de kim geweeken 
Raad ons tot ruft; de Maan heeft mede zich verfteeken 
In donk're wolken, ga Calliope, 't werd nacht, 
Daar Pindus u, en my myn huisgezin verwacht:. . 
'k Meen morgen; eer 't gefpan van Phoebus ons kan branden, 
My te verluftigen in deezen Dier-waranden. - i 

ó Droom van Schouwtoneel ,. en Kring van Pluimgediert" 
Gy hebt al lang genoeg door mynen flaap gefwierdt, : 
En zachte ruft geftoordt , u groet ik met verlangen 
ó Blyde morgenftond , wel aan, laat ons ontfangen 
Een vrolyk uchtend-lied der vogelen; denprys . 
Der Goden toegewyd op eene Bruiloftswyz’; ' 
'k Verbeel my, hoe zy hert, en ooren zullen ftreelen 
Door een vermengdt Muzyk van duizend orgelkeelen. 
Maar hoe !’k hoor geen geluidt; gy, die my hier ontmoet 
Zo fchoongevederdtChoor, gaapt gy, en fmoort ge uw groet? 
Zyt geuit Amiklen, dat ftilfwygendt land gekoomen? 
Neen, uw gedaante heeft dien aart niet aangenoomen ; 
Gy groote Papegai, of dwergjens uit ’t gebiedt 
Van Africa, waarom zegt ge uw zoet welkom niet? 
Gy Exter uit Braziel, of Ganges, die vermetel 
Beftond de Aonides te dryven uit haar zetel, 
Waar is die trotze Zang, die om den eerkrans dong? 
En Kwakkel, waar vertoeft uw kwaterende tong? 
Vreeft kuifche Afteria den Blixem weer te tergen 
Des geilen Jupiters, neen, hy zal u niet vergen, 
Die eenen reeks gebruikt van Nimphen, (zo 't behaagdt 
Den Goôn) in overfpel , daar elk haar roem op draagdt: 
_ Waarom? wel ’s Konings bloedt kan nooit op aarde fmetten; 
Tefchenden 't huuwlyksbed werd hem niet door die wetten ie 

| ie 


» 


"Die 't flechte Volk ter doodt verdoemen , juift verboón; 
"Zo ’t dan een Prins geoorloft zy, veel meer den Goón. 
Swygt gy ook geile Mofch Diones wagentrekker? 

Wel dapp're knecht:van Mars, gy vroege morgen-wekker , 
Dien 't Kreeftvuur zo verhit, dat gy na 't Kamp-perk dorft, 

Uw purperroode kam, 't gevederte op uw borft 
Vertoont u moediger, als een Romyn van 't ftryden 
Om 't hoofd gelauwerdt, en bejuicht aan alle zyden, 
Zyn overwinnende ftandaarden in 't geluit 
Van IO Pean heft om hoog met de Oorlogsbuit ; 
Waarom roept ge ook niet uit uw ftrydb're zegekanffen? 
En gy , die door uw ftem den aanflag van de Franfchen, 
Om te overromp'len 't flot van Rome hebt ontdekt 
Wy vord’ren niet dat ons een Gans alarm verwekt ; 

't Bataaffche Capitool zoekt u, noch ook Moloffen 
Tot wachters op haar burg, men flaapt , fchoon de Oorlogstroffen 
Volleert in gruw'len door den Brennus van onze eeuw 
Alnaderen, geruft op 't waaken van den Leeuw; | 
Geef flechts geluidt, maar neen, de Roomíche wichelaaren 
Bezorgden u te vet met fmeer van hunne Altaaren, 

Of heeft u Kotta, die fyn-fpyziger gemett 

Met Schaape melk, en mee? uw beeltenis, geveft 
In Goud, blinkt niet by ons, wy. draagen alle jaaren 
In ftatie u niet om met hulde of kerkgebaaren , 

Daar een onnoz'le hond om hangt aan eenen boom; 

ô Neen, men lach vry om dien kinderlyken droom, 

Bv ons Godslafterlyk „en vuile Heilig fchennis; 

Men eert u evenwel, zints onzer oud'ren kennis 
In 't oude Linne blonk veel fchoonder als 't papier . 

Des Nyls, of Pergament, en 't wit der populier 
Benevens Linden, en de Boekeboom verlooren 
Door dezen vond hun glans, nu brengt gy ons te vooren 
Uw waarde pennen, die een wysheids leereling 
Gebruikt voor griften ten gemak der oeffening „ 
Neérleggende op ww dons zyn herzenen, en leeden 
Te rufte, door veel moeite: en arbeidt afgeftreeden; 


Dus 


Dus gaan we ú’s morgens vroeg , En 's avondts bly te moet. 


Gy Raven, nu zo fwart, wiens Ce/ar zit gegroet 

In uwe Zegepraal een fchat heeft moogen gelden, 

Kan die welfprekentheid op ons verzoek niet melden 
Hoe gy die taal verloor, gy hield u nimmer ftil 
In 't eeten van uw fpys, meent gy dat imant wil 

U voetzel geeven, als gy 't niet verdient met fpreeken, 
Of fteunt ge op vogelkreet , der Wichelaaren teken, 
Of meent ge als metgezel den Nederlandfchen Leeuw, 
Als ooit den Adelaar van Rome met gefchreeuw 


Te volgen? neen, hier zyn noch wich'laary, noch droomen 


lets waardt, men ban u lieflt van waar. gy zyt gekoomen. 
Na 't aaklig Veld, daar gy, van hongersnood benaauwdt, 
Op galg , en rad ontbloodt van dieven-aazen, graauwt. 
Te veel is kwaadt , dit blykt aan uw pikfwarte verwen, 
‘Toen gy verklikker deed de Nimph Coronis fterven; 
Praat nu wat beeter, en wat minder, op dat gy 

Van Phoebus in het-Noord vergiff'nis kryge, en hy 
Weervindendeu in 't fneeuw ook witte pluimen deele, 
Als hy Coronis gaf, en Progne, en Philomele. 

Gy Spreeuw , ó fchelm alleen waard de allerhoogfte galg, 
Die met ons Kers-en Peul-gewas vulde uwen balg, — 
Nu, laat úw ftem voor "t minft "t diefachtige geftoolen - * 
Vergoeden , of gaan thans uw herz'nen fpoorloos doolen , 
Dat gy 't nabootzen van het weggeworpe kind 

Van Hercules, noch ook zyns Moeders kermen vind, 
Waardoor zy beide zyn behouden in het leeven; — — 

Is ’t nágebootft geblaät van Lam, en Geit verdreeven 

Uit uw geheugenis „ waar 's uw bazuiners-kunft 3 
Van Grieke met veel fmaak geleert, is nu die gunft 

Voor ons, nu gy geen Wei, of Akker vind, verdweenen? 
Of is 't de Kerker, die uw tong ook fluit met éenen: « 
Maar gy rechtwaardig by den Menfch ert’t-Godendoim, 
Die van myn vaderland begroet werd wellekom, ^^ 
't Zy gy gezonden zyt van Coós, of van Creten, ^ 

ó Zuiver voorbeeld van een heilig plicht geweeten, 


LX Xd EE 


Kom 


Kom braave Merops , roep vry uit zo fterk althans , 

Als gy plasregenen van ’s Hemels fterrentrans 

Voorfpeld in ’t zevental der Pleiades , wier klachten 

By vlaagen neêrgeftort uw vaders afch verzachten , 

Ik ftreeve in Liefde-plicht den ojevaar voorby, 

Die voed zyn Oud'ren flechts op 't levens ebgety , 

Maar myne jong'ren doen ons moeite en arbeidt fpaaren, 
"Lo dra de wiek maar kracht ontfangt van de eerfte Jaaren, 
Hun ted're zorg, die nooit gedoogdt dat wy ons neft ) 
Verlaaten, zoekt, en brengt ons fpys vanOotte, en Wett. - 
Patrys, wiens fcherp vernuft den draibank heeft gevonden 
Denzaag, en trad, waar op de Tichelaaren ronden 
Hun klai tot potten, of de bitt're wrok en nyt 

Van Dzdalus u wierp uit 't flot van Pallas, wyt 

Dat ongeluk ons niet, ook koomen we u niet kooken 

Als britfche Kokken , dietot Confumé u ftooken, 

Maar zien uw fchoone pluim; in 't Oofte u toegefteldt, 
Wel, nusy zyt geruft, laat hooren, wat ge ons meldt. 
En gy, die hier zo trots komt met uw tabbaard praalen, 
En roode muts gelyk de Roomfche Cardinaalen , 
Verwaardigt ons voor 't minft te zingen, hoe ge uw taal 

In 't Oofte hebt geleert van eenen Nachtegaal. 

Deeze is een Tortelduif, na 'k merk aan bek, en pooten, 
Dan zonder korren, noch haar kleed is overgooten | 
Met afch-koleur , maar op het heerlykít geborduurt ; 
Zou andermaal wel een van verre, of uit de buurt 

Haar Bruigom zyn? Ô nooit, nooit zal die droeve huuwen, 
Maar eenzaam treuren op een dorren boom, en fchuuwen 
7ints de eerfte Liefde een beek zo zuiver als kriftal , 

Daar zy eens dorftig in dien klaaren waterval 

Haar ega dacht te zien, dien zy nochtans moeft myden; 
Nu heeft America gevoelig in haar lyden _ 

Dus ryk'lyk ‘haar, gefiert. wel Nachtegaal fwygt gy 
Benevens and’ren {til? geen Tereus volgt u, hy 

Met hoppenpluim bekleedt heeft werks genoeg te zoeken 
‘Zyn ltis , Itis dien hy roept door alde hoeken — : í 


In 


In 't Bofch van Dauliën , en eind'lyk noch aan ’ {trand 

Van Phafis vind , maar hem, dien hy mét eigen tand. 

Had afgeknaagdt, niet kend, te fchoon gedoft in ved'ren, 
Niet anders, als of hy van Iris was met kled'ren : 
Voorzien; van Pallas zelf geweeven, daar 't gezicht 
Van Argus in verfpreit een gloed van heerlyk licht. 
Gy wreede Moeder, o gy fwaluw uit het o often pisc 
Nu wit, al droegdt ge ook rouw, waar meê zouiku trooften 
Die zufters wraak ten zoen zo gruwzaam als ontzindt 
Voor wildtbraad uw. gemaal opfchafte uw eigen kindt, 

Nu Progne klaag vry uit, hoe zou u 'T'ereus merken, 

Na dat de Noorderbeer al't fwart van uwe vlerken 

Met zyn befneeuwde tong heeft zuiver afgelikt. 

Is deeze Lewerik door wroeging zo verftikt, 

Dat zy van haar verraadt geen naberouw kan geeven, 
Ontaarde Schill „- die-uw Vaders Kroon, en leeven, 

Door fpoorelooze min verhit, aan Minos fchonk. 

Hoe raak ik eenmaal uit dees naare bofch-fpelonk 

Van Daulis! daar om beurt die kinder-moordfters fpeelen 
Haar bloedtrol toegepaft aan wreede treurtoneelen. 

Maar deeze Aédon zy van ons te recht beklaagdt, 

Zoekt ge uwen Itylus dien gy zelf hebt belaagdt 

En omgebragt vervoerdt door wreede Jalouzye , 

Vindge in den diftel fcherp van punt uw Artzenye 

Door bitt're kruiden heen terwyl ge uw zuchten fmoordt. 
Gy krooft van Zethus zo ontfchuldig in de moordt 

Uws Broeders, waar 's uw fchril geluidt , zo fterk in 't zingen 
Dat ge al de inwoonderen van Samos wift te dwingen 

Hun Vad'ren Huis-goón, erf en vette wei vaar wel 

'Te zeggen , wat gaat u het Ongerfch oorlog-fpel 

( yt vry Ongaaren ) aan , wat gaan u ftaatskrakeelen 
Van.... maar 't werd tyd dat treur-en woedende oorlogs-deelen 
Vol droevige uitkomft zy voor u Melpomene 

En bly gevogelte ons’t vermaak Calliope. 

Gy, die op eed'ler toon verhefte hooge galmen 

En zong den Schepper prys in Godgewyde Pfalmen 


7 
KNN d dx 2 Waar 


Waar isnus Vink, t Muzyk, dat eer zo lieff'lyk klonk 
Dat Holland by uw naar een: Goude. titel fchonk. 
Gy Rootbol-draait ge dusuw hoofd » ons ter zyden? 
Apicius komt niet om 't fpraak-lidt utt te fnyden. 
Maar 't fcheelt my niet. of hy... die-gints ftaat met die kop 
Zo dik, en zyngemefle, en fpyfvergaàrde krop |... 
Geluidt geeft of wel niet, wantowien toch zou het luften 
Mert vogels bulken, als der.eez'len zichte ontruften: 
My niet, al was:hy-ook gedaaldt zelf uit de Maan. 
Maar zeg eens Jonge, „waar-voor zie 'k.dien nieuw ling aan 
Met zynen yeder kroon;.en die geen meer vertooning ‚5 … / 
Geeft als zyn hoofd; wieis/t? het is cen Vorft,. een Koning, « 
En Heerfcher van alt wild, dat onder "t Zuiden fweeft . 
Zegt hy, ja wel te recht! want deze Havik heeft 
Al wat een Vorft bezit dieswetten kend noch reeden; .,.. 
Sieraad van hoog geflagt ;in-’t wezen heerlykheeden, 5, » 
Roem van verwinningen, de vleug'len van elkaàr. .,.....- 
Zo fterk tot ftrydensluftwydt uitgebreidt, endaar,. ;: 
Den bek bloeddorfüg by; toen Jupiter deed.rooven ;. . 
Den trooifchen jongen tot een fchenker aan zyn.hooven . ': 
Dat werk viel deézen; maar den Arend: niet ten; deel. .. ; 
Gy vreemde vogelen ;. wier gallem-ryke keel, 4! „> oe « 
In Neêrlands vrye lucht zich nimmer heeft ontflooten , 
Gy alle, die, zo tfehynt van Circe zyt begooten, 
Of die door Perfeus fchild zo ftokttyf u verbeeldt, 

Als of ge op een toneel uw tol voor ftommen fpeeldt. 
En gy der vog'len roem, ‚genoemdt om uwe kleuren 
Een Paradyzer, wien de "l'arnataners keuren 
Tot hunne God; en gy o Valk, die uw gebroedt 
Zo-grypziek op den top van. den Kaneelboom voedt; 
En gy zachtzinniger EJalcioné, met and'ren 

- In glaze kerkers-opgeflooten by malkand' ren Ü 
' Meld ons .... maar hoes kvoel myn dus lang befwalkt gezicht 
Op helderen, als een, diet opgeklomme licht 

Des dageraads beflraaldt, en tevens van zyn oogen . 
Het donkere gordyn der nacht vind weggefchooven. 


VOOK 


Die 


hdi 


hk 4 


Die zulk een menichte van dieren voort vergaan 
Bevrydt heeft, deeze Ruyscr doet ook die'vog'len ftaan 
Als in een held'ren dag, nabootzende het leeven 
Van een geraakten, die gevoeleloos gebleeven, 
En onbeweegelyk zo in dien juiften {tand 
Eer 't ongeluk hem trof, neem eens dat zyne hand 
Fiool, of Cimbelfnaar beroerdt had, of beflreeken, 
Ziet flyf u in 't gezicht, en geeft geen taal of teeken. 
Maar gy kleen beesje „ haaft van my voorby gegaan, 
o Schoonft Juweel van die, die hunne wieken 1laan, 
Gy Koninginnetje van 't zuider Choor der veug’len 
Kan myne zangeres haar yver zo. beteuglen, 
Dat zy niet zingen zou „hoe ge in veelverwig licht: 
Der fchoonfte kleuren ftraalt ,- en blinkt in ons gezicht. 
Uw lyfs-geftalte is pas een vinger breet gemeeten, 
Het fwarte bekje fluit een fyne tong gefpleeten. 
Intwe, die yverig aaft, of zuigt den diepen keeft 
Uit 't tederfte gebloemt', die fpreijende zyn geeft 
Door al uw pluimtjens heen, vertoont de fchoone verwen, 
Wier frifcheên nooit op u, maar licht op velden fterven ; 
Het opperfte aan uw hals , en kopje ftraalt „en gloeidt 
Als een Robyn, .waar op de zon fpeeldt onvermoeidt 
En fchittert door en door, het-keeltje ftaat beneden 
In volle weêrlichts gloed, flaande onzer oogen leeden 
Met onweerftaanb're gloor , zo ziet men eenen glans 
Van ftraalen fchieten uit des Hemels oppertrans 
Op 't fyn Ongarifch goud fchoon Spiegel-glad gevreeven, 
De fchoudertjes „en borft als van Fluweel geweeven 
Zyn fwart ; de wiekjens, met een lever-verw befprengdt, 
Waar tuflchen 't zee-groen zich al dartelende mengt , 
Vertoonen 't luchtig fpel der: golven door het daalen 
En ryzen in een glans van Amethifte ftraalen. 
Maar zou dat kleen geftel zo hoog uitmuntende ooit 
Door myne fwakke hand na eifch zyn opgetooit? 
Ver, ver van daar; en wie zal zich toch onderwinden, 
Als hy zich laat in ’t perk der konftenaaren vinden, - 


id 


"Dat 


Dat hy durfdt dingen na den welverdienden krans 
Die hem laurieren zal, indien hy al den glans, 
Waar van dit vogeltje is omfcheenen , kan doen fpeclen 
In zyne tekenkonft door verwen, en penfeelen. | 
Dat een tapifzery-borduurder eens begin, . 
Geprikkeldt door een zucht tot roem- of geld-gewin, 
Hy wapene zich vry met 't allerfynfte gaaren 
Dat trotft Arachne, hy moet Sidons muren fpaaren 
Noch ook Scharlaaken-roodt, dat de Engelfche faffraan 
“Hem flechter zy als wier, en 't Groen zo fchoon, als 't aan 
Den ftam van Muhameth ontzach'lyk is en waardig , 
Athene zend’hem blaauw , Vulcaan dryv' voor hem vaardig 
En goud en zilver uit, verhoogdt door ’ licht der zon 
Zo fyn, als Lachefis haar dunfte draatjens fpon, 
En laat hem ’t werk, als ’t nu voltooidt is, vry beftryken 
_Met Phofphorus, my dunkt, ’k zie hem al rugwaarts wyken’, 

Zo dra 't oorfpronk'lyk hem verfchynt zo luifter-ryk , ird 

En zo zyn twyf'ling neemt 't vergrootglas tot haar wyk, 
Zal al zyn zuiver fyn in ftoppelen verand'ren, 
En wardraad tot een fyl getrokken in malkandren; 
Maar dat zyn konft ons niet bedriege in dezen ftryd , 
En weeve 't vogeltje zelf meede in zyn tapyt, 
Toch 't mag wel zyn, het zal zoveel te meer verdooven 
Lyn eigen werk, want zo ver , als de Noordíter booven 
Alt andere geftarnt des Hemels uitblinkt , fpand 
Myn Koninginnetje de kroon van yders hand. 

ó Beesje hooger op voerdt gy myn laage klanken, 
Uw doode pluym leert ons den grooten Schepper danken, 
En roemen 't Konftryk werk der hoogfte Majefteidt . 
Aan u verricht zo vol van onbegryp'lykheidt, 
En hoe de Schepping, en beginzel in elks weezen, 
By wifzlig toeval niet, maar wel is op gereezen, 
En voortgaat door zyn wet, en fchikking, ja het dons 
Zo blinkende op uw borft vertoont God zs zs ons 
Zo onuitwifchbaar klaar, als of 't met Goudevonken 
Door 't {pits van Diamant op u was vaft geklonken. 


Gy 


Gy doode Ouriflia treft wiffer, als’t gefchreeuw 

Des Griekfchen ''heodoors, of wys geers van onze eeuw , 
Die waant in 't Menfch'lyk fwak vernuft op lofze gronden 

't Begin der Schepzelen te hebben uit gevonden , 

En dwaas, enroek'loos, ftout ver boven 't naauwe perk 
Van zyn verftandt gevoerdt, beftormt het Godlyk fwerk 
Om hem te omvatten, die van eindelooze breeten 
Afhang'lyk van getal, noch plaats nooitis gemeeten, 

Maar die zich zelf begrypt, en weet hoe, en waar door, 
Dit ’s God, verftaat gy 't wel, verharde Theodoor. 

Maar laat ons eindelyk Ruysen den fchat-bewaarder roemen, 
Die zo veel beesjens, zo veel vruchten, kruiden, bloemen, 
En Zee-gewaflen uit vier deelen van 't heel al 
By een vergaàrdt, een Konft-Beminnaar toonen zal. 

Dat nu een vreemd'Iing zeg, ik hoorde dikmaal fpreeken. 
Van ’t groot vernuft des Mans „aan vrienden vaak gebleeken, 
't Zy hy de ontleed-konft, of der kruiden-oeffening , 

Of de geneezing wyft een jongen leereling, 
Of red een Kraamvrouw met haar vrucht byna aan 't ftranden 
Op de oever van de doodt, 't zy dat hem 't Recht in handen 
Geeft eenen licht gekwetft, of doodelyk gewondt, 
Op dat zy 't vonnis vell’ uit 's mans oprechte mondt; 
Of 't zy zyn Artzeny kan rekken of bewaaren 
Een Menfch'lyk fwak geftel, maar dat een Man van Jaaren 
Zoo hoog; in zo veel bezicheeden afgefloofdt, 
Zo groot een fchat van konft zou toonen hoofdt voor hoofdt 
Geloove ik niet; wel aan, ga daar, en gy zult merken 
Dat meer ’t gezicht. als ’t oor, moet uw geloof verfterken: 
Ja, 't geen gy dan bekendt een wonderftuk vol pracht 
Te zyn, is maar van Ruyscr voor tydverdryf gebragt 
Zo keurelyk in 't licht; hier zyn de wandelingen, 
De uitfpanningen van hem, die zich niet laat ontwringen 
Een uur, een oogenblik, of hy geeft geeft, en hand 
Daar aan, waar toe zich een uit duizend niet verpand. 

Is zeldzaam nu te duur, wel, wie kan dit waardeeren! 


Bedank terwyl uw lot, en wil den Meefter eeren , Di 
ie 


Die u, ontbeerende 't geluk, dat gy betaalt 

't Bezitten van dien fchat, op een gezicht onthaalt | 
Van grooter nieuws, als die , met noodgevaar van ’t leeven 
Door eene brandende nieuwsgierigheid gedreeven, 

En ryzende over Berg en Zee-en Land-gebiet , 
De zeven wonderen des ouden Waerelds ziet. " 
L. Coster. 


Kik HAHA Pags r vaers (8 voor haarblyv’ lees haar by blyv* 
ma Pag. 5 vaers 30 voor hun 1a 
——— ——— Vaer$: 33 voor deez’ fmi(s' les decze fmifs" 


LI 


d 
PN 


TW, KS 7] » 2, A , A j 
à TW 7 R f . 

/ ZAAN MS (//, GL PP NATI zz 3 | 
NON 

ZA DIN 2 — 
A Ge 
m8 CNET 2 
EN 


I TZ 7 
aD í 4 95] 
S AOS 

3777 PLAY 


RIS 


DEF, 


Qd 


mimm mote Sa 


MUTEDITDIBBUCA 


THESAURUS 
PRIMUS 


Animalinm quadrupedum, vo- 
Jatilium , reptilium , ac pif- 
cium, nec non Infectorum , 
atque Conchyliorum , — ec. 
partim liquori. limpidiffimo 
innatantinm , partim balfa- 
mo inauratorum, que fervan- 
tur in Thefauro , ex ligno 
Olivario coufecto. 


ASSER EL 


: exiguis 
purificatis, ac ramulis mari- 
nis confe&a , quz innititur 
pedamento ex ligno oleagino, 
è quo Thefaurus eft fabrica- 
tus. 

N».II. Phiala ficca', & in 
ca, Avicula Ceylanica qua- 
- dricolor, nitidiffima, fc: ca- 
pite colloque colore miniato, 
alis & dorfo nigro, pectore 
& abdomine plumis albicanti- 
bus & cinereis predita. 

Not.r. Avicula ifthzc bal- 
famo ita à meprzparata, ut 

Thef. I. in- 


Pag.r 
HET EERSTE 


CABINET 


Uyt Olyvenboud toebereyd, 
waar in gevonden werden 
wiervoetige , kruypende, vlie- 
gende , em bloed eloofe Dieren: 
Als mede villen; hoorntjes, 
Schulpenenz. ten deele hard 
gebalfemt en droogh , ten 
deele in een feer heldere vocht 
geconferveert, 


De Eerfte PLANK. 


Ne, I. SE En kleen Rot- 
E 


UA WS sjc uyt klee- 
BNDARs ne —f[fchoon- 


e mf iN 


AU gemaakte In- 
diaanfche Hoorntjens , Schul- 
pen, en Zee-tackjens , {taande 
op een voetje van Olyvenhoud, 
waaruythet Cabinet oock ge- 
maakt is. 


o 


Ne, II. Een droogh Vlesje, 
en daar in een fcer curieus Cey- 
lons vier-couleurigh Vogeltjes 
namentlyk meny-verwigh van 
hoofden hals ; {wart van rugh 
en vlerken , wit en asverwigh 
van borft en buyk. 


Aanmerkt ten 15e», Dat dit Vo- 
geltje van my door Balfamatie 
A fooda- 


1 FR. RUESE HII 


integra remanferit , ne vi- 
fceribus quidem exemptis, ut 
adhuc viva effe videatur; prz- 
terea infidet ramufculo Car- 
dui minimi Profp. — Alpimis 
cum autem di&us Carduus 
hic rariffimus fit, & capita ha- 
beat reticulz modo à natura 
elaborata, gratiam conciliat 
vifui. 

2*, Operculum, quo coó- 
perta eft phiala, fericum eft 
rubrum villofum,quo omnes 
ferè phialz fequentes etiam 
funt te&z. 

3*. Dicto operculo , ceu 
pedamento, impofitus eft fa- 
fciculus herbarum, florum & 
fra&uum | rariorum exotico- 
rum; cum autem illa colo- 
rem naturalem tam bene con- 
fervarint , vifum illorum, 
qui re herbaria delectantur, 
alliciunt : his quoque infi- 
dent infecta varia rariora, fc: 
Papflio Turcicus, rariffimus, 
coloreex albo, nigro & dilu- 
té ceruleo-viridi, coloratus, 
cujus alz inferiores feu pofte- 
rioreslongiffimz, tenue ftra- 
men latitudine zquant ; hoc 
modo avicule caudam reprz- 
fentant, &hinc à me deno- 
minatur Papilio Turcicus 

ver- 


zoodanig is toebereid , datter 
nietsis uyt, of afgenomen , maar 
geheel gebleven, waar door het 
nu zigh als levendig vertoont; 
daarenboven zit het op een tack- 
je van de alderkleentte Diftel van 
Prosper Alpinus ; en nadien defe 
Diftel zeer raar is, en der zelver 
hoofdjens van de natuur haar net- 
wys vertoonen , zoo geeft zulks 
een aangenaam gefight. 


Ten 23* het dekfel van 't Glas 
is bekleet met root Flueel, gelyk 
ook mede meeft alle.de volgende 
vleffen. 


Fen 33* Op het gezeyde deck- 
felis voetjens wyze, gefet cen 
bundeltje , of boucquetje van raa- 
re gewaflchen, bloemen, en zaa- 
den, "t welk niet onaangenaam 
is om te zien, voor die geene, 
dewelke haar vermaak fcheppen 
inde gewaffen, te meer ; alzoo 
zy haar natuurlyke couleur zo 
wel behouden hebben. Op de- 
ze gewaffen zyn ook gefeten defe 
volgende raare bloed-looze diert - 
Jens , namentlyk een Turkxfe 
Vlinder, off Capel, die zeer 
raar is, wit, fwart, en ligt 
groenaghtigh-blauw van cou- 
leur, wiens onderfte off aghter- 
fte Vlerken zeer lang, en maar 
cen dunne ftroo , breed zyn, 
verbeeldende alzoo de ftaart van 
een Vogeltje; hierom is die van 
my geftaarte ftroo-breet-vlerki- 


ge 


THESAURUS ANIMAL. 3 


verficolor, alis pofteriori- 
bus longiffimus, ftraminez 
latitudinis. 


2°. Capricornulus Afric. 
viridis nitens. 

3*. Curculio ex Capite bo- 
nz Spei, 

4°. Cantharides, &c. 


4°. Inter dictas herbas & 
flores etiam reperiuntur 


Amaranthus criftatus rubi- 
cundiffimo flore. Cat. Hort. 
Reg. Par. 

Gnaphalium latifol. Ame- 
ric. B. Pen. 

Gramen tremulum majus 
& minus. B. Piz. 

Stechascitrina. Matth. 

Adianthum A meric.Corzut. 

Conyza Afric. 

Milium ind: Crient. fem. ni- 
gro majori, & nirente. 

Thlafpi fruticofum Leucoii 
folio B. Pin. 

Quamoclit. FB. &c. Vid. 
Tab 1. Anim. Fie. I. 

N^. III. Phiala in liquore 
continens Pifcem , ex infula 
Amboinenfi , qui à D*. Joh. 
Nieuhovio appellatur Pifcis 
Amboinenfis, & in fuo itine- 
rario Índie Orient. & Occi- 
dentalis , defcriptus ac de- 

pictus 


ge en veel couleurighe Vlinder 
geheten. 


2de Een Africaanfche groes 
blinkende Steen-bokje. 
54 Een Caapíche calander. 


af En Spaanfche Vliegen. | 
Ge. 


Tena? Werden onder de ge- 


_feyde Kruyden en bloemen ge- 


vonden; de 
Gekamde Amaranth met 
bloed-rood-verwige bloemen. 


Americaanfch — breet-bladige 
Gnaphalium. 


Groot en kleen drillend Gras. 


Geele Steechas. 
Americ, Venus-hayr. 


Africaanfche Conyza. 
blinkende 


Groote  fwarte 
Ooftindifche Geerft. 

Heefter-agtighe 'T'hlaspi met 
bladeren van Steenviolieren. 

Quamoclit. &c. Siet de eerfte 
Tafel. eerfte Fig. 


Ne. III. Een vles waar ineen 
Vifch onthouden werd, uyt 
Amboina,dewelke van d? Hr. Joh. 
Nieuhoff.in zyn Zee en Land be- 
fchryving genaamt werde dmboin= 
fche Vijch , envaldaar ook befchre- 
ven enafgebeelt ftaat en van den 
Ed: Hr. Francifcus Willugbey 
A 2 mede 


FRA MS OH TI 


4 

piStuseft; ut & à Nobiliffimo 
Viro D. Francifco Willugbeio 
in fua Ichthyographia, S. Hif- 
toria pifcium nomine Perce 
Amboinenfis; enimveró, cum 
hic pifcis meus cum illorum 
Perca marina (quam ctiam in 
alium Thefaurum refervo ) 
non plane conveniat, conful- 
tum duxi, hujus figuram ad- 
dere. Vide Thef. Animal. I. 
Tab. IL Fig. 3. 

Cum autem difcrepantia 
reperiatur inter dictos Pifces, 
hic à me denominatur Perca 
Amboinenfis volans , pinnis 
longiffimis, 

Di&us Pifcis , ab Incolis 
Malaicé vocatur Ikan Smwangi, 
& ab Europzis ibi degentibus, 
nominatur Tovenaars Vifch, 
eftque coloris caftaneifatu- 
ratioris, lineis transverfis ftra- 
men latis, idque à capite ad 
caudam ufque,pinna dorfalis, 
ut & poft branchiales funt 
longiffime , quemadmodum 
in pifcibus volantibus, unde 
fufpicor hunc pifcem é genere 
pifcium Volatilium . quoque 
effe, qui ad breve tempus 
aquas relinquentes, & fuper 
eas volantes, pifces volantes 
nuncupantur : 

Hinc forfan incolz , qui il- 
lic loci admodum fuperftitiofi 

Íunt, 


mede befchreven en afgebeeld 
word, in zyn befchryving der 
Viffchen met de naam van Am- 
boinfche Baars. 

Edoch dewyldefe myne Vifch 
niet geheel en al met de haare, 
(den welke ik ook in een ander 
Cabinet bewaare) overeenkomt 
zoo heeft het my goct gedaght 
dezealhier in’t ecrfte Cabinet af 
te beelden. Zict de tweede Plaac 
de derde Fig. 


En om dat 'er onderfcheyt ge- 
vonden werd , tuffchen die ge- 
feyde Viflchen, heb ik defe ge- 
noemd vliegende Amboinfche 
Baars met zeer langhe vinnen. 


Deze gezeyde Vifch word van 
de Inwoonders in ’t Maleyts ge- 
- naamd Jhan Swangien van de Eu- 
ropianen die haar in dat Land 
onthouden Tovenaars Vifch, 
deffelfs couleur is caftanje ver- 
wigh met wat bruynder ftroo- 
breedighe overdwerfe ftrepen, 
endat van 't hoofd tot de ftaart 
toe, de vinne van de rugh, als 
mede die van de zyde, zyn zeer 
lang: 't welk zy met de vliegen- 
de Viffchen gemeen hebben; en 
hierom ben ik van gevoelen, dat 
deze Viffen haar ook voor een 
korte tyt, al vliegende buyten 
het water kunnen  onthou- 
den: 


Hiervan daan komt het ligte 
lyk, dat de Ingezetenen , de- 
wel- 


THESAURUS ANIMAL. I. 5 


funt,hunc pifcem 1£4z Swangi, 
id eft | Belgico idiomate Tove- 
naarsVifch vocarunt , vel quia 
convulfiones & dira alia fy m- 
ptomata admiranda acquirunt 
illi quiab aculeis illorum(qui- 
bus przditi funt) punguntur, 
ut ex variis relationibus per- 
Cepis nes 

Pinnz laterales , infimz, 
ut& ille, que caudam con- 
ftituunt, habent quadrangu- 
lares maculasalbas ; Quam- 
vis aatem dictz pinnz in hoc 
pifce, radios habeant difcre- 
tos, tamen non eft dubium, 
quin in ftatu naturali, fibi in- 
vicem fint connatz ope 
membranulz tenui(fimz , qua 
in meo quoque objecto non 
plane funt. deftitutz , enim- 
veró quoniam adeo tenuis eft 
dicta membranula , facillime , 
antequam ad nos pervenerunt 
abilla deftituuntur, & fic ra- 
diorum pinnz à fe invicem re- 
cedunt, id quod Clariffimus 
Willugbey quoque fufpica- 
tur circa vulgarem Percam 
Amboinenfem. 

Notandum przterea fuper 
dictum operculum  orificii 
hujus Phialz reperiri fafcicu- 
lum ramufculorum marino- 
rum, Sc. Lithophyti, Abro- 
tanimarini; &inter ramulos 

illos 


welke zeer fuperftitieus zyn, de- 
fe vifchen Zan Swangi, of Tove- 
naars-vijchen hebben genoemt, of 
ook wel daarom , dat die geene, 
dewelke van de {cherpe doornen 
(waar mede zy voorfien zyn) 
geftooken werden, zeer fwaare 
en wonderbare trekkinge der Ze- 
nuwen,en andere toevallen meer 
krygen;gelyk ik uit verfcheide re- 
latien vernomen hebbe. 

Deffelfs op fy ftaande Vinnen, 
als mede de onderfte, en die de 
flaart maken, hebben vierkante 
witte vlacken ; en hoewel de pen- 
nen van de vinnen in dit voor- 
werp, wat verre van den ande- 
re ftaan , zoo iffer niec aan te twy- 
felen. of dezelve worden door 
een zeer dun vliesken (waar van 
de myne ook niet ten eenemaal is 
berooft ) in haar natuurlyke ftaat 
by een gehouden ; edogh dewyl 
het gefeyde vlieske zeer dun is, 
zoo werden de vinnen daar van 
zeerligt berooft , eer dat de vifch 
tot ons wert overgebragt , ’t geen 
de Hr. Willugbey ook meent te 
gefchieden in de ordinarifche 
AmboinfcheBaars. 


Daarenboven ftaat aan te mer- 
ken, dat op het gefeyde deckfel 
van de mond van de Vles gevon- 
den werd , een t'zamenftel van 
Zee-gewasjens , Zee-verfteende 
Heefter, en Zee-averoone, en 
tuffchen defelve , een plat rond 

A 3 Ame- 


6 FRN Y S/C/H 1-1 


illos ' reperiri — Pifciculum 
Americanum , planum , ro- 
tundum, balfamo induratum, 
magnitudine fere thaleri im- 
perialis, habentem circa cau- 
dam maculam , rotundam, 
magnitudine ciceris, nigri 
coloris, quam ambit circu- 
lus* albicans : & quoniam 
dicus pifciculus maximam 
habet analogiam cum pifce, 
quem D. Joh. Nieuhovius in 
fuo Itinerario  denominavit 
Glipvis, feu Soldaten Vifch , 
idem nomen quoque retinebi- 
mus. 

N°. IV. Phiala in liquore 
continens Locuftam Africa- 
nam, maculofam, cuculla- 
tam, cujus pedes pofteriores 
fpinas habent acutas, dor- 
fum verò & cauda obtufas; 
eaque infidet Opuntie Ame- 
ric: fpinofz minori. - 

N°. V. Vefpertilio Indicus 
nafo, clitoridi fimili, in- 


ftructus. 


N°. VI. Phiala ficca, in qua 
continetur nidulus exiguus, 
Americ: ovulis, ciceris magni- 
tudine , inftructus, quibus, 
veluti incubat avicula Indie 
Occid. mellivora, ita dicta, 
propterea quod etiam volans 
alimentum melleum ex flori- 


bus 


Americaanfch Viske, door bâl- 
famatie hard gemaakt; ^t welk 
ontrent een Rykxdaalder groot 
is, hebbende ontrent de, ftaart 
een ronde fwarte vlek, met een 
witte omtrek van een cicers gro- 
tes en om dat defe vifch niet vecl 
verfchilt met die, dewelke de 
Hr. Joh. Nieuhoff Klip of Soldaten 
vifch heeft geheeten, zoo zullen 
wy dezelve benaming behouden, 


N°, IV. Een groote Afri- 
caaníche gevlakte en gekapte 
Sprinkhaan, in een vles met 
voght, deffelfsaghterfte pooten 
hebben fcherpe doornen , maar 
de rugh en ftaart zyn voorfien 
met ftompe doornen, dezelve is 
gezeten op een tak van de kleene 
Americaanfe gedoornde Vygh. 

N°, ;.V. Een: Indiaaníche 
Vleermuys, wiens neus voor- 
fien is met zoodanigh een verhe- 
ventheyd dewelk een C/ytoris ver- 
beeld. 

Ne. VL Een droge vles in fig 
onthoudende een feer kleenAme- 
ricaans neítje met cyertjens, en 
waar op fit,in fchyn van te broe- 
yen, een Americ: Honing-fuy- 
gertje „alzo geheten, om dat dit 
gevogelte al vliegende deHoning 
weten te krygen uyt de bloemen 
tot haar voetzel , de inlan- 

| ders 


THESAURUS ANIMAL. I. 


bus haurire valeat, &ab In- 
digenis quoque Ouruffia nun- 
cupatur. 

Nidulus fitus eft inter ra- 
mum  Erice arborefcentis 
Afric: floribus albis locuple- 
tiffiImis ; huic ramo infidet 
quoque alia Ouruffia. 


Super operculum Phialz, 
ferico villofo rubro tectum, 
pofitus eft fafciculus herba- 
rum, ut & florum, & inter 
alia, etiam varia infecta , nec 
non Squammz fructus Scoly- 
mocephali Afric: quarum ex- 
tremitates, fericum villofum 
zmulantes , colore nigro funt 
przdite, ut& 

Ramuli Tamarifci gallici. 


Erica Myricz fol. 


Erica Afric. 

'anacetumA fr: Floribus de- 
cuplo minoribus. D. Pr. c. 
Commelini. : 


Adianthum A meric. Corz. 

Gramen tremulum minus, 
CBP, 

Millefolium Afric. flore lu- 
teo. ut & Ramuli 


Fruticis — cinerei — Afric. 
Breyz. 
Centinodii floribus argen- 
teis. 
Pim- 


ders noemenfe ook Colubrie- 
tiens. 


Dit neftje is geplaaft op een 
tak van de Afric: boomaghtighe 
Hey, met zeer ryk gelaade witte 
bloemen, en zit op deze tack ook 
nogh een. tweede Honingfuy- 
gertje. 

Op het dekfel van de Vles, met 
root Flueel bekleet zynde, is ge- 
plaaft een t'faemenftel van Kruy- 
den, Bloemen, en tuffchen die 
oock  verfcheyde bloedeloofe 
diertjens. Onder de Kruyden 
werden gevonden de Schubben 
van de Afric: Scolymocephalos, 
welkers uyterfte figh als (wart 
fluweel op doet. 


Als mede tack jens van deFran- 
fche ''amaris-boom. 

Hey met bladeren vande Ta- 
maris-boom. 

* Afric. Hey. 

Reynvaar van Afric: met tien- 
maal kleender bloemtjens als on- 
fe gemeene van de Hr. Prof: C. 
Commelin befchreven. 

Americaans V enushayr. 


Kleen bevent Gras. 


Afric: Duyfentblad met geele 
bloemen als mede takjens van 


Het grauwe Afric: Heefterke 
vande Hr. Breyne. 


Verkens Gras met filver witte 
bloemen. * 
Ge- 


8 FR RU WS JCH TH 


Pimpinellz fpinofz fructi- 
bus onuftz. 

Plante Afr. innominatz & 
nondum defcripte , glandi- 
formi fructu. 


Chryfanthemi fl. luteo, 
cujus petala in exficcatione 
affolent fe contrahere,in hifce 
ita funt dispofita, ut flores 
adhucdum vivere videantur, 
ne colore quidem excepto. 


Inter infecta reperiuntur €X- 
igueCantharides & Papiliun- 
culus ceruleus ocellis pluri- 
mis fubtus eleganter afperfus, 
D. Pettiveri, rerum curiofa- 
rum per fcrutatoris indefeffi , 
à me vero denominatur Ar- 
gus czruleus minimus. 


Ne. VIL Arancaex capite 
bonz fpei tricolor, ventre am- 
pliffimo crenato. 


Notandum, Thorax & ca- 
put caítanci coloris, pedes 
eodem colore perfufi funt, 
nec non maculis fubnigris 
quadrangularibus ; dorfum 
autem nivei colorisl lineis 
transverfis nigricantibus gau- 
det, Venter maggine crena- 
tus ac eleganter eft variegatus 

in- 


Gedoornde Pimpinell met haar 
vrugten. 


Een onbekent en onbefchreve 
Afric: gewas met aakerwyfe 
vrugten. 

Chryfanthemum met geele 
bloemen , wiens bloembladeren 
in't droogengewoon zyn om te 
krullen en te krimpen, in defe 
zyníe eghter nog zodanig geftelt 
als of debloemen nog ftonden te 
waflen met haar volle couleure. 

Onder de Infecta, of bloede- 
lofe Diertjens, die op defe ge- 
waflen zitten, vindmen kleene 
Spaanfche Vliegen, mede een 
kleen blauw Cappelletje met vee- 
le ooghjens aan de onderfte zyde 
der Vlerkjens, van den neerfti- 
gen en onvermoeydeonderfoeker 
veler curieusheden de Hr. Petti- 
ver afgebeelt met de naam van 
kleen blau Vlindertje, van ondere 
met zeer veele kleene ooghjens 
voorfien, icknoeme het aller- 
kleenfte blauwe Argus. 

Ne. VII. Een Caapfche zeer 
dik buykige, en aan de zyde ge- 
fchaarde drie couleurige Spinne- 
kop. - 

D rinekt dat deffelfs borft en 
Hoofd zyn caftanie couleurigh, 
de pooten zyn mede wel de felvi- 
ge couleur, maar ook met vier- 
kante vlecken die bruynder zyn: 
derughis wit met fwartagtighe 
overdwerfe ftreepen, de buyk 
aan de feyde gefchaart en fchoon 
gemarmert , waar door fv niet 
onaangenaam is om gcfien te gen 

en 


THESAURUS ANIMAL. I 9 


inftar marmoris, id quod vi- 
fum allicit, imó & illorum, 
qui alias abhorrentab Ara- 
neorum adfpectu. 

N*. VIII. Jaculatrix Indiz 
occident: exilis, à capillo de- 
pendens, hzc ore aperto in 
hiare videtur foetui Gliris fyl- 
veft: Americ:bulgam gerentis 


in imo ventre , pro ftaecruum- 


introitu,ut & exitu :in illa bul- 
ga reperiuntur Mammz & Pa- 
pille, quas fugendo arripiunt 
foetus. 


Not. Dictam Jaculatricem 
optimz effe notz, ojufque 
gefticulationem ita perartem 
effe formatam , ut eam tan- 
quam vivam, & naturaliter 
prede inhiantem, reprefen- 
ECE. 

N°. IX. Serpens Americ. 
bicolor ramulo Jafmini Afric. 
llicis folio, flor. albis C. Comz- 
mêl. interpofitus eft , & fce- 
tui incogniti quadrupedis A- 
nimalculi fylveftris America- 
ni exiguo & albiffimo, in- 
hians. : 


N°. X. Scorpius Afric: ni- 
ger magnitudine  Cancrum 
germanicum fluviatilem ma- 

Thef. I. jo- 


den zelfs van die , dewelke anders 
cen afkeer hebben van diergelyk 
gefpuys van fpinnekoppen. 


N°. VIIL Een kleen Weft- 
Indifch fchiet flangetje cen Ror- 
tevangertje genaamt , 't zelve 
aan een hayrtjé hangende heeft 
de bek opgefpert verbeeldende te 
willen aandoen een zeer kleen en 
wit jongske van een Americ:bos- 
rot, welke Rotten een fak heb- 
ben aan ’t onderfte haarer buyk 
tot uyt eningank haarer jonghs- 
kens, en worden in defe fack ge- 
vonden de borftenen tepels defer 
dieren , waar aan de jonge komen 
te fuygen. 

En ftaatteletten, dat dit flan- 
getje uytermaten mooy zynde, 
zighals zeer levendigh op doet, 
en met natuurlyke geften fyn 
voornemen fchynt te willen vol- 
brengen. 


"^ 


N° IX.Eentweecouleurig Á- 


eric: flangetje zittende tuffchen 


eentackje van de Afric: Jasmyn 
met bladeren van de fteeck Palm 
en witte bloemen vande Hr. Pro- 
fef: C. Commelin befchreven, 
het zelve fchynt jachtte willen 
maken op een zeer kleen witen 
onvoldraage vrughtje van een on- 
bekend viervoetig Americaanfch 
gedierte. 

Ne. X. Een Afric: fwarte 
Scorpioen wel zoo groot als een 


Hoosduvtíche groote rivier 
ái B° Kreeft, 


10 
jorem e@quans, in liquore lim- 
pidiffimo confervatus, fuper 
hiale operculum reperitur 
fafciculus plantarum, florum 
& fructuum; inter quz repe- 
riuntur , preter przdicta, 
Abfynthium Seriphium mari- 
num. 
Frutex 
Breyn. : 
Alfine rara non defcripta. 


Laurus Afric. Querci folio. 
C. Comm. 


cinereus — Afric. 


Filago Indie Orient. Nobis. 


Bacce cinamomi tam per- 
fette, quam imperfe&z, 

Achmellz capitulum femi- 
nibus onuftum. 

Abrus. &c. 

Hisce infident fequentia in- 
feta. Cochinella rubra no- 
ftras, multis maculis nigtis 
notata. 

Curculio.Pertiv. 

Eruce albe, maculis ni 
gris quadrangularibus pre- 
ditz, mihi, Ribefii helluones; 
quoniam Ribefii nigri folia 
devorare affolent;dictz Eruce 
tam nitide preparate, ut ad. 
huc vivere videantur , ne ge- 
fticulatione reptatrice qui- 
dem neglecta, 

N. 


FR. RUYSCHII 


Kreeft, leggende ineen heldere 
voght , op deffelfs dekzel en be- 
kleetzel word gevonden een t'za- 
mentftel van Planten, bloemen en 
zaaden, onder alledefe vindmen 
nevens meermaals genoemde een 
zoort van Zee alfem. 


Afncaanfche — asverwighe 
Heefter. 


Raare,en noch onbefchreve, 
Muur. 

Afric. Laurier met Eyke 
booms bladeren van d’Hr. Prof, 
C. Commelin befchreven. 

Ooft-Indifche Filago van my 
alfoo gcheten. 

Volmaakte en onvolmaakte 
vruchten van de Caneel-boom. 

De Koppjes, en zaaden, van 
"t Ooft-Ind. gewas Achmella. 

Abrus. &c. 

Tuffchen en op defe faken 
vindmen ook defe volgende bloe- 
deloofe dierkens als de roode: 
Conchenillje van defe lande , met 
veelefwarte vlekjens. 

Curculio van D. Pettiever. 

Witte Rupfen met [warte 
vlecken, die haar op de fwarte 
aalbezie boom onthouden , en van 
mys,wegens haar verniclenen op- 
eten, Aalbezien vernielders ‚ge- 
heeten zyn: deze gefeyde Rup- 
fen zyn zooaardigh toeberyd, 
dat fy nogh fchynen te leeven, 
haar kruypende manier van doen 
zelfs inagtingh genomen vas: 


THESAURUS ANIMAL. I. 


Ne. XI. Serpens exiguus 
Afric: nitens lineis albis & ni- 
gris fecundum longitudinem 
ductis, cum autem per her- 
bas Africanas ferpere foleant, 
addidi ramum Ficoidis Afric: 
fol. triquetro minori. 

Supra infimam herbe par- 
tem reperitur quoque Bufo 
parvus cinereus, maculo- 
fus, cujus dorfum lineà albà 
notatur : hic ore aperto & di- 
ftento Serpentem arripere 
videtur. 

In operculi faftigio reperi- 
tur compages, feu fafciculus 
florum & feminum , inter quz 
fefe videnda quoque exhibent, 
fem: anifi ftellati,ut & infecta, 
inter que Scarabzus minor 
nitens. 

N°. XII. Serpens exiguus 
Ind: ore detinens Pifciculum 
parvum coloris argentei, ex 
iisdem oris. 

N°. XIII. Eruca Afric 
crafla & rara, capite & ante- 
rioribus pedicellis coloris fus- 
ci, corpore nigro, dorfo tu- 
berculis breviffimis & craffius- 
culis, ceu, fpinulis, przdito; 
quorum tuberculorum duo in 
utroque latere aureo colore 
fplendent, quaft fpecula exi- 
guajpone caput vero duo pro- 
ceffus fpinofi bifidi quoque 

vifui 


* 


YI 

Ne, Xl. Een Afric: blinkend 
flangetje met witte en fwarte 
ftreepen, die na de lenghte loo- 
pen, en nadien dezelve, tuffchen 
de Afric: gewaffen kruypen , zoo 
hadik dezelve gefet tufichen de 
Afric. Ficoides met kleene drie- 
kantighe bladeren. 

Op het onderfte van "t kruyd 
doet zig ook op een as-grau-ge- 
vlakt kleen paddeke met een lan- 
ghe witte flreep op 'tlyf, 't zelve 
Íchynd met een opgefperde bek 
het flangetje te willen aandoen. 


Op't dekzel of bekleetzel doet 
zigh op een t'zamenftel van 
bloemtjens en zaaden, waar on- 
der ook gevonden word het ge- 
ftarnde Anys-zaad; en onder de 
Infeéta een kleen blinkende fchal- 
byter. 


No. XII. Een kleen Indiaanfch 
flangetje, houdende in deflelfs 
bek een filver couleurigh viske 
uyt de zelve landftreek. 


Ne, XIII. Een ongemeene 
dicke en raare Rups met een caf- 
tanie couleurig hoofd en voorfte 
pooten, {wart van lyf, op de 
rugh met harde en dickke heu- 
veltjensbezet, welkers uyteríte 
als doornachtigh haar vertonen ; 
onder defe heuveltjens zynder 
twee aan yder zyde, met gout 
geele blinkende fpiegeltjens voor 
fien, en by het hoofd zietmen 
ook twee gefpouwe doornaghti- 

B 2 ghe 


12 
vifui fefe offerunt: huic infecto 
adftat ramulus A fric: floribus 
onuftis. | 

Supra operculum vifuntur 
inter alios flores, Millefo- 
lium Afric: flore luteo, Thlaf- 
pi Halimi folio,fl. albo. &c. 


Ne. XIV. Phiala ficca , in 
qua confervatur Turdus Indi- 
cus verficolor. 

Operculum phiale orna- 
tum eft fafciculo flofculorum, 
& fru&uum , inter quz fru- 
&us Arizariangufto folio. 


Mundubi Pifonis. 
Squamma fericea , villofa 
nigra Scolymocephali Afric: 


Glandes Turcice cupulis 
fpinofis, feuafperis. 
Flores Regine prati. 


Fru&us Euonymi Virgi- 
niani latifol. 

Rhus Afric: 
' Corruda Afric: 

Oryza Indica. 

Mufcus clavatus. Dod. 

Ferri Equini filiqua. 

'Trichomanes. 

Centinodia florib: argen- 
teis. 

Taaacetum | Afric: odora- 
tum, 


FR. RUPS GAT PT 


ge uytfteekzels;by defe rups {taat 
een Afric: gewasje vol bloemen. 
Op het dekfel of bekleetfel wer- 
den onder andere bloemen ge- 
vonden Africaaníche Duyfent- 
blad met geele bloemen, T'hlaspi 
met bladeren van Zee-porceleyn ; 
met witte bloemen &c. « 

Ne. XIV. Een droogh glas, 
en daar in een veel-couleurighe 
Indiaanfche Lyfter. 


Op deffelfs bekleetzel vindt 
men een boucquetje bloemkens, 
vrughten en zaaden, onder de- 
welke gevoegt zyn, de vrugten 
van de Calfs-voet met {malle bla- 
deren. | 

Piftachies onder de Aarde. 

De Schubbens van de Afric: 
Scolymocephalos, welkers uyt 
eynde een fwart fluweelighe en 
pluym- wyfe ruygte is. 

T'urxfche Eykels,welkers kel- 
ken fcherp zyn. ; 

Bloemen van de Koninginne 
van t veld. 

Vrughten van de breedbladige 
Papenhout uit Virginie. 

Afric: Smack. …… 

Afric: Stekelagtige Afpergies. 

Ooftindifche Ry ici 

Beere-clauw van Dodonzus. 

Peulen van ’t Paarde-yfers 
kruyd. 

Trichomanes. 

Verkens gras met filver-ver- 
wigebloemen. 


Riekende Afric; Rynvaar. 
Afric: 


THESAURUS ANIMAL. I. 13 


Juniperus Afric: &c. 

N°. XV. Ceraftes Ceyla- 
nicus cinereus, & maculofus, 
fupra ocellos; veluti duo cor- 
nicula geftans: in eadem 
phiala innatare videtur Pisci- 
" culus Afric: cinereus barba- 
tus, quatuor lineis albis longi- 
tudinalibus przditus , eftque 
de genere Bagre Marcgr: 

Pone dicas phialas repe- 
riuntur varia balfamo indura- 
ta,& itapreparata , ut ftatum 
naturalem & vitam haud ami- 
fille videantur. 

N?. X VI. Lacerta Americ:, 
hec ore fuo detinet predam 
fuam, nempe Crabonem A- 
fric: rubrum, maculis nigris 
notatum. 

N*. XVII. Spinofa Lacerta 
Afticana corpore fquammofo, 
afpero, & cauda fpinofa. 


N°. XVIIL Echinomelo- 
caétos Americ: Spinis brevio- 
ribus ; cum autem 6 rupibus 
emergere foleant, rupiimpo- 
fui, fuper quam quoque re- 
periuntur rami  Litophyti 
Africani. 

N°. XIX. Echinus marinus 
Turcicus cum fuis longiffimis 
nigris pinnis. 


N°. XX. Thlafpi, Rofade : 


Hic- 


Afric: Jenever. &c. 
N. XV. Een Ceylonfch as- 


grauwe en witte flang,Cezaffes ge- 
heten, welke kleene uytpuylent- 
heden als hoorntjes boven de 
oogjens heeft; in'tzelvevleske 
Íchynt een kleenas-grau Afric. 
Viskete {fwemme-, hebbende vier 
nadelengtelopende witte ílree- 
pen over 'tlyf, en is een zoort 
van Bagrevan Zarcer. 

' Achter alle deze Vleffen laten 
haar vinden eenige zaaken ; de- 
welke hart gebalfemt zyn , en 
Zoo toebereyt, als of die nogh 
in haar natuurlykeen levendighe 
{taat waren. 

N°. XVI. Een Americaan- 
fche Haagdis, welke in haar beck 
heeft een roode Afric: Torr , met 
fwarte flippen. 1 


No, XVII. Een Africaanfche 
Haagdis , wiens ligchaam met 
ruwe fchubbens , en deffelfs 
ftaart vol dorens befet is. 

Ne. XVIII. Een Americ: 
Meloen-diftel met korte doornen 
dezelve is geplaaft op een rotzje, 
nademaal fy gewoon zyn uyt 
rotze voort te komen, en nevens 
dit gewas vindmen ook verfchei- 
de Zee boomtjens. 


N°. XIX. Een Turkfe Zee 
appel, met zeer lange {warte 
pennen. 


N°, XX. Eenroos van Hie- 
B 3 richo; 


FER (RIU SJC HEE 


14 

Hiericho dictum, &JMorif. feu 
Rofa Hierichontina vulgo. 
“GB. 


ASSER IL 


Ne. XXI. G'Erpens exiguus 
| Amcricanus al- 
bus, eleganter maculis nigris 
notatus; hic capite furfum 
erecto, Pifciculum Africanum 
argenteum planum & rotun- 
dum, lineis quatuor latis, ni- 
gris, notatum , videtur ca- 
ptare. i 

Phialz operculum ditatum 
fafciculo plantarum , quas 
inter, preter precedentes, 
quoque reperiuntur Ramuf- 
culi, fc: Mufci arborei exoti- 
ci, qui excreverat ex arbore , 
adfex circiter ulnarum longi- 
tudinem. 

Equifeti A fric: flofculis lu- 
teis. 


Campanulz Valerianoidis; 
&c. 

N°. XXII. Serpens Americ: 
exiguus, albus, lineis undu- 
latistranfverfalibus , caftanei 
coloris, preditus , eftque é 
genere eorum , qui male di- 
cuntur, & perperam haben- 
tur pro bicipitibus, nam uno 
tantum przditi funt capire. 

No. XXIII. 


richo,alzo geheten van C: Bau. 
en yan eMorifon , voor eenfoort 
van Thlaspi gehouden werd. 


De II. PLANCK. 
Ne. XXI. Lie wit- en 


fray Americaans 
Slangetje met fwarte vlacken, 
* zelve heeft zyn koppje op- 
waarts geflelt, als wilde het een 
kleen plat rond-aghtigh Afr: 
Vitken , met vier bruyne over- 
dwers loopende brede ftrepen, 
opfnappen. 


Op het bekleetzel van de mont 
van de Vles werd gevonden een 
tzamenftel van gewaflen, waar 
onder, nevens de bovengemelde 
gevonden werden, de tackjes 
vaneen vreemde Boom-mos , de- 
welke ontrent fes ellen lang van 
de boom afhing, 


Africaanfe Peerde ftaart , of 
Heermoes, met gecle bloem- 
kens. 

Valeriaans-wyfe — clockjens. 

c. 

No. XXII. Een kleen Amer 
ricaans Slangetje, aan de kanten 
met op en nederwaarts gaande 
caftanje bruyne dwerfe ftre- 
pen voorfien; en is van dat 
foort, dat qualyk gefegt en ge- 
houden werd voortwee hoofdi- 
ge Slangen, want fy maar met 
een hoofd voorfien zyn. 


N°. XXIII 


THESAURUS ANIMAL. I. 


N°. XXIII. Phiala duos 
continens Pifciculos Afric, 
rariffimos , quorum inferior 
Pifcis Afric, lobatus à me di- 
citur, quia lobum planum, 
pro pifciculi magnitudine , f2- 
tis magnum, inter caput & 
abdomen dependentem habet; 
hic pifciculus ex caftanco & 
albo colore variegatus, nullif- 
que fquammis przditus, at- 
tactu fubafper. 

Superior veró Pifciculus ob 
gutturis extenfionem Guttu- 
rofus à me dictus, exiguis 
Íquammis fuperbiens, colo- 
ris argentei; cum autem à ca- 
pillo dependeat , pinnafque 
habeatexpanfas , liquori in- 
natare videtur, modò non ni- 
hil moveatur phiala, in qua 
continetur. 

Africa quoque produxit hunc 
ifcem. 

N°. XXIV. Rana Americ: 
colore marmoreo eleganter 
colorata, & in liquore con- 
fervata. 

N^, XXV. Eruca Americ: 
maxima, pilofiffima, funtque 
pili longiffimi, colore, ex ni- 
gro &albo varicgati , ac denfe 
ftipati, ceuin caneaquatico , 
itaque, ne nomine quo adhuc 
deflituta eft, diutius careat, 
à mevocabitur Canis aquati- 
cus, Not, 


xs 

N°. XXIII. Een glas met 
twee zeer raare Afric. Vifkens, 
waar van ik de onderfte gelobde 
Afric: vis geheten heb , om datfe 
onder dekop en buyk een platte 
lobbe, of af hangzel heeft, de- 
welke na proportie van de vis 
vry grootis, defe visis van cou- 
leur caftanie bruyn en grauw ge- 
marmerd , oock fonder fchub- 
bens, maar in ’t aantafte rouw en 
foor. 


De bovenfte heb ik groot-kee- 
lige vis geheten, en dat van we- 
gensdes keels byzondere uytge- 
ftrektheyd : dezelve heeft klene 
filveryerwighe fchubbekens, en 
dewylhetaan een hayrtje in dit 
vlesje met heldere voght hangt, 
met uytgeflrekte vinnen, zoo 
Íchynt het waarlyk in de voght te 
leven, wanneermen.de vles wat 
komtte beweegen. 

- Van Áfricais dezelve af-kom- 


fügh. 


N?. XXIV. Een zeer aardi- 
ge gemarmerde Americ. Kikvors 
in een glas met vogt. 


IN». XXV. Een zeer groote 
Americaanfche Rups, met zeer 
lange witen fwarte hayren, die 
ook dight by een gevoegt zyn, 
gelyk in de Waterhonden : wes- 
halven wy dezelve nunog name- 
loos zynde , de Waterhond zul- 
len noemen. 


Aan- 


16 


Notandum preterea quod 
ramo arboris Nucis Mofcha- 
te infidet , & tali quidem 

efticulatione , quafi folia 
devoraret. 

N°. XXVI. Pifcis Afric. 
planus, albus, octo, novemve 
lineis tranfverfis nigris gau- 
dens, eftque é genere eorum, 
qui in przcedenti Clip-vifch 
denominatus cft. 

Infundo phiale reperitur 
quoque Serpens exiguus A- 
meric: albus,eleganter macu- 
lis nigris notatus. 

N°.XX VIl.Eruca Americ: 
pilis longiffimis obfita, in 
quorum faftigio tuberculum 
apparet, inftar ovorum pedi. 
culorum ; hiautem , vixap- 
parent,nift oculis armatis. 


Operculum ut anteceden- 
tia, gaudetinter cetera quo- 
que flore arboris Corall, ra- 
mufculo Arbufculz portori- 
cenfis la&efcentis , foliis 
Quercinis, fpinisgeminis ad 
fingulorum foliorum exor- 
tum, exafperate , Krgeelari 


Botanici expertiffimi ; pre- 


terea gaudet foliis & fem: A- 
brus Alpin feuPifo fructu coc- 
cineo minore C. B. ut & flore 
Croci verni latifolii flavi B. 
Pin, ante quinquaginta annos 

àme 


FR RUtTSCUHTI 


Aanmerkt daarenboven , dat 
deze Rups gezetenis op een tak 
van de Note Mufchaat.boom , en 


wel in die geften, als of fy de 
bladeren opat. 


No. XXVI. Een wit plat A- 
fricaanfch Viske, met acht o£ 
negen overdwers loopende ftree- 
pen, enisdefelfde van dat zoort 
't welk voorheen de naame gege- 
ven is van Clip-vifch. 


Op de grond vande vles doet 
zigh ook op een cleen wit en 
{wart Americaaních gevlakt 
Slangetie. 

N?. XXVII. Een Americ: 
Rups met zeer langhe hayren; 
welkers uyteynden een zeer fyn 


heuveltje hebben, gelyk als ne- 


ten oft eyeren van luyfen, de- 
zelve zyn zoo kleen, datmen een 
vergroot glas noodigh heeft om 
fe te zien. 

Op 't dekfel werden onder 
andere gevonden de bloemen van 
de Coralboom, entakje van de 
melk gevende boom van Porto 
riko met Eyke bladeren , heb- 
bende twee doornen aan elkx 
blads tuflekomen, van de welge- 
oeffende en groote kenner der 
gewaflen de Hr. Francois Kig- 
gelaar befchreven;ook 't zaad en 
bladeren van de Abrus van 4/piz. 
Alsmede bloemen van de Ba- 
ftert Saffraan met geele bloemen 
dewelke voor so Jaaren van my 
geplukt en met haar volkome 

cou- 


THESAURUS ANIMAL. 1 


num carpto » & etiamnum 
colore vivido predito. 

N°. XXVIII. Lacerta A- 
fric. gutturofa , vel bulgam 
gerens à me dicta, eleganter 
lineis & maculis nigris notata. 
Hzc, gutture, in magnam 
molem extenfo, ita prepara- 
ta, ut vitam amififfe non vi- 
deatur. 

Ne. XXIX. Phiala ficca, 
& inilla, Avicula Amboinen- 
fisrariffima tricolor, in to- 
tum,fc: cum carne, & offibus, 
ita confervata , ut in vita ad- 
huc fuperftes effe videatur. 

In fundoPhialz reperiuntur 
flores Tanaceti Afric: floribus 
decuplo minoribus. C. Com- 
mel, college conjunctiffimi. 


N°. XXX. Loligo cum fuo 
Ovario & fetibus imperfe- 
Cis. 

Not: in fundo phialz in 
confpe&um venit portioOva- 
rii cum fuis innumeris ovulis ; 
preterea à capillo dependet 
pars Ovarii , in qua confpi- 
ciuntur innumeri embryones 
Loliginis, quz eousque per- 
venerunt, ut illarum ocelli 
luculenter videri poffint. 


Operculum obfitum eft ra- 


mulis aliquot plantarum ma- 
. El= 


17 
couleur nog begaaft is. 


N*. XXVIII. Een Afr: Ha- 
gedis, van my wydkeelige hage- 
dis geheeten zynde, defe is fray 
met fwarte vlacken en ftrepen 
voorfien, enfchynd door de toe- 
bereyding nog te leven, 


N°. XXIX. Een droog glas, 
en daar ineen zeer raar Amboins 
drie couleurigh Vogeltje, in 't 
geheel, dat is, met vleefch en 
beenen zoo toebereyd, dat het 
nogh fchynd te leven. 


Op de grond van de vles wer- 
den gevonden de bloemen van de 
Afr: Rynvaar met bloemen tien 
maal kleender als de gemeene ‚van 
myn waarde Collega de Hr. C. 
Commelin befchreven. 

Ne. XXX. De Loligo met 
deffelfs &yerftok en onvolmaak- 
te jongskens. 


Aanm: dat op de grond van de 
vlesgevonden werd een gedeelte 
van deffelfs Eyerftok met een on- 
telbaar getal van eyerkens : daar- 
enboven zoo hanghter aan de zy- 
de van de zelve een gedeelte van 
de Eyer- ftok , waar in ontelbaare 
onvolmaakte jongskens werden 
gezien, dewelkealzoo verre zyn 
geavanceert ,datmen de ooghjens 
al zien kan. 

Het dekzel en bekleetzel is 


verciert met eenighe zee gewaf- 
C fen, 


18 
rinarum fc: Millefolii marini 
fruticofi, Spongie marine ra- 
mofz,Lithophyti,Fuci porofi, 


'Tubulariz. Vid.Tab. II. Fig.I. 


N°. XXXL. Serpens Afric: 
czruleus, in dorfo linea alba 
notatus, hicinter ramum E- 
ruce Monspelienfis filiquà 
quadrangulà echinatà. Morif; 
pofitus, ore detinet Tefticu- 
lum Gliris diffolutum. 

Inter plantulas & fructus fu- 
per operculum phialz pofitos, 
reperiuntur quoque Caryo- 
phylli Regii. Wormii. Milium 
Indic. fubflavum. 

Ne. XXXII. Eruca Ame- 
ric. maxima fpinofa, cui op- 
pofita Opuntia minor fpinofa 
Americ: Huicinfidet Aranea 
Americ. cericeo-villofa , rubi- 
cundiffima ; & quod notan- 
dum, ejusmodi Aranez hisce 
in oris non raro quoque à no- 
bis funt reperte , multis parti- 
bustamen minores. 

N°. XXXIII. Rana Indica 
major colore marmoreo, quz 
inhiare videtur Erucz maxi- 
mz Americ: albe,lineis trans- 
verfis nigris przditz, & gau- 
denti in dorfo tuberculis exi- 
guis, € quibus, minutiffimi pili 
nigri, ftelle in modum dis- 
pofiti, prodeunt, 
| N°. 


FR. RU WS CH II 


fen ‚ namentl: heefteragtige ze 
duyzent blad ,getakte zee fponce, 
Zeeheefter, &c. Ziet Tafel 1I. 
Fig. I. 


Ne. XXXI. Een blauw Atri- 
caanfch flangetje met een witte 
ftreep boven op de rugh; defe is 
gelegen tuffchen een tak van 
de Rakette met vierkante 
doornighe peultjens van Mon- 
pelliers, van de Hr. « Morifon be- 
Íchreven: defe Slang heeft in zyn 
opgefperde bek een uytgerafelde 
Fefticul vaneen Rot. 

Onder de gewaflen en vrugten, 
die boven op t dekzel ftaan, vind 
men onder andere de Konings na- 
gelen, en geelagtige Ooft: Gierft. 

No. XXXII. Een zeer groo- 
te Americaanfe Rups, waar ne- 
vens ook geplaaft isde kleene A- 
meric: gedoornde Vygh, waar 
op gefeten is een bloet rood flu- 
weele Amer: Spinnekop , dewel- 
ke wy ook in defe lande meer 
maals hebben gevonden, edog 
zeer veel kleender. 


N°. XXXIII.Een groote In- 
diaanfche gemarmerde Kikvors , 
dewelke op een zeer groote Áme- 
ricaanfche Rups jacht fchyntte 
willen maken, defe Rups is wit 
van couleur met fwarte over 
dwerfe banden en heeft ook veele 
klene heuveltjens op den rug, 
waar uyt feer klene fwarte hayrt- 
jens > fterre wys , voortkomen. 


N°, 


THESAURUS 


Ne. XXXIV. Serpens A- 
fric. linea nigra latiffima fer- 
pentino du&u per dorfi longi- 
tudinem procurrens. 

Hic aggredi videtur Scara- 
bzum Americ: à capillo de- 
pendentem. 


N°. XXXV. Bufoni fimi- 
le Americanum Animal, pe- 
dibus pofterioribus anferinis 
Pipa & Pipal, incolis Zurina- 
menfibus , dicum, in cujus 
dorfo plurima vifuntur ovula , 
feparatim in fuis cellulis,ceu 
utriculis recondita, é quibus 
tandem foetus emergere in 
confeffo eft. 

. . Nor. In hoc objecto dor- 

fum à me effe apertum , ut 
expifcarer , an ova ex abdo- 
mine emergant , & in dorfo 
tantum appareant & propul- 
lulent ; contrarium autem in 
hoc animali liquet: in illis 
enim nullam communicatio- 
nem reperire potui cum par- 
tibus internis abdominis ; cu- 
tis dorfi vero, plurimis cellu- 
lis ceu utriculis donata, ova 
continet, idque fub operculo 
feu fcutella duriufcula, qua 
ablatà , ova nuda apparent. 
Vide Tab. II. Fig. II. & III. 


Sunt mihi varia ejusmodi 
ob- 


ANIMAL. I. 19 


Ne. XXXIV. Een Africaan- 
fche flangh met een breede fwarte 
{treep flangbs-wyfe loopende, op 
de rugh. 


Defe (chynt een Americaan- 
fche Torre hangende aan een 
hayrtjete willenaandoen om fe te 


grypen. 

N^.XXXV. EenAmericaanfch 
Pad-gelykend dier, wiens agh- 
terfte poten met die van een gans 
over een koomen, ’t zelve werd 
van de Inwoonders Pipa en Pipal 
geheeten , op wiensrugghe zeer 
veel eyerkens in kleene cellekens 
zitten, waar uyt eyndelyk de 
jongskens voortkomen. 


Aanm. Dat ik defes Diers rug- 
ghe geopent hebbe , omte onder- 
foeken, offdeze eyerkens uyt de 
buyk voortkomende haar in den 
rugh op deede; edogh het con- 
trarie blykt in dit voorwerp; 
wantik gants geen gemeenfchap 
dezer eyerkens heb konnen vin- 
den , met de holte des buyks, zit- 
tende dezelve alleen in 't vel van 
derugh, alsincellekens ofals in 
kleenelyfmoerkens, en dat on- 
der een hartaghtigh bekleetzel, 
welk afgenoomen zynde, zoo 
komen deeyerkens te voorfchyn. 
Ziet de II. Tafel Fig LI. en III. 


Ik hebbe van defe voorwerpen 
C z vee- 


20 
objecta, ex utraque India al- 
lata, aliaenim in dorfo funt 
cinerei, alia pulli ac nigri co- 
loris, nonnulla , ovulis re- 
ferta, varia in dorfo fcetibus 
onufta, quorum omnium fi- 
gurz in publicum prodibunt, 
fi Deus Ter Opt: Max.mihi vi- 
tam & vires porro dederit. 

Dictum animal plures ante 
annos ex America transmif- 
fum, primò intravit Mufzum 
Inftructiffimum Ampliff.Con- 
fulis NICOLAI WITSEN, 
rerum curiofarum inveftiga- 
toris indefeffi. 

Ne. XXXVII. Orbis Cura- 
caovienfis nigris punctis prz- 
ditus. Hic liquori innatans, 
tam bene confervatuseft, ut 
adhuc vivere , ac in liquore 
natare videatur. 


Ne. XXXVII. Cochlea 
magna alba, feu Buccinum 
ex Oceano magno, in cujus 
dorfo adnatum infectum ma- 
rinum, Mamma marina, ob 
fimilitudinem , à medicta , & 
in fundo phialz continentur 
quoque duo objecta marina 
pellucidaquinis zonis opacis , 
ut& capite rotundo predita, 
nec non Holothurius triangu- 
laris tranfparens. 


Oper- 


ER. CRU YW SCH 4E 


veelerhande zoorten . {oo uyt 
Wett, als Ooft-Indie gekregen, 
waar van zommighe grau couleu- 
rig zynopderugh, andere {wart 
als mede zommighe met eyerkens 
andere met de jonghe , die ik mo- 


_gelyk alle zal laaten afbeelden zo 


God almachtig my gefontheyd en 
gelegentheyd daar toe gelieft te 
geven. 


Het gefeyde dier is voor veele 
Jaaren uit America overgefonden; 
en wel eerft san denEd:Heer Bur- 
germeefter NICOLAAS WIT- 
SEN naukeurigOnderzoeker der 
curieufe zaken, wiens uitmuntent 
Cabinet daarvan mede voorfien is. 


N?. XXXVI. Een Curaffou- 
fche Vis, Orbis geheeten , met 
fwarte ftippen; dezelve in een 
heldere voght hangende, is zoo 
curieusgeconferveert , dat dezel- 
ve nogh fchynt te leven, en in die 
voght te fwemmen. 

Ne. XXXVII. Een groote 
witte hoorn uyt de groote Oce- 
aan, op wiens rugh is vaft ge- 
groeit een zee gedrocht, van my 
naar haar gelykenis, Zee. borft , 
geheeten; daarenboven zoo vind- 
men op de grond van de vles twee 
doorfightige voorwerpen uyt de- 
zelve Oceaan , hebbende een ront 
hoofjen, enop de rugh vyf ron- 
tom loopende banden, die bruyn 
en niet doorfchynend zyn, hier 
nevens zietmen ook een driehoe- 
kigheen doorfigtige Holothu- 


rius. 


Het 


THESAURUS ANIMAL. I. 


Operculum praterea orna- 
tum Lithophyto quodam, 
cortice purpureo ; huic infidet 
pifciculus Afric. planus, cor- 
niculo longo in dorfo predi- 
tus, eftquc è genere Caprifci. 
Rondeletij, 


N°. XXXVII. Pifciculus 
Guinenfis argenteus planus 
ex genere Mucn brafilienfi- 
bus dictus. Marcgr- 

Preterea parte fuperiore à 
feta dependet quoque pifcicu- 
luse genere bagreut N°. XV. 


N.XXXIX. Serpens Ind. O- 
rient: tricolor eleganter ex ru- 
bro nigro & albo coloratus. 


N°. XL. Serpens  Indiz 


Occid. bicolor exiguus. 


N°. XLI. Elegans avicu- 
la Capitis bonz fpei roftro 
longo adunco recurvo nigro, 
pectore fanguineo, nigro , cz- 
ruleo ac viridi fulgente colo- 
re; eftque € genere Tomicio 
CMarcgr 

Hz aviculz alimentum fu- 
pra flores volando quzritant, 
uti Ouruffiz , idque lingua 
longiffima bifida. 


Inter 


2I 


Het bekleetzel van’t dekzel is 
Verciert met een Zee-boomtje, 
wiens fchorifighe fubftantie pure 
per verwigh van couleur is; in 
deffelfstackjens ziteen Africaans 
plat viske, uyt wiens rugh een 
langh hoorntje voortkomt, en 
magh wel geftelt werden onder 
dezoorten van de Caprifcus van 
Rondeletius. 

N°. XXXVIII. Een Gui- 
neefch plat filver Viske zynde 
van 't geflaght van de Brafiliaanfe 
Anon van AMarcgr. 


Boven het zelve hangt aan een 
paards hayrtje ecn viske uythet 
geflagt van de bagre, gelyk als 
NEEM. 

N*.XXXIX. Een fchone drie 
couleurighe Ooft-Indifche flang, 
namentlyk rood, wit en fwart ge- 
vlakt. 

N°. XL. Een kleen twee 
couleurigh Weft-Indifch flan- 

etje. 
N°. XLI. Eenífchoon Caaps 
Honingh vogeltje, met een lang 
krom en fcherp bekje,bloed-rood 
fwart, blauen groen glinfterend 
borftje, enis het zelve van't ge- 
flaght van Tomieio van Adarcer, 


Deze vogeltjens voeden haar 
zelfsalvliegende, de honing uyt 
de bloemen , gelyk de Colubriet- 
jens met haar zeer lang en twee 
Íplectig tongetje lekkende. 

C3 Het 


22 

Inter digitorum — ungues 
continentur foliola ZBfchyno- 
menes fpinofz, feu herbe vi- 
ve, quz planta peculiare quid 
habet, fc: fi quis digitis aut 
bacillo folia tetigerit , compli- 
cantur non folum illaillicò, 
verum etiam ramulus nutat 
verfus terram, & fic vivere 
videtur vita animali, hinc dici- 
tur quoque herba viva vulgo. 


Avicula quoque ita balfa- 
mo eft preparata , ut adhuc 
vivere videatur, officulis,car- 
ne, & cerebro non exemptis. 


Ne. XLII. Eruca magna 
Amer. bicolor, à feta depen- 
dens, & ita preparata , ut 
actionem reptatricem retinue- 
rit. 

N°. XLIII. Caput avis 
Afric: que Flamengo nomina- 
tur. 

Ne. XLIV . Rupes parva ex 
Conchyliis Indicis & ramuf- 
culis marinis, confecta. 


N°. XLV. Pifciculus Cey - 
lanicus reticulatus, quadra- 
tus, minimus, nigrisque ma- 
culis notatus ; hic magnitudi- 
ne tefleram mediocrem haud 
excedit, punêtis nigricanti- 

bus, 


FR. RUYSCHII 


Het heeft ook tuflchen deffelfs 
nageltjens der pooten de blader- 
kens van't gedroont levent kruyd 
off kruytje roert my niet, welk 
gewas yets byzonders heeft; na- 
mentl. zoo ymand het zelve met 
de vingers of ryske komt aan te 
raken ‚zoo vouwen de bladerkens 
haar niet alleen aanttonds toe, 
maar ook de tackjens neygen haar 
zelfs ter aarde, en dus {chynt het 
gewaseen dierlyk leven te heb- 
ben, waarom het ook gemeen- 
lyk levent kruyt geheten is. 


Het gefeyde vogeltje is mede 
zoo gebalfemt, dat het fchynt te 
leven, het vleefch,de beenderen, 
en herflene geenfints daar uyt ge- 
noomen zynde. 

Ne, XLI. Een groote twee 
couleurige Americaanfche Rups 
hangendeaan een paarde hayrtje 
zoodanig toeberyd, dat dezelve 
haar kruypende actie heeft be- 
houden. 

Ne. XLIII. Het hoofd van 
een Africaanfche Vogel, Fla- 
mingo geheeten. 


N°, XLIV. Een kleen rotsje 
van Indiaanfche fchoon gemaak- 
te zeer kleene hoorntjens,íchulp- 
jes, en zee tackjens toebereyd. 

N° .XLV Een zeer kleen vier- 
kant net- wyfeCeylonsV iske,met 
fwarte vleckjens,het zelve is niet 
grooter dan een middel matighe 
dobbel fteen, en de vleckjens als 
een {wart moftert-zaadje, welke 
ordentelyk op het gantíche viske 

ver- 


THESAURUS ANIMAL. 1. 23 


bus, fem: finapinigri magni- 
tudine, pertotum corpufcu- 
lum ordine difperfus. Vid, 
T'ab.IlI. Fig.I. 

N°. XL VI. Conger Ame- 
ric: rufus , venenatus, minor 
lineis albis & maculis quafi 
characteribus arabicis perpul- 
chre infcriptus : à feta in 
eadem phiala quoque depen- 
det Cancellus Americanus. 


N°. XLVIL Serpens ex- 
iguus Americanus maculis co- 
loris caftanei eleganter nota- 
tus, ut & Locufta ex iisdem 
oris allata. 

N*, XLVIII.AviculaCura- 
caovienfis, Ouruffia dicta , lu- 
cido viridi & aureo fulgenti 
colore, ut & roftro nigro, 
reto, acuto, przdita: hzc 
utpote ex florum dulcedine 
victum quoque quzritans , re- 
peritur infidere ramuloCicho- 
rei fpinofi. 


N*.XLIX.Eruca;marina,pilis 
lateralibus aureis, ceruleis, 
viridibus, Iridis inftar fulgen- 
tibus przdita, vocatur quo- 
que Hiftrix marina, Rhed. 

N°. L. Serpens Ame- 
ric: bicolor , egregie or- 
namentum zmulare , quod 
mulieres geftare folent, (5e/- 

gie 


verfpreyt zyn. Ziet de ITI. Tafel. 
Fig. I. 


N°. XLVI. Een kleene 
bruyne Americaanfe vergiftighe 
Conger off Zee-aal, met witte 
Itreepen en vlacken,verbeeldende 
eenigfints Arabifche letteren; in 
't zelve vlesje hangt ook aan een 
paarde hayrtje een kleen Ameri- 
caaních krabbeke. 

Ne. XLVII. Eenkleen A+ 
meric. flanghetje met caftanie 
verwighe vlecken cierlyk gete- 
kent, als mede een Sprinkhaan 
uyt die zelve geweften, 


N°. XL VIII. Een Curaffous 
groen en gout blinkent Vogeltje; 
t welk van!de Inwoonders Colu- 
brietjegehetenis, hebbende een 
lang (wart enreght beckje, deze 
werden ook onder de honing fuy- 
gertjers gerekent om datfe van de 
honingaghtighe zoetigheyt der 
bloemen haar voetzel trecken, 
weshalven het hier zitop een take 
je van de doornaghtighe Cicho- 


rey. 
Ne. XLIX.Een zee Rups met 
goude-blauwe, en groen blin- 
kende, en op zy ftaande hayren, 
evenalsde Regenboogh, vande 
Hr. Rhedus werd het genaamt 

Zec-Y ferverken. | 
N*. L. Een tweecouleurigh 
Americ. flanghetje 't welk zeer 
aardigh des voorhands verciert- 
zel of brazelette der Vrouwenis 
gely- 


‚24 
gice Brazelette) reprefentans j 
hujus corpore infidet exi- 
guum animalculum venena- 
tiffimum , Gecco ab Indisdic- 
tum, idque propter fonitum 
quem edunt. fc. Gekko, 
Gekko. 

N». LI. Rupes minimaex 
variis Indicis Conchyliis & 
aliis rebus marinis confecta. 


N?. LII. Rana Americana 
colore fub nigro & lineis dua- 
busalbiffimis à capite ad cru- 
ra ufque notata; crura autem 
fex maculis albiffimis fuper- 
biunt. 

- Huic affidet Lacerta Afri- 
cana , colore fusco-cinereo , 
duabus lineis albiffimis fecun- 
dum longitudinem, ut & cau- 
da flava inftructa. 

N°. LIII. Pifcis Ceylani- 
cuslobatus, «cearuaza dic- 
tus , quatuor lineis longitu- 
dinalibusà capite ad caudam 
ufque decurrentibus, inftru- 
ctus. 

In eadem phiala, confpi- 
ciendum fefe quoque exhi- 
bet Anguilla argentea Ameri- 
cana. 


N°. LIV. Pifcis Afric. pla- 
nus, colore fusco cinereo 


quatuor zonis albiffimis dita- 
tus. 


N°. 


ER. ROMIG G HET 


gelykende , en daarom van my 
brafelet-flang is geheten ; op defe 
fyn rugge ftaat een kleen venyni- 
ge Americ.Haagdiske „van de In- 
dianen Gecko geheten, en dat 
wegens haar geluyt dat fy van 
haar geven. 


Ne. LI. Een zeer kleen rot- 
sje van verfcheide hoorntjes, 
Íchulpjens, en andere zee tack- 
jens als de voorgaande toebereyt. 

Ne, LII. Een Americaan- 
fche fwartachtige Kikvors met 
twee witte ftrepen over het lyf 
vande kop tot de aghterfte poo- 
tentoe, en 6 witte vlacken op de 
dye. 


Hier nevens ziet men nogh een 
donker grauA mericaanfche haag- 
dis, met twee witte langhe ftre- 
penaan de zyde en met een geele 
ftaart. 


Ne. LIII. Een gebaart Zey- 
lonfích Viske, Acaruana geheten 
met vier langhe witte ftreepe van 


't hoofd tot de ftaart toe uytge- 
ftrekt. : 


Indezelve vles vindmen ook 
cn filver Aaltje uyt de W eft-In- 
ic. 


N*.LIV. Eendonker grauA- 
fricaanfche platte vifch : met vier 
zeer witte over dwers loopende 
ftreepen, 

N°. 


THESAURUS ANIMAL. I. 


N°. LV. Rupes exigua 
tertia ex Conchyliis Indicis & 
aliis rebus marinis , ut in pre- 
cedentibus confecta. 


N*. LVI. Jaculatrix , feu 
ferpens Americ. tenuiffimus, 
fupra quem dependet Eruca 
craífa, ex iisdem oris. 

N°. LVII. Eruca Americ. 
craffiffima & maxima, que 
fepe numero reperitur in 
frondibusPalmitarum,&Cha- 
mzriphis ; quamvis autem 
Incolz hanc Erucam (ob no- 
xam , quam arboribus infert ) 
Palm-miet Worm vocarint, 
tamen nil nocent ftomacho 
eorum ,qui Erucam illam efi- 
tant, &in deliciis habere af- 
folent Incolz. 

N*.LVilII. Rana Americ: 
ex caftaneo & albo colore va- 
riegata. 

N*.LIX. Serpens exiguus 
bipes Afric: lineis longitudi- 
nalibus albis & cinereis dona- 
tus; in eadem Phiala à capil- 
lo dependet Pifciculus varius 
inftar marmoris ex iisdem 
oris. 

N°. LX. Orbis Afric. fex 
lineis nigricantibus indorfo:in 
phiale fundo reperitur quo- 
que ftella marina. 


sicUhef. I. 


IN?, 


un 

N°. LV. Nogh een kleen 
Rotsje van verfcheyde Indiaan- 
fche hoorntjens,fchulpen, en an- 
Cere zee-zake tocbercyd als in de 
voorgaande. 

N°, LVI. Een zeer dun A- 
mericaanfch | fchiet-flanghetie ; 
boven het zelve hanght nogh een 
dicke Rups uyt dezelve land- 
ftreeke. 

N°. LVIL Een zeer groote 
en dicke Rups dewelke dikmaals 
gevonden word in de kruyn 
van de Palmiet boomen: deze 
brenght een groot quaad aan 
de gezeyde boomen, en werd 
daarom ook van de Inwoonders 
Palmiet-worm genoemt, echter 
zoo en doenfe der menfchen maag 
geen quaad, ja fy houdenze daar 
voor een delicateffe. 


N°, LVIII. Een caftanie- en 
wit gevlakte Americaanfche kik- 
vors. 


N°.LIX. Een kleen Afr: twe- 
voetigh flangetje met lange grau- 
ween witte ftreepen; in’t zelve 
vleske hangt ook aan een hayrtje 
een kleen gemarmert viske uyt 
dezelve landftreeke. 


N°. LX. Een Afric: Orbis,of 
Blaazer met fes fwarte ftreepen 
op de rugh : hier nevens vindmen 
op de grond cen zee-fterre. 


D N. 


26 
N° LXI. Serpens Indicus 

fubceruleus , ore detinens 

"Atraneam Indic. variegatam. 


N°. LXII. Phiala in cu- 
jus fundo reperitur Rana A- 
meric: alba, duabus promi- 
nentiis circa clunes predita: 
in fuperiore phiale parte à fe- 
ta dependet Pifciculus Indi- 
cus marmoreus, qui, pinnis ex- 
panfis, in liquore quafi natare 
videtur. 

N°. LXIII. Pifciculus In- 
dicusrotundus nummularis à 
me dictus , planus enim ac 
rotundus eft, inftar chalci, 
an autem majores reperiantur, 
heereo, quandoquidem uno 
eodemque tempore plures ad 
me delati funt ejusdem fere 
magnitudinis ; cum autem per 
corpus difperfis gaudeat pau- 
cis tuberculis afperis, for- 
mamque rotundam habeat, 
orbis generi videtur accenfen- 
dus Vid.Tab. HL Fig. VII 

In Phialz fundo reperitur 
quoque ferpens Africanus ci- 
nereus. 

N°.LXIV.Phiala ficca, & 
inea Avicula Indiz Orient. ex 
cinereo czrulea, capitis ver- 
tice nigra, lateribus autem 
capitis alba: inter ungues pe- 
dum retinetramum Pimpincl- 
le fpinofz. 


N. 


FR. RUYSCHII 


No LXI. Een Indiaaních 
blauaghtigh (langhetje , hebben- 
de indeflelfs bek een Indiaanfche 
Spinnekop met verfcheyde cou- 
leuren. - 

Ne, LXIIL. Een vles op 
wiens grond een witte Amert- 
caanfche Kikvors is gezeten,heb=- 
bende twee bultjens ontrent def- 
felfs billen: boven dezelve hangt 
aan een paarde hayrtje een Indi- 
aanfch gemarmert viske, 't welk 
door de uytgeftrekte vinnen in 
de voght fchynt te fwemmen. 

N°. LXIH., Een rond, plat 
Indiaanfch Viske, van my een 
penning viske geheten, alzoo 
het zelve door zyn ronte en platte 
een penning gelyk is: off 'er nu 
ook grooter als defe gevonden 
werden ‚daar aan zou ik twyfelen 
nadien my op die zelvetyd veel 
wierden gebragt, byna van des 
zelve groote; en nademaal men 
op de rugh cenighe wynige bult- 
jens vind en dat het viske rondis, 
zoo dunkt my dat het onder het 
geflaght van blafers moet werden 
gerekent. Ziet de Fig. VII. van 
del IL. plaat. 

Op de grond van de vles vint- 
men ook een asgrauw Afric. flan- 
ghetje. 2 

No. LXIV. Een droog glas 
en daar ineen Ooft-Indifch Vo- 
geltje , blauaghtig van couleur 
met fwarte veeren boven op ’t 
hoofd, en met witte veeren aan 
de(Telfs zyde des hoofds. 

Tufichen de nagels der poot- 
jens hout het een tak van de door- 


nighe Pimpernelle. N. 


THESAURUS ANIMAL. I 


—Ne LXV. Rana Amce- 
tic: cinerea tribus albis lineis 
latis, fecundum corporis lon- 
gitudinem decurrentibus, ac 
pedibus marmoreis przdita. 

N°. LXVI. Lacerta In- 
die Orient. pugnax, dorfo 
ferrato, Chamzleontis capi- 
te, colore dilute czruleo, li- 
neisque ceu zonis albis dona- 
ta: hecinfidet ramo Plante 
Lactariz Africanz. Job. Com- 
melini. Hort. Amft. p. 1. dum 
viveretSenatoris hujus civita- 
tis, acde ftudio botanico be- 
ne meriti. 


.. Ne, LX VH. Chamzleon 
Afric: cinereo marmoreus, 
infidens ramo A caciz fpinofz 
Afric: hujuslingua admodum 
longa & probofcidis aut lum- 
brici forma exferta, infui ex- 
tremo, ceu acetabulo, muco 
in vivente madido, arripit, 
fplendentem Scarabzolum,fi- 
cuti viventes facere aflolent. 


In operculi faftigio przter 
ceteros flores reperitur quo- 
que Mollugo, Erica, Ama- 
ranthus fpica pendula, Mi- 
lium Indic. rubrum, Laurus 
Afric. Querci folio. &c. 

N*.LXViIL Salamandra 
terreftris, maculis luteis di- 
ftricta. N°. 


27 
^N» LXV. Een as grauwe 
Americ. Kikvors met drie witte 
breede ftrecpen, na «de lenghte 
van t lighaam loopende daar be- 
nevens zyn de poten gemarmert. 


N°. LXVI. Een Ooft-Indi- 
fche Hagedis, Kemphaantje ge- 
heeten, met zaagh wyfe tanden 
op derugh enChameleons hoofd, 
light blauw van couleur en met 
witte bandenop ’t lyf, deze zit 
op eentak vande Afric: Melkge- 
vende plant, van de Hr. Joh. 
Commelin, in fyn leven Raad 
defer ftede, en voornaam kenner 
en liefhebber der gewaffen be- 
fchreven in ’t eerfte deel van de 
Amfterd. Hof befchryving. 

Ne. LXVIII. Een asgrau ge- 
marmerde Afric: Chameleon, zit- 
tende op eentak van de Afr. ge- 
doornde Acacia, wiens zeer lan- 
ghetongh een fnuytof worm ge- 
lykt ; deze uytgeftoken zynde, 
heeft aan deffelfs uyterfte een hol- 
te in 't leeven. met flym befet, 
waar in hy komt te vatten cen 
blinkende fchalbytertien, gelyk 
fy in'tleven ook gewoon zyn te 
doen. 

Op' bekleetzel is een bou- 
quetje van gewaflen , en onder 
andere vind men daar ook 
onder Mollugo , Amaranthus, 
met hangendeayrwyfe bloemen , 
roode Ooft-Ind. gierft, Afr: Lau- 
rier met eyke bladeren. 

N?*.LXVIH. Een fwarte land 
Salamander met geele vlecken. 


2 INT. 


- 


29 

N*.LXIX. Pisciculus Cey- 
lanicus cucullatus à me dictus 
pone caput enim é nucha cu- 
culla prodit, pinnarum, hu- 
jus pifcis extrema, pulla 
funt. i 

N°. LXX. Pedamentum 
exiguum ex ligno. Juglandis 
confe&um , cui impofita eft 
rupes ex variis purificatis 
conchyliis exiguis , & ramulis 
marinis confecta. 

Ne. LXXI. Pfittaci mino- 
risfceleton nitidiffimum , in- 
ter cujus pedicellos offeos 
continentur duo fceleta vege- 
tabilia, (ut ita dicam ) quo- 
rum I. fceleton eft calycis 
floris Hyofcyami,cujus mem- 
branulis in totum deftituitur, 
relictis tantummodo nervu- 
lis, ita ut reticulum reprz- 
fentet, alterum verd e(t fce- 
leton folii Alni , texturam 
ramulorum venoforum hu- 
manorum perbelle reprzfen- 
tans. 

N°.LXXIL. Phiala ficca, 
& in-ea, Avicula Ceylanica 
croceo colore, unde crocea 
dicta Herm. in Mus: Zeylan. 
Khacurullo Ceylanenfi bus. 


Hzc balfamo ita condita, 
ut non folum caro & offa, ve- 
rum 


FR: RU VSC HIL IS 


N°. LXIX. Een Zeyloních 
gekapte visken, van my alzoo 
geheten , om datfe agter aan 't 
hoofd gekaptis, het uyterfte der 
vinnen isfwart. 


N°. LXX. Een; kleen! pede- 
ftalletjen van INoteboome hout 
waar op een Rotsje is geplaaft de- 
welke toegefteld is van kleene - 
fchoon gemaakte hoorntjens, 
fchulpen en Zeetackjens. 


N°. LXXI. Een zeer wit 
geraamte van een Papegaytje, in 
fyn beenighe pootjens houd hec 
de geraamtens van twee gewaffen 
(om zoote fpreken ) waar van het 
eeneis van de Kelk van de bloem 

van 't bilfen kruyd; "t welk van 
alle deffelfs fappige vlieskens ont 

-daanzynde, en wegensde over- 
geblevene zenuwkens, verbeeld 
het een kleen fchepnetje, het 
andere voorwerp is het geraamte 
van een blad van de Elzeboom, 
verbelende zeer aardigh een ge- 
weef der aderen van den menfch. 


N° LXXII. Een  droogh 
glas en daar in een Zeylonfche faf- 
fraan Vogel , van de Hr. Pro- 
feff. Hermans alzoo geheeten om 
datfe faffraan verwigh van cou- 
leur enis vande Zeylonfche In- 
woonders Khacurullo geheeten. 

Defe Vogel is zoodanig gebal- 
zemt en toebereyt, dat ’t niet al- 

leen 


THESAURUS ANIMAL. I. 29 


rum etiam vifcera in corpore 
remanferint , & fic nativam 
faciem retinens, ramo Ci- 
chorei fpinofi fruticofi infi- 
det. ! 


N°. LXXII. Holothurius 
Ceylanicus Velivolans. in 
Herm Muf. Ceyl. defcriptus. 
Zoophytum venenatiffimum 
& caufticum per fumma maris 
Indici velificans, expanfam 
fed vacuam veficam referens, 
parte fuperna quafi velo, in- 
ferna multis longiffimis fila- 
mentis quafi remis inftru- 
ctum. 


N°. LXXIV. Lacerta A- 
fric: nitidiffima, lineis longi- 
tudinalibus nigris & albis, 
pedes autem , ut & venter, 
albis maculisfuperbiunt. Di- 
cta lacerta infidet fructui O- 
puntiz fpinofz majori. 

N°. LXXV. Orbis Afric. 
cauda bicolori, eâque fimul 
cum pinnisexpanfa, natura- 
lem & viventem reprefentat 
pifcem : Supra caudam gau- 
detzonis nigris,corpus autem, 
dorfoexcepto, donatur pun- 
&is nigricantibus. 


N°, 


leen het vlees ende beenderen? 
maar ook zelfs de ingewanden in 
figh nogh is onthoudende, en al- 
Zoo zyn natuurlyke geftalte be- 
houdende, is geíeten op een tack 
van de doornighe en hecfteragti- 
ge cichory. 

N*.LXXIIT. Een Zeylons zeyl 
vliegend Holothurius, van d' Hr. 
Profeffor Hermans in zyn zey- 
lons cabinet befchreven, en ook 
alfoo geheten: dit is fcer veny- 
nigh, en invretend, ’t welk als 
op de oppervlakte van de Zee 
zeylende , van gedaante een 
uitgefpanne en met wintvervulde 
blafe verbeeld. Het bovenfte 
verftrekt als tot een zeyl, en vee- 
le feer lange aanhangefelen , voor 
riemen. 


Ne.LXXIV. Een fchoone A- 
fric. Haaghdis, met langhe witte 
en fwarte ftrepen, de pooten en 
buyk daarentegen zyn voorfien 
met witte vlecken: defe Haagdis 
zit op de vrught van de groote 
Ítcekende Indiaaníche vygh. 


Ne. LXXV. Een Afric. blaa- 
zer, of blaasvis, met een twee 
couleurighe ftaart , boven dewel- 
keveele fwartagtighe dwersloo- 
pende banden gevonden werden, 
verdersishet lighaam verzien van 
zeer veel ronde fwartaghtighe 
vlakken de rugh uytgefondert 
zynde: de vinnen van defe vis, 
als meede de ftaart zyn zoodanig 
uytgefet, gelyk in fwemmen der 


viffente zien is. 
D ; N. 


30 FR RU Y:SC H EE ville 


N°. LXXVI  Cochlea 
marina Indica cum limace, 
pro proportione cochlez , 
admodum magna; przterea 
phialz fundus Corallinà offi- 
cinarum, ut & Corallinâ ca- 
pillaceis ramulis obfitus eit. 


N*.LXXVII. Alcyon, feu 
Alcedo Afric:Avicula formo- 
fiffima, à cujus capite , po- 
fteriora verfus, propendent 
plumz longiffimz ex ceruleo 
& nigro eleganter variegatz : 
Inter illas aviculas Africanas, 
refervo quoque noftratibus 
longe minores. 

N°. LXXVIH. Pedamen- 
tum minus,ex nucis Juglandis 
ligno confectum , fuper quod 
rupes, ex Conchyliis parvis 
Indicis purificatis confecta. 

N°. LXXIX. Amphisbz- 
na Americana ex albo & nigro 
variegata : ejufmodi Serpen- 
tes bicipites , feu Amphice- 
phalas,nominantur, fed falfo; 
cum unico tantum gaudeant 
capite ; potius itaque nomi- 
nandi eflent Serpentes cauda 
craffa, vel Serpentes utrim- 
que-gradus à reptatu , quo 

audere dicuntur. 

N*. LXXX. Aranea Indiz 
Orient. coloris caftanei, cor- 
pus oblongo rotundum, pe- 

di- 


Ne. LXXVI. Een Indiaanfch 
Hoorntje, met deflelfs flecke, 
dewelke na proportie van.’ 
hoorntje byfter groot is: daar 
en boven is de grond van * glas 
befet met de gemeene Corallina, 
diemen dagelyks gebruykt, als 
mede die met fyn hairighe takx 
kens. : 

Ne. LXXVII. Een Afric. 
zeer fchoon Ys vogeltje  wiens 
hoofdje is met zeer langhe en 
{malle fwart en blauwe vederkens 
dewelke achter het hooftje af- 
hangen: onder dit geflagt van 
vogelkens, hebbeik’erdie zeer 
veel kleender zyn, als die van 
onze lande. 


Ne. LXXVI. Een noote- 
boome pedeftalletje ; waar op ge- 
plaaft is cen Rotzke uyt Indiaan- 
fche fchoon gemaakte kleene 
hoorntjens en fchulpen. 


N?.. LXXIX. | Een: wit 
en fwart gevlekte Americaan- 
fche, alfoo.. genoemde, twec- 
hoofdighe flang ,. edogh na- 
dien fy twee hoofdigh zyn gehee- 
ten, en maar een hoofd hebben, 
zoo zoudemenfe beter dikftaarti- 
ghe , of voor en aghterwaarts 
kruypendeílang mogen heeten, 
van wegens haar kruypen, foo 
men ons beright heeft, 


N°. LXXX. Een Ooftind: 
langbeenighe caftanie verwighe 
fpinnekop , met een langhwer- 


P!B 


THESAURUS ANIMAL. I. 


dicelli anteriores longi(fimi , 
imo ceteris longiores , craf- 
fiores, atque abunaparte pi- 
lofi : horüm extremitates in 
fpinas recurvas, ficuti can- 
crorum pedes anteriores in 
chelas definunt : illarum 
dentes , coloris funt nigrican- 
tis, fplendenres, arcuati, & 
in acumen definentes, non 
abfimiles illorum , ‘quibus 
Phalangii gaudent, Preterea 
hoc habet peculiare , quod 
omnes juncturz macula alba 
audeant. 

N°. LXXXI. Tatu-Apara 
Pifon. & Marc. feu Ar- 
modille foetus, digitum mi- 
norem longus, coloris albi- 
cantis, adherens ramo Ficoi- 
dis Afric: foliolis craflis bre- 
vibus , angulofis fpinofis. V id. 
Tab.f. Fig.I. hujus Thef I. 

N°. LXXXH. Salamandra 
aquatica magna. 

N°. LXXXI1II. FetusRa- 
je, in fua cinerei coloris tefta 
majore (perperam Mus mari- 
nus dicta). Sunt mihi harum 
teftarum diverfz fpecies, fc: 
maxime, ac cinerei coloris 
ut&nigre, nec non minores 
nigre planz, oblongo rotun- 
dz, ut& colorisfubflavi, & 
nigri, cum annexis fibrillis 
autligulis: quales autem Ra- 
jarum fpecies, quz plurime 

repe- 


3I 
pigrondlighaam, wiens voorfte 
pooten byfter langh, ja langer 
Zyn, alseenighe van de andere, 
ook zyn fy dicker, en aan een zy- 
de met hayrtjens befet; daaren- 
boven zoo eyndigen zy in krom- 
me doornen , gelyk die der crec£- 
ten in fchaaren: defe hare tanden ^ 
zyn krom, blinkend fwart, en 
Ícherp toeloopende, niet onge- 
lyk de tanden van de Phalangi- 
um ; daarenboven foo hebben fy 
aan alle haare junctuuten eenwit- 
te vlack. 


N°. LXXXI. Een wit Ar- 
modillitje, off fchiltvarkentje, 
cenkleene vinger groot 't welke 
gezetenisop eentak van de Afr. 
Ficoides, met korte dicke door- 
nige en hoekige bladeren. Ziet 


de I. Plaat Fig. I. 


N°. XXXII. Een 


water Salamander. 


Ne. LXXXIII. Een kleen 
Rochje, nogh in fyn asgrauwe 
fchel of taffjen (teffa) zittende, 
welke fchell' t'onreght Zee muys 
geheeten is. 

Ik heb veelerhande zoorten 
van duscanighe fchellen van roc- 
hen ;nament : feer groote asgrau- 
we, en fwarte , ook kleenelank- 
werpige , ronde, fwarte en ook 
gecl-aghtighe met en fonder 
klauwiertjens, edogh wat voor 
foorten van roghen, dewelke 

zeer 


groote 


32 
reperiuntur , ex iftis omnibus 
producuntur, nondum mihi 
- conftat. Vid. Tab.IlI.Fig.H1T. 

N°. LXXXIV. Tefta Rajz 
cinerea major, in qua foetus 
Rajz ita adhuc hzret, quem- 
admodum ego illum poft Te- 
fte apertionem inveni. 

N°. LXXXV. TeftaRajz 
cinerea major, ex parte aper- 
ta, utovum in ca contentum, 
cerni poffit. 

N*. LXXX VI. TeftaRajz 
cinerea major, ita preparata, 
ut fuperficies ejus interior, fe- 
ricum coloris aurei, reprefen- 
tans, in confpe&tum veniret. 

N°. LXXXVIII  Portio 
ovarii Rajz in liquore confer- 
vata;mirari fubit videre,quan- 
to numero in uno ovario repe- 
riantur ovula. Hinc Doctiffi- 
mus D. Francifcus Bofluetus 
fequentes conítruxit verfi- 
culos, in fuo libro de natura 


aquatilium. fol. mihi 140. 

Si quis Rajarum nufquam con[pexerit ova, 
Dirigat bucoculorum ille [uorum aciem , 

Nam fecunda parens Rajis natura creandis, 
Offentavit opes lata [ubinde fuas. 


N°. LXXXVIIL | Supra 
huncce Thefaurum reperitur 
quoque fpongioides , ramofif- 
fima, oculata, à meita dicta, 
propter ramulos denfiffime 
ftipatos,foveas exiles,& fpon- 
gie affinitatem. Huic adhzret 

can- 


FR. RUYSCHTII 


zeer veel zyn, uyt die alle voort 
komen , is my nogh niet alte wel 
bekent. Ziet de III. Plaat, Fig. 
HI. | 

Ne. LXXXIV. Een groote 
grauwe eyer fehaale van een roge 
waar in het jongsken nogh in zit ; 
gelyk ik het na het openen van de 
Íchaale gevonden hebbe. | 

N°. LXXXV. Een groote 
grauwe eyer fchaale van een rog , 
ten dele geopent, om het ey te 
konnen zien. 


N°. LXXXVI. Een groote 
grauweeyer fchale van een Rog, 
foodanigtoebereyd , dat desfelffs 
binnenfteoppervlakte , dewelke 
gout geele zydeverbeeld , gefien 
kan werden. 

No. LXXXV II. Een gedecl- 
te van de eyerftok vaneen Rogge 
in een heldere voght: ‘tis te ver- 
wonderen hoe veele eyertjens in 
een eyerftok van een Rog gevon- 
den werden ; hierom den feer ge- 
leerden Heer Francifcus Boffu- 
tus eenighe Latynfche veerflen 
daar over by een geftelt heeft ge- 
lyk hier in de Latynfche befchry- 
vinghe te zien is. 

Ne. LXXXVITII. Op dit Ca- 
binet werd ook gevonden een 
foorte van fponce die om de 
veelheyt der takken, en kleene 
hollighedentjens van my ge- 
noemtis, feer getakten geoog- 
de fponcy-aghtigh gewas; aan 
dezelve zit een foorte van ee 

ie 


THESAURUS ANIMAL . I. 


. Cancer Pagurus Aozdeleti di- 
Cus, fuper cujus dorfum con- 
nati funt Balani magni. 

No. LXXXIX. Phiala in 
liquore continens Pifcem 
Ceylanicum fufcum maculis 
albiffimis , ordine fecundum 
longitudinem pifcis ad cau- 
damufquefitis. — 

In fundo phialz confpicitur 
quoque Urtica marina rariffi- 
ma, pyramidalibus acumina- 
tis fignaturis, caftanez colo- 
ris ftelle in modum orbicula- 
tim pofitis, przdita. 

An Urtica rarior , Velella 
dica. Fab. Columne ? 

Supra operculum pofita 
funt Conchylia Indica rupis 
inftar concinnata , quz inter 
ramuli marini Indici locantur, 
fc: Corallii albiffimi Amboi- 
nenfis, fragilis, Corallii albi 
valde fimilis cinamomo Sac- 
charato tenuiori , Belgicé , 
Kaneel kapittelflobjeus , dicto, 
etiam ramuli Sargoflo cum 
fructibus, Mufci marini Am- 
boinenfis , fubftantiz cornes. 


Super hzc omnia etiam col-- 


locatus eft Pifciculus Amboi- 
nenfis cornutus, coloris aurei: 
Vid. Tab. VII. Fig. I. 

'Thef.I. N°, 


- 


33 
die van Rondelketin Pagurus is 
geheten, op wiens rugge veele 
groote toorens zyn gegroeyt. 

No. LXXXIX. Een vles met 
voght, en daar in een bruyne 
Ceylonfche Vis met feer witte 
vlecken, die ordentelyk na de 
lenghte van de vistot de ftaart toe 
geplaaft zyn. 


Op degrond van de vles, fiets 
men ook een zeer raare Zee-qual- 
le met pyramied-wyfe,en caftanie 
couleurige ftreepen , dewelke in 
deronte loopen, gelyk een fter- 
Ee: 


 Mogelyk is defe van Fab: Co- 


lumna Velella geheten. 


Ophet bekleedzelzyn gefeten 
Indiaanfche hoorntjes en fchul- 
pen, rots-wyfíe by cen gevoegt, 
en tuffchen dezelve Indiaanfche 
zee tackjens,te weten van zeer 
witte en teedere Koraal van Am- 
boin, 

Witte fyn-tackige coraal,wel- 
ke groote gelykeniffe heeft met 
dunne gefuykerde Canecl, die- 
men kaneel Capittel-ftockjens 
noemt: ook tackjens van de Sar- 
goffo metde vrugten. Ambons 
Zee-mofch van hoornighe fub- 
ftantie, 


“Tuffchen defealleis mede ge- 
plaaft, een gout-geel gehoornt 
Amboinfch Viske. Siet de VII. 
Plaat. Fig. I. 


E IN. 


N 


FR. RUYSCHII 


3 

Ne. XC. Brachium infan- 
tis, in liquore limpidiffimo 
confervatum , naturali & vi- 
tali colore preditum, cujus 
manus continet, & nobis 
monftrare videtur Teftudinis 
marine ovum fecundatum; 
quo ab una parte aperto, foetus 
caput , ut & brachia anteriora, 
ex ovo emergentia, videntur. 

Quamvis autem illud ma- 
gnitudine conveniat cum ovo 
gallinaceo, cortex tamen neu- 
tiquam eft lapideus, quemad- 
modum in Gallinarum , aut 
Crocodilorum ovis. 

Operculum Phialz quoque 
obfitum eft Conchyliis rario- 
ribus, ex Afia & Africa alla- 
tis, inter quz emergunt ramuli 
marini Indici, fc: 

Litophyti nigri Amboinen- 
fis. | 

Mufci mariniex iisdem oris. 


Corallii rubri tubulofi 
Sargaffo cum fructibus, &c. 
Pifciculus Amboineníis vo- 
lans, & totus fere offeus, iis 
exceptis locis,u5i pinnz emer- 
unt : cumautem undique fit 
obfitus tuberculis ofleis , ne 
palpebris quidem exceptis ; à 
me dicitur Pifciculus Amboi- 
nenfis volans offco-tuberculo- 
fus, probofcide errato. Vid. 

Tab.Vil. Fig.1l. 

N°. 


NN». XC. Een kleen kinds armtje 
in een heldere voght geconfcr- 
veert, het welk levendig van cou- 
leur is , wiens handje een bevrugt 
Ey vaneen zee Schilpadje houd, 
't welk het ons fchynt te willen 
vertoonen; dit Ey van de eene 
zyde geopent zynde, zietmen het 
hoofd, en de twee voorfte poo- 
ten buyten het Ey uytfteken. 


En hoewel het in groote met 
een hoender Ey overeenkomt, 
zoo bevindmen hier het felve met 
geen fteenighe fchorffe omvan- 
gente zyn, gelyk in hoender of 
Crocodileyeren. 


Het bekleetzel van de vles is 
mede befet met raare Íchulpen en 
hoorntjens, entuffchen dezelve 
raare Zee-gewasies, uit Afiaen 
Africa, als daar fyn fwarte fteen 
harde coraal boomtjens van Ame 
boin. 


Zee mofch, uytdezelve land- 
ftreek. 
Rood buyfig coraal. 


Sargoffo met haar vrughten. 


Tuffchen defe vindmen ook 
cen Amboinfch vliegend en byna 
geheel beenig viske, met veele 
beenighe heuveltjes , de oogh- 
fchellen niet uytgefondert zynde, 
behalven daarde vinnen geplaaft 
zyn, hierom zoo hebik 't gehe- 
ten vliegend en Been-bultigh 
Viske uyt Amboin met een faagh- 
wyfe fnuitje. Siet de VII. Taf. 
II. Fig. 

Ne, 


THESAURUS ANIMAL, 1 


N,. XCI. Phiala in liquore 
confervans Buccinum Guj- 
nenfe papillatum majus, cum 
fua Limace,magnitudine Buc- 
cinum ipfum fuperante , & 

uafi in duas partes divifa. 


“Vid. Tab. VI. Fig.I. 


Operculum quoque przdi- 
tum eft conchyliis & ramulis 


. marinis , in rupis formam con- 


cinnatis , inter quz Pifciculus 
triangularis gibbofus, ab omni 
latere fpinis breviffimis predi- 
tus. 
Inter marina etiam confpici 
offunt, Lithophytum Am- 


.boinenfe nigrum, 


Corallium album fragile.ex 
iisdem oris. 

Lenticula marina foliis fer- 
ratis. Lob. 

Conche anatiferz exigue. 


Lenticula marina. Serap. 
Tubulicontorti, &c. 


N.. XCII. Crocodili foe- 
tus in liquore confervatus ; 


Cum autem homines inful- 
tare & devorare valeant Cro- 
codili adultiores, hunc in fi- 
nem ori indidi feetus humani 
Hepar, artificiofiffime pre- 
paratum, fc: omnibus vafcu- 
lis fanguineis,encheyrefi mea, 
repletis, ita ut rubedine fum- 

ma, 


3 

N°. XCI. Een vles met yia 
dere voght, en daarin een groo- 
te Guineefche Tepelhoorn „waar 
in nog zit deffelfs flecke „in groo- 
te den hoorn overtreffende , en 
van de natuur als intwe gefpou- 
wen. Zictde VI. Plaat. ]. Fig. 


Het overdekzel van ^t glas is 
mede rots wyfíe voorzien van 
hoorntjens ,fchulpenen zee tack- 
Jens, tuffchen dezelve zit ook 
een Ooft-Indifch gchoornt en 
gebuggelt driekant beenig viske, 
aan alle kanten met {eer kleenc 
doorntjens voorfien. 

Onder de Zee gewaflen wer- 
den ook gefien 

Swarte Zceboomtjes vanAm- 
boin, 

Witligt brekende 
hetzelve geweft. 

Zee-lenticula met gefchaarde 
dcus van Lobel. 

eene Endvogel-drag 
fchulpkens. i EE 

Zce- Lenticula van Serapio. 

Omgekromde fteenige Zee 
buyskens &c. 

No. XCII. Een jongh Cro- 
codilletje , dewelke in de Vogt 
werd bewaart; 

Nademaal de groote en oude 
crocodillen haar niet ontzien 
zelfs de meníchen aan te doen, en 
te verflinden, zoo heb ik defe in 
zynbeck gegeven de Lever van 
een jong kind „dewelke zeer kon- 
ftigh toebereyd is, namentlyk 
alle de bloetvaten, door myn 
konft tot het uyteríte toe vervult 

Ez zyn- 


Coraal uyt 


36 F R. 
ma, ad extremumufque, fit 
infectum dictum Hepar. 

Supra operculum, inter flo- 
res, reperiuntur quoque her- 
bz & fructus, quorum non- 
nulla manducata non minus 

uoque homines interficere 
valent , utpote pernitiofa,quz 
nofce omnibus utile, fc: folia 
Aconiti flore czruleo , cujus 
radicem nuperin urbe noftra 
comederat bajulus quidam,ef- 
fe exiftimans , Apium,Selerey 
di&um , unde paucis poft ho- 
ris vitz finem fecit. 

Ut&fructus Daturz cujus 
femina fub climate noftro 
quoque mortem producere 
valent, id quod expertus fum, 
przfcrtim fi femina in tenera 
tate, plus jufto devorave- 
rint pueri. 

In vico,vulgò deBloemftraat, 
dicto, abhinc aliquot annis 
hortulanus quidam hortum 
cujufdam civis purgaturus ; 
integram plantam Daturz, f 
mul cum czteris herbis conje- 
cerat ante fores : duo pueri 
fuftulerant dictam plantam, 
femenque comederant, horum 
unus brevi poft vitam cum 
morte mutabat , vocatus ad 
alterum , poft remediorum 
ufum , convaluit. 


Fru&us 


R UY SEC H TI 


zynde,is de geheele Lever rood 
geworden. 


Op het bekleetzel van de vles 
vindmen onder andere gewaflen 
en vrugten, dewelke niet min- 
der de menfchen konnen dooden, 
als vergiftig fynde,weshalven het 
noodighisdezelve teleeren ken- 
nen , namentlyk de bladeren 
van Aconitum , die blauwe 
bloemen voortbrengt, waar van 
onlangs in onfe ftad een arbeyds- 
mande wortel had gegeten, me- 
nende dat het Selery was, waar 
door hy t leven weynigh uuren 
daar na quamafte leggen. 


Als mede de vrugt van de Da- 
tura; wiens zaden onder onscli - 
maat gelyk ik heb ondervonden 
ook iemant te konne doden,voor- 
namentlyk jonge kinderen , wan- 
neer fy de zaden te veel komen te 
eeten. 

In de Bloem-ftraat hadde over 
eenighe jaaren een T'uynier, den 
hoff van een burger defer fteede 
opfchikkende, onder andere ge- 
waffen, ook defe geheele plant 
van Datura opde ftraat uytge- 
fmeten. 

Twee kinderen hadde de ge- 
heele plant weggenomen,en’t 
zaadopgegeten, waar door een 
van dezelve'cleven met de dood 
haaftig quamte verwiflelen : ik 
wierd by de tweede geroepen; 
dewelkena't gebruyk van eeni- 
ghe middelen, herftelt is gewor- 
den. 

De 


_THESAURUS ANIMAL. I. 


Fru&us, feu femina Cicutariz 
fucco virofo hominem quoque 
offe occidere exemplum mihi 
przbuit Chirurgus meus, cum 
degerem Hagz-Comitis, qui 
cum Medico quodam hortum 
quendam intraverat, & cum 
neuter illorum plantarum 
narus , ambo comederant, 
dicte herbe radicem, unde& 
'ambo cruciabantur dolore ab- 
dominis ; Chirurgus autem 
brcvi magnas paflus convul- 
fiones moriebatur, itaque fa- 
tius fore exiftimo ejufmodi 
plantis hortos (Medicis exce- 
ptis) privare, quam ornare. 
Cum autem hanc plantam, 
multos ante annos mihi de- 
monftraret DominusFr: Kige- 
larius, Botanophilus,ac de ftu- 
dio Botanico optime meritus, 
accepi ab illo hujus plantz fe- 
mina,& fic in horto noftro Me. 
dico terre commifimus , & fic 
planta dicta adhucdum in co 
viget. 

Cum autem analogiam ha- 
beant hujus plantz folia cum 
Apio aquatico ; dehortor fpe- 
&atores , quando fermonem 
habeo de plantis umbelliferis , 
ne ori admoveant ad come- 
dendum. 


FINIS. 


39 


De vrught off zaaden van de 
Cicutaria [ucco virofo. Dat defe de 


dood kan veroorfaken dáar van 
heb ik mede ondervonden on- 
trent myn Chirurgyn , wan- 
neer ik nog in s'Gravenhage 
woonde, welkemet cen doctor 
in de :Medicyne in een hof gcko- 
men zynde, en geen van beyde dit 
kruyd kennende, hadde deffelfs 
wortel gegeten , waar van fy bey- 
degroot pynin'tlyf kregen, en - 
de Chirurgyn ftierf haaftig met 
fwaare trecking der zenuwen 
aangedaan zynde „zoo dat het beft 
is zoodanige kruyden uit den hoff 
( behalven der Medicyns Hoven) 
te weeren, als met dezelve die 
te vercieren. 


Wanneer my ditgewas voor 
veele jaren getoont wierd van den 
Heer Francois Kiggelaar, die ons 
inftuck van de kenniffe der ge- 
waffen veel light. toegebraght 
heeft ; foo heeft hy my van het 
zaad medegedeelt, "t welk wy in 
defen Medicyn Hofoock hebben 
laten zayen ,waar in het nogh te- 
genwoordigh vigorcuflykgroeit: 

Nadien nu de bladeren ee- 
nighe overeenkomíte hebben, 
met die van de vrouwmerk ot fe- 
lery , zoo waarfchouweik de aan- 
fchouwers van't gevaar dat in 't 
ecten van dit gewas fteckt , wan- 
neer ick over de kroontjes kruy- 
den leefe. 


EUN D E. 


38 
EXPLICATIO 


FIGURARUM. 


HAB. L FIG 


Phiala ficca, Avienlam contiet 
Zeylanicam quadricolorem , fedentems 
fapra (arduum minimum. Profp. 
' Alpin. 


A. Avicula. 

B. Carduus dictus. 

C. Fafciculus flosculorum. : 

D. Papilio Turcicus verficolor alis 
pofterioribus longiffimis ftraminez 
latitudinis. 


FIG. IL. Offendit in hquore 
fatum Armodille | magnitudine di- 
giti inimi. 


A. Armodillz foetus. 

B. Ramulus Ficoidis Afric. foliis 
brevibus, craffis angulofis ; fpino- 
fis, margine finuofis. 

C. Fafciculus florum. 


TAB. II. FIG. I. 
In liquore limpido demonftrat Loli- 


ginem y cum particula Ovari fetibus 
enu[i:. 


A. Portio Ovarii foetibus onufti. 


B, Loligo. 
C.M 


ER RUYSCHIE 


UITLEGGING 
DER FIGUREN. 


De I. TAFEL I. FIG. 


Verbeelt ons een droogh glas , waar 
sn een Ceylons vogeltje gevonden werd, 
zittende op de hleenfte dijtel van 
Profp. Alpinus. - 


A. Het Vogeltje 

B. De gefeyde diftel. 

C. Een t’famenftel van bloemen. 

D. Eenbont Vlinderke uyt Turkye 
wiens onderfte of agterfte Vlekjens 
feer lang en een ftroo breet zyn. 


De II. FIG. Wit ons aan een Ar- 
modilletje of Schilt Varkentje, niet 
groter als een pink, hangende in een bel - 
dere vogt,en daar beneven een tak van 
den Ficoides van de Caap de goede Hoop 
met korte dicke doornige bladerkens die 
aan baar kanten uytgeholt zyn. 


A. Armodilletje. 

B. Een tak van de Afric: Ficoides met 
korte , dikke ‚hoekige en doornige 
bladeren. 

C. Een bouguetje van bloemen: 


De Il. TAFEL. De I. FIG 


Wft ons aaneen Loligo met een ge- 
deelte van de Eyerftok die met jongskens 
vervult is „ hangende in een heldere 
vog t. 


A. Een ftuk des eyer(toks met de jongs- 
kens. 
B. Loligo. 

C. Een 


THESAURUS ANIMAL. I. 


C. Minima portioOvarii ovulisreferti. 


D. Fafciculusramulorum marinorum 
E. Pifcicuius, Abacatuaia brafilienfis 
dictus. 


FIG. II. 24cus marina Amboise 


nenfis undique fpinofà. 


FIG. HT. Phbalainliquore conti- 
nens Percam AAmboimenem "volantem 
pinnis longiffieis. 


A. Perca Amboinenfis. 
B. Piscis militaris, 
C. Fasciculusramalorum marinorum. 


T' AB. III. FIG. I. 


A. Pisciculus Zeylanicus reticulatus, 
quadratus , minimus, nigrifque ma- 
culisnotatus. - 


PIG II 


AA. Foetus Rajz extra teftam, parte 
fupina vifus. 


BB. Complicationes laterales, uti in 
tefta, vifui occurrunt. 


FIG..IlL 


À. Fcetus Rajz prona parte vifus, & in 
teta fua maxima parte adhuc con- 
tentus. 

B. Fetus Raj. 

C. Tefta. 


FIG. 


A. Tefta. 
B. Apertura. 
C: Ovum foecundatum. 


IV. 


D. Su- 


C. Een fer kleen (tukjen dés Eyer- 
ftokx met de Eyerkens 

D. Een t’famenttel van zeetackjens. 

E. Een brafiliaanfch viske, Abacatuaia 
geheten. 


Dell. FIG. Vertoonteen Arne 


boinfche Zee Geepe, alfints met door- 


nen bezet. 


De III. FIG. Wit aan een Am. 
boinfche vliegende Baars met zeer lange 
vinnen. 


A. DeBaars van Amboin. 
B. Soldate, of Klip vis. 
C. Eent'famenftel van zee takjens. 


Dell. TAFEL. De 1. FIG. 


A. Een feer kleen vierkant Zeylons 
viske, wiens huyt zigh net-wys met 
fwarte vlekken.vertoont. 


De II. FIG. 


AA. Eenjongh Roghje, uyt fyn taf- 
ke of beursje, zooals het ons rug. 
waarts voorkomt 

BB. Deffelts zydelyke omflagen, zoo 
diehaar vertoonen als fy in de taf- 
fiens zitten. 


De HI. FIG. 


A. Het Tasje daar het jongske nog in 
zit, zo als men het van onderen of 
buyks wys komt te zien, 

B. Hetjongske. 

C, Het Fasje. 


De IV. FIG. 


A. Het tasje. 

B. Deflelfs opening. 
C. Het bevrugte Ey. 
D. De 


40. 
D. LI . En 
flexa, ut fibrzfericee videri poflint. 
E Fibre Sericez. 


FIG. V. Porto exigua Ovarit 
Raje, inquaovula adbuc exigua C* 
non focundata con[picere licet. 


PIG. VE 


A. A. Ovum Raje foecundatum é tefta 
defumptum. 
B. B. Ovi membranz circumflexe. 


FIG.VI. Pisciculus Indicut vo- 


tundus fpinofus &9. planus, INummwularis 
a me diclus. 


TAB. IV. FIG. I. 


Congeries conchylyorum € ramulo- 
rum marinoram. Dc. 


FIG.II. Bufoni fmsile animal 4- 
mêricannm , Pipa © Pipal Indigenis 
ditum , pedibus poflerioribus anferinis. 


A. Pipa. 
B. B. Foetus é dorfo emergentes. 


C.C. Cavitates, feuutriculi & quibus 
exierunt faetus, 


D.D.Calyces adhuc coóperti fuo oper- 
culo, fub quo foetus occultantur. 


FIG. III. Philia in liguore continens 
aliam Pipam,cujus dorfo à me aperto, 
con[pici poteft fc: neque ovulayneque fien 
tus commercium babere cum abdomints 
cavo. 


A, Pipa: 
B. Fee- 


FR RU WS CoH TEX 


Superficiestefte exterior circum- D. De buytenfte omgeflage oppervlak- 


te van het tasje om de(E)fy-agtige 
draden te konnen zien. 


DeV. FIG. Een kleen flukje van ^t 
Eyerffokje van een Rogh, waar in 
zeer kleene onbevrugte Eyerkens van 
de Rogb gezien werden. 


De VI. FIG. 


A.A. Een bevrugt Ey van een Rogh 
uyt zyn tasje genomen. 
B. B. De omgeflagene vliefen van’t Ey. 


De VII. FIG. Een kleen doornagtig 
rond en platQoff-Indifch Visje, van 
my Penning visje gebeten. 


De IV. TAFEL. De I, FIG. 


Een tfamenftel van Hoorntjes 
Schulpen, en Zee Takjens, Cc. 


De IL. FIG. Eer Padagtig Ameri- 
caansdier, by de Inwoonders Pipa en 
Pipal geheeten,wiens agterfle pooten die 
van de Ganzen gelyk zyn. 

A. Pipa. 

B.B. dejonghskens, die uyt derugh 
komen te kruypen. 

C.C. Deholligheden, alsLyfmoeder- 
kens waar uit defelve al gekropen 
zyn, 

D.D. DeKelkjens, die nog met haar 
dekfeltjens bedekt zyn, waar onder 
de jongskens nog zitten. 
DellLEIG. Een vles met vogtywaar 

in cen andere Pipa is gefeten wiens rugb 
van my geopent zynde , gefien kan wer- 
den dat nog defe Eyerkens, nogh bollig- 
heden nog ook de diertjeus , gemeenfchap 
hebben met de bolte van de Buyk. 


A. Pipa: 
B. De 


THESAURUS ANIMAL 1 4: 


B. Feetus fübcalycibus, feu utriculis 
adhuc occlufi , ita ut nondum in 
confpe&um veniant. 


C. Calyces, feu utriculi, é quibus ex- 
iére foetus, 

D. Dorfivertebrz. 

E. Subftantia mufculofa. 

F. Portio cutiscircumflexa, 

G.. Congeries conchyliorum & ramu- 
lorum marinorum, per qua repunt 
foetus Pipe. … - 


SI AB VELG. 1, 


Spongiotdes ramofiffirea marina octt- 
lata fuper rupem polita. 


FIG. II. Dezotat Cauerum mari- 
num,PagurumRonudeletio dicium, ba- 
jus dorfo commati (unt 
FIG. III. Balagt albt , nucis mo 
fchate maguitndine. 
- 


FIG.IV. Rupes, cut infiaent [upra- 


dicla. 
quA BA V E RIGI 
ludigitat Buccinum Guienenfe papil- 


latum majus cum fua Liuace. 
A. Papilla. 

B. Limax. 

C. Limacis apertura. 


| JJ. Fifciculus Amboinenfis triangularis „ 


gibbofus , ofleus & lateribus undique 
fpinofus. . 


PLE IE 


* 

A. Ovum €rocodili foecundatum, ab 
una parteapertum, ut foetus ex par- 
te videri poffit. | 

B. Capurfoetns. 

C. Mémbranzovi. 

D. Quercus Marina, cujus ope O- 
Vin loco fuo continetur in elt 

. : chi- 


B. De jongskens, die nog onder de 
kelkjens of moertjens befloten leg. 
SEN, 70 dat zy nog niet gefien kon- 
nen werden. 

C. De kelkjens of lyfmoertjens waar 
uyt de jongskens zyn uytgekomen. 

Des rugs wervelbeenderen. 

E. Het vleesagtig weefen, 

FE. Een gedeelte van't omgeflage vel. 

G. Een t'famenfte! van hoorntjens- 
fchulpen,en zeetakjes,door dewelke 
kleine pipaltjens fchynen te kruipen. 


De V.-FAEBL. De IRG. 


Een zeetackig en fponciaghtig. zee- 
8ewas , met kleene oog jens, gezet zynde 
op eez rotsye. 

Dell. FIG. Eer Zee Krabbe van 
Rordeletius Pagurus geheeten. 


III.. FIG. Eezige Noote Mofchaat- 
Zroote Balani of Zoorens, dewelke op de 
Crabbe zyn gegroeyt. 

IV. FIG. Hef rotsje, waar op het 
gefeyde gefet is. 


De VL TAFEL. IL FIG. 


met deflelfs Slecke 

Abe Tepel, 

B. DeSlecke. . 

C. De opening of gefpouwentheid 
van dezelve. 

D. Eengebuggeld,, beenig en van alle 
kanten gedoornt Ambonfch drie- 
kantig Viske. 


De II. 


Een groote Guineefche Tepelhoorn 


- 


E LG, " 


t 

A. Eenbevrugt Ey van een Crocodil 
aan eeue fyde geopent,om ’t jongske 
ten deelete konnen zien. 

B. Het hoofdje. 

C. De vliezen van "t Ey. ME 

D. Een tack van de Zee Eyke door 
wiens toedoen het Ey v aft zit in het 
Glas. EE DX Ben 


42 
E. Echinus marinus Cap. Bons fpei 
fpinulis miniatis praditus. ' 


TAB. VII. FIG. I. 


A.Piscis Zeylanicus fuscus maculatus. 

B. Urticamarina. — 

C. Signature pyramidales acuminatee. - 

D. Filamenta , feu Remi, quibus 
expanfis natare valent. 


E. Pisciculus Amboinenfis cornutus. 

F, Sinusanguftus, inquo cornu fefe 
infinuat. 
FIG. II. Dezozat Brachtum Infau- 

zis in liquore confervatum, im cujus 

mauu continetur ovum fecundatum 

Teftudiuis marine. 

A. Brachium Infantis. 

B. Ovum. s 

C. Caput & pedesanteriores teftudinis 
marine. 

D, Pifciculus Amboinenfis volans of- 
feo-tuberculofus probofcide ferrata- 


FR. RUYSCHIL&., 


E. Een Africaanfche Zeeappel, met 
roode doornen: XL 


Devi TAFENR 


A. Een gevlakte bruyneZeylonfe Vis. 

B. Een Zee Netel, 

C. Pyramidwyfe fcherpe toelopende - 
ftreepen. 

D. Zazelingen,dewelke als tot riemen 
verftrekken, met defe, uytgefpreit 
zynde, weten zy te fwemmen. 

E. Een gehoornt Ambonfch Vifke. - 

F. Een enghegroeve , waar in zigh dat 
hoorntje wectte verbergen. 

Dell. FIG. Wyft ons aan het Armtje 
van een kindje, 4m wiens handje ont= 
houden werd bet Ey van een bevrugt 
Zeefchiltpaddeken. 

À. Het Armtje. 

B. Het Ey. 

C. Het hooften voorfte poten vaneen 
zee fchiltpaddeken. 

D. Ambons vliegend,beenig en bultig 
visken , met een faaghwys fnuytjen. 


In dedicatione in Fine: 


Serta tecta, 


Lege Sarta tefta. 


InThefauro. Pag. 3. lin. 2. longiffimuslegelongiffimis. Pag. 9. lin. 16 leg. 


ejufque. Pag.13. lin. r4. amifille, 1. amififfc. 


——lin. 21. Spinofa dele. 


Pag. 19.linea penult. Tab. Ill. Tab. IV. Pag.4o.lin. 13. Conchylyorum, _ 
lege Conchyliorum. — lin. 24. Philig, 1, Phiala. 


"qu queo N ale 


3S 


EE 
SDN 


| 
N 
\ 
|] 
j 


j 
\ 
\ 
N 


mms 


TN 


XOU 


jm 
m 


] 


ETT 
I 
ii 


TIT 


KE 


i: 


poe S Ne 
RET 


MM ER 


nne 
INI 


W. 


z 


XN 


LET EN 
REN 


EE 


xul 


C 


T. 


Tas. II. 


Ae 


eN 
: MÀ 


—— — 


——————— — 


up DR 
WT 
De 7T MALUI I 


JON 


2 Zz 
D TAS 
Zee, 


rr 


EL. 


TES 


HAN NSSESSNI 


el ! " , i En © ; ^ "ui " e 2 M 
P3 1 aufi din As 


1] 


li Jl | 


TP 


TT 


l V I 


NE 


4 


3 * 
H 
f 
jl 
1 


— 


E E x 


xe 


EG 


ins 


IE e ES Dni na dC MALIN Mie UI A nd gei 


Pir miepen s ame S tp [on 


— 
——— 
uU) z— 
un 
rz 
EE——— 
nnn 
Se 
— 
Zn 
Oo m— 
im 
D m— 
LI—— 
0I mu 
mn 
mm 
Dd mnd 
O m— 
(UO m—À 
Im 
mjn 
zm 
Uo) — 
—P 
— 


3 9088 01348 8150