Skip to main content

Full text of "Fr. Rogeri Bacon Opera qud\25A1am hactenus inedita. Vol. I. containing I.--Opus tertium. II.--Opus minus. III.--Compendium philosophi.\25A1"

See other formats 


EERUM  BRITANNICARUM  MEDII  JEVI 
SCRIPTORES, 


OR 


CHRONICLES  AND  MEMORIALS  OF  GREAT  BRITAIN 

AND  IRELAND 


DURING 


^      THE    MIDDLE    AGES. 


THE   CHRONICLES  AND   MEMORIALS 

OP 

GREAT    BRITAIN    AND    IRELAND 

DURING  THE  MIDDLE  AGES. 

PUBLISHED  BY  THE  AUTHORITY  OF  HEK  MAJESTY'S  TREASURY,  UNDER  THE 
DIRECTION  OF   THE   MASTER  OF    THE   ROLLS. 


On  the  26th  of  January  1857,  the  Master  of  the  Rolls 
submitted  to  the  Treasury  a  proposal  for  the  publication 
of  materials  for  the  History  of  this  Country  from  the 
Invasion  of  the  Romans  to  the  Reign  of  Henry  VIJI. 

The  Master  of  the  Rolls  suggested  that  these  materials 
should  be  selected  for  publication  under  competent  editors 
without  reference  to  periodical  or  chronological  arrange- 
ment, without  mutilation  or  abridgment,  preference  being 
given,  in  the  first  instance,  to  such  materials  as  were  most 
scarce  and  valuable. 

He  proposed  that  each  chronicle  or  historical  document 
to  be  edited  should  be  treated  in  the  same  way  as  if  the 
editor  were  engaged  on  an  Editio  Princeps ;  and  for  this 
purpose  the  most  correct  text  should  be  formed  from  an 
accurate  collation  of  the  best  MSS. 

To  render  the  work  more  generally  useful,  the  Master 
of  the  Rolls  suggested  that  the  editor  should  give  an 
account  of  the  MSS.  employed  by  him,  of  their  age  and 
their  peculiarities  ;  that  he  should  add  to*  the  work  a  brief 
accoimt  of  the  life  and  times  of  the  author,  and  any 
remarks  necessary  to  explain  the  chronology ;  but  no  other 
note  or  comment  was  to  be  allowed,  except  what  might  be 
necessary  to  establish  the  correctness  of  the  text. 


The  works  to  be  published  in  octavo,  separately,  as 
they  were  finished ;  the  whole  responsibility  of  the  task 
resting  upon  the  editors,  who  were  to  be  chosen  by  the 
Master  of  the  Rolls  with  the  sanction  of  the  Treasury. 

The  Lords  of  Her  Majesty's  Treasury,  after  a  careful 
consideration  of  the  subject,  expressed  their  opinion  in  a 
Treasury  Minute,  dated  February  9,  1857,  that  the  plan 
recommended  by  the  Master  of  the  Rolls  "was  well 
calculated  for  the  accomplishment  of  this  important 
national  object,  in  an  effectual  and  satisfactory  manner, 
within  a  reasonable  time,  and  provided  proper  attention  be 
paid  to  economy,  in  making  the  detailed  arrangements, 
without  unnecessary  expense." 

They  expressed  their  approbation  of  the  proposal  that 
each  chronicle  and  historical  document  should  be  edited 
in  such  a  manner  as  to  represent  with  all  possible  correct- 
ness the  text  of  each  writer,  derived  from  a  collation  of  the 
best  MSS.,  and  that  no  notes  should  be  added,  except 
such  as  were  illustrative  of  the  various  readings.  They 
suggested,  however,  that  the  preface  to  each  work  should 
contain,  in  addition  to  the  particulars  proposed  by  the 
Master  of  the  Rolls,  a  biographical  account  of  the  author, 
so  far  as  authentic  materials  existed  for  that  purpose,  and 
an  estimate  of  his  historical  credibility  and  value. 

Rolls  House, 

December  1857. 


^ 


.^' 


%■ 


f' 


4^ 


^ 


SJj 


mi  l^^l-t  r^^ifl^l^iMflill 


% 


^. 


|><f-  ^^.:  ^(|-l 

.^1^1  tin 


'^^i-i^!  r  rl4:^^>l^~l^'^^'- 


'i) 


^ 


"m" 


A'i%\ 


<9   * 


iH- 


-    - |2||t*^^> 


'mmmmmm  m  i 


A. 

1 


at 


K^ 


1 


I 


"^ 


FR.   ROGER I  BACON 

;^PERA  aUHDAM  HACTENUS  INEDITAj 
rvOL.  Lj 


COXTAINIXG 


I.-OrUS   TERTIU3I. 

II.-OPUS    MINUS. 

III.-COMPENDIUM  PHILOSOPHLE. 


EDITED 

BY 

J.    S.   BRE¥ER,   M.A., 

PROFESSOR  OF  ENGLISH  LITERATURE,  KIXG'S  COLLEGE,  LOXDOX,  AXD 
READER  AT  THE  ROLLS. 


rVBLISHED  BY  THE  AUTHORITY  OF  THE  LORDS  COIIMISSIONERS  OF  HER  MAJESTY'S 
TREASURY,  UNDER  THE  DIRECTION  OF  THE  MASTER  OF  THE  ROLLS. 


BOSTON  COLLFGR  LIBRARY 
CHESTNirr  Mil, J      >»ASS. 
LONDON: 
LONGMAN,  GREEN,  LONGMAN,  AND  ROBERTS. 

1859. 


FR.   ROGERI  BACON 


I.-OPUS  TERTIUM. 

II.-OPUS  MINUS. 

III.-COMPENDIUM  PHILOSOPHIC]. 


EDITED 

J.  S.   BREWER,  M.A., 

PROFESSOR  OF  ENGLISH  LITERATURE,  KING's  COLLEGE,  LO^'DON,  AXD 
READER  AT  TUB  ROLLS. 


PTJELTSHED  BT  THE  AUTHORITY  OF  THE  LORDS  COMMI55IO^^:RS  OF  HEK  MAJESTY'S 
TREASURY,  UNDER  THE  DIRECTION  OF  THE  MASTER  OF  THE  ROLLS. 


LONDON: 
LONGMAN,  GREEN,  LONGMAN,  AND  ROBERTS. 

1859. 


154^10 


Printed  by 

E  rEE  and  Spottiswoode,  Her  Majesty's  Printers, 

For  Her  Majesty's  Stationery  Office. 


-?K^"-" 


CONTENTS. 


Page 

Preface            -            -  -  -  -  -  ix 

Opus  TEUTimi               -  -  -  -  -  3 

Orus  Minus      -             -  -  -  -  -  311 

Compendium  PniLOSorniyE  -  ~  -  -  391 

Appendix  : 

De  Nullitate  MagiyE  -  -  -  -  521 


VOL.    T. 


PREFACE. 


b  2 


PliEJj^ACE. 


^VlT^    the    exception    of  one   short  treatise  in  the  Ap-  The  three 
pentlix,^  the    works   of  Roi^er  Bacon  contained  in    this  t''*^^''?''^ , 

J^  '  ,  .  ,  .  coiitamed 

volume,  have    now    for    the   first   time    been   given  to  iu  the 
the  world.     They  consist  of,—  ^*>l""^*-'- 

I.  The  Opus  Tertium. 
11.  The  Orus  Minus. 
III.  The  Compendium  Philosophle. 

The  Opus  Tertium  has  already  been  partially  known 
to  the  biographers  of  Bacon  by  the  extracts  made  from 
it  at  different  times  ;  still  more  recently  by  the  copious 
description  of  its  contents  published  in  the  "  Journal 
"  des  Savans  "  for  1848,  by  Victor  Cousin.  The  Opus 
Minus  has  attracted  little  or  no  notice,  notwithstanding 
a  remarkable  quotation  from  its  contents,  given  by 
Dr.  Hody  in  his  work,  De  Blhlioruin  Textibus.  This 
neglect  is  attributable,  perhaps,  to  an  erroneous 
notion,  which  has  long  prevailed,  as  to  its  nature  and 
contents.  The  account  given  of  it  by  Dr.  Jebb,  in 
his  preface  to  the  Opus  Majus,  has  tended  to  lead  the 
admirers  of  Roger  Bacon  still  further  astray.  Fi'om 
the  work,  as  now  published,  it  will  be  seen  that  Dr. 
Jebb  has  confounded  it  with  other  writings  of  Bacon, 
and  has  formed  an  imaginary  notion  of  its  con- 
tents.     Of  the   third    treatise,   which  I  have   ventured 


'  De  Nuliitatc  Maijia: ;  now  first  colkited  with  the  Sloaue  MS. 


PREFACE. 


Their  his- 
tory. 


to  entitle  Compendium  Philosophise,  for  reasons  to  be 
presently  stated,  no  notice  is  to  be  found,  with  the 
exception  of  two  meagre  and  vague  references  made  to 
it  by  Jebb  in  the  volume  already  referred  to.  It 
appears  from  his  statement,  which  will  be  considered 
hereafter,  that  Jebb  regarded  the  Compendium  Philoso- 
phise as  forming  a  second  and  enlarged,  edition  of  the 
Opus  Minus. ^ 

To  remove  some  of  the  misconceptions  existing  in 
reference  to  these  treatises,  and  the  many  errors 
occasioned  by  the  variety  of  their  titles,  I  propose 
to  give  a  brief  account  of  their  literary  history. 
The  publication  of  the  present  volume  sup})lies  mate- 
rials hitherto  unknown  to  the  biographers  of  Roger 
Bacon,  and  more  obvious  means  for  correcting  pre- 
vious mistakes. 


'  Of  this  learned  and  laborious 
scholar  I  wish  to  speak  -with 
unfeigned  respect.  English  litera- 
ture is  much  indebted  to  his  dis- 
interested, zealous,  and  indefatigable 
exertions.  He  was  born  at  Not- 
tingham, educated  at  Peter  House 
in  Cambridge,  attached  himself  to 
the  non-jurors,  and  became  librarian 
to  the  celebrated  Jeremy  CoUyer. 
He  appeared  as  an  author  at  an 
early  age,  printing  during  his  resi- 
dence at  Cambridge,  in  1718,  a 
translation  of  "  Marty n's  answers 
"  to  Emlyn."  On  leaving  the  Uni- 
versity he  married  a  relative  of  a 
Mr.  Dillingham,  an  apothecary  in 
large  practice  in  Red  Lion  Square. 
Erom  Dillingham  he  received  les- 
sons in  chemistry.  His  son,  after- 
wards Sir  Richard  Jebb,  the  eminent 
physician,  well  known  to  the  readers 
of  Boswell's  Johnson,  was  bora  at 


Stratford  in  Essex,  in  1729,  where  his 
father  had  settled  shortly  before.  Dr. 
Samuel  Jebb  is  favourably  known 
to  students  of  English  history  by  his 
Life  of  Mary  Queen  of  Scots,  ex- 
tracted from  the  original  records, — 
a  work  still  high  in  repute, —  and  by 
his  edition  of  Bacon's  Opus  Majus, 
published  in  1733,  and  dedicated  to 
Dr.  Mead,  He  died  in  the  enjoy- 
ment of  a  comfortable  fortune,  ac- 
quired by  his  profession,  on  the 
9th  of  March  1772.  The  brother  of 
whom  he  speaks,  in  his  preface  to 
the  Opus  Majus,  as  first  drawing 
his  attention  to  a  copy  of  that  work 
among  the  MSS.  of  Trinity  College, 
Dublin,  was  undoubtedly  Dr.  John 
Jebb,  the  Dean  of  Cashel,  father  of 
the  Cambridge  reformer.  A  wasp- 
ish notice  of  him  occurs  inHearne's 
Relicjuise,  p.  665,  imder  the  year 
1727. 


PREFACE. 


XI 


III  the  year  1263,  or,  according  to  others,  1264,^  when  Clement 

the  dissension  was   at  the  liighest  between  Hemy  III.  lioger 

Bacon. 


'  According  to  Matthew  Paris 
1263,  according  to  Matthew  of 
Westminster,  who  tells  the  story  at 
greater  length,  and  is  more  correct 
on  this  occasion,  in  1264,  femous  for 
the  battle  of  Lewes.  I  subjoin  the 
original  :  "  Summus  itaque  pontifex 
"  Urbanus  [IV.],  instinctu  stimu- 
"  latus  adverso,  in  partem  alteram 
"  declinando,  favorem  et  animum 
"  convertit  adversum  Barones,  irae 
"  et  indignationis  immensse,  occa- 
"  sione  spoliationis  personis  eccle- 
"  siasticis  illatae,  trahens  incen- 
"  tivimi  ;  fertur  autem  dixisse, 
"  eum  non  plus  velle  vivere  quam 
"  quod  Anglos  subjugasset ;  unde 
"  et  legatum  direxit  versus  An- 
"  gliam,  virum  summum  dominum 
"  Sabinse  episcopum  cardinalem, 
"  ad  interdicendum  terram  et  ex- 
"  communicandimi  Barones  pro- 
"  visionum  inpresos  (?).  Sed  cum 
"  terram  ingredi  resistentia  eorum 
"  pro  libitu  non  posse  persensisset, 
"  citatis  primo  Ambiani,  et  post- 
"  modimi  Bononiae,  quibusdam  epi- 
"  scopis  regni,  et  aliis  quibusdam, 
"  sententiam  excommunicationis  et 
"  interdictionis  super  civitatem 
"  Londoniaj  et  Quinque  Portus, 
"  necnon  et  quasdam  personas 
"  illustres  et  nobiles  regni  fulmi- 
"  natam,  commisit  exsequendam. 
"  At  illi,  sententiam  ipsam  contra 
"  justitiam  illatam  attendentes,  ap- 
"  pellarunt  ad  papam,  ad  meliora 
"  tempera,  vel  ad  generale  conci- 
"  lium,  necnon  et  supremum  judi- 
"  cem  cordis  de  causis  et  rationibus 
"  commendabilibus.  Qua?  postea 
"  appellatio,  in  Anglia  congregato 


"  apud  Eadingum  concilio  recitata 
"  est,  et  ab  episcopis  et  clero  appro- 
"  bata  et  exsequuta.  Interdictum 
"  autem  licet  inviti  suscipientes  a 
"  legato  praedicti  episcopi  secum 
"  detulerunt.  Sed  cum  applicuis- 
"  sent  Dovoriae,  scrutinio  ex  more 
"  in  portu  facto,  interceptum  est  a 
"  civibus,  et  in  minutias  dilaniatum 
"  jactatur  in  mare.  Nuncii  qui  dam 
"  celebres,  tarn  regis  Francormn 
"  quam  Anglorum,  viz.  P.  Came- 
"  rarius,  vir  nobilis  de  Francia,  et 
"  H.  de  Alemannia,  cum  aliis  appli- 
"  cantibus  Bononiss,  cum  adhuc 
"  praedicti  pontifices  extiterent  ibi- 
"  dem,  ab  oppidanis  pessime  trac- 
"  tati  sunt,  multis  vulneratis  et  ad 
"  novem  de  Anglis  crudehter  tiii- 
"  cidatis,  nee  deferebatur  Franci- 
"  genis  eo  quod  in  ducatu  et  con- 
"  ductu  venerant  aliorimi." — Alutt. 
West,  sub  an.  1264. 

With  this  account  must  be  com- 
bined that  of  Rishanger,  which  adds 
to  Westminster's  narrative  some 
new  and  important  particulars : — 

"  Diebus  sub  eisdem  commota 
"  turba,  per  orbem  universum,  ad- 
"  volans  sacrosanctam  Eomanam 
"  ecclesiam,  tanquam  totius  pacis 
"  fontem  et  magistram  salvationis 
"  aeternse,  non  mediocri  verecundia 
"  reddidit  agitatam.  Missus  est 
"  igitur  in  Angliam  dominus  Sabi- 
"  nensis  episcopus,  a  latere  domini 
"  papas,  legatus  cardinalis,  ut  regis 
"  et  magnatum  corda  ad  pacem 
"  iuclinaret,  et  discordantium  men- 
"  tes,  depulso  omnimodi  rancoris 
"  nubilo,  concordicC  vinculo  soli- 
"  daret.    Denique  ad  hoc  illo  in 


Xll 


PREFACE. 


and  his  barons,  Pope  Urban  IV.  despatched  Guy  le  Gros, 
or  de  Foulques,  then  cardinal  and  bishop  of  Sabina,  on 
a    mission    of    peace    to    this    country.      According   to 


partibus  ultramarinis  agente,  ecce 
qui  ad  pristinuni  statum  et  tran- 
quillitatem  reformandam  acce  ■ 
dere  sperabatur,  spem  pacis  et  in 
desperationem  commutando,  in- 
terdixit  portantes  vinum,  bladum, 
et  liujusmodi  victualia,  humanai 
vitte  necessaria,  in  reguum  An  ■ 
glise,  sub  poena  excommunica- 
tionis  inhibendo,  ne  quis  vinum, 
bladum,  et  alia  mercimonia  in 
prsedictum  regnum  deferret.  Ci- 
tavit  insuper  quosdam  episcopos 
peremtoi'ie,  ut  comparerent  coram 
se  extra  regnum,  praifixis  eis  die 
[et]  loco  super  obedientiam  suam. 
Sententiam  excommunicationis 
fulminavit  in  comitem  Leyc.,  et 
ejus  filios,  Hugonem  Dispensa- 
torem,  et  omnes  eis  in  consilio, 
auxilio,  et  favore,  habita tores 
Quinque  Portuum  et  civitatem 
London.,  super  ecclesiastico 
supposuit  interdicto,  mandatis 
per  litteras  suas  Londoniaj  et 
Wigoruia;  episcopis  et  omnibus 
aliis  suiTraganeis  Cantuar.  eccle 
sise,  et  dictis  Wigorn.  et  Lond. 
injungens  yiva  voce,  et  virtute 
obediential  pra;cipiens,  quatinus 
dictos  excommunicatos  vitarent 
in  omnibus,  et  dictas  excommu- 
nicationis sententias  conservarent, 
et  facerent  singulis  suis  civitati- 
bus  et  diocesibus  observari.  Porro 
communicato  consilio  episcopi  at 
tendentes,  sententiam  priorem  et 
contra  justitiam  illatam,  modo 
subscripto,  appellarunt.  Omni- 
bus  Christi  fidelibus,    &c.     Ista 


"  appellatio  apud  Redinges,  item 
"  communicato  consilio  totius  cleri, 
"  recitatur  et  approbatur,  et  sigil- 
"  lis  omnibus  roboratur.  Barones 
"  etiam  adventum  legati  merito 
"  habentes  suspectum,  ei  negantes 
"  ingressum,  pra3dictam  appella- 
"  tionem  approbant,  et  quia  totius 
"  communitatis  res  agebatur,  eam- 
"  dem  sigilloruni  munimine  robo- 
"  rabant.  Ut  dicitur,  apposita  sunt 
"  signa  abbatum  exemptorum  et 
"  non  exemptorum,  excepto  abbate 
"  de  Sancto  Albano,  qui  praedictas 
"  appellationes  sigillo  sue  minime 
"  roboravit,  propter  reverentiam 
"  sedis  apostolicse,  quem  offendere 
"  non  audebat,  sicuti  nee  debebat, 
"  licet  a  multis  multipliciter  pulsa- 
"  retur,  et  jacturam  tarn  spiritua- 
"  lium  quam  temporalium  bonorum 
"  una  cum  indignatione  baronum 
"  et  episcoporum  irreconciliabiliter 
"  incurrere  formidabat.  Alexandre 
"  papa  debitimi  universa;  carnis 
"  persolvente,  dictus  legatus,  modo 
"  praidicto  perpessus  repulsam, 
"  remeans,  in  summum  pontificem 
"  extitit  electus,  videlicet  die 
"  Sanctffi  Agatbffi  Virginis,  et  die 
"  dominica  ante  carniprivium  in- 
"  signiis  pnpalibus  honorifice  redi- 
"  mitus,  qui  postea  Ottobonum  car- 
"  dinalem  apostolica;  sedis  legatum 
"  in  Angliam  direxit,  de  quo  in- 
"  ferius  dieetur." 

The  cardinal's  own  account  of 
his  mission  will  be  found  in  his 
Epist.  xxxiii.  cxc.  Compare  also 
cxlviii. 


PREFACE.  Xlll 

Matthew  of  Westminster,  who  narrates  the  circum- 
stances with  greater  minuteness  and  accuracy  than  any- 
other  of  the  monastic  chroniclers,^  the  pope  liad  ill 
qualified  himself  to  act  as  a  mediator  on  so  difficult  an 
occasion.  He  was  incensed  against  the  barons ;  was  ill 
inclined  to  do  justice  to  their  motives.  His  indignation 
had  been  roused  against  them  by  the  spoliation  of  the 
churches  ;  and  he  was  reported  to  have  exclaimed, 
"  that  he  would  die  sooner  than  fail  in  brino-inor  back 
"  the  English  to  their  obedience."  The  cardinal  seems 
to  have  entered  fully  into  the  spirit  of  his  master  ; 
on  reaching  the  coast  he  gave  ominous  indications 
of  his  pacificatory  intentions,  forbidding,  under  pain 
of  excommunication,  the  importation  of  wine  and  corn 
into  this  island.  As  the  barons  prepared  to  resist  his 
landing,  he  peremptorily  cited  the  English  bishops  to 
appear  before  him  ;  fulminated  the  sentence  of  inter- 
dict against  London  and  the  Cinque  Ports ;  and  ex- 
communicated the  adherents  of  the  earl  of  Leicester. 
The  sentence  was  confirmed  by  the  pope  after  a  fruit- 
less appeal  on  the  part  of  the  condemned ;  but  the 
bishops  charged  with  carrying  it  into  execution  had 
the  instrument  taken  from  them  as  they  landed  at 
Dover.  It  was  torn  into  a  thousand  pieces  by  the 
infuriated  multitude,  and  cast  into  the  sea. 

The  legate,  who    within  a   year  after  was  advanced  Hatred  of 
to    the    papacy  under  the    title    of  Clement    IV.,    did  Clement 

...  for  tlie 

not    easily    digest    his    resentment.        Throughout    his  adherents 

leno'thy    corresi^ondence,    iniblished  by   Father   Martene^!^^^ 
•       ,.  m,  »  1    i  „o    ^  ,,     .  Montfort. 

in   Ins    "  ihesaurus    Anecdotorum,    -    he    alludes    more 

than  once,  with  undisguised  bitterness,  to  the  uncere- 
monious   rejection    of    his    mission.       His    indignation 


'  The  story  is  noticed  very  briefly  by  the  coutiuuator  of  Matlliew  I'aris 
and  in  the  chronicle  of  Lanercost. 
-  ii.  90. 


PREFACE. 


Bacon's 

family 

royalists, 


against  De  Montfort  outlived  the  battle  of  Evesham, 
The  curse  descended  to  his  children  and  grandchildren. 
No  legal  son  of  the  Holy  See,  if  he  would  retain  its 
blessing  and  his  birthright,  might  contract  affinity  with 
the  devoted  family.^ 

But  this  enduring  displeasure  of  the  pope  towards 
England  and  the  anti-royalists  was  far  from  being 
unfavourable  to  that  acquaintance,  which  about  this 
time  he  appears  to  have  contracted  with  Roger  Bacon. 
Unlike  Grostete  and  Adam  de  Marisco,  Bacon's  brothers, 
all  his  family,  and  even  the  philosopher  himself  (so 
far  at  least  as  his  devotion  to  science  permitted  him), 
were  zealous  adherents  to  the  royal  cause.  They  had 
sacrificed  their  fortunes  (and  they  were  evidently  a 
wealthy  family)  in  behalf  of  the  party  they  had  es- 
poused ;  more  than  once  they  had  drawn  upon  them- 
selves the  resentment  of  the  victorious  barons.^  The 
political  sacrifices,  therefore,  of  Roger  Bacon,  not  less 
than  his  philosophical  deserts,  would  serve  to  recom- 
mend him  to  a  pontifi"  who  entered  into  all  the  disputes 
of  the  time  with  the  vehemence  and  ardour  of  a  j^ar- 
tizan.  Clement  IV.  had  been  a  soldier  in  his  youth ;  and 
he  carried  somewhat  of  a  soldier's  hatred  of  insubordi- 
nation into  the  high  places  of  the  Church  militant. 
It  will  be  seen  from  the  papal  letter  printed  at  the 
sponciswith  Commencement  of  this  volume^  that  the  first  advances 
towards  this  intimacy  were  made  by  Clement  IV.  before 
his  accession  to  the  papacy.     It  may  be  fairly  inferred 


Clement 
corre- 


Roger 
Bacon 


'  Clement  understood  English 
politics  about  as  well  as  most  of  his 
successors  have  iinderstood  them 
since,  no  better. 

2  "  Misi  fi'atri  meo  diviti  in  terra 
"  mea,  qui  ex  parte  regis  consis- 
"  tens,  cum  matre  mea,  et  fratribus, 
"  et  tota  familia  exulavit,  et  pluries 
"  hostibus  deprehensus   se  redemit 


"  pecunia  ;  et  ideo  destructus,  et  de- 
"  pauperatus,  non  potuit  mejuvare, 
"  nee  etiam  usque  ad  hunc  diem 
"  habui  responsum  ab  eo." — Opus 
Tertium,  p.  16.  It  is  obvious  from 
these  words  that  Bacon  was  in 
France  at  the  time. 


PREFACE.  xy 

from  the  language  of  Bacon  that  the  curiosity  of  the 
future  pope  had  first  been  roused  by  a  clerk,  named  Ray- 
mond of  Laon  (Rayinundus  de  Lauduno),  who  had 
taken  occasion  to  mention  the  philosopher's  name  to 
Clement  and  extol  his  discoveries.  The  pope,  or  more 
correctly  speaking,  the  bishop  of  Sabina,  had  despatched- 
Raymond  to  Bacon,  requesting  from  the  latter  a  further 
and  fuller  explanation  of  the  communication  which  had 
formerly  passed  between  them,  before  Clement's  exalta- 
tion to  the  papacy.  This  is  Bacon's  own  account  of  the 
matter,  when  excusing  himself  to  the  pope  for  the 
delay  which  had  taken  place  in  the  fulfilment  of  the 
papal  commands :  ^  "  When  your  holiness  wrote  to  me, 
"  on  the  last  occasion,  the  writings  you  demanded  were 
"  not  yet  composed,  although  you  supposed  they  were 
"  For  whilst  I  was  in  a  difi'erent  state  of  life 
"  (that  is,  before  he  entered  the  order  of  the  Fran- 
"  ciscans),  I  had  written  nothing  on  science ;  nor  in 
"  my  present  condition  had  I  ever  been  required  to 
"  do  so  by  my  superiors ;  nay,  a  strict  prohibition. 
"  had  been  passed  to  the  contrary,  under  penalty  of 
"  forfeiture  of  the  book,  and  many  days'  fasting  on 
"  bread  and  water,  if  any  work  written  by  me,  or 
"  belonging  to  my  house,  should  be  communicated  to 
"  strangers.-  Nor  could  I  get  a  fair  copy  made 
"  {littera  hona^)  except  by  employing  transcribers  un- 
"  connected  with  our  order;"*  and  then  they  would  have 


'  p.  13.                                                 I  from    his  superiors.     See  more  on 

"By  the  classical  worcls,  ajD?«/?«os,  this  subject  in   the  preface  to  the 

Bacon  does  not  mean  that  the  pro-  "  Monumenta  Franciscana." 

hibition    was    exclusively    directed  „  ™, 

against  himself,   but  that  it  was  a  "  V^\  P^P^ '     «^^     expression. 

,      ^,.        1       .,    .       J,.      1,     n  see  his  letter,  p.  1. 

rule  01  his  order,  tnat  no  iriar  should  '  ^ 

be   permitted    the    use    of  writing  ^  True   of   a  friar,  not    true    of 

materials,    or    enjoy  the  liberty   of  a   monk;   such  transcribers    being 

publishing-,  without   leave  first   had  |  attached  to  great  monasteries. 


XVI 


PREFACE. 


Sends  to 
Bacon 
liaynioncl 
of  Laon, 
•\vho  had 
first  men- 
tioned his 
name  and 
his  works 
to  the 
pope. 


"  copied  my  works  to  serve  themselves  or  others,  with- 
''  out  any  regard  to  my  wishes  ;  as  authors'  works  ai  c 
"  often  pirated  by  the  knavery  of  the  transcribers  at 
"  Paris.  And  certainly,  if  it  had  been  in  my  power  to 
"  have  communicated  my  discoveries  freely,  I  should 
"  have  composed  many  things  for  my  brother  the 
"  scholar,'  and  for  otliers,  my  most  intimate  friends. 
"  But  as  I  despaired  of  the  means  of  communicating 
"  my  thoughts,  I  forbore  to  commit  them  to  writing. 
"  When,  therefore,  I  professed  to  you  my  readiness, 
"  you  must  understand  that  it  was  for  writings  to  be 
"  composed,  not  for  such  as  had  been  composed  already. 
"  And  therefore  your  chaplain,  Eaymond  of  Laon,  was 
"  altogether  mistaken  when  he  made  mention  of  me  to 
"  your  holiness.  For  although  I  liad  at  various  times 
"  put  together,  in  a  hasty  manner,  some  few  chapters 
"  on  different  subjects,  at  the  entreaty  of  my  friends, 
"  there  was  nothing  note-worthy  in  these  writings ; — 
"  nothing  of  such  a  nature  as  I  could  think  of  prc- 
"  senting  to  your  wisdom.  They  were  such  as  I  myself 
"  hold  in  no  estimation,  as  being  deficient  in  continuity 
"  and  perfection."  '^ 

It  appears,  then,  from  these  remarks,  that  Roger  Bacon 
owed  to  Raymond  of  Laon  his  introduction  to  Cle- 
ment IV.  before  the  advancement  of  the  latter  to  the 
pontifical  chair  ;  that  the  curiosity  of  the  cardinal  was 
roused  by  the  communication  so  made ;  that  ho 
commissioned  Raymond  of  Laon  to  express  his 
wishes  to  Roger  Bacon,  and  begged  to  be  favoured 
with  a  perusal  of  some  of  his  writings;  that  Bacon 
in    return  sent    a    gentleman  of  the  name  of  Bonecor^ 


'  Robert  Bacon  ? 

2  p.  13. 

'  William   de  Bonecor   is   men- 


tioned more  than  once  in  the  Fine 
Rolls  of  Henry  HI.,  edited  by 
Mr.  Roberts. 


PREFACE.  XVll 

to  explain  to  the  pope  his  position  as  a  Franciscan, 
and  the  impossibility  of  complying  with  the  wish 
thns  expressed;  or  transgressing  the  strict  injunctions 
of  his  order,  without  a  written  mandate  and  a  papal 
dispensation  to  that  eUect,  Finally,  the  pope  de- 
spatched Raymond  of  Laon  to  the  philosopher  a 
second  time,  with  the  required  breve,  commanding 
Bacon,  on  his  apostolical  authority,  secretly,  and  without 
delay,  to  communicate  to  him  a  fair  copy  of  the  work 
which  had  been  the  subject  of  their  correspondence. 
Setting  aside  all  ordinance  of  his  superiors  to  the  con- 
trary. Bacon  was  to  make  known  to  the  pope  the 
remedies  he  considered  most  advisable  for  removing 
the  dangers  he  had  formerly  pointed  out.^ 

It  is  creditable  to  Clement,  tliat  in  an  age  of  great  Braws  .    ( 

political  disorder/ when   the  storm  was  still  muttering,  ^j^'^  ",^j.p^ 
which    had    sliaken    mediceval    society   to  its  basis,  he  rity  and       "7, ,(,5 
retained  his  regard  for  philosophy.     He  remembered  in  der  which 
his  exaltation  the  forgotten' votary  of  science,  labouring  ^if.'^n- 
noiselessly  at  his  thankless  task.     Nin.e    tenths    of  the  demamiiu" 
world..were  perfectly  content  with  the  gross  ignorance!"^  ■^^^■''- 
in  which   they   were"~shfoud'ed.     They    knew    nothing    '^  ' 
better;  they  did  not  want  to  laiow.     What  was  it   to 
them  if  the   most    ordinary    physical    phaenomena    con- 
tradicted point-blank    their    most    cherished  notions    of 
nature  ?      What      matter    if     the     calendar    and    the 
seasons,    like    two    erratic    and    unmanageable    hands, 
never   pointed    to    the  same  hour    on    the    dial-plate? 
If  they  had  ever  seen  a  magnet,  or  heard  of  its  won- 
drous properties,  they  were  content  to  refer  its  mystic 
qualities  to   the  influence  of  the   star  Nautica.^       The 


'  "  Et    per  tuas    nobis    declares  I   "  tius    poteris    fucias    indilate."  — 

"  litleras    qua;  tibi  videntur   adhi-  p.  1. 

"  benda    remedia    circa   ilia,    qua;  -  p.    378,     Nautila  ;    probably  a 

"  nuper  occasione  tanti  discriminis  corrupt  reading  for  nautica  (stella 

"  intimasti  :  et  hoc  quanto  secre-  1  nautica,  the  pole  star). 


^ 


Xviil  PREFACE. 

diamond  could  be  fractured  only  by  goat's  blood ;  ^  tlie 
colour  of  the  rainbow  and  the  scintillations  of  the 
stars  passed  over  the  surface  of  the  dull  intellectual 
pool,  which  gave  back  no  image  of  Nature's  handywork. 
Bacon's  Not  much  otherwise  was  it  with  the  learned.  The 
i^Phiio*'^' -^^^  commanded  the  main,  if  not  the  sole,  avenue  to 
sophy  and  promotion.  "  In  the  Church  of  God,"  observes  Bacon,^ 
neo^iected'  "  ^^^  civilian,  although  acquainted  with  the  civil  law 
for  the  "  alone,  and  ignorant  of  the  canon  law  and  theology,  is 
"  more  praised  and  promoted  to  ecclesiastical  dignities 
"  than  a  master  in  theology."  The  government  of  the 
Church  was  in  the  hands  of  the  jurists ;  the  liberality  of 
the  nobility  and  clergy  was  confined  exclusively  to  them. 
"  Would  to  God,"  he  exclaims,  "that  I  could  see  these 
"  quibbles  and  frauds  of  the  jurists  banished  from  the 
"  Chiu"ch,  and  causes  decided  as  they  were  decided  forty 
"  years  back,  without  all  this  rattle  of  litigation !  Then 
"  the  regimen  of  the  Church  would  be  glorious  and  in 
"  harmony  with  its  true  dignity.  Then  the  study  of 
"  theology,  of  the  canon  law,  of  philosophy,  would  be 
"  exalted  and  perfected  ;  then  princes  and  prelates 
"  would  give  benefices  and  riches  to  professors  in  this 
"  high  faculty  ;  studious  men  might  have  some  pro- 
"  vision  for  life  and  for  the  pursuits  of  science. 
"  For  there  are  many,  and  there  would  be  more,  who 
"  would  never  desist  from  the  pursuit  of  philosophy 
"  until  they  had  completed  it,  if  they  could  obtain  their 
"  expenses.  Some  would  perfect  theology,  some  phi- 
"  losophy,  some  would  rectify  the  canon  law  and 
"  reduce  it  to  its  proper  condition.  But  civilians, 
"  and  lawyers  handling  the  canon  law  like  civilians, 
"  now-a-days  receive  all  the  good  things  of  the 
"  Church  and  the  ])ro visions  of  princes  and  prelates, 
"  so  that  others   cannot  live  by    study,    or   follow  the 


Opus  Majus,  p.  446.  |       -  p.  84. 


PREFACE.  XIX 

''  path  of  philosophy.  Either  they  make  a  brief 
"  stay  at  it,  or  omit  it  altogether,  and  take  up  the 
"  civil  law  -without  any  previous  acquaintance  with 
"  theology  or  philosophy.  Not  that  they  care  much  for 
"■  the  canon  law,  except  so  far  as  it  tends  to  the 
"  glorification  of  their  civil  science  ;  and  thus  the  whole 
"  study  of  philosophy  goes  to  ruin,  and  with  it  the 
''  whole  regimen  of  the  Church ;  peace  is  driven  from 
"  the  earth,  justice  is  denied,  and  evils  of  all  kind 
"  ensue." 

The  justice  of   these  censures   might  be  fully  corro-  2.  Despised 
borated  by  the  letters  of  Adam  de  Marisco,  and  by  the  "°5^^  ^\^ 

•^  .  T  J  notion  that 

chronicles  of  the  times.     Theology  and  philosophy  Ian-  the  world 
guished,    partly  from  the  superior  rewards  and    attrac-  g°^^^j^  ^^ 
tions  of  the  law,  partly  from  the  prejudices  of  the  age.  philosophy 
Indifierence  to  science  on  the  part  of  the  vulgar  assiuned  ^  ^^^  ^' 
the    shape    of   fixed  contempt  and    hostility   with    the 
learned.     In  his   endeavour   to  comply  with    Clement's 
command,    Roger  Bacon   had  to    contend -with    neglect 
from  one  side,  with   opposition  on  the  other.     In   vain 
he  urged  the  pope's   authority  among  men  who   other- 
wise   were    inclined    to    pay    it    more    than   ordinary 
reverence.      In  vain  with  the  energy  of  his  character, 
and    the    indomitable    conviction    of  genius,  he  prayed 
and  solicited   friends    and    kindsmen,    great    men    and 
small.       His    own    superiors    violently    opposed    him : 
"  Why  could  he  not  be  content  to  do  as  others  did  ?  ^ 
"  Why  trouble    himself   and    the  world  about  matters 
"  of  which   the  world  knew  enough  already  ?  ^     It  en- 
"  joyed  too  much  light.     Philosophy  had  already  reached 
"its    perfection!"      He    turned    to    others ;  friends    of^-.^^^^^^ 

■with  re- 

his  holiness,  the   noble   and  the  wealthy.     "Some,"  hebiikeson 
adds,  "  you  know  by  their  faces,  but  you  do  not  know  ^}  ^^^^^'\ 

-,..-,         Till  None  will 

"  their  mmds.    I  told  them  there  was  a  certain  business  lend  mo- 
ney. 


P'  15-  I        -  Opus  Majus,  p.  2. 


XX 


PREFACE. 


4.  Had 

spent  his 
own  pro- 
pei-ty  in 
advancing 
science, 
daring  the 
last  forty 
years. 


of  yours  to  be  done  which  I  must  needs  get  finislied 
for  you  in  France,  and  the  execution  of  it  wouhl 
require  a  large  sum  of  money.  But  how  often  I  was 
looked  upon  as  an  importunate  beggar  {improhus), 
how  often  I  was  repulsed,  how  often  I  was  put  off, 
what  confusion  I  suffered  within  myself,  I  cannot 
express  to  you.  Distressed  above  all  that  can  be 
imagined,  I  compelled  my  friends,  even  those  who 
were  in  necessitous  circumstances,  to  contribute  what 
they  had,  to  sell  much  of  their  property,  to  pawn  the 
rest,  to  raise  money  at  interest  {ad  usuras).     And  yet 


frequently  abandoned 
it  up   in  despair   and 

upon    others    he    had 
Were   it  not  for  his 


by  reason   of  their  poverty  I 

the   woi-k,   frequently    I  gave 

forbore   to   proceed." 

Of  the  sacrifices  thus  urged 
himself  given  a  noble  example, 
own  words  the  story  of  his  labours  and  self-denials 
would  have  appeared  incredible.  He  tells  the  pope  in 
one  part  of  this  volume  ^  that  he  had  spent  forty 
years  in  the  study  of  science  and  the  languages,  from 
the  time  that  he  first  learnt  his  alphabet,  when 
he  was  still  unconnected  with  the  Franciscans.  Men 
wondered  that  he  survived  such  excessive  labours  ; 
and  yet,  after  he  had  entered  that  order,  ho 
was  every  whit  as  studious  as .  before.  Elsewhere 
he  remarks :  ^  "I  have  laboured  from  my  .youth  up 
"  at  the  sciences  and  the  tongues ;  I  have  sought 
"  the  friendship  of  all  men  among  tlie  Latins,  who 
"  had  any  reputation  for  knowledge.  I  have  caused 
"  youths  to  be  instructed  in  the  languages,  in  geo- 
'•■  metry,  in  arithmetic,  in  the  formation  of  tables  and 
"  instruments,  and  in  many  needful  things  besides. 
"  I  liave  examined  all  that  is  requisite  ;  I  know   how 


'  p.  C5. 


I         =  p.  58. 


PREFACE.  XXI 

"  to  proceed,  what  aids  are  required,  and  what  are 
"  the  impediments.  But  I  cannot  proceed  from  want 
"  of  the  requisite  means."  "  And  3^et  (he  continues)  if 
''  any  other  man  liad  expended  as  much  as  I  have  done, 
"  certainly  a  large  portion  of  the  desired  results  might 
"  have  been  achieved.  For,  during  the  twenty  years 
"  that  I  have  specially  laboured  in  the  attainment  of 
"  wisdom,  abandoning  the  vulgar  path  (negledo  sensu 
"  vulgi),  1  have  spent  upon  these  pursuits  more  than 
"  2,000^.,  not  to  mention  the  cost  of  secret  books,  of 
"  various  experiments,  languages,  instruments,  tables, 
"  and  the  like  ;  add  to  all,  the  sacrifices  I  have  made 
'•  to  procure  the  friendship  of  the  wise,  and  to  obtain 
"  assistants  instructed  in  the  tongues,  in  geometrical 
"  figures,  tables,  and  instruments." 

It  will   be  urged,  that  such    has    been   the   common  ^-  Cui 
complaint  of  scientific  men  in  all  ages,  not  less  in  the  not  jer- 
days  of  Bacon   the  first  than  in  those  of  his  successor  s.^^^'^*^  ™*^" 

tlid'o  is 

Bacon  the  second.  The  observation  of  the  former,^  that  any  use  in 
none  but  a  pope,  or  an  em]:)eror,  or  some  magnificent  king  scieucf. 
like  Louis  IX.,  was  sufficient  for  these  things,  finds  an 
echo  in  the  words  of  his  later  and  more  illustrious  coun- 
tryman. The  removal  of  obstacles  in  the  way  of  science 
"  are  Opera  Basilica,  towards  which  the  endeavoui-s 
"  of  a  private  man  may  be  but  as  an  image  in  a  cross 
"  way  that  may  point  at  the  way,  but  cannot  go  it."' 
But  in  the  thirteenth  century,  before  science  had  ap- 
proved its  claims  by  practical  results,  of  which  all  can 
now  judge,  the  whole  weight  of  popular  opinion,  as  Roger 
Bacon  complains,  as  well  as  the  more  interested  })re- 
judices  of  the  learned,  who  had  no  mind  to  part  with 
their  monopoly  of  fame,  pressed  hard  on  the  votary 
of  mathematical  and  experimental  science.  "  Because 
"  men^    do    not    know   the   uses    of  philosophy,  they 


'  p.  24.  j        3  p   20, 

-  Adv.  ii.  f.  G.  1 

VOL.    I. 


XXll 


PREFACE. 


"  despise  many  magnificent  and  beautiful  sciences  ; 
"  and  tliey  say  in  derision,  and  not  for  information: 
"  '  What's  the  worth  of  this  science  or  of  that  ? '  They 
"  are  unwilling  to  listen ;  they  shut  out,  therefore, 
"  these  sciences  from  themselves,  and  despise  them. 
"  When  philosophers  are  told  in  these  days  that  they 
"  ought  to  study  optics,  or  geometry,  or  the  languages, 
"  they  ask  with  a  smile  :  '  What  is  the  use  of  these 
"  things?'  insinuating  their  uselessness.  They  refuse 
"  to  hear  a  word  said  in  defence  of  their  utility ; 
"  they  neglect  and  condemn  the  sciences  of  which  they 
"  are  ignorant.  And  if  ever  it  happens  that  some  of 
"  them  profess  a  willingness  to  learn,  they  abandon 
"  the  task  in  a  few  days,  because  they  do  not  see  the 
"  use  of  these  things.  For  they  teach  not  their  own 
"  use;  but  this  is  without  them  won  by  observation;^ 
"  as  the  utility  of  a  house  is  not  seen  in  the  house, 
"  nor  in  its  construction,  but  when  the  storms  descend, 
"  and  the  robbers  come,  and  other  evils  ensue."' 

It  would  have  been  interesting  to  have  traced  the 
pathy  or  personal  character  of  a  pope,  who  at  all  events  proved 
the  pope?  himself  so  far  superior  to  the  prejudices  of  his  age,  as 
to  express  some  desire  to  hear  what  the  philosopher  was 
so  ready  to  communicate.  But  his  lengthy  correspon- 
dence, filled  with  the  ordinary  burthen  of  official  busi- 
ness, affords  little  help  for  such  an  inquiry.  Clement's 
exertions  in  the  advancement  of  science,  and  his  par- 
tiality to  its  professors,  are  confined  to  the  solitary 
letter  prefixed  to  this  volume.     It  was  written  in  1266, 


What  sym 
pathy  or 
return  from 


'  This  is  a  remarkable  anticipation 
of  the  words  of  Francis  Bacon. 
Numerous  instances  of  similar  paral- 
lelisms might  be  produced.  I  sub- 
join both  originals  :  "  Utilitas  enim 
"  illarum  non   traditur  in   eis,  scd 


exterius  exspectatur ;" — "  For  they 
[studies,  scientia,']  teach  not  their 
own  use,  but  that  is  a  wisdom 
without  them,  and  above  them, 
won  by  observation." — Essays,  L. 


PKEFACE.  Xxiii 

in   the   second  year   of  liis    pontificate.     The    six   suc- 
ceeding years  afford  no  clue  to  liis  feelings  or  actions 
on  the  subject.     It  is  not  even   recorded   whether  he 
condescended   to  thank  the  laborious  friar  for  the  un- 
wearied care  and   diligence   he   had  taken  in  diffestino- 
his   experiments,   and    the   full   and   satisfactory  reply 
he    had    sent   to   the    pope's    demand.     What  is   still 
more  important,  we  know  not  whether  he  had  grati- 
tude or  consideration  enough   to  repay  any  portion  of 
the  weighty  and  various  expenditure  incurred  by  the 
philosopher  in  order  to  comply  with  the  papal  wishes. 
Not  a  fragment,  not  a  hint  remains,  among  his  volu- 
minous letters,  to  satisfy  these  inquiries.     Bacon  him- 
self, in   his   Compendium  Philosophise,^   once  refers   to 
the    subject,  but    dismisses    it    with   a   dry    and  hasty 
notice.     "  These  things  I  collected  in  a  summary,  and 
"  sent    to    my  Lord    Clement   of    apostolical    memory, 
"  as  I  did  many   other  things,  because  he  had  effica- 
"  ciously  enjoyned  me.''     Had  he  received   any  satis- 
factory proofs  of  the   pope's   generosity,  it  is   scarcely 
probable  that  he  would  have  forgotten  to  record  it. 

However,   with  the  alacrity  of  a   neglected   scholar,  Sets  to 
with  the  touching  hopefiilness  and  trust  of  ill-renuited  ^"^'^  '~ 

...  J-  and  IS 

genius,  mvestmg  with  its  own  true  worth,  and  much  thankM 
above  theii'  value,  the  careless  notice  of  the  great,  ^^"^  ^^' 
Bacon  fell  to  work.  The  gratitude  he  felt  towards 
his  pontificial  patron  for  imposing  this  task  upon  him 
was  unbounded.  More  than  once  he  warns  him  ten- 
derly against  indulging  in  too  rigid  an  asceticism, 
which  might  shorten  a  life  dear  to  Christendom  and 
entwined  with  its  best  interests.-  More  than  once  he 
tells  him  that  prophecy  and  vision  pointed  to  the 
happy  fact   that   a  pope   should   arise   in   these    latter 


'  pp.  404,  414.  I  pp.  86,  87. 

c  2 


Xxiv  PREFACE. 

times,  who  should  purge  the  Church  of  God  from 
fraud,  from  ignorance,  and  from  contention,  that  justice 
should  reign  and  prosper  in  his  days.  The  Greeks  and 
the  Latins  should  be  reconciled,  the  Tartars  converted, 
the  Saracens  destroyed,  and  all  should  Ijecome  one  fold 
under  one  shepherd,  "Blessed,"^  he  exclaims,  "be  God 
"  and  the  Father  of  our  Lord  Jesus  Christ,  who  has 
"  exalted  on  the  throne  of  his  kingdom  a  Avise  ruler, 
"  who  desires  to  think  usefully  of  the  study  of  wisdom. 
"  The  predecessors  of  your  beatitude,  occupied  with 
"  other  business  of  the  Church,  oppressed  by  insults  in 
"  many  ways  from  the  contumacious  and  tyrannical, 
"  could  not  relax  their  minds  in  the  direction  of 
"  study.  But  by  the  authority  of  God,  the  right 
"  hand  of  your  excellence  has  shaken  out  the  trium- 
"  phal  banner  from  Heaven,  it  has  drawn  both  swords, 
"  it  has  cast  into  hell  the  opposing  factions,-  it  has 
"  procured  for  all  the  faithful  the  sovereignty  of  joy, 
"  because  the  inexhaustible  profundity  of  your  pru- 
"  dence  has  magnificently  provided  for  them  an  oppor- 
"  tune  time  for  reflection  and  study." 
His  delight  Elsewhere  he  professes  his  inability  to  express  the 
^*  *^^  delight,  which  he  experienced  on  the  po})e's  de- 
command,  manding  some  account  of  his  experiments.  "Seeing-'' 
"  that  the  dignity  so  much  to  be  reverenced,  welling 
"  forth  with  the  fulness  of  wisdom,  blossoming 
"  with  the  indescribable  beauty  of  eloquence,  has 
"  raised  me  up,  unworthy  as  I  am,  to  transmit  to 
"  him  the  writings  of  philosophy,  if  I  faint  from 
"  wonder,  if  I  show  less  gratitude  than  I  ought, 
"■  if  I  become  tongue-tied,  if  the  pen  of  the  writer 
"  vacillates,  attribute  it  not,  I  beseech  you,  to  my 
"  feebleness    alone,  but    to    the  miracle  of    your    con- 


'  p.  9.  [   shared  the  feelings  of  his  family  on 

^  Though  vaguely  spoken,  these  I   political  matters.     See  also  p.  390. 
■words  afford  indication  that  Bacon   |       ^  p.  7. 


PREFACE.  XXV 

"  descension  towards  me.  I  am  astounded  and  over- 
"  whelmed  with  the  glory  of  the  writer  ;  I  cannot 
"  sufficiently  admire  the  exalted  nature  of  your  com- 
"  mands ;  I  have  nothhig  which  can  deserve  the  name 
"  of  an  answer  on  this  behalf  Where  is  there  such  a 
"  fecundity  of  wit,  such  a  vigour  of  reason,  a  capacity 
"  of  memory  so  unwearied,  where  shall  there  be  found 
"  such  a  power  of  eloquence,  which  can  fully  make 
"  known  the  condescension  of  your  highness  ?  The  head 
"  of  the  Church  has  sought  out  me,  the  unworthy 
"  sole  of  its  foot ;  the  vicar  of  Christ  and  ruler  of  the 
"  whole  world  has  condescended  to  ask  a  favour  of  me, 
"  who  am  scarcely  to  be  numbered  among  the  units  of 
"  the  world  (^iiavtes  universi).  I  feel  myself  elevated 
"  above  my  ordinary  strength  ;  I  conceive  a  new 
"  fervour  of  spirit.  I  ought  to  be  more  than  grate- 
"  ful,  indeed  most  grateful,  since  your  beatitude  has 
"  importuned  me  for  that,  which  I  have  most  ardently 
"  desired  to  communicate,  for  that  which  I  have 
"  laboured  with  immense  toil^  and  brought  into  light 
"  after  manifold  expenses." 

High  flown    and  extravagant  as  such  language  may  Had  never 
sound  in  modern  cars,  it  was  the  genuine  utterance  of  ^^'^^ 
feelings  long   pent    in,    of    sudden    emancipation   from  l^nown  his 

1 3.1)  ours 

the  obscurity  and  contempt  under  which  he  had  lan- 
guished. Forty  years  of  the  best  of  his  life  had  been 
devoted  to  incessant  study.  No  time,  no  labour,  no 
expense  had  been  stinted.  He  had  bought  wisdom  at 
her  own  bidding.  He  had  toiled  through  calculations 
and  experiments,  had  exhausted  patience  and  ingenuity 
in  tables,  diagrams,  and  instruments.  He  knew  the 
worth  of  it  all,  and  the  worthlessness  of  those  studies 
of  his  contemporaries,  which,  based  on  erroneous  trans- 
lations, and  careless  of  experiment,  only  led  men 
further  from  the  truth,  and  plunged  them  into  inextric- 
able confusion.  He  saw  the  crowd  toiling ;  "  the 
"  errors  and  wanderings,  the  mist  and  tempests  in  the" 


XXVI  PREFACE. 

"  vale  below ; " — he  was  able  and  anxious,  yet  forbidden 
to  help.     He  knew  the  remedy,   but  might  not  apply 
it.      The    authors   of   confusion   were   listened   to,  ap- 
plauded, followed  by  admiring   crowds,    quoted   as   in- 
fallible authorities,  exalted  to  an  autocracy  of  science. 
He   was   despised, — for  ten  years   before  the  arrival  of 
the   pope's  letter^   his  very  name  had  dropped  out  of 
the    annals   of  fame, — unheard,  bm-ied,  and  forgotten. 
The   papal    mandate    came  at    a    time   when    he   had 
abandoned  all  hope  of  communicating  his  discoveries  to 
the    world.     The  fruits  of  his  lonof  trials  and  earnest 
studies  would  go  with  him  to  the  grave  ;  the  chilling 
restrictions  of  liis  order  were   closing  upon   liim  with 
little  or  no  hope  of  relaxation.     The  command  of  the 
pope  to  commit  his  researches  to  writing,  superseding  all 
obstacles  his  superiors  had  imposed,  or  might  attempt  to 
impose  hereafter,  came  to  him  like  health  to  the  dying. 
The  long  desired  opportunity  had  arrived  at  last.     He 
had  not  lived  in  vain.     The   truth   was   not   to  perish 
with  him.     He  was  to  reduce  into  writing  for  the  pope 
the  cherished  results  of  his  long  study  and  experiment. 
The  voice    of  the  pope  was   the  voice    of  Christendom. 
Who    of    his    belauded    contemporaries    had    been    so 
honoured?     No   wonder  his  gratitude   bubbled  over  in 
a    stream    much    above    boiling   heat    to    our   modern 
sensations. 
Such  en-         j^  -^^^g  -^q  more  than  he  needed  for  the  accomplish- 
needed  for  uient  of  the  task  enjoined.     Far  fi-om  easy  at  any  time, 
his  task,      j^  -^g^g  harder  then,  considering  the  period  when  it  had 
to  be  executed,  the  various  difficulties  under  which  the 
author    laboured,    the    limitations     he    imposed    upon 
himself     It  has  been  seen  already  how  little  he  could 
expect   of  aid    or    sympathy   from   his   contemporaries. 
He  had    exhausted   his   own    means.     His  family  was 
impoverished.     To    place    before   Clement    IV.    a   just 


'P- 


PREFACE. 


XXVll 


account  of  researches  carefully  and  continuously  prose- 
cuted for  forty  years  required  the  free  use  of  accom- 
plished scribes,  for  whose  services  he  could  not  look  to 
his  own  order.  A  laborious  work  on  science  and  lan- 
guages in  the  thirteenth  centuiy,  demanded  a  knot  of 
accomphshed  transcribers,  possessed  of  more  than  average 
skill,  who  could  construct  tables,  draw  diagrams,  and 
knew  something  of  Greek  and  Hebrew.  Where  were  such 
men  to  be  procured?  The  pope  had  forgotten  the  means 
for  accomplishing  the  end  required.  He  had  demanded 
a  speedy  and  intelligible  account  of  the  treasured 
thoughts  of  a  man  ^  who  had  meditated  deeply  all  his 
life  on  philosophy,  who  had  anxiously  tracked  the  foot- 
steps of  truth  by  experiment  and  observation,  not  in  the 
beaten  paths,  but  in  the  mysterious  labyrinths  of  occult 
learning ;  in  lines  widely  diverging  from  the  popular 
pursuits  of  the  time.  Nothing  can  show  more  distinctly 
the  sort  of  notion  of  the  extent  and  requirements  of 
science,  as  they  existed  in  the  mind  of  Clement  and 
his  contemporaries,  than  this  off-hand  demand.  "  You 
"  forgot,"  gently  remonstrates  Bacon,  ^  "  to  write  to 
"  my  superiors  in  my  excuse ;  and  as  I  could  not 
"  make  known  to  them  the  secret,  they  threw  ob- 
"  stacles  in  my  progTess."  "Worse  than  all,  the  head 
of  the  Church  and  the  Church's  treasure  forgot  in 
his  injunction  to  a  poor  friar,^  that  the  disciple  of 
St.  Francis  was  strictly  bound  by  the  vow  of  poverty. 
"  There  was,"   says  Bacon,  Avith  almost  needless  soli- 


'  "  Scriptum  de  bona  litteva  nobis 
'•  mittere  quam  citius  poteris  non 
"  omittas." — Let.^.  1. 

-p.  15. 

^  Guido  Fulcodi  or  Guy  de  Foul- 
ques  (foi"  he  was  a  Frenchman)  was 
born  at  St.  Gilles  on  the  Rhone.   He 


had  been  soldier,  lav/yer,  secretary  to 
St.  Louis.  On  the  death  of  his  wife 
he  entered  the  Church,  -was  made 
Archbishop  of  Narbonue,  Cardinal 
Bishop  of  Sabina,  and  Pope  in  1265. 
What  could  he  know  or  imagine  of 
poverty,  or  the  hardships  of  a 
struggling  student  ? 


XXVIU 


PREFACE. 


citudc  to  justify  his  delay,  "  there  was  another  ob- 
"  stacle,  which  had  nearly  proved  subversive  of  the 
"  whole  business ;  and  that  was,  want  of  money.  For 
"  more  than  sixty  French  livres  (Jihras  Parisienses) 
"  had  to  be  expended  on  this  work,  of  which  I  will 
"  give  a  satisfactory  account  hereafter  in  its  due  place. 
"  I  am  not  surprised  that  you  overlooked  the  ex- 
"  penses ;  as  you  sit  at  the  top  of  the  world  you 
"  have  so  much  and  so  many  things  to  think  of,  no 
"  man  can  possibly  reckon  up  all  the  anxieties  which 
"  crowd  upon  your  mind.  But  your  messengers  (we- 
"  diatores)  who  carried  the  letters  were  thoughtless  in 
"  not  mentioning  the  expenses ;  and  as  for  themselves, 
"  tlicy  would  not  lay  out  a  single  penny,  although  I 
"  told  them  that  I  would  send  you  word  of  the 
"  amount,  and  every  man's  debt  should  bo  paid.  You 
"  know  that  I  have  no  money,  and  cannot  have  ;  and 
"  consequently  I  am  prevented  from  borrowing,  as  I 
"  can  give  no  security." 
Begins  with  With  all  tlicse  impediments  he  proceeded  to  the 
Maius' "^  execution  of  his  task,  and  commenced  with  the  Opus 
Majus.  Independently  of  the  bold,  novel,  and  decisive 
views  propounded  in  this  work,  as  a  mere  feat  of  in- 
dustry it  stands  among  the  most  extraordinary  pro- 
ductions on  record.  It  embraced,  with  the  exception 
of  logic,  the  whole  range  of  science,  as  science  was  then 
understood.  Theology,  grammar,  mathematics,  including 
geography,  chronology,  music,  the  correction  of  the 
calendar,  optics,  experimental  philosophy,  and  ethics,^  arc 
successively  discussed.  The  book  is  divided  into  seven 
parts ;  with    the    exception    of    the    last,    omitted    by 


'  This  seventh  part  was  omitted 
by  Dr.  Jebb  in  his  edition  of  the 
Opus  Majus  published  in  1733.  It 
exists     in    the    MSS.    of   Trinity- 


College,  Dublin,  and  Trinity  Col- 
lege, Cambridge,  and  in  a  MS. 
unknown  to  Jebb,  preserved  in  the 
Bodleian. 


PREFACE.  XXI 

Jebb,  its  contents  arc  thus  described  by  Dr.  Whewell 
in  his  "Philosophy  of  the  Inductive  Sciences/'  xii.  cli.  7. 

"  Part  I. — On  the  four  causes  of  human  ignorance : 
"  authority,  custom,  popular  opinion,  and  the  pride  of 
"  supposed  knowledge. 

"  Part  II. — On  the  causes  of  perfect  wisdom  in  the 
"  Sacred  Scripture. 


Part  III. — On  the  usefulness  of  grammar. 


"  Part  IV. — On  the  usefulness  of  mathematics. 

"  (1.)  The  necessity  of  mathematics  in  human 
"  things  (published  separately  as  the  Spc- 
"  cula  Mathematica.) 

"  (2.)  The  necessity  of  mathematics  in  divine 
"  things. — 1°.  This  study  has  occupied  holy 
"  men.  2°.  Geography.  3°.  Chronology. 
"  4'^.  Cycles  ;  the  Golden  Number,  &c. 
"  5°.  Natural  Phsenomena,  as  the  Rainliow. 
"6°.  Arithmetic.     7".  Music. 

"  (3.)  The  necessity  of  mathematics  in  ecclesias- 
"  tical  things. — 1°.  The  certification  of  faith. 
"  2°.  The  correction  of  the  calendar. 

"  (I-.)  The  necessity  of  mathematics  in  the  state. 
"  —r.  Cliniates.  2°.  Of  Hydrogi-aphy.  S°. 
"  Geography.     4°.  Astrology. 

"  Part  V. — On  Perspective  [Optics]  (published  sepa- 
rately as  Perspectiva). 

"  (1.)  The  organs  of  vision, 

"  (2.)  Vision  in  straight  lines. 


XXX 


PREFACE. 


"  (3.)  Vision,  reflected  and  refi-aeted. 

"  (4.)  De  MuUiplicatione  Specierum  (on  the  pro- 
"  pagation  of  the  impressions^  of  light, 
"  heat,  &c.) 


"  Part  VI. — On  experimental  science/'- 

Proceeds  Fearful  that  he  had  not  expressed  himself  with 
Mi^n  ^  ^^"^  sufiicient  clearness  in  this  his  first  and  fullest  answer  to 
Clement's  demand,  or  dreading  lest  it  might  be  lost  by 
the  way,  Bacon  proceeded  the  same  year  to  compose  a 
second  treatise,  called  the  Opus  Minus,  now  for  the  first 
time  printed  in  this  volume.  Unfortunately  the  only 
MS.  of  the  work,  which  has  yet  been  discovered,  is  a 
fragment,  preserved  in  the  Bodleian  Library,  Digby, 
No.  218.  The  MS.  is  written  on  vellum,  in  double 
columns,  in  a  hand  of  the  1 4tli  century.  ^  The  first 
page   has   been   injured,  and    the  handwriting  is  occa- 


The  MS. 
described. 


'  It  is  not  meant  by  this,  impres- 
sions on  our  senses,  merely. 

-  Dr.  Whewell  tbus  sums  up  his 
estimate  of  the  work.  "  The  Opus 
"  Majus  is  a  work  equally  wonderful 
"  with  regard  to  its  general  scheme, 
"  and  to  the  special  treatises  with 
'•  which  the  outlines  of  the  plan  are 
"  filled  up.  The  professed  object 
"  of  the  work  is  to  urge  the  neces- 
"  sity  of  a  reform  in  the  mode  of 
"  philosophizing,  to  set  forth  the 
"  reasons  why  knowledge  had  not 
"  made  a  greater  progress,  to  draM' 
"  back  attention  to  the  sources  of 
"  knowledge  which  had  been  un- 
"  wisely  neglected,  to  discover  other 
"  sources  which  were  yet  almost 
"  untouched,  and  to  animate  men 
"  in  the  undertaking  by  a  prospect 
"  of  the  vast  advantages  which  it 


offered.  In  the  development  of  this 
plan,  all  the  leading  portions  of 
science  are  expounded  in  the  most 
complete  shape,  which  they  had  at 
that  time  assimied  ;  and  improve- 
ments of  a  very  wide  and  striking 
kind  are  proposed  in  some  of  the 
principal  of  these  departments. 
Even  if  the  work  had  had  no  lead- 
ing purpose  it  would  have  been 
highly  valuable  as  a  treasure  of 
the  most  solid  knowledge  and 
soundest  speculation  of  the  time  ; 
even  if  it  had  contained  no  such 
details,  it  would  have  been  a  work 
most  remarkable  for  its  general 
views  and  scope.  It  may  be  con- 
sidered as  at  the  same  time  the 
Encyclopcedia  and  the  Novum  Or- 
yanum  of  the  thirteenth  century." 
*  See  the  second  facsimile. 


PREFACE.  XXXI 

sionally  obscm-ed  by  stains  or  clumsy  corrections.  The 
transcriber  was  utterly  incompetent  to  his  task  ;  he 
was  evidently  unable  to  read  his  original ;  and  on  more 
than  one  occasion  he  has  apparently  supplied,  by  a  fac- 
simile, the  words  which  he  could  not  deciphei\  So  gross 
and  astounding-  are  his  mistakes,  that  it  is  question- 
able whether  he  understood  the  language  of  the  work 
he  was  copjdng.  Catchwords,  marginal  references,  and 
cautions  are  transferred  to  the  body  of  the  test;  ends 
of  words  are  given  without  the  beginning,  spaces 
omitted,  quotations  mutilated,  not  to  mention  the  minor 
offences  of  full  stojDS  and  capitals  transferred  without 
compunction  from  their  proper  place  at  the  end  to 
the  middle  of  many  sentences.  To  have  noticed  at 
the  foot  of  the  page  all  the  absurdities  and  errors  of 
the  copyist,  who  never  once  throughout  his  work 
wakened  up  to  full  consciousness  of  what  he  was 
about,  would  have  filled  the  notes  with  childish 
blunders,  and  wasted  the  time  and  patience  of  the 
reader.  Some  of  the  more  notable  instances  have 
been  preserved  and  noticed  ;  many  are  tacitly  corrected. 
Some  still  remain,  defying  ingenuity  and  common 
sense.  Probably  they  may  yield  to  the  experience  or 
conjectures  of  others  that  meaning  they  have  denied 
to  me.     Hai^pily  they  are  not  of  much  importance. 

A  fragment  of  great  interest  was  published  from 
this  MS.  by  Dr.  Hody  in  an  able  and  long-forgotten 
work,  "  De  Bibliorum  Textibus,"  which  appeared  in 
1705.  Hody  was,  apparently,  not  conscious  at  the 
time  of  the  value  of  his  treasure  ;  certainly  he  had  no 
clear  perception  what  portion  of  Bacon's  writings  he 
had  under  liis  hands.  Strangely  enough,  it  was  again 
overlooked  by  Dr.  Jebb,  to  whom  the  world  is  indebted 
for  an  edition  of  Hody's  posthumous  remains.  Had  he 
seen  or  examined  Hody's  MS.,  he  would  never  have 
fallen  into  that  mistake  respecting  the  nature  and 
contents  of  the    Opus    Minus,  in   which   he   has   been 


xxxn 


PREFACE. 


Account  of 
the  Opus 
Minus  by 
Dr.  Jebb. 


implicitly  followed.  As  his  statements  on  this  subject 
are  important  for  the  literary  history  of  Roger  Bacon, 
they  are  given  here  in  an  English  dress,  slightly  cur- 
tailed. 

"  Besides  this  work,  which  is  called  the  Opus  Majus, 
"  Bacon  sent  to  Pope  Clement  two  others,  one  called 
"  O^ms  Minus  J  the  otiier  O^nis  Tertium.  Copies  of 
"  both  may  be  found  in  the  Cottonian  Library,  but  the 
"  Opus  Minus  is  mutilated  and  imperfect.^  Let  us 
'•'■  hear  what  Bacon  himself  says  on  the  subject. 
"  '  In  consequence  of  the  great  perils  of  the  w\ay,  and 
"  '  the  possible  loss  of  my  work,  it  was  incumbent 
"  '  on  me  to  compose  another  smaller  work,  wherein 
"  '  I  might  explain  the  scope  of  my  chief  and  principal 
"  '  treatise.  I  wished,  besides,  that  my  labours  should 
"  '  be  known  to  your  Clemency,  and  that  you  should 
"  '  have  a  pattern  whereby  to  refresh  your  memory, 
"  '  on  those  points,  which  you  are  to  demand  of 
"  '  learned  men.  For  as  the  size  of  the  volume  was 
"  '  great,  and  had  to  be  divided  into  four,  and  the 
"  '  occupations  of  the  holy  sec  are  pressing  and  multifa- 
"  '  rious,  I  thought  you  should  here  see,  in  an  abridg- 
"  '  ment,  what  is  treated  at  greater  length  in  the  Opus 
"  '  Majus.  For  many  difficult  questions  are  discussed 
"  '  in  that  book,  which  are  hard  of  comprehension  ; 
"  '  therefore,  by  way  of  introduction,  I  determined  to 
"  '  compose  a  second  treatise,  and  so  diminish  the  diffi- 
"  '  culty  of  the  first.  The  same  motives  which  produced 
"  '  the  second  {Opus  Minus),  led  me  to  compose  the 
"  '  third  (Opus  Tertiiim)  for  the  clearer  understanding 
"  '  and  perfection  of  the  two  former.'  However,  after 
"  the  death  of  Clement,  in  1271  [1268],  Bacon  recast 
''  the  work,  corrected,  and  augmented  it,^  as   any  one 


'  Imperfect,  but  not  mutilated,  if 
he  meant  the  Compendium  Stitdii, 
as  he  obviously  docs  mean,  now  in 


the  Cotton  Library,  Tiberius,  D.  V. 
2 1  have  found  no   authority  for 
this  stat'nient. 


PREFACE.  XXXm 

'*'  may  see  wlio  inspects  the  Cotton  MS.      (Opns  Minus 
"  cap.  1.  MS.  Cot.  Tib.  C.  V.  f.  121.) 

"  In  the  MS.  of  the  King's  Libraiy  a  treatise  is  to  be 
"  found  entitled  Liber  NaturaUuin Rogeri  Bacon,  called 
"  by  Leland  and  others  Communia  Natuvalis  Philo- 
"  sopliica.  That  this  is  a  third  part  of  this  Opus  Minus 
"  may  be  inferred  from  what  is  stated  in  the  first 
"  chapter.  '  After  I  have  spoken  of  grammar  in  relation 
"  '  to  divers  languages,  as  they  arc  important,  yea, 
'•'  '  necessary  for  study  to  the  Latins,  and  finished  my 
''  '  observations  on  Logic,  and  in  the  second  volume 
"  '  have  treated  of  the  different  parts  of  Mathematics ; 
"  '  now  in  the  third  place  comes  Natural  Philosoph}^, 
"  '  to  which  Metaphysics  and  Morals  shall  be  joined  in 
"  '  the  fourth.'  This  is  the  order  which  Bacon  says  lie 
"  should  observe  in  his  Opus  Minus.  So,  if  I  mistake 
"  not,  this  work  will  contain  the  following  books : — 

"  1.  De  Suvima  Ovanimaticali. 

"■'  2.  De  Constructlone  Partiiim. 

"  3.  Be  Logica. 

"  4.  De  Laudibus  Artls  Mathematiccc. 

"  5.  Communia  Naturalis  Philosophlce. 

"  6.  De  Metaphysica. 

"  7.  De  Intellectu  et  forsan  Intelligihill} 

"  8.  De   Unlversalibus." 

Jebb's  assumption  tliat  the  Opus  Minus  embraced  such  Not  in  ac- 
a  range   of  subjects  as  is  here  set    down,  either  in  its  ^jti^ 
first,  or  what  is  assumed  to  be  its  altered  form,  is  at  Bacon's 
variance  both  with  Bacon's  own  statements  of  the  nature  ments  of  its 
of  his  work  and  the    internal   evidence  of  the  treatise  contents. 
to  w^hich  Jebb  refers.     Bacon  asserts  distinctly  that  he 
had  composed  the  Opus  Minus,  or  Secunda   Scriptura, 
to  serve  as  an  abstract    and    specimen    of  his   greater 


'  It  should  be  intelligcnlia.     See  p.  Ixxii. 


XXXIV 


PREFACE. 


work ;  ^  that  owing  to  the  weakness  of  his  memory, 
burthened  by  a  multitude  of  things,  he  had  inserted 
in  this  second  work  passages  and  discussions  omitted 
in  the  first ;  ^  that  in  consequence  of  the  removal 
of  certain  obstacles  during  the  interval  of  the  two 
books,  he  was  enabled  to  add  what  he  considered 
necessary ;  for  the  more  he  reflected  on.  the  admirable 
and  sublime  nature  of  the  work  before  him,  the  clearer 
and  fuller  it  broke  upon  his  mind.  We  need  not  be 
at  a  loss  to  discover  in  wliat  those  additions  mainly 
consisted.  It  is  easy  to  trace  the  general  outiines  of 
the  Opus  Minus.  The  references  to  it  in  the  Opus 
Tertium  are  numerous.^ 
Bacon's  de-  Beginning,  then,  with  an  address  to  Clement  IV.,  the 
scription  of  j(-|gj^  of  which  was  susfcjested  by  Cicero's  address  to  the 

the  Opus  . 

Senate  on  his  return  from  exile.  Bacon  expressed  his 
delight  at  the  papal  mandate,  accepting  it  as  a  decree 
which  was  to  reverse  the  sentence  of  ignominy  and  con- 
tempt under  which  he  had  languished.'*  In  substance 
the  book  followed  the  order  adopted  before  in  the  Opus 
Majus  and  afterwards  in  the  Opus  Tertium,^  It  entered, 
however,  more  fully  than  the  Opus  Majus  had  done  into 
an  examination  of  the  state  of  scholasticism ;  it  exposed 
the  detriments  to  learning  and  philosophy  occasioned  by 
the  exaggerated  respect  paid  to  Alexander  ab  Hales, 
and  a  contemporary  but  unnamed  professor,*^  whose 
dicta  were  received  by  a  foolish  crowd  of  admirers  as 
solemn  and  unquestionable  decrees.  One  passage  is 
too  noticeable  to  be  dismissed  with  a  mere  reference. 
Speaking   of   tho    extravagant    deference    paid    to   this 


Minus  as 
given  in 
the  Opus 
Tertium. 


'p.  5. 
«ib. 

3  See  pp.  5,  6,  7,  25,  31,33,35, 
41,  42,  43,  52,  67,  68,  87,  92,  94, 
96,  99. 

^p.  7. 


••  pp.  5,  2j. 

"  I  am  inclined  to  think  that  the 
schoolman  here  referred  to  was  not 
Albertus  Magnus,  though  Bacon 
entertained  no  great  respect  for  this 
learned  Dominican,  but  Richard  of 
Cornwall. 


PREFACE.  XXXV 

schoolman,  whose  writings  by  no  means  justified  the 
incense  he  received,  Bacon  thus  proceeds :  "  It  is  not 
"  without  reason  that  I  have  said  these  things  of  this 
"  author ;  not  merely  because  it  serves  my  purpose,  but 
"  it  is  melancholy  to  think,  that  the  study  of  philosophy 
"  should  have  been  more  perverted  by  him  than  by 
"  any  other  writer  that  ever  lived  among  tlie  Latins. 
"  For  though  others  had  their  failings,  they  did  not 
"  presume  upon  their  authority ;  whereas  this  man 
"  writes  his  book  in  a  dogmatical  form  {ijer  modum 
"  authenticuvi),  and  so  is  quoted  and  alleged  by  the 
"  whole  herd  of  madmen  at  Paris,  as  if  he  were  an 
"  Aristotle,  or  an  Avicenna,  or  an  Averroes,  or  the 
"  like.  He  has  occasioned  great  detriment,  not  only  to 
'■'  science,  but  to  theology,  as  I  have  shown  in  my  Opus 
"  Minus,^  where  I  speak  De  Septem  Peccatis  Studii 
"  Theologice.  The  Third  Error  (Tertium  Peccatumy 
"  is  more  particularly  levelled  against  him.  I  point 
"  at  two  authors  in  that  passage,  but  he  is  in  reality 
"  the  principal.  The  other  (Alexander  ab  Hales)  has 
"  a  greater  name,  but  he  is  dead.  This  is  patent 
"  enough  in  the  Opus  Majus  and  the  Opus  Minus,  &c." 

Now,  on  comparing  the  account  here  given  with  tlie  ^P"^ 
fragment  published  at  p.  313  of  tliis  volume,  no  doubt 
can  remain  of  that  fi'agment  constituting  a  portion  of 
the  genuine  Opus  Minus.  The  same  conclusion  is  forced 
upon  us  by  other  remarks ;  as  at  p.  33,  where  the 
writer  says  :  "  Without  Greek  and  Hebrew  the  Latins 
"  can  know  nothing  magnificent  or  worth  knowing,  as 
"  I  have  shown  clearly  in  the  third  part  of  the  Opus 
"  Majus,  and  in  the  Opus  Minus,  where  I  speak  of 
"  the  study  of  theology ;  viz.,  in  the  Third,  Fifth,  and 
"  Sixth  Error  (peccatum)."  Again,  at  p.  41,  he 
states   that    he    had    spoken   of    speculative    alchemy 


'  See  p.  322.  |       -  p.  325. 


XXXVl  PREFACE. 

in  the  Sixth  Error ;  a  statement  whicli  corresponds 
■with  p.  359  of  the  fragment ;  that  in  discussing 
this  subject^  he  had  followed  the  principles  of  Avi- 
cenna,  in  his  work  Be  Aniiiia  secundum  jEnigma; 
that  he  had  examined  the  Vulgate,  and  the  labours 
of  St.  Jerome  in  the  translation  of  the  Scriptures,^ 
and  had  given  instances  of  corruptions  and  mistakes 
arisino-  from  iu-norancc  of  the  original  lang-uao-es,^  in 
the  Sixth  Error.  All  these  notices  agree  minutely 
with  the  fragment  now  printed  from  the  Digby  MS. 
Opus  The  references,    made   in    the  fragment  itself  to  the 

Opus  Majus,  lead  to  the  same  conclusion.  It  speaks 
of  the  first,  fourth,  fifth,  and  of  the  seventh  part'*  of 
that  work  De  Ira;^  of  the  division  entitled  Scientia 
Experimentalis,  and  the  treatise  on  Optics  {Perspec- 
tiva)  ;  of  the  remarks  made  upon  Grammar  in  the  first 
part,*^  and  the  praise  of  Mathematics  in  the  fourth.'' 
Tlie  writer  then  adds :  "  After  reading  what  is  written 
"  in  this  work,  which  I  now  send,  I  thought  fit  to 
"  conclude  with  some  observations  on  the  errors  in 
"  the  studies  of  the  Latins,  which  are  great,  and  of 
"  their  remedies,  which  are  still  greater ;  and  to 
"  notify  to  your  Excellence  by  what  persons  and  by 
"  what  means  all  these  things  might  be  accomplished  ; 
"  and  this  I  do  in  the  place  specified,  because  this  is 
"  the  final  and  principal  use  of  my  book.  And  lest  my 
"  former  work  should  be  lost,  through  any  dangers 
"  on  the  road,  I  have  thought  it  right  to  keep  the 
"  same  end  in  view  here,  against  all  contingencies, 
"  even  as  I  have  in  this  compendium  abridged  the 
"  substance  of  the  whole   of  that  longer  treatise." 


'  p.  42. 
=  p.  92. 
=  p.  94. 

*  pp.  3if.,3i: 


*  Corresponding  with  the  seventh 
part,  as  found  in  the  MSS.,  but 
omitted  by  Jebb. 

«p.  321. 

'  p.  322. 


PREFACE.  XXXVll 

From    these  remarks  it  may  be  fairly   inferred  that 
the  fragment,  now  published,  is  a  genuine  portion  of  the 
Opus  Minus;    that  after    a  brief  survey    of   the    Opus 
Majus,  similar  to  tliat  which    is  found  in  the  Opus  Ter- 
tium,  Bacon  concluded  the  work  with  observations  on 
the  state  of  Latin  literature,   and  its  prevalent  defects, 
agreeing  precisely  with  that   portion  of  the  book  pre- 
served in  the  Digby  MS.     How  much  has  been  lost  can- 
not easily  be  ascertained.     In  the  Opus  Tertium,  when 
speaking  highly  in  praise  of  Peter  de  Maharn-Curia,  he 
remarks :   "  No    one  can  obtain  the  services  of  first-rate 
'  mathematicians   except    my  Lord  the  Pope,    or  some 
'  other  great  prince  ;  especially  the  services  of  him  who 
'  is  worth  more   than   any  of  them  ;  of  whom   I  have 
'  written    fully  in   my   Opus    Minus,    and    shall    write 
'  more   in    its    proper  place."     And  again  speaking  in 
the    same   work  ^    of    Magic :    "  This    subject,"   he  says, 
'  is    the     most    difficult  of    any    in    philosophy ;    but 
'  in  my   Opus  Minus,  where  I    speak   of  the  heavenly 
'  Ijodies   {coelestia)    and   their   influences,    I    have    ex- 
'  pounded    these   things    at    greater    length ;    in    that 
'  place,  where  I  have    touched  upon  the  great  secrets 
'  of  nature,  which  are  not   to    be  indiscriminately  di- 
'  vulged  to   all  men." 

No  trace  of  Peter  de  Maharn-Curia  is  to  be  found  in 
the  present  mutilated  copy  of  the  Opus  Minus,  and 
very  little  notice  of  magic.  The  facsimile  (B)  may 
perhaps  lead  to  the  identification  of  the  missing- 
portion  of  the  work  ;  but  after  a  careful  examination  of 
such  MSS.  of  RoQ;er  Bacon  as  are  accessible  in  Eno-land, 
especially  in  the  Bodleian  Library,  I  have  not  been  able 
to   discover  any   other   copy  of  the  Opus  Minus.^     En- 


'  p.  99. 

-  Yet  to    all  appearance  another   copy   existed  in  Wood's  time.      See 
p.  xcviii.      It  may  have  perished  in  the  Cotton  fire. 

VOL.    I.  d 


xxxvm 


PREFACE. 


tire  "books  and  copious  extracts  from  the  Opus  Majus 
may  be  found  in  every  great  library.  Not  so  the 
Opus  Minus.     It  was  comparatively  unknown. 

The     evidence,    already    sufficiently    strong    to    sub- 
stantiate  the   authenticity    of   this    fragment,    may   be 
•  closed  by  two  observations :  first,  that  the  same  young 

man,  juvenis  Johannes,^  is  mentioned  as  having  been 
sent  with  the  work  to  explain  its  difficulties  and  ex- 
hibit certain  experiments,  as  in  the  Opus  Majus^  and 
the  Opus  Tertium  ;  and,  secondly,  that,  like  these  two 
works,  and  unlike  any  other  of  Bacon's  works,  it  was 
addressed  to  the  pope.^  These  are  the  reasons  which 
have  induced  me  to  ascribe  this  fragment  without 
hesitation  to  Roger  Bacon,  and  affix  to  it  the  title 
of  the  Opus  Minus.  The  necessity  for  entering  thus 
minutely  upon  the  identification  of  the  work,  besides 
the  desire  of  removing  long-established  errors,  will 
more  fully  appear  in  the  sequel.^ 

The  Opus  The  same  year  which  produced  the  Opus  Minus 
Tertiiun.  g^^yg  j^iptj^  to  the  Opus  Tertium.  Much  that  might 
have  been  said  of  the  matter  and  objects  of  this 
treatise  has  been  anticipated  already.  It  has  been 
frequently  cited  by  J  ebb  in  his  preface  to  the 
Opus  Majus,  and  from  it  he  derived  the  most  striking- 
incidents  of  Bacon's  history.  Four  original  MSS.  of 
this  woi'k  at  least  are  known  to  exist ;  but  none  of 
an  early  date ;  one  at  Douai  has  been  described 
in  detail  by  the    veteran    philosopher    Victor    Cousin, 


1  pp.  316,  320. 

^  p.  X. 

3  pp.  315,  320,  321,  passim. 

*  I  take  this  opportunity  of  cli'aw- 
ing  my  reader's  attention  to  the 
woi'ds  loquitur  (p.  319),  inquit  (p. 


322).  Supposing  that  these  were 
not  blunders  of  the  transcriber, 
they  would  seem  to  imply,  that  this 
fragment  of  the  Opus  Minus  was  an 
extract  or  set  of  extracts,  made  by 
a  third  hand.  This  may  account 
for  some  of  its  numerous  omissions. 


PREFACE.  XXXIX 

in  tlie  Journal  des  Savans  for  184)8,  p.  129,  sq.  ; 
another  remains  in  the  Bodleian  ;  a  third  is  at  Lam- 
beth, disguised  like  many  other  MSS.  of  Bacon  under 
a  modern  and  erroneous  title ;  a  fourth  is  in  the 
British  Museum-.  A  copy  of  more  recent  date  exists 
in  University  College  Library  at  Oxford ;  and  a 
transcript  made  from  the  Cottonian  MS.  is  preserved 
among  Gale's  MSS.  in  Trinity  College,  Cambridge. 
All  these,  with  the  exception  of  the  first,  have  been 
collated  for  this  edition. 

1.  The  Bodleian   MS.,  (E   Mus^eo,  155  =  3705,)  here  MS.  of 
designated   by    the    letter    B,    is   a    small    quarto    on  Tertium^ 
vellum,    neatly  written  with  illuminated   capitals.      It  in  the  Bod- 
is  scarcely  older   than    the   end   of    the   fourteenth   or 
commencement  of  the  fifteenth   century.     At  the  end, 
tlie  transcriber's  name  appears  :  "  Explicit  quod  Cokkes." 
The  same  MS.  contains  also  the   following  works  of 
E,oo;er   Bacon : 

ii.  Pars  quarta  Operis    Majoris,  f.  185,  correspond- 
ing with   p.  57  of  Jebb's  edition,  to  the  words 
princlpalem  scripturam.     p.   236.     ibid, 
iii.  De  Magnete,  £   411). 

Inc.   AmAcoTuin    intime    quamdam    magnetis 
lapidis   occidtam  naturaw.. 

iv.  [Remedia   contra  Morbos.]     £   431. 

Inc.  Dixit  Solomon  Sap.  c.  40.    Deus  dedit  in 
horum  scientiam. 

V.  [Liber  tertius  De  Consideratione  Quartse  Sen- 
tent.    S.    Magistri.] 

Inc.   Consideravi     trihulationes     eledovuin     in 
Sancto  EvaiKjelio. 

"  Explicit  liber  tertius  De  Consideratione 
"  quartse  Sententire  S.  Magistri  per  Ro- 
"  gerum  Bacon,  correctus  et  scriptus  per 
"  Johannem  Cokkes,  manibus  suis  propriis, 
"  Oxonige." 

d  2 


xl  PREFACE. 

vi.   Sequitiir   cle    Expulsionc  Veneni. 

vii.  Breve  brevi.arium  ejusdem. 

Inc.    Breve  hreviariuni   hreviter  ahhreviatum 
sufficit  intelligenti. 

viii.  Diversitates  ignium  ejusdem. 

Inc.  Qucedam   loca  liostilia  aggredie^ites. 
ix.  Incipit  Secretum  Secretorum,  f.  54G. 

X.  H?ec    est   practica    ad    fociendam    aqnani  vilre, 
f.  569. 
Inc.  Accipe  iii.  lagenas  vini. 

xi.  De  retardatione  Senectutis. 

Inc.    I) online     mundi     qui     ex    nohilissima 
stirpe   originem. 

MS.  of  tlie  2.  A  second  MS.  preserved  in  the  Lambetli  Library, 
Lambeth  No.  202,  here  designated  by  the  letter  L,  is  a  folio  on 
Library,  paper  of  the  fourteenth  century,  very  closely  written, 
and  far  from  easy  to  read.  This  MS.  has  hitherto  eluded 
the  search  of  Bacon's  bibliographers,  in  consequence  of 
the  title  prefixed  to  it  by  some  modern  hand,  De  laude 
Sacrce  8cripturce ;  and  under  this  designation  it  is 
quoted  by  Tanner  as  an  independent  work.  It  is  im- 
perfect, extending  only  to  the  close  of  the  45t]i  chapter; 
the  rest  has  been  lost.  The  catch-words  of  chapter  xlvi. 
are  found  at  the  bottom  of  the  page.^  It  contains  also 
a  portion  of  the  Opus  Majus  in  a  somewhat  different 
hand. 

For  the  unrestrained  use  of  this  MS.  I  am  greatly 
indebted  to  the  liberality  of  his  Grace  the  present 
Archbishop  of  Canterbury. 

MS.  in  the       3.  A  MS.  in  the  British  Museum,  in   the   Cottonian 

Mus'eum.     Collection,  Tiberius  C.V.,  here  designated  T.,  is  a  folio  on 

paper  of  the  fourteenth  century,   very  carefully  written 


'  Sec  this  edition,  p.  1C7,  note. 


PREFACE.  xli 

and  corrected.  It  affords  tlio  most  satisfactory  text ; 
and  its  authority  lias  therefore  been  generally  adopted 
in  this  edition.  A  facsimile  of  this  MS.  (No.  1)  has  been 
prefixed  to  this  volume. 

The  same  MS.  contains  : — 

ii.  The  fourth  part  of  the  Opus  Majus,  erroneously 

styled  the  fifth  ;  and, 
iii.  The  Compendium  Studii  Philosophise. 

All  these  MSS.  have  been  minutely  collated.  But 
their  variations  are  so  slight  as  to  produce  little  or  no 
difference  in  the  sense. 

4.  A  copy  in  University  College  Library,   Oxford,  C.  MS.  in 

20,  here  called  U.,  made  in  the  vear  1617,  from  some  J^'T^'^'^^ 

...  .  College, 

unknown   original.     It  is  one  of  a  series  of  transcripts  Oxford. 

of  Bacon's  unpublished  writings  presented  to  that  So- 
ciety by  John  Elmhurst,  M.A.,  a  former  fellow,  who  has 
prefixed  to  his  gift  the  following  note  :  "  Hi  tres  codices 
"  scrijpti  sunt  ipsissima  manu  viri  optiiini  ct  erudi- 
*'  tissimi  Magistri  Rohevti  Paine,  8.T.P.,  et  jEdis 
"  Ghvisti  Canonici."  ^  The  collection  has  been  made 
with  much  skill  and  judgment.  I  subjoin  the  following 
notice  of  its  contents  :  — 

Vol.  I.  C.  18.  V,,  J. 

i.  Grammatica  Grseca.  TranscTip.  ex  MS.  B.   Twine. 

Inc.  Primus  hie  lihev  voluminis  grammatici 
circa  linguas  cdias  a  Latino  qui  est  dc 
grammatica  Grceccc.  Inc.  Cap.  1.  "  Manifestata 
"  laude"— 

Brian  Twyne's  MS.,  from  which  this  transcript  was 
made,  is  a  remarkable  palimpsest  now  in  Corpus  Christi 
College  Library,  Oxford. 


'  Created  Doctor  of  Divinity  in  tlie  1  brated  Jeremy  Taylor.    See  "Wood's 
same  year  and  month  as  the  cele-  |  Fasti,  ii.  29. 


Xlii  PREFACE. 

ii.  Compendium   Studii    Theologise.       Transcrip.   ex 
31  S.  Dodoris  Frideaux. 

Inc.  Incipit  Compendiwni  Studii  Theologice  et 
per  consequens  philosophice,  et  potest  servire 
theologice,  et  hahet  duas  partes  principales  ; 
'prima,  circa  liberalem  communicationeim  sa- 
pientice,  investigat  omnes  causas  erroris  et 
modos  errandi  in  hoc  studio,  ut  verce  causae 
et  veri  modi  appareant  evidenter.  Secunda 
'pars  descendit  ad,  ipsas  virtutes  stahilien- 
das,  et  ad  errores  curn  diligentia  excluden- 
dos. 

"  Quoniam  in  omnibus  causis  autlioritas  digna 
"  potest  et  debet" — 

The  MS.   of  Dr.  Prideaux,  from  wbicli  this  transcript 
was  taken,  is  now  in  the  Eoyal  Collection  at  the  British 
Museum,  marked  F.  vii. 
iii.  Computus  Naturalium. 

Inc.    Prcefatio    in    qua    ostenditur    intentio    ct 

divisio  operis. 
"  Omnia  tempus  habent   et   suis   spatiis   transeunt 
"  universa  sub  sole  " — 

Vol.  II.  Vol.  II.    C.  19. 

i.  Communia   Natm-alivun.      Ex   MS.  T.  Allen,   cor- 
rect, ex  MS,  Lumleiano. 

Inc.  Postquam  tradidi  grammaticam  secundurti 
linguas  cUversas  prout  valent  seu  necessarice 
sunt  studio  Latinorum — 

ii.  Tractatus    De     Speciebus.      Transcript   ex   MS. 
Magistri  Allen,  corr.  per  MS.  Doctoris  Prideaux. 

Inc.  Pri')nuin  caput  circa  influentiam  agentis — 
Part  of  the  Opus  Majus,  see  p.  358,  ed.  Jebb, 
Allen's   MS.    is   in     the    Bodleian  ;   now    Digby,   70 
[a.  169];  Luniley's  and  Prideaux's  in  the  Koyal  Collec- 
tion at  the  British  Museum. 


PREFACE.  xliii 

Vol.  III.  C.  20.  Vol.  III. 

i.  Rogeri  Baconis  Opus  Tertium. 

This  in  all  probability  is  a  transcript  of  tbe  Bodleian 
MS.  ah-eacly  described  (see  above,  p.  xxxix.),  thougb 
it  varies  from  its  original  in  some  minor  particulars. 
A  long  and  remarkable  omission,  from  p.  6  to  12,  is 
found  in  both ;  ^  in  both  the  sense  is  entii'ely  dis- 
turbed by  this  defect,  without  exciting  any  surprise 
on  the  part  of  the  transcriber. 

ii.  Mathematica.  Transcrip.  ex  MSS.  Doctoris 
Prideaux. 

Inc.  Postquam  manifesta  est  necessitas  Mathe- 
maticcB — 

A  portion  of  the  Opus  Majus,  p.  108,  ed.  Jebb. 

iii.  Scientia  Experimentalis.  Transcrip,  ex  MSS. 
Magistri  Allen. 

Inc.  Positis  radicibus  sapientice  Latinorum  penes 
linguas — 

The  sixth  part  of  the  Opus  Majus,  p.  445,  ibid. 

iv.  De  Corporibus  Coelestibus.     Transcript,  ex  3IS. 

Doctoris  Prideaux. 

Inc.  Post  locorvLm    descriptionem  deherent  sequi — 
This  is  the  same  as  the  treatise  called  De  UtiUtate 

Astronomiw,  and  is  printed  by  Jebb  in  the  Opus  Majus, 

p.  237. 

For  the  loan  of  these  volumes  I  am  indebted  to 
the  Master  and  the  Society  of  University  College, 
Oxford. 

V.  A  transcript  among  the  MSS.  of  Dr.  Gale,  in  MS.  in 
the  Library  of  Trinity  College,  Cambridge,  here  cited  non^l^ 
as  Gale.  Cambridi?e. 


'  In  p.  6,  u.  11,  for  "  See  p.  9,"  it  should  be  "  p.  12," 


xliv 


PREFACE, 


The  sub- 
ject of  the 
Opus  Ter- 
tium. 


Tliis  MS.  contains  : — 

i.  The  Opus  Terfcium  ;  copied  from  the  MS.  in  the 
British  Museum  by  Sir  Joseph  Williamson  ^ 
and  James  Casaubon.^ 

ii.  Compendium  Studii  Theologise ;  copied  from  the 
same  MS.  by  the  same  transcribers. 

iii.  Opus  Majus  ;  from  the  Dublin  MS.,  with  the 
addition  of  the  7th  part,  De  Morali  Philo- 
sophia,   omitted  by  Jebb, 

For  the  use  of  this  MS.  I  am  indebted  to  the  Master 
and  Fellows  of  Trinity  College,  Cambridge. 

The  Opus  Tertium,  as  stated  already,  was  intended  by 
the  author  to  serve  as  a  preamble  to  the  Opus  Majus 
and  Opus  Minus,  though  later  than  either  in  the  date 
of  its  composition.  I  have  so  far  departed  from  the 
strict  chronological  order,  as  to  follow  the  author's  in- 
tention and  place  the  Opus  Tertium  at  the  head  of  this 
volume.  Inferior  to  its  predecessors  in  tlie  importance 
of  its  scientific  details  and  the  illustration  it  supplies  of 
Bacon's  philosophy,  it  is  more  interesting  than  either, 
for  the  insight  it  affords  of  his  labours,  and  of  the 
numerous  obstacles  he  had  to  contend  with  in  the  exe- 
cution of  his  work.  The  first  twenty  chapters  detail 
various  anecdotes  of  Bacon's  personal  history,  his 
opinions  on  the  state  of  education,  the  impediments 
thrown  in  his  way  by  the  ignorance,  the  prejudices,  the 
contempt,  the  carelessness,  the  indifference  of  his  con- 
temporaries. From  the  20th  chapter  to  the  close  of  the 
volume  he  pursues  the  thread  of  the  Opus  Majus,  sup- 


'  Secretary  of  State  to  Charles  II. 
and  President  of  the  Eoyal  Society. 

-  No  doubt  James  Casaubon  of 
Exeter  College,  mentioned  by  Wood 
in  his  Fasti  Oxon,  ii.  3,  as  studying 


in  this  house  for  the  sake  of  the 
rector,  Dr.  Prideaux,  "merely  to 
"  advance  himself  in  the  knowledge 
"  of  divinity." 


PKEFACE.  xlv 

plying  what  he  had  there  omitted,  coiTecting  and  explain- 
ing what  had  been  less  clearly  or  correctly  expressed,  in 
that  or  in  the  Opus  Minus.  In  chapter  lii.  he  apolo- 
2;izes  for  diverOTns;  from  the  strict  line  he  had  oriii;i- 
nally  marked  out,  by  inserting  in  the  ten  preceding 
chapters  his  opinions  on  three  abstruse  subjects, 
vacuum,  motion,  and  space,  mainly  in  regard  to 
their  spiritual  significance.  "  As  these  questions,"  he 
says,  "  are  very  perplexing  and  difficult,  I  thought 
"  I  would  record  what  I  had  to  say  about  them,  in 
"  some  one  of  my  works.  In  the  Opus  Majus  and 
"  Opus  Minus  I  had  not  studied  them  sufficiently  to 
"  prevail  on  myself  to  commit  my  thoughts  about 
"  them  to  writing ;  and  I  was  glad  to  omit  them, 
"  owing  to  the  length  of  those  works,  and  because  I 
"  was  much  hurried  in  their  composition."  From  the 
52nd  chapter  to  tlic  close  of  the  volume  he  adheres  to 
his  subject  without  further  digression,  but  with  so  much 
vigour  of  thought  and  freshness  of  observations,  that 
like  the  02:>us  Minus,  the  Opus  Tertium  may  be  fairly 
considered  an  independent  work. 

As  an  instance    of  immense  labour    and    application  The  im- 
almost  superhuman,  these  three  answers  to  the  demand  bouTslwwn 
of  the  pope  must  be  reckoned  among  the  most  remark-  in  the  pre- 
able  curiosities  of  literature,   independently  of  their  in-  [hesedn-ee 
trinsic  merits.     Without  Bacon's  positive  assertion  and  works,  all 
the  incontrovertible  evidence  furnished  by  the  treatises  M^uun  ^ 
themselves,   the  racts  now  to  be  stated  would  have  ap-  fifteen 
peared   incredible.     Tiie  papal  letter  to  Bacon  is  dated 
from  Viterbo,  10th  of  the  Calends  of  July  [June  22],  the 
second  year  of  Clement's  pontificate,  A,D.  1266.    If  Roger 
Bacon  was  at  Paris,  or  in  any  other  part  of  France,  at 
the  time,  as  may  be  inferred  from  his  own  statements 
in  chapter  3i'd  of  the  Opus   Tertium,  some  days  must 
have    elapsed    before    the    mandate  could  have  reached 
him.     A    delay    of  weeks,  if   not   months,    intervened 
before  the    necessary  transcribers  could  be  collected,  or 


xlvi  PREFACE. 

the  funds  raised,  indispensably  required  for  the  fulfilment 
of  his  task.  Yet  all  was  accomplished,  and  the  three 
works  completed  before  the  close  of  the  year  1267!  In 
the  Ojuis  Tertium,  the  last  of  the  series,  he  speaks  more 
than  once  of  A.D.  1267  as  the  current  year.^  He  has 
recorded  his  most  solemn  and  positive  assurance,  that 
at  the  time  of  his  receiving  the  papal  letter,  no  portion 
of  his  works  had  been  committed  to  writing.^  Without 
any  such  positive  declaration  on  his  part,  as  much 
might  have  been  justly  inferred  from  the  strict  rule 
of  his  order,  and  the  poverty  it  enjoined.  Startling, 
then,  as  it  may  seem,  the  conclusion  is  inevitable,  that 
these  three  works,  the  Opus  Majus,  the  Opus  Minus, 
and  the  Opus  Tertium,  were  all  composed,  and  clearly 
written  out  for  the  pope,  within  fifteen  or  eighteen 
months  after  the  first  arrival  of  the  papal  mandate. 
Such  a  feat  is  unparalleled  in  the  annals  of  literature. 
The  Opus  Majus,  as  published  by  Jebb,  extends  to  474 
pages  in  folio,  not  including  the  seventh  part,  which 
Jebb  has  omitted.  Of  the  compass  of  the  Opus  Tertium 
the  reader  may  judge  by  the  present  volume;  that  of  the 
Opus  Minus,  unfortunately,  cannot  be  determined.  The 
Opus  Majus  embraced  the  entire  scope  of  the  physical 
sciences  as  then  understood.  In  the  treatise  on  optics, 
the  author  entered  minutely  into  a  description  of  the 
anatomy  of  the  eye,  besides  discussing  those  problems 
which  would  now  be  considered  as  more  strictly 
within  the  province  of  optical  science.  In  his  remarks 
on  mathematics,  he  occupies  at  considerable  length  the 
field  of  descriptive  geography.  In  the  chapters  on  the 
reformation  of  the  calendar  he  had  to  form  minute 
calculations  on  an  intricate  subject,  little  understood, 
and  to  pass  in  review  not  only  the  methods  of  com- 
putation as  used  in  his  own  days,  but  the  Hebrew, 
the  Koman,  and  the    early  ecclesiastical  notation.     He 

'  See  p.  277.  |      "  See  chap.  ii.  throughout. 


PREFACE. 


xlvii 


had  to  construct  tables,  to  illustrate  his  meaning  by 
diagrams,  to  treat  abstruse  and  scientific  questions,  in 
an  age  unaccustomed  to  scientific  demonstration.  To 
gain  the  ear  of  the  pope,  whom  he  was  anxious  to 
enlist  in  the  cause  of  philosophy,  he  had  to  descend 
to  a  style  and  manner  clear  and  popular  enough  to 
suit  the  ordinary  capacity  of  one,  whose  sympathies 
and  good  wishes  constituted  his  only  claim  to  be  an 
arbiter  of  science.  No  help  was  at  hand ;  no  friends 
to  advise  ;  neither  tables  nor  instruments  to  verify  or 
abridge  his  calculations.  The  translations  from  scien- 
tific works  of  the  Greek  and  Arabian  were  utterly 
worthless  ;  MSS.  of  the  originals  not  to  be  procured. 
The  copies  of  Bacon's  own  works,  as  they  exist  at  the 
present  day,  afibrd  unmistakeable  evidence  of  the  ob- 
tuseness  of  his  transcribers,  ignorant  of  every  language 
but  the  Latin,  unaccustomed  to  scientific  terms,  indif- 
ferent to  criticism.^  Friendless,  unaided  by  his  family, 
thwarted  by  his  superiors,  if  not  discountenanced 
by  the  very  pope  Avho  had  enjoined  the  task,  he 
had  nothing  but  the  force  of  his  own  genius  and  his 
unconquerable  love  of  the  truth  wherewith  to  surmount 
these  overwhelming  difficulties.  In  what  estimation 
modern  philosophy  may  hold  his  researches  it  is  not 
easy  to  decide ;  but  in  his  vast  and  unwearied  labours 
in  the  cause  of  science, — that  never-fiiiling  charac- 
teristic of  true  scientific  insight, — Roger  Bacon  may 
fairly  take  rank  with  the  greatest  pioneers  of  modern 
discover}'-. 


^  These  treatises  afford  many 
amusing  examples  of  the  state- 
ment in  the  text.  Unable  to  -write 
Greek,  or  read  it  when  written,  in 
almost  all  instances  the  scribes  have 
transferred  into  Latin  characters 
their  notions  of  a  Greek  equivalent. 
Sometimes  they  have  omitted  the 


Greek  altogether,  as  the  reader  may 
see  in  a  variety  of  places  in  the 
Compendium  Studii.  On  other  oc- 
casions, where  Bacon  denounces  the 
erroneous  orthogi-aphy  of  his  ovra 
time,  and  gives  reasons  for  correct- 
ing it,  they  adhere  to  their  ancient 
mumpsimus  with  unshaken  gravity. 


xlviii 


PREFACE. 


Compen- 
dium I'hi- 
losophicC. 


The  third  treatise  in  the  volume,  Coinpendiuin 
Studii  Philosophise,  is  taken  from  a  unique  MS.  in  the 
British  Museum,  Tiberius  C.V.,  already  described.^ 
A  copy,  made  by  AVilliamson  and  Casaubon,  is  in 
the  volume  of  Gale's  transcripts,  containing  the  Opus 
Tertium  and  Opus  Majus,  now  in  Trinity  College, 
Cambridare.-  No  other  MS.  is  now  known  to  exist. 
No  trace  of  it  is  to  be  found  in  the  long  and  intricate 
catalogue  of  Bacon's  writings  compiled  by  Bale,  by 
Pitts,  by  Tanner,  or  the  able  editors  of  the  Biograpliia 
Britannica.  After  adopting  and  rejecting  various  titles 
for  the  work,  the  transcriber  eventually  selected  the 
one  it  now  bears  in  this  volume,  and  in  this  he  has 
been  followed  by  Gale.  The  first  sentence  of  the  work 
probably  suggested  the  name.  Bacon  states  his  inten- 
tion of  treating  the  subject  of  "  philosophy  (sapientia), 
''  for  the  present,  summarily  and  in  a  compendium,  by 
"  way  of  introduction,  until  some  better  opportunity 
"  should  arise  for  entering  on  each  subject  in  particular, 
"  in  its  due  course."^  No  sufficient  reason  exists  for 
the  supposition  of  Jebb,  that  this  work  is  no  more 
than  a  second  edition  of  the  Opus  Minus. '^  It  bears 
no  stronger  resemblance  to  the  Opus  Minus  than 
it  does  to  the  Opus  Tertium,  so  flir  as  a  judg- 
ment can  be  formed  from  the  fragment  ^^'hich  has 
come  down  to  us,  and  the  description  given  of  it 
by  Bacon  himself.  In  chap,  iii.^  Bacon  says,  "  At 
"  the  command  of  Clement,  the  predecessor  of  this 
"  pope  (istius  iiapcii),^  I  collected  in  a  special  treatise 


'  See  p.  xl. 
^  See  p.  xliii. 

3  "  Ad  pracsens,  in  summa  et  sub 
compendio  quasi  introduction!  s 
mode  tangere,  donee  opportunitas 
major  accidat  ut  explicentur  sin- 
gula in  particulari  et  in  propria 
disciplina."     p.  393. 


*  "  Circa  annum,  1271.  Opus 
"  suum  Minus  incudi  reddidit  Ba- 
"  conus,  pluribus  auxit  et  emenda- 
"  vit,"  &c.      Vrxt 

5  p.  414. 

"  Strangely  enough  lie  does  not 
state  Avliat  pope.  He  must  mean 
Gregory  X.,   who   was  elected    in 


PREFACE.  xlix 

"  select  sentences  from  the  Scriptures,  the  canon  law, 
"  and  philosophj^,  and  placed  them  at  the  head  of  all 
"  the  books  which  I  sent  him.  But  now,  according 
"  to  the  form  of  that  Compendium,  I  will  set  forth 
"  briefly  the  authority  of  Seneca,  &c."  The  Compen- 
dium here  spoken  of  is  the  Opus  Majus,  or  perhaps 
the  three  works  addressed  to  Clement  in  12G6,  and 
considered  by  Bacon  little  else  than  as  preambles  or 
introductions  to  some  greater  and  more  perfect  work 
which  he  meditated  during  their  progress.  On  various 
occasions  he  excuses  himself  for  not  sending  a  more 
detailed  account  of  his  discoveries.  "  As  my  principal 
"  work  could  not  be  got  ready  for  your  highness  by 
"  reason  of  various  obstacles,  so  now  by  reason  of  its 
"  prolixity  it  can  not.  For  the  subjects  I  write 
"  about  are  great  and  arduous,  and  demand  quiet  and 
"  solitude."  ^  Again  in  the  Opus  Tertium :  - — "  I  dare 
"  assert,  considering  the  difficulty  of  that  introductory 
"  treatise  (the  Opus  Majus),  I  have  clone  more,  out 
"  of  respect  to  yom-  reverence,  than  if  I  had  de- 
"  livered  in  distinct  and  formal  treatises  (scriptis 
"  principalihus)  a  whole  system  of  grammar,  of  logic, 
"  of  natural  philosophy  and  metaphysics,  of  specu- 
"  lative^  alchemy,  of  the  four  speculative,  not  to  add 
"  practical  mathematics/' 

It    is    not    necessary    to    multiply    passages    of   this  The  com- 
kind.     Enougli    has  been    said  to   show    in  what   light  ^f  ^  ^j.^^^^ 
Bacon   regarded    his    replies    to    the   pope's  commands,  encycloptp 
what  he  proposed  doing  for  the  future,    and  the  order  on  the 
he  had  resolved  to  adopt.     Dissatisfied    with    his    own  sciences, 
answers  to  the  papal  commands,    or   perhaps  enlarging 
his    views    as     the    subjects    he    had    hastily    touched 


1271.     More  than  once  he  uses  the 
words  istius  in  this  sense. 

'  Opus  Minus,  p.  315. 

-  Cap.  vii. 


*  Speculative  alchemy  ;  because 
he  considered  practical  alchemy  as 
merely  mechanical  and  unphilo- 
sophical. 


1 


PREFACE. 


Encyclo-  broke  more  clearly  on  his  vision,  he  resolved  to  iinder- 
work^^  take  a  work  more  vast  and  complete  than  any  he  had 
yet  meditated.  The  words  just  quoted  from  the  Opus 
Tertium  are  important  in  this  respect.  They  help  us 
to  understand  the  nature  and  course  of  the  work  he 
proposed,  and,  in  great  part,  executed.  The  MSS.  of 
the  celebrated  Dr.  Dee,  now  in  the  Bodleian  Library, 
contain  one  portion  of  it,  called  by  its  author  Cotnpen- 
diiim  PhilosophicB}  (Digby,  76).  In  it  Bacon  refers 
to  a  previous  part  under  the  title  of  Co7nonunia  Natu- 
raliuin.-  The  same  collection  (Digby,  70)  has  fortu- 
nately preserved  this  latter  treatise,  where  we  have  a 
description  of  the  subjects  already  discussed,  and  the 
number  of  parts  already  completed.  He  had  com- 
menced the  first  division  of  the  work  with  grammar 
and  logic,  and  then  proceeded  to  mathematics.  "  After 
"  I  have  spoken/'  he  says,  "of  comparative  grammar, 
"  as  valuable  or  necessary  to  the  acquisition  of  know- 
"  ledge  among  the  Latins,  and  finished  at  the  same 
"  time  what  I  had  to  say  about  logic  ;  after  I  have 
"  treated  in  the  second  volume  of  the  parts  of  mathe- 
•  "  matics  ;  now  in  the  third  will  follow  physics,  and 
"  in  the  fourth  metaphysics  and  morals.  In^the-Oxder  \ 
"  of  teaching,  grammar  and  logic  stand  first.  Then 
"  succeed  the  mathematics ;  and  physics,  according  to 
"  the  suo-o-estion  of  Avicenna,  follow  mathematics,  and 
"  metaphysics  succeed  to  physics  ;  for  the  conclusions 
"  of  other  sciences  are  the  principles  of  metaphysics. 
"  Morals  are  last  in  order,  for  their  object  is 
"  practical  and  the  good  of  man,  and  therefore  they 
"  are  the  proper  conclusion    of   all  the  rest "  (cap,  i.).^  / 


'  f.  3,  b. 

2  "  Compendiixm  Pliilosophigc  ;" 
— "  Lectorem  horum  Natiiralium  ;" 
— "  tactum  est  prius  in  Comnuuii- 
"  bus    Naturalium  ; "— "  In   Com- 


"  munibus  Mathematics  determi- 
"  navi,"  f.  5,  b.  See  also  f.  78,  b. . 
^"  Postquam  tradidi  gramraati- 
"  cam  secundum  linguas  diversas 
"  prout  valeant  seu  necessaria  sunt 


PREFACE.  ll 

Then  at  tlie  commencement    of  the  second   chapter  he  Encyclo- 

observes, — "  Of  natural  philosophy  there  are  many   ^e- P^^j^^'^^ 

"  parate  sciences,    as    I    have    remarked   in  the   fourtli 

"  part  of  my  treatise  on  metaphysics  ;   for  besides  the 

"  Gomrtiunia   Natuvalium   {i.e.,    conditions    of    being 

"  common  to  all  the   material  world,  as  motion,  place, 

"  vacuum,  time,  &c.),  there  are  special  divisions  of  the 

"  physical    sciences  ; — 1,  optics  ;  2,  astronomy,  judicial 

"  and   operative  ;    3,    gravity    {scientia    ponderuTn   de 

"  gravibus   et   levibus)  ;  4,   alchemy  ;  5,   agriculture  ;  ^ 

"  6,  medicine  ;  7,  experimental  science." 


studio  Latinorum,  et  logicalia 
cum  his  expedivi  ;  atque  in 
secundo  volumine  tractavi  partes 
mathematicse ;  nunc  in  tertio  oc- 
currunt  naturalia  ;  et  quarto 
metaphysicalia  cum  moralibus 
subjungentur.  Patet  enim  quod 
grammatica  et  logica  priores 
sunt  in  ordine  doctrinaj,  et  ordo 
naturalium  est,  testante  Avicenna, 
primo  Metapliysica3,  ut  sequantur 
mathematicam  ;  secundum  quod 
idem  docet  quod  metaphysicalia 
sequuntm*  naturalia ;  quia  secun- 
dum eum  conclusiones  aliarum 
scientiarum  sunt  pi'incipia  in  me- 
taphysica.  Et  hoc  certum  est  ex 
Aristotele,  cum  per  conclusiones 
astrologise  doceat  unitatem  par- 
tium  coeli  ....  Moralis  autem 
philosophia  est  finis  omniixm 
scientiarum  aliarum,  et  ideo  finem 
in  consideratione  philosophica 
continebit  ;  quia  omnes  alise  sunt 
speculativaj  veritatis,  et  hsec  est 
practica  et  operativa  boni  .  .  . 
Naturalia  vero  sumpta  specialiter, 
et  stricte  sunt  in  quibus  est 
principium  motus  et  quietis,  ut 
in  partibus  elementorum,  qure 
sunt  ignis,  aer,  aqua,  et  terra ;  et 
in  omnibus    factis    ab  illis  quae 


"  sunt  inanimata,  ut  metalla,  la- 
"  pides,  sales,  et  sulphura,  et  atra- 
"  menta,  et  colores,  sicut  est  mi- 
"  nium,  cerussa,  et  lazulus,  quod 
"  est  azurium,  et  viride  Graecum,  et 
"  hujusmodi  quae  in  ventre  terras 
"  generantur  ;  similiter  et  plantse, 
"  cujusmodi  sunt  herbae,  arbores, 
"  caules,  cannsB,  frutices.  Item 
"  animalia  bruta  et  homines;  in 
"  his  enim  est  principium  motus 
"  et  quietis  naturaliter,  et  ideo  in 
"  eis  est  natura  quae  dicitur  princi- 
"  pium  motus  et  quietis." 

'  As  this  has  not  been  noticed  in 
the  accounts  hitherto  given  of 
Bacon's  philosophy,  and  may  pos- 
sibly be  new  to  some  of  my 
readers,  I  subjoin  a  literal  transla- 
tion of  that  portion  of  the  MS. 
■where  he  explains  his  meaning  more 
fully  :- 

"  Next  (after  alchemy)  comes 
"  the  special  science  of  the  nature 
"  of  plants  and  aU  animals,  with 
"  the  exception  of  man  ;  who  by 
"  reason  of  his  nobleness  falls 
"  under  a  special  science  called 
"  medicine.  But  first  in  the  order  of 
"  teaching  is  the  science  of  animals 
"  which  precede  man  and  are  neces- 
"  sary  for  his  use.    This  science  de- 


Hi 


PREFACE. 


Encyclo- 

psDclical 

work. 


Fortunately,  among  the  Additional  MSS.  of  the 
British  Museum  (No.  8,786),  under  the  vague  and  in- 
accurate title  of  "  Baconis  Physica,"  the  fourth  part  of 
this  extensive  work  is  preserved.  At  the  commencement 
of  that  MS.  Bacon  gives  a  general  outline  of  the  con- 
tents of  the  whole,  so  far  as  he  had  then  proceeded. 
He  states,  that  at  the  outset  of  this  Coinijendiwm 
ndlosopldcB  ^  (for  this  is    the   name  by    which  he    de- 


scends first  to  the  consideration 
of  eveiy  kind  of  soil  (agri)  and 
the  productions  of  the  earth,  dis- 
tinguishing four  kinds  of  soil, 
according  to  their  crops ;  one 
soil  is  that  wherein  corn  and  legu- 
mina  are  sown  ;  another  is  covered 
with  woods  ;  another  with  pas- 
ture and  meadows  ;  another  is 
garden  ground  wherein  are  culti- 
vated trees  and  vegetables,  herbs 
and  roots,  as  well  for  nutriment  as 
for  medicine.  Now  this  science 
extends  to  the  perfect  study  of  all 
vegetables,  the  knowledge  of 
which  is  very  imperfectly  deli- 
vered in  Aristotle's  treatise  on 
that  subject ;  and  therefore  a 
special  and  sufficient  science  of 
plants  is  required,  which  should 
be  taught  in  books  upon  agricul- 
ture. But  as  agriculture  cannot 
go  on  without  abundance  of 
tame  animals,  nor  the  utility  of 
different  soils,  as  woods,  pastures, 
and  deserts  be  understood,  except 
wild  animals  be  nurtured,  nor  the 
pleasure  (voluntas,  MS.)  of  man 
be  sufficiently  enhanced,  without 
such  animals,  therefore  this 
science  extends  itself  to  the 
study  of  all  animals." 
'  "  Ostensum  quippe  in  principio 
hujus     Compendii     Philosophiae 


quod  necessarium  est  Latinis  ut 
habeant  notitiam  saltern  utilem 
de  linguarum  proprietatibus  ali- 
enarum,  sc,  Gracca;,  IIebraica>, 
et  ArabiccD  ;  non  solum  propter 
grammaticse  certitudinem,  sed 
propter  omnes  scientias  Unguis 
pleniter  intelligendas  ;  et  de  his 
expeditum  est  in  ista  diffinitione 
de  necessitate  et  potestate  logicre, 
sine  qua  Veritas  nulla  investigari 
potest.  Et  valgus  etiam  philo- 
sophiam  non  ignorat,  quamvis 
idem  uti  ostensum  est  vulgus 
nimis  in  logicalibus  erret.  Insu- 
per  in  parte  communia  jMetaphy- 
sica;  tractantur  ista  de  quibus  pro- 
batum  est,  quod  sine  illis  nulla 
scientia  sciri  potest.  Et  ha^c 
omnia  sunt  prseambula  et  intro- 
ductoria  ad  res  istius  mundi  et 
scientias  proprias  et  particulares 
de  eis  constitutas  ;  sunt  autem 
extrinseca  ad  has  scientias.  Nunc 
autem  in  hac  quarta  ad  diffiniti- 
onem  volo  convertere  ad  hoc  quaj- 
dam  communia  qute  tamen  sunt 
magis  propinqua  scicntiis  particu- 
laribus  et  rebus,  de  quibus  illae 
scienticC  sunt  constitute.  Scientias 
vero  particulares  proprie  conside- 
rant  res  corporales  hujus  mundi," 


&c. 


PREFACE 


liii 


scribes  it)  lie  had  urged  the  necessity  on  the  Latins  Encyclo- 
of  acquiring  the  grammar  of  the  Greek,  Hebrew,  and  ^o,.Jf''' 
Arabic  tongues,  as  an  indispensable  preliminary  not 
merely  to  the  philosophy  of  grammar,  but  to  the  acqui- 
sition of  all  other  sciences.  To  this  he  had  subjoined, 
in  the  second  part,  a  treatise  on  logic.  The  third  and 
fourth  parts  were  occupied  with  physics  and  meta- 
physics, Communia  Naturallu'in  and  De  Prineipiis 
reruQn  Naturalium.  From  these  he  descended  to  the 
consideration  of  speculative  alchemy,^  and,  so  for  as    I 


'  As  this  word  has  an  ugly  sound 
in  scientific  ears,  I  -will  here  subjoin 
a  passage  from  the  IMS.  which  will 
more  fully  explain  what  Bacon 
meant  by  alchemy  :  — 

"  De  geometrica,  non  solum 
"  speculativa,  sed  magis  practica, 
"  certum  est  quod  efFectus  natu- 
"  rales  satis  egent,  sicut  accidit  in 
"  fabricatione  speculorura  combu- 
"  rentium  et  figuratione  perspi- 
"  corum  et  multorum  instrumento- 
"  rum,  in  quibus  ostenduntur,  et 
"  per  quas  fiunt  miracula  opera- 
"  tionum  natui-a;,  ut  explanabi- 
"  tur  inferius.  Et  ideo  voleus 
"  scire  generationem  rerum  univer- 
"  salem  naturalium,  non  potest  pro- 
"  ficere  nisi  per  raathematicas  prac  - 
"  ticas  et  speculativas,  et  scientias 
"  aspectuum  et  ponderum  ;  sicut 
"  desiderans  scire  in  particulari 
"  generationem  harum  rerum  non 
"  potest  scire  aliquid  dignum  sine 
"  alkymia  et  agricultura  philoso 
"  phica  et  scientia  experimentali  ; 
"  eo  quod,  ut  patuit,  in  prima  parte 
"  hujus  operis,  et  in  prima  specie 
"  qualitatis  in  qua  scientisc  distin- 
"  guuntur,  AlkymistcE  determinant 
"  de  omnibus  rebus  inanimatis,  in 
"  particulari,  ab  eleraentis  ad  partes 
VOL.    I. 


animalium  et  planetarum  inclu- 
sive. Et  agricultura  philosophica 
determinat  in  propria  disciplina 
omnes  varietates  naturarum  et 
proprietatum  in  plantis  et  ani- 
malibus  ;  secundum  quod  Aristo- 
teles,  quinquaginta  voluminibus, 
explicavit  naturas  et  proprietates 
animalium  ;  et  in  multis  libris  ea 
quae  ad  plantas  pertinent  expli- 
caverat  ipse,  et  alii  philosophi, 
qui  in  libris  naturalibus  quonim 
est  in  universal!  de  iUis  determi- 
nare,  non  possunt  nee  debent  co- 
arctari,  sicut  nee  ea  quae  de  rebus 
inanimatis  scienda  sunt,  et  qua; 
alkymlstff)  explicant  in  particu- 
lari. Scientia  autem  particularis 
(^experimental  science.)  docet  certi  - 
ficare  omnes  conclusiones  natu- 
rails  philosophic,  quod  non  potest 
naturalis  philosophia  tradita  in 
libris  Aristotelis  apud  Latinos 
vulgatis,  nisi  circa  sua  principia  ; 
quoniam  per  argumenta  conclu- 
dit*  conclusiones  ex  prineipiis, 
sed  non  invenit  eos  per  experi- 
mentiam,  et  ideo  certificare  non 
potest  sine  hac  scientia." 


liv 


PREFACE. 


Encyclo- 

pajdical 

work. 


Date  of  its 
composi- 
tion. 


can  understand  him,   to  those  divisions  of  the    mathe- 
matics mentioned  above.^ 

The  inference,  then,  is  clear,  whatever  becomes  of 
Jebb's  supposition,  that  Bacon  planned  and  executed, 
under  the  title  of  Go'inpendium  Philosophice,  an  en- 
cyclopaedical work,  in  which  he  explained  his  whole 
system  of  philosophy  in  detail.  That  he  should  have 
repeated  much  of  what  he  had  stated  before  in  his 
three  replies  to  Pope  Clement  was  necessarily  inci- 
dental to  his  design.  Not  less  natural  was  it  that  he 
should  have  designated  the  work,  extensive  as  it  was, 
by  the  name  of  an  abstract  or  summary,  considering 
his  own  vast  conception  of  the  province  of  philosophy. 

The  date  of  the  composition  of  the  work  may  be 
ascertained  with  some  precision,  as  the  writer  mentions 
a  fact  in  p.  412  which  occurred  the  same  year,  when 
many  theologians  and  students  were  publicly  condemned 
for  infaiaous  offences,  and  driven  from  France.  At  p.  414 
he  refers  to  Clement  as  the  "predecessor  of  this  pope," 
not  stating  however  what  pope  he  meant  ;  whether 
Gregory  X.,  who  reigned  from  1271  to  1276,  or  some 
of  his  successors.  Again,  at  p.  898,  denouncing  the 
venality  and  corruption  of  Rome,  he  says  that  the 
Roman  court  is  now  depraved  by  the  constitutions  of 
emperors  intended  only  for  la3anen.  "  Morals  there  are 
"  most  perverted,  pride  reigns,  avarice  is  rampant,  envy 
"  corrodes  all.  Nor  is  this  enough,  but  that  God's 
"  vicar  should  be  denied  to  his  Church  by  reason  of 
"  its  lukewarmness,  and  the  world  left  destitute  of  a 
"  ruler,  as  now  has  been  the  case  for  many  years,  the 
"  see  remaining  vacant  owing  to  the  envy,  jealousy,  and 


'  This  MS.  is  a  marvellous  speci- 
men of  penmanship.  It  is  -written 
in  one  of  the  most  minute  hands  I 
ever  remember  to  have  seen.     This, 


added  to  the  most  ingenious  and 
rapid  contractions,  renders  it  far 
from  easy  to  consult. 


PREFACE. 


Iv 


"  ambition  to  which  that  court  is  a  slave,  and 
"  by  which  it  strives  to  recommend  itself  and  its 
"  friends,  as  all  know  who  are  willing  to  know  the 
"  truth."  At  the  same  place  he  refers  to  the  death 
of  Conradin,  vanquished  by  Charles  of  Anjou  in  1268. 

These  references  fix  the  date  of  the   composition  to  Composi- 
the  year  1271,^  in  the  September  of  which  Gregory  X.  ^^^J'."}"^.''^ 
was    elected.      The   reader  must,  however,  be    guarded  pacdical 
against    confounding     this    Compendium   Philosophic^  ^^^  ' 
with  the  Compendium  Studii  Theologice,  et  per  conse- 
quens  Philosophic^,  which  appeared  about  twenty  years 
after,  in  1292.  ^      In    this,  the    last  of   all  his  produc- 


'  After  the  death  of  Clement, 
"  circa  annum  1271,"  is  Jebb's  re- 
mark. But  Bacon's  language  is 
inapplicable  to  any  other  year  than 
that  stated  above. 

^  This  date  is  determined  by  inter- 
nal evidence.  The  passage  is  interest- 
ing in  more  respects  than  one  : — 

"  Aristotle,  as  Tully  says  in  his 
"  Topica,  was  known  to  very  few. 
"  For  according  to  the  same  writer 
"  in  his  Tusculan  Questions  V.  and 
"  the  tifth  book  of  his  Academic,  he 
"  left  fifteen  successors,  and  with 
"  them  went  into  exile,  to  foreign 
"  lands,  never  to  return,  that  with 
"  them  he  might  devote  himself  to 
"  philosophy,  for  this  life  more 
"  resembles  the  life  of  God  and 
"  the  angels.  So  he  shunned  the 
"  multitude,  and  studied  wisdom 
"  with  a  very  few  followers,  know- 
"  ing  that  the  multitude,  as  we  have 
"  most  efficacious  proof  at  the  pre- 
"  sent  day,  is  unapt  for  wisdom. 
"  Slowly  has  any  portion  of  the 
"  philosophy  of  Aristotle  come 
"  into  use  among  the  Latins.  His 
"  Natural  Philosophy,  and  his  Me- 


"  taphysics,  with  the  Commentaries 
"  of  Averroes  and  others,  were 
"  translated  in  my  time  (jiostris 
"  temporibus),  and  interdicted  at 
"  Paris  before  the  year  a.d.  1237,  be- 
"  cause  of  the  eternity  of  the  world 
"  and  of  time,  and  because  of  the 
"  book  of  the  Divination  by  Dreams, 
"  which  is  the  third  book  De  Som- 
"  niis  et  Vigiliis,  and  because  of 
"  many  passages  erroneously  trans- 
"  lated.  Even  his  Logic  was  slowly 
"  received  and  lectured  on.  For 
"  St.  Edmund,  the  archbishop  of 
"  Canterbury  [Riche]  was  the 
"  first  who  in  my  time  read  the 
"  elements  at  Oxford.  And  1  have 
"  seen  Master  Hugo  who  first  read 
"  the  book  of  Posterior  [Analytics], 
"  and  I  have  seen  his  writing  (yer- 
"  bum).  So  there  were  but  few, 
"  considering  the  multitude  of  the 
"  Latins,  who  were  of  any  account 
"  in  the  philosophy  of  Aristotle  ; 
"  nay  very  few  indeed,  and  scarcely 
"  any  up  to  this  year  of  grace  1 292." 
—  Compendium  Studii  Tlieolotjicc, 
MS.  in  the  Royal  Library,  circa 
finem. 

e  2 


Ivi  PREFACE. 

tions/  Bacon  states  that  he  had  been  much  importuned 
and  long  expected  to  write  something  useful  for 
theology,  but  had  been  hindered  in  many  ways,  as 
many  were  aware  (cap.  i.  1).  Then,  after  urging  his 
favourite  subject  of  the  causes  and  remedies  of  human 
ignorance  in  general,  he  proceeds  to  examine  those 
wliich  militated  against  theology  in  particular. 
"  Although,"  he  continues,  "  the  principal  study  of  the 
"  theologian  ought  to  be  in  the  text  of  Scripture,  as  I 
"  have  proved  in  the  former  part  of  this  work,  yet  for 
"  the  last  fifty  years  theologians  have  been  principally 
"  occupied  with  questions,  as  all  loiow,  in  tractates 
"  and  summpe, — horse-loads  composed  by  many,  —  and 
"  not  at  all  with  the  most  holy  text  of  God.  And 
"  accordingly,  theologia,ns  give  a  readier  reception 
"  to  a  treatise  of  scholastic  questions  than  they  will 
"  do  to  one  about  the  text  of  Scripture.  For  this 
"  reason  I  desire  to  oblige  them  first  in  that  which 
"  they  love  most,  as  it  is  the  first  step  of  wisdom  to 
"  have  regard  to  the  persons  to  whom  a  man 
"  speaks.  Thougli,  beyond  all  comparison,  it  demands 
"  ]nuch  greater  profundity,  and  it  is  a  more  difiicult 
"  task  to  expound  the  text  than  to  handle  questions. 
"  Again,  according  to  Aristotle,  the  natural  way  of 
"  knowledge  is  from  the  more  easy  to  the  more 
'-  abstruse,  from  things  human  to  things  divine. 
"  I  call  them  human,  because  the  greater  part  of 
"  these  questions  introduced  into  theology,  with  all 
"  th.e  modes  of  disputation  and  solution,  are  in 
"  tlie  terms  of  philosophy,  as  is  known  to  all  theo- 
"  logians,  who  have  been  well  exercised  in  philosophy 
"  before  proceeding  to  theology.  Again,  other  ques- 
"  tions  which  are  in  use  among  tlieologians,  though 
"  in    terras     of    theology,    viz.,    of     the    Trinity,    of 


'  See  p.  Iv.  n, 


PEEFACE.  Ivii 

"  the    fall,    of  the    incarnation,    of   sin,     of    virtne,    of 

"  the     sacraments,     Szc,     are     mainly     ventilated     by 

"  authorities,    arguments,    and    solutions     drawn    from 

"  philosophy.     And    therefore  the    entire   occupation  of 

"  theologians    uow-a-days     is     philosophical,    both     in 

"  substance  and   method  {modo).     Therefore  I  propose 

"  to  set  forth  all  the  speculative  philosophy  now  in  use 

'•  among  theologians,  adding  many  necessary  considera- 

"  tions  besides,  with  which  they  are  not  acquainted." 

It  is  obvious,  then,  from  the  preceding  remarks,  that  Bacon's 

shortly  after,  if   not   during  the   time  of  the   composi-  leamino- 

tion  of   the  Opus  Majus,  and  other  works  included  inandphilo- 

tliis    volume.    Bacon    meditated,    and    in    great    degree  set  forth  in 

perfected,     a     vast,     methodical,      and      encylopjedical  those  parts 

treatise,     embracing     the     different    divisions    of    the  workwhich 

sciences.      Bea;inninof    v/ith    comparative    a^rammar,    as  ^^^'^  ^^'*^° 
^  ^  ,      .  -  preserved, 

the    most    elementary    and    innate,    he    proceeded    to  p, .,       ,  , 

the  consideration  of  logic.     Both  of  these  he  reckoned  one  of 

as    accidental,  not   as   principal  sciences.     The  Arabian  Li-tai^^Qf 

churl  (as  he  is  fond  of  quoting  from  Avicenna)  knows  knowledge. 

grammar   by    instinct,    and    every   effort   at    reasoning 

presupposes    the    existence    of  natural    before    acquired 

logic.     Knowledge    of  the  languages   is    the    first    gate 

to  the   temple    of  wisdom.      True  at  all  times,  in  the 

thirteenth   century   this    was   specially    true    of    Latin 

Christendom,    which    owed    all    its  sciences,    with    the 

exception    of   the    civil    law,    to    books    written    in    a 

foreign    tongue,    and    possessed    no    original   works  in 

theology  or  philosophy. '     Latin,  Bacon    tells    us,    was 

understood  and    spoken,  and    even  Greek.     The    latter 

wiis  yet  a  living  tongue.      The  Crusades   had  brought 

the  knowledge  of  it  to  western  Europe.     Constantinople, 

the    cynosure    of   western  Christendom,    presented    the 

marvellous    phrenomenon    of    a    people    speaking    and 


'  Opus  Tertiuni,  cap.  xxviii. 


Iviii  PREFACE. 

writing  a  language  distinct  from  the  Latin  on  one 
side,  from  the  Hebrew  and  the  Arabic  on  the  other. 
It  kept  strict  possession  of  the  key  which  could  alone 
unlock  the  secrets  stored  in  the  mysterious  books  of 
Aristotle.  In  that  mine  what  treasiu'es  of  wisdom  still 
remained  unexplored,  what  sphynx-like  hints  to  the 
toiler  in  the  laboratory,  what  new  suggestions  of  gene- 
ration and  transmutation,  of  the  occult  qualities  of  sub- 
stances, withheld  from  all  but  the  initiated,  and  only 
half  communicated  to  vulgar  capacities  in  the  imper- 
fect versions  of  Michael  the  Scot,  of  Flemyng,  or  of 
Herman.  Languaoe  itself  would  be  too  feeble  to  de- 
scribe  how  the  world  was  athirst  for  the  discoveries 
of  the  great  philosopher.  Suddenly  introduced  like  the 
Arabian  youth  into  a  magic  garden  of  golden  apples 
and  waxen  fruits,  it  was  puzzled  and  perplexed  with 
its  new-found  abundance,  yet  craved  and  inquired  for 
more. 
The  more  But  how  obtain  its  desires  ?  Two  ways  were  open, 
foTrtnie    °^^  easy,  but  far  about ;  the  other  direct,  but  difficult. 

translation  The    former  process  was  a  stransje  one.     It  shows  the 
ft) 
ancient       desperate  efforts  to  get  at   the   treasures  over  which  a 

authors, es-  churlish  language  kept  guard  like  a  giant  enchanter, 
Aristotle,  yielding  up  none  of  its  jewels  except  to  those  who,  like 
itself,  had  dealings  with  a  wicked  and  subtle  spirit,^ 
The  pale  of  exclusiveness  was  strengthened  in  propor- 
tion to  its  utter  inefficiency ;  intercourse  with  a  Jew  or 
a  Mahommedan  was  heresy  overt.  A  bishop  reading 
Aristotle,  through  the  medium  of  an  Arabic  translation, 
with  a  Jew  or  an  Arabian  teacher,  Heaven  forefend  ! 
The  sight  opened  interminable  vistas  of  godless  pravity. 
Yet  the  anathemas  of  pope,  the  decretals  of  Gratian, 
popular  murmurs,  were  all  unavaihng.  Aristotle  must 
be  read  ;   not  solely  for   his   ethics  and  his  logic ;   but 


'  Almost  all  the  early  translators  of  the  original  Greek  and  Arabic  had 
the  reputation  of  wizards. 


PREFACE.  lix 

rather  for  his  physics,  which  ranged  away  in  the _ima^_ 
gination  of  his  ardent  but  uncritical  admirers  into  the 
mysterious' and    interminable    regions  of   alchemy  and 
magic.     The  saintly  and  the  orthodox  kept  aloof  from 
such  indirect  proceedings  ;    those   only,    Bacon  tells  us, 
whose  orthodoxy  was  not  of  the  first  water,  dabbled  in 
the  forbidden  sciences,  and  introduced  into  theu-  cham- 
bers suspicious-looking   orientals   with  rolls   and  MSS., 
breathing  more  the  odour    of   the  Koran  than  of  the 
breviary.     "  If  the  saints,"  says  Roger  Bacon,*  and  he 
says  it   in  right  seriousness,   "  made  mistakes  in  their 
translations,  much    more   do    these   men,    who    have 
little  or  no  title  to  sanctity  at  all.     So,    though   we 
have    numerous    translations  of  all   the    sciences   by 
Gerard  of  Cremona,    Michael    Scot,    Alfred   the    En- 
glishman, Herman  the  German,  and  William  Fleming, 
there  is  such    an  utter   falsity  in   all   their  writings  Abim- 
that   none    can   sufiiciently    wonder    at    it.      For    a  ij^d^trans- 
translation   to   be  true,  it  is  necessary  that  a  trans-  lations. 
lator    should    know  the    language    from  wliich  he  is 
translating,   the    language    into    which  he  translates, 
and  the  science  he  wishes  to  translate.     But  who  is 
he  ?  and  I  will  praise  him,  for  he  has  done  marvel- 
lous things.     Certainly  none  of  the  above-named  had 
any  true   knowledge  of  tlie  tongues  or  the  sciences, 
as  is  clear,  not  from  their  translations  only,  but  their 
condition  of  life.     All  were  alive  in  my  time  ;  some  in 
their  youth,  contemporaries  with  Gerard  of  Cremona, 
who  was   somewhat  more   advanced  in  years  among 
them.     Herman  the  German,  who  was  very  intimate 
with    Gerard,    is    still    alive,    and    a    bishop.     When 
I  questioned  him  about  certain  books  of  logic,  which 
he   had    to    translate    from    the   Arabic,  he   roundly 
told  me  he  knew  nothing  of  logic,  and  therefore  did 


'  Comp.  btudii,  cap.  viii. 


Ix  PEEFACE. 

"  not  dare  to  translate  them  ;  and  certainly  if  lie  was 
"  unacqnainted  with  logic,  he  could   know  nothing  of 
"  other  sciences  as  he  ought.     Nor  did  he   understand 
"  Arabic,  as  he   confessed,    because    he   was    rather   an 
"  assistant  in  the  translations,  than  the  real  translator. 
"  For  he  kept  Saracens  about  him  in  Spain,  who  had 
"  a  principal   hand  in   his  translations.      In   the  same 
"  way  Michael  the  Scot  claimed  the  merit  of  numerous 
"  translations.     But  it  is  certain  that  Andrew,  a  Jew, 
"  laboured    at    them    more    than    he    did.     And   even 
"  Michael,    as    Herman    reported,   did    not  understand 
"  either   the  sciences  or   the  tongues.     And  so    of  the 
"  rest ;  especially  the  notorious  William  Fleming,  who  is 
"  now  in  such  reputation.     Whereas  it  is  well  known 
"  to  all  the    literati  at   Paris,    that  he  is   ignorant   of 
"  the    sciences    in    the  original    Greek,    to    which    he 
"  makes  such  pretensions  ;   and  therefore  he  translates 
"  falsely,    and   corrupts  the   philosophy  of  the    Latins. 
"  For    Boetius   alone    was    well    acquainted   Avith    the 
"  tongues  and    their   interpretation.     My    lord    Kobert 
"  [Grostete],    by    reason    of    liis    long    life     and    the 
"  wonderful  methods  he  employed,    knew  the  sciences 
"  better    than    any    other   man ;    for    though   he    did 
"  not    understand    Greek    or    Hebrew,    he    had    many 
"  assistants.      But  all    the    rest    were   ignorant  of  the 
"  tongues   and    the  sciences,    and    above   all  this   Wil- 
"  liam  Fleming,    who    has    no    satisfactory  knowledge 
"  of  either,    and    yet   has    undertaken    to    reform    all 
"  our    translations   and    give    us     new    ones.      But    I 
"  have   seen   books,  and  I  know    them   to   be    faulty, 
"  and    that    they  ought    to    be   avoided.      For   as   at 
"  this     time,     the     enemies     of    the     Christians,     the 
"  Jews,   the  Arabs,  and  Greeks,    have   the   sciences  in 
"  their  own  tongues,    they   will   not   allow  the    Chris- 
"  tians    the   use    of   perfect    MSS.,   but    they    destroy 
"  and   corrupt  them ;   particularly   when   they  see    in- 
"  competent   people,  who  have  no    acquaintance    with 


PREFACE.  Ixi 

"■  the   tongues    and    the    sciences,    presuming   to   make 
"  translations." 

So  elsewhere  in  the  Opus  Tertium,  sj^eaking  of 
one  of  the  schoolmen  in  great  estimation  at  the 
time,  but  whose  name  he  forbears  to  mention,  Bacon 
observes:'  "The  above-named  incompetent  author 
"  has  no  more  real  acquaintance  with  philosophy 
"  than  the  rest  of  the  vulgar.  There  are  not  five 
"  men  in  Latin  Christendom  who  are  acquainted 
"  with  the  Hebrew,  Greek,  and  Arabic  o-rammar.  I 
"  know  them  well,  for  I  have  made  diligent  in- 
"  quiry  on  both  sides  of  the  sea,  and  laboured 
"  much  in  those  things.  There  are  many  persons 
"  among  the  Latins  who  can  speak  Greek,  Arabic, 
"  and  Hebrev^,  very  few  who  understand  the  gram- 
"  mar  of  these  languages,  or  know  how  to  teach  them, 
"  for  I  have  put  many  to  the  test.  For  as  the 
"  laity  speak  languages  which  they  have  learnt, 
"  yet  know  nothing  of  the  gTammar,  so  is  it  with 
"  these  men.  I  have  seen  many  laymen  who  spoke 
"  Latin  admirably  well,  yet  knew  nothing  of  the 
"  rules  of  grammar ;  and  so  is  it  now  with  almost 
"  all  the  Jews,  and  even  the  native  Greeks,  and 
"  not  merely  with  the  Latins  who  understand 
"  Greek  and  Hebrew.  For  as  the  Jews  and  the 
"  Greeks  have  lost  the  wisdom  of  God,  and  with  it 
"  the  wisdom  of  philosophy,  there  are  very  few  among 
"  them  who  can  teach  the  grammar  correctly,  and 
"  give  the  rules  and  the  reasons  of  it,  as  we  Latins 
"  understand  our  grammar  by  the  help  of  Priscian. 
"  And  even  when  they  do  understand  the  lan- 
"  guages,  they  know  nothing  of  tlie  sciences.  And 
"  therefore  they  cannot  translate  or  do  anytliing  use- 
"  ful,  or  intermeddle  in  studies  to  any  good  purpose, 
"  although    they   may  be    apt    and    indispensable    as- 

'  p.  33. 


Ixii 


PEEFACE. 


"  sistants.  First  of  all,  then,  we  must  have  men 
"  skilful  in  foreign  tongues,  and  these  are  not  to 
"■  be  had  without  great  expense.  Then  we  must 
"  have  many  works  in  other  tongues,  i.  e.,  works  of 
"  grammar,  and  the  original  texts  of  the  separate 
"  parts  of  i^hilosophy,  that  the  falsities  and  defects 
"  in  the  Latin  copies  may  be  discovered.  But  these 
*'  works  and  these  persons  are  not  to  be  had  by 
"  any,  except  princes  and  prelates,  as  it  is  manifest."^ 
Urgent  to  It  was  with  no  little  pain  and  solicitude  that  Bacon 
ginamss.  ^®^  ^^  work  to  reform  an  error  which  he  felt  to  be 
as  the  subversive  of  all  true  learning  ;  the  first  step  that  needed 
work°of  amendment.  His  labours  in  this  respect  have  attracted 
more  accu-  less  attention  than  they  deserve.  His  biographers  have 
ledge.  complied  too  much  with  the  popular  apprehension  of 
his  exclusive  attachment  to  experimental  philosophy. 
In  an  uncritical  age,  when  authority  once  established, 
on  however  insecure  a  foundation,  escaped  all  further 
question,  it  was  not  an  easy,  still  less  was  it  a  popular 
task  to  strike  at  the  root  of  an  evil,  so  deeply  im- 
bedded in  the  prejudices  of  the  times.  With  so  clear 
an  appreciation  of  experiment,  as  the  only  test  of 
theory,  like  his  successor  and  namesake,  it  is  as  credit- 
able to  his  discernment  as  to  his  coiu'ao'e  that  he 
should  have  seen  better  even  than  Lord  Bacon  did, 
the  paramount  importance  of  philology,  and  urged  it 
repeatedly  on  his  contemporaries.  It  is  amazing  to  hear 
a  scholar  of  the  thirteenth  century  insisting  upon  the 
necessity  of  constant  reference  to  original  authorities, 
as  the  only  sure  foundation  of  sacred  criticism.  A 
correct    interpretation,    as    he    warns    his    hearers,    is 


'  The  limits  of  a  preface  scarcely 
allow  of  illustration  in  detail,  even 
if  the  subject  required  it.  But  the 
observations  of  Bacon  are  fully  con- 
firmed by  the  groteS(iue  etymologies 
and  mistranslations  palmed  on  tlie 


Yulgate  by  mediaeval  philology. 
Numerous  specimens  of  them  •will 
be  found  in  various  chapters  of  the 
Opus  Tertium,  the  Opus  Minus, 
and  the  Compendium  Philosophic'. 


PREFACE. 


Ixiii 


not  to  be  obtained,  except  by  greater  attention  to 
original  works  and  the  careful  collation  of  MSS. 
His  labours  in  experimental  philosophy,  the  sums  he 
expended  in  the  purchase  of  instruments,  tables,  and 
books  has  been  mentioned  already  ;  ^  his  devotion  to  the 
cause  of  letters  long  before  their  revival  in  the  fifteenth 
century  is  not  less  worthy  of  notice.  "  The  scientific 
"  books,"  he  remarks,-  "of  Aristotle,  of  Avicenna,  of 
"  Seneca,^  of  Cicero,  and  other  ancients  cannot  be 
"  had  except  at  a  great  cost ;  their  principal  works 
''  have  not  been  translated  into  Latin,  and  copies  of 
"  others  are  not  to  be  found,  in  ordinary  libraries  or 
"  elsewhere.  The  admirable  books  of  Cicero  De  Re- 
"  publica  are  not  to  be  found  anywhere,  as  far  as  I  can 
"  hear,  although  I  have  made  anxious  inquiry  for 
"  them  in  different  parts  of  the  world  and  by  various 
"  messengers.  And  so  of  many  other  books  of  which 
"  I  send  extracts  to  your  beatitude.  I  could  never 
"  find  the  works  of  Seneca,  until  after  the  time  when 
"  I  received  your  commands,  although  I  made  diligent 
"  search  for  them  during  twenty  years  and  more. 
"  And  so  it  is  with  many  more  most  useful  books  con- 
"  nected  with  the  sciences  of  morals."'^  As  an  instance 
of  the  minute  accuracy  with  which  he  prosecuted  these 
philological  studies,  and  the  care  he  had  taken  in 
examining  MSS.,  a  specimen  of  Greek  palaeography 
will  be  found  at  the  end  of  this  volume,  taken  from 
his  Compendium  Philosophias,  the  earliest  in  all  pro- 
bability extant  in  western  Christendom.  In  the  same 
work  he  traces  the  analogy  between  the  Greek  and 
Latin  alphabets,    and  the  relation    of    Latin  to  Greek 


'  See  Opus  Tertiivm,  p.  59. 

=  Ibid.  p.  55. 

^  Both  the  Bacons  were  alike  in 
their  admiration  of  Seneca ;  the 
foiTaer,  perhaps,  for  liis  scientific 
value,  the  latter  for  that  air  of  sen- 


tentious  morality  which    pervades 
this  ancient  Polonius. 

^  He  states  at  p.  473,  that  he  had 
seen  all  the  books  of  Aristotle's 
Natural  History  in  the  original 
Greek. 


Ixiv 


PREFACE. 


names ;    whilst  in    the  lacunge,  which  occur  throughout 
wherever   the    original  Greek   had   to    be  quoted,    and 
the  clumsy  endeavours  of   the  transcriber  to   represent 
Greek   words  in  Latin  characters,    show  the  justice  of" 
his  complaints  against  the  inefficiency  of  copyists,  and 
the  necessity  of  the  reforms  which  he  desired.     To  his 
treatise  on  comparative    grammar,    in    Corpus    Christi 
College,  Oxford,  he  has  subjoined   a   short  Greek  acci- 
dence, closing  with  the  old  paradigm  of  the  verb  tutttuu} 
The  seve-        g^j^  I  must  confine  these  remarks  to  a  brief  state- 
liis  phiio-    ment  of  what  Bacon   proposed   to   accomplish   in    this 
sophy  and   y^^^  encvcloiiasdical  work,  so  far  at  least  as  his  inten- 

their  rela-       . 

tiontoeach  tions  can  be  gleaned  from  any  inadequate  data.  And 
other,  £^j^.g^  Q^  grammar.  I  will  state  his  own  words  :^  "After 
"  I  have  made  manifest  the  praise  and  utility  of  the 
"  knowledge  of  the  grammar  of  four  languages,  sc. 
"  Greek,  Hebrew,  Arabic,  and  Chaldee,  so  far  as  they 
"  are  of  use  to  the  Latins,  here  in  the  introduction  of 
"  my  whole  work  upon  grammar,  and  have  indicated 
"  the  number  and  order  of  tlie  books,  I  shall  now  in 
"  this  first  book  proceed  to  speak  of  the  Greek  grammar 
"  according  to  the  order  already  noted.  And  as  they 
"  who  are  taught  Latin,  first  learn  to  read  and  v/rite  in 
"  a  coarse  manner,  then  construe  a  few  trifling  passages 
"  before  they  proceed  to  the  higher  science  of  the  Latin 
"  grammar,  so  I  will  first  deliver  superficially  v/hat  is 
"  preliminary,  intending  to  introduce  afterv/ards  matter 
"  of  greater  moment.  I  shall  just  set  down  what  is 
"  necessary  for  a  smattering  of  reading  and  writing, 
"  then  subjoin  some  passages  for  the  use  and  exercise 
"  of  reading." 

Again,^  in  the   same  chapter,   reprobating   the    erro- 
neous statements   put   forth  in  his  time   in   a  treatise 


'  In  this  MS.  the  Greek  is  very 
beautifully  -written. 


i.  1. 


MS.,  Corpus  Ch.  Coll.,  Oxford, 
Dist.  iii.  cap.  1. 


rREFACE. 


Lxv 


on  the  Greek  grammar  which  professed  to  be  wi'ittcn 
by  Aristotle,  he  observes  :  "  This  first  chapter  is  to 
"  caution  my  readers  against  the  many  mistakes  com- 
"  mitted  in  a  treatise  on  grammar  which  professes  to 
"  be  transhxted  from  Aristotle  into  Latin.  It  is, 
"  however,  none  of  his.  As,  in  accordance  with  what 
"  I  consider  proper  to  grammar,  I  have  explained 
"  what  appertains  to  the  substance  of  the  letters,  the 
"  substantial  power  of  their  sound,  their  distinction 
"  and  their  number,  as  well  in  Latin  as  in  Greek,  I 
"  now  wish  to  explode  some  mistakes  generally  made 
"  on  this  subject.  And  first  I  proceed  to  what  is 
"  written  in  a  treatise  on  grammar  which  begins  thus : 
"  Scieiitla  est  ordinatio  depicta  in  anima  unlversl- 
"  tatis  et  diversitatis  causatoriim,}  Some  put  too 
"  much  trust  in  this  work,  and  erring  themselves,  often 
"  lead  others  into  error.  It  cannot  be  a  work  of 
"  Aristotle's,  as  is  generally  supposed,  nor  yet  of  any 
"  Greek,  for  the  Greek  grammar  is  not  set  forth 
"  according  to  Greek  characters  {firjura),  but  rather 
"  according  to  the  Latin,  although  some  few  Greek 
"  words  are  insisted  on  ;  but  it  is  obvious  that 
"  a  Greek  grammar,  by  a  Greek,  would  be  treated 
"  after  a  Greek  modeL  Therefore  this  treatise  was 
"  not  composed  in  Greek,  nor  translated  from  the 
"  Greek,  but  some  Latin  compiled  it  oat  of  his  own 
"  head.  For  he  says  frequently  '  We  Latins  {nos 
"  '  Latini)  do  so  and  so,  and  the  Greeks  otherwise  ;' 
"  therefore  the   author  was  a  Latin,    and  not  a  trans- 


'  This  treatise  exists  in  ]\rS. 
among  the  Digby  Collection  in  the 
Eodleian,  No.  55  ;  a  4°,  on  vellimi, 
of  the  twelfth  or  thirteenth  century. 
It  has  been  attributed  erroneously 
to  Eoger  Bacon.  The  same  MS. 
contains  in  a  more  modern  hand  the 
following  treatise  ;  — 


Sequitur  tmctatus  de  signis,  brcvis 
et  utills,  compositus  a  snpientissimo 
post  Avicennam  philosopho,  [ /?. 
Bacon'] . 

Inc.  Signum  est  iti  pradicamcnto 
reJationis  et  dicitur  essetifi'aJitcr. 


Ixvi  .  PREFACE. 

"  lator,  for  translators  do  not  put  into  their  texts 
"  what  they  do  not  find  in  their  originals.  Secondly, 
"  it  cannot  be  Aristotle's,  or  any  wise  man's  ;  for  he 
"  who  composed  the  work  blunders  in  substance  and 
"  mood  ;  for  he  acknowledges  as  much  when  he  says, 
"  Excedo  igitur  artis  metas  et  scientiw  terminos 
"  dicendo  de  natuva  vocis  et  soni  Ttiodo  metaphorico. 
"  Besides,  he  investigates  the  order  of  the  sciences 
"  after  his  own  method,  in  order  to  arrive  at  grammar. 
"  But  no  grammaiian  needs  such  an  arrangement  in 
"  order  to  treat  upon  grammar  ;  no  grammarians  do  so, 
"  nor  ought  they,  as  grammar  is  the  first  of  all  sciences 
"  in  the  way  of  teaching.  Nor  can  a  pupil  in  grammar 
"  understand  the  properties  of  other  sciences,  which  are 
"  strictly  posterior  in  order,  and  still  less  known  to 
"  him  than  grammar  itself^  And  therefoi'e  he  is  a  fool 
"  who,  in  teaching  grammar,  begins  with  a  division  of 
"  other  sciences  ;  and  therefore  I  suppose  that  this  is 
"  not  the  work  of  a  wise  man,  but  of  one  who  thought 
"  that  he  knew  more  than  he  did  know.  And  no 
"  wise  man  can  doubt  but  that  all  which  is  there 
"  said  of  the  division  of  the  sciences,  of  the  generation, 
"  power,  and  properties  of  letters,  is  either  false,  or 
"  vain,  or  absurd.  And  this  may  be  seen  in  my 
"  treatise  on  Metaphysics,  and  other  treatises  upon 
"  the  division  of  the  sciences.  I  shall  not,  therefore, 
"  on  this  occasion  discuss  the  division  of  the  sciences, 
"  as  set  down  by  this  author,  but  in  mj?-  Metaphysics 
"  and  elsewhere  I  ]iave  strangled  all  that  is  here 
"  advanced,  as  foolish  and  erroneous,  and  besides  the 
"  subject.  It  is  the  business  of  the  natural  philosopher, 
"  and  metaphysician,  and  musician  to  explain  the 
"  rationale    of    the   generation    of   sounds    and   voices, 


'  It    would    be    -well    if   modern    |   grammars      woiild      observe      this 
compilers   of    English     elementary   |   caution. 


PREFACE. 


Ixvii 


''  and  to  determine  the  possibility  of  all  with  appro- 
"  priate  reasons.  And  therefore  the  grammarian  can- 
'■  not  and  ought  not  to  interfere  with  such  a  profound 
"  inquiry  as  that  of  vocal  sounds/'^ 

Intimately  connected  with    grammar   is  the    science  Music, 
of  music,  trenching  on  mathematics  in  its  treatment  of 
numbers  and  proportions,  on  language    in   its  laws    of 
accentuation,  punctuation,  and  elocution  generally.^   His 
remarks  on  the   mispronunciation  of  Scri23tm"al  words, 
and  the  errors  introduced  into  the    sense  by  mistakes 
in  the   sound,    as    prevalent  in  his  days,  will  be    read 
with  interest ;    as    also   will   his    protestation    against 
the  corruption  of  the  ecclesiastical  music,  the  introduc- 
tion of   falsetto  ^    and   intricate    counterpoint.      Under  Dancing, 
music   he  comprehended    dancing    and    all    training   of 
the  limbs.     "  Besides  these  parts  of  music,"  ^    he  says, 
"  which  relate  to  sound,  there  are  others  which  relate 
"  to  the  visible,  and  that  is  the  carriage  of   the  body 
"  (gestus),    comprising    dancing     and    every    kind    of 
"  postm-ing    (fiexus).     That    the  pleasure  may  be  per- 
"  feet    and    complete,  not  of  the    ear  only,  but  of  the 
"  eye,  the  gesture  must  be   conformed  to  the  music  of 
"  the  voice,  the  instrument,  and  the  metre,  by  harmo- 
"  nious   movements    and    suitable  configurations.     For 


'  Compare  -what  Bacon  says  on 
this  subject  in  p.  231  of  this  vo- 
lume, 

^Another  treatise  on  grammar 
is  preserved  at  Peter  House,  Cam- 
bridge :  — 

Coll.  Pet.  1,  9,  5,  James  3,  sa2c. 
xiv. 

Inc.  Oracio  grammatica  autem 
Jit  mediante  verbo  primce  personce  vel 
secundce  vel  tertice. 


De  figurativis  hcutionibus  primo 
qucEritur. 

It  ends  thus:  Significans proprie- 
tatem  alicujits  partis  [?]  sabbate 
intelligitur  hoc  nomen  parte  et  stabit 
pro  die  dominica. 

Explicit  summa  de  grammatica 
magistri  Hogeri  Bacon, 

^  See  chap.  Ix.  of  the  Opus 
Tertium. 

■•  His  own  word. 

^  Opus  Tertium,  cap.  lix. 


Ixviii  PREFACE. 

"  WO  see  that  the  skill  of  the  instrument,  the  song, 
"  the  metre,  and  the  rhythm  fail  to  give  complete 
"  and  proportionate  delight  unless  they  are  accompanied 
"  with  gestures,  dancings,  and  postures  of  the  body. 
"  When  these  are  made  conformable  to  the  music 
"  in  true  and  suitable  proportion,  perfect  delight  is 
"  produced  by  both." 
Logic.  From    grammar    he    passed   to    logic.     In    his    Opus 

Tertium  he  has  sketched  out  the  design  of  this  part 
of  his  work  and  its  connection  with  the  science 
already  insisted  on.'  "After  this,"  he  says,  "I  have 
"  suggested  my  intentions  as  to  the  second  part  of 
"  grammar,  which  is  not  yet  found  among  the  Latins, 
"  either  original  or  translated.  It  is  very  useful  for  all 
"  subjects  of  knowledge,  for  inquiring  into  and  discover- 
"  ing  the  speculative  truths  of  philosophy  and  theology. 
"  It  treats  of  the  formation  of  languages,  the  imposi- 
"  tion  of  words  and  their  vis  signijicativa."  Then 
"  after  stating  that  he  had  spoken  of  the  nature  and 
"  division  of  signs,^  he  adds  :  "  I  consider  next  how 
"  words  are  imposed,  univocally,  a3quivocally,  and  in 
"  how  many  ways  ;  thirdly,  analogically,  and  in  how 
"  many  ways ; "  and  referring  to  his  observations  on 
absolute,  simple  and  compound,  he  concludes  by- 
remarking :  "So  by  means  of  all  that  has  been  said 
"  I  have  set  at  rest  many  grave  doubts  and  settled 
"  many  grave  truths,  whereby  all  things  may  be 
"  determined  which  fall  under  discussion." 

How   far    in    his    logical    inquiries   he    pursued    the 
intention  thus  hinted    at,    I    have  no  means  of    deter- 


'  p.  100.  j    "  trary,  as  a  c/Vc/e  of  wine  and  bread 

'^  In    chap,   xxvii.   of   the    Opus   |    "  in  the  window."     It  appears  from 


Tertium  occurs  an  expression  which 
is  explained  in  the  Compendium : 
"  Signs  "  he  says  "  are  ab  anima  or 
"  natural  ;  as  the  wailing  of  infants 
"  and  the  harking  of  dogs ;  or  arhi- 


ths  Compend,  Thcol.  (i.  5.),  that 
tavern-keepers  made  use  of  such  a 
circle  on  their  windows,  in  the  place 
of  a  sign,  to  indicate  the  sale  of 
hread  and  wine. 


PREFACE,  Ixix 

mining.     Among  the  Digby  MSS.  of  the  Bodleian,  the 
following  works  upon  logic  are  found: 

Digby,  No.  20  i,  fol.  vellum,  ssec.  xiii, 

i.  Summula  Dialectices  Rogeri  Bacon,     f  48-7o. 
Inc.  Introductlo  est  hrevis  et  apta  demoustratio 
in  aliquam  artem  vel  sclent iam — 
"Expliciunt  summulte  Mag.  Bogeri  Bacon." 

ii.  Syncategorematica  fratris  Robert! '   [Bacon]. 
Inc.  Partiuin  oratlonis  qucedani  sunt    declina- 
biles,  qucedani  indeclinahiles — 

Digby,  No.  67,  a  fragment. 

Indent  summa  Mag.  Rogeri  Bacon  de  soplds- 
onatibus  et  distinct ionihus.  Potest  quceri  de 
Logicalibus  accidentibus  ~ — 

It  does  not,  however,  appear  that  he  devoted  the  Compara- 
same  degree  of  labour  and  thought  to  logic  as  he  did  to  cUffemitto 
other  parts  of  philosophy.  In  his  Compendium  Theologian,  'ogi^. 
as  already  stated,  he  professed  his  intention  to  enter  on 
the  consideration  of  those  verbal  disputes  which  divided 
the  Nominalists  and  the  Realists  of  his  days  ;  and  in 
the  same  work  he  has  devoted  several  pages,  as  the 
nature  of  his  subject  demanded,  to  the  consideration  of 
the  nature  of  words.  But  in  none  of  these  instances 
has  he  entered  on  the  subject  of  logic  with  the  same 
amount  of  care  and  interest  as  on  grammar,  mathe- 
matics, or  experimental  science.  The  reasons  of  this 
comparative  indifference  to  the  claims  of  Aristotelian 
logic  are  not  difficult  to  divine.  In  the  OpiLsTer- 
tium^  he  states  that  the  two  great  portals  to  science 
are  language  and  mathematics.  But  as  for  logic,  he 
says,  that  is  of  less  consequence   {non  est   vis   tanta)  : 


'  Eobertus   and  Kogerus  are  fre-   I       -  See  also  note,  p.  Ixv. 
quently  confounded  in  the  MSS.  |        ^  Cap.  xxviii. 

VOL.    I.  f 


Ixx  PREFACE. 

logic  we  have  by  nature,  its  formal  terms  we  obtain  by 
learning.  This  is  obvious  to  common  sense,  for  every 
man  assigns  the  causes  and  reasons  of  his  words  and 
actions,  and  of  other  things  with  which  he  is  familiar. 
But  this  cannot  be  done  except  by  an  argument.  All 
men  reply  to  falsehoods  by  denying  them,  and  to 
fallacies  by  saying,  that  it  does  not  follow  for  this 
reason  or  that.  So,  though  laymen  do  not  understand 
the  logical  terms  which  clerics  use,  they  have  their 
own  ways  of  meeting  a  fallacious  argument.  And 
therefore  it  is  not  the  science  of  logic,  but  the  terms 
only  that  are  wanting  to  the  laity.  Then,  after 
stating  that  the  discovery  of  logic  presupposed,  the 
existence  of  a  logic  and  mode  of  investigation  inde- 
pendent of  logic,  he  observes  :  "  A  knowledge  of  rea- 
"  soning  is  given  to  man  by  nature  as  the  means 
"  for  investigating  all  other  sciences,  and  this  we  know 
"  by  experience  ;  for  though  we  have  been  taught  the 
"  science  of  reasoning  by  Aristotle's  logic,  yet  when 
"  we  handle  the  difficulties  of  other  sciences,  we  pay 
"  no  regard  to  the  art  of  Aristotle,  for  we  know 
"  not  whether  the  proposed  inquiry  be  a  problem  in 
"  genus  or  species,  or  something  else.  Nor  do  we 
"  know  how  we  are  to  apply  Aristotle  to  those 
"  problems,  nor  could  we  explain  how,  and  yet  we 
"  know  that  we  argue  correctly." 
Logic.  In    the    Opus  Majus  ^    he    developes   more    fully  his 

sentiments  on  this  subject.  Remarking  on  the  vast 
amount  of  errors  introduced  by  the  corrupt  versions 
of  Aristotle,  and  the  loss  of  his  most  valuable  writings, 
he  observes :  "Of  his  logic  we  have  not  the  best 
"  book  ;  and  the  next  to  it  in  excellence,  the  second, 
"  has  been  badly  translated,  and  cannot  be  under- 
"  stood,    and    is  not   in   general  use ;    for   it  has  only 


'  p.  40. 


PREFACE.  Ixxi 

"  of  late  been  circulated  among  the  Latins  in  a  de- 
"  fective  and  squaHd  version.  Nor  is  it  surprising  if 
"  I  say  that  these  books  of  logic  are  the  best.  There 
"  are  four  kinds  of  true  argument;  two  move  the 
"  speculative  intellect,  or  the  reason,  sc.  dialectics,  by 
"  a  feeble  and  initiative  habit,  which  is  opinion,  that 
"  we  may  be  disposed  to  science,  which  is  a  complete 
"  and  final  habit,  wherein  the  mind  rests  in  the 
"  contemplation  of  the  truth.  And  this  habit  is  not 
"  acquired  by  demonstration.^  But  as  the  will  or  prac- 
*'  tical  intellect  is  more  noble  than  the  speculative, 
"  and  virtue  with  fehcity  infinitely  excels  bare  sci- 
"  ence,  and  is  incomparably  more  needful  to  us,  it  is 
"  necessary  that  we  should  be  furnished  with  argu- 
"  ments  to  raise  and  exercise  the  practical  intellect, 
"  especially  as  we  are  feebler  in  this  respect  than  we 
"  are  in  speculation.  Willingly  do  we  taste  of  the 
"  tree  of  good  and  evil ;  slow  are  we  to  taste  the 
"  tree  of  life,  to  embrace  the  dignity  of  vu'tue  with  a 
"  view  to  future  happiness.  It  is  necessary,  therefore, 
"  that  the  practical  intellect  should  have  its  due  aids 
"  and  be  excited  by  arguments  proper  to  itself,  as 
"  much  as  the  speculative  by  its  pecuHar  aids ;  and 
"  it  is  fitting,  therefore,  that  there  should  be  a 
"  logic  for  morals  and  theology.-  For  as  speculative 
"  sciences  have  speculative  arguments  of  opinion  and 
"  pure  science,  so  the  practical  sciences,  as  theology  and 
"  ethics,  embrace  those  ai'guments  by  which  mankind 
"  are  excited  to  practice. — And  these  arguments  in  mat- 
"  ters  of  our  well-being  are  the  strongest,  but  powerless 
"  in  pure  speculation  ;  as  demonstration  is  most  efiica- 
"  cious  in  bare  speculation,  but  impotent  in  practice, 
"  and    in    things    which    pertain    to    salvation.     Logic 


'  Et  hie  habitus  non  adquiritur  per  I       *  Butler's  Analogy  is  a  verification 
demonstrationem.     p.  47^  ed.  Jcbb,     1  of  Bacon's  observation. 

f  2 


Ixxii 


PREFACE. 


Mctapliy- 

sics. 


Matliema 
tics. 


"  ought,  tliei'efore,  to  tcacli  tliose  forms  of  argument 
"  which  are  proper  to  both ;  dialectical  and  demon- 
"  strative  to  the  speculative  sciences,  practical  to  the 
"  moral." 

The  necessity  of  such  a  science  was  forced  upon 
him  by  the  wants  of  the  times.  The  pulpit  and  the 
schools  resounded  either  with  subtle  arguments, 
couched  in  a  dry,  repulsive,  and  inaccurate  language, 
or  with  feeble  reasonings  and  literary  vanities  dis- 
graced by  tinsel  ornaments  and  bad  taste.  ^ 

From  the  references  to  his  treatise  on  metaphysics, 
it  would  appear  that  he  either  departed  from  the  order 
prescribed  at  p.  1.,  or  had  composed  at  some  earlier 
period  of  his  life  a  separate  and  independent  work  on 
this  branch  of  philosophy.  On  this  subject,  however,  I 
can  speak  with  no  certainty.  The  Digby  MS.,  con- 
taining the  treatise  on  meta})hysics,  has  disappeared 
from  England,  and  is  now  in  the  Mazarine  Library  at 
Paris.  ^  A  short  fragment  of  the  work  is  preserved 
in  another  Digby  MS.,'^  on  vellum,  of  the  thirteentli 
century,  formerly,  like  many  others,  in  Allen's  possession. 

"  Incipit  Metaphysica  Fr.  Rogeri  Ordinis  FF.  Mino- 
"  rum  de  Vitiis  contract]  s  in  Studio  TheologiiTe."  ^ 

Inc.  Quoniani  intentio  iri'incipalis  est  inmiere 
....  vitla. 

Mathematics  succeed.  It  has  been  seen  already  how 
high  a  place  they  held  in  Bacon's  estimation.^  They  are 
the  first  of  the  sciences,  he  says,  and  indispensable  for 


'  See  p.  309. 

=  No.  7440. 

^  No.  190.  It  is  very  much  faded 
in  the  beginning,  and  contains, 
according  to  a  modern  note,  another 
treatise  of  Bacon,  De  rrbicipiis 
NaturcE. 

*  A  work  De  Intellectu  and  Intel- 
ligentia  has  been  attributed  to  Bacon 


by  Bale,  Pitts,  and  Jebb.  A  trea- 
tise on  this  subject  is  presented 
among  the  Digby  MSS.,  No.  67  :  — 

Incipit  lihtUus  De  InteUectu,  ct  De 
Intelligcntia  tractatus ;  jyrins  dc 
natiira  inteUccius  cap.  1,  in  quo  est 
intentio,  §'(■.     See  note,  p.  xxxiii. 

5  p.  105. 


PEEFACE. 


Ixxiii 


tlie  attainment  of  all  the  rest.  It  is  more  natural  tlian 
any  otlier  ;  it  is  learnt  with  greater  ease  ;  for  boys  can 
comprehend  it ;  not  so  pliysics  or  metapliysics.  It  has 
been  always  in  the  use  and  esteem  of  the  Avise  above 
all  other  sciences.  "  The  neglect  of  it  for  thirty  or 
"  forty  years  has  nearly  destroyed  the  entire  studies  of 
''  Latin  Christendom.^  For  he  who  knows  not  mathe- 
"  matics  cannot  know  any-  other  sciences  ;  what  is 
'•  more,  cannot  discover  his  own  ignorance  or  find  its 
"  proper  remedies.  So  it  is  that  the  knowledge  of  this 
"  science  prepares  the  mind^anilretevates  it"t'o  a  well- 
"  authenticated  knowledge  of  all  things.  For  without 
"  matliematics  neither  antecedents  nor  consequents  can 
"  be  known;  they  perfect  and  regulate  the  former,  and 
"  dispose  and  prepare  the  way  for  that  which  succeeds." 
Again  :^  "These  reasons  are  of  universal  application ; 
"  to  descend  to  particulars  would  be  nothing  more  than 
"  to  show  how  all  parts  of  jihilosophy  are  learned  by 
'•  the  application  of  matliematics ;  in  other  v/ords,  that 
"  the  sciences  can  not  be  known  by  logical  and  sophistical 
"  arguments,  as  is  ordinarily  the  case,  but  by  mathc- 
"  matical  demonstrations  descending  into  the  truths  and 
"  operations  of  other  sciences,  and  regulating  them,  for  / 
"  without  mathematics  they  cannot  be  understood  or  / 
"  set  forth,  taught  or  learned." 

It  must,  however,  be  remembered   that  mathematics  Wliat 
in  the  language  of  Bacon  had  a  wider  significance  than  inchuiod  In 
now.     He  included  therein  geometry,  arithmetic,  astro-  miithemu- 
nomy,  and  music.^      In   its  application   to   tlieology   it 
embraced  the  heavenly  bodies,    geography,   chronology, 
the    reformation    of   the    calendar,   numbers,   geometry, 
and  music  ;  ^  and  all   but  the   last  three  were  included 
under  the  subdivision   of   astronomy.     For  theologians, 
he    observes,  ^    are    frequently   employed    in    discussing 


'  Opus  Majus,  p.  57. 

2  lb.  p.  64. 

^  p.  200.    See  above,  p.  l.vvi. 


*  Opus  Majus,  P.  IV.,  p.  108. 
=  p.  200. 


Ixxiv  PREFACE. 

those  subjects,  and  many  things  are  found  in  the 
text  of  Scripture  and  its  exposition,  and  in  the  books 
of  holy  men,  which  have  many  difficulties.  In  the 
Sentences  they  dispute  about  the  certainty  and 
multitude  of  the  heavens,  their  shape  and  figure, 
of  eccentric  circles,  epicycles  and  the  rest,  of  the 
motions  of  the  heavens,  of  their  influence  on  sublunary 
things,  of  fate,  and  the  like.  He  divided  astronomy 
into  practical  and  speculative,^  the  latter  occupying 
much  the  same  place  as  it  does  in  modern  accepta- 
tion ;  the  former  embraced  the  preparation  of  instru- 
ments, tables,  canons  for  the  certification  every  hour  of 
celestial  and  aerial  phsenomena,  e.g.  comets,  rainbows, 
stellar  influences.  Under  geometry  he  included  besides 
the  measures  of  magnitudes,  the  laws  of  the  operations 
of  physical  forces,  or  what  he  terms  the  multiplication  of 
species  or  propagation  of  impressions  ;  and  with  this 
subject  he  combined  his  investigations  into  the  action  of 
the  rays  of  light,  burning  mirrors  and  lenses.  "  On  this 
"  subject,"  he  saj^s,-  "  which  is  totally  unknown  to  the 
"  generality  of  men,  no  work  has  been  hitherto  put 
"  forth,  except  that  which  I  have  transmitted  to  your 
"  eminence.  In  my  first  work  (the  Opus  Majus),  I 
"  have  said  much  on  this  subject,  and  I  have  besides 
"  sent  you  a  special  treatise  upon  it.  It  opens  a 
"  way  for  knowing  all  things  in  the  world,  I  mean 
"  their  operation  on  the  sight,  the  hearing,  the  touch, 
"  and  the  other  senses ;  and  this  is  a  proper  introduc- 
"  tion  to  the  magnificent  science  of  optics  {perspec- 
"  tiva)" 
Necessity  I  have  already  trenched  so  far  that  I  hardly  know 
maticai  an-  whether  my  readers  will  accept  with  patience  the  fol- 
paiatus,  lowing  passage  from  the  Opus  Tertium,^  in  illustration 
ra'Tement^'  of  Bacon's  own   conception  of  the  importance,  not    of 


'  Opus  Tertiiun,  p.  loG.  j       ^  Opus  Tertiimi,  ch.  xi. 

-  Opus  Tcitiiuii,  p.  117.  ! 


PREFACE.  IXXV 

mathematics  only,  but  of  providing  means  and  apparatus  f«i'  those 

for  tlie  more  effectual  prosecution  of  scientific  researches,  (i^.y^yt^, 

It  is,  however,  so  important  an  addition  to  our  know-  themselves 
.  .to  this 

ledge  of  mediseval   science   that  I  venture    to    add    it  science. 
here. 

"  The  second  root  of  the  difficulty  is  that  'we  ought 
"  to  have  excellent  mathematicians,  who  should  not 
"  only  know  what  exists,  original  or  translated,  in 
"  connection  with  the  sciences,  but  be  able  to  make 
"  additions  to  them,  which  is  easy  for  good  mathema- 
"  ticians  to  do.  For  there  are  only  two  perfect  mathe- 
"  maticians.  Master  John  of  London,  and  Master  Peter 
"■  de  Maharn-Curia,  a  Picard.  There  are  two  other 
"  good  ones,  Master  Campanus  de  Novaria,  and  Master 
"  Nicholas,  the  teacher  of  Aumary  de  Montfort.^  For 
"  without  mathematics  nothing  worth  knowing  in  phi- 
"  losophy  can  be  attained.  And  therefore  it  is  indis- 
"  pensable  that  good  mathematicians  be  had,  who  are 
"  very  scarce.  Nor  can  any  one  obtain  their  services, 
"  especially  the  best  of  them,  except  it  be  the  pope  or 
"  some  great  prince.  For  he  would  hardly  condescend 
"  to  live  with  any  one  who  wished  to  be  the  lord  of 
"  his  own.  studies,  and  prosecute  philosophical  investi- 
"  gations  at  his  pleasure. 

"  And  besides  these  expenses,  other  great  expenses 
"  would  have  to  be  incurred.  Without  mathematical 
"  instruments  no  science  can  be  mastered ;  and  these 
"  instruments  are  not  to  be  found  among  the  Latins, 
"  and  could  not  be  made  for  two  or  three  hundred 
"  pounds.  And  besides,  better  tables  are  indispensably 
"  requisite,  for  although  the  certifying  of  the  tables  is 
"  done  by  instrviments,  yet  this  cannot  be  accomplished 
"  unless  there  be  an  immense  number  of  instruments  ; 


'  Sou  of  the  celebrated  Siuiou  de  Montfort.  See  Moii.  Frauciscaua,  p.  103« 


Ixxvi  PREFACE. 

"  and  these  are  hard  to  use  and  hard  to  keep,  because  of 
"  rusting,  and  they  cannot  be  moved  from  place  to  phxcu 
"  without  danger  of  breaking  ;  and  a  man  cannot  have 
"  every  where  and  on  all  occasions   new  instruments, 
"  which   yet  he    ought  to  have,  unless    he  have  certi- 
"  fied  tables.      These    tables    are    called  Almanack  or 
"  Tallignum,  in  which,  once    for    all,    the   motions    of 
"  the  heavens  are  certified  from   the  beginning  to  the 
"  end    of   the    world,    without    daily  labour  ;    so    that 
"  a   man    can    find    everything   in  the   heavens   every 
"  day,  as    we    find    in    the  calendar   the    feast-days  of 
"  the  saints ;  and  then  every  day    we    could    consider 
"  in  the   heavens    the    causes    of  all  things  which  are 
"  renovated     in     the    earth,    and    seek    similar    posi- 
"  tions     [of   the    heavens]  in  times  past,  and  discover 
"  similar    effects.     Tliese    tables    would    be    worth    a 
"  kino-'s   ransom,    and    therefore    could    not    be    made 
"  without  vast  expense.     And  I  have  often  attempted 
"  the   composition  of  sucli  tables,  but  could  not  finisli 
"  them  through  failure   of  the  expenses,  and  the  folly 
"  of  those  whom  I  had  to  employ.     For,  first  of  all,  it 
"  would  be  necessary  that  ten   or  twelve  boys  should 
"  be  instructed  in  the    ordinary   canons  and   astrono- 
"  mical  tables  ;    and    when  they  knew  how   to    work 
"  at  them,   then  for  a  year  to  discover  the  motions  of 
"  each    planet   singly  for   every    day  and  every   hour, 
"  according    to     all   the    variations   of    their   motions 
"  and  other  changes  in  the  heavens. 

"  Then  there  are  other  instru]nents  and  tables 
"  of  practical  geometry,  and  practical  arithmetic,  and 
"  music,  Avhich  are  of  great  utility,  and  are  indis- 
"  pensably  required.  But  more  than  any  of  these  it 
"  would  be  requisite  to  obtain  men  who  have  a  good 
"  knowledge  of  optics  (perspectlva)  and  its  instru- 
"  ments.  For  this  is  the  science  of  true  vision,  and 
"  by  vision  we  know  all  things.  This  science  certifies 
"  mathematics    and   all    other    things,    because    astro- 


PREFACE. 


Ixxvii 


"  nomical  instruments  do  not  work  except  by  vision, 
"  in  accordance  with  the  hiws  of  that  science.  Nor  is 
"  it  wonderful  if  all  things  are  known  by  mathematics, 
"  and  yet  all  things  by  this  science  {'perspectiva),  be- 
"  cause,  as  I  have  said  before,  the  sciences  are  intimately 
"  connected,  although  each  has  its  proper  and  pecu- 
"  liar  province.  But  this  science  has  not  hitherto 
"  been  read  at  Paris  or  among  the  Latins ;  except 
"  twice  at  Oxford  in  England ;  and  there  are  not 
"  three  persons  acquainted  with  its  power.  He  who 
"  pretends  to  be  an  authority  (of  whom  I  have 
"  spoken  before)  knows  nothing  of  the  power  of  this 
"  science,  as  appears  by  his  books,  for  he  never 
"  composed  a  book  on  this  science,  which  he  would 
"  have  done  had  he  known  it  ;  nor  in  his  other 
"  books  has  he  said  anything  about  it.  They  are 
"  but  few  who  know  these  things,  as  in  the  case  of 
"  mathematics,  and  are  not  to  be  had,  except  at 
"  great  expense  ;  and  so  likewise  are  the  instruments 
"  of  this  science,  which  are  very  difficult,  and  of 
"  greater  cost  than  the  instruments  needful  for  nia- 
"  thematics." 

"  I  say  this,"  he  remarks  in  conclusion,  "  because 
"  I  am  sorry  for  his  ignorance  and  that  of  the 
"  generality  ;  for  without  these  they  can  know 
"  nothing.  No  author  among  the  ancient  masters  or 
"  the  moderns  has  written  about  them  ;  but  1  have 
"  laboured  at  them  for  ten  years,  as  far  as  I  could 
"  find  time,  and  I  have  examined  them  narrowly  as 
"  well  as  I  could,  reducing  them  to  writing  since 
"  the  time  when  I  received  your  mandate."  ^ 


'  In  the  Digby  MS.  No.  76  are  the 
following  mathematical  treatises  : — 

i.  Inc.  Mathcmatica  utiiur  luntutn 
parte  aliquota  qua:  uliquotiens  sumpta 
raldit  suum  totum. 


ii.  Detcrminatio  de  parte  matlie- 
matica  prima  in  qua  pramisi  qua 
ncccssaria  sunt, 

iii.  Incipit  liber  eknie/itorum  scu 
indicium  matlwmuticcE  Eudidis. 


Ixxviii 


PREFACE. 


General 

physics. 


Two  important  divisions  bring  this  selieme  of 
Bacon's  philosophy  to  a  conclusion,  general  physics 
and  alchemy.  To  the  former  belong  the  two  treatises 
of  which  some  account  has  been  given  already,  under 
the  title  Communia  Naturaliiim,  in  two  parts. 
The  heading  prefixed  to  the  work  shows  the  nature 
of  its  contents :  "  A  volume  of  Natural  Philosophy, 
"  in  which  is  delivered  the  science  of  Physics,  ac- 
"  cording  to  the  force  and  comprehensiveness  (potes- 
"  tatem)  of  the  eight  natural  sciences,  which  are  enume- 
"  rated  in  the  second  chapter.  This  volume  contains 
"  four  principal  books.  1.  Be  communihus  ad  omnia 
"  naturalia.  2.  De  Codestibus.  3.  De  Elementis  et 
"  mixtis  inanimatis.  4.  De  Vegetabilihus  et  Anima- 
"  libus."  In  the  commencement  of  the  second  chapter 
he  thus  explains  what  he  means  by  the  terms  Gom- 
'inunia  Naturalia  :  "  I  have  stated  in  the  fourth  part 
"  of  my  work  on  Metaphysics  that  there  ought  to 
"  be  some  science  of  the  ComTnuiiia  Naturalia.  For, 
"  besides  the  special,  there  are  many  general  laws 
"  ((jeneralia)  belonging  to  this  great  science.  As  I 
'•  have  composed  a  large  scientific  work,  De  Com- 
"  munibus  Mathematical,^  before  I  proceeded  to 
"  speak  of  its  special  parts,  because  the  common 
"  principles  are  many,  difficult,  and  awful,  so  I  will 
"  not  fail  to  follow  the  same  order  on  this  occa- 
He   then  refers    to   the  physics   of  Aristotle 


sion. 


as   an    example    of    what    he    means,   in    the    disser- 


There  is  no  question  that  these  are 
the  genuine'works  of  Eoger  Bacon 
and  part  of  the' Compendium  Philo- 
sophic ;  for  at  f.  78,  b.  of  the  same 
MS.  the  following  ohsei-vation 
occurs  :  "  Conceptiones  primse  in 
"  geometria  paucaj  sunt;  et  ideo 
"  prius  positxc  sunt  in  tractatu  de 

Communihus    totius     Mathema- 


"  ticce."  Compare  f.  5,  b.  of  the 
same  MS.     See  below,  p.  c. 

In  the  Eoyal  Library,  P.  vii.  f.l41, 
is  a  treatise,  De  Landihus  Mathe- 
maticdE.  Inc.  Post  lianc  scientiam 
experimcniahm  mathcmatica  est 
dignior  et  ut'dior  respectu  theologicc. 

*  See  p.  c. 


PREFACE.  Ixxix 

tations  on  elements,  motion,  vac^^um,  and  tlie  like 
And  in  the  second  part  of  the  same  division  (i.  e.,  the 
fourth  in  reference  to  the  entire  work),  after  referring 
to  the  Gomonunia  Natiiralia,  he  states  that  he  in- 
tended to  connect  this  subject  with  the  special  sciences 
of  which  he  had  spoken.  The  particular  sciences,  he 
adds,  specially  consider  the  corporeal  things  of  this 
world,  creation,  creatures,  virtues,  laws,  and  the  like. 
But  inasmuch  as  some  of  these  subjects  are  subject 
to  generation,  change,  increase  and  diminution,  and 
others  not,  he  had  determined  to  premise  a  treatise 
on  these  communia.  These  considerations  lead  him 
into  a  long  discussion  of  matter  and  form,  body  and 
spiiit. 

At  the  conclusion,  then,  of  this  great  work,  lie 
ought,  in  conformity  with  his  original  design,  to  have 
proceeded  to  the  consideration  of  the  particular 
sciences  already  mentioned.  How  far  he  did  proceed 
in  the  inquiry  has  yet  to  be  ascertained.  How  he 
would  have  treated  the  subject  we  learn  from  the 
Opus  Tertium.^ 

"  There  is  another  science  which  treats  of  the  Special 
"  generation  of  things  from  their  elements,  and  of  all  P'^J'^^'^^- 
"  inanimate  things  ;  as  of  the  elements  and  liquids 
"  (humores),  simple  and  compound,  common  stones,  gems 
"  and  marbles,  gold  and  other  metals,  sulphur,  salts, 
"  pigments  {aframentis),  lapis  lazuli  (azurium), 
"  minium  and  other  coloui's,  oils,  bitumen,  and  infi- 
"  nite  more,  of  which  we  find  nothing  in  the  books  of 
"  Aristotle ;  nor  are  the  natural  philosophers  or  any 
"  of  the  Latins  acquainted  with  these  things.  And  as 
"  they  are  ignorant  of  these  things,  they  can  know 
"  nothing  of  that  which  follows  in  physics  ;  sc,  of  the 
"  generation  of  animate  things,  as  vegetables,  animals, 


'  Cap.  xii. 


IXXX  rilEFACE. 

"  and  man  ;  because  knowing  not  what  is  prior,  they 
"  must  remain  ignorant  of  what  is  posterior. — Wherefore, 
"  through  ignorance  of  this  science,  the  ordinary  natural 
"  philosophy  cannot  be  mastered,  nor  speculative  and 
"  consequently  not  practical  medicine  ;  not  only 
"  because  natural  philosophy  and  speculative  medicine 
"  are  required  for  the  practice  of  medicine,  but 
"  because  all  simple  medicines  of  inanimate  things  arc 
"  derived  from  this  science.  For  neither  the  names 
"  nor  the  siofnifications  of  medicines  can  be  learned, 
"  except  from  this  science  ;  that  is,  from  speculative 
"  alchemy,  which  speculates  upon  all  inanimate  things, 
"  and  the  cjeneration  of  all  thino-s  from  their  elements. 

"  There  is  also  an  operative  or  practical  alchemy 
'•'  which  teaches  man  how  to  make  noble  metals 
"  and  colours,  and  many  other  things,  better  and 
"  more  copiously  by  art  than  by  nature.  And  this 
"  science  is  more  important  than  all  that  have  pre- 
"  ceded,  because  it  is  productive  of  more  advantages.  It 
"  not  only  provides  money  for  a  state,  but  teaches  the 
"  means  of  prolonging  life,  so  far  as  nature  will  allow 
"  it  to  be  prolonged ;  for  we  die  sooner  than  we  ought 
"  for  want  of  a  proper  regimen  in  youth,  and  owing 
"  to  diseased  constitutions  derived  from  our  fathers. 
'■'  But  this  twofold  science  of  alchemy  is  scarcely 
"  understood  by  any  ;  for  although  many  through- 
"  out  the  world  labour  to  make  metals  and  colours, 
"  few  know  how  to  make  colours  truly  and  usefully  ; 
"  scarcely  any  know  how  to  make  metals,  and  still 
"  fewer  to  produce  those  things  which  avail  for  the 
"  prolongation  of  life.  There  are  very  few  who  can 
"  distil  properly,  or  sublime,  or  calcine,  or  resolve, 
"  or  perform  other  operations  of  this  kind." 

He  ought,  then,  in  conclusion,  and  in  conformity  with 
his  design,  to  have  treated  of  experimental  philosophy 
and  of  particular,  tlie  sciences  confirming  by  special 
aj:) plication   the  general    and    more    abstract   principles 


PREFACE.  Ixxxi 

already  sketched  out.      He  had  proposed    to    speak  in 
detail  of   metals,   plants,    colours,    animals,    agriculture, 
medicine,    and  the  like.       How  he  would  have  treated 
these  subjects  we  have  some  indications,  in  his  experi- 
ments   on  light,    his    observations   on  the  rainbow,   on 
burning-glasses   and   lenses  in  general,   on  the   magnet, 
on    g-unpowder,     on    grafting,    on    various    mechanical 
contrivances,   scattered   throughout    his    published    and 
unpublished  works ;    but    whether    he  ever    completed 
these   latter    portions  of  the  work  has  not  been  ascer- 
tained,   although    twenty    years    at    least    must    have 
elapsed    between    its    commencement    and    his    death. 
Other  causes  than  inability  or  disinclination  may  have 
intervened    to    prevent    its    execution.     He  had   stated 
to    Clement  IV.  that   he   wanted    sufficient   means    for 
prosecuting     inquiries     into     experimental     philosophy 
which    the    successful    pursuit    of    it    demanded.     He 
had   before    impoverished    his   friends    while    compiling 
the    answers  he  had   sent   to  pope    Clement.     He   had 
pawned     his    own    credit,    and    that    of    his    relations. 
What    was    his    reward  ?     Was   he    ever    repaid  ?     It 
is   to    be  feared   not ;    it  is  equally  to  be   feared    that 
the  popes  who  succeeded   Clement  showed  still  less  of 
a  passing    regard    to   Bacon,  even  if   they  did  not,   as 
tradition    affirms   they  did,    persecute    the    philosopher. 
With  Clement  died  Bacon's  hopes  of  a  papacy,  splendid 
for  peace,  and  the  regeneration  of  science.     He  could 
expect    little   from    these    opponents  of  his  own    order 
who  were  advanced  to  the  papal  chair.     Friendless  and 
alone,  condemned  to  poverty  by  his  vow  as  a  Franciscan, 
regarded  with  suspicion,  fettered  by  jealous  restrictions, 
it  is  hardly  probable  that  he  could  carry  on  experiments 
which  he  had  found  it  difficult  to  pursue  under  more 
favourable  auspices. 

That  nothing  but  sheer  inability,  or  some  insuper- 
able obstacle,  would  have  prevented  him  from  devoting 
his  best  energies  to  the  more  practical  portions  of  his 


Ixxxii  PREFACE. 

task,  is  evident  from  the  whole  course  of  his  life  and 
writings.  Numerous  proofs  are  at  hand  of  his  great 
regard  for  experimental  philosophy.  He  considered  it 
as  the  only  security  against  vague  theories,  the  chief 
remedy  for  the  errors  in  speculation  and  practice  pre- 
valent in  his  age.  If  the  world  loves  to  contemplate 
the  great  lord  chancellor  of  James  I.  retiring  from  the 
court  or  the  parliament  to  his  museum  at  Grays  Inn 
or  at  Gorharabury,  laying  aside  his  chancellor's  robe  to 
watch  the  furnace  or  count  the  drops  from  the  alembic, 
the  example  of  the  soUtary  friar,  with  more  scanty 
means  and  fewer  associates  justifying  the  value  of 
experiments,  in  a  darker  and  less  favourable  age,  is 
not  less  interesting.  So  far  as  the  prize  is  to  be 
given  to  mere  invention,  Roger  Bacon  has  superior 
claims  to  Lord  Bacon.  But  as  the  discoverer  of  a 
new  method,  which  has  changed  the  whole  face  of 
science, — (for  he  must  he  called  a  discoverer  who  vin- 
dicates a  truth  long  forgotten,  or  presents  it  in  such 
a  light  that  all  must  see  and  acknowledge  its  im- 
portance),— in  this  respect  Lord  Bacon  will  always 
bear  the  palm  alone.  Roger  Bacon  did  not  live  in 
an  age  when  the  value  of  Aristotle  as  the  philosopher 
of  nature  could  be  appreciated  at  its  true  worth.  He 
reprobated  the  mistranslations  of  Aristotle,  but  not 
Aristotle  himself;  he  thought  there  were  treasures 
still  to  be  discovered  in  the  books  of  his  Physics  and 
Natural  History,  and  that  better  translations  and 
more  accurate  texts  would  justify  his  admiration  for 
the  great  Greek  teacher.  He  stiU  adopted  the  older 
distinctions  of  philosophy  into  pm-e  and  mechanical, 
and  he  ranked  under  the  latter  division  many  of  those 
processes  to  which  modern  estimation  has  since  given 
a  higher  name.  Though  in  his  practice  a  keen  and 
sagacious  experimentalist,  in  his  exposition  of  science 
he  adopted  the  deductive  in  opposition  to  the  induc- 
tive method. 


PREFACE.  Ixxxiii 

To  say  tliat  his  aspirations  far  outstripped  all 
that  he,  or  that  science  in  its  most  perfect  state, 
could  be  expected  to  realize,  is  to  charge  him  with 
no  greater  error  than  what  is  common  to  all  enthu- 
siastic, all  great  discoverers  in  every  age.  In  common 
also  with  minds  of  great  and  comprehensive  grasp, 
his  vivid  perception  of  the  intimate  relationship  of 
the  different  parts  of  philosophy,  and  his  desire  to 
raise  himself  from  the  dead  level  of  any  individual 
science,  induced  Bacon  to  grasp  at  and  embrace  the 
whole.  The  errors  in  all  directions,  of  which  he  was 
fully  cognizant,  perhaps  something  of  the  encyclopae- 
dical tendency  of  the  age  in  which  he  lived,  still  more 
his  anxiety  to  make  all  learning  directly  subservient 
to  theology,  led  him  to  undertake  so  gigantic  a  task, 
which  hitherto  has  set  at  defiance  the  energy  and 
ambition  of  the  grandest  and  most  daring  intellects. 
The  noblest  minds  in  every  age  have  felt  the  strong- 
necessity  of  resisting  the  tendency  to  dissever  the 
body  of  the  sciences. 

But  it  is  not  the  object  of  this  preface  to  discuss 
Bacon's  merits  as  a  philosopher.  The  materials  are 
not  yet  before  us  for  attempting  such  a  task  with 
any  hope  of  success.  Too  much  yet  remains  to 
be  done  before  it  can  be  satisfactorily  accomplished. 
But  as  the  wish  has  been  frequently  expressed  in 
England,  and  more  particularly  on  the  Continent,  for 
some  more  detailed  and  definite  account  than  has  yet 
been  given  of  Bacon's  unprinted  MSS.,  I  have  thought 
it  right  to  enter  on  these  details.  If  of  little  value  in 
themselves,  they  may  at  least  serve  as  guides  to  some 
future  editor  of  Bacon's  works,  and  point  out  in  what 
direction  his  researches  should  be  directed.  But  whilst 
so  large  a  portion  of  these  works  exists  only  in 
MSS.,  widely  dispersed  in  different  libraries,  it 
would  be  useless  to  enter  upon  an  extended  sketch 
either    of    his    life    or  his    literary    history.     For    the 


Ixxxiv  PREFACE. 

present,  tlisrefore,  I  content  myself  with  the  account 
of  liim  given  by  Wood  in  his  Antiquities  of  the 
University  of  Oxford,  only  correcting  in  the  notes 
the  obvious  mistakes  of  this  intelligent  antiquary 
Wood's  narrative  contains  almost  all  that  is  known 
with  any  certainty  on  the  subject.  It  has  the  advan- 
tage, besides,  of  being  derived  from  a  careful  perusal  of 
Bacon's  MSS.,  some  of  which  have  since  disappeared, 
and  others  been  destroyed  by  the  tii*e  in  the  Cotto- 
nian  Library. 

Long  as  this  preface  is,  I  cannot  close  it  without 
acknowledging  my  numerous  obligations  to  the  mem- 
bers of  both  Universities.  To  the  master  and  fellows 
of  University  College,  Oxford,  to  the  president  and 
fellows  of  Corpus  Christi  College  in  the  same  Uni- 
versity, to  the  master  and  fellows  of  Trinity,  to 
the  Society  of  Peterhouse,  in  the  University  of  Cam- 
bridge, I  am  indebted  f(5r  the  loan  of  various  MSS. 
of  Roger  Bacon.  To  the  Rev.  H.  Luard,  fellow  of 
Trinity  College,  Cambridge,  I  owe  many  tlianks  for 
his  kind  investigations  made  at  my  instance  in  the 
libraries  of  his  University.  To  R.  B.  Knowles,  Esq, 
of  the  Middle  Temple,  I  beg  to  testify  my  gratitude 
for  his  ready  and  ellicient  help,  and  his  constant 
friendship. 

.T.  B. 


LIFE  OF  UOGER  BACON. 

(From  Wood's  Antiqtjitates  Univ.  Oxon.) 


Omitting  a  great  number  of  dispute?  which  occurred 
tliis  year  [A.D.  1292,]  between  the  University  and 
the  town,  I  shall  proceed  to  speak  of  a  philosoplier 
the  most  celebrated  that  England  had  hitherto  pro- 
duced ;  I  refer  to  Roger  Bacon,  a  Franciscan  friar,  of 
the  University  of  Oxford.  He  was  born  of  a  good 
fjimily,  not  far  from  an  ancient  city  called  by  Ptolemj^ 
Isclialis,  in  modern  times  Ilchester.'  His  first  yen.rs 
were  spent  at  Oxford,  in  the  study  of  grammar  and 
logic,  where    he    made    such    unexpected  progress  that 


'  Ilist.  Joh.  Rossi,  MS.  p.  91 
[p.  82,  ed.  Hearne.  "  In  hoc  con- 
"  cordat  cum  illo  ille  famosus  cleri 
"  cus  fi-ater  Robertus  (sic)  Bacon,  de 
"  ordine  Minorum,  natione  Angli- 
"  canus,  de  generosa  prosapia  inco- 
"  laruna  comitatus  Dorsettia;,  juxta 
"  IIchestjT."  Then  proceeding  to 
quote  from  his  Opus  Tertixmi,  Ross 
concludes  :  "  Haec  nobilis  doctor 
"  ille  Rogerus  Bacon,  apud  fratres 
"  Minorum  Oxonite  sepultus,  anno 
"  Domini  1292,  festo  Sti.  Barnabffi 
Apostoli."  Tanner,  in  his  Biblio- 
theca,  states  that  Bacon's  name, 
before  he  took  the  vows  as  a  Francis- 
can, was  David  Dee  de  Radik,  and 
he  quotes  in  support  of  this  strange 
assertion  a  MS.  of  Br.  Twyne, 
VOL.    I. 


"  De  Reform.  Vulg.  Cal.,"  now  in 
Corpus  Christi  College,  Oxford. 
There  is  no  trace  of  this  tradition 
in  Bacon's  works,  or  in  any  of  the 
notices  preserved  of  him  in  the 
Chi'onicles  or  Franciscan  histories. 
It  was  not  customary,  so  far  as  T 
can  ascertain,  for  those  who  entered 
the  Franciscan  order  to  change  their 
names.  Tanner  refers  also  to  Atkyn's 
History  of  Gloucester  for  a  tradition 
that  Bacon  was  born  at  Fodgmore 
Bottom,  in  the  parish  of  Bislej-,  in 
the  county  of  Gloucester,  and 
educated  at  the  chapel  of  St.  Maiy, 
now  Bmy  Mill,  in  the  parish  of 
Hampton,  where  a  chamber  is 
still  shown,  called  Bacon's  Study.'] 


g 


Ixxxvi  LIFE   OF   EOGER   BACON. 

the  greatest  hopes  were  conceived  of  him.  In  due 
time  he  devoted  himself  to  philosophy,  penetrating 
into  those  hidden  mysteries  of  science  that  might  be 
useful  to  him  in  after  life.  The  lessons  and  exercises 
imposed  on  him  by  his  teachers  (of  whom  Edmund, 
afterwards  archbishop  of  Canterbury,  was  one^)  were 
mastered  by  his  genius  or  his  industry.  With  these 
accomplishments  he  proceeded  to  Paris,  according  to 
the  fashion  prevalent  among  English  scholars  of  those 
times,  especially  among  the  members  of  the  Univer- 
sity of  Oxford.  He  was  attended  on  that  journey 
Ijy  others  like  himself  athirst  for  knowledge ;  though 
I  cannot  agree  with  Leland  that  Richard  Fisacre,  the 
friend  of  Robert  Bacon,  was  one  of  that  number.  In 
France  he  devoted  himself  earnestly  to  the  study  of 
theology  and  the  languages,  especially  to  mathematics, 
medicine,  jurisprudence,  and  history  ;  and  he  made 
such  progress  in  these  sciences  that  he  was  considered 
the  ornament  of  the  University,  and  honoured  with 
the  degree  of  Doctor  in  Divinity.  He  returned  to  his 
own  country  and  University,  which  readily  confirmed 
the  distinctions  bestowed  upon  him  at  Paris.^  At  the 
persuasion  of  Grostete,  as  it  appears,  he  entered  the 
order  of  the  Franciscans,  in  their  convent  at  Oxford. 
But  I  am  inclined  to  think  that  this  happened  at  an 
earlier  period  of  his  life.  Turning  his  back  on  wealth 
and  distinction,  which  ofier  such  attractions  to  man- 
kind in  general,  Bacon  entirely  devoted  himself  to 
natural  philosophy  and  to  the  languages,  then  little 
known  or  studied.  He  tells  us  himself^  that  whilst 
he  was  a  young  man  he  had  given  great  attention  to 
philosophy  and  the   sciences  ;    had    made  many   collec- 


1  Bale,  Ant.  iv.  §  55.  [   et  in  Opcre  Tcrtio,  cap.  xx.     [The 

2  Bale,  ib.  MS.  to  -which  Wood  refen-ed  was 
'  In  the  Opere  Minori,  cap.  xvii.,   I    that  of  University  College.] 


LIFE   OF   ROGER   13AC0X.  Ixxxvii 

tions  on  these  subjects^  and  reduced  them  into  a 
method.  He  successfully  sought  the  acquaintance  of 
all  scholars  of  any  eminence  in  Latin  Christendom  ; 
he  employed  himself  in  instructing  youths  in  the 
knowledge  of  languages,  figures,  numbers,  tables,  and 
the  profitable  science  of  other  things.  He  thought 
much  and  anxiously  on  the  means  of  perfecting  in- 
struments for  carrying  on  his  inventions ;  and  when 
he  could  not  himself  raise  the  funds  required  for  the 
purpose,  the  event  seldom  disappointed  those  who 
followed  his  directions.  For  twenty  years  during 
which  he  was  thus  employed,  not  without  the  sneers 
and  reproaches  of  the  vulgar,  he  had  expended  up- 
wards of  2,000L  in  the  purchase  of  secret  books,  and 
in  making  experiments,  to  the  astonishment  of  all  men 
in  Oxford.  He  was  actuated  by  such  a  generous  spirit, 
that  he  not  only  freely  disclosed  to  his  pupils  the 
most  precious  and  abstruse  results  of  his  inquiries, 
but  never  more  congratulated  himself  than  when  he 
fell  in  with  any  one  who  had  genius  and  inclination 
to  receive  his  instructions.  His  lectures  were  eagerly 
attended  by  the  members  of  the  University,  especially 
on  physical  subjects  ;  he  acknowledges,  however,  that 
some  students,  especially  the  Spaniards,^  received  them 
with  ridicule ;  and  that  was  especially  the  case  when 
he  lectured  from  the  faulty  Latin  translations  of  Ari- 
stotle and  the  Arabic  philosophers. 

Among  his  more  illustrious  pupils  was  John  of 
London,  to  whom  nature  had  been  as  prodigal  as 
fortune  was  unkind.  Struck  with  the  genius  that 
dawned  in  his  countenance,  Bacon  took  the  lad  under 
his  protection,    being   then    fifteen  years   old,    and   in- 


'  [The  University  was   then  di-    ]    dently  refers   to  the   Opus    Jlajus, 
vided  into   nations,  of  whicli    the       p.  45.] 
Spaniards  formed  one.     Wood  evi-  I 

o-  2 


Ixxxviii 


LIFE   OF   ROGER   BACOX. 


striictecl  him  with  so  much  care  that  he  outstripped 
all  his  contemporaries  at  Oxford  and  Paris.  He  was 
sent  by  Bacon  with  various  [three]  books  to 
Clement  IV.  in  the  year  1 267 ;  and  he  is  mentioned 
with  great  commendation  on  more  than  one  occa- 
sion :  ^  "  For  this  reason  I  cast  my  eyes  on  a  lad, 
"  whom  I  caused  to  be  instructed  five  or  six  years 
"  ago  in  the  languages,  in  mathematics  and  optics, 
"  wherein  is  the  chief  difficulty  of  all  that  I  have 
"  now  sent  you.  I  have  gratuitously  instructed  him 
"  with  my  own  lips  since  the  time  I  received 
"  your  mandate,  foreseeing  that  there  was  no  other, 
'•'  whom  I  could  employ  with  so  much  satisfaction. 
"  And  therefore  I  thought  I  would  despatch  him, 
"  that  if  it  pleased  your  wisdom  to  use  my  mes- 
"  sengcr,  you  might  find  him  fit  for  the  purpose  ; 
'•'  if  not,  he  might  still  present  my  writings  to 
"  your  eminence.  For  unquestionably  there  is  not 
"  any  one  among  the  Latins  who  in  all  that  I  wish 
'  can  answer  so  many  questions  (because  of  the 
"  method  that  I  pursue,  and  because  I  have  instructed 
'•  him),  as  he  can  do,  who  has  learnt  from  my  own 
"  lips,  and  been  instructed  by  my  counsel. 

"  God  is  my  witness,  that  had  it  not  been  for 
"  your  reverence  and  to  your  advantage,  I  would 
"  not  have  mentioned  him.  Had  I  wanted  to  send 
"  a  person  for  my  own  profit,  I  could  easily  have 
"  found  others  more  suited  for  advancing  my  interests ; 
"  had  I  consulted  the  advantage  of  the  messenger,  I  love 
"  others  more,  and  am  more  obliged  to  them,  because 
"  I  am  under  no  obligation  to  him,  either  from  kin- 
"  dred  or  otherwise,    except     so    far  as  I  am    to   any 


'  In  prtcambulo  ad  Opus  IMajus 
et  IMinus.  In  prima  etiam  parte 
Operis  Majoris  ad  Clem.  IV.,  cap. 
xix.,  ot  in  Opere  Tertio,  cap,  xix. 


[The  first  and  the  last  of  these 
works  are  one  and  the  same  under 
different  titles] 


LIFE    OF    ROGER   BACON. 


]xxxix 


"  ordinary  person  ;  even  less.  For  when  be  came  to  me 
"  as  a  i^oor  boy,  I  caused  bim  to  be  nurtured  and 
"  instructed  for  tbe  love  of  God,  especially  since  for 
"  aptitude  and  innocence  I  never  found  so  towardly 
"  a  youth.  He  has  made  such  progress,  that  he  will 
"  be  able  to  gain  more  truly  and  successfully  what 
"  is  needful,  than  any  one  else  at  Paris,  although  he 
"  is  not  more  than  twenty  or  twenty-one.  For  there 
"  is  no  one  at  Paris  who  knows  so  much  of  the  root 
"  of  philosophy,  although  he  has  not  produced  tlie 
"  branches,  flowers,  and  fruits,  because  of  iiis  youth, 
"  and  because  he  has  had  no  experience  in  teaching. 
"  But  he  has  the  means  of  surpassing  all  the  Latins 
"  if  he  live  to  grow  old,  and  proceeds  as  he  has 
"  begun." ' 

He  then  proceeds  to  praise  highly  the  com-teous 
and  retiring  manners  of  this  youth,  and  to  commend 
liim  for  other  good  qualities,  which  I  omit  for  the 
sake  of  brevity.^ 

On  another  occasion  he  speaks  of  himself  to  the 
pope  ;  he  says,  that  from  the  time  he  had  learned  his 
alphabet  he  had  devoted  forty  years  to  science  and 
the  languages  ;  and  during  the  whole  of  that  period, 
with  the  exception  of  two  years,  he  had  undergone 
infinite  labours  and  submitted  to  no  less  expensa  f 
that  in  three,  or  at  the  most  in  six  months,  he  could 
impart  all  he  knew  to  an  industrious  man  of  good 
memory,  provided  he  had  previously  compiled  certain 
tallies  of  analysis,  which  his  pupil  should  follow  from 
the  first,  and  consult  from  time  to  time.  Nay  more,  he 
does  not  hesitate  to  affirm  that  in  three  days  he  could 


'  [See  also  the  Opus  Majiis,  i., 
cap.  X.  There  is  no  such  passage 
in  cap.  xix.  as  that  mentioned  by 
Wood.] 


'  In  prima  parte  Operis  llajoris, 
p.  132  [p.  447,  ed.  Jebb]. 

^  In  tertia  parte  Operis  Minoris; 
ct  in  Opere  Tcrtio,  cap.  xx. 


xc 


LIFE   OF    ROGER    BACON. 


show  a  veiy  diligent  man  how  to  acquire  so  much 
Hebrew,  that  he  should  be  able  to  understand  what- 
ever the  fathers  or  wise  men  had  written  in  explanation 
of  the  text  of  Scripture  (so  far  is  Schichardus  from  being 
the  inventor  of  a  Hebrew  horologue),  and  he  would 
besides  explain  to  him  what  was  necessary  for  the 
coiTection  of  the  sacred  text.  He  requires  but  three 
days  to  instruct  any  one  in  Greek,  so  completely,  that 
he  should  have  a  clear  knowledge  of  what  had  been 
written  on  theology,  as  well  as  on  philosophy.  He  pro- 
fesses that  within  one  week  he  could  teach  geometry, 
and  in  another  week  arithmetic.  How  he  proposed  to 
accomplish  this,  whether  by  the  ordinary  methods  or 
the  Trithemian,  viz.,  by  stenography  and  polygraphy, 
I  cannot  say  ;  nor  has  Bacon  explained  it. 

I  may  here  state  in  reference  to  John  of  London, 
who  was  sent  on  these  occasions  to  Pope  Clement, 
that  both  for  Bacon's  sake  and  his  own  merits  he  was 
advanced  to  some  dignity,  though  of  what  natui-e  I 
cannot  determine.  Some  affirm  that  he  lived  many 
years  after  this,  and  was  eminent  for  his  writings.  But 
as  these  were  produced  in  a  foreign  country,  no  notice 
of  their  contents  has  reached  us.  In  all  probability 
they  have  been  lost  in  Italy. ^ 

Bacon's  method  of  study  exposed  him  to  the  charge 
of  magic  not  only  with  the  ignorant,  but  the 
better  instructed.  Hence  it  is  that  in  one  of  his 
works,  speaking  of  the  neglect  of  magic,  he  remarks  :  ^ 
"  Insuper  ars  magica  per  totum  orbem  invalescens,  occu- 


'  [Tanner  attributes  to  Mm  two 
works  at  least : — 1.  De  trigonio 
circinoque  analogico.  2.  De  spe- 
culis  covihurcntibiis.  Both  preserved 
in  the  Cotton  Library.  Vitellius, 
c.  vii.  Some  authors  have  endea- 
voured to  identity  him  with  John 


Peckham,  afterwards  archbishop  of 
Canterbury,  whose  treatise  on  op- 
tics was  frequently  reprinted  in  the 
sixteenth  century.] 

^  De  Utilitate  Scientiarima,  MS., 
cap.  xiv.  [The  same  as  the  1st 
part  of  the  Opus  Majus,  p.  20,] 


LIFE   OF   KOGER  BACON. 


XCl 


"  pans  homines  in  omni  superstitione  et  fraude  reli- 
"  gionis,  quamvis  fuerat  philosophis  odiosa  et  ab 
"  omnibus  debellata,  ut  certificabitur  suo  loco,  tamen 
"  sancti  primitivi  invenientes  mimdum  occupatum  in 
"■  utraque  pro  eodem  artificio  utramque  reputabant, 
"  quoniam  ambse  fidei  fructiim  impediebant  multis 
"  modis.  Nam  sicut  Magi  Pharaonis  Moysi  resistebant 
"  et  popnlum  ^gypti  mandato  Dei  inobedientem  facie- 
"  bant,  sic  fuit  in  principio  ecclesiae  per  artis  magicfe 
"  violentiam.  Qupe  cum  in  eundem  effectum,  scilicet 
"  contra  opus  fidei,  cum  philosophia  concordabat,  totum 
"  ejus  vituperium  in  philosopliiam  redundabat/" 

Some,  in  fact,  imagined  that  Bacon  was  in  alliance 
with  the  Evil  One,  and  that  by  the  aid  of  spiritual 
agency  he  made  a  brazen  head  and  imparted  to  it  the 
gift  of  speech  ;  and  these  magical  operations,  as  Bale ' 
states  by  mistake,  were  wrought  by  him  whilst  he  was 
a  student  at  Brazen  Nose  Hall.  Whether  he  did  this 
by  the  powers  of  natural  magic  is  for  the  present  a 
question.  Certainly  John  Ernest  Burgravius,^  in  a 
work  on  these  subjects,  contends  that  Bacon  was  in- 
debted to  celestial  influences,  and  to  the  power  of 
sympathy  for  these  operations.  To  this  he  refers  the 
talking  statues  (stature  Mercuriales)  and  the  brazen 
head  fabricated  by  Bacon,  or,  as  some  assert,  by  Al- 
bertus  Magnus.  This  was  nothing  else  than  natural 
magic,  in  which  Boethius  was  greatly  skilled,  and  of 
which  he  writes  in  these  words  to  Cassiodorus  :^  "Tuse 
"  artis  ingenio  metalla  mugiunt,  Diomedes  in  sere  gTa- 
"  vius  buccinatur,  seneus  anguis  insibilat,  aves  simu- 
"  lat?e  sunt ;  et  quae  vocem  propriam  nesciunt  habere 
"  dulcedinem    cantilensB    probantur  emittere.^ "     How- 


'  Cent.  1st  ed.  1548. 

^  Acliilles  Kedivivus,  p.  52. 

*  Opera  i.  19,  Paris,  1588. 


*  [Wood  here  refers  in  a  note  to 
instances  of  such  automata  existing 
in  ancient  times.] 


XCll  LIFE   OF   ROGER   BACON, 

ever  it  was,  I  am  certainly  of  opinion  that  the  Devil 
had  nothing  to  do  with  thera.  They  were  produced 
by  Bacon's  great  skill  in  mechanics,  and  his  know- 
ledge of  the  powers  of  electricity,  and  not,  as  the 
ignorant  and  even  the  better  informed  surmised,  molten 
and  forged  in  an  infernal  furnace.  John  Picus,  the 
celebrated  count  of  Mirandole,  and  the  glory  of  his 
age,  distinguishes  between  the  two  kinds  of  magic, 
referring  one  to  diabolical  agency  and  the  other  to  a 
consummate  knowlege  of  natural  causes  and  effects.^ 
The  Greeks  distinguish  these  difTerences  by  two  names, 
calling  the  former  yorjrs/a,  and  the  latter,  or  true 
philosophy,  y^ayEia.  According  to  Porphyry,  magic  has 
the  same  distinction  in  the  Persian  tongue.  To  the 
ancients  I  may  add  the  moderns,  as  Alchindus  the 
Arabian,  Roger  Bacon,  William  bishop  of  Paris,  be- 
tween whom  and  our  author  there  was  a  great  friend- 
ship, as  may  be  seen  by  their  correspondence  on  the 
operations  of  art  and  nature,  and  the  follies  and  vani- 
ties of  magic. 

But  to  return.  Many,  as  I  have  remarked,  accused 
Bacon,  whilst  thus  employed  upon  works  beyond  the 
comprehension  of  his  age,  of  a  compact  with  the  Devil, 
which  is  not  to  be  wondered  at,  seeing  that  in  later 
times  Reuchlin,  for  his  knowledge  of  Hebrew,  and 
Budseus,  for  his  knowledge  of  Greek,  drew  on  them- 
selves the  hatred  and  envy  of  foolish  and  unlearned 
monks.  So  great  was  the  ignorance  of  the  times  that 
it  is  not  surprising  if  men  living  in  such  darkness 
should  attribute  to  demons  the  operations  of  natural 
bodies ;  follies  which  disappear  before  the  light  of  rea- 
son. Such  deep  ignorance  shrouded  convents  and 
hostelries  that  the  monks  and  friars  could  not  believe 
that  any  one  could  gain  acquaintance  with  the  learned 
languages  except  by  the  aid  of  secret  intercourse  with 

•  lu  orat.  De  Diguitate  Ilominia. 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


XCIU 


the  Devil ;  of  the  circle  they  knew  nothing  more  than 
i.ts  propert}''  of  keeping  away  evil  spirits,  and  they 
dreaded  lest  religion  itself  should  be  wounded  by  the 
angles  of  a  triangle.^  The  barbarousness  of  his  age  gave 
Bacon  so  much  anxiet}^  and  produced  him  so  many 
enemies,  that  he  almost  regretted  he  had  ever  entered 
on  such  labours  or  troubled  himself  with  experiments. 
His  books  were  scarcely  permitted  a  place  in  the 
libraries  of  his  order.  So  inveterate  were  the  monks 
against  him,  that  when  they  mocked  at  his  discoveries 
as  the  result  of  magic,  they  accused  him  of  holding 
and  propagating  opinions  hostile  to  the  purity  of  the 
Christian  faith.  Some  say  he  was  actually  cast  into 
prison  upon  an  accusation  of  certain  stupid  friars  ;  and 
that  by  Hieronymus  de  Esculo,  the  general  of  his  order.- 


'  [This  is  overstated,  like  other 
ingenious  remarks  on  this  sixbject  by 
later  authors.] 

-  Bale,  Cent.  iv.  §  55.  Pitts  aet. 
xiii.,  A.D.  1284.  [To  these  Wad- 
ding may  be  added,  and  a  host  of 
later  and  inferior  authors  ;  most  of 
whom  abuse  and  follow  Bale.  But 
Bale,  who  has  much  to  answer  for, 
is  not  responsible  for  this  state- 
ment. After  following  the  account 
given  by  Leland,  to  whom  this  story 
was  unknown.  Bale  then  adds  the 
assertion  made  in  the  text,  and  refers 
for  his  authority  to  the  Chronicle  of 
Antoninus,  archbisliop  of  Florence, 
a  late  writer  of  the  fifteenth  cen- 
tury. Antoninus  gives  no  authority 
for  his  statement,  which  differs,  as 
will  be  seen,  from  the  ordinary 
version  in  more  than  one  particular. 
After  speaking  of  the  election  of 
Hieronymus  de  Asculo  to  the  ge- 
neralship of  the  order  in  1274,  he 
thus  proceeds  :  "  Anno  Domini 
'•   1277,  Domiuus  Joannes  Caicta- 


"  nus  factus  est  pontifex  summus 
"  vocatusque  Nicolaus  tertius.  Qui 
"  primo  anno  sui  pontificatus  Ben- 
"  tevengam  (sic)  Tudertinimi  ordi- 
"  nis  Minonnn  fecit  cardinalem 
"  et  Albanensem  episcopum.  Hie 
"  generalis  frater  Hieronymus  de 
''  multorum  fi-atrum  consilio  con- 
"  demnavit  et  reprobavit  doctrinam 
''  Eogerii  Bachonis  Anglici,  sacra) 
"  theologiaj  magistri,  contineutem 
"  aliquas  novitates  suspectas,  prop- 
"  ter  quas  fuit  idem  Eogerius 
"  carceri  condemnatus,  priecipiendo 
"  omnibus  fratribus  ut  nullus  earn 
"  teneret,  sed  ipsam  vitaret,  ut  per 
"  ordinem  reprobatam.  Super  hoc 
"  etiam  scripsit  Domino  papoc  Ni- 
"  colao,  ut  per  ejus  auctoritatem 
"  doctrina  ilia  periculosa  totaliter 
"  sopiretur."— Chron.  Pars.  iii.  p. 
779,  ed.  Venet,  1586.  Thus  then, 
supposing  the  statement  of  Anto- 
ninus to  be  trustworthy,  Bacon  was 
not  committed  to  prison  by  tlie 
Pope,  uor  by  Nicholas  IV.,  but  by 


XCIV 


LIFE   OF   EOGER   BACON. 


How  he  extricated  himself  I  cannot  say;  certain  it 
is  that  he  compLains  to  Pope  Clement  IV.  that  he  was 
deprived  of  the  ordinary  aids  of  study,  and  his  books 
and  writings  taken  from  him.  "  My  superiors  and  the 
"  friars  kept  me  on  bread  and  water,  suffering  no  one 
"  to  have  access  to  me,  fearful  lest  my  writings  should 
"  be  divulged  to  any  other  than  the  pope  and  them- 
"  selves.'"  ■• 

But  I  put  no  faith  in  those  who  assert  that  the 
pope  sent  for  Bacon,  and  after  examining  him  on  the 
charges  brought  against  him,  committed  him  to  prison. 
This  is  not  at  all  probable,  since  the  pope  held  Bacon 
and  his  studies  in  great  admiration,  assisted  him  with 
money,  and  advanced  the  young  man  whom  he  sent, 
John  of  London.  But  that  Bacon  was  cast  into 
prison  by  Raymund,  the  general  of  his  order,^  is 
testified  in  a  note  appended  to  an  ancient  MS., 
formerly  in  the  library  of  the  Earl  of  Dorset:  "Here 
"  ends  the  Abbreviation  of  a  work  of  Raymond  Gal- 
"  fridus,  minister  of  the  Grey  Friars,  which  he  had 
"  fi'om  friar  Roger  Bacon,  who  was  of  the  order  of 
"  Friars     Preacher.^     This  Roger,     on  account  of   this 


his  own  general,  eleven  years  before 
he  mounted  the  papal  throne  as 
Nicholas  IV.  Nor  by  any  inge- 
nuity can  the  words  aliquas  novita- 
tcs  suspectas  be  distorted  into  a 
charge  of  necromancy.  The  readers 
of  this  volume  will  probably  see 
sufficient  grounds,  in  the  freedom 
of  Bacon's  theological  opinions  on 
controverted  topics,  and  the  severity 
with  which  he  assailed  the  oracles 
of  his  order,  for  this  mark  of 
his  general's  vengeance.  No  trace, 
however,  of  the  story  is  to  be 
found  in  his  writings,  or  in  those 
of  his  contemporaries,  c"  fveu  in 
Leland.] 


'  "  Prajlati  enim  et  fratres  me  jeju- 
"  niis  macerantes  tuto  custodiebant, 
"  nee  aUquem  ad  me  venire  volue- 
"  runt,  veriti  ne  scripta  mea  aliis 
"  quam  summo  pontifici  et  sibi  ipsis 
"  divulgarentur." — Opus  Minus  ad 
Clem.  IV.  [This  passage  is  not 
found  in  the  present  imperfect  MS. 
of  the  Opus  Minus.] 

'  [There  was  a  general  of  the 
name  of  EajTnond  from  1288  to 
1296.] 

^  [Another  instance  of  the  blun- 
dering way  in  which  the  story  has 
been  told ;  the  wi'iter  confounds 
Roger  Bacon  with  Robert  the  Do- 
minican.] 


LIFE   OF   KOGEK   BACON. 


XCV 


"  work,  was  by  command  of  the  aforesaid  Raymond, 
"  incarcerated  by  the  friars  of  the  same  order  ;  but 
"  Raymond  liberated  Roger  from  prison,  who  dic- 
"  tated  that  work  ;  and  this  Roger  was  a  pupil  of 
"  Albertus  Magnus/'  ^  The  same  remark  is  found 
at  the  end  of  another  MS.,  having  the  title  Breve 
Brevlariim  fratris  Roger i  Bacon  ex  dona  Dei. 
This  book  is  said  to  have  been  written  to  the 
same  Raymund  Galfridus,  who  is  stated  to  have 
composed  a  Avork,  De  Leone  viridi.  It  was  once 
the  property  of  Thomas  Allen,  of  Gloucester  Hall, 
as  the  catalogue  of  his  books  shows,  and  was  after 
wards  given  to  the  Bodleian  Library  by  Sir  Kenelm 
Digby. 

I  return  to  Bacon.  I  find  a  few  years  after, 
such  was  the  malice  and  ignorance  of  the  times,  that  he 
was  thrown  into  prison  on  the  aforesaid  charges  ;  and 
when  he  appealed  to  Nicholas  IV.,  so  far  was  he 
from  obtaining  his  liberty,  that  the  pope,  who  dis- 
approved of  his  tenets,  kept  him  in  closer  custody 
than  ever.^  Some  say  he  was  restored  to  his  liberty 
by  the  intercession  of  certain  noblemen ;  others,  that 
he  died  in  prison,  either  from  sickness  or  from  bad 
treatment.  It  is  certain,  however,  that  he  sm-vived 
Nicholas  IV.  some  months,  probably  a  year  and  a 
half.     However,    he    lived   till    he    was    78,    or   there- 


'  "Explicit  verbiun  abbreviatum 
Operis  Reymundi  Galfredi,  ininis- 
tri  ordinis  Fratrum  Minonun,  quod 
quidem  verbiim  habuit  a  fratre 
Kogero  Bacon,  qui  fiiit  de  ordine 
Prsedicatoiiim,  et  ipse  Eogerus 
propter  illud  opus,  ex  prsecepto 
dicti  RejTuundi  a  fratribus  ejus- 
dem  ordinis,  foit  captus  et  incar- 
ceratus;  sed  lleyimuidus  exsol- 
vit  liogenuii  a  curcere,  qui  doc  nil 


"  istud  opus,  et  ipse  Eogerus  fuit 
"  discipulus  fratris  Alberti." 

2  [There  is  no  authority  whatever 
for  this  statement.  It  is  improbable 
on  the  face  of  it.  If  Bacon  had 
already  been  condemned  by  his 
general  Hiei'onymus  de  Asculo  and 
Nicholas  III.,  is  it  credible  that  he 
would  have  appealed  to  his  old  oppo- 
nent when  created  Nicholas  IV.?] 


XCVl 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


abouts,  and   died   on  the   feast   of  St.    Barnabas,^    and 
was  buried  in  the  Grey  Friars'  church  in  Oxford.^ 

He  composed  a  great  many  books  on  different 
sultjects,  on  theology,  medicine,  perspective,  geometry, 
[natural]  philosophy,  of  which  he  divulged  many 
secrets.  He  published  a  Latin,  Greek,  and  Hebrew 
grammar  ;  he  treated  of  chemistry,  cosmography,  music, 
astronom}^,  astrology,  metaphysics,  logic,  and  moral 
philosophy.  And  besides  these  treatises,  in  which  ho 
disclosed  the  various  methods  of  study  pursued  in 
his  days,  he  made  many  discoveries  which  but  for 
him  might  not  even  now  have  seen  the  light.  In 
fixct,  all  his  works  display  so  much  solid  erudition,  so 
many  physical  tentamina,  that  when  modern  sciolists 
boast  so  much  of  their  experiments  we  may  match 
Bacon  with  Bacon  ;  and  with  the  father  and  founder 
of  the  Gresham  school  the  son  of  our  University, 
whose  singular  praise  it  is  to  have  given  birth  to 
such  a  man,  in  an  age  so  immature  and  unfavourable. 
Leland  speaks  highly  in  his  praise,  and  prefers  him  to 
Cornelius  Agrippa.  Moreover,  Bacon,  as  eaiiy  as 
1267,  explained  to  Clement  IV.,  in  various  works,  a 
method  for  correcting  the  calendar,  and  sent  him 
several  writings  at  the  same  time,  containing  precious 
observations  on  mathematics  and  philosophy,  which  he 
behoved  would  be  useful  to  the  catholic  Chuich.  If 
you  consider  his  care  and  dihgence  in  this  respect,  I 
mean  in  his  attempt  to  reform  the  calendar,  you  will  ac- 
knowledge that  Bede,  Roger  Infans,  Robert  Grostete,  and 
other  Englishmen,  and  what  is  more,  that  Theophilus, 
Eusebius,  Victorinus,  Cyril,  and  others  laboured  to  little 


'  Ross,  ut  supra.  Rudborne  in 
Chron.  MS. 

-  [It  has  been  stated  already, 
p.  Iv.,  that  Bacon  composed  his 
treatise  De  Studio  Theologi-jc  as 
late  at  least  as  12'J2,  and  how  long 


he  lived  after  that  date  is  uiikno'STu. 
This  work  bears  no  indication  of 
the  treatment  he  is  said  to  have 
received,  quite  the  reverse.  Nicho- 
las IV.  died  in  April  12'J1.] 


LIFE   OF    ROGER   BACON.  XCVU 

]5urpose.  Would  you  know  the  reason,  hear  what 
Bacon  says :  "  Secundum  quod  expono  circa  ecclesiastica 
"  ot  de  corruptione  calendarii,  quse  est  intolerabilis  omni 
"  sapienti,  et  liorribilis  omni  astronomo,  et  derisibilis 
"  ab  omni  computista ;  unde  omnes  instructi  in  astro- 
"  nomia,  et  in  computo,  et  in  talibus,  mirantur  quod 
"  tam  abominanda  falsitas  sustineretur,  nisi  quia  illi  qui 
"  habent  auctoritatem  super  hac  correctione  non  sunt 
"  exercitati  in  astronomia,  et  computo,  et  in  hujus- 
'•  modi.  Nullus  enijn  percipiens  talem  abominationem 
"  sustineret  eam  ;  et  quilibet  sapiens  Christianus  qui 
"  hsec  tractat  ostendit  articulos  istius  corruptionis  et 
"  docet  remedia.  Non  tamen  aliquis  prtesumit  tradere 
"  caleudarium  correctum  propter  hoc,  quod  concilium 
"  generale  prohibet,  ne  quis  mutet  calendarium  sine 
"  lieentia  sedis  apostolicse  speciali  ;  sed  ista  sedes 
"  beatissima  deberet  hoc  monstrum  toUere  de  ecclesia. 
"  Julius  quidem  Csesar  constituit  calendarium  quod 
"  habemus,  nee  unquam  fuit  postea  correctum,  et  in 
"  tempore  suo  non  habuit  falsitatem,  quae  nunc  regnat 
"  propter  mutationes  qute  acciderunt  a  tempore  ejus ; 
"  atque  ecclesia  in  principio  multum  conata  est  corri- 
"  gere  calendarium,  et  multi  papje  de  hoc  ordina- 
"  verunt,  et  non  fuit  satisfactum,  eo  quod  in  aliis 
"  occupata,  et  oppressa  diu  per  tyrannos,  deinde  per 
"  hfereticos  (circiter  per  quingentos  annos),  et  ideo  in- 
"  valuit  consuetudo  longa  et  pertracta  est  ad  nos. 
*'  Cseterum  non  fuerunt  in  primitiva  ecclesia  astronomi 
"  perfecti,  qui  requiruntur  ad  hoc  sublime  negotium. 
"  Nam  multi  summi  pontitices  negaverunt  viros  quos 
"  sestimabant  aliqua  laudabiliter  scii'e  de  astronomia, 
"  ut  apponerent  remedium,  et  tentaverunt  multi,  ut 
"  Theophilus,  Eusebius,  et  Victorinus,  C}Tillus,  Beda, 
"  et  multi.  Sed  non  fuit  astronomia  in  usu  Latino- 
"  rum  nisi  parum,  nee  in  usu  ecclesije  apud  Grsecos  et 
"  Hebrreos,  sicut  nee  alite  partes  philosophijie  propter 
"  multas  causas,  quarum  aliquas  scripsi  superius.     Sed 


XCVlll 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


"  in  Opere  Majore  plenius ;  scilicet,  in  prima  parte  illas 
"  exposui.  Sed  modo  sunt  astronomi  sufficientes  ad 
"  Iisec,  et  quatenus  videretis  radices  principales  errorum 
"  istorum  cum  remediis,  scripsi  satis  in  Opere  Majori/'^ 
After  stating  that  Paul  of  Middleburg,  wlio  had 
induced  Copernicus  to  turn  his  attention  to  this  sub- 
ject, had  stolen  half  his  work  on  the  due  observation 
of  Easter  from  Roger  Bacon,  Anthony  Wood  thus 
concludes  with  some  remarks  on  Bacon's  writings. 

1.  I  suspect,  he  says,  that  even  the  titles  of  many  of 
the  books  which  Bacon  composed  have  been  lost,  and 
the  copies  of  those  which  remain  cannot  be  found  with- 
out extreme  difficulty.  Their  existence  is  not  known 
through  the  envy  or  ignorance  of  their  possessors.^ 

2.  The  works  of  Bacon  which  are  generally  found, 
are  deficient  in  many  places  or  else  redundant ;  and 
this  may  be  said  of  those  which  are  reckoned  perfect. 
Certainly  in  his  work  De  Utilitate  Scientiaruin  there 
occurs  a  question  (not  to  mention  other  instances)  : 
Utruni  intelledus  o.gens  sit  pars  animce ;  in  the 
discussion  of  which  the  writer  asserts  that  the  affirma- 
tion is  agreeable  to  the  teaching  of  Aristotle,  and  was 
held  in  his  time  by  Robert  Grostete  and  Adam  de 
Marsh,  and  that  he  had  heard  William  of  Auvergne, 
bishop  of  Paris,  maintain  the  negative.  This  occurs 
in  the  copy  of  the  same  work  ^  in  the  library  of 
Sir  Robert  Cotton ;  and  yet  in  a  copy  of  the  same 
ormerly  belonging  to  Thomas  Allen,  and  now  among 

the  Bigby  MSS.,  not  a  word  of  this  is  to  be  found. 
Shall  I  further  add,  that  the  same  work,  which  in  the 
Cotton  Library  is  entitled  De  Utilitate  Scientiaruoyi,  is 


'  In  Opere  Minore  ad  Clemen- 
tem  IV.  [This  passage  does  not 
occur  in  the  Digby  MS. ;  therefore 
Wood  must  have  seen  some  other 
copy  of  the  Opus  Minus  not  now 
discoverabls.] 


-  ["  It  is  easier,"  says  Leland, "  to 
"  collect  the  leaves  of  the  Sibyl 
"  than  the  titles  of  the  ■works 
"  written  by  Roger  Bacon."] 

^  Cap.  21.  [See  Opus  Tertium, 
p.  74.] 


LIFE    OF   ROGER   RACON. 


XCIX 


elsewhere  called  the  Opus  Majus,^  commencing  with 
these  words :  Sapienti<B  perfecta  consideratio.  The 
difference  in  the  copies  of  works  which  bear  the  same 
name  is  enormous  ;  and  this  is  specially  the  case 
with  the  Opus  Majus ;  and  with  the  work  entitled 
Be  reruQU  Generationihus,^  of  which  I  have  seen  two 
copies,  varying  much.  Whereas  in  the  Cotton  MS., 
at  the  end  of  the  Communia  JS^aturalium,^  the  subject 
is  treated  with  much  greater  perspicuity  than  in  either 
of  the  Digby  MSS.  marked  A.  19  and  num.  70. 

8.  Some  books  which  bear  his  name  are  attributed 
to  others  ;  as  a  treatise  with  the  title  De  fluxu  et 
refluxu  Maris  Britannici,'^  is  ascribed  to  Walter 
Burley ;  another,  De  Utilitate  AstTononiku,  is  attri- 
buted to  William  Botoner  on  Bale's  authority.^  The 
Eogerina  Major  et  Minor  is  given  to  another  author. 

4.  Some  books  thought  to  be  his  are  not  by  him, 
as  "  A  treatise  on  the  Psalter,"  beginning  Beatus  vir ; 
"  The  Life  of  St.  Edmund,  archbishop  of  Canterbury." 
A  treatise  on  the  Magnet  '^  is  attributed  to  him  by  Allen, 
its  former  possessor,  but  by  the  generality  of  critics  to 
Pietro  Pelegrino  ;  and  so  is  another  work,  Syncategore- 
mata,  fratris  Roherti  Bacon,  beginning,  Partium  ora- 
tionis  quwdam  sunt  declinahiles. 


'  Inter  Cod.  Digby,  A.  15  [235]. 
[Lately  recovered  by  Dr.  Bandinel. 
The  existence  of  it  was  unknown 
to  Jebb,  who  collated  the  treatise 
De  Utilitate  Scicntiarum  (now 
Julius,  C.  V.)  for  his  edition  of  the 
Opus  Majus.  Since  his  days  it  has 
been  miserably  burnt,  and  is  now  a 
mere  fragment.] 


"-  [This  is  the  Opus  Minus.  See 
p.  5.] 

3 1  can  find  no  such  MS.  in  the 
British  Museum. 

*  [Probably  confused  with  Bacon's 
remarks  on  the  tides.  See  Opus 
Tertium,  p.  120.] 

^  [The  very  reverse  of  this  state- 
ment is  true.] 

«  Bod.  MS.  Med.  27. 


LIFE   OF   ROGER   BACON. 


*^*  Since  these  sheets  were  in  the  press,  I  have  by 
chance  lighted  on  that  portion  of  Bacon's  great  work 
which  contains  the  Communia  Mathematical,  or  the 
relation  of  mathematics  to  metaphysics.  The  following 
passage  from  the  introduction  will  show  more  fully 
the  nature  of  the  treatise  : 

"  Hie  incipit  volumen  verse  mathematics,  habens  sex 
"  libros  :  primus  est  de  Communibus  Mathematicfe,  et 
"  habet  tres  partes  principales  :  prima  pars  continet 
"  qusedam    connnunia    prieambula  ad  interiora  mathe- 

"  maticre,    et  habet distinctiones.      Prima 

"  distinctio  comparat  mathematicam  veram  ad  meta- 
"  physicam  et  separat  earn  a  falsa  mathematica,  et 
"  dat  intentionem  ejus  et  libros  hujus  sciential  totius 
"  doterminat,  et  causas  universales  errorum  humanorum 
"  in  hac  scientia,  sicut  in  aliis  excludit.  Dat  etiam 
"  mathematicse  laudes  et  utilitates  per  duas  vias, 
"  reservans  secundre  distinction!  et  aliis  csetera  qua) 
"  ad  laudes  et  utilitates  mathematicse  requiruntur.  Et 
"  hfec  distinctio  prima  habet  vii.  capitula.  In  primo 
"  sunt  tria,  quse  in  principio  enarravi.  Nam  in  primo 
"  comparo  mathematicam  ad  metaphysicam  ;  secundo 
"  ad  magicam  ;  tertio  numerum  et  ordinem  librorum 
"  qui  de  integritate  istius  scientiee  componuntur.  Sic 
"  autem  per  totum  istud  volumen,  sicut  in  aliis  meis 
"  voluminibus  philosophise,  volo  observare,  ut  partes  et 
"  distinctiones  et  capitula  cum  expositione  brevi  eorum 
"  qure  in  illis  continentur  prsescribantur,  quatenus 
'■'  lector  facilius  intelligat  quai  tractantur ;  et  ad  evi- 
"  dentiam  majorem  volo  in  capitulis  singulis  illud 
"  quod  priucipaliter  tangitur  in  eis,  inchoavi  capitalibus 
"  literis  et  in  liuearum  principiis  cum  minio 
"  annotavi."  ^ 

'MS.  Sloane,  2156,  f.  74. 


EPISTOLA  CLEMENTIS  PAPtE  IY.  AD  PvOGERIUM 
]5AC0NEM.^ 


Dilecto  filio,   Fratri   Rogerio  dicto  Bacon,  Ordiiiis 
Fratriim  Minornm. 

TUM  devotionis    litteras    gratanter   recepimus :    sed    et  a.D.  1260. 
verba    notavimus    diligenter    qiire     ad     explanationem 
eavum  dilectus    filius    G.   dictus    Bonecor,    Miles,    viva 
voce  nobis  proposuit,  tam  iideliter  quam  prudenter. 

Sane  ufc  melius  nobis  liqueat  quid  intendas,  vo- 
lumus,  et  tibi  per  Apostolica  scripta  pr?ecipiendo 
mandamus,  quatenus,  non  obstante  pr?ecepto  Prpelati 
cujuscunque  contrario,  vel  tui  Ordinis  constitutione 
quacunque,  opus  illud,  quod  te  dilecto  filio  Raymundo 
de  Lauduno  communicare  rogavimus  in  minori  officio 
constitati,  scriptura  de  bona  littera  nobis  mittere 
quam  citius  poteris  non  omittas  ;  et  per  tuas  nobis 
declares  litteras  qure  tibi  videntur  adhibenda  re- 
media  circa  ilia,  qua?  nuper  occasione  tanti  discri- 
minis  intimasti  :  et  hoc  quanto  secretins  poteris  facias 
indilate. 

Datum  Viterbii,  x.  Cal.  Julii,  anno  li. 


'  Marfene,  Thesaiirns  Novns  Aneodotorum,  ii.  p.  358. 


VOL.    I. 


EOGEIII    BACON  IS    OPUS    TERTIUM. 


Incipit  Epistofa  Rocieri  Bacon  ad  Clementem 
Papam.' 


Sanctissimo  patri  ac  domino  domino-  Clemen ti,  Dei 
providentia  summo  pontifici,  sua3  sanctitatis  servus 
pedum  oscula  beatorum. 

Vestrse  sapientire^  magnitndini  duo  transmisi  genera 
scripturarum :  quorum  unum  est  principale,  in  quo 
propter  vestras  celsitudinis  reverentiam*  et  officii  dig- 
nitatem, qua  totius  mundi  utilitas  debet  "^  procurari, 
prout  potui  propter  impedimenta,  et  ut  memorife 
occurrebat,*^  sapientiam  pLilosophire  conabar  usque  ad 
ultimam  sui  deducere  potestatem  ;  et  ideo  comprehendi 
eam  non  solum  absolute,  ut  secundum  se  consideratur, 
sed  ut  ministrat  sapientife  divinas,  ut  est  utilis  Dei 
ecclesife,^    et   secundum    quod  est   utilis    et**    necessaria 


Ilis  mo- 
tives for 
writing  the 
following 
work.  Had 
already 
sent  the 
I'ope  the 
Opus 

Majus  and 
Minus. 


'  "  Opus  Minus  Fratris  Rogeri 
"  Baconis  :  "  corrected  in  the  mar- 
gin, "  Opus  III.  Fratris  llogeri,  prre- 
"  ambulum  ad  duo  Opera,  pri.  .  ., 
"  so.  Opus  Majus,  atque  i.  . ."  The 
margin  is  cropped.  At  the  bottom  : 
"  Incipit  Summa  Fratris  Kogeri 
"  Baconis  ad  Clementem  IV.  Pa- 
"  pam."  At  the  top,  written  dis- 
persedly  :  "  Benedicite  Ihs.  IMaria 
''  Frideswida  Johannes  Dns."  T. 
"  A.  D.   1267  (ut    patet    infra    ex 


"  cap.  Ixix.)  scripsit  hoc  opus 
"  Rog.  Bacon,  ut  videtur,  Parisiis." 
U.  in  marg. 

^  patri  ac  domino^  domino    patri 
domino,  C.  L.  ;  ac  domino,  om.  T. 

*  sapientia]  om.  L. 

■•  reverentiani]  obedientiani,  L. 
'-  debet]  debeat,  L. 

*  occurrehat]  occurrcbant,  L.T. 

'  Dei  eccJesicB']  ecclesifc  ])ei,  L. 
«  ntilis  et]  om.  T.B. 
A    2 


ROGEKI   EACONIS 


[cap 


reipublica3  fideliuin  diiigendjie,  et  quo  modo  multum 
est  efficax  ad  iiifidelium  conversionem  ;  et  ut  illi, 
qui  converti  non  possunt,  non  minus  per  opera 
sapientia3  quam  per  laborem  bellicum  reprimantur. 
Non  enim  potest  sapientia  pliilosophi?e  pluribus  modis 
annotari,  nee  ejus  utilitas  magnifica  et  decora  relucet, 
nisi  his  cn-adibus  describatur.  Nullum  etiam  com- 
modum  est  in  consideratione  pliilosophiffi  absoluta, 
nisi  quinque  comparationes  ejus '  liabeantur ;  quia 
infideles  sine  his  comparationibus  philosophia  abu- 
tuntur  in  sui  damnationem,  non  ad  utilitatis  effectum. 
Sapientise  igitur  philosophicse  arborem  consideravi, 
radices  principales  ejus-  revolvi,  stipitis  robusti  erec- 
tionem  et  ramorum  productionem  majorum  ^  notavi, 
flores  suavis  intelligentise  olfeci,  culmos  Cereris  aureos 
et  Bacchi  maturos  palmites  pro  fructibus  diligenter 
requisivi  ;  et  ne  foliorum  utilis  et  grata  viriditas 
abesset,  eloquentife  modulos,  qui^  per  folia  designantur, 
in  ultima  parte  voluminis,  secundum  vias  sanctorum  et 
philosophorum  brevibus  comprehendi  :  cogitans  quod 
sapientia  sine  eloquentia  est  quasi  gladius  acutus  in 
manu  paralytici,  sicut  eloquentia  expers  sapientise  est 
quasi  gladius  acutus  in  manu  furiosi.  Non  quia  in 
scribendo  secter  rhetoricum  ^  decorem,  et  verborum 
pulchritudine  condelecter.  Cum  enim  tria  sint^  opera 
oratoris,  ut  veritatem  aperiat,  ut  delectet,  ut  flectat, 
quibus  tribus  per  ordinem  tres  styli  corresjDondent, 
humilis,  mediocris,  et  grandis ;  in  omnibus  scripturis 
quas  feci  vobis,  et  adhuc  facio/  non  intendo  principa- 
liter  nisi  veritatem  aperire  ;  et  ideo  secundum  auctores 
eloquentise   humili   stylo,  sine    verborum  phaleris,^    uti 


'  ejus']  om.  T. 

-principales    ejus"]     ojiis   princi- 
pales, T.  U. 

^  majorum']  majorem,  T. 
*  qui]  quse,  B.  L. 


'■'  rltituricum]  rhetoricorum,  L. 
^  sint]  sunt,  B. 
"  ct  adhuc  facio]  om.  T. 
^  plialeris]  om.  L 


Ij 


OPUS   TERTiUM. 


cogor ;  qui  etiam  mepe  congruit  parvltati  ;  uncle  in 
his  scripturis  libentius  uter  ^  eo.  Et  sapiens  suapte 
natura  in  sapientia  delectatur,  ac  seipsum  flectit'  in 
opus  propria  virtute.  Non  exercitatis  in  sapientia 
neeessarius  est  sermo  decorus  ut  delectet,  et  potens 
permovere''  ut  flectat.  Sed  cum  sapientissimum  allo- 
quor  majoribus  eloquentite^  viribus  non  est  opus,  nee 
tenipus  liabeo  captandi  ornatus  rhetoricos,  cum  nee 
sufficio  veritatem,  ut  congruit,  enodare. 

Sed    propter    viarum    maxima     pericula,^    et    amis-  Intended  it 

•  1  .1  p   -i.        i.       T     1  as  an  iatro- 

sionera    opens    possibilem,  necesse    luit    ut   aliud  o])us-  Auction 
culum   formarem,    in    quo    principalis    scripturte    inten-  and  com- 
tionem   aperirem ;    ut   etiam    labor   mens    vestra9    cle-  ^u  his  pre- 
mentia3  innotescat,  quatenus  liabeatis  exemplar,  quo  ad  vious 

,  ,  .        ,  ,  .  "Writings. 

memoriam    revocetis    quid   a   sapientibus   liujus   mundi  The  Opus 
petere   debeatis.      Quoniam   etiam    voluminis   quantitas  ^^'"«^  ^e- 

^  ...  scribed. 

magna  est,  propter  quam  oportuit  ipsuni  m  quatuor 
dividi,^  et  occuijationes  sedis  apostoliccB^  graves  sunt  et 
multifario3j  cogitavi  ut  sub  quodam  compendio  videretis 
quod  latins  in  Majori  Opere  est  difFusum.  Difficilia 
enim^  multa  tractantur,  qufe  ardua  sunt  intellectui  et 
opere  graviora.  Ideoque  velut  introductorium  ^  volui 
secundam  parare  scripturam,  quatenus  difficultas  primi 
operis  mitigetur ;  memoria  etiam  invalida,  qure  rerum 
multitudine  gravatur,  aliqua  prius  omiserat,  qua?  in  hoc 
opere  utiliter  inseruntur.  Et  impedimentorum  reme- 
dia  priorum  nactus,  potui  aliqua  addere  necessaria,  qute 
prius  ponere  non  valebam.  Tantarum  etiam  rerum 
admiranda   sublimitas,  quanto    seepius  revolvitur,  tanto 


'  utcr'\  utor,  L. 

-Jlectit'\  flectet,  L. 

'  permovere]  promovere,  T.  U. 

*  elocpientlcp']  sapientifc,  T. 

*  maxima     pcricuht']      maxinilnn 
periculum,  T. 


"  quatnor  dividi'}  om.  L. 

'  et  occupationcs  scdis  apostollccr^ 
et  apostolicfe  sedis  occupationcs,  T. 

"  cnim']  etiam,  L.T. 

°  introdiittorium'\  introductionetn, 
T. 


6  ROGEllI   BACON  IS  [CAP. 

elucescit^  clarius,  suavius  reclolet,  ct  dulcius'^  adanici- 
tur.  Nam  sive  per  diversos  sapientes^  tractetur,  sive 
per  eimdeni  diversis  temporibiis  et  scriptiiris,  vix  ad 
funduiM  venitur,  in  quo  positc©  sunt  radices.  "  Veritas 
"  enim  in  alto  latet,  et  in  profundo  posita  est,"  ut  ait 
Seneca."*  Et  intellectus  nostcr  so  liabet  ad  en,,  quro  in 
sua  natura^  manifestissima  sunt,  sicut  oculus  vesper- 
tilionis  ad  lucem  solis,*"  ut  summus  philosopliorum 
Aristoteles  contestatur,  Unde  licet  mens  multorum 
puerili  stultitia  evanescens,  delicata  moUitie  muliebri 
familiaris  pigritias,  fixstidiat  omnia,  tamen  animus 
sapieuti?e  studiosus  non  solum  de  veritate  in  veri- 
tatem  novam '  avide  discumt,  sed  eandem  repetitam 
cum  delectatione^  praesentit.  Quia  in  eadem  veritate 
sunt  gradus  quasi  infiniti,  et  varia  atque  verisimilia 
falsa  eam  circumstantia  restant  excludenda,  ut  vix 
aliqua  Veritas  magnifica  per  humanum  laborem  valeat 
complanari ;  et  maxime  ea,  qure  sunt  de  prima,  et 
media,  et  ultima,*^  sapientiro  potestate,'*^  quam  in  sex 
gradibus  comprehendi  perfectis  ;^^  scilicet  in  absoluta 
consideratione  sapientire,  et  numero  quinario  com- 
parata).  Sed  sicut  propter  has  rationes  opus  secun- 
dum ad  intelligent! am  et  complementum  primi  '- 
composui,  sic  propter  easdem  banc  scripturam  tertiam^^ 
formavi  ad  intelligentiam  et  perfectionem  utriusque 
operis  prsecedentis.  Nam  quamplurima  hie  adduntur 
magnifica  decorem  sapientife  continentia,  qua3  in  locis 
aliis  non  habentur. 

'  elucescif]  clticcscct,  T.  |        ^  dekctatione']   veritate,  T. 


■  suavius  ....  didcius^  ct  suavius 
redolet,  dulcius,  B. 

^  sajiientes']  om.  L. 

*  Seneca]  Compare  De  Bciicfi- 
cils,  yii.  1. 

^  sua  natura']  natura  sua,  L. ; 
Arist.  Met.  ii.  1. 


"  media,  ct  ultima']  ultima, ct  media, 
L. 

'"  potcsfatt]  potcstatcm,  L. 

"  perfectis]  Here  a  folio  or  more 
has  been  lest  in  B.  U.     See  p.  0,  n. 

'-  primi]   prius,  T. 


"  ad  lucem  solis]  ad  solem,  T.  I        ^'  scripturam      tcrtiam]     tertiam 

'  novam]  om.  L.  |    scripturam,  T. 


1] 


OPUS   TERTIUM. 


Priino   igitur   in    opere  Secundo,^   secundum  formam  His  ex- 
epistolre^    Marci   Tullii   post  exilium    revocati,    huniili- jj„|^^  ^  J^^ 
antis    so    et    congratulantis    senatui    Romano,    recolens  l>cing  re- 
me  jam  a  decern  annis  exulantem,  quantum  ad  famam  ^v^^  jj^i^ 
studii,  quam  retroactis  tcmporibus    obtiuui,  racam  par- See  to  send 
vitafcem   recognoscens,    et    ignorantiam   multiplicem,    ac  of  his  dis- 
cs  elingue,    et    calamum   stridentem,    vestramque   sapi-  cQvenes. 
entiam  admirans,  quod  a  me  jam  omnibus  inaudito,  et 
velut    jam    sepulto     et    oblivions     delete,    sapient-iales 
scriptm'as   petere    dignetur ;   secundo   assurgens    vestree 
cicmentiai,     exordium     sermonis    capiens,    post    pedum 
oscula  beatorum,    stylum  altius   elevando,    propter   ves- 
tram    celsitudinem,    sub  ^    his    verbis    incepi    perorare : 
Cum    tanta?    reverentiro    dignitas    sapientias    scaturiens  Had  been 
plenitudine,"*    indicibili    nitore    vernans    eloquentia?,    me  ^"fth^e- 
indignum  ut  transmitterem    sapientiales   scripturas  ex-  newed  vi- 
citaverit,  si   admiratione  deficiam,  si  minus  congratuler  ^ 
tantfB    dignationi,^  si   elinguis    efficiar,   si  calamus    scri- 
bentis   vacillet,    supplico   ne    solum    nieas    imbecillitati, 
sed   vestrro    inclinationis    ingenti    miraculo    ascribatur. 
Attonitus     enim    et     oppressus     gloria    scribentis,    nee 
valens     satis     admirari     sublimitatem     pr?ecepti,     non 
habeo   quid   dignum    respondeam    in   hac   parte.     Nam 
qua3  potest  esse  tanta  ingenii^  fcecunditas,  quis^  tantus 
rationis  vigor,    memorioo    tam    indefessa   capacitas,    et  ** 
ubi  tanta  reperitur*^  eloquendi  potestas,  tam  inauditum 
genus     sermonis,     tantus     facundire     splendor,     quibus 
vestrro  ^"   celsitudinis  humiliatio   inpriesentiarum  valeat 
annotari?      Caput   enim   ecclesire  plantam  pedis  indig- 
nam    requisivit  ;    vicarius    Salvatoris    et    orbis    totius 
dominator  me,  vix  numerandum  inter  partes  universi, 


T. 


'  opeix  Scctiiulo']    secundo  opcre, 

-  epistola']  SicT. ;  omittuntcccteri. 

*  sub']  om.  L. 

'  plenitudine]  placitudine,  B. 

*  dignationi]  dignationis,  T. 


^  tanta  ingenii]  ingenii  tanta,  L. 

'  quis']  et  quis,  L. 

•^  cO   ut,  B.  T. 

"  tanta  reperitur']  reperitnr  tauta, 

'"  vcstra]  tua»,  L. 


8  nOGEl'J    LACOiMlS  [cAi'. 

«ollicitare  dignatur !  Sol  sa|)ientiio  inunduin  irradians, 
vas  admirabile  opus  ExceLsi,  lioniineni '  igiiorantiie 
multiplici  caligiiie  involiituni,  inandati  sui  radio  pe- 
netranSj  sapientuui  jubet  exprimere  nioniinienta  !  Dux 
verbi,  deliciis  atfluens  rhetoricis,  balbutienti  et  uon 
solum  plialeras  urban!  sermonis,  sed  ipsa  exordia 
mendicanti,  pnecepit  ut  scriberefc,  scripturas  desti- 
naret  !  Sane  etsi  mandati  gloria,  cum  sit  quiddam 
immensum  et  infinitum  propter  scribentis  majestatem, 
opprimatur  mea  infirmitas,  quia  tamen  ejusdem  vir- 
tute  potenti  sentio  meipsum  super  vires  proprias 
altius "  elevatura,  concipio  spiritus  fervorem,  assurgo 
in  vigore,  congratulor  affectu  plenissimo,  et  de  tanta 
dignatione  mandantis  libenter^  exulto.  Nee  modicum 
gratus,*  immo  gratissimus  esse  debeo,  cum  vestra 
beatitrfdo  me  pulsavit  super  lioc,  quod  ardenti  desi- 
derio  concupivi,  grandi^  elaboratum  sudore,  expensis 
multiplicibus  ventilatum.  Et  tamen  nondum  posita 
sunf"  fundamenta,  licet  ligna  et  lapides,  hoc  est  sci- 
entiarum  et  linguarum  potestatem,  et  cretera  pedificio 
sapienticB  necessaria  construendo''  investigaverim  dili- 
genter.  Nam  arfcium  et  scientiarum  magnalia  tanta3 
difficultati  sunt  subjecta,  et  maxim  e  liis  temporibus, 
contra  dies  Antichristi  et  suorum,  pro  quibus  Diabolus 
furore  repletus  est,  ut  studium  sapientite  multipliciter 
confundat,  sicut  apertius  patebit  ex  sequentibus,  quod 
sine  apostolica  providentia  speciali  nunquam  reme- 
dium  apponetur.  Sed  ubi  tanta  prsesit  auctoritas 
nulla  potest  esse  difficultas,  quoniam  ejus^  potentia 
coelos  penetrat,  purgatorium  solvit,  inferna  conculcat, 
mundum  comprimit  universum. 

Quoniam   vero  vestra  mandavit  dominatio  ut  pliilo- 


'  liomiiteui']  hominum,  T. 
''■  altius']  om.  L. 
^  Uhcnicr']  abundaater,  T. 
^  gratiis']   oiii.  L. 


^  grandi]  om.  T. 


granui^  oui.  ± . 
•^  posita  sunt]  sunt  posita,  L. 
"  construendo]   constitueudo,  L. 
''  ejus]  Inijus,  T. 


I.]  OPUS   TEliTlUM.  9 

sopliiea  scripta  traii.sniittcreni,  ideo,  sicut  in  toto  opeve 
I'cquisito  necesse  est,  sic  in  liac  epistola  pra;eunte  plii- 
losophorum  scntentias  securius  allegabo.  Nihilomiims, 
auctoritatc  Angnstini  ductus,  qui  in  secimdo  De 
Doctrina  Cliristiana  ^  sententiat,  quod  pliilosoplioruvn 
auruni  sapientiiTe  et  argentuui  eloquentias,  tanquani  ab 
injustis  possessoribus  vindicanda  sunt  Cbristianis  ;  efc 
in  boc  consentiunt  omnes  sacri  doctores,  ut  loco  suo- 
abundantius  exponetur.  Et  quia  "  in  omnibus  causis 
"  auctoritas  solet  et  debet  valere  plurimum/'  nt  Tul- 
lius  docet  primo  De  Qua?stionibus  Tusculanis,"'  et 
quod"*  extranea  multitudini  imperitie  tractabo,  volo 
non  meo  sensu,  sed  auctorum  soliditate  probare  qu?e 
dico.  Et  si  cupiam  rationibus  fulcire  qute  pono,"'' 
tainen  ratio,  auctoritatis  beneficio  vallata,  fortior  est : 
nam  duplex  confinnatio  singulari  prajfeTtur.  Sed  quia 
ipsa  varietas  studio  legentium  medetur,  ut  dicit 
Plinius  xiv.  Naturalium,  et  ex  ipsa  idemjititate, 
satietatis  matre,  animus  fastiditus  indignatur,  ut  in 
libro  De  Conquestione  Natura3,  qui  est  Alani,*"  doce- 
tur,  et  Seneca^  scribit  libro  De  Copia  Verborum, 
"  quod  nihil  est  jucundum  nisi  quod  reficit  varietas," 
ideo  ^  plures  auctoritates  ad  eandem  sententiam  ali- 
quotiens  introducam. 

Benedictus  igitur  sit  ^    Deus  et  Pater  Domini  nostri  Greatci' 
Jesii    Christi,    qui    super    solium    regni    sui    principem  ptiHosop^iy 
exaltavit  sapientem,  qui  de  studio  sapientipe  cupit  uti-  expected 
liter   cogitare.      Prsedecessores  quidem   vestr?e   beatitu-  present 
dinis,  aliis    ecclesipe    negotiis    occupati,    insuper    contu-  l^op^  than 

macibus   et   tyi-annis   multipliciter    gravati,    animos   ad  of  his' pre- 
decessors. 


'  dc  Doctrina  Christiana]   Cf.  ii. 
§60. 

^  loco  suo']  suo  loco,  L. 


'■  qui  at  A'ani^  oni.  L.  See 
Alanus  de  Insulis,  De  Plauctu 
Nature,  p.  302. 


^  de     Quc^stionihus     Tusculanis-]  ,  g^^^^^^^  ^^^  j^  Seneca's  works, 

xii.  §  26. 


'  quod^  om.  T.,  quia,  L, 
^  pono]  dico,  L. 


^  idco2  om, 
"  sitl   om.  L. 


10 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


studii  regimen  iioii  laxarun'c.  Sed  aucfcoritate  Dei 
dextra  virtiitis  vestra3  vexilluin  triiimphale  de  coelo 
laxavit,  gladium  exemit  utnimque,  contrarias  partes  in 
infernuni  dejecit,  pacem  restituit  ecclesipe,  omnibus 
fidelibus  acquisivit  hetiti?e  principatum,  propter  quod 
vestri  ^  sensus  inexliausta  profunditas  tempus  conside- 
rationibus  o])portunum  sapientialibus  magnifice  prrepa- 
ravit.  Quoniam  sedatis  perturbationibus,  anima  fit  sa- 
piens ac  prudens,  ut  philosophus  scribitvii.  Physicorum  ;- 
et  ii.  De  Somno  et  Vigilia,  mentcs  a  curis  et  tumul- 
tibus  liujus  mundi  desertas  grandibvis  et  arcanis  com- 
prehensionibus  veritatis  aptissimas  esse  sanxit.  Pra3 
omnibus  vero  ecclesioB  occupationibus  quilibet  juxta 
posse  suum,  et  prrecipue  illi,  qui  praesunfc,  debeiit  esse 
sollieiti  de  studii  salutifera  prcmotione.  Quoniam 
studio  sapientire  in  quocunque  neglecto,  virtutum  in 
eodoui  opera  negligimtur.  Nam  ut  pliilosophi  tertio 
De  Anima  utar  eloquio,^  intellectus  speculativus  verita- 
tis per  extensionem  ejus  ad  amorem  boni  fit  jiracticus. 
Eatio  enim  prasvia  est  rectse  voluntati,  et  earn  dirigit 
in  salutem.  Non  enim  operamur  bonum  nisi  scitum, 
The  wor-  nec  malum,  nisi  eognitum,  evitauius.  Ignorantia  enim 
■wisdom •  its  t^^'^^'^^  durat,  remedium  contra  mala  homo"*  non  invenit. 
absence  the  Quouiam  liomo,  tenebris  ejus  obscuratus,  ruit  in  pecca- 
evil.  tum    sicut    CK3CUS   in  foveam ;    propter    quod    nullum^ 

periculum  ignorantife  comparatur.  Qui  enim  veritatem 
novit,''  etsi  aliquando,  qua)  agenda  sunt,  negligit,  habet 
tamen  unde  ad  conscientian  redeat,  ut  doleat  de  com- 
missis  et  caveat  de  futuris.  Et  ideo  nihil  est  dignius 
studio  sapientite,  per  quam  omnia  ignorantire  caligo 
fugatur,    et   mens   liumana   illustratur,    ut   omnia   bona 


'  vestri]  tui,  L. 

"  Fhi/siconim]  See  Aristot.  Pliy- 
sica  Auscult.  vii.  3.  §  7.  For 
Physicorum  T.  reads  Ethicorum. 
Tor  Dc  Somno  read  Prohkmata, 
XXX.  §  14, 


^  eloquio']  Cf.  iii.  10. 

'  homo']  cm.  T.  contra   mahi  re- 
medium  homo,  L. 

^  nullum]  multum,  Li 

"  novit^  cm.  L. 


I.J  OrUS   TERTIUM.  ll 

eligat,  et '  inala  singula  detestctiir.  Cictcnua  stinliosi 
now  .solum  sibi  prosiinfc,  sed  ecclcsij\3  in  omni  gradu 
regendre  preeferuntur,  et  principmn  rectores  effecti,  totum 
valgus  dirigunt  laicornm,  luKreticos  et  casteros  infideles 
convertunt,  dantque  consilia  repriraendi  obstinates  et 
ad  mortem  seternam  prsBstitos.  Ergo  totius  raundi  uti- 
litas  a  studio  sapientias  dependet,  et  a  sensu  contrario 
ejus  damno  mmidus  confunditur  universus.  Nam  qualis 
est  homo  in  studio  sapientige,  talis  est  in  vita.  "  Quo- 
"  niam  Veritas  bene  cognita  adamatur,  et  probatio 
"  dilectionis  exliibitio  est  operis,"  ut  dicit  Gregorius." 
Et  propter  hoc  liomines  multi  de  studio  coiTupto  exeunt 
corrupti  in  vita,  et  cum  ad  regimen  ecclesia)  et  consilia 
principum  et  totius  po[)uli  delegantvir,  corruptio  in- 
finita  accidit  in  hoc  mundo,  ut  nee  fideles  dirigantur, 
ut  oportet,  in  vita  secundum  exigentiam  lidei,  nee 
infideles  ad  agnitionem  veritatis  Cliristianos  exciten- 
tur  ;  immo  magis  per  malam  Cbristianorum  vitam 
scandala  ineffabilia  patiuntur,  et  a  devotione  fidei 
elongantur. 

Opus  autem  injanctum  cum  omni  virtute  exsequen- Bacon  was 
dum  judicavi  ;    nam    cum  plenitudo  potestatis  me  liga-  ^  fo°es^tal 
verit,    dissimulare  non  valeo.     Quod  si  prreceptum  non  tlie  Tope's 
adcsset,  adhuc  propter  apostolicam  reverentiam  negligere  '^'^'^^"^'^  • 
erubesco.     Poiro  ipsa  res,  de  qua  agitur,  cum  sit  bonum 
sfipieutia3,  suapte  natura  invitat  quendibet  ad  liberalem 
ejus    communicationem.      Quoniam  Boetius   in    prologo 
Hypotheticorum     Syllogismorum,^    dicit :       "  Etsi     ipsa 
"  speculatio  veritatis  sua  quadam  specie  sectanda  est,  lit 
"  taraen  amabilior  cum  in  commune  deducitur :  nullum 
"  enini  bonum  est  quod  non  pulchrius  elucescit  si  pluri- 
"  morum  notitia  comprobetur."     Et  Seneca^  Kbro  jiri- 
marum   epistolarum    versus   finem  sic   eloquitur :     "  In 
"  hoc  gaudeo  discere,  ut  doceam.     Nee  me  ulla  res  de- 


'  et\  oni.  T. 

"  Gregnrius]  Horn,  ia  Evang.  ii. 
30.  §  i.  But  L.  reads,  est  exhibitio 
operis. 


^  If'ipolhcllconun    Sj/Uogismorum^ 
Boetius,  Ilypoth.  Syllog.  circa  init. 

*  Seneca]  Epist.  vi. 


12 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


"  lectabib,  quamvis  sit  eximia  et  salutaris,  quam  iiiihi 
"  uni  sciturus  sum.  Si  cum  liac  exceptione  datur  sa- 
"  pientia,  ut  illam  incliisam  teiieam,  nee  enunciem, 
"  rejiciam ;  nuUius  eiiira  boni  sine  socio  jucunda  est 
"  possessio."  Et  ideo  rex  magnificus  Alexander  Ma- 
cedo,  Aristotelis  mngni  disci[)nlus,  Dindimum  regem 
Bragmainiorum  invitans  ad  communicationem  sapiential 
in  disputatione  philosopbica  inter  eos  conflata  sic  ait : 
'*  Libera  res  ^  est  communitas,  et  nesciens  pati  dispen- 
"  dium  cum-  in  alteram  participata  transfunditur  ; 
"  sicut  si  ex  una  face  lumina  plura  succenderis,  nullum 
"  damnum  principali  materije  generabis,  qute  quidem 
"  facultatem  accipit  plus  lucendi  quotiens  causas  in- 
"  venit  plus  pr?estandi."  Quoniam  autem  vestra  prse- 
cepit  sublimitas  ut  quam  cito  possem  rescriberem,^ 
plena  festinatione  fui  sollicitus  in  hac  parte.  Nam  si 
amicorum  petitio  celeriter  est  effectui'*  mancipanda,  ne 
frigcre  videatur  caritas  otiosa,  ut  scribit  Platearius. 
auctor  medicinse,  longe  magis  dominorum,  et  maxime 
dominatoris  mundi  voluntas  debet  quam  citius  fieri 
poterit  adimpleri.  Nam  ut  ait  Sallustius  in  Jugur- 
tliino,^  "Animo  cupienti  nihil  satis  festinatur.''  "  Etiam 
"  ipsa  celeritas  desiderio  mora  est/'  ut  dicit  Seneca  in 
libro  memorato/'  "  Multo  enim  gratius  venit  quod  de 
"  fiicili,  quam  quod  de  plena  manu  sumitur,"  ut  sep- 
timo ''  De  Beneficiis  idem  scribit ;  quoniam 

"  Spes  anxia  mentem 
"  Distrahit,  et  longo  consumit  gaudia  voto/' 

sicut  in  libro  Tristium  Ovidius^  pandit  sententiam 
Salomonis. 


'  res']  om,  L. 

-  cum}    Here    B.    resumes.     Sde 
p.  4. 

^  reserihercni]  scriberem,  B.  IL 

*  celeriter  est  effccliii]  est  effectui 
celeriter,  L. 

*  Juyurthino]  cap.  Ixiv. 


"  memo}-alu']  i.e.  De  Copia  Ver- 
borum. 

'  septiino]  primo,  cap.  vii. 

'  Ovidius]  The  passage  is  not  in 
Ovid,  but  in  Statius  :  Theb.  i.  322, 
•where  the  ordinary  reading  is 
e.zlrahif,  not  dislrahit. 


II  ]  OPUS   TERTIUM.  13 


Cap.  II. 

Sed  tamen  dilatio,  cavx)   facta  est,  evenit  necessario^  The  causes 

1       i     i  ■      T    1    •        •     •  1    1        of  delay  in 

et  contra  meam  voliintatein,  et    clolui    nimis   ac    cloieo.  complying 

Non  enim  quando  ultimo  scripsistis  fuerunt  composita  ^^th  tbe 

qua3  jussistis,  licet  hoc  credebatis.     Nam    in  alio  statu  command: 

non  feci  scrip  turn  aliquod  philosoplna3,  nee  in   hoc,    in 

quo  sum  modo,  fui  requisitus  a  prjelatis  meis-;  immo  i.  The 

facta  est  constitutio  gravis  in  contrarium,  sub  prtecepto  hibitidn  rf 

et  poena  amissionis  libri,  et  jejimio    in    pane    et   aqua  iiis  order. 

pluribus  diebus,    si    aliquod  scriptum  fxctum  apud  nos 

aliis  communicetur.     Sed  scribi  non  posset  littera  bona 

nisi  per  scriptores  alienos  a  statu  nostro,    et    illi    tunc 

transcriberent    pro    se,  vel  aliis,    vellem    nollem,    sicut 

ssepissime  scripta  per   fraudes    scriptorum   Parisius    di- 

vulgantur.     Et  certe  si  potuissem  libere  communicasse,  2.  The 

eG:o  itro  fratre  nieo  scholari,  et  aliis  amicis  mcis-  caris- ^l  ,'?'!*y " 
p    _  i  _  '  _  obtainmg 

simis    multa  composuissem.     Sed    quando   desperavi  de  tran- 
communicatione  neglexi  componere  ;  unde  quando  vestrte  ^*^"  ^^^' 
glov'iX:  obtuli  me  paratum,   certissime   sciatis  quod   hoc 
fuit    j)ro    scriptis    fticiendis,    nondum    factis  ;    et    ideo 
Reimundus    de  Lauduno,    clericus  vester,    fait    omnino 
deceptus,  quando  ipse    do    me    vobis    fecit    mentionem. 
Licet    enim    aliqua    capitula    de    diversis    materiis,    ad 
instantiam  amicorum,  aliquotiens  more  transitorio  com- 
pilavi,   hoc   non    est    scriptum    aliquod    notandum,  nee 
vestrge    sapientire    offerendum,   cum    et    ego    hujusmodi 
negligo,    quia     nihil    continuum     est,    nee    perfectum. 
Cieterum    magnitudo    et    auctoritas    vestrse    reverentiae  3.  Would 
me  diu  tenuit,  nesciens    statim  quod    dignum    possem  ^o^hino- 
ofFerre.     Et   cum  consideravi   quod    nihil   vestra?   celsi-  hasty  or  iil- 
tudini    debeat    pra?sentari    nisi  quod   sit    magnificum,  '^^"^'  *^^^  ' 


^  facta     est,    evcnlt     neccssarlo^    \      "  ""•'>]  om.  B.  L.  U. 
facta,  necessario  evenit,  L. 


14  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

vestrre  beatitiidini  quicquid  optimum,  vestr?e  sapientiix;  ^ 
quicqiiid  pulcherrinmm,  non  est  mirum  si  distuli  in 
tractando.  Quod  probare  potestis  per  sapientes  famo- 
siores  inter  Christianos,  quorum  unus  est  frater 
Albertus,  de  ordine  Prsedicatorum,  alius  est  magister 
Gnlielmus-  de  Shyrwode,  tliesaurarius  Lincolniensis 
ecclesi?e  in  Anglia,  longe  sapientior  Alberto.  Nam 
in  philosophia  communi  nulkis  major  est  eo. 
Challenges  Scribat  igitur  vestra  sapientia  eis  articulos  operum 
acompan-  q^^^  misi,  et  quse  tano-am    in    liac    tertia   scriptura,  et 

fon  of  Ins        ,,,..  ,  .,  ,  .  .. 

works  with  videbitis  quod  ante   transibunt   deeem   anni  quam  ipsi 
those  of  his  jj-^-j-^^j-^^    vobis    ea,    c|u?e    scripsi.      Certe    centum    loca 

contempo-  ... 

raries ;       reperietis    ubi    per    ea,   quas  modo    sciunt,^  non   attiu- 

AiiT  -t        gent    usque  ad  fiuem  vit?e  suse  ;   cognosce  enim  eoruin 

Magnus      scientiam  optiine,  et  scio  quod  ad    minus    non  reddent 

Shyrwood  "^^^^^  ^^^^®  scripsi,  infra    tantum  tempus  quod  elapsum 

est  a  vestro  mandato  ;  et  sicut  nee  ab  ultimo,  sic  nee 

a  primo.      Non    igitur    mirandum    si    ego    dilationem 

tantam  fecerim    in    Lac  parte.     Sola  enim    perspectiva 

sapientia,^    quam    scribo,    non    fieret    ab    aliquo    infra 

None  annum.     Sed  ad  quid    occulto  liic  veritatem  ?     Asscro 

among  the  igitur  vobis  quod  nullum  invenietis  inter  Latinos,  qui 

could  have  sicut  nec  usque  ad  unum    annum    banc  partem^    sa])i- 

composed    ei^tigg    persolvct,    sic    nec     usciue     ad     decem.       Nam 

his  treatise  .  . 

De  Per-      quantumcunque  bene  sciret  eani,  varias  oportet  ipsinn 

spectiva.      fjj^ggj^e  experientias  rerum  bujusmodi,   et    ligurationibus 

uti  difficillimis  et    quasi   infinitis,  quas    multum    requi- 

runt    de     tempore,    et    exemplaria     quinque    vel    sex 

multiplicari  oporteret,  antequam  unum  baberet  electum 

et    fideliter    consummatum.      Taceo    nunc    de    e?eteris 

majoribus,  usquequo  tempus  fuerit  opportunum. 


'  sapientia]  reverentice,  li. 
2  Gnliehnus']    Ciibertus    cor.    B. 
et  Shircwode. 


^  scinnt]  sciuntur,  B. 
*  sapientia']  oni.  L. 
'■"  partem']  p.nritatem,  T, 


III.]  OPUS  TERTIUM.  15 


Cap.  III. 

Deinde  occurrerunt  longe  majores  caiisrc  dilationiim,  Further 
propter    quas    oportiiit    me    multotiens    desperare ;    et  ^hg  execu-^ 
centies  opus  inceptum  cogitavi  iiegligere  ;   et  nisi  esset  tion  of  his 
vicarii'  Salvatoris   solius   reverentia,  et  utilitas  mundi  i^^proni 
per   ipsmn    solum    prociirauda,    non    processissem    cum  ^V»  s"pe- 
liis  impedimentis    in    lioc    negotio,    pro    omnibus    qua)         ' 
sunt    in    ccclesia     Dei,    quantumcunque    rog.isseiit    et 
institissent.     Et    primum    impedimentum   fuit  per  eos, 
qui    milii    prasfuerunt,    quibus  cum    nihil   scripsistis  in 
excusationem    meam,    et    eis    non    potui   revelare   ves- 
trum-  seeretum,  nee  debui,  propter  vestrum  mandatum 
de  celando,  instabant  ineffabili  violentia  ut   cum  aliis  ^ 
eorum  voluntati  obedirem;    sed    nequivi,    pro}»ter  vin- 
culum   vestri    pra^cepti,  quod    obligavit    me    ad    opus 
vestrum,    non     obstante    aliquo    mandato    prailatorum 
meorimi.     Et  certe    cum  non    fui    excusatus    per  vo8, 
ego  recejd    impedimenta   tot  et   tanta    quod   enunciare 
non    pos.^um,      Articulos    tamen   certos  hujusmodi    im- 
pedimenii   suo   loco^   fortassis    explicabo,  et  manu  mea 
propter  secreti  magnitudincra  conscribam, 

Cseterum     aliud    genus     impedimenti    recepi,    quod  2.  From 
suffecit  ad  subversionem   totius   negotii,    et   fuit  defec- 1||^!^^^'!*  ^^ 
tus   expensarum.     Nam  oportuit    plus  quam   sexaginta 
libras    Parisienses^  efFundi  pro  hoc  negotio,  cujus  rati- 
ones  et  causas    sufficienter    reddam   inferius    suo    loco. 
Non  miror  vero  si  non  cogitastis  de  expensis  liis,  quia  which  the 
sedentes    in    culmine    mundi    halictis  de  tot    et    tantis  ^'^^^^  ^^^'^ 
cogitare,  quod  niillus  potest  mentis  vestrje  sollicitudines 


'  vicarii']  vicarius,  B.  I  ^  suo  /oro]  loco  suo,  T, 

-  vestrum!  verum,  B.  L.  .  ti     •  •         -,  ^    ■  • 

■>  !••  T   •       !••      Ti  m  I  '  I  cirisicns."s\  I'arisiensum,  L. 

^  cum  autu]  lu  anis,  B.  T.  |  -^  ' 


16  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

{Bstimare.       Sed    metliatores,    qui    literas    portaverunt, 

fuerunt    incauti,    qui   voljis    iion    fecerunt    mentionem 

de    expensis ;    et    ipsi    uniim    denarium   noluerunt   ex- 

pendere,   cum   tamen    dixi    eis    qiiod   vobis    scriberem 

nmnerum  expensarum,  et  unicuique   quod  suum  fueiit^ 

redderetur.     Ego  vero    nee  pecuniain   liabeo,    ut   seitis, 

nee  possum  habere,    nee  per  consequens    mutuari,  cum 

Had  sent     non  liabeam  quid  reddam.     Misi  igitur  fratri  meo  diviti 

hisbro-°    ^^  terra  mea,  qui  ex  parte  regis  consistens,- cum  matre 

ther,  mea,  et  fratribus,  et   tota   familia   exulavit,   et   pluries 

his  attach-  bostibus    deprehensus  ^    se    redemit    pecunia  ;    et    ideo 

ment  to  the  clestructus,  et  depauperatus,  non  potuit  me  iuvare,  nee 
royal  cause,     , .  ^    ,        ^     ^ ,  .     ,     /  ^ 

etiam  usque  ad  nunc  diem  nabui  responsum  ab  eo. 

Considerans  igitur  vestram  reverentiam  et  prrecep- 
tum,  sollicitavi  multos  et  magnos ;  et  aliquorum  faciem 
bene  cognoscitis,  sed  non  raentem  ;  et  dixi  quod  nego- 
tium  quoddam  vestrum  debuit  tractari  in  Francia  per 
me,'*  licet  illud'^  non  expressi,  cujus  executio  indiget 
pecunia  magna.  °  Sed  quotiens  reputatus  improbus, 
quotiefts  repulsus,^  quotiens  dilatus  spe  vana,  quantum 
confusus  in  meipso,  non  possum^  exprimere.  Etiam 
milii  non  credebant  amici,  quia  non  potui  eis  negotium 
explicare ;  unde  per  banc  viam  non  potui  procedere. 
Angustiatus  igitur  supra  id,^  quod  potest  iestimari, 
coegi  familiares  homines  et  pauperes  expendere  omnia, 
qufe  habebant,  et  multa  vendere,  et  ca^tera  impigno- 
rare,  etiam  multotiens  ad  usuras,  et  promisi  eis  quod 
ego'**  vobis  scriberem  partes  singulas  expensarum,  et 
quod  bona  fide  procurarem  apud  vos  perfectam  soki- 
tionem,     Et  tamen  propter  istorum  paupertatem  mul- 


^fucrit]  fuerat.B.  U.  | 

*  qui  ex  parte consislens] 

qui  est  ex  parte consistens, 

L. 

^  deprehensus']  dcprehensis,  L. 

"  per  mr~\  om.  T. 


=  illud]  om.  T. 
"  magnet^  om.  T. 
'  repulsits~\  expulsus,  L. 
^  possr/m]  possem,  L. 
"  supra  iV/]  supra  modum  et  id,  L. 
'"  raii~\   om.   L. 


III.]  OPUS  TERTIUM.  17 

totiens  dimisi  opus,  et  multotiens  desperavi  et  negiexi 
procedere ;  unde  si  vos  scivissem  non  pensasse^  ra- 
tionem  expensarum  harum-  pro  toto  mundo  non  pro- 
cessissem :  citius  enim  me  career!  dedissem.  Nee  potui 
nuntios  proprios  mittere  vobis^  pro  expensis,  quia  non 
habui  unde  niitterem.  Et  malui  illud,  quod  potui  pro- 
eurare,  semper  ponere  in  negotio  promovendo,  quam 
vobis  nuntium  proprium  destinare.  Et  etiam  propter 
vestram  reverentiam  deerevi  quod  non  facerem  ra- 
tionem  de  expensis  antequam  aliqua  mitterem,  qupe 
vobis  placerent,  et  quae  oculata^  fide  darent  testi- 
monium expensarum.  Propter  igitur  hsec  omnia  ac- 
cidit  tanta  dilatio  in  hoc  negotio,  de  quo  vehementer 
doleo  ;  quia  non  solum  accidit  vestrpe  clementise  tfedium 
pro  spe  dilata,  sed  ego  sustuli^  multiplex  damnum, 
sicut  satis  ex  pr?edictis  potestis  cogitare,  et  inferius  ex- 
plicabitur  certius  et  plenius  sue  loco. 


Cap.  IV. 
Recepto  tamen    mandato,  cogitavi    diligenter    quid  Compre- 

,  ,  •        •      T      ^    rn     •  i*         J.*  J  •  hensive  na- 

posset  esse  gratum  vicario  Jesu  Lliristi :  etiam  prrecepti  t^-g  of^j^e 
eonsideratio  me  arctabat ;  utilitas  iterum  mundi,  per  vos  "«'ork  re- 
proeuranda,    me   excitavit,   atque   vivificatio    sapientise,  ^"' 
qute  mortua  jam  a  multis  temporibus  jaeuit,  me  valde 
instigabat.     Et   ideo  consideravi  sapientiam,   quam  pe- 
tistis,  non  solum  absolute,  sed  longe  magis  relate  quin- 
que  modis,  et  quicquid  potui  considerare  decorum,  utile, 
et  magnificum,  cogitavi  annotare ;  prtecipue  cum  hujus- 
modi   non   sunt  in  usu  vulgi  studentium,  sed    semper 


'  scivissem  non  pensasse]  yion 
pensasse,  supplied  from  the  margin 
in  T.,  omitted  in  the  other  copies, 
which  give  scivissetis  for  scivissem. 


-  harum']  omnium,  T. 
^  tub  is]  om.  T.  L. 
^  oculata]  occulta,  L. 
^  sustuW]  om.  B.  L. 


VOL.   T.  B 


18 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


tial  con- 
nexion of 
the  sci- 
ences. 


latent  apud  solos  sapientes.  Et  non  ad  unam  partem 
philosophise  excutiendam  me  dedi,  quia  mihi  nullam 
signastis,  immo  magis  totam  petistis  ;  nee  pars  potest 
Conse-  veraeiter^  cognosci,  nisi  in  suo  toto^  cum  aliis.  "Diffi- 
fte  esseu^"^  "  ^i^®  enim^  est  aliquem  scire  pauca,  nisi  cui  nota  sunt 
"  pleraque  aut  omnia/'  ut  ait  Tullius,  ii.  De  Quags- 
tionibus  Tusculanis ;  et  bene  subjungit,  omnia  esse 
scienda,  ut,  more  philosophico  et  omnium  sapientum, 
primam  partem  sermonis  corrigat  per  secundam.  Nam 
omnes  scientiae  sunt  connexse,  et  mutuis  se^  fovent 
auxiliis,  sicut  partes  ejusdem  totius,  quarum  quselibet 
opus  suum  peragit,  non  solum  propter  se,  sed  pro 
aliis :  ut  oculus  totum  corpus  dirigit,  et  pes  totum  sus- 
tentat,  et  de  loco  ad  locum  deducit ;  et  sic  de  aliis. 
TJnde  pars  extra  totmn  est  sicut  oculus  erutus  vel  pes^ 
abscissus ;  et  sic  erit  de  partibus  sapientise :  nam^  nulla 
consequitm'  sui^  utilitatem  sine  alia,  cum  sint  partes 
ejusdem  sapientise  totalis.  Etiam  nihil  est  jucundum 
nisi  quod  reficit  varietas,  ut  prius  habitum  est. 


Cap.  V. 


Necessity  Sed  duplex  est  modus  totam  sapientiam  congregandi, 
^^•T^^"  ^^^  ^^  summa  et  sub  compendio,  aut  in  particulari  sin- 
the  learner  gulas  partes  discutere,^  et  in  propria  disciplina.  Istud 
outlin^'^^'^^^  autem  opus  secundum  tradi  non  debet  ante  primum ; 
and  objects  nec  potest ;  quia  natura^  est  nobis  via  cognoscendi  a 
0  science,  communibus   ad  propria,    ab   universalibus  ad  pai-ticu- 


'  potest  veraciterl  non  potest 
veraciter,  B.  U. ;  veraciter  potest,  L. 

-  iofo]  om.  L. 

=*  enjwi]  om.  T. ;  est  enim,  L.  See 
Tusc.  ii.  1. 

'  se']  sese,  L. 


'  pes']  So,  U. ;  omitted  by  the  rest, 
'  na7}i]  cum,  T. 
consequitur  sui]  sui  consequitur. 

'  discutere]  disciirrere,  L. 
'  natura]  nata,  B.  L.  U. 


v.]  OPUS   TERTIUM.  19 

laria,  ut  Aristoteles  elicit  primo  Pliysicoram ; '  et  ideo 
in  vanum  aspirat  homo  ad  habendam  diffusam,  et 
plenam,  ac  specialem  doctrinam,  nisi  prius  gustet  in 
universali  et  in  summa,  quod  postea  latins  debet  re- 
cipere^  in  particulari  doctrina.  Si  enim  particularem 
scientiam  et  propriam^  cujuslibet  primo  petit,  tunc  de 
necessitate  ingenium  obruetur  difficultate,  memoria  fra- 
gilis^  confundetur  multitudine,  et  ejiciet  sicut  recipit 
lubrica,  et  abominans  evomet  quodeunque^  receperit. 

CiBterum   ante   omnia   utilitas   cujuslibet   rei  ^   consi-  utility  in 
deranda    est.      Hsec    autem    utilitas    consistit    in    fine,  ^n  things 

.  to  be  con- 

propter  quem  res  est :  ut  finis  domus  est  custodia  a  sidered. 
caumatibus,  et  algoribus,  et  cseteris  tempestatibus,  et 
ab  inimicis,  et  ab  animalibus  rapacibus,  et  hujusmodi 
periculis.  Et  qui  hunc  finem  domus  nescit,  nunquam 
faciet  domum.  Nam  finis  est  primum  in  intentione, 
et  movet  efiicientem  ut  transmutet^  materiam  et  edu- 
cat  formam,  et  totam  rem  in  esse  constituat.  Sic 
igitur  est  in  omnibus  rebus  et  scientiis.  Quapropter 
oportet  quod  homo  consideret  utilitatem  scientiarum 
antequam  aggrediatur  singulas  divisim  prosequendo. 
Sed  hoc  impossibile  est,  nisi  in  tractatu  pr?eambulo  et 
separato  a  singulis  tractatibus  particularibus,  quia  enar- 
ratio  et  declaratio  istarum  utilitatum  est  multiplex  et 
magna,  et  difficilis,  et  utilis ;  et  ideo  scientia  constitu- 
enda  est  de  ea  antequam  ulterius  procedatur.  "  Ars 
"  enim,"  ut  dicit  Ai-istoteles^  in  Ethicis,  "  est  de  diffi- 
"  ciU  et  bono;"  et  quoniam  illud  bonum  multas  habet 
veritates,  oportet  quod  tractatum  habeat  separatum.'^ 
Sed  circa  istam  utilitatem  sunt  multae  veritates  difficiles. 


'  Physicoruiii]  cap.  i. 
^  reciperc]  accipere,  L. 
^  scientiam   et  propriani\    et  pro- 
priam  scientiam,  L. 
^  fragilis]  om.  T. 
*  quodcuuque']  quotcunque  (?),  L, 


•^  rei]  om.  L. 

'  transmutef]  transmittal,  L. 

*  dicit     Aristoteles]      Aristoteles 
dicit,  L.     Ethic,  ii.  3.  §  10. 

"  habeat  separatum]  habeat  veri- 
tates separatum,  L. 

B   2 


20  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Nam  utilitas  pliilosopliia3  est  respectu  theologiffi,  et 
ecclesifie,  et  reipublicte,  et  conversionis  infidelium,  et 
reprobationis  eorum,  qui  converti  non  possunt.  Et  certe 
hfie  utilitates  sunt  magnse  et  multis  modis  variatse,  et 
ideo  indigent  tractatu  separate  a  tractatibus  scientiarum 
propriis. 

Iterum,  non  solum  est  utilitas  ista  quintuples  radi- 
calis,  quae  liabet  ramos  psene  innumerabiles,  sed  quas- 
libet  pars  philosophise  est  utilis  respectu  altering,  ut 
prsedixi ;  nee  potest  una  sine  alia  sciri.^  Et  hsec  utilitas 
est  multiplex  et  magna,^  et  habet  difficnltates  varias  et 
grandes,  propter  quod  tractatus  requiritur  specialis  de 
his  utilitatibus. 


Cap.  VI. 

Men  easily       Sed     quia    homines    nesciunt    utilitates    philosophia3 

the  pursuiT  primas,  ideo  despicivmt  multas  scientias   magnificas   et 

of  science,   pulcherrimas,   et    dicunt,  "  Quid  valet  hsec  scientia,  vel 

they  do  not"  ilia?"  deridendo,  et  non  ut   addi  scant.      Nee  volunt 

clearly  see  auscultare,  et  propter  hoc  excludunt  illas  scientias  a  se, 

et  contemnunt  eas.     Simihter    de  utilitatibus    secundis 

accidit.     Nam  pliilosophantes  his  diebus,  quando  dicitur 

eis  quod  sciant  perspectivam,  aut  geometriam,  aut  Hn- 

guas,    et    alia    multa,    quserunt    cum    derisione,  "  Quid 

"  valent  hsec  ? "    asserentes    quod    inutilia    sunt.      Nee 

volunt   audire    sermonem    de    utilitate;    et^  ideo  uegli- 

gunt     et     contemnunt     scientias     quas     ignorant.      Et 

aliquando  accidit  quod    aliqui   dicunt    se    velle    libenter 

scire  hujusmodi  scientias ;    sed    deficiunt    infra    paucos 

dies,    quia    non    vident    utilitatem  illarum  scientiarum. 

Utilitas    enim     illarum"*    non     traditur     in     eis,     sed 


'  sine  alia  sciri'}  sciri  sine  alia,  T.  I      '  ct]  om.  L.  T. 

*  ct  magna']  om.   T.  I      '  illarum]  earum,  T. 


VL] 


OPUS   TERTIUM. 


21 


exterius  exspectatur  ;  sicut  utilitas  domus  non  ap- 
paret  in  ea,  nee  in  ejus  compositione,  sed  quando 
tempestates  veniimt,  et  latrones,  et  csetera  incommoda 
ingravescunt.  Et  ideo  sicut  aliquis  ignorans  utili- 
tates  domus,  volens  tamen  tentare  ut  flibricet  et 
componat,  cito  gravabitur,  et  teedio  afficietur,  et 
dimittet  opus,  turn  propter  opera  tcediosa,  turn 
propter  expensas,  turn  propter  quod  reputat  se 
tempus  amittere  si  utilitatem  non  exspectat ; '  sic  est 
hie  quod  isti  qui  ignorant  utilitatem  alicujus  sci- 
entite,  ut  sit  geometriaB,  statim,  nisi  sint  pueri  qui 
coguntur-  per  virgam,  resiliunt  et  tepescunt,  et  vix  vo- 
lunt  tres  vel  quatuor  propositiones  scire.  Unde  ex  hoc 
accidit  quod  quinta  j^ropositio  geometria3  Euclidis 
dicitur^  Elefuga,  id  est,  fuga  miserorum ;  elegia  enim 
Gr?ece  dicitur,  Latine  miser ia;  et  elegi  simt  miseri^ 

Et  igitur  ^  cogitavi  in  prseambulo   tractatu  utilitates  One  object 
pliilosophia3  prsemittere,  ut  tunc  scientige,  quae  videntur  "j.^^^?^  • 
nihil  valere,  quserantur   cum    diligentia  et  fervore.     Et  to  show 
certus   sum   quod  aliter  non  est  via  ad  considerandum    ^^*  "*  **^" 
scientias    philosophise    in    partieulari   et  in  propria  dis- 
ciplina.     Et  ideo  qui  hunc  traetatum  prffiambulum  neg- 
ligit,  oportet    quod   ipse  desperet  de  tractatu    pleniori ; 
et  cum  eo  jam  non  est  agendum,  quia  jam^  viis  sapi- 
entialibus   est   rebellis.     Et  hoc    probavi  per   experien- 
tiam  in  multis  personis,   qui,   nolentes  utilitates   scien- 
tiarum^  et  linguarum    primo    in  tractatu*    considerare, 
aggredientes  tamen  laborem    ipsarum  seientiarum,  defi- 


'  cxspectaQ  exspectet,  T. 

^  cogunturl  cogantur,  L. 

^  dicitur']  dicatur,  L. 

■•  miseri]  Et  non  est  dubium  quin 
quicunque,  quantmncunque  sit  sa- 
piens, resiliret  a  primo  libro  geo- 
metria;,  nisi  sciret  ejus  utilitatem  ; 
et  sic   de   omnibus   aliis  scientiis, 


ut  probavi  centies.  T.,  and  omits 
them  below. 

^  igitur']  ideo,  L, 

"^  quia  jam]  qui,  L.  jam  om. 

'  ictilitates  seientiarum]  seientia- 
rum utilitates,  L. 

'*  primo  in  tractatu]  in  primo  trac- 
tatu, L. 


22 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


ciebant  statim,  quia  utilitatem  non  videbant. '  Et 
non  est  dubium  quin  quicunque,  quantumcunque  sit^ 
sapiens,  resiliret  a  primo  libro  geometrise,  nisi  sciret 
ejus  utilitatem  ;  et  sic  de  aliis  scientiis  omnibus,  ut 
probavi  centies.  Qui  enim  auscultat  quod  triangulus 
liabet  tres  angulos  sequales  duobus  reetis  angulis,^  et 
demonstrationem  ejus,  si  nescit  utilitatem,  ipse  non 
dabit  festucam,  immo  non  dignabitur  scire.  Sed  si 
tractatus  ei  detur,  in  quo  nobiles  veritates  in  rebus 
et  scientiis,  et  quasi  infinitae,^  verificantur  et  certifi- 
cantur  per  banc  propositionem,  sicut  ostendi  in  quarta 
parte  Operis  Majoris,^  tunc  ipse  ex  evidentia  utilitatis 
cogetur  requirere  intellectum  hujus  propositionis ;  et 
sic  de  aliis.  Et  ideo  oportuit^  quod  tractatum  prse- 
ambulum  componerem  de  utilitatibus  his. 


The  neces- 
sity of 
studying 
this  work 
as  a  prepa- 
ration for 
the  study 
of  philo- 
sophy in 
general. 


Cap.  VII. 

Sed  tertia  ratio  bujus  tractatus  prreambuli  est 
annexa  jam  dictis ;  nam  impossibile  est  in  summa 
degustare  scientiarum  potestatem,  cmn  utilitatibus  prse- 
dictis,  nisi  tangantur  omnes  radices  sapientiae  fortiores, 
et  rami  erectiores,  et  flores  suaviores,  et  fructus  ma- 
turiores,  et  foliorum  eloquentias  viror  acceptus,  et  lioc 
tam  de  sapientia  relata  modis  praedictis  quam  absoluta. 
Et  quis  est  igitur  insanus  qui^  Imjusmodi  tractatum 
deberet  refugere  ?  Certe  ei  denuntio  quod  nunquam 
fuit  aptus  ad  sapientiam,  nee  verus  sapientise  amator. 
Si  homo  non  haberet  plus  de  sapientise  potestate, 
certe  deberet  multum^  gaudere  quia  per  heec  posset 
csetera  perquirere  ;  et  aliter    est  impossibile.     Si  quis^ 


'  videbant^  viderunt,  B.  U. 
2  sit]  om.  L. 
^  angutis]  om.  L. 
^  ct  quasi  infinitcE]  cm.  L. 
^  Operis  Major  is"]   Opus  Majus, 
p.  58.  sq. 


*  et  ideo  oportuif^  Ideo  oportet,  L. 
^  qui"]  quod,  L. 

*  multum']  om.  T.  L. 

^  Si  quis}  Sed  quis,L, 


VII.] 


OPUS  TERTIUM. 


23 


tamen  dicat  quod  liaBC  non  intelligam  nisi  sciam  trac- 
tatus  plenos  :  respondeo,  quod  similiter  nee  ^  eos  sine 
hoc  tractatu.  Et  melius  est  in  paucis  laborare,  licet 
cum  difficultate  aliqua,  quam  in  multis.  Atque  satis 
potest  homo  ^  hie  videre,  dummodo  veritates  propositas 
recipiat,  quae  sunt  satis  intelligibiles,  licet  non  omnes 
probationes  sint  ita  faciles  ;  sed  possunt  de  facili  exponi, 
et  citius  centies  quam  scripta  principaha  de  qualibet 
scientia.  Pro  certo  audeo  asserere,  quod  cum  tanta^ 
difficultate  istius  tractatus  prseambuli  reputo  me  fecisse 
plus  ob  reverentiam  vestram,  quam  si  tradidissem  in 
scriptis  principalibus  totam  grammaticam  Latinorum, 
et  logicam,  et  naturalem  philosopliiam,  et  metaphysicam, 
et  alkimiam  speculativam,*  et  quatuor  mathematicas 
speculativas,  non  dico  practicas ;  quia  hsec  omnia 
nullam  comparationem  habent  respectu  eorum^  quse 
scripsi,  nee  possunt  sciri  sine  eis,  sicut^  probo  evi- 
denter.  Et  ideo  summe  necessarium  reputo  hunc  trac- 
tatum,  sine  quo  nihil  potest  fieri  in  consideratione 
sapientige. 


Cap.  VIII. 


PRiETEREA  quarta  ratio  est   quare  oportet  tractatum  And  as  set- 

fieri    prseambulum,    ut    non    solum   per    ejus   rationem  th°^obsta- 

pateat,  quod  non  est  possibile  dare  volumina  completa  cles  which 

de  scientiis,  sed  per  capitulum  speciale,  quod  habet  inseri  gtand^in^ 

in  hoc  tractatu;  et  est^  hujus  capituli  intentio  revelare  ^^le  way  of  a 

(piibus  hominibus,    et   quibus   operibus,  et  quibus  aux-  pie[e  treT-" 

iliis,  et   quibus   expensis  habeat  fieri   scriptum   princi-  ^ise  on 

philosophy. 


'  nee"]  neque,  L, 

-  potest  homo]  homo  potest,  L. 

=•  tanta]  tota,  B.  L.  U. 

^  alkimiam  speculatitam']  et  medi- 


cinam    speculativam,    B.   adds    in 
marg. 

^  eorum']  ipsorum,  L.  T. 

^  sicut^  ut,  L. 

'  et  est]  est  et,  L. 


24 


ROGERI  BACONIS 


[CAP. 


pale,  et  qualiter  impedimenta  excludantur.     Nam  facile 

est  dicere,  fiant  scriptura3    completfe  de   scientiis  ;    sed 

nunquam  fuerunt  apud  Latinos  aliquse '  condignse,  nee 

fient,   nisi   aliud    consilium   liabeatur.     Et  nuUus  suffi- 

ceret  ad   hoc,  ^  nisi   dominus   papa,  vel  imperator,    aut 

aliquis  rex  magnificus,  sicut  est  dominus  rex  Francise. 

Aristoteles    quidem,  auctoritate   et   auxiliis   regum,    et 

maxime    Alexandri,  ^  fecit   in   Grseco    quse    voluit,    et 

multis   millibus  liominum  usus  est  in  experientia  sci- 

entiarum,   et  expensis  copiosis,    sicut   historiEe  narrant. 

Salomon  vero,  rex  ditissimus,  similiter  complevit  philo- 

sopliiam  in  Hebrseo  ;  et  filii  Adse  et  Nose,  et  filii  ejus,  et 

Abraham,  et  ilia  familia,  tum  divitiarum  potentia,  tum 

longitudine^  vitee   omnia  compleverunt.^      Deinde  Avi- 

cenna,  princeps  magnus,^  qui  semper  in  libris  sapientise^ 

vocatur  princeps  Abhohali,  ipse  iterum  revocavit  philo- 

sophiam  in  Arabico,  et  exposuit  opera  antiquorum. 

Sic  igitur  quater   fuit    philosophia  ^   sufficienter   tra- 

dita,   sed    bis    omnino    completa ;     scilicet,    primo    per 

filios    Adse^    et    Nose,    et     secundo    per    Salomonem. 

Caeteri    duo    juxta    sua    tempora     tradiderunt    suj05ci- 

enter,^''   sed  non   omnino    compleverunt,    quia    fuerunt 

works^on    infideles.      Et    non   fuit   ab    aliis  tradita,  nee  unquam 

philosophy  apud  Latinos  facta,  nee  complete   translata,  sed  imper- 

knmvTito    fecte,   et    pessime   per   partes    pejores    ab    aliis  Unguis 

the  Latins  transfusa."     Hsec  patent  ex  secunda  parte  Operis  Ma- 

impeilect    joris,  in   capitulo  illo  ubi   traditur  numerus   sapientum 

transla-       g4-  temnora   singulorum  a   mundi  principio.'^     Et  nulla 
tions.  r  o 


'  aliqucE\  om.  T. 

2  ad  lioc]  om,  L. 

^  et  maxime  Alexandri']  om,  T. 

'  (urn  longitudinc comple- 
verunt.'] om.  T. 

5  compleverunt']  expleverunt,  L. 

"  magnus]  maguificus,  T. 

'  sapientice]  om.  L. 

8  Sic  igitur.  .  .  .  philosophia]  om. 
L. 


^  primo  per  filios  Adce]  per  filios 
Adse  prime,  B. 

'"  tradiderunt  sufficienter]  suffi- 
cienter tradiderunt,  L.  T. 

"  transfusa]  transcripta,  L. 

'-  mundi  principio]  principio 
mundi,  L.  T. — Opus  Majus,  p. 
31.  sq. 


yiii.] 


OPUS   TERTIUM. 


25 


causa  est,  nisi  negligentia  principum  et  prtelatorum 
Latinorum,  qui  nimquam  fuerunt  solliciti  de  studio 
sapientite  promovendo,  sicut  fuerunt  apud  Hebra30s, 
et  Grjscos/  et  Arabes.  Nam  bene  inventi  sunt  sem- 
per aliqui  studios!,  et  nunc  sunt,  qui  aspirassent- 
ad  magnitudinem  sapientise  ;  sed  non  potuerunt,  nee 
possunt,  propter  defectum  adjutorii,  procedere. 


Cap.  IX. 

Sed    oportet    me    hie    quinque    dubitationes    incur-  Answers 
rentes  removere,   ut  persuasio  veritatis  appareat  mani-  o^J^^Jjons : 
festa.      Una    est    quod    ea,   quae  dico  et  qu?e    dicenda,  i.  That 
sunt    contra  ^    exemplata,    et   consueta,    et   vulgata  ;    et  ^^„  ^^  ^j^jg 
nos    omnes   allegamus   hsec   tria  in    studio    et   in   vita,  is  unusual 
Sed  planum   est  consideranti   quod  hsec   tria   inducunt 
omnem    errorem   et   imperfectionem   in   hoc   mvmdo,  et 
omnem   hominem  et  statum  quemlibet  corrumpunt ;  et 
quod^  nuUus  videbit   veritatem,    nisi    hsec   tria    a    sua 
cogitatione   removeat ;    et  quartum   similiter,    quod    est 
defensio  propria3   ignorantise   per   reprobationem   eorum 
quae   nescimus,    et   non   propter  amorem    veritatis.     Et 
quia  hsec  quatuor  destruunt  omnia,  ideo  feci  in    Opere 
Majori  partem    primam    de  hac  materia,   ostendens  per 
Scriptm'am  Sacram  et    per^    dicta    sanctorum,    per  jus 
canonicum,  per   philosophiam,   quod    hsec    quatuor   con- 
trariantur  veritati  et  perfectioni.       Et  quia  ibi  probavi 
hoc   in  principle,   propter    omnia   sequentia,    et    in  Se- 
cundo    Opere   feci   mentionem,   et  adliuc  in    hoc  Tertio 
Opere    exprimam   quse   necessaria   sunt,    ideo   hsec   ob- 
jectio   nulla   est    apud    sapientes,    qui    semper   fuerunt 


'  Hehraos,  et  Gracos]  Gra2C0S, 
Hebraeos,  L.  T. 

^  aspirassent]  U.  Caeteri,  aspi- 
rdbant. 


^  contra.']  L.     Cscteri,  supra. 
*  quod']  om.  T. 
'  per]  om.  L.  T. 


26  ROGERI  MCONIS  [CAP. 

divisi    a    multitudine,     et    consiietiidine,    et    exemplis 
vulgatis  ;  ut  sunt  sancti,  et  pliilosophi,  et  caeteri  notati 
in  sapientia. 
2.  Contra-       Socunda  objectio  potest  fieri,  quod  sancti  neglexerunt 
recei'^  1*°'  ^  principio  ecclesifB,  et  non  approbabant  multa  quae  hie 
authority,    scribo.      Sed  oportet  nos  stare  judicio    sanctorum,    ut^ 
Gratianus,  et  multi  post  eum  usque  nunc.     Nam  vulgus 
philosophantium  et  tlieologorum   multa   horiun  vel  non 
approbat,  vel  deridet  et  reprobat. 
His  reply  :       Ad   hoc   respondeo   quod  in  primitiva  ecclesia,  et  in 
scarcel*  ^^^  tempore    sanctorum,    non    fuerunt    scientise     translatse 
known ;      apud  Latinos  ;  unde  an  esset  perspectiva  inter  scientias 
fore  could"  numeranda    non    fuit  auditum ;  et   sic    de   multis  aliis 
not  be  con-  magnis  scientiis,  de  quibus  loquor.     Nam  minores  usque 
ad    tempora    nostra^    non  fuerunt  translatse,  nee  adliuc 
sunt  complete  in  Latinum  conversfe  :  dico  logicam,  et 
naturalem  pliilosophiam,   et   metaphysicam  ;    nee  omnes 
partes    grammaticse ;    et    hoe    sunt    viliores    et   minores 
scientise.      Nam    sicut    ostendo  in  grammaticalibus,    in 
tertia   parte   Operis   Majoris,^    ubi  de  Unguis  et  gram- 
maticalibus  ago,'*   aliquse   partes   grammaticse   deficiunt 
in    Latino,  et   aliquse  de  logica,  et  multse  de   naturali 
philosophia,  et   multfe    de   metaphysica.     Et   ideo    non 
fuit    mirum    si    sancti    a   principio    non    usi    sunt  his 
scientiis,   nee    approbaverunt,    quia   nescicrunt    an    fue- 
runt in  rerum  natui*a  possibiles.      Sed  aliud  est  repro- 
bare,  et  aliud  est  non  approbare.    Homo  qui  nee  laudat 
nee  vituperat,  non  approbat,  non  tamen  reprobat. 
Not  even         Sed  pro  certo  sancti  non  reprobaverunt  has  scientias, 
tixfs*-^'^^'    de  quibus  loquor;    licet  maxime  videatur  hoc   de  ma- 
thematica,    scilicet   astronomia,  propter  judicia,  et  quia 
multi   mathematici  imposuerunt  necessitatem  libero  ar- 


*  ut]  atque  postea,  T.  B. 
^  nostra]  om.  T. 


'  Operis  Majoris]    Opus  Majus, 
p.  44. 

*  ubi  de  Unguis  .  .  ,  ago]  cm.  T. 


IX.] 


OPUS  TERTIUM. 


27 


bitrio.     Sed   sancti   non  reprobant  matliematicam,  qnre 
est  pars  philosophife,  sed   quse   pars    est    artis    magicse, 
ut  manifestmn  est  per  sanctos.     Nam  Isidorus  in  trac-  except  so 
tatu  Astronomipe '  dicit,  quod  astronomia    duplex    est :  tronomy" 
una    est    natm-alis,    et    alia    superstitiosa ;    et    mathe-  ^^'^''s  cou- 
matica    una   derivatur    a    onathesi,  media   correpta,    et^vithjudi- 
illa    est    pars    philosoplii?e  :    altera    dicitur    a     aaSritj-j,^  f '*^  ^^*™- 
media     producta,    et     ilia     est    secunda    sj)ecies    artis  magic. 
magicse ;  et   lisec   sola   maledicta   imponit   necessitatem 
rebus    et    libero    arbitrio.      Et   quicquid  sancti   dicunt, 
est  contra  banc  ;    et  earn  non  solum  sancti,  sed  pliilo- 
sophi    omnes   reprobant,  ut    Aristoteles   et   Plato,  sicut 
Isidorus   etiam    testatm*,^    et    Ptolem^eus,    et  Avicenna, 
et    Plinius,  et    Tullius,    et  omnes  sapientes.     Et   abam 
matbematicam   sancti  approbant  super  omnes  scientias, 
et  scripserunt  earn,  et  docuerunt,  et  exposuerunt  Scrip- 
turam  per   eam.      Hsec   autem,    quse    nunc    narro,    ego 
probo   evidenter  per  sanctos    et   pliilosophos   in  quarta 
parte    Operis  Majoris,"*  ubi   de  judiciis   astronomise   fit 
sermo  specialis.     Nunquam  igitur  sancti  reprobaverunt 
multa,  quse   moderni  credunt   reprobanda,  quia  decepti 
sunt  in  sequivocatione  nominis,  non  distinguentes  inter 
matbematicam    veram    et    falsam.     Et    sic    est  de  aliis 
multis,  in^  qu?e    abquando    impegit    Gratianus,  et  pos- 
teriores  eo,    et    modernorum   tbeologorum  vulgus.     Sed 
sapientes    tbeologi    boc    non     faciunt ;     et     Gratianus 
multa   dixit,  qufe    modo   abrogata  simt,  et  plura  abro- 
gabuntur  per   temporum   successionem, ,  secundum  quod 
magis  clarescet  certitudo  veritatis.     Sunt  autem  multse 
causae  quare  scientise  non  fuerunt  a  principio  translate©, 


'  tractatu  Astronomia']  See  Etym. 
iii.  27. 

2  ixderiffi]  mathrjsi,  T. 

*  Isidorus  .  .  .  testatur.]  Etym. 
iii.  71. 


*  Operis  Majoris']    Opus   Majus, 
p.  150  ;  see  also  p.  110. 

'"  ill]  om.  T. 


28 


EOGEEI   BACONIS 


[cap. 


nec    in    usu    sanctorum,    quas   rationes    scribo    in    fine 
prinicTS  partis  Operis  Majoris.^ 
3.  As  no-        Et   si    obnixe    adliuc    tertio    objiciatur,    quod    sancti 
BuraU        i^'liqna  redarguunt  de    liis,  quae  scribo,  et  Gratianus  et 
novelties     alii,  respondeo  quod  nunquam  fuit  tempus  quin  ea,  quje 
received^*  de  novo  proponuntur,  habeant    contradictionem,    etiam 
-with  sus-    a   Sanctis   et  a    bonis  viris,  et    a    sapientibus,  in    aliis, 
picion,        \[qq\^  J20I1  in  his,  quse  inconvenienter  reprobant.    Aaron 
et    Maria    restiterunt   Moisi,    ut    liabetur   decimo    Nu- 
merorum ;    et    tamen   Aaron    sanctus   est,   et    similiter 
creditur    de    Maria.      Omnes  sancti  et  sapientes  repro- 
bavermit    translationem    beati^    Hieronymi   in   Biblia, 
et    vocaverunt    eum    falsarium    et    corruptorem    Scrip- 
tura3 :    unde  beatus  Augustinus  dixit  ei^  multa  oppro- 
bria,    et    cseteri    sancti    deriserunt     eum  ;     et    tamen 
prrevaluit   post  mortem   Hieronymi  sua  translatio,  qua 
nmic    tota    Cliristianitas    utitur    Latinorum.     Similiter 
post  mortem   beati    Gregorii,  voluerunt    homines    com- 
burere   libros   ejus,    qui    tamen    sunt   optimi    et    sanc- 
tissimi.      Theologi    Parisius,    et    episcopus,    et     omnes 
Forty  years  sapientes,  jam    ab    annis    circiter    quadraginta,    dam- 
g{°[^lg,gj^'.  naverunt    et    excommunicaverunt    libros    Naturalis    et 
taphysics     Metapliysicss    Aristotelis  ;    qui    nunc    ab  omnibus   reci- 
sicscon^'    piuntur  pro  sana  et  utili    doctrina.      Certe    multi   fue- 
demned  at  runt  sancti  et  boni  inter  Jud^os  quando  crucifixus  est 
Dominus,    et    tamen    omnes    dimiserunt  Eum,    prater 
Matrem    suam,    et  beatum  Johannem,    et    Marias  ;    et 
dicitur    adhuc    quod    sola    Mater    Dei    fidem    rectam* 
habuit.      Tanta    est    hmnana    fragilitas,    quod    sancti 
etiam  aliquid  humanum  ssepe  passi  sunt;    multi   enim 
sancti  propter  acerbitatem  poenarum  negaverunt  Chris- 
tum   ad    tempus,    licet    postea    redierunt    ad    statum 


'  Operis  Majoris^    Opus  Majus, 
p.  20. 

» beati']  sancti,  T. 


'  dixit  ei]  See  especially  Epist. 
xl. 

*  reclain]  jcam,  T.  ream,  B. 
Blurred. 


IX.]  OPUS   TERTIUM.  29 

mentis.     Et   papa    obtulit    tlmra    idolis,    ex    timore    a 

fidei  veritate  discedens,  sed    postea    rediit    ad    eandem 

veritatem.       Unde   si   sancti    non    omnia    pliilosophica 

approbant,    vel    aliqua    reprobant,    ex    ignorantia,    et 

propter   quinque    causas,    quas    tango    in    prima    parte 

Operis  Majoris/  versus  finem   illiiis  partis,  non   miror, 

cum  ^    aliud     tempus    fuit    tunc,    et    aliud    nunc    est. 

Nam  inter  cseteras    causas    una    est    quod   pliilosopliia  Philosophy 

regebat    mundum    tunc,    et    non    habuerunt    homines  suspected 

C5  '  .         .         "Y  the 

sapientes,    nee    imperatores,    aliam    legem  ;     cui    etiam  Church, 

tunc  ars  magica  fuit  annexa  secundum  restimationem  p^^j^^^^^ 
vulgi,  licet  philosophi  veri  eam  semper  abhorrebant,  phers  had 
Et  quia  sic  prsevaluit  mmido'^  philosophia,  et  homines  cutoi.^*^*^^^" 
ijaudent  sensu  suo  et  consuetudine,  ideo  non  voluerunt 
aliam  legem  recipere  ;  et  ideo  secundum  judicium  phi- 
losophorum  et  consilium  actum  est  contra  Chris- 
tianos ;  et  propter  hoc  a  principio  ecclesia  abhorruit 
philosophiam,  et  diu  hoc  duravit  ;  et  ideo  sancti 
aliqua  reprobaverunt.  Sed  tamen  qui  bene  conside- 
rat,  hsec  sunt  secundum  veritatem  magica  qure  tunc 
ascripta  fuerunt  philosophise,  secundum  judicium  sanc- 
torum et  ecclesife.  Et  proculdubio  infideles  per  artem 
magicam  multa  mala  fecerimt  ;  nam  et  miracula  sanc- 
torum ascripserunt  artibus  magicis,  quia  vulgus  in- 
fidelium  multa  viderunt  fieri  mirabilia  ab  hominibus 
fraudulentis  per  artem  magicam. 

Quarta  objectio  potest  fieri,  quia  in    his,  quae    vobis  4.  As  con- 
scribo,    utor    multis    reprobationibus,    et    alias    mviltis  *^'"^"S 

^  '  ^_  ...  censures 

laudibus,    et    de    personis    et    de    scientiis.      Ad    hoc  and  ap- 
respondeo    quod  non   possum   aliter  aperire    veritatem,  ^[^^H^  ° 
sicut    videbitis    ex    serie    omnium    scripturarum,    quas 
facio    vobis  ;     et   afiirmo,    coram    Deo    et    vobis,    quod 
hoc  non   facio    nisi   propter   necessitatem   persuadenda^ 


'  Operis  Majoris]    Opus   Majus,  I       ^  cv/r«]  sed.  T.  B. 
p.  19.  I        ^  mundo']  in  mundo,  T. 


30 


ROGERI   BACONIS. 


[cap. 


5.  As  su- 
perfluous ; 
philosophy 
being 
already 
complete, 
and  per- 
fectly ex- 
pounded 
by  a  pro- 
fessor at 
Paris. 


Bacon's 
censure 
of  his 
■writings. 


veritatis,  et  propter  utilitatem  vestram,  et  meam,  et 
totius  ecclesise.  Unde  non  sic  loquerer  alicui  nisi 
vobis,  qui  estis  caput  mundi ;  et  ideo  mihi  parcat 
vestra  sapientia  in  hac  parte. 

Quinta  vero  objectio  est  fortis  et  gravis  mihi ;  sed 
solvitur  per  quartam ;  et  est  quod  jam  sestimatur  a 
vulgo  studentium,  et  a  multis  qui  valde  sapientes 
sestimantur,  et  a  multis  viris  bonis,  licet  sint  decepti  ; 
quod  philosophia  jam  data  sit  Latinis,  et  completa,  et 
composita  in  lingua  Latina,  et  est  facta  in  tempore 
meo  et  vulgata  Parisius,  et  pro  auctore  allegatur  com- 
i:)Ositor  ejus.  Nam  sicut  Aristoteles,  Avicenna,  et 
Averroes  allegantur  in  scholis,  sic  et  ipse  :  et  adhuc 
vivit,  et  habuit  in  vita  sua  auctoritatem,  quod  mm- 
quam  homo  habuit  in  doctrina.  Nam  Christus  non 
pervenit  ad  hoc,  cum  et  Ipse  reprobatus  fuerit^  cum 
sua  doctrina  in  vita  sua.  Non  sine  magTia  compas- 
sione  et  de  auctore  hoc,  et  de  errore  vulgi  decepti 
per  eum,  ego  loquor ;  sed  nisi  hoc  sit  consideratum, 
non  potest  Veritas  apparere.  Sed  Veritas  fortior  est 
omnibus,  ut  dicit  Scriptura.  Tangam  vero  veritatem 
de  scriptis  his,  et  de  persona,  solum  propter  amorem 
veritatis,  et  propter  utihtatem  communem. 

Hsec  autem  scripta  habent  peccata  quatuor :  Unum 
est  vanitas  puerilis  infinita ;  secundum  est  falsitas  inef- 
fabilis;  tertium  est  superfluitas  voluminis,  eo  quod  tota 
potestas  illarum  scientiarum  posset  coarctari  utili  trac- 
tatu,^  et  veraci,  et  piano,  et  perfecto  in  vicesima  parte 
illorum  voluminum  ;  quartum  est,  quod  partes  philo- 
sophise magnificse  utilitatis,  et  immensse  pulchritudinis, 
et  sine  quibus  non  possimt  scki  quae  vulgata  sunt,  de 
quibus  ego  vestrse  glorise  scribo,  auctor  istorum  ojDerum 
omisit.     Et    ideo    nulla    est    utilitas    in^    scriptis    illis, 


^  fuerit]  fuerat,  B.  U. 

*  utili  tractatu'}  tractatu  utili,  T.  U. 

'  m]  om.  T. 


IX.]  OPUS  TERTIUM.  31 

sed  maximum  sapientise  detrimentum.  Nee  mirum  si 
merito  sua  scripta  habent  negligi,  quoniam  nmiquam 
philosophiEe  partes  audivit  nee  didicit  ab  aliquo,  nee 
fuit  nutritus  in  studio  Parisiensi,  nee  alibi,  ubi  viget 
studium  philosophise ;  nee  legit^  nee  disputavit,  nee 
exercitatus  est  disputando  et  conferendo  cum  aliis ; 
nee  revelationem  habuit,  quia  nee  ad  hanc  se  paravit 
alitor  vivens ;  et  falsa,  et  vana,  ac  superflua  cumu- 
lans,  et  utilia  ac  necessaria  dimittens,  quae  non  indi- 
cant revelationem :  sed  per  seipsum  prsesumpsit  tractare 
quse  ignoravit. 

Non  sine  causa  hsec  locutus  sum  de  hoc  auctore  Considers 
ficto/  quia  non  solum  ad  propositum  meum  facit,  sed  „|.™f  ^01.-'^ 
dolendum  est  quod  studium  philosophise  per  ipsum  est  ruptor  of 
corruptum  plus  quam  per  omnes  qui  fuerunt  unquam  p^Qy^ophy. 
inter  Latinos.  Nam  alii  licet  defecerunt,  tamen  non 
prsesumpserunt  de  auctoritate,  sed  iste  per  modum 
authenticum  scripsit  libros  sues,  et  ideo  totum  \ailgus 
insanum  allegat  eum  Parisius,  sicut  Aristotelem,  aut 
Avicennam,  aut  Averroem,  et  alios  auctores.-  Et  iste 
non  solum  magnum  detrimentum  dedit  studio  philo- 
sophise sed  theologise,  sicut  ostendo  in  Opere  Minori, 
ubi  loquor  de  Septem  peccatis  studii  Theologise ;  et 
prsecipue  tertium  peccatum  est  contra  istum,  quod  dis- 
cutio  apertius  propter  eum.  Duos  enim  noto  ibi,  sed 
ipse  est  principalis  in  re ;  sed  alius  majus  nomen 
habet,  qui  tamen  mortuus  est.^  Et  ista  patent  evi- 
denter  ex  Opere  Majori  et  Minori,  quia  in  illis,  tarn 
divinis  quam  Iiumanis,  de  quibus  nititur  certificare, 
ostendo  quod  multiplicantur  omnia  vana,  falsa,  et 
superflua,  et  singula  prseclara,  ac  magnifica,  et  utiHa 
relinquuntur.  Et  hsec  satis  liquide  patebunt  ex  hac 
tertia  scriptura. 


^  ficto]  dicto,  T.  U.  j      '  Alexander  ab  Hales. 

*  et  alios  auctores^  om.  T.  I 


32  ROGERI   BACONIS.  [CAP. 


Cap.  X. 

Returns  to       Eedeo    imtur    ad   propositum,    scilicet    ad    quartam 

his  former  ^  . 

assertion;    causam,    assereiis    quod    necessarium    est    ut    scriptum 

VIZ.,  the      prgeambulum  fiat,  in  quo  ostendatur  difficultas  faciendi 

necessity      ^     .  .      .  -^ 

ofanintro- scripturas  prmcipales,  immo  quod  impossibile    est   quod 

tr^^lr^      aliquis    de    his,   qui    modo  vivunt,   solus    h?ec    peragat, 

quantumcunque  habeat  in  expensis,  nee  omnes  sapientes 

mundi,  nisi    expensas   liabeant    pro  sua   voluntate.     Et 

quia    horum     consideratio     non    traditur     in     scriptis, 

homines   nunquam    percipiunt   quid   faciendum    est,    et 

negligunt  excitare  prselatos  et  principes  ad  perfectionem 

sapientiag.     Totum  autem  quod  scripsi  in  duplici  opere 

est    de     liac    materia,    et    ostendit    difficultatem,    qua3 

semper    cucurrit    apud    Latinos.      Sed    modo    reducam 

omnia  ad  quasdam  radices   certas,  scilicet  sex.     Placuit 

autem    Deo    dare   sapientiam    cui   voluit  ;    nam    omnis 

sapientia  a   Domino  Deo  est ;  et  Ipse   philosophis,  tam 

infidelibus    quam     fidelibus,    eam    revelavit.       Et    hoc 

declare     in     capitulo     secunda3     partis     memorato,     et 

quibusdam    ahis   capitulis   iUi  annexis,  in  eadem   parte 

voluminis. 

Revelavit    igitur    Deus    primo   philosophiam    Sanctis 

suis,   quibus    et   legem    dedit ;   nam   philosophia    utilis 

est   legi    Dei,    ad    intellectum,   ad   promulgationem,    ad 

probationem,   ad    defensiouem,    et    multis    aliis    modis, 

ut  patet  per  opera  qua3  scribo.      Et  ideo  primo  tradita 

est  principaliter  et  complete  in  lingua  Hebrsea.     Deinde 

renovata    est    principaliter    per   Aristotelem    in   lingua 

Grgeca ;   deinde   principaliter  per   Avicennam  in   lingua 

Arabica ;   sed  nunquam   in   Latina   fuit   composita,    sed 

solum  translata  de  Unguis  alienis,  et  meliora  non  sunt 

translata.     Et   de    Ms    scientiis,    quae    translatse    sunt, 

nihil  est  perfectum  ;  et  translationes  sunt  j)erversje,  nee 

intelligibiles     in     multis    scientiis,     maxime     in     libris 

Aristotelis.     Et  infinita   vocabula   de   Unguis    aliis   re- 


X.]  OPUS   TERTIUM.  33 

inanserunt    cum    Latino,    qufo    non    possunt     intelligi.  Ignorance 
Et  quaa  bene  translata   fuerimt,   sunt  modo    depravata,  ojio-i^ai 
quia    linguas     ignoramus.       Et     falso     translata     sunt  tongues  the 
infinita,  quia  interpres  debet  scire  scientiam,  quam  vult  of  error  and 
transferre,    et  linguara   a    qua   transfert,    et    aliam    in  confusion 
quam  transfertur.     Sed   solus   unus   scivit   scientias,    ut  and  philo° 
Lincolniensis   episcopus  ; '    solus    Boetius    scivit  linguas  sophy. 
oranes  ;   alii    ignoraverunt    scientias    et    linguas,    sicut 
expono    in    iis,    qu?e    scribo    in    tertia    parte    Majoris 
Operis,-     ubi    probo  quod    propter     hoc    quod    vulgus 
Latinorum    ignorat    linguas    tres     dictas,     quod    periit 
pliilosophia  ab  iis,  et  non  solum  pliilosophia,  sed  intel- 
Icctus  Sacri    Textus.     Nam    omnes   doctores    sancti,    et 
omnes  philosophi  et  poetpe,  et  omnes  sapientes  antiqui, 
usque    ad    tempora    nostra,    sciverunt    linguam    saltern 
Grfecam.     Nam    Italia   fuit    Magna    Grsecia,    et    adliuc 
vestigia   restant ;  quoniam    in    Calabria,    et    Apulia,    et 
Sicilia,  et  alibi,  sunt  multse  ecclesiBs  Grsecse,  et  populus 
eis    subjectus.     Insuper,    ut    ostendo   ibi,    ipsa    lingua 
Latina   est   pro   majori   parte   composita    ex    Gr?eco    et 
Hebrpeo ;   unde    Latini  nihil   magnificum   scire   possunt 
sine   notitia   harum   linguarum,  sicut   satis   declaro-''   in 
illa^    tertia    parte    operis,^    et  in    Opere    Minori,    ubi 
loquor   de   potestate   studii  theologife,  scilicet  in  tertio 
peccato,*"  et   quinto    et    sexto. 

Sed    auctor   pr?3dictus    et    fictus    nihil    scit    de    lin-  Many  men 
guarum    potestate,  sicut    nee  totum    vulgus  ;    nam  non  coilid s*'"^k 
sunt  quatuor    Latini,   qui  sciant  grammaticam    Hebr?e-  Hebrew, 
orum,  et   Greecorum,  et   Arabum  :  bene  enim  cognosco  ^ra^ic  ^— 
eos,    quia   et    citra    mare    et   ultra    diligenter    feci   in-  not  four 
quiri,     et     multum^     in    his     laboravi.      Multi    vero  Xfgram-*^ 


'  Lincolniensis  episcopus']  Gros- 
tete. 

^  Majoris  Opens']  Opus  Majus, 
p.  45. 

^  dcclaro"]  declaravi,  T. 


'  ilia]  om.  T, 

^  parte  operis]  Opus  Majus,  p.  52. 
*  tertio  peccato]  peccato  tertio,  T. 
'  multum]  diligenter,  T. 


VOL.   I.  C 


34 


EOGERI  BACONIS 


[CAP. 


mar  of 
those  lan- 
guages. 


Not  even 
Jews  or 
Greeks 
themselves, 


Necessity 
of  philolo- 
gers,  and 
a  critical 
apparatus, 
to  supply 
these  de- 
fects. 


inveniuntm^,  qui  sciunt  loqiii  Grsecum,  et  Ai-abiciim, 
et  Hebrteum,  inter  Latinos,  sed  paucissimi  sunt 
qui  ^  sciunt  rationem  gi*ammatic£e  ipsius,  nee  sciunt 
docere  earn  :  tentavi  enim  permultos.  Sicut  enim 
laici  loquuntur  linguas  quas  addiscunt,  et  nesci- 
unt  rationem  gi'ammaticae,  sic  est  de  istis.  Vidi- 
mus enim  multos  laicos,  qui  optime  loquebantm- 
Latinum,  et  tamen  nihil  sciverunt  de  regulis  gram- 
maticse  ;  et  sic  est  modo  de  omnibus  Hebrseis  fere,  et 
similiter  de  Grsecis  veris,  non  solum  de  Latinis  qui 
sciunt  Greecum  et  Hebreeum.  Nam  Hebrsei  et  Grseei 
amiserunt  sapientiam  Dei  et  sapientiam  philosopliise, 
ita  quod  paucissimi  eorum  sciunt  docere  grammaticam 
veraciter,  ciun  causis  et  rationibus  reddendis,  sicut  nos 
Latini  scimus  per  libros  Prisciani.  Et  nullus  eorum,  qui 
scivit  aliquid  de  Unguis,  est  qui  sciat  scientias.  Et 
ideo  transferre  non  possunt,  nee  magnam  utilitatem 
facere,  nee  se  intromittunt  de  studii  potestate,  quamvis 
boni  adjutores  essent  et  necessarii.  Oportet^  igitm- 
primo  habere  homines  peritos  in  linguis  alienis,  et  hi 
haberi  non  possunt  shie  magnis  expensis.  Et  similiter 
oportet  habere  libros  aliarum  linguarum  plurimos, 
scilicet  de  grammatica,  et  textus  singularum  partium 
philosophise,  ut  viderentur  defectus  et  falsitates  in 
codicibus  Latinorum.  Sed  hi  libri  et  hse  personse 
non  possunt  procurari  sine  principibus  et  prselatis,  ut 
manifestum  est. 


Cap.  XI. 


Excellent 
mathema- 
ticians also 
required. 
Not  more 
than  two 
deserving 
of  that 


Secunda  radix  istius  difficultatis  est  quod  oporte- 
ret  habere  mathematicos  optimos,  qui  non  solum  sci- 
rent  ea,  quae  translata  sunt  et  facta,  sed  addere  ad 
opera  eorum,  quod  est  facile  bonis  mathematicis.  Non 
sunt  enim  nisi  duo   perfecti,  scilicet  magister  Jo.  Lon- 


'  qtci']   quia,  B. 


Oportet]  Oporteret,  B.  et  infra. 


XI.]  OPUS   TERTIUM.  85 

don.    et    magister    Petrus    cle   Maharn- curia    Picardus.  name  iu 
Alii   duo    boni   sunt,    scilicet    magister    Campanus    de  da^y^"sc. 
Novaria,  ^    et   magister   Nicholaus,    doctor    domini    Al-  John  of 
marici  de  Monte  Forti.-   Sine  vero   matliematica  nihil  ^nd  Peter 
dignum    sciri    potest    in    philosophia,    ut    ostendo    indeMaharn- 
quai-ta   parte    Operis    Majoris^    multum    diffuse.      Nam 
primo  ostendo  in  universali  quod  nulla  scientia  potest 
sciri   sine   ea  ;    secundo,    in    particulari    magis   scilicet, 
quod  res  istius  modi*  et  loca  mundi  sciri  non  possunt, 
et   ideo   nee   scientise   de  rebus ;    et   in    Opere   Minori 
similiter   hoc    ostendo.      Nam    planum    est    quod   sine 
mathematica   non   posiBunt    sciri   ccelestia :    et   coelestia 
sunt   causae   rerum   inferiorum,  et  causata  non  possunt 
sciri  sine  causis  suis.     Et  alise  vise  sunt  speciales,^  per 
quas  ostenditm"  quod  nulla  res  sciri  potest  sine  mathe- 
matica, ut  abundanter  patet  in  partibus  mathematicse 
in  Opere  Majori.^     Et   ideo   oportet  quod  mathematici 
boni  haberentm',  qui  paucissimi  sunt  et  rari,'  nee  repu- 
tantes  pretium   sui ;  nee  possit  aliquis  habere  eos,  nisi 
dominus  papa  aut  alius  magnus    princeps,  et    maxime 
ilium,  qui  melior  est^  omnibus,  de  quo  in  Minori  Opere 
satis  scripsi,  et  scribam  suo  loco.     Nam  vix  cum  aliquo 
staret   qui^   vult   esse   dominus   sui  studii,   et  experiri 
sapientiam  ut  placet  ei. 

Et  prseter   expensas   istarum    personarum    oporteret  And  ma- 
magnas  expensas   fieri  :  nam   sine  instrumentis  mathe-  f'^'^^a^'cal 

.    .        .    r  .    .  .  nistru- 

maticis  nihil  potest  sciri,  et  instrumenta  hsec  non  simt  ments  and 
facta  apud  Latinos,  et  non  fierent   pro  ducentis  Hbris,  ^^  ^^" 
nee   trecentis.^**     Adliuc  autem   sunt    tabulse   meliores  ; 


'  Novaria']  Naverria,  T. 

^  Non  sunt  enim  .  .  .  de  Monte 
Forti]  omitted  by  B.  and  U.  from 
the  text ;  but  added  in  the  margin. 
After  the  words  bonis  maihematicis, 
L.  and  U.  add,  jE<  sunt  aliqui  tales 
inter  Latinos. 

^  Operis  Majoris]  Opus  Majus, 
p.  58. 


^  modi]  mundi,  T.  B.  L. 

*  Et sunt  speciales]  Sunt 

etiam  ....  speciales,  U. 

''  Opere  Major i]  Opus  JIajus, 
ibid. 

'  rari']  cari,  T.  L.     rari,  B.  corr. 

'^  melior  est]  est  melior,  T. 

^  qui]  quia,  B. 

'"  trecentis]  treceutis  libris,  T. 

c  2 


3G 


ROGERI    BACON  IS 


[cap. 


nam  licet  certificatio  tabularum  sit  per  instrumenta, 
tamen  instrumenta,  nisi  sint  immensae  quantitatis,  nihil 
valent ;  et  li?ec  mali  iisus  sunt,  et  diffieilis  conservation  is 
propter  rubiginem  ;  nee  possunt  portari  de  loco  ad  locum 
sine  periculo  fractionis ;  et  homo  non  potest  habere 
ubique  et  semper  nova  intrumenta,  cum  tamen  opor- 
teat  hoc,  nisi  habeat  tabulas  semel  certificatas.  Sed  h«3 
tabulae  vocantur  Almanack  vel  Tallignum,  in  quibus 
semel  sunt  omnes  motus  coelorum  certificati  a  principio 
mundi  usque  in  finera,  sine  quotidiano  labore,  ut  homo 
possit  inspicere  omnia  quae  in  coelo  sunt  omni  die,  sicut 
nos  in  calendario  inspicimus^  omnia  festa  sanctorum  ; 
et  tunc  omni  die  possemus  considerare  in  coelo  causas 
omnium,  qune  in  terra  renovantur,  et  consimilem  dispo- 
sitionem  coeli  quaerere  in  prseterito,  et  invenire  con- 
similes  effectus.  Et  similiter  de  future.  Et  sic  omnia 
cognoscerentur.  Et  hae  tabulae  valerent  thesaurum  unius 
regis ;  et  ideo  non  fierent  sine  magnis  expensis.  Et 
sa)pe  aggressus  sum  compositionem  istarum  tabularum, 
sed  non  potui  consummare  propter  defectum  expen- 
sarum,  et  stultitiam  eorum  cum  quibus  habui  facere. 
Nam  primo  oportet  facere  instrui  pueros  decem  vel 
duodecim  in  canonibus  et  tabulis  astronomise  vulgatis ; 
et  quando  bene  scirent  operari,  tunc  per  unum  annum 
deberent^  invenire  motus  singulorum  planetarum  ad 
omnem  diem  et  horam,  secundum  omnem^  varietatem 
motuum  eorum,  et  eaetera  quae  in  coelis  renovantur. 
r.wmetry,  Deinde  sunt  alia  instrumenta  et  tabulae  geometricae 
ally  oinics"  P^acticae,  et  arithmeticse  practicae,  et  musicae,  quae  sunt 
utilitatis  magnae,  et  necessario  requiruntur.  Sed  longe 
magis  quam  haec  oporteret  homines  haberi,  qui  bene, 
immo  optime  scirent  perspectivam  et  instrumenta  ejus. 
Nam   haec^   scientia  est    de   visu    vero,^   et    per   visum 


'  inspicimusi  aspicimus,  T. 
*  deberent]  debent,  B.  U. 
'  omneni]  om.  T. 


•*  Nam  /iac]  Hscc  enini,  T. 
*  vero]  rerum,  B.  U.  I.. 


XL] 


OPUS   TERTIUM. 


37 


scimus  omnia.     Caecus  eiiim  nihil  scit  dc  hoc  mundo  ; '  The  excel- 
lence of 
the  latter. 


visus    cnim   ostendit  nobis   rerum   difFerentias,  ut  Ari  ^^"^^^^^ 


stoteles  dicit,^  et  scimus  per  experientiam.  Hgec  autem 
certificat  mathematica  et  omnia,  ^  quia  instmmenta 
astronomioe  non  vadunt,  nisi  per  visionem,  secundum 
leges  istius  scientisD.  Nee  mirum  si  omnia  sciantur  per 
mathematicam,  et  omnia  per  hanc,  quia  omnes  scientiaj 
sunt  connexEe  (ut  superius  dixi),  licet  quselibet  simul'* 
cum  hac  habeat  suam^  proprietatem.  Unde  quselibet 
habet  potestatem  in  aliam,  nee  potest  una  sciri  sine 
alia,  ut  proedictum  est.  Et  necesse  est  omnia  sciri  per 
hanc  scientiam,  quia^  omnes  actiones  rerum  fiunt  se- 
cundum specierum  et  virtutum  multiplicationem  ab 
agentibus  hujus  mundi  in  materias  patientes  ;  et  leges 
hujusmodi  multiplicationum  non  sciuntur  nisi  a  per- 
spectiva,  nee  alibi  sunt  traditse  adhuc  ;  cum  tamen  non 
solum  sint  communes  actioni  in  visum,  sed  in  omnem 
sensum,  et  in  totam  mundi  machinam,  et  in  coelestibus 
et  in  inferior]  bus. 

Hsec  autem  scientia  non  est  adhuc  lecta  Parisius,  nee  Not  more 
apud  Latinos,  nisi  bis  Oxonife   in  Anglia  ;  et  non  sunt  than  three 
tres  qui  sciant^  ejus  potestatem:  unde  illo,  qui  fecit  se  acquainted 
auctorem,  de    quo    superius  dixi,  nihil  novit   de   hujus  T^^^  ^** 
scientiee  potestate,  sicut "  apparet  in  libris  suis,  quia  nee  been  read 
fecit  librum  de  hac  scientia,  et   fecisset  si  scivisset,  nee  and  twiV 
in    libris    aliis    aliquid    de  hac    scientia  recitavit ;    cum  only  at 
tamen  oportet  quod  usus  istius    scientia;   cadat  in  om-    ^  ^^  ' 
nibus  aliis,  et  quod  per  ejus  virtutem    sciantur    omnia. 
Et  ideo  non  potest   scire   aliquid^    de    sapientia    philo- 
sophise.    Sed  hi,  qui    sciunt   hasc,  sunt  pauci,  sicut    qui 
mathematicam,    nee    habentur   sine    magnis    expensis  ; 


'  mu7ido']  modo,  T. 
^  Aristoteles  dicit]   De  Geu.  v.  1 . 
'  mathematica   et  omnia^    mathe- 
maticam et  omnia,  B.  L. 
*  simul'j  om.  T. 


'  habeat  suam']  suam  habeat,  T. 

"  qida^  quoniani,  T. 

'  sciayitl  sciunt,  T.  U. 

'*  sicut]  ut,  U. 

'■>  aliquid^  om.  B.  T.  L. 


38 


EOGERI   BACONIS 


[cap. 


similiter  nee  instrumenta  liujus  scientise,  quce  sunt 
multum  difficilia,  et  majoris  sumptus  quam  instrumenta 
mathematicse. 
Important  Et  quse^  de  perspectiva  narravi  modo  patent  manifeste 
branches^  of  ^^  Opere  Majori,  et  tractatu  quem  collegi  de  perspec- 
science.  tiva^  qui  est  pars  quinta  principalis  illius  operis ;  et 
simul  cum  ea  consulenda  est  magna  pars  quartse  partis 
totius  operis,  scilicet  ubi  de  multiplicatione  specierum^  et 
virtutum  agentium  determinavi,  quam  licet  ascribe  ibi 
geometries  propter  rationes  suas,  tamen  extraxi  de 
scientia  perspectivse.  Sed  completiorem  tractatum 
mitto  vobis^  de  hac  multiplicatione,  ut  facio  postea 
mentionem  ;  et  boc  ideo,  quia  summa  et  principalis 
radix  sapientiae ;  et  pro  pliilosophia  et  pro^  tbeologia, 
est  in  istis  multiplicationibus,  et  infinita  pulcliritudo ; 
et  nee  perspectiva,  nee  aliquid  de  pliilosopbia  sciri 
potest  °  sine  hoc.  Sed  iUe,  qui  niultiplicavit  volumina, 
ignorat  bas  radices  :  nam  nihil  de  eis^  tangit ;  et  ideo 
certum  est  ipsum  ignorare  res  naturales,  et  omnia  quse 
de  philosophia  sunt ;  et  non  solum  ipse,  sed  totum 
vulgus  philosophantium,  quod  errat  per  ipsum.  Scri- 
batis  enim''  ei  quod  pertractet  de  his  radicibus,  et 
invenietis  ipsum  impossibilem  ad  eas.  Et  certe  hoc 
dico  quia  doleo  de  ejus  et  vulgi  ignorantia :  nam  sine 
his  nihil  scire  possunt.  Et  ideo  hoc  solum  valet 
Bacon  had  centies  plus  quam  quicquid  sciunt.  Nullus  vero  de 
^earsto^its  ^-^ctoribus,  nec  de  magistris  antiquis,  nee  de  modernis, 
acquisition,  scripsit  de  his  ;  sed  laboravi  per  annos  decern,  quantum- 
cunque^  potui  vacare,  et  discussi  omnia  ut  jDotui, 
redigens  in  scriptum  a  tempore  mandati  vestri. 


'  qucej  quia,  B. 

-  specierum']    See    Opus   Majus, 
pp.  67,  87. 

^  mitto  vobis']  vobis  mitto,  T. 
*  pro^  om.  B.TJ. 


*  sciri  potest^  potest  sciri,  T. 
"  e/»]  his,  T. 
'  enim']  om.  B.  T. 
^  quantuincunque']        quandocun- 
que,  T. 


XII.] 


OPUS   TERTIUM. 


39 


Cap.  XII. 

Sed  alia  est  scientia,  quae  est  de  remm  generatione  Speculative 
ex  elementis,  et  de  omnibus  rebus  inanimatis :  ut  de  ^JT  %^°^^ ' 
elementis,  et^  de  liumoribus  simplicibus  et  compositis  ;  lation  to 
de  lapidibus  communibus,  gemmis,  marmoribus  ;  de  aiu'o  ^  ^^^^^' 
et  cseteris  metallis ;  de  sulphuribus,  et  saHbus,  et  atra- 
mentis ;  de  azurio,  et  minio,  et  cseteris  coloribus ;  de 
oleis  et  bituminibus  ardentibus,  et  aliis  infinitis,  de 
quibus  nihil  liabemus  in  libris  Aristotelis  ;  nee  natu- 
ral es  philosophantes  sciunt-  de  his,  nee  totum  vulgus 
Latinorum.^  Et  quia  haec  scientia  ignoratur  a  vulgo  stu- 
dentium,  necesse  est  ut  ignorent  omnia,  qu£e  sequimtur, 
de  rebus  naturalibus ;  scilicet  de  generatione  animato- 
rum,  ut  vegetabilium,  et  animalium,  et  hominum  :  qida 
ignoratis  prioribus,  necesse  est  ignorari  quae  posteriora 
sunt.  Generatio  enim  hominum,  et  brutorum,  et^  vege- 
tabilium est  ex  elementis  et  humoribus,  et  communicat 
cum  generatione  rerum  inanimatarum.^  Unde,  propter 
ignorantiam  istius  scientice,  nou  potest  sciri  natm-alis 
philosophia  vidgata,  nee  speculativa  medicina,  nee  per 
consequens  practica  ;  non  solum  quia  naturalis  ]3hilo- 
sophia  et  speculativa  medicina^  necessarise  sunt  ad 
practicam  ejus,  sed  quia  omnes  simplices  medicinse  de 
rebus  inanimatis  accipiuntur  de  hac  scientia,  quam 
tetigi,  sicut  manifestum  est  in  secundo  Hbro  Avicennse 
MedicinaKs,  ^  qui  simplices  medicinas  enumerat ;  et  ex 
aliis  auctoribus  manifestum  est :  quarum  medicinarum 
nee  nomina  sciri  possunt,  nee  significata,  nisi  j)er  hanc 


'  ef]  om.  B. 

^  sciunt^  et — nihil  sciunt,  B. 

^  Latinoruni]  Latiuum  T. 

*  et]  om,  B. 

*  inanimatarum]     NotanduiQ   de 


alkimia  quod  duplex  est,  specula- 
tiva et  practica.    T.  in  marg. 

®  medicina]  medicina;,  B. 

'  Medicinalis]  i.e.  Canon  totius 
Medicinae,  ed.  1522. 


40 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


Operative 
alehymy 
and  its 


scientiani ;  et  hsec  scientia  est  alkimia  speculativa, 
quae  speculatur  de  omnibus  inanimatis  et  tota  genera- 
tione  rerum  ab  elementis. 

Est  autem  alkimia  operativa  et  praetica,  quae  docet 
facere  metalla  nobilia,  et  colores,  et  alia  multa  melius 
et  eopiosius  per  artificium,  quam  per  naturam  fiant. 
Et  hujusmodi  scientia  est  major  omnibus  prsece- 
dentibuvS,  quia  majores  utilitates  producit.  Nam  non 
solum  expensas  et  alia  infinita  reipublicte  potest  dare, 
sed  docet  invenire  taHa,  quse  vitam  humanam  pos- 
sunt  prolongare  in  multa  tempora,  ad  quse  per 
naturam  produci  potest.  Sed  nos  morimur  citius 
longe  quam  deberemus,  et  hoc  propter  defectum  re- 
gi  minis  sanitatis  a  juventute,  et  propter  hoc  quod 
patres  nostri  dant  nobis  complexionem  corruptam, 
propter  eundem  defectum  regiminis  sui ;  undo  senectus 
citius  contingit^  et  mors  ante  terminos,  quos  Deus 
constituit  nobis.  Hsec  igitur  scientia  liabet  utilitates 
hujusmodi  proprias ;  sed  tamen  certificat  alkimiam 
spcculativam  per  opera  sua,  et  ideo  certificat  natural  em 
philosophiam  et  medicinam :  et  hoc  patet  ex  libris 
medicorum.  Nam  auctores  docent  suas  medicinas  sub- 
limare,  distillare,  et  resolvere,  et  multis  aliis  modis 
secundum  operationes  istius  scientiag,  sicut  patet  in 
aquis  salutaribus,  et  oleis,  et  infinitis  aliis.  Unde 
Galenus,  in  libro  Dinamidiarum^  docet  medicos  facere 
calcecuminon,  quod  medici,  sicut  nesciunt  facere,  sic 
nesciunt  nominare.  Et  Avicenna  docet,  in  primo  libro 
Medicinse,^  probare  per  opera  alkimise  quod  solus  san- 
guis non  nutrit,  vit  Galenus  restimavit,  sed  alii  humo- 
res  :  sed  hoc  nullus  medicorum  scit  nee  intelligere,  nee 


1  contingit]  contigit,  T. 

^  Dinamidiarum.']  A  spurious 
work  attributed  to  Galen  ;  printed 
by  Gesncr  in  his  Latin  version  of 
the  writings  of  Galen,  vol.  iv.  p.  875. 


Lugd.   1550.      It  is  there  entitled 
De  Chalco  Cecamneno. 


Mcdicincc']  lib.  i.  Feu.  i,  doct. 


4,  5. 


XII.]  OPUS   TERTIUM.  41 

facere  ;  ct  sic  do  infinitis.  Ha3C  igitur  scientia  duplex 
alkiinise  io-noratur  ab  omnibus  fere  ;  nam  licet  multi 
per  mundum  laborent  ut  faciant  metalla,  et  colores/ 
et  alia,  tamen  paucissimi  sciunt  veraciter  facere  colores 
et  utiliter ;  et  fere  nullus  scit  facere  metalla,  et 
pauciores  sunt  qui  sciant  facere  opera,  quse  valent 
ad  prolongationem  vit?e.  Et  etiam  pauci  sunt  qui 
sciant  distillare  bene,  et  sublimare,  et  calcinare,  et 
resolvere,  et  hujusmodi  opera  artis  facere,  per  qua; 
omnes  res  inanimatfe  certilicantur,  et  per  qu?e  certifi- 
cantur  alkimia  speculativa,  et  naturalis  pliilosophia,  et 
medicina. 

Deinde  non   sunt   tres    inter  Latinos,    qui    dederunt  Very  few 
se  ad  hoc,  ut  scirent  alkimiam  speculativam,  secundum  <ie"^'oted  to 

,  .   .  .  the  study 

quod     scu'i    potest,    sine    operibus     alkimise    practiese ;  of  these 
scilicet  secundum  quod  libri  et  auctores  docent,  qui  hoc  ^"^.'^jj^^.^  5 
probaverunt  per    opera.     Unus    solus    est  qui  potest  in  to  commu- 
hoc,  et  peritissimus  est  in  istis  omnibus.     Et  quia  tam  [he^^ncw'^ 
pauci  sciunt  h?ec,  ideo  non  dignantur  a  liis  communicare 
nee  cum  aliis  esse :  quia  alios  homines  reputant  asinos 
et  insanos,    qui  vacant    cavillationibus    juris  et  sopliis- 
matibus  artistarum,  quse  defoedaverunt  philosophiam,  et 
medicinam,    et   theologiam.     Et    opera    istius    scientia3 
sunt  difficilia,  et  maximarum  expensarum,  propter  quas 
etiam  illi,  qui  bene  sciunt  artem  operandi,  non  possunt 
operari ;    et  libri    hujus    scientise  sic    occultantur,  quod 
vix    potest   homo  invenire    eos,  cum  tamen  sint  plures 
quam    in    alia    facultate,    qui    etiam    propter    multitu- 
dinem     multi     constarent.       Radices     autem     alkimise 
speculativse      ego     posui      secundum      considerationem 
A"sdcenn8e,    prsecipue    in    expositione    peccati    sexti    in 
Studio  theologize.-    Nam  ibi  texui  totam  rerum  genera- 
tionem    ex    dementis,  et  conatus    sum    certificare    cum 
magna    diligentia    quicquid  oportet    ibi    sciri  secundum 


'  et  colores']  ova.  T.  |      -  In  the  Opus  Miuus. 


42  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

vias  alkimise,  et  naturalis  pliilosophiae,  et  medicinse  : 
quae  radices  applicari  debent  ad  omnium  rerum  gene- 
rationem  :  et  liana  applicationem  exposui  in  auro,  et 
metallis  caeteris^  cum  magno  studio  ;  nee  ulterius  processi, 
quia  persuasio  mea  in  illo  opere  non  plus  requirebat. 
Et  judicio  meo  heec,  qu.se  ibi  tango  de  istis  radicibus, 
cum  applicatione  ad  metalla,  valent  longe  plus  quam 
quicquid  aestimatur  sciri  ab  omnibus  naturalibus  qui 
modo  sunt ;  quoniam  extra  radices  has  in  vanum  quae- 
runt  ramos,  flores,  et  fructus.  Hie  excedo  in  verbis, 
sed  non  in  animo,  quia  hoc  dico  propter  hoc  quod 
doleo  de  errore  iniinito,  et  ut  excitem  vos  ad  conside- 
rationem  veritatis.  Ille  vero,  qui  composuit  tot  et  tarn 
magna  volumina  de  naturalibus,  (de  quo  superius 
locutus  sum,)  ignorat  haec  fundamenta,  et  ideo  sumn 
aedificium  stare  non  potest. 
Had  omit-  Radices  vero  alkimi^e  practicae  multura  sciuntm*  per 
in"-ortheml^^^c,  quae  hic  ^  tractavi ;  et  tamen  pono  eas  secundum 
in  his  Opus  verba  philosophorum,  et  praecipue  Avicennae  in  Majori 
Only  suited  Alkimia,  quem  vocat  "  Librum  de  Anima  secun- 
to  the  ears  "  (--[^n^^  Enigma ;''  et  has  radices  ego  pono  in  Secundo 
■wisest.  Opere  post  intentionem  Majoris  Operis  datam :  sed  et 
in  hac  tertia  scriptui'a  ponam  exquisitius.  Sed  nee 
quod  hie  ponam  potest  intelligi  sine  aliis  locis,  nee 
ilia  sine  eis  quae  hie  pono  ;  nee  omnia  haec  dant  in- 
tellectum,  nisi  sapientissimis  et  omnino  perfectis  in  hac 
scientia ;  qui  non  sunt  tres  in  hoc-  mundo.  Deus  enim 
occultavit  semper  a  multitudine  potestatem  hujus  sci- 
entiae :  nam  vulgus  non  solum  ^  nescit  uti  rebus  dig- 
nissimis,  sed  etiam  convertit  in  malum ;  nee  etiam 
vulgus  sapientum  ad  haec  unquam  potuit  attingere,  sed 
solum  sapientissimi  et  omnino  expertissimi.  Nolui 
vero    radices   istarum    duarum    scientiarum   ponere    in 


'  hie]  ibi.  U.  ]       ^  non  solum']  om.  T.  B. 

^  hoc]  om.  T. 


XII.]  OPUS  TERTIUM.  4iS 

Majore  Opere,  quia  non  proposui  time  scribere  de  eis. 
Sed  postea  in  Miiiore  Opere  vidi  opportunum  esse,  et 
scripsi  quae  videbantur  mihi  expedire. 


Cap.  XIII. 

Sed  prseter  has  scientias  est  una  perfectior  omnibus,  Experi- 
cui  omnes  famulantur,  et  quse  omnes  miro  modo  certi-  ^^•^'itai  phi- 

.         .  .  .  losophy. 

ficat :     et     lisec    vocatui'    scientia     experimentalis,    quse 

negligit  argumenta,  quoniam  non  certificant,  quantum- 

cimque    sint  fortia,    nisi   simul    adsit    experientia    con- 

clusionis,  ut  ostendo  in  tractatu  de    ista    scientia.      Et 

ideo  hsec  docet   experiri    conclusiones   nobiles    omnium 

scientiarum,    qure   in   aliis  scientiis   aut   probantur   per 

argumenta,  aut  investigantur  per  experientias  naturales' 

et  imperfectas  ;  et  haec   est  una  ejus  prserogativa,  sicut 

ego    in   sexta  parte  Operis    Majoris  ^   ostendo,    in   con- 

clusionibus   naturalis  philosophise   et    perspectivse,    quae 

sunt    veritates    sciendse   circa   iridem,  et   circulos    colo- 

ratos  circa  lunam,  et  solem,  et  stellas. 

Et   ostendo    ibi   maximam    potestatem,    quam    habet  Experi- 

hasc  scientia  super  alias  certificandas.     Naturales  quidem  "nlvMst  of 

in   libro    Meteororum   Aristotelis,  et   perspectivi,    nego-  certainty 

tiantur  circa  hsec  certificanda,  sed  in  vanum ;  quia  sola  sciences 

experientia  certificat  hie,  et  non  argumentum.     Et  ideo 

pono    radices    experientiarum    circa    ista,    quas    nullus 

Latinorum  potest  intelligere,  nisi  unus  ;  scilicet^  magister  Peirus  di 

Petrus.       Et  sic  est  ^  de  aliis  rebus  natm'alibus.      Alia  ^^^^^'''l- 
.  .        .  curia. 

est  digTutas  hujus  scientise,  quod  certifieat  veritates 
nobiles  in  terminis  aliarum  scientiarum,  quse  non  pos- 
sunt  ibi   probari,  nee  aUquo   modo   investigari;  ut   est 


'  naturales']  viles  ( ?)  T.  I      ^  U7ius ;  scilicet']  om.  T. 

*  Operis  Majoris]  p.  445.  |      *  est]  om.  T. 


44  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

prolongatio  vita3  humaiife,  efc  midtce  alioB ;  nam  liasc 
Veritas  est  in  terminis  medicinse,  sed  nunquam  ars 
medicinse  se  extendit  ad  banc  veritatem,  nee  est 
aliquid  de  hoc  in  libris  medicinas.  Sed  experimentator 
fidelis  consideravit  aquilam,  et  cervum,  et  serpentem, 
et  phoenicem  et  multa  prolongare  vitam  et  renovare 
juventutem,  et  scit  quod  hsec  dantur  brutis  ad  instruc- 
tionem  hominis  ;  propter  quod  excogitavit  vias  nobiles 
ad  hoc,  et  jussit  alkimise  practicse  prseparare  ei  corpus 
tequahs  complexionis,  ut  hie  experimentator  uteretur 
eo.  Nam  h^ec  scientia  se  habet  ad  omnes  alias,  sicut 
navigator  se  habet  ad  carpentatorem  ;  cui  prsecipit  na- 
vigator ut  faciat  ei  navem,  quae  debet  uti ;  et  sicut  ars 
mihtaris  prsecipit  fabrih  ut  faciat  ei  anna,  quibus  novit 
uti  miles,  et  non  faber.  Et  hanc  prolongationem  vita3 
prosequor  in  tractatu  istius  scientise,  cum  aliis  exemplis 
quibusdam. 
All  other  Tertia  vero  dignitas  istius  scientiaB  est,  quod  non' 
ancaiary  to  I'^cipit  veritates  in  terminis  aliarum  scientiarum,  sed 
this.  tamen    utitur    eis    sicut    ancillis.      Et  hsec  pars    hujus 

scientise  extendit  se  ad  cognitionem  futurorum,  et 
ad  operationem  mirabilium  operum  naturae  et  artis. 
De  hac  enim  cognitione  dicit  Ptolemseus  in  libro 
de  Dispositione  Sph^erse:^  certior  est  via  judicandi 
de  futuris  quam  per  astronomiam ;  et  hoc  est  per  ex- 
perientiam,  super  quam  Aristoteles  nobilis  fimdatus  est, 
et  multa  turba  fidelium  pliilosophorum,  et  domini  ju- 
diciorum  astrorum.  Et  habet  quatuor  scientias  proprias 
et  magnas^  de  ista  cognitione.  Deinde  in  secunda  parte 
docet  experientias  totius  possibilitatis  natm-te  et  artis. 
Et  sicut  logica  docet  proprietates  sophistici  argument! 
ut    vitentur,    sic    hrec    scientia    revolvit    omnes    artes 


'  qjiod  non]  T.   omits  non ;  quae  non,  B.  L. 

'  de  Dispositione  Sphccrce]  de  Sphacrac  Dispositione,  T. 

'  proprias  et  magnas']  magnas  et  proprias,  T. 


XIII.] 


OPUS   TERTIUM. 


45 


magicas,  ut  doceat  eas  reprobaro ;  ut,  reprobata  omni 
falsitate,  sola  Veritas  artis  et  naturae  ^  teneatur.  Sed 
liSGC  non  reprobat  falsa  quae  ignorat,  nee  vera  cum 
falsis,  sicut  faciunt  fere  omnes.^  Et  Gratiaiius^  et 
multi  minus  bene  dixerunt  in  hac  parte,  quia  non 
omnia  sunt  magica  quae  ipsi  decent  reprobari,  et  repro- 
bant  falsa  qu?e  ignorabant.  Sed*  homo,  qui  reprobat 
aliquid,  debet  scire  ejus  conditiones,  et  sic  falsum  re- 
probaro, ut  Veritas  semper  maneat  illsesa. 

Sed  hujus  reprobationis  indiscrete  sunt  quinque 
causae,  quas  assignavi  in  fine  primte  partis  Majoris 
Operis,^  ubi  deelaro  quomodo  sancti  neglexerunt  et 
multa  quse  modo  sunt  in  usu,  et  alia  quse  deberent 
esse  longe  magis.  De  ista  scientia  multa  tango  in 
parte  sexta;  sed  ubique  relucet  ejus  potestas  et  in 
astronomia  et  in  omnibus.  Nam  sicut  navis  com- 
positio  pertinet  ad  carpentatorem,  et  usus  ad  navi- 
gatorem,  sic  est  hie  de  omnibus  magnificis  operibus 
sapientise.  Omnia  enim  magnifica  ad  usum  hujus 
scientise  pertinent,  licet  praeparetur  operatio  multorum 
per  alias  scientias.  Verbi  gratia :  facere  speculum 
comburens  pertinet  ad  geometriam,  quia  figuratio  de- 
terminata  requiritur ;  sed  geometria  non  excogitat  hoc 
opus  mirabile,  nee  usum  ejus,  sed  experimentator,  qui 
vult  omne  combustibile  comburere  per  hoc  speculum 
ad  radios  solis,  et  in  omni  distantia  qua  voluerit. 
Et  ideo  magnum  artificium  est  liic'^  quod  solus  ex- 
perimentator fidelis  novit  excogitare,  sed  tamen  im- 
perat  geometric  ^  ut  corpus  speculare  proeparet  et  figu- 
ret ;  et  ideo  quantum  ad  usum  attribuitur  experimen- 
tatori,  quantum  ad  compositionem  geometriae. 


'  ntiturce']  naturalis,  B. 
^faciunt  fere  omnes]  fere  omnes, 
T.,  omits  faciunt. 

'  Gratianus']  gratiam,  T5. 
«  Sed']  om.  B.  T. 


'  Operis}  om.  T. — Opus  Majus, 
p.  19. 

«Aic]  hacc,  T. 

''geometria']  geomctro,  T.  et 
infra. 


46  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Removed         Et  lipec  scientia  certificat  omnia   naturalia   et   artifi- 
speculation  Alalia  ill  particulari  et  in  propria  disciplina,  per  experi- 
on  the  one  eiitiam  peifectam ;  non  per  argumenta,  ut  scientise  pure 
niere'empi-  speciilativae,    nee   per    debiles    et   imperfectas   experien- 
ricism  on    tias,    ut   scientise  operativpe,     Et   ideo   hsec  est  domina 
omnium  seientiarum  preecedentium,  et  finis  totius  spe- 
culationis.     Sed   patet    quod    multfe  expensse  requirun- 
tur  in   operibus   istius   scientise,    in   quibus   Aristoteles 
maguus,  auctoritate  Alexandri,  prseter  eos  quibus  domi 
usus    est   in    experientia,    misit    plurima    millia   homi- 
num    per   mundum    ad    experiendum    rerum    omnium 
naturas   et    proprietates,    sicut   Plinius     dicit   septimo^ 
Natiiralium,    et    alii    eonfirmant.     Et    certe    combustio 
in  omni  distantia,  qua  voluerimus,  constaret  plus  quam 
mille  marcas   autequam   specula   sufiicientia   fierent   ad 
hoc ;    sed   valerent    plus    quam    uuus   exercitus   contra 
Tartaros    et    Saracenos.       Nam    omnem    exercitum    et 
castrum     contrarium    posset    experimentator     perfectus 
destruere  per  hujusmodi  combustionem  ad  solos  radios 
solares,  sine   alio   igne.     Mira  res  est  lisec/^  sed  multa 
alia   sunt   mirabiliora    in    liac    scientia ;    et    paucissimi 
sunt  dediti  liuic  scientifB  propter  defectum  expensarum. 
Commends  ]S[on    enim    cognosce    nisi    unum,    qui    laudem    potest 
pefinienta-'  habere    in    operibus    liujus    scienti?e  ;     nam    ipse    non 
list  in  his    curat    de    sermonibus    et    pugnis  verborum,  sed   perse- 
Peter  de     quitur    opera    sapientias,  et    in   illis  quiescit.^     Et  ideo 
Maharn-     Q^od    alii   cjecutientes   nituntur    videre,    ut    vespertilio 
lucem  solis  in   crepusculo,    ipse   in  pleno  fulgore  con- 
templatur,  propter    hoc  quod    est    dominus   experimen- 
torum ;     et   ideo    scit    naturalia   per    experientiam,    et 
medicinalia,    et    alkimistica,    et     omnia    tarn     ca3lestia 
quam  inferiora ;    immo   verecundatur  *  si  aliquis  laicus, 


curia. 


*  septimo.']  Nat.  Hist.  viii.  17.  §  3, 

^  hac']  hsec  ista,  B. 

3  quicscit.2  Notandura  de    magis- 


tro  Petro  de  Maharne  Curia.  B.  in 
marg. 

*  verecundatur']  verecundantur,  B. 


XIII.]  OPUS  TERTIUM.  47 

vel  vetiila,  vel  miles,  vel  rusticus  de  rure  sciat  quse 
ipse  ignorat.  Unde  omnia  opera  fundentium  metalla, 
et  qu£e  operantur  auro,  et  argento,  et  cseteris  metal] is, 
et  omnibus  mineralibus,  ipse  rimatus  est ;  et  omnia 
quse  ad  militiam,  et  ad  arma,  et  ad  venationes  ipse  no- 
vit ;  omnia  quae  ad  agricultiiram,  et  ad  mensuras  terra- 
rum  et  opera  rusticorum,  examinavit ;  etiam  experimenta 
vetularum  et  sortilegia,  et  carmina  earum  et  omnium 
magicorum  consideravit ;  et  similiter  omnium  jocula- 
torum  illusiones  et  ingenia  ;  ut  nihil  quod  sciri  debeat 
lateat  ipsum,  et  quatenus  omnia  falsa  et  magica  sciat 
reprobare.'  Et  ideo  sine  eo  impossibile  est  quod  com- 
pleatur  philosopliia,  nee  tractetur  utiliter  nee  certitu- 
dinaliter.  Sed  hie,  sicut  non  est  dignus  pretio,  sic  nee 
pretium  sestimat  sui.  Nam  si  vellet  cum  regibus  et 
principibus  stare,  bene  inveniret  qui  eum  honoraret  et 
ditaret.  Aut  si  Parisius  vellet  ostendere  quae  scit  per 
opera  sapientige,  totus  mundus  sequeretur  eum.  Sed 
quia  per  utramque  viam  impediretur  ab  experien- 
tiarum  magnitudine,  in  qua  summe  delectatm',  ideo 
negligit  omnem  honorem  et  divitias,  prsecipue  cum 
poterit,  quando  voluerit,  per  suam  sapientiam  ad  divi- 
tias pervenire. 

Circa  vero  unum  speculum  comburens  in  certa  dis- 
tantia  laboravit  jam  per  tres  annos,  et  cito  veniet  ad 
finem  per  gratiam  Dei,  quod  omnes  Latini  nescirent 
facere,  nee  unquam  fuit  attentatum  inter  eos,  cum 
tamen  libros  habemus  de  hujusmodi  speculorum  com- 
positione.^ 

Cap.  XIV. 

Omnes  vero  hse    scientise   sunt,    simpliciter  loquendo  Of  moral 
et  propria,  speculativse.     Nam    licet   in    omni    scientia  L^^^^" 


^  reprobare^  Petrus   de  Maharne  I      '  speculorum    compositmie.'}      See 
Curia,  T.  in  inarg.  |  Opus  Majus,  p,  70. 


48 


llOGERI   BACONIS 


[cap. 


distinguantur  dure  partes,  practica  ct  speculativa,  ut 
docet  Avicenna  primo  Artis  MedicinaD,'  tamen  moralis 
pliilosophia  sola  dicitur  autonomatice  et  proprie  prac- 
tica :  quia  practica  dicitur  a  2waxi,  quod  est  operatio  ; 
et  non  a  quacunque,  sed  ab  operatione  nostra,  scilicet 
de  virtute  et  vitio,  de-  felicitate  et  pcena.  Et  omnes 
aliaB  dicuntur  speculativse,  qupe  non  considerant  ha3C 
opera  vitae  pr?esentis  et  futui'se,  quibus  homo  salvatur 
vel  damnatur.  Omnia  vero  opera  artis  et  naturse  ordi- 
nantur  ad  ha3c  opera  moralia,  et  sunt  propter  ea;  nee 
habent  utilitatem  nisi  secundum  quod  operibus  morum 
deserviunt ;  et  ideo  practice©  et  operativse  scientise,  ut 
experimentalis  alkimia  et  cEetera,  dicuntur  speculativj^ 
respectu  operationum,  quae  sunt  in  morali  seu  in^  civili 
scientia.  Et  hsec  scientia  est  domina  partium  omnium* 
philosophise,  et  utitur  eis  et  imperat,  propter  utilitates 
civitatum  et  regnorum.  Nam  per  banc  debent  eligi 
homines  qui  studeant  in  diversis  scientiis  et  artibus, 
propter  bonum  commune;  et  omnes  in  civitate  et  regno 
sic  ordinat,  ut  nullus  remaneat  otiosus. 
His  six  di-  Et  heec  habet  sex  partes  magnas :  prima  ordinat 
visions  of  iiominem  ad  Deum,  secundum  quod  esse  posset^  philo- 
losophy :—  sophifie,  ct  ccrtificat  quae  potest  de  Deo,  et  de  angehs, 
et  dcemonibus,  et  vita  futura,  tarn  de  gloria  quam  de 
poena ;  et  non  solum  de  vita  animte,  sed  de  corporis^ 
resurrectione.  Et  mira  scripserunt  philosophi  in  hac 
parte.  Nam  usque  ad  Christum  et  Beatam  Virginem 
considerationem  suam  exaltaverunt,  sicut  scribo  in  parte 
prima  Moralis  Philosophic.  Et  hujus  ratio  magna 
est,  quia  patriarchi  et  prophetfe  non  solum  scripserunt 
de  Deo  in  Veteri  Testamento,  sed  in  multis  aliis  libris, 


1.  Theo 
logical 


'  Artis  Medicince]  circa  init.  f.  4. 
ed.  1522. 
2  </c]  et,  B. 
"m]  om.  T. 


^partium  omnium']    omnium  par- 
tium, T. 

^*  esse  posset]  possibile  est,  T. 
*  corporis]  corporum,  13. 


XIV.]  OPUS   TERTIUM.  49 

tarn  pliilosoplncis  quam  aliis,  ubi  sunt  expressoe  aucto- 
ritates  de  Clu"isto  iiobilissimEe,  sicut  declaro  in  secimda 
parte  Operis  Majoris  et  in  prima  Moralis  Philoso- 
phise. Et  occuiTit  mihi  modo  una  auctoritas,  quam 
non  posui  loco  suo  sub  verbis  propriis ;  et  est  de 
B.  Virgine  nutriente  Filium  suum  Dominurn  Jesum 
Christum,  quam  dicit  Albumazar  in  Majori  Introduc- 
torio,  ■^  in  sexto  libro  ;  sed  expressius  secundum  transla- 
tionem  Hermanni :  "  Oritur  puella  in  primo  decano  Vir- 
"  ginis,  ut  Persre,  Chaldsei,  iEgyptii,  et  omnes  a  prima 
"  setate  docent :  virgo  munda,  puella  dico  immaculata, 
"  corpore  decora,  vultu  venusta,  habitu  modesta,  crine 
"  prolixo,^  puerum  nutriens  ac  jure  pascens  in  loco 
"  cui  nomen  Hebrsea,  (vel  terra  Hebraeorum,)  puerum 
"  dico  a  quibusdam  nationibus  vocatum^  Jesum,  quern 
"  nos  *  Grtece  Christum  dicimus."  Intentio  auctoris  '' 
est  quod  Beata  Virgo  habet  figuram  et  imaginem  infra 
decem  primos  gradus  Virginis,  et  quod  nata  fuit 
quando  sol  est  in  Virgine ;  et  ita  habetur  signatum 
in  calendario ;  et  quod  nutriet  Filium  suum  Jesum 
Christum  *"  in  terra  Hebrceorum.  Sed  de  hoc  multa 
conscribo  in  applicatione  mathematicae  ad  ecclesiam, 
propter  sectas  inqulrendas  principales,  quae  sunt  sex,  ut 
certificetur  secta^  Christiana,  et  omnes  alite  reprobentur, 
et  quatenus  sciatur  quando  secta  Machometi  destrue- 
tur,  ut  nee  unus  dies  deficiat.  H^c  enim  revolvunt 
astronomi  et  determinant ;  et  in  his  deservit  astro- 
nomia  morali^   philosophiaD,   cujus   proprium   est  deter- 


'  Inlroductoriu^  Inti'oductorium 
in  Astrouomiam  Albumazaris  Aba- 
lachi  octo  continens  libros  partialcs. 
Venct.  1.506.  Unpaged;  but  the 
quotation,  slightly  abridged,  will  be 
found  at  e.  4.  reverse. 

^  prolixo]  prolixa,  T. 


■'  uocalumj  nominatum  in  tlic  ori- 
ginal. 

*  nos']  vos,  B. 

^  auctoris']  auctoritatis,  B. 

"  Jesum  Christum']  ^  Christum 
Jesum,  T. 

'  sccta]  cm.  T. 

**  morali]  moralis,  B. 


VOL.   I.  D 


50 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


losopliy  ; 
sc,  politi- 
cal. 


minare  de  sectis  in  particular!  et  in  propria  disciplina, 
secundum   quod   patebit   post. 
The  second      JSTam   secunda   pars    moralis    philosophise    dat    leg-es 

division  of  i.  x  o 

moral  phi-  publicas,  et  primo  de  cultu  divino,  dem^  de  regimine 
reipublicse,  et  civitatibus  et  regnis ;  et  sub  hac  parte 
continetur  jus  civile  imperatorum  et  regum  per  univer- 
sum  mundum,  et  multi  tradiderunt  multa  de  hac  parte. 
Sed  Aristoteles,  et  ejus  discipulus  Theophrastus,  omnia 
compleverunt,  ut  dicit  Marcus  Tullius  quinto  Acade- 
micorum  ^  libro ;  et  ab  his  habuerunt  omnes  Latini 
omnes  leges  principaliter ;  quanquam  leges  XII.  Ta- 
bularum  fuerunt  transcriptse  ex  dictis  Solonis  Atheni- 
ensis.  Sed  dolendum  est  quod  heec  pars  philosophise 
non  est  apud  Latinorum  usum,  nisi  laicaliter,  secun- 
dum quod  imperatores  et  reges  statuerunt ;  nam  philo- 
sophice,  secundum  quod  tradita  est  ab  Aristotele  et 
Theophrasto,  non  est  ha3C  pars  in  usu  Latinorum, 

Tertia  pars  est   de   virtutum  honestate   ut   amentur, 
et   vitiorum   turpitudine   ut  vitentur  ;   et  hsec  est  pul- 

philosophy;  chrior  sapientia  quam  possit  dici.  Mirum  enim  est 
■'  '^  '  de  nobis  Christianis,  qui  sine  comparatione  sumus  im- 
perfectiores  in  moribus  quam  philosophi  iniideles.  Le- 
gantur  decem  libri  Ethicorum'^  Aristotelis  et  innumeiu- 
biles  Senecse,  et  Tullii,  et  aliorum,  et  inveniemus  quod 
sumus  in  abysso  vitiorum,  ut  dicamus,  "  Gratia  Dei  sal- 
"  vavit  nos."  Summus  enim  zelus  castitatis,  et  mansue- 
tudinis,  et  patientise,  et  constantise,  et  omnium  virtutum 
fuit  apud  philosophos.  Nam  non  est  homo  in  aliquo 
vitio  ita  absorptus  quin  si  legeret  diligenter  libros  hos 
illud  vitium  dimitteret ;  quoniam  ita  potenter  allegant 
pro  qualibet  virtute,  et  contra  quodlibet  vitium,  quod 
non  est  finis.  Unde  cum  pessimum  vitium  sit  ira,  quia 
omnem  hominem    et  totum   mundum  destruit,  non  est 


The  third 
division  of 
moral 


'  rfewi]  et  deinde,  B. 

^  quinto  Academicorum'j  Possibly 


the    reference    is    a    mistake    for 
De  Fin.  v.  4. 

^  Ethicoruni]  om.  T. 


XIV.]  OPUS  TERTIirai.  51 

homo  ita  iracundus  qui^  si  videret  diligenter  libros 
tres  SenecsD  quin  verecundaretur  irasci.  Mira  sapientia 
in  illis  libris  continetur ;  et  sic  in  aliis.  Et  ideo  de 
illis  libris  de  Ira,  et  de  multis  aliis  conscripsi,  in  parte 
bac  tertia  moraKs  philosophise,  ut  videatur  infinita 
sapientia  philosophorum,  quoniam  postquam  Deus  iis 
concessit,  potueront  in  aliis  prsevalere ;  quia  virtas  illu- 
minat  animum  in  cognitione  veritatis,  et  peccatum 
obfuscat. 

Et  quarta  est  de  sectarum  revolutione,  ut  una  ehgatur  Fourth 
quse  per  totum  mundum  habeat  dilatari,  et  alise  repro-  sc^chris- 
bentur.  Et  hie  traditur  probatio  fidei  Christianas ;  et  tian  evi- 
sunt  rati  ones  hujus  probationis  in  magna  copia  et  pul- 
cherrimse,  Et  hcec^  est  pars  meHor  totius^  philosophise, 
non  solum  moralis,  sed  totius^  sapientise  humanae.  Nee 
mirum,  cum  hsec  ordinet  hominem  in  vitam  seternam 
secundum  possibilitatem  philosophise ;  et  probat  quod 
lex  debet  a  solo  Deo  revelari,  et  uni  legislatori  per- 
fecto,  qui  est  vicarius  ejus  in  terra,  et  qui  habet  toti 
mundo  dominari  et  omnia  regna  disponere ;  et  hie  debet 
legem  promulgare  et  ordinare  de  suo  successore,  quem 
philosophi  vocant  summum  sacerdotem.  Et  hie  tota 
pliilosophise  potestas  concurrit,  ut  per  speculativas  scien- 
tias  et  per  practicas  doceatiu'  persuasio  sectse  fidelis. 
De  hac  autem  parte  scripsi  sicut  de  aliis,  et  in  parte 
mathematicse  comparatse  ad  ecclesiam  prsemisi  capi- 
tulum  nobile,  in  quo  astronomia  deservit  huic  parti 
moralis  philosophise. 

Et  omnia  opera  scienti^e  experimentalis  et  csetera 
mirabilia  operantur  hie,  et  consideratio  scientiarum 
magicarum,  ut  destruantur,  quia  sectas  perversas  con- 
stituunt.  Et  hie  lingTise  deserviunt  et  omnia,  sicut  in 
singulis   pai-tibus    Operis    Majoris    ego    ostendo.     Nam 


'  qui}  quia,  B.  j        ^  totiiis']  ora.  T. 

^hcec']  om.  T.  j 

D   2 


52 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


The  fifth 
division  : 
sc,  liorta- 
tory. 


The  sixth, 
jiitlicial  : 
handled 


quselibet  tid  conversionem  infidelium  secundum  varias 
potestates  operatur ;  quia  non  minus  per  opera  sapien- 
tise  mirabilia  quse  prius  ignoramus,  et  credimus  ut 
postea  intelligamus,  erigimur  ad  magnalia  fidei  cre- 
denda,  quam  per  speculationes  sapientiales  persuademur 
de  hac  eadem  fide.  Quando  enim  videmus  mirabilia 
in  perspectiva  et  aliis  scientiis,  quae  ante  instructionem 
reputamus  impossibilia,  tunc  longe  magis  debemus  nos 
luimiliare  mentes  nostras  divinis  veritatibus  ut  cre- 
damus  eas,  quam  vis  sint'  supra  intellectum  nostrum  ; 
cum  sic  sunt  infinita^  veritates  in  creaturis,  quarum 
nullam  rationem  possumus-  habere,  et  tamen  recipimus 
eas,  quando  instruimur  in  eis. 

Quinta  vero  pars  est  de  secta3  jam  persuasc©  et  pro- 
batfG^  exliortatione,  ad  implendum  in  opere  et  ad  nihil 
faciendum  in  contrarium ;  et  hie  exigitur  modus  pra>- 
dicationis.  Et  tam  ha3C  pars  quam  quarta  utitur  po- 
tenter  omatu  rhetorico,  non  solum  in  verbis,  sed  et* 
in  sententiis,  et  in  gestibus  corporis,  et  in  animi 
motibus,  sicut  ego  declaro  per  radices  certas,  secun- 
dum vias  sanctorum  et^  non  solum  philosophorum. 
Nam  ut  Augustinus''  docet,  quarto  de  Doctrina  Chiis- 
tiana,  summa  eloquentia  est  in  usu  sanctorum  in 
Scriptura ;  et  optime  hoc  docet. 

Hanc  autem  partem  elevo  ad  considerationes  seien- 
tiarum,  quia  comparo  eam  ad  usum  theologise,  et  si- 
militer facio  de  omnibus  qua9  scripsi,  tam  in  Opere 
Majori  quam  Minori.  Nam  una  comparatio  est  philo- 
sophise ad  theologiam,  ut  ssepe  dixi. 

Sexta  vero  pars  moralis  philosophife  est  de  cansis 
ventilandis  coram  judice  inter  partes,   ut  fiat  justitia ; 


cursorily,    sed  hanc  solam  tango  propter  causas,  quas  assigno. 


'  sinf]  sunt,  B. 
^possumus']  sufBcimus,  T. 
*  persuascE  cl  probata;']  prohatcc  et 
j'crsuasa',  T. 


'  ef]  om.  T. 
^  ct]  om.  B. 
°  AiKjufiliiuis]     See  above,  p.  7. 


XV.]  OPUS   TERTIUM.  53 


Cap.  XV. 

Posui  igitur  intcntioucm  gi-ossam  istius  scientico  no-  The  im- 

bilissimse,   ut  appareat  quod  magnus  defectus  in  studio  mora^p^i. 

sapientise  est  aj^ud    pliilosopliantes   Latinos/  quod   h?ec  losophy  as 

scientia  magna   non  est    in    usu    eorum.     Et    hsec    est  j,nd  rule  of 

scientia    optima,    et    respectu    cujus    alise    non    habent  ^i'  know- 

comparationem ;    quia   lisec    sola    docet   bonum   anima?.      °  ' 

Casterum  isti  omnes  ali?e  sunt  subjectse,  et  propter  quam 

omnes  alife  sunt  inventre.     H?ec  enim  est  finis  omnium, 

et  domina  et  regina.     Nee  potest  utilitas  alicujus  esse 

nisi  respectu  istius  scientia3  ;  quia  ea,  quae  sunt  ad  finem, 

non    habent    utilitatem    suam   nisi  a  fine.     In  se  enim 

vana   sunt  et    inutilia.     Quoniam  igitur,  ut  Aristoteles 

docet  secundo    Physicorum,  ~  finis   imponit  necessitatem 

in    eis    qu?e    sunt  ad  finem  ;    nam  utilitas  eorum  est  a 

fine,  nee  potest  utilitas  aliarum  scientiarum  cognosci  nisi 

per   banc ; — ideo  qui    banc  ignorat   nescit  quare  addis- 

cit    alias.      Et    dico    quare    secundum    veritatem,    non 

secundum    sestimationem    cujuslibet ;    quia   nisi  bonum 

animse  consideretur,    in    quolibet   opere   et    in  qualibet 

occupatione,  ut    omnia    fiant    et    considerentur   propter 

illud  bonum,   omnia  sunt  cassa  et  vana,  et  nihil  sunt ; 

sicut  non  solum  fides  nostra  docet,   sed  doctrina  philo- 

sophorum  qute  in  morali  philosophia  traditur.     Et  ideo 

sequitur  quod  propter   ignorantiam  istius  scientite   non 

potest  Veritas  aliarum  patere ;    nam  nihil  sunt  sine  ea, 

sicut  tota  sapientia  philosophia?  nihil  est  sine  sapientia 

fidei  Christian?e. 

Nam  sicut    nos    credimus    quod    omnis   sapientia   in-  The  he- 

utilis   est   nisi   reguletur  per    fidem   Christi,   nee   aliter  as°wdfas 

apparet   ejus    utilitas,    sic  a3stimaverunt   philosophi   de  ^^^  end  of 

all  science. 


'  philosophantes  Latinos']  philoso-  I       -  Fh'j^korum']  cap.  iii. 
phantcs  magnos  Latinos,  T.  I 


54  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

tota    philosophia   speculativa  respectu    istius   practicfe. 

Quia   lisec  fuit  theologia  eorum   et  per  lianc  credebant 

salvari,  non  per  alias.     Si  igitui^  utilitas  aliarum  scien- 

tiarum  non  cognoscitur  nisi  notitia  istius^  habeatur  in 

quantum    ad     earn     applicantur     et     ordinentur,    tunc 

tamen   Latini   ignorant   banc    scientiam,   quia   non    est 

in   usu  eorum,   ignorabunt   potestatem   utilem   aliarum. 

Et   ideo   licet  baec  sit  finis  omnium  scientiarum  tamen 

alio  modo    est   initium.     Nam    finis    primo    est   in    in- 

tentione    et    cogitatione  et   movet   efficiens  ^    ad   totam 

0]3erationem ;    et    ideo    baec     scientia     deberet    primo 

sciri    ut    homo   cognosceret    ad   quid    et    propter    quid 

operaretur ;    quatenus    baec    scientia    sit    regula   totius 

operationis   bumanje,   ut    nihil    faceret    nisi    secmidum 

banc   scientiam.      Et    ideo    a    juventute    deberet    qui- 

libet  instrui   saltem  in  rmiversali    in   hac   scientia.     Et 

propter    hoc    quilibet   a  juventute    instruitur    per    ec- 

clesiam    in   iis    quae    fidei    sunt.     Et    deberemus   longe 

plus    instrui    in    scientia    Christi    a    juventute     quam 

Children     instruimiu".     Nam  lex  Dei  deberet^  legi  pueris,  ut  assu- 

tau"-htto     escerent    semper    ad  veritatem    fidei,    et    maxime    libri 

read  the     planiores  et  magis  morales  utriusque  Testament! ;  sicut 

not  the       etiam  aliqui   audiunt  Bibliam  versificatam ;    sed  melius 

follies  of     esset  quod  audirent  et  construerent  evangelium  in  prosa, 

the  heathen  et  Epistolas,    et   libros    Salomonis,  quia  ilia  versificata 

poets.         truncat  omnia,  et  nihil    valet.     Nam    primo    est   homo 

instruendus  in  iis    qure    pertinent    ad    salutem    animse, 

ut  semper  assuescat  proficere  in  melius.    Et  propter  hoc 

Judaei    a  juventute    primo   addiscunt    legem    Dei.     Et 

Boetius*    in   libro  de   Disciplina  Scolarium  .docet  quod 

pueri  primo  instruendi  sunt  in  libris  Senecse  ;  et  Beda 

exponit  quod  hoc  dicit  quia  primo  sunt  docendi  in  mo- 

ribus,  quia  libri   Senecae    sunt    morales.     Sed    non   sic 


'  notitia  istiusl  ista,  T. 
*  efficiens']  efficientem,  U. 


^  deberet']  debet,  U. 
'  Boelius]  cap.  i. 


XV.] 


OPUS   TERTIUM. 


55 


instriiimtur,  sed  in  fabulis  et  insaniis  Ovidianis  et 
c^terorum  poetarum,  ubi  omnes  errores  in  fide  et  mo- 
ribus  proponimtur.  Nam  miiltitudinem  deorum  ibi 
audiunt,  et  quod  homines  et  stell?3  sunt  dii,  et  alise 
creaturse,  et  de  vita  futura  errores  infiniti  vulgantur, 
tarn  de  vita  bonorum  quam  malorum.  Et  omnes  super- 
stitiones^  pro  religione  in  eis  inveniuntur,  ^  et  omnes 
morum  corruptiones.^  Et  ideo  juvenes  concipiunt  malos 
mores  a  juventute,  et  quando  temptaverunt  semper 
crescunt  in  eis, 

Et  inde  accidit   quarta   ratio   ad   propositum.      Nam  Their 
sic  fiunt  inhabiles  ad  veritatem    sapientise  magnificam,  ™°*^^™ 
quia  scriptm-a  dicit  quod   in    malevolam    animam    non  renders 
introibit   sapientia,    nee    habitabit   in   corpore   subdito  for^^e"'^^* 
peccatis,        Et     anima     deturpata     peccatis    est     sicut  truths  and 
speculum  rubiginosum   et    vetus,    in   quo    non   possunt  of\^isdom. 
species    rerum   apparere,    ut   pulchre    dicit   Algazel   in 
Logica  ;*   et  anima  ornata  virtute    est    sicut   speculum 
novum    et    poKtum    in    quo     apparent     clare     rerum 
imagines.     Hoc  satis  ostendo    in    Moralibus.     Et    ideo 
quia  vulgus  nescit  banc  scientiam  a  juventute,  homines 
habent    animas   obscuras   et   excEecatas    quae    nunquam 
possunt    proficere     nisi     in     vanis,     et     falsis,     et     in 
mails,    cavillationibus    et    in    magnis    imperfectionibus 
sapientise.       Et    ideo    multitude     studentium    negligit 
omne  quod  pulchrum  est  et  utile  in  sapientia  phUoso- 
phiae,  et    perit    philosophia.     Sed    libri   istius   scientite  Difficulty 
Aristotelis  et  Avicennse,  Senecse   et  Tullii,   et  aliorum,  ?f  obtain- 

,,,...  .  .  ,        '  ing  good 

non  possunt   haberi    nisi    cum   magnis  expensis ;   tum  authors,  es- 
quia  principales  libri  non   sunt   translati  in   Latinum,  ^ia^  gf^^  ^^^ 
tum    quia    aliorum   non   reperitur  exemplar  in   studiis 
solemnibus,    nee    alibi  ;    quia   libri    Marci    Tullii    De 


'  omnes  superstitiones']  omnis  su- 
perstitio,  T. 
-  inveniunturj  invenitur,  T. 


^  omnes       morum      corruptiones^ 
omnis  morum  corruptio,  T. 
'  in  Lo(jica]  cap.  ii. 


56 


ROGERI    BACONIS 


[CAP. 


Bacon  had  Republica'      optimi    nusquam    inveiiiuntur,    quod    ego 

effLSuTl"     possim^  audire,  cum  tamen  sollicitus   fui    quaerere  per 

search  for   diversas    partes    mmidi,    et    per    di versos    mediatores. 

nTlieluh.  Similiter   multi   alii   libri   ejus.      Libros   vero    Senecas, 

lica.  quorum   flores  vestr?e   beatitudini   conscripsi,  nunquam 

potui  invenire,  nisi  a  tempore  mandati  vestri,  quamvis 

diligens  fui  in  hac  parte  jam  a  viginti  annis  et  pluri- 

bus.     Et  sic  est^  de  multis  aliis  utilissimis  libris  istius 

scientire    nobilis.     Paucissimi    etiam    sunt    qui    sciunt 

liujusmodi  libros,  nee   sunt  exercitati   hie  ;  nee   scirent 

ex  infinita  multitudine   colligere    quie   necessaria   sunt, 

et  collecta  ordinare.     Et  illi  sunt  homines  valentes,  et 

senes,    et    magni   viri,    qui    sine   magnis   expensis  non 

redirent    ad   studium,    sed    quiescunt   in   locis    suis   in 

pace  cum  delectatione  istius  sapientise  finalis. 


Cap.  XVI . 


Obstacles 
to  the 
advance- 
ment of 
philosophy. 
No  single 
hand 
sufficient, 
■without 
the  aid  of 
princes  and 
prelates. 


Need  of  a 
prelimi- 
nary work 


EnumerAVI  jam  I'inguas  et  scientias  quse  ignorantur 
a  vulgo  studentium,  et  quge  faciunt  sciri  omnes  alias, 
et  sine  quibus  nihil  potest  veraciter  cognosci :  et  reci- 
tavi  diflicultatem  habendi  istas,  tum  propter  raritatem 
personarum  quae  sciunt  de  his,  tum  propter  raritatem 
librorum,  tum  propter  expensas  varias  in  personis,  in 
libris,  in  instrumentis,  in  tabulis,  in  operibus  sapientiae 
magnis,  in  experientiis  secretis.  Et  ideo  patet  quod 
scripta  principalia  de  sapientia  pliilosopliise  non  pos- 
smit  fieri  ab  uno  homine  nee  a  phmbus,  nisi  manus 
prselatorum  et  principum  juvent  sapientes  cum  magna 
virtute.  TJnde  oportet  quod  fiat  scriptura  prseambula, 
in  qua  tangantur  omnia,  quae  necessaria  sunt  ad  scripta 
principalia,  et  ut  sciantur  impedimenta.    Et  praeter  jam 


'  De  licpublica']  om.  T. 
^  possim^  possum,  T. 


csQ  om.  T. 


XVI.]  OPUS   TERTIUM  57 

dicta  exigeretur  '  pergainenum  infinitum,  et  scriptores 
multi,  ut  multa  fierent  exemplaria,  antequam  unum 
liaberetiir  ultimatum.  Nam  in  curiis  prselatorum  et 
principum  una  littera  parvi  valoris  transit  per  plures 
manus  antequam  bullam  recipiat  aut  sigillum  ;  multo 
igitur  magis  in  proposito  et  sine  comparatione  oportet 
manus  multiplicari,^  et  scripturas  varias  eonsumi,  ante- 
quam liabeatur  exemplar  mium  limatum  et  ultima 
examinatione  probatum.  Nam  tractatus  sufficiens  debet  Seven  con- 
habere  septem  conditiones ;  scilicet,  Quod  omnia  sint  ^^1^"^^  f^^ 
vera  quae  scribuntur.  its  satis- 

Quod    sint    electa,  quia    hnec   adliuc  sunt    quasi  infi-  pg^'^^j^, 
nita,  et  sufficiunt.  ance. 

IteiTim,  tertio,  quod  propria  ad  quamlibet  materiam 
de  qua  est  sermo,  non  quod  confundantur  naturalia 
cum  metapliysicis  ;  et  sic  de  aliis. 

Iterum,  quarto,  quod  sint  brevia  moderate  ;  ^  quia 
superfluitas  impedit  multura  ad  cognitionem  veritatis 
et  reddit  opus  abominabile. 

Iterum.  quinto,  quod  sint  plana.  Sed  hoc  est  diffi- 
cile ;  quia  maxima  cautela  est  ut  planities  habeatm- 
cum  brevitate. 

Iterum,  sexto,  quod  sint  certiiicata  sine  omni  dubi- 
tatione. 

Iterum,  septimo,  quod  sint  perfecta  secundum  possi- 
bilitatem  hominis, 

Et  hse  septem  conditiones  non  possunt  fieri  nisi 
multa  fiant  exemplaria,  et  destructio  j^ergameni  ineffa- 
bilis.  Iterum,  cum  omnia  verificantur  et  certificantur 
per  figuras  et  numeros,  ut  patet  ex  operibus  qutie 
mitto,  oportet  quod  multi  sint  collaterales  et  adju- 
tores,  et  maxime  juvenes  qui  figurent  et  numerent ; 
nam   seniores   tsedio   afficerentur  talibus^  operibus  pue- 


'  exiycretur']  cxigltur,  T.  1        ^  moderate']  modurata,  B. 

-  muUiplicari]  multiplicitari,  JJ.      I        '  talibua]  in  talibus,  T. 


58  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

rilibus.  Atque  correctores  varies  oportet  haberi,  qui 
omnia  scripta  prsevia  vice  corrigant,  ad  exemplaria 
ultimata,  donee  artifices  principales  perlegerent  omnia, 
ut  nihil  esset  superfluum,  nihil  diminutum.  Et  plures 
oporteret  haberi  qui  prseessent  fraudibus  scriptorum, 
et  qui  rationem  redderent  et  facerent  expensarum. 


Cap.  XVII. 

Ilis  reasons  HiEC  autem  recitavi  ^  propter  quatuor  cansas  ;  una 
for  msist-  gg^  propter  vestrse  glorioe  mandatum,  de  quo  confimdor 
these  et   doleo    quod    non    adimplevi    sub    forma   verborum 

topics.  vestrorum,  ut  scriptum  philosophise  mitterem  prm- 
cipale.  Et  jam  potest  sapientia  vestra  clarissime  in- 
tueri,  quod  hoc  non  fuit  in  mea  potestate.  Deinde 
propter  vestrse  clementitie  desiderium  adimplendum  de 
futui'O  lisec  recitavi ;  ut  si  placeat  vestrse  celsitudini, 
omnia  fiant  sicut  fuerit^  opportunum.  Tertio,  propter 
bonum  commune,  et  totius  studii  pliilosophise  et  theo- 
logies, ac^  propter  utilitates  ecclesise  varias,  sicut  scribo 
in  operibus,  et  propter  directionem  reipublicse  fidelium, 
et  propter  conversionem  infidelium,  et  propter  repres- 
sionem  eorum  qui  non  possunt  converti,  sicut  multis 
modis  hsec  ostendo.  Quarta  ratio  est  propter  me- 
ipsum,  quia  jam  a  juventute  laboravi  in  scientiis,  et 
Unguis,  et  omnibus  prsedictis  mrdtipliciter ;  et  coUegi 
multa  utilia,  et  ordinavi  de  personis.  Nam  qusesivi 
amicitiam  omnium  sapientum  inter  Latinos,  et  feci 
juvenes  instrui  in  Unguis,  et  figuris,  et  numeris,  et 
tabulis,  et  instrumentis,  et  in  multis  necessariis.  Et 
examinavi  omnia  quse  hie  necessaria  sunt,  et  scio 
qualiter   procedendum   est,  et   quibus   auxiliis,   et   quse 


'  recitavi']  tractavi,  T.  U.  I       ^  ac]  atque,  T.  U. 

^fuerit]  fuerat,  B.  • 


XVII.] 


OPUS  TERTIUM. 


59 


sunt  impedimenta ;  sed  non  possum  procedere  propter 
defectum   expensarum   prsedictarum. 

Si    tamen    aliquis    posuisset   tantum    ibi    quantum  ^  Ha<l  «pent 

,      .         --r         more  than 

ego  posiu,    certe    posset   magna   pars    compleri.      JN  am  2,000/.  in 

per  vio-inti  annos   qiiibus  specialiter  laboravi  in  studio  ^^^  ^^" 
i-  o  ^  ■"•      ^  _    _     searches. 

sapientise,  neglecto  sensu  vulgi,  plus  quam  duo  millia 
librarum  ego  posui  in  his,  propter  libros  secretos,  et 
experientias  varias,  et  linguas,  et  instrumenta,  et 
tabu  las,  et  alia ;  tum  ad  quserendum^  amicitias  sapien- 
tum,  tum  propter  instruendos  adjutores  in  linguis,  in 
figuris,  in  numeris,  et  tabulis,  et  instrumentis,  et 
multis  aliis.  Nee  est  intentio  mea  suscitare  vestram 
elementiam,  ut  per  violentiam  corrigatur  multitudo, 
nee  capita  multitudinis  ;  nee  quod  ego  contendam 
cum  eis;  sed  ago  ad^  liaec  propter  causas  quatuor^ 
prsedictas.  Et  si  vestrse  sapientise  placeat  quod 
communicentur,  primo  possunt  sapientes  recipere  ex- 
emplar ;  deinde  paulatim  quicumque  velit,  ut  nullus 
cogatur.  Et  tamen  scio  quod  omnes  vellent  accipere, 
sed  non  omnes  ad  omnia  sunt  digni.  Nam  specula- 
tiv?e  scienti^  possunt  tradi  cuilibet,  ut  grammatica, 
secundum  quatuor  linguas,  Latinam,  Hebrseam,  Grsecam, 
et  Arabicam  ;  et  logica,  et  natm-alis  philosophia  vul- 
gata,  et  metaphysica,  et  scientia  alcbymios  sj)eculativa, 
et  quatuor  mathematicse  sj^eculativse,  et  perspectiva 
sjDeculativa,  et  natiu^alis  philosophia,  et  multoe  alise ;'"' 
sed  ubi  sunt  arcana  naturae  et  artium  maonaha^  non 
deberent  tradi  multitudini,  quae  nescit  uti  talibus,  sed 
magis  omnia  pervertit. 


•  quantum']  sicut,  B, 
2  quarendum']    inquirendum,   cor. 
to  quserendum,  B. 
^  ad]  cm.  U. 


^  causas  quatuor]  quatuor  causas, 

^  alice]  om.  B.  T. 

"  magnalia]  magnalium,  B, 


60 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Cap.  XVIII. 

These  diffi-      Patet   igitur    quocl    scriptum    principale    non    potui 

sidemiTad  Hiittere,  sed  oportuit  me  formare  aliquid  prseambulum, 

induced      in  quo  radices  meliores,  et  ramos  proceriores,  et  flores 

compose     pulcliriores,    et    fructus   diilciores   pr?emitterem  :    simul 

this  intro-  ostendendo^  qualiter,  et  quibus  auxiliis  et  expensis  pos- 

treatise.      sint  omnia  fieri,    et  quomodo  impedimenta  amoveantm- 

omnia,  ut  centies  melius-  fiant,  vestra  auctoritate  prse- 

cognoscente  pondus  negotii,  quam  quod  incepissem  im- 

prudenter  opus   principale,  et  pejus  ^  promovissem  per^ 

me  solum,  et  nunquam  ad  medietatem  pervenissem ;  nee 

possem  melius  fecisse,   quam  sic  in  tractatu  prjeambulo 

totum  negotium  ostendere.     Nam    omnia   negotia   per- 

eunt,  ubi  homines   nolunt   considerare,  quid   sit   quod- 

libet  negotium  in  universali  et  in   summa,  et  qua3  sit 

utilitas  cujuslibet,   et   qupo .  exigantur,^  et  qualiter  fieri 

habeant,    et    quibus    laboribus,    et   quibus   expensis,    et 

quibus  auxiliis.     Et  ideo  decrevi  lisec  omnia  pra3mittere, 

ut  hoc  negotium  maximum  processu  debito  terminetur. 


Cap.  XIX. 

His  anxiety  QuONlAM  vero  a  longis  temporibus  fuit  vestra  sa- 
SmS""  piontia  negotiis  ecclesiasticis  et  curis  variis  rerum  pub- 
senger  and  licarum  occupata,  atque  sedes  apostolica  non  permittit 
^°Uhr'^''  hominem  vacare  multo  studio,  et  h^ec  qu£e  scribo  sunt 
magna3  difiicultatis  et  extranea  sensui  multorum,  major 
fuit   mea  soUicitudo   de    mediatore   idoneo,   vestr?e   re- 


'  ostcndendo]  ostendo,  U. 

-  centies  melius]  centies  inillesics, 


U. 


'^  ])ejus']  pereius,  T. 

'  per]  ad,  T. 

^  cxiijantur']  cxiguntur,  MSS. 


XIX.]  OPUS   TERTIUM.  61 

verentijB   pr^esentando,  quam    de   omnibus    qua)   scribo, 
ne  vestrum  desiderium  impedimentum  reciperet,  et  labor 
meus  cassaretur.     Et  licet  alius  melius   componeret   ea 
quae  scripsi,  tamen  quilibet  gaudet  sensu  suo,  et  ideo 
nullus   hoc   intelligeret   nisi   meam   intentionem    osten- 
dissem.       Et    propter    hoc    consideravi   imum^    adolo-  Had  fixed 
scentem  quern-  a  quinque  vel  sex  annis  feci  instrui  inj^'^.^?"^^ 
Unguis,  et  mathematicis,  et  perspectivis,   in  quibus  est  that  jmr- 
tota  difficultas  earum   quse   mitto ;   et   gratis  eum   ore  ^g^^'J^'^""^ 
meo     instruxi,    postquam    recepi    mandatum    vestrum,  trained  five 
prpesentiens  quod   alium  non  potui  habere  ad  pr^esens  ^[^'jg^^^^^ 
secundum   cor   meum.     Et   ideo   cogitavi    quod    ipsum  cost, 
transmitterem,  ut  si  vestme  sapientia?  placeret  uti  me- 
diatore  inveniretis   paratum ;    si   non,    nihilominus   iret 
ad  vos  pro  scripturis  vestrse   glori^e    ofFerendis.      Nam 
procul  dubio  nullus   est  inter  Latinos,  qui  in  omniluis 
qure  scribo   possit   ad   tot    respondere   propter   modum 
quem   teneo,  et  quia  eum  instruxi, — nee   ille   magister 
magnus,  nee  aliquis  eorum  de  quibus  superius  feci  men- 
tionem,    quia   nesciunt   modum   meum, — sicut  iste    qui 
ore  meo  didicit,  et  qui  consilio  meo  est  instructus. 

Et  Deus  testis  est  quod  nisi  esset  vestra  reverentia  The  prcco- 
et  vestra  utilitas,  non  fecissem  de  eo  mentionem ;  quia  of"ti|^"^,^j 
si  pro  utilitate  mea  ipsum  misissem,  bene  invenissem 
alios  in  negotiis  mihi  procurandis  magis  idoneos  ;  si 
vero  pro  utilitate  nuntii,  magis  diligo  alios,  et  plus  eis 
teneor,  quia  isti  in  nullo  sum  obligatus,  nee  jure  san- 
guinis, nee  aliter,  nisi  sicut  cuilibet  de  jDopulo,  et 
minus.  Quia  cum  venit  puer  et  pauper  ad  me,  ego  feci 
eum  nutriri  et  instrui  pro  amore  Dei,  prrecipue  cum 
tarn  habilem  juvenem  in  studio  et  in^  vita  non  inveni. 
Et  ad  tantum  promotus  est,  quod  magnifice  et  vcrius 
plus  quam  alius,  quicunque  sit  Parisius,  poterit  lucrari 


'  unum]  quod  unum,  B.  U. 
'  quem']  B.  U. 


e/i]  oni.  T. 


62 


ROGEm   BACONIS 


[cap. 


His  purity 
and  iuno- 


qus9  necessaria  sunt  sibi,  quamvis  juvenis  sit  viginti 
annorum  aut  viginti  et  unius  ad  plus.  Nam  non  re- 
mansit  unus  Parisius,  qui  tantum  no^dt  de  pliilosopliise 
radicibus,  quamvis  ramos,  et  flores,  et  fructus  nondum 
produxerit  propter  setatem  juvenilem  ;  et  quia  non  est 
expertus  in  docendo.  Sed  habet  unde  omnes  Latinos 
transcendat,  si  vivat  usque  ad  senectutem,  et  procedat 
secundum  fundamenta  quae  habet. 

Sicut  vero  vestrse  sapientise  magnitudinem  decet 
mediator  prudens  et  bene  instructus,  sic  et  vestrae 
sanctitatis  eminentise  ^  sanctus  convenit  interventor.^ 
Et  quia  non  decet  ut  aliquis  peccatis  deditus  vestram 
frequentet  sanctitatem,  ideo  volo  nuntii  idoneitatem  in 
vita  aperire.^  Vere  nihil  sibi  conscius  est  de  peccato 
mortali,  sed  virgo  mundissimus*  a  me  recessit,  nee 
habens  alicujus  conscientiam  mortalis  peccati  a  sua 
nativitate.  Nam  hoc  diligenter  inquisivi  et  feci  in- 
quiri,  et  certus  esse  credo  de  hoc,  sicut  quod  vos  estis 
in  sublimitate  papali^  decoratus.  Et  in  hoc  valde  mihi 
complacet,^  quod  vestra  dementia  re  et  nomine  in- 
veniet  juvenem  clementem,  benignum  et  mansuetum, 
fidelem  in  commissis,  non  loquacem  nee  bihnguem,  sed 
secretorum  optimum  celatorem.  Et  licet  nihil  conscius 
sit,  tamen  non  in  hoc  justificatus.  Et  ideo  ut  ab 
occultis  suis  mundet  eum  Deus,  et  de  necessitatibus 
ejus  eruat  eum,  et  ut  sit  Deo  gratus  de  gratiis  sibi 
coUatis,  ac  propter  custodiam  suae  sanctitatis,  atque^ 
propter  mundi  peccata,  adolescens  pro  loco  et  tempore 
gaudet  carni  suae  cilicium  adhibere. 


'  eminentice']  emiaentiain,  B. 

*  interventor']  intercessor,  with  in- 
terventor  written  over  it,  in  T. 

^  aperire^  apparere,  U. 

*  mundissimus'\     T.  B.      But    U. 


mundissima.      See  Opus  Majus,   p. 
447. 

^  papalQ  deleted  in  B. 

"  complacei]  cum  placet,  B. 

'  atquej  ac,  T. 


XX.] 


OPUS   TERTIUM. 


63 


Cap.  XX. 

Nec  solum  ex  hac  causa    mitto  nuntium  istum,   sed  Had  se- 
ut  pateat  quod   nihil    est    difficile   homini   diligenti    et  ^iso^as  ™ 
confidenti,  quamvis  negligens  aut  desperans  a  se  omnc  proof  of 
quod   bonum   est   excludit.     Cum  enim  hie  juvenculus  ^^  accom- 
quindecim  annorum  venit  ad  me,  et  pauper,  non  habens  plished  by 

,         .  ,  .   ,  fy.   .      ,         .  .  those  who 

unde  viveret,  nee  magistros  suincientes  mveniens,  nee  ^ere  de- 
benevolos  propter  paupertatem  suam,  nee  posuit  sirous  of 
quantitatem  unius  anni  in  discendo, '  eo  quod  oportuit 
eum  servire  eis  qui  dabant  ei  necessaria,  in  his- 
qu?e  didicit  non  invenit  aliquem^  per  duos  annos  qui 
doceret  eum  unum  verbum,  et  tarn  en  scit  tot  et  tanta 
propter  bonum  consilimn  quod  habuit,  et  propter 
hoc  quod  speravit  et  diligens  fuit  ;  quanto  magis 
nos  senes,  qui  suraus  exercitati  in  sapientia,  si  consi- 
deremus  et  diligentes  simus,  vincemus  omnia.  Certe 
non  est  comparatio  :  quia  Aristoteles  dicit  in  septimo 
Ethicorum,  *  quod  juvenes  non  possunt  proficere  in 
sapientalibus  sicut  seniores,  quia  non  sunt  jirudentes; 
et  causam  quare  non  sunt  prudentes  assignat,  quia  non 
sunt  experti  per  longitudinem  temporis.  Et  in  tertio 
De  Anima  dicit  quia  intellectus  noster  convalescit 
et  fortificatur  per  exercitationem  intellectus,  et  magis 
ac  magis  vigoratm*.  Et  ideo  intellectus  seniorum 
magis  et^  magis  fortificatur  propter  consuetudinem  et 
usum  sapientiie  ;  sicut  homo  consuetus  ad  aliquam 
operationem  facilius  faciet  eam,  quam  alius  qui  non  est 
assuetus. 

Et  Beatus  Petrus,  cujus  estis  successor,  disputans  con-  The  old 
tra   Simonem  Magum   arguebat   immortahtatem  animte  "f^i^  ^^^^ 


'  discendo]  addiscendo,  B.  U. 

-  271  his]  ova,  T. 

^  aliqueni]  aliquando,  T. 


*  septimo  Etkicorum]   vi.  8.  (?). 
See  also  i.  3. 
^- ei]  ac,  T. 


G4 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


learning 
than  the 
young. 


rationalis  per  hoc,  quod  non  debilitatur  debilitatione  ^ 
corporis,  sicut  anima  sensitiva,  immo  vigoratur  magis 
ill  senio  ;  et  hoc  docet  Tullius  libro  de  Senectute.- 
JsTam  in  antiquis  est  sapientia,  ut  dicit  scriptura. 
Et  hoc  est  verum  universaliter,  dum  senectus  tenet 
vias  naturales.  Sed  aliquando  contingit  quod  Itesio 
organ orum  et  virtutum^  animse  accidat  innaturaliter 
propter  defectum  regiminis  sanitatis,  et  tunc  senes 
delirant.  Nee  mirum,  cum  propter  consimilem  de- 
fectum* regiminis  sanitatis  juvenes  fiunt  multotiens 
phrenetici  et  stolidi^  et  insani;  et  plmies  videmus  hoc 
in  juvenibus  quam  in  senibus  ;  quia  juvenes  magis 
excedunt  multipliciter  in  vita.  Sciat  igitur  pro  certo 
vestra  sapientia,  quod  si  senes  confidant  et  velint  esse 
dihgentes,  et  habeant  doctores  ita  bonos  sicut  juvenes, 
quod  plus  addiscent  in  una  septimana,  quam  juvenes 
infra  mensem,  de  quacunque  scientia.  Nam  in 
linguarum  cognitione,  et  figurarum,  et  numerorum, 
videtur  ignorantibus  ea  quod  sit  magna  perplexitas 
et  difficultas  ;  et  vulgatum  est  quod  juvenes  melius 
addiscunt  hujusmodi.  Sed  certus  sum  quod  hoc  est 
falsum ;  nam  vidi  senes  longe  magis  proficere  in  his 
quam  unquam  aliquem  juvenem.  Et  certus  sum  quod 
de  quacunque  lingua  milii  et  isti  juveni  proposita,  ego 
plus  addiscerem  infra  unum  diem  quam  iste  infra 
septimanam  ;  et  sic  de  omnibus  quse  ignoramus  ambo. 
Non  est  milii  dubium  quin  nulla  sit  difficultas  a  parte 
rotatis,  nee  a  parte  addiscentium,  si  volunt  addiscere, 
et  confidant  et  cliligentes  sint.  Nee  a  parte  linguarum 
et  scientiarum,  sed  a  parte  doctorum,  qui  nolunt  ant 
nesciunt  docere.     Non   enim  invenimus  doctores   utile.s 


'  (Jehilitatione]  a  debilitatione,  B.U. 

2  de  Scnectute]  cap.  vii. 

3  organorum  et  virtutum]  virtutum 
et  organorum,  T. 


■■  consimilem.  dcfectuni]  defectum 
consimilem,  T. 

^phrenetici  ct  stolidi']  stolidi  et 
phrenetici,  T. 


XX.]  orus  TERTimr.  Go 

a  jiiventiite,  et  icleo  languemus  per  totam  vitam  et 
parum  scimus.  Sed  si  liaberemus  doctores  siifficientes, 
non  dubito  quin  plus  sciremiis  in  mio  anno  quam  modo 
infra  viginti.  Nam  lioc  paratns  sum  probare  per 
effectum,  et  dabo  caput  meum  si  deficiam. 

Multum  laboravi  in  scientiis  et  Unguis,  et  posui  jam  Had  him- 
quadraginta    annos    postquam     didici    primo '     alpha-  ^^ifdevoted 

1  o  XI  1  1  forty  years 

betum  ;  et  fui  semper  studiosus ;  et  prseter  duos  annos  to  study, 
de  istis  quadraginta  fui    semper    in    studio  ;  et   habui  - '^V^^"/* 
expensas     multas,     sicut     alii    communiter ;    et   tanien  to  teach 
certus    sum    quod    infra  quartam    anni,   aut    dimidium  5|hJ^^\^'^ 
anni,    ego   docerem    ore    meo    liominem    sollicitum    et  three  or  six 
confidentem,  quicquid   scio  de  potestate  scientiarum  et  JJ^g^^g^^^  ^^ 
linguarum,      dummodo    composuissem    primo     quiddam  compen- 
scriptum  sub  compendio.       Et    tamen  notum  est  quod 
nuUus  in  tot  scientiis  et  Unguis  laboravit,  nee  tantum;^ 
quia  homines  mirabantur  in  alio  statu  quod  vixi  prop- 
ter   superfluum     laborem ;    et    tamen    postea    fui     ita 
studiosus   sicut  ante.     Sed  non  tantum  laboravi,    quia 
non    fuit   necesse   propter    exercitium    sapientise.      De  And  the 

Unguis  enim  videtur  esse   valde    difficile,  et  de  liouris  language's 
.  .    .  .    .  .       '"  much 

et  numeris  ut  pr?edixi ;  sed  certum   est  mihi  quod  in-  less. 

fra  tres  dies  ego  quemcumque  diligentem  et  confi- 
dentem docerem  Hebrjieum,  ut  sciret  legere  et  intelli- 
gere  quicquid  sancti  dicunt,  et  sapientes  antiqui,  in 
expositione  sacri  textus,  et  quicquid  pertinet  ad 
illius  textus  correctionem  et  expositionem,  si  vellet 
se  exercitare  secundum  doctrinam  datam.  Et  per  tres 
dies  sciret  de  Gra^co  iterum  ;  et  non  solum  sciret 
legere  et  intelligere  quicquid  pertinet  ad  theologiam, 
sed  ad  philosophiam  et  ad  Unguam  Latiniim. 

Nam  consideret  vestra  sapientia  quod  in   linguarum  Three 
cognitione  sunt  tria ;  scilicet  ut  homo    sciat  legere   et  i,g  c^n- 
intelligere    ea,     qure    Latini     tractant    in     expositione  sidered  in 


'  primo']  om.  T.  |      -  nee  ia/itiim']  nisi  tantum,  U, 

VOL.  r.  E 


66  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

mastering  tlieologise   et   philosoplilse  et  linguae   Latinse.      Et   hoc 
a  anguage.  ^^^  facile,  ut  dixi ;     quia   si   sciat   legere   potest   intel- 
ligere;    nam   auctores   exponunt  omnia   et   dant  intel- 
lectum. 

Seel  aliud  est  in  linguarum  cognitione,  scilicet  ut 
homo  sit  ita  peritus  quod  sciat  transferre.  Certe  hoc 
est  difficilius ;  non  tamen  ita  difficile  sicut  homines 
sestimant. 

Tertium  vero  est  difficilius  utroque,  scilicet  quod 
homo  loquatur  linguam  alienam  sicut  suam ;  et  doceat, 
et  prsedicet,  et  peroret  qusecunque,^  sicut  in  lingua 
materna. 

De  istis  igitur  duobus  non  loquor  modo,  sed  de 
primo,  nam  hoc  est  quod  pertinet  ad  meum  proposi- 
tum.  Similiter  de  figuris  et^  numeris  in  geometria 
et  arithmetica,  sine  quibus  nihil  sciri  potest  de  po- 
testate  philosophise,  ut  opera  quae  scri23si  probant. 
Sed  sestimatm"  a  vulgo  insano  quod  tanta  sit  ibi 
difficultas  quod  stultum  est  ibi  laborare ;  unde  de- 
sperant  et  ideo  semper  ignorant  hsec,  et  per  consequens 
omnia. 
Would  Sed  certum   est   mihi  quod  infi-a  unam  septimanam, 

teach  more  quemcunque  sollicitum   et  confidentem   docerem   totam 

geometry      J-  ■•■ 

in  a  week    geometrioe   potestatem,    et    majorem  ^    quam  mathema- 

learmVn°^  *^^^    addiscunt    per    decern   annos.       Et    simihter    de 

ten  years,    numeris     in    alia    septimana.      Quia    rarissime     inve- 

fident  ma-'  ^hmtuT    aliqui     doctores    mathematicse,    et    iUi   joessi- 

thematical   mum    modum    habent  in   docendo,  et   docent   infinita 

superflua,    propter    quae    omnes   fere   despiciunt  mathe- 

maticam.       Et     hoc      diabolus     procuravit,      quatenus 

radices    sapientise     humanse    ignorarentm'.      Nam    hoc 

est  alphabetum  philosophise  ;  ut  nunquam  possit   homo 

aliquid    dignum     scire,   postquam    harum     scientiarum 


'  qucBcunque]  om.  T.  \      ^  et  majorem]  cm.  T. 

2  et]  om.  T.  B. 


XX.]  OPUS  TERTIUM.  G7 

ignorat  potestatem.  Et  hoc  factum  est  contra  dies 
Anticliristi,  ut  tollatur  tota^  sapientia  philosophige,  et 
per  consequens  theologise,  quantum  est  in  expositione 
Scripturre.  Nam  textus  ipse,  et  expositiones  sanctorum 
sunt  plense  numeris,  et  figm-is,  et  cseteris  mathema- 
ticis  consequentibus  ad  hsec,  ut  ego  probo  in  Majori 
Opere,^  comparando  mathematicam  ad  tlieologiam,  Et 
patet  evidenter  per  rationem  Scripturse  et  in  exposi- 
tionibus  sanctorum  ;  et  hoc  asserunt  sancti,  sicut  copiose 
probo  per  auctoritates  eorum  pulcherrimas,  et  per 
exempla  omnium  a  principio  mundi.  Nam  sancti  in- 
venerunt  mathematicam  et  docuerunt,  ut  ostendo,  et 
post  Cln-istum  sicut  ante.  Et  scitis  figuris  et  nu- 
meris possumus  omnia  scu-e  de  facili  ;  quia  tota  sapi- 
entia exit  ab  eis  sicut  a  radicibus,  et  per  hsec 
declaratur,  sicut  patet   ex  iis  quee  mitto. 


Cap.  XXI. 

Post    hfec    et   hujusmodi    tradita    in  Opera  Secundo  The  same 
incepi  descendere  ad  partes   Operis  Primi  propter  ma- ^^^^^^jj^^^ 
jorem  ejus  evidentiam,  et  ut  melius  cognosceretur   ejus  induced 
intentio  et  partium    distinctio,  et  quasi  in  summa  gus-  compile 
taretur  et  in  quodam    compendio,  quod  late  in  Majori  tis  Opus 
Opere   est  tractatum.      Et    hoc    prsecipue   feci    propter  ^  the  com- 
occupationes  vestras,  ut  brevius  videretis  articulos  veri-  position  of 

tllG  Opus 

tatum  Primi  Operis  ;  quatenus  quum  tempus  haberetis  Tertlum. 
rationes  et  causas  earum,  in  tractatu  majori,  conspicere 
possetis.      Et    si    forsitan   contingeret    propter   viarum 
pericula,  ut  amitteretur  Opus  Majus,  hie  haberetis  ejus 
intentionem,   ut  a    me   vel   ab   alio    peteretis   declara- 


•  tota]  cm.  B.  U.  I       "  ^^W^    Opere]    Opus    Majus, 

p.  108. 

E   2 


G8 


EOGERI   BACONIS 


[CAP. 


tionem,  efc  quatenus  labor  mens  esset  vestrre  sapientias 
notus,  atque  ut  melius  et  certius  aliqiia  tractarentiir, 
et  alia  mutarentur,  et  qiifedam  adderentur. 

Propter  igitur  liujusmodi  rationes  necesse  fuit 
ut^  descend  erem  ad  partes  Operis  Majoris,  atqne  ad 
irxnuendum  et  signandum  qute  esseiit  magis  nota- 
biiia,  aut  propter  necessitatem,  aut  propter  pulchritu- 
dinem  sapientipg,  aut  propter  admirationem  quasi 
miraculi,  aut  propter  maguifieentiam  veritatum,  aut 
propter  omnes^  has  causas  vel  plures.  Et  sicut  feci 
in  Secundo  Opere  respectu  Primi  secundum  has  ra- 
tiones, faciam  hie  respectu  utriusque  ;  et  prjecipue 
respectu  Secundi.  Et  quia  non  omnia  signavi,  nee 
notanda  propter  suas  causas  demonstravi,^  ideo  nunc 
singula  tangam,  et  dicani  quare  notanda  sunt.  Et  ad 
ea  ponani  aliqua  signa ;  scilicet  vel  capita  hominis  ex- 
terius  ponendo,  vel  aliud  pro  nota,  quatenus  facilius 
vestra  occupatio  eligat  ea  qufie  magis  consideranda  sunt.* 
Quia  non  possum  satis  juvare  magnitudinem  occupa- 
tionum  vestrarum,  eo  quod  sunt  quasi^  infinitre. 

Enumeravi  vero  intentionem  partium  Operis  Primi 
secundum  ordinem  naturse  in  partibus,  scilicet  secun- 
dum majorem  dignitatem ;  et  ideo  inter  scientias  quas 
tetigi  incepi  ab  ultima,  scilicet  a  morali  philosophia,  et 
deinde  a  scientia  experimentali ;  et  sic  ultra  ordine 
contrario  illi  quam  in  executione  tenebam.  Sed  hoc 
licet  ad  delectationem  et  amorem  sapientiae  magis  al- 
liciebat,  et  hoc  oportuit  fieri  in  prima  persuasione,  ut 
animus  prceveniretur  quadam  suavitate  complacentifie, 
tamen  minus  fecit  ad  intelligentiam,  quse  naturaliter 
prior  est  delectatione ;    et  ideo  prosequar  partes  secun- 


'  uf]   quod,  B. 

-  omnes']  om.  T. 

'  demnnstravi']  declaravi,  T. 

*  signa ; consideranda 


sunt.']     These  marks  do  not  appear 
in  any  of  the  MSS.  which  I  have 
seen. 
^  sunt  quasi']  quasi  sunt,  T.  B. 


XXI.]  OPUS   TERTIUM.  G9 

dum  ordinem  iiostri  intellectus,  ut  iiicipiam  a  niinori- 
bus  qiise  magis  necessaria  sunt  secundum  apostolum, 
et  magis  utilia,  licet  non  tarn  bona.  Quia  aliud  est 
utile,  aliud  bonum  absolute.  Quia  utile  est  quod  ad 
aliud  ordinatur,  ut  ea  quse  sunt  ad  finem  respectu  finis. 
Et  haec  sunt  minora  respectu  majorum.  Bonum  autem 
absolutum  non  est  nisi  in  fine,  et  niajus  est  finis 
semper  respectu  minoris.^  Et  quia  nee  possumus  in- 
telligere  nee  habere  majora  sine  minoribus  ideo  primo 
dicam  de  minoribus. 


Cap.  XXII. 

COGITAVI  vero  quod  intellectus  humanus  liabet  mag-  The  sub- 
nam^  debilitationem  ex  se,    ut   quilibet   experitm-,    et  ^l^Q  f^^.^. 
sancti    et  philosophi    contestantur  :    nam  ea  quae  sunt  P^rt  of  the 
maximse  cognitionis  secundum  se,  sunt  minimse  cogni-  Majus. 
tionis  quoad  nos,  et^  e  converso  ;  ut  philosoplms  dicit 
septimo  Metaphysical.'*     Et  ideo  sufiicit  intellectui  nostro 
sua  propria  infirmitas,  ut  non  demus  ei  occasiones  et 
causas  erroris.      Et  ideo  volui   excludere    errorum   hu- 
manorum  causas,^  quia  dum  hee  durant  in  corde  hom- 
inis  impossibile  est  ipsum  videre  veritatem. 

Quatuor  vero  sunt  causas  generales  omnium  malormn  The  causes 
nostrorum,   et  omnem  statum  a  principio  mundi  corru- pj.j.^J!"£^^^j._ 
perunt,  et  omnem  hominem'  quantumcunque  sapientem  fold. 
(prseter  Dominum  nostrum  Jesum  Christum  et  Beatam 
Virginem)    aliquando    extra    viara    rectam,    vel    extra 
ultimam    perfectionem''    coegerunt    declinare.     Et   sunt 
fragilis  auctoritatis   exempla,  consuetudinis   diuturnitas, 
et    sensus    multitudinis     imperit^e,    atque    prsesumptio 
humante    mentis,    qua   quilibet    nititur   suoe    imperitias 


'  minorisj  minorum,  T. 
'  magnam']  om.  T. 
^ef]  om.  T. 
*  MetaphysiccB']  vi.  4. 


^  errorum  humanorum  causas'] 
causas  errorum  humanorum,  T. 

'^  perfectionem']  pei'fectionem  ali- 
quando, T. 


70 


ROGERI  BACONIS 


[CAP. 


Robert 
Grostete. 
Adam  de 
Marisco. 


solatium  quserere,  et  ea,  q-u?e  nescit,  aut  non  approbare 
aut  reprobare,  et  illiid  modicum  quod  scit  vel  pestimat 
scire,  licet  nesciat,  gaudet  imprudenter  ostentare.  Omnes 
autem''  scimus  quod  exempla  et  consuetudo  nostra,  et 
sensiis  viilgi,  ut  iu  pluribus,  cadunt  super  mala  et 
falsa ;  et  si  aliquando  super  bona  et  vera  cadant  ex- 
emplum  et  consuetudo,  hoc  est  in  pluribus  imperfectum, 
et  rarissime  accidit  aliquod  exemplum  quod  in  con- 
suetudinum  ^  trabit  perfectionem,  nee  in  vita  nee  in 
scientia.  Vulgus  autem  imperitum  semper  est  imper- 
fectum ;  unde  sufficit  ei  ut  non  erret :  nam  in  sapientia 
Dei  vulgus  generis  bumani  errat,  quia  multitudo  est  in 
mortali  peccato,  paucitas  respectu  hujus  multitudinis  est 
in  statu  salutis.  Et  si  illam  paucitatem  dividamus  in 
vulgus  et  in  cseteros,  vulgus  est  imperfectum,  et  paucis- 
simi  sunt  in  statu  perfectionis  ;  et  adliuc  regnat  tanta 
imperfectioj  quod  sapientes  istius  temporis  contendunt  de 
ista  perfectione,  nescientes  earn  invenire.  Quis  igitur 
perfectus  est  ?  Deus  novit  omnia :  sed  saltern  scio  quod 
multitudo  est  imperfecta,  etiam  multitudo  istorum  sapi- 
entum  qui  sic  contendimt ;  et  utinam  non  essent,  quia 
totam  Dei  ecclesiam  conturbant.  Similiter  patet  quod 
vulgus  bumani  generis  errat  in  sapientia  pbilosopbise, 
et  paucitas  pbilosopborum  liabet  veritatem.  Et  adliuc 
vulgus  pbilosopbantium  semper  est  imperfectum,  et 
pauci  sapientissimi  fuerunt  in  perfectione  pbilosopliise ; 
ut  primi  compositores,  et  Salomon,  et  deinde  Aristoteles 
pro  tempore  suo  ;  et  postea  Avicenna,  et  in  diebus 
nostris  dominus  Kobertus  episcopus  nuper  Lincolni- 
ensis,  et  frater  Adam  de  Marisco,  quia  hi  fuerunt 
perfect!  in  omni  sapientia,  et  nunquam  fuerunt  plures 
perfect!  in  pbilosopbia.  Vulgus  igitur,  ut  in  plmibus 
errat,  et  capita  sua  similiter,  et  raro  sentiunt  veritatem 
et  in  paucis.      Et   boc   declaro    per  auctoritates    scrip- 


'  autem']  om.  T. 

-  aliquod  exemplum   quod  in  con- 


suetudinum']    aliquod    quod    exem- 
plum quod  in  inconsuetudiaem,  L. 


XXII.]  OPUS  TERTIUM.  7l 

tiirae  sacri  canonis,  sanctorum  et  pliilosophorum,  et 
per  rationes  et  exempla.  Et  est  hie  utilissima  et 
pulcherrima  sapientia,  et  facilis  ac  jucimda.  Sed 
tamen  semper  utimur  tribus  argumentis  pessimis  pro 
omnibus  qu?e  facimus  et  dicimus :  scilicet  hoc  exem- 
plificatum  est,  hoc  consuetum  est,  hoc  vulgatum  est, 
ergo  faciendum  est. 

Sed  oppositum  conclusionis^  sequitur  ex  preemissis,  ut  Defence  of 
in  pluribus,  et  optime  stat  cum  eis.     Excludamus  igitur  ignorlnce 
has  tres  pestes,  qufe  omnem  hominem  in  errorem  indu-  tiie  worst 
cunt,   et  quartam,  scilicet    defensionem    proprite    igno- man's  *^ 
rantise  per  reprobationem  eorum  quse  ignoramus,  cum  ^""or. 
ostentatione^  eorum  quae  scimus.     Nam  haec  est  pejor 
aliis   tribus,    quoniam   est   causa   earum.      Quia    homo 
defendens  suam  ignorantiam,  et  ostentans  ea  quse  scit, 
et  reprobans^  aliena,  ipse  jam  facit  se  auctorem,  sed  fra- 
gilem ;   et   tunc   cum  nemo   sibi   erret,  sed   dementiam 
suam    spargit    in    proximos,  ut   ait  Seneca  libro   Epi- 
stolarum    Secundarum,  *    ideo   iste   auctor  jam    vulgat 
sententiam    suam,    et    inficit    ipsum  vulg-us.      Et    quia 
omnis  homo  diligit  opera  sua,  ut  Ai'istoteles  dicit  quarto 
Ethicorum,^  et  planum  est,    ac    quod    diligimus    trahi- 
mus  libenter  in  consuetudinem,  ideo  consuescit  hie  auctor 
sensum  suum  et  nutrit  vulgus  in  eodem.     Et  ideo  hic*^ 
accidunt  haec  tria  mala  :  scilicet,  auctoritas  fi-agilis,  et 
sensus    vulgi,    et    consuetudo,     ex    defensione    propriae 
ignorantise,    cum    ostentatione     ejus     quod    scitur,    et 
reprobatione  eorum  qure  nesciimtur.     Aperiamus  igitur 
ignorantiam  nostram,  ut  remedium  quaeramus  sapientise, 
et    nihil  ostentemus,  sed  humiliter  alios   doceamus,   et 
non  reprobemus   quse   ignoramus,   et   quae  scimus   esse 
falsa  reprobemus  sine   contentione,   et  sine  confusione 


'  conclusionis'}  his,  T. 

2  ostentatione]  ostensione,  T. 

^  reprobans]  reprobet,  T. 


*  Secundarum]  Ep.  xciv.  p.  450. 
ed.  Elz.  1672. 

^  Ethicorum]  Ethic.  Nicom.iT.1, 
§  20.     Cf.  ix.  7.  §  3. 

^hic']  om.  T. 


72 


EOGERI   BACONIS 


[cap- 


The  first 
part  of 
the  Opus 


alicujus,  et  cum  excusatione  humaniB  fragilitatis.  Et 
exemplorum  multitudinem  declinenius,  et  consuetudi- 
nem  semper  habeamus  siispectam,  et  simus  ex  paucis 
et  de  numero  sapientum  et  sanctorum  quantum  pos- 
sumus,  nt  sensum  multitudinis  evitemus.  Nam  semper 
a  principio  mundi  sapientes  omnes,  ut  sancti  et  veri 
pliilosophi,  separaverunt  se  a  sensu  vulgi,  tarn  in 
scientia  quam  in  vita :  quia  ille  vit  in^  pluribus  est 
erroneus,  et  nunquam  est  perfectus. 

Totam  vero  primam  partem  Majoris  Operis  fiicio  de 

liac     materia,     quia,    nisi     istc©    causes    excluderentur, 

Majus  ex-   lYalld    persuasio    potest    fieri    veritatis ;     nee    unquam 

clusivclv 

devoted       volo    persuadere   homini    vel   de    studio,    vel   de    vita, 
to  this         j^^g^  primo  moneam  eum  ista  declinare  sicut  venenum, 

Slll)l  GCt 

et  quod  saltem  teneat  banc  auctoritatem  de  libro  Se- 
cundarum  Epistolarum  -  Senecae  in  memoria :  "  Inter 
"  causas  malorum  nostrorum  est,  quod  vivimus  ad 
"  exempla ;  nee  ratione  componimur,  sed  consuetudine 
"  adducimur.  Quod  si  pauci  facerent,  nollemus  imi- 
"  tari ;  cum  plures  facere,  coeperint  quia  frequentius 
"  quasi  bonestius  facimus.  Recti  locum  apud  nos^ 
"  tenet  error,  ubi  publicus  factus  est."  In  tota  sapientia 
tbeologife  et  juris  canonici  et  pbilosopbi^,  non  est  de 
bac  materia  tam  pulchra  sententia,  istas  tres  causas 
errorum  nostrorum  colligens  in  una  auctoritate  con- 
tinua.  Optimum  verbum^  et  omni  sapiente  dignum, 
et  ab  ipso  Deo  revelatum.  Unde  Apostolus  Paulus 
dicit  in  epistola  ad  Senecam:^  "  prseprudenti  tibi  re- 
"  velata  sunt  quse  paucis  Divinitas  concessit." 

Si  igitur  lias  tres  pestes  cum  quarta  pj-incipali  veli- 
mus  excludere,  tunc  possumus  veritatem  in  omnibus 
videre,  et  omnem  falsitatem  vitas  et  sapientise  a  nobis 
relegare.       Et    si   aliis   pr?esumus,   tunc    possumus    ab 


•  in]  cm.  B. 

-  SccundarumEpistolarurn]  Epist. 
cxxiii.  p.  614. 

3  apud  nos]  cm.  T. 


*  Senecam]  Among  the  Apocry- 
pha of  the  New  Testament.  See 
p.  508,  ed.  Giles. 


XXII.] 


OPUS  TERTIUM. 


73 


eis  omneni  occcasionem  igiiorantia3  efc  peccati  auferre. 
Uncle  principibus  et  prfelatis  licec  consideratio  maxime 
valet,  quia  non  solum  habent  sibi  ipsis  providere,  sed 
plebi  commissse,  qu?e  semper  movetur  secundum  arbi 
trium  pra3sidentis,  quia  quod  principi  ejus  placet  legis 
apud  ipsam  liabet  vigorem.  Et  multitudo  accepta 
veritate  de  facili  mutat  sententiam,  ut  dicit  Hie- 
ronymus  super  Esaiam. '  Unde  licet  non  potest  duel 
ad  perfectionem,  quia  hoc  repugnat  naturae  vulgi,  ta- 
men  bene  potest  train  ad  agnitionem  veritatis,  si  ille 
qui  prseest  ostendit  eam-  verbo  et  facto.  Causa 
enim  quare  infideles  non  convertuntur  ad  fidem  est, 
quia  principes  et  prselati  eorum  tenent  eos  in  errore, 
et  sic  est  in  omni  statu.  Sed  infinitus  est  defectus 
in  eis,  qui  prsesunt  nunc  temporis  studio  et  vitse,^  et 
ideo  oportet  quod  subjecta  multitudo  erret  in  infinitis. 


Cap.  XXIII. 

Deinde   aggressus    sum   partem    secundam,^   in   qua  The 
ostendo  quod  una  sola  est    sainentia  perfecta,    ab   uno  second  part 
Deo  data  uni  generi    numano    propter    unum''    nnem,  Majus 
scilicet  vitam  teternam,  quas  in  sacris  litteris  tota  con-  ^^scnbed : 

'    •'•  ,  scone  true 

tinetur,    per    jus    tamen    canonicum    et    philosophiam  and  perfect 
ex])licanda.      Nam    quicquid    est   contrarium    sapientise  liyeuTo 
Dei,  vel  alienum,   est  erroneum   et  inane  ;   nee   potest  man,  and 
humano  generi  valere.        Et  hoc  ostendo  per   proprie- *^^JJ.\pUlres. 
tatem  juris    canonici,     et    per   philosophiam   multipli- 
citer;  et  sub  philosophia  comprehendo  jus  civile,  quia 
proculdubio  est  pars  ejus :    nam  continetur  sub  secunda 
parte  morahs  philosophiae,  ut  superius  est  notatum,*^  et 
patet  ex  Opere  Majori. 


'  Esaiani]  iii.  eh.  7. 
^  earn]  illam,  T. 

'  sed  infinitus  .  ,  .  studio  et  vHcb'] 
T.    Cseteri  cm. 


*  partem  secunda ni]  Opus  Majus, 
p.  23. 

^  ununi]  ultimum,  B. 
^'notatum']  p.  50. 


tellect  of 
man. 


74  EOGERl  BACONIS  [CAP. 

All  philo-  Et  hie  miilta  occurrunt  notanda.  Nam  ibi  docetur 
God^  %^"^  ^^^  sanctos,  quod  tota  philosoj^liia  est  necessaria  legi 
on  the  in-  divinse/  et  quod  in  ea  invenitur.  Et  est  pulchra  con- 
sideratio  Augustini,  Hieronymi,  et  Bedse  de  bac  ma- 
teria. Deinde  ostenditur "  hoc  idem,  quia  sapientia 
philosopliias  est  tota  revelata  a  Deo  et  data  pbilo- 
sopbis,  et  Ipse  est,  qui  illuminat  auimas  bominum  in 
omni  sapientia  ;  et  quia  illud,  quod  illuminat  mentes 
nostras,  vocatur  nunc  a  tbeologis  intellectus  agens, 
Distinction  quod  est  verbum  pliilosopbi  in  tertio  De  Anima,^ 
between  ^^]^]^  distinguit  quod  duo  sunt  intellectus,  scilicet  agens 
agens  and  et  2^ossibihs.  Ideo  propter  propositum  meum  conse- 
possibihs.  q^endum,  scilicet  quod  a  Deo  est  tota  pbilosopborum 
illustratio,  ostendo  quod  bic  intellectus  agens  est  Deus 
principaliter,  et  secundario  Angeli,  qui  illuminant  nos. 
Nam  Deus  respectu  animae  est  sicut  sol  respectu  oculi 
corporalis,  et  Angeli  sicut  stellse.  Et  non  solum  ostendo 
istud  propter  meam  intentionem  bic,  sed  propter  eva- 
cuationem  unius  maximi  erroris,  qui  sit  in  tbeologia  et 
pbilosopbia.  Nam  omnes  moderni  dicunt  quod  intel- 
lectus agens  in  animas  nostras,  et  illuminans  eas,  est 
pars  animpe,  ita  quod  in  anima  sunt  duce  partes,  agens 
scilicet  et  possibilis  ;  et  intellectus  possibilis  vocatur  qui 
est  in  potentia  ad  scientiam,  et  non  babet  eam  de  se ; 
sed  quando  recipit  species  rerum,  et  agens  influit  et 
illuminat  ipsum,  tunc  nascitur  scientia  in  eo ;  et  boc 
est  verum.  Sed  falsum  est  quod  agens  sit  pars  animse. 
Nam  boc  est  penitus  impossibile,  sicut  ibi  ostendo  per 
auctoritates  et  rationes  sufficientes.  Et  omnes  sapientes 
antiqui,  et  qui  adbuc  remanserunt  usque  ad  tempora 
nostra,  dixerunt  quod  fuit  Deus.  Unde  ego  bis  audivi 
venerabilem  antistitem  Parisiensis  ecclesige,  dominum 
Guillielmum  Alvernensem,  congregata  universitate  coram 
eo,  reprobare   eos,  et   disputare    cum    eis;  et   probavit 


'  divincB']  Dei.  B.  ;   corrected  to  l       -  ostenditur']  Opus  Majus,  p.  26. 
divina'.  {       ^  De  Anima]  iii.  4-C. 


XXIII.] 


OPUS  TERTH7M. 


75 


per  aliquas  rationes,  qiias  pono,  quod  omnes  erraverunt. 
Dominus   vero    Robertas    episcopus    Lincoliiiensis,^    et 
frater  Adam   de  Marisco,  majores  clerici  de  mundo,  et  Adam  de 
perfect!  in  sapientia  divina  et  Immana,  hoc  idem  firma-  solution  ^ 
verunt.     Unde   quando  per  tentationem   et   derisionem  of  the 
aliqui  Minores  prsesumptnosi  qusesiverunt  a  fratre  Adam,   ^  ^"  ^' 
"  Quid    est    intellectus    agens?"    respondit,    "  Corvus 
"  lEMve ;"   volens   per   hoc    dicere    quod   fuit    Deus  vel 
angehis.      Sed  noluit  exprimere,  quia  tentando  et  non 
propter  sapientiam  qujesiverunt. 

Sed  quia  non  solvi  ibi  illud,-  unde  iste  eiTor  venerit,  Misappre- 
ideo,    ne   suspendam    animum   vestrse   clementise,    dico,  the  suWec? 
quod  accidit   htec  falsitas   ex   mala   translatione  textus  arising 
AristoteHs,    nee    est   ita   mala   quin   possit    a   bono   et  faulty 
pio     interprete     satis     de     piano    exponi,    et    probari  translations 
per    textum    simm    ibidem    et    aUbi.      Yolens    igitur  tctie. ' " 
Aristoteles    ostendere    quod    ad    effectum    scientise    et 
intellectus    duo    requirantur,    agens    scilicet,    quod    est 
illuminans,    et  materia    patiens    seu    recipiens    illumi- 
nationem,    probat   hoc    per    simile    in   omnibus.     Nam 
in   omni    efTectu    et    operatione    duo  requiruntur,   effi- 
ciens    et    materia    recipiens     actionem    efficientis ;     et 
non   solum  in    naturalibus,  sed   in  artificialibus,  ut  ar- 
tifex  ad  materiam   in  quam  operatur,  et  lux  ad  visum 
et  colores  videndos  pro  exemplo  naturali.     Et  cum  in 


'  episcopus  Lincolmensis']  Lin- 
colniensis  episcopus,  T. 

2  Sed illud.l    "  Ubicunque 

"  Veritas  invenitur  Christi  indica- 
"  tur  : — idcirco  quamvis  aliquo 
"  mode  Veritas  philosophis3  dicitixr 
"  philosophorum,  ad  banc  tanien 
"  prime  habendam  lux  divina  in- 
"  fluxit  in  animos  eorum.  Ideo- 
"  que  meliores  philosophi  po- 
"  suerunt  intellectum  agentem  et 
"  possibilem.  Anima  humana  di- 
"  citur  ab  eis  possibilis,  quae  de  se 


"  est  impotens  ad  scientias  et  vir- 
"  tutes,  et  eas  recipit  aliunde.  In- 
"  tellectus  agens  dicitur  qui  influit 
"  in  animas  nostras,  illuminans  ad 
"  scientiam  et  virtutem;  et  sic  in- 
"  tellectus  agens  non  est  pars 
"  anima;,  sed  substantia  inteilec- 
"  tiva  separata  per  essentiam  ab 
"  intellectu  possibili  ;  licet  intellec- 
"  tus  possibilis  etiam  dicatur  agens, 
"  ab  acta  intelligendi." — Ex  Opere 
Majori  [cap.  v.],  li.  B.,  U. 


7G 


EOGERI  EACONIS 


[cap. 


omnibus  sic  sit,  erit  ita  a  parte  animse  et  in  opera- 
tione  intelligendi.  Unde  oportet  quod  anima  humana 
sit  nata  recipere  illuminationes  ab  agente,  et  quod 
aliquod  agens  in  animani  concedatur,  qui  illuminet^ 
earn  per  quoddam  lumen  spirituale,  sicut  lux  solis 
visum.  Hsec  est  intentio  Aristotelis  in  prima  parte  et 
in  principio  capituli.  Sed  ibi  translatum  est  sic: 
"  Quoniam  autem  in  omni  natura  est  aliquid  quod 
"  agat,  et  aliquid  quod  patiatur,  ita  erit  in  anima."  ^ 
Ex  hoc  concludimt  quod  agens  et  patiens  erunt  in 
anima,  et  quod  sint  duse  partes  animte  ;  quod  est  im- 
possibile  et  contra  Aristotelem  ibidem.  Nam  exempla 
declarant  quod  non  vnlt  dicere  nisi  quod  duo  requi- 
runtur  ad  operationem  animse,  sicut  ad  omnem  opera- 
tionem  naturae  et  artis.  Unde  quod  dicit  "  sic  est  in 
"  anima,"  intendit  quod  sic  est  in  operatione  animse, 
secundum  quod  exemplificat  dicens,  "ut  artifex  ad  ma- 
"  teriam,  et  lux  ad  colores."  Oerte  carpentator  est 
extra  materiam  secundum  suam  essentiam,  et  non  sunt  ^ 
artifex  et  materia  partes  ejusdem*  rei,  nee  lux  solis 
et  color  quem  illuminat.  Et  prseterea  versus  finem 
capituli  docet  quod  intellectus  agens  est  separatus  a 
possibili  secundum  substantiam  et  secundum  esse,  et^ 
quod  anima  scit,  et  semper  est°  in  actu  ;  et  hoc  non 
est  creatura,  sed  solus  Deus.  Et  hoc  per  Avicennam, 
et  Alpharabium,  et  multas  rationes  probo,  quibus  re- 
sponderi  non  potest.  Et  ideo,  licet  translatio  ibi  non 
sit  ita  plana  sicut  necesse  esset,  tamen  patet  per  ex- 


'  illuminet]  illuminat,  B. 

■•*  in  anima']  The  following  is  the 
passage  to  which  Bacon  apparently 
refers  :  'Eirel  S'  Sia-ntp  iv  anda-r]  tij 
(pvaei  iffrl  rt,  Th  fj.iv  v\r]  e/cdiTTijj 
yiViL'  TOVTO  Sk  '6ti  TTaj/Ttt,  Swdfxei 
(Kuva'  (Tfpov  5e  rh  alriov  Kal  iroi/j- 
TiKhv  T<f  TTOiiiV  irdvTa,  oTov  r]  Tex"""! 
wphs  Tr]V  v\r)U  ir4iTovdii',  dvayKt}    KoX 


iv  ty  ^vxfl  inrapx^t"  Tainas  rets  5(a- 
^opds. — De  Anima,  iii.  5.  §  1. 

^  sH7it']  om.  T.  Quod  intellectus 
agens  sit  Deus  vel  Angelus, 
probat  per  totam  paginam. — T. 
in  marg. 

■•  ejusdeni]  ejus,  B. 

5  et]  om.  B. 

"  est]  et  T. 


xxitl] 


OPUS   TERTIUJL 


77 


empla   ejus,    et   ea    qu?e  sequuntur,  et  per    exposi tores  The  animus 
suos  famosos  et  majores  patet,'  quod  intentio  ejus  est,  ^^^° VI, 
quod    intellectus    agens   in    animas    nostras    est    Deus  himself, 
principaliter,  et  secundario  Angeli. 

Possumus  enim  causari-  translationem  suam  fere  Other  in- 
ubique,  propter  perversitatem,  et  ti'uncationem,  et  dubi-  mi^-l^ra^nsla- 
tationein,^  Nam  quilibet  scit  hoc,  atque  contrarietas  tion  of 
opinantium  quasi  ubique  hoc  ostendit.  Immo  quod 
plus  est,  scimus  quod  translatores  posuerunt  falsum 
textum  ex  ignorantia  sua  aut  ex  vitio  exemplaris 
Grreci.  Nam  in  tertio  Cceli  et  Mundi  habetur  quod 
figura  cireularis  in  superficiebus,  et  orbicularis  in  cor- 
poribus,"*  replent  locum.'^  Sed  scimus  hoc  esse  falsum  ; 
et  alifG  translationes  habent  aliter.  Et  AveiToes  hoc 
demonstrat,^  et  planum  est.  Similiter  in^  tertio  Me- 
teororum^  habetur,  quod  iris  non  fit  ex  radiis  lunfe, 
nisi  bis  in  quinquaginta  annis,  et  scimus  quod  hoc  est 
falsum.  Nam  in  omni  plenilunio  potest  contingere  si 
pluat,  et  luna  non  obtegatur  nubibus.  Et  sic  in 
multis  locis.  Prima  igitur  responsio  contra  hunc  erro- 
rem  est,  quod  mala  translatio  est  et  dubia,  et  potens 
exponi  in  varias  partes,  sicut  alia  loca  infinita. 

Secundo  potest  exponi  per  exempla  textus,  et  ea  qufe 
sequuntur,  expresse  continentia  qu?e  contraria  sunt  huic 
errori  ;  etiam  per  expositionem  Avicennae  et  Alpharabii ; 
licet  Averroes  somniet  hie  et  vacillet  in  verbis,  nunc 
unum,  nunc  aliud  Ijalbutiendo.     Duo  hie  testimonia  uni 


'  patet'}  om.  B. 
causaj-i}  cassare,  T, 

^  tritncatioiiem,  ct  dubitationem'] 
dubitationem,  et  trimeationem,  T. 

*  corporihus']  corpoi'eis,  B. 

^  replent  locum']  The  mistranslated 
passage  occurs  at  the  beginning  of 
oh.  viii. :  'Ei' /uec  yap  to7s  eViTreSoiy  rpia 
ffXVI^o-'''»'  Soke?  avixTr\T)poZv  rhv  t6i:oi', 
jpiywvov  Ka\  TiTpdyuvoy  /cat  f^dyuyov 


«V  Si  To7s   arepiois   5uo  ixdva,  irvpafus 

KOl  KV^OS. 

^  demonsti-atl  declarat,  T. 

'  in']  et  in,  T, 

*  Meteororuniy^vTfiyapTTav(Ti\i)v^ 
ytviadai  avdyicrj  tJ)  fj.4Wov  ecreaOaL 
(so.  ?';  ?pts),  Kal  t6t€  dvare\ovaf)s  t) 
Svpovarjs'  Sidirfp  tv  ertaiv  inrip  to. 
TrtVT7]icovTa   Sis    iyfrixofJ-fV    fiovov. — 


78 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


prseferuntur ;  et  tamen  Averroes  non  plane  decernit  ^ 
contrariuin,  et  Avicenna  fuit  major  eo,  et  prsecipuus  imi- 
tator Aristotelis,  et  dux  ac  princeps  philosopbiso  post 
eum,^  lit  commentator  dicit  super  tertium  Meteororum. 
Et  omnes  sapientes  hoc  fatentur ;  et  pliilosopliise  suse 
complementum  hoc  ostendit.  Nam  ipse  totam  complevit 
philosophiam,  et  vulgatam  in  uno  volumine,  et  secun- 
dum propriam  philosophise  veritatem  in  alio,  quse  non 
timet  ictus  lancearum  contradicentium,  ut  ipsemet  fa- 
tetiu'  in  prologo  libri  Sufficientise,^  in  quo  philosophiam 
vulgatam  apud  philosophos  proponit.  Sed  quid  moror 
in  his,  nam  evacuatio  erroris  istius  plena  habetur  ex 
ipsis  verbis  Aristotelis.  Quoniam  quum  dicit,  sicut  in 
omni  natura  sunt  duo,  agens  et  materia,  sic  et  in  anima 
concedo.  Sed  in  nulla  natura  coincidunt  agens  et  ma- 
teria sicut  partes  ejus,  ut  ipsemet  docet,  secundo  Physi- 
corum.'*  Nam  ibi  dicit  quod  materia  non  coincidit  cum 
eflBiciente  in  eodem  secundum  numerum,  nee  secundum 
speciem ;  sed  forma  bene  coincidit  cum  efficiente  in 
eodem  secmidum  speciem.  Nam  efficiens  facit  formam 
sibi  similem  secundum  speciem,  ut  liomo  generat  homi- 
nem,  et  asinus  asinum.  Quare  manifestmn  est  aut 
Aristoteles  mentitur,  et  sibi  ipsi  contradicit,  aut  non 
est  sicut  moderni  dicunt.  Quia  in  nuUa  re  de  mundo 
possunt  materia  et  efficiens  simul  esse,  sicut  docet  secun- 
do Physicorum,  ita  quod  sint  secundum  substantiam 
suam  in  eodera,  et  quod  sint  partes  ejusdem  rei.  Et^  ideo 
debet  exponi  quod  dicit,  ut  dictum  est ;  quod  ait  in 
omni  natura  et  in  anima,  hoc  est,  in  omni  operatione 
naturae  et  animse,  duo  requiruntur,  agens  et  materia,  non 
tamen  quod  sint  partes  ejusdem,  vel  ^  quod  sint  in  eodem 


•  decernit']  discernit,  T. 

*  eum']  ipsum,  T. 

3  SufficienticB]  sufficientis,  T.  "  De 
his  voluminibus  duo  non  sunt 
translata ;  primum  autem  secun- 
dum aliquas  partes  habent  Latini, 


"  quod  vocatur  Assephce,  i.  e.  Liber 
"  Sufficientise." — Opus  Maj us,  p.  37. 

*  Physicorum]  cap.  i. 

5  Et]  om.  T. 

^vel]  ut,  T. 


XXIII.] 


OPUS   TERTIUM. 


79 


secundum  sul)stantlam,  sed  unum  extra  aliud  secundum 
essentiam,  ut  artifex  et  materia.  Aut  potest  exponi  se- 
cundum modos  dicendi  unum  esse  in  alio.  Nam  octo 
sunt,  ut  Aristoteles  docet  quarto  Physicorum/  quorum 
unum  est  sicut  movens^  in  moto  et  efficiens  in  materia. 
Sed  non  est  ibi  secundum  substantiam,  sed  secundum 
virtutem  et  influentiam  ;  ut  sol  est  ubique  in  mundo 
prreterquam  in  umbra  terrse  ;  quia  influit  lumen  suum 
ubique  extra  umbram  illam,^  et  illuminat  stellas*  et 
omnia.  Sic  igitur  est  intellectus  agens  in  anima,  scilicet 
secundum  influentiam  sui  luminis,  sed  non  secundum 
essentiam,  vel  quod  sint  ejusdem  essentise  et  naturae, 
scilicet  quod  sint  partes  animse.  Hoc  dico  quia  Deus 
non  solum  est  secundum  influentiam  suse  virtutis  ubique, 
sed  secundum  essentiam  ejus  infinitam.  Sed  sua  essen- 
tia non  est  pars  alicujus  rei,  nee  ejusdem  naturae  cum 
aliquo,  sicut  hie  ponitur,  quod  intellectus  agens  et 
possibiKs  sint^  partes  unius  natm'se,  scilicet  animse 
rationalis.  Si  igitur  lisec  pertractatio  conjungatur  pro- 
bation!, qu[B  est  in  Opere  Majori,  erit  pulchra  et  utilis 
consideratio  veritatis  istius,  *^  quae  tam  solemniter  trac- 
tatur  in  pliilosophia  et  in  theologia,  licet  cum  maximo 
errore. 


Cap.  XXIV. 

Deinde  probo  quod  tota  sapientia  philosopliiae  data  Philosophy 
est    a    Deo,    quia    sancti     patriarclias    et    proplietse    a.^^^^s^y^'^ 
principio  mundi  eam  receperimt  a  Deo  ;  quibus  Deus  ^  archs  and 
dedit  longitudinem   vit^e  ;   et  hsec^   est  valde   notanda  P™^^^^^' 


'  quarto  Phi/sicorum]  Physic.  Aus- 
cult.  iv.  3. 

-  movens]  movens  est,  B. 

8  illam']  suam,  T. 

*  Stellas']  omnes  Stellas,  T. 


^sint]  sit,  T. 

"  veritatis  istius'}    istius  veritatis, 

I 

'  Dens']  cm.  T. 
'  hcEc]   hie,  B. 


80 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


consideratio.  Nam  lit  probem  quod  sancti  piimo 
liabuerunt  philosophiam  et  sapientiam  totam  ante  qnam 
pliilosophi  infideles,  revolvo  totum  tempus  a  principio 
mimdi,  discurrens  per  omnes  setates  et  ssecula,  iit' 
inveniam  quando  primo  fuerunt  singuli  qui  aliquera 
titulum  sapientife  liabuerunt,  sive  sint  poetas  prasclari, 
sive  Sybill^e,  sive  septem  sapientes,  sive  pliilosoplii 
qui  post  illos  septem  venerunt,  qui  non  voluerunt  se 
vocare  sapientes  sed  amatores  sapientite  ;  unde  pliilo- 
sophus  est  amator  sapientise  ;  et  principalis  de  istis- 
et  primus  fuit  Pythagoras.  Nam  cum  queesitum  fuit'' 
ab  eo,  "  Quis  esset  ? "  respondit  quod  pliilosoplms  ;  et  ab 
eo  omnes  postea  liabuerunt  hoc  nomen ;  prius  enim 
vocabantur  sophi,  id  est,  sapientes.  Hoc  autem  capitu- 
lum  est  summe  notandum,  quia  non  solum  certifieat 
hoc  principale  intentum,  sed  certifieat  omnia  qure  sunt 
in  coelo  et  in  terra,  et  totam  sapientiam  philosophorum, 
et  ostendit  nobis  unde  liabuerunt  quod  de  coelestibus 
mira  dicunt,  et  de  secretis  naturae  et  scientiai-um 
magnalium,  et  de  sectis,  et  de  Deo,  et  de  secta  Christi, 
et  de  virtutum  pulchritudine  et  legum  honestate/  et 
de  vita  peterna  gloriosa  et  poenali,  et  de  ]-esurrectione 
mortuorum,  et.de  omnibus.  Nam  philosophi  habuerunt 
lifec  omnia  a  Sanctis  Dei  ;  unde  philosophi  non 
invenerunt  h?ec  primo,  nee  homo,^  sed  Deus  revelavit 
suis  Sanctis.  Nam  quis  homo  per  se  posset  scire 
ccelestia,  et  indicia  rerum  per  ea,  et  alia  infinita 
qufe  scribunt  philosophi?  Certe  nee  Salomon,  nee 
Adam  maximus,  nee  aliquis  ;  sed  Deus  ipse  ^'  revelavit 
legem  suam  Sanctis,  et  philosophiam,  propter  intel- 
lectum  legis,  et  extensionem,  et  probationem,  et  promul- 
gationem,    et    defensionem  ;    et    hi    sancti    scripserunt 


T. 


1  ut]  et,  T. 
de    istis]    et    primus   de    istis, 

»/«»<]  fuerat,  T. 


T. 


legum  honestate']  honestate  legum, 

^  nee  homo']  oni,  T. 

*  sed  Deus  ipse']  om.  T. 


XXIV.]  OPUS   TERTIUM.  81 

libros  pliilosopliife  omnes.  Et  non  solum  in  saciva 
Scriptura  fecerimt  mentionem  de  veritate  fidei,  sed 
in  suis  libris  philosopliicis,  et  prienuntiaverunt  omnia 
ante  quam  pliilosophi  fuerunt ;  et  ab  his  tunc  philosophi 
habuerunt  omnem  sapientiam,  sicut  Aristoteles,  dominus 
philosophorum,  confitetur  in  libro  Secretorum.  Et 
cum  his  infero  quod  perfectio  philosophia3  non  est  uti 
ea  secundum  vias  philosophorum  infideliuni,  sed  debet 
elevari  ad  statum  legis  Christianse.  Et  hoc  est  ad 
theologiam,  et  ecclesiam,  et  directionem  reipubhcaj 
fidehum,  et  conversionem  infidelium,  et  reprobationem 
eorum  qui  non  possunt  converti ;  et  addo  ad  confirma- 
tionem  sapientiae  philosophorum  prophetiam  Sibyllre 
de  Christo,  et  de  ecclesia,  et  de  vita  futura.  Nam  si 
una  muliercula  potuit  h^c  a  Deo  recipere,  multo 
fortius  et  rationabilius  est  quod  viri  tarn  boni  et 
tam  sapientes,  sicut  Pythagoras,  et  Socrates,  et  Plato, 
et  Aristoteles,  et  alii  zelatores  maximi  sapientia?, 
receperunt  a  Deo  speciales  illuminationes,  quibus 
intellexerunt  multa  de  Deo,  et  salute  animse,  et 
forsan  magis  propter  nos  Christianos  quam  propter^ 
eorum  salutem. 

Et   sic   terminatur    pars   secunda   in   qua   priucipale  All  wisdom 
propositum    est  ostendere,   quod  tota   sapientia   conclu-  J?  *°  ?^ 
ditur    in   sacra   Scriptura,    per  jus   tamen   et    philoso-  HolyScrip- 
phiam  explicanda ;    ut   sicut   in  pugno   colligitur  quod  drlwn'om 
latins   in    palma    explicatur,    sic   tota   sapientia   utilis  ^^^_  ^^- 
homini  continetur  in  sacris  litteris,  licet  non  totaliter  the"canon 
explicatur  ;    sed  ejus  explicatio  est  jus  canon icum  cum  ^^"^  ^"d 
philosophia.     Nam  utrumque  jacet  in  visceribus  sacne 
Scripture,  et  de  liis  eruuntur,  et  super  hoc  -  fmidantur 
omnia  quse  utiliter  dicuntur  in  jure  canonico  et  phi- 
losophia.     Et   hoc   per  plures   considerationes   ostendo, 
quas   hie   non   expono.      Nam   in   sensu   litterali  jacet 
tota  philosophise  potestas,  in  naturis,  et  proprietatibus 

'  propter}  om.  B.  |       '-  hoc']  hscc,  T. 


82  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

rerum  naturalium,  artificialium  et  moralium ;  ut  per 
convenientes  adaptationes  et  similitudines  eliciantur 
sensus  spirituales ;  ut  sic  simul  sciatur  pliilosophia  cum 
theologia ;  quia  philosopliia  nihil  facit  nisi  explicare 
naturas  et  proprietates  rerum  naturalium,  quae  ja- 
cent  in  textu  sacro  a  summis  coelorum  usque  ad  ter- 
minos  eorum,  et  artificialium  et  moralium ;  sicut  pono 
ibi  exemplum  de  Iride.  Unde  hsec  est  via  propria 
sciendi  Scripturam,  et  via  sanctorum,  et  omnium  sa- 
pientum  antiquorum  ;^  ut  episcopi  Lincolniensis  et 
fratris  Adse,  et  aliorum ;  ut  sic  tota  philosophise  sa- 
pientia  sciatur  in  textu  Dei.  Et  tota  potestas  juris 
canonici  jacet  in  sensu  litterali  et  spirituali,  et  ab  illis 
elicitur.  Nam  quicquid  saeri  et  summi  pontifices 
statuerunt  in  jure  canonico  confirmaverunt  per  aucto- 
ritates  textus  sacri,  et  per  dicta  sanctorum,  ut  patet 
per  totum  corpus  juris  canonici  ;  unde  eadem  est  sci- 
entia  penitus,  quia  nihil  nisi  lex  Dei,  per  quam 
ecclesia  regitur,  invenitur  utrobique.  Nam  sicut  per 
Vetus  Testamentum  litteraliter  ecclesia  antiquorum 
regebatur,  sic  nunc  per  sensum  spiritualem  Veteris  Tes- 
tamenti  et  per  Novum  habet  regi  Dei~  ecclesia.  Sed 
nuUus  potest  negare  quin  regatur  per  jus  canonicum. 
Ergo  hoc  jus  continetur  in  sapientia  legis  divinse, 
et  erunt  mia  sapientia  mutuo  se  modis  variis^  con- 
tinentes. 
Philo-  Et   totam    banc    probationem   facio     propter    certas 

less,  unless  causas   omnino    notandas.*      Una   est  propter  vestrum^ 
in  subser-   mandatum  de  pliilosophia,    ut  ostendam   quod  philoso- 

Yiencc  to  XX'  XX 

divine        phia  inutilis    sit    et  vana,    nisi    prout    ad    sapientiam 

wisdom.      j)q[  elevatur,    ut  ei    serviat  absolute,    et  relative^   ad 

ecclesiam,   et  csetera  tria,  cui  servire  regnare  est,  sicut 


*  sapienlum     antiquorum^      anti- 
quorum  sapientum,  T. 
-  Dei']  om.  T. 
^  modis  variis]  variis  modis,  T. 


^  notandas']  annotandas,  T. 

*  vestrum']  verum,  B. 

*  relative]  relate,  B, 


XXIV.]  OPUS   TERTIUM.  83 

et  ejus  auctori  Deo.  Et  quod  philosophise  utihtas 
sciri  non  potest,  nee  intelligi,  nisi  prout  in  sacro 
usu  consideratur.  Nam  creaturse  verius  positse  sunt 
in  Scriptura  quam  philosophi  infideles  scirent  cogitare; 
sicut  probo  per  exemplum  de  Iride,  cujus  causam 
finalem  ignoraverunt ;  quae  est  dissi  patio  aquse  humi- 
ditatis  et  dikiviorum,  ut  liber  Geneseos  doeet.  Et 
propter  hoc  ignoraverunt  generationem  ejus,  quia 
ignorato  fine  necesse  est  ignorari  alia ;  quia  finis  est 
quod  primo  cognoscitur,  et  movet  tunc  agens  in  omni 
opere  et  consideratione.  Deus  enim  fecit  creaturas 
suas  et  in  Scriptura  sua  posuit  eas,  et  idee  accepit 
eas,  secundum  omnem  veritatem,  quam  veritatem  ni- 
titur  philosophia  infidelium  exponere.  Sed  quia  non 
habuerunt  usum  istius  Scripturse  ideo  non  potuerunt 
omnino  venire  ad  certitudinem  veritatis.  Et  ideo  qui 
vult  scire  philosophiam,  sciat  earn  in  usu  Scripturse, 
et  secundum  quod  Scriptura  requirit,  et  tunc  veraciter 
potest  eam  scire,  Et  sic  paratus  sum  tractare  eam 
meliori  modo  quo  possum  per  adjutorium  sapientum 
quos  uominabo,  et  secundum  quod  explicabo  inferius 
suo  loco.  Et  hoc  est  melius  sine  comparatione  quam 
facere  volumina  philosophise  secundum  se,  et  postea 
iterum  dilatare  expositionem  Scripturse  per  pliilo- 
sophiam.  Non  tamen  nego  quin  aliquod  scriptum 
philosophise  de  quibusdam  communibus  debeat  fieri, 
quse  non  possunt  poni  in  explanatione  Scriptm-se.  Sed 
tamen  ilia  debent  anteponi,  ut  totum  fiat  unum 
volumen.  Et  satis  modicum  erit  respectu  librorum 
philosophise  et  theologias ;  immo  nihil  respectu  eorum 
habens  quantitatis.  Et  sic  omnis  superfluitas  infinita 
quse  nunc  est  resecabitur,  et  omnis  falsitas  tolletur, 
et  omnis  vanitas  excludetur ;  et  omnia  necessaria 
sapientise  divinse  et  humanse,  quorum  infinita  quasi 
nunc  desunt,  addentur,  et  redigetur  studium  sapientise 
ad  statum  debitum,  secundum  istius  temporis  possi- 
bilitatem. 

F  2 


84  ROGER!   BACONIS  [CAP. 

Christen-        Secuiida  causa  quare  ostendi  sapientiam  totam  com- 

toberufed  preliendi  in  lege  Dei  utriusque  Testamenti  est  siimme 

^y^^^^^^^s  notanda,  et  nihil  in  ecclesia  Dei  plus  debet  eonsiderari. 

contained    Quia  si  fiant,  qups  narro,   tunc  totum    studium  rectifi- 

in  Scrip-    cabitur  per  seipsum,  et  tota  ecclesia  rescetur,   sicut  in 
tare,  as  the  .  '^  ^  .  , . 

Hebrew     temporibus    sanctorum,    et    fiet    pax    universalis,   tam 

pohtywas.  ap^(j    ecclesiastica    negotia   quam   apud   regimen   prin- 

cipum    et   lai'corum.      Et    nisi   per   vestram   fiant    hrec 

sapientiam,  non  credo  quod  unqiiam  fient.     Et  tamen 

prophetatum  est  a  inultis  temporibus  quod  per  unum 

Papain  ^   debent  fieri  qu?e  narrabo ;    et  debet   ille    esse 

istis   temporibus,    sicut  inferius   magis  -   explicabo.      Et 

quod  volo  dicere    est,  quod  regimen  ecclesi^e  sicut  per 

legem   Dei    regebatur    antiquitus    apud    Hebr?eos,    sic 

debet    esse   nunc   apud    Christianos.     Et   sicut   in   j)ri- 

mitiva  ecclesia  regebatur  per  eam,  sic  nunc  liabet  regi. 

Et  si  tota  sapientia   est   ibi   principaliter   contenta   et 

fontaliter,  tunc  principaliter  ad  minus  debet  per  illam 

The  civi-    regi.     Sed   nunc   non   est    ita ;    nam   plus   laudatur   in 

hans  had    ecclesia  Dei  unus  iurista   civilis,   licet   solum    sciat  ins 

introduced     ,  ^  f  .  .  ^ 

great  con-  civile    et   ignoret  jus    canonicum    et   theologiam,  quam 
fusion  and  ^^^^^g  magister  in  theoloa:ia,  et  citius  elisfitur^  ad  eccle- 

nunierous  ^  ^       ,  .  " 

abuses.  siasticas  dignitates.  Et  ut  videmus  quod  principaliter 
currit  regimen  ecclesise  per  juristas,  et  hoc  per  abusum 
et  cavillationes  juris,  et  contra  jura,  quia  injurise  in- 
finitae  fiunt  respectu  unius  justitire,  et  justitia  tam 
tardatur  ubique,  quod  pauperes  dimittunt  causas  suas, 
et  divites  tsedio  afficiuntur,  et  gravantur  nimis,  ut"* 
etiam  dimittant  ssepissime  jus  suum,  et  discordipe 
infinit?e  suscitantur  in  ecclesia  Dei,  et  pax  tollitur  per 
juristas.  Et  non  solum  lites  promo  vent  ur,  sed  bella 
quae  contingunt  in  omni  regno  habent  ortum  ex  abusu 
juris  ;    sicut   quilibet   potest    intueri    qui    vult    consi- 


'  papaiii]  delevit,  B.  ut  fere.  I       ^  eligitur']  eligetur,  T, 

*  magis]  cm.  T.  |       ''  ui]  et  ut,  B. 


XXIV.] 


OPUS   TERTIUM. 


85 


derare.  Nam  quia  divites  non  possunt  habere  jusfci- 
tiam  per  ecclesiam,  pugnant  adinvicem  et  confundunt 
se  regna.  Et  mirum  est  quod  cum  jus  canonicum 
eruatur  de  fontibus  sacras  Scripturte,  et  expositionibus 
sanctorum,  quod  ad  illas  non  convertitur  prineipaliter, 
tam  in  lectione  quam  in  usu  ecclesias.  Nam  per  illas 
debet  exponi,  et  concordari,  et  roborari,  et  confirmari ; 
sicut  per  eas  factum  est  hoc  jus  sacrum.  Sed  nunc 
prineipaliter  tractatur,  et  exponitur,  et  concordatur  per 
jus  civile,  et  totaliter  trahitur  ad  eam  et  in  usu  et  in 
lectione;^  quod  non  licet  fieri,  quam  vis  ei  valeat^  sicut 
ancilla  sua3  dominie  servitura. 

Utinam    igitur    excludantur   cavillationes   et   fraudes  Bacon's 
juristarum,    et    terminentur    caus?e    sine    strepitu   litis,  ^^ese^^^^* 
sicut    solebant    esse    ante    quadraginta    annos.      O    si  abuses 
videbo  oculis  meis  hoc  contingere  !     Nam  si  strepitus  abolished 
juris  removeretur,  et  cavillationes  et  abusus  juristarum, 
tunc  laici   et  cleidci   haberent  justitiam  et  pacem.     Si 
etiam  jus   canonicum   purgaretur   a   superfiuitate  juris 
civilis,    et    regularetur    per    theologiam,    tunc    ecclesise 
regimen  fieret  gloriose,  et^  secundum  ejus  propriam  dig- 
nitatem.     Si   etiam   haec   fierent,  tunc*   studium   theo- 
logise,  et^  juris   canonici,   et    philosophise   sublimaretur 
et  perficeretur  necessario ;  quoniam  tunc^  princij^es  et 
pr?elati  darent  beneficia  et  divitias  studentibus  in  hac 
triplici    facultate  ;    unde    studiosi    possent    habere    ex- 
pensas,  et  in  vita,  et  in   studio  sapientise  promovendo. 
Nam   sunt   multi    et   erunt   qui   nunquam   cessarent   a 
sapientise    studio''    donee   complerent   eam,    si   haberent 
expensas ;    sed  quidam  complerent  theologiam,   quidam 
philosophiam,  et  quidam  rectificarent  jus  canonicum,  et 


'  et  in   usu  ....  lectione^    eam 
in  usu  et   lectione,  B.  L. 
-  valeat']  habeat,  T. 
'  et]  om.  T. 
*  tunc']  om.  T. 


^et]  om.  T. 

''  ttatc]  om.  T. 

'  aapienliic     studio] 
pientitc,  T. 


studio     sa- 


86 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


redigerent  ad  suum  statum.^  Sed  juristae  civiles,  aut 
civiliter  jus  canonicum  tractantes,  recipiunt  mine  omnia 
bona  ecclesipe  et  provisiones  principum  et  pr?elatoriim ; 
ita  quod  alii  non^  possunt  nec^  vivere  in  studio,  nee 
studium  sapientise  exereere ;  et  expediunt  se  breviter, 
aut  omnino  transeunt,  sine  sapientia  pliilosophiae  et 
theologies,  ad  jus  civile.  Nee  etiam  multum  curant 
de  canonieo  jure,  nisi  propter  gloriam  scienti?e  civilis  ; 
et  sic  perit  totum  studium  sapientise,  et  totum  regi- 
men ecelesise,  et  pax  de  terra  tollitur,  et  justitia  de- 
negatur,   et  omnia  mala  contingunt. 

His  earnest      Sed,  beatissime  Papa  et  Domine    sapientissime,  dig- 
entreaty  to,  ,  I'l  •!  •  1  I       •• 

the  Pope  netur  vestra  gloria  hoc  considerare,  quia  solus  potestis 
to  interfere  remedium  adhibere,  eo  quod  nunquam  fuit  Papa  qui 
vent  them,  ita  veraciter  sciret  jus  sicut  vos ;  nee  credo  quod 
erit  ahquis.  Et  licet  aliqui  sciant  bene  jus,^  tamen  non"^ 
est  spes  de  eis  quod  fiant  Papte.  Sed  prophetatum  est 
a  quadraginta  annis,  et  multorum  visiones  haliitre  sunt, 
quod  unus  Papa  erit  his  temporibus  qui  purgabit  jus 
canonicum  et  ecclesiam  Dei  a  cavillationibus  et  fraudi- 
bus  juristarum,  et  fiet  justitia  universaliter  sine  strepitu 
litis.  Et  propter  istius  Papse  bonitatem,  veritatem,'' 
et,  justitiam  accidet,  quod  Grseci  revertentur  ad  obe- 
dientiam  Romance  Ecclesise,  et  quod  pro  majori  parte 
convertentur  Tartari  ad  fidem,  et  Saraceni  destruentur ; 
et  fiet  unum  ovile  et  unus  pastor,  sicut  in  auribus  pro- 
phetse  sonuit  istiKF  verbum.  Et  unus  qui  vidit  h?ee 
per  revelationem  dixit,  et  dicit  quod  ipse  videbit  heec 
magnifica  fieri  temporibus  suis.  Et  certe  infra  annum 
unum  possent  fieri  si  Deo  placuerit  et  summo  Ponti- 
fici,  et  infra  minus :  unde  temporibus  vestris  possunt 
fieri.      Et  Deus  conservat  vitam  vestram   ut  hsee  per 


»  suum  statum]  statum  suum,  T. 

2  nonl  nee,  T. 

^  Mcc]  om.  T. 

*  sicut  vos  ....  bene  jus']  om.  T. 


^  tamen  won]  non  tamen,  T. 
"  veritatem']  et  veritatem,  T., 
virtutem,  L. 

"•  istu(r\  illud,  T, 


XXIV.] 


OPUS   TERTIUM. 


87 


vos  fiant.     Et  ideo  non  expeclit  quod  sitis  magnfe  abs-  Advises 
tinentige/    nee   vigiliarum    magnarum,    quia   exercitatio  ^^^  ^  °^^ 
corporis  ad  modicum  valet,  pietas  autem  ad  omnia,  ut  too  strict 
dicifc  apostolus.     Recolo  verba  Marci  Tullii  ad  Ccesarem,  nence  as 
pro^   M,  Marcello.     Cum   enim   alias   in   libro  De  Im- ^^is  life  is  of 
mortalitate    Anim?e    dicat,    quod    lirec    vita   mors   est,  importance 
et  persuadet    quamlibet    privatam   personam  ad  mortis  j.^  the  wel- 
desiderium,  propter  immortalitatem  vitse  futurse ;  tamen  Christen- 
bono   principi   reipublicse   hie    suadet   contrarium  ;  non  *^°°^- 
propter   se    in  quantum    est  persona   singularis,  sed  in 
quantum    publica,    et    habet   alios   dirigere    et   salvare. 
Dicit  ergo  :  "  Omitto  doctorum  hominum  in  contemnenda 
"  morte  sententiam  ;  noli  nostro    periculo  esse  sapiens. 
"  Sa3pe  solebas  dicere  tibi^  satis  te  vixisse,   credo ;  sed 
"  tune  id  audirem  si  tibi  soli  viveres,  aut*  si  tibi  soli 
"  natus    esses.     Omnimn    salutem    civium,    cunctamque 
"  rempublicam,    res    tufe    gestae    complexse   smit."     Et 
sanum   documentum  sapientissimi  SenecsB   et  optimi  in 
vita  invenietis  in  libro  De  Tranquillitate  Animse  obser- 
vanda,  versus  finem  voluminis  majoris,  ubi  docet  quod 
non  potest^  in  hae  vita  servari   eontinua  tranquillitas, 
nisi  homo  corporis  necessitates  recipiat.^     Et  feci  signum 
in   margine  ut^  bene  notaretur   a  vestra   sapientia;   et 
specialiter  propter  hoc^  quod  habetis  ecclesiam  Dei  in 
potestate   vestra,    et   mundum   totum    habetis   dirigere. 
De  hoc  autem  capitulo  pro  jure  divino  et  canonico  et 
civili,    et    toto    studio,   iterum    faciam    mentionem    in 
Remediis    Studii.      Nam    non   est    mirum    si    theologi 
negligantur  in  regimine  postquam  jus  ignoratur^  cano- 


'  ahstinentice]  sapientise,  T. 

-  pro'\  in  epistola  pro,  B.  L.  See 
Orat.  pro  Marcello,  §  25.  The 
quotation  is  considerably  altered. 

3  tibi]  om.  T. 

*aut]  om.  T. 


*  quod  non  potest]    quod  in  hac 
vita  non  potest  servari,  T. 
"  recipiat]  Cf.  viii.  &  xv. 
Uit]  unde,  T, 
'  hoc]  om.  B. 
"  ignoratur]  ignoretur,  T. 


88 


ROGERI   EACONIS 


[cap. 


iiiciim  ;  nee  est  mirum  si  tractantes  hoc  jus  sine  theo- 
logia  vacillent  ad  jus  civile  et  abusum  ejus.  Et  ideo 
oportet  in  Kemediis  Studii  aliquid  super  his  annotari. 


Cap.  XXV. 


The  third  Transeo  igitur  ad  partem  tertiam  ^  in  O^^ere  Majori, 
fhropus  ^^  ^^^^^  ^^^  '-^®  Imguis,  sen  de  utilitate  grammatical, 
Majus.  secundum  linguas  prsecipue  tres,  scilicet,^  Hebrseam, 
oftheMudy  Graecam,  et  Latinam.  ])e  Arabica  tango  locis  suis  ; 
of  the         sed  nihil  scribo  Arabice,  sicut  Hebrtee,  Greece  et  Latine  ; 

Greek  and         •  •  i       ,  •  l  r     ^^•  i.       tx  -j. 

Hebrew      ^i^ia  Bvidentius  et  lacilius  ostenditur  propositum  meum 
in  his.     Nam  pro  studio  theologize  parum  valet,  licet 
pro  philosophia  multum,  et  pro  conversione  infidelium. 
Et  tracto   duas   scientias   grammaticoe    Latinorum.     In 
^    ostendo  quod  necesse  est  Latinos  habere  trac- 


laDffuages. 


of  other 
tongues, 


True 

kuowled£ 

of  the  Latin  Pl'ima' 

depends  on  tatum  brevem  et  utilem  de  liueruis  alienis  quo  utantur, 

the  study  ,    .  -,   -,         ,  •  ,  • 

"    '  et  quod  hsec  de  beret  esse  prima  pars  grammaticse,  quia 

totum  studium  Latinorum  dependet  a  Unguis  alienis, 
et  etiam  ipsa  lingua  Latina,  sicut  ostendo,  multis  modis. 
Nam  hujus  rei  necessitatem  manifesto  per  ea  qupe  per- 
tinent ad  studium  absolute,  et  per  comparationem 
ad  regimen  ecclesise,  et  ad  directionem  reipublicse,  et 
ad  conversionem  infidelium,  et  ad  reprobationem  eorum 
qui  converti  non  possunt.  Et  forsan  pono  octo  rationes 
Languages  in  prima  parte  per  studium  absolute.  Nam  omnes 
saints  and  «^^^cti  et  philosophi  Latini  et  poeta3  sciverunt  de  Un- 
guis alienis,  et  omnes  sapientes  antiqui,  quorum  niultos 
vidimus  durare  usque  ad  nostrum  tempus ;  ut  dominum 
episcopum^  Lincolniensem,  et  sanctum  David,  et  fratrem 
Adam,    et   multos   viros.     Et   adhuc   aliqui   senes   per- 


philoso 
phers. 


'  partem    tertiavi]     tertiam 
tern    in    Majori    Opere,    T. 
Opus  Majus,  p.  44. 

-  ilia]  prima,  T.L. 


par- 
See 


'  scilicet]  om.  T. 
'  jjrima]  primis,  T. 
'•"  dominum  episcvpum]    duos  e] 
scopos,  T.  L. 


?pi- 


XXV.] 


OPUS   TERTIUAT. 


89 


rome  s  in- 
iii 


duraut  qui  sciunt  multiim,  iit  sapientissimus  homo  in 
studio  sacrse  Scripturse,  qui  nunquam  habuit  parem 
a  tempore  sanctorum  in  litera  corrigenda,  et  exposi- 
tione  sensus  literalis.  Sed  nos  sumus  successores  sanc- 
torum et  pbilosopliorum  et  sapientum  antiquorum,  et 
ideo  debemus  scire  de  linguis  quod  necesse  est  sicut 
ipsi ;  aut  illi  fuerunt  stulti  et  nos  sapientes,  quod  non 
est  fatendum. 

Beatus  Hieronymus  persecutus  est  linguarum  diver-  St.  Jc 
sitatem  per  regiones  Orientis,  et  dentes  suos  aptari  ^"gtry 
fecit/  ut  anlielantia  verba  formaret,  sicut  ipse  testatur.  this  re 
Deinde  si  nesciamus  aliquam  rationum  linguarum,  qui-  ^^^^ " 
bus  usi  sunt  sancti  et  '  philosophi  et  poeta?,  et  omnes 
sapientes  in  scriptis  suis,  etiam  pro  certo  erimus  vacui 
a  sapientia  sanctorum,  et  philosophorum  et  sapientum 
omnium  ;  quia  nee  legere  nee  intelligere  poterimus  ea 
qu?e  tractant  diffuse.  Et  hoc  probo  per  exempla 
sanctormn  manifesta,  et  magni  erroris  apud  vulgus 
theologorum  propter  ignorantiam  linguarum ;  ubi  ad 
evidentiam  eorum  qupe  dico,  posui  alphabetum  Gr£ecum 
et  Hebrseum,  et  aliqua  notanda  circa  hoc  pro  inteb 
lectu  exemplorum.  Et  puer  Joannes  novit  melius  in- 
telligere hsec  exempla,  quamvis  sint  theologica,  quam 
omnes  theologi  qui  sunt  lectores  et  doctores  in  hoc 
mundo.  Poterit  autem  vestra  gloria  probare  sapientiam 
juvenis  in  hac  parte.  Et  affero  alias  rationes  hujus 
rei,  quarum  ordinem  forte  non  recolo,  nee  forsan 
omnes  ;  sed  bene  scio  quod  una  est,  quod  tota  sapien- 
tia Latinorum  theologise  et  philosophise  translata  est 
de  linguis  ;  et  hsec  causa  est  valde  notanda,  quia  Hie- 
ronymus vult  in  libro^  De  Optimo  Genere  Inter- 
pretandi,  quod  non  potest  una  lingua  exprimi  per  aliam 


'  aptari   fecit']    aptavit,    T.     See 
St.  Jerome's  Prscf.  in  Daniel. 
'  et}  om.  T. 
'  libroj     ultimo    libro,   T.      See 


Epist.  ad  Pammachium,  De  Opdmo, 
&c.  ii.  381.  B.  ed.  Erasmi,  1528. 
In  the  original  it  stands  thus  : 
Videbis  ordiiiem  ridicuhtm,  &c. 


90 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


fideliter,  propter  diversitatem  proprietatum  loqiiendi 
Thediffi-  in  diversis  Unguis.  Nam  quod  bene  resonat  in  una, 
translation  absurdum  esfc  in  alia  et  ridiculosum.  Unde  Hierony- 
frora  one  j^^^s  dicit  libro  memorato,  cum  Homerum  transfers  in 
another.  Latinum  videbis  ridiculum,  et  poetam  eloquentissimum 
vix  loquentem.  Et  hoc  potest  quilibet  probare,  si 
scientiam  quam  novit  velit  in  linguam  maternam  con- 
vertere.  Certe  logicus  non  poterit^  exprimere  suam 
logicam  si  monstrasset  per  vocabula^  linguae  maternse  ; 
sed  oporteret  ipsum  nova  fingere,  et  ideo  non  intelli- 
geretur  nisi  a  seipso.  Et  sic  de  aliis  scientiis.  Et 
lioc  videmus  in  idiomatibus  diversis  ejusdem  linguse ; 
nam  idioma  est  proprietas  alicujus  linguse  distincta  ab 
alia ;  ut  Pieardicum,  et  Gallicum,  et  Provinciale,  et 
omnia  idiomata  a  finibus  Apulise  usque  ad  fines  His- 
panise.  Nam  lingua  Latina  est  in  his  omnibus  una  et 
eadem,  secundum  substantiam,  sed  variata  secundum 
idiomata  diversa.  Et  manifesto  videmus  quod  aliquid 
optime  et  proprie  sonat  in  uno  idiomate  et  ridiculose 
sonat  ^  in  alio ;  ut  patet  non  solum  de  longinquis  sed 
propinquissimis ;  sicut  de  Picardis  et  GaUicis  ;  nam 
mutuo  se  derident.  Et  hgec  fuit  causa  principalis 
quare  sancti  omnes,  et  philosophi,  et*  sapientes 
antiqui,  voluermit  scire  linguas  alias,  quatenus  in  ipso 
fonte  dulcius  et  plenius  biberent  aquas  sapientife. 
Scientific         Quarta    causa    potest    esse    quod    vocabula    infinita 

terms  ttivp 

no  corre-    ponuntur    in     textibus    theologise    et    philosophise,     de 

sponding     alienis  Unguis,    quae    non   possunt    scribi,    nee    profen-i, 
expressions  .,,,?...  .     -,.  .       ,  -p,, 

in  the         nec   intelligi,    nisi    per    eos    qui    Imguas    sciunt.       M, 

Latin.         necesse  fuit  hoc  fieri  propter  hoc,  quod  scientire  fuerunt 

compositse  in   lingua    propria,    et    translatores    non  in- 

venerunt  in  lingua  Latina  vocabula  sufficentia. 


'  poterit']  potest,  T. 
^  si  monstrasset  per  vocahula'\  So 
Gale  ;    si   jurasset    per   vocabula, 


B.  T.  L. ;  nisi  erraret  a  vocabulis,  U. 
'  sonat^  cm.  T. 
*  ef]  cm.  B. 


XXV.] 


OPUS   TERTIUM, 


91 


Quinta  est  quod    multa   fueriint    male   translata,    et  Errors  of 
prrecipue  de  philosophia.     Nam  oportet  quod  translator  ?^^*"^ 
sciat    scientiam    quam   vult   transferre      et    sciat    duas  numerous ; 
linguas,    a    qua    et     in    quam    transfert.      Sed    nullus  ^««^^"isand 
scivit    linguas   nisi  Boetius    de    translatoribus    famosis,  excepted. 
nullus   scientias   nisi  dominus  Robertus  episeopus  Lin- 
colniensis,    per    longitudinem    vitse    et    experientia?,    et 
studiositatem  ac  diligentiam ;    et  quia  scivit  mathema- 
ticam  et  perspectivam,    et    potuit    omnia   scire ;    simul 
cum  hoc  quod  tantum    scivit    de    linguis    quod    potuit 
intelligere  sanctos  et  philosophos  et  sapientes  antiquos. 
Sed  non  bene  scivit  lino;uas    ut    transferret    nisi    circa  Grostcte 
ultimum    vit?e    su?e,    quando   vocavit  GraBCOS,    et    fecit  Greeks  into 
libros  Grammaticse  Gr?ec?e  de  Grtecia  et  aliis  congregari.  England, 
Sed    isti    pauca   transtulerunt.^      Alii  vero  qui  infinita  their^kn " 
quasi    converterunt    in    Latinum    ut  Gerardus    Cremo-  gp^ge  in 
nensis,  Michael  Scotus,  Aluredus  Anglicus,  Hermannus  '"'^* 

Alemannus,  et  translator  Meinfredi^  nuper  a  domino 
rege  Carolo  devicti ;  hi  prtesumpserimt  innumerabilia 
transferre,  sed  nee  scientias  nee  linguas  sciverimt,  etiam 
non  Latinum.  Nam  in  locis  quasi  innumerabilibus 
ponunt  linguam  maternam.  Ut  cum  in  libro  De  vegeta- 
bilibus  Aristotelis  habetur,  "  helenum'^  in  Perside  perni- 
"  ciosissimum  transplantatum  ^  Hierusalem  fit  commesti- 
"  bile."  Belenum  est  Hispanicum,  et  nullus  Parisius  nee 
in  Anglia  potest  per  illam  translationem  scire  quid  est 
belemi.TYi ;  cum  tamen  qusesivi  diligenter,  et  inveni  quod 
est  jusquiamus,^  seu  semen  cassilaginis,  quod  idem  est. 
Et  sic  de  aliis  vix  numerandis.  Et  ideo  isti  male  et 
pessime  transtulerunt,  et  contm'baverunt  totam  philo- 
sophiam  per  perversitatem  translationis.  Et  maxime 
libri    Aristotelis    sunt   destnicti   per    hoc,     qui    tamen 


'  transferre']  transferri,  T. 

"  Sed    isti  ....   transtulerunt.] 
om.  T. 

^  Meinfredi]  Menfredi,  B. 


■'  helenwn]  fii\4viov.  Arist.  Xlepl 
^vTwy,  i.  7.  §  2. 

*  transplantatum]  Sic  corrigit 
in  niarg.  T.  ;   transplatum,  B. 

'^  jusquiamus]  hyosciamus,  Gale. 


92  KOGERI   BACONIS  [CAP. 

asstimantur  '  in  philosophia  tenere  principatum.    Nemo 

potest    scire    quid  velit    dicere,    quia    quod    unus    dicit 

alius  negat. 

St.  Jerome,      Prteterea  translationes  istse  liabent  multas  et  magnas 

transition  ^^^Isitates,    ill     omni   parte  philosophise,    sicut    superius 

complied     posui  exeiiipla,    de  Iride    et   figuris   replentibus    locum. 

prejudices   "^^    lidQt    Beatus    Hieronymus    scivit     linguas  optime 

of  liis  age,  et    sapieiitiam    Dei,    tamen   quia  falsarius    reputabatur 

a   viris  ecclesiasticis  non    ausus   fuit   ubique  transferre 

secundum    Hebraicam    veritatem ;    immo     interdum   se 

coaptavit   aliis    translatoribus,  et  permisit   multa  stare 

ut  fuerunt    translata,    quamvis   bene   scivit   mutare   in 

melius,     sicut     ipsemet    pluries     dicit.       Ut    est    illud 

quarto  Sapientise  [3.]  :   "  Spuria  vitulamina  non  dabunt 

"  radices  altas."     Nam  Augustinus  ostendit  secundo  De 

Doctrina  Christiana  [xii.]  quod  falsa  est  hsec  translatio. 

Et  etiam     Hieronymus,     celeritate    dictandi    deceptus, 

ut    ipse    fatetur,     in     multis    locis,    transtulit    contra 

veritatem  ;     sicut  posui  exempla  tam  in  Opere  Minori 

quam  Majore.     Sed  sine  comparatione    est  istud  vitium 

in  philosophia,  et  multum  gravat  Latinos.- 

Subsequent      Sexta  vero   causa  est,    quod  ilia   quae  fuerunt    bene 

have"crepT  ti'^^slata     Sunt    modo     corrupta,     propter     hoc     quod 

in,  through  linguas  ignoramus,    sicut  patet  per    totam    Bibliam    et 

ncss  or^"     philosophiam.     Quia  nee  scimus  scribere  ea,  nee  legere, 

ignorance,  j^qq   proferre  ;    et  ideo   per   consequens  perit   verus   in- 

tellectus.      Et  hsec  causa   habet  locum    in    corruptione 

textus  sacri.     Nam  pro  majori  parte  est  corruptus  in 

exemplari  vulgato,  quod  est  Parisiense.     Et  in  aliis  locis 

est  dubius,  qu^e  dubitatio  cadit  in  virum  sapientem;^ 

et  ideo  approbanda,  sicut   timor    approbatm-  qui  cadit 

in  virum  constantem,     Nullus  enim  homo   sciens  hanc 

falsitatem  et  dubietatem  potest  secundum  conscientiam 


1  astmantar~]  in  philosophia  scsti-   1       "  Latinos']  Latinam,  T, 
uiantur,  T.  I       *  sapicntem^  constantem,  T, 


XXV.]  OPUS   TERTIUM.  98 

uti  litera,  legendo  et  prredicando,  qiire  est  in  exemplari 
Parisiensi.  Et  cum  quodam  quod  inferam  est  prne 
omnibus  considerandum  in  studio  theologise.  Et  quia 
infinitum  est  istud  damnum  et  vituperium  sapientia3 
Dei,  ideo  jirobavi  hoc  diligenter  et  dedi  radices  hujus 
probationis,  de  falsitate  textus,  in  hoc  loco  Operis 
Majoris,  per  rationes  certas,  secundum  correctores  et 
sanctos,  penes  Grsecum  et  Hebrfeum  ;  et  per  exemj^la 
multa  secundum  quod  corrumpitur  textus  additione, 
subtractione,  immutatione,  conjunctione,  divisione,  ora- 
tionis,  dictionis,  syllable,  literse,  diphthongi,  aspirationis, 
notje.  Sed  non  solum  ^  litera  corrumpitur  -  sed  senten- 
tia    mutatur.^ 

Et  in  comparatione  numerorum  ad  theologian!  in  Especially 
quarta  parte  Operis  Majoris,  addidi  specialiter  quaedam  "^  ^*^^ 
exempla  de  numerorum  falsitate  ;  et  in  Minore  simi- 
liter addidi  exemplum  specialissiuium  cum  omnibus 
modis  probationis  ;  scilicet  in  Quinto  Peccato  studii 
theologife,  quod  est  de  literal  corruptione.  Clamo  ad 
Deum  et  ad  vos  de  ista  corruptione  literaa ;  quia  vos 
soli  potestis  apponere  remedium  sub  Deo  per  consilium 
illius  sapientissimi  de  quo  superius  sum  loquutus,  et 
per  alios,  sed  maxime  per  eum,  secundum  quod  in 
Remediis  Studii  apertius*  declarabo, 

Et  in  hoc  aggravatur  h?ec   corruptio,   quod    quilibet  Every 
corrigit   pro   sua    voluntate.      Nam    quilibet   lector   in  ^^^'^*'''  *^.'"- 
ordine    Minorum   corrigit   ut   vult ;    et   similiter    apud  the  text, 
Prjedicatores ;    et    eodem  modo  sseculares.     Et  quilibet  ^^fP'^ciaiiy 

,    ,  1  .    ,    „.    .  ,  T  -^  the  Donii- 

mutat     quod   non   mteJligit,    quod   non   licet  facere  in  nicans. 
libris  poetarum.     Sed  Pra3dicatores  maxime  intromise- 
runt  se   de^  hac    correctione.       Et    jam     sunt   viginti 


'  soIum'\  sola,  B. 

-  corrumpitur']  corrumpatui',  B.  L. 

*  mutatur']  mutetur,  B.  L. 


*  apertius']  om.  T, 
=  <lc']  om.  T. 


94 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


anni  et  plures  quod  prsesumpserunt  facere  unam  cor- 
rectionem,  et  redegerunt  earn  in  scriptis.  Sed  postea 
fecerunt  aliam  ad  reprobationem  illius  ;  et  modo  vacil- 
lant,  plus  quam  alii,  nescientes  ubi  sint.  Unde 
eorum  correctio  est  pessima  corruptio  et  destructio 
textus  Dei ;  et  longe  minus  malum  est  et  sine  com- 
paratione  uti  exemplari  Parisiensi,  non  correcto,  quam 
correctione  eorum  vel  aliqua  alia,^  Oportet  enim 
A  student  quod  liomo  sciat  Grsecum  et  Hebrseum  sufficienter  et 
known  to    jjg^g   orammaticam   Latinorum    in  libris  Prisciani ;    et 

Bacon  had  °  .  .  ,  , .  . 

devoted  quod  bene  consideraverit  modos  corngendi  et  vias  pro- 
U)th  ^^^r  ^'^tio^^uii  verse  correctionis,  ad  hoc  quod  sapienter  cor- 
rection ligat ;  quod  nuUus  unquam  fecit  nisi  ille  sapiens  quem 
ofScri**^-^*  dixi.  Nee  mirum  cum  ipse  posuit  fere  quadraginta 
tare,  and  annos  in  liters  correctione,  et  sensu  literali  expo- 
interpre-  ii^ndo.  Omnes  sunt  idiotse  respectu  illius,  et  nihil 
tation.  sciunt  in  hac  parte. 
The  literal       Septinia    causa    quare     oportet    nos     scire    rationes 

sense  oi  ^  ^  ,..,  ••it 

Scripture    liuguarum  est  pro  sensu  literali    sciendo,    et  spirituali 

cannot  be    eliciendo   veraciter   ex    literali.      Et    posset  hsec   causa 

discovered  .       ,       ^ 

without       dividi  in    duo,   sed   non    est  jus.-      ii-t  hic    notandum 

of^dT^^*^^^  quod   hsec  septima  causa  cum  sexta  debet  considerari 

original,  or  super  omnia,  et   magis  quam    sexta.^      Nam    si   litera 

^^®PJ"*"^^  est  falsa,   sensus  literalis  et  spii-itualis  sunt  falsi.      Et 

elicited.      ideo    linguse   corrigentes    literam     sunt     necessarisD   ad 

hos  sensus.     Cteterum  linguse  specialiter  requii-untur  ad 

intellectum    utrumque,^    etsi   litera    esset    optime   cor- 

recta.      Quod  ostendo  manifeste    per  exempla    tarn    in 

Opere  Majori    in    hoc    loco,    quam    in    Opere    Minori 

per  exempla  egregia  in  Peccato  Sexto  studii  theologiae ; 

et   vera^  exempla  hujus    corruptionis  ^   sunt  quasi   in- 

finita.     Octava  ratio,   ut  sestimo,  est  propter  linguam^ 


'  aliqua  alia]  alia  aliqua,  T. 
2  j«s]  vis  ?  T.     So  Gale. 
^  et  magis  quam  sexta]  om.  T. 
*  utrumque]  utriusque,  T. 


*  vera]  vere,  B.  L. 
"  corruptionis]  correctionis,  T. 
''propter  linguam]    propter  totam 
linguam,  T.  L. 


XXV.]  OPUS   TERTIUM.  95 

Latinaui.  Nam  ostendo  quomodo  est  composita  ex 
Gr^co  et  Hebrteo ;  tarn  in  ecclesiasticis  vocabulis  quam 
in  communibus.     Et  utilis  est  hsec  consideratio  valde. 


Cap.  XXVI. 

Deinde   comparo   linguarum  utilitatem  ad   ecclesiani  Other  uses 
Dei,  turn  propter   officium  diviniim,  turn  propter  con-  learned 
seerationes  ecclesiarum  et  liujusmodi,  turn  propter  alia  languages 
secretiora    de    cursu   totiiis    ecclesise,    secundum  omnes  g^es  of  the 
status   a   principio   usque  ad^  finem,    secundum    potes- <=^"''^'^  ^°*l 
tatem  literarum.     Quia  iota  unum  aut  unus  apex  non 
praiteribit  a  lege  donee  omnia  fiant.     Et  base  conside- 
ratio  valet    multuni     pro   futuris   periculis    Anticliristi 
et  aliorum  considerandis,-  sicut  docetur  libro  De  Semi- 
nibus  Scripturarum  ;    ut  ego  expono   in  hoc   loco.     Et 
respectu  reipublicse  fidelium  manifesta  est  utilitas,  tum 
propter   treugas   et   pacem   inter   nos   et   alios    contra- 
hendas,    tum     propter     mercationes    et    negotia    varia 
tractanda   cum  aliis  nationibus,  et   propter   multa   alia. 
Et    ad    conversionem     infidelium     et     scliismaticorum 
manifesta  est  utilitas  linguarum.     Sed  de  reprobatione  And  the 
eorum  qui    converti     non    possunt,    non    est    evidens.  of"^e\nfi! 
Nam    boc^  est  imum  de   secretis   secretorum,    et    quod  dels. 
apud    vulgum  reputaretur    magicum  vel    falsum.     Sed 
philosophica   est  hsec    consideratio   et   sanctorum,    licet 
consimilis  et  in  eisdem  rebus  sit  occupatio   magica  et 
vetularum.     Eadem  enim  res  potest  fieri  bene  et  male  ; 
et   per  eandem  rem   possunt  bona  et  mala   fieri.      Et 
judex  suspendit  hominem   secundum  judicium,  et  alius 
interficit  contra  jura.     Et  per  cultellum  possum  seindere 


'  ad]  in,  B.  I       ^  hoc']  om.  T.     See  Opus  Majus, 

^  contiderandis]  om.  T.  |  p.  249. 


96 


ROGERI   BACON  IS 


[cap. 


panem  et  hominem  vulnerare.  Sic  similiter  per  verba 
potest  sapiens  sapienter  operari,  et  magicus  magiee. 
Sed  alia  ratio  et  alia  est  in  operatione  hinc  et^  inde. 
Nam  nnus  facit  per  potestatem  naturalem  ;  alius  aiit 
nihil  facit,  aut  diabolus  aiictor  est-  operis. 
The  mira-  Nunc  igitur  tangam  aliquas  radices  circa  hsec  quas 
power  and  diligentius  exposui  in  Secundo  Opere,  ubi  de  coeles- 
influenceof  tibus  egi.  Sed  considerare  debemus  quod  verba  habent 
Arvoi  s,  maximam  potestatem  ;  et  omnia  miracula  facta  a 
principio  mundi  fere  facta  sunt  per  verba.  Et  opus 
animse  rationalis  prjecipuum  est  verbum,  et  in  quo 
maxime  delectatur.  Et  ideo  cum  verba  proferuntur 
profunda  cogitatione  et  magno  desiderio,  et  recta  ^ 
intentione,  et  cum  forti  confidentia,  habent  magnam 
virtutem.  Nam  cum  hsec  quatuor  contingunt  exci- 
tatur  substantia  animre  rationalis  fortius  ad  faciendum 
suam  speciem  et  virtutem  a  se  in  corpus  suum  et  res 
extra,  et  in  opera  sua,  et  maxime  in  verba,  quee  ab 
intrinsecus  formantur ;  et  ideo  plus  de  virtute  animre 
recipiunt.  Nam  secundum  quod  Avicenna  docet,  octavo 
De  Animalibus,  natura  obedit  cogitationibus  animpe ; 
et  docet  in  exemplo  de  gallina  cui  ex  gloria  victorit© 
galli  crevit  cornu  in  crure.*  Ex  hoc  igitur  cognovimus, 
quod  natura  obedit  cogitationibus  animse  sensitivse,  ut 
ait ;  sed  longe  magis  obedit  cogitationibus  animse  in- 
tellectivse,  quse  est  dignior  creaturarum  prgeter  angelos. 
Et  secundum  quod  anima  est  sancta  vel  peccatrix 
variatur  generatio  speciei  et  vocis  ;  et  secundum  quod 
anima  est  benevola  vel  malevola ;  et  sic  virtus  anim» 
bonre  vel  mala?,^  fortiter  multiplicata,  imprimitur  et 
incorporatur      fortiter    in   voce,     et    in    aere  deferento 


That  in- 
fluence re- 
ceived 
from  the 
soul. 


'  etj  cm.  B.  L. 

^  auctor  est']  est  auctor,  T. 

^  recta']  corrected  in  T.  to  ccrfa. 

*  cornu   in  crura]  See  Avicenna, 


Sermo  de   Moribus  Animaliura,  in 
his    treatise    De    Natura    Anima- 
lium,  ix.   f.    19.    ed.    Mic.  Scotus ; 
lib.  viii.  ch.  7.,  in  other  editions. 
^  vel  mal(p]  om.  T. 


XXVI.]  OPUS   TERTIUM.  97 

vocem.     Et  hie  aer  sic  iignratus  voce,  et  habeiis  fortem  Producing 
speciem    auinia?     rationalis,    potest    alterari    per    hanc  effecTon 
virtutem,    et    alterare    res    in  eo    contentas,    in    varios  tbe  atmo. 
efFectus  et  passiones  varias.     Similiter  corpus  fortiorem  ^^  *^'^' 
speciem  facit  ex  his  cogitationibus  et  desideriis  animse, 
et    intentione    et   eonfidentia.       Nam   quia    unum    per 
essentiam  fit  ex  corpore  et  anima,  natura  corpus^  obedit 
cogitationibus  anima?,  et  facit  suam  speciem  fortiorem, 
quae   etiam  recipitur   in    aere  formato    per    vocem  ;    et 
sic  aer  alteratur   per   hanc  speciem  corporis   sicut    per 
speciem  -    animre,    et   alterat  res   in    eo    contentas  ;    et 
secundum   quod    est   malpe  vel  bon^e^    complexionis  sic 
accidit   passio  in    aere  et  in  rebus  diversa. 

Tertia   alteratio   venit   a   ccelesti    operatione.       Nam  When  co- 
coelestes  dispositiones    ad    omnem   horam    alterant   Iute-c  ^v^ti^^*"!^ 
inferiora  ;*    et  opera    qua3  fiunt  hie    inferius   variantur  tain  stellar 
secundum   diversitatem    coelestium   constellationum ;    ut  ^°  "^"'^^s. 
opera   medicinse     et    alchimia?,    et    omnia.     Et  ideo  in 
liora  prolatiouis   vocis  aer  figuratus  per  vocem  recipit 
coelestem    virtutem,     et    alteratur    secundum    earn,    et 
alterat  res.      Et    ex  ista  quadruplici  specie  et  virtute, 
scilicet  vocis  figurantis  aerem,  et  animse  rationalis  bonre 
vel  mala3,  et  corporis,^  et  coelestis  constellationis,  potest 
inetfabilis  fieri  variatio   et   mirabilis  in  aere,  et  in  rebus 
contentis  ;  et   hoc   si    eligatur   tempus   bonre   constella- 
tionis vel  mahe,  secundum  qualitatem  alterationis  qu£e 
cogitatur,    et '-^   intenditur,    ef'  desideratur,    et   fortiter 
speratur.      Nam    tunc    fiet    alteratio    certa    secundum 
conditionem  constellationis  cum   adjutorio   aliarum  vir- 
tutum    operantium ;    sicut    medicus    peritus    qui    juxta 
desiderium   purgandi   choleram,    quae  est    causa   morbi, 
quserit  debitam  constellationem  in  aliqua  bora,  ut  fiat 


'  corpus']  corporis,  B.  L. 
'/)£'?•  speciem]  cm.  B.  L. 
^  make  vel  boncp]  bona)  vel  make, 
T. 


■•  inferiora]  infera,  T. 
■'■  et  corporis]   om.  B. 
'' et]  om.  T. 
VOL.  I.  G 


98 


ROGERI   EACONIS 


[cap. 


The  ra- 
tionale of 
charms 
and  fasci- 
nation. 


The  sub- 
ject, hard  to 
be  treated, 
as  per- 
verted to 
magic. 


quod  intendit ;  et  sic  est  hie.  Et  per  hanc  viam 
verborum  sestimavit  Avicenna  in  sexto  Natiiralium/ 
quod  prophetse  et  sapientes  antiqui  alterabant  raate- 
riam  mundi,  ad  pluvias  et  siccitates  et  alias  alteration  es 
aeris.  Et  Eestimavermit  philosophi  quod  sic  contingit 
allicere  homines  et  animalia  bruta,  et  serpentes,  et 
dracones  de  cavernis,  et  fugare  secundum  libitum 
hominis,^  et  uti  iis.  Et  hie  oritur  omne  genus  fascina- 
tionis ;  non  quod  fascinatio  dicatur  per  solum  verbum 
casualiter  prolatum,  non  in  tempore  debitte  constella- 
tionis,  nee  cum  forti  cogitatione  animee,  et  desiderio 
confidenti,  et  intentione  certa,  sed  ad  nutum  loquentis, 
sic  est  stulta  consideratio,  et  magica,  et  vetularum, 
et  extra  considerationem  sapientum,  et  nihil  operetur, 
nee  fit  aliquid,^  nisi  diabolus  propter  peccata  hominum 
operetur  latenter.  Sed  si  vii'tutes  quatuor  preedictse 
concurranf*  cum  quinque  conditionibus  animae,  scilicet 
forti  cogitatione,  desiderio  vehementi,  intentione  certa 
et^  firma  spe,  bonitate  anim?e  vel  malitia,  et  cum  com- 
plexione  corporis  mala  vel  bona,  tunc  erit  alteratio, 
quocunque  modo  vocetur,  seu  fascinatio  sive  aliud, 

Et  hie  oritur  tota  consideratio  carminum  et  incan- 
tationum  et  characterum  ;  quia  characteres  sunt  figures 
literarum  ad  invicem  congregatte  in  figuram  unam, 
secundum  quod  aliqupe  nationes  Orientales  scribunt,  ut 
in  tractatu  De  regionibus    Mundi    conscripsi*^    in  fine 


'  Naturaliuvi]  Otherwise  known 
as  De  Anima,  ch,  v.  (?) 

*  hominis']  om.  T, 

^  7iec  Jit  aliquid]   om.  T. 

■•  co7icitr7^aitQ  contracurrant,  B. 

^  eQ  om.  B. 

^  conscripsQ  "  Tartari  scribunt 
"  a  sursum  in  deorsum,  et  a  sinis- 
"  tra  in  dextram  multiplicant  lineas 
"  et  legunt.  Thebet  scribunt  sicut 
"  nos  et  habent  figuras  similes 
"  nostris.  Tangut  scribunt  a  dex- 
"  tra    in    sioistram,   sicut   Arabes 


"  sed  multiplicant  lineas  ascen- 
"  dendo.  Kataise  orientales  scri- 
"  bunt  cum  punctorio  quo  pingunt 
"  pictores,  et  faciunt  in  una  figura 
"  plures  literas  comprebendentes 
"  unam  dictionem.  Et  ex  hoc 
"  veniunt  characteres  qui  habent 
"  multas  literas  simul.  Unde  veri 
'•  characteres  et  philosophici  sunt 
"  compositi  ex  Uteris,  et  habent 
"  sensum  dictionum." — R.  Bac.  in 
Geograph.  U.  Cf.  Opus  Majus,  p. 
235. 


XXVI.]  OPUS     TERTTUM.  99 

matliematicfe.  Si  igitur  liujusmodi  voces  qu?e  vocan- 
tur  incantationes  et  carmiiia,  non  fiant  consideratis 
speciebus  quatuor,  et  conditionibus  aniiiite  et  corporis, 
sed  a  casu  et  secundum  nutum  cujuslibet,  tunc  sunt 
magica ;  et  non  habent  virtuteni  naturaleni  alterandi  ; 
sed  si  est  operatio  tunc  dsemones  faciunt.  Si  vero 
fiant  secundum  species  et  conditiones  dictas,  tunc  simt 
pliilosophica  et  sapientis  incantantis  sapienter ;  ut  re- 
citat  David  propheta.  Sed  heec  materia  est  difficilior 
quee  sit  in  philosophia,  et  minus  probabilis  propter  hoc, 
quod  possunt  hpec  intelligi  magice  et  philosophice.  Sed 
in  Opere  Minore  ubi  de  ccelestibus  tractavi,  exposui 
magis  ista,  ubi  maxima  secreta  naturse  tetigi,  qu?e 
non  sunt  cuilibet  exponenda,  sed  solis  sapientissimis 
viris.  Et  in  Opere  Majore  in  hoc  loco  tetigi  ali- 
qua ;  et  similiter  alibi  tetigi  parum  de  fascinatione,  sed 
incomplete.  Nam  proposui  addidisse  multa  secundum 
tenorem  illius  considerationis,  quam  facio  hie,  et  in 
Secundo  Opere  ;  sed  tradidi  oblivioni.  Et  cum  ex- 
ponam  intentionem  mathematicse  tangam  de  his. 

Prteterea  considerare    oportet    diligenter  ^    Tractatum  His  treatise 
de  Speciebus  et  Virtutibus  Agentium   quem   dupliciter  ^/  ^^«^''■ 

•    •  1  •  J     i       ,•  1       .  .  ,  .  plicatione 

misi  vobis  ;  et  tertio  modo  mcepi,  sed  non  potui  con-  Specienm. 
summare.  Hfe  quidem  species  faciunt  omnem  mundi 
alterationem  et  corporum  nostrorum  et  animarum. 
Sed  quia  h?ec  multiplicatio  specierum  non  est  nota 
vulgo  studentium,  nee  alicui  nisi  tribus  vel  quatuor 
Latinis,  et  hoc  in  perspectivis,  scilicet  in  multiplica- 
tione  specierum  lucis  et  coloris  usque  ad  visum,  ideo 
mirabiles  actiones  naturjp,  qure  tota  die  fiunt-  in  nobis, 
et  in  rebus  coram  oculis  nostris  non  percipimus  ;  sed 
sestimamus   eas  fieri    vel^    per    specialem    operationem 


'  oportet  cUligenterJ  diligenter 
oportet,  T.  This  Tract  is  printed 
in  the  Opus  Majus,  p.  358. 


tutd  die  fiiuH']  fiunt  tota  die,  T. 

vel]  om,  T. 

G    2 


100  ROGERI   BACONIS  [cAP. 

divinam,  vel  per  angelos,  vel  per  dtemones,  vel  a  casu 
et  fortuna.  Et  non  est  ita,  nisi  secundum  quod  omnis 
operatio  creaturre  est  quodammodo  a  Deo.  Sed  hoc 
non  excludit  quin  operationes  fiant  secundum  ra- 
tiones  naturales  ;  quia  natura  est  instrumentum  diyinse 
operationis. 


Cap.  XXVII. 

The  impo-       PosT  lia^c  addidi   intentionem    alterius    partis   gram- 
words  and  ™^^i^^    "^l^^^    1^01^    6st   adliuc    composita  apud    Latinos 
their  vis      ncc  translata  ;  et  est  utilissima  in  scientialibus,  quan- 
^twa      '     ^^™  ^^  inquirendum  et  sciendum  omnes  veritates  spe- 
culativas  philosophise   et  theologize.       Et    est   de    com- 
positione^    linguarum,  et    de    impositionibus   vocum   ad 
significandum,  et  quomodo  significant  per  impositionem 
et  per-  alias  vias.     Et  quia  hzec  non  possunt  sciri  nisi 
homo  sciat  rationes  et  modos  significandi  ideo   aggres- 
ftus  sum  illos  modos  ostendere,  sicut    Augustinus  docet 
in    libro    secundo    et    tertio    De    Doctrina    Christiana, 
quod   signa  qutedam  sunt   naturalia,    et   qujedam    data 
Signs  na-    ^\^  anima.     Et  ilia  qua3  sunt  naturalia  sunt  dupliciter ; 
imposed  by  qusedam     sunt    per     concomitantiam     signatorum,     ut 
man.  habere   magnas    extremitates,    est  signum   fortitudinis  ; 

qucedam  per  configurationem,  ut  imago  Sancti  Nicholai 
est  signum  ejus  configuratum  et  conformatum.  Et  sic 
omnes  species  rerum  sunt  signa.  Et  utrumque  istorum 
modorum^  habet  modos  multos.  Signum  autem  datum 
ab  anima  vel  est  naturaliter,  ut  gemitus  infirmorum 
et  latratus  canum ;  vel  est  ad  placitum,  ut  circulus 
vini  et  panis  in  fenestra,  et  omnes  voces  linguarum. 
Nam    lingua    non   potest   componi   ex   vocibus   signifi- 


'  composit'tone']     compositionibus,    I       -per']  cm.  T. 
T.  !       '  modoriaii]  cm.  B. 


XXVII.]  OPUS   TERTIUM,  101 

caiitibiis  natiiraliter,  sicufc  probo  multipliciter  per  Avi- 
cemiam.  Et  tunc  considero  quomodo'  vox  imponitur 
iinivoce,  quomodo  sequivoce,  et  quot  modis  quautum- 
cunque;  et  quomodo  analogice  et  quot  modis,  Et  quando 
univoce  significat,  et  tamen  potest  significare  infinita, 
licet  non  per  impositionem,  nee  pequivoce,  nee  ana- 
logice, secundum  modos  commmies  analogia3.  Et  ex- 
pressi  quomodo  vox  imponitur  Creatori,  et  quomodo 
creatura3  simplici,  et  quomodo  composito.  Et  qualiter 
absolutis  rebus  imponitur,  et  quomodo  relatis.  Et 
quando  univoce  significat,  et  tamen  simul  multa  signi- 
ficat, declaravi  quod  naturaliter  et  non  ad  placitum 
significat  ilia.  Et  ilia  sic  significata  naturaliter  sunt 
connotata-  apud  theologos.  Et  expressi  quomodo  et 
quot  per  nomina  divina  possunt  connotari,^  et  per 
nomina  creaturarum  simplicium,  et  compositarum,  et 
absolutarum,  ac  relatarum.  Et  sic  per  omnia  jam  dicta 
terminavi  multas  dubitationes  gi-aves,  et  multas  veri- 
tates,  per  quas  omnia  sciuntur,  qua3  sub  qusestione  et 
dubitatione  versantur. 

CiBterum  consideravi  quomodo  vox  in  Scriptura  Sacra  signs  and 
significat   sensum    spiritualem   cum  literali,    et    quibus  ^oW  Scrip- 
modis  signi ;   et  quomodo  sensus  literalis  significat  spi-  ture. 
ritualem  ;  et  quomodo  Yetus  Testamentum  est  signum 
Novi  ;  et   quomodo    sacramenta  sunt   signa  ;    et   multa 
intermiscui  difficilia  ;  ut  de  lingua  prima  Adie  et  qua- 
liter  dedit  nomina  rebus ;  et  an  pueri  in  deserto  nutriti 
aliqua    lingua    per   se   uterentur,    et   si  obviarent    sibi 
invicem  quomodo  mutuos  indicarent  affectus ;  et  multa 
alia   qute    non   possum   modo  explicare.     Unde  reputo 
banc   partem    grammaticEe    summe    necessarian!    theo- 
logize,   et    philosopliia3,    et    toti    sapientia?.       Et  probo 
quod    sit    pars   grammatic?e    et   non    alterius  "scientite. 


'  quomodo']  qiuT,   B.  |      3  conmtari  ]  conrocari,  B.  U. 

^  co)uwtata\  convocata,  B.  U. 


102 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Et  tamen  non  indico  probationem  ex  Augaistino  de 
secundo  et  tertio  libro  Doctrinte  ChristiaiiEe,  cum 
tamen  ipse  ista  tractet  graminatice,  ut  patet  ex  serie 
.sni  tractatns. 


Cap.  XXVIII. 


The  fourth 
part  of 
the  Opus 
Majus, 
treats  of 
grammar 
and  logic. 


Logic  and 

grammar 

innate. 


ProCEDENDUM'  est  ad  expositionem  quartse  partis- 
quae  est  de  matliematicfe  potestate.  Notitia  linguanim 
est  prima  porta  sapientiaa,  et  maxime  apud  Latinos, 
qui  non  habent  textum  theologise,  nee  philosophisB, 
nisi  a  linguis  alienis  ;  et  ideo  omnis  liomo  deberet  scire 
linguas,  et  indiget  studio  et  doctrina  harum,  eo  quod 
non  potest  ea  cognoscere  naturaliter,  quia  fiunt  ad 
placitum  hominis,  et  variantur  secundum  hominum 
voluntatem.  Cognitio  enim  naturalis  est  ante  inven- 
tionem  et  doctrinam  ;  et  quod  primo  habemus  per  eas^ 
est  notitia  linguas  alicujus,  quam  acqviirimus  ex  doc- 
trina. Sed  primi  auctores  linguarum  eas  invenerunt,  vel 
a  Deo  habuerunt  in  divisione  linguarum,  cum  con- 
structa  est  Turris  Babel  post  Diluvium.  Secunda  vero 
porta  principalis,  quse  nobis  deficit  naturaliter,  est 
notitia  matliematicfe.  De  logica  enim  non  est  vis  tanta, 
quia  scimus  eam  per  naturam,  licet  vocabida  logicse 
in  lingua,  qua  utimur,  qut^erimus  per  doctrinam.  Sed 
ipsam  scientiam  habent  omnes  homines  ex  natura,  sicut^ 
docet  auctor  Perspectivee  in  secundo  libro,  et  Boetius 
hoc  docet  in  primo  libro  super  Topica  M.  Tullii,  et 
inferius  in  eodem  commentario,  Et  Aristoteles  dicit 
quod  idiotj©  syllogizant.  Nam  auctor  Perspectivse  ponit 
exemplum  de  puero,  qui  cum  ei  offeruntur  duo  poma, 
quorum  unum  est  pulchrius  altero,  ipse  eligit  pulchrius, 


'  Procedendum]  accedendum,  T. 
-  qiiaricc    jnirtis]     Opus    Majus, 
p.  57 


'  per  eas]  om.  T. 
'  sicut']  ut,  T. 


XXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  103 

efc  non  nisi  quia  judicat  pulchrius  esse  melius,  et  quod 
est  melius  est  magis  eligendum.  Ergo  de  necessitate 
puer  arguit  sic  apud  se :  quod  est  pulchrius  est  melius, 
et  quod  est  melius  est  magis  eligendum ;  ergo  pomum 
pulchrius  est  magis  eligendum.*  Et  tamen  nescit  quid 
vocetur  argumentum;  ex  quo  concludit  auctor  quod 
homo  arguit  a  natura  sine  difficultate  et  labore.  Et  hoc  All  men 
patet  per  rationem  :  quia  omnis  homo  reddit  causas  et  ^^^^^^^ 
rationes  dictorum,  et  factorum  suorum,  et  rerum 
aliarum,  in  quibus  exercitatus  est.  Sed  hoc  fieri  non 
potest  nisi  per  argumentum ;  quia  argumentum  facit 
fidem  de  re  dubia  per  assignationem  causae  et  rationis. 
Sed  quod  omnibus  notum  est,  noscitur  naturaliter. 
Quod  enim  omnibus  individuis  ejusdem  specie!  con- 
venit,  oportet  quod  naturaliter  eis  conveniat  :  ut  gemi- 
tus  infirmorum,  et  latratus  canum,  et  calefactio  ignium  ; 
et  sic  de  omnibus,  ut  patet.  Et  Aristoteles  hoc  dicit,  ut 
patet-  quinto  Ethicorum.^  Et  omnes  homines  respon- 
dent ad  falsa  per  negationem,  et  ad  malas  consequentias, 
quee  vocantur  fallacife,  dicendo  quod  non  sequitur 
propter  talem  vel  talem  causam.  Unde  licet  laid  non 
habeant  vocabula  logicas  quibus  clerici  utuntur,  tamen 
habent  suos  modos  solvendi  omne  argumentum  falsum. 
Et  ideo  vocabula  sola  logicorum  deficiunt  laicis,  non"^ 
ipsa    scientia   logicse. 

Et  hoc  ^  iterum    probatur  per  hoc,    quod  cum  omne  Logic  pre- 
quod  fit   de  novo  notum,  fit  notum  per  notius,   ibitur  ^"PP^°^^?^_ 
in  infinitum,  si  logicam  non  sciamus  natm^aliter.     Nam  nate  prin- 
si  fiat  nobis  nota  de  novo,  tunc  per  aliquam  scientiam  i^^^^,^ 
nobis   notam  prius,  et  ilia  per  aliam,  et  sic  in  infinitum  ;  ledge ; 
quod  non  potest  esse.      Quare  standum  est  ad  aliquam 
scientiam,    quse    sit    nota    naturaliter ;     sed  nulla    est. 


'  ergo 7nagis    eligendum']   |        ^  Etliicorum]  v.  10. 

om.  T.  I        '  nonl  et  non,  B. 

-  ut  paM]  «m.  B.  U  •        ^  hoc]  om.  T. 


104  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

nisi  logica,  cum  quca  comprehendo  grammaticam.     Quia 
communi    nomine    utraque    logica   dicitur ;    id  est,    ser- 
mocinalis   scientia.     Nam    Ao'/oj   idem   est    quod   sermo 
in    una   significatione.     Et   Avicenna    dicit,    in   logica^ 
sua,  quod  rusticus  Arabicus  scit  grammaticam  per  natu- 
ram ;  quod  oportet,  si  logicam  sciamus  per  naturam,  qua? 
posterior   est.      Vocabula    enim   grammaticse   et   logicas 
discimus ;    sed  naturaliter  scimus    componere    orationes 
ex  dictionibus,  et  argumenta  ex  projDOsitionibus.     Et  hoc 
docet  grammatica,   et   logica. 
and  a  me-        Pr?eterea,  si  logica  inventa  sit  per  stndimn  humannm, 
vestiffa-   "  sicut  alise  scientife,  et  lipec"  est  de  argumento,  et  omnis 
tion,  scientia  probat  suas   conclusiones  per  argumenta,  ergo 

ante  constitutionem  logicse  auctor  primus^  scivit  arguere 
et  modum  arguendi,  ut  logicam  investigaret,  et  probaret 
in  ea  quas  probanda  sunt.  Ergo  ipse  scivit  arguere 
antequam  invenit  argumentum  ;  quod  est  impossibile, 
si  argumentum  est  solum  ex  inventione.  Quapropter 
scientia  de  argumentis  est  nota  homini  per  naturam, 
quatenus  per  earn  possit  investigare  omnes  alias  scientias. 
Et  lioc  manifeste  scimus  per  experientiam.  Nam  licet 
simus  edocti  lo2;icam  Aristotelis  in  arojuendo,  tamen 
cum  tractamus  difticultates  aliarum  scientiarum,  non 
consideramus  artem  Aristotelis,  quoniam  non  scimus  an 
qufestio  proposita  sit  problema  de  genere  vel  specie,  vel 
aliquod  aliud.  Neque  scimus  qua  consideratione  Ari- 
stotelis'' ad  ilia  problemata  utamur,  nee  sciremus  hoc 
signare  ;  et  tamen  scimus  quod  bene  arguimus.  Ei*go 
aliud  regimen  arguendi  habemus  quam  per  artem  Ari- 
stotelis datum  ;  sed  non  est  aliud  quam  innatum. 
Relinquitur  igitur  quod  a  natura  scimus  arguere,  et 
similiter  dissolvere  argumenta  per  interemptionem 
propositi onum   falsarum,    et   per  divisionem    et  distinc- 


'  loyica'\  f.  3.  a.  cd.  Ven.  1520.       |        ^  primus']  prius,  T. 

*  Imc]  hoc,  B.  I        '  Ari^lotdis]  Aristotele,  T. 


XXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  105 

tionem  malarum  consequentiarum.    Quapropter  de  loglca  Only  the 
et  grammatica  non    est    necessaria   instructio    liumana,  j^nowied-^e 
nisi    propter   vocabula     linguarum,     quibus     utimiir    in  of  gram- 
collatione  facienda  cum  aliis,  propter  necessitatem  sci-  joo-ic  re- 
entipe  secundum  se.    Et  ideo  patet  quod  logica  et  gram-  quired, 
matica   sunt   accidentales   scientiae,   et   non  principales, 
quantum  ad  inventionem^   et  doctrinam  ;  sed  lingutu,  in 
quibus  lirec  explicantur,  qua^runtur  per  inven tionem  '    et 
doctrinam,  ut  pnesto  tiant  mutuie  voluntatis  indicia. 


Cap.   XXIX. 

Et  ideo  post  linguarum  necessitatem  pono  -  matlie-  The  neces- 
maticam  esse  in  secundo  loco  necessariam,  ad  hoc  ut  th^iTatics^" 
sciamus  qupe    scienda  sunt ;  qu^e    non   est    nota   nobis  as  the  first 

,  1     ,  .  ...  of  all  sci  • 

per   naturam  ;    sed   tamen   est   prope  cognitionem   na-  eQces  ■  and 
turalem  inter  omnes  scientias   quas   scimus   per  inven-  t^^e  nearest 
tionem    et    doctrinam.     Nam    ejus    speculatio    facilior 
est   omnibus   scientiis,    eo   quod    pueri    statim    capiunt 
has  scientias,    sicut    videmus ;    et  Aristoteles   hoc  dicit 
septimo    Etbicorum  ;  ^    non    sic  naturales    scientias,    et 
metaphysicas,  et  alias.     Et  pn^terea  laici  sciunt  de  facili 
figurare,  et   numerare,    et   cantare,  et  uti  instrumentis 
musicalibus,    et    exultare,    et    gestus    facere    conformes 
cantui  et    sono   instrumentorum  :     et    base  omnia  sunt 
opera    mathematicse.       Quapropter    oportet     quod    sit 
facilis  scientia,   et  quasi  innata,  vel  prope  cognitionem 
innatam.      Atque  propter  hoc  sequitur  quod  est  prima  Without  it 
scientiarum,  sine  quibus  alise  sciri  non  possunt.     Quia  ""^"{J^'^^^ 
ilia   est   naturaliter   prima,    quae  communis  est   clericis  known, 
et  laicis,  et  quae  convenit  statiii  puerili.     Et  ideo  liaec 
scientia  fuit  primo  data  mundo  a  principio  ejus.     Nam 
Adam   et  filii  sui  a  Deo  receperunt  eam  ;    et  per  lon- 


^  inventioncm']      intentioncni,    T.    i      "  yi;o»o]  Opus  Miijus,  p.  57, 
t'.vicc  ;  L.  in  the  first  instance  only.    |      ^  J£ilucurum']  \i.  8. 


106  ROGERI   BACONIS  [cAP. 

gitudinem  vitre  expert!  sunt  illam,  siciit  docet  Jose- 
phus  in  primo  Antiquitatum  ^  libro.  Et  ideo  ostendo 
in  prima  parte  mathematicse,  per  auctores  et  rationes 
copiosas,  quod  h?ec  est  primo  scienda,  sine  qua  nulla 
scientia  potest  sciri.  Et  hoc  est  primo  notandum  in 
parte  ilia:  nam  pulclira  probatio  est  et  copiosa,  et 
multmn  elevat  animuni  hominis*  ad  desiderium  ma- 
tliematicj;e. 


Cap.  XXX. 

Astrology        QuOD  autem  manifestatum^   est  de  scientiis  in  imi- 
the  noblest  t  .      >  •  ,  •      i      •        n  ■  i 

part  of       versali  potest  nunc   m   particular!   edoceri,  non    solum 

rnathema-    de  scientiis,    sed  de^  rebus   huius    mundi  omnibus,    de 

tics  . ... 

'  quibus  scientipe   sunt   constitutie.     Et  planum  est   cui- 

lative,        libet   quod  major   pars  matliematicse,  et  melior,  est  de 
the'iiumber  ^'^^^^  coelestibus  ;    ut  astrologia,  tarn  speculativa    quam 
and  magni-  practica.     Nam  speculativa  certificat  numerum  et  figu- 
heavenly'^^  ^"^^^   ccelorum  et  stellarum,  et  magnitudines  earum,  et 
bodies.        altitudines  a  terra,  et  spissitudines,  et  ortus  et  occasus 
signorum  et  stellarum,  et  motus,  et  eclij)ses,  et  quanti- 
tatem  et  figuram  terras  liabitabilis,  et  partes  ejus  magnas, 
quse    sunt    climata  mundi,    et  quomodo  in   eis    accidit 
diversitas^   dierum    et  noctium,  secundum  diversitatem 
horizontium. 
2.  Practi-        Deinde    astrologia    j^ractiea   docet   et    prseparat  in- 
gaged  in     strumenta,  et^  canones,  et  tabulas,  quibus  certificantur 
the  forma-  g^^^  omnem  horam  ea,  qute  in  coelestibus  renovantur  et 

tion  of  .  .  ^  '    ^ 

tables  and   m  aere  ;  cujus  modi  sunt  cometse,  et  irides,  et  cseterse 
^^f^^~        impressiones     superius    renovatse ;      et    prreparat    vias 


'  AntiqUitatum^  i.  2  &  3. 
-  animum  hominis]  homines,  T. 
^  manifest atuni]    nianifestum,  T. 
U.     See  Opus  Majus,  p.  65. 


'  de]  om.  T. 

'  diversitas]  diversitates,  T. 

•^  c/]  om.  T.  ;  ut,  L, 


XXX.]  OPUS   TERTIUM.  107 

ad  ^   judicia   facienda  -    de  omnibus    inferioribus,   et   ad 

opera   mira  et  utilia  in   hoc  mundo,   qiiEe  fieri  habent 

in  certis  electionibus  constellationum,  in   aetibns  liujus 

vite,   propter   prospera   miindi   promovenda  in   melius, 

et  ut  omnis  adversitas  reprimatur.     Et  sic  patet  quod 

coelestia     cognoscuntur    per     astrologiam    duplicem,    et 

nihilominus     quod    pneparatur^     per   easdem    cognitio 

ad    hgec    inferiora.       Nam   non    cognoscuntur    efiectus  Essential 

nisi   per   suas   causas ;    sed   coelestia   sunt   causae   gene-  f''^'  ^^f  ^ 

.  ...  .  .  knowledge 

rationis   et   corruptionis  omnium  rerum  mferiorum,  ut  of  celestial 

manifestum     est     cuilibet.       Et   per   experientiam   hoc  |°  q^^^J^Jj, 
videmus,    secundum    quod   philosophi   determinant   evi- all  terres 
denter.     Et  cum  ita  sit,  tunc  omnium  '^  inferiorum  cog-  ^J^^^^^g 
nitio  dependet  a  mathematicce    potestate.     Hoc  autem  depend, 
specialiter  potest  ostendi  per  virtutem  geometricse,  cum 
tamen  hsec  est  vilior  inter  omnes  partes  inathematicse. 
Ergo,    si  hoc    potest   demonstrari    sine    contradictione^ 
possibili   in   illa,*^   multo  magis   credendum    est    rerum 
cognitionem    dependere   a   ceeteris    partibus    mathema- 
ticae  nobililjus,  et  etiam  qua  ratione  ab  ea,  et  ab  aliis. 
Ergo,  si  ab  ilia  dependet,  similiter  ab   aliis  habet  de- 
pendere.     Sufficiat   igitur^   nunc   propositum    declarari 
in  geometricis. 


Cap.  XXXI. 

The  effi- 
CiRCA  vero  geometricalia,  respectu    rerum    et   scien-  cient 

C3.tl.S6S  01 

tiarum    sciendarum,    consideravi   quod   res  omnis,   quse  these 

fit  in  hoc  mundo,  exit  in  esse  per  efiiciens  et  materiale  changes 

principium,**  ex  quo  producitur  jier  virtutem  eflicientis,  by  geome- 
try. 


'  a</]  et,  T.  1       ^  sine    contradictione']  sine    omni 

'-facienda-]  cm.  T.  contradictione,  T. 

-^  «  m  ilkq  cm.  T. 

■"  praparatur-]  prseparetur,  T.                 '  igiturl  cm. 

■■  om7iU(m]  hormn,  T.  |       ^  principiurii']  Opus  Majus,  p.  66. 


108 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


All  gene- 
ration (in 
esse),  re- 
sults from 
the  virtue, 
or  species, 
of  the  ef- 
ficient ope- 
rating on 
matter. 


Of  its  pro- 
pagation ; 


hy  nine 
accidents, 
and  by  all 
spiritual 
and  cor- 
poreal sub 
stances. 


et  ideo  tota  originalis  reram  cognitio  dependet  ex. 
parte  efficientis  et  materia?.  Nam  efficiens  influit 
suam  virtutem  in  materiam,  et  transmutat  earn  usque- 
quo  res  generetnr.  Et  hie  sunt  radices  totius  sapi- 
entipe  rerum  et  scientiarum,  propter  quod  diligenter  volui 
lias  revolvere  et  examinare,  et  ad  ramos,  et '  flores,  et 
fructus  applicare.  Et  diligentius  scripsi  de  hoc,  tpiia 
vulgus  totaliter  ignorat  hanc  philosophia?  partem  uo- 
bilissimam,  quoniam  non  est  scripta  apud  Latinos. 

Consideravi  igitur  a  parte  efficientis  tria,  scilicet  gene- 
rationem  virtutis  ejus,  et  multiplicationem,  et  actionem  ; 
et  circa  generationem,  primo,  quid  sit  ista  virtus,  quam 
omne  agens  influit  in  materiam  in  quam  agit;  quo- 
niam est  efFectus  ejus  univocus,  similis  agenti  natura 
et  diffinitione.  Et  cum  vocetur  virtus,  vel  species,  vel 
imago  agentis,  et  multis  aliis  nominibus,'^  consideravi 
quomodo  educitur  in  esse  ;  an  per  generationem  de 
potentia  raateri?e,  an  per  exitum  ah  agente,  an  per 
impressionem,  sicut  sigillum  agit  in  ceram.  Nam 
hie  ^  est  summa  difficultas,  propter  ignorantiam  istius 
partis  philosophise.  Probavi  tamen  certitudinaliter 
quod  hajc  virtus  educitur  de  potentia  materiie,  sicut 
alia?  res  naturaliter  generatse.  Et  consideravi  quiQ 
agentia  faciunt  species,  et  quod  tantum  accidentia  octo 
faciunt  speciem,  vel  novem  ad  plus  ;*  scilicet,  calidum, 
frigidum,  humidum,  siccum,  lux,  color,  odor,  sapor, 
sonus.  Sed  tamen  omnes  substantiie,  tam  spirituales 
quam  corporales,  faciunt  earn.     Species  enim  substantia? 


'  e<]  cm.  T. 

-  nominibus']  "  Hbcc  virtus  habet 
"  multa  noniina  ;  vocatur  enim  si- 
"  militudo  agentis,  et  imago,  et 
"  species,  et  idolum,  et  simulacrum, 
"  et  phantasma,  et  forma,  et  inten- 
"  tio,  et  passio,  et  impressio,  et  um- 
"  bra  philosophorum,  apud  auctoix's 
"  de     aspectibus.     Species     autem 


"  non  sumitur  hie  pro  <iuanto 
"  universali  apud  Torphyrium  (i.e. 
logical  species'),  sed  transumitur 
"  hoc  nomen  ad  designandum  pri- 
"  mum  effectum  cujuslibet  agentis 
"  naturaliter." — Opus  Maj.  p.  358. 

■■<  hie]  hrcc,  T. 

''faciunt    speciem pins'] 

oni.  B.,  and  inserts  after  sonus. 


XXXI.] 


OPUS   TERTIUM. 


100 


agentis  est  composita,  et  non  est  soliiis  formse,  ut 
jBstimatur.  Et  quod  species  rei  universalis  sit  uni- 
versalis, et  species  rei  singiilaris  sit '  singularis.  Et 
quomodo  idem  facit  agens  in  quodcunque  agat :  ut 
si  calidum  agat  in  fiigidum,  et  in  tactum,  facit  illud 
idem  in  utrumque,  scilicet  speciem ;  sed  diversiiicatur 
operatic  a  parte  recipientium,  sicut  sol  per  eandem 
virtutem  dissolvit  glaciem  et  constringit  lutum.  Et  Terfectly 
addidi  qure  agentia  possunt  complere  suas  species,  et  pe^f"^[ . 
qufB  non.  Nam  agentia  nobilia  non  possunt,  ut  angeli, 
et  coelestia,  et  homines,  et  caetera  animata ;  nee  etiam 
inanimata  mixta  ex  elementis  :  quia  tunc  angelus  pro- 
duceret  angelum,  et-  sol  solem,  et  liomo  hominem,  in 
generatione  speciei  ;  et  sic  quidlibet  generaret  per 
lianc  viam  completum  individuum  simile  ei  nomine  et 
definitione,  quod  esse  non  potest.  Sunt  etiam  agentia 
debilia,  qupe^  non  possunt  complere  suas  species,  ut  color, 
odor,  sapor,  et  sonus.  Sed  alia,  ut  quatuor  elementa, 
et  eorum  quatuor  qualitates,  et  lux,  possunt  complere 
suas  species.  Ha}C  enim  novem  sunt  liabentia  gene- 
rationem  specierum."^  Et  de  patientibus  et  recipien- 
tibus  hujusmodi  speciem  est  magna  consideratio  :  quo- 
modo scilicet  elementa  possunt  pati  a  coelo,  et  quo- 
modo coelestia  possiuit  recipere  species  elementorum, 
et  quomodo  coelestia  a  coelestibus,  et  Imjusmodi.  Et 
ostendi  causas  omnium  istorum  circa  generationem 
specierum. 


'  si<]  om.  T. 

-  eO  om.  T. 

^  agentia  dehUla,  quce]  agentia  de- 
bilia, ut  color,  odor,  sapor,  et  sonus, 
qua)  non  possunt,  §'c.,  T. 


*  hcpc  enim  7iovem']  hfoe  enim 
novem  sunt  necessaria  ad  genera- 
tionem rerum,  B.  So  L.  U.,  except 
that  they  omit  novem. 


no 


ROGERI   BACONIS. 


[CAP. 


Cap.  XXXII. 


The  mul- 
tiplication 
of  species, 
explained 
geometri- 
cally. 


1.  By 

straight 
lines  in 
bodies  of 
uniform  ; 
by  re- 
fracted 
lines  in 
bodies  of 
unequal 
density. 


This  re- 
fraction of 
two  kinds. 


Deinde  convert!  styliim  ^  ad  multiplicatiouem  specie, 
rum  a  loco  suae  generationis ;  et  ibi  sunt  longe  ma- 
jora  et  plura.  Secl^  hsec  multiplicatio  uon  potest  ex- 
plicari,  nee  sciri,  nisi  in  lineis,  angulis  et  figuris  ;  et 
ideo  exposui  totam  multiplicationem  secundum  omnes 
differential  linearum,  et  angulorum,  et  figurarum,  in 
quibus  deiectatur  natura  operari.  Et  certificavi  quod 
species  multiplicatur  super  lineas  rectas,  dum  vadit 
in  eodem  corpore,  ut  in  ccelo,  vel  igne,  vel  aere,  vel 
aqua,  vel  alio.  Sed  cum  venit  ad  corpus  subtilius  veP 
densius,  tunc  adhuc,  si  cadit  perpendiculariter  super 
corpus  secundum  densius  vel  rarius,  tenet  in  eo  vias 
rectas.  Si  etiam  corpus  primum  et  secundum 
sequentur  in  raritate  vel  densitate,  adhuc  in  utroque 
tenet  vias  rectas.  Sed  si  corpus  secundum  fuerit 
densius  ■*  primo  radii  cadentes  ad  angulos  insequales, 
scilicet  qui  radii  non  sunt  perpendiculares,  declinant 
in  superticie  corporis  secundi  a  recto  incessu,  et  ibi 
faciunt  angulum ;  et  lifec  declinatio  angularis  vocatur 
fractio  radii. 

Sed  heec  fractio  variatur  duobus  modis.  Nam  si 
corpus  secundum  est  densius  primo,  ut  accidit 
descendendo  a  coelo  in  sphseras  elementorum,  tunc 
fractio  radii  est  inter  incessum  rectum  et  perpendicu- 
larem  duceudam  a  loco  fractionis  in  corpus  secundum. 
Si  vero  corpus  secundum  est  rarius,  tunc  iucessus 
rectus  cadit  inter  fractionem  et  perpendicularem 
ducendam  a  loco  fractionis.  Et  lisec  variatio  fractionis 
in    multiplicatione  ^    virtutum    naturalium    est   una   de 


'   styluml  Opus  Majus,  p.  67. 

"-  Sed]  et,  T. 

3  veil  et,  T. 

*  fuerit  densius]    fuit   rarius   vel 


densius  primo,  et  radii  cadentes,  U. ; 
fuerit  vel  densius  primo,  L. 

^  muItipUcatione]       multiplicitate, 
T. 


XXXII.]  OPUS   TERTITJM.  Ill 

majoribus  mii-abilibii«  naturrs,  Unde  hie  patet  quod 
uatura  est  sagacitatis  quasi  infinitte.  Nam  per  has 
varietates  incessuum  et  fractionum  fiunt  infinita 
naturse  secreta,  et  similiter  manifesta  seusibus  nostris  ; 
sicut  patet  ad  visum  de  urinali  pleno  aqua,  vel  de 
crystallo  rotundo  objeeto  radiis  solaribus.  Nam  per 
hanc  duplicem  fractiouem,  quarum  prima  fit  in  corpore 
urinaHs,  quod  est  densius  aere,  et  seeunda  in  aere  retro 
urinale,   quod  est    subtiHus  urinali,    accicUt   quod   radii  ^s  shown 

,1  ,  ....  .       ,      in  burniua' 

congregantur  ad  punctum  unum  in  aere  retro  urinale,  o-iasses. 
in  quo  puncto  accenditur  ignis,  qui  comburit  levia 
combustibilia  ;  et  ideo  ha3c  combustio  probat  nobis 
quod  natura  operatur  secundum  duas  fractiones  :  et  sic 
probatur  causa  per  efFectum.  Et  hoc  est  argumen- 
tum  naturalis  philosophi,  quando  per  suam  propriam 
industriam  arguit.  Sed  quando  adjuvatur  per  geome- 
tricam  potestatem,  tunc  potest  demonstrare  combus- 
tionem  hanc  per  causam  suam.  Et  sic  est  de  omnibus 
operationibus  naturalibus.  Et  ideo  non  possunt  dari 
causae  reruin  naturalium  nisi  per  vias  geometrite,  quod 
est  summe  notandum.  Nam  si  vos  a  quocunque  philo- 
sophante  naturaliter,  quantumcunque  audiverit  vel  lege- 
rit,  quferatis  causam  hujus  combustionis,  nihil  poterit 
respondere;  sed  dicet  sic  esse  ex  occulta  causa. 

Puer  vero  Johannes   portavit  crystallum    sph?ericum  Sends  him 


a  concave 


ad    experiendum  ;    et  mstruxi   eum   in   demonstratione  j^^^ 
et   figuratione   hujus  rei   occulta?.     Nee   est   aliquis   in  make  the 
tota    Italia,    sicut   nee  Parisius    duo,    qui  possunt   dare 
causam  sufficientem    in    hac   parte  ;    et    multa   exposui 
circa  has  fractiones. 


to 


experi- 
ment. 


Cap.  XXXIII. 
Deinde  descendi  ad  aliam  radicem  cognitionis  rerum,  O^*^*"'?^"^" 

.        ,  .  °  .  tiphcation 

et    est    per    inultiplicationem    virtutum    agentimn    per  of  s^jw/cs 
lineas    reflexas.     Species    quidem    rei    non   recipit   vio-  J^'  ^'^^^^- 


1]2 


ROGERI    BACONIS. 


[cap. 


lentiam  reperciissionis,  quia  non  est  corpus.  Sed  cum 
densum  occunit,  et  non  potest  se  multiplicare  ulterius, 
multiplicat  se  in  partem  sibi '  possibilem  ;  et  hoc  est 
redeundo  in  partem  a  qua  venit,  si  reflexio  fiat  ad 
angulos  rectos,  vel  a  latere  illius  partis,  si  reflexio 
fiat  ad  angulos  insequales.  Et  utraque  istarum  neces- 
saria  est  in  operatione  naturae,  ut-  videmus  ad 
sensura  in  visu.  Nam  per  speculum  fit  reflexio  speciei 
vivsibilis  ad  nos,  et  oculus  videt  se  per  radium  re- 
flexum  ad  angulos  rectos,  et  videt  alia  per  radios 
I'eflexos  ad  angulos  obliquos.^  Et  ha3c  reflexio  vari- 
atur :  quia  si  a  plana  superficie  fiat  reflexio,  tunc 
unus  radius  reflectitur  ad  unum  punctum  ;'^  si  vero 
a  concavo  spliperico,  tunc  omnes  cadentes  in  unam 
circulationem  circa  axem  spliasrse  reflectuntur  in  punc- 
tum unum,  et  congregantur  per  hunc  modum,  et  fit 
combustio  levium  combustibilium,  sicut  per  fractionem 
superius  dictam,  et  fortior.  Unde  vulgatum  est  quod 
speculo  concavo  ad  sol  em  posito  ignis  accenditur,  cujus 
demonstrationem  et  figurationem  transcripsi.  Si  iterum 
fiat  reflexio  radiorum  solarium  in  fervido  tempore  a  su- 
perficie ovalis  figurse  vel  annularis,  possunt  congregari 
omnes  radii,  qui  cadunt  in  totam  superficiem  corporis 
specvilaris  ;  et  tunc,  quia  infinities  infiniti  radii  con- 
gregantur, potest  fieri  combustio  cujuscunque  combus- 
tibilis,  ut  ligna  comburantur,  et  lapides  calcinentur, 
et  metalla  fundantur.  Et  hoc  est  unum  de  ultima  et 
maxima  potestate  geometricoe ;  prsecipue  cum  poterit 
fieri  hsec  combustio  in  omni  distantia  quam  volumus, 
nt  oranis^  exercitus  contrarius,  et  castrum,  et  civitas 
infidelium   comburantur.      Et    patet    possibilitas    hujus 


'  sibi'\  ei,  B.  L. 
-  nf]  et,  B.  L. 

^  angulos   ohliquon']    obliques   an- 
gulos, B. 


*  unum  puncUun']  punctum  unum, 
^  itt  omnia']  GUI.  T. 


XXXIII.]  OPUS   TERTIUM.  113 

rei,  quia  ubi  pauci  radii  per  fractionem,  vel  per  spe- 
culum splisericum  congregantur,  accidit  combustio  sen- 
sibilis,  ut  videmus.  Ergo  ubi  infinities  infiniti  possunt 
congregari,  fiet  combustio  completa.  Et  hoc  docent 
auctores  certi,  et  testantur  possibilitatem  hujus  rei. 
Et  jam  per  Dei  gratiam  factum  est  hoc  speculum  per 
sapientissimum  Latinorum. 


Cap.  XXXI  y. 

QuARTA  radix  est  magis  utilis  mundo,  ac  mirabilior,  ]\rultiplica- 
quantum  ad  utilitates  publicas,  sine  quibus  homines  et  ^^"  p,-^^  i^y 
mundus  durare  non  possunt,  nee  sciri.  Et  est  ista  accidental 
multiplicatio  super  lineas  accidentales,  qure  non  ve-  ^^^' 
niunt  ab  agentibus,  sed  a  radiis  principalibus,  rectis, 
fractis,  et  reflexis.  Non  enim  possumus  semper  ex- 
poni  radiis  principalibus  stellarum,  nee  rerum  aliarum  ; 
neque  etiam  animalia  et  pianette,  quia  sic  omnia  viva 
morerentur.  Et  ideo  natura  temperavit  actiones  suas 
per  hujusmodi  multiplicationes  accidentales,  sicut  est 
multiplicatio  lucis  per  totam  domum  a  radio  prin- 
cipali,  qui  cadit  per  fenestram,  vel  qui  extra  est  in 
aere.  Et  haec  multiplicatio  facit  quod  homo  existens 
in  profundo  loco,  ut  in  profundo  putei,  vel  ahcujus 
foven3  profund?e,  videret  stellas  de  die  clarissima,  quod 
non  faceret  in  superficie  putei,  quia  superius  existens 
lumen  solis  principale  occultat  lumen  stellannn.  Sed 
in  fundo  putei  venit  lumen  solis  accidentale,  et  non 
principale.  Sed  lumen  stellarum  principale  descendit 
in  puteum,  et  non  potest  occultari  per  lumen  acciden- 
tale solis  ;  fortius  enim  est  lumen  tale  stellarum  quam 
lux  accidentalis  solis  ;  sed  fortius  lumen  occultat  semper 
a  visu  debilius. 

Et  quinto    mode   suiier   lineam   tlexuosam  fit  multi-  Species  or 
phcatio    ni   nervis    sensuum,    supra  leges    naturae,    se-  sions  on 

VOL.   I.  H 


114  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

the  nerves  cundum    tortiiositatem   nervi,  et  non  sequuntur^  leges 

follow  an-  ,       ,.        .      .  ^       .  ,.  .,  TT 

other  law,   multiplicatioms,    quae   nt   m    miindi  corponbus.     Unde 
and  are      gpecies   in   medio    animato,  quod   est  humor    in  nervo 

multiplied      ■••      ^  ^  ... 

according    sensitivo,    derelinquit    iucessum    rectum,    et    vadit    per 

tuousness"  ^^S^^  supra  naturam,  secundum  quod  necesse  est  opera 
of  the         animse    perfici.     Et    qui   hoc    nescit,    non    potest    dare 

causas    de    visu,    et    auditu,    et    olfactu,    et    gustu,    et 

tactu. 


nerve. 


Cap.  XXXV. 

Muitiplica-      PoSTEA  texui  ^  multiplicationes  secundum  ^  figuras,  et 
tion  of       ^i^-  jjij^iQpa  inveniuntur  quam  in  praecedentibus,  et  lonoje 

species  m  *^  i  ir  ?  o 

geometrical  phira. 

gures  Principalis   tamen   figura   in   multiplicatione  est    du- 

plex :  una  est  quantum  ad  diffusionem  multiplicationis, 
et  hsec  est  sphjera:  quia^  omne  agens  fit  centrum  suae 
multiplicationis    undique   fiendse,  secundum  omnes  dia- 
metros,  ut  patet  ad  sensum.     Sed  figura,  quee  maxime 
competit   fortitudini    multiplicationis,    est    pyramis    ro- 
tunda.    Nam    per    eam    solam   potest  species  venire  a 
tota   superficie    agentis  ad  singula  puncta  patientis,  ut 
fortissima    fiat     virtutis    difiusio.     Et    isti    multiplica- 
tioni  figuratse  multse  veritates  prseclarse    simt  annexse: 
scilicet,  quod  multiplicatio   non  potest  fieri  in  spatium 
Not  possi-   vacuum,     et    quod    non    potest    fieri   in    spatium    infi- 
vacuum       nitum,    et  quod    non   fiat   in   instanti,  ut   apparet,  sed 
infinite        in  tempore ;  de  quo  est   maxima  quaestio,  quia  videtur 
instaiit*^of '^  quod   Aristoteles  velit   quod   sit^   in  instanti,  et  multi 
time.  alii    auctores.       Sed    omnia    solvuntur.     Et    quod   haec 

multiplicatio  lucis  in  medio  non  sit  corpus,  cujus  con- 
trarium  dixerunt  multi,  roborantes  eorum  positionem 
per  Augustinum  dicentem  quod  lux  est  corpus,  et  per 


'  sequuniur']  sequitur,  B. 
*  texui^  Opus  Majus,  p.  70. 
^  Postea  ....  secundum^  Postea 
texui  secundum,  T.  L. 


^quia]  quoniam,  T. 
^  siq  om.  T.  B.  L. 


XXXV.]  OPUS   TERTIUM.  115 

Ai'istotelem  dicentem  quocl  tres  «unt  species  ignis, 
carbo,  flamma,  et  lux.  Et  est  gravis  qusestio  de  lioc. 
Et  quod  species  lucis  in  medio  sit  accidens  verum,  et 
oinnis  species  accidentis  sit  accidens,  et  species  sub- 
stantive sit  substantia,  quod  totum  vulgus  uegat  ;  et 
quod  species  universalis  sit  universale,  et  species  sin- 
gularis  sit  singulare,  quod  nullus  considerat ;  et  quod 
species  rei  corporalis  habeat  esse  corporale  et  materiale 
in  medio  et  in  sensu,  et  non  esse  spirituale,  quamvis 
totum  vulgus  hoc  dicat.^ 


Cap.  XXXVI. 

Sed   de   actione   virtutum    maxima  est   consideratio.  Of  the 
et    melior    quam    de    multiplicatione    et    generatione.  species  -, 
Nam    finis    et    utilitas    completa    virtutum    agentium 
est    actio.      Sed    considerandum     est     quod     est    actio  by  lines, 
univoca,  -    ut    lux  generat   lucem :    et   hsec   est    multi- 
plicatio    speciei.      Alia    est    tequivoca,   ut    lux   generat 
calorem  et  vitam,  et  in  contrarium,  putrefactionem   et 
mortem ;  et  infinita  talia,  quse  sunt  alterius  naturae  a 
luce.     Et  sic  loquor  hie  principaliter  de  actione.     Nam 
per    hujusmodi    actionem   fit   generatio,    et    corruptio, 
et  omnis  alteratio   in  hoc    mundo,   tam    in  ccelestibus 
quam   in^    aliis.       Et    hie    dantur     canones    de    omni  Kules  for 
actione   forti  ac  debili ;  et  ostenditur   per  geometricas  ^^^^*^™!'^- 
demonstrationes,   quod    actio  est    fortior   super   lineam  strength, 
rectam,  quam  super  fractam  vel  reflexam  ;  et  quod  actio 
super  lineam    rectam,    ad  augulos   sequales,   sit    fortior 
actione     ad   angulos   insequales ;     et    quod    fortior    est 
actio  per   speciem   fractam    quam    reflexam ;    et    quod 
ilia   fractio,    qua3   est    inter   incessum    rectum   et    per- 


'  hoc  dicai]  dicat  hoc,  B. 

^  quod  est  actio   univoca]     quod 


actio  una  est  univoca,  U.    See  Opus 
Majus,  p.  72. 
^  im]  om.  T. 

H  2 


IIG  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

pendicularcm  ducendam  a  loco  fractionis,  sit  fortior ;  et 
duplex  fractio  est  fortis  nimis,  et  inducit  violentam 
actionem ;  et  quod  reflexio  ad  angulos  sequales  sit 
debilior  quantum  est  de  natura  reflexionis,  licet  quan- 
tum ad  a3qualitatem  angulorum ;  et  quia  ibi  gemi- 
nantur  in  eodeni  loco  radius  incidens  et  reflexus,  sit  ^ 
lisec  reflexio  fortior.  Sed  et  fortior  est  reflexio  a 
concava  superficie  quam  a  plana ;  et  ab  ovali  vel  an- 
nulari  fortissima.  Nam  in  hoc  ostenditur  specialiter 
bonitas  natures,  ut  dicit  auctor  libri  de  speculis  com- 
A  specu-     burentibus.       Etiam    tetio-i    sui^erius    quod    hoc    o;enus 

lum  had  .       .       ,      .  n       •  ?  • 

been  con-    congregationis  hen  potest  per  reflexionem,  et  quod  jam 

structed  m  «peculum    factum  est  tanquam    exemplar    quoddam    et 

time  to       indicium    hujus    miraculi   naturte,    ut  possibilitas    tanti 

show  these  Qpej-jg    videatur.      Sed    cum    magnis    expensis  et  labo- 

ments.        ribus    factum  est:    nam    artifex    damnificatus    est    in 

centum  libris  Parisiensibus,  et  pluribus  annis  laboravit, 

dimittens    studium    et    alias    occupationes    necessarias. 

Sed    tamen    pro    mille    niarcis    non    vellet    neglexisse 

laborem,    turn    propter    sapientire    potestatem    pulcher- 

rimam,    quam     percepit,    turn    propter    hoc    quod    de 

c?etero    potest    facere    meliora  et  paucioribus  expensis : 

quia  per  experientiam  didicit  qu?e  prius  nescivit.     Nee 

mirum    si    tantum    expendit    et    tantum    laboravit    in 

primo  opere,  quia    nunquam    aliquis    Latinorum   scivit 

hoc  attentare  ante  ipsum ;    et    mirum    est   quod  ausus 

est  aggredi    tarn    ignotum    et    tam    arduum   negotium. 

Sed    sapientissimus    est,    et  nihil    ei    difiicile    est,    nisi 

propter  defectum  expensarum. 

Twelve  Certe  si  duodecim  talia  specula  haberent  Aconenses, 

iu"- classes  ^^    i^^^^    ^l^^i    sunt     ultra    mare    Christiani,    ipsi    sine 

would  be     effusione     sanguinis     pellerent    Saracenos     de     finibus 

sufficient  i         ,  ^     i        •  -n  • 

to  defeat     eoruni   ;  nec  oporteret  ^  dommuni  regem   r  ranciro   cum 
the  Sara-    exercitu  transire  pro  ilia  terra  acquirenda.     Et  quando 

cens  and  ^ 


•  sit']  fit,  T.  I        '  opo)-teret'}  oportct,  T, 

'  i7/i]  om.  T.  I 


XXXVI.]  OPUS   TERTIUM.  117 

ibit,  plus  valeret  ei  lial  »ere    ilium   magistrum  cum  Ju-  prevent  tlie 
obus  aliis,    (j^uam    majorem    partem  exercitus    sui,    ne  ciiristian 
dicam  totum  exercitum.     Quia  non  solimi  possunt  ha3C  blood, 
specula  fieri,  sed  multa  longe  majora,  quibns  Alexander, 
de  consilio  Aristotelis,  mundum  non  armoruni  potentia, 
sed    operibus    sapientias    prostravit ;    de    quibus    postea 
tangam  suo  loco.     Et  non  credo  quod  Aristoteles  2)lus 
solvit  quam    sciunt    aliqui    sapientes    simul   congregati. 
Non  dico  quin  scivit  plura  quolibet  per  se,  sed  aliquot 
simul  juncti  plura  facerent  quam  ipse  fecit,  si  expensas 
sufficientes  haberent. 

Postea  de  actione  secundum  figuras  additum  est,'  etOfthe 
ostensum  quod  figura  pyramidalis  est  melior,  et  pra3-  ^^^^?°  7^ 
cipue  ilia,  cujus  basis  est  superficies  agentis ;  et  figures. 
maxime  pyramis  brevior,  quamvis  multaa  rationes  efti- 
caces  in  contrarium  liabeantur ;  sed  Veritas  prtevalet. 
Sic  in  summa  tetigi  intentionem  istius  partis  philo- 
sophic nobilissima?,  quas  tamen  tota  ignoratur  a 
vulgo.  Necdum  edita  est  scriptura  super  hac  inter 
Latinos,  nisi  quod  ego  vestras  glorias  transmisi.  Nam 
in  opere  primo  posui  multa  de  hac  materia.  Et 
prcieter  hoc,  misi  tractatum  specialem-  de  hoc  negotio 
ex  proposito  editum.  Et  hie  plus  habebitis  in  scriptis 
quam  posset  de  facili  festimari.  Et  per  ha^c  poteri- 
tis^  omnem  hominem  philosopliantem  examinare,  et 
cum  quolibet  sapientissimo  competenter  conferre.  Et 
per  hsec  aperta  est  via  sciendi  omnia,  quae  sunt  in 
hoc  mundo :  in  omni  scilicet  actione,  sive  in  visum, 
sive  in  auditum,  sive  in  tactum,  sive  in  alios  sensus, 
sive  in  intellectum,  sive  in  totam  mundi  hujus  ma- 
teriam.  Et  per  hanc  viam  sciatur*  ilia  scientia  mag- 
nifica,  qupe  perspectiva  vocatur ;  nee  aliter  potest  sciri. 


'  additum  est]  Opus  IVIajus,  p.  74. 

^  tractatum  speciaJeiii]  Probably 
the  same  as  that  published  by  Jebb 
at  p.  358  of  the  Opus  Majus. 


^  poteritis']  om.  T. 
^  sciatur]  scitur,  T. 


118 


KOGERI   BACONIS. 


[cap 


Cap.  XXXVII. 


The  appli-  Deinde  postea  applico  ^  has  radices  sapientise  geome- 
the  pre-  tricse  ad  res  istius  mundi,  quomodo  in  coelestibus  cur- 
vious  re-  runt  hi  canones  actionum.  Inter  quse  nunc  memoriam 
the  heaven-  facio  de  aliquibus  :  scilicet,  quod  orb  is  ignis  non  est 
ly  bodies,  lucidus  in  sphtera  sua,  sed  nee  orbes  coelestes,  nisi 
in  locis  stellarum  ;  quia  omne  lucidum  est  densum  ad 
quod  visus  terminatui- ;  et  isti  orbes  sunt  rari,  quos 
visus  penetrat.  Unde  ignis  de  sua  natura  prima  non 
lucet,  ut  sestimatur  a  vulgo ;  atque  cum  idem  vulgus 
philosophantium  et  theologorum  dicat  quod  stella  non 
difFert~  ab  orbe,  nisi  per  majorem  aggregationem  et 
minorem  lucis,  falsum  est,  quia  sola  stella  lucet,  ut 
probo.  Et  tamen  Platonic!  et  Augustinus  %ddentur 
sapere,  et  multi,  quod  coelum  et  stellse  sunt  ignese 
naturae,  et  quod  sphsera  ignis  revolutum  sphserice  facit 
coelum,  ut  Magister  in  Historiis  et  alii  recitant.  Istud 
nihil  est ;  nam  per  fractiones  radiorum  in  sphsera  ignis 
patet  quod  sit  alterius  naturse  et  aliud  corpus  a  coelo. 
Et  per  hoc,  quod  fractio  fit  inter  incessum  rectum 
et  perpendicularem  ductam  a  loco  fractionis,  patet 
quod  corpus  ignis  sit  densius  quam  coelum.  Et  instru- 
menta  radiorum,  quas  fiunt  ad  hoc,  docent  istud,  sicut 
ipsemet  probavi. 

Et  cum  dicunt  omnes  quod  lux,   qufB  a  luna   venit, 

sit    lux    solis   reflexa    a    superficie     lunse,    propter    hoc 

light  of  the  quod  dicitur  in  libro  De  Proprietatibus^  Elementorum, 

noTcaused  quod    sol    est    sicut    candehi    et    luna    sicut    speculum, 

by  reflec-    ostcnditur,    per    sequalitatem  angulorum  incidentise    et 

reflexionis,  quod  lux  ilia  non   est   reflexa,    sed    propria 

lux  lunse,  quse  tamen  per  virtutem  solis  educta  est   in 

corpore     lungs     de     potentia     materise.      Et    hcec    est 


Bacon 
thinks 
that  the 


^applico']     Opus   Majus,   p.   76. 
'^differt]  diflferat,T. 


^  De  Proprietatibus']  See  Vincen- 
tius  Belluacensis,  Spec.  Nat.  xv.  9. 


XXXVn.]  OPUS   TERTIUM.  119 

sententia   Averroi's    super    secundum     librum    Coeli    et 
Muncli.  ^ 

Et  ill  his  potest  vestra  celsitudo  ^  conferre  cum  omni- 
bus sapientibus,  et  reprobare  quod  vulgus  tlieologorum 
et  pliilosophantium   dicunt  in  liac  parte. 

Postea^  fit  longe  major  et  pulchrior  cousideratio  de  Causes  of 
locis  mundi,  scilicet  de  partibus  habitabilibus  per  mul-  tion  of"eni- 
tiplicationes  radiorum,  quantum  scilicet  potest  babitari  perature  in 
propter  calorem,  et  quantum  propter  frigus,  et  quantum  and^qua- 
non.  Et  investigantur  complexiones  omnium  locorum  torial  re- 
mundi  principalium,  per  quse  potest  sciri  de  aliis  ;  et 
invenitur  quod  loca  sub  polls  mundi  qusedam  sunt  in- 
habitabilia  propter  frigus,  qusedam  propter  calorem, 
qu?edam  sunt  ^  temperatissima  ;  cum  tamen  Ptolomreus, 
et  fere  omnes  auctores,  et  totum  vulgus  philosoplian- 
tium  dicat,  quod  omnia  loca  sub  polls  mundi  sunt  in- 
habitabilia  propter  frigus.  Sed  ostendo  per  Aristotelem 
quod  ibi  sunt  loca  combusta ;  et  per  Plinium  quod  sint 
loca  temperatissima  ;  et  assigno  causas  istarum  contra- 
rietatum  :  et  radiorum  multiplicatio  secundum  figiu'as 
et  lineas  hie  specialiter  operatur.  Nam  propter  pyra- 
mides  radiorum  longiores,  et  propter  reflexiones  diver- 
sas,  accidit,  cum  ahis  causis,  litec  mirabilis  varietas,  sicut 
ostendi.  Et  invenitur  quod  loca  in  medio  mundi,  sub 
requinoctiali  circulo,  ubi  maxime  currit  sol,  sunt  tempe- 
rata,  quod  est  contra  vulgus ;  et  etiam  sapientes  aliqui 
rationabiliter  dubitant.  Nam  ibi  bis  in  anno  cadunt 
radii  recti,  et  ad  angulos  rectos,  et  non  franguntur,  et 
reflectuntur  in  se,  j^i'opter  quod  geminantur,  et  pyra- 
mides  breviores  ibi  accidunt,  qu8e  omnia  sunt  causa 
combustionis.  Sed  quia  fortiores  causae  sunt  in  contra- 
rium,  ideo  succumbunt  hse  rationes,  Et  sapientes  multi 
sestimant   quod   liaec    loca    sint    temperatissima.     Nam 


■  Mundi']  Sum.  iii.  cap,  i. 
^potest   vestra    celsitudo]    vestra 
celsitudo  potest,  T. 


^  Postea]  Opus  Majus,  p.  80. 
'  sunt]  cm.  T. 


120 


ROGEill   BACONIS 


[cap. 


Avicenna    lioc    dicit   in  decimo    De    Animalibus    et  in 

primo  Art  is  Medicimx'.' 

Sed  si    sol    habet    excentricum,  sicut    omnes    mathe- 

matici    fatentur,   non    videtur   mihi-    quod    hoc    potest 

stare,  propter  rationem  quam  explico.     Et  elevatur  con- 

sideratio    hpec   ad  locum  paradisi,  et  ponitur    sententia 

theologorum,  fundata  super  positionem  Avicennse,  qua^ 

ratio  dubia  est,   sicut  suum  fundamentum.     Ex  his  locis 

potest   vestra  sapientia  invenire  virtutes    magnificas  et 

electas,  valde  ignoratas  a  vulgo,  et  a  paucis  sapientibus 

Diversity     notas.     Coguitio  vero  locorum  mundi  est  nobilis  secun- 

lanffuages  '  clum  se,  sed  nobilior  propter  notitiam  rerum,   quia  locus 

and  arts      est  priucipium  generationis.     Secundum  enim  diversita- 

traceable  to  .  i  .  ,      .  t  •  r-         i 

diversities    ^'^^  locorum  in  complexione  diversiiicantur  res  in  com- 

of  soil.  plexionibus,  et  homines  in  artibus,  et  scientiis,  et 
Unguis,  et  negotiis,  et  moribus,  ut  videmus  oculata  fide, 
secundum  diversitatem  regionum.  Et  ideo  descendi 
per  multiplicationes  radiorum  ad  diversitatem  rerum 
in  complexionibus  ;  et  posui  radices  de  hoc  in  gumma, 
quia    non    potui  ad    singula  descendere    in  hac  persua- 

Had  inves-  sione.     Sed   tamen    unum  de  famosioribus    et   maximis 

tigated  the  gxemplis  in  rebus,  et  de  difficilioribus,  scilicet  de  fluxu 

cause  of  the  i  .... 

tides.  et  refluxu  maris,  explicavi,^  assignans  causam  hujus  per 

multiplicationem    radiorum     lunte    secundum    lineas    et 

angulos,  et  per  reflexiones  radiorum,  ubi  valde  pulchra 

accidit  consideratio  sapientias,  et  toti  vulgo    ignota;  in 

qua  pulchre  potestis  conferre  cum  omni  sapiente. 


Cap.  XXXVIII. 

Of  primal        PosT  h^c  descendo  '^  ad  causam  materialem,  et  ad  ea 
matter.        ^^.^    coiisequuntur  ^  ad  illam.     Et   cum  omnes  ponant 


'  Artis   Medlcina:']    Lib.  i.   §   2. 
Doct.  ii.  cap.  8. 

-  mihi']  om.  T. 


^  cxplicavi]  om.  B.  L.  T.     Opus 
I\Iajus,  p.  85. 

'  descendo']  Opus  Majus,  p.  88. 
^  consequuntur]  sequuntur,  T. 


XXXVIII.]  OPUS  TERTIUJI.  121 

quod  materia  sit  una  numero  in  omnibus  rebus,  scilicet,  Not  nume- 
spiritualibus    et    corporalibus,    et    in    coclestibus,  et    in  ^'^^^j^  ""*^ 
elementis,  et  mixtis  et   inanimatis,  et   in  anima,  et  in  same  in  all 
omnibus  ;   et  cum  hie   sit   error   pessimus   qui  unquam  ^  "°^^' 
fuit  ^    in  ~    philosophia    positus,    ideo     aggredior     lianc 
positionem,     et     hujusmodi     positionis     destructio     est 
valde  necessaria.     Sed   quamvis   per   rationes   naturales 
et     metapliysicas    possumus    hunc     errorem    eliminare, 
tamen  quia  tenorem    persuasionis   intente   sequor,   ideo 
solum    pono     demonstrationes    aliquas    geometricas    in 
lineis    explicandas.     Ostendi   etiam  quod  ex   hoc  err  ore  Fatal  con- 
sequitur  quod  materia  sit  asqualis  Deo,  et  sit  Deus  ;  et  s^l"^"<^cs 
impossibile    est    has    demonstrationes    impediri.       Non  position  to 
solum  igitur  est   error,  sed   hteresis,    quia   blasphemiam  and^phiiio- 
inducit.     Et  tamen  vulgus  studentium  in  theologia   et  sophy. 
philosophia    hoc  affirmant,  sed    non  advertunt  inconve- 
nientia  qu?e  sequuntur  propter  hoc,  quod  jam  exempli- 
ficatum    est    per    capita    vulgi,    et    per    consuetudinem 
longam    firmatum,    et    celebratum    per    sensum    multi- 
tudinis.     Sed    etsi    non    sequeretur    illud    inconveniens 
theologicum    ex  liac   positione,  tamen   sequitur   ex   hoc 
quod  tota  Veritas  rerum  creatarum  destruitm-,  et  quod 
imi)0ssibile  est  aliquid  sciri   de  veritate  generationis  et 
corruptionis.     Nam     si    materia    est    una    numero,    et  The  essen- 
forma  appropriat   sil)i    suam    materiam,    ut    Aristoteles  ^'al  diver- 

T-.q,,  ,  1  ,.  .  ..     sityofall 

dicit  ;  '^  et  certum  est  quod  materia  propria  requirit  things  de- 
formam  propriam,  et  e  converso  ; — nam  materia  asiui  f^^^i'^^  ^V 
non  potest  cajDere  animam  rationalem,  nee  materia 
hominis  animam  asini  ; — et  ideo  si  materia  est  eadem 
in  omnibus  secundum  essentiam,  et  forma  erit  eadem 
in  eis  ;  et  ita  omnia  erunt  unum  et  idem ;  et  ansrelus 
sic  erit  lapis,  et  homo  asinus,  et  coelum  terra,  et 
quidlibet   erit   quidlibet. 

Iterum,    si    quod    est     accidentale    rei    variatur     in 


'  /iiW]  sit,  T.  I      '  Aristoteles   elicit^    See   Physica 

*  m]  de,  B.  L.  I  Auscult,  i.  7. 


122  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

essentia  secundum  numerum  rerum,  ut  propria  passio 
cujuslibet,  sicut  risibile  hominis,  et  rudibile  asini,  et 
liinnibile  equi,  multo  magis  quod  est  essentiale  varia- 
bitur.^  Cum  ergo  materia  est^  essentialis  rei,  et  magis 
sine  comparatione  adligerens  ei  quam  aliquod  accidens, 
variabitur  in  essentia  secundum  numerum  rerum 
compositarum.  Iterum  si  materia  est  una  et  eadem 
in  omnibus,  tunc  in  generatione  unius  rei  ex  alio, 
ut  ignis  ex  terra,  non  fiet  nova  materia,  sed  solum 
forma  generabitur.  Sed  Aristoteles  docet  et  probat 
septimo  Metaphysicse  ^  quod  compositum  novum  gene- 
ratur,  et  non  forma  tantum. 
Matter  Iterum,    sicut    substantia   composita,  quge   est    genus 

subaltern^  generalissimum,    ideo   dicitur   tale   genus   esse   respectu 
differences,  compositorum  omnium,  qu^  sunt  in  illo  pmedicamento, 

like  form  .  t      l  i  -i  ^        x  -i 

and  com-  ^'^1^  prssdicatur  de  omnibus,  et  est  commune  ommbus, 
pound  et  dividitur  per  suas  differentias  in  eis  :  ut,  substantia 
alia  est  spiritualis,  alia  corporalis,  alia  est  coelestis,  alia 
non  ccelestis,  et  sic  ulterius  ;  et  sic  forma  prima,  qupe  * 
prfedicatur  de  omnibus  formis,  et  est  communis  iis,  et 
dividitur  eadem  divisione  per  spiritualem  et  corporalem, 
et  sic  ultra  usque  ^  ad  specialissimam,  liabet  unitatem 
generis  generalissimi,  et  non  est  una  numero,  nee 
specie,  nee  genere  subalterno,  sed  genere  ^  generalissimo  : 
ergo  similiter,  cum  materia  prsedicetur  de  omnibus 
materiis  rerum,  et  sit  eis  communis,  et  dividatur  in 
materias  secundum  divisionem  compositi  et  formae, 
dicendo  quod  materia  alia  est  spiritualis,  alia  est ''  cor- 
poralis, et  paribus  passibus  sc.  descendit,  sicut  composi- 
tum et  forma,  a  generalissimo  in  specialissima  per 
omnia  media  ;  quare  manifestum  est  quod  habebit 
unitatem  generis  generalissimi. 


'  quod    est    essentiale  variabitur'] 
cm.  B.  L.  T. 
2  est]  sit,  T. 
'  MetaphysicoE]  vii.  (\'i.)  8.  sq. 


*  qucE]  cm.  T. 
^  usque]  om.  T. 
"  genere]  om.  L.  T. 
">  est]  om.  T. 


XXXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  123 

Sed   dicetiir  ad  hoc,  quod  hiiec  divisio   materipe  non  His  answer 
est    secundum    alietatem    veram,     sed    apparentem,    et  j^ctbn^that 
secundum   nomen,   quia  una   est   numero,    et  ideo  erit  this  division 
hfec  divisio   solum  secundum   modum   loquendi.     I^t,ud  j^^^™?^^^^ 
deletur    sic :     si  ^    ponamus     hoc,  tunc     cum    materia  than  real, 
hsec   habeat   formam   generis   generalissimi,  et  liat  sub- 
stantia    quse    est    genus     generalissimum,     non^     erit 
aliqua^   ulterior   differentia   materi?e,  nee   gradus,   licet 
gradus   formao   addantur  usque    ad   specialissimam  ;   ut 
loquamur    de    substantia,  et  corpore,    non    coelesti,  et 
mixto,    et  animato,  et  animali,  et  asino  :  hie  ergo  sunt 
septem    gradus    formse    a    generalissimo    ad    specialissi- 
mum,  scilicet,  forma  substantialis,  forma  corporalis,  non 
coelestis,  forma  mixti,    forma    animati,    forma  animalis, 
forma  asini    specific!.      Sed   a   parte   materise    non    est 
aliquis   gradus,    nee    differentia,    quia   una   est   numero 
indivisa   secundum    essentiam   suam,    ut    dicitur,    qu?e 
recipit    formam  generis  generalissimi,   ut  formam  sub- 
stantive,      Sed   tunc     ostendo   quod    non    plus    potest 
capere  de  forma,   nee   est  in  potentia  ad    alios  gradus 
formse,  et  ita  nunquam  generabitur  asinus,  nee  aliqua 
species   specialissima.      Nam   res    generis    generalissimi 
est    incorruptibilis   et   ingenerabilis,    quia    natura   non 
potest    illam    corrumpere  nee    generare,    quia   praacedit 
naturam    angelicam    et  ceelestem,  qu£e  sunt    incorrup- 
tibiles   et   ingenerabiles.       Sed    causa   incorruptionis  in 
angelo  et  coelo,*   ut  omnes  concedunt,    est  quia  forma 
complet    totam    potentiam    materise    in   eis,    et   appe- 
titum    ejus    finit:     quia    potentia    ad   formam    novam. 
et     appetitus    est     causa    corruptionis   in    rebus     cor- 
ruptibihbus,    ut  omnes    sciunt    et  dicunt.      Ergo    cum 
res  generis  generalissimi  sit  incorruptibilis,  manifestura 
est   quod  sua   forma   complet  totam  potentiam  et  ap- 


>  sj]  nam  si,  B.  L.  U.  I        »  aliqua']  alia,  T. 

'^  non]  tunc  non,  B,  L.  U.  I        ^  ccelo]  in  coelo,  T. 


124  ROGERI   BACONLS  [CAP. 

petitum     materise.       Ergo     non    est    ilia     materia     in 
potentia   ad  ulteriorem   f(3rmam,  nee  apta,  sed  linietur 
ejus  appetitus  in  ea.      Ergo  cessabit  generatio  reruin, 
et   nihil    fiet  post    rem    generis   generalissimi    in   istis 
rebus   inferioribus. 
His  answer      ged    quia    liabent    quasdam    evasiones    falsas,    ideo 
tion  that      aliquse    considerandfe    sunt.     Dicunt    enim    quod    ma- 
all  matter  is  teria,    si    consideretur    secundum    essentiam,    tunc    est 

essentially  .  .  ,.  . 

the  same,     Una  in  omnibus  ;  si  secundum  esse,  tunc  diversincatur. 
thougn  dif-  gg(j  i^tud  falsum   est  i)er  rationes  dictas,  qua^  conclu- 

fering  m  .  .  .        ^  .  ^ 

esse.  dunt  diversitatem  in  essentia,  et  penes  gradus  et  dif- 

ferentias.     Prseterea    reprobatur   aliter :    nam   esse    est 
prima    passio  rei   (sicut  ^    dicit  Avicenna    in  Metapliy- 
sica),    et   illi,  qui   fingunt  hunc    errorem,    dicunt  quod 
esse    est    magis    essentiale   rei    quam    propria   passio ; 
quod  ego  volo  liic  audire,  sed    non  alibi,  quia   falsum 
est.     Sed  si   sit  propria  passio,  tunc  numeratur  solum 
secundum    numerationem    sui    subjecti,    ut    risible   nu- 
meratur secundum    numerationem   hominis,   in    Socrate 
et  Platone.     Ergo  secundum  numerationem  esse  i])sius 
materiaj  numerabitur  essentia   materia?,-  qu£e  est  sub- 
jectum   illius    esse.     Si   vero   est    magis    essentiale,    ut 
ipsi    dicunt,    tunc   longe    fortius    sequetur   quod   illud, 
cui   est   essentiale,   numerabitur,    et   ideo   essentia   liajc 
numerabitur  de  necessitate. 
His  answer      Iterum  dicunt  quod  materia,  si^  non  esset  una  nu- 
timVde-      Hicro,    tmic     esset    genus    vel    species,    vel    universale 
rived  from    vel  prsedicabilc.     Sed  ha?c^  abhorrent ;  quia  Aristo teles 
tions  of    '  dicit  septimo  Metaphysica?,  ^  quod  materia  est  alia  ab 
Aristotle,     essentia    cujuslibet    pra^dicabilis,      Sed   patet   ex    serie 
textus    quod    prredicabile    ibi    sumitur*^    pro    prsedica- 
mentali  ;    unde    docet    ibi    quod    materia   est   alia   per 


>  sicut]  ut,  T. 
•  materice]  ipsius  materise,  T 
'  si]  si  materia  non,  T, 
'  hcec]  hoc,  L.  T. 


Travruv  i)  ova'ia,  irpuiTOV  Koi  \6y((i,  koX 

yvwail,     Kol     XfOJ'y,    KOU      (pVCTfl'       TWU 

fxiv   yap  aWwv  KaTiiyoprmdTwp  oi/Sfv 
XapKTrhu  avTTj  Se  n6vi]. 


Metaphysica]  vii.  1.    "Ojuws  6e  I       "  ibi  sttmitur]  sumatur  ibi,  T. 


XXXVIII.] 


OPUS   TEETIUM. 


125 


essentiam  ab  omni  forma  prpedicamentali,^  ut  a  forma 
substantiali,  et  a-  quantitate,  et  a-  qualitate,  et  sic^ 
secundum  alia  preedicamenta ;  et  ideo  non  sumitur  prce- 
dicabile  pro  universal!,  nee  pro  eo  quod  natum  sit 
prsedicari  de  pluribus,  sed  pro  prsedicamentali  ;  et  est 
vitium  aliquod*  translationis,  sicut  per  totum  ilium 
locum  invenitur. 

Similiter  ex  mala  translatione  arguunt  quod  solus 
actus  dividit,  ut  imponunt  Aristoteli  in  eodem  sep- 
timo  Metaphysicai.  ^  Sed  forma  et  actus  idem  sunt,  ut 
assumunt :  ergo  sola  forma  dividit  et  distinguit  res. 
Sed  istud°  nihil  est,  quoniam  non.  dicit  quod  solus 
actus  dividat,  sed  quod  actus  dividat  ;^  et  si  de  forma 
intelligatur,  tunc  hoc  dicit  propter  hoc,  quod  magis 
manifesta  est  divisio  per  formam  quam  per  ^  materiam  ; 
quia  utraque  dividit  et  distinguit,  licet  magis  manifes- 
tetur  divisio  a  parte  formse,  et  licet  principaliter  divi- 
dat, quia  potentior  et  nobilior  est  in  composito  quam 
materia.  Et  pmeterea  non  sumitur  actus  ibi^  pro  forma, 
sed  pro  actualitate,  qua3  opponitur  potentioe.  Nam 
actus  tripliciter  accipitur ;  uno  modo  pro  forma,  se- 
cundum quod  Aristoteles  dicit  secundo  De  Anima, '° 
"quod  anima  est  actus  corporis,"  id  est,  forma.  Actus '^ 
aliter  sumitur  pro  operatione,  ab  hoc  verbo  ageve 
dictus,  et  sic  vocatur  ab  Aristotele  ibidem  actus  se- 
cundus.  Nam  forma  est  actus  primus,  et  ab  ea  fit 
operatio,  qure  est  actus  secundus ;  unde  dicit  quod 
anima  non  est  actus  secundus,  sed  primus.^-  Tertio 
modo  opponitur  potential  secundum  quod  dicit  saepe, 
quod  actus  et  potentia  sunt  opposita.     Et  sic  accipitur 


'  unde pi-cedicamentali] 

om.  T. 

2  a]  om.  L.  T. 

'  5ic]  om.  T. 

'  aliquod']  malac,  T. 

*  Metaphysical  vii.  1.3.  ?;  yap 
«VT€\exe«a  «V  &Wois  x^pifei. 


"  istud]  om.  T. 

'  dividat']    dividit,  B. 

^*  per'\   om.  T. 

"  actus  ibi'\  ibi  actus,  T. 

'"  De  Animal  ii.  1. 

"  Actusl  om.  T. 

'-  qua  est  .  .  .  primus']  om.  T. 


126  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

pro  actualitate,  secundum  quod  dicimus  rem  esse  in 
actu,  id  est  actualitate,  existendi :  secundum  quod 
dicimus  quod  filius  natus,  est  in  actu,  et  filius  in 
semine,  est  in  potentia.  Sed  hoc  tertio  modo  loquitur 
Aristoteles  ibi  ^  in  septimo,  cum  dicit  actus  dividit. 
Nam  dicit  quod  ex  duobus  in  actu  non  fit  unum, 
nee  ex  duobus  in  potentia  potest  fieri  unum;^  sed  ex 
duobus,  quorum  unum  est  in  potentia,  et  reliquum  in 
actu,  fit  unum.  Et  per  hoc  frangitur  eorum  Acliilles, 
in  quo  pro  demonstratione  confidunt.  Nam  arguunt 
sic :  "  Excludamus  per  intellectuin  formam  a  stella,  et 
"  a  lapide,  et  a  quocunque.  Cum  igitur  forma  dividit 
'•  et  distinguit,  quia  actus  dividit,  ut  Aristoteles  dicit, 
"  ergo  materia  hinc  inde  non  habebit  quo  secundum 
"  se  differat :  quare  erit  una  et  eadem/'  Hie  est  stul- 
titia  infinita.  Nam  primo  fundant  se  sujDer  auctori- 
tatem  falso  et  male  intellectam,  ut  patet  ex  dictis. 
That  diver-  Secundo  asiniuant  cum  quserunt  quomodo  materia 
sity  of        li'uiQ  inde  distinguatur.     Nam  idem  argumentum  faciam 

insttcr  is 

not  depen-  de  forma,  sic  :  Excludamus  a  forma  coeli  et  forma  ^  la- 
dent  on  the  pi  Jig  materiam  hinc  inde  ;  qusero  igitur  quomodo  dis- 
is  essential  tinguerentuT  formse  ?  Certe  per  seipsas,  quia  sunt  alise 
and  spe-      •     natura.     Eodem  modo  dicam  de  materia  hinc  inde  ; 

cmc, 

nam  per  seipsas  differunt  in  rebus  diversis  secundum 
speciem,  et  non  propter  formas.  Nam  non  solum  formse 
sunt  alire  per  essentiam  in  diversis  speciebus,  ut  in 
lapide  et  stella,  sed  ipsse  materise  sunt  diversee  in 
natura  specifica  secundum  se.  Unde  eompositum  diflfert 
a  composite  per  formam  et  materiam  diversas  a  materia 
et  forma  alterius.  Sed  forma  diffort  a  forma  secun- 
dum se,  et  materia  a  materia  per  suas  naturas  pro- 
prias,  ita  quod  diversitas  materipe  non  est  a  forma, 
sicut    nee    e    converso.     Et   tamen    possumus    allegare 


^  Aristoteles  ibt]  om.  T.  I       ^  forma]  ova.  B. 

"^  potest  .  .  .  vnuni]  om.  B.  I 


XXXVIII.]  OPUS  TERTIUIM.  127 

pro  nobis  Aristotelem,  qui  dicit  in  septimo  Metaphy- 
sicas,  ^  "generans  non  generat  aliud  nisi  propter  mate- 
"  riam  :  "  ergo  materia  est  causa  alietatis,  et  non  forma. 
Ita  potest  argui  contra  eos.  Sed  non  indigemus  hoc 
argumento  pro  veritate,  quia  iste  sermo  Aiistotelis 
liabet  alium  intellectum.  Sicut  ergo  genera  genera- 
lissima,  ut  substantia,  qualitas,  quantitas,  difFerunt  non 
per  alia,  sed  per  suas  essentias,  diversas  et  distinctas 
secundum  se,  sic  materia  a  materia  differt  per  essen- 
tiam,  et  forma  a  forma.  Aut  si  velimus  magis  pro- 
prie  loqui,  dicemus  quod  difFerunt  per  suas  differentias 
specificas.  Nam  secundum  veritatem,  formee  rerum  di- 
versarum  secundum  speciem  habent  suas  differentias 
specificas,  sicut  res  ipsse.  Unde,  sicut  substantia  in- 
corporea  et  corporea-  difFerunt  penes  has  differen- 
tias, corporeum  et  incorporeum,  sic  materia  corporea 
et  incorporea,  qufe  simt  species  materise,  diflerunt  per 
Las  difierentias,  qua3  sunt  corporeum  et  incorporeum  ; 
et  similiter  forma  corporea  et  incorporea.  Prius  tamen 
loquebar  secundum  vulgatum  modum  loquendi,  ac  si 
materia  et  forma  rerum  diversarum  non  haberent 
differentias  specificas,  ut  totum  istud  materiam  incor- 
poream  vocem  materiam  rei  incorporese,  et  materiam 
corpoream  vocem  materiam  rei  corporalis,  et  sic 
includam  in  istis  specificas  differentias,  et  sic  difierunt 
per  se  ;  sicut  si  qu^rerem  quomodo  differat  ^  substantia 
incorporea,  tota  simul  sumpta,  a  substantia  corporea 
totaliter*  sumpta,  certe  dicam  quod  secundum  se  diffe- 
runt ;  et  sic  materia  incorporea  a  corporea.  Sed  in  idem 
redit  quod  prius,  quantum  ad  intentionem  veritatis. 
Similiter  cum  objicitur,  quod  si  potentia  materia^  est  That  unity 
tanta  ut  possit  esse  in  duobus,  eadem  ratione  in  tribus,  "mpjfeg^^/jg 
et  sic  in  infinitis  ;  ergo  sua  potentia  est  iufinita  ;  ergo  et  infinity. 


'  Metaphysicce']  vii.  8. 
-  incorporea     et     corporea']     cor- 
porea et  incorporea,  T. 


■'  differat]  differunt,  B.  L. 
*  totaliter]  tota  simul,  T. 


128 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


essentia :  qiiare  erit  lequalis  Deo  :  respondent  quod  non  ; 
quia  hnec  est  potentia  passiva,  potentia  Dei  est  activa. 
Sed  demonstrationes  geometricae,  quas  pono  in  hoc  loco 
Operis  Majoris,  ^  evacuant  penitus  lianc  responsionem. 
Et  prseterea  potentia  activa  nobilior  est  quam  potentia 
passiva :  ergo,  si  potentia  materise  assimilatur  potentiae 
divinse  iniinitae,  ^  raulto  magis  potentia  formse,  quia 
nobilius  nobiliori  magis  ^  assimilatur.  Et  si  materia 
potest  esse  in  pluribus  eadem,  et  in  ^  infinitis,  tunc 
longe  magis  forma.  Et  similiter  potentia  compositi 
nobilior  est  quam  materire  et  formse,  quia  compositum 
nobilius  est  utraque  divisim,  cum  habeat  plus  quam 
forma  prseter  materiam,  et  plus  quam  materia  praeter 
formam.  Et  hoc  Aristoteles  dicit  septimo  Metaphysics, 
licet  male  a  vulgo  construatur  littera.  Ergo  potentia 
compositi  maxime  assimilabitur  ^  potentiae  divinse,  °  ut 
possit  esse  in  pluribus  et  in  infinitis.  Hnec  et  multa 
How  the  alia  possunt  adduci,  quae  latior  ^  sermo  requirit.  Nam 
arisen.  propter  perversitatem  translationis  textus  Aristotelis 
et  commentariorinn  super  ipsum,  accidit  hie  error  apud 
vulgus,  sicut  alia  erronea  inlinita.  Quoniam  in  primo 
Pliysicorum  ^  dicit  quod  omnia  sunt  unum  secundum 
materiam,  diversa  secundum  formam  :  sed  istud  exponi- 
tur  per  quintum  Metaphysicae,''  ubi  vult  quod  ilia  sunt 
diversa  genere,  quae  sunt  diversa  secundum  materiam; 
et,  e  converso,  quse^''  sunt  eadem  genere  sunt  eadem 
secundum  materiam,  et  e  converso.  Nam  in  veritate 
materiae  naturalis,  quae  subjicitur  in  generatione  rerum, 
est  essentia  alicujus  generis  communis  duabus  specie- 
bus  contrariis  ;    quia    nihil  est  commune  speciebus  nisi 


'  Operis  Majoris']    Opus  Majus, 
p.  88. 

-  injinita']  om.  B. 
^  viagis'\  om.  T. 

*  in']  oni.  T, 

*  assimilabitur]  C  cor. 


"  potenti(V  divin(p]  Dei   potentirc, 

'  latior]  lacorum,  B. 

"  Physicorum]  i.  2  and  4. 

"  quintum  Metaphi/sica']  iv.  28. 

'"  (ju(p]  et  qufc,  B. 


XXXVIir.]  OPUS   TERTIUM.  129 

genus,    et    semper  dure  species   alterantur    ad    iuvicem,  "VVhygenus 

quia    generatio    unius    est    corruptio    alterius.      Genus  '^  called 
.  .  .  .   .  matter, 

enim    non    est    in    potestate    proxima    nisi    ad     duas  species  and 

species,  et  semper  est  sub  altera  illarum.     Sed  quando  ^^inerence 
^  ■  i  _  _      J^  of  forms, 

agens    naturale    corrumpit  unam,  generat    aliam  ;     ut 

aliquid  est  commune  semini  et  animali,  scilicet  corpus 
niixtum,  et  tollitur  natura  seminis  in  generatione  ab 
illo,  et  fit  animal.  Et  quia  omne  illud  quod  est  in 
potentia  ad  aliud,  et  est  fundamentum  aliorum,  vocatur 
materiale  principiura  et  materia,  ideo  genus  vocatur 
matei'ia,  species  et  differentiae  vocantur  formfe.  Si 
igitur  comparemus  omnia  ^  ad  genera  sua,  reddendo 
singulas  species  cocequ^evas  singulis  generibus,  tunc 
omnia  sunt  unum  genere,  et  ideo  materia,  quia 
materia  et  genus  idem  sunt  ;  sed  differunt  forma,  id 
est,  ditferentia  specifica :  ut  substantia  incorporea  et 
corporea  sunt  unvim  in  genere  suo,  scilicet  genera- 
lissimo, quia  in  substantia,  quod  est  genus,  sunt  unum ; 
sed  difterunt  differentiis  specificis,  qua^  sunt  corporeum 
et  incorporeum.  Et  coslum  et  corpus  elementare  sunt 
unum  in  corpore,  sed  differunt  differentiis  specificis, 
quie  sunt  coeleste  et  non  coeleste.  Et  sic  de  omnibus 
speciebus  cofequnevis  -  comparatis  ad  suum  genus.  Et  ju  ^ii^t 
similiter,  si  omnia  comparantur  ad  genus  generalissimum,  sense  there 

,  .  ,     .  ,  ,      •  ,  is  only  one 

omnia  sunt  unum  m  eo,  et  ipsum  est  materia,  qua^  est  matter  of 
in  potentia  ad  omnia.  Et  si  de  naturalibus  rebus  loqua-  ^1'  things. 
mur  solum,  tunc  omnia  sunt  unum  secundum  raateriam 
naturalem,  qua?  est  tertium  genus,  scilicet  substantia  cor- 
porea non  coelestis  ;  quia  istud  est  commune  omnibus 
naturalibus,  et  est  in  potentia  ad  omnia,  et  dividitur  in 
omnia  ;  et  sic  intendit  Aristoteles.  Et  in  his  modis  non 
sumitur  materia  sicut  in  errore  dicto.  Nam  ibi  sumitur 
pro    materia    qure    est    altera  pars    compositi,  qua3  est 


^  comparemus omnki'\  omnia  com-  I        -  co(pquavif\  coEequis,  T. 
paremus,  T.  I 

VOL.    I.  I 


130 


KOGEllI   BACONIS 


[CAP_ 


The 

ambiguity 

cleared. 


substantia  simplex,  di versa  in  essentia  a  forma :  sed 
liic  sumitur  materia  pro  quodam  composito  incomplete, 
quod  est  essentia  alicujus  generis,  qune  est  in  potentia 
ad  species  conseqnentes.  Et  lioc  modo  semper  acci- 
pitur  materia  per  totam  naturalem  pliilosopliiam,  et 
quando  loquimur  de  subjecto  generationis,  quod  est 
materia.  Metaphysicus  vero  considerat  principalius  de 
ilia  materia  simplici,  quia  de  ilia  verificatur  illud  in ' 
septimo  Metaphysicse,  ^  quod  materia  alia  est  ab 
essentia  cujuslibet  prpedicabilis  ;    et  multa  alia. 

Quod  vero  Aristoteles  dicit  quarto  Physicorum,^  et 
alibi  multotiens,  quod  materia  contrariorum  est  eadem 
numero,  ut  calidi  et  frigidi,  rari  et  densi,  ignis  et  terr?e, 
et  sic  de  aliis ;  et  quod  commentator  Averroes  in 
undecimo  Metapliysicre  dicit,  quod  materia  est  una 
numero,  intelligendum  est  de  materia,  sicut  nunc 
dictum  est ;  quia  genus  vocatur  liic  materia.  Et  sicut 
unum  genus  numero,  et  non  plura,  subjectum  esf* 
duobus  contrariis  ;  sic  certe  una  materia,  qu?e  sci- 
licet est  essentia  illius  generis,  est^  in  potentia  ad  di- 
versas  species,  qupe  forniiie  vocantur.  Sed  cum  dico 
unum  genus  numero,  non  est  propter  hoc  aliquid  sin- 
gulare,  quod  est  vere  unum  numero,  ut  Socrates  vel 
Plato  ;  sed  est  una  essentia  generis,  et  non  plures. 
Unde,  secundum  quod  unum  numero  sumitur*'  pro 
singulari,  et  unum  specie  et  unum  genere  dividuntur 
ab  invicem,  sic  non  est  genus  unum  numero.  Sed  tamen 
unum  genus  non  est  plura  genera  secundum  numerum ; 
et  ideo  dicitur  unum  genus  numero,  non  unum 
numero^  absolute.  Nam  cum  dico  in  hoc  loco  unum 
genus  numero,^  hoc  quod  dico  genus  est  differentia 
distrahens  unum  numero  a  sua  ratione  secundum  quod 


'  in']  om.  T. 

-  Metaphysico!']  om.  L.  T.  B. 
^  Physicorum']  cap.  ix.     See  also 
riiys.  i.  4. 

*•  stihjcctum  est]  est  subjectum,  T. 


^  esQ  ens,  T.  B.  cor.  est. 
"  sii77iitur']  om.  B. 
'  no7i  unum  numero']  numero  non 
unum,  T. 

^  numei'o]  om.  T. 


XXXVIII.]  OPUS   TERTITOL  131 

pro  singulari  accipitur.  Sicut  cum  dicitur  homo  mor- 
tuus,  qui^  non  est  homo,  sic  genus  unum  numero 
uou  est  unum  numero. 


Cap.  XXXIX. 

Hmc  addidi    hie    ad    confirmationem   geometricarum  Reviews 
demonstrationum,    quiie    destruunt    eiTorem    pr?edictum,  ^f  (,o°^t|"°^ 
ut  videat    vestra   sapientia  quid  sentiendum  sit  in  hac  uuity  and 
parte,    donee    plenior   tractatus    consequatur.      Transeo  pq^q^^  ■j'^' 
igitur  ad  ulteriora  in  parte  matliematicfe.     Nam  postea  by  Parme- 

111  J.  X      •  •  1  nides  and 

descendo  ad  ea,  qure  consequuntur  materiam  m  rebus,  jieijssus-' 
qu?e  sunt  continuitas,  et  unitas,  et  figuratio,  et  tempus, 
et  motus.     Et    ideo    revolvo    positiones    philosophorum 
famosas  de  liis,  qui©    sunt    in    ore    cujuslibet,    et    quas 
Aristoteles  certificat ;  quoe  tamen,  sicut  haLent  pulchri- 
tudiuem  sapientia3,    sic    habent    difficultatem    magnam. 
Nam  Parmenides    et    Melissus    credebant    quod    omnia 
corpora  mundi  fuerunt  unum  continuum  a  terra  usque 
ad  ultimum  coelum.     Et    cum    hoc    reprobatum    est    in 
multiplicationibus    specierum    pulclierrime  -    per    visum, 
hie  supersedeo  de  hoc.     Sed  pono^  rationes  falsigraphi- 
cas  in  terminis  geometrias  pro  positione  illorum  philoso- 
phorum, qufe  fuerunt    semper   insolubiles    apud    vulgus 
et  capita  eorum  ;    et    solvo    eas.      Deinde,    rehcta    hac  and  the 
positione,    descendo    ad    positionem  Democriti    et  Leu-  f^g™.^?  ^f 
cippi,  qui  posuerunt  partes  mundi  diversas,  sed  posue-  Democri- 
runt  eas  esse    infinitas  et  indivisibiles,    quia  posuerunt  ^"^' 
omnia    fieri    ex    atomis    indivisibilibus.     Et  Aristoteles 
multum    laborat    contra   eos    in    principio    De  Genera- 
tione,*  et   tertio   Coeli    et   Mundi.^     Sed   in  libris  Lati- 
norum,  propter  perversitatem  translation  is,  nihil  profecit. 

Nullo    enim  modo    potest    intelligi    solutio    ratiomm  His  answer 

'  to  the 


'  qui']  quia,  B.  L. 

-  pulcJurrime']  pulclire,  B. 

^ puno]   Opus  Majus,  p.  91. 


^  De  Generaiione]  i.  1. 
'•>  CixU  ct  Mundi']  iii.  2.  4. 

I  2 


182 


ROGERI  BACONIS 


[cap. 


istorum  philosophorum,  et  tamen  Aristoteles  multum 
nititur  ad  solvendum  ;  nee  habemus  aliquam  reproba- 
tionem  certam  de  hac  positione  per  Aristotelem.  Et 
ideo  addidi  demonstrationem  geometricam,  qu?e  destriiit 
banc  positionem  fmaliter.  Nam  ex  ea  sequitur  quod 
diameter  sit  commensurabilis  cost?e,  et  non  solum 
commensurabilis,  sed  requalis,  quorum  utrumque  est 
impossibile.  Et  nunc  apponam  rationem  sohitionis 
eorum,  quse  est  clava  Herculis ;  qua  soluta,  perit  tota 
eorum  pbantasia.  Et  istud  valde  eonsiderandum  est  et 
notandum. 
The  doc-  Dicunt  enim  sic :  Omne  corpus  potest  dividi   secun- 

trme stated:  J^^^-)^  omnia  puncta,  quia  continuum  potest  dividi 
ubique,  et  qua  ratione  in  uno  loco  et  in  alio.  Sed 
posito  possibili,  non  accidit  impossibile.  Ergo,  si  pona- 
mus  corpus  esse  divisum  secundum  omnia  puncta,  non 
est  inconveniens.  Sed  res  componitur  ex  eis,  in  qu?e 
dividitur.  Ergo  corpus  componitur  ex  punctis  iudivisi- 
bilibus  sen  ex  *  atomis,  quia  atomus  respondet  corpori, 
sicut  punctus  linepe. 
and  cleared  Ad  lioc  distinguendum "  est  primo,  secundum  compo- 
lodcal  .sitionem  et  divisionem.  Cum  dicitur  "  corpus  potest 
ambiguity,  "  dividi  secundum  omnia  puncta/'  si  ^  lupc  determinatio, 
secundum  omnia  piinda,  determinet  hoc  quod  dico, 
potest  dividi,  vel  ratione  ejus  quod  est  dividi,  sic 
falsa  est ;  quia  hoc  verbum  dividi  est  praBsentis  tem- 
poris,*  et  significat  actualem  divisionem  corporis  in 
puncta  omnia,  quod  est  impossibile ;  vel  potest  de- 
terminare  hoc  quod  est  'potest,  et  tunc  distinguendum 
secundum  ?equivocationem.  Quia  hoc  verbum  'potest  aut 
significabit  potentiam,  qua>  potest  reduci  ad  actum 
purum  et  completum ;  et  tunc  adhuc  falsa  est  oratio, 
quia    potentia  divisionis  in  corpore    non    potest   reduci 


'  ex]  om.  T. 

2  distinguendum'}     dicendutn    est, 


T. 


'  si']  sed,  L. 

■•  prcEsentis     temporis]      temporis 
prfpsentis,  T, 


XXXIX.]  OPUS    TERTIUM.  133 

ad    actum    talein.     Si  vero  dicat  poteiitiain,  qiias  redu-  No  such 
citur    ad   actum  impurum  et  incompletum,   cui  semper  ^.^*"^/  ^'^'^" 
est  aliquid  admixtum  de  potentia  ad  ulteriorem  actum,  atoms 
qufe  scilicet  sic  reducitur  ad  actum,    quod  semper  relin-  ^°^^^  ^" 
quitur  potentia  ad  alium  actum  divisionis,  sic  est  vera. 
Nam  bgec  est  potentia  continui,    quia  est  divisibile    in 
infinitum  ;    et  ideo,  si  semel  reducatur  ha3c  potentia  ad 
actualem  divisionem,    non    excluditm-    actus  alius  divi- 
sionis.      Immo    necessario    ponitur :    quia   pars   divisa 
potest   iterum     dividi,    cum    sit    quantum  ;    et    sic    in 
infinitum.     Et  Inc    solus   sensus    est    })Ossibilis,  et '    ex 
eo  non  sequitur   impossibile :    quia  nunquam    scquetm- 
quod  erit    divisio    actualis    aliquando  in  omnia    puncta 
vel  atom  OS. 

Sed  Democritei    objiciunt    adhuc    contra  Inec.     Nam  His  answer 
secundum    alios  sensus    propositionis,    qufelibet    sin gu- to  the 

1      .  ,  .^      ^    _  ^-r  .  objection: 

fans    est  vera,    ergo    universalis.     Hiisc    emm    est  vera,  that  possi- 
Possibile  est  corinis  esse  divisum  in   A  puncto  actuali- ^?^'.'^  ^^. 

.  .  .  ^  division  in 

ter,  et    similiter    in    B    puncto    actualiter  ;    et    sic    de  one  point 
aliis.    Ergo    liai'c    est   vera :    possibile    est    corpus    esse  ^^^ll^l 
divisum    secundum    omnia    puncta    actualiter.     Et  for-  possibility 
tificatur    lia9c    objectio,    (piia    quaslibet    singularis    est '°  ^  " 
possibilis,  et    nulli    alii    incompossibilis.     Ergo  univer- 
salis est  simpliciter   possibilis,   et   poterit  poni.  ^    Yerhi 
gratia,    brec    est  possibilis :    Socrates    loquitur  in    actu, 
et  hie  Plato  lo(|uitur  actualiter,  et  sic  de  aliis  f  et  nulla 
singidaris  alii  *  repugnat.     Ergo  lirec  universalis  :  onmis 
homo  loquitur  actualiter,  est  possibilis,  et  f)otest  poni  in 
esse.     Sed  hfec  universalis  propositio,  omne  contingens 
est   verum,    non    est  possibilis   ut  j^onatur   in   esse,    et 
dicatur  aliquando  quod  sit  vera  :     quia  ejus  singularia 
licet  sint  possibilia,  tamen  uuum  alteri  comparatum  est 
ei  incompossibile,  quia  sunt   contradictoria.     Utrumque 


'  iQ  om.  T. 
■pohi']  om.  T, 


'  et  ,sic  de  aliis^  Cichcro  loquitur 
in  actu,  aJil.  B. 
■'alii]  aliter,  T; 


131<  KOGERI   BACONIS  [CAP, 

eniin  contradictoriorum  est  possibile  secundum  se,  ut 
Socrates  loquitur/  est  possibile,  et  Socrates  non  loqui- 
tur.^ Sed  non  compatiuntur  se  in  eodem  tempore,  Et 
utrumque  est  contingens  ;  ^  ideo  Iijec  universalis,  omne 
contingens  est  verum,  est  impossibilis.  Cum  igitur 
in^  impedimentum  possibilitatis  alicujus  universalis  est 
quod  vel  aliqua  singularium  non  est  possibilis,  vel  ali- 
qua  alii  est  incompossibilis,  et  non  potest  aliud  im- 
pedimentum dari  de  possibilitate  universalis  :  sed  hsec 
divisio  in  quolibet  puncto  est  possibilis  secundum  se, 
ut  patet ;  et  divisio  in  A  puncto  actualis  non  repugnat 
divisioni  actual!  in  B  puncto  ;  similiter  in  c  puncto,  et 
de  quolibet  dato,  quia  nulla  est  contradictoria  alterius  ; 
ergo  relinquitur  quod  ha3c  universalis,  corpus  est  divisum 
in  actu  secundum  omnia  puncta,  est  possibilis. 

Et  dicendum  est  quod  quselibet  singularis  est  possi- 
bilis secundum  se,  et  cuilibet  alicui  assignat?e  in  actu 
compossibilis  ;  sed  tamen  alicui  indeterminatte  et  assig- 
nandse  de  futuro  est  incompossibilis,  projjter  hoc  quod 
partes  in  quas  fit  divisio  actualis  in  A  puncto,  et  in 
B,  et  in  c,  et  in  quolibet  dato,  sunt  iterum  divisi- 
biles  in  novis  punctis,  qupe  non  potuerunt  prius  dari ; 
quia  non  omnia  puncta  divisionum  simul  possunt 
accipi,  eo  quod  puncta  non  sunt  continua ;  sed  pars 
quanta  est  inter  qucelibet  duo  puncta  data,  et  cum  ilia 
sit  quanta  potest  in  puncto  medietatis  sute  dividi  in 
duo  media.  Et  ideo  concedendum  est  quod  divisio  in 
A  puncto  non  repugnat  divisioni  in  aliquo  puncto 
dato  in  prtesenti  et  in  actu,  sed  in  aliquo^  dando  ;  nee 
possunt  omnia  puncta  divisonis  dari  simul,^  sed  succes- 
sive dantur  in  infinitum.  Quia  semper  post  divisionem 
in  quocunque  puncto  restat  divisio  illarum  partium 
quse  sunt  divisa?,  quia   quantfie  sunt.     Et  sic   evacuatur 


'  loquitur']  loquitur,  actu,  T.  i        '  in']  om.   T.  L. 

*  est  contingent]    contingens    est,  ■•  in  aliquo]  aliquo,  B.  L.  T; 

T.  I        ■''  dari  sinuil]  simul  clari,  T, 


XXXIX.]  OPUS    TERTIUM.  135 

liaec  Herculis  clava,  licet  cum  maxima  difficultate.  Nam 
totum  vulgiis  lia3c  ignorat ;  aliqui  tamen  periti  iioverunt 
haec,  sed  valde  paiici. 

Cap.  XL. 

PosTEA    texui    sermonem    de    figuratione    corponim  The  sphe- 
mundi ;    et    nusquam    in    Naturalibus    Aristotelis    est  flgu|.at*ion 
major   difficultas,    nee   pulclnitudo  veritatum    pure    sci-  ofHeaven 
entialium,  nee  delectabilior,  hominibus  scientibus  bene  efenJents""'^^ 
geometriam.      Et    si    tempus    non    habueritis    exami-  as  opposed 
nandi  lias  dilEcultates,  Johannes  potens  est  in  his  plus-  "' 
quam   omnes   qui   sunt  Parisius,  et   faciet   omnia   ante 
oculos  vestros,  et  corpora   sicut   liguras.      Et  hie  sunt 
tria    capitula    principalia.      Nam    primo   docetur   vera 
figuvatio   per   veras   et   pulchras    demonstrationes,    tarn 
de  coelo  quam  de    elementis    quatuor.     Secundo   assig- 
natur   magnum   mirabile    in    natura,    et   probatm-   per 
demonstrationem,  quod  vas,  vel  cyphus/  vel  aliud  potest 
plus  continere  de  liquore  in  inferior!  loco  quam  in  su- 
periori,  nulla  alia  mutatione  facta.     Tertio  reprobatur 
falsitas  figurationum  quibus  philosophi  ante  Aristotelem 
usi   sunt.      Et   quamvis   per   primum   habeatur   Veritas 
ligurationis,    tamen   tertium   liabet   pulchriores    et   ma- 
jores  difficultates.     Et  aliqua  in  summa  hie  recitabo. 

Exposui  igitur  quo  modo  philosophi  figurabant  the  Phi- 
quinque  corpora  mundi,  scilicet  coelum  et  quatuor  \^f^^  °^^ 
elementa,  per  quinque  figuras  corporales,  de  quibus 
determinatur  in  tertio  libro  Elementorum  Euclidis. 
Et  qiua  hse  sunt  iigurse  regulares  solse,  et  pulchriores 
aliis  et  meliores,  propter  hoc  dederunt  corporibus 
mundi  principalibus.  Sed  quia  in  Tertio  Opere  ex- 
posui has  figuras  brevius,  et  latins  in  Primo,  ideo  nunc 
omitto.  Et  quia  Aristoteles  tertio  Coeli  et  Mundi  ^ 
destruit    banc    positionem,   ut    in    Primo    Of)ere    expli- 


*  giiod  vas,   vcl  cijplius\    Opus       j      -   CaJi  et  MinuW}  cap.  4,  o-. 
Majii.'!,  p.  94.  I 


136  KOGERI   BACONIS  [cAP. 

cavi,^  sed  in  Tertio  pertransivi,.  ideo  aliquid  dicam  hie 

ad    expositionem    illius    quod    in    Majori    Opere    scripsi. 

the  sup-     Aristoteles  quidem  dicit  contra  eos,  quod  tantum  dute 

posed  ob-      , .  1  ,1  T  . 

jection  of    ng^n'^B    corporales    possunt    locum    replere    sine    vacuo, 

Aristotle,  scilicet  cubus  et  pyramis ;  et  lias  dederunt  igni  ct 
terrse  ;  ergo  in  reliquis  tribus  corporibus  erit  vacuum ; 
scilicet  aqua,  et^  acre,  et  coelo.  Replere  vero  locum 
est  tripliciter ;  uno  modo  sicut  omne  corpus  habet 
locum  praster  caelum  ultimum,  et  non  solum  cceli  in- 
feriores  et  elementa,  sed  composita  ex  elementis.  Quia 
quidlibet  habet  aliquod  elementum^  continens  ipsum 
et  locans,  pr^eter  ultimum  coelum  ;  et  sic  locus  est 
ultimum  continentis,  ut  Aristoteles  docet*  quarto 
Pliysicorum  ;^  et  sic  omne  corpus  replet  locum,  quia 
quodlibet  cisquatur  suo  loco,  et  neque  plus  neque 
minus  habet ;  et  sic  communiter  et  vulgariter  acci- 
pimus  locum  et  replere  ipsum.  ^  Sed  sic  non  aecipit 
Aristoteles  in  reprobatione  ista,  sed  aliter,  secundum 
quod  magis  proprie  replere  locum  convenit  superficiei^ 
quam  corpori.  Nam  paucitas  superficierum  implentium 
sua  loca  est  causa  paucitatis  corporum  implentium  sua 
loca.  Sunt  enim  tantum  tres  superficies  implentes 
loca,  et  duo  corpora  tantum,  secundum  quod  hie  acci- 
pitur  repletio  loci. 

By  what  Rej^lere  vero  superfieialiter  locum  est  implere  quatuor 
^"^^^*  angulos  rectos  circa  punctum  nnum,  qualitercunque 
figurto  ad  invicem  componantur,  quia  non  possunt 
plures  esse.  Figurse  superticiales  igitur,  qu^e  congre- 
gatse  circa  punctum  unum  possunt  pra?eise  occupare 
quatuor  angulos  rectos,  et^  nee  plus  nee  minus,  illte 
possunt  locum  replere ;  ut  sunt  quatuor  quadrata,  nam 
angulus  quadrati  rectus  est.      Et   tres   liexagoni   regu- 


'  e.vplicavi}   Opus  Majus,  p.  100.  ''  Pliysicorum']  cap.  5. 

2  et]  om.  T.  L.  I  ^  ipsum]  locihn,  T. 

^  clementum]  om.  B. ;  aliquid,  L.  j  '  superficivi]   tarn  superficiei,  L; 

*  docef]  dicit,  T.  !  *  ct\  om.  T 


XL.]  OPUS   TERTIUM.  ]3 

lares,  nam  angulus  hexagoni  talis  est  rectus,  et  tertia 
recti  et  tres  trinse  ^  constitiiunt  integrum.  Et  sex 
trianguli  regulares,  quia  anguli  tres  tales  valent  duos 
rectos  angulos ;  et  alii  tres  anguli  liaLent  duos  alios  "* 
rectos ;  et  ideo  sex  anguli  talium  trianguloruni  cou- 
gregati  circa  punctum  unum  replent  locum  superti- 
cialiter ;  et  inipossibile  est  quod  aliie  figune  repleant 
locum,  ut  demonstratio  docet.  Nam  angulus  pentagoni 
regularis  est  rectus,  et  quinta  recti ;  sed  tres  tales  non 
faciunt  quatuor  angulos  rectos,  ut  patet ;  et  quatuor 
faciunt  plus.  Et  multo  fortius  hejjtagonus  et  octa- 
gonus  non  replebunt  locum.  Corporales  vero  figurai 
duse  (secundum  quod  Averroes  exponit  Aristotelem) 
replent  locum,  scilicet  cubus  et  pyramis.  Sed  ex  textu 
Aristotelis  in^  Latino  non  })otest  liaberi  certitudo,  quia 
textus  vulgaris  falsus  est  et  male  translatus.  Alia 
etiam  translatio  dubia  est.  Eeplere  autem  locum  cor- ^«lidreplc- 
poraliter  est  implere  ■*  octo  angulos  corporales  circa  pj^cc. 
punctum  unum.  Quia  enim  corpus  habet  triuam  di- 
mensionem,  in  longum,  latum,  et  profundum,  ideo  acci- 
dunt  octo  anguJi  corporales  circa  puiictum  unum, 
quorum  quilibet  est^  ex  tribus  superficialibus  rectis  ; 
et  sic*"  sunt  in  uuiverso,  viginti  quatuor  anguli  recti 
superficiales.  Et  tamen  duodecim  superliciales  possunt 
locum  istuni  replere,  quod  videtur  mirabile. 

Sed  intelligcndum  quod  omnis  angulus  corporalis  est 
ex  tribus  superficiebus  ad  minus.  Et  ideo  si  octo  anguli 
corporales,  ab  invicem  divisi  et  existentes  in  octo  cor- 
poribus,  congregentur  circa  ])unctum  unum,  oportet  quod 
sint  viginti  quatuor  anguli  superliciales  diversi,  quia 
quilibet  corporalis  habet  suos  angulos  tres  diversos  ab 
angulis  aliorum ;  et  tamen  si  in  uno  corpore,  ut  in  aere, 
intelligamus  tres  Hneas  intersecare  se  ad  ang-ulos  rectos 


'  /reViff]  tertise,  B.  L. 
-  duos  alios^  alios  duos,  T.;  alios 
duos  rectos  angulos,  L. 
'  in}  om.  T. 


^  implere]  replere,  T; 
'  est]  om.  T. 
"  sic]  om.  Ti 


138  EOGEEI   BACONIS  [CAP. 

secundum  longum,  latum  et  profundum,  vel  suspenda- 
mus  ibi  tria  lila,  vel  tres  festucas^  vel  alia  se  interse- 
cantia,  videbimus  ad  seiisum  quod  non  erunt  nisi  duo- 
decim  anguli  superficiales,  qui  tamen  possunt  capere 
viginti  quatuor  angulos  superficiales,  qui  sunt  in  angulis 
octo  corporalibus,  qui  sunt  in  corporibus  octo  diversis, 
congregatis  circa  punctum  unum.  Nam  semper  duo 
anguli,  superficiales  duorum  angulorum  corporalium  con- 
juncti  secundum  profundum,  tantum  fticiunt  quantum 
unus ;  quia  mille  milfia  non  facerent  aliquid  de  pro- 
fundo ;  et  ideo  duodecim  tantum  capiunt,  quantum 
viginti  quatuor,  secundum  banc  viam. 
A  tbeolo-  Sed  in  tlieologicis  magnum  mysterium  est.^  Nam 
Tnystcry.  Christus  est  lapis  angularis  tanquam  punctus  in  quo 
componuntur  duodecim  Apostoli ;  et  alias  viginti  quatuor 
seniores  in  Apocalypsi ;  et  oportet  quod  de  uno  numero 
vel  alio  spiritualiter  sit  quilibet,  qui  C'liristo  Domino^ 
debeat  uniri  et  super  Christum  fundari. 
The  Secundum  igitur  Averroem,  octo  cubi  replent  locum, 

Averroes  circa^  punctum  unum  corporaliter ;  et  hoc  non  est  du- 
considered.  bium  ;  quia  angulus  cubi  componitur  ex  tribus  rectis. 
Et  quoniam  anguli  pyramidis  duodecim  valent  octo 
angulos  cuborum  (nam  angulus  pyramidis  valet  duos 
rectos,  sicut  angulus  cubi  tres)  ideo  bis  duodecies  erunt 
viginti  quatuor,  sicut  ter  octo.  Vulgus  tamen  natura- 
lium  Parisius,  quia  nescit  terminos  geometrise,  contra- 
dicit  suo  auctori ;  quia  unus  stultus  projiosuit  in  publico, 
qui  nomen  habuit  in  vulgo,  et  dixit  quod  Averroes 
mentitur,  quando  dicit  quod  duodecim  pyramides  replent 
locum  ;  nam  viginti  replent,  ut  iste  asserebat.  Sed  im- 
possibile  est  quod  dicit.  Nam  viginti  habent  quadra- 
ginta  angulos  rectos  superficiales,  quia  quilibet  angulus 
de    his    pyramidibus    replentibus     locum     habet     duos 


'  est"]  om.  T.  ]      '  circa']  circuiii,  T.  B. 

*  Do7nuw]  om.  T4  | 


XL.]  OPUS   TERTIUM.  139 

rectos,  ut  patet ;  sed  quadraginta  anguli  recti  non  sunt 
circa  punctum  uuuiii.     Sed  aliam  objectionem  ego  infero 
hie  validissimam  ;    et  videtiir    quod    Dovem    octocedron 
impleant  locum  ;  et  est  octocedron   figura   octo   basium 
triangularium,     qu£e    est   una  de    quinque    corporalibus 
figuris  famosis,  quam  figuram  i)liilosoplii  dederunt  aeri. 
Nam  anguli   novem  de  angulis  octocedron  novcm    faci- 
unt  viginti  quatuor  rectos  angulos  ;  quia  angulus  unius^ 
talis  constat  ex  duobus  rectis  superficialibus,  et  duobus 
tertiis  unius  recti.     Si  igitur    novem  tales    accipiantur 
erunt  octodecim ;  et  si  novies  dute   tertian    minus  acci- 
piantur fiunt    sex    anguli    recti;    quia   ter   dure    tertiaa 
faciunt  duos  rectos.     Manifestum  est  igitur   et   videtm- 
quod  novem  anguli  tales  faciunt  viginti  quatuor  rectos. 
Et  tamen  Aristoteles  et  Averroes  videntur  dicere  quod 
tantum    cubus    et    pyramis    replent    locum.      Si   igitur 
dignetur  vestra  gloria  considerare  qure  nunc   scribo,  et 
in  Primo  Opere,  poteritis  conferre  cum  omni  geometro 
et   naturali,   et  neminem  invenietis    qui  vobis   resistet. 
Adolescens   quidem    vobis   in   liis   omnibus   poterit   re- 
spondere,    quia   docui   eum    omnia,   qure  sunt    de    istis 
figurationibus    corporum.     Sed    fere    viginti    anni   sunt  Bacon  had 
quod  egi  intra-  principia  multa^  magistrorum  novorum  ^uoaded 
de   liac  materia;    sed   nuUus   unquam   inventus   est   in  the  lectures 
tota    universitate    qui    term  in  os    ipsos   intelligeret ;     et  ^eachersTn 
ideo    pluries    feci    lectionem   magistri   novi   de  veritate  this  sub- 
quam  Aristoteles  et  Averroes  narrant,  cum  expositione  "'^^*" 
vocabulorum,  et  tamen  nullus   potuit  disputationi*   re- 
spondere. 

Non   potest  quidem    plena   certitudo   haberi^   de   his 
nisi  fiant  corpora,  et  figurentur  secundum  quod  docetur 


'  iinim']  unus,  L.T. 

-  intra']  oni.  B.L. 
■"  multa]  om.  T. 


^potuit  disputationi]  disputationi 
poterit,  B. 

^  plena  certitudo  haheri'\  haberi 
plena  certitudo,  T. 


14;0  EOGERI    BACONIS  [CAP. 

in  decimo  tertio  libro  geometrife.  Sed  saltern  oportet 
quod  hujusmodi  figuratio  corporum  mundi  destruatur. 
Nam  vacuum  pluribus  modis  reperitur  si  hujusmodi 
configuratio  concedatur  ;  quia  saltern  in  ca?lo  et  in  aqua. 
De  liguris  enira  respondentibus  illis  corporibus  certum 
est  quod  non  possunt  locum  replere. 

Cap.  XLL' 

That  the         Deinde  conclusi  ^  breviter  per  geometricas  demonstra- 

world  isone    ,  „  ,  .    .  .         . 

and  finite,    tiones^   unitatem    mundi    et    nnitatem  ;    quia    Averroes 

super    principium    cceli    et   mundi,  qui   ponit   mundum 

esse  infinitum,    aut   mundos   plures,    non  potest   ponere 

ipsum*  habere  aliquod  principium,  neque  teternum,  ncque 

non    feternum.      Quia    si    esset    iniinitus    tunc    haberet 

potentiam   infinitam,    et    esset    Deus,    et^    non   haberet 

principium.     Si  plvires,  tunc  essent  plures  dii''  secundum 

l)luralitate]n  mundorum  ;  quod  est  imj^ossibile.    Et  ideo 

non  haberent  Deum  creatorem,  nec^  principium. 

That  it  is        Et  ideo   h?e  veritates   sunt   magis   theologicte,    quam 

multa3  alije  a  theologis  disputatne,  ut  de  figura,  ct  motu, 

et  hujusmodi.     Sed  quia  non  sunt  in  usu   eorum    ideo 

brevius   transivi.     Nunc   autem    addam    aliqua  qutE   in 

aliis  operibus  non  habentur.     Aristoteles   autem    primo 

Coeli  et  Mundi  ^    arguit  ununi    mundum   esse ;    nam    si 

plures  essent  tunc  terra  utriusque  esset  ^  una  secundum 

speciem,  sicut  duaj  gleba?  istius  terra?  qupe  nunc  est'''  in 

hoc  mundo ;  sed  unius  rei  secundum  speciem  est  unus 


'  The  arrangement  of   the  para-  *  ponere  ipsiimj  ipsum  ponere,  B, 

graphs    in   this  chapter   is   greatly  ■'  etl  quia,  T. 

confused  in  B.     The  additions  have  e  j^n  jj^ndi    T 

been   inserted  in   it,  by   the  trans-    i       ,       ,  _, 

,  ,  ,    ■  «ec     neque,   1. 

ember,  -without  due  regard  to  their    i 

'  ^,.A  ^  '  CvcU  et  Mundn  i:  9. 

proper  order.  i  -^ 

■^  conclusi^   Opus  ]\rajus,  p.  98.         I       "  '<'""«  •  •  •  e««e?]  terrtc  ,  .  .  essent. 

'  devionstrationes']     disputationes,    i   T. 

T.  i      '"  est]  sunt,  L. 


one 


XLI.] 


OPUS   TERTIUM. 


Ul 


finite. 


motus  secundum  speciem,  et  uuus  locus.  Ergo  sicut 
dupe  glebre  istius  terrpe  liabent  motum  consimilem  ad 
centrum  hujus  mundi,  sic  duae  terrte  duorum  mundo- 
rum  natfe  essent  movere  ad  centrum  utriusque  mundi. 
Sed  hoc  non  posset  fieri,  nisi  terra  apta  nata  esset 
peuetrare  suum  mundum,^  nt  tenderet  in  centrum  alte- 
rius  mundi,  et  hoc  non  fieret  nisi  terra  apta  nata  esset 
sursum  a  centro  elevari.  Sed  lirec  -  aptitudo  non  potest 
esse  in  terra ;  quare  non  potest  alia  terra  esse,  nee  alius 
mundus. 

De  finitate  mundi  ipse  ponit  manifestas^  rati  ones  J^at  it  i» 
geometricas.  Sed  tertia  demonstratio  qu?e  facta  est  de 
finitate  materite  est  melior  omnibus  rationibus  suis, 
quamvis  earn  non  ponat.  Et  quia  liic  evidentior  est'* 
quam  ubi'^  de  materia  agitur,*^  ideo  propter  ])laniorem^ 
intellectum  illorum,^  qute  de  materia  dicta  sunt  in  Opere 
Majori,  ponam  hie  ipsam  demonstrationem,  Et  non 
solum  propter  hoc,  sed  utilis  est  ad  qusestionem  de 
feternitate  motus  et  mundi.  Nam  ibi  hal)et  locum 
suum  sicut  hie. 

Si  igitur  mundus  extendatur  in  infinitum  undique, 
ducatur  linea  D  B,  A  c,  ex  utraque  parte  in  infinitum, 
et  signentur  quatuor  puncta  D,  b,  a,  c.  Planum  io-itur 
est  quod  A  B  i)  linea  vadit  in  infinitum  ex  parte  B 
et  D,  et  A  c  linea  ex  parte  c,  et  sunt  tequales,  quia 
infinitum  est  [oquale  infinito.  Similiter  b  d  linea  va- 
dit in  infinitum,  et  b  A  c  linea  similiter,  ergo  sunt 
fequales.  Sed  B  A  C"  linea  est  major  A  c  linea  per  quan- 
titatem  A  B  :  ergo  ilia  eadem,  scilicet  b  A  c  linea,  est 
major  ei  requali,  scilicet  abd  linea.  Sed  si  bag  linea 
est  major  quam  ABD  linea,  ergo  pequalis  bag  linea3 
erit  major  quam  ABD  linea.  Sed  a^qualis  bac  linese 
est    BD;    ergo  BD   linea  est   major   quam  ABD  linea; 


'  suum  mundum']  finem  mundi,  T. 
-  hcEc']  ora.  T. 
'  manifestas']  multas,  B.  L. 
*  evidentior  est\  est,  om,  T. 


'•'  uhi~\  om.  B.  L. 

•^  agitur']  om.  B.  L. 

'  planiorein\  pleniorem,  T. 

'  illoruni]  eorum,  L.  T. 


142 


ROGER!    BACOInIS 


[cap. 


Of  time, 
and  its 
itnity. 


The  popu- 
lar argu- 
ments for 
the  unity 
of  time, 
examined. 


scilicet  pars  major  suo  toto.  Nam  Abd  est  totum  ad 
BD.  Sed  hoe  est  impossibile ;  quapropter  mundus  non 
potest  esse  infinitus. 

Qvioniam  vero  circa  tempus  et  tevum  totaliter  erra- 
tur  et  maxime  circa  eorum  unitatem  et  pluralitatem, 
ideo  demonstravi'  veritatem  prsecisam  circa  lisec,^  sed 
breviter.  Ad  intellectiim  igitur  pleniorem^  volo  uberius 
immorari ;  nam  hie  est  una  de  majoribus  difficultatibus 
philosophise  et  theologize,  et  digna  omni  considerations, 
non  solum  propter  evacuationem  errorum  multorum  et 
magnorum,  sed  propter  pulchrltudinem  et  altitudinem 
veritatum. 

Vulgus  igitur'^  naturalium  dicit  quod  tempus  est 
unum  numero  omnium  motuum  simul  existentium  ;  et 
hoc  est  verura.  Sed  causam  unitatis  dicunt  esse  mo- 
tuni  coeli  eui  primo  debetur.  Et  quia  illc  motus  primus 
est  unus,  tempus  est  unum.  Et  dicunt  quod  hfec  est 
positio  Averrois,  nam  inclinat  se  ad  hoc.  Sed  Aristo- 
teles  dicit  quarto  Physicorum  [xii.],  si  plures  essent  coeli 
primi,  tunc  plures  essent  motus  primi,  non  tamen  plura 
essent  tempora.  Ergo  cum  ad  pluralitatem  motuum 
non  sequitur  pluralitas  temporum,  nee  ad  unitatem 
motus  sequetur  unitas  temporis ;  quod  concedendum 
est.  Alii,  ut  theologi,  asstimant  quod  tempus  habet  uni- 
tatem a  materia,  quia  debetur  rebus  ex  parte  materife  ; 
et  quia  materia  est  una  numero  secundum  eos,  ideo 
tempus.  Sed  lioc  peccat  in  duobus  ;  nam  materia  non 
est  una  numero,  ut  ostendi  copiose. 

Deinde  non  potest  tempus  habere  unitatem  a  ma- 
teria, licet  materia  esset  una.  Nam  materia  non  est 
Rubjeetum  temporis,  nee  corpus  habens  materiam  ;  sed 
motus  ;  et  accidens  non  numeratur  secundum  numerum, 
nisi  a  subjecto  suo.  Unde  materia  est  illud  ad  quod 
a  longe   sequitur   tempus,    et   non    immediate,    sed    ad 


'  demonsiravi]     Opus    Majus, 
p.  98. 

"  /iccc]  hoc,  B.  L. 


^  pleniorciii]  planiorem,  L. 
'  igitur'j  autem,  L. 


XLI.]  OPUS    TERTIUM.  143 

motum,  et  ideo  non  numeratur  per  earn.  Sed  oportet  iMotion 
sic  dici  ;  omne  dimensionatum  a  parte  ea,  qua  non  est  ^inii!*^ 
dimensionatum,  compatitur  secum  aliud.  Ut  plnres 
superficies  possunt  simul  esse  secundum  profundum,  et 
plures  linege  secundum  latum  et  profundum,  et  plura 
puncta  secundum  omnem  dimensionem.  Sed  corpora 
plura  non,  quia  undique  liabent  dimensionem  per  quam 
quodlibet  excludit  aliud.  Motus  autem  omnis  habet 
dimensionem  solam  linearem,  secundum  longitudinem 
spatii ;  et  hoc  per  decursum  a  priori  in  posterius,  et  a 
prreterito  in  futurum.  Ergo  secundum  comparationem 
ad  priesens  non  excludet  uuus  alium.^  Ergo  cum  sic 
plures  possunt  esse,  et  qua  ratione  duo,  et  tres,  et 
quatuor,  et  infiniti,  oportet  quod  unum  tempus  numero 
prpesens  sit  omnium  simul  existentium  motuum.  Et 
si  dicatur  quod  accidens  numeratur  a  numeratioue 
subjecti,  ergo  tempus  numerabitur  secundum  nume- 
rationem  motuum,  dicendum  est,  cjuod  est  aliquod 
accidens  quod  debetur  aliquibus  per  modum  diversi- 
tatis,  et  divisionis,  et  distinctionis,  in  quantum  scilicet 
diversa  sunt,  et  distincta,  et  divisa ;  et  tale  accidens 
numeratur  a  numeratione  rerum  in  quibus  est,  et 
•  liujusmodi  est  omne  accidens  pra3ter  tria  ;  scilicet,^ 
ubi,  et  tempus,  et  ?evinn.  Nam  uhi  est  accidens  rei 
locata3  ;  locus  est  accidens  rei  locantis  f  ct  unum 
locans  et  unus  locus  possunt  esse  plurium  rerum,  ut 
infinitarum  superficierum  secundum  profundum,  et  in- 
finitarum  linearum  secundum  latum  et  profundum.  Et 
ideo  unum  uhi  debetur  pluribus  superficiebus  secun- 
dum profundum,  et  similiter  pluribus  lineis  secundum 
profundum,  et  secundum  latum.  Quia  sic  sunt  super- 
ficies indivisibiles  et  indistinctpe  carentes  divisione ; 
et  ideo  debetur  eis  ubi'^  per  naturam    unionis  et  indi- 


*  excludet   unus    alium']     excludit  ^  locantis']  locanti,  L.  B, 

motum  aliud,  B. 

-'  scilicet']  om,  T.  '  ubi']  om.  T. 


144  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

visionis,  et  priwationis  distantife  et  dimensionis ;  et  ita 
uiiiim  potest  esse  et  noii  plura,  licet  plures  res  lia- 
beant  idem  vhi ;  et  tantum  faeit  iina  res  pro  subjecto 
illius  uhi,  sicut  plures ;  et  plures  non  plus  faciunt 
quam  una ;  quia  debetur  uni  vel  pluribus  per  naturam 
unioiiis  et  privatiouis  diversitatis,  et  dimensionis,  et 
distantia?,  secundum  quod  una  res  non  liabet  dis- 
tantiam  unde  aliam  excludat ;  et  ideo  secura  compa- 
titur  sub  eodem  tibl  et  loco.  Similiter  est  de  tem- 
pore; nam  tempus  pr^esens'  debetur  pluribus  motibus, 
in  quantum  non  habent  dimensionem  et  distantiam,  et 
ideo  debetur  eis  per  indivisionem  et  unionem,  et  ita 
non  multiplicatur. 
Of  eternity      Sicut    vero    est    de    puncto,   quod    securn    compatitur 

(<Fvuw)       aliud,  sic  est  de  o?vo.  si  tevum  non  liabet  prius  et  poste- 

and  Us  re-  '  .  , 

laiion  to      rius,  nec  partes,  ut  tota  clamat  philosophia,  et  Augusti- 

tjme.  j^^^g^  g|.  j)ionysius.     Si  vero  liabet  prius  et  posterius,  ut 

y^^  Yulgus  dicit,  tunc  est  sicut  de  tempore  ;  et  ideo  omnino 

erroneum  est,  quod  dicitur  a  vulgo  theologorum  et  -  plii- 

losopliantium,  quia  revum  sequitur  formam,  sicut  tempus 

materiam.     Et  quia  forma  diversificatur  in  rebus,  ideo 

revum    numeratur    in    leviternis.     Ita    quod    secundum 

numerum    a^viternorum    est    numerus    a>vorum  ;    unde 

(piilibet  Angelus  secundum  eos   liabet  nnum  rt'vum  ;  et 

qufelibet  anima  rationalis  separata  a  corpore.       Et  hoc 

est    impossibile    vilissimum  ;    sed    erit    unitas    a^vi    et 

temporis  sicut  dixi. 

Ca3terum  per  li?ec  eadem  magni  errores  alii  exclu- 
duntur ;  nam  cum  loquuntur  tlieologi  de  temporibiis 
propriis  cujuslibet  rei,  et  de  tempore  cominvuii,  mani- 
festus  est^  error,  quoniam  per  jam  dicta  patet,  quod 
non  potest  esse  nisi  tempus  unum  omnium  temporalium 
simul  existentium.  Non  enim  est  intelligere  cpiod  plures 
horse  sint  simul,  nec  plures  dies,  nec  plures  septimanas, 


'  tempus  prcesens']    prtesens  tern-  I      -  theologorum  ff]  om.  T. 
pus,  T.  I      ^  esQ  om.  T. 


XLT.]  OPUS   TERTIUM.  145 

nec  plures  menses,  nee  plures  anni ;  et  sic  de  aliis  par- 

tibiis    temporis    majoribus    vel   minoribus.      Cum    etiam 

pliira  instuntia  non  sint '  simnl,  sicut  Aristoteles    dicit, 

et  patefc  per  demonstrationem  prsiedictam. 

Cum    igitur    qurerunt    de    transmutatione    panis    in  The  popu- 

Corpus  Christi,  vel    de    motu    Ano-eli,  vel    de  casu  Lu- ^^^"  .^'^P^''*: 
.{.•         IT.        •/-.        •  •        ••  1    •         !••  nations  of 

ciferi,  vel  de  justincatione  impii,  vel  m  aliis,  loquuntur  tnmsub- 

multum    de    natura    temporum,     et    inferunt    tempora  ^taniiation 

I  '  J-  shown  to 

propria-  numerari  secundum  numerum  rerum  tempo- be  unten- 
ralium.  Sed  tempus  commune  unum  esse  non  est  ^' 
iutelligibile,^  quod  dicitur,  nec  veruni  esse  potest,  ut 
patet  per  ea  quse  dicta  sunt.  Cum  etiam  iinguntur 
duo  instantia  sibi  invicem  in  istis  transmutationibus 
succedere  et  contiguari,  non  est  hoc  possibile.  Nam 
Aristoteles  dicit,  octavo  Physicorum,*  opiod  unum  in- 
stans  est  in  omnibus  talibus  transmutationibus,  in  quo 
acquiritur  esse  termini  ad  quem  fit  mutatio.  Ut  cum 
de  non  albo  fit  album,  erit  aliquod  tempus  in  quo  res 
est  non  alba. 


Sit  illud  tempus  A  ;  et  aliud  tempus  in  quo  res  est 
alba,  sit  illud  tempus^  B.  Inter  lipec  igitur  tempora, 
ut  Aristoteles  docet,  non  est  nisi  unum  instans,  quod 
est  finis  ipsius  A,  et  principium  ipsius  B.  Sit  igitur 
C  hoc  instans.  Dicit  igitur  ^  quod  in  C  instanti 
acquiritur  terminus  ad  quem  fit  motus.  Unde  in  c 
res  fit  alba,  et  in  toto  tempore  A  ;  id  est,  in  qualil:>et 
parte  ejus  est  non  alba,  sed  non  in  termino  ejus, 
qui  est  c.  Nam  in  eo  jam  est  mobile  sub  termino 
ad  quem  ;  et  istud  est  necessarium  in  omni  genera- 
tione,  et  alteratione,  et  transmutatione  secundum  for- 
mam.      Nam    qufelibet    transmutatio    talis    est    finita, 

'  sint\  sunt,  13.  L.  i        *  P/ij/sicorum'}  cap.  vii. 

'  propria^  om.  T.  '  illud  tempus^   om.  B. 

^  intelligibile']  intelligere,  T,  \       "  igitur'j  ergo,  T. ;   om.  L. 

VOL.  r.  K 


]46  BOGERI   EACONIS  [CAP. 

aliquando  eiiim  terminatur ;  ergo  fit  in  tempore  finito 
et  terminato.  Sed  finis  temporis  ab  una  parte  non 
est  nisi  iinus ;  et  hie  finis  est  instans.  Ergo  in  hujus- 
modi  transmiitatione  complenda  non  reperietur  nisi 
Tinum  instans  a  parte  post.  Quare  in  A  tempore, 
cum  fine  suo,  qui  est  c,  complebitur  talis  trans- 
mutatio ;  sed  non  comj)letur  transmutatio  nisi  indu- 
catur  terminus  ad  quem.  Ergo  sicut  totus  motus  est 
in  toto  tempore,  sic  subita  introductio  termini  ad 
quem  est  in  fine  temporis,  qui  est  unum  instans  et  non 
duo.  Et  illud  idem  instans  est  principiura  sequentis 
temporis,  in  quo  continuatur  res  sub  termino  ad  quem, 
acquisito  tamen  in  ejus  principio ;  quia  totum  tem^Dus 
a  principio  mundi  continuum  est  propter  motum  coeli 
continuum  ;  et  ideo  non  sunt  ibi  duo  instantia  sed 
unum,  ad  quod  copulantur  partes  temporis,  sibi  in- 
vicem  succedentes  per  ordinern  sine  divisione  actuali ; 
sicut  partes  linere  imius  copvilantur  ad  punctum  unum, 
et  in  eo '  uniuntur.  Et  ideo  cum  arguunt  sic :  acci- 
piatur  ultimum  instans  in  quo  res  est  sub  termino  a 
quo,  et  primum-  in  quo  res  est  sub  termino  ad  qviem, 
non  potest  esse  quod  idem  sit  instans ;  quia  tunc  in 
eodem  instanti  esset  res  simul  et  semel  sub  contrariis 
dispositionibus  ;  ut  simul  alba  et  non  alba  ;  ergo 
erunt  diversa  instantia.  Sed  inter  quselibet  diversa 
instantia  cadit  tempus  medium  ;  ergo  erit  tempus 
medium  in  quo  res  nee  est  alba,  nee  non  alba, 
quod  est  irapossibile ;  et  similiter  quod  tempus  erit 
medium,  in  quo  neque  sit  panis  neque  Corpus  Christi. 
Solvunt  sic  ;  quod  unum  est  tempus  commune 
omnibus,  quod  sequitur  motum  coeli  ;  alia  sunt  tem- 
pera propria  singulorum  motuum  et  singularum  re- 
rum,  et  sic  possunt  plura  tempera  simul  esse,  et  sic 
possunt  plura  tempera  contiguari  ad  invicem,  id  est, 
succedere  sibi  invicem  sine  medio  ;  et  hsec  habent 
diversa     instantia    sibi    vicina     sine     tempore     medio. 


'  eoj  uno,  T.  |       -primum^  p"^,  L, 


XLI.]  OPUS   TERTIUM.  147 

sicut  dure  line?e  obviantes  sibi  invicem  liabent  di- 
versa  puncta  in  suis  extremitatibiis  simiil  applicatis ; 
et  ideo  concedunt  hie  esse  plura  instantia  et  plura 
tempora ;  scilicet,  tempus  unum  ipsius  termini  a  quo,  et 
aliud  ipsius  termini  ad  quern.  Et  cum  dicitur,  quod 
inter  quoelibet  duo  instantia  est  tempus  medium,  dicunt 
quod  hoc  est  verum  ^  in  eodem  tempore,  non  in  diversis  ; 
sicut  inter  quielibet  puncta  duo  in  eadem  linea  est 
linea  media ;  sed  non  inter  j^uncta  quae  sunt  duarum 
linearum  extremitates,  sibi   invicem   occurrentium. 

Sod  lisec  solutio  falsa  est  multis  de  causis ;  una  est 
quod  non  est  possibile,  quod  plura  tempora  sint  simul ; 
ut  probatum  est.  Secunda  est  quod  in  illo  tempore 
communi  unum  instans  responderet  illis  duobus  instan- 
tibus  propriorum  temporum  ;  et  ideo  in  eodem  instanti 
illius  temporis  communis  esset  res  alba  et  non  alba  ; 
quod  est  impossibile.  Tertio,  contra  Aristotelem  est 
hjBc  solutio,  quia  facit  eamdem  cavillationem  in  octavo 
Physicorum,-  et  solvit  dicens,  quod  non  contingit  dare 
instans  in  quo  est  res  ultimo  sub  termino  a  quo, 
sed  primum^  in  quo  res  est*  sub  termino  ad  quem. 
Quia  non  est  nisi  unum  instans  hie ;  ergo  est  finis 
prseteriti  et  principium  futuri,  et  in  eo  acquiritur 
terminus  ad  quem.  Et  hoc  est  intelligendum  quando 
terminus  ad  quem  est  permanens ;  quia  res  succes- 
siva  non  potest  esse  in  instanti  sed  in  tempore. 
Et  his  visis  non  solum  patet  falsitas  hie  vnlgata  do 
instantibus  pluiibus  et  temporibus  pluribus,  sed  quo- 
modo  Veritas  de  omnibus  his  plana  est,  secundum 
hujusmodi  considerationem.  Nam  ubi  major  est  difH- 
cultas,  scilicet  in  transmutatione  panis  in  Corpus  Domini, 
quia  hsec  transmutatio  est  supra  naturam  plus  quam 
alife,  dicendum  est  quod  oportet  nos  loqui  de  aliquo 
tempore  finito  et  cerfco ;  quia  non  durat  hsec  tran- 
substantiatio    in    infinitum    ut   patet.     Sit  igitur   illud 


est  verum']  verum  est,  T.  i        ^  primuni]  p™,  L. 

'  Physicoruvi]  viii.  8.  |        ^  esf]  om.  B. 

K   2 


148  ROGER!    BACONIS  [C'AP. 

tempus   A,    et    postquam    finitur   a   parte     post,     sicut 
a   parte  ante,   non   habebit   nisi   unum   finem    a   parte 
post,     et    unum    a   parte   ante  ;    et   hie    finis    est     in- 
stans,    secundum    quod    sit    r.       Ergo    in    A    tempore 
finito    per   c   instans   a    parte    post    complebitur    lifec 
transubstantiatio.       Sed     in    A    tempore     est     semper 
panis,    et   in   c  instanti    est   corpus    Christi.     Et   ideo 
debet  dici  quod  nunc  primo,  scilicet   in   c,   est   Corpus 
Christi,    et  non  ante.     Et   quia  non  est  ibi   nisi  unum 
instans  a  parte  post,  scilicet  ipsum  c,  ideo  non  contin- 
get  dare  aliquod  instans  in  quo  ultimo  est  panis.     Sed 
aliquam  partem  temporis  A  possumus  assignare ;  ut  si ' 
dividamus  A,  per  intellectum,   in    duas   medietates,   vel 
in   tres  tertias,    vel   alia  divisione,  secundum    rationem 
divisionis  ipsius  continui  in  partes  quotlibet  aliquotas  ; 
quoniam    tempus    est    quantitas    continua ;    tunc    pos- 
semus  dicere  de  secunda  medietate,  vel  de  ultima  tertia, 
aut-   de    quacunque   alia   parte    aliquota   ultima,    quod 
nunc  ultimo  est    panis  ;  et  nunquam  hoc  dicetur  de  ali- 
quo   instanti,    quia   non    est    nisi   unum   a   parte    una 
temporis  in  quo  fit  transmutatio ;  et  in  illo  est  Corpus 
Christi,   et  ideo    non    panis.      Sed    in  to  to   A  tempore 
prtBcedenti    instans    est    panis,    et    in    qualibet     parte 
ejus.      Et  sic   dicendum  de  aliis  exemplis  prpedictis   et 
de   tota   transmutatione    naturalium   rerum.       Nee    est 
aliqua  differentia,    nisi  quod   in  naturalibus   motus   ad 
terminum  ad    quern  fit   in   A  tempore,  et    corrumpitur 
in  eo   terminus   a   quo.       Sed   hie   in    toto   A   tempore 
remanet    panis,    nee  ^   corrumpitur ;    sed   in    c   instanti 
jam    desinit     panis,    et    transubstantiatur    in    Corpus 
Christi,    et   non    est   panis    sed     Corpus     Domini.     Et 
ideo     nunquam    danda    sunt    duo    temjjora,    nee    duo 
instantia,    quse   hie   finguntur. 


'  sj]  om.  T.  I      '  nee"]  et  non,  B. 

-  aid']  vel,  B.  I 


XLII.]  OPUS   TERTIIBI.  149 


Cap.  XLII. 

QUONIAM  vero  luotus  mensuratm-  a   tempore  et    est  The  motion 

consequeus    ad    inateriam,    licet    a    lona^e,    et    veritates  ?^ ''^^'^^ 

■^  .  „  .  1  ^"^  vacuum, 

prseclarse    sunt     circa    motum     figiiratiombus    pulcnris 

describendse,  ideo  eas  explicavi,  et  posiii^  radices  iinius 

scientite  magniTg,  quie  vocatur  scieutia  de  ponderibus,  hoc 

est  de  motibus  gravium  et  levium.     Et  ]ia3C  Distinctio 

est  de  pulclirioribus  qiue  niisi,  et  multum  utile  est  in 

natui'alibus  sciendis  ;  sed  vulgus  totum  hoc  ignorat.    Et 

nunc  addo  aliqua  ad  htec,  qua3  non  posui  alibi,  in  quibus 

errat  vulgus ;  et  unum  quod  certuni   apud  Latinos  na- 

turales  non   est  :    an  motus    gravium  et    levium    possit 

fieri  in  medio  vacuo.     Nam  ante  Aristotelem  philosophi  How  the 

posuerunt     vacuum    in    mundo     propter    motum,    non  ^^'^''^ '"  ^ 
.  ,  ,        , .  .  .  vacuum 

restnnantes  quod  motus  localis  possit  esse  sine  vacuo  ;  arose. 
quia  si  in  pleno  sit  motus,  arguebant  duo  corpora 
esse  simul  in  eodeni  loco,  quod  esse  non  potest. 
QuaDrunt  igitur,-  an  in  tempore,  vel  in  instauti,  fieret 
lapis  a  coelo  in  terram,  si  vacuum  esset  in  medio,  ita 
quod  nullum  corpus'''  naturale,  sed  spatium  vacuum.  Et 
a3stimant  quidam  quod  in  instanti,  et  erit  mutatio  non 
motus  ;  quidam  quod  in  tempore  et  erit  motus  non 
mutatio,  quia  nmtatio  est  in  instauti,  et  motus  in 
tenq^ore  secundum  naturales.  Nam  illi  qui  ponmit 
in  instanti  arguunt  sic :  Aristoteles  demonstrat  in 
littera  sc.  quarto  Physicorum,  capitulo  de  vacuo,'*  sub 
his  verbis.  "Yacui  ad  plenum  non  est  proportio,  sed 
"  cujuslibet  temporis  ad  aliud  est  proportio;  et  corpus 
"  movetur  in  tempore  aliquo  in  pleno  ;  ergo  si  in 
"  vacuo  moveretur,  non   fieret  in  tempore,   sed  in  non 


'  poiuil  Opus  Majus,  p.  99,  I       ^carpus']  tempus,  L, 

''  'ijitur"\  ergo,  T.  |       <  capitulo  de  vacuo]  cap.  viii, 


150  ROGERI   BACONIS  [CA 

"  tempore,    quod    est   instans/'     Htec   est  demon stratio 

Aristotelis. 

Motion  in        Item   arguunt    quod   motus    causatur   per   hoc,    quod 

vacuum      medium   in  parte  resistit,   et  in  parte  cedit.     Si   enim 

instanta-  .  .     ^  •■ 

neous,  ac-    omnis   resisteret  non   esset  motus  ;    si  nulla  resistentia 

cording  to  esset  tunc  motu  non  indigeret,  nee  tempore  ;  quia,  se- 
cundum quod  plus  vel  minus  resistit  medium,  citius 
vel  tardius  movetur  corpus  in  eo,  ut  videmus.  Qua- 
propter  cum  in  vacuo  nulla  resistentia  est,  quia  nee 
molle  nec^  durum,  non  enim  habet  aliquam  passionem 
naturalem,  subito  et  in  instanti  fieret  mobile  in  eo 
a  coelo  in  terram.  Sed  li?e  rationes,-  non  procedunt 
nisi  de  motu  naturali,  et  non  de  motu  in  communi. 
Intelligamus  igitur  motum  ante  proprietatem  natura- 
lem, et  corpus  in  communi  antequam  fiat  naturale ; 
et  non  consideremus  proprietates  naturales  pleni ;  sci- 
licet densitatem  et  raritatem,  secundum  quas  variatur 
motus  naturalis ;  ^  sed  consideremus  tantum  quanti- 
tatem  spatii,  abstractam  a  conditionibus  naturalibus, 
The  fallacy  ut  matliematicus  considerat  eam  ;  tunc  falsum  est  quod 
reasonino-,  dicitur,  vacui  ad  plenum  non  est  proportio.  Quia 
plenum  hie  accipitur  ante  proprietatem  naturalem.  Et 
certe  licet  vacuum  et  plenum  in  naturali  proprietate 
non  communicant,  tamen  communicant  in  quantitate 
spatii.  Nam  potest  utrumque  spatium  distingui  penes 
stadia,  et  milliaria,  et  cseteras  mensuras  geometricas. 
Et  sic  poterit  motus  in  vacuo  fieri  in  aliquo  tempore, 
quod  liabeat  proportionem  ad  tempus  motus  in  pleno. 
Et  propter  hoc,  hie  rationes,  et  hujusmodi  midtie  quas 
Aristoteles  facit,  non  sunt  nisi  quod  motus  naturalis 
non  potest  fieri  in  spatio  vacuo.  Et  ideo  alii  a^stiinant 
quod  motus  bene  potest  esse  in  vacuo,  dummodo  non 
intelligatur  motus  cum  naturali  proprietate.     Et  arguunt 


'  ncc'\  om.  T.  I       ^  motus       nuluralis]         naturalis 

-  hcc  rationes'}  rationes  hx,  T.        \  motus,  T. 


XLII.]  OPUS   TERTIUM.  151 

sic  :    prius  et  posteriiis   in    tempore  causantur  a  priori  J*lotion  in 
et  posteriori  in  motu  ;  et  ^  prius  et  posterius  in  motu  successive 
causantur    a   priori   et    posteriori    in    spatio,    et    istud  therefore 
dicitur   ab  Aristotele    in    capitulo    de    Tempore.'     Sed  neous,  ac- 
in  spatio  vacuo  sunt  prius  et  posterius  propter  quanti-  cordmg  to 
tatem    qute  liabet    prius  et  posterius ;    ergo   in   vacuo 
potest    esse   motus ;  et   si   hoc,   tunc   fiet   in   tempore ; 
quia  motus  non  fit  in  instanti. 

Iterum,  sicut  se  liabet  instans  ad  tempus,  sic  se 
habet  punctus  ad  lineam ;  ergo  permutatim,  sicut  in- 
stans ad  punctum  sic  tempus  ad  lineam.  Sed  trans- 
mutatio  puncti  est  in  instanti ;  ergo  linea  transitur  in 
tempore.  Quare  spatium  vacuum^  lineare  non  potest 
pertransiri  nisi  in  tempore,  et  ideo  fiet  motus  in  eo. 

Iterum,  corpus  motum,  ut  lapis,  habet  prius  et  poste- 
rius in  suis  partibus,  et  sequidistant  semper.  Ergo  prius 
occupabit  primam  partem  vacui  prima  pars  mobilis 
quam  secunda  ;  nam  aliter  prima  et  posterior  pars 
corporis  essent  simul,  quod  est  impossibile.  Relinquitur 
ergo  quod  successive  transibunt  semper  partes  mobilis 
partes^- ipsius  vacui;  et  ideo  in  tempore. 

Iterum,  nulla  vhtus  finita  agit  in  instanti  ;  sicut 
probatur  sexto  Physicorum.^  Ergo  cum  virtus  gravis 
sit  finita,  non  fiet  deorsum  in  instanti. 

Iterum,  nihil  potest  simul  et  semel  esse  in  di- 
versis  locis,  nisi  Creator.  Sed  si  in  instanti  fieret 
tunc  esset  simul  et  semel  in  principio  spatii,  et  in 
medio,  et  in  fine,  et  per  consequens  in  omnibus 
partibus  spatii ;  ergo  non  esset  creatura.  Et  isti  cre- 
dunt  quod  motus  voluntarius  potest  fieri  in  vacuo, 
etsi*^  non  naturalis.  Et  hoc  accipere  se  dicunt  ab 
Averrois  commentatore.     Sed  hoc  impossibile  est ;  quo- 


'  etl  ac,  T. ;  prius  ac  posterius,  L.   i        '  paries']  et  partes,  B.  L. 
-  de  Tempore]  Vhjs.  iv.  10.  '  sexto  Pfir/sicorum]  cap.  vii; 

^  vacuum']  ova.  L.  |        *"'  etsi]  sed,  T. 


152  ROGERI   BACONIS  [CAP, 

Bacon's      niam  vacuum,  ut  philosophi  posuerunt,  et  ut  Aristoteles 

o  jec  ions.  ^^^.^^^^^.  contra  eos,  est  spatium  vacuum,  habens  longum, 

latum,    et   profundum,    carens   tamen    naturalibus    pas- 

sionibus,  qute   sunt  calidum,  frigidum,   varum,  densum, 

molle,  durum,  grave,  leve,  et  hujusmodi. 

Sed  hoc  spatium  sic  positum  liabet  unde  repleat 
locum  et  nunquam  cedat  alicui,  ut  dicit  Aristoteles, 
capitulo  De  Vacuo  ;  quoniam  per  trinam  dimen- 
sionem  corpus  quodlibet  replet  locum.  Unde  corpus 
naturale  non  replet  locum  propter  calorem  et  frigidi- 
tatem,  vel  aliam  passionem  naturalem,  sed  propter 
trinam  dimensionem  ;  et  ideo  cum  vacuum  habeat 
hujusmodi  dimensionem,  natum  est  locum  suum 
replere,  sicut  quodcunque  corpus  naturale.  Nee 
potest  cedere,  cjuia  nullam  passionem  liabet  natu- 
ralem. Corpus  enim  alii  non  cedit  nisi  quia  est  ^ 
molle,  et  hujusmodi  causatur^  a  qualitatibus  primis, 
qupe  sunt  calidum,  frigidum,  humidum,  siccum ;  ergo 
No  bodies  vacuum  uulli  corpori  cedit.^  Sed  motus  non  est 
therefore"''  ^^^'"^^  ^^^-*^  medium  ccdit  mobili,  quia  aliter  essent 
no  motion ;  duo  corpora  simul ;  ergo  relinquitur  quod  non  potest 
esse  aliquis  motus  corporis  in  vacuo,  nee  naturalis 
nee  voluntarius,  nee  aliquo  "*  alio  modo  excogitandus. 
Et  hsec  est  demonstratio  Aristotelis  versus  finem 
capituli  De  Vacuo.  Et  istud  concedo.  Et  mirum 
est  quod  doctores  vulgi  non  considerant  hoc  cum  in 
suo  textu  consistat.  Et  cum  objicitur  per  rationes 
tres  primas,  quod  ibi  possit  esse  motus,  licet  non 
naturalis,  dicendum  est  quod  hoc  esset  verum,  si  sola 
quantitas  spatii  consideraretur,  ut  ill?e  rationes  proce- 
dunt.  Sed  aliud  est  impediens  ;  scilicet  quod  non  potest 
vacuum  cedere  corpori,  et  ideo  nee  potest  in  eo 
recipi  nee  moveri. 


'  est}  om.  T. 

-  causatur}     so    T.  ;    tangit     in 
another  hand.      Tangitur,  L. 


'  cedit}  cedet,  B.  I...  T. 
'  aliquo}  om,  T. 


XLIl]  OPUS   TERTIUM.  ]  53 

Quod    autem    ali?e    rationes  sequentes  probant  quod  iustau- 

...  n    J         •  1 •  1      taneous  or 

in  mstanti  non  net  in  spatio  vacuo,  concede,  otherwise. 
Sed  non  propter  hoc  sequitur,  quod  in  tempore ; 
quia  medium  est  ;  scilicet  quod  neque  in  instanti, 
neque  in  tempore  ;  et  hoc  est  quia  vacuum  cedere 
non  potest.  Sed  si  cederet  sequeretur  bene,  ^  quod 
motus  posset  esse  in  eo,  licet  non  naturalis.  Et  ideo 
si  dicatur,  quod  si  nihil  esset  nltra  sphferam  aqute 
nisi  vacuum,  et  medietas  unius  lapidis  esset  in 
vacuo,  et  alia  medietas  -  in  aqua,  lapis  posset  de- 
scendere  in  sphpera  aqute ;  sed  sicut  descenderet  in 
aqua  sic  alia  medietas  recederet  a  loco  suo  in 
vacuo,  ergo  tunc  relinquitur  quod  medietas  lapidis^ 
moveretur  in  vacuo :  dicendum,'*  quod  ponit  corpus 
recipi  in  vacuo,  et  ingredi  partes  ejus,  quod  esse  non 
potest.  Si  tamen  dicatur,  quod  si  ponatur  vacuum,  et 
ponatur  quod  sit  divisio  ^  inter  partes  ejus,  ut  locari 
possit  medietas  lapidis,  tunc  moveretur  lapis  inter 
latera  vacui,  sicut  modo  inter  latera  aeris  divisi  fer- 
tur  lapis  ab  aere  ;  concedendum  est  quod  posset  fieri 
motus  tunc,  sed  non  naturalis  ;  quia  in  vacuo  nulla 
est  natura  ;  et  ideo  motus  naturalis  in  eo  esse  non 
possit.  Sed  illud  non  est  contra  pixedicta ;  quoniam 
nos  negamus  motuin  posse  fieri  in  vacuo,  si  corpus 
sit  extra  vacuum,  et  vacuum  sit  continuum,  non 
divisum  secundum  se.  Quia  sic  posuerunt  philo- 
sophi  vacuum  necessarium  ad  motura. 


Cap.   XLIII. 

Et    juxta   hoc     potest    qu?eri    de    vacuo,    an    possit  AV^hether  d 

esse    in    rerum    natura ;    quia    vacuum    non    est    nisi  "^^cuum  be 

•^  possible. 


'  iene]  om.  T. 
^  medietas^  om.  T. 
^  lapidis^  om.  T. 


dicendttin]  et  dicendum,  MSS. 
divisio~]  indivisio,  MSS. 


154 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Arguments  trina  demensio  geomeirica,  secundum  longum,  latum 
who  denied  ^^  profundum,  et  pertinet  ad  h83C  qupe  quaesita 
^'-  sunt.      Philosophi  vero  ante  Aristotelem  vacuum  extra 

coelum  et  infra  cooluni  propter  motum  posuerunt. 
Et  ipse  quarto  ^  Pliysicorum,  de  Vacuo,  disputat 
contra  hoc.  Cum  igitur  jDrobatum  est  quod  propter 
motum  localem  non  est  necessarium,  sed  magis  im- 
pedit,  quia  non  cedit  corpori,  qurerendum  est  an 
aliquo  modo  ^  possit  vacuum  aliter  salvari.  ^  Et 
ostenditur  quod  non ;  quia  omnes  partes  universi 
liabent  ordinationem  naturalem  ad  invicem.  Sed 
in  vacuo  nulla  est  inclinatio  naturalis,  nee  aliqua 
natura,  ut  Aristoteles  dicit,  ergo  non  potest  esse 
in  rerum  ordine'*  naturali. 

Iterum,  si  vacuum  esset,  ut  dictum  est,  non  esset 
aliqua  forma  naturalis  uniens  ejus  partes,  sed  quse- 
libet  pars  vacui  esset  in  actu  discreta  ab  alia,  cum 
nuUam  formam  naturalem  unientem  eas^  in  suo  toto 
haberent,  quia  in  vacuo  nulla  natura  est,  sed  partes 
in  omni  quanto  sunt  infinitje ;  et  hoc  in  potentia, 
quando  sunt  unitte  per  formam  totius.  Ergo  cum 
non  possunt  uniri  in  vacuo  per  aliquam  formam, 
erunt  infinita;  in  actu ;    quod  est  impossibile. 

Iterum,  si  trina  dimensio  per  se  staret  sine  sub- 
stantia corporali  aliqua,  '^  tunc  non  esset  accidens, 
quia  accidens  non  potest  per  se  stare ;  ergo  esset 
substantia  sed  non  incorporea ;  ergo  esset  corpus 
aliquod,  et  ita  esset  plenum  ibi,  non  vacuum,  vel 
elementum,  vel  aliud. 

Iterum,  quod    non   extra   coslum   possit^  esse,  dicit® 


'  quarlo']  quarto  capitulo,  B. 

'^  modo']  cm.  B. 

^  vacuum  .  .  .  salvari]  vacuum 
esse  aliter  salvari,  B. ;  vacuum  esRCj 
aliter  esse,  aliter  salvari,  L. 

*  rerum  orcline]  ordine  rerum,  T. 


T. 


^  unientem    cas]     eas     unientem^ 

'■  aliqua]  alia,  L. 
'  possit]  possetj  B. 
"  dicit]  om.  B. 


XLIII.]  OPUS   TERTIUM.  155 

Aristoteles,  priuio  Cceli  et  Mundi  ;  '  sed  non  affert 
ibi  rationem,  sed  dua)  rationes  ultima?  probant  hoc 
tarn  infra  coeliim  quain  extra ;  et  tertio  Physicorum 
ponit  demonstrationem  ad  hoc :  vacuum  est  locus 
privatus  corpore,  natus  tamen  et  aptus  recipere  corpus, 
ut  dixerunt ;  et  vacuum  extra  coelum  esset  perpetuum, 
et  in  perpetuis  non  difFert  esse  a  jiosse  ;  id  est,  actus 
a  potentia ;  ergo  si  vacuum  ibi  esset,  haberet  ali- 
quod  corpus  in  actu  ;  sed  non  potest  corpus  esse 
extra  mundum,  ut  planum  est,  et  Aristoteles  de- 
monstrat  primo  Coeli  et  Mvmdi.  Sed  hujus  con-  Objection 
trarium  videtur,  et  fortissimum  argumentum  ad  hoc  ^^^^^^^^^ 
est  quod  Aristoteles  inducit  contra  se,  scilicet  detotle. 
nutrimento  et  augmento.  Nam  cum  alimentum  sit 
corpus,  et  corpus  non  potest  esse  cum  alio  corpore 
in  eodem  loco,  tunc  oportet  poni  poros  vacuos  in 
quos  alimentum  intret,  et  coaguletur  in  carnem  et 
ossa  per  calorem  naturalem,  et  non  ingrediatur  soli- 
dum  OS  vel    carnem. 

Iterum,  impleatur  vas  plenum  aqua,  et  habeaf-  fora-  Troved  by 
mina  in  inferno  et  orilicium  in  supremo.  Obstruatur  ^^^^^^  ^' 
ergo  orificium  ;  aut  igitur  aqua  descendet  inferius  et 
tunc  erit  vacuum,  cum  aer  a  supcriori  intrare  non  pos- 
sit,  aut  aqua  cum  sit  gravis  quiescet  superius,  contra 
naturam  et  violenter,  non  impedita.^  Sed  Aristoteles 
dicit  quod  omne  corpus  fertur  naturaliter  in  suuin  locum, 
non  prohibitum.^  Si  dicatur  non  descendet  aqua  ne  fiat 
vacuum  :  sed  istud  non  ilebet  dici ;  nam  pura  negatio 
non  est  causa  affirmationis ;  hoc  autem  quod  dicitur, 
ne  fiat  vacuum,  est  pura  negatio.  Ergo  non  erit  causa 
quare  aqua  quiescat  sursum. 

Iterum,  argui  potest  per  qua^dam,  qu;e  adducta  ^  sunt 
in    Majori    Opere   pro   opinion e  Parmenidis   et   Melissi, 


^  Coili  et  Miim/i']  cap.  ix,  l        '  jnoliihititin']  Plij  s.  viii.  4. 

^  habcat]  om.  T.  '  adilucta']   addita,  L. 

^  impedita^  impeditur,  T.  I 


156  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Arguments  qui  posuerunt  omnia  uniim.  Nam  ilia  ^  argumenta  pos- 
vacuum  Sunt  formaii  pro  vacuo  sic :  accipiantur  dupe  tabulae 
plante  et  sphericfe,  et  conjungantur  undique,  et  eleven- 
tur  ab  invicem  pequaliter,  aer  exterior  citius  veniet 
ad  latera  tabularum  quam  ad  centrum  ;  ergo  dum 
partes  laterales  replentur  erit  vacuum  in  centro. 

Iterum,  si  linea  transeat  per  duo  corpora  inter  qufe 
non  sit  tertium  -  corpus  medium,  tunc  cum  superficies 
illorum  non  secabunt  lineam  illam  in  uno  puncto,  quia 
time  idem  esset  terminus  utriusque,  et  essent  corpus 
unum,  secabunt  eam  in  diversis  puuctis  ;  sed  inter  quse- 
libet  puncta  in  eodem  cadit  linea  media ;  ergo  ibi  erit 
spatium  lineare  medium  ;  et  si  lineare  medium^  tunc 
superficiale  et  corporale  ;  quia  linea  non  est  sine  super- 
ficie,  nee  superficies  sine  corpore  ;  "*  ergo  ibi  erit  trina 
dimensio  inter  ilia  corpora  ;  sed  nullum  corpus  plenum 
ibi  est,  ut  positum  est  ;  ergo  erit  vacuum. 

Iterum,  si  etiam  duo  cor})ora  sint  inter  qu?e  non 
sit  aliquod  plenum,  et  ducantur  dufe  linea?  a  centris 
eorum  tequidistanter  usque  ad  tertium  corpus  super- 
positum,  illte  linea3  cum  sint  tequidistantes,  et  terminatfe 
in  corporibus  illis  ad  diversa  puncta,  terminabuntur 
in  tertio  corpore  ad  diversa  puncta  ;  ergo  pars  cor- 
poris^ illius  est  in  medio  earum,  et  tantum  distant  in 
pai'te  inferiori,  quia  lequaliter  distant  semper  :  ergo 
spatium  corporale  est  inter  tabulas  illas  vacuum,  cum 
})lenum  positum  est  ibi  non  esse. 

Iterum,  alio  modo  potest  argui  ;  si  inter  duos  parietes 
solidissimos  auferetur  omne  corpus  starent  non  mutati ; 
ergo  sicut  prius  distarent  ;  sed  non  per  plenum,  ergo 
per  distantiam  vacuam.  Ad  hoc  dicendum  est  quod 
vacuum  esse  non  potest  in  rerum  natura  propter  ratio- 
nes  superius  tactas. 


'  ilia]  prima,  T. 
*  tertium]  om.  T. 
3  medium]  om.  B. 


*  nee  superficies  sine  corpore]  om. 
T. 

*  coi-j>oris]  om.  T. 


XLIII.]  OPUS   TKRTIUM.  157 

Primum  argiimentum    i'nit  pliilosr>pliorimi   pro   vacuo  Arguments 

astruendo  \)ev  iiiotum  nutriiuenti ;  sed  hoc  arp-umentiim  ^^  ^  ^f ' 

non    solvit   Aristoteles   secundum    veritatein,    sed    con-  i-ived  from 

vertit  argunientum  eorum  contra  eos,  dicens,  quod  istud  of^j-iu^^-?" 

argumentuni  est  ita  Lene  contra  illos,  sicut  contra  ipsum.  tion. 

Et  quod  sit    contra  eos  patet    sic  ;  nam    si  alimentum,  ^^*^^  ^°' 
.  ....  .     swered. 

quia  corpus  est,  non  recipiatur  in  solidas  partes  corporis, 

sed  in  poris  vacuis,  et  ibi  coaguletur  in  carnem,  et  ossa, 

et  nervum,  et  cf^tera  ;   tunc  non  erit  nutrimentum  so- 

lidi,  nee  augmentum    ejus,    sed    generatio    novos  carnis, 

et   novi   ossis,  extra    carnem    et   os.      Sed    caro    et   os, 

vel   alia,  indigent    in    seipsis    nutrimento   et    augmento, 

quia  in  ipsis   est  deperditio    propter   actionem    elemen- 

torum,  qure  debet  restaurari  in  se ;  et  ideo  oportet  quod 

alicpiid  fiat  infra  partes   solidas    corporis  nutriendas  et 

augmentandas.     Aristoteles    vero    non    solvit    alitcr,    et 

licet  istud,  quod  ^    dictum    est,   velit  dicere,  tamen   nee 

hoc  expressit. 

Si  autem  velimus  solvere  hoc  argiimentum,  supposita 
pliilosophia  Aristotelis,  et  supposita  veritate,  scilicet 
quod  vacuum  non  est ;  tunc  occurrit  major  dubitatio 
qufe  sit  in  uaturalibus  et  in  medicina.  Nam  ipsemet 
Aristoteles  non  solum  in  ca])itulo  de  Vacuo,  quarto 
Physicorum,  horruit  banc  dubitationen  explicare,  sed 
nee  ubi  ex  principali  proposito  determinat  -  de  nutri- 
mento et  augmento,  voluit  certilicare  de  hoc  argumento. 
Utrum  scivit  nescio  ;  sed  scio  quod  in  ejus  libris  non 
continetur;  scilicet  in  secundo  de  Anima,  et  in  primo 
de  Generatione ;  ubi  tamen  ex  principali  intentione 
docet  de  hac  materia. 

Quilibet  autem  potest  videre  in  textu  quod  Aris- 
toteles non  certificat  de  hoc ;  et  aliter  patet  hoc,  quia 
omnes  Latini  discordant.  Nullus  enim  ^  de  magnis  dicit 
sicut  alius,  sed  quilibet  fingit  Aristotelem  velle  cjuod 
cupit. 

'  istud,  quod']  idem,  T.  I      '  enim]  om.  B. 

^  determinat]  docet,  B.  | 


158 


EOGERT   BACONIS 


[cap. 


Cap.  XLIV. 


The  argu-       NuNC  igitur  repi'obabo  posltiones  magis  famosas. 
ment  from       ^jiq^ii  vero  dixerunt  efc    siimunfc    ex   verbis  Averrois 

mitrition  i 

more  fully  male  intellectis,  quod  nihil  iutrat  solidas  partes  ;  sed 
examined,  g^^j^  pQj.i^  j^i^ej;,  i^qi^  vaciii,  immo  humore  subtili  repleti 
expellendo  ^  per  alimentum  adveuiens,  in  quibus  re- 
cipiatur  et  coaguletur,  per  virtutem  animse  et  calorem 
naturalem  ;  et  sic  augmentantur  caro  et  os,  et  iugros- 
santur.^  Sed  istud  snperius  reprobatum  est  ;  nam  hie 
esset  qufudam  additio  carnis,  et  ossis,  et  aliorum,  extra 
earnem  augmentandam.  Sed  luee  aiigmentatio  non  est 
in  rebus  animatis,  sed  in  lapidibus  et  hujusmodi  ^ 
inanimatis ;  quando  scilicet  una  pars  materijB  mine- 
ralis  primo  "*  convertitur  in  niineram  per  virtutem  natu- 
ralem,'* et  alia  pars  convertitur  in  mineram  per  virtu- 
tem mineralem.^  Sicut  venenuni  receptum  in  panem 
recentem  primo  inficit  unam  partem,  secundo  aliam 
extra  illam,  ei  tamen  continuam  ;  et  ita  est  augmentum 
in  istis  per  additionem,  sed  non  infra  se,  nee  nutritio 
similiter,  quod  tamen  oportet,  quia  deperclitio  est  intra 
partes  solidas,  propter  mutuam  et  contrariam  opera- 
tionem  elementorum,  ex  quibus  componuntur  illjB 
partes. 

Alii  quidem  restimant  quod  alimentum  auget,  C|uia 
fit  in  fine  corporeum  et  attrahitur  a  partibus,  et  incor- 
poratur  carni  et  ossi,  et  ideo  non  sunt  duo  corpora 
simul.     Et  cum  Aristoteles  dicat  quod    augmentum   fit 


In  what 
form  is 
aliment 
incorpo- 
rated ? 


'  expcllendu]  expelhndi,  B. 
-  augmentantur']   angraentatur,  B. 
and  ingrossatur. 

3  et  hujusmodi]  et  in  hujusmodi,  T. 
*  primo]   om.  T. 


^  inrlutem  naturalem]  virtutem 
mineralem,  L. 

"'  in   mineram mineraletn] 

om.  B.  L. 


XLTV.]  OPUS   TEIITIUM.  159 

per  corpus  adveniens  et  non  per  incorporeiim,  ipsi 
dicimt  quod  ipse  intendifc,  quod  in  principio  altera- 
tionis  alimentum  sit  corpus,  sed  in  unione  ejus  fit  in- 
corporeum  et  ingreditur  membrum. 

Sed  certi  sumus  quod  Aristoteles  ad  literam  negat  Not  as  in- 
quod  sit  incorporeum  quod  debet  uniri,  qualitercumque  ^oi-port^l  ; 
glossetur  textus  ejus.  Quia  tamen  ejus  translatio  est 
perversa,  quam  licet  propter  obscuritatem  interpretari 
secundum  fortitudinem  rationum  quas  habemus,  ita  ut 
veraciores  rationes  sunt  aliquando^  minus  probabiles,  ideo 
per  textum  in  hac  parte  non  possumus  nos  juvare,  et 
ideo  ad  rationem  recurrendum.  Dicam  igitur  si  incor- 
poreum ingrediatur  solidas  partes,  tunc  non  erit  aug- 
mentum  ;  quia  augmentum  est  incrementum  quantitatis 
corporalis  ;  sed  incorporeum  non  habet  liujusmodi 
quantitatem,  ergo  nihil  faceret  ad  augmentum,  et  certe 
nee  ad  nutrimentum.  Nam  de  facili  quis  diceret,  quod 
substantia  ilia  incorporea  recipitur  in  membrum,  et  re- 
staurat  deperditionem  substantive,  licet  non  sufficiat  ad 
quantitatem.  Sed  dicendum  est  quod  licet  in  principio 
deperditionis  sit  major  quantitas  partis  nutriendee,  quam 
ejus  quantitas  post  nutritionem  factam,  tamen  in  fine 
deperditionis  est  minor  quantitas,  quam  sit  post  nutri- 
mentum. Quia  secundum  banc  viam  sem})er  crescit 
pars  nutrita,  et  augmentatur  quantitas,  et  fit  major 
quam  in  fine  deperditionis.  Sed  hoc  non  potest  fieri 
nisi  per  quantitatem  nutrimenti  ;  ergo  nutrimentum 
esse  non  potest  per  incorporeum. 

Iterum.  penitus  deletur  ha3c  positio  per  hoc,  quod 
natura  supponit  semper  quantum  in  suis  operibus. 
Nam  in  omni  generatione  supponit  materiam  corpora- 
lem,  quia  nee  ex  nihilo  fit  generatio,  nee  ex  substantia 
incorporea,  nee  etiam  ex  substantia  corporea  in  uni- 
versali,  et  absolute.    Quia  tunc  ccelum  posset  generare.- 


'  sunt  aliquando]   aliquaudo  sunt.  I      -  yenerare']  generari.  T. 
B.  L.  I 


ICO 


ROGERI   BACON  IS 


[cap. 


Sed  incipit  generatio  a  substantia  corporea  non  coilesti, 
quae  est  communis  elemento,  et  mixto,  et  omnibus  gene- 
rabilibus  ;  et  banc  supponit  pro  radice,  nee  potest  Laec 
produei  per  naturam,  sed  fuit  creata  a  principio^  in 
sphaeris  elementorum. 
But  corpo-  Sed  si  in  generatione  sic  subjicitur  materia  corpo- 
'ta^e^of  i"''^^i^'  similiter  erit  in  corruptione.  Quod  est  primum 
(ligestioa  in  generatione  est  ultimurn  in  corruptione,  et  super 
iatiorf^™*'  eandem  materiam  feruntur ;  quapropter  non  potest 
alimentum  fieri  incorporeum,  nee  in  instanti,  nee  in 
tempore.  Et  ideo  semper  erit  corpus^  dum  alteratur  et 
djo-eritur,  et  dum  unitur  et  convertitur.  Et  ideo  ex- 
pirat^  haec  positio,  quae  magis  favorabilis  est,  et  quod 
exemphnn  Iiabet  familiarius.  Nam  dicunt  quod  vapor 
i-esolvitur  a  fundo  aqua^  et  non  babet  dimensiones 
corporales  proprias  a  dimensionibus  *  totius  aquae,  sci- 
licet dum  est  infra  aquam ;  sed  statim  cum  fit  extra 
liabet  dimensiones  proprias.  Et  dicunt  bic  ita  esse 
per  contrarium  quantum  ad  ordinem ;  quia  in  prin- 
eipio  nutritionis  et  unionis  advenit  corpus,  sed  cum 
intrat  ainittit  proprias  dimensiones,  et  fit  non  corpus, 
ut  remaneant  dimensiones  partis^  nutriendae.  Sed  de 
vapore  falsura  est ;  nam  babet  suas  dimensiones  pro- 
prias infra  aquara,  et  dividit  partes  aqufp  ab  invicem, 
et  ascendit  ;  quoniam  alitor  non  fieret  fluxus  maris. 
Vapores  e];iim  resoluti  per  virtutem  luna?  expellunt 
aquas  maris  a  canalibus  suis,  et  a  locis,  et  ideo  fluit 
mare  ;  quibus  resolutis  ad  plenum  et  consumptis,  re- 
vertuntur  aquae  maris  ad  loca  sua  per  refluxum.  Et 
lioc  videmus  in  ollis  bullientibus ;  nam  vapores  exeunt 
de  fundo  vasis,  et  dividunt  partes  bumoris  coquendi, 
et  exit.     Caeterura  non  potest  dici  quin  vapor  sit  cor- 


'  a  principki]  in  principio,  T.  L. 
"  corpus]  corrnptio,  L. 
3  cxpirall  experirat,  T. 


''  a  diniensionibus  .  .  .   proj  rias] 
om.  T. 

^  partis']  corporis  partis,  T. 


XLIV.]  OPUS   TERTIFM.  161 

pus,  aut'  sicut  pars  in  toto,  aiit  sicut  totiim  divisum 
a  toto.  Sed  alimentiim  intra  partem  nutritam  nou 
potest  esse  totum  divisum  a  toto  in  dimensionibus  ; 
quia  tunc  essent  plura  corpora  simul.  Nee  est  sicut 
pars  carnis  aliqua,  quia  tunc  residua  non  augmenta- 
retur  ;  et  qiiia  adliuc  non  est  alimentum  conversum  in 
carnem.     Ergo  non  est  simile  de  vapore  et  alimento. 

Iterum,  sicut  vapor  fit  corporeus-  in  exitu,  sic  ali- 
mentum fit  incorporeum  in  ingressu  ;  sed  vapor  lit 
vere^  corpus  in  exitu,  ergo  alimentum  fit  vere  non 
corpus  in  introitu  ;  et  ita  fieret  substantia  spiritualis ; 
quod  est  absurdum. 

Et  ideo  est  alia   positio  famosa  et  liominis   famosis-  His  objec- 

simi  in  naturalibus  :    scilicet,    quod  alimentum  non  in-  position 

trat  corpus  secundum  suam  substantiam,  aed  secundum  that  ali- 

,      .  /    • ,       I  J    ,  T  ment  acts 

suam  speciem,  et  sic  nutrit  et  augmentat  corpus ;  sed  „pon  the 

hoc   omnino   falsum  est.       Nam  Aristoteles  dicit  quod,  t>ody,  not 

quia  alimentum  est  in  potentia  caro  et  os,  ideo  nutrit,  stance  but 

et  debet  corrumpi  secundum  naturam*,suam  specificam,  ^'^  ^P'^'^'^- 

ut    convertatur    in    carnem   et    os,   et  ita  digeritur,  et 

alteratur,  et  transmutatur  a  forma  sua  specifica  ;  ut  de 

pane  et  vino  cum  fiunt   sanguis  et  creteri  humores,  et 

cum  fiunt  semen,  quod  est  quarta  digestione  decoctum, 

quod    est    nutrimentum    substantiale    membrorum  ;    ut 

dicit    Avicenna,  tertio  de  Aniraalibus.      Et  certurn  est 

hoc.        Cum    igitur    agens    non  est    in   potentia  sed  in 

actu,    et    non    corrumpitur  sed  corrumpit    vel    generat 

per    suam    speciem,    manifestum    est  quod    alimentum 

non    agit  hie  per    speciem    suam,    sed    patitur  a  specie 

carnis  animata?,  et  ossis,  et  animtp,  et  caloris  naturalis. 

Iterum,  species  est  similis    agenti,  in  natura  et  defi- 

nitione,  ut    ]irobavi    in  tractatu    speciali,    quem    vestra^ 

grlorise  misi.     Ero'O  alimentum  faciet  in  carne  nutrienda 


'  aul'\  aut  ergo,  T. 


■^  corporeusi  corporeuni,  T.  L. 


^  verel  fere,  L. ;  vcrum,  T.,  and 
so  below. 

*  natiiramj  materiam,  L. 


VOL.    I.  L 


162  ROGER!   BACONIS  [CAP- 

aliquid,  quod  habet  naturam  specificam  alimenti,  et 
quod  erit  alimentum,  licet  incompletum ;  sicufc  lux 
solis  faciet  lucem  in  aere  incompletam,  sibi  similem  in 
natura.  Ergo  per  actionem  alimenti  assimilabitur  caro 
alimento,  et  ordinabitur  ad  hoc  tota  operatio  nutri- 
tionis.  Sed  nunc  Aristoteles  et  omnes  concedunt,  quod 
per  banc  operationem  nutriendi  intenditur  quod  ali- 
mentum  assimiletur  corpori  nutriendo,  et  nunquam  con- 
cedunt assimilationem  corporis  nutriendi  ad  alimentum. 
Ergo  non  fiet  hujusmodi  nutritio  per  speciem  alimenti. 

Iterum,  ex  hoc  sequitur,  quod  non  generabitur  caro, 
sed  natura  alimenti.  Sed  oportet  in  nutrimento  quod' 
fiat  plus  de  carne  quam  prius.  Si  dicatur  quod  hoc 
est  verum  quantum  ad  actionem  univocam,  sed  tamen 
c|uantum  ad  actionem  fequivocam  potest  fieri  caro,  sicut 
lux  in  aere  facit  calorem ;  contra  hoc  multipliciter 
argui  potest.  Nam  primo  sequitur  quod  in  carne  fiant 
duo ;  jDrimo  natura  specifica  alimenti,  quas  est  species,  per 
quam  assimilabitur  caro  ahmento,  sicut  aer  assimilatur 
luci  solis  per  speciem  lucis  quam  habet,  et  assimilatur 
igni  per  speciem  ignis  quando  calefit ;  et  secundario 
habet  caro  naturam  carnis  generatam  ab  ilia  specie 
alimenti,  sicut  aer  habet  calorem  generatum  ex  luce 
preesenti.  Sed  sic  esset  hie  tantum  generatio  alicujus 
de  potentia  -  materise ;  quia  species  generatur  de  poten- 
tia,  ut  probavi  in  tractatu  prtedicto,  et  species  opera- 
tur  educendo  de  potentia  materias  formam,  ut  lux  ca- 
lorem ;  ergo  nihil  erit  hie  nisi  generatio.  Sed  motus 
nutritionis  non  est  generatio,  nee  motns  augmenti 
similiter ;  non  enim  generatm-  caro  qure  crevit  per 
nutrimentum,  sed  additur  ex  conversione  substantiee 
nutriment!  in  substantiam  carnis. 

Iterum,  efiectus  sequivocus  non  remanet  nisi  dum 
efFectus  univocus  est   prsesens  ;   ut  calor  non  manet  in 


1  in  nutviincnto  quud'}  quod  in  nu-  I        -  de  potentia']    tantum  de  poten- 
trimento,  B.  I   tia,  T. 


XLTV.]  OPUS  TERTimr.  1G3 

aere  nisi  dum  ibi  sit  lux  generans  ;  ergo  non  maneret 
caro  nutrita,  nee  aucta,  nisi  dum  species  alimenti 
maneret  in  carne.  Sed  species  non  est  res  fixa,  nee 
manet  in  re  cui  iraprimitur,  nisi  in  presentia  agentis ; 
ut  dum  sol  est  super  terram  manet  ejus  species  et 
ejus  calor ;  quando  occidit  aufertur  utrumque,  ut 
patet  de  nocte.  Ergo,  similiter,  postquam  substantia 
alimenti  consumpta  est  in  venis  et  nihil  remansit, 
non  fiet  species,  nee  manebit  facta.  Et  si  non  fiat 
species  nova,  nee  maneat  facta,  non  fiet  caro,  nee 
manebit  facta. 

Iterum,  species  generata,  et  res  generata  per  earn, 
cujus  generatio  non  est  per  puram  rarefactionem,  non 
addit  ad  quantitatem  ;  ut  patet  de  luce  generata,  et  de 
specie  coloris  in  aere,  et  de  speciebus  aliarum  rerum. 
Et  dixi  de  re  cujus  generatio  non  est  per  rarefac- 
tionem solam,  propter  calorem  qui  generatur  via  rare- 
factionis.  Sed  frigiditas,  et  liumiditas,  et  siccitas,  et 
alia  infinita,  non  generantur  per  rarefactionem.  Cum 
ergo  in  augmento  et  nutrimento  addatur  ad  quanti- 
tatem, et  non  est  motus  rarefactionis,  quia  omnino  alii 
motus  sunt,  eo  quod  rarefactio  est  in  rebus  inanimatis, 
sed  non  nutrimentum  nee  augmentum,  ergo  non  fiunt 
hujusmodi  motus  per  speciem  et  operationem  speciei. 

Iterum,  fortior  est  virtus  anim?e  quam  alimenti, 
quia  alimentum  per  animam  alteratur  et  prseparatur  ; 
et  quicquid  nobilitatis  liabet  respectu  corporis  animati, 
habet  per  animae  virtutem,  et  caloris  naturalis,  qui  est 
instrumentum  animse.  Et  iterum  est  magis  unita  cor- 
pori  nutriendo  quam  alimentum,  quia  anima  est  actus 
et  perfectio  ejus.  Sed  anima  non  potest  per  suam 
speciem,  nee  per  suam  substantiam,  quod  plus  est,  pro- 
movere  carnem  vel  os  in  plus  de  substantia,  nee  in 
plus  de  quanto  ;  quia  tunc  nutrimentum  non  esset  ne- 
cessarium ;  ergo  nee  nutrimentum  potest  hoc  facere. 
Et  quia  hujusmodi  positiones  famosfe  et  magis  pro-  How  ail- 
babiles  non  possunt   stare,  tmic  potest  dici    quod   sub-  ^mHated^" 

l2 


1G4  ROGERI   BACONIS  [f'AP 

stantia  corporalis  alimenti  venit  ad  partem  nutriendam, 

et  per  virtutem  illius  partis  digeritur  ultima  digestione, 

et  assimilatur  parti  nutriendse,  per   eompletam  assimi- 

lationem,  quantum  possibile  est,  usque  ad  unionem.     Et 

hoc   facto  virtus    animre   in   carne   attrahit  hoe   corpus 

in  se  per  conversionem  in  carnem,  ita  quod  non  maneant 

duo    corpora,  sed    unum    fit  ex    eis    statim  ipsa  ^    con- 

versione ;    quia  cum  alimentum  convertitur   in    carnem 

recipit  naturam  carnis  ;  ideo  fit  plus  de  carne,  et  sicut 

fit   una   substantia,  sed   major,  ex    substantiis  alimenti 

et  carnis. 

His  answer      Ita  fit  una  dimensio  corporalis  ex  dimensione  carnis 

[ection*that  ^^   alimenti,    sed    major,  quam    prius,  secundum    omnes 

two  bodies  diametros.       Quod    enim    haliemus    pro    inconvenient!, 

would  thus  11  •    j_      •        1     T  .  1 

be  in  oue  q^od  duo  corpora  smt  simul,  hoc  est  verum,  quando 
and  the  ^^f  sunt,  et  diversa  remanent,  et-  in  substantia,  et 
'  in  dimensione  corporali  ;  nam  hoc  est  impossibile. 
Sed  quando  una  natura  substantlalis  fit  ex  eis,  et 
una  quantitas  sed  major,  tunc  nullum  est  incon- 
veniens.  Et  sic  est  hic.'^  Nee  tamen  hie  fit  unum 
per  compositionem,  ut  ex  quantis  fit  unum  quantum, 
quia  tunc  esset  per  solam  additionem,  ut  in  rebus 
inanimatis,  sed  fit  per  conversionem  unius  in  aliud. 
Nee  ideo  c[uantitas  potest  convertere  quantitatem  in 
se,  sed  corpus  quantinn  convertit  corpus  quantum. 
Conversio  enim  est  actio  quai^dam,  qua?  non  debetur 
quantitati,  nee  materitie,  sed  formpe,  et  composite 
mediante  forma  ;  et  ideo  caro  quanta  convertit  in  st^ 
alimentum  quantum ;  non  tamen  quantitas  convertit 
quantitatem,  sed  substantia  quanta  convertit  substan- 
tiam  quantam.  Sicut  materia  carnis  non  convertit 
materiam  alimenti,  quia  materia  non  est  activa,  sed 
forma    camis,    sen    magis   compositum,    licet    mediante 


'  ipsal  in  ipsa,  B.  ;  om.  T.  I        ^  Et  sic  est  ///c]  ef^i  adliuc,  L. 

-  et]  om.  T.  I 


XLIV]                                    OPUS   TERTIUM.  165 

forma,  convertit  compositum  ;  quia    omnes  actiones,  ut 

elicit   Aristoteles    primo    de  ^Anima,    sunt  ipsius    con- 
juiicti    et    coinpositi. 


Cap.  XLV. 

Ad   secunduQi    dicendum   est   quod   aqua  non  impe-  Solution  ot 
ditur   descendere    nee   proliibetur,    sed   ex    natura    sua  y^""*^^  ^^' 

i  '  _  jections 

propria  quiescit  superius/  propter  continuitatem  naturse  urged  iu 

communis,  salvatffi-   in    partibus   universi.     Nam    f^qi^i'"^  vlou^'chap- 

est   natura    qutedam,    et   babet    duos   respectus  ;    unus  ter.  (xliii.) 

est  ad    locum    suum ;    et    alium    habet    secundum    con- ^^^^°^^"*^ 

...  . .     objection, 

tinuitatem    medii    naturalis,  ut    eam    salvet    cum    aliis 

corporibus  naturalibus  ;  quod  non  faceret  si  descenderet, 
eo  quod  aer  non  intraret  orificio  obstructo.  Et  prior 
est  aqu?B  comparatio  ad  salvandam  banc  continui- 
tatem, quam  ilia  qusu  est  ad  locum  ;  quia  ilia 
comparatio  debetur  aqupe  in  quantum  est  pars 
universi  ;  ilia  qu^e  est  respectu  descensus  debetur 
ei^  in  quantum  est  locabilis,  et  circumscriptibilis  ab 
aliquo  sibi  inagis  convenienti.  Sed  prius  est  aqua 
pars  universi,  et  magis  est  ei  essentiale,^  quam  locari 
ab  aliquo  convenienti,  et  circumscribi  ;  quia  potest 
nianere  a(|ua  etsi  a  tali  convenienti  non  circuni- 
scribatur ;  sed  non  potest  manere  aqua  si  non  fucrit 
pars  universi.  Non  igitnr  stat  aqua  sursum  pro])ter 
negationem  vacui  primo  et  per  se,  sed  propter  hoc, 
ut  salvet  continuitatem  naturse  in  mundo,  ad  quam 
sequitur  secundario  privatio  vacui.  Et  ideo  negatio 
non  est  causa  affirmationis,  sed  affirmatio.  Nee  est 
inconveniens  quod^  illi  affirmationi  sit  annexa  negatio, 


'  supeiins^  onii  L.  i        '  cssentiale^  essentialis,  T. 

-  salvatcc]  salvandsr,  U.  \        '^  (juod']  si,  T. 

'  et]  omi  T.  I 


166 


EOGEEI   EACONIS 


[cap. 


3rd  objec- 
tion. 


4th  objec- 
tion. 


quia  omilis  affirmatio  liabet  secum  infinitas  negationes 
adjunctas  ;  ut  si  homo  est  animal,  noii  est  lignum 
nee  lapis,  nee  coeluni;  nee  intinita  alia,  qu^e  negari 
possunt  ab  eo.  Sed  primo  et  principaliter  non  potest 
negatio  inferre  affirmationem,  nee  potest  esse  causa 
ejus,  sed  potest  concomitari^  ad^  ejus  causam,  sicut 
hie. 

Ad  tertium,  de  tabulis  planis  circularibus  dicendum 
est,  quod  non  possunt  ab  invicem  elevari,  sub  eadem 
figuratione,  et  sequali  distantia  partium  undique  ;  quia 
tunc  sequeretur  quod  esset  discontinuatio  naturce 
in  partibus  universi,  cui  est  annexum  vacuum,  sicut 
prius.  Unde  quantumcunque  ^  homo  nitatur  elevare 
sequaliter,  nunquam  deveniet  ad  hoc  quod  sic  faciat ; 
sed  cum  omni  facilitate  inclinat  tabulas  ab  intequa- 
litate  ;  et  hoc  potest  fieri  infiuitis  modis ;  et  ideo 
non  percipitur  •*  propter  subtilitatem  aeris  minimam,^ 
qui  cedit  quanturacunque  parum  tangatur.  Sed  in 
aqua  bene  apparet.  Nam  si  quis  ponat  concavitatem 
cyphi  vitrei  in  aqua,  tenens  ipsum  per  pedem,  potest 
experiri  quod  sub  sequalitate  figurationis  non  potest 
per  aliquam  violentiam  extrahi  de  aqua.  Et  ista 
experientia  potest  notari  propter  corpulentiam  aqu?e, 
quae  non  cedit  ita  de  facili  ad  tactum  alterius,  sicut 
aer,  quia  ipse  mutat  situm  ad  omnem  eventum,  ita 
quod  nullam  experientiam  hujus  rei  j^otest  sustinere. 
Et  mihi  videtur  modo  quod  in  Opere  Majori  aliqua 
alia''  hie  dixi,  propter  hoc  quod  multfe  responsiones 
falsse  hie  dicuntur,  et  nunc  sufficit  Veritas  absoluta. 

Ad  quartum  dicendum  est  quod  in  uno  puncto 
virgte  fit  sectio  ad  duas''  superficies,  quia  superficies 
sunt      indivisibiles      secundum      profundum  ;      et     ille 


'  concomit(iri\  concomitare,  T. 

-  ad']  0111.  T. 

^  qitantiuitcnnque]   quandociimqiie, 


L. 


'  percipidir']  percipit,  B.  L 
■'  mitiimam']  in  materia,  U* 
''•  aliit']  om.  T. 
'  (id  duels']  per  diias,  L; 


XLV.]  OPUS   TERTIUM:  167 

punctu3  quia  est  terminus  coininunis  duarum  par- 
tium  linese  continuat  eas  in  una  linea.  Sed  non 
est  terminus  corporum  illorum,  nee  in  eis  est,  et 
ideo  ea  non  continuat.  Hoc  niagis  manifestum  est 
in  Opere  Majori,  et  videuatur  apud  antiques  quod 
hoc  sopliisma  esset  Achilles. 

Quintum  solvitur,  quod  cum  ponuntur  simul  ^  5th  objec- 
duo  corpora  sine  medio,  necesse  est  quod  illse  linese 
non  pequidistent,  quia  non  distant  in  aliquo,  et  ideo 
terminantur  ad  punctum  unum  in  tertio  corpore. 
Nee  obstant  duo  puncta  inferius ;  quia  simul  sunt  sine 
medio,  et  ideo  non  plus  valent  quam  unus  punctus  in 
uno  corpore,  et  sic  nihil  inter cipietur. 

Sextum  solvitur  per  hoc,  quod  si  ponatur  omne  6th  objec- 
corpus  plenum  amoveri,  tunc  nihil  erit  in  medio,  ^^^'^' 
et  ideo  simul  erunt.  Nam  distantia  non  est  nisi 
per  aliquid  quod  sit  substantia  per  se  stans  ;  et  itr« 
erit  corpus  verum  quod  est  substantia,  et  ita  plenum  ; 
quia  vacuum  non  est  substantia.  Sed  quod  per  se 
stat,  est  substantia.  Ergo  cum  ponunt  distantiam, 
erit  substantia  et  corpus  plenum ;  ideo  hoc  argu- 
mentum  impLicat  opposita,  cum  dicit  quod  non  sit 
corpus  in  medio  -  plenum,  et  quod  sit  distantia  ;  nam 
ex  distantia  sequitur,  quod  sit  corpus  plenum,  ut 
dictum  est.^ 


Cap.  XLYI. 

Occ'ASiONE  vero  horum  quve  jam  quiesita  sunt  occur- of  place 
runt  tres  queestiones  difficiliores,  ciua;  sunt  in  tota  phi-  P*^  motion 

,,.,,.  ^  in  regard  to 

losophia    et    theologia,    et    vix    unquam    scientur    ab  immaterial 
homine  in  hac  vita ;  et  prsecipue  propter  errores  studii  ^'^'^^S^ 


'  simid]  cm.  T.  .   Lambeth  MS.  is  lost ;  but  the  catch- 

-  in  medio']  era.  T.  j    -^ords  occasione  vero  are  noted   at 

'  dicU'.m   est]    The   rest  ox    the  |   the  bottom  of  the  page. 


168  ROGERI   BACOXIS  [CAP. 

jam  vulgatos ;    et    istse    sunt    metaphysicfe  qujestiones. 
Et    prima    est,  an  substantia  separata,  ut    angelus    vel 
anima   rationalis,  cum    a    corpore    recedit,  posito    quod 
pertranseat  spatium  inter  coelum    et  terrain,  vel  quod- 
No  finite     cunque  aliud,  an  pertranseat    subito  et  in  instanti,  vel 
att  instan-  i^  tempore ;  hoc  est,  an  sit  motus  ibi  vel  mutatio.    Et 
taneously ;  ^^^^|^-^  superius    fuerunt   rationes  positt©    ad  hoc,  quando 

or  move  in''  .  ^  n  •  ^    •  ... 

space  with"  dicebatur     quod     nulla    virtus    nnita    agit    in  mstanti. 

out  time.     Quia  si  aliqua  virtus  ageret    in    instanti,  major    possit 

agere  in  minori ;  ut  arguit  Aristoteles  sexto'  et  octavo' 

Physicorum,    ubi    dicit    quod    virtus    tinita    et   infinita^ 

non  possunt  agere  in  eadem  duratione  ;  sed  virtus  infi- 

nita  agit  in  instanti,  ergo  omnis  virtus  finita   aget  in 

tempore. 

Iterum,  tunc  esset  angelus  simul  in  coelo,  et  in  medio 

spatii,  et  in  terra  ;   et    ita  simul    et    semel  in    diversis 

iocis ;  quod  non  potest  esse.     Et  sic  de  aliis  rationibus, 

qua3  ostendebant  quod    transmutatio    corporis  in  vacuo 

debet  esse  in  tempore,  tum  ratione  divisibilitatis  spatii, 

tum  quia  transitus  puncti  est  in  instanti ;  ergo  linearis 

spatii  transitus  est  in  tempore.     .Nee  impediuntur    liae 

du8e  rationes  propter  resistentiam  ;  quia  vacuum  resistit 

corpori,  sed  medium    plenum  non    resistit    spiritui ;    et 

ideo  })otest  intrare  iUud,  et  transibit    prius    unam  })ar- 

tem  spatii    quam  aliam,  pro})ter  quantitatem    spatii    et 

finitatein  virtutis.    Et  proculdubio  si  transibit  spatium, 

transibit  in  tempore,  propter  finitatein  virtutis  et  ctete- 

ras  rationes  })rius  dictas  ;    unde  in  instanti  non  j)otest 

transire. 

it  IS  how-        iii^Q^    obiicitur  in  contrarium    quod  Aristoteles    dicit, 

ever  ob-  ,....,  i         i  • 

jected,  that  quod  mqmrtibile  non  inovetur,  et  probat  hoc    in  sexto 

ofimma-     Physicorum.'*       Et    una    rationum    ejus    est    talis;  nam 


'  sexto']  cap.  vii,  [       '  Jiniia    ct    injlnita]    infinita    et 

finita,  T. 
-  cctaro]  cop.  x.  I        *  sexto  Pfii/ticonim']  cap.  x, 


XLVI.]  OPUS   TERTIUM.  169 

in    suo    transitu  pertransibit    semper   indivisibilia,    seu  beings 

,  .  T  1  IT-  •    •         there  can 

puncta    semper    ei    «qualia ;  et    cum  talia    m    minimo  ^j^  ^^ 
spatio    sint    infinita,    nunquam    pertransiret   minimum  motion  in 
spatium  ;    quia    omne    mobile    signat    in    actu    semper  they' are 
partes  spatii    sibi    tequales ;    ut   mobile   pedale  seiuper  ^divisible. 
transit   spatium    pedale,  quantum    est    de    termino  ad 
quem  vadit  immediatum. 

Iterum,  tunc  spatium  pertransitum  esset  ex  jnuietis 
pertransitis,  et  ita  linea  ex  puuctis  ;  quod  iterum  est 
impossibile. 

Et  iterum,  dum  ]nobile  est  totaliter  in  termino  a 
quo,  non  movetur  ;  dum  totaliter  est  in  termino 
ad  quem,  fit  motus,  immediate  jam  motum  est  et 
quiescit  mobile ;  ergo  non  movebitur  nisi  }>artim  sit 
in  termino  a  quo,  et  partim  in  termino  ad  quem.  8ed 
inqiartibile,  ut  angelus,  non  liabet  partem  et  partem, 
sicut  iiec  punctus  ;  et  ideo  non  movebitur.  Et  ha?  sunt 
demonstrationes  Aristotelis,  per  quas  ostendit  quod  ini- 
partibile  non  movebitur  ;  ergo  si  transit  spatium  traiis- 
ibit  in  instanti,  et  erit  mutatio  et  non  motus, 

Sed  hie  respondetur,  quod   aliquid  est  de  impartibili  The 
quod    non    commetitur    se    partibus    spatii    divisibilibus  tha^oh'cr- 
nequc     indivisibilibus,    sicut    est     angelus     vcl    anima.  tion. 
Nam    duo   prima  inconvenientia  non  sequuntur  hie,  ut 
dicui\t ;  quia  substantia  sinritualis  situm  non  habet,  sed  ^ 
transit    in    tempore    propter    iinitatem    virtutis,   et    nee 
commetitur   se  spatio,    et  ideo    tertia   ratio    non   habet 
locum.     Nam  cum  dicit,  quod  onnie  quod  movetur  par- 
tim est  in  termino  a  quo,  partim  in  termino   ad   quem, 
hoc  est  verum  de  eo   quod  commensurat  se   dimensio- 
nibus  spatii ;  sed  substantia  spiritualis  non  habet  propor- 
tionem    nee    commensurationem   ad    ({uantitatem  spatii, 
quod  })ertransit. 

Sed  contra  banc  responsionem  est,  (juod  (pianivis  sub-  Bacon's 
stantia  spiritualis  non  habeat  situm,  et  punctus  situm  ^^^^^' 

'  scr/j  om.  T. 


170  ROGERI   BACONIS  [cAP. 

liabeat  et  positionem  licet  simplicem,  iion  propter  hoc 
impeclientur  rationes  prsedictse.     Quia  aut  erit  angelus  in 
loco   indivisibili  aut  ^    divisibili  ;    si   in  indivisibili,  vel 
prsesens  loco  tali,  vel  tali,-  determinabit  sibi  locum  indi- 
visibilem,  ita  quod  ibi  est  dum  quiescit,   et  non   alibi  ; 
licet  non  commetiatur  se  illi  indivisibili,  per  situm,  sicut 
indivisibile  corporale,  quod  est  punctus  vel  atomus ;  et 
tunc  eadeni    inconvenientia   sequentur.     Nam  sit  A  in- 
divisibile in  spatio,  cui  prsesens  sit  angelus,  et  est  termi- 
nus a  quo  fiet  motus  ;    et  B  sit  indivisibile  aliud,   qui 
sit  terminus  primus  et  immediatissimus  ad  quern  move- 
bit  ur  angelus,  et  cui  prsesens  fiet  per  motum,  licet  ei^ 
non  commensuretur  per   situm,  sed  sit  ei  prresens  per 
determinationem  loci,  ut  omnes  ponunt.     Et  c  sit  ter- 
tiura  indivisibile  in  spatio,  propinquissimum  ipsi  B ;  et 
D   sit   quartum   immediatissimum  ipsi  c  ;    et   sic   ultra. 
Cum  igitnr  angelus  secundum  li?ec  non  potest  esse  pra3- 
sens  nisi  alicui  indivisibili  soli,  et  per  transmutationem 
fiet  ab  uno  indivisibili  in  aliud,  et  angelus  nullum  indi- 
visibile  omittif*  in  suo  transitu,  nee  aliquid  de  spatio 
potest   omittere,  cum  totum   transeat ;  manifestum    est 
igitur  quod  semper  pertransibit  indivisibilia,  sicut  punc- 
tus   corporalis   transiret ;  sed  solum  erit  differentia   in 
situ.     Prpesens  tamen  erit   angelus   cuilibet   indivisibili 
sicut  punctus ;  ergo  sicut  in  transitu  puncti  acciderent 
duo  inconvenientia,  quod  minimum  spatium  non  trans- 
iret,   quia   infinita   sunt   puncta   in    quolibet,    et   quod 
quantitas   sit  ex  punctis  ;  sic  erit  hie.     Et  tertia   ratio 
non  potest  impediri  ;  quia  dum  est  preesens  ipsi  A  quies- 
cit  ;  et  dum  est  totaliter  prsesens  ipsi  B  quiescit ;  et  non 
potest  esse^    secundum  partem  unam  prresens  A,  et  se- 
cundum aliam  preesens  ipsi  b,  quia  indivisibilis  est ;    et 


'  aut']  Tel,  T. 

2  tali}  taliter,  T. 

3  ei]  om.  T. 


vmittit]  oniittat,  T. 
potest  esse]  est,  T; 


XLVI.] 


OPUS   TERTIUM. 


171 


semper    locum    indivisibilem    obtinet.     Ergo    nunquam 
raovebitur. 

Sed  proculdubio  istip  rationes  noii  solum  tolluut  By  parity 
motum  sed  mutationem,  si  Angelus  habeat  locum  indi-  i'nJ^^hey" 
visibilem.  Nam  cum^  secundum  veritatem  linea  non  est  undergo  no 
ex  punctiSj  sed  est  spatium  quantum,  et~  divisibile  inter  ° 
A  et  B,  et  tunc  cum  sit  angelus  pr?esens  in  A,  et  non 
sit  B  terminus  continaus  ei,  et  tamen  est  propinquis- 
simus  qui  potest  significari,  angelus  quiescet  in  A,  et 
non  jDoterit  moveri  ulterius  ;  quia  primus  terminus 
ad  quern  veniret  esset  B,  eo  quod  semper  est  in  indi- 
visibili.  et  ideo  nunquam  ,  pertransiret  spatium  quod 
est  inter  A  et  B,  neque  motu  neque  mutatione.^  Et 
ideo  rationes  Aristotelis  duse  prima?  possunt  formari 
fequaliter  contia  mutationem,  sicut  contra  motum,  si 
angelus  sit  prsesens  loco  indivisibili.  Nam  sive  per 
motum,  sive  per'*  mutationem,  transeat  ilia  puncta,  et 
totum  spatium  pertransit,  tunc  totum  spatium  erit 
ex  illis  punctis  ;  et  cum  infinita  sint  ^  in  minima  parte, 
nunquam  poterit  pertransire  spatium  minimum,  nee 
minimam  ejus  partem.''  Et  ideo  hce  tres  rationes  nunc 
tactse  ostendunt,  quod  nee  movebitur  nee  mutabitur, 
si  angelus  habeat  locum  indivisibilem. 

Et  ilia  ratio  ultima  Aristotelis  qure  dicit  quod  omne 
quod  niovetu]-,  partim  est  in  termiuo  a  quo,  partim  in 
termino  ad  quem,  ostendit  si)ecialiter  quod  non  move- 
bitur. Rationes  vero  quatuor  primpe  ostendunt  quod 
nullo  modo  mutabitur;  et  ista  non  videntur  posse 
impediri. 

Sed  si  habeat  locum  divisibilem  tunc  proculdubio 
poterit  moveri,  et  nulla  rationum  istarum  ^  prohibet. 
Nam    si    sit    in    A  loco  divisibili,    tunc    potest  B  locum 


'  cMffi]  om.  T. 
^  et]  om.  T. 

'  motu    neque    mutalionc']    muta- 
tione  neqiie  motu,  T. 


'  per"]  om.  T. 

'  sint']  sunt,  B. 

'■  ejus  partem]  partem  ejus,  T, 

'  istaruni]  om.  T. 


172  ROGERI    BACONIS  [cAP. 

divisibilem  aggredi,  siciit  vult,  et  quando  vult ;  et  tunc 
cum  '  pcrtransit  B  locum  divisibilem,  et  c,  et  D,  et  alia 
loca  divisibilia,  sequalia  ipsi  A.  Nam  pertransitum  erit 
semper  ex  divisibilibus  partibus  composituin ;  et  poterit 
pertransire  minimum  spatium  et  maximum  sicut  vult. 
Et  sic  existens  in  A  loco  divisibili,  qui  est  terminus  a 
quo,  potest  relinquerc  ilium  locum  secundum  partem, 
et  occupare  de  B  loco  partem,  ut  h;e  dure  partes 
fequentur  toti  A.  -  Relinquitur  ergo  quod  partim 
poterit  esse  in  termino  a  quo,  et  partim  in  termino 
ad  quem,  et  ita  poterit  moveri ;  quia  demonstratio 
Aristotelis  non  requirit,  nisi  (juod  mobile  possit  quo- 
quo  modo  occupare  partes  terminorum  duorum,  sive 
hoc  fiat  })er  partibilitatem  sui  ut  corpus,^  sive  per 
partibilitatem  terminorum  occupatorum  a  inobili,  licet 
non  sit  cor])Us.  Sed  mutatio  ludlo  modo  fiet,  si  habeat 
angelus  locum  divisibilem,  jiropter  rationes  superius  as- 
signatas  dc   tinitatc   virtutis    et    suis  comitibus. 


Cap.  XLVII. 

Of  place  Quoniam  autem  hajc  qui^stio  de  transmutatione  sub- 

^vileto'sx)]-  fstantiarum  S})iritualium  fundatur  super  existentiam 
litual  ua-  earum  in  loco,  ut  ])atet  ex  jam  dictis  ;  qiua  si  habeant 
locum  indivisibilem  nee  movebuntur  nee  mutabuntur 
local  iter,  et  si  divisibilem  non  mutabuntur  sed  mo- 
vebuntur ;  ideo  oportet  hie  considerare  de  loco  eoruni, 
quod  non  habet  alicjuid  difficilius  se  in  tota  specu- 
latione  sa})ientia?.  Habet  tamen  duo  ?equalia  ei  in 
difficultate,  de  quorum  altero  dicetur  post  hoc,  quia 
anuexum  est  istis.  Sed  in  lioc  loco  volo  procedere 
secundum  vias  inquisitionis  et  recitationis,  magis  quam 
determinationjs    et    diiiinitionis    alicujus    sententiee,    et 


rum']   van.  T.  ]        ^  corjiiis]  est  do  Corpoie,  T* 

A]  0111.  T.  I 


XLVIT.]  OPUS  TEKTIUM.  ]  To 

sine  prjBJudicio  melioris  sententicie.  Atque  referam 
opinionem  aliquonim  tlieologorum  famosara,  ciii  etiam 
sapientissimi  viri  concordabant  qiios  vidimus,  licet 
viam  univers?e  carnis  ingressi  sunt. 

Quod  autem    substantia  spiritualis  nullaui    rationom  Inappll- 
habet  ad   locum   corporaleni,    neque   divisibilem   necpie  spiritual 
indivisibilem,    ])ersuadetui'   sic.      Locus  corporalis,  qua- beings ;  di- 
litercunque    intelligatur,  habet  necessario  situm  de  suo  indivisible 
intellectu  ;    quia    etiam    punctus    situm  habet.  et  linea, 
et    superficies,    et    corpus.      Sed   substantia   spiritualis 
nullum    situm    potest    habere,    ergo    nullam    rationein 
habet  loci  cor])oralis. 

Iteruni,  substantia  spiritualis  neque  habet  divisibili- 
tatem  quantitatis  nee  puncti,  quia  sua  natui-a  est '  in- 
divisibilis  ;  neque  est  quantum,  neque  terminus  quanti. 
Et  ita  sicut  divisibilitas  quantitatis  a  substantia  spi- 
rituali  extranea  est,  sic  indivisibilitas  termini  ([uan- 
titatis,  qui  est  punctus.  Sed  qua^  non  sunt  ejusdem 
generis  non  habent  ad  invicem  compai'ationem  nee 
])roportionem  ;  ut  non  est  proportio  albedinis  ad  linea m, 
nee  ad  substantiam,  quo3  sunt  diversorum  generum 
prasdicamentalium  a  genere  albedinis ;  nee  ad  musicam, 
nee  ad  dulcedinem,  qua",  sunt  in  diversis  generibus 
subalternis  ad  albedinem.  Quapropter  natura  indivi- 
sibilis  spiritualis  inillam  comparationem  nee  pro]:)or- 
tionem  hal)ebit  ad  indivisibile  vel  divisibile  in  quanto 
corporali. 

Iterum,  hoc  videmus  per  locum  a  majori :  nam  qua?' 
dam  res  sunt  corporales,  quia  proprietates  corporum 
sunt,  et  tamen  non  habent  aliquam  comparationem  ad 
locum  corporalem  de  sui  natura,  ut  unitas  et  nuraerus. 
Non  enim  contingit  dicere  quod  de  sui  natura  alicubi 
sunt ;  quia  non  habent  situm  nee  positionem.  Unitas 
enim   non    est   hie   nee    ibi  ;    neque    locum    divisibilem 


'  est]  om.  B. 


J  74 


ROGERI   BAOONIS 


[CAP. 


Whether 
natural  or 
accidental. 


Objection 
stated  and 
answered 
so.  that 
spiritual 
beings, 
though 
they  re- 
quire not 
locus  sal- 
vans,  re- 
quire a 
locus  con- 
linens. 


nec  indivisibilem  occupat  ;  nee  prsesens  est  alicui  loco 
naturaliter,  et  cle  se,  sed  per  accidens,  ratione  corporis 
cujiis  est  unitas.  Ergo  manifestum  est,  quod  longe 
minus  substantia  spirituals,  qure  a  corpore  non  de- 
pendet  aliquo  modo,  liabebit  respectura  vel  compa- 
rationem  ad  locum  corporalem. 

Itervim,  corpus  non  habet  aliquam  proportionem  nec 
comparationem  ad  locum  spiritualem ;  ergo  nec  spiritus 
ad  locum  corporalem. 

Iterum,  omnis  res,  quce  locum  habet,  aut  habet 
locum  naturalem  aut  accidentalem  ;  sed  res  qu£e  habet 
locum  accidentalem,  ut  lapis,  qui  elevatur  sursurn,  est 
ibi  per  violentiam,  et  habet  necessariam  inclinationem 
ad  locum  naturalem.  Et  ideo  omne  quod  habet  locum 
accidentalem  in  actu,  aptum  natum  est  habere  locum 
naturalem,  in  quo  salvetur,^  et  extra  quem^  est  per 
violentiam.  Sed  in  substantiis  spiritualibus  non  est 
aliqua  violentia;  ergo  non  possunt  habere  locum  ac- 
cidentalem. Neque  in  eis  est  necessitas  conservationis, 
C|uia  incorruptibiles  sunt ;  ergo  nullo  modo  determi- 
nant sibi  locum  naturalem,  et  ita  nullo  modo  habe- 
bunt  locum. 

Si  dicatur  quod  substantia  spiritualis  non  indiget 
loco  salvante  sed  continente,  quia  est  pars  univer- 
sitatis  rerum,  et  extra  coelum  esse  non  potest^  nec 
debet,  et  ideo  limitatur  ejus  natura  ut  sit  infra  coelum 
contenta  ;  —contra  hoc  est  multiplex  ratio.  Nam  coelum 
ultimum  locum  non  habet,  et  tamen  est  pars  universi ; 
nec  aliquod  coelum  indiget  loco  continente  ;  quia  si 
coelum  ultimum  non  esset  de  partibus  universi  coelum 
penultimum  locum  non  haberet,  nec  continentem, 
nec    salvantem  ;**   et    sic^  nec    de    aliquo   ccelo.     Unde 


'  suhelur]  salvatur,  B. 

-  quem']  quod,  B. 

'  potest]  posset,  B. 

*  nec    continentem,    nec     salvan- 


1    tern']  et  nec  continens,  nec  salvans, 
B. 

'■"  sic]  om,  B. 


XLVII.]  OPUS  TERTIUM.  l75 

quod  non  indiget  salvante  noii  iiidiget  contineate,  et 
ideo  cceli  non  indigent  aliquo  loco  continente  ;  quare 
longe  magis  substantia  spiritualis  non  indigebit  loco 
continente. 

Iterum,  natura  elementaris  quia  indiget  salvante  non 
indiget  continente.^  Unde  coelum  per  virtutem  suam 
salvat  elementa  ;  et  quodlibet  elementum  superius 
salvat  inferius  ;  et  ideo  oportet  quod  elementa  habeant 
undique  continens.  Quare  cum  substantia  spiritualis 
non  indiget  salvante,  nee  indigebit  continente. 

Iterum,  universitas  rerum  non  requirit  continentiam 
unius  per  aliud.  Nam  si  res  creatfe  essent  ita  ut 
nulla  aliam  circumdaret,  adhuc  esset  universitas  ;  et 
tamen  nulla  continentia.  Ergo  pars  universi,  in  quan- 
tum^ hujusmodi,  nisi  aliud  reformet  pactum,  non  re- 
quirit continens. 

Iterum,  si'^  consideremus  radicem  unde  accidit  con- 
tinentia in  hoc  mundo,  videbimus  quod  ad  hoc,  quod 
res  sit  pars  vmiversi,  non  requiritur  quod  contineatur 
ab  aliquo.  Nam  quia  elementa  indigent  salvante  un- 
dique, ideo  indigent  continente  undique ;  et  ideo  ele- 
mentum est  sphasricum  corpus  ;  et  per  consequens 
corpus  coeleste  est  sphcericum  ;  et  ideo  contentivum 
elementi.  Sed  si  elementa  ex  nulla  parte  indigerent 
salvante,  aut  non  undique,  non  esset  necesse,  quod 
elementa  essent  sphiericoe  figura^,  nee  per  consequens 
coelum  ;  et  ideo  continentia  non  requireretur  neces- 
sario  ;  et  tamen  essent  partes  universi. 

Iterum,  in  quantum  mundus  debet  moveri  propter 
generationem  et  corruptionem,  oportet  quod  sit  sphre- 
ricitas  figuras  ;  quia  non  posset  ultimum  corpus  mundl 
moveri,  nisi  in  figura  tali,  sicut  probavi  in  Opere  Ma- 
jori*     Sed   si   coelum  non  moveretur,  nee  fierent  gene- 


^  et  ideo  call contincitte^    I        '  iterum,  si']  om.  B. 

om.  T.  *  Opere  Mcijori]  p.  94. 

^  quantuni]  quam,  T.  i 


176  ROOERI    BACONIS  [CAP. 

ratio  et  corruptio,  sicut  erit  post  resurrectionem — quia 
tunc  omnia  erunt  incorruptibilia,  et  adhuc  erunt  partes 
universi  —  ergo  figura  ista  sphperica,  qua^  facit  con- 
tinentiam  in  hoc  mundo,  non  potest  convincere,  quin 
idem  sit  pars  universi,  et  necessario  contentum,  se- 
cundum quod  requirit  continens  et  locum  continen- 
tem.  Quapropter  concludi  videtuv  necessario,  quod 
spiritualis  substantia  nullum  locum,  nee  divisibilem  nee 
indivisibilem,  ^orporalem  requirit,  nee  debeat  habere, 
propter  continentiam,  sicut  neque  propter  salutem, 


Cap.  XLVTTI. 

Nor  iiidi-         Deixde  In    particulari  argui   potest  ad  utrurnque,  et 

visible:       primo  ciuod  locum  indivisibilem   non  obtinebit   nee  re- 
but, u  is  ob-  ^  •■  .n     1  .  1  . 
jected,  that  quiret.     Nam  tunc  sit  illud  A  punctus  in  coelo  ;  sequi- 

ifangebc     ^^^^     imtur    per    suiterius     dicta     quod     non    transibit 

beings  toil  1 

have  no       ipsum  A  in    ^^ternuni,     neque    ])er    motuin    neque    ]ier 

motion'  ^^  mutatioiiem  ;    ergo  non  operabitur    nisi  apud  ipsum  A. 

they  can-    Erofo    ano-eli    cum    fuerint    (»mnes    in    coelo    creati,   et 

fere Tu The  pi*!™^    existeiites    ibi,   non    jwssent    aliquid    operari  in 

aflfairs  of     j^oc    iiiundo,^    nec    ad    homines    })ertingere,   neque    pra:'- 

men.      °^' gg^^^gg    ^j^    eggg^  quod    est-    plane  falsum  ;    quia    scrip- 

tura    dicit  ])lane  ^  contrarium,  et  multiplex  historia,  et 

experientia  ;    et  est    contra  fidem  et  contra    veritatem. 

Si  dicatur    quod,  existens    in  A  puncto    in   coelo    potest 

hie  inter  homines  operari,  propter  potestatem  magnam 

virtutis,  sine    mutatione    locali  ; — contra,  potestas    non 

excedit  essentiam,  quia  aut  essentia  nobilior  est  poten- 

tia,  aut  potentia  a?quatur  saltem  essentise  ;  sicut  dicitiir 

in  libro  de  Causis.     Ergo  ubi  sua  essentia  non  est,  non 

potest  operari. 


'  mundo']    mundo  inferri  nec   ad    |       "  (juod  est]  om.  T. 
homines,  B.  ;  nec  ad  hoc  homines,  T-  I       ^  plane]  om.  B. 


XLVIII.]  OPUS   TERTIUM.  177 

Iterum,    divina    potentia    non    operatiir,  nisi  ubi    est  where  their 
prfBsens  sua  essentia ;  quia    sicut    potentia    est   ubique,  noT"thei'r 
sic  sua  essentia;  et  ideo  multo  magis  angelica  potentia  power  is 
non  operabitur,  nisi  ubi  est  sua  essentia  prfesens.  ^^j.^  ^\^^^y'^' 

Iterum,    secundum    fidem    ecclesise    et    scriptura^,    et  are  not 
dicta    sanctorum,  et  secundum    histoiias    certas,    angeli  gpo^  (-„y„^.. 
non  solum  facti    sunt    prtesentes   hominiljus    secundum  '"O- 
opera,    sed    secundum  suam    substantiam,  et  essentiam, 
et  naturam.      Sed  hoc  esse    non    potest  si  angelus  de- 
terminet '   sibi  locum  punctalem,  ut  probatum  est. 

Iterum,  annua  rationalis  est  proesens  corpori  humano 
viventi  ;  et  est  prassens  non  solum  secundum  operati- 
onem  sed  secundum  substantiam,  ut  patet,  et  fit  in 
ccelo  per  pr?esentiam  susie  substantiaa  qua?  beata  est, 
aut  in  inferno  qure  damnatur,  aut  in  purgatorio  quae 
spem  habet  salutis.  Ergo  substantia  spiritualis  non 
Grit  solum  et  semper  pra^sens  uni  loco  punctali,  se- 
cundum suam  essentiam,  sicut  nee  secundum  suam 
potentiaui  solam  operandi. 

Iterum,  si  angelus  esset  arctatus  solum-  atl  puuctum, 
et  esset  substantia  punctalis,  impossibile  est  quod  esset 
dignitatis  illius  qute  pnedicatur  de  eo  ;  nam  tunc  et 
essentia  esset  punctalis  et  potentia,  et  ita  esset  vilis- 
sima  substantiarum,  et  vilior  omnibus  aliis,  qure  ad 
puncti  miseriam  non  arctantur.  Nee  expedit  dici  quod 
sint^  arctati  ad  punetum  mole,  non  tamen  virtute ; 
quia  virtus  et  potestas  idem  sunt,  et  moles  importat 
essentiam ;  sed  potestas  non  excedit'^  essentiam,  ergo 
nee  virtus ;  et  ideo  hfec  pars  concedenda  est. 

Quod    si    objiciatur    quod   angelus    est    indivisibilis,  Objection 
ig-itur''  et  suus  locus,  dicendum  est  quod  indivisibilitas  ^^^T^'!^*^  ■ 
angeli  et  loci  sunt    a^quivoca  et  aJterius   generis;    quia  their  place, 


'  delenninetl  deterniinat,  B.  i       *  excedit]  excedet,  B. 

*  solurn]  om.  B.  |        '  igilur']  ergo,  B. 

^  (juod  slnl\   quod  sunt,  B.  \ 

VOL.  I.  M 


178  ROGEKI   BACONIS  [CAP. 

like  their    angelns    est   ita   indivisibilis    quod    nee    est    quantum 

indivisible.  ^®^  terminus^  quanti ;  sed  punctus  localis  est  terminus 

quanti,  et  ideo  non  correspondent  sibi  invicem. 

Si  etiam  dicatur,  quod  sicut  se  habet  divisibile 
locatum  ad  locum  divisibilem,  sic  indivisibile  ad 
locum  indivisibilem,  ergo  angelus  occupabit  locum 
indivisibilem  ;  dicendum,  quod  prima  propositio  vera 
est  de  indivisibili  locato,  quod  est  ejusdem  generis 
cum  divisibili,  ut  est  punctus  corporalis  respectu 
corporis  ;  sed  non  de  alio  indivisibili  quod  est  spi- 
rituale ;  quod  nee  est  terminus  corporis  nee  quanti- 
tatis.  Sed  tota  difficultas  est  respectu  loci  divisibilis  ; 
et  probatur  quod  angelus  non  potest  sibi  determinare 
locum  divisibilem,  nee  magnum  nee  parvum,  ad 
quem '  limitetur  per  prcesentiam.  Nam  plus  convenit 
ei  locus  indivisibilis  quam  divisibilis,  quia  substantia 
est  indivisibilis  ;  ergo  si  locus  ei  indivisibilis  non  con- 
gruit,  nee  multo  magis  locus  divisibilis. 

Iterum,  non  contingit  nos  assignare  uni  angelo  quan- 
tum debet  occupare,  nee  potest  per  naturam  loci  et 
locati  assignari  ;  scilicet  ut  sit  unus  pes,  vel  duo, 
vel  quantum  locus  liorainis  vel  stellse  ;  quoniam  cum 
sit  res  spiritualis  non  liabet  majorem  convenientiam 
ad  locum  unius  quantitatis  quam  alterius,  dummodo 
sit  quantitas  finita ;  ergo  indifFerenter  se  habebit  ad 
omnem  quantitatem  loci,  seu  parvam  seu  magnam ; 
ergo  ad  nullum  ]ocum  certa^  quantitatis  finitce  potest 
arctari. 

Si  dicatur^  quod  sic,  quia  sua  potestas  limitatur,  et 
ideo  oportet  quod  locum  limitatum  et  certum  occupet : 
contra  hoc ;  aut  hrec  limitatio  est  limitatio  suse  potes- 
tatis,  et  sic  patet  quod  non  habebit  locum  infinitum 
ex    sua    potestate ;    et   hoc   non  impedit   argumentum. 


'  nee  est  quantum  nee  terminus^    \        -  quenij  quod,  T. 
Don  est  .  .  .  non,  T.  |        ^  dicatur]   dicaui,  MSS. 


XLYIII.]  OPUS   TERTIUM.  l79 

Sed  si  limitatio  potestatis  dicat  locum  certe  quanti- 
tatis,  qua  minorem  nee  majorem  occupabit ;  hoc  repro- 
batur  sic,  quia  sua  potestas  est  spirituals,  sicut  sua 
essentia,  et  non  repugnat  ei  nee  disconvenit ;  et  ideo 
si  sua  essentia  quia  est  spiritualis  ^  non  habet  fami- 
liar! tatem  magis  ad  locum  unius  quam  alterius,  ergo 
nee  sua  potestas. 

Iterum,  si  locum  divisibilem  necessario  occupabit 
et  omnes  ejus  partes,  hoc  non  facit  propter  sui  di- 
visibilitatem,-  nee  quantitatem,  nee  extensionem,  ut 
patet ;  ergo  hoc  facit  ^  quia  potest  esse  in  pluribus 
particularibus  locis,  ex  nobilitate  su£e  substantias,  et 
naturse,  et  potestatis,  et  virtutis ;  qure  omnia  idem 
sunt. 

Sed  Aristoteles  dicit  in  capitulo  de  Vacuo  quod  si 
aliquid  potest  esse  in  duobus  locis,  potest  esse  in 
tribus,  et  in  quatuor,*  et  in  infinitis  :  ergo  si  angelus 
potest  loca  particularia  alieujus  loci  divisibihs  occu- 
pare,  propter  sua3  potentire  nobilitatem,  poterit  iterum 
majoris  loci  in  duplo  partes  occupare,  et  in  triplo, 
et  in  quadruple,  et  sic  de  partibus  loci  infinitis  ;  sed 
tune  esset  potentias  infinitive;  ergo  relinquitur  quod 
plura  loca,  vel  partes  plures  ejusdem  loci,  occupare 
non  potest. 


Cap.  XLIX. 

Kationes     has    nescio     dissolvere,     quamvis    multce  The  dlffi- 
cavillationes   possent    dici,    sed    expertus    in    conside-  the^sub^ect 
ratione    quantitatis,    et    rerum    non    habentium    com-  increased 
parationem    ad    quantitatem,  potest    de    facili   eas    dis- Jency^of "' 
solvere.     Sed  difficilia   sunt   argumenta   in   contrarium,  men  to 

apply 
, material 

'  essentia  est  spiritualis']  essentia   ]        ^  facit']  faciet,  B. 
spiritualis  quia  est,  B.  '  et  in  c/uafiior]  om.  T. 

-  divisibiJitatem]  divisionem,  B.      I 

M   2 


180  ROGERI   BACONIS  [CAP. 


notions  to  propter  imaginationes  corporalium,  quibus  aLsorpti  su- 
ma^m™'  I'^^^s,  quia  oinnis  intellectus  iioster  est  cum  coutinuo, 
ut  dicit  Aristoteles,  libro  de  Memoria  et  Reminiscen- 
tia  [1.].  Et  ideo  primo  int\iitu  non  transcendit  intel- 
lectus noster  ultra  continuum,  quod  est  quantitas  cor- 
poralis.  Et  propter  hoc  de  spiritualibus  format  sibi 
imaginationes  corporales,  aut  similes  eis  ;  aut  si  has 
non  faciat  aliquando,  tunc  deficit  a  comprehensione 
veritatum  circa  spiritualia,  et  nihil  contemplatur  ; 
et  ideo  in  his  multa  sunt  vulgata  secundum  modum 
loquendi  in  corporalibus,  cum  tamen  aliter  intelli- 
genda  sunt,  et  non  solum  de  angelis,  sed  de  Deo. 
Error  of  Nam  dicimus  quod  Deus  descendit  de  coelo ;  sed 
attributing  ggQuj^^juij^  modum  vulgatum  apud  nos,  quod  de- 
tion  and  scendit  de  alto,  relinquit  locum  ilium  et  adquirit 
God  °^  *"  novum  locum,  quern  prius  non  habuit.  Sed  hsec 
sunt  absurda  de  Deo.  Et  cum  dicitur :  "  Misit 
'■  Deus  Filium  suum  in  terris,"  non  est  intelligendum 
sicu.t  liomo  mittit  filium  suum  a  se  ad  locum 
distantem,  in  c|uo  non  est  mittens,  et  quem  pi-ius 
non  habuit  missus.  Hvec  enim  in  corporalibus  locum 
liabent  ;  et  sic  de  infinitis  aliis  attributis  Deo,  se- 
cundum sermones  vulgatos  de  corj^oralibus,  Qure 
aliter  intelligenda  sunt, 
and  angels.  Similiter  vero  est  de  angelis,  quod  multa  loquimur  de 
eis  secundum  similitudines  loquendi  in  corporalibus ;' 
quia  talis  modus  loquendi  est  proprius  intellectui  nos- 
tro,  qui  corporalia  non  transcendit,  primo  aspectu  et 
principali  mentis  intuitu  ;  licet  ex  consequent!  per  cor- 
poralia, qufe  sunt  efFectus  et  privationes  spiritualium, 
devenimus  via  argumenti  in  aliquales  cognitiones  spiri- 
tualium  ;  et  prtecipue  quantum  ad  quaestiones,  -  an  sint 
et  quot  sint.  Quia  scimus  quod  Deus  est  propter 
creationem  et   gubernationem  mundi ;    et  scimus  quod 


»  in  corporalibus']  om.  T.  j      '  quastiones']  qna;stionimi,  B. 


XLIX.]  OPUS   TERTIUM.  181 

est  unus,  quia  iinus  est  miindus.  Et  per  motus 
ccelorum,  qui  non  sunt  naturales,  nee  violenti,  sed 
vuluntarii,  seinius  quod  angelica  natura  est  (|Uf« 
niovet  coelos ;  et  quia  sunt  sexaginta  motus  secun- 
dum Aristoteleni,  in  nono  Metapliysicfe,  scimus 
etiam  quod  angeli,  motores  orbium  coelestium,  sunt 
sexaginta,  pneter  millia  millium  et  decies  centena 
millia,  et  innumerabiles  nobis,  quos  scimus  esse  i)er 
fidem  ecclesiee,  et  scripturse,  et  sanctorum. 

Si  igitur  objiciatur,  quod    cum    angeli    sint    in  gloria  Corporal 
coelesti,  evunt    infra  coelum,  et    ita   vel    totum  coelum,  „^0^^^°^. 
vel  partem,  quilibet    eorum    sibi    determinabit,    et    ita  applicable 
locum     divisibileni    vel    indivisibilem ;      dixerunt    viri 
famosi    quod    hoc    argument um    non  valet ;    quia  Deus 
est  in  ccelo,  et  in  hoc  mundo,  et  tamen  nullum  locum 
sibi     determinat,    nee     divisibilem,    nee    indivisibilem. 
Si    tunc    dicatur,   quod    angelus    erit    similis    Deo    in 
hac    parte,    et    ita    tamen  Deus  propter    hoc,  quod    in 
se    est,  non  dicitur  esse  in  loco  ;    similiter  et  angelus  ; 
quod    est     nefarium,    quia    tunc    esset    Deus :     dicunt 
quod    Deus    est     natura    spiritualis     per    privationem 
corporalis  natura?,  et  in  hoc  similis  est  ei  angelus. 

Iterum,  quia  est  imago  Dei,  non  solum  est  similis 
per  privationem  corporalis,  sed  per  imitationem  na- 
turae divinae,  licet  non  sit  similis  per  participationem 
alicujus  communis  Deo  et  ei.  Deus  igitur  quia 
est  natura  spiritualis,  et  quia  in  se  est,  non  de- 
terminat sibi  locuni,  nee  magnum  nee  parvum ;  et 
ita  ex  duplici  causa.  Sed  angelus  ex  una  illarum, 
quia  est  spiritualis  natura,  et  non  ex  alia,  scilicet 
quod  esse  habeat  in  se,  quia  hoc  debetur  Majestati. 
De  proprietate  tamen  natm-as  spiritualis  est,  ut 
non  habeat  proportionem  aliquam  ad  locum  corpo- 
ralem ;  qiua  nulla  est  proportio  spiritus  ad  corpus, 
nee  ad  aliquid  corporis. 

Si  vero  objiciatur,  quod  si  neque  habet  locum  divisi-  objection  ; 
bilem,  neque  indivisibilem,  ergo  neque  mutabitur  neque  n^j^jstVa- 


182 


ROGERI   BACON  IS 


[cap 


tion  of 
angels  is 
impossible. 
It  is  an- 
swered, 
that, 


material 
distance 
only  ap- 
plies to 
material 
agents. 


movebitur,  et  ita  non  possuut '  aiigeli  tieri  prsesentes 
nobis,  nee  dajmones,  nee  animas  nostr^e  nnquam 
seperarentur  a  corporibus,  et  fiant  in  eoelo  ct  purgatorio, 
quse  omnia  sunt  falsa  et  impossibilia :  consequentia 
patet  ex  supra  dictis ;  quia  ostensum  est  quod  si  non 
habeat  locum  divisibilem  non  poterit  moveri  nee 
mutari ;  et  si  non  habet  comparationem  aliquo  modo  ^ 
ad  locum  non  potest^  habere  comparationem  ad  motum 
secundum  locum,  quia  motus  secundum  locum  non 
potest  fieri  nisi  considerata  ratione  loci ;  et  ita  erunt 
onniino  immobiles  secundum  locum.  Ex  quo  videntur 
sequi  inconvenientia  dicta.  Et  hoc  })hilosophia  clamat 
tota,  quod  substantia  spiritualis  est  immobilis,  secun- 
dum lociun,  ut  habetur  in^  libro  de  Causis,  et  tamen 
operatur  in  locis  diversis.  Et  htec  est  quorundam 
theologorum  positio  famosa  Parisius,  volentes  quod 
operetur  in  coelo  et  in  terra,  licet  non  moveatur 
secundum  locum,  nee  mutetur.  Ponitur  igitur,  quod 
nulla  distantia  corporalis  impedit  operationem  angeli, 
nee  respectu  ejus  est  aliqua  hujusmodi  distantia ;  nam 
distantia  corporalis  ad  corpora  refertur,  sed  non  ad 
spiritus.  Et  ideo  si  imaginemur  angelum  in  coelo, 
seu  presentem  eoelo,  non  propter  hoe  distat  a  terra 
distantia  corporali,  quia  respectu  ejus  nulla  est,  sed 
respectu  corporis,  ut  stellje  in  coelo  existentes  ;  et  ideo 
angelus  prsesens  coelo  potest  operari  in  terra,  et  e 
converso  ;  et  non  est  nisi  ubi  operatur,  sicut  dicit 
positio  theologorum  prsedictorum,  vel  non  debet  dici 
alicubi  esse  nisi  per  operationem,  vel  quod  operatic 
ejus  sit  alicubi  in  coelo  vel  in  terra ;  sed  ejus  sub- 
stantia nusquam  est  loealiter  per  determinationeni 
alicujus  loci  ;  quia  situm  non  habet.  Et  ideo  cum 
angelus    duxit    et    reduxit    Tobiam,   oj^eratio    ejus    et 


'  pnssiinl'l  possint,  B. 
'  aliquo']  modo  om.  T. 


^  potest']  poterit,  B. 
*  ill]  om.  T. 


XLIX.]  OPUS   TERTIUM.  183 

corpus     assumptum     mutabaut     locum,     et    fiebant    in 

diversis    locis ;    sed    substantia   angelica    remansit    im- 

mobilis  prsesens  scilicet   ccelo,  non  absens  a  terra,   nee 

tamen    locum    alicubi    occupans,    nee    determinans    in 

ccelo  nee  in  terra. 

Sed  tunc  fortis  objectio  oritur,  quia  tunc  erit  ubique  Objection, 

sicut    Deus,    et    ita   erit   i)otentia3    iniinit?e.       Si    enim  ^^|^^*^  ^° 

,  .         they  are 

est    immobilis    secundum    locum,    et     non    determmat  ubiquitous, 

sibi   locum  in   coelo  nee   in  terra,  et  cum  praesens  est  i^\'^,^jf*^ 

ccelo  non  abest  a  terra,  ergo  erit  in  coelo  et  in  terra 

siniul    et    semel ;    et   ita    ubique,    sicut  Deus ;  et   erit 

potentife  infinitte,    quia  posse  esse    ubique  est  potenti?e 

infinitse.      Et   dixerunt   ad   hoc   quod   Deus    ex   causa 

duplici   non    abest   alicui    loco,     turn    quia     substantia 

spiritualis     est,     et    respectu    spiritus    non     attenditur 

distantia   corporalis ;    turn    quia   est  potentiie    infinitse 

continentis   omnia    et    singula  per    prsesentiam    majes- 

tatis.        Nam     aliter     esset     vacuitas    in     creatura    et 

delectus,   quibus    tenderet    in    non    esse.      Et    ratione 

istius    proprietatis    divinse   est    recte   uljique,    et    quia 

ubique,    ex    liac    ratione,    ideo   non    abest   alicui    loco. 

Quoniam  etiam  Deus  est  natura  spiritualis,  non  recipit  The  objec- 

distantiam  corporalem,  et  ideo  prpesens  coelo  non  abest  *^^^  ^^' 

terra,  ^     Angelus  autem  non  ha,bet  rationem  majestatis 

nee  potentise  infinitse,   et   ideo   ex   liac   parte   non   est 

ubique,    nee    cum   prresens    est   coelo    non    abest   terra. 

Sed     ratione    spiritualitatis,    quae     nullam     distantiam 

recipit  corporalem,  quia  nullum   situm  habet,  quia  nee 

situatur  in  coelo  ut  stella,  nee  in  terra  ut  homo,  liabet 

quod   prsesens   coelo   non  abest   terra,   nee   distat.      Et 

ideo  secundum  banc  viam  non  debet  adhuc  proprie,  et 

prime,  et  principaliter  dici  quod  sit  ubique  per  affirma- 

tionem,    et     hoc    prsecipue    ut    dissimilitudo    ejus    ad 

majestatem  Dei  notetur. 


terra']  teri'ye,  B.,  and  so  below. 


181 


ROGEPJ   BACON  IS 


[cap. 


This  rela- 
tion to 
place  can 
only  be 
expressed 
correctly 
by  nega- 
tives. 


Sed  tamen  per  iiegationem  potest  dici,  quod  iiec 
abest  coelo  nee  terra,  propter  hoc,  quod  nulla  dis- 
tantia  corporalis  ei  conceditur  ;  nee  liabet  notaiu 
respectu  ejus,  quia  non  est  proportio  spiritus  ad  ali- 
quid  corporale. 

Quatenus  igitur  non  solum  vitemus  errorem,  sed 
serniones  similes  erroribus,  praecipue  propter  reveren- 
tiam  divinai  majestatis,  non  dicemus  quod  angelus  est 
simul  et  semel  ubique  ;.  quia  hoc  appropriatur  Deo 
tam  in  re  quam  in  sermone  ;  nee  oportet  quod  dica- 
mus  quod  angelus  est  simul  ct  semel  praesens  coelo 
et  terrse,  sed  per  negationem,  quod  non  abest  nee 
distat  a  coelo  nee  a  terra,  et  cum  est  ]>rpesens  coelo 
non  distat  a  terra,  nee  abest  ab  ca  ;  et,  e  converse, 
cum  consideratur  pra3sens  terrne,  non  abest  nee  distat 
a  coelo  ;  ut  semper  aliqua  negatio  exprimatur,  quia 
nullam  habet  rationem  distantia?  corporalis,  cum  sit 
spiritus. 

Si  autem  iterum  objiciatur,  quod  adliuc  sequitur  ex 
hac  ratione  angelum  adhuc  ^  esse  potentias  infinltse, 
quia  si  distantia  esset  infinita,  et  mundus  esset  in- 
finitus,  angelus  eadeni  latione  se  haberet  ad  spatium 
infinitum,  sicut  ad  finitum  per  hanc  positionem  ;  quia, 
ut  dictum  est,  nulla  distantia  localis  ad  angelum  re- 
fer tur,  nee  est  comparatio  nee  proportio.  Ponamus 
igitur  quod  a  terra  extendatur  mundus  in  infinitum, 
sicut  philosophi  ante  Aristotelem  dixerunt,  et  sit 
angelus  in  hoc  spatio,  non  igitur  aberit  terra,  quia 
spatium  usque  terram  nullum  est  respectu  angeli, 
ut  dicit  hsec  positio ;  et  hoc  propter  spiritualitatem. 
Sed  spatium  infinitum,  sicut  finitum,  habet  eandem 
diflferentiam  ad  naturam  spiritualitatis,  nee  potest  ei 
comparari  infinitum,  sicut  nee  finitum  ;  ergo  prsesens 
erit  toti  spatio  infinito,  sicut  fijiito.  Et  si  hoc,  time 
de   necessitate    erit    infinitcC    potentice.      Et    dicendum 


'  udltvc']  om.  B. 


XLIX.]  OPUS   TERTIUM.  185 

est,  quod  ea  qua3  dicta  sunt,  vera  sunt  de  si)atio  linito, 
et  quantum  ad  privationeni  spiritualitatls  adluic  veruni 
est,  quod   sicut   neque    spatiuni   finitum   comparationeni 
liabet  ad  spirituni,   sic    neque    spatiuni   infinitum.     Sed 
hiiec   privatio    com})arationis    sutlieit     pro    spatio    finito, 
ut  non  absit  alicui  ])arti   ejus  ;   non  tamen  sufiicit  hoc 
ad    spatium    infinitum,    quia    angelus     et     est    natura 
spirituals,  et    est    creatura,    et    potentije    finitcie.     Quod 
igitur    non    absit    alicui     parti    spatii     infiniti,    non    re- 
pugnat    angelo  in  quantum   est  natura  spiritualis,    sed 
in  quantum  est  creatura,  et  poteiitiam    liabens  linitam. 
Et   ideo   ilia   causa   privationis   absentiaj    angelicpe,   re- 
spactu  cujuslibet  partis    spatii,    propter   naturam   spiri- 
tualitatls, intelligenda  est    de   spatio  finito,  sicut    inter 
coelum  et  terram.     Nee  o})ortet  nos  loqui  de  alio  spatio, 
quia    nullum  aliud  est,    eo    quod    mundus    est    finitus. 
Et  ideo  sermo  refertur  ad  spatium  finitum  ;  et  propter  As  the 
hoc,  si  fingatur  spatium  infinitum,   tunc  oportet  dicere,  g^yj^^g^^j^ 
ut  nunc  factum  est.     Et  per  hoc  tunc  habetur  quomodo  the  bodj-, 
auima    rationalis    est    in    corpore.     Dicitur    enim  quod  J^^^^^^.  ;„ 
est    ubique    in    corpore,    et    in    singulis    partibus,  sed  the  heart, 
tamen  non  localiter,    sed    ut    forma  et  perfectio  corpo-  gent'f^oin 
ris,     ex    quo    cum    corpore    fit    nnuni  ^    per    essentiam,  the  head, 
scilicet    una     persona  ;    quco     tamen    non     ideo    hal^et 
situm  in  toto  corpore,  nee  in  aliqua  parte,  nee  occnpat 
totum    nee    partem    localiter  ;    licet  pra?sens  cordi,  non 
abest  capiti  nee  pedi,  nee  distat  ab  eis  ;  quia  nulla  est 
distantia  corporalis  respectu  spiritus  annotanda. 


Cap.  L. 

ToTA  vero  disputatio  ista  fundatur  super    hoc,  quod  Corporeal 
distantia     corporalis    considerata     respectu     substantive  ^js[!|i^^g' 
spiritualis  f  anquam  nihil,  et  ideo  nullam  proportionem  have  no 


ct  ill  iiiifjnlh  .  .   ,  .  unitm']  orn.  T. 


186  KOGERI  BACON  IS  [CAP. 

relation  to   habet   spiritiis   ad    locum    corporalem,  neqiie   ad  partes 
loci,    neque    ad    partes    distantiae.      Et  confirmatur  hoc 
per    quBBdam    corporalia,    quae    licet    sint    talia,    tamen 
non  liabent  comparationem  nec^  ad   locum,   nee  distan- 
tiam  corporalem,  ut  Pasclia,    et    Pentecoste,  et    Natale, 
non    distant   secundum  locum,  et    tamen    hasc    tempora 
sequmitur  motum  coeli  corporalem,  et  sic   quodammodo 
corporalia    smit ;    nullam    tamen    lial^ent   proportionem 
ad  distantiam  corporalem,  ut  scilicet  dicantur  distantia 
being  de-    lo^aliter.     Ergo    longe   minus    notabitur    distantia    cor- 
pendent  on  poralis  respectu   spiritus,  cum  tempus  sit  res  corporalis 
mot^ioif^is    fi^iodammodo,  et  spiritus   nullomodo.     Et  cum  quacsivi 
in  a  sense   a    viro    sapientissimo,  scilicet    fratre  Ada    de    Marisco, 
0  porea .    q^Q^^^Q^jQ    f^[^    anima     beati     Ambrosii    in    sepultura 
beati    Martini,    respondit    quod  distantia    corporalis  re- 
spectu   animae    nulla   est ;    et  ideo   potuit  anima    beati 
Ambrosii   contemplari    omnia  quae  fuerunt  in  exsequiis 
beati    Martini,    secundum    quod    divina    illustratio     ei 
claruit,  et  ibi  corpus   assumptum  per  angelicum  minis- 
terium    ostendi    potuit,    in    quo   existimaretur    beatus 
Ambrosius.     Pati    igitur    et    operari    in    diversis    locis 
potest,  secundum    banc    opinionem,    spiritus,   secundum 
quod  ei  est  a  Deo   ordinatum,  licet  substantia  sua  non 
habeat  proportionem  ad  locum  hunc  et  ilium. 
The  devil,        Et   secundum   lioc   facilius   intelligitur  quomodo  dae- 
up  sLuA^^    mones   dicuntur   a   Sanctis  portare  semper  infernum,  id 
dovn  the    est   poenam    inferni,  secum.     Si   enim   non  liabent  spi- 
n'ever'ab-     I'itus    comparatioiiem    ad    partes    distantiae    corporalis, 

sent  from    tunc    dasmou,     praesentialiter    ardens    in    inferno    non 
iiell, 

abest    a    loco    quocunque    dato,    quin    poterit    operari 

ea    quae    ei    permissa    sunt,    ut    tentare    homines    ad 

peccata.      Nam  f rater  Adam  dixit :    "  Sicut  duo  cnuu' 

"  tiabilia  non  distant  localiter,    ex  sua  proprietate;  sic 

"  nee  duo    spiritus,    lit    anima  hominis  hie,  et    spiritus 

"  daemonis    in    infetao,"      Et    sic    ang-eli    et    daemones 


ncc']  om.  B. 


L.]  OPUS   TERTIUM.  187 

sciimt  quse  in  diversis  locis  fiunt,  cum  distantia 
locorum  non  sit  respectu  eorum  sestimanda.  Et  ideo 
dremoiies  dant  responsa  de  rebus  absentibus,  quaiido 
loquuntur  prsesenter  cum  bominibus.  Et  sic  in  morte 
animam  esse  in  coelo,  vel  in  purgatorio,  vol  in  in- 
ferno, non  est  per  motum  localem  ;  sed  absolvitur  a 
vinculo  corporis  cpod  rexit ;  et  operatur,  vel  patitur, 
vel  gloriticatur,  alibi,  sine  sue  motu  locali,  quia  dis- 
tantia localis  nulla  est  respectu  illius.  Et  dum  vitam 
habet  in  corpore,  et  vivificat  illud,  potest  sine  suo  motu 
co^lestibus  prtesens  esse  secundum  divinam  revelati- 
onem  ;  secundum  quod  apostolus  raptus  fuit  usque  ad  The  lap- 
tertium  coelum,  et  Stephanus  vidit  coelos  apertos.  p"',^i*fjj5^' 
Operationes  igitur  et  passiones  substantiarum  spiri-  StStephen. 
tualium  locis  distinguuntm",  sed  respectu  suarum  sub- 
stantiarum non  habent  ad  loci  distantiam  corapa- 
rationem,  ac  si  nihil  esset  inter  loca. 

Hfec   igitur   omnia  consequuntur  se,  aut  in  veritate  These 
aut   falsitate.       Si   enim  unum  est  verum,  omnia  sunt  arguments 
vera  ;    si  unum  est  falsum,  omnia  sunt  falsa.       Vulgiis  able  to  the 
tamen    non    capit   htec,  nee   ejus  capita  midta.     Aliqui  ^P|'"°°'^  °^ 
tamen    se    confricant    ad    h?ec,    nulla    tamen    rationum  and  Adam 
potentia    ducti,    sed    imaginatione   sua    in    hoc,    sicut  ^^  Marsh, 
in    aliis,    magis    falsis    quam    veris    gaudentes.      Unde 
vilificatur    htec   positio  per  eos  si  vera  est.     Extollitur 
autem  per  consensum  antiquorum  sapientum,  ut  fratris 
Adse,    et  episcopi  Roberti   magistri    sui,  et  ci\:^terorum. 
Disputationem     igitur     approbo,    sed    nihil    assero    in 
prpejudicium  sententite    melioris.^      Fateor   tamen  t^uod 
rationes  pro  hac  positione  nescio  dissolvere,  et  fortiores 
rationes  in  contrarium  dissolvi.     Nee  credo  quod  omnes 
qui  nunc  vivunt  rationes  quas  induxi  valeant  veraciter 
impedire,  quamvis  multi  obstinati  cavillaverunt,- 

Et   hie    aperitiu'  nobis    via   ad   intelligendum   sacra- 


'  mdiuris']  sanioris,  D.  I       ^  cdvillavcruitQ  resistunt,  ut  bene 

I   novi,  B. 


188  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

The  sacra-  tissiuiiiiii  sucraineiitiiiii  Dominici  Corporis.  Nam  vel 
rhrist's  subliinata  est  liumanitas  Christi  super  onine  esse  crea- 
body  IS       tunie  ad  esse  divinum,  iit    sicut    essentia    Dei    prjBsens 

thus  ex-  ,  .    ,         .  .  .  ,        ,.       . 

plained.  ©f^t  omni  parti  nostia3  sine  commensuratioiie  locali,  sic 
corpus  Christi ;  aut  saltern  sublimatum  est  hoc  corpus 
super  omne  esse  corporalis  naturfe^  ad  esse  consimile 
spiritibus  ;  quia  non  cominetitur  se  partibus  hostile, 
nee  partibus  loci,  et  prciesens  est  coelo,  et  ecclesije,  et 
cuilibet  lideli  participanti  hoc  sacramentum. 

Et  per  hoc  excitamur  ad  considerationem  maxiuue 
rei,  scilicet  quomodo  Doininus  Jesus  Christus  glorifica- 
bit  singulos  electos  in  vita  leterna.  Nam  sicut  deitas 
prsesens  erit  cuilibet,  ita  et  humanitas,  ut  argui  potest 
sicut  nunc  de  sacramento,  ut  Dominus  Jesus  sit^ 
omnia  in  omnibus.  Sed  ibi  revelatur^  gloria  majestatis, 
hie  occultata  propter  statum  hujus  mortalitatis.  Et 
dixi  ut  argui  potest,  non  sententiari,  quia  non  pniesumo 
hie  sententiare  ad  prsesens.  Contingit  tamen  sic  ar- 
guere,  quoniam  sicut  se  liabet  Deus  ad  creaturas,  sic 
Christus  ad  electos.  Sed  majestas  Dei  requirit  ut  sit 
prsesens  omnibus  creaturis,'*  et  necessitas  creaturse  hoc 
idem  exigit ;  quia  aliter  deficeret  in  nihil.  Quaprop- 
ter  potest  argui  quod  Christus,  Deus  et  homo,  erit 
prsesens  cuilibet  electo  in  gloria.  Iteruin^  per  simile 
de  statu  grati;^.  Nam  per  sacramentum  altaris  fit 
Christus  prsesens  cuilibet  electo  in  statu  gratise ;  ergo 
similiter  arguitur  quod  in  gloria.  Sed  de  hoc  sacra- 
mento grandis^  sermo  fit  in  Opere  Majori,  cujus 
intentio  in  hoc  opere,  in  Moralibus,  breviter  anno- 
tatur. 


'  naiiiicr']  creaturac,  B.  I       *  omnihia  creaturts]  cuilibet  crefl- 

s     -.1      -t    T>  tura?,  T. 

*    Slt\     SClt,    B.  ,      r  n     ,•  -h 

■'  Itcrumj  ncet,  B. 
3  revelatur']  revelata,  B.  |       n  ^randis}  respondis,  B. 


LI.]  OPUS   TERTIUM.  189 


Cap.  LT. 

DiFFicuLTAS  vero    requalis  localitati  et    imp.ioLilitati  Of  created 
substantiarum    spiritualiiim,    secundum    locum,    est    de  ^^'^^I'^y ; 

^       ,  ,  .    avum. 

duratione  earum  ;  scilicet  de  revo,  quod  vocatur  a  phi- 
losopliis  feternitas  creata.  De  miitate  vero  revi  dictum 
est  prius  ;  quod  si  liabeat  partes,  tunc  erit  de  ejus 
unitate,  sicut  de  tempore.  Si  vero  non  liabeat,  tunc 
erit  sicut  de  ubi  respectu'  punctorum  indivisibilium ; 
ita  quod  oportet  quod  mium  sit  ?evum  sicut  unum 
est  tempus  ;  et  reprobata?  sunt  positiones  fa.lsa3  in  con- 
trarium. 

Sed     nunc     considera,ndum     est     an     revum     jiotest  Does  not 
habere     partes    vel    non.       Quod    auteni    non    liabeat  ^^™^* 
partes    clamat    tota  philosophia  ;    et  Augustinus    dicit 
hoc,    et    Dionysius.     Iterum,  revum    se   liabet    ad    res 
permanentes    sicut   tempus    ad    res  ^    successivas.     Sed 
esse    rei    permanentis    dividitur    per  oppositum    contra 
esse  rei  successivre.       Ergo  cum  de  natura   successionis 
sit  ut   habeat   partes,^  tune   esse   permanentis  erit   per 
carentiam    partium.      Et    ideo    sicut    mensura  rei  sue-  ■ 
cessivfe     habet  ^     partes,    sic    mensura    rerum     pei-ma- 
nentium  carebit  eis. 

Iterum,   si    liabeat    eevum    partes,    tunc    aut    erunt  Whether 
simul    aut    succederent.     Si    simul,    tunc    altera   super- ^^"^^^"j.  jjj 
liuit,    quia    quod    est    de    esse    rei    permanentis    simul  succession, 
potest    una    parte    ejus    raensurari  ;    nam    indivisible 
est    ad    omne    prresens.     Si   vero    succedunt    sibi,  aut 


'  respectit]  om.  B.  I  tura  succGssionis  sit  ut  habeat  partes, 

*  res]  om.  B.  j  tunc.     Added    in    B.  ;    afterwards 

5  paries']    tune  esse  permanentis  i  partially  obliterated. 

dividitur  per  oppositui:i  contra  esse  !        *  hahef]  habeat,  B. 

rei  successivce.     Ergo  cum  de   na- 


190  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

posteriori  adveniente  corrumpitur  prior,  et  tunc  erit 
de  natura  temporis,  quia  hoc  est  essentiale  tempori. 
Si  vero  remaneat  prior,  adveniente  posteriori,  tunc 
erit  una  superflua,  sicut  prius  dictum  est,  quia  nihil 
est  raensurandum  nisi  illud  quod  pars  posterior  men- 
surat.  Totum  enim  esse  permanentis  potest  ilia 
posterior  mensurare,  quia  de  esse  permanentis  non 
est  simul,  nisi  quod  una  pars  tevi  potest  mensurare, 
indivisibile  enim  est  ad  omne  praesens. 

Iterum,    in    quantitatibus    habentibus    positionem  et 
permanentiam  accidit  pluralitas  partium,  propter  positi- 
onem diversam.     Nam  si  linea  non  haberet  positam  hie 
unam   partem,  ibi  aliam,    non    esset  partium  distinctio 
propter    permanentiam  ;    quia   una   posset    sufficere    si 
posset   positiones    diversas    habere ;     ergo   cum    pevum 
sit   permanens,    non    habens   positionem,    oportet  quod 
una  pars  sufficiat,  nee  exigentur  plures. 
The  exist-       Iterum,  non  sunt  nisi  duo  in  re  permanente,  scilicet 
ence(esse)  gggg    gj^g   g^   continuitas    sui   esse.       Sed   propter   esse 
which  is      ejus     non     potest    sevum    habere    plures    partes,    quia 
permanent  ii;^jivisibile  est    esse  rei  permanentis   ad   prtesens  illius 

IS  indivi-  \       _  ■■■ 

sibie.  esse.      Nec   propter    continuitatem  et   conservationem ; 

quia  sicut  se  habet  mensura  successivi  ad  esse  et 
continuitatem  ejus,  sic  mensura  permanentis  ad  esse  et 
continuitatem  ;  sed  eadem  mensura,  sine  partium  mul- 
tiplicatione  majori,  mensurat  rem  successivam  et  ejus 
continuitatem ;  ut  idem  dies  mensurat  motum  esse ' 
diurni  et  continuitatem  ejus,  et  non  plus  requiritur. 
Ergo  eadem  pars  seri,  sive  eadem  mensura,  penitus 
mensurabit  et  esse  rei  permanentis  et  ejus  continui- 
tatem ;  ita  quod  plus  non  erit,  nee  aliquid  addetur, 
sicut  nee  a  parte  mensur?e  successivje.  Et  ad  hujus 
evidentiam    loquamixr    non    de    exemplo    quod     finem 


'  motum  €sse'\  esse  motiis,  B. 


LI.]  OPUS   TERTIUM.  191 

habet,    ut    de    motii    diurno,  propter  cavillatoriam    in- 

stantiam,   sed    de    toto    tempore    quod   erit   sine    fine, 

ant  quod   saltern   potest   continuari,   si  Deus   vult,    per 

motum   cceli,    et    saltern    in    inferno/    in    motibus    qui 

erunt    in  inferno,  per   alterationes    et   poenas    damnato- 

rum,  qu£e    erunt    in    niotu    et    tempore,     Et   tune    erit 

simile    de   seviterno,  et  de  tali  temporali,  quod  semper 

erit ;    quia    sicut    eadem    mensura  temporalis  mensurat 

esse  talis   successivi   et  continuitatem,    sic  erit  de  vevo, 

quod  idem   mensurabit    esse   rei   et  continuitatem ;    et 

ideo  partibilitas  omnino  evacuabitur  ;    quia  non  ponunt 

eam,  nisi    propter    continuitatem  esse  ipsius    peviterni ; 

nam  in  ipso  esse  non  ponunt  partem  et  partem. 

Sed  contra  hoc  est  triplex   fortis  objectio.      Una  est  First  ob- 

quod  tunc  simul    et    semel  esset    anima    patris  et  fiiii,  ^jj^  g^g^/jg^Qf 

et    creatio    mundi  et    creatio    anima:!    istius    qui    nunc  t'l^  father 

nascitur,    quod    videtur    absurdum.      JSIam    base    omnia  ^ould  thus 

creantur    in    revo  ;    quia   creatio  est  in    illo,   et    omnia  ^®  simul- 
taneous in 
creata    mensuro.ntur    eo  quantum    ad    esse    suum    pro-  their  crea- 

prium ;     sed    generata    non   et    corporalia.        Si   igitur  *^"°- 

est  sevum    indivisibile,  non    habens  partem  et  partem, 

et    fuit  a  principio    mundi,    quia    mundus    creatus    est 

in  eo  toto,  et  est   nunc   in  eo  toto,  anima   istius    nati 

modo  tunc   simul  et    semel    sunt,    quantum  ad  mensu- 

ram    propriam    supe    durationis.       Et   ita    sic  simul    et 

semel    possunt     dici     esse     in    terminis.        Et     tamen 

est    longissimi     temporis    distantia.       Et     potest    dici 

quod    hie    fallit    nos    imaginatio    temporalis,    qure    est 

propria     intellectui      nostro     sicut     corporalis.        Quia  Confusion 

Aristoteles    dicit     quod    omnis    intellectus    noster    est  on  this 

cum  continuo    et    tempore,    quia    nihil    primo    aspectu  grj^g^g'^fr  n 

concipimus  nisi    quanta,    ut    qu?e   quantitate    continua  the  diffi- 

mensurantur    intrinseca,    qu«    est    trina    dimensio ;    et  abstracting 

qua?   quantitate    extrinseca  extenduntur ;    ut  sunt  tem-  our  minds 


'  in  inferno']  om.  B. 


192 


ROGERI   EACONIS 


[cap. 


rial 


How  the 
objection 
is  to  be 
solved. 


from  the     poralia,  qupe  sub  tempore  cadunt.       Et  ideo  spiritual ia 

temporal         ,  .•       •  •  •   i  -t 

and  mate-    ^^    permaneiitia    in    suo    esse    invar:abili    non     perci- 

pimus     primo    mentis    intuitu,    nee  aliquo    modo,   nisi 

quando    abstraxerimus    animum  a  corporalibus  et  tem- 

poralibus,    et    transiverimus    liaac.     Sed    tunc    quantum 

est    de   potestate    intellectus  nostri,  sine    speciali    illu- 

minatione    non    possumus     intelligere    luijusmodi,    nisi 

per  privationem    corporalium    et    temporalium,    et   non 

per    positionem.       Et    ideo     cum     summa     difficultate 

percipiraus    esse    spiritualium    et    permanentium,    quod 

mensuratur   revo  indivisibili  et  impartibili.      Si   tamen 

velimus   sequi    pliilosophia;    veritatem,   et   sanctos    ma- 

jores,    et    sermon es    vulgatos    exponere,   dicemus    quod 

secundum   se    non   est   divisibilitas   in    a3vo,  sed  totum 

simul  est ;    quia    esse    permanens    est    per    oppositum 

ad      successionem.       Si     tamen      consideretur      revum 

respectu    temporis,    sic    secundum     locutionem    damns 

ei     divisibilitatem,     secundum     quod      tempus      liabet 

prius    et    posterius ;    et    sic    dicimus    quod    anima    pa- 

tris    est    prius,    quani    anima    filii,  propter    distantiam 

temporalem,    et    principium    mundi    est     prius    quam 

creatio    alicujus  in   line    mundi.      Sed    si    absolvamus 

ievum    a    comparatione    ejus     ad     tempus,     tunc     non 

est  anima    patris    prior    anima  filii,  sed  simul,    vel    in 

eodem    tevo    toto,    licet    quantum  ad  tempus   conside- 

ratum  inter  duas  creationes    sit    ibi  prius  et  posterius. 

Et  quia  super  hoc  semper  fertur  intellectus  noster,  ideo 

difficile  est  nobis  considerare    quomodo    in    eodem  aevo 

sunt  animse    patris    efc    filii,    et   quomodo  respectu  fevi 

absolute  sint  simul  omnia  permanentia. 

Second  Secundo    objicitur    quod    cum    duratio    feviterni,    ut 

objection :  cuiuslibet  mensurati  ?evo  sit  infinita,  vel  sine    fine,    et 

mnmte  "^  .  ,,... 

duration      non  est  ibi  successio  et  additio  in  partibus,   tunc  erit 

implies  ac-  ii^gnitum  in    actu,    quod  est  impossibile   in  esse    crea- 

tualinnnity  -^       ,  ^ 

{infinitum    turPB :    ad  lioc  tameii  dicendum  quod  mala  imaginatio 
m  actu).      Jecipit  nos  sicut  })rius.    Nam  debemus  hie  considerare, 


LI.]  OPUS   TERTIUM,  193 

sicut  prius  dictum  est  cle  substantia  spirituali  respectu 
distanti?e  corporalis ;  quantum  enim  ad  illam  nulla 
distantia  corporalis  notari  potest,  quia  non  est  compa- 
ratio  spiritus  ad  hujusmodi  distantiam  ;  similiter  est 
hie ;  quantum  enim  ad  distantiam  et  fluxum  tempo- 
ralem,  non  liabet  comparationem  aliquam ;  et  ideo  in- 
iinitas  durationis  temporalis,  qure  hie  imaginatur,  cui 
semper  prsesens  est  ?evum,  non  debet  notari ;  quia 
[evnim  nullam  liabet  comparationem  ad  eam,  sicut '  nee 
spiritus  ad  distantiam  corporalem.  Unde  sicut  spiritus 
prsesens  uni  loco  non  abest  alteri,  quia  distantia  inter 
ilia  loca  non  habet  comparationem  ad  spiritum,  etiam 
si  esset  infinita,  ut  prius  dictum  est;  sic  est  hie.  Et  ideo 
quantumcunque  extendamus  tempus  in  infinitum,  tevum 
semper  concomitabitur,  et  prresens  erit  omni  prsesenti 
tempori,  et  non  aberit  alicui,  et  tamen  non  habet  in- 
finitatem  illam,  quia  fluxum  temporis  non  habet,  nee 
comparationem^  ad  eum,^  sicut  nee  spiritus  ad  distan- 
tiam corporalem. 

Si  dicatur,  aut  est  duratio  revi  finita  aut  infinita  ;    si  Dififerent 
infinita,    tunc    sequitur    idem    quod    prius ;    si    finita,  of^fh^e^nfi. 
tunc  finem  habet,  et  cessabit,  quod  falsum  est :    dicen-  nite  : 
dum    est,  quod    infinitum,  ut    Aristoteles    docet    tertio  tiVeexten- 
Physicorum,  •*  est    multis    modis :     uno    modo    est    persion. 
extensionem  quantitivam,    sive    in    longitudine    spatii, 
sive    in    longitudine    durationis,    secundum   partes   sibi 
invicem    ordinatas  ;    et    sic    infinitum  non    potest    esse 
simul,  nee  loco,  nee  duratione.     Et  hoc  est  proprie  in- 
finitum   de    quo    loquitur    philosophus,  et  quod  est   in 
communi  sermone  nostro,  cui    opponitur    finitum,  quod 
est    quantum    extensum  inter  duos    terminos,    ut    spa- 
tium    pedale,    vel    hora    diei    aut    dies,    et    quodlibet 
consimile.      Et  sic  sumitur    infinitum  per    privationem 
terminorum  ;  et  sic  non  est  a3Viim  infinitum. 


'  shut]  sic,  B.  I      3  euml  sevum,  B. 

*  comparationem]  proportionem,  B-  |       *  Physicorum']  cap.  v.  vi. 
VOL.   L  N 


194  ROGERI   BACONIS  [CAP 

2.  Nega-  Alio  moclo  accipitur^  infinitum  per  negationem  finiti, 
finite.         et    sine    extensione    quantitiva,  quod  finem  et  corrup- 

tionem  non  habet ;  et  dicitur  infinitum  non  per  priva- 
tionem  terminorum  quantitatis,  sed  per  negationem 
corruptionis  et  non  esse.  Et  Iioc  potest  esse  vel  a  parte 
ante  et  post,  et  sic  reternitas  increata  dicitur  infinita ; 
vel  a  parte  post  tantum,  et  sic  peternitas  creata,  qure 
est  fevum,  dicitur  infinita  ;  et  sic  infinitum  potest  esse 
totum  simul,  et  non  est  inconveniens ;  sed  primo  modo 
inconveniens  est.  Si  dicatur  adhuc,  quod  si  infinitas  a 
parte  post  est  in  asternitate  creata,  qualis  in  increata, 
tunc  a  principio  creaturje  in  esse,  usque  in  peternum, 
requabitur  creatura  Deo,  quod  est  absurdum  ;  quia  nuUo 
modo  sequatur  creatura  Creatori,  nee  unquam  requari 
potest  ad  lioram  :  dicendum  est,  quod  infinitas  a  prin- 
cipio   creatur?e  in  esse  constitutse    dupHci  ratione   con- 

3.  Twofold,  venit  Deo :  una  est,  quia  sine  fine  erit,  alia  est  ex 
to  Goci  *^  ^*^'  quod  sua  duratio  est  eadem  cum  sua  essentia,  qu?e 
only,  whose  est  infinita  intensive,  non  extensive  ;  sicut  sua  virtus 
like^hiT'  ^^  potentia.  Et  hoc  est  tertium  genus  infinitatis, 
essence,  is  quod  non  est  in  creatura  aliquo  modo,  sed  in  solo 
beo-inninff  Creatore.  Et  in  hoc  genere  infinitatis  infinitas  Crea- 
and  with-  toris  excellit  infinitatem  creaturte  in  infinitum.  Si 
intensive  vcro  loquamur  de  infinitate  secundo  modo,  scilicet  per 
not  exten-    negationem    non  esse  et  corruptionis,  certe  lisec  est  in 

Deo    cum    negatione    actualis    corrujitionis,  et  cum  ne- 
gatione    pura    potentipe    et    habitudinis    ad    non    esse 
All  infinity  Sed   in    ?eviterno    non    est    negatio     nisi    corruptionis 
m  the  crea-  actnalis ;  quia  creatura  semper  apta  nata  est  non  esse, 
reflex  of     et  potest  de   sui    natura   non    esse ;     quod    enim    con- 
God  s  mfi-  j^[j^^^a^t,ur  esse  ejus  sine  corruptione,  lioc  est  ex  bonitate 
Creatoris,  qui   per   prsesentiam  majestatis    omnia   tenet 
in  esse.      Et  ideo  patet  quod  duratio  creaturas  non  est 
secjualis    durationi  Creatoris,    licet    consideremus    dura- 


*  Alio  moilu  accijiilur']  Aliter  sumitur,  B,  ;  modo,  om.  T. 


LI.]  OPUS  TERTIUM.  195 

tionera  Creatoris  a  principio  durationis  creaturfe  sine 
fine  ;  nee  est  una  eommimis  eis  per  participationem  ; 
sed  una  est  similis  alteri  per  imitationem  quantum 
potest  creatura  sustinere. 

Si    dicatur    quod    nullum    indivisibile    commensurat  In  -what 
se    extension!   alicujus    divisibilis,    igitur   non  ^    potest  indivisible 
nee     esse    prresens    omnibus     partibus    ejus     extensis ;  is  commer.- 
igitur  -  duratio  pevi,  si  sit  indivisibilis,  non   ?oquabitur  ^nh  the 
durationi     temporis,     et     ita    non    attinget    ad    finem  divisible, 
minimi  temporis,  sed  deficiet  ;  igitur   multo  magis  non 
durabit    cum    toto     tempore  :     dicendum^     est,     quod 
licet    indivisibile   non    potest   commensurari    divisibili, 
nee  ?equari,  quia  non  sunt  comparabilia  in  quantitate  ; 
nee   indivisibile,    quod  est  terminus  indivisibilis,  potest 
aliquo   modo   esse   cum   divisibili   toto  ;   tamen   indivi- 
sibile,  quod   est   alterius    generis,    quod   non   dependet 
aliquo   modo"*  a  divisibili,    sed  habet  esse  absolutum  a 
quo   dependet  divisibile,  potest  habere,  sine  extensione 
quantitiva,    dignius   esse    quam    divisibile  ;   per    quam 
dignitatem  potest   esse    pr?esens    omni  parti   divisibili  ; 
sicut    non    solum    videmus    de    causa    prima,    sed    de 
anima  rationali,    quse   ubique    est   praesens   corpori ;   et 
ideo    non    solum    esse    divinum    potest    esse    prpesens 
toti    tempori,     sed    esse    anim?e    rationalis    quod    ?evo 
mensuratur,  et  sic   totum  revum  cum  toto   tempore,    et 
sic    leniter^   potest   hsec   objectio   solvi,   licet   ejus    ex- 
planatio  plura  requirat. 

Sed  tertio  objici  potest,  quod  sevum,  cum  sit  mensura  Third  ob- 

durandi,  sicut    tempus,    erit   in   genere   quantitatis  ;    si  Jection : 

igitur  est  indivisibile,    erit   terminus   quantitatis,   sicut  nity,  like 

punctus  et  unitas,  instans  et  linea  :    sed  nulla   species  *™^'  '^  ^  ^ 
....  .        .  ^  measure  of 

quantitatis  ei  m  tantum  convenit   sicut   tempus,.  quod  duration, 


'  igitur  non']  ergo  nee,  B. ;  igitur 
potest  nee,  T. 
-  igitur']  ergo,  B. 


dicenduni]  et  dicenduni,  MSS. 

aliquo  modo']  om.  B. 

ct  sic  /cniter]  sic  leviter,  B. 

N    2 


196 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


and  there-  est  mensura  durandi  ;  ergo  revum  erit  terminus 
pre^(hm!^fnt^^^V^^^^  si  est  indivisibile,  et  ita  erit  instans. 
of  quantity.  Et  ad  hoc  dicendum,  quod  sevum  est  in  predicamento 
quantitatis  sicut  species,  et  non  sicut  princijnum  indivisi- 
bile.^ Unde  nee  est  quantitas  divisibilis,  nee  est  terminus 
quantitatis,  sed  est  nova  species,  sicut  substantia  in- 
corporea  est  species  substantise,  et  non  est  corpus 
substantife  neque  principium  ejus  ;  et  ideo  tevum 
potest  esse  indivisibile,  sicut  substantia  spiritualis  et^ 
indivisibilis ;  et  tamen  neque  erit  divisibile,  neque 
terminus  et  principium  alicujus  quantitatis  indivisibilis. 
Unde  sicut  substantia  incorporea  nee  est  indivisibile 
ut  atomus,  neque  divisibile  ut  corpus,  sed  est  natura 
absoluta  alia  ab  eis,  sic  cevum  nee  est  indivisibile  ut 
instans,  nee  est  divisibile  ut  tempus,  sed  mensura 
absoluta  alia  ab  illis.  Si  contra  hoc  objiciatm-,  quod 
Boetius  dicit  tertio  Consolationum  libro,^  quod    tenq)us 


'  Quantitatis. 


1.  Puuctum. 

2.  Instans. 

3.  Numerus. 


Continuum  /Pe™ianens. 

I  Diffluens. 
Discretuni. 


iEvum. 
Quantitas. 


Divisibllis. 


I 

Indivisibilis. 


Continua — Discreta. 


1.  Linea. 

2.  Superficies. 

3.  Tempus. 

-  ef]  est,  B. 


1.  Numerus. 

2.  Oratio. 


1.  -/Evum. 

2.  Pimctum. 

3.  Instans,  T. 

lilro']  om,  T.     Metr.  ix. 


Lt]  OPUS   TERTItJM.  197 

ab  aevo  procedifcj  ergo  erit  instans  :  dicendum  est,  quod 
tempiis  ab  pevo  procedit,  id  est  post  a^vum,  secundum 
quod  Aristoteles  dixit  ^  secundo  et  quinto  Metapbysicte, 
quod  ab  aliquo  vel  ex  aliquo  est  multipliciter  aut 
ordinaliter ;  ut  ex  nocte  lit  dies ;  aut  materialiter,  ut 
ex  ferro  fit  cultellus  ;  aut  effective,  ut  ex  patre  fit 
filius  ;  aut  originaliter,  tanquam  ex  termino  ;  ut  ab 
instanti  fit  teinpus,  et  a  puncto  fit  linea.  Sed  ordi- 
naliter fit  tempus  ab  sevo,  id  est  post  sevunij  quia 
sevum  est   mensura   prior   tempore. 

Si  dicatur,  quod  Aristoteles  non  ponit  sexnim  inter 
species  quantitatis,  neque  in  Prfedicamentorum  libro, 
neque  in  quinto  Metapliysicee,  ubi  de  speciebus  prasdi- 
camentalibus  docet,  igitur-  non  videtur  esse  species 
aliqua,  aut  Aristoteles  erit  dimiuutus  :  potest  dici,  quod 
nusquam  Aristoteles  dat  species  alicujus  proedicamenti, 
quia  de  substantia  incorporea  nihil  tangit  in  libro 
Pnedicamentorum,  nee  in  capitulo  de  Substantia  in 
quinto  Metaphysics?.  Placuit  igitur  Aristoteli  exeni- 
plificare  de  speciebus  aliquibus  aliquorum  prsedicamen- 
torum.  Sed  nee  de  aliquo  omnes  ejus  species  assig- 
navit,  neque  de  singulis  posuit  aliquas  species  ;  quoniam 
de  actione  et  passione,  quando,  ubi,  situ,  et  habitu, 
nullam  ponit  divisionem  specierum  in  libro  Pnedica- 
mentorum, nee  etiam  in  quinto  Metaphysicee ;  sed 
magis  distinguit  ibi  significata  multiplicia,  ut  patet  ex 
illo  libro.  Nee  de  substantia,  nee  de  relatione,  sed  de 
quantitate  et  qualitate  expressius  ponit  species  aliquas, 
sed  non  omnes.  Non  tamen  fuit  Aristoteles  diminutus. 
Nam  texere  omnes  species  pnedicamentorum  est  dare 
notitiam  omnium  rerum  secundum  diflinitiones  veras. 
Quia  oporteret  quamlibet  elicere  ex  genere,  per  divisi- 
onem ejus  in  difierentias  specificas.  Sed  hoc  est  quod 
in  omnibus  scientiis  investigatur ;  et  magnum  volumen 
et    speciale    requiritur    ad    hoc.       Et    ideo    omisit    in 

•  (//.177]  distinguit,  B.  ii.  2  j  v.  2.    |       -  iyitiir']  nee  alibi,  ergo,  B. 


IU8  ROGEllI   BACONIS  [cAP 

libris,  quos  liabemiis,  forsan  aliquem  librum  specialeni 
de  lioc  componens,  qui  nondum  venit  ad  maiius  Lati- 
norum,  .sicut  nee  melior  pars  nee  major  susg  pliilosopbise. 
Nam  mille  traetatus  edidit,  sicut  dieitur  in  libro  de ' 
Vita  sua. 
In  wliat  Si    tamen    dicatur,  quod    proprium    est    quantitatis 

^j^°^?g*l^V^1' dividi  in  infinitum,  unde  Aristoteles  in  quinto  Meta- 
sibie,  in  physicHB  diffinit  quantitatem  per  naturam  divisibili- 
notr  ^^'^^^  tatis,  dicens,  "  Quantitas  est  quae  dividitur  in  res/'  etc. : 
dicendum  est  quod,  quia  non  est  nisi  una  sjoecies 
quantitatis  divisione  carens,  et  ilia  est  ignotissima,  vix 
a  sapientissimis  comj)reliensa ;  ita  ut  multitudo  sapien- 
tum  nunquam  sciverit  ejus  veritatem,  sicut  nee  vulgus 
philosophantium ;  ideo  quantitas  in  sermone  vulgato 
accipitur  semper  tanquam  divisibilis,  et  alia  indivisi- 
bilis ;  si  tamen  secundum  exquisitam  veritatem  aliqua 
quantitas  est  divisibilis  et  aliqua  indivisibilis ;  unde 
in  scripturis  aliquorum  antiquorum  invenitur  haec  divi- 
sio  quantitatis  :  quantitatum  alia  divisibilis,  alia  indi- 
visibilis, ut  discreta  et  continua  ;  alia  ^  indivisibilis,  ut 
instans,  et  unitas,  et  punctus.  Sed  indivisibilis  est 
dupliciter :  una  est  species  quantitatis,  ut  revum  ;  alia 
est  principium  et  terminus,  ut  punctus,  et  csetera.  Nee 
prssdicatur  quantitas  univoce  de  terminis  et  speciebus, 
ut  de  instanti  et  tempore ;  sed  tequivoce,  sicut  sub- 
stantia de  composito,  et  materia,  et  forma.  De  sevo 
tamen  et  aliis  speciebus  preedicatur  univoce,  sicut  est 
univoca^  substantia  de  spirituali  et  corporali.  Et  ilia 
natura  univoca,  qute  est  in  genere  generalissimo  quan- 
titatis, non  arctatur  ad  naturam  divisionis,  sed  ante- 
cedit  earn,  et  abstraliitui'  a  natura  divisibilitatis,  et 
stat  in  ratione  generali  mensurandi ;  quia  proj)rium  est 
quantitatis  cujuslibet  mensurare. 


'  libro  dc]  om.  B.  I      ^  est  univoca']  oni.  B. 

-  «/?'«]  om.  B.  I 


LII.J  OPUS   TEIITIUM.  191) 


Cap.  LTL 

H^c  igitur  qua3  jam    din   protraxi  de  vacuo,  et  de  ijeasonsfor 
immobilitate   et    localitate    substantiarum   siimtualium,  JJ^serung 

J-  the  pre- 

efc  de  sevo,  annectere  volui,  propter  hoc  quod  sunt  an-  vious  di- 
nexa  prioribus,  quoniam  reducuntur  ad  quantitatem  f^^g^^y^k^ 
quce  consequitur  ad  naturam  materi?e,  et  quantitatem 
quam  geometria  considerat.  Et  quia  hsec  diificillima 
sunt,  cogitavi  quod  in  aliquo  operum  hpee  notarem. 
Sed  in  primo  et  secundo  aut  non  multum  cogitavi  de 
eis,  ut  excitarer  ad  scribendum,  aut  propter  quantitatem 
operum  libenter  omisi,  et  propter  hoc  quod  multum 
in  illis  festinavi.  Nunc  autem  volo  prosequi  materiam 
Primi  Operis. 

Cap.  LIII. 

PoSTQUAM  igitur  habita  est  comparatio  mathematicse  The  ad- 
ad  res  et  scientias  philosophite,  secundario   comparatui"  ^^^^^^^^^ 
ad  scientiam  theologise  ;  ^  et  ibi    primo    docetur  hoc  in  tics  to 
universali,  secundo  in  particulari.  *  eoogy, 

Consideratio  vero  in  universali  erit  per  hoc  ;  primo 
per  necessitatem  scientiarum  et  rerum.  Nam  cum 
scientige  ahse  sunt  necessaria3  theologize,  et  cognitio 
rerum  creatarum,  quse  ponuntur  in  Sacra  Scriptura, 
similiter  necessaria  est,  tunc  patet  quod  mathematica 
necessaria  est  Scripture©  Sacra^,  quia  sine  ilia  res  hujus 
mundi  et  scientire  non  possunt  cognosci,  ut  ostensum 
est.  Secundo  ostendo  hoc  per  sanctos.  Nam  sancti  in- 
venerunt  et  compleverunt  hanc  scientiam  a  principio 
mundi,  scilicet  fihi  Adee,  et  Noe  et  filii  ejus,  et  Abra- 
ham, qui  docuerunt  primo  Chaldasos  et  ^gyptios  hanc 
scientiam,  sicut  probo  evidenter.  Deinde  sancti  post 
Christum  occupaverunt  se  magis  in  hac  scientia  quam 
in  aliis,  sicut  probo,  tam    scribendo    de    his  quam    do- 

*  Opus  Majus,  p.  108. 


200  ROGERI   BACONlS  [CA^. 

cendo  alios,  et  exponendo  Scripturam,  et  laiidando  earn 
super  omnes  alias  scientias,  Et  licet  in  Opere  Ma- 
jori  probavi  hoc  per  multas  auctoritates  sanctorum, 
tamen^  hie  volo  unam  earum  referre,  qu?e  est  gene- 
ralis  ad  totam  matliematicam  et  quatuor  ejus  partes, 
qu?e  sunt  geometria,  arithmetica,  astronomia,  musica. 
The  praises  Dicit  eum    Cassiodorus,  ^    doctor  famosus    in  theologia, 

bestowed  on  i  •       i  •  l  ^  1 1  •    • .  ■  i    • 

these  sci-     ^^^^  scientias  quatuor  dum  sollicita    mente    revolvimus, 

ences  by      sensum   acuunt,  limumque  ignorantire  detergunt,  et  ad 

illam    speculativam    contemplationem,^    Domino    largi- 

ente,  perducunt.     Quas  merito    sancti  patres    legendas^ 

persuadent ;  quia  ex  magna  parte    per  eas    appetitus  a 

carnalibus  rebus  abstrahitur ;  et  faciunt  desiderare  qute 

solo,  Domino  largiente,  corde'^  possumus  respicere.    Quo- 

modo  autem  laudant  sancti  singulas  partes  mathematicte 

secundum  se,  et  in  particulari,  patet  ex  Opere  Majori. 

Their  Deinde  descendo  ad  utilitatem  mathematicse  respectu 

helping"o    tlieologife  magis  sjiecialiter,  et  ostendo  quod  in  septem 

interpret      radicibus  magnis  necessaria   est    mathematica   respectu 

passaf^es  of  theologise.     Et   sunt   ha;c :    coelestia,  loca   mundi,    tem- 

Scripture,     pora,    passiones    temporum,    numeri,    figure,    musicalia. 

Quatuor      prima     pertinent     ad     astronomiam ;      nam 

heec  sola  de  illis  certificat.     Et    ostendo    multis    modis 

quod    cognitio    coelestium    est    omnino    necessaria,    et 

propter    textum    et    propter    sententias.     Nam    multa 

disputant  tlieologi  de  his  ;    et  multa  in  textu  et  expo- 

sitione    ejus    in     libris    sanctorum     inveniuntur,    quo3 

habent  magnas  difficultates.    Nam  tlieologi  disputant  in 

sententiis    de  continuitate  et  de  multitudine  ccelorum, 

de  figura  eorum,  et    de   circulis    cccentricis    et    epicyc- 

licis,    et    aliie ;     de    motibus    ccelorum,    de    influentia 

ccelorum  in  ha3C   inferiora,  de    fato,    et   hujusmodi    per 

coelestia  respectu  liominis,  et  de  multis  aliis  ac  magnis. 


'  tameii]  quoc  tanien,  B.  I        *  sancti  patres  legendas]  legendas 
-  Cassiodorus']  De  Art.  cap.  iii.  sancti  patres.    T. 

^  contemplationeni]  written  above  =  corde']  om.  T. 

considcrationcm ;  in.  T.  1 


liil]  opus  tertium.  201 

Textus  etiam  in  operibus  Sex  Dierum  lequirit  notitiam  Especially 
de    coelestibus  ;    et    in  Josua,  et  in  ^    Libris  Reo-um,    et  ^^?^\     . 

'  ...  .  .      ■which  reier 

Esaia,  de  longitudine  diei  in  horologio  Achaz,  et  in  to  the  phe- 
Ecclcsiaste,  cum  dicatur  :  "  Oritur  sol  et  occidit,  et  ad  [i^e^so"ai.° 
"  suum  locum^  revertitur:  gyrat  per  meridiem,  et  liec- system. 
"  titur  ad  aquilonem."  Et  in  Ecclesiastico,  quadrage- 
simo  tertio  capitulo,  de  altitudine  firmamenti,  et  multis 
qute  in  illo  capitulo  continentur  ;  et  in  Job,  de  Hya- 
dibus,  et  Pleiadibus,  et  Orione,^  et  Arcturo,  et  hujus- 
modi.  Et  sic  per  diversa  loca  Scriptune.  Et  Hiero- 
nymus  dicit  super  Esaiam  de  Orione,  quod  habet 
viginti  duas  stellas,  quarum  novem  primte  sunt  in 
tertia  magnitudine,  et  novem  residufe  in  quarta  mag- 
nitudine,  et  quatuor  alite  in  quinta  magnitudine ;  et 
sic  de  multis  qufe  in  originalibus  sanctorum  dicuntur, 
qua?  nullus  de  vulgo  theologorum  potest  intelligere. 
Nam  ad  intelligenduni  hoc  verbum  Hieronymi  oportet 
videre  octavum  librum  Almagesti,  ubi  distinguuntur 
magnitudines  stellarum  fixarum.  Quoniam  sex  sunt 
magnitudines  earum,  de  quarum  tribus  hie  fit  mentio. 
Stellpe  in  prima  magnitudine  sunt  quindecim,  et  quas- 
libet  earum  est  plus  quam  centies  major  tota  teri-a. 
Plures  autem  sunt  in  sexta  magnitudine,  qua)  est 
minima,  et  qua^libet  earum  est  decies  octies  major* 
tota  terra.  Sed  do  his  inferius  in  Opere  Majori  fit 
expositio  sufficiens,  ut  tangam  suo  loco. 

Similiter  super  illud  Ecclesiastes,  "  Sol  oritur''  et 
"  occidit,"  dicit  Hieronymus  in  original!,  quod  hoc 
verbum  non  solum  intelligitur  de  motu  annuo,  sed 
diurno.  Sed  nullus  est  homo  ita  peritus  in  astro- 
nomia  qui  satis  haberet  hoc  salvare  et  intelligere. 
Requisivi  enim  peritissimos  super  hoc  et  nesciverunt 
respondere.      Nam   a   solstitio    sestivali   usque   ad   sol- 


'  ct  (■/(]  om.  T. 

*  suum  locum^  locum  suum,  T. 

^  Orionc']  cap.  xiii.  12. 


*  major^  om.  B. 

*  sol  oritur^  oritur  sol,  T.  i.  5. 


202 


ROGEHI   13AC0NIS 


[cap 


stitiiim  liyemale,  verum  est  quod  sol  omui  die  in  zo- 
diaco^  flectitur  ad  aquilonem^  fere  per  gradum  uiiiim, 
id  est,  per  partem  coeli  in  eircuitu  fere  trecentesimam 
sexagesimam.  Sed  a  solstitio  hyemali  nusquam  flec- 
titur ad  aquilonem,  sed  ad  meridiem,^  usque  ad  sol- 
stitium  sestivale.  Similiter  consideretur  sequidistans 
in  qua  fertur  ilia  flectitur  ad  aquilonem  in*  illo  di- 
midio  anno,  sed  magis  ad  meridiem,  propter  gradum 
quem  acquirit  sol  motu  sui.  Unde,  quantum  ad  sen- 
sum,  non  flectit  se  in  aliquam  partem,  licet  tamen 
secundum  veritatem  in  uno  dimidio  anno  flectit  se 
parum  ad  aquilonem,  et  in  alio  parum  ad  meridiem, 
omni  die  fere  per  unum  gradum.^  Unde  aequidis- 
tantes  "^  non  sunt  vere  circuli,  sed  spine  ;  eo  quod  finis 
et  principium  non  cadunt  in  idem  punctum,  et  ideo 
in  idem  redit  flexus  solis  in  zodiaco  et  in^  requldis- 
tante.  Nee  potest  flexus  Lie  considerari  secundum 
declinationem  liorizontis,  quia  adlmc  flectitur  in  illo 
dimidio  anno  ad  meridianam  partem  liorizontis ,  nee 
habet  comparationem  ad  horizonta,  nisi  propter  a^qui- 
distantem  :  ergo  judicabitur  secundum  eam.  Non 
igitur  videtur  quod  hie  flexus  possit  salvari  secundum 
veritatem,  sed  secundum  judicium  sensus.  Nam  quia 
in  communi  judicio  judicamus  secundum  sensum,  multa 
reperiuntur  apud  auctores  qute  dicta  sunt  secundum 
quod  apparent.  Ex  perspectiva  igitur  dictum  est,  quod 
magis  compreliendimus  distantiam  stellarum  in  oriente 
et  occidente,  propter  interpositionem  terras,  quam  in 
meridie.  Et  ideo,  licet  secundum  lineam  extensam 
inter  orientem  et  occidentem^  videntur  plus  distare  a 


'  in  zodiaco]  om.  T. 

-  ad  aquiloneni]  ad  meridiem,  T., 
corrected  from  ab  aquilone. 

^  ad meridiem']  ad  meri- 
diem, sed  ad  aquilonem,  T. 

*  in]  om.  T. 


^  unum  gradum]  gradum  uuum,  T. 

^  aquidistdntes]  "tequidistantes 
"  simt  paralleli  quas  describit  sol 
"  omni  die."    T.  in  marg. 

'  »t]  om.  T. 

**  orientem  et  occidentcm]  oriens  et 
occidens,  B,  T, 


LUI.J  OPUS   TERTIUM.  203 

nobis,  quam  secimdum  lineam  extensani  a  medio  co^li 
usque  ad  anguluiu  terne,  taraeii  videutur  esse  pro- 
pinquiores  nobis  in  oriente  et  occidente  quani  in  me- 
ridie,  considerando  lineam  quse  est  extensa  inter  polos 
mundi.  Et  quia  nos  sumus  multum  versus  polos,  ideo 
in  ortu  et  oecasu  videtur  sol  magis  esse^  versus  aqui- 
lonem  quam  in  meridie  ;  sicut  quilibet  potest  judieare 
omni  die  ad  visum,  quando  sol  videtur  in  ortu,  et 
meridie,  et  in  oecasu.  Videtur  enim  quod  quando  est 
in  ortu  et  oecasu  propinquior  sit  ]3olo  nostro,  et  quasi 
sit  in  directo  nostri ;  sed  quando  est  in  meridie,  videtur 
multum  flecti  ad  polum  meridianum.  Omni  igitur  die 
anni  videtur  sol,  quantum  ad  sensum,  flecti  ad  aqui- 
lonem  in  oecasu,  postquam  gyravit  secundum  sensum 
nostrum  ad  meridiem  in  medio  diei.  Certe  sic  occurrit 
dubitatio  gravis  de  aliis  quie  dicta  sunt,  et  de  multis 
quas  non  possum  hie  enarrare. 


Cap.  LIV. 

Beinde  descendo  ad  radicem  secundam,  quse  est  de  Utility  of 
cognitione  locorum  mundi.^     Manifestum  enim  est  quod  fo^ifJojoZ, 
totus  textus   decurrit  super  litec  loca,  et  per  ha3C  loca  and  the  im- 
corporalia  significantur  loca  spiritualia,  et  per  vias  ad  attached  to 
ea   vise   spirituales ;    et   majora   mysteria   in    his   locisitbythe 
continentur    quam   auris    mortahs    potest    audire,    aut 
mens    humana   intelKgere,    sicut   dicit    Origeues    super 
Josue.     Et   sanctus   Hieronymus,    et   Eusebius,    et   alii 
iverunt  per  loca  sacra,  ut  haberent   intellectum   Scrip- 
turte.     Et  ipsi,  et  Isidorus,  et  Orosius  ad  Augustinum, 
Beda,  et  multi,   diligenter  scripserunt  de  his  locis ;   et 
descriptiones  ordinaverunt  in  pellibus,  propter  intellec- 
tum  tarn    sensus   literalis   quam    spiritualis.      Et   pono 


'  magis  cssel  esse  magis,  T,  |      -  unindi']  Opus  Majus,  p.  113. 


204 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


The  value 
of  chrono- 
logy. 


exempliim  de  hoc  in^  Jordane,  Hiericho,-  et  Hierusalem, 
et  de  via  inter  hsec,  qiiomodo  sensus  spirituales  pos- 
.sunt  pulchre  elici,  cognita  distinctione  loconim  mundi. 
Nihil  enim  magis  necessariiim  est  sciii  proj^ter  intel- 
lectiim  Scripturpe.  Nam  loca  mundi  dispersa  sunt 
ubiqiie  in  visceribus  Scripturae,  tam  Novi  quam  Yeteris 
Testamenti.^  Et  etiam  res  locatte  non  possunt  cognosci 
nisi  per  loca ;  quia  complexiones  earum  accidunt  per 
complexiones  locorum.  Et  ideo  pluries  et  plus  scripsi 
de  his  locis  in  Majori  Opere,  quam  de  aliis  rebus. 
Nam  prius  posui  radices  de  complexionibus  locorum  ; 
nunc  autem  aliquos  ramos,  fructus,  et  flores. 

Sed  postea  in  comparatione  mathematicfe  ad  rem- 
publicam  digero''  totam  divisionem  locorum  mundi  se- 
cundum astronomiam ;  et  deinde  secundum  naturales 
philosophos,  et  secundum  sanctos,  et  secundum  eos  qui 
nostri  temporis  experti  sunt  loca  mundi,  et  per  iter 
et  navigium.  Et  hoc  est  quasi  maximum  quod  fieri 
potest,  ut  sic  homo  habeat  totum  mundum  in  imagi- 
natione  certa,  et  omnes  diversitates  hominum,  et  sectas, 
et  ritus  ;  et  depingat  ante  oculos  suos  quando  vult  et 
quibus  vult  hoc  exponere.  Et  ideo  summe  notanda  est 
consideratio  horum  locorum,  propter  sapientise  magni- 
tudinem. 

Tertia  radix  est  penes  tempera:  nam  nulla  scientia 
potest  tempera  certificare  nisi  ista ;  nee  aliqua^  aha 
se  de  hoc  intromittit.  Et  ibi  sunt  multse  conside- 
rationes  utiles  et  magnse.  Nam  maxima  inter  omnes 
considerationes  Scriptures  Sacrse  ^  est  de  cursu  historiee 
a  principio  mundi  usque  ad  Christum,  per  omnes 
cetates  et  srecula.  Tota  vero  Scri})tura  Vetus  ad  ipsum 
ordinatur,  et  ut  tempus  ejus  habeatur,  nee  ante  tempus 


'  de  hoc  ill]  in  hoc  dc,  T. 

2  Hiericho]  Jerico,  T.  B. 

3  Nam Tcstamenti]  om. 


^  digcro}  dirigo,  T. 
^  ciUqua']  om.  T. 

'^  Scriptune  Sacrai\  Sacra;  Scrip- 
turae,  T. 


LIV.]  OPUS   TERTIUM.  205 

ejus  expectetur  Salvator  mimdi  ;  nee  post,  sicut  Judsei 
adhuc  inaniter  et  erronee  expectant.  Et  Saraceni 
credunt  quod  tempus  salutis  incepit  quando  venit 
Maeliometus.  Necessarium  igitur  est  nobis  Christianis, 
et  maxime  tlieologis,  ut  pro  nostra  utilitate,  et  intel- 
lectu  Scriptur?e,  et  contra  Judneos,  et  Saracenos,  et 
omnes  sectas  perversas,  sciamus  certificare  historiam 
banc  a  principio  usque  ad  Christum.  Et  ideo  reputo 
summe  notanduni  istud.  Sed  Textus  Sacer  non  con- 
tinuat  hanc  historiam,  ut  patet  per  totum  tempus 
a  Machabaeis  usque  ad  Nativitatem  Domini  ;  nee  chro- 
nicle, nee  histori?e  sanctorum  et  aliorum  liistoriographo- 
riim  certificant  liic :  nam  apparet  in  eis  contrarietas 
infinita,  et   translationes    textus    discordant   crudeUter. 

Quapropter  istud  magnificum  fundamentum  '  Scrip - 
txiYve  et  professionis  fidei  Christianas  non  potest  sciri 
usque  ad  luec  tempora  per  has  vias.  Deinde  non 
solum  hoc  tempus  ignoratur  quantum  ad  summam, 
sed  tempora  singularum  retatum  et  s?eculorum  habent 
infinitam  dubitationem.  Quod  vero  nunc  dixi  de 
summa  temporis  et  partium,  aliqua  exempla  pro- 
ponam. 

Secundum  quod    reperitur  in  chronicis  Eusebii,  quas  Difficulties 
Hieronymus    transtulit,    et   cuiibus   maxime   utitur  ec-  "^  *^^ , 

-      .  ^     .  chronology 

clesia,  ab  Adam  usque  ad   Nativitatem    Christi,  primo  of  Scrip- 

anno  Christi  incluso,  fiunt  anni  5198,  scilicet  quinque  *^"^^* 
millia  centum  nonaginta  octo.  Hoc  autem  dechirat 
sic :  -  Ab  Adamo  usque  ad  Diluvium  anni  fuerunt 
2242 ;  a  Diluvio  usque  ad  Abraham,  942  anni ;  ab 
Abraham  usque  ad  Nativitatem  Christi,  anni  2014.  Sed 
cum  sequatur  editionem  Septuaginta  Interpretum,  ut 
planum  est,  patet  per  aggregationem  annoruin  singu- 
larum generationum,  praidictum  Eusebium  in  secunda 
setate  in  centum  triginta  annis  esse  diminutum.     Quod 


'  magnificum  fundamentum']   fun-    I       -  declaral  sic]  Praef.  Auctoris. 
daraentum  magnificum,  T,  | 


206  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

etiam  probatur  per  Augustinum  de  Civitate  Dei, 
libro  xvi.  capitulo  x.,^  qui  dicit  a  Diluvio  usque  ad^ 
Abraham  1072  anno^fuisse  promulgatam  editionem,  id 
est,  Septuaginta  Interpretum.  Sed  Eusebius  non  posuit 
nisi  942;  et  hoc  est  minus  in  130,  ut  patuit  supra, 
Orosius  vero,  in  libro  de  Ormesta'^  Mundi,  scribens  beato 
Augustino,  his  addit  unum  annum,  dicens  quod  fue- 
rint  ab  Adam  usque  ad  Nativitatem  Christi  5199; 
qui  Humerus,  licet  videatur  inclusive  intelligi,  tamen 
exchisive  scribitur,  in  cereo  paschali.  Secundum  vero 
Hebraicam  veritatem,  sicut  Beda  scribit  in  libro  Tem- 
porum,  fuerunt  3952  anni.  Sicut  vero  colligitur  ex 
modernorum  Hebr?eorum  computatione,  ab  Adam  usque 
ad  tempus  quo  nos  ponimus  Nativitatem  Christi,  fuerunt 
8760  anni.  Similiter  in  partibus  hujus^  temporis  est 
magna  contrarietas,  et  dubitatio  major.  Nam  in 
secunda  ?etate,  undecimo  capitulo  Geneseos,  habetur  in 
codicibus  Latinorum,  quod  vixit  Arphaxad,  postquam 
genuit  Sale,  trecentis  tribus  annis  ;  et  Hebra3us 
habet  quadringentos  tres  annos  ;  et  Grcecus,  secundum 
Septuaginta  Interpretes,  inter  Arphaxad  et  Sale  inter- 
ponit  cetatem  Chamam  in  130  annis ;  de  quo  Lucas 
meminit  in  generatione  Domini.  Similiter  de  annis 
Abrahte.  Textus  enim  dicit,  septuaginta  quinque 
annorum  erat  Abraham,  cum  egrederetur  de  Haran. 
Sed  cum  post  mortem  patris  exivit,  qui  ducentis  quin- 
que annis  vixit,  et  Thare  existens  septuaginta  annorum 
generavit  Abraham,  constat  quia,  mortuo  patre,  erat 
1 35  annorum ;  nam  tot  remanent,  demptis  septua- 
ginta de  205.  Augustinus  nititur  hoc  solvere,  et 
Hieronymus,  et  Hebrrei  ;  sed  valida  et  insolubilia 
adhuc    hunt    argumenta    contra    quamlibet    solutionem. 


1  lihro .r.]    xviii.  libro, 

capitulo  X.,  B. 
"  a(7]  om.  T. 


^  anno']  anni,  T. 
''  Ormeski'}  cap.  i. 
■'■  hujus'}  om.  T. 


LIV.]  OPUS   TERTIIBI.  207 

Sed   longiim  esset  hoc  scribere,  et   ideo  dimitto   usque 
ad  pleniorem  scripturam. 

De  annis  vero  Salomonis  dubitatio  est^  gravis ;  The  years 
nam  Josephus  in  octavo  Antiquitatum  libro,-  super 
queni  omnes  sancti  et  liistorioe  fundamentum  liabent, 
(licit  quod^  mortuus  est  Salomon  valde  longaevus, 
et  regnavit  octoginta  annis.  Et  secundum  hoc  texit 
historian!  sacram.  Sed  textus  noster  non  habet  nisi 
medietatem.  Baasa  vero  rex,  tertii  Regum  capitulo 
XV.,  dicitur  in  tertio  anno^  Asa  incepisse  regnare, 
et  viginti  quatuor  annis  regnasse.  Ergo  usque  ad 
vigesimum  sextum  ipsius  Asa,  ad  plus  regnavit ;  et 
hoc  patet  per  xvi.  capitulum,  ubi  dicitur  quod  anno 
vicesimo  sexto  Asa  regnavit  Hela  filius  Baasa ;  sed 
secundo  Paralipomenon  xvi.  dicitur,  quod  anno  tri- 
sesimo  sexto  regni  Asa  ascendit  Baasa.  Similiter  in 
vicesimo  primo  capitulo,  secundi  Paralipomenon,  habe- 
tur  :  Joram  fuit  triginta  duo  annorum  cum  regnare 
coepisset,  et  octo  annis  regnavit  in  Hierusalem  ;  quorum 
summa  est  quadraginta  amii.  Et  in  principio  xxii. 
dicitur  quod  filius  ejus,  Ocozius,  erat  quadraginta  duorum 
annorum  cum  regnare  coepisset,  et  uno  amio  regnavit 
in  Hierusalem.  Ex  quo  sequitur  quod  Ocozias  fuit  natus 
ante  patrem  suum  per  biennium,  quod  nihil  est  dictu. 

Eusebius  vero  et  Beda^  non  ponmit  nisi  triginta 
annos  captivitatis  Babylonia3,  cum  tamen  secundum 
Hieremiam  videatur  quod  debeant  poni.  septuaginta 
duo  anni,  usque  ad  solutionem  captivitatis,  quse  pr?e- 
dicta  fuerat  per  Cyrum  debere  impleri.  Et  hscc  est 
communis  sententia,  scilicet  quod  septuagmta  duo  anni 
captivitatis  fiierunt.  Sunt  autem  alia  qute  habent 
dubitationes  consimiles,  vix  numerabilia  ;  sed  hasc  suffi- 
ciant  pro  exemplis.      Est  igitur   necessaria  consideratio 


'  est']  oni.  T. 

2  libro']  viii.  7.  §  8. 

*  quod]  om.  T. 


'  a7ino]  regni,  T. 
^  Beda]    De  Teniporum   Ratione, 
.'535,  ed.  Migiie. 


20S  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

de  liis  propter  istas  controversias.     Et  similiter  propter 
certitudinem    temporis  Christi,    qua    nihil    in  Scriptura 
magis    considerandum,  nisi    corruptio  Textus    Sacri    in 
litera  et    in   sensu  literal!,  de    qua   superius    est    anno- 
tatuui,  et  adhuc  inferius  in  peccatis  studii  recitabitur. 
Astronomy      Sed,  ut  dixi,  nulla  scientia  certificat  de  temporibus, 
siire"foun-  ^^^^  astronomia ;    quia  ejus  est  considerare  revolutiones 
dation  of    motuuni    coelestium,    qui    fiunt    in    temporibus    certis  ; 
looy.  et   similiter   renovationes    eclipsium,    qua?   non    cadunt 

nisi  ad  tempora  certa,  et  in  his  non  potest  errare. 
Et  ideo  Ptolomsevis  in  Almagesti  consideravit  per 
eclipses  tempora,  et  certificavit  tenq^us  Nabucha- 
donozor,  et  totum  tempus  ab  eo  usque  ad  Alexan- 
drum  Magnum,  et  ab  illo  usque  ad  Octavianum 
Augustum  ;  cujus  quadragesimo  secundo  anno  Do- 
minus  noster  natus  est  secundum  omnes  historias,  et 
secundum  sanctos ;  et  ab  illo  certificavit  quantum  fuit 
usque  ad  tempus  suum,  scilicet  usque  ad  Adrianum 
principem,  sub  quo  Ptolomreus  fecit  considerationes  suas ; 
sed  ante  Nabuchadonozor  non  consideravit  tempora. 
Alii  tamen  non  tacuerunt,  et  prjiecipue  Albumazar  in 
libro  Conjunctionmn.^  Nam  ibi  ponit  principium 
mundi  et  primum  hominem,  scilicet  Adam  ;  et  a  crea- 
tione  ejus  notat  tempus  usque  ad  Diluvium,  docens 
qua  die  et  qua  hora  fuit  Diluvium.  Nam  a  plasma- 
tione  Ada?  usque  ad  noctem  diei  Veneris,  in  qua  fuit 
Diluvium,  fuerunt  anni  2226,  et  mensis  unus,  et  viginti 
tres  dies,  et  quatuor  horse.  Deinde  dicit  modos  verifi- 
candi  totum  tempus  a  Diluvio  usque  ad  destructionem 
legis  Machometi  per  omnia  media,  scilicet  de  tempore 
Nabuchadonozor,  et  Alexandri,  et  Christi,  et  Machometi; 
volens  quod  princeps  legis  fcedte  et  malignfe  habeat 
sequi  Machometum  ;  et  hie  est  Antichristus  :  quia  nulla 
lex  sequitur,  nisi  lex  Antichristi,  ut  planum  est. 


'  Conjuncttonum'l   De    Magnis    Conjunctionibus,   &c.   Sig.  E.    iiii.     Ed. 
Venet,  1515. 


LIV.]  OPUS   TERTIUM.  209 

Seciinclum     quod    considerandum    est   de   temporibus  The  be- 

....  .         ,  ...  ginning  of 

est  prmcipium  anni,  et  per  consequens  principium  fjig  y^^j. 
inundi ;  an  sit  in  lunatione  Octobris,  an  in  Imiatione  among  the 
Aprilis.  Ha3C  sunt  optime  consideranda,  propter  difli- 
cultatem  et  pulelnitudinem  considerationis,  qu^e  per 
Textum  Sacrum  maxime  potest  fieri.  Yulgus  autem 
ffistimat  quod  principium  mundi  fuit  in  vere,  et  quod 
primus  raensis  anni  est  Aprilis,  sicut  dicitur  in  Exodo 
[xii.  2.]  :  '•  Hie  mensis  est  primus  in  mensibus  anni." 
Sed  hoc  dictum  est  ab  inchoatione  festorum  legalium, 
non  secundum  seriem  naturalem  temporis,  sicut  pulchre 
dicit  Joseplms  in  primo  Antiquitatum  libro.'  Et  quod 
hoc  sit  verum  sine  contradictione  possibili  probavi  in 
Opere  Majori  per  textum,  qui  dicit  hoc  in^  Exodo,  vi- 
cesimo  tertio  capitulo  [IG.]  :  "  Solemnitatem  celebrabitis 
"  in  exitu  anni  ;"  et  in  eodem,  tricesimo  quarto  [22.]  : 
"  Et  solemnitatem  quando,  redeunte  anni  tempore, 
"  cuncta  conduntur."  Et  hoc  patet  per  prsecepta  de 
metendis  et  seminandis  agris.  Nam  si  sextus  annus 
finitur  ad  Aprilem,  tunc  fructus  non  colligentur,  sed  peri- 
bunt,  quia  Septimus  amius  est  ferialis,  in  quo  non  licet 
metere.  Item  tunc  octavus  annus  incipiet  ab  Aprili, 
et  nihil  metetur  in  eo,  quia  nihil  fuit  seminatum  in 
septimo  anno.  Sed  nullus  annus  caret  messe  nisi 
septimu.^,  quia  solus   ferialis  est. 

Sed  si  ab  Octobri  incipiatur  annus,  nullum  incon- 
veniens  contra  pra^cepta  invenitur.  Item  patet  hoc 
per  principium  Nehemire  satis  manifeste.  Et  hoc  dicit 
Hieronj^mus  in  Epistola  de  Festis,  et  primo  Ezechielis^ 
vult  illud  idem.  Nam  ibi  dicit  quod  Januarius  est 
quartus  mensis,  ergo  Novembris  est  secundus.  Et  non 
est  dubium,  quin  secundum  ordinem  temporiun  natura- 
lem, principium  anni  est  in  lunatione  Octobris.  Et 
hoc"*  astronomi  orientales,  ^gyptii,  et  Grreci,  et  Persae, 


'  llbro']  1.  3.  §  3.  I       3  Ezechielis']  i.  3. 

-  live  i>i'\  in  hoc,  T.  |       *  lioc'\  om.  T. 

VOL.    I. 


210  KOGERI  BACONIS  [CAP. 

et  omnes  considerant,  qui  a  patriarcliis  et  proplietis 
liabuenmt  astronomiam.  Et  hoc  est  consonum  naturae, 
ut  quando  spoliatur  vetus  annus  a  fructibus  suis, 
incipiat  novus  ;  nam  finis  annualis  laboris  est  collectio 
fructuum.  Et  ideo  seminatio  et  fructuum  collectio 
debent  esse  in  eodem  anno  :  quod  non  potest  servari 
si  annus  incipiat  ab  Aprili  ;  sed  in  uno  anno  semina- 
bitui',  et  in  alio  metetur.  Et  cum  hoc  sit  verum,  tunc 
forte  est  argumentum  de  principio  mundi,  quia  princi- 
pium  primi  anni  fuit  principium  mundi.  Sed  principium 
anni^  est  ab  Octobri,  ut  nunc  probatum  est.  Unde  dicit 
Josephus  quod  licet  Moyses  constituit  anni  principium 
in  Aprili,  quantum  ad  initium  solemnitatum,  tamen  in 
venditione,  et  emptione,  et  reliqua  gubernatione,  Moyses 
prioris  sseculi  decreta  servavit,  quantum  ad  anni  prin- 
cipium. Sed  prius  ssGCulum  fuit  a  Moyse  usque  ad 
principium  mundi  revertendo  ;  ergo  illud  sseculum 
habuit  principium  anni  in  Octoljri,  ergo  principium 
mundi. 

Conform-        Et    hic    est    ingeus    consideratio    per    astronomiam ; 

astronomy,  scilicet,  ad  inveniendum  nobilissimam  coeli  disposi- 
tionem,  in  qua  planet?e  omnes  fuerunt  in  suis  locis 
difrnioribus,  et  ubi  omnes  suas  fortitudines  habuerunt, 
de  quibus  postea  scripsi  tarn  in  Minore  quam  in  Ma- 
jori.  Et  hsec  debuerunt  esse  in  principio  mundi  :  hoc 
est  congruum.  Et  ideo  si  ista  potuerunt  inveniri, 
in  primo  anno  mundi,  in  principio  Octobris,  con- 
sonum est  naturae  quod  ibi  fuit  principium  mundi. 
Sed  nondum  est  hsec  consideratio  certificata :  tetigi 
tamen  de  ea  aliquas  vias  in  Opere  Majori. 

Lives  of  Tertium,  quod  hic  est  notabile  de  temporibus,  est  de 

arclfs^ "'  longitudine  vitae  patriarcharum.  Nam  per  mille  annos, 
secundum  Josephum,-  A^xerunt  aliqui ;  et  textus  fere 
deducit  vitam  ad  lioc.    Et  aliqui  ascribunt  hoc  bonitati 


'  fuit  principium princi-     I       -  Josephum']  Antiq.  i.  3. 

pium  anni'\  cm.  T.  I 


LI  v.]  OPUS   TERTIUM.  211 

dispositionis    coelestis  in  principio    raundi,    et    alii    aliis 
causis,  ut  tetigi  in  Opere  Majori. 

Quartum  autem  est '  de  tempore  Diluvii :  nam  in  Time  of 
veritate  fiiit  in  Novembri,  in  secundo  mense,  secun-  ^^^  deluge, 
dum  ordinem  temporis  naturalem ;  quod  est  valde 
considerandum.  Nam  hoc  plane  dicit  Joseplius  in 
primo  Antiquitatvim.  Cfeteram  Scriptura,  ut  probatum 
est,  accipit  anni  principium  in  omnibus  apud  Oc- 
tobrem,  pr?eterquam  in  serie  festorum :  ergo  oportet 
quod  Diluvium  -  fuorit  in  Novembri.  Sed  Magister  in 
Historiis  hie  turpiter  erravit,  non  solum  propter  hoc, 
quod  in  Maio  dicit  Diluvium  fuisse,  sed^  quia  vilis 
ignorantia  nominum  mensium  secundum  Hebr?eos  et 
Grrecos  duxit  eum  in  errorem.  Nam  Josephum  imi- 
tatus,  non  intellexit  nomina  Hebrtea  et  Gr?eca,  sicut 
docui  in  Opere  Majori :  quoniam  credidit  quod  Mains 
vocaretur  illo  nomine  quod  Novembri  datur  in  He- 
brseo  et  Graeco  ;  et  sic'*  deceptus  est.^  Et  ideo  glossa 
magistralis,  qua?  similiter  in  hoc  loco  textus  ponitur, 
nulHus  auctoritatis  est ;  quia  °  falsum  dicit  manifeste ;  et 
deceptio  illius  glossatoris  fuit  sicut  magistri  in  historiis. 

Quintum  hie  considerandum  diligenter  est  de  prin- 
cipio diei  naturalis ;  nam  vulgus  theologorum  jpstimat  Beginning 
quod  dies  artificialis  prfecessit  noctem,  et  lux  tenebras  °^  ^'j^  °^" 
in  principio  mundi.  Sed  istud  patet  falsum  esse  per 
Hieronymum  super  Jonam  et  super  Matth?eum  ;^  et 
per  hoc,  quod  secundum  legem  ab  occasu  solis  incipie- 
bat  dies ;  et  tal)ul?e  Hebra^orum  astronomicse  factre 
sunt  ab  occasu  solis,  Et  Judtei  considerant  tempus 
lunare.  Et  apud  omnes  nationes  considerantes  hoc 
tempus,  dies  naturalis  incipit  ab  occasu  solis,  ut  dicit 
Alfraganus.^     Et  textus  dicit  semper  quod  factum  est 


'  est']  om.  T. 

-  Diluvium']  om.  T.     Antiq.  ibid. 

^  sed]  om.  T. 

■■  sic]  fuit,  T. 

^  est]  om.   T. 


"  quia]  quoniam,  T. 

'  MatfhcEum]  in  Jonam  ii.  2  ; 
Mat.  xii.  40. 

^  Alfraganus]  Chronolog.  cap  i. 
Francof.  1590. 

O    2 


212  EOGERI   BACOXIS  [CAP. 

vespere  et  mane  dies  iiniis.     Ergo    hoc    vesper   et   lioc 
mane  simt  partes  nniiis  diei  natnralis ;  et  vesper  prins 
ponitur,  et  iJeo  prseeedit  diem  artificialem. 
The  refor-       Hfec    igitur    quinque    notabilia    volui    ponere    circa 
the*ca°en-    ^empus     consideratum     secundum      ejus      substantiam. 
dar.  Nunc  volo  tangere  ea,  qure  scripsi  de  passionibus  tem- 

porum.  Et  voco  passiones  liic  primationes,  lunationes, 
et  embolismos,  et  hujusmodi,  quse  in  compute  et  kalen- 
dario  considerantur.  Et  liic  oritur  unus  de  majoribus 
fruetibus  astronomipe,  qui  consistit  in  compositione,  et 
correctione,  et  intellectu,  et  usu  kalendarii  et  computi. 
Et  duo  principaliter  considerari  possunt  :  unum  per- 
tinet  ad  correctionem  kalendarii,  quod  est  maxime 
notandum  post  correctionem  Sacri  Textus,  ut  suo  loco 
inferius  exponetur.  Nam  horribiles  et  viles  errores 
sunt  hie ;  quia  ex  ignorantia  computi,  secundam  vias 
astronomifie,  permittunt  prrelati  hanc  corruptionem  reg- 
nare.  Quamvis  enim  astronomi  sint,  qui  possent 
hujusmodi  corruptionem  tollere ; '  tamen  non  sunt  ausi, 
sine  auctoritate  summi  pontificis,  secundum  quod  con- 
cilium generale  ordinavit,  Sed  de  hoc  inferius ;  nunc 
prse  manibus  sunt  alia ;  inter  qua?  una  de  maximis 
difficultatibus  continetur,  et  similiter  quod  non  termi- 
nabitur  nisi  per  auxilium  papale,  quia  nee  certifica- 
The  date  of  bitur  Veritas,  nee  falsitas  excludetur ;  et  est  de 
fix^ioii"^''  Passione  Domini.  Ad  hoc  vero  intelligendum,  et  qure- 
dam  alia,  qupe  volo  hie  tangere,  oportet  nos  revolvere 
considerationes  Hebrseorum  in  astronomicis,  et  in  eis 
quae  ad  kalendarium  et  computum,  propter  legem  Dei 
sciendam,  requiruntur.  Nam  licet  in  Majori  Opere  ~ 
plura  scripsi  de  hac  materia,  tamen  aliqua  certius 
tangam,  propter  infinitam  clifficultatem.  Gens  autem 
Hebrteorum     consideravit    semper     tempus    lunare,    et 


'  tollere^  e  medio,  added  in  niarg.     I       '  Opere']  oni.  T.      See  Opus  Ma- 
of  T.  I  jus,  p.  122. 


LI  v.]  OPUS    TERTIUM.  213 

a  linos  et  menses ;  efc  his  iititur  Scriptura  Sacra,  qupe  Mode  of 
niiindo  per  Hebragos  tradita  est,  tam  in  Novo  quara  among  the 
in  Veteri  Testamenio.  Nam  Dominus  noster  et  apostoli  Jews, 
fuerunt  Hebrsei,  sicut  patriarchal  et  prophette.  Unde  di- 
citiir  in  Ecclesiastico,  quadragesimo  tertio  capitulo  [7.]  : 
"  A  luna  signvim  diei  festi — mensis  secundmn  ejus  no- 
"  men  est."  Et  hoc  patet  per  compntationes  mensium 
et  annorum  in  Dikivio,  et  alibi  multipliciter  ;  qute  ve- 
riiicari  non  possiint,  nisi  de  annis  et  mensibns  hina- 
ribus.  Mensis  vero  secundum  vulgus  Hebra3orum  qui- 
dam  est  triginta  dierum,  quidam  novem  et  viginti. 
Nam  omnes  in  numero  impari,  ut  primus,  tertius,  et 
cseterij  sunt  triginta  dierum ;  omnes  in  numero  pari, 
nt  secuudus,  ct  quartus,  et  cpeteri,  sunt  novem  et 
viginti  dierum.  Sed  htec  consideratio  vulgaris  alia  est ' 
ab  astronomica  veritate,  quam  Hebnei  astronomi  con- 
sideraverunt,  et  ad  quam  sensum  vulgarem  reduxerunt ; 
ut  non  esset  error  finaliter  in  vulgi  consideratione. 

Astronomi  igitur  eorum,  qui  praefuerunt  observatio- 
nil.ms  legis,  consideraverunt  aliter,  scilicet  per  aliqueni 
numerum  dierum  requalem,  ut  omnes  menses  essent 
sequales  propter  certitudinem  computandi.  Sed  a 
visione  nova  in  visionem  aliam  non  est  tempus  eequale  ; 
quia  aliquando  inter  lunam  ultimam  et  novam  sunt 
tres  dies  integri  naturales,  aliquando  duo,  aliquando 
in  eadem  die  accidunt.  Et  ideo  nulla  certitudo  potest 
contingere  ex  hac  consideratione,  nee  potest  conside- 
rari  mensis  penes  conjunctionem  veram  lunee  cum 
sole ;  quia  tempus  inter  quaslibet  conjunctiones  has 
non  est  lequale  alteri  ;  aliquando  enim  est  majus, 
aliquando  minus,  ut  sciunt  astronomi.  Et  ideo  con- 
sideravenuit  alium  locum  lunse  per  aliquam  distantiam 
a  conjunctione  vera,  et  invenerunt  tequalitatem  semper 
in    omni    mense    ])enes  ilium  locum  ;   et,   mediante  hoc. 


'  alia  est]  om.  T. 


and  solar 
year, 


214  ROGERI   BACONIS  [cAP. 

potuerunt  certificari  de  vero  loco  luna3 ;  et  isti  motui 
lunse  dederunt  nomen,  et  vocaveiimt  motum  ?equatum, 
et  seqiialem,  et  medium  ;  quia  semper  tequalis  est ;  et, 
mediante  illo,  invenitur  motus  lunse  verus,  et  locus 
verus*  in  eoelo,  et  vera  conjunctio.  Et  ideo  adhuc, 
quando  luna  consideratur  penes  locum  istum,  dicunt 
quod  est  conjunctio  ejus  asqualis,  et  media  in  coelo,' 
quia,  mediante  ilia,  habetur  vera  conjunctio.  Hoc  dico' 
propter  verba  eorum. 
The  lunar  Dicamus  igitur  quod  mensis  lunaris  consideratur 
penes  conjunctionem  mediam,  quia  tempus  inter  quas- 
libet  tales  conjunctiones  est  semper  sequale ;  et  ideo 
certum  quid  est,  et  potest  certificari  computatio  secun- 
dum eam.  Et  sic  mensis  lunaris  dicetur  ima  lunatio, 
qua3  continet  noveni  et  viginti  dies  et  dimidium,  et 
aliquas  partes  minutas  horarum,  qute  vocantur  fi-ac- 
tiones.  Hebrsei  vero  dividunt  unam  lioram  in  mills 
octoginta  partes,  propter  certitudinem  computationis  ; 
unde  -  propter  lianc  divisionem  certius  considerant 
quam  astronomi  aliarum  nationum,  qui  dividunt  horam 
in  sexaginta  partes.  Hoc  supponendum  est  nunc,  nam 
probatio  certa  currit  super  hoc.  Et  has  fractiones 
horarum  in  quolibet  mense  colligunt,  donee  possint^ 
sequare  annum  lunarem  solari,  quod  accidit  eis  in  suo 
tertio  amio.  Nam  quia  annus  Solaris  addit  super 
annum  lunarem  undecim  dies ; — annus  enim  Solaris 
habet  trecentos  sexaginta  quinque  dies  integros,  et 
lunaris  nisi  ccc.liv. — colligunt  ter  undecim  dies,  et  con- 
stituunt  unum  mensem  lunarem,  et  ponunt  ante  Aprilem, 
ex  causa  certa  quam  inferius  tangam,  et  utuntur  lunari 
sicut  nos  decennovenali ;  qui  cyclus  lunaris  ineipit  in 
quarto  anno  cycli  decennovenalis,  et  continet  xix.  annos, 
sicut  noster  cyclus.  Et  posuerimt  unam  tabulam  ex 
tredecim  cyclis  talibus,  qua  revoluta  complentur  omnes, 


'  ct  locus  verus"]  otn.  T.  1       ^  possint']  possunt,  T, 

*  unJe}  lit,  T.  I 


HV.]  OPUS   TERTIUM.  215 

et  omnia  redeimt  ad  idem  temporis  principimn.  Et  hie 
eyelus,  cum  canonibiis  suis  et  expositionibus,  est  apiid 
eos  loco  computi,  et  kalendarii  apud  nos,  quantimi  ad 
multa.  Et  lianc  tabulam  literis  Hebraicis  misi  in 
Opere  Majori,  cum  ejus  expositione  et  canonibus  suis, 
secundum  quod  pertinet  ad  computum  eorum. 


Cap.  LV. 
PosiTA  sic    in   universali    ratione   temporis    Hebneo-  Applica- 

T  T  1     o     •    J.  J.  •     tion  of  this 

rum,  nunc  volo   applicare   eam  ad   bcnpturam,  tarn  m  foreo-oino- 
Novo    quam    in    Veteri    Testamento,    quam    ad  aliqua  remarks  to 
exempla,  ut  haec  persuasio  requirit.     Primuni  exemplum  passages  in 
occurrit  de  lunatioue   a  principio   mundi :     nam  vulgus  Scripture ; 
theologorum     sestimat     quod     fuit     plena ;     et     aliqui  faulty  in- 
doctorum  sanctorum  inclinantur  ad  hoc  propter  perfec-  terpreta- 
tionem  operum  divinorum.     Sed  opera  ilia  inceperunt  a 
tenebris,  et  a  materia  confusa  mundi,  et  defectu  orna- 
tus  et  distinction  is,  ut    omnes  fatentur,       Ideo  non  est 
mirum   si    tempus    incepit    ab   imperfectione    lucis   lu- 
naris. 

Et  cum  Judsei  et  Scriptura  ^  utuntur  tempore  lu-  Of  the  day 
nari,  et  menses  lunares  incipiant  a  novilunio,  non  ^J^^,,  ^rk 
a  plenilunio,  videtur  omnino  necesse  quod  primus 
mensis  in  principio  inceperit  a  novilunio.  Quod-  vero 
Magister  in  Historiis,  quern  vulgus  sequitur,  dicit 
quod  Noe  egressus  est  arcam  vicesima  octava  lima, 
Beda  dicit  quod  vicesima  septima,  et  quod  pro  errore 
suo  fingit,  dicens :  "  Potest  autem  esse  quod  Noe 
"  egressus  est  de  area  vicesima  septima,  jam  imminente 
*'  vicesima  octava ;  media  vero  tempora  extremorum 
*'  nomine  ssepe  nominantur ; " — manifeste  patet  falsum  ; 
quia  Judsei    non   incipiunt    diem    nisi    ab  occasu    solis. 


et  Scn'plura^  om.  T.  \        '  Quod']  quia,  T. 


216  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Et  ideo  non  dicimt  lunam  esse  alicujiis  petatis,  iit  pri- 
mani,  vel  secimdam,  vel  tertiara,  nisi  in  occasu  vel 
ante  occasiim  inveniatnr  ejus  ictas  nova  facta.  Dicit 
enim  Beda  in '  libro  Temporum,  qiiacunque  hora 
accendatur  luna,  priusquam  vespera  veniat,  non 
dieetur  prima.  Si  vero  post  occasiim  solis  accendatur, 
non  prima  in  proecedente  ves[)era,  sed  tricesima  testi- 
mabitur.  XJnde  prima  non  dieetur,  nisi  ante  occasum 
vel  in  ipso  occasu  accendatur  ;  et  sic  nee  secunda,  nee 
tertia,  nee  alicujus  setatis.  Et  ideo  si  vicesima 
septima  luna  exivit,  secundum  quod  Beda  dicit  et 
Magister  fatetur,  non  potest  dici  vicesima  octava : 
oportet  enim  quod  alteram  liorum  determinate  con- 
tingat.  Nee  est  medium  tempus  inter  istas  ^  luna- 
tiones,  ut  tingit,  quod  iitriusque  extremi  nomen 
accipiat.  Sed  ex  glossa  Strabi,  quam  non  intellexit, 
sumpsit  occasionen  errandi.  Nam  eodem  die  quo 
intravit,  exivit,  ut  dicit  Strabus.  Sed  hoc  quantum 
ad  feriam  intelligendum  est  ;  ut  si  Dominica  intravit, 
Dominica  exivit,  Sed  non  quantum  ad  kalendarium 
intelligendum.  Et  hoc  credidit  Magister,  et  ideo 
deceptus  est. 
Of  the  Eodem    modo    in   Exodo,    de    tempore    legis    daUe, 

fheT^"  turpiter  errat,  et  inducit  vulgus  in  errorem,  et  sapi- 
entes  in  ^  niagnam  intricationem.  Nam  cum  tertia 
die  mensis  tertii  fuit  lex  data,  et  quinquagesima  die 
ab  Azymis,  qua)  comedebant  in  ^Egypto,  vult  hoc  Ma- 
gister salvare  ponendo  quod  mensis  lunaris  sit  semper 
triginta  dierum.  Hoc  autem  absurdum  est ;  *  quia  tunc 
in  anno  lunari  essent  trecenti  sexaginta  dies,^  quia 
duodecies  triginta  perficiunt  trecenta  sexaginta.  Sed 
hoc  falsum  est,  nt  patet  per  pra^dicta.  Computavit 
tamen  septendecim  dies  de  primo  mense,  quia  tredecim 


'  in']  om.  T.    Bed.  ib.  cap.  lix. 
*  istas]  ipsas,  T. 
8  n;]  om.  B. 


*  est]  om.  T. 
•''  dies]  om.  Ti 


LV.]  OPUS   TERTIUM.  217 

praecesserunt  ante  Azyma  et  occisionem  agni,  quia 
qviartadecinia  die  occisiis  fuit ;  quibiis  tredecim  si  ad- 
damus  septendecim,  fiunt  triginta,  et  triginta  computat 
in  secundo  mensc.  Sunt  igitur  quadraginta  septem  dies 
de  tertio  mense  ;  unde  sic  coUigit  quinquaginta  dies 
usque  ad  legem  datani.  Sed  Beda '  dicit,  quod  in 
sunima  praidicta  temporis,  non  possunt  nisi  quadra- 
ginta noveni  dies  inveniri ;  quoniani  duo  menses  lunares 
non  tenent  nisi  quinquaginta  novem  dies.  Et  ideo 
si  septendecim  accipiantur  a  primo  mense,  non  ac- 
cipimitur  nisi  viginti  novem  de  secundo ;  aut  si 
triginta  de  secundo  accipiantur,  tunc  de  primo  non 
nisi  sexdecim  accipi  debent ;  et  ad  hos  tres  primi  tres 
de  tertio  mense  additi  sunt,  ut  si  in  universo  sint 
quadraginta  novem  dies.  Non  igitur  potest  textus 
exponi  secundum  intentionem  Magistri  ;  sed  oportet 
aliud  dicere,  sicut  express!  in  Opere  Majori. 

De  neomeniis  vero  et  kalendis  multum  est  in  The  neo- 
Scriptura,  et  de  liis  consideratio  bene  notanda.  Neo- 
menia,  seu  novilunium  (a  ve'ov,  quod  est  novimi,  et  jw-^^vrj, 
quod  est  luna),  non  erat  festum  feriale ;  et  ideo 
non  ponitur  Levitici  vicesimo  tertio  cum  aliis  ferialibus 
diebus.  Sed  quia  erat  festum  sacrificiorum  et  epularum, 
ideo  ponitur  inter  ilia,  in  quibus  sacrificia  ofFereban- 
tur,  Numerorum  vicesimo  octavo.  Quia  igitur  Judrei 
menses  computabant  secundum  lunam,  idcirco  in  ka- 
lendis, scilicet  in  novilunio  seu  neomeniis,  sacrificia  ofte- 
rebant,  et  epulas  faciebant,  sicut  patet  primo  Regum, 
vicesimo  [1^.]:  "  Cras  kalendre  erunt  et  requireris." 
Nam  omnes  menses  in  imparl  numero,  ut  primus,  tertius, 
et  creteri,  habent  unum  diem  epidarum,  scilicet  primum, 
qui  incipit  in  occasu  soils,  et  durat  usque  ad  alterum 
occasum.  Menses  vero  in  pari  numero,  ut  secundus, 
quartus,  et  ceeteri,  habent  duos  dies  pro  epulis.  Nam 
lunatio  primi  mensis  non  habet  nisi  viginti  novem  dies 

'  Beda}  ibid. 


218  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  dimidium,  exceptis  fractionibiis  horarum,  quse  negli- 
gimtiir  in  ordine  mensium.  Et  ille  dimidius  dies 
incipit  in  occasu  solis,  et  terminatur  in  fine  noctis, 
scilicet  in  mane  tricesimse  diei.  Unde  ille  dies  artifi- 
cialis,  scilicet  a  mane  tricesima)  diei  usque  ad  vespe- 
lam,  licet  sit  pars  mensis  primi,  non  tamen  est  pars 
lunationis  primse,  sed  est  pars  lunationis  secundae.  In 
illo  enim  est  novilunium,  et  neomenia,  et  kalenda, 
usque  ad  vesperam.  Et  quia  in  novilunio  faciebant 
festum  epularum,  ideo  ilia  die  fuerunt  in  epulis.  Et 
quoniam  secundus  mensis  incipit  in  occasu  solis  illius 
tricesima)  diei,  ideo  iterum  faciunt  in  iUa  die,  quae 
incipit  in  occasu  illo,  usque  ad  alium  occasum,  scilicet 
in  tota  die  tricesima  prima.  ^  Et  ideo  primo  Regum 
vicesimo  [27.]  :  "  Sedes  David  die  secunda  post  kalen- 
"  das  vacua    apparebat.'' 


Cap.  LVI. 

Pascha.  Sed    majus    exemplum    et    i)liis    notandum    est   de 

celebratione  Pasclise  secundum  legem ;  nam  cum  in 
illo  ^  fuit  festum  primitiarum  de  spicis  et  granis, 
oporteret  quod  omni  anno  in  festo  Azymorum  haberent 
grana  nova.  Sed  cum  considerabant  annum  lunarem, 
et  liic  finitur  per  undecim  dies  ante  finem  anni 
Solaris,  (considerato  quod  simul  incipiant,)  si  lunatio 
Aprilis,  quae  est  Pasclialis,  accideret  in  primo  anno  in 
tempore  spicarum  novarum,  tunc  infiu  tres  annos  erit 
retro  versus  liyemem  lisec  lunatio  per  mensem  mium, 
et  infra  sex  per  menses  duos,  et  infra  duodecim  per 
menses  quatuor ;  et  ita  in  profunda  liyeme  celebraretui- 
Pascha^  contra  legem,  nisi  aliud  remedium  apponerctur. 
Et  ideo  collegerunt  fractiones  ultra  menses,  et  undecim 
dies  ter   infra    tres    annos   congregavermit,  et  feceruut 

'  <nVes!Wirtpr(«/«]  tricesima  una,  B.    |      *  (7/o]  ilia,  B. 


LVI.] 


OPUS   TERTIUM. 


219 


unum  mensem '  tris'inta  dierum,  et  residuos  tres  dies 
suspenderunt  usque  ad  aliam  computationem.  Et  hunc 
mensem  apposuerunt  ante  Aprilem,  ut  elevarent  mensem 
ad  debitum  primitiarum  statum,  quatenus  tempus 
lunare  a3quaretur  sic  solari,  quod  tempus  solare  facit 
ortum  spicarum  et  granorum,  non  tempus  lunai-e.  Hie 
annus  habet  tredecim  menses,  et  dicitur  embolismalis, 
id  est,  superexcrescens  ;  et  ita  ab  Hebrseis  primo  incepit 
ratio  embolismorum.  Et  Latini  et  Grseci  acceperunt 
ab  eis.  Et  sicut  Hebrasi  ponunt  embolismum  in  tertio 
anno  cycli,  et  sexto  et  octavo,  et  sic  ultra  secimdum 
quod  occurrit,  sic  Latini  et  Grfeci.  Sed  tamen  consider- 
andum  quod  cyclus  Hebrteoruin,  ut  prsedixi,  incipit 
quarto  amio  cycli  Latinorum.  Sed  quia  astronomi  et 
computistte  non  advertmit  ^  banc  difterentiam,  ideo  stepe 
inaniter,  et  cum  confusione,  contendunt  cum  Judseis, 
reprobantes  eos  de  festo  Paschali,  quando  multum,  ut 
per  mensem  vel  circiter,  a  nobis  discordant^  in  hoc 
festo.  Nam  si  cyclus  noster  et  eorum  simul  inciperent, 
tunc  redarguendi  essent.  Sed  non  est  ita ;  et  ideo 
hal)ent  eniljolisuium,  quum  nos  non  habemus,  et  e 
converso.  Et  ideo  ille  mensis  addendus  aliquando  ad- 
ditur  apud  eos,  vel  >subtraliitur,  quum  nos  nee  addimus 
nee  subtrahimus.  Vidi  autem  peritos  viros  et  famo- 
sissimos  tm-pitei-  errare,   et  a  Judteis  viliter  derideri. 

Et  majus  lioc^  exemplum  accidit  in  observatione 
legali.  Nam  propter  prsecejita  legis  non  possunt  inci- 
pere  annum  in  Dominica,  nee  in  die  Veneris,  nee  in 
die  Mercurii.  Quoniam  si  in  die  Dominica  inciperet 
annus,  tunc  in  lunatione  Octobris,  quando  incipit  annus 
secundum  seriem  temporis  naturalem,  quintadecima 
dies  illius  mensis  erit  in  Dominica ;  et  in  vigilia  illius 
festi    colliguntur    rami    de    arboribus    propter    festum 


'  uuiim  H(c/(.sf///]    moiisfin  uuum, 
-  culver tunt]  antevertunt,  B. 


^  a  nobis   discordatiQ    discordant 
a  nobis,  T. 
*  hoc}  om.  T. 


220  ROGER!   BACONIS  [CAP. 

scenopegise,  quod  non  licet  facere  in  Sabbato.     Similiter 
nee  ^     in    die     Mercurii,    quia    tunc    decima    dies    illius 
mensis  essct  in  die  Veneris.     Scd  in  ilia   die  nihil  licet 
fieri,   nam  ^  est    par  Sabbato  ;   quapropter   non   iacerent 
cibaria  in  ilia  die,  sed  oporteret  in   die  Jovis  ilia  fieri, 
quod  esset  grave  propter  putrefactionem,  et  maxime  in 
calida   regione   et   in  calido    tempore.     Item,  si  aliquis 
esset  mortuus  in  die   Jovis,    non    sepeliretur  us(pie  ad 
diem  Dominicara,  quod  non  esset  tolerabile  in  terra  ilia. 
Nee    potest     die   Veneris    annus    ineipere,    quia    tunc 
decima  esset  in  die  Dominica,  et  ita  acciderent  incon- 
venientia  nunc  dicta  ;  quia  idem  est  sive  decima  dies 
sequatur    Sabbatum,     sive    prrecedat    immediate.       Et 
ideo  de  necessitate  legis  divinpe   oportet  quod  Hebrpei 
incipiant  annum  suum   die  Lunte,  et  die  Martis,  et  die 
ovis,  et  die  Sabbati,  et  non  aliter.     Et  quia  sic  est, 
deo   sancti   patriarchal   et    prophetse   posuerunt   unum 
annum   communem,    qui   habet    trecentos    quinquaginta 
quatuor  dies,  sicut  astronomi  omnes  considerant  annum 
lunarem  ;  et  alium  annum  posuerunt  diminutum,  scilicet 
trecentorum  quinquaginta  tiium  dierum  ;  et  alium  super- 
fluum,    scilicet   trecentorum  quinquaginta  quinque  die- 
rum,^  propter  hoc  quod  non  potuerunt  ineipere  annum 
tribus  diebus  prsedictis  ;  et  composuerunt  tabulam  tre- 
decim  cyclorum,  in  qua  potuerunt  omnia  complere  qua? 
pertinent  ad   festa,    et  quas    ad  veritatem  primationum 
requiruntur,    secundum    considerationem    astronomicam, 
Et  in  hac   tabula  est  mirum  artificium  astronomite,    et 
summa  legis  intelligendie  utilitas,  et  omnium  festorum 
legalium,    quam    qui    nescit   nunquam    potest    scire    in- 
tellectum  legis,  ut    oportet,    nee    cum   Judseis   conferre 
de     talibus,    nee     eis    persuadere     utiliter.       Et    ideo 
totam    posui    Hebraicis    Uteris    in    Opere    Majori,    cum 


1  „gc"i  ne,  B.  I       ^  dicrnm']  om.  T. 

=  /(««/]  quia,  T.  I 


LVI. 


TERTIUM. 


22] 


oranibns  canoiiibus,  id  est  regulis  suis  et  expositione, 
docens  artem  iiiveniendi  singulis  annis  nostris  quando 
debet  esse  principium  anni  secundum  Hebrseos ;  et 
docui  Johannem  banc  tabulam  cum  suis  canonibus. 
Et  ideo  hoc  capituhim  est  unum  de  majoribus  nota- 
bilibus  in  omnibus  quse  scribo,  et  magnis  laboi'ibus 
et  expensis  acquisitum. 


fixion. 


Cap.  LVII. 

Sed    maximum    omnium    qufe    referuntur'    ad    hasThecom- 
passiones  temporis,  est  de  kalenda  et   lunatione  Domi-  aJJ^f^date  of 
nicfie  Passionis ;  et  hrec    corruptio  kalendarii    cmn    cor-  ^he  cruci- 
ruptione    textus  est  maxime    notanda  ;    et    hie    eertius 
pi'ocedo    quam    in    Opere    Majori,     propter    quod    ha?c 
scriptura  magis  tenenda  est." 

Latini  enim^  dicunt  quod  kma  fuit  quintadecima 
in  die  Passionis ;  ita  quod  Beda  fuhninat  contra  eos 
qui  ponunt  quartam  decimam  in  die  Passionis.  Nam 
dicit  in  libi'O  Temporum/  qiiod  Dominus  quinta  decima 
luna,  feria  sexta,  crucem  ascenderit,  et  Dominica  die 
i-esurrexerit,  nulli  licet  dubitare  catholico.  Et  Magister 
in  Historiis  hoc^  idem  sententiat,  et  multipliciter  nititur 
confirmare ;  et  totum  vulgus  theologorum  hoc  asserit 
evidenter.  Et  quod  octavo  kalendas  Aprilis  signatur 
dies  Passionis,  hoc  dicit  Augustinus,  et  Hieronymus ; 
et  totum  vulgus  Latinorum  nunc  tenet  idem.  Sed 
Augustinus  dicit  in  libro  de  Qufestionibus  Yeteris 
et  Novi*^  Testamenti,  quod  fuit  jiassus  quartadecima 
luna.  Et  hoc  videtur  per  Evangelia  multipliciter ; 
quia  in  Matthreo  ^  dicitur :  "  Non  in  die  festo,  qui  est 
"  dies  primus  Azymorum  ;"  et  hie  est  in  quintadecima 


'  referuntur~\  refero,  T. 

*  et  hcEC  corruptio magis 

tenenda  est']  ova.  B.  and  U. 

'  Latini  enini]  quoniam  Latini,  B. 
U. 


*  in  libro  Temporum]  c.  lix. 
'"  hoc']  om.  T. 

^  Veteris  ct  Novi]  Novl  et  Veteris 
T.     Qusest.  Ixxxiv. 

•  Matthceo]  xxvi.  5. 


222  ROGERI  BACONIS  [CAP, 

lima :  quia  qiiartadecima  fuit  agnus  occisus.  Nam 
comedebatur  post  occasum  solis,  a  quo  occasu  incipie- 
bat  dies  quintadecima  et  quintadecima  luna :  ergo 
ante  decimam  quintam  fuit  occisus  Salvator. 

Iterum,  Johannes  octavo  decimo  [28,]  :  "  Non  intro- 
''  ierunt  prastorium,  ut  non  contaminarentur,  sed  ut 
"  manducarent  Pasclia."  Et  ita  in  vespere  post  Pas- 
sionem  manducaverunt  Pascha ;  et  tunc  incipit  quinta- 
decima luna,  et  non  ante.  Item  Johannes  decimo 
nono  [31.] :  "  Erat  autem  parasceue  Paschpe,"  ergo 
eadem  die  ad  vesperam  paraverunt  Pascha.  Item 
Johannes  eodem  [42.]  :  "  llA  igitur  propter  parasceuen 
"  Jud^eorum,  quia  juxta  erat  monumentum,  posuerunt 
"  Jesum  ; "  et  ideo  acceleraverunt  sepulturam,  ne  in  die 
quintadecima  sepelirent.  Nam  in  die  Azymorum  non 
sepelissent  Eum,  quia  mdlum  sepeliebant  in  prsecipuis 
festis,  sicut  est  dies  Azymorum,  et  Scenopegia,  et  hujus- 
modi.  Item  in  Luca  :  ^  "  Et  revertentes  mulieres  in  die 
"  Crucifixionis  paraverunt  aromata,  et  Sabbato  siUie- 
"  runt  secundum  mandatum."  Sed  non  licuit  eis  parare 
aromata  in  die  Azymorum.  Nam  Exodi  duodecimo 
de  prima  et  ultima  die  Azymorum  dicitur  [16.]  :  "  Nihil 
"  operis  facietis  in  eis,  exceptis  his  quse  ad  ves- 
"  cendum  pertinent."  Quapropter  videtur  quod  Domi- 
nus  fuit  passus  quartadecima  luna.  Et  figura 
debet  respondere  veritati.  Sed  agnus  Paschalis  fuit 
occisus  in  lege  quartadecima  luna  semper.  Et  si  hoc 
est  verum,  tunc  Dominus  pr^evenit  Azyma  ;  nam  cele- 
bravit  eoenam  in  Azymis,  secvmdum  quod  ecclesia 
Latinorum  utitur,  auctoritate  principis  apostolorum 
fulcita ;  quam  usque  nunc  secuta  est  Romana  ecclesia, 
et  tota  occidentalis  ecclesia  similiter.  Et  oportuit  quod 
prteveniret  propter  Passionem  suam.  Et  })lures  hie 
periti  in  astronomia  voluerunt  invenire  lunationes 
circa  tempus  Passionis  in  omni  anno,  a  nativitate 
Domini,  usque  versus  triginta   annos    vel   quadraginta. 

'  Luca']  xxiii.  56. 


LVII.]  OPUS   TERTIUM.  223 

Et  consideraverunt  haec  per  oppoaitionem  mediam  solis 
et  lunse,  et  per  diem  quae  sequitur  oppositionem,  et 
per  earn  quje  prtecedit ;  et  constituerunt  tabulas  ad 
hoc ;  et  non  potueruiit  invenire  limam  qiiintamdeci- 
mam  in  die  Veneris  in  Martio,  quanquam  diligenter 
qusesiverunt.  Et  egomet  ordinavi  tabulas  ad  hoc' 
cum  consilio  peritorum  in  lege  divina  et  astronomia. 
Et  non  invenimus  adhuc  istam  quintamdecimam  lunam 
in  die  Veneris  in  Martio,  circiter  tempus  Passionis.  Et 
contra  ha?c  omnia  objecta  nihil  mvenitur  pro  solutione 
digna.  Nam  aliqnse  cavillationes  allegantur ;  sed  de 
facili  evacuantur  per  eos,  qui  legem  Dei  noverunt  et 
astronomiam. 

De  kalenda  vero  consimilis  vel  major  dubitatio. 
Nam  Theophilus,-  qui  fuit  vicinus  apostolis,  scripsit 
quod  decimo  kalendas  passus  fuit ;  et  ideo  Gerlandus,  Gerlandus 
omnium  computistarum  doctissimus,  ei  adh?eret.  Et  gj^ii^J^^f 
quod  Augustinus,  et  Hieronymus,  et  vulgus  Latinorum  all  chiono- 
ponunt  octavo  kalendas  Aprilis,  reputat  non  per  aucto-  "^ist». 
ritatem  dictam,  sed  secundum  opinionem  vulgi.  Nam 
cum  Augustinus  dicit  quod  passus  est  octavo  kalendas 
infert  quod  passus  est  sub  geminis  consulibus ;  quod  non 
est  verum,  ut  patet  per^  annos  consulum  Romanorum. 
Et  ideo  hoc  dixit  secundum  opinionem  vulgi,  non  ex 
definitiva  sententia.  Multa  enim  dicunt  sancti^  et 
referunt  secundum  vulgum,  ubi  aut  non  habuerunt 
posse  determinandi  veritatem,  aut  propter  difficultatem 
reliquerunt,  aut  in  aliis  satis  ^  occupati,  sufiecit  illud 
ad  tempus  loqui  ut  plures,  quamvis  fuit  eis  sentiendum 
ut  pauci.  Et  Beda  inelinatur  ad  hanc  sententiam, 
dicens  quod  si  inveneris  ut  ehronogi'aphi  dicmit  de 
passione  Domini,  gratias  age  Deo  ;  non  potens  invenire 
quod  vulgatum  est.  Et  per  tabulas  astronomia3  non 
possmnus    invenire  quod  a  vulgo    dicitur ;    cum    tamen 

'  ad  hocl^  om.  T.  I        ^  per']  om.  T. 

*  Theophilus']  as  q^uoted  by  Bede.  ^  saticti']  om.  T. 

Cf.  p.  221.  I       5  sails']  om.  T. 


224'  EOGERI    BACONIS  [CAP. 

in    revolutione    temporis    luiiaris     nullo    raodo    errent 

tabultie  astronomia?,  ut  certum  est  ;^  quia  proprium  est 

astronomiaB  certificare  hfec  tempora ;  et  nunqiiam  inve- 

nimus  falsitatem  secundum   tabulas    illas,    sicut    proba- 

mus  per  eclipses  et    cretera    quse    in    coelo    renovantur, 

Et  si  opinionem  totam  vulgi    de    lunatione  et  kalenda 

accipiamus,    dicentes    quod  Dominus  fuifc  passus  octavo 

kalendas  Aprilis,  et  quintadecima  luna,  tunc  aureus  nu- 

merus  in  anno  Passionis  fuit  decimus  tertius,  sicut  Beda 

scribit,  et  patet  nianifeste  in  kalendario.     Sed  Dominus 

fuit  natus  secundo  anno  cycli  decennovenalis,  secundum 

ecclesiam    et    omnes,  et    ita    secundum    cyclum    liabuit 

octodecim  annos  in  fine  primi  cycli  ;    quibus  si  tredecim 

anni  alterius  cycli  addantur  (quia  decimus  tertius  fuit 

aureus    numerus    in    anno  Passionis),  tunc    erunt   anni 

triginta  et  unus  secundum  cyclum.      Sed  lii  triginta  et 

unus    non  sunt  secundum  a^^tatem    veram    Christi    nisi 

viginti  novem,  et  quantum  fluxit  a  Natali  usque  ad  Pas- 

sionem  Domini,  ut  patet  consideranti.     Ergo  fuit  passus 

in  tricesimo  anno  ?etatis  suie,  quod  est  contra  Evangelia. 

Nam    Lucas  -   refert    Joliannem    Baptistam    baptizasse 

Christum    incipientem    quasi     trigenta     annorum.      Et 

secundum  fidem  Evangeliorum  prsedicavit  postea  pluri- 

bus    annis.       )Sed    longe    fortius    potest    objici.      Nam 

sequitur    ex    hoc    quod    Dominus    fuit    passus    in    die 

Dominica,    quod    est    manifeste   falsum.      Quod    autem 

sequatur^  ex  hoc,  ostendo  sic.     Ecclesia  sequitur   tabu- 

The  tables  lam    Dionysii    abbatis'*    Eomani,  et  in    cereo    paschali  ; 

of  Diony-    jj^veniatur  igitur  litera  tabularum  ;   et  revolvatur  tabula 

sius,  abbot  ^'  .  .       . 

ofEome.     usque  ad  Nativitatem  et  diem  Passionis;  et  supponatur 

quod    quintadecima    fuit    luna    in    Passione    in    octavo 

kalendas :  tunc  manifestum    erit^    quod    fuit    jjassus    in 

die  Dominica.      Nam  quilibet  qui  scit  aliquid   de  com- 


'  lit  certum  est~\  cm.  T. 

-  Lucas']  iii.  23. 

'  sequatitr']  sequetur,  B. 


■•  Dionysii  abhaiis']   abbatis  Dio- 
nysii, T. 
*  erif]  cm.  B. 


LVir,]  OPUS   TERTIUM.  225 

puto  potest  hoc  probare  per  revolutionem  temporis 
usque  ad  diem  Passionis.  Et  cum  totum  vulgus  vel 
erret  hie,  vel  dubium  sapientibus  propouat,  nee  liabet 
aliquis  de  vulgo  unde  probet  quod  dicit,  nee  qua- 
Uter  respondeat  rationibus,  Magister  tamen  in  historiis 
pessime  errat. 

Quoniam  ponamus  quod  non  erret  in  dicendo  quod 
quintadecima  hma,  et  octavo  kalendas  fuerit  ^  passus 
Dominus ;  tamen  cum  vult  hoc  probare,  errat  ultra  mo- 
dum,  et  ducit  omnes  in  errorem,  ut  credant  quod  bene 
probaverit  quod  proponit.  Si  enim  homo  veritatem  ali- 
quam  pro  falsa  nititur  probare,  et  asserit  suam  pro- 
bationem,  non  minus  est  vituperabilis  quam  ille  qui 
falsum  nititur  per  falsa  probare ;  immo  magis  in  hoc 
deridendus  est,  quod  per  falsa  maculat  veritatem.  Veri- 
tas enim  mendacio  non  indiget.  Dico  igitur  quod  quic- 
quid  sit  de  conclusione  intenta  Magister  errat  omnino 
in  sua  propositione  quam  ponit,  in  fine  capituli  de 
Coena  Domini ;  cum  dicit,  si  revolvas  tabvilas-  computi 
in  anno  Passionis,  invenies  lunam  vicesimam  secun- 
dam,  in  kalendis  Aprilis,  et  diem  Veneris ;  ergo  in 
octavo  kalendas  fuit  luna  quintadecima,  et  dies  Vene- 
ris. Totum  istud  argumentum  ponit  compositvim  ex 
duabus  consequentiis. 

Sed  ex  prima  sequuntur  duo  impossibilia.  Nam  si 
revolvamus  tabulas  computi,^  et  luna  fuerit  vicesima 
secunda  in  kalendis  Aprilis,  sequitur  quod  aureus  nu- 
raerus  fuerit  decimus  tertius  in  anno  Passionis,  et  ita 
quod  fuerit  decimus  tertius  annus  Christi  secundum  cy- 
clos.  Sed  tunc  de  necessitate  sequitur  quod  Dominus 
fuit  passus  in  tricesimo  anno,  et  in  die  Dominica, 
sicut  quilibet  potest  experiri,  qui  scit  tabulam  banc 
revolvere.      Et   hoc  poterit  Johannes,  quern    misi,  pro- 


/uerW]  fuit,  B.  i       '  tahuJas  computi~\  coniputum,  B. 

tahulas']  tabulam,  B.  1 

VOL.  I.  P 


226 


EOGERI   BACONIS 


[cap, 


bare  ante  ociilos  vestros ;  nam  docni  eum  specialiter 
in  hoc  casu,  et  similiter  in  tabula  astronomire  facta  ad 
banc  materiam,  quam  tabulam  inserui^  in  Opere  Majori, 
magno  labore  et  multis  expenr-sis  acqnisitam. 

Miilta  pliira  scripsi  in  Opere  Majori,  quae  bic  non 
tango,  sed  certius  scribo  bic,  et  ideo  magis  est  luiic 
seripturse  adhserendum. 


Geometry- 
required 
for  the  due 
under- 
standing 
of  many 
difficulties 
in  theo- 
logy. 


Cap.  LVIII. 

Post  bfiec  descend©  ad  quintam  radicem  matbe- 
maticse  respectu  theologiiie,  et  est  figuratio  geometrica. 
Nam  omnia  artificialia  in  Scriptnris,  ut  area  Noe, 
tabernaculum,  et  omnia  quse  ad  ipsum  pertinent,  et 
templa  Salomonis,  et  Ezecbielis,  et  Esdrjie,  et  infinita 
alia,  indigent  magno  artificio  geometrite.  Et  necesse  est 
ut  fiant "  bsec  coram  oculis  vestris  ^  propter  intellectum 
sensus  literalis,  et  spiritualis  eliciendi  ex  bterali ;  et 
quatenus  videremus  ad  sensum  figuium  veritatis,  quam 
tenemus,  ut  simul  vetus  et  novum  pr^sentialiter  con- 
templaremur.  Et  sic  fecerunt  sancti  et  sapientes 
retroacti  temporis,  ut  sapientiam  Dei,  litcram  et  spiri- 
tum,  viderent.  Et  ego  vidi  bujusmodi  oculis  meis. 
Nam  vidi  in  veste  poderis  Aaron  totum  orbem  ter- 
rarum  describi,  et  parentum  magnalia,  sicut  liber 
Sapientife  refert  descriptum  esse.  Et  cum  prius  pro- 
batum  est  copiose  quod  nibil  dignum  potest  sciri  in 
scientiis  et^  in  rebus  bumanis,  sine  geometrica  potes- 
tate,  et  rerum  et  scientiarum  cognitio  est  necessaria 
theologire,  tunc  planum  est  quod  banc  scientiam  sa- 
pientia  Dei  omnino  requirit.  Propter  quod  Cassiodorus^ 
dicit :  "  Sancta  divinitas,  quando  creaturte  suce  diversas 


'  inserui']   Opus  Majus,  p.  130. 
^Jtanf]  sciant,  B. 
3  vestrisl  nostris,  B. 


sciri  171  scientiis  et]  om.  T.  B. 
'  Cassiodorus']    De  Artibus,  cap. 


Tl. 


LVIII.]  OPUS  TERTIUM.  227 

"  species    formulasque     concedit,    quando    cursiis    stel- 

"  larum  potentia  reverenda  distribiiit,  et  statiitis  lineis 

"  fecit  currere  qu?e  moventur,  certaque  sede,  quae  sunt 

"  fixa,    constitiiit,    quicquid    bene    disponitur    ac    com- 

"  pletur,   potest   hujus   scientia?  qualitatibiis  ajiplicari," 

Et   ostendi    hoc   per   exempla    specialia   de    Iride,  qnte 

invenitur  pluries  in   Scriptura;   et  qiiomodo  sol  tripli- 

citer    exurit   niontes,    Ecclesiastici    quadragesimo   tertio 

[3.],  per   radios   incidentes,    et    reflexos,    et   fractos,   et 

iterum  per  triplicem  diversitatem    anguloram,  et  tertio 

per  triplicem  figurationem.     Et  ideo  non  solum  simuP 

exurit  montes  tripliciter,  sed  tribus  modis  trinam  facit 

combustionem.      Et    cum    in    eodem    loco    dicitur,    in 

meridiano    sol   exurit  terram,   hoc   est   sub    tropicis   et 

prope,  nam  radii  possunt  ibi  cadere  recti,  et^  non  citra 

tropicum,    quia   citra   franguntur    omnes,  item    ad    an- 

gulos    rectos,  et   non    citra.     Item    geminantur    ex  re- 

flexione.      Item    breviores    sunt    pyramides.      Et    cum 

theologi  qucerant  multa  de  luce,  quid  sit,  et  ejus  mul- 

tiplicatione    et    actione,    nihil    dignum    potest    sciri    de 

his    sine    geometrica   potestate :    sicut    etiam    tractatus  Had  sent 

de   Radiis   manifestat,   quern   vobis  misi  ^  separatim  ab  ^  ^^"^^^'^^ 
.  ....  .  on  rays 

Opere  Majori,  et  sic  de  aliis  infinitis.  not  in- 

Et  postea  comparo  multiplicationes  specierum,  secun-  ^l^^^  ^ 

dum  figuras  geometricas,  ad  veritates  gratiae  et  peccati,  iMajus. 

et   ad    veritates    glorias  et  poenfe    damnatorum.      Nam 

gratia    tenet    incessum    rectum   in  hominibus  perfectis, 

et-    incessum    fractum    in    imperfectis,    et     reflectitur 

a  malis.     Sed  ab  hypocritis  tanquam  a  speculis  politis 

per  honestatem  exteriorem,  ab  ai:)erte*  malis  tanquam 

ab  asperis   corporibus,  qua)   dissipant  lucem,  et  faciunt 

insensibilem,    sicut    mali    aperte    qui    in    se    et    coram 

aliis  totam  ecclesiam  dissipant.     Et  sic  multas  pulcJn-as 


•  simul]  semel,  T.  l       ^  ^^j;^  ,„;,;j  j^jgj  yQi,\g^  "p^ 

-  eQ  om.  T.  \       *  ab  aperte']  ab  a  paite,  B. 

P   2 


228 


nOGERI   BACONIS 


[cap. 


adaptationes     geometricas     brevibu«    tango,    et     inniio 

majores. 

Utility  of        Et  post   hsec  ^    docendo  potestatem    numerorum    pro 

for\he^*^''  arithmetica.      Quia    Augustiniis    dicit    quod    ad    Divi- 

same  pur-   narum  Scripturarum  cognitioneni  nemo  debet  accedere 

^^^^'  sine  potentia  numerorum.^     Et  primo  ostendo  quomodo 

quatuor  modis  sunt  numeri  necessarii :  quorum  unus  est 

propter  falsi tatem  Textus  Sacri  corrigendam  ;^  et  pono* 

exempla  de  hoc,     Et  postea  tango  quomodo  medietates 

tres,  quas    considerat    arithmeticus,  reperiuntur  in    Di- 

vinis    Scripturis,    de  quibus^  tlieologi  et  doctor es  sacri 

negotiantur.      Deinde  quia  textus  et  qusestiones '''  tlieo- 

logise    multum    utuntur    coelestibus,    et    loquuntur    de 

altitudine    coelorum,   et    de    eorum    et    stellarum    spis- 

situdine    et    magnitudine,     et    non    possunt    liiec    sciri 

nisi    per    magnam    numerorum    potestatem,   ideo    posui 

radices  circa  Iifec,  et  extralio  flores  et  fi-uctus. 

Et  ha?c  ^  est  distinctio  magna,  et  digna  valde  et 
pulcbra,  quam  omnis  homo  deberet  liabere  pree  ma- 
nibus.  Nam  mirabilia  Dei  et  naturae  rerum  nnmdi 
manifestantur  per  hoc.  Et  ibi  est  certitudo  sufHciens. 
Sed  labor  magnus  fuit  in  certificando,  et  expensae 
multse. 

Cap.  LIX. 

Of  music.  Post  lioc  tetigi  utilitatem  musicae  in  Scriptura  ;  et 
sancti  non  possunt  satiari  de  laude  musica3  respectu 
theologire  et  Scripturai  SacrjB  intelligendre.  Nam 
secundum  quod  exposui  in  Opere  Majori,  Augustinus 
libro    Retractationum,^   et    Ad    Homerum,'^    et    secundo 


'  /iff'c]  om.  T. 

-  7iumerorum]  De  Libero  Arbitrio, 
ii.  12.  (?) 

'  corrigemlam']  corrlgendi,  B. 

*  /5o?io]  ponam,  T. 

*  (/11  Urns']  qua    T.  B. 


"  textus  et  quasfmies']  qusestiones 
et  textus,  T. 

'  hcec']  hie,  B.  T. 

^*  Retractationum']  i.  11. 

^  Ad  Homerum']  Probably  the 
epistle  ci.  ad  Memorium. 


I-IX.]  OPUS   TERTIUM.  229 

libro  '  De  Doctrina  Christiana,  et  in  multis  locis, 
deelarat  quod  omnino  necessaiia  est.  Et  ideo  sciipsit 
sex  libros  de  musica.  Et  Cassiodorus"  similiter  iiiulta 
explicans  de  ejus  laude  in  Sacra  Scriptura  iufert  in 
generali ;  ut  breviter  cuncta  coniplectar  ^  quicquid  in 
supernis  rebus  et  terrenis  convenienter  secundum  auc- 
toris  dispositioneni  geritur,  ab  hac  disciplina  [non] 
refertur  acceptum.'*  Sed  ut  veraciter  pateat  utilitas 
musicge  in  particulari,  expedit  quod  ejus  partes  })rin- 
cipales  revolvam  ;  et  in  hoc  additur  ad  opera  priora, 
propter  hoc  quod  multjB  ^  partes  musica3  non  sunt 
note©  vulgo,  nee  etiam  multitudini  eorum  qui  sapientes 
existimantur. 

Musica  vero  secundum  omnes  auctores  considerat  Its  proper 
sonum.  Sed  Pythagorici  testimaverunt  differentias  P''°^^°<^^'- 
sonorum  esse  in  motibus  ccelestium  corporum,  et  ideo 
posuerunt  musicam  mundanam  de  sono  ccelesti.  Sed 
Aristo teles  probat,  secundo  Coeli  et  Mundi,''  quod  nullo 
modo  potest  sonus  generari  in  coelestibus,  et  quod 
Pythagoras  erravit.  Propter  quod  alii  subtilius  philo- 
sophantes  dixerunt  quod  musica  mundana  non  est  ex 
sono  ccelestium  corporum,  sed  ex  sono  generato  ex 
radiis  corporum  illorum,  dicentes  sonum  tiipliciter 
generari,  scilicet  ex  collisione  duri  cum  duro,  de  quo 
est  nuisica  instrumentalis,  ut  in  citharis,  et  psalteriis, 
et  aliis  ;  vel  ex  motion  e  spirituum  ad  vocalem 
arteriam,  de  quo  est  musica  humana,  ut  in  voce  hominis ; 
vel^  ex  radiis  rarefacientibus  aerem  :  de  tali  sono  est 
musica  mundana  ;  ut  magni  viri  dixerunt,  et  valde 
sapientes,  licet  non  in  hoc.  Nemo  enim  ex  omni  parte 
beatus  est.^  Nam  quod  hoc  sit  falsum,  patet  :  quia 
etsi  esset  sonus    ex  radiis,   non  esset  cantui  et  instru- 


'  libro^  om.  B.  ii.  16. 
-  Cassiodorus^  De  Artibus,  cap.  v. 
'  complectar'\  complector,  B. 
*  acceptuni]  exceptum,  B.  T. 


^  multa;']  om.  B. 

•^  CveJi  et  Mundi]  ii.  9, 

■  re/]  et,  T.  B. 

^  t'ii]  om.  T; 


230  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

mentis  conformandus  in  delectationem  auditus.  Sed 
musica  non  considerat  nisi  de  his,  qua3  motibus  eon- 
similibus  possunt  conformari  cantui  et  sono  instru- 
mentorum  in  delectationem  sensus.  Deinde  nunquam 
aliciijus  aiiditiis  potuit  hiinc  sonnm  percijoere,  cmn 
tamen,  si  sonus  est,  est  prsesens  auditui. 

Cseterum  non  omnis  rarefactio  aeris  generat  sonuni, 
sed  quae  causatiir  ex  motu  percussionis,  secundum  quod 
Aristoteles  docet.  Sed  radius  non  percutit,  sed  gene- 
ratur  ex  potentia  materipe,  ut  probavi  in  tractatu  De 
Radiis,  quern  Johannes  extra  principalia  opera  depor- 
tavit.  Et  prseterea  rarefactio  radii  inducit  caloiem, 
et  ad  hoc  est  ordinata ;  sed  sonus  est  alterius  generis. 
Sed  explicare  ista  non  est  prsesentis  negotii. 

Tantum  tamen  teneatm*,  quod  non  generatur  sonus 
ex  radiis  ccelorum,  et  ideo  nulla  est  musica  mundana, 
licet  secundum  opinionem  antiquorum  Pythagoricorum 
duravit  hsec  opinio  apud  vulgum.  Sed  magis  recitatur 
apud  sapientes,  quam  approbatur.  Et  ideo,  quia  Boetius 
fecit  mentionem  de  ea  in  sua  Musica,^  hoc  non  est  nisi 
secundum  opinionem  vulgi  recitando.  Omnis  igitur 
sonus  vel  est  ex  collisione  duri  cum  duro,  vel  ex  motione 
spirituum  ad  vocalem  arteriam.  Si  est  ex  collisione, 
tunc  est  musica  instrumentalis,  cujus  instrumenta  vel 
sunt  percussionalia,  ut  acetabula  et  cymbala  ;  vel  ten- 
silia,  ut  cithara,  nidula,  et  multa ;  vel  infiativa,  ut 
Human       fistula,  et  tibia,  et  hujusmodi.     Sic   distinguit^   Cassio- 

music  of        T  „    .  TV  r      •  c*  •  -l  •  i 

two  kind?,  dorus  "*  in  sua  JMusica,  fei  vero  sit  musica  de  sono 
humane,  tunc  vel  est  melica  vel  prosaica,  vel  metrica 
vel  rhythmica.  Melica  in  cantu  consistit,  qute  nota  est. 
Alia  tria  sunt  in  sermone,  prosaico,  metrico,  et  rhyth- 
mico.      Nee    obstet    hie    grammaticus,    musicam   igno- 


'  De  Musica']  i.  1.  I       ^  CassioJorus'}  ut  supra. 

"  distinyuit]  dixit  (?),  T.  | 


LIX.] 


OPUS   TERTIUM. 


231 


rans,  sibi  vindicaus  rationes '  prosa3,  nietri  efc  rliythmi. 
Nam  aiictores  musicaa  docent  quod  sunt  lire  partes 
inusicte,  quro  dictee  sunt ;  quoniam  conformantur  cantui 
et  instrunientis  proportionibus  consimilibus,-  in  de- 
lectationem  auditus.  Quoniam  Cassiodorus  hoc  dicit  ^ 
et  probat  per  alios  auctores,  scilicet  per  Augus- 
tinum,  et  per^  Censorinum,  et  per  Gaudentium  et 
Albinum.  Et  Martianus,  in  De  Septem  Artibus  suis, 
eodem  modo  consentit,  et  omnes  auctores  et  doc- 
tores  antiqui.  Et  non  solum  isti  Latini,  sed  prin- 
cipales  auctores,  scilicet  Ptoloma3US  et  Euclides,  et 
etiam  Alpliarabius  libro  De  Scientiis/  in  hoc  concor- 
dant. Boetius  tamen  moi-te  prgeventus  est  antequam 
Musicam  suam  finit ;  ^  et  ideo  de  una  parte  tantum 
docuit,  et  non  de  omnibus.  Musicus  igitui-,  cum  sit 
demonstratur  eo  quod  sit  mathematicus,  qui  universa- 
liter  utitur  demonstrationibus,  dat  causas,  et  rationes  de 
his  assignat,  quia  demonstratio  focit  scire  per  causam. 
Ergo  grammaticus,  qui  per  viam  narrationis  laborat, 
cui  demonstratio  non  pertinet,  non  dabit  causas  isto- 
rum,  sed  solum  quia  sic  sunt,  et  sic  habent  fieri. 
Ergo  gi-ammaticus  se  habet  ad  musicum,  sicut  car- 
pentator  ad  geometricum.''  Et  ideo  grammaticus  est 
mechanicus  in  liac  parte,  et  musicus  est  artifex  prin- 
cipalis. Quapropter  sufficiens  et  principalis  cognitio, 
scilicet  quiTe  est  per  causas  et  rationes,  non  habetur 
per  grammaticam,  sed  per  banc  scientiam ;  et  hoc  mani- 
festum  est  ex^  libris  antiquorum  hujus  scientipe.  Nam 
musicaliter  tractant  ista  per  causarum  assignationem  ; 
sicut  etiam  confirmat  Alpharabius  in''  libro  memorato. 


'  sibi  vindicans  rationesj  rationes 
sibi  vindicans,  T. 

-proportionibus  consimiUbi(s'\  con- 
similibus proportionibus,  T. 

*  dicit}  docet,  T. 

*  etper}  cm,  T. 


^  De  Sctentiis']  cap.  iii. 

^Jinitl  oni.  B. 

^  gcometricum}  geometrem,  B. 

s  c.r]  om.  T. 

"  hi]  om.  B. 


232 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Of  music 
which  has 
no  refer- 
ence to 
sounds. 


Et  Augustinus  hoc  docet  secundo  Musiciie,    ut  inferias 
explicabitur. 

Prseter  vero  lias  partes  musicpe,  qiue  sunt  circa 
soniim,  sunt  aliaD,  ({Uie  sunt  circa  visibile,  quod  est 
gestus,  qui  comprehendit  exultationes  et  onmes  flexus 
corporis.  Nam  conformantur  gestus  cantui,  et  in- 
strumentis,  et  metro,  motibus  consimilibus  et  confi- 
gurationibus '  competentibus,  ut  completa  delectatio 
habeatur,  non  solum  auditus  sed  visus.  Nos  enim 
videmus  quod  ars  instrumentorum,  et  cantus,  et  metri, 
et  rhythmi,  non  vadit  in  plenam  delectationem  sensi- 
bilem,  nisi  simul  adsint  gestus,  et  exultationes,  et 
flexus  corporales ;  quse  omnia  cum  conformentur  pro- 
portionibus  convenientibus,-  tit  perfecta  delectatio  sen- 
sibilis  apud  duos  sensus.  Et  istud  dicitur  in  libro 
De  Ortu  Scientiarum  ;  scilicet,  quod  gestus  est  radix 
musicse,  sicut  metrum  et  sicut  melos,  id  est,  cantus. 
Et  Augustinus  dicit  hoc  secundo  Musicie.  Alii  vero 
motus,  qui  non  possunt  conformari  sono  proportionibus 
convenientibus,  ut  fiat  completa  delectatio  sensibilis, 
non  sunt  de  scientia  musicge.  Aliqui  tamen  motus  alii 
habent  consimiles  proportion  es,  sed  non  possunt  sono 
et  gestui  conformari  in  unam  delectationem,  ut  sunt 
motus  pulsus.  Fiunt  enim  secundum  debitas  pro- 
portiones,  quibus  musica  utitur ;  sed  ibi  existentes 
non  possunt  referri  ad  auditum,  sed  respectu  tactus^ 
tantum  ;  et  ideo  non  sunt  de  scientia  musicte.  Scientia 
tamen  eorum  est  subjecta  et  subalternata  musicse. 
Nam  nunquam  bonus  erit  medicus  et  perfectus^  in 
consideratione  pulsuum,  nisi  sit  instructus  in  propor- 
tionibus musicse,  sicut  docent  auctores  medicinas,  ut 
Haly  in  libro  De  Regimine  Regali,  et  multi  alii. 


'  configu/ationibits'}     figufationi- 
bus,  T. 

*  convenientibus}  competentibus,  B. 


•'  respectu  tactus}  tactum,  T. 
'  ct  pcrfectus}  om.  T. 


LX.] 


OPUS    TERTIUM. 


23.3 


Cap.  LX.i 

Partibus  igitur  miisicse  inventis,  possumus  liberius  Its  uses  in 
considerare  quomodo  musica  est  utilis  in  Scriptiira.  |^  g^r^p! 
Nam  si  ad  instrumenta  descend  amus,  planum  est  ture. 
quod  abundanter  reperiuntur  in  Seriptura.  Unde 
Cassiodorus^  ait,  "  decalogi  decacliordus,  tinnitus  cithartv, 
"  tympana,  organi  melodia,  cymbalorum  sonus,  ipsum 
"  quoque  psalterium  instar  instrumenti  musici  nomina- 
"  turn,  non  dubium  est^  quin  in  ipso  contineatur  coeles- 
"  tium  virtutum'*  suavis  nimis  et  grata  modulatio/'  Si 
igitur  rerum  omnium  proprietates  requiruntur  sciendse 
propter  sensum  literalem,  ut  per  convenientes  adapta- 
tiones  eliciantur  sensus  spirituales,  secundum  quod  sancti 
docent  ct  omnes  sapientes,  et  videmus  quod  ipsa  expositio 
Scripturge  hoc  requirit ;  manifestum  est  igitur  quod  ne- 
cessse  est  ut  expositor  Scripturre  perfectus  sciat  proprie- 
tates liorum  instrumentorum,  et  harmoniaiTim  qua3  per 
ea  exercentur,  quatenus  ad  literam  veritatem  Scriptura3 
cognoscat,  et  ut  sciat  elicere  sensus  spirituales.  Re- 
spiciat  igitur  quomodo  Maria,  soror  Moysi,  cum  ci^teris 
tympanistriis,  percutiebat  instrumenta  musicse ;  quo- 
modo Debora  et  cretenTe  t3Tnpanistri?e  sacraj  ;  qualiter 
David  proplieta,  et  c;eteri  citliaristre  et  organistse: 
ut  simul  cum  eorum  litera  intellecta  ascendat  in 
sublimitatem  sensuum  spiritualium,  et  laudet  Domi- 
num^  in  tympano,  et  clioro,  et*^  chordis,  et  organo,  et 
in  cymbalis  bene  sonantibus,  et  cseteris  sjDiritualibus 
instrumentis.  Et  si  ipse,  animo  in  ieterna  supenso, 
non    possit    his    instrumentis    uti,    vocet    saltern    cum 


'  Cap.  la-.I  Cat.  lix.  B.,  but  all 
these  divisions  of  Chapters  are  in 
a  modern  hand. 

-  Cassiodorus~]  Dc  Artibus,  cap.  v. 


^  dubium  est']  est  dubium,  T. 
'  cdleslium  vhtutuni]  om.  T. 
"  Dominum']  Deum,  T. 
"  cf]  in,  T. 


234  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Elizaio  propheta,  ut  divinas  revelationes  clevotius 
suscipiat,  et  totus  in  Deuin  ^  eiFeratur.  Et  ,si  melicam 
consideremus  musicam,  invememus  earn  per  corpus 
Scripturse  diffusam,  in  jubilis,  et  psalmis,  ct  canticis, 
et  hymnis,  non  solum  sensibilibus  sed  spiritualibus, 
ut  docet  apostolus  ;  quorum  omnium  eognitio  Scrip- 
turse  proprietates  et  differentias  requirit,  ut  sensus 
spirituales  plenius  liabeantur.  Sed  maxime  musica 
prosaiea  in  usu  Sciiptunie  requiritui',  ut  lite  profei'a- 
tur  et  intelligatiu'. 
Of  accent.  Ad  prosam  vero  pertinet  debitus  modus  accentuandi 
et  aspirandi  syllabaS;  et  conveniens  distinctio  oratio- 
num  per  cola,  commata,  et  periodos.  Et  hoc  non  solum 
propter  debitum  pronuntiationis,  sed  ])ropter  intellectum. 
Nam  ad  horuni  impropietatem  et  confusionem  perit  in- 
telligentia  literalis,  et  per  consequens  spiritualis.  Tetigi 
autem  aliqua  de  his  in  parte  tertia  Majoris  Operis,^ 
propter  scientiam  linguarum,  quia  grammatica  tractat, 
licet  mechanice,  ut  dixi ;  et  in  parte  quarta  in  ^  hoc 
loco  de  musica  aliquid*  de  his  innuebam.  Nee  est 
magna  necessitas  proponendi  exempla,  quia  infinita3 
sunt  abusiones  hie,  nee  alicubi  in  tantum  erratur.  Ke- 
inedia  igitur  magis  sunt  necessaria,  quie  tamen  diffici- 
liora  sunt,  propter  consuetam  et  vulgatam  corrup- 
tionem,  quam  dare  certam  cognitionem  unius  nobilis 
et  niagnse^  scientice.  Nam  non  dubito  quin  facilius 
esset  dare  scientiam  persj^ectivse  certitudinahter,  et 
instruere  multitudinem  in  ea  sufiicienter,  qute  tamen 
est  una  de  majoribus  scientiis,  et  tota*^  multitudini 
incognita,  quam  docere  ea,  quee  requiiit  hsec  pars 
musicse,  hcet  grammaticaliter  simus  omnes  a  juventute 
instruct!  in  his.       Sed  pejor  est  ignorantia  malfe^  dis- 


'  Deuni]  Dominum,  B. 
-  Majoris  OperisJ    Opus   Majvis, 
p.  53. 

^  in2  et  in,  T. 


'  aliquid']  aliqua,  T. 
^  et  magnce]  om.  T. 
"  tota]  toti,  T. 
'  malce']  B. 


LX.]  OPUS   TERTIUM.  235 

positionis  qiiam   purie    iiegationis.     Hubet  enim    inulti- 

tudo  ignorantiam   negationis  de    perspectiva,  sed   igno- 

rantiam    pravce    dispositiouis    in    liac    parte,    qusB    in 

tantum    corrumpitur    quod    nee    scire    veritatem    vnlt, 

nee  andire  de   liac   loqui.       Et  licet  htec  sint  puerilia, 

nihilominus     non    sunt     ncgligenda,    et    tanto    turpior 

est    error    in    senibus    et    viiis    literatis,    quia    debent 

evacuare    pueriles    errores.        Item  apostolus  dicit  quod 

minora  magis  necessaria  sunt ;    atque  ut  ait  Scriptura : 

"  Qui    spernit    minima,    paulatim    decidet."      Et    certe 

ignorantia    minorum    inducit    errorem    multiplicem    in 

majoribus. 

Ponam   igitur  ^    liic    aliqua    exempla.    Verbi    gratia  :  instances 

Quielibet  dictio   Labet  naturaliter  suum   accentum  ])ro-  of  corrupt 
.  .  .     .  T     •  acceutua- 

prium  ;  et  diversai  dictiones  Labent  distmctos  accentus.  tion  preva- 

Sed    nos    proferimus    in    Apocalypsi,    et    in    Esdra,    et  ^^^^^. 

alibi,  has   duas   dictiones,  Allelu-ia,   sub   uno   accentu,  days. 

et  tanquam  sit'-*  una  dictio,  dicendo^  Alleluya.     Ex  quo, 

prime    corrampitur    pronuntiatio    sacrorum    verborum ; 

secundo    intellectus   confunditur,    immo    fit  ^    vox    non 

significativa ;  quia  jam  vox  periit  a  significatis  distinc- 

tis,  quibus  vocabula  imponebantur.     Allclu  enim  idem 

est    quod     laudate.      J  a   vero    est    unum     de    decem 

nominibus  Dei,    sicut  dicit   Hieronj^inus  ad   Marcellum, 

et  significat  invisibilem  Deum.^ 

Similiter  Ecclesiastici  quadragesimo  sexto  [19.],  "in 

"  oblatione  viri  immolati,"  pro  inviolati ;  conjungun- 

tur  enim  ^  ?;  et  ^  in  unam  literain  rti,  et  duplex  accentus 

convertitur  in  unum.     Similiter,  e  converso,  de  uno  fiunt 

duo,  ut  Ezecbielis  vicesimo  primo  [28.]  :  "  Mucro,  mucro 

"  evagina  te,"^  pro    evaginatc,  quod  est  vocativi  casus, 

ut  patet  ex  Grteco,  et  Hebrgeo,  et  expositionibua  sanc- 


'  igitur']   om.  T. 
-  sit]  om.  T. 
^  dicendo]  dicentes,  B. 
'fit]  om.  B. 


^  Deuiii]  Hieron.  Ep,  xxv. 

"  ciiim]  om.  T. 

'  evagina  le]  evaginato,  T. 


236 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


toruin.  Ut  ibidem  Imia  te  pro  limate,  quod  est  vo- 
cativi  casus.  Et  primo  Regum,  primo'  [1-]  :  Ramata  in 
SopMn  pro  Ramathami  Sophin.  ^  Et  sic  de  infinitis. 
Sed  non  solum  his  modis  fit  corruptio  prolationis  et 
sensus,  sed  in  simplici  accentu  dictionis  uuius ;  et  hoc 
habet  exempla  innumerabilia.  Nam  omnia  Grteca  et 
Hebrsea  fere  male  accentuantur,  quia  nescinnis  has  lin- 
guas.  Unde  in  prologis  biblite  saspe  obelus,  et  acuitur 
pen  ultima,  cum  tamen  debet  gravari ;  quia  in  Grteco 
scribitur  per  e  breve.  Et  Virgilius  corripit  eam  simi- 
liter. Sed  secundum  generalem  regulam  accentuandi, 
dictio  trisyllabica  acuitur  in  antepenultima  cum  habet 
penultimam  correptam  longari.  Et  in  tertio  Regum, 
sexto  [32.],  aiiaglypha  penultima  acuta,  sed  vulgus  gra- 
vat :  nam  yAy^):^  est  dcalptura  vel  ccelatiira,  et  y^ui^M 
est  scribo  vel  ccelo;  et  acuitur  in  Grseco  penultima  in 
simplicibus,  ergo  in.  composito.  Et  pr?eterea  prima 
hujus  dictionis  yXv(^Yj  longa  est  secundum  Grcecos  : 
ergo  cum  in  hac  dictione  anaglypha  penultima  est 
longa,  secundum  generalem  regulam  accentuandi  acue- 
tur  ilia  penultima.  Nam  sic  est  in  omni  trisyllaba 
et  polysyllaba.  Et  Sapientiis  clecimo  sexto  [2.]  orty- 
(jometra,^  quod  est  coturnix,  penultima  est  acuta,  quia 
scribitur  apud  Griecos  per  >]  longum.  Et  pcUcanus  in 
psalterio  habet  penultimam  acutam.  Nam  omne  no- 
men  Grtecum  desinens  in  an  habet  in  obliquis  apud 
Latinos  penultimam  acutam,  ut  Titan,  TiUinis.  Unde 
Lucanus*  ait : 

"  Longi  volvunt    Titana  labores." 
Et  pwan  similiter  ;  nam  dicitur :  ^ 

"  Sacrum  pteana  canebant." 
Ergo    cum   nominativus    in    G]'8eco    sit  pelican,    cujus 
genitivus    est   pelicanos,    a   quo   dicitur  pielicanus,   os 


'  primo]  ora.  T. 

-  liamathuim    Sophin]     Katama- 
thaim  Sophin,  B. 


•"  ortygometra]     ortigonietra,    B. 
orthimegra,  T. 

'  Lucanus]  Phar.  i.  90. 
^dicitur]   ytat.  Theb.  iv.  157. 


LX.] 


OPUS   TERTIUM. 


237 


mutato  '  in  us,  habebit  pelicanus  penultimam  prodiic- 
tam.-  Sed  et^  hoc  pateat*  niagis.  Nam  in  veritate 
apud  Graecos  penultima  in  obliquis  circumflectitur,  iit 
certum  est  per  signuni  accentus  in  psalteido  Gra^co. 
Sed  nunquam  syllaba,  nisi  sit  natnraliter  longa,  cir- 
cumflectitur ;  ergo  relinquitur  quod  debet  acui  apud 
nos,  cum  non  utamur  circumflexo  ;  et  ideo  male  gra- 
vatur  et  breviatur.  Et  in  Luca,  decimo  quinto  [26.], 
symphonia  penultimam  acuit,  et  est  concentus  concoi-s 
in  laude  Dei.  Sed  in  Daniel  est  fjenus  org-ani,  et  ha- 
bet  penultimam  gravem  ;  nam  Horatius  breviat,  dicens 
"  symphonia  discors"  in  fine  versus.^  Et  exemplum 
de  'ptisana,  quod  in  Opere  Primo  posui,  recitabo  nunc 
propter  majorem  necessitatem  et  pleniorem  probationem. 
Nam  non  recitavi  istud  vocabulum  nisi  ex  decimo  sep- 
timo  secundi  Regum,  cum  taraen  sit  in^  vicesimo 
septimo  Proverbiorum  [22.].  Et  non  solum  necesse 
est  quod  media  acuatur,  propter  versum  Horatii, — 

"  Tu  cessas,  agedum/  sume  hoc  ptisanaiium  oryza3 ;" 
quia    scandendo     versum     non     aufertur     nisi    ultima 
syllaba,    qua3  est    um,    sicut   probavi  in  Opere  Majori. 
Sed  quia  Macer^  dicit : 

"  Cum  ptisana  succum  porri  sorbere  juvabit." 

Et  p  litera  semper  scribitur  ante  t,  ut  in  hoc  vo- 
cabulo,  Ptolomct'us,  cum  tamen  communiter  scribitur  et 
profertur  non  solum  post  t,  sed  post  i,  sic  ;  tlpsana,^ 
per  magnum  errorem. 

Et    ad    haec    inferam    unum    errorem    abominabilem, 
qui    de    novo    apud     multos    et    literates    et    famosos 


'  mutato']  mutati,  T. 
■  productam]  om.  B. 
^  et]  oni.  T. 

*  pateaf]  T. 

*  breviat,  dicens  si/mplioniu  discors 
in  fine  versus']  breviat,  dicens  in  fine 
versus    "  symphonia    discors,"    T. 


"Concordia  discors,"  Epist.  xii.  19, 
in  all  editions. 

•^  in]  om.  B. 

"  ageduni]  agendum,  T.  Hor.  Sat. 
ii.  155. 

^*  MacerJ  De  Herbis.  De  porro 
herba,  13. 

"  tipsanu]  tipsanas,  B. 


238 


KOGERI  BACONIS 


[CAP. 


tlieologos,  Parisius  et  alibi  in  multis  locis,  vulgatur. 
Et  ejus  repi'obatio  ex  hoc  est  utilior,  quia  secum 
liabet  annexas  multas  veritates,  qure  pulclirre  sunt  et 
bonse,  juxta  materiam  in  qua  sunt;  et  quatenus  ejus 
falsitas  manifeste  appareat,  ponam  radices  quasdani 
cii'ca  modum  accentuandi. 
Thera-  Secundum    igitur    Grsecos  et  Latinos,    ut  Priscianus 

accentua-    docet,    et  omnes   auctores  Latini,   et   etiam  omnes   qui 
tion  ex-      sciunt  mentes  ^  auctorum  et  usus  communes,  habent  pro 


plained. 


certo  generales  regulas  accentuandi ;  scilicet,  quod  omnis 
monosyllaba  apud  Latinos  modernos  acuitur  de  se  et 
naturaliter,   quia  circumflexo  non   utimur  ad  pr?esens. 

Item  omnis  dissyllabica  ^  dictio  Latina  liabet  acutum 
accentum  in  prima,  quia  circumflexo  non  utimur. 
Item  omnis  trisyllabica,  si  habet  penultimam  brevem, 
ut  Tullius,  acuit  antepenultimam.  tSi  penultimam 
habet  longam,  tunc  acuit  eam,  ut  catellus,  perosus, 
Athena',    quia  circumflexo   non   utimur. 

Deinde  considerandum  est  quod  monosyllabica  non 
amittit  accentum  acutum,  quando^  nihil  sequitur  ipsam, 
ut  Johannis  primo  [21.]  :  "  Propheta  es  tu  ?  et  respondit, 
"  Non."  Hie  hoc  pronomen  tu  acuitur  secundum  Grie- 
cos,  et  secundum  veritatem  nihil  sequitur  ipsum  quod 
potest  impedire,  et  ideo  secundum  suam  naturam  re- 
tinet  acutum  accentum  ;  et  lirec  negatio  Non  similiter. 
Si  etiam  gravis  syllaba  sequatur,  adhuc  dictio  mono- 
syllabica retinet  acutum  accentum,  ut  "  dixit  ad  Noe. " 
Hie  lia3C  prsepositio  ad  acuitur,  quia  prima  syllaba 
hujus  dictionis  Ifoe  gravatur,  propter  hoc  quod  ultima 
acuitur  ajiud  Latinos  in  dictionibus  Hebraicis  quoe 
non  declinantur,  Et  similiter  cum  dicimus  "  dixit  ad 
"  Johannem  : "  hie  ad  acuitur,  quia  prima  dictionis 
sequentis  gravatur,  eo  quod  penidtima  est  longa,  ut 
tertia  regula  dicit. 


'  mentes']  mentem,  B. 

-  dissvllabica^    dissyllaba,   T.  B., 


and  so  trisyllaha  and  monosyllaba 
below. 

^  (jnaiulo]  qunm,  T, 


LX.]  OPUS   TERTIUM.  239 

Similiter  si  dictio  enclitica  seqnatur,  adhuc  mono- 
syllabica  retinet  acutiim  accentiini,  et  hoc  facevet  si 
naturaliter  gravaretur  ;  quia  dictio  enclitica  inclinat 
accentum  suiim  super  sylla1)am  pr?ecedentem,  et  natu- 
raliter gravatur,  ut  que,  ve,  ne,  sicut  dicit  Priscianns, 
in  declinatione  primi  versus  ^neidos,  virumque,  sub- 
jectisve,  iantone.  Idem  facit  cu'in  in  his  dictionibus, 
niohiscum,  vohiscum,  tecum,  mecum.  Sed  quarto  casu 
monosyllabica  amittit  acutum  accentum,  quando  scilicet 
acuta  syllaba  sequitur.  Non  enim  duae  acutre  conve- 
niunt  simul,  nee  est  euphonia,  nee  bonus  sonns  ;  quia 
nihil  est  jucundum  nisi  quod  reficit  varietas,  ut  Seneca 
dicit  ;  et  Boetius  dicit  in  Musica  quod  ^  harmonica 
delectatio  causatur  ex  acuto  et  gravi ;  non  sic  ex  dua- 
bus  acutis.  Et  ideo  oportet  quod  quando  monosyllabica 
prtecedit  dictionem,  cujus  prima  syllaba  est  acuta, 
altera  illarum  gravetur  ;  sed  sequens  gravari  non 
debet,  nisi  sit  enclitica,  quia  non  sistitur  in  primo, 
sed  transitur  ad  posterius,  ubi  statur ;  propter  quod 
major  instabilitas  accentus  accidit  priori  quam  poste- 
riori :  et  ideo  dictio  prrecedens  magis  mutat  accentum 
quam  subsequens. 

Item  a  fine  denominatur  res,  et  finis  imponit 
necessitatem  rei,  ut  Aristoteles  dicit  ;  et  ideo  magis 
obtinet  finis  immutabilitatem  sure  proprietatis,  quam 
illud  quod  finem  prrecedit.  Propter  igitur  hoc,  natu- 
rale  est  quod  dictio  monosyllabica  gravetur  quando 
prrecedit  dictionem,  cujus  principium  est  acutum,  ut 
"  dixit  ad  ilium  ;"  hie  prrepositio  ad  gravatur,  quia 
prima  syllaba  dictionis  sequentis  acuitur,  secundum 
regulam  secundam.  Et  confirmatur  hoc  per  dissyl- 
labas,  qure  similiter  gTavantur  propter  consequentiam 
dictionis,  ut  David  rex;  ultima  hujus  dictionis 
David  acuitur,  sed  convertitur  in  gravem  propter 
dictionem    acutam    qure    sequitur,     Et    idem  accidit    si 


'  in  Musica  quocF]  quod  in  musica,  T, 


240 


ROGElil   BACONIS 


[cap. 


seqiiens  dictio  sit  dissyllabica,  nt  David  regis.  Et  hoc  ^ 
iterum  conlirmatur,  quia  syllaba  naturaliter  gravis  pra?- 
cedens  gravem  in  acutam  vertitiir,  ut  dixit  Jacob. 
Ultima  hujus  dictionis  dixit  est  gravis,  secundum  se- 
cundam  regulam,  sed  acuitur,  quia  prima  hujus  dic- 
tionis Hebraic^  Jacob  gravatur ;  nam  ultima  ejus 
acuitur. 

Et  tertio  confirmatiir  hoc  per  Grnecos  ;  nam  ita 
faciunt  Grteci,  quos  Latini  imitantur.  Nam  Johannis 
primo,  "Tu  quis  es  ?"  et  "  Non  sum  ego  Christus :" 
hie  Tu  et  Non  secundum  Grrecos  gravantur,  quia 
quis  et  sum  monosyllaba?  acuend?e  sequuntur. 

Et  similiter  gravis  in  acutum  vertitur  apud  eos,  ut 
patet  in  dictionibus  prfBcedentibus  partes  quse  habent 
vim  enclesis,^  ut  diOOKug  [xcn,^  i.  e.  dedisti  mihi.  Ul- 
tima hujus  dictionis  ^eIoku;  **  est  gravis  naturaliter,  sed 
acuitur  propter  encliticam  dictionem  ;  quia  apud 
Gra?cos  hoc  pronomen  ju-o»^  est  encliticum.  Et  hoc  docet 
Priscianus  in  libro  de  Pronomine.  Nam  quit'dam  pro- 
nomina  Graeca  sunt  absoluta,  et  ilia  sunt  enclitica ; 
qufedam  respectiva,  et  ilia  non  sunt  talia. 

Ex  his  sequitur  quod  si  monosyllaba  aliam  prae- 
cedat,  prima  de  jure  gravatur,  ut  "  apud  te  est  ;'" 
similiter  "  et  facta  est  lux."  Hie  te  gravatur,  quia  haec 
dictio  est  acuta  sequitur.  Similiter,  in  secundo  ex- 
emplo  est  gravatur,  quia  Iilx  acuenda  sequitur. 

Sed  contra  ha?c  insurgit  famosa  opinio  et  usus 
solemnis,  Parisius  et^  alibi,  multorum  modernorum.  di- 
centium  quod  solas  monosyllabse  indeclinabiles  mutan- 
tur;  declinabiles  vero  non  mutant  accentum  naturalem. 
Et  ideo  cum  dicitur  in  fine  versus  "  qui  ait,"  dicunt 
quod  qui  acuitur,    et    non    gravatur  ;    et    sic    de  aliis' 


»  hoc']  om.  T. 

-  enclesis']  enclisis,  B. 

3  SfSoKdi  /uoi]  Written  in  Boman 
in  T.  B. 


*  Se'So/cos]  Written  in  Roman  in 
T.  B. 

*  /uo«]  mi,  B.  T.,  et  supra. 
^  et]  om.  B. 

'  aliis']  multis  :  om.  T. 


LX.]  OPUS   TERTIUM.  24:1 

decliiiabilibus  monosyllabis.  Sad  contra  hoc  multa 
veraciter  possunt  dici.  Nam  cum  probatum  est,  quod 
duee  acutcie,  propter  defectum  euphonise,  non  se  compa- 
tiuntur,  et  secunda  mutari  non  debet  propter  causas 
jam  dictas,  tunc  prima  mutabitur  in  gravem  ;  et  ideo 
cum  dicitur  qui  ait,  hoc  nomen  qui  gravabitur,  quia 
prima  hujus  dictionis  ait  acuitur  per  secundam  regu- 
1am.  Et  cum  dico  qui  loquitur,  hie  simihter  grava- 
bitur,  quia  per  tertiam  regulam  prima  hujus  dictionis 
loquitur  acutum  habet  accentum.  Cseterum  oranes 
antiqui  Latini  usque  nunc  gravabant  declinabiles  sicut 
indeclinabiles.  Iterum,  Grseci,  a  quibus  artem  traximus 
accentuandi,  simihter  gravant  utrasque  eodem  modo. 
Iterum,  cum  quEelibet  monosyllaba  sit  naturahter  acuta, 
et  tantum  habet  de  acuto  quantum  alia,  ergo  omnis 
monosyllaba  retinebit  accentum  indifFerenter. 

Iterum,  declinatio  accidentalis  est  accentui,  et  inde- 
clinatio  similiter ;  ergo  nihil  faciunt  ad  mutationem 
accentus.  Nam  oportet  quod  alia  natura  soni  hoc 
faciat,  quia  hoc  pertinet  ad  accentum  ;  et  ideo  eupho- 
nia,  qufB  est  bonitas  soni,  est  in  causa.  Iterum,  acutus 
accentus  magis  convenit  indeclinabilibus,  ut  patet  in 
istis :  una,  j)07ie,  illo,  ilUc,  illuc,  qua3  acuuntur  in 
fine,  non  sic  declinabiles.  Nee  est  instantia  in  hene- 
die,  henefac,  quia  in  talibus  remansit  accentus  propter 
concisionem  vocalis  ;  nam  naturaliter  deberet  dici 
heneface,  henedice,  et  tunc  ultima  non  acueretur. 
Iterum,  Priscianus  sua  auctoritate  elidit  hunc  errorem ; 
nam  dicit  in  majori  volumine  quod  hoc  nomen  qui, 
relativum,  in  oratione  gravatur.  Et  in  libro  de  Decli- 
natione  versuum  ^neidos  dicit,  ^  fere  omnis  monosyllaba 
gravatur.  Et  dicit  fere  ad  differentiam  quarundam, 
qu£e  difFerentise  causa  circumflectuntur  ;  ut  sic,  quando 
est  adverbium  similitudinis,  circumflectitur ;  quando  est 
adverbium   jurandi,    gravatur.      Si    dicatur    quod   nmic 

'  dicif]  See  p.  306,  322,  ed.  1528. 
VOL.    I.  Q 


242  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

temporis  non  utimur  circumflexo,  sed  quee  antiquitus 
circumflectebantur,  nos  acuimus,  ergo  hoc  adverbium 
sic  similitudinis  debet  acui  in  oratione;  et  ita  diise 
acutse  simuL  esse  possunt.  Et  dieendum  est  quod 
primo  per  auctoritatem  Prisciani  non  accideret  hoc, 
nisi  in  hoc  quod  dico  sic.  Et  si  quod  ahud  est  causa 
difFerentise,  acuendum.  Et  ideo  contra  Priscianum  erit 
quod  hoc  nomen  qui,  et  alia  dechnabiha,  universaliter 
acuantur. 
Proposes  Secundo  patet  quod  per  errorem  nostrum  est  quod 
of  the"  ^011  utimur  circumflexo  accentu.  Deberemus  enim  hoc 
circumflex,  fucere  sicut  antiqui  et  sicut  Grteci ;  quia  circumflexus 
accentus  est  unus  gradus  naturalis  accentuum,  sicut 
gravis  et  acutus  ;  et  multas  evidentias  proferendi 
faceret,  si  eo  uteremur.  Quod^  igitui-  per  errorem 
facimus,  non  debet  allegari  ad  probandum  aliquid, 
quod  tot  auctoribus  et  rationibus  contradicit.  Unde 
non  debet  sic  similitudinis  acui,  quando  acutum 
prsecedit,  quia  duse  acutse  non  simul  concordant ;  et 
magis  vitium  est  quam  quod  causa  differentiae  possit 
excusare.  Et  potest  sufficientor  per  sensum  dictionum, 
quibus  hoc  adverbium  sic  adjungitur,  notari  quando 
est  similitudinis  et  quando  jurandi.  Unde  quod  anti- 
quitus circumflectebatur,  hoc  fuit  cle  bene  esse,  non  de 
necessitate.  Et  omnia  quae  dicta  sunt  possunt  adhuc 
eonfirmari.  Nam  cum  dico  qui  ait,^  non  possunt 
acuere  sonum  hujus  dictionis  ^  qui,  respectu  sequentis, 
nisi  altius  elevetur  quam  prima  syllaba  sequens,  aut 
ilia  syllaba  sequens  gravabitur.  Et  hoc  negant,  quia 
contra  generalem  regulam  accentuandi  esset,  sine  causa 
et  ratione.  Et  quia  finis  dignior  est,  ut  dictum  est 
prius,  ergo  acuetur.  Sed  in  acuto'  non  est  differentia ; 
nam  unus  acutus  accentus  non  est  alio  acutior,  sicut 
nee  rmus  gravis  gravior ;  nee  unquam  ab   aliquo   dice- 

'  Qworf]  Quia,  T.  1  ^  dictionis']  om.  T. 

*  qui  ait']  qui  aut,  B.  | 


LX.]  OPUS  TERTIUM.  2-io 

batiu'  quod  gracilis  essent  in  acuto,  Gradiis  enim  sunt 
in  accentu  penes  acutum,  gravem,  et  cii'cumflexum  ; 
sed  non  in  aliquo  illorum  unquam  gradus  positi  sunt,^ 
nee  apud  Grsecos  nee  apud  Latinos.  Et  prjeterea  finis 
dignior  est ;  et  ideo  non  auferetur  aliquid  de  acuitate 
syllabge  sequentis  ;  ergo  erit  par  monosyllabae  prasce- 
denti,  quod  stare  non  potest  propter  coincidentiam 
duorum  acutorum,  ut  prius  habitum  est.  Et  iterum 
ipsi,  licet  in  fine  versus  acuunt,  tainen  in  medio,  quum 
fit  alia  pausatio  per  colon  vel  comma,  non  hoc  faciunt, 
sed  gravant.  Ut,  "  Israel  prtevaricatus  est  legem." 
Hie  est  gravatur,  et  elevatur  prima  sj^llaba  sequens. 
Sed  nulla  ratio  potest  assignari,  quare  in  uno  loco,  et 
non  in  alio,  elevant :  ^  ergo  fatua,  et  contra  artem  et 
rationem,  est  bujusmodi  elevatio-  Et  sic  quasi  ubique 
in  Scrip tui'a  confunditur  recta  vocabidorum  sacrorum 
prolatio,  et  scandalum  generatur  vehemens  liominibus 
literatis,  qui  sequuntur  vias  artis  et  rationis. 

Cap.  LXI. 

Transeo  ad  alia  musicalia  prosaica  annexa  his ;  On  aspira- 
et  patet  quod  aspiratio  est  unum  de  istis,  nam  sub 
accentibus  continetur  apud  Grsecos.  Nam  prosodia  apud 
Gr^ecos  dicitur  a  TrpotrcuSsTv,^  quod  est  cantare ;  vpog 
enim  prsepositio  Gr^eca  valet  ad,  et  «j'S^  *  est  cantus. 
XJnde  prosodia  est  idem  quod  ad- cantus,  sen  accantus, 
et  hoc  est  accentus ;  quia  accentus  dicitur  ab^  accino, 
accinis,  quasi  ad  cantus  ^  vel  accantus,^  et  accino  dicitur 
de  ad  et  cano,  canls.^  XJnde  dicitur  accentus,  quia  ima 
syllaba  alii  accantatur  in  prosodia. 


'  gradus  positi  sunt^    positi   sunt   '•       ^  a6]  de. 


gradus,  T. 

-  elevant'}  elevent,  T. 

^  TTpocrajSe?!'']  prosodin,  T.  B. 

*  a38^]  ode,  T. 


'  qiiasi  ad  cantusl  quia  accantus, 

accantus']  ad  cantus,  B. 
'  cano,  cams]  cano,  B. 
Q  2 


244 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Errors 

arising 


Et  cum  apud  Gmgcos  sint  ^  decern  prosodiie,  scilicet- 
tres  toni,  et  duo  spiritus,  duo^  tempora,  efc  tres  pas- 
siones  ;  tonos  vocamus  nos  specialiter  nomine  accentus, 
et  spiritus  vocamus  aspirationes.  Tempora  sunt  Ion- 
gum  et  breve.  Passionibus  non  utimur.  Et  ideo 
secundum  generalem  significatum  accentus,  secundum 
quod  significat  idem  quod  prosodia,  aspiratio  reducitur 
ad  accentum.  Et  quoniam  multi  errores  fiunt  in 
Scriptura  per  aspirationes,  tam  in  sensu  quam  in  litera, 
ideo  aliqua  dicam  de  his.  Nos  liabemus,  sicut  omnis 
lingua,  duas*  aspirationes,  scilicet  fortem  et  levem. 
Et  Grseci  habent  duas  figuras  ad  has  notandas,  et 
vocantur  duaia  et  4/iA^.^  Aatrja  est  fortis  aspiratio,  ^ihrj 
est  levis.  Nos  vero  non  habemus  nisi  unam  aspira- 
tionis  notam,  scilicet  H,  quse  est  fortis  ;  et  per  priva- 
tionem  notse  cognoscimus  levem  :  quando  scilicet  ad 
syllabam  non  ponitur  H,  ut  amo ;  cum  tamen  in 
dativo  hujus  nominis  hamus,  cum  dico  hanio,  ponatur. 
Accidit  8.utem  error  ex  subtract]  one  aspirationis  fortis, 
from  The  cuni  dicitur  prima  ad  Thessalonicos,  secundo  [17.],  "ad 
"ftT-^°"  "  tempus  ore  ; ''  et  glossator  Epistolarum,  scilicet  ille 
pirate.  qui  fecit  Sententias  dicit  quod  est  ablativus  casus  hujus 
nominis  os,  oris,  quod  non  aspiratur,  Et  sic  dicant 
doctores  theologire ;  sed  falsum  est  hoc.  Nam  in  Bibliis 
antiquis  est  aspiratio,  ut  sit  genitivus  hujus  nominis 
liora,  horce.  Et  sic  est  in  Grreco,  de  quo  sumptus  est 
textus  Latinorum.  Nam  in  Grjeco  habetur  wcaj,'' 
quod  est  genitivus  hujus  nominis  Greeci,  hoori,  Jiooxis. 
Unde  hoc  nomen  Jiora  declinatur  Greece :  hujus  lioras, 
huic  horai,  hanc  horan,  0  hora.  Manifestum  est 
quod  non  solum  hie  est  error  in  voce,  sed  in  sensu, 
propter  subtractionem   aspirationis.      Et  j^rimo  Regum, 


'  sinf]  sunt,  B. 
"  scilicet^  om.  T. 
^  duo^  et  duo,  B. 
''  duas^  suas,  B. 


^  Sdcria  et  if-iA??]    dasia,  psili,   T. 
and  so  always. 

"  Mpas']  horas,  B. 


LXI,] 


OPUS   TERTIUM. 


24-5 


de    Golia,    quod    lorica    hamata   induebatur,    non    dis- 
cernitur  a  vulgo  lisec  aspiratio,  sed  quasi  lorica  dilecta 
propter    fortitudinem    ejus.       Et    iterum    cum    dicitur 
Judicum  undecimo,  "  Filia  mi,"  asstimat  vulgus  quod  sit 
vocativi    casus.      Sed    nusquam    hoc    invenitur   nisi    in 
masculino    genere;    et    ideo    est    dativi    casus.      Nam 
Priscianus    in    libro  Pronominis  ^     dicit,     quod    antiqui 
dixerunt    quod    fuit    dativi    casus.      Unde    in    dativo 
primpe    personre    est    mi.     Et    si    quis    profundius    in- 
quirat,    inveniet   hoc    necessario.     Nam    Priscianus  vult 
in  primo  libro,  -    et  Isidorus   dicit   expresse,    quod    non 
aspiratur    apud    linguam    Latinam    nisi   vocalis.       Unde 
in    Latinis    dictionibus    nunquam    aspiratur    consonans. 
Sed    in  Groecis  vocabulis,    quibus  Latini    utuntur,  aspi-  Faulty  in- 
rantm-  quatuor  eonsonantes  ^  c,  p,   r,  t,   et    non    plures.  ^^c  before 
Si  igitur   nulla  consonans  aspiratur  in  Latinis  dictioni-  h. 
bus,    tunc   cum  dicitur   michi,   nichil,    in    usu    moder- 
norum,    male    apponitur    c    litera    in    ultima    syllaba, 
quia    Latinte     dictiones    sunt,     habentes     aspirationem 
in    ultima    syllaba.       Et    patet    in    omnibus   Bibliis,   et 
aliis  libris  antiquis  *  recte  scriptis,  quod  non    invenitur 
c  litera   in   istis   vocabulis,  sed   solum   dicitur   onihi  et 
nihil.     Sed   cum  sint   ibi   dure  vocales   breves,  oportet 
quod   in    sono,  propter   liiatum,    causa   euphonise,   coin- 
cidant  in  unam  longam  ;    et  ideo  recte  dicitur  nil  et  mi. 
Et    propter    hoc    oportet    quod    mi    sit     dativi    casus 
hujus  ^  pronominis    ego.     Quod    autem  Priscianus  dicit, 
quod  ei  non   placet  quod  sit  dativi   casus,  non   est  vis  Priscian's 
de  hoc.      Non  enim   semper   imitandus  est,  beet  ut   in  authority 
pluribus.      Unde  hie  dicit  quod  antiqui  dixerunt  quod  implicitly 
mi  fuit  dativi   casus.       Sed  antiquis   magis  credendum  fol^o"^e<i- 
est  quam   ei,  qui  compilator   est  magis  ^  quam   auctor. 
Solum    enim   recitat    aliena ;     et    aliquando    placuit   ei 


'  Pronominis']   See  pp.  186,  190. 
-  primo  libro']  Ibid.  p.  5. 
^  quatuor    cor.ftonantes]     vocales 
quatuor,  B. 


'  libris  antiquis]  antiquis  libris,  T. 
^  hujus]  cm.  T. 
'^  magis]  potius,  T. 


2J.6 


ROGEKI   BACONIS 


[cap. 


Faulty  use 
of  the  as- 
pirate. 


opinio  una,  aliquando  alia.  Sed  experti  in  gram- 
matica  antiquorum  tenent  hie  opinionem  illorum  ;  et 
necesse  esb  hoc  propter  rationem  dictam  de  aspira- 
tione.  Et  ne  stupefiamus  propter  verbum  Prisciani 
in  hoc  loco,  considerandum  e,st,^  quod  Priscianus  non 
solum  secutus  est  opiniones  aliquando,  quse  ei  placue- 
runt,  sed  aliquando,  licet  raro,  manifeste  erravit,  et 
falsum  imposuit  auctoribus.  Verbi  gratia :  Ipse  vult^ 
quod  obtundo  faciat  supinuin  ohtunsiim,  ut  n  litera 
sit  in  media  syllaba,  et  quod  participium  prseteriti  pas- 
sivi  sit  ohtunsus,  obtunsa,  obtunsum.  Sed  omnes 
Latini  dicunt  obtusum,,^  et  ita  habent  omnes  auctores  ; 
ita  quod  nusquam*  invenitur  apud  aliquem.  Cum 
tamen  ipse  errorem  suum  voluit  per  Yirgilium  probare, 
allegans  illud  in  Georgicis,  '' vomeris  obtunsi:"  sed 
exemplar  quo  usus  est  fuit  falsum  in  hoc  loco.  Nam 
in  veracibus  libris  invenitur,  ''  vomeris  obtusi."  Et 
non  solum  ibi  aufertur  n  litera,  sed  alibi  in  eodem, 
cum  dicit,  "  acies  obtusa  videtur."  Et  sic  Servius,  com- 
mentator Virgilii,  exposuit  ^  evid  enter  ;  qui  Servius  est 
major  Prisciano,  quoniam  ssepe  adducit  eum  Priscianus'' 
pro  auctore. 

Hariolus  et  haruspex,  qu?e  ssepius  sunt  in  Biblia, 
aspirantur  in  omnibus  libris  antiquis  ;  ergo  non 
dicuntur  de  ara,  quod  est  altare,  quia  ara  non 
aspiratur.  Quandocunque  enim  derivatum  vel  compo- 
situm  aspiratur,  oportet  quod  ejus  primitivum^  as- 
piretur,  et  e  converso.  Et  ideo  ducuntur  ab  hara, 
quod  est  avis  augurialis.  Propter  igitur  inconsidera- 
tionem  aspirationis  mutantur  non  solum  voces  hae, 
sed  significata.  Et  per  hsec  eadem  patet  quod  abunde 
adverbum,    et    abundo    verbum,    et    omnia    quse    his 


'  est]  om.  B. 

-  Ipse  vult]  De  Octo  Partibus,&e. 
p.  159. 

^  ohtusuin]  obtunsum,  T. 
*  nusquam]  nuncquam,  B. 


^  exposuW]  exponit,  T. 

"  sape Priscianus']  Pris- 
cianus ssepe  adducit,  T. 

^  primitivum]  primativum,  B. 


LXI.]  OPUS  TERTIUM.  .  247 

attinent,  nou  liabent  aspii-ationem  in  principio  ;  nam 
secundum  omnes  auctores  nulla  prsepositio  Latina 
aspiratur.  Sed  lisec  componuntur  de  ah  et  iinda. 
Similiter  et  annus  non  liabet  aspirationem ;  et^  ideo 
nee  ^  ijevennis,  nee  biennis  :  cum  tamen  scribatur  et 
dicatur  ijerhcnnis,  cum  aspiratione  secundse  syllabse. 
Similiter  arceo,  arces,  verbum,  non  habet  aspirationem  ; 
ergo  nee  area,  -oi,  nomen,  habebit  aspirationem ; 
cum  tamen  semper  sic  scribitm- ;  et  sic  de^  quam 
plurimis  et  fere  infinitis.  Cum  igitur  amo  verbum 
scriberetur  et  diceretur  pro  liamo,  quod  est  dativus 
casus  ^  vel  ablativus  hujus  nominis  hamus,  vel 
e  converso,  esset  error  in  voce  et  significato,  sic 
erit  in  omnibus  istis.  Nam  cum  cadit  vocis  proprietas 
determinata  significato,  perit  vel  mutatur  significatum. 
Nam  Notus,  pro  vento  australi,  non  habet  aspira- 
tionem ad  t  literam,  sed  nothus,  pro  adultero,  habet ; 
sed  semper  scribitur  nothus  pro  vento  cum  aspira- 
tione, ut  cum  sono  pereat  significatio.  Similiter 
Hieremia,  Hierusalem,  Hiericho,  Hieronymus,  Hya- 
cinihus,  et  hujusmodi,  aspirantur  in  principio  dic- 
tionis  apud  omnes  Biblias  antiquas  et  libros  sanc- 
torum. Sed  moderni,  virtutem  aspirandi  ignorantes, 
ponunt  notam  aspirationis  post  primam  vocalem,  quae 
est  j,  quod  stare  non  potest.  Nam  j  litera  aut 
stabit  vice  consonantis  aut  vocalis  ;  si  vice  consonantis, 
tunc  aspirari  non  potest,  quia  nulla  consonans  aspira- 
tur, nisi  c,  j),  t,  r,  in  Hebraicis  et  Grsecis  vocabulis 
tantum.  Si  vero  sit  vocalis,  non  potest  aspirari  a 
parte  post,  quia  vocalis  non  aspiratur  nisi  a  parte 
ante,  et  consonans  a  parte  post,  secundum  omnes 
auctores,  ut  augmentetm*  debilis  sonus  consonantis, 
et  ne  nimis  fortificetur  sonus  vocalis ;  quia  aspiratio 
in   principio   debilior   est   quam    in   fine ;  et   consonans 


'  et]  ova.  T.  I       ■''  de]  dicitur,  B. 

-  nee]  non,  T.  1       ^  casus]  om.  T. 


248  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

Jiabet  debiliorem  sonum  quam  vocalis ;  propter  quod 
ponitur  aspiratio  vocali  a  parte  ante,  et  consonanti  a 
parte  post.  Sic  igitur  infinita  quasi  sunt  exempla 
de  corruptione  vocalDulorum  in  sensu  et  litera,  propter 
hoc  quod  luijusmodi  aspirationum  proprietas  non 
servatur.     Sed  transeo    ad   alia. 


Cap.  LXII. 

Of  pane-  LoNGiTUDO  vero  et  brevitas  penultimarum  sylla- 
barum  requiritur  in  prosa,  sed  non  aliarum.  Sed  quia 
ad  metricam  musicam  pertinent,  ideo  usque  ibi  difTer- 
enda.  Hujusmodi  igitur  prosodise,  qua3  accentus,  ut 
dictum  est,  vocantur,  sumendo  accentum  communiter 
ad  tonos  et  pneumata,  et  longitudines  et  brevitudines, 
debent  servari  circa  literas,  et  ^  syllabas,  et  dictiones  ; 
nam  originaliter  literis  et  syllabis  debentur,  et  secun- 
dario  dictionibus.  Sed  orationibus  prosaicis  alias  pro- 
nuntiationes  debentur,  quse  Greece  vocantur  comma, 
colon,  periodus,  secundum  Isidorum,  Hieronymum,  et 
omnes  ;  quse  si  rite  non  fiant,  mutatur  sensus  cum 
pronuntiatione. 

Secundum  Isidorum  et  auctores  cseteros,  periodus 
dicitur  ubi  versus  debet  fieri,  scilicet  ubi  sententia 
perfecte  terminatur,  et  fit  punctus  ac  pausatio,  ut  una 
sententia  ab  alia  distinguatur,  ne  sententiarum  fiat 
confusio  diversarum  ;  et  non  debet  fieri  ante  perfectam 
sententiam.  Sed  reliqua  duo  fiunt  ante  eam,  difier- 
enter  tamen.  Nam  si  in  uno  versu  cadunt^  hsec  tria, 
tunc  comma  fit  primo,  ubi  semiplena  est  sententia 
totius  versus  ;  et  ubi  decurrit  sententia,  non  tamen  ad- 
liuc  finitur,  sed  ad  aliud  tenditur,  fit  colon.  Et  comma 
habet  pausationem  parum  flexam,  colon  vero  elevatam, 
periodus  perfecte  descendit.     Et  hoc  totum,  quod  nunc 

■  cf]  om.  B.  I       -  cadunf]  cadant,  B. 


LXII.]  OPUS   TERTIUM.  249 

ultimo  dixi  de  istis  tribus,  est  unus  versus.  Sed  illud, 
quod  dixi,  comma  habet  pausationem  flexam  parum  ac 
depressam,  est  comma ;  quod  autem  sequitur  colon 
vero  elevatum,  est  colon.  Tertia  pars  facit  periodum. 
Ut  Genesis  primo  [2.] :  "  Terra  autem  erat  inanis  et 
vacua,"  est  comma.^  "Et  tenebrse  erant  super  faciem 
abyssi,"  est  colon.-  "  Et  spiritus  Domini  ferebatur  super 
aquas,"  est  periodus.^     Et  ibi  fit  versus.'* 

Hfe  vero  sunt  pausationes  principales  ;  sed  tamen  ali- 
quando  intercipitur  aliquis  punctus  simplex,  ut  Deu- 
teronomicc  tertio  decimo.  [1.]  "  Si  surrexerit  in  medio 
"  tui  prophetes,  aut  qui  somnium  vidisse  se  dicat,  et 
"  prasdixerit  signum  atque  portentum,  et  evenerit  quod 
"  locutus  est,  et  dixerit  tibi,  Eamus  et  sequamur  deos 
"  alienos,  quos  ignoras,  et  serviamus  eis."  In  omnibus 
clausulis  praecedentibus  debet  fieri  simplex  aspiratio 
sine  elevatione  vel  depressione,  sed  hie  deprimitur  vox. 
Et  cum  infertur,  "  Non  audies  verba  prophetse  illius 
*'  aut  somniatoris  ;"  liic  elevatur,  et  tunc  sequitiu* 
periodus,  ubi  sententia  completur.  Sed  considerandum 
quod  non  semper  cadunt  hsec  tria  in  eodem  versu,  sed 
aliquando  solum  comma  cum  periodo,  aliquando  solum 
colon. 

Punctus  vero  depressus,  sen  comma,  fit  quandocuu-  The 
que  est  suspensiva  constructio  ;  quando  scilicet  versus  ™^- 
incipit  ab  istis  ^  dictionibus,  si  vel  siquis,  quoniam, 
quia,  et  qui  nomine  infinito,  et  qucecunque,  cum, 
cuTnque,  i^ostqumn,  v.t  pro  ijostquam,  licet,  quamvis  ; 
quando  etiam  prteponitur  ablativus  absolutus,  et  jDarti- 
cipium  prsesentis  temporis.  Exemplum  de  primo  Pro- 
verbiorum,  vicesimo  septimo  [22.] :  "  Si  contuderis  stul- 
"  tum  in  pila,  quasi  ptisanas  desuper  feriente  pilo,  non 
"  auferetur  ab  eo  stultitia    ejus."      Et    sic  de  omnibus 


'  comma]  (  •  ),  T. 
-  colon']  (^),  T. 
^  periodus]  (  /  ),  T. 


versus]  .  J  .  ^  .    ,  .,  B. 
istis]  his,  T. 


250  ROGERI   BA.CONIS  [CAP. 

aliis  quae  dixi ;  ita  quod  puuctus  depressus  sit  totius 
quod  suspenditiu',  ut  per  illud  quod  sequitur  versus 
compleatur.  Item  Johannis  decimo  quinto  [22.]  :  "Si 
"  non  venissem  et  locutus  fuissem  eis,  peccatum  non 
"  baberent."  Hie  cadit  negatio  super  duas  orationes 
primas,  et  iiegat  totimi.  Et  ideo  debet  fieri  punctus 
ad  illud  quod  dicit  eis,  et  non  ad  illud  quod  dicit 
venissem,  sicut  vulgus  facit,  et  apponit  negationem  in 
secunda  oratione,  et  corrumpit  translationem  antiquam, 
dicens,  "et  non  locutus  fuissem  eis."  Sed  omnes  anti- 
qu8e  Biblise  habent  unam  solam  negationem,  et  sic 
transtulit  Hieronymus,  et  sacrosancta  recipit  Komana 
ecclesia ;  et  ideo  non  est  fas  mutare  textum  Dei  et 
ecclesise.  Et  sic  de  infinitis  quasi.  Et  quia  non  ser- 
vatur  punctatio  recta,  mutatur  ordo  rectus  sententise, 
et  sensus  perit  cum  litera. 
The  colon.  Punctus  vero  elevatus  debet  fieri  quando  non  est 
suspensio  absoluta,  sed  sententia  imperfecta,  quae 
immediate  perficitur  per  id  quod  sequitur.  Nam 
potest  esse  multiplex  ^  clausula  absoluta ;  sed  ilia " 
quse  non  statim  perficitur,  facit  comma ;  et  ^  secun- 
da, quae  immediate  perficit,  facit  colon  ;  ut  in  primis 
exemplis  est  expositum.  Sed  aliquando  non  est  nisi 
una  sententia  perficienda,  et  quia  absoluta  est,  ideo 
elevatur  punctatio.  Et  hie  sunt  casus  valde  multi, 
propter  determinationes  et  negationes,  ^  et  multa. 
Multis  enim  modis  fit  determinatio,  et  diligenter  ca- 
vendum  ut  conjungatur  vel  separetur  secundum 
quod  sententia  requirit.  Nam  ut  non  videatur  deter- 
minatio cum  proximo  determinabili  debere  solum 
continuari,  debet  aliquando  separari  ab  utroque ;  sicut 
Genesis  quadragesimo  [21.]  :  "  Restituitque  alterum 
"  in  locum  suum,  ut  porrigeret  regi  poculum  ;  alterum 


'  multiplex]  triplex,  T. 
2  ilia]  ea,  T. 
^  et]  cm.  T. 


''  determinationes    et     negationes] 
negationes  et  determinationes,  T. 


LXII.]  OPUS   TERTIUM.  251 

"  suspendit  in'  patibulo,  ut  conjectoris  Veritas  probare- 
"  tur/'  Debet  enim  elevari  pmictus  post  illud  in  p^^iti- 
bulo,  quia  determinatio  refertur  ad  utrumque  ;  sed  si 
proximum  debet  determinare  tantum,  tunc  post  primum 
determinabile  debet  fieri  punctus  elevatus  ;  ut  Lucse 
secundo  [7.] :  "  Et  pannis  eum  involvit,  et  reclinavit 
"  eum  in  prpesepio,  quia  non  erat  ei  locus  in  diverso- 
"  rio."  Unde  post  illud  involvit  debet  punctus  elevari  ;- 
et  multis  aliis  modis  variatur  punctatio  propter  deter- 
ininationem. 

Negatio  vero  aliquando  negat  multa,  aliquando 
unum  ;  et  ideo  quando  includit  plura,  non  potest 
fieri  punctus  elevatus  antequam  utrumque  proferatur 
sub  negatione  ;  ut  Exodi  duodecimo  [4.]  :  "  Sin  autem 
''  minor  est  numerus  ut  sufficiat  ad  vescendum  agnum, 
"  assumet/'  etc.  Nam  quia  non  consideratur  hie  quod 
negatio  hujus  dictionis  sin,  includit  totum  usque  ad 
verbum  assumiet,  ideo  moderni  corrumpunt  textum 
antiquum,  et  addunt  negationem  ad  hoc  verbum  suffi- 
ciat;  dicentes  quod  non  sufficiat}  Sed  hoc  est  mao- 
num^  inconveniens,  quia  apponitur  negatio  qu«  non 
fait  a  translatore  posita,  sicut  patet  per*  omnes 
antiquos.  Et  Exodi  septimo  [13.]  :  "  Et  induratum 
"  est  cor  Pharaonis,  et  non  audivit  eos,  sicut  pr^e- 
"  ceperat  Dominus,"  punctus  elevatur  ad  Pharaonis, 
et  non  ad  eos,  quia  negatio  est  similitudinis,  et  cadit 
super  totum  quod  sequitur.  Si  enim  fieret  pimctus 
elevatus  ad  eos,  tunc  protenderet  prolatio  sermonis 
quod  Dominus  prsecepit  ut  induraretur  cor  Pharaonis, 
et  quod  non  exaudiret  eos.  Sed  non  preecepit  Dominus 
hoc,^  nee  est  intentio  sermonis;  et  tamen  vulgus  non 
cm-at  quomodo  proferatur.  Et  per  relationes  et  impli- 
cation es,  et  multis  aliis  modis,  variatur,  ut  patet.  Sed 
sermo  prsesens  plura  non  requirit. 


'  in']  om.  T. 

-  quod  non  sufficiat]  om.  T. 

^  magnum]  om.  T. 


'  per]  om.  T. 
^  hoc]  om.  T. 


252  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

The  pe-  Periodus  vero  male   fit   multis  modis  ;  scd  aliqucando 

est  oratio  plana,  aliquando  est  interrogativa.  Nun- 
quam  vero  debet  fieri  periodus  inter  verbum  transi- 
tivnm  et  illud  quod  terminat  ejus  transitum  ;  nam 
illud  quod  ejus  transitum  terminat  est  accusativus 
casus,  sive  sit  dictio  simplex,  sive  sit '  oratio  mate- 
rialiter  retenta.  ^  Quando  vero  est  dictio  simplex, 
nullus  est  ita  insanus  quod  separet  casum  a  verbo, 
ut  in  verbo  fiat  versus ;  sed  tota  die  ^  et  fere  ubique 
in  Scriptura  ^  fit  versus  ad  verbum  transitivum,  si  illud 
quod  sequitur  sit  oratio.  Sed  hoc  est  omnino  incon- 
venienSo  Nam  si  dicam,  "  Audio  angelos  canere,"  vel 
"  quod  angeli  canunt,"  vel  ''quia  angeli  canunt,"  non 
potest  vere  fieri  punctus  et  versus  ad  verbum,  ut  patet, 
licet  quod  sequitur  sit  oratio.  Et  ideo  cum  dicitur  per 
totam  Scripturam,  "  et  dixit,"  vel  "ait,"  vel  " respondit,^' 
et  sic^  de  aliis  transitivis,  oportet  quod  illud,  quod 
terminat  transitum  verbi,  construatur  ef"  continuetur 
cum  tali  verbo.  Ut  in  Joliamie  : ''  "  Dixit  Jesus  discipulis 
"  suis,  Ego  sum  panis  vivus,  qui  de  coelo  descendi ; "  et 
"  Dixit ^  iis  Jesus:  Amen,  amen,  dico  vobis,  nisi  mandu- 
"  caveritis  carnem  Filii  liominis,  et  biberitis  sanguinem 
"  ejus,  non  liabebitis  vitam  in  vobis."  Cum  vero 
accidit  quod  illud,  quod  sequitur  verbum  transitivum, 
est  una  oratio  simplex,  vel  composita  ex  paucis,  ut 
anlielitus    proferentis    sufficiat    ad    hoc,    debet    totum 

Versus.  continuari.  Cum  autem  magnus  sermo  sequitur  ver- 
bum transitivum,  sicut  in  Matthseo  :  ^  "  Et  aperuit  os 
"  suum,  dicens,  Beati  pauperes  spiritu,  quoniam  ipsorum 
"  est  regnum  coelorum,"  etc.,  quamvis  totum  quod 
sequitur    terminet    transitum    verbi,    tamen    quia    sen- 


'  sW]  om.  T. 

"  reienta']  sumpta,  T. 

^  die'\  om.  B. 

*  Scriptura']  Scripturis,  T. 

*  sic}  ita,  T. 


«  cf]  vel,  T. 

'  Jolianne']  vi.  41  and  53. 

"  Ji.vit]  dicit,  B. 

»  Matlhao]  v.  2. 


LXIl]  OPUS   TERTIUM.  253 

tentia  una  suificienter  terininatur  in  modico  sermoue, 
et  anhelitus  proferentis  siifficit  ad  hoc,  et  non  ad  plus, 
oportet  quod  fiat  versus  ad  illud  quod  dictum  est 
eoelorum;  et  tunc  quia  nova  sententia  venit  in  secunda 
beatitudine,  potest  fieri  novus  versus.  Similiter  quando- 
cunque  nominativus  proprius  non  sequitur  hoc  verbum 
erit,  sed  oratio  perfecta,  tunc  debet  fieri  versus.  Ut 
Esaise  septimo[18.]  :  "  Et  erit,  in  die  iUa  sibilabit  Domi- 
"  nus  muscfe,"  etc.  Et  infra  [21.]  :  "  Et  erit,  in  ilia  die 
"  nutriet  Dominus  vaccam  bourn,"  ^  etc.  Et  infra  [23.]  : 
"  Et  erit,  omnis  locus  ubi  fuerint  mille'^  vites,"  etc.  Et 
sic  fit  versus,  quia  in  istis  nihil  quod  sequitur  potest 
construi  cum  hoc  quod  dico  ^  erit.  Sed  quando  dicitur, 
"  Et  erit  tempus  eorum  in  srecula;"  hie  non  fit  ^versus 
post  erit,  quia  quod  sequitur  construitur  cum  illo 
verbo.  Sed  quando  perfecta  sententia  habetur,  et 
auctoritate  vel  ratione  potest  probari  quod  talis  sit  in- 
tentio  auctoris,  fiet  versus  ;  quamvis  aliter  facilius  possit 
intelligi  litera,  ut  aliquo  alio  modo  versum  faciamus. 
Verbi  gratia,  Matthoei  octavo  [3.]  :  "Volo,  mundare." 
Glossa  exponit,  et  utitur  hoc  quod  est  Tiiuiidare  im- 
perative ;  et  ideo  fiet  versus  necessario  ad  hoc  quod  est 
volo.  JISTam  nulla  constructio  est  inter  istas  dictiones,  si 
mundare  est  imperativum.  Oportet  enim  quod  mfini- 
tivus  modus  intelligatur,  qui  terminet  transitionem 
iiujus  verbi  volo.  Et  quia  h?ec  vox  mundare  est 
fequivoca  ad  infinitivum  et  imperativum,  ideo  sestiraat 
vulgus  quod  sit  infinitivum,  et  quod  versus  ibi  ter- 
minetur.  Sed  in  hoc  quod  dicit  volo,  ostenditur  pietas 
volentis  mundare.  Et  in  hoc  quod  dicit  mundare 
imperative,  ostenditur  potentia  majestatis,  ut  dicit 
interlinearis.  Et  ideo  duo  versus  sunt,  et  "*  tollitur 
ixjquivocatio,  atque  non  erit  infinitivi  modi.    Sed  vulgus 


'  bourn']  bonam,  T.  1      ^  quod  dico']  verbo,  T. 

-fuerint  mille]  fuerunt  uulltc,  T.     |      '  et]  om.  T. 


254  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

credit  ^  quod  sit  infinitivi  modi  ;  et  bene  literati 
credunt  quod  utroque  modo  possit  dici ;  sed  non  est 
verum.  Et  sic  est  de  multis  in  quibus  erratur 
omnino.  Item,  per  ellipsim  fit  versus  ssepe  ;  ut  Lucse 
decimo  tertio  [9.]  :  "  Et  si  quidem  fecerit  fructum."  Ibi 
proculdubio  debet  fieri  versus.  Nam  non  continuatur 
sententia  ;  sed  contraria  sententia  subinfertur  cum 
dicitur,  "  Sin  autem,  in  futurum,  succides  illam  f  et 
ideo  supplendum  est  ibi,  bene  actum  est,  vel  prsemium 
accipiet,  vel  non  succidetur  ;  et  sic  de  quam  plurimis, 
qu8e  non  observantur. 

Item,  quando  auctor  introducit  ^  aliquem  loquentem, 
ponens  hoc  verbum  dixit,  vel  simile,  completis  verbis 
person;©  introductse,  versus  est  faciendus,  nisi  impedi- 
atur  per  aliquam  suspensionem  constructionis.  Ut 
Johannis  primo^  [^l-]-  "Invenit  hie  primo  fratrem  suum; 
"  et  dicit  ei,  Invenimus  Messiam."  Hie  fit  versus,  quia 
finiuntur  verba  personas  introductse  ;  et  quod  sequitur 
additur  ab  auctore,  scilicet  "  quod  interpretatur 
"  Christus."  Non  enim  Andreas  hoc  esposuit,  quia 
Petrus  scivit  linguam  Andrea3  ;  et  ideo  additum  est 
ab  evangelista.  Sed  vulgus  continuat  in  uno  versu, 
totam  sententiam  debitam  pernmtans,  et  falsum  sen- 
tentians,  eo  quod  non  dixit  Andreas  quod  ei  imponit. 
Similiter  Johannis  quarto  [25.]  :  "  Dicit  ei  mulier,  Scio 
''  quia  Messias  venit."  Ibi  terminatur  dictum  mulieris, 
et  ibi  est  versus.  Nam  quod  sequitur,  "  qui  dicitur 
"  Christus,"  non  dixit  mulier,  sed  addidit  ^  evange- 
lista. Et  multa  similia  alibi  in  Johanne  et  multis  locis 
Scripturse.  Sed  contingit  quod  inter  verba  introducti  ad 
loquendum,  interponuntur  verba  auctoris  introducentis, 
et  tunc  non  fiet  versus,  antequam  compleantur  verba 
introducti.     Ut  Johannis  primo  [88.]  :     "  Rabbi  ^  (quod 


'  credit]  credat,  B. 

-  introducit]  introdit,  T. 

^  primo]  decimo,  T.  ' 


'  addidit]  addit,  T. 

*  Rabbi]  om.  T. ;  Eaby,  B. 


LXII.]  OPUS  TERTIUM.  255 

dicitur   interpretatum    Magister),    ubi    habitas  ? ''      Sed 
vulgus  non  facit  hoc ;    et  sic   in  multis  aliis. 

De  interrogationibus  vero  multiplex  accidit  defectus  ;  The  inter- 
nam  non  debet  fieri,  nisi  completis  omnibus  quse  cadunt  ^°^^  '^^* 
sub  inteiTOgatione.  Ut  Esai?e  capitulo  tertio[l.]  :  "  Quis 
"  est  iste  qui  venit  de  Edom,  tinctis  vestibus  de 
"  Bozra?"  Usque  ibi  "  fortitudinis  suse"  concluduntur 
omnia  sub  interrogatione,  et  ideo  sub  uno  versu. 
Nam  respondetm-  ad  interrogationem  cum  dicitiu' : 
"  Ego,  qui  loquor  justitiam,"  etc.  Et  ibi  incipit  versus. 
Sed  non  fit  sic. 

Dictio  qu8e  est  gravis  in  fine,  in  qua  finitur  interro- 
gatio,  acuenda  est ;  et  fit  una  elevatio  et  unus  punctus. 
Ut  ad  Romanos  septimo  [1.],  "Quid  ergo  dicemus?" 
ergo  dictio  in  fine  acuenda  est,  veP  monosyllaba,  qua3 
naturaliter  est  acuta,  bis  est  elevanda  ;  nam  in  simplici 
et  plana  pronuntiatione  semel  acueretur ;  ergo  in  inter- 
rogatione  bis  acuetur.  Ut  trigesimo  sexto  capitulo 
Esaise:  ''Ubi  est  Deus  Ematli  et  Artliat?"  Et  ad 
Romanos  septimo  [7.],  "  Lex  peccatum  est?"  Et  quando 
interrogationes  absolutse  et  particulares,  habentes  notas 
ejusdem  generis  ad  invicem  ordinantur,  fit  una  interro- 
gatio  et  unus  versus.  Ut  Job  septimo  [21.],  "Cm'  non 
"  tollis  peccatum  meum  ;  et  quare  non  aufers  iniquita- 
"  tem  meam?"  Cur  et  quare  sunt  notse  ejusdem  generis. 
Sed  cum  sunt  notse  diversi  generis,  ubi  sunt  interro- 
gationes absolutse  et  particulares,  fiunt  diversi  versus. 
Ut  Marci  quarto  [13.]  :  "  Nescitis  parabolam  banc?  et 
"■  quomodo  omnes  parabolas  cognoscetis?"  Et  similiter 
quando  est  generalis  interrogatio  prseposita,  et  specialis 
subsequitur,-  quia  sunt  diversi  modi  interrogandi,  fiunt^ 
diversi  versus.  Ut  Mattlisei  vicesimo  septimo  [17]  : 
"  Quem  vultis  ut  dimittam  vobis?  Barabbam  an  Jesum, 


'  ueZ]  om.  B.  I       ^  fiunt]  fient,  B. 

-  subsequitur']  subsequetur,  B.        I 


256  ROGERI   BACONIS.  [CAP. 

"  qui  dicitur  Cliristus  ?  "  Et  Actumn  octavo  [34.],  "  Ob- 
"  secro  de  quo  propheta  dixit  hoc  ?  de  se,  aut  de  aliquo^ 
"  alio  ? "  Multaque  alia  et  quasi  infinita  de  interroga- 
tionibus  et  reliquis^  prtedictis  considerari  debent  propter 
sen  sum  Scriptur?e  ;  in  quibus  vulgus  non  solum  errat, 
sed  pueriliter  stultizat  ;  de  quibus  non  est  ad  pr^sens 
per  omnia  dicendum.  Ha3C  igitur  voiui  I'ecitare  circa 
ilia  qufe  ad  musicam  pertinent  prosaicam,  quse  etiam 
sunt  grammaticalia  in  usu  simplici ;  sed  musica  horum 
causas  et  rationes  assignat,  sicut  auctores  musicro 
dicunt,  ut  super ius  expressi.  Et  patet  hoc,  quia  omnia 
hrec  consistunt  in  elevatione  vocis  et  depressione,  et 
ideo  sunt  quasi  quidam  modi  cantus  ;  et  propter  lioc 
ad  musicam  pertinet  ratio  omnium  istoriim. 


Cap.  LXIII. 

Of  metre  Sed  nunc  aliqua  inferam  de  aliis  partibus  musica3: 
rhvthni  ^^  ^®  musica  metrica,  et  similiter  de  rhythmica,  et  de 
ilia  qu£e  ad  visum  pertinet,  quomodo  necessaria  sunt 
Scripturae.  Et  quod  hujusmodi  sunt  musicalia  omnes 
volunt  auctores.  Sed  specialiter  accidit  certitudo  de 
hoc  per  Augustinum  in  libris  quinque  De  Musica. 
Nam  manifeste  tractat  de  his,  et  docet  quod  licet 
grammatici  et  alii  his  utantur,  tamen  principaliter 
sunt  de  consideratione  musica3.  Nam  dieit  in  secundo 
libro  quod  grammaticus  non  probat  ea,  quse  in  his 
pertinent  ad^  rationem,  sed  ascribit  auctoritati  eorum 
qui  sic  usi  sunt  in  libris  suis.  Musica  vero  rationes 
et  causas  investigat.  Et  ponit  exemplum  de  brevitate 
et   longitudine    syllabarum,    ut  in  exemplo  Virgiliano  : 

"  Arma  virumque  cano,  Trojae  qui  primus  ab  oris." 


>  aliquo]  oni.  T.  I       ^  cif]']  per,  B. 

*  ct  reliquis'\  om.  T.  | 


LXITI,]  OPUS   TERTimr.  257 

Si  eiiiin  alius  diceret  ibi  prlniis  in  dativo,  grammaticus 
solum  diceret  quod  ipse  contra  auctores  posuit  longam 
pro  brevi.  Sed  musicus  dicit  quod  tempus  liujus 
syllable  longfe  superiluit  in  medietate  sua,  quia  duo 
tempora  habet  longa  syllaba,  brevis  habet  unum. 

Sed  metrum,  quod  hie  oritur,  non  requirit  nisi  unum 
tempus  secundum  debitam  propoi-tionem  metri ;  et 
ideo  oportet  quod  syllaba  ibi  ponatur  brevis,  et  non 
longa.  Cum  igitur  prosa  requirit  ut  breves  syllable  et 
longa3  serveutur  debito  modo  in  syllabis  omnium  tri- 
syllabicarum  dictionum^  et  plurium  syllabarum,  neces- 
saria  sunt  ad  prolationem  Scripturse  musica,  metrica 
et  rhytliraica,  qufe  liujusmodi  longitudines  et  brevitates 
considerant.  Nam  docet  Augustinus  quod  non  solum 
metra,  sed  rhythmi  componuntur  ex  pedibus  et  longis 
et  brevibus.  Cum  vero  regulse  circa  hsec  sint  quasi 
infinitis  modis  variatoe,  percurram  in  summa  de  his, 
ponens  exempla  magis  vulgata  in  Biblia,  in  quibus  est 
major  obscuritas. 

Vocalis    ante    vocalem   in   Latinis    dictionibus    corri-  Rules  for 
pitur,    ut    caprea,  prtiemia,  trabea,    contumelia.,    contro-  jno-  lono- 
versia  ;  licet  qua3dam  excipiantur,  de  quibus  non  est  vis.  ^^^^  s^oit 
De  Grrecis  et  Hebraeis,  nomina  desinentia  in  ea,  solebant  jq  the 
produci,  ut  Medea,  Platea,  Corea ;    et  propria  in  ia,  ut  Vulgate. 
Maria,    Saruia,    Lucia :      tamen    tetrasyllabica     breviat 
USU3  noster,  ut  Athalia,  Anastasia,  Csecilia ;  et  nomina 
regionum,  ut  Media,  Syria,  Samaria,  sicut  dicit  Prisci- 
anus    in    libro    Appellativorum     quarto     [c.  1.]  ;     vero 
qutedam    longantur,    ut    agonia,    epiphauia,    hierarchia, 
psalmodia,    melodia,  symphonia  in    Luca  pro  concentii, 
sed    pro  organo    in    Daniele  corripitur :  unde  Horatius, 
''  symphonia    discors.''     Sed    corripiuntur    qusedam,  ut 
gastrimargia,  synonymia,  latria,  scenophagia. 

Nomen    in    eas    et    in    ias  producitur,  ut   Andreas, 
-^neas,  Elias,  Lysias  ;  excipitur  Herodias. 


'  diction  iim^  om.  T. 
VOL.  I.  R 


258  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Nomen  in  aus  et  in  eus  producitur,  ut  Menelaus, 
Asmodeiis  in  Tobia,  Zaccheus,  trocheus,  spondeus. 
Et  nomen  in  eu7)%  producitur,  ut  mausoleum,  cano- 
peum  in  Judith :  nam  Juvenalis  ^  longat  canopeo  in  fine 
versus,  et  Lucanus"  longat  onausolea.  Sed  theloneum 
licet  a  pluribus  longatur,  tamen  in  Grgeco  habet  accen- 
tum  acutum  in  antepenultima  :  igitur  secundum  regulam 
generalem  accentus  breviabitur  penultima.  Nomen 
vero  desinens  in  ius  corripitiu",  ut  Cornelius,  et  desinens 
in  ous  producitur,  ut  Eons,  id  est  orientalis.  Csetera 
corripiuntur,  et  ultimum  acuunt :  Jechaa,  Josua,  Ber- 
sabee,  Josue,  Isaia,  Ragao,  Nechao,  et  liujusmodi.  Et  si 
consideremus  vocalem  ad  consonantem,  tunc  in  pluribus 
a  ante  b  breviatur,  ut  Artaba,  Barnabas,  Agabus  : 
excipitur  Barabbas,  nomen  latronis,  quem  Judsei  pete- 
bant.     Nam  Sedulius  ^  longat  penultimam,  sic : 

"  Tunc  coluere  Baal,  tunc    elegere  Barabbam." 

Nam  duplex  6  est  in  ultima,  sive  componatur  de  har 
et  ahbas,  sive  de  bar  et  rabbi.  Excipiuntur  etiam 
candelabrum,  dolabrum,  ventilabrum,  velabrum. 

a  ante  c  breviatur,  ut  Rabaces,  psitacus,  farmacura, 
Challimacus,  stomacus  ;  excipiuntur  tamen  opacum, 
meracum,  cloaca  ;  et  genitivus  in  acis,  ut  dicit  Pris- 
cianus  in  septimo,  ut  thoracis.  Candacis  Grsece  habet 
accentum  acutum  in  penultima,  cujus  nominativus  est 
Candace,  hujus  Candacis,  et  non  candax,  sicut  in  Graeco. 

a  ante  d  breviatur,  ut  Hyades,  Pleiades  in  Job, 
hebdomades ;  excipiuntur  cicada,  et  verbum  suadeo, 
suades  ;  et  alia,  de  quibus  non  est  vis, 

a  ante  /  breviatur,  ut  colafus,  Epafus,  chirogi'afus. 
Juvenalis  [Sat.  xiii.  185.]  : 

"  Vana  supervacui  dicunt  chirographa  ligni." 

a  ante  g  producitur  in.  tertia  declinatione,  ut 
imago,    propago.     Sed    Astyages    corripitur    secundum 


Juvenalis']   Sat.  vi.  81.  1      ^  Sedulius]  Carm.  v.  147. 

^  Lucanus]  viii.  697.  | 


Lxiii.]  OPUS  TERTimr.  259 

Statinm,  et  nomina  primas  et  secundpe  declinationis, 
Tit  chiragra,  podagra,  ceragra ;  in  Exodo,  onager,  sar- 
cophagus.   Excipiuntur  Areopagus,  prsesagus,  suffragor. 

a  ante  I  breviatur,  ut  Tantalus,  Caligula,  bubalus, 
cymbalum,  onocrotalus,  ut  in  Levitico  et  Deutero- 
nomia ;  et  genitivi  masculini  generis,  ut  Hannibalis  : 
sed  excipiuntiu-  annalis,  extales,  vectigalis. 

a  ante  '?7^  breviatm-,  ut  Semiramis,  pyramis,  cin- 
namum.     Unde  Macer   [Ixxiii.]  : 

*'  Cinnama  tres  species  dicuntui"  habere,  sed  harum," 
Sed  in   neutro   genere   tertias    declinationis   producitur, 
ut  solamen,  thymiama. 

a  ante  n  breviatur,  ut  Helcana,  Bragmana,  ptisana, 
galbanum,  Libanus,  platanus,  Garganus  pro  homine. 
Sed  Garganus  pro  monte  producitur.  Unde  Lucanus 
[v.  380.]  : 

"  Appulus  Adriacas  exit  Garganus  in  undas." 
Derivativa  vero  producuntur,  ut  Spartanus,    Rom  anus ; 
et  obliqui    qui  veniunt  a  nomine    desinente    in  an,  ut 
Titan,  Titanis.      Unde  Lucanus  : 

"  Et  lonoi  volvunt  Titana  labores." 

Et  ideo  pelicanus,  pelicani,  debet  produci  ;  nam 
Greece  declinatm-  ijelican  hujus  nominis,  a  quo  for- 
matur  pelicanus,  mutato  o  in  us;  et  obliqui  in  pen- 
ultima  circumflectuntur.  Sed  nunquam  syllaba,  nisi 
sit  naturaliter  longa,  circimiflectitur.  Quod  igitur  a 
pelle  et  cano  vel  canus  componatur,  ut  sic  per  falsam 
compositionem  probetur  quod  penultima  sit  correpta, 
error  est  non  solum  propter  dicta,  sed  quia  Grsece 
scribitur  hoc  nomen  per  unum  I,  et  Grsecum  nomen  non 
componitur  a  Latino,  quia  lingua  prior  non  dependet 
a  posteriori. 

Nomina  tertise  declinationis  producuntur,  ut  Jorda- 
nus,  Nichanor  in  Machabffiis. 

a  ante  r  in  primitivis  breviatur,  ut  Sisara,  Geraris, 
Acharis,  Eucharis,  et  hujusmodi:  derivativa  producuntur, 

R  2 


2 GO  ROGERT   BACONIS  [CAr. 

ut  ignarus  et  hiijusinocli ;    et  genitivus  in  avis,  ut  cal- 
caris.      Uncle  Lucanus  [iv.  760.]  : 

"  Nee    quamvis    crebris    jussi    calcaribus    acldunt ; " 

sed  aliacorripiuntur,  ut  nectaris. 

a  ante  s  breviatur  in  primitivis,  ut  extasis,  Da- 
masus,  Caucasus.  Qusedam  corripiuntur,  qu?e  nota 
sunt. 

a  ante  t  in  primitivis  breviatur,  ut  Eplirata,  Galata, 
calatus.  Quse  tamen  in  ates  desinunt  longautur,  ut 
Euphrates,  Mithridates.  Excipiuntur  Socrates  et  sclie- 
nobates.  Spartiates  in  Machabpeis  producitur,  quia  in 
Gmeco  acuitur  penultima. 

Spartiatse  sunt  Lacedemones.  Aphatim  pro  ahunde 
corripitur,  sed  pro  facunde  producitur. 

e  ante  b  producitur,  ut  ephebus  in  Machal^a^is  ;  ex- 
cipitur  Esebon,  et  qu?e  sunt  nota. 

e  ante  c  producitur,  ut  apotheca,  vervecis.  Exci- 
piuntur, ut  seminecis,  et  alia  qua3  nota  sunt. 

e  ante  d  producitur,  ut  Chalcedon,  traiedus ;  sed  in 
da  breviantur,  ut  Andromeda,  exedra,  quibus  additur 
Macedo,  et  multa  quce  nota  sunt. 

e  ante  /  breviatur,  ut  elefas. 

e  ante  g  breviatur,  ut  Tristega  in  Genesi ;  sed  alia 
nota  producuntur,  ut  collega. 

e  ante  I  producitur,  ut  suadela,  Abela,  Carmelus,  et 
hujusmodi.  Excipiuntur  angelus,  Abimalech,  et  obelis 
in  prologis  Biblia3,  quia  Virgilius  breviat  obeliscum, 
quod  est  diminutivum  ejus  ;  et  frigelus  corripitur,  sed 
Gabelus  in  Tobia  longatur. 

e  ante  m  longatur,  ut  triremis,  volemum.  Sed  ana- 
thema secundum  Grsecum  corripitur,  licet  usus  liabeat 
contrarium.  Et  producuntur  propria,  ut  Palemon,  Phi- 
lemon, Lacedemon  ;  sed  Artemas,  Eupolemus,  et  Tri- 
ptolemus  breviantur. 

e  ante  71  producitur,  ut  camena,  Magdalena ;  sed 
propria  breviantur,  ut  Helena,  Demosthenes,  Sosthenes, 
Hermogenes,    Parmenas,      Origenes    vero    breviatur   se- 


LXIII."]  OPUS   TERTIUM.  261 

cimdum  Horatium, '  quia  simile  est  prcedictis,  sed  iisus 
producit,  Excipiuntnv  Aiithene,  Mitylene,  Siene  in 
Ezechiele,  quatenus  in  prosa  habet  accentum  acutum 
super  pennltimam,  licet  sit  brevis. 

c  ante  v  breviatur,  ut  Patera,  civitas  sancti  Nicholai, 
et  multa  quaj  nota  sunt.  Excipiuntur  Maiera,  Megera. 
Sed  heec  breviantur :  Treveris,  teneris,  et  poderis  in 
usu  bre\datur,  licet  in  Grtieco  producatur.  Qua3  in  rus 
desinunt  producuntur,  ut  sincerus,  et  similiter  sinceris 
semper  ;  de  quo  apostolus,  "  ut  sitis  sinceres."  Excipi- 
untur Eleutlierus  et  quredam  alia. 

c  ante  s  breviatur,  ut  Genesis,  et  multa.  Excipiuntur 
secundum  Graecum  frenesis,  fronesis,  mathesis  secundum 
quod  significat  disciplinara,  et  poesis  ;  et  in  Gra^cis 
vocabulis  recte  deberemus  Grsecos  imitari.  Prseteritmn 
in  esi,  et  supinum  in  esuin,  et  participium  ab  eo 
formatum,  producuntur,  ut  adhesi,  obesus,  commesus. 

e  ante  t  producitur,  ut  athleta,  boletus.  Excipiuntur 
Areta  in  Actibus,  et  arete  quod  est  virtus,  Massagetse, 
veletus.  Producuntur  etiam  Libetis,  Rampnetis,  et 
hujusmodi  obliqui;  sed  aliqui  breviantur,  ut  arietis, 
parietis,  Seretis. 

i  ante  b  breviatur,  ut  Mulciber,   Celtiber. 

i  ante  c  breviatur,  ut  Helicon,  pervicax,  aulicus. 
Excipiuntur  amicus,  apricus,  et  propria  nomina  Latina, 
ut  Fredericus.  Sed  Grssca  corripiuntur,  ut  Andronicus, 
Tithicus.  Nomen  in  ica  breviatur,  ut  cronica,  scutica, 
Utica,  pedica,  Salomantica,  Tessalonica.  Excipiuntur 
lorica,  mirica,  postica  vel  posticum,  et  hujusmodi.  No- 
men  in  icen  breviatur,  ut  tubicen ;  excipitur  tibicen ; 
et  genitivus  in  ids  veniens  a  nominativo  in  ix  brevi- 
atur, ut  caricis,  pellicis,  indicis.  Tamen  vibex  producit 
vibicis.  Et  genitivus  veniens  a  nominativo  in  ex  bre- 
viatur,  ut  onicis,  sardonicis,  fornicis,  varicis,  sandicis,  mas- 
ticis,  silicis  ;  sed  alia  longantur,  ut  ibicis,  lodicis,  fenicis. 

i  ante  d  breviatur,  ut  Numida,     Persida,    Bacliides, 

'  Uoratiuni]  Sat.  i.  2,  23. 


262  ROGERI   BACONIS  [CAr. 

Simonides,  trilidus ;  sed  malefidus  producitur.  Obli- 
qui  in  idis  breviantur,  ut  Adonidis  in  Ezecliiele,  colo- 
quintidis  in  tertio  Regum,  periscelidis  in  Esaia.  Si 
quidem  quum  conjungitur  cum  subjunctivo  verbo  facit 
duas  dictiones,  ut  Lucse  tertio  decimo  [9.]  :  "  Et  si 
"  quidem  fecerit  fructum  : "  alias  est  pars  una,  et 
habet  accentum  in  antepenultima. 

i  ante  /  corripitur  ;    sed  excipitur  anaglifus,  de  quo 
superius  est  dictum. 

i  ante  I  corripitur,  ut  Dalila,  altilis,  Zoilus ;  excipitur 
asilum. 

i  ante  m  breviatur,  ut  optimus. 

i  ante  n  breviatur,  ut  adamantinus,  ametbystinus, 
erystallinus,  bissinus,  coccinum,  hyacintbinus,  onycbinus, 
smaragdinus,  bombicliinus.  Nam  coccinum  et  onychi- 
num  breviamus  sine  calumnia  ;  igitur  reliqua,  cum  sint 
simUia,  debent  breviari.  Et  omnes  poetpe  Latini  bre- 
viant  hsec.  Igitur  non  est  poetica  cum  a  nullo  con- 
trarium  inveniatur.  Nam  quum  aliquis  in  uno  loco 
producit,  et  in  alio  corripit  vel  alias,  tunc  fit  poetica 
licentia.  Sed  nunc  omnes  corripiunt,  igitur  non  est 
poetica  licentia.  Nee  est  Priscianus  ^  in  contrarium  cum 
velit  longari  ea,  quae  in  inus  terminantur,  ut  porcinus, 
lupinus,  quia  de  Latinis  loquitur,  non  de  Grsecis. 
Etsi  Priscianus  exemplificat  de  leonino  quod  formatur 
a  leone  Latino,  et  non  a  leonte  Grseco.  Latinus  dicit 
leo,  leonis,  Grsecus  leon,  leontis,  pro  rege  bestiarum, 

i  ante  na  longatur,  ut  runcina  in  Esaia.  Exci- 
piuntur  qusedam,  ut  fuscina,  fiscina.  Salamis  civitas  in 
Actibus  producit  obliquos,  ut  Salaminis,  cujus  accusa- 
tivus  est  in  a,  ut  Salamina,  more  Gr?eco  ;  et  sic  est  in 
Actibus,  et  apud  Yirgilium,  et  Horatium,  et  Ovidium  : 
unde  non  declinatur  licec  Salamina,  ut  in  Actibus 
ponatur  Salaminam.  Nunc  vulgus  corrumpit  textus 
propter  ignorantiam  Gr?eci  sermonis. 

i  ante  p   breviatur,    ut    polipus,    et    est    infirmitas 

'  Priscianus']  ut  supra. 


LXiri.]  OPUS   TERTIUM,  263 

ex  qua  uasus  rubet  anteriiis  et  inflatur  ac  si  esset 
leprosus,  tamen  non  sit,  sed  similis  ei. 

i  ante  r  breviatur,  ut  butirum,  secundum  Macrum  et 
Statium,  et  secvindum  Grfecum.  Et  obliqui  isti  brevian- 
tur:  Gadiris,  semiviri,  septemviri;  sed  Jairus  producitur. 

i  ante  s  corripitur,  ut  anisum.  Excipiuntur  quse 
nota  sunt. 

i  ante  t  longatur,  ut  Tesbites,  Sunamites,  Cocliitus, 
hermaphroditus,  lechitus,  parasitus,  qui  est  lecator,  et 
demolitus,  quod  aliquando  active,  aliquando  passive 
accipitui^  oblitus  ab  ohliviscor ;  sed  obliius  ab  ohlino 
breviatur.  Ambitus  participium  producitur,  sed  nomen 
breviatur.  Idolothituni  breviatur.  Nam  thio  Greece, 
quod  est  sacrifico  Latine,  habet  primam  brevem. 

i  ante  v  producitur,  excipiuntur  Ninive,  semivir,  et 
velivox. 

o  ante  c  breviatur,  ut  Cappadoces  secundum  auctores, 
et  mediocris  in  prosa,  secundum  Priscianum  de  Accentu. 

o  ante  d  breviatur,  ut  in  Lege  chiropodes ;  exci- 
piuntur qupe  nota  simt. 

o  ante  /  breviatur,  ut  Colofon,  Demofon. 

o  ante  n  producitur,  ut  Adonis  in  Ezechiele,  et 
Orionis  in  Isaia,  et  in  Job.  Sed  breviantur  iconis  ab 
icon,  quod  est  imago,  et  Philemonis  a  Philemon. 
Nam  in  Graeco  habent  o  breve. 

o  ante  2^  breviatur  semper,  excipitur  hyssopus,  qui 
nunquam  poterit  breviari,  quia  scribitm-  per  0  longum ; 
et  ideo  versus  grammaticalis  falsus  est,  qui  aliquando 
breviari  concedit,  dicens: 

"  Hyssopus  est  herba,  hyssopo  spargitur  unda." 

Sed  auctores  producmit  pro  herba.  Unde  Bernar- 
dus  Silvester  : 

"  Pectoris  herba  cavas  rupes  incidit  hysopus." 

Et  cum  hyssopus  pro  aspersorio  fingatur  longari 
propter  illud  Psalmi  li. :  '■  Asperges  me,  Domine,  hyssopo 
"  et  mundabor,"  error  est ;  nam  ibi  sumitur  hyssopus 
pro  herba,  sicut  Hieronymus  exponit  ilium  versum. 


261;  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

o  ante  r  longatur,  ut  Procorus,  pvoprium  nomen  in 
Actibus,  et  Polyclorus,  secundum  poetas  et  Grsecos ; 
similiter  Theodorus  et  Heliodorus.  Nee  est  in  his  licentia 
poetica,  quia  per   o  longum  in  Grseco  scribuntur. 

o  ante  s  producitur ;  sed  excipitur  Colosis,  a  quo 
Colosenses. 

o  ante  t  producitur,  ut  Scariotes. 

u  ante  h  producitur,  ut  nubo.  Et  tamen  ejus 
composita  breviantur,  ut  innuba,  pronubus. 

10  ante  c  producitur,  ut  Pollux,  Pollucis,  allux, 
allucis.     Sed    volux,  tradux,  redux  corripiunt  obliquos. 

u  ante  d  corripitur,  ut  pudens  et  impudens. 

ih  ante  c  breviatur ;  excipiuntur  adulor,  G?otulus, 
curulis,   edulis,  tribulis,  uncle  contribules  in  Macbabseis. 

u  ante  m  producitur,  sed  excipiuntur  autumo,  post- 
humus.  Et  nota  u  ante  r  producitur,  ut  Palinurus, 
sabura,  quae  est  pondus  navium  per  sabulum  vel 
arenam,  vel  aliud,  pr?eter  homines  et  merces,  neces- 
sarium  ad  deprimendum  naveni ;  et  similiter  avium 
diu  volantium.  Unde  Solinus  dicit  in  libro  de  Mi- 
rabilibus  Mundi,^  quod  grues  sabunant  guttura  sua,  id 
est  accipiunt  sabulum  in  guttura,  ut  fortius  possint 
aerem  dividere  quando  volant  gregatim.  Excipiuntiu- 
Bethsura,  cetura,  lemures,  et  obliqui,  ut  a  satur,  saturis, 
Liguris  ;  sed  telluris  producitur. 

u  ante  s  producitur,  ut  Arethusa,  Medusa. 

u  ante  t  producitur ;  excipitur  arbutus  ;  et  obliqui 
producuntur  ;   excipitur  intercutis. 

Cap.  LXIV. 

Necessary  H^C  igitur  vocabula  pro  exemplis  enumeravi,  ut 
^Yu^  pateat  quod  notitia  longitudinum  et  brevitatum  mul- 
nunciation  tum    necessaria  est^    Scripturre ;  et  nullum   vocabulum 


>  de   Mimbilibus    Mundl']    c.   10,  I      -  esi]   sit,  T. 
al.  15  ' 


LXIV.]  OPUS  TERTIUM.  265 

nomiuavi  quin  sit  in  Scriptura,  vel  in  ejus  expositione,  and  inter- 
iieccssarium,  secundum  usum  sanctorum  et  aliorum «[  scHp" 
sapientum.  Et  tamen  quam  plurima  omisi  gratis,  nee  ture. 
auctores  ad  singula  produxi  in  ^  testes,  quia  persuasio 
prngambula  non  requirit  hoc,  ^  sed  scriptum  principale. 
Patet  igitur  quod  musica  metrica  et  rhythmica  sunt 
necessarife  tlieologife,  quia  hie  considerant  rationes  et 
causas  istorum.  Et  etiam  aliter  sunt  necessari^ 
propter  textum  et  dicta  sanctorum.  Nam  in  prologo 
Job  dicitur  quod  fere  totum  volumen  metris  et 
rhythmis  est  confectum  ;  et  dicit  quod  metricus  magis 
quam  simplex  lector  ista  intelligit,^  qua?  ibi  enumerat. 
Certe  oportet  quod  bene  intelligat  rationes  metrorum 
et  rhythmorum,  qui  liunc  prologum  debet  exponere ; 
et  impossibile  est  eum  hsec  intelligere,  nisi  sciat  libros 
quinque  De  Musica  Augustini.  Quia  nusquam  apud 
grammaticos  invenitur  unde  expositio  certa  hujus 
prologi  liabeatur,  et  maxime  quantum  ad  proprietatem 
rhythmicam  ;  quia  solus  Augustinus  hujus  rei  aperuit 
veritatem.  Nunquam  enim  potui  scire  quid  est  rhyth- 
mus,  nee  metrum,  nee  versus,  veraciter  et  proprie,  nisi 
j)er  illos  libros. 

C?eterum  Hieronymus  dicit  ibi,'*  quod  Psalterium,  et  Large  por- 
Lamentationes  Hieremise,  et  omnia  fere^  Cantica  Scrip-  U?°f  °*  ^^® 

i     Bible  me- 

turse  sunt  metrica.  trical. 

Cum  igitm-  probavi  in  operibus  utrisque  quod 
Scriptura  sciri  non  potest,  nisi  homo  sciat  legere  et 
intelligere  eam^  in  Hebrseo  et  Grseco,  et  ideo  sancti 
se  dederunt  ad  hoc,  et  prius  de  hoc  tetigi,  et  postea  in 
Peccatis  Studii  et  Remediis ''  hoc  exponam ;  et  mani- 
festum  est  quod  textum,  plenum  metris  et  rhythmis,  in 


>  ?■«]  om.  T. 

-  Aoc]  om.  T. 

'  intelligit]  ink'Uiget,  B, 

'  ibi]  om.  T. 


^fere]  ferme,  B. 
"  earn']  ipsam,  T. 
'  Remediis]     Bemedii,  T.    Quod 
opus  est  posterius  isto,  T.  in  marg. 


266  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

libris  dictis,  iinllus  potest  intelligere,  uec  comprehendere 
secundum  ejus  I'ationem,  nisi  sciat  de  metris  et  rhyth- 
mis ;  tunc  ad  plenum  intellectum  textus  Dei  neces- 
saria  est  scientia  de  metris  et  rhythmis. 

Spiritus  enim  Sanctus  non  in  vacuum  protulit  suam 
sapientiam,  sub  legibus  metricis  et  rhythmicis  compre- 
hensam ;  immo  summam  suavitatem  in  hoc  exprimens, 
voluit  nos  allicere  ad  interiora  sapientise  divinre,  qua- 
tenus  per  hsec  musicalia  sensibilia  raperemur  ad  invisi- 
bilia  Dei,  sicut  dicit  Augustinus  libro  Retractationum  ;  ^ 
quibus  viis  se  ostendit  sapientia  hilariter,  sicut  dicit 
idem  Augustinus  ad  Homerum. 

Item  hoc  genus  sermonis  congruit-  maxime  sapientise 
Dei.  Nam,  ut  probavi  in  Majori  Opere,  duobus  locis 
prsecipue,  et  exposui  in  quinta  parte  Moralis  Philoso- 
phise, [quod]^  argumentum  poeticum,  quod  est  morale 
et  theologicum,  debet  fieri  cum  pulchritudine  metrica 
et  rhythmica,  sicut  Aristoteles  docet  in  libro  suo  de 
hoc  arerumento,  et  Avicenna  et  omnes  hoc  docent. 
Nam  Alpharabius  hoc  dicit  in  libro  de  Scientiis, 
capitulo  de  Logica,  quod  argumentum  hoc  debet  esse 
sublime  et  decorum  per  pulchritudinem  metri  et 
rhythmi,  quatenus  animus  subito  et  fortiter  rapiatur 
ad  amorem  rei  persuasse^  si  sit  bonum,  vel  ad  detes- 
tationem  si  sit  malum.  Et  hoc  argumento  utitur 
moralis  philosophia  et  Sacra  Scriptura,  ut  exposui  in 
parte  quinta^  Moralium.  Et  ideo  sapientia  Dei  in  lin- 
gua primitiva  habuit  usum  istius  argumenti  per  totum. 
Nam  non  semper  fit  hoc  genus  argumenti^  per  leges 
metri  et  rhythmi,  sed  per  colores  rhetoricos  et  omnem 
ornatum  sermonis  ;  et  ideo  ubique  est  hoc  argumentum 
respersum  in  Scriptura.  Sed  aliquando  prosaice,  cum 
omni  suavitate  rhetorica,  ut   probavi    per    Augustinum 


'  Betractationuiii]  ut  supra. 
^  congruit]  convenit,  T. 
'  qnod"]  quia,  T. 


*  persuascel  om.  T. 

•''  parte  quinta]  quinta  parte,  T. 

"  Nam  ....  argtanenfi]  om.  T. 


LXIV.]  OPUS   TERTIUM.  267 

multis  raodis ;  aliquaudo  secvmdum  pulchritudinem 
metricam  et  rhythmicam  compositum,  sicut  Hierony- 
mus  ^  docet  in  libris  Scripturse  memoratis. 

Sed  translatores  Latini  non  habnerunt  illam  musicfe  Neglected 
potestatem,  quam  patriarclife    et  proplietoe,    qui    omnes  ;^ati 
scientias     adinvenerunt ;     et   nimis    difficile    esset    ilia  translators 
metra  Hebraica  et  rhythmos  Latino  sermone-  secundum  "!,l^°!^'p 

"^  quence  oi 

proprietatem  eorum  explicaii.  Et  ideo  non  remanse-  their  diffi- 
runt  haec  in  textu  Latinorum.  Sed  quia  Spiritus  ^^  ^' 
Sanctus  per  ora  sanctorum  suorum  hasc  efFudit,  ut 
pulchritudo  et  efficacia  sapientise  divinge  paterent,  ideo 
oportet  tlieologum  recurrere  ad  sapientiam  Dei  in 
Hebrseo,  ut  sciat  ex^  ipso  fonte  dulcius  haurire  aquas 
sapientise.  Et  cum  ibi  tradita  est  per  vias  musicfe, 
metricse  et  rliytlnnicse,  necesse  est  quod  perfectus  theo- 
logus  sciat  rationem  istarum  partium  musicse.  Cfeterum 
sancti  se  occupaverunt  in  liis^  diligenter,  ut  patet  per 
Augustinum,  et  Bedam  de  Arte  Metrica,  et  Cassiodo- 
rum,  et  Ambrosium,  qui  fecit  hymnos  ecclesic© ;  quod 
non  fecerunt  nisi  quia  sciebant  hoc  excellenter  valere 
ad  sapientiam  divinam,  eo  quod  fuerunt  expositores 
illius  sapientiaB,  et  sancti  Dei,  quod  maxime  patet  ex 
sexto  Musicfie^  Augustini.  Quapropter  cum  nos  sumus 
filii  sanctorum,  et  utimiu-  ac  gioriamm-  sapientia  eorum, 
debemus  scire  hsec  si  velimus  cognoscere  sapientiam 
Dei  ab  his  expositam  et  tractatam. 

Et  cum  jam  feci  sermonem  de  omnibus  partibus 
musicse,  qu88  sonum  respiciunt,  breviter  secundum 
sanctos,  in  unam  utilitatem  illius  partis,  quae  respicit 
visibile  conformatum  sono,  motibus  consimilibus,  et 
configurationibus  competentibus,  ut  est  ilia  pars  mu- 
sic8e  quae  gestus,  et  exultationes,  et  saltus,  et  plausus, 
et  choros,   et   omnes    flexus  corporum    considerat.     Ilia 


'  Hiero7iymus  docet']  docet  Hiero- 
nymus,  T. 

2  Latino  sermone']  om.  T. 


^  e.r]  in,  B. 

'  his]  istis  pai-tibus,  T. 

^  sexto  3IicsiccB]  cap.  xiv. 


268 


ROGEEI   BACONTS 


[CAP. 


enim  est  pars  necessaria  musicce,  sicut  Augustinus 
docet  secundo  Musicse,'  dicens  quod-  plausus  necessariiis 
est,  quia  non  solum  est  delectatio  auditus  necessaria, 
sed  visus.  Sed  Scriptura  plena  est  his,  nam  prrecipit 
omnibus  gentibus :  ^  "  Plaudite  manibus,  et  exultate  Deo 
"  adjutori  vestro."  Et  "  Laudate  Deum  in  tympano  et 
"  choro."  Ibi  est  chorus  pro  chorea,  secundum  He- 
brseum.^  Et  secundo  Regum,  sexto,  inducit  David  sub- 
silientem  et  saltantem  coram  Area  Domini.  Et  sic 
Maria,  soror  Moysi,  cum  cfeteris  mulieribus  choreas 
duxerunt  ;  et  sic  per  loca  Scripturie  innumerabilia  sunt 
vocabula  istius  partis  musicse  sparsa ;  ut  etiam  bea- 
tissima  Virgo  dicat :  "  Exultavit  spiritus  mens  in  Deo 
"  sakitari  meo  \'  nos  per  hoc  docens  quod  hsec  omnia, 
quffi  Lege  Yeteri  facta  sunt  ad  literam,  faciamus  spi- 
litualiter  ;  et  secundum  literam  et  secundum  spiritum 
exponamus  textum  Dei  hujusmodi  continentem.  Qua- 
propter  oportet  nos  scire  proprietates  istorum  et  con- 
ditiones,  ut  sensum  literalem  exponamus,  et  spiritu- 
alem  extraliamus.  Sed  horum  notitia  est  ex  parte 
musicas  de  visibili  jucunditate  constituta ;  et  ideo  hcec 
pars,  sicut  cpeteras,  necessaria  est  legi  divinae. 


Cap.  LXV. 


A  defence 
of  mathe- 
matics. 


PoSTH^C  videbatur  mihi  opportunum  inserere  capi- 
tulum  de  excusatione  mathematicpo,  ut  evacuarem 
mendacia  qua?  ei  inferuntur.  Nam  aliter  ejus  laus,  de 
qua  locutus  sum^  super,  denigrabitur,  et  in  gloria  ejus 
macula  ponetur.  Homines  enim  semper °  sunt  parati 
reprobare  quod   nesciunt,    et    quse    non    sunt    vulgata, 


'  secundo  Musica:'\  cap.  xi. 

-  quoil]  quia,  T. 

^  omnibus  gentibus^  omnes  gentes, 


■*  Ilchraum']  Ilcbracos,  T. 

^  locutus  sutii]  sum   locutns,  T. 

''  semper^  om.  T. 


LXV.]  OPUS   TERTIUM.  2G9 

nec  consueta,  nee  exemplis  deelarata.  Et  maxima 
aeeidifc  hie  casus  apud  homines  respectu  mathematicse. 
Et  hoc  proeuravit  Diabolus,  quia  nulla  utilitas  sapien- 
tise,  theologize,  et  philosophise,  nec  istius  mundi,^  per 
vias  sapientales  procurari  potest  sine  beneficio  mathe- 
maticse,  ut  patet  ex  dictis,  sed  planius  ex  dicendis. 
Et  ideo  decrevi  in  hac  parte  ad  evidentiam  pra^ceden- 
tium  et  subsequentium,  ut  omnis  infamia  mathematicas 
tollatur ;  et  quod  respondeatur  efficaciter  blasphemiis 
insanorum,  qui  contra  sanctorum  documenta,  et 
omnium  sapientum,  veritatem  nituntur  evertere,  et 
infinitatem  utilitatum  excludere  moliuntur.  Et  intravit 
cor  eorum  hrec  damnata  perversitas,  quia  nesciunt 
partes  philosophiiTe,  quibus  uti  debent,  et  partes  artis 
magicse,  quas  vitare  tenentur.  Non  enim  vitatur 
malum  nisi  cognitum,  nec  reprobari  potest  nisi  sciatur  ; 
sod  Veritas  cum  ea  cadit^  ex  ignorantia  reprobantis. 
Quoniam  igitur  nesciunt  quod  mathematica  est  duplex, 
una  quse  est  magica,  et  altera  qure  est  philosophise 
pars  nobilissima,  ideo  decipiuntur,  unam  pro  alia  acci- 
pientes,  et  utramque  pro  una  computantes,  cum  sint 
omnino  divers?e.  Sed  in  nomine  conveniunt  quoquo 
modo.  Et  quia  fraus  magicte  prsesumit  suam  insaniam 
occultare,  miscendo  considerationes  suas  cum  coelestibus, 
quibus  abuti  magis  creditur  quam  abutatur,  quia 
fingit  se  sequi  coelestia,  sed  mentitur. 

Declaravi  igitur  quod  una  mathematica    derivatur  aTobedis- 
jw,a5=(r<,^  media    aspirata  et  correpta ;    et    h?ec    est    pars  *i"g"'.^h^'d 
philosophise,  qu?e  in  nullo  potest  reprehendi,   ut  probo  diciai  as- 
per  sanctos  et  philosophos.     Alia  derivatur  a  /xari^o-si,"*  ^^"^^'^g)- 
media    producta,    sine    aspiratione,    vel  a  fcavxK,   vel   a 
fjiocvTsla,   secundum  Hieronymum.     Et  ha^c   est  secunda 
species  artis  magic»,  qute  smit  h£e,  ixuvTixr],  ij.u^^urix.''], 


mundi]  modi  (?).  I       '  ixiQiai]   matliesi,  T. 

cadif]  cadet,  B.  T.  I       ^  /iaTTJo-eiJ  matesi,  T.,  et  infra. 


270  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

maleficium,  prciestigium,  sortilegium ;  quarum  qufelibet 
liabet  species  niultas.  Et  hsec  sola  dampnatiir  a  Sanctis 
et  pliilosophis  similiter,  non  alia  mathematica,  sicut 
patet  per  Aristotelem,  et  Platonem,  et  Plinium,  et 
Tullium,  et  omnes.  Nam  li?ec  sola  imponit  necessita- 
tem  libero  arbitrio,  et  docet  hominem  fingere  mores 
siios  in  coelo ;  et  de  omnibus  nititur  certum  dare 
indicium :  et  lisec  est  maledicta.  Et  omnes  auctori- 
tates  Augustini,  et  Hieronymi,  et  aliorum,  in  Homiliis 
Epiphania?,  et  alibi,  directre  sunt  contra  ea,  quse  hsec 
ars  docet.'  Et  in  uuUo  contrariantur  matliematicse, 
quse  est  pars  philosophise  ;  sicut  manifeste  ostendo  in 
hoc  capitulo.  Et  si  vultis  copiosius  videre,  jubeatis 
Sends  the  Johanni  ut  faciat  scribi  de  bona  litera  tractatum  ple- 
treatlse  ou  i^ioi'^m,  quem  habet,  pro  vobis,  ut  videatis  quod  philo- 
the  sub-  sophi  sunt  sobriissimi  in  judiciis  astronomise,  et  quod 
in  nuUo  praesumunt,  nee  errant.  Et  per  hoc  capitu- 
lum  deprehendetis  vulgi  philosopliantium  et  theolo- 
gorum  multorum  stultitiam  infinitam  ;  quia  illud,  quod 
maxime  valet  eis,  (ut  patet  ex  dictis  et  dicendis,) 
reprobant ;  et^  non  solum  in  veritatem  blasphemant, 
sed  quod  reprobant,  ignorant,  et  modum  reprobandi, 
ut  merito  ab  omni  sapiente  derideantur.  Nullus  vero 
judex  habet  judicare  causam  quam  ignorat  ;  et  ideo 
in  nullo  est  eis  credendum,  immo  sunt  sicut  asini 
deridendi. 


Cap.  LXVI. 


uses. 


Its  various  OsTENSO  quod  mathematica  est  necessaria  scientiis, 
et  rebus  hujus  mundi,  et  theologise,  evacuatis  blasphe- 
miis  stultorum  qui  mathematicam  ignorant,  tunc 
consideravi    mathematicam    respectu     ecclesiee    Dei    et 


>  docet}  dicit,  T.  |  "  eQ  om.  T. 


LXVI.]  OPUS   TERTIUM.  271 

reipublicae  fidelium,  et  conversionis  infidelium,  et  re- 
pressionis  eorum  qui  non  possunt  converti.  Et  hie 
longe  majora  sunt  quam  in  omnibus  prsecedentibus  ; 
et  per  hsec  certificabitur  quod  matliematica  non  est 
in  aliquo  vitiosa,  sed  prtegnans  et  plenissima  omni 
utilitate  et  decore  sapientiae  ineffabili.  Et  ad  pr?esens 
comparatur  ad  ecclesiam  in  septem  rebus  maximis, 
quamvis  in  multis  possit  comparari.  Sed  tria  nunc 
sufficiunt  propter  ipsorum  magnitudinem  et  arcanum. 

Primum  est  de  comparatione  mathematicae  ad  fidem 
quam  tenet  ecclesia,  ut  nos  parati  simus  et  confirmare 
nosmetipsos  in  fide  nostra,  et  reddere  rationem  omni 
petenti.  Et  hoc  est  unum  de  majoribus  rebus  ;  et  in 
hoc  mathematica  deservit  quartae  parti  moralis  philo- 
sophiee,  cujus  est  proprium  determinare  de  sectis,  et 
eligere  illam  quae  est  in  fine  veritatis,  et  haec  est  fides 
Christiana ;  sicut  manifestissime  potest  probari  per  vias 
astronomiaa,  et  per  ea  quae  ilia  pars  moralis  philoso- 
phise docet  magnifice.  Unus  igitur  modus  negotiandi 
circa  sectarum  electionem  est  per  astronomiam,  ut 
pulchre  confirmetur  fides,  quam  sacra  tenet  ecclesia,  et 
gaudeat  quilibet  Christianus  quod  testimonium  suae 
fidei  poterit  per  sententias  philosophorum  habere,  ipsa 
veritate  coactorum. 

Nee  est  mirandum  de  hoc,  quia  philosophi  infideles 
habuerunt  totam  suam  sapientiam  a  Sanctis  patriarchis 
et  prophetis,  sicut  in  secunda  parte  Operis  Majoris 
edocui,  et  tetigi  satis  in  expositione  illius  partis  ;  et 
etiam,  secundum  quod  dicit  apostolus,  "  Deus  illis  reve- 
"  lavit."  Et  Augustinus  et  sancti  hoc  satis  docent,  sicut 
in  ilia  parte  Operis  Majoris  exposui.  Et  ideo  ostendo 
quomodo  astronomi  revolvunt  sectas  principales  sex, 
scihcet  sectam  Saturni  quae  est  Judaeorum,  sectam 
Martis  quae  est  Chaldaeorum,  sectam  Solarem  quae  est 
-(Egyptiorum,  sectam  Veneris  quae  est  Saracenorum, 
et  sectam  Mercmialem,  quae  est  plena  sapientia,  et  doc- 


272 


ROGER!   BACONIS 


[cap. 


trina,  et  eloquentia ;  super  ^  quibus  attastatur  Mer- 
curius,  qui  vocatur  dominus  sapientiae  et  eloquentia?, 
et  non  dominatur  nisi  in  Virgine  :  et  htec  est  lex 
Christiana,  sicut  ipsi  declarant,  quse  est  plena  omni 
sapientia  et  eloquentia,  et  est  prophetse  -  qui  natus 
est  de  Virgine.  Et  secta  Lunte  principis  foedi  et 
maligni ;  et  liaec  est  secta  Antichristi.  Pono  igitur 
hie  magnam  astrononii?e  potestatem  secundum  con- 
junctiones  planetarum ;  et  adapto  eas  ad  sectas,  prout 
astronomi  faciunt.^  Et  licet  aliqua  sint  difficilia  eis, 
qui  non  audiverunt  astronomiam,  tamen  propter 
seriem  persuasionis  pono  quoe  necessaria  sunt ;  atque 
sententia  satis  potest*  a  quolibet  in  summa  deprehendi. 
Et  hie  invenitur  tempus  destructionis  Machoraeti ; 
quod  probo  per  philosophiam,  et  per  Apocalypsim,  et 
per  efFectum,  quod  valde  considerandum  est,  et  mag- 
num ofaudium  Christianis. 


Cap.  LXVII. 


Reforma-        SECUNDUM    quod  cxpono    circa    ecclesiastica    est    de 

calendar. 


tion  of  the  corruptione     kalendarii,     quse     est    intolerabilis     omni 


sapienti,  et  horribilis  omni  astronomo,  et  derisibilis 
ab  omni  computista."'^  Unde  omnes  instruct!  in  astro- 
nomia,  et  in''  computo,  et  in  talibus,  mirantur  quod 
tam  abominanda  falsitas  sustinetur  ;  sed  impossibile 
est  quod  sustineretur,  nisi  quia  illi,  qui  habent  auctori- 
tateni  super  hac  correctione,  non  sunt  exercitati  in 
astronomia,  et  computo,  et  in  hujusmodi.  Nullus 
enim  percipiens  talem  abominationem  sustineret  eam. 
Et  ideo    quilibet    sapiens  Christianus,   qui  haec  tractat, 


'  super"]  om.  T. 
-  prophctct']  propheta,  B. 
^  astronomi  faciunt']    focinnt  as- 
tronomi, T. 


satis  potest]  potest  satis,  T. 
'  computista]  compotista.  T. 
in]  om.  B. 


XVII.]  OrUS  TERTIUM.  273 

ostendit    articulos  istius  corruptionis    et  docet  remedia. 

Noil     tamen    aliquis     prsesumit     tradere     kaleiidarium 

correctum,  propter    hoc,  quod    concilium   generale    pro- 

liibet   ne  quis  mutet    kalendarium    sine    licentia    sedis 

apostolical  speciali.     Et  hoc  justum  est.    Sed  ilia  sedes 

beatissima  deberet   hoc    monstrum    tollere    de    ecclesia. 

Julius    quidem     Ctesar     constituit     kalendarium    quod  Caesar's 
,1  1  /•  -J  ,  ,      •     calendar 

habemus,    nee   unquam    postea    luit    correctum  ;    et    in  not  so  in- 

tempore    suo    non  habiiit    falsitatem  qute   nunc  regnat,  correct  in 

propter    mutationes   qupe    acciderunt    a    tempore  ejus  ^  instance,  as 

in    ccelestibus.  ^     Atque    ecclesia    in    princiiiio    multum  |'  ^^^  ^'"'^^ 

.  '■  I  .  become 

conata    est    corngere    kalendarium,   et   multi   papas    de  through 
hoc  ordinaverunt.       Sed  non  fuit    satisfactum,  eo  quod  '^P^'^  ^^ 

time. 

in  aliis  occupata,  et  oppressa  diu  per  tyrannos,  delude 
per  hsereticos  circiter^  quingentos  annos,  et  ideo 
invaluit  consuetudo  longa,  et  protracta^  est  ad  nos. 
Casterum  non  fuerunt  in  priniitiva  ecclesia  astronomi 
perfecti,  qui  requiruntur  ad  hoc  sublime  negotium. 
Nam  multi  summi  pontifices  rogaverunt  viros,  quos 
sestimabant  aliqua  laudabiliter  scire  de  astronomia,  ut 
apponerent  remedium  ;  et  tentaverunt  multi,  ut 
Theophilus,  Eusebius  et  Victorinus,  Cyrillus,  Beda,  et 
multi.  Sed  non  fuit  astronomia  in  usu  Latiiiorum 
nisi  parum,  nee  in  usu  ecclesise  apud  Graecos  et 
Hebrseos,  sicut  nee  alise  partes  philosophire,  propter 
multas  causas,  quarum  aliquas  scripsi  superius.  Sed  in 
Opere  Majori  plenius,  scilicet  in  prima  parte,  illas 
exposui. 

Sed    modo    sunt    astronomi  sufficientes   ad   hrec.     Et  His  pre- 
quatenus  videretis  radices  principales  errorum  istorum,  servations 
cum    remediis,    scripsi     satis    in    Opere    Majori  ;  quia  on  this 
tamen  propter   festinantiam  et  propter   occupationes  in  not^re-   ^ 
aliis   magnas    et    varias,    vestrum    exemplar    non    fuit  ceived  the 

,  1  .         .,  ^     .       ,  .,  .  last  correc- 

usquequaque     correctum,    liic     iterum     feci     transcribi  tions. 


'  ejus]  suo,  B.  I        ^  circiter']  circiter  per,  T. 

^  in  ccelestibus']  ora.  T.  1       *  protracta']  pertracta,  T.  B. 

VOL.    I.  S 


274 


BOGERI   BACONIS 


[cap. 


The  errors 
in  the 
calendar 
gross  and 
notorious. 


The  merits 
and  de- 
merits of 
the  Julian 
computa- 
tion. 


et  correxi.  Et  hoc  ideo  facio,  iit  certitudinaliter  con- 
siderare  et  conferre  possitis  de  liac  materia  cum  quo- 
cunque  velitis. 

Cap.  LXVIII. 

Sed  haec  hactenus.  Nmic  vero  inferam  istud  nego- 
tium  de  kalendario,  quod  non  solum  expedit  ecclesise, 
sed  quod^  maxime  decet  earn,  et  quod  sine  grandi 
periculo  et  ^  confusione  vitari  non  potest ;  quamvis 
tamen  a  longis  temporibus  jam  accidit  multiplex 
abusus.  Et  quoniam  totus  hie  error  procedit  ex  pura 
io-norantia  et  nefflis^entia  considerationis,  tanto  est  vilior 
coram  Deo  et  omnibus  ^  Sanctis,  et  apud  omnes.  Non 
solum  sapientes  astronomi,  sed  et  computistfe  vulgati 
sciunt  multiplicem  errorem,  et  scribunt  super  hoc  sicut 
et  astronomi,  quorum  utrorumque  scripta  per  Dei  eccle- 
siam  vulgata  sunt,  in  quibus  errores^  hi  notantur,  et 
datur  consilium.  Sed  nullus  propter  concilium  generale 
ausus  est  facere  hoc  remedium.  Julius  quidem  Csesar 
in  astronomia  edoctus  complevit  ordinem  kalendarii 
secundum  quod  potuit  tempore  suo  ;  et,  sicut  narrant 
historise,  contra  Achorum  astronomum,  et  Eudoxum 
ejus  doctorem,  disputavit  in  -^gypto  de  quantitate 
anni  Solaris,  super  quem  fundatum  est  kalendarimn 
nostrum.  Unde,  sicut  Lucanus  refert,  ipse  Julius 
dixit : 

"Non  meus  Eudoxi  vincetur   fastibus  annus.'' ^ 

Sed  non  pervenit  Julius  ad  veram  anni  quantitatem, 
quam  ponit  in  kalendario  nostro  trecentos  sexaginta 
quinque  dies  et  quartam  diei  integram  ;  quse  quarta 
colligitur    per    quatuor    annos,     ut    in    anno    bisextili 


'  quod]  om.  T. 
*  sine   ()randi   pericxih 
periculo  et  grandi,  T. 


et]    sine 


^  omnibus]  hominibus,  T. 
'  crrores]  om.  T.  B. 
5  annus]  Phars.  x.  187. 


LXVIII.]  OPUS   TERTIUM.  275 

computetur  imus  dies,  scilicet   plus   in  ^  anno,  quam  in  Had  gained 

aliis   annis    communibus.      Manifestum   enim  ^    est   per  "°^  ^^^'  ™ 

^      excess  for 

omnes  computistas    antiques  et   novos,  seel  et  certifica-  every  1.30 
tiun    est   per    vias    astronomij©,    quod    quantitas    anni  ^^j^Y^^ -g 
Solaris    non   est   tanta,    immo   minor  ;    et   istud   minus  con  advises 
sestimatur  a  sapientibus  esse   quasi  centesima   tricesima  lopped  off 
pars  unius    diei.      Unde    tanquam   in   centum  triginta 
annis    superflue    computatur   unus   dies  ;    qui   si   aufer- 
retur,  esset  kalendarium  correctum  quoad  hoc  peccatum. 
Et  ideo  cum  omnia,  quse  sunt  in  kalendario,  fundentur 
super  quantitatem  anni  Solaris,  necesse  est  ea  vacillare, 
postquam  est  erroneum  fundamentum. 


Cap.  LXIX. 

Deinde  accidit  alius  error  major,  scilicet  de  fixione  En-ors  in 
[lequinoctiorum  et  solstitiorum.  Nam  liic  error  non  minarion  c 
solum  est  ex  quantitate  anni,  sed  habet  in  se  graves  the  equi- 
errores.  Ponuntm*  autem  jequinoctia  in  diebus  fixis, 
ac  si  semper  fuissent  ibi  ac  ^  debeant  esse  in  internum. 
Sed  certum  est  astronomis  quod  non  figuntur,  immo 
ascendunt  in  kalendario,  sicut  per  tabulas  et  iustrumenta 
probatur  sine  dubitatione.  Et  in  principio  ecclesise 
ponebatur  solstitium  hyemale  octavo  Kalendas  Januarii, 
in  die  Nativitatis  Domini,  et  fequinoctium  vernale 
octavo  Kalendas  Aprilis,  in  festo  Annuntiationis  Virginis 
gloriospe  ;  et  solstitium  sestivale  octavo  Kalendas  Julii, 
in  die  nativitatis  beati  ^  Joliannis  Baptistse ;  ^  et 
requinoctium  autumnale  octavo  Kalendas  Octobris.  Et 
istius  opinionis  fuit  Hippocrates^  medicus,  cui  Christiani 
facile  concordabant,  propter  hoc  quod  beatus  Johannes 
Baptista  dixit :  "  Ilium  autem  oportet  crescere,  me  vero 


'  plus  2«]  scilicet  quarto,  T. 
^  enirii]  aiitem,  T. 
3  an]  et,  T. 


'  beati']  sti.,  T. 
■''  B  apt  is  tee]  cm.  .B. 
'^Hippocrates']  Ypoeras,B.  semper, 

s  2 


276  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

"  minui."  Unde  expositores  aliqui  Sacrpo  Scriptur?e 
posuerunt  Dominum  iiatum  quaiido  dies  incipiunt 
crescere,  et  hoc  est  in  solstitio  hyemali,  et  Johannem 
Baptistam  nasci  quando  dies  incipiunt  minui,  ut  in  sol- 
stitio ffistivali.  Et  Isidorus  fuit  istius  opinionis  Hippo- 
craticse,  ut  patet  ex  quinto  libro  Etymologiarum  [c.  34.], 
et  sanctus  Anatholius, '  qui  in  principio  ecclesise  de 
Imjusmodi  disputavit.  Sed  postea  mutaveruut  hoc 
viri  ecclesiastic!,  et  statuerunt  lequinoctium  vernale  esse 
duodecimo  Kalendas  Aprilis,  sicut  dicit  Beda  in  libro 
Temporum  [c.  xxx.]  ;  quod  usque  nunc  tenetur.  Et  hoc 
manifestum  est  omnibus  qui  aliquid  sciunt  de  computo, 
et  considerant  usum  ecclesise.  Nam  sicut  in  Lege 
Veteri,  post  fequinoctium  vernale,  quando  luna  fuerat 
quarta  decima,  celebrabatur  Pascha,  sic  ecclesia  ordinavit 
quod  terminus  Paschse  fuisset  ibi,  et  in  die  Dominica 
sequente  celebraretur  Pascha  ;  quia  oportet  quod  in 
die  Dominica  fiat  festum  istud  apud  Christianos  ;  et 
ideo  non  possumus  celebrare  Pascha  in  quarta  decima 
lunse,  sed  in  Dominica  sequente.  Et  posuerunt  quod 
primum  Pascha  sit  undecimo  Kalendas  Aprilis,  ~  ut 
nullo  mode  sit  ante,  propter  hoc  quod  ffiquinoctium 
dixerunt  figi  in  duodecimo  Kalendas,  ubi  luna  potest 
esse  aliquando^  quarta  decima.  Nam,  sicut  Beda  dicit 
in  Computo  suo  [c.  x.],  ecclesia  non  utitur  quarta  de- 
cima luna  qnss  praecedit  sequinoctium,  sed  quae  est  in 
iiequinoctio,  vel  post  ipsum ;  et  ipsum  aequinoctium,  ut 
dicit,  est  duodecimo  Kalendas  Aprilis,  et  ibi  est  primus 
terminus  Paschae,  ut  omnes  computistaB  sciunt.  Quod 
si  sit  in  die  Sabbati,  tunc^  in  crastino  potest  esse 
Pascha,  quia  dies  Dominicus  est  ;  et  ideo,  propter 
rationem  aiquinoctii  fixam  in  duodecimo  Kalendas 
Aprilis,  dicit  ecclesia  quod  infimum  Pascha  est  in 
undecimo  Kalendas  Aprilis. 


^Anatholius']  Anathasius,  T.  |       '  esse  a//(/«a«  Jo]  aliquando  esse,  B- 

''  Aprilis'}  om,  T.  |       *  htnc']  om.  T. 


LXIX.]  OPUS  TERTIUM.  277 

Sed  quamvis  usus  ccclesire  tenuit  in  principio  requi- 

noctium    esse    octavo  Kalendas,  et    postea   mutavit,    et 

teneat   nunc   sequinoctium   fixum    duodecimo   Kalendas 

Aprilis,  tamen  certum  est  quod  eequinoctium  istud  non 

est    in    locis    istis,'     sed   jam    ascendit    in     kalendario 

longe    ab    his   locis,    et  similiter   solstitia,  et   reliquum 

fequinoctium.'-      Nam  hoc  anno  fuit  solstitium  hyemale 

Idibus  Decembris^  per  duodecim  dies  ante  Nativitatem 

Domini,  et  sequinoctium  vcrnale  tertio  Idus  Martii.    Et 

solstitium  pestivale  est*  decimo  septimo  Kalendas  Julii, 

et  fequinoctium  autumnale  decimo  sexto  Kalendas^  Oc- 

tobris.    Et  hoc  potest  non  solum  astronomus  certificare, 

sed    quililjet    laicus    ad    oculum    perspicere    per    casum 

radii    Solaris,  nunc    altius,    nunc    inferius    ad    parietem, 

vel    aliud,  secundum  quod  quisque    potest    notare.     Et 

mutabuntur    ab  his  locis  in  temporibus    succedentibus  ; 

quia  post  annos  circiter  xciv.,  sciKcet^  anno  Domini,  mil-  Roger 

1     ■  ,  ,.  .  ••  ^   L-L-         Bacon  hacc 

lesimo  trecentesimo  sexagesnno  uuo,  erit  solstitium  gcripsit 
hyemale  pridie  Idus  Decembris,  et  sequinoctium  ver-  anno 
nale  quarto  Idus  Martii,  et  solstitium  sestivale  decimo  1207. 
octavo  Kalendas  Julii,  et  sequinoctium  autumnale  de- 
cimo septimo  Kalendas  Octobris :  scilicet  quodlibet  eo- 
rum  per  unum  diem  antequam  sit  modo.  Nam  post 
annos  circiter  centum  viginti  quinque  ascendit  per 
unum  diem  ;  et  hoc  accidit  ex  errore  quantitatis  anni, 
quia  sol  circiter  tantum  tempus  diminuit  de  quanti- 
tate  anni  quo  utitur  kalendarium  per  unum  diem. 
Et  hoc  est  quod  plus  concordat  cum  annis  quos  com- 
putamus  ab  Incarnatione.  Nam  Ptoloma3us  anno  cente- 
simo  quadragesimo  ab  Incarnatione  invenit  a^quinoc- 
tium  vernale  undecimo  Kalendas  Aprilis,  et  solstitium 
hyemale  undecimo  Kalendas  Januarii,  ut  patet  ex 
Almagesti.     Sed  ab  hoc  loco   in   kalendario    usque    ad 


'  istis']  illis. 

-  et  reliquum  cEquinoctiuni]  et  simi- 
liter sequinoctium  reliquum,  T. 
^  Decembris']  Octobris,  B. 


*  est]  cm.  T. 

*  Kalendas']  oni.  T. 

"  scilicet]  circiter,  T 


278  iioGERi  bAconis  [cap. 

Idus  Decembris,  iibi  nunc  est  solstitiinn,  iiunfc  novem 
dies,  quibus  ascendit  hoc  solstitium.  Sed  ab  annis 
probationis  Ptolorasei  sunt  nunc  de  annis  Domini 
mille  centum  viginti  septem  ;  eo  quod  nunc  sit  annus 
A.D.  1267.  Domini  millesimus  ducentesimus  sexagesimus  septimus, 
a  quibus  si  demantur  centum  quadraginta,  qui  fluxe- 
rant  ab  Incarnatione  usque  ad  probationem  Ptolomsei, 
remanebunt  mille  centum  viginti  septem.  Sed  in  isto 
tempore  nunc  dicto  centum  viginti  quinque  anni 
reperiuntur  nonies,  et  duo  anni  ultra ;  quapropter  hoc 
tempus,  id  est,  centum  viginti  quinque  anni,  satis  con- 
venit  cum  numero  annorum  Christi ;  ut  semper  unus 
dies  in  tanto  tempore  minuatur  de  quantitate  anni,  et 
denotet  mutationera    solstitii   et    fequinoctii. 

Protestor  tamen  quod  in  tanta  difficultate  non  loquor 
prsecise,  sed  multum  propinque  veritati  certificandse, 
usquequo  currat  finalis  probatio  super  anni  quantitate  et 
mutatione  solstitiorum.  Per  jam  dicta  tamen,  secundum 
probationem  Ptolomsei,  non  potuit  in  octavo  Kalendas 
Januarii  ^  esse  solstitium  hyemale  in  tempore  Nativi- 
tatis  Domini,  sed  oportuit  quod  in  decimo  Kalendas, 
eo  quod  in  centum  quadi-aginta  annis  a  tempore  Nati- 
vitatis  usque  ad  probationem  Ptolomsei  non  potuit 
mutari  solstitium  per  tres  dies,  neque  per  duos,  sed 
per  unum  et  partem  de  alio.  Et  ideo  decimo  Kalendas 
Januarii  potuit  esse,  secundum  quod  Ptolomseus  invenit 
undecimo  Kalendas.  Et  cum  per  eandem  j)robationem 
Ptolomsei  potuit  sequinoctium  jDrimo  anno  Nativitatis 
fuisse  undecimo  Kalendas  Aprilis,  non  potuit  esse 
octavo,  sicut  primo  credidermit  in  ecclesia  primitiva, 
et  longe  magis  non  potuit  esse  in-  duodecimo  kalendas 
Aprilis,  sicut  nunc  creditur,  secundum  usum  ecclesise. 
Quia  cum  semper  ascendit  sequinoctium,  et  in  tempore 


'  JanuarW]  oin.  T.  B,  J      -  m]  oni.  T. 


LXIX.]  OPUS   TERTIUM.  279 

Ptolom^ei  fuit  imdecimo  Kaleudas  Aprilis,  tunc  ante 
illud  tempus  fuit  retro  Imnc  locum  magis  versus 
Aprilem,  et  ideo  decimo  Kalendas  secundum  probatio- 
nem  Ptolomrei.  Secimdum  hoc  igitur  non  sunt  ?equi- 
noctia  et  solstitia  fixa,  neque  sunt  fixa  illis  diebus, 
quibus  usus  fuit  ecclesia.  Nee  fuit  Hippocrates^  longe 
a  veritate,  quanquam  ipse  fuit  ante  Christum  plus 
quam  trecentis  annis ;  et  ideo  potuit  sequinoctium 
temporibus  suis  fuisse  octavo  Kalendas,  vel  prope,  sci- 
licet septimo. 

Sed  tertium  inconveniens  est  longe  majus.  Nam,  ut 
prius  tactum  est,  Veritas  est  quod  sine  errore  debet 
Pascha  celebrari  die  Dominica  post  quartam  decimam 
lunam  quse  invenitur  vel  in  sequinoctio  vel  post 
sequinoctium  vernale,  propter  conformitatem  legis 
Christianae  ad  legem  antiquam,  propter  Pascha3 
solemnitatem,  quse  prirao  fuit  in  Lege  Veteri,^  et 
prsecessit  sicut  figura  nov?e  ^  Paschfe.  Cum  igitur 
Veritas  est  quod  sequinoctium  sit  tertio  Idus 
Martii,  et  possibile  est  quod  ibi  sit  luna  quarta 
decima,  scilicet  in  quarto  decimo  anno  cycli  decenno- 
valis,  ut  prima  computetur  pridie  Kalendas  Martii 
super  C  literam,  oportet  quod  die  Dominica  proxima 
post  ilium  diem  sit  Pascha  secundum  veritatem.  Sed 
non  potest  ab  hac  quarta  decima  luna  dies  Dominica 
elongari  plus  quam  usque*  ad  tertium  decimum  Kalen- 
das Aprilis,  ut  patet  in  kalendario.  Sed  hoc  est  ante 
undecimum  Kalendas  Aprilis,  ubi  primum  Pascha 
celebrat  ecclesia ;  quare  in  illo  anno  quarto  decimo 
cycli  non  celebrabitur  Pascha  gloriosum  tempore  suo. 
Et  idem  accidit  in  tertio  anno  cycli,  ut  patet  per 
aureum  numerum  in  Kalendis  Martii.  Nam  duodecimo 
Kalendas  Aprilis,  vel  citra,    erit  Pascha.     Et    quoniam 


'  Hippocrates^  Hippocras,  et  su- 
pra, T. 
"  Lege  VeteriJ  Veteri  Lege,  T, 


^  novce']  iiovi,  T.  B. 

*  ph(s  quean  vsque]  nisi,  T, 


280  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

potest  contingere  dies  Dominica  in  liis  annis  priclie 
Idus  Martii,  et  Idibus,  et^  sic  ultra,  usque  ad  duo- 
decimum  Kalendas  Aprilis,  ideo  multipliciter  debet 
fieri  Pascha  in  illis  diebus,  quod  observari  non 
potest  si  primum  Pascha  sit  undecimo  Kalendas 
Aprilis.  Et  quoniam  sequinoctium  verum  ascendit 
plus  et  plus,  ita  quod-  circiter  millesimum  quad- 
rino-entesimum  octogesimum  et  unum  annum  erit 
quinto  Idus  Martii,  et  sic  ulterius  antecedendo 
versus  principium  Martii,  secundum  computatio- 
nem^  kalendarii,  et  ultra  Martium  continue  propter 
errorem  de  falsitate  amii,  necesse  est  quod  Pascha 
lieret  circa  principium  Martii  vel  in  Februario ;  et  sic 
antecedendo  secundum  antecessionem  ^equinoctii.  Sed 
hoc  est  inconveniens  maximum ;  quia  sic  non  solum 
Pascha,  sed  quadragesima,  et  omnia  festa  mobilia  rece- 
derent  horribiliter  a  statu  suo,  et  confunderetur  totus 
ordo  ecclesiastici  officii.  Prreterea,  cum  secundum 
veritatem  Pascha  potest  celebrari  ante  undecimum 
Kalendas  Aprilis,  secundum  ?equinoctiorum  veritatem, 
et  hoc  per  multos  dies,  et  quot  volumus,  secundum 
quod  tequinoctium  antecedit,  oportet  quod  verum 
quadragesimse  principium  similiter  ascendat,  antequam 
incipiatur  secundum  usum  ecclesiiK.  Et  ita  in  vera 
quadragesima  carnes  per  multos  dies  comedentur.  Et 
in  tantum  potest  sequinoctium  antecedere  quod  tota 
quadragesima  vera  erit  in  tempore  quo  Christian! 
comedent  carnes,  quod  est  absurdissimum.  Et  sic 
festum  Paschale,  quo  mundus  salvatur,  et  festum  Pen- 
tecostes,  quo  gratia  Dei  diffusa  est  in  ecclesiam,  et 
csetera  festa  mobilia  violantur ;  et  per  consequens  alia 
festa  immobilia,  quia  ilia  cedunt  Paschali*  et  festis 
aliis    sui    generis,    ut    notum    est    evidenter.     Et    cum 


'  cQ  om.  B.  I       '  computationem']    compositionem, 

I   T.  B. 
-  quod']  om.  T.  1       *  Paschali}  Paschati,  T. 


LXIX.]  OPUS   TERTIUM.  281 

li;ec  sunt  liorribilia  ex  se,  sunt  magls  stulta  et  deri- 
sione  digna,  quia  propter  ignorantiam  et  negiigentiam 
diabolus  procuravit  quod  sic  accideret  Dei  ecclesire. 
Nam  non  oporteret  aliud,  nisi  quod  certificaretur 
anni  quantitas  et  ?equinoctium.  Et  si  peritissimis 
astronomis  non  denegatur  certificatio  quantitatis 
anni,  tamen  facilius  est  eertificare  sequinoctium  ;  quia 
per  centum  et  circiter  viginti  annos  non  mutatur  nisi 
per  unum  diem,  secundum  opinionem  magis  probatam 
nunc  diebus.  Et  daretur  ars  de  hoc  ;  et  etiam  inve- 
niretur  eequinoctium  per  ssecula  futura,  usque  in  tinem 
mundi  et  ultra,  quod  facile  est  ;  et  fierent  tabulse  et 
canones  de  hoc,  et  scriberentur  per  totam  ecclesiam 
Dei,  et  ponerentur  cum  kalendario,  et  tunc  non  acci- 
deret impedimentum  in  hac  parte.  Et  similiter  aliud 
sequinoctium  inveniri  possit,  et  solstitia  de  facili ;  et 
omnis  error  in  his  de  facili  evacuaretur,  ad  laudem  et 
honorem  Dei,  et  tolleretur  infamia  et  scandalum,  qufe 
nunc'  multiplicantur  apud  omnes  computistas,  et  astro- 
nomos,  et  sapientes,  propter  errores,  qui  in  hac  parte 
vulgari  ab  ecclesia  permittuntur. 


Cap.  LXX. 
Sed     majus     inconveniens     accidit     ex     primatione  IiTegula- 

T      .         ,  •111-  ritiesinde- 

designata   per    aureum    numerum    m   kalendario ;  nam  teminino- 

quilibet  potest   videre    ad    oculum,    si   aspiciat   coelum,  the  age  of 

,     ,  ,  .  1  •.     >         9  .the  moon. 

quod  luna  est  prima  secundum  veritatem^  per  tres 
dies  vel  quatuor  antequam  signetur  in  kalendario.  Et 
in  omnibus  septuaginta  sex  annis  recedit  primatio  a 
loco  suo  in  kalendario  per  sexdecim  minuta  unius 
diei  et    quadraginta  secunda ;  ^  et  hoc   est  plus   quarta 


'  nunc']  in,  T.  |       °  .sccu?)da']  oni.  T, 

^  secundum  vcrilalem]  cm.  T.  j 


282 


ROGEEI    BACONIS 


[cap. 


unius  diei,  et  prope  tertiam  unius  diei,  quia  sexdeciiu 
minuta  diei  et  quadraginta  secunda  diei  sunt  sex  horre 
et  quadraginta  minuta  unius  horse.  ^  Et  in  omnibus 
trecentis  et  quatuor  annis  recedit  a  loco  primationis  per 
unum  diem,  et  sex  minuta  unius  diei^  et  quadraginta 
secunda.  Et  post  quatuor  millia  ducenta  quinquaginta 
sex  dicetur  luna  secundum  kalendarium  prima,  quando 
est  plena  lumine.  Et  post  septem  millia  noningentos 
quatuor  annos  erit  error  unius  lunationis  integrre, 
excepto  modico,  scilicet  exceptis  triginta  octo  minutis 
et  triginta  secundis.  Et  hie  error  potest  devenire  ad 
centum  lunationes,  et  tunc  iterum  redibit  error 
primus,  ut  sequantur  sequentes  per  ordinem ;  et  sic 
in  infinitum  hi  errores  revolvuntur.  Et  quod  hsec 
omnia  sint  vera  non  est  dubium  peritis  astronomis ; 
et  quilibet  computista  novit  quod  fallit  jmmatio  per 
tres  dies  vel  quatuor  his  temporibus  ;  et  quilibet 
rusticus  potest  in  coelo  hunc  errorem  contemplari. 

Quantumcunque  vero^  brevius  possum,^  aperiam 
grossam  declarationem  errorum  prfedictorum.  Nostrum 
vero  kalendarium  ponit  cyclum  decennovalem  esse 
sequalem  novendecim  annis  solaribus  cum  quarta 
integre  sumptis,  secundum  quod  kalendarium  utitur 
hujusmodi  anno  solari,  ut  prius  habitum  est.  Et  hie 
cyclus  continet  omnes  lunationes/  quae  contingunt 
in  novendecim  annis  lunaribus,  et  computantur 
ducentpe  triginta  quinque  :  quia  quolibet  lunari  anno, 
qui   dicitur   communis,    habemus   duodecim  lunationes ; 


'  plus  quarta  unius iinms 

IiorcBl  om.  in  B.,  which,  however, 
adds,  in  the  margin,  thus  :  "  Error 
"  scriptoris  est ;  deberet  sci'ibi :  '  et 
"  '  hoc  est  plus  quarta  unius  diei ; 
''  '  ethoc  est  veruni,  quia  xvi.  minu- 
'    '  ta  diei  et  xl.  secunda  diei,'  etc." 


~  tmius  dieQ  om.  T. 

^  vero']  om.  T. 

'  po&sum]  possim,  T. 

^  omnes  lunationes]  lunationes  om- 
nes, T. 


LXX.]  OPUS    TERTIUM.  283 

et  illi.s  adtliiiius  septem  limationes  in  toto  cyclo 
clecennovenali,  ad  restaurationem  defectiis  qui  accidit 
duodecim  lunationibus  respectu  duodecim  mensium 
solarium  in  anno  solari  ;  quia  annus  lunaris,  consistens 
ex  duodecim  lunationibus,  non  habet  nisi  trecentos 
quinquaginta  (juatuor  dies  integros,  et  Solaris  habet 
undecim  plures,  nam  habet  trecentos  sexaginta  quinque  ; 
et  ideo  annus  lunaris  citius  finitm*  quam  Solaris  per 
undecim  dies.  Et  tunc  colliguntur  isti  undecim  dies 
superflui  usque  ad  tertium  annum,  et  fit  ima  lunatio 
seu  mensis  lunaris.  Et  sic  in  tertio  anno  cycli 
apponitur  unus  mensis  lunaris,  et  vocatur  embolismus, 
et  annus  embolismalis,  id  est,  superexcrescens,  quia 
habet  tredecim  lunationes,  et  sic  ultra  per  totum 
cyclum  semper  colliguntur  isti  menses  emboHsmales,  ut 
fiant  anni  embolismales,  quatenus  cyclus  lunationum 
decennovenalis  fequetur  novendecim  annis  solaribus.  Sed 
istud  est  impossibile  :  nam  secundum  Ptolomseum  in 
Almagesti,  et  omnes  astronomos,^  mensis  lunaris  proprie 
non  est  ad  visionem  novse  lunte,  quia  hoc  tempus  est 
iniTequale,  quia^  aliquando  in  mane  ejusdem  diei  est 
novacula  veteris  lunse,  et  in  vespere  novacula  novas 
lunte,  et^  aliquando  est  spatium  duarum  dierum  inter 
eas,  et  aliquando  tres  dies  intercipiuntur,  ut  planum 
est  sensui  et  causae  ab  astronomis  assignantur.  Sed 
menses  debent  {equari. 

Item  nee  a  conjunctione  solis  et  lunse  secundum 
eorum  cursum  verum,  quia  hoc  tempus  est  insequale ; 
et  ideo  considerabitur  penes  conjunctionem  solis  et 
luna3,  secundum  utriusque  eorum  cursum  medium  et 
jequalem ;  quia  hoc  tempus  est  eequale  et  uniforme. 
Et  secundum  quod  probat  Ptolompeus  in  Almagesti, 
hoc  tempus  est  viginti   novem   dies   et   triginta   unum 


'  ct  omnes  astrojiomos]  om.  T.  I       ^  ct']  Bi . 

-'  qukt\  quum,  T.  | 


28  i  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

minuta  '  unius  cliei,  et  quinqiiaginta  secuncla,  et  octo  ^ 
tertia,  et  novem  quarta,  et  viginti  quinta.  Et  liuic 
concordat  Azacliel,  ^  qui  fundavit  tabulas  suas  super 
quantitatem  anni  lunaris,  qui  annus  lunaris  continet 
trecentos  quinquaginta  quatuor  dies,  et  quintam  et 
sextam  unius  diei,  id  est,  viginti  duo  minuta.  Et 
secundum  hoc  erit  tempus  ?equa]is  lunationis  viginti 
novem  dies,  et  triginta  unum  minuta,  et  quinquaginta 
secunda ;  quia  viginti  novem  dies,  et  triginta  unum 
minuta,  et  quinquaginta  secunda,  multiplicata  per 
duodccim,  faciunt  trecentos  quinquaginta  quatuor  dies 
et  vijjinti  duo  minuta.  Sed  Azachel  *  omisit  tertia 
PtolomiTci,  et  quarta,  et  quinta,  quia  in  raaximo 
tempore  parum  quantitatis  adjiciunt. 

Posito  igitur  quod  tempus  sequalis  lunationis  sit 
viginti  novem  dies,  et  triginta  unum  minuta,  et 
quinquaginta  secunda,  accidit  quod  minimum  tempus, 
reducens  integras  lunationes  ad  idem  temporis  princi- 
piuni,  est  triginta  anni  Arabum,  qui  constant  ex 
trecentis  sexaginta  lunationibus  integris,  et  continent 
dies  decern  millia  sexcentos  triginta  unum  prsecise. 
Quoniam  cum  una  lunatio  sit  viginti  novem  dies,  et 
triginta  unum  minuta,  et  quinquaginta  secunda,  duo- 
decim  lunationes,  quae  faciunt  unum  annum  Arabum 
et  annum  unum  lunarem,  continebunt  trecentos  quin- 
quaginta quatuor  dies  et  viginti  duo  minuta  unius  diei. 
Sed  trecenti  quinquaginta  quatuor  multiplicati  per  tri- 
ginta faciunt  decem  millia  sexcentos  viginti;  et  viginti 
duo  minuta  multiplicata  per  triginta  faciunt  undecim 
dies  integros,  qui  conjunct!  prioribus  faciunt  decem  millia 
sexcentos  triginta  unum,  reducentes  primo  lunationes 
aaquales  ad  consimile  temporis  initiura.  Cum  igitur  tri- 
ginta anni  Arabum  sint  tempus  minimum,  quod  reducit 
integras  lunationes  ad  consimile  temporis  initium,  non 


miiiHtal  minutum,  B.  I       '  Azachel]  Artachel,  B. 

ct  octo}  octo  et,  B.  I       *  Azachel]  Artachel,  B. 


LXX.]  OPUS    TERTIUM.  285 

est  possibile  ut  aliud  tempiis  hoc  idem  faciat,  nisi  sit 
ei  sequale  vel  multiplex.  Sed  decern  et  novem  anni 
kalendai'ii  nostri  non  sequantur  triginta  aunis  Arabiim, 
nee  sunt  eis  multiplices ;  quia  triginta  Arabum  con- 
tinent viginti  novem  annos  solares,  et  unum  mensem, 
et  octo  dies.  Ergo  relinquitur  quod  novendecim 
anni  solares  non  possunt  jequari  vero  cyclo  prima- 
tionum,  nee  per  consequens  novendecim  anni  cycli 
decennovenalis,  et  ideo  cyclus  decennovenalis  non  est 
verus  cyclus  primationum. 

Pr?eterea  istud  potest  magis  in  particular!  mani- 
festari,  ut  appareant  inconvenientia  prius  nominata. 
Nam  singuli  novendecim  anni  solares  non  sunt  pequales 
ad  invicem  ;  eo  quod  in  primo  sunt  tantum  quatuor 
bisextiles  anni,  et  in  aliis  trilms  '  sunt  quinque :  quia 
quartus  annus  in  primo  cyclo  bisextilis  est,  et  octavus, 
et  duodecimus,  et  sextus  decimus,  eo  quod  quartus 
annus  sit  semper  bisextilis.  Et  ideo  in  secundo  cyclo 
primus  est  bisextilis,  et  sic  ulterius,  ita  quod  in  illo 
sunt  quinque,  ut  patet  consideranti.  Et  similiter  in 
duobus  aliis  ;  ^  et  tunc  iterum  redit  cyclus,  qui  habet 
quatuor  bisextiles,  et  subsequuntur  tres  qui  habent 
quinque,  et  sic  semper  currit  ordo  cyclorum. 

Primus  autem  cyclus  annorum  solarium  novendecim 
habet  prsecise  sex  millia  noningentos  triginta  novem 
dies,  et  in  illis  assignantur  ducentse  triginta  quinque 
lunationes.  Sed  si  multiplicaverimus  tempus  ?equalis 
lunationis,  hoc  est  viginti  novem  ^  dies,  triginta  unum 
minuta,  et  quinquaginta  secunda,  in  ducenta  triginta 
quinque,  resultabunt  sex  millia  noningenti  triginta  no- 
vem dies,  et  quadraginta  minuta  et  quinquaginta  se- 
cunda ;  qua3  sunt  plus  quam  dupe  tertisB  unius  diei.  Qua- 
propter  completis  novendecim  annis,  habentibus  tantum 
quatuor  dies  bisextiles,  nondum  completae  sunt  ducent^e 
triginta  quinque  lunationes,  sed  desunt  eis  quadraginta 


'  tribus']  om.  B.  I       '  viginti  7tovein']    triginta  njvem, 

'■^  duohus  aliis]  aliis  duobus,  B.         1   cor.  B.  (?). 


286 


EOGERI    BACONIS 


[cap. 


minuta  et  quinquaginta  secunda  unius  diei.  Quilibet 
vero  novendecim  anni,  habentes  quinque  dies  bissextiles, 
habent  dies  sexaginta  novem  millia  treceutos  quadra- 
ginta  :  imde  cum  ducentps  triginta  quinque  lunationes 
sequales  habent '  sex  millia  noningentos  triginta  novem 
dies,  et  quadraginta  minuta,  et  quinquaginta  secunda, 
tunc  novendecim  anni,  habentes  quinque  annos  bissex- 
tiles, superant  ducentas  triginta  quinque  lunationes'^ 
spatio  novendecim  minutorum  et  decem  secundorum  ; 
quod  est  fere  tertia  unius  diei.  Quod  patet,  si  de  uno 
die,  quo  superfluunt  nunc  dicti  novendecim  anni 
super  ducentas  triginta  quinque  lunationes,^  subtra- 
hamus  quadraginta  minuta  et  quinquaginta  secunda, 
quibus  illc©  lunationes  eredem  superfluebant  super 
novendecim  annos,  habentes  tantum  quatuor  dies 
bisextiles,^  et  ita  patet  quod  non  quilibet  noven- 
decim anni  solares  ?equantur  sibi  invicem,  sed  quater 
novendecim  anni  redeunt  ad  idem  temporis  prin- 
cipium,  qui  faciuut  septuaginta  sex  annos,  et  semper 
sequantur  aliis  septuaginta  sex  annis.  Si^  ergo  aggre- 
gentur  ter  novendecim  minuta  et  decem  secunda,  qute 
quilibet  novendecim  anni,  habentes  quinque  bisextos, 
addunt  super  ducentas  triginta  quinque  lunationes,  pro- 
venient  nobis  quinquaginta  septem  minuta  et  triginta 
secunda,  quibus  isti  ter  novendecim  anni,  habentes 
quinque  bisextos,  simul  sumpti  excedunt  suas  luna- 
tiones. Sed  novendecim  anni,  habentes  tantum  dies 
quatuor  bisextiles,  sunt  minores  suis  lunationibus  in 
quadraginta  minutis  et  quinquaginta  secundis.  Si 
igitur  subtrahantur  hsec  quadraginta  minuta  et  quin- 
quaginta secunda  a  prasdictis  quinquaginta  septem 
minutis    et     triginta    secundis,    relinquentur    sexdecim 


'  sexaginta  novem  ....  hahent] 
om.  T. 

"^  lunationes]  om.  T. 

^  bisextiksj   non  omnes    noven- 


decim anni  solares  sunt  sibi  invicem 
sequales,   sicut  nee   cycli  decenno- 
venales,  T.  in  marg. 
*  Si]  om,  T. 


LXX.]  OPUS   TERTIUM.  287 

minuta  et  quadraginta  secundaj  quibus  quater  noven- 
decim  anni  solares,  qui  faciunt  septuaginta  sex  aniios, 
excedunt  suas  lunationes. 

Et  hie  est  primus  error  notabilis  quern  a  principio  The  second 
notavi ;  ex  quo  sequitur  secundus.  Nam  si  accipiamus  ^^^^^' 
quater  septuaginta  sex  annos,  qui  faciunt  trecentos  et 
quatuor  annos,  superabunt  suas  lunationes  in  quater 
sexdecim  minutis  et  quadraginta  secundis.  Sed  liaec 
sumpta  quater  faciunt  unum  diem,  et  sex  minuta,  et 
quadraginta  secunda :  relinquitur  igitur  error  secun- 
dus, quod  trecenti  et  quatuor  anni  superant  suas 
limationes  in  uno  die,  et  sex  minutis  unius  diei, 
et  quadraginta  secundis.  Et  ideo  accidit  quod  post 
trecentos  et  quatuor  annos,  ut  dicamus  ^  secundum 
kalendarium  lunam  primam,  ipsa  existente  majoris 
retatis  quantitate  unius  diei,  et  sex  minutorum,  et 
quadraginta  secundorum.  Et  si  bfec  accidunt,  mani- 
festum  est  inquirenti  quod,  multiplicato  tempore,  mul- 
tiplicabuntur  inconvenientia.  Et  ideo  post  quatuor 
millia  trecentos^  quinquaginta  sex  annos  dicetur 
luna  prima,  quum  secundum  computationem  kalen- 
darii  ipsa  erit  plena  lumine  ;  et  ulterius  quod  una 
lunatio  integi'a  superabundabit ;  et  tandem  quod 
centum  lunationes  in  maximo  tempore  superfluent, 
sicut  patet  per  radices  jam  datas ;  nee  est  necesse 
facere  computationes  majores  pro  prresenti  persuasione, 
quia  promptae  sunt  deraonstrationes  ad  hoc  cum  fuerit 
opportunum.  Manifestissimus  igitur  est  error  prima- 
tionum  secundum  kalendarium,  et  non  unus  sed  multi- 
plex, nee  parvus  sed  quasi  infinitus. 

Et  cum  ita  sit  error  cycli  decennovenalis  in  singulis  Error  in 
annis,  sequitur  quod  similiter  erit  error  in  cyclis  epac-  *^®  epacts. 
tarum.     Nam  undecim  dies  excrescentes  in  anno  solari 
super  annum  lunarem  dicuntur  epactse^  sequentis  anni 


>  dicamus']  dicas,  T.  j       s  (.pacta']  epacta,  B.  T. 

'^  trecentos]  ducentos,  T. 


2S8 


ROGERI   BACONIS 


[CAr. 


Solaris,  quasi  ejn-aucta,  hoc  est,  super-augmentata ;  et 
per  illos  undecim  dies  majoratur  setas  lunce  in  primo 
die  sequentis  aniii,  et  per  eosdem  dies  ^  inajoratur  astas 
lunse  in  principio  cujuslibet  mensis  futuri  auni  super 
fetatem  suam  in  principio  cujuslibet  mensis  prioris 
anni.  Et  quia  hujusmodi  errores  contingunt,  necesse 
est  ut  setas  luna3  vera  quseratur  aliter  quam  per 
hujusmodi  cycles.  Et  remedium  liorum  omnium  est 
quod  possumus  cognoscere  primationem  lunse  secundum 
veritatem  astronomicam,  si  inveniremus  tempora  secun- 
dum annos  et  menses  Arabum.  Quia  primus  dies 
cujuslibet  mensis  Arabum  est  dies  conjunctionis  solis 
et  lun;©  secundum  eorum  utriusque  cursum  medium. 
Unde  si  diem  liunc  volumus  dicere  primum  diem 
fietatis  lunce,  tunc  cognitis  initiis  mensium,  cognos- 
cuntur  initia  primationum.  Quod  si  velimus  inchoare 
primationes  nostras  prima  die  visionis  lunre,  vel  a 
secunda,  vel  a  tertia,  incipiemus  primationes  nostras 
secundum  hoc,  et  procedemus  uniformiter  in  compu- 
tatione  lunationum,  et  non  proveniet  nobis  error.  Et 
quia  scientia  annorum  Arabum  et  initia  mensium 
eorum  dabit  veram  cognitionem  primationum,  ideo  non 
oportet  nisi  recurrere  ad  tabulas  et  canones  annorum 
et  mensium  Arabum,  et  secundum  hoc^  doctrinam, 
qu«  vulgata  est  apud  astronomos  Latinos  et  Arabes. 
Si  tamen  velimus  alia  via  procedere,  possumus  eadem 
certitudine,  sed  majori  auctoritate  probare  quae  volumus, 
scilicet  per  tabulas  Gr^ecorum,  et^  maxime  Hebrjeo- 
rum.  Nam  a  principio  Hebrasi  fuerunt  peritissimi  in 
sapientia  astronomise.'*  Et  omnes  nationes  habuerunt  ^ 
hanc  scientiam  sicut  cseteras  ab  eis,  sicut  probavi  in 
superioribus.      Et     ideo     si     quis     consideret     tabulas 


'  dies']  om.  T. 

2  secundum   hoc]    hoc    secundum, 

» etl  sed,  T. 


*  sapientia  astronomiaf\  astrono- 
mia,  et  sapientia  ejusdem,  B. 

'  habuerunt]  om.  T. ;  supplying 
in  the  margin  "  didicerunt." 


LXX.]  OPUS    TERTIUiM.  289 

Hebroeorum    ad    occasum    soils    Hierusalem,  '  inveniet 
plenain    in  his    veritatem.     Sod  quamvis  errores,    quos 
enumeravi,    siiit    liorribiles    secundum    se,    tamen    non 
est    comparatio    ad    eos,  qui    ex  jam  dictis    sequuntur. 
Nam    totus    ordo    ecclesiasticarum    solemnitatum    con-  The  whole 
funditur    per    hujusmodi   primationes    erroneas    secun-  ^p^iesias- 
dum    kalendarium,    sicufc    per     a^quinoctiorum     falsara  of  the  year 
fixationem.  ^      Et    ne  difFeram    in  alios    annos    ad  evi-  ^'sti""^'<^*i 

,        .  .     .  .  o  '"  conse- 

dentiam  istius  erroris,  pone  -  casum  in  hoc  anno  quence. 
M.CC.LXVii.  Nam  non  solum  media  conjunctio  solis 
et  lun^e  in  hoc  anno  fuit  sexto  Kalendas  Aprilis  super 
B  literam,  sed  prima  accensio  lunas  et  visio  primfe 
lunre.  Ergo  luna  fuit  quarta  decima  quinto  Idus 
Aprilis  super  A  literam  ;  et  quarta  decima  kma  est 
terminus  Paschpe,  ac  Dominica  sequens  est  dies 
Paschae :  quare  in  B  litera  sequente,  scilicet  in  crastino, 
videlicet  quarto  Idus  Aprilis,  debet  esse  dies  Pascha? 
secundum  veritatem.  Sed  modo  transfertur  usque  ad 
octo  dies  ultra,  propter  primationem  sumptam  juxta 
aureum  numerum.  Nam  aureus  numerus  istius  anni 
est  decimus  quartus,  qui  ponitur  tertio  Kalendas  Apri- 
lis super  E  literam.  Et  ibi  dicitur  esse  primatio  se- 
cundum kalendarium  :  et  ideo  secundum  hoc  quarta 
decima  luna,  qu^e  est  terminus  Paschse,  est  pridie  Idus 
Aprilis ;  et  in  Dominica  sequente  assignatur  Pascha, 
scilicet  quinto  decimo  Kalendas  Mali,  et  sic  per  octo 
dies  ultra  veritatem,  Quapropter  solemnitas  Paschalis, 
qua  mundus  salvatur,  non  celebrabitur  tempore  suo ;  et 
jejunatur  hoc  anno  per  totam  septimanam  Paschas 
veram ;  nam  jejunium  extendi tur  per  octo  dies  plus 
quam  deberet.  Et  tunc  sequitur  aliud  inconveniens, 
quod  per  octo  dies  tardius  incipiebatur  jejunium  qua- 
dragesimale.  Ergo  Christiani  comedebant  carnes  in 
vera  quadragesima  per  octo  dies  ;  quod  est  absiu'dum. 
Et  iterum  tunc  nee  Rogationes,  nee  Ascensio,  nee  Pen- 

^  Ji.rationem']  fixionem,  B.  |         -  pono']  pone,  T. 

VOL.  r.  T 


290  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

This -work  tecostes  celebrantur  hoc  anno  suis  temporibiis.     Et  siciit 

a!d  ^1267.  ^^0^  ^^^^^  M.CC.LXVII.    accidit,  ita    accidet  in  ^    anno  se- 

quente:    nam  secundum   aureum  numerum  erit  Pasclia 

quarto    Idus  Aprilis,  scilicet  anno  Domini   M.CC.LXVIII. 

Sed    esse    debet    tertio    Nonas    Aprilis  per   octo    dies 

ante,  quia^  luna    prima   est   per  tres    dies   antequam^ 

assignatur  per  aureum  numerum.     Et  ideo  quarto  Ka- 

lendas    Aprilis,  vel    saltem    tertio,  erit   quarta    decima 

luna,  quae  est  terminus  Pasclise.     Quapropter  in  prima 

Dominica    sequente     erit     dies     secundum    veritatem. 

Et    sicut    his    annis    accidit,    ita    et  sfepius    per    ante- 

cessionem  tequinoctii  et  primationis   potest  contingere, 

quod  Pasclia  non  solum  per  octo  dies,  sed  per  multo* 

plures,  celebratur   antequam    debeat,    et    csetera   festa, 

sicut    prius    expositum    est    de    sequinoctio.      Nam  per 

longitudinem     temporis   accidet    lunam     dici     primam 

quando     erit     plena,     et    quando    erit     in    quacunque 

distantia  a  sole,  ut  prius  habitum  est  in  erroribus  pri- 

mationum.      Et  ideo  multiplex   inconveniens  et  intole- 

rabile  hie  sequetur. 

A  remedy        Cum  igitur  omnes  astronomi  et  computistaB   possunt 

^^S^^ ,       videre    hos    errores,  et  onmis  homo,  qui  vult  inclinare 

easily  be  .   .   .  c 

applied,  as  cervicem    suam  ad  veritatis    mquisitionem,''  potest  hos 

these  mis-    jj^^^^gj^j    necessarium    esset    et  debitum,    ac    Deo    bene- 

takes  and  '  _    _  ... 

the  causes    placitum,   et    hominibus    sapientibus    desideratum,    ut 

are  well      remedium   poneretur  :  et  remedium  facile  esset.     Nam 

known.       inveuirctur  verum  ?equinoctium  per  tabulas  astronomise, 

et  per  instrumenta ;  et  verificaretur  primatio  per  easdem 

considerationes,  ut  evacuarentur    omnes    modi  errorum 

prsedictorum  ;    et   quarta    decima    luna   ab    requinoctio 

sumeretur,  sive  esset  in  die  cequinoctii,  sive  post   eum. 

Et   ibi   fieret    terminus    Paschse,   ut   in   die    Dominica 


'  m]  om.  T.  I        ^  multo]  multos,  B. 

'  quia'\  quam  (?),  T.  ^  ivquisitionem']  intuitionem,  T. 

■'  (iv1cqvam~\  onto  quod,  15.  | 


LXX.]  OPUS   TERTIUM.  291 

sequente  fieret  dies  Paschalis :  et  ideo  non  esset 
sequendiis  aureus  numerus,  nee  aliquid  fixum  super 
kalendarium.^  Et  possent  fieri  tabulfe  de  his  prima- 
tionibus  et  ?equinoctiis,  et  secundum  illas  posset  ordi- 
nari  kalendarium  in  anno  et  in  mensibus,  secundum 
consimile  artificium  quo  Hebraei  utuntur. 


Cap.  LXXI. 

Sed  contra  lirec  posset  objici  de  synodo  Nicena,  quae  The  time 

statuit    primationes    Paschales    inveniri    iuxta    cyclum  «f  Easter 
i  .  .  determmed 

decennovenalem.  Et  beatus  papa  Leo,  discussione  by  a 
facta  de^  hujusmodi  contentione,  tandem  definivit  ad-  "Jw^^^^ 
haerere  sententise  synodi  Nicfence.  Atque  Beda,  in  libro  Bede. 
quatuor  Temporum,  capitulo  quadragesimo  tertio,  ni- 
titur  quantum  potest  roborare  hunc  cyclum  et  pri- 
mationes per  discursum  liujus  cycli^  accidentes.  Nam 
auctoritatem  Nicen?e  synodi  et  Leonis  pappe  intro- 
ducit,  et  miraculum  interponit :  quoniam  cum  multi 
voluerunt  quodam  tempore  Pasclia  debere  celebrari 
octavo  Kalendas  Aprilis,  et  alii  decimo  Kalendas  Mali, 
secundum  quod  ordo  cycli  decennovenalis  exigebat, 
elisa  est  hgec  *  contentio  per  quoddam  baptisterium,  in 
quo  nocte  Pascbre  singulis  annis  replebatur  fons  sacer 
aqua  per  se,  et  baptizatis  hominibus,  sicut  venerat, 
recedebat.  Quod  accidit  decimo  Kalendas  Maii,  se- 
cundum quod  cycli  ratio  exigebat,  et  non  octavo 
Kalendas  Aprilis. 

Sed    si    hsec  ^    bene    intelligantur,  non   contradicunt  Bacon's 
veritati :     nam     cum    Eusebius    Ceesariensis   episcopus  a^jon°' 


'  kalendarium']  kalendas,  B.  I       *  hcec]  ora.  T. 

2  de]  super,  T.  5  „•  j,^^-^  j^^g^,  5,;^  -q 

«  cycli]  om.  T.  B.  J 

T    2 


292 


ROGERI   BACONIS 


[CAP. 


ordinaverat  primo  ^  liimc  cyclum,  ipse  fuit  parum  ante 
synodum  Nierenam  ;  ita  quod  cum  ipse  ordinavit  ve- 
raciter  hunc  cyclura,  secundum  quod  cursus  lunte  fuifc 
tunc,  non  potuit  esse  mutatio  sensibilis  in  tempore 
quo  celebrata  fuit  ilia  synodus  sacrosancta.  Et  ideo 
sancti  patres  statuerunt  hunc  cyclum  observari,  quia 
non  habuit  tunc  errorem,  nee  diu  postea  habuit 
falsitatem  notabilem.  Unde  cum  papa  Leo  fuerit 
post  sjaiodum  Nica3nam  quasi  centum  viginti  annis, 
sub  Marciano  principe,  manifestum  est  non  posse  ^ 
primationem  ad  plus  recessisse  a  loco  suo  in  kalen- 
dario  a  tempore  Eusebii  nisi  per  unum  diem.  Et 
cum  ipse  discussit  hunc  errorem,  saltem  dedit  oc- 
casionem  posterioribus  considerandi  veritatem  in  hac 
parte.  Cceterum  novus  error  fuit,  et  non  multum 
notabilis  ;  et  synodus  Niceena  magnse  auctoritatis  fuit, 
propter  quod  non  expedivit  tunc  temporis  definition! 
hujus  synodi  contraire.  Casterum  non  invenit  as- 
tronomos  in  ecclesia  sufficientes  ad  hoc  ;  quia  a  prin- 
cipio  fuit  astronomia  odiosa  Christianis,  propter  causas 
superius  annotatas,  scilicet  in  prima  parte  primi 
tractatus  ;  ^  nee  adhuc  inventi  sunt  usque  nunc,  qui 
darent  remedia  in  hac  parte.  Nam  bene  fuerunt 
multi,  qui  sciverunt  probare  hos  errores  j^er  vias  as- 
tronomipe,  et  quantum  erratur ;  nee  mirum,  cum  visus 
nobis  multa  ^  ostendit ;  et  in  universali  dixerunt  quod 
essent  remedia,  scilicet  quod  ^  certifiearetur  quantitas  ^ 
anni,  quod  ?equinoctia  et  solstitia  invenirentur  vera- 
citer,'  quod^  primationes  similiter;  et  tangunt  modos 
universales  ad  hpec.  Sed  null  us  adhuc  expressit  nobis 
veram    quantitatem    anni    cum    plena    demonstration e. 


'  ordinaverat  prima]  primo  ordi- 
naverat, T. 

-  posse']  posse  plus,  T. 

3  primi  tractatus]  tractatus  primi, 
B. 

*  iniiUii]  multos,  T_ 


^  quod]  om.  T. 

"  quantitas]  qua,  T. 

'  quod  aquinoctia  .  .  .  veraciter] 
quod  invenirentur  veraciter  aqui- 
noctia et  solstitia,  T. 

*  quod]   et,  T. 


LXXI.]  OPUS  TERTIUM.  293 

in  qua  non  sit  dul^itatio  ;  similiter  nee  de  aliis.  Et 
ideo  non  fuit  mirum  si  non  fuerunt  hiec  certiticata 
temporibus  ecclesiae  primitivie,  quando  mathematica 
repiitabatur  inter  artes  suspectas  et  inutiles  Dei  ec- 
clesia3,  sicut  miiltse  alice  scientiie,  propter  quinque 
rationes  in  prima  parte  assignatas. 

Svnodus   erffo  '    Nicasna    decrevit    cyclum    observari  The  cycle 

.  ...  .  sufficiently 

dum  liaberet  veritatem,  et    quia    illis    temporibus  non  correct  iu 

fefellit.      Casterum    decrevit    hoc   teneri,     ut    vitaretur  tj^e  ti™e  of 

.      TT  •  1        -      •     theNicene 

contentio    juxta    caput    cujuslibet,  donee    accideret    m  council. 

ecclesia  Dei  potestas  matbematicce,  qua  certificari  pos- 
sunt  omnia  de  quibus  est  qusestio.  Minus  enim  malum 
est  sine  comparatione  unum  inconveniens  ad  tempus 
tolerari  propter  impossibilitatem  remedii,  quam  quod 
quilibet  opinionera  suam  promulget  a?que  falsam, 
sicut  est  ilia,  quse  ab  omnibus  communiter  sustinetur. 
Et  sic  loquitur  Beda.  Nam  dicit,  cum  lunam  sic 
secundum  cycli  rationem  signabant,  aliud  majus  peri- 
culum  per  hoc  declinaverunt ;  et  quod  Beda  adduxit 
miraculum  considerandum  est,  quod  illis  temporibus  non 
fuit  error  in  cyclo,  ut  manifestum  est.  Sed  postea 
crevit  et  apparuit  sensibiliter. 

Quod  etiam  adducit  exemplum  de  lapide  Selenite,^ 
cujus  candor  crescit  cum  luna  primi  mensis,  vel  de- 
crescit,  per  qute  cognoverunt  antiquitus  primationes 
Paschales,  istud  non  est  pro  cyclo,  nisi  dum  habuit  ve- 
ritatem, sed  magis  contrarium :  quia  ille  lapis  ostendit 
nobis  verum  aequinoctium  et  quartam  decimam  lunam 
Paschalem  in  eo,  vel  post  ipsum,  sumendam  in  termino 
Pascha3.  Quod  non  potest  hie  cyclus  his  temporibus 
facere,  nee  unquam  faciet,  nee  fecit  diu.^  Caeterum 
Beda  fuit  prope  exordium  cycli ;  nam  ipse  in  computo  Bede's  age. 
suo  refert  se    tunc    attigisse    annum   Domini  septinge- 


ergo']  igitur,  E.  I        '  diu  ]  diu  est,  B.  T. 

'  Selenite}  Silenitc,  B,  | 


294  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

siiniim  priinum.  Et  ab  Incarnatione  usque  ad  tempora 
Constantini,  sub  quo  fuit  synodus  Niciena,  fuerunt 
trecenti  triginta  duo  anni  secundum  Bedam  ;  et  ab 
hoc  tempore  usque  ad  Marcianum  principem  fuerunt 
centum  et  viginti  anni,  sub  quo  Leo  papa  fuit  ;  qui  sunt 
in  universo  quadringenti  quinquaginta  duo.  Ex  quibus  ^ 
patet  quod  Beda  non  fuit  per  trecentos  annos  postea  ; 
sed  nee  a  synodo,  nisi  per  circiter  trecentos  sexaginta 
novem  annos  ;  et  ideo  non  potuit  lunatio  multum  rece- 
dere  a  loco  suo  :  nam  ad  -pbiB  per  unum  diem  inte- 
grum, et  per  aliquid  de  secundo,  eo  quod  in  trecentis 
annis  et  quatuor  fit  mutatio  minus  diei.  Et  ideo, 
propter  causas  prius  tactas,^  bene^  potuit  cyclus  obser- 
vari  in  tempore  Bedse,  sicut  in  tempore  Leonis  papee. 
Sed  tamen  scrupulus  dubitationis  exortus  fuit  a  tem- 
pore Leonis,  et  augmentabatm-  lisec  dubitatio  in  tem- 
pore beati  papse  *  Hilarii,  qui  pr^Bcepit  Victorino  ^ 
novum  cyclum  componere ;  in  quo,  quia  non  fuit  cer- 
titudo,  sicut  nee  in  decennovenali,  adhseserunt  poste- 
riores  consuetudini  antiquse  et  statuto  concilii  Niceni. 
Great  Patet  igitur  ex    bis,    quod,    salva    omni    auctoritate 

alteriu"-  the  Nicsenss  synodi,  potest  cyclus  hie  mutari ;  quia  tunc 
cycle.  error  non  fuit :  et  ut  vitaretur  majus  periculum  ad 
tempus,  (donee  ecclesia  possit  astronomicam  habere 
potestatem,*^  per  quam  solam  potest  remedium  adhiberi,) 
sustinebatur.  Nam  primitiva  ecclesia  non  habebat 
usum  astronomise  ;  et  ideo  postea  usque  nunc  fuit 
omissa  correctio  hujus  rei,  propter  longam  consuetu- 
dinem  ;  et  propter  hoc  quod  usus  astronomise  non  fuit 
in  usu  pra^latorum,  nee  multitudinis  studentium,  nee 
adhuc  est,  licet  aliqui  sint  satis  prompti    et   periti  ^  in 


'  qitibus']    quo,  B.  T. 
2  taclas']  tractas,  B. 
^  bene']  oir..  T . 
■•  papa]  om.  T. 


*  Victorino']  Victorio,  B. 
®  astronomicam  habere  potestatem] 
habere  astronomicam  veritatem,  T. 
'  periti]  jjarati,  T. 


LXXI.J 


(Ji'Ua   TEK'J'IUM. 


2i)i 


liac  parte.  Debet  aufceni  nunc  temporis  remudiuin 
appoiii  propter  ipsos  errores  manifestos  et  palpabiles 
atque  propter  scandalum  multiplex  in  ecclesia.  Nam 
omnes  literati  in  compute  ^  et  astronomia^  sciunt 
ha3C,  et  derident  ignorantiam  pra3latorum,  qui  ha3C  sus- 
tinent. 

Atque  philosophi  infideles,  Arabes,  Hebrtiei,  et  Gra3ci,  Strict  ad- 
qui  habitant  inter  Christianos,    ut    in  Hispania,    et  in  jj  i^rings 
^gypto,  et  in  partibus  Orientis,  et  multis  aliis  mundi  ^  Christians 
regionibus,  abhorrent    stultitiam,    quam    conspiciunt  in  tempt  witli 
ordinatione  temporum,  quibus  utuntur  Christiani  in  suis  ^^'^  Jewish 
solemnitatibus.       Et    jam    Christiani- habent    peritiam  pbnoso- 
astronomipe,  per  quam  potest   fieri    certificatio.     Potest  P^ers. 
igitur  vestra  reverentia   jubere,   et   invenietis    homines 
qui  prseclara  remedia  apponent  in  hac  parte  ;  ^  et   non 
solum  in  prsedictis,  sed  in  totius  kalendarii  defectibus. 
Nam  tredecim  sunt  radicales,  et  habent  ramos  quasi  in- 
finitos.    Si  igitur  istud  gloriosum  opus  fieret  temporibus 
vestne  sanctitatis,    tunc    una    de   majoribus  rebus,  et^ 
raelioribus,  et    pulchrioribus,  consummaretur,    quje   un- 
quam  in  ecclesia  Dei  fuerunt  attemptatce. 


Cap.  LXXII. 

Teetium  quod  exigitur  ad  usum  ecclesice  consistit  Chanting 
in  modo  legendi,  et  psallendi,  et  componendi  ea  quoe  modr'^ ' 
necessaria  sunt  officio  divino.  Et  hie  quicquid  supe- 
rius^  dictum  est  pro  studio  theologize,  de  accentibus, 
et  longitudinibus  et  brevitatibus  in  penultimis,  de 
metris  et  rhythmis,  plus  habet  hie  locum  quam  in 
studio.     Et  cum  ostendi  copiose  necessitatem  horum  ibi, 


'  computo']  compoto,  T.  sempev 
*  astronomia]  astronomi,  B. 
'  mundi]  om.  T. 


*  apponent  in  hac  parte'}   in  hae 
parte  apponent,  T. 
•'•  cf]  om.  T. 
®  superius~\  om.  T. 


296 


EOGERI   BACONIS 


[cap 


Three 
kinds  of 
harmony. 


Diatonic, 
chromatic, 
enhai'- 
monic. 

The  last 
adopted 
by  the 
Church. 


multo  magis  hie  consideranda  sunt  ;  quia  hie  plus 
aceedunt  ^  ad  can  turn,  et  ideo  expressing,  et  sensibilius, 
et  distinetius  requiruntur. 

Deinde  cum  usus  psallendi  sit  necessarius,  ut  mani- 
festnm  est,  tunc  ^  considerandum  esset  diligenter  ne 
mutetur  harmonise  proprietas,  quam  sacrosaneta  ecclesia 
instituit  a  principio  observari.  Nam  secundum  quod 
Boetius  ^  et  casteri  auctores  musicse  dechxrant,  triplex 
est  genus  harmonise  ;  unum  est  ferox  et  immite ; 
aliud  lascivum  et  dissolutum ;  tertium  virile  et 
coiistans,  quod  est  medium  inter  duo  prsedicta. 

Primum  vocatur  diatonicum,  secundum  dicitur  chro- 
maticum,  tertium  dicitur  ■*  enharmonicum,  quod  est 
optime  apteque  conjunctum,  ut  ait  Boetius.  Certe 
totius  harmonias  modus  ab  ecclesia  et  Sanctis  insti- 
tutus  est  enharmonicus ;  ut  et  mens  humana  cum  tanta 
maturitate  in  delectationem  raperetur,  quod  non  fran- 
geretur  pueriliter,  nee  rauliebriter  molliretur,  nee  quod 
ruditate  cantus  inhorresceret,  nee  rigore  angeretur ; 
sed  ut^  vigor  harmonise  permoveret,  et  suavitas  sin- 
cera  delectaret.  Non  enim  sanctara  fidelium  devo- 
tionem  decet  mollis  et  lasciva  sonoritas,  nee  rusticanus 
clangor  silvestris  competit  ;  sed  moderata  vis  soni, 
quse  et  aures  mulceat,  et  mentem  dulcius  erigat  ad 
superna.  Nee  mirum,  cum  hujusmodi  contraria  ex- 
trema  contra  naturam  hominis  judicantur.  Quoniam 
Boetius  *^  dicit  nihil  tam  proprium  humanitati  quam 
remitti  dulcibus  modis,  astringique  contrariis.  Nam 
animus,  ut  infert,  lasciviores  modos  ssepe  audiens 
emollitur,  asperioribus  asperatur*;  et  ideo  Plato  ^  max- 
ime  cavendum  existimat  ne  de  bene  morata  musica 
aliquid  permutetur.     Ncgat  enim  ullam  tantam  morum 


accedtintli  accidunt,  T. 
■hinc']  ova.  T. 
Boetii(s~\  ])e  Musica,  i.  2. 
dicilur']  uuncupatur,  B. 


"  nq  om.  T. 

"  Bol'tius']  De  Musica,  i.  2. 

'  Plalo]  De  Republica,  iii.  p.  398, 


sq. 


LXXII.] 


OPUS   TERTIUM. 


297 


labem,  quam  paulatiin  de  pudenti  ac  niodesta  musica  Importance 
invertere.  Statim  enirn  animos  audientium  pati,  ac  ^  °^"*'^- 
paulatim  discedere,  nullum  bonesti  ac  recti  retinere 
vestigium,  sed  vel  per  lasciviores  modos  inverecun- 
dum  aliquid,  vel  per  asperiores  ferox  et  immane  men- 
tibus  illabatur.  Et  ideo  Plato  prascipit  oportere  pueros 
non  ad  omnes  modos  erudiri,  sed  potius  ad  valentes  et 
simplices.  Idcirco  Laceda^monii  bsec^  maxima  ope,  ut 
ait  Boetius,-  servavere,  dum  apud  eos  Thaletes,  et 
Gorgias^  Leontinus,  magno  pretio  acciti,  pueros  disci- 
plina  musicpe  artis  inoluerunt ;  et  Timotbgeum  postea 
damnaverunt,  qui  barmoniam,  quam  modestam  acce- 
perat,  in  genus  cbromaticum,  quod  est  mollius,  inver- 
tisset.  Nam  puerorum  animis  quos  erudiendos  susce- 
perat  offecit,  et  a  virtutis  modestia  pra;pedivit.  Nulla 
enim  inagis  via  ad  animum  disciplina  quam  auribus 
patet.  Cum  igitur  per  eas  modi  cantus  animum  usque 
descenderunt,  dubitari  non  potest  quin  suapte  natura 
mentem  afficiant,  et  conforment.  Et  ideo  Spiritus 
Sanctus,  qui  est  Magister  ecclesi?e,  et  per  omnia  mem- 
bra se  suaviter  infundit,  ordinavit  genus  cantus  en- 
harmonicum,  quod  et  robor  habet  sine  borrere,  et  sine 
lascivia  condelectat,  Sed  jam  per  ecclesiam  paulatim  Abuses  in 
crevit  abusus  cantus,  qui  a  gravitate  et  virtute  anti- g°^^°?g  ^*^ 
qua  cecidit,  et  in  mollitiem  inverecundam  lapsus,  days, 
mansuetam  et  naturalem  probitatem  amisit  ;  quod 
novarum  barmoniarum'*  curiositas,  et  prosaram  lubrica 
adinventio,  multipliciumque  cantilenarum  inepta  volup- 
tas  manifestat.  Et  super  omnia  voces  in  falseto  ^  bar- 
moniam virilem  et  sacram  falsificantes,  pueriliter  ef- 
fusfB,  muliebriter  dissolutse  fere  per  totam  ecclesiam 
comprobant   illud   idem.      Possem   ponere    exempla   de 


'  ^ffic]  hoc,  T. 
^  Boetius']  De  Musica,  i.  2. 
*  Thaletes    et    Gorgias']    Taletas 
et  Georgonius,  B; 


U. 


*  harmonkirum'\  historiarum,  T. 
^falseto']   falsetto,    T.  ;    insulsac, 


298 


KOGERI   BACON  IS 


[cap. 


maximis  ecclesiis  cathedralibu.s,  et  aliis  colleffiis  fa- 
mosis ;  in  quibiis  totum  officium  confunditur  propter 
lisec  vitia,  qute  narravi. 


Cap.  LXXIII. 


Effects  of 
music. 


For  devo- 
tion. 


Sed  vitiosus  cantandi  modus  non  solum  corrigeudus 
est  et  vitandus,  immo  qui  rite  institutus  est,  ut  en- 
liarmonicus,  debet  in  melius  semper  commutari.  Multos 
enim  gradus  liabet,  et  nihil  perfectum  in  humanis  in- 
ventionibus  reperitur.  Et  certe  possent  tam  exquisite 
excogitari,  et  cum  tanta  potentia  musicse,  quod  ad 
omnem  gradum  devotionis,  quem  vellemus,  excitaretur 
populus  Christianus ;  prsecipue  si  instrumenta  iBerent 
musicalia  secundum  hujus  scientise  arcana,  cpeterarum- 
que  partium  musicte  pnedictarum^  virtus  jungeretur, 
ut  non  solum  cantus  promoveret,  sed  simul  cum  eo  ^ 
totius  musicfB  potestas  exquisita  humanse  melodise  mo- 
tibus  consimilibus  et  proportionibus  sequalibus  confor- 
maretur.  Et  ideo  sapientes  antiqui,  ut  patriarchae  et 
prophetse,  adinvenerunt  multa^  quibus  populum  rudis- 
simum  ad  magnam  devotionem  deducebant,*  ut  Textus 
sacer  in  psalterio  satis,  et  in  locis  pluribus  aliis,  mani- 
festat.  Nam  et  ipse  Elisseus  proplieta  jussit  psaltem  ^ 
adduci,  ut  ad  ejus  melodiam  non  solum  raperetur  in 
devotionem,  sed  ut  ad  revelationes  divinas  fieret  prse- 
paratus.  Sic  beatus  Franciscus  jussit  fratri  cytbaristag 
ut  dulcius  personaret,  quatenus  mens  excitaretur  ad 
barmonias  coelestes,  quas  pluries  audivit.  Mira  enim 
musicse   super    omnes   scientias^   est   et   spectanda   po- 


'  prasdictaruni]  cm.  T. 

*  simul  cum  eo]  ut  cum  ea,  T. 

^  mulla]  multum,  B. 


*  deducclant']  reducebaut,  B.  T. 

*  psaltem']  psaltes,  T. 

^  super  omnes  scientias']  om.  T, 


LXXlil.]  Vi'Uii   TERTIUM.  ^91) 

testas.  Nam,  ufc  ait  Boetius,  alise  scieutise  veritatis 
investigatione  laborant  ;  liasc  vero  uon  solummodo 
speculationi  sed  moralitati  conjuncta  est,  et  naturam 
permutat  universam.  Mores  enim  reformat,  ebrietates  For  morals, 
sedat,  infirmitates  curat,  sanitatem  conservat,  quietem 
somni  inducit,  non  naturam  auditus  pervertens,  sed 
superior  ^  eo  facta,  ipsam  suaviter  vincens.  Bestiarum 
animos  commutat,  et  in  hominis  obedientiam  perducit. 
Nam  Boetius  ^  et  cseteri  auctores  ponunt  exempla  de 
istis  permutationibus.  Empedocles  enim  hominis  in- 
vadentis  alium  in  mortem  harmonica  potestate  iracun- 
diam  teinperavit,  et  mansuetum  reddidit  et  sedatum. 
Pythagoras  ebrium  et  vino  plenius  delibutum,  frangere 
domum  scorti  cupientem,  melodise  suavitate  et  sui  com- 
potem  reddidit,  et  luxuriosum  animum  ad  sfcatum  de- 
bitum  revocavit.  Cum  etiam  vinolenti  adolescentes 
mulieris  pudic?e  fores  frangere  moHrentur,  gTavitate 
harmonia3  illorum  furentem  petulantiam  consedavit. 
Asclepiades  vero  medicus  phraeneticum  sanavit  musicse 
potestate ;  et  David  Saulem  a  dasmonica  possessione 
liberavit ;  et  Hippocrates  Democritum  insanum  me- 
lodia  curavit.  Befert  etiam  Boetius  alios  medicos.  In  disease. 
non  solum  unam  personam,  vel  paucos,  sed  populos 
multos  a  sciatica  passione,  et  ab  aliis  morbis  gTavis- 
simis,  harmonica  dulcedine  liberasse.  Et  Avicenna 
primo  Artis  Medicinse  docet  quod,  inter  omnia  exer- 
citia  sanitatis,  cantare  melius  est  ;  quia  non  solum 
animus  hilarescit,  ut  totum  corpus  confortetiu-  per 
mentis  solatium,  sed  cantus  vigor  omnes  nervos  et 
venas  totius  corporis  distendit,  ut  vapores  corrupti 
exhalentur,  et  subtiles  aeris  inspirationes  restaurentur. 
Et  ait  Boetius  quod  in  tantum  priscD3  philosophise 
studiis  vis  musicse  artis  innotuit,  ut  Pythagorici,  cum 
diurnas  in  somno  resolverent  curas,  quibusdam  can- 
tilenis   utebantur,  ut  eos   lastus  et  quietus  somnus  ar- 

'  supcyior']  super,  T.  |      =  Boetius]  De  Musica,  i,  2, 


tional 
creatures 


300  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

riperet ;  et  expergefacti  aliis  quibusdam  modis  stuporem 
somni  confusioiiemque  purgabant. 

Usee  itaque  omnia,  ut  ait  Boetius,  dociierunt  sapi- 
entes,  quia  sciverunt  quod  tota  animre  nostrpe  corpo- 
risque  compago  musica  compactione  conjuncta  sit ;  nam 
ut  sese  affectus  corporis  liabent,  ita  et  pulsus  cordis 
motibus  incitantur. 
Over  irra-  Sed  non  solum  animi  nostri  immutantur  secundum 
proprietatem  musicse  harmonise,  immo  Varro  peritissi- 
mus  Latinorum  docet  per  musicas  consonantias  bes- 
tias  sedari,  serpentes,  volucres,  delphinos  attrahi. 
Scimus  enim  per  experientiam  quod  cervi  et  ali^e 
sylvestres  bestiae  confugimit  ad  sonum  cytharje,  et 
vidulre,  et  aliorum  instrumentorum  ;  et  equi  ad  auda- 
ciam,  et  ferocitatem,  et  bellicum  animum,  per  instru- 
menta  musicalia  concitantur.  Et  aves  cantatrices  non 
solum  in  sua  harmonia  delectantur  sed  humana.  Et 
delpbini  naves  persequuntur  propter  musicam  dulce- 
dinem  ;  et  serpens  nequam  delectatur  et  raansuescit  ad 
melodiam.  Et  si  hiEC  omnia  in  hominibus  et  in  brutis 
videris  adimpleri  per  vulgatas  melodiarum  suavitates 
et  instrumenta  communia,  quid  erit  si,  juxta  ultima 
istius  scientise  arcana,  fierent  instrumenta  exquisita  et 
harmonise  electissimse,  cum  excellenti  suavitate  rhythmi 
et  metri,  ut  omnes  partes  musicae  in  unum  efFectum 
delectationis  perfectum  convenirent?  Certe  raperentur 
bruta  in  omnem  voluntatem  nostram,  ut  manu  cape- 
rentur,  stupefocta  et  oppressa  nimia  suavitate.  Et 
similiter  hominum  animi  in  quemlibet  gradum  devo- 
tionis  raperentur,  et  in  plenum  cujusHbet  virtutis 
amorem  excitarentur,  et  in  omnem  sanitatem  et  vigo- 
rem.  Sed  quia  htec  musicse  potestas  non  est  consueta, 
nee  vulgus  philosophantium  ad  hsec  aspirat,  nee  libros 
antiquorum  sapientum  revolvit,  nee  se  experientise 
diligent!  commendat,  ideo  non  sunt  multis  nota,  quae 
scripsi.  Sed  tarn  en  verissima  et  ab  omni  eapiente 
recipienda. 


LXXIII.]  OPUS   TERTIUM.  801 

Ha3C  igitur  brevitev  persfcrinxi,  lit  saltern  vestra 
beatitudo  in  summa  videret  musicas  ineffiibileni  potes- 
tatem  respectu  ecclesise  dirigendte. 


Cap.  LXXIV. 

Sed    tamen,    prfeter    modos    jam    eniimeratos,  utilis  Metre  and 
valde  et  gratiosa   est  miisica    virtns  in  ecclesia.      Nam  [^e  ser- '" 
dictum    est  quod   musica    alia    est  metrica,  alia  rhytli-  vices, 
mica.^     Sed    hymni,   et    historire,   et    prosre    sanctorum 
debent  fieri   secundum  artem  veram  metri  et  rliythmi, 
si  cut    sancti    fecerunt    a    principio.       Metra   enim  com- 
munia    sunt    ex    versibiis    hexametris    et    pentametris, 
quibus     solis     nunc     vulgus     Latinorum    utitur.        Sed 
liymni,    et    proste   rhytlimicre,  et    Imjusmodi,  facta    ab 
ecclesia  et  Sanctis,  non  sunt  secundum  leges  communes 
metri    et    rliythmi,    sed   secundum  speciales  modos :  ut 
cum  dicitur : 

Ut  queant  laxis  i2e-sonare  fibris 
Mi-va  gestorum  i^rt-muli  tuorum,- 
Sol-xe  pollutos  Xa-bii  reatus, 

Sancte  Johannes. 

Hie  est  metrum  pnlclirum  et  versus  distincti,  sed 
ex  paucioribus  pedibus,  quinque  et  sex ;  et  sic  de  aliis 
liymnis,  et  creteris.  Et  hiiec  metra  non  solum  utuntur 
pedibus  tribus  notis,  scilicet  dactylo,  spondteo,  et 
troclia^o  sed  aliis,  qui  ascendunt  usque  ad  viginti  octo, 
de  quibus  Augustinus  docet  in  libris  Musica^,  et  alii 
auctores  music<Te.  Cum  igitur  pulclire  resonant  Imjus- 
modi hymni,  et  cretera,  in  ecclesia  Dei,  et  excitant  animas 


^  metrica,  alia  ri/l}i>nica'\  rythmica,  I        -  tuorum^  after  tuorumH.   and  T. 
alia  metrica,  T.  1  omit  the  rest. 


802  ROGEEI  BACONIS  [CAP. 

fidelium  ad  devotionem,  et  hoc  maxime  propter  pulchri- 
tudinem  metricam  et  rhythmicam,  necesse  est  ecclesiae 
quod  hsec  scientia  metrica  et  rhythmica  sciatuTj  propter 
usum  ecclesise,  ut  quandocunque  canonizantur  ■'  sancti, 
vel  ecclesiao  dedicantur, "  vel  alias  solemnitates  statu- 
antur,^  quae  ob  specialem  devotionem  requirunt  hymnos 
proprios  et  rliytlimos  in  officio  divino,  occuiTat  devota 
ancilla  ecclesise,  quce  musica  dicitur,  nt  ei  possit 
aptissime  deservire. 

Si    vero    dicatur    quod'*    sine    musicfe    ratione    liaec 
fiant,   et    fieri   possint,    ut    grammatica    sufficiat,  patet 
quod     non,    per    prredicta,    quoniam    musici     est    dare 
causas  et  rationes  borum,   ut  legitime   fiant  secundum 
artem     metricam     et     rbytbmicam.     Sed     grammatica 
est  mecbanica   in   bac   parte,  borum  causas  et  rationes 
ignoraiis.     Ex    quo    sequitur    quod     quicunque     facit  ^ 
secundum    artem,    sciens    causas    et   rationes    istorum, 
oportet   eum   esse    musicum,  licet   boc   vulgus    ignoret. 
Et   si   dicatur   quod   non  exigitur    magna    ars  ad  boc, 
quia  bomines    de  facili  faciunt    taba    in    officiis    sanc- 
torum, et   aliis,  quando    volunt,*^   dicendum   est^    quod 
nibil    faciunt    secundum    artem,    nee    secundum    veri- 
All  the       tatem,  sed  est  derisio  officii   divini.      Nam    quicquid  a 
miiSc  for    triginta  annis  factum   est,   est  contra  artem   et  contra 
the  last       veritatem  :    quia    compositores    bujusmodi    nee    sciunt 
corrupt^^^^  quibus    pedibus    debent    uti,    nee    quot    pedibus,    nee 
andirregu- quo  genere  metri,  nee   qualiter  componantur  secundum 
vias    artis ;    sed,    ad    exempla    aliorum    bymnorum,    et 
bujusmodi   sic  factorum,  computant  syllabas   casualiter, 
non^    observantes    legem    metri     in     aliquo.      Et    ideo 
derisio    est     bic     coram    Deo,   et     angelis     Sanctis,    et 


'  canonizanhtr^  canonicentur,  B. 
-  dedicantur']  dedicentur,  B. 
^  siatuantur'l  statuentur,  B. 
■'  cpiod']  0111.  T. 


■'facW]  faciens,  T. 

"  et  aliis,  quando  volnnt']  om.  T. 

'  es<]  om.  T. 

^  non']  et  non,  B. 


LXXIV.]  OPUS  TERTIUM.  303 

omnibus  sapientibus  in  hac  arte.  Sancti  enim,  qui 
primo  fecerunt,  ut  beatus  Ambrosius,  et  Augustinus,  et 
Beda,  et  alii,  optime  noverunt  leges  et  rationes  metri 
et  rbythmi  ;  et  secundum  vias  artis  fecerunt,  tan- 
quam  potestatem  scientite  liabentes,  et  non  a  casu  ^ 
operantes,  sicut  moderni,  qui  fingunt  quod  volunt. 


Cap.  LXXV. 

QuARTUM  est  in  quo  philosophia  musicoe  potenter  Preaching, 
deservire  potest  ecclesite,  scilicet  in  officio  prredicandi, 
licet  prima  facie  videatur  absurdum.  Hoc  autem 
officium  non  pertinet  ad  studium,  quia  in  lectione  et 
disputatione  consistit.  Sed  prcedicatio  fit  fidelibus  et 
infidelibus,  laicis  et  clericis. 

Creterum  non  possunt  aliqui  prsedicare,  nisi  mittantur 
auctoritate  prfelatorum.  Unde  hoc  officium  proprium 
est  prselatorum,  et  ab  iis  conceditur  aliis,  qui  vice 
eorum  funguntur ;  et  ideo  non  ad  studium  pertinet 
absolute,  sed  ad  ecclesiam.  Quod  autem  philosophia 
ministret  magnam  potestatem  persuasionis,  satis  patet 
ex  his,  qupe  misi  in  partibus  Moralis  philosophise. 
Nam  ibi  radices  persuasionis  revolvi,  tarn  secundum 
doctrinam  sanctorum  quam  philosophorum,  propter 
quarum  radicum  ignorantiam  perit  tota  ratio  prfedi- 
candi  apud  vulgum,  et  ars  ipsa  ignoratur.  Et  quoniam 
infideles  habent  modes  debitos  persuadendi  in  his,  quae 
pertinent  ad  eos,  ideo  modus  hujus  persuasionis  est 
philosophicus,  quia  communis  est  fidelibus  et  infideli- 
bus.  Et  propter  hoc  ex  fontibus  philosophic  descendit 
modus  mius  specialis  in  hac  parte,  quamvis  et  alius 
modus  sumatur  ex  doctrina  sanctorum.  Sed  modus 
philosophiae     primus    est,    et    disponit    nos    ad     viam 


'  casu']  casu  et,  B. 


S04!  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

altiorem,  ei  necessarius,  tanquam  servus  dominatori. 
Unde,  sicLit  pliilosopliia  in  aliis  est  necessaria  ecclesire, 
sic  maxime  in  liac  parte  ;  quoniam  principalis  intentio 
ecclesijB  et  ultimus  finis  est  opus  prsedicationis,  ut  in- 
fideles  ad  iidem  convertantiir,  et  fideles  in  fide  et 
Insipidity  moribus  conserventur.  Sed  quia  utrumque  modum 
and  vanity  yj^Urus  io'norat,  ideo    convertit  se    ad   summam    et    in- 

01  sermons  &  o  ' 

in  Bacon's  finitani    curiositatem,    scilicet    per    divisiones    Porpliy- 
^^^'  rianas,  et  per  consonantias  ineptas   verborum    et  clau- 

sularum,  et  per  concordantias  vocales^  in  quibus  est  sola 
vanitas  verbosa,  omni  carens  ornatu  rlietorico  et  virtute 
persuadendi.  Quoddam  enim  phantasma  est  pueriliter 
efFusum,  et  a  pueris  adinventum,  vacuis  ab  omni 
sapientia  et  eloqucndi  potestate,  ut  manifeste  patet 
cuilibet  intuenti,  sicut  in  Secundo  Opere  et  lioc  ^  Tertio 
Opere  in  Peccatis  Theologise  declaravi.  Et  tamen  est 
ibi  maxima  temporis  consumptio.  Nam  propter  curio- 
sitatis  superfluitatem  plus  in  decuplo  laborant  circa 
hujusmodi  telam  araneas  construendam,  quam  circa 
sententiam  sermonis.  Quoniam  antem  libri  Logicre 
Aristotelis  de  his  modis,  et  commentarii  Avicennte, 
deficiunt  apud  Latinos,  et  pauca  quae  translata  sunt, 
in  usu  non  Labentur  nee  leguntur,  ideo  non  est  fixcile 
expriraere  quid  oporteat  in  hac  parte.  Quod  autem 
Aristoteles  fecit  duos  libros  Logic?e  de  hoc  genere 
persuasionis  in  secta  et  moribus,  manifestavi  in  tertia 
parte  Operis  Majoris,  et  in  septima;  quoniam  non  est 
dubium  quin  libros  fecerit  optimos ;  licet  Latini  hos 
ignorent  ;  sicut  ignoraverunt  libros  novie  Logic?e,  dum 
solum  veterem  Logicam  habuerunt.  In  illis  enim 
docetur  quomodo  fiant  sermones  sublimes,  tam  in  voce 
quam  sententia,  secundum  omnes  ornatus  sermonis,  tam 
metrice  et  rhythmice  quam-  prosaice,  ut  animus  ad 
id,quod  intendit  persuasor,  rapiatur  sine  prajvisione,  et 


'  /loc']  om.  T.  j        2  qnam}  et,  T. 


LXXV.]  OPUS   TERTIUjVI.  305 

subito  cadat  in  amorem  boni  et  odium  mali,  secundum 
quod  docet  Alpharal)ius  in  libro  De  Scientiis.     Et  non 
solum  consistunt   litec    prredicandi    argumenta    in    pul- 
cliritudine  sermonis,  nee  in    magnitudine  divin?e'    sapi- 
cntise,  sed  in  affectibus,  et  gestu,  et  debito   corjDoris  et 
membi'orum  motu    proportionate,    usque    quo    doctrina 
sanctorum    accedat,    qui    decent    prredicantem    gratiam 
Spiritus  Sancti  in  protliemate    implorare  et  pro  se-  et 
pro  populo,  et  lachrymas  devotas  in  serie    persuasionis 
cffundere    abundanter.        Nam    sic    docet    Augustinus 
formam    prredicationis  Evangelicse,  in  quarto    libro  De 
Doctrina  Christiana.     Et  sic  ipsemet  se  prfBdicasse  con- 
fitetur.     Hie  igitur  invenitur  persuasio  legis  credenda?, 
de  qua  in  quarta    parte   Moralis    Philosophifie    disserui. 
Et  hie  similiter  consistit    persuasio   legis  jam    credita?, 
ut  secundum  eam  recta  fide   et  moribus  vivatur,  sicut 
cxpressi    in    quinta    parte    illius    Sciential.     Sed  ibi  in 
universal!    et  radices    tetigi  ;    modos    vero    particularcs 
posui  pro  magna  parte    de    facto    in    prima    parte    pro 
fidei  articulis,  et  in  tertia  pro  moribus.    Nam  qualiter 
contingat    persuadere  de  divitiis  vitandis   et  virtutibus 
exequendis  manifeste  explicavi  per  libros  Senecse  De  Ira, 
et  in  aliis  optimis,  in  quibus  inveniuntur  ad  vitium  vel 
virtutem  modi  speciales  persuadendi  ;  nunc  per  exempla 
magnoriim    sapientum,    nunc    per    rationes,    nunc    per 
auctoritates,  nunc  per    similitudines    sumptas  ex    rebus 
naturalibus  et  aliis,  ita  quod  nullus    est   ita  sapiens  in 
lioc  mundo    quin    possit  mirari  de  tanta    efficacia  per- 
suadendi.    Qua3  de  ira  scrips!  plana  sunt,  quia  correxi 
ilia    et    signavi.       Alia    vero    qu?e    sequuntur   non  ita 
patent,  quia  non    sunt    correcta    nee    signata ;    propter 
quod    modo    mitto    exemplar     correetum ;     et    poterit 
vestra  beatitude  videre    tarn    proprios    modos  arguendi 
de  amore  virtutis    talis    et    talis,    vel  de  herrere    viti- 


'  divina']  om.  T.  |         '^ pro  se]  om.  T. 

VOL.   I. 


306  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

orum,  et  tam  pulchros,  quod  non  est  finis.  Et  certe 
nunquam  fuissent  sic  ^  philosoplii  loquuti,  nisi  quia  per 
experientiam  longam  liabuerunfc  exercitium  virtutis. 
Seneca  vero  refert  de  seipso,  quod  omni  die  antequam 
in  nocte  dormiret,  totam  vitam  suam  diurnam  re- 
coleret,  ut  videret  in  quibus  verbis  et  factis  aut  male 
fecisset  aut  minus ;  dicens  in  quo  gravor  si  dicam 
mihi  ipsi,  vide  ne  plus  feceris  hoc,  vel  dixeris.  Et 
tam  en  liabuit  uxorem  juxta  se,  quae  non  fuit  ausa 
impedire  eum,  sciens,  ut  ait,  meam  consuetudinem. 

O  quam  efScax  argumentum  morale  per  exemplum 
tanti  viri  accipitur  hie,  ut  quilibet  Christianus  exci- 
tetur,  quatenus  antequam  dormiat  recoUigat  omnia 
facta  et  dicta  diurna,  et  de  his  confiteatur  sacerdoti, 
si  copiam  jDOssit  habere  ;  aut  saltern  coram  solo  Deo 
revolvat  sua  delicta.  Si  enim  homo  paganus,  gratia 
fidei  non  illustratus,  hoc  fecit,  ductus  sola  vivacitate 
rationis,  quanto  magis  debet  quilibet  Christianus 
hoc  facere,  qui  non  solum  cum  Seneca  habet  potestatem 
rationis,  sed  excedit  eum  in  infinitum  per  sapientiam 
Christianam.  Sed  de  his  et  hujusmodi  scripta  prin- 
cipalia  requiruntur. 

Sed  diceret  aliquis  quid  hsec  ad  musics  proprie- 
tatem  ?  Certe  multum,  immo  principaliter ;  et  hoc 
volo  ostendere,  ut  appareat  quid  est  proprium  unius 
scientise  et  quid  alterius.  Non  enim  possum  negare 
quin  multse  scientiae  considerent  hsec.  Nam  moralis 
philosophus  scit  uti  sermone  suavi,  et  gestibus  conveni- 
entibus  orationi  delectabili  conformandis.  Similiter  lo- 
gicus  et  grammaticus.  Sed  nullius  istorum  est  causas 
et  rationes  assignare,  sed  alterius  scientise.  Et  quod 
hsec  sit  musica  patet  per  ea  qute  ad  hos  sermones  et 
gestus  pertinere  noscuntur.  Aristoteles  enim  et  omnes 
ejus  ^  expositores  in  libris  de  his  sermonibus  testantur, 
quod    hi    sermones    debent    esse     in    fine    decori^   et 

^fuissent  sic]  sic  fuissent,  B,  j       '  decori\  decoris,  B. 

*  ejus]  om,  T.  | 


LXXV.]  OPUS   TERTIUM.  307 

sublimes ;  et  hoc  non  solum  prosaice  secundum  omne 
genus  coloris  et  ornatus,  sed  pro  qualitate  temporis,  et 
personarum,  et  locorum,  et  materise  de  qua  fit  sermo, 
debent  ornari  omni  genere  metri  et  rythmi,  ut  ani- 
mus subito  rapiatur  in  amorem  boni  et  odium  mali  ; 
quatenus  homo  totus  sine  prsevisione  rapiatur  et  ele- 
vetur  supra  se,  et  non  habeat  mentem  in  sua  potes- 
tate ;  sed  si  fuerit  malus  amore  boni  absorbeatur ;  si 
imperfectus,  induat  animum  perfectionis,  non  violentia, 
sed  virtute  sermonis  potenti  et  suavi.  Grammaticus 
igitur  utitur  his  pueriliter ;  sed  logicus  quantum  ad 
formam  arguendi  quam  constituit,  in  his  procedit 
viriliter,  et  causas  et  rationes  assignat.  Sed  quantum 
ad  decorem  et  ornatum  et  suavitatem  argunienti,  certe 
non  potest  logicus,  sicut  nee  grammaticus,  causas  et 
rationes  assignare,  sed  musicus;  sicut  geometer  causas 
linearum,  et  angulorum,  et  figurarum,  quibus  utitur 
carpentator,  habet  dare.  Nam  ut  prius  patuit,  musica 
qusedam  est  prosaica,  qusedam^  metrica,  quaedam 
rhythmica ;  et  hae  dant  omnes  causas  et  rationes 
ornatus  et  decoris  sermonis.  Similiter  morahs  phi- 
losophus  utitur  his  ;  sed  non  potest  causas  et  rationes 
dare,  nee  scit  primam  artem  componendi  hos  ser- 
mones,  sed  accipit  a  logico  formam  arguendi,  et  a 
musico^  omnem  decorem  et  ornatiun. 

Rhetor  vero    sive    orator   utitur  his,  quia   appropri-  Rhetoric ; 
amus  vulgariter  ornatum   rhetori  et  oratori,  et  colores  ^i^J^ 
rhetoricos    vocamus,    et    artem    eloquendi    attribuimus 
rhetori  et  oratori.     Sed    hie  attendere    debemus,    quod 
rhetorica    est    duplex.     Una    est    quse  docet    quomodo  Docens  et 
et    ex    quibus    et    qualiter    habet    componi    argumen-  ^^^°^- 
tum    rhetoricum.     Et   h?ec    est   pars   logicne,  sicut    de- 
monstravi   in   communibus  mathematicse,  quarta  parte, 
Primi  Operis. 


'  qucsdam']  om.  T.  |        °  musico^  musica,  T. 

u  2 


308  ROGERI   BACONIS  [cAP. 

Uhetoric.         Alia  est  rlietorica,  qiia3  utitur  hoc  genere  arguendi  ; 
et    ha^c  est    pars    moralis    pliilosopliire,  cujiis    socia   est 
poetica,     qure    consistit    in    dictis,    sicut    reliqua    pars 
moralis    philosophise    consistit    ni    factis.      Ex    quibus 
patet    quod    rhetorica    non    est    scientia  principalis  per 
se  divisa,  contra    logicam    et    grammaticam,  lit  vulgus 
assignat  partes    Trivii.     Oportet    enim   quod  rhetorica., 
componens     argumenta    et     docens    arguere,    sit    pars 
logic?e,    et    quod    uteris    sit    pars    moralis    philosophifB. 
Et  similiter  est  poetica    duplex,  scilicet  docens  compo- 
nere  argumentum    poeticum,    et    utens    eo.     Prima    est 
pars    logical ;    secunda    est    pars    moralis    philosophijie. 
Qualiter    autem    poetica    diftert    a    rhetorica,    tam    in 
logicalibrLS    quam    in    moralibus    exposui  in    ilia    parte 
quarta  ^    Primi    Operis,-    et    magis    in    septima.      HiKC 
autem  ideo  distinxi,   quia   vulgus  non  intelligit  aliquid 
discretuin  hie,  nee  scit    cui    scientijie    pertineat  uti  ser- 
mone  decoro;  nee   cujus    sit    causas  et    rationes   assig- 
nare.     Apud    igitur  musicam    est    potestas    hujus    con- 
siderationis    secundum    cansas    et    rationes ;    sed    apud 
alias ^    est   usus  ;    diversimode    tamen  ;    quoniam    aliter 
gramraaticus,  aliter    logicus?,   aliter    moralis,    et    rhetor, 
et  poeticus.     Similiter  de  gestibus  ;  nam  ostensum    est 
prius,    quod    omnes    gestus,   et    exultationes,    et    flexus 
corporis  pertinent  ad  mu.sicam,  quantum  ad    causas   et 
rationes   assignandas,  ut    fiant    proportionales    sermoni, 
motibus    consimilibus,    et    configurationibus    competen- 
tibus.     Et  ideo  cum  persuasor    honesti    et    boni   debet 
habere    hujusmodi    gestus    suaves    et    conformes,    sicut 
exposui    in    quinta    parte    Moralis  Philosophise,    mani- 
festum  est  quod  in  his  musica    sit    necessaria    moribus 
persuadendis.     Cytharista   vero    operatur  mechanice  et 
utitur  instrumento  musico  per  consuetudinem  ;  sed  ipse 
nescit    causas    et    rationes    i)roportionum    sonorum,    et 


'  parte  quart(t]  quarta  parte,  T.       I       ^  aliaa']  alia,  T. 
^  I'limi  Opa-is']  OperisTrimi,  B. 


LKXV.]  OPUS   TEllTIUM.  SOD 

tamen    bene    contingit,    quod  manualis    operator    sciat 
melius   cytliarizare  quam  niusicus.     Sed    manu    artifex 
ncscit    artem  secundum    rationes  ct  causas  dare,  musi- 
cus  tamen  scit.     Ita  est  hie,  quod  persuasor  aliquando 
scit    melius    ex    consuetudine    sermones    decoros    pro- 
ferre,  et  gestus  uobiles  componere,  quam  multi  musici. 
Sed    tamen     ars     est     penes     musicum,    et    causarum 
ac    rationum    potestas,    non     apud     persuasorem.     Ex 
his    igitur    quse    in     hac    distinctione    dicta    sunt    de 
modo     persuadendi    circa    virtutes    et    vitia,    et    poe- 
nam,    et    gloriam,    et    ex    illis  quas    in    parte    quarta 
et    septima    operis    primi    exposui,     patet    tota    radi- 
calis    potestas    persuadendi    in    fide    et  moribus,  quan- 
tum   ad    modum    persuadendi ;    qui     modus     est    ple- 
iius    pulchritudine   sapientite    et   potestate,    et    omnino 
conveniens    prsedicatori.     Sicut    non  solum  philosophia 
docet,     sed    beatus    Augustinus    in    tertio     et    quarto 
libro  De    Doctrina   Cliristiana.     Et  alii  sancti   similiter 
in  multis  locis.     Qua3  forma  pra3dicandi  non  tenetur  a  Bishops 
vulgo    theologorum,     sed     sunt     elongati     ab    ea    l^is  for\vaDToV 
diebus.     Et    quia    prrelati,    ut    in    pluribus,    non    sunt  proper  in- 
multum    instructi   in    theologia,    nee   in  ^    pnedicatione  inTh^'art  of 
dum  sunt  in  studio,  ideo  postquam    sunt  pra^lati,  cum  preaching, 
eis  ^  incumbit  opus  prsedicandi,  mutuantur  et  mendicant  their  ser- 
quaternos     puerorum,    qui    adinvenerunt     curiositatem  ™o°s  from 
infinitam    pra^dicandi,  penes   divisiones  et   consonantias  friars'^ 
et  concordantias    vocales,    ubi   nee   est   sublimitas    ser-  (}""'r'\ 

,.  -,1  T     .    -,    .  .,.     whomtro- 

monis,  nee  sapientia3    magnitudo,  sed    mnnita   puerilis  duccU  all 
stultitia,  et  vilificatio    sermonum    Dei ;    sicut    pneciime  ^^^It^f 

,    .  a         •  ••      1  •  childish 

exposui  m  reccato   feeptimo  studii  theologia},  in  Opere  affectation 

Secmido,    et    in    Peccato  Octavo    in  hoc  Oiiere  Tertio ;  ^^}^  '''^^'^ 

^  _  '  discourscE. 

quam  curiositatem  Deus  ipse  auferat  ab  ecclesia  sua ; 
quia  nulla  utilitas  prosdicationis  potest  fieri  per  hunc 
modum.       Sed  excitantur  audientes   ad  omuem  curiosi- 


'  ill}  cm.  T.  I         -  e?.s]  om.  T. 


310  EOGERI   13AC0NIS  OPUS   TERTIUM.  [CAP.   LXXV. 

tatem  intellectus,  ut  in  nullo  affectus  elevetur  in 
bonum  per  eos  qui  talibus  modis  utuntur  in  prsedica- 
tione.  Sed  licet  vulgus  pra3dicantium  sic  utatur, 
tamen  aliqui  modum  alium  habentes,  infinitam  faciunt 
ntilitatem,  ut  est  Frater  Bertlioldus  Alemannus,  qui 
solus  plus  facit  de  utilitate  magnifica  in  prsedicatione, 
quam  fere  omnes  alii  fratres  ordinis  utriusque. 


Deo  gratias.    Amen.    Amen.    Amen. 


ROGER!  BACONIS  OPUS  MINUS. 


ROGEKI  BACOiMS  OrUS  MINUS. 


.  .  .  unione,  et  cum  vapore  plumbi  pro  Iiibrio '  lapide, 
et  ceratur  cum  rebus  desiccantibus,  et  a  ,  .  .  us  - 
vero  sublimetur  p  .  .  margaritam  duodecies  p  .  .  siles 
tancri^  auc  .  .  ,  ut  rubescat.  Sed  calx  solis  et  Saturni 
requiruntur  pro  minera  paccoli  vero  calx  Veneris  et 
Lunse  pro  talch,  quod  in  colore  et  natura  similatur 
argento.  Corpus  vero  calcinatur  quum  consumitur 
liumiditas  extranea  in  eo  per  res  desiccantes  et  res 
adureutes ;  et  quum  cibantur  corpora  Mercurio,  et  sub- 
limatur  ab  eis,  donee  remaneat  pulvis. 

Nunc    volo    tangere    aliorum    sententiam,   nam    sex  Of  the 
vel    septem    accipiuntur,  ut    dicit  Avicenna    in  Animaj  ^^^,  trans- 
libro.     Et  idem  dicit  ad  Hasen,  quod  rubeum  completur  nnitation  of 
quatuor  rotis  et  album  tribus.     Et  htec  sua  aqua  bene 
misceantur  et    nutriantur.     Et    signum    iucarcerationis 
est    cum    tuum    opus    liquescit,    super    ferrum    cadens 
sicut    cera.     Sed    oportet    C[uod    projiciantur  in  caelum, 
et   iterum    demergantur   in    abyssum.     Et    lia?c  totiens 
fiat,  donee    filius    fiat  pater,  et    e  converso ;  et    corpus 
fiat  spiritus,  sicut  dicit  Hermes  Mercmius,  pater  pbilo- 
sophorum.     Iterum  habeas  in   quibus  vinculis   teneatur 
medicina    laxativa  ;    nam    alias    velocius    fugiet    quam 


'  hibrio']  Ibero  ?     Cf  Dc  Nul.  Ma-  l      -  The  rest  of  the  word  is  illegible. 
gifP»  ix.  ]       3  tangi^  pro  lapide  Tagi  ? 


314  ROGERI   BACONIS 

The  elixir,  aquila  volare  possifc.  Alii  vero  sestimant  quod  opus 
sit  in  resolutione,  in  vaporibus  aquarum  calidarum, 
aut  secundum  Rasi,  ut  supra ;  et  hoc  multotiens,  donee 
optimse  sit  fermentationis  quod  intendis.  Sed  multi 
credunt  quod  congelari  debet,  et  in  pulverem  redigi. 
Hsec  vero  opera  omnia  sunt  contra  intentionem  pliilo- 
sopliorum,  sicut  inaxime  patet^  per  Avicennam  in 
sexto  Metapbysicse,  et  primo  per  Ho.,  et  per  Aristotelem 
primo  De  Anima,  et  sexto  De  Animalibus,  et  primo 
Metaphysicse  et  Pliysicorum,  et  in  multis  aliis  locis. 
Prius  est  pulverisatio  cum  congelatione,  deinde  reso- 
lutio  cum  ascensione,  et  depressione,  et  incarcera- 
tione,  et  mixtione.  Et  postea  est  sublimatio  cum 
attritione  et  mortificatione,  deinde  sequitur  coiTuptio 
olei,  vel  separatur  a  spiritu,  ut  post  intendatur  virtus 
ignea.  Nam  post  lisec  intendimus  calcis  propositionem, 
et  olei  distillationem,  et  aquse  exaltationem,  ut  ultimo 
quseramus  resolutionem  a  primo  in  septimum,  et  con- 
tentionem  cum  febre  acuta.  Qui  vero  hsec  sciret  ad- 
implere  liaberet  medicinam  perfectam,  quam  pbilosophi 
vocant  Elixir,  quse  immergit  se  in  liquefacto,  ut  con- 
sumeretur  ab  igne,  nee  fugeret.  Sed  per  spiritum 
occultatum  in  partibus  animalium,  et  sulpliure  et  ar- 
senico  permiscetur  [se]  cum  liquescit,  et  penetrat ;-  ut 
Aristoteles  dicit,  primo  De  Generatione,  quod  hie  est 
quod  de  facili  transit  in  omnem  figuram,  et  penetrat 
omnia.  Et  figitur  hsec  medicina  per  calcem  suam  ;  cor- 
pora vero  mundificatione  indigent,  ut  Avicenna  docet. 
Nam  aliter  medicina  non  Operatur.  Sed  a[u]ctores 
satis  docent  hujusmodi  mundificationem  per  ablutiones, 
curationes,  et  multa.  Et  tunc  si  libra  medicinal  pro- 
jiciatur  super  mille  plumbi  fiet  secundum  a[u]ctores  op- 
timum aui'um.  Sed  si  elegantius  separetur  corpus  unum 
inter    quatuor,    et    reducamus    ilium    ad    sequalitatem, 


patet]  potest, MS.  |     -penetrat]  uncertain. 


OPUS  MINUS.  315 

tunc  est  potens  omnem  ignobilitatem  tollere.  Et  sexta 
libra  purgabit  mille  millia  et  convertet.^  Et  hoc  est 
quod  corpora  infirma  reducet  ad  sanitatem,  et  conser- 
vabit  ea  contra  omnem  occasionem,  et  vitam,  si  Deus 
voluerit,  ultra  centenarios  annorum^  prolongabit,  ut 
facta  est  mentio  copiosior  in^  scientia  experimentali. 
Sed  quia  ars  imitatur  naturam  et  earn  perficit,  et 
certum  est  per  lifec  opera  et  alias  experientias.  Nam 
quod  natura  facit  in  miUibus  annorum,  ars  potest  facere 
una  die,  ut  dicit  Avicenna  in  libro  De  Anima. 

Et  corpus  hibernicum  fit  ex  auro  vivo  mundo,  et 
claritate  sui  comparis,  ut  dicit  Avicenna  libro  memo- 
rato,  et  omnes  auctores  concordant.  Tunc  manifestum 
est  quod  ars  poterit  ex  duobus  preedictis  aurum  pro- 
ducers quale  nou  producit  quando  eis^  viginti  quatuor 
graduum,  quod  est  ultimum  quod  natura  potest  facere. 
Sed  si  experientia  certior  excedat,  time  aurum  potest 
fieri  quorumcumque  graduum,  ut  instantia  experimentali 
facio  mentionem.  Hsec  bactenus,  donee  omnium  horum 
sequatur  expositio  plana,  ut  tam  vulgo  quam  sapien- 
tibus  sufficiat.  Sed  oculus^  vulgi  semper  excaecabitur 
ad  omne  opus  sapientias,  quia  hoc  ei  proprium  est  et 
sufficit.  Sapientum  vero  corda  atque  consilia  digna 
sunt  oculari*^  revelatione  fideli.  [sequitur  Sicut  nee 
potuit  principale,  &c.] 

Sicut  nee  potuit  scriptum  principale  propter  irapedi-  Excuses 
menta  celsitudini  vestrse  prseparari,  sic  proj)ter  impedi-  ^^?^^'^  ^^l 
menta  nee    potuit   adhuc    propter    operis   prolixitatem.  sent  his 
Nam  ea  quse  scribo  magna  sunt  et  difficiUa,  et  animo  tothePo'e 
quieto  et  solitario  indigentia.     Sed  non  sohun  juvenis 

'  conre?'<e<]  "Alchymia  est  scientia  \       'annorum']  centenari    os   amico- 

"  docens  facere  et  generare  quandam  I  rum,  MS. 

"  medicinam  qua;  e/mV  nuncupatur,  !       ^171']  de,  MS. 

"  quse  quando  projicitur  super  me-  1       ■'m]fit? 
"  talla,  sen  corpora  imperfecta  per-  *  oculus"]  oculis,  MS. 

"  ficit   ipsa  complete   in  momento  ^  oculari'}  occultari,  MS. 

"  projectionis." — Bacon,  De  Alchj- 
mia,  i. 


31 G  ROGERI   BACONIS 

AVliat  por-  Johannes  potest   remedia  aliqua  exhibere,  immo  operis 

tiie  Oims    totius  praslibatio  jam  digesta.     Et  non  solum  litec  duo, 

Majnsxhii  ged  cautela  legend!  studium  excitabit.     Quoniam  enini 

siderod       identitas  mater    est  satietatis  placeat  dominatio  quam- 

most  im-     Hbet   partem    degustare    donee   taedium   generetur ;    et 

ad  alia  pertransire,  ut  secundum  Plinium  varietas  fas- 

tidio   legentis  medeatur,     Et  prpecipue  meliora,  et  pul- 

chriora,    ac   mirabiliora   ceteris    sunt  legenda.     De  his 

vero  iiestimo  multum  de    prima    parte,  et   totum    quod 

est    in    quinta    parte,  quia  sunt    electee   veritates  im- 

mediatius  ad  salutem  pertinentes.     Et  per  hoc  in  omni 

collatione,  et  paratione,  et  persuasione  potest  haberi  ex- 

emplum  vel  auctoritas,  et  priecipue  priucipium  septimte  ^ 

partis  usque  ad   tractatum    De    Ira.      Et    quarta  pars, 

qu83    est  De   Sectis    et    De    Sacramento   Altaris,    sunt 

Christianis  consideranda,  quatenus  rationes,  exempla,  et 

auctoritates   circa    iram    dignam    commune    ait  sapien- 

tiam.       Et    similiter    tractatus    De    Patientia    Adver- 

sariorum.     Et   facio   signa   in   aliquibus   locis    utilibus, 

ut  aliqua  notentm-  si  totum  legi  non  potest. 

Similiter  ]Dars  prima  secundee  partis,  maxiine  ubi 
revolvitur  historia  de  sapientibus  a  mundi  principio, 
ut  sciamus  quod  in  omnibus  fratres  habeamus,  tarn  in 
philosophia  quam  in  theologia,  quos  imitari  debemus. 
Nam  alitor  multa  viderentur  ficta  esse  per  humanum 
sensum  :  sicut  sunt  ilhi  qu^e  in  libris  philosophorum 
reperiuntur  de  Christo,  vita  seterna,  et  hujusmodi  ve- 
ritatibus  theologia3 ;  atque  de  indiciis  futurorum,  et  do 
operibus  astronomipe,  et  alkymia^,  et  scienti?e  experimen- 
talis,  qupe  hominibus  imperitis  videntur  esse  aut  falsa 
aut  indigna  Christianis,  Et  in  liac  distinctione  mag- 
num tempus  exigebatur.  Nam  oportuit  videre  infinita 
quasi  qu?e  nullus  legeret  per  mens-'em  ;  sicut  certe  nee 
ea  quae  de  prima  parte  et  quinta  infra  duos  menses 
aliquis  possit  coUigere,  propter  librorum   ct  auctorum- 

'  .sTyj^/wrt]  quintce,  MS.  I      -  nuctoni.m']    actoriim,    MS.    con- 

I  tiiiually. 


OPUS  MINUS.  317 

raiiltitudinem  immensam.     Et  certe  longe  difficilius  est  What  por- 
componere  adinvicem,  qua?  extrahuntur   a    libris  diver-  ^]^g  q^^^^ 
sis,  quam  ilia  perleffere  et  extrahere.  Maj us  the 

•^  -*-    ^^  tiiitlior  con- 

Scientia  vero  Experimentalis   tota   est   amplectenda,  sjciercd 

nisi  quia  ilia  qufBstio   de  Iiide  et   de    circulis  coloratis  ™ost  im- 
^  ,    .  .,.      .  .       portant. 

habet  dimcultatem  propter  geometriam;  sciiicet  prm- 
cipium  et  quod  sequitur  ilia  exempla  habent  planam 
narrationem  cum  ingenti  sapientia.  Certe  ilia,  qua?  de 
iride  et  circulo  eolorato  dicuntur,  tenuerunt  me  per 
mensem  antequam  potui  per  figurationes  et  experien- 
tias  ilia  pertractare.  Et  quia  lia^c  requirit  opus  prin- 
cipale,  quod  petitis,  tamen  non  satisfeci  milii,  nee 
materia3  de  qua  scribo,  proecipue  cum  iris  et  illi  cir- 
culi  raro  apparent,  prout  modus  considerandpe  certifica- 
tionis  requiritur.  Et  certus  sum  quod  nullus  apud 
Latinos,  pr?eter  unum,'  qui  est  sapientissimus  Latinorum, 
poterit  satisfacere  in  hac  parte.  Unde  hie  reputo  me 
succumbere,  magis  quam  fere  in  omnibus,  quae  mitto, 
propter  mirabiles  experientias,  quse  hie  requiruntur 
non  solum  de  die,  sed  de  nocte,  propter  iridem  lunro 
et  circulos  circa  earn  coloratos. 

Perspectiva  vero  propter  sui  pulchritudinem  et  neces- 
sitatem,  qu?e  omnia  facit  scire,  tota  occm-rit  legenda. 
Si  tamen  non  habueris  experientiam  figurarum,  princi- 
pium  usque  ad  figuras  se  prfebet  magis  legibile  ; 
atque  ejus  finis,  qui  post  figurationes  magnas  inve- 
nietur,  ubi  ad  theologiam  et  utilitates  liujus  mundi 
comparantur.  Inter  tamen  figurationes  ponuntur  ubi- 
que  veritates  pulclirte  ;  ad  quas  si  non  adduceretur, 
scientia  demonstrationis,  tamen  quia  ab  auctoribus  certis 
dicuntur,  et  experientia  nostra  probat,  possimt  sine 
figurationibus  concipi  quoquomodo,  qnamvis  plena  cog- 
nitio  est  in  figuris.  Et  hie  sunt  mult?e  figurationes, 
quas    nullus    daret    per  mensem,  si  jurasset,    quantum- 


'  unimi']  Added  in  the  margin,  in  a  more  recent  hand :   Hob.  Lincohilcnsis. 


318  ROGERI   BACONIS 

What  por-  cunque  esset  eruditus ;  inter  quse  figura  de  compositione 

the  Opus     circuli  vel    ociili,    et    decern   ultimse    figurationes.     Et 

Majus  the  qugedam  alive  de  reflectionibus    prsecipue  sunt    conside- 

sidered       randsB.     Nam  homini  instructo    in    his    est  pulcliritudo 

mostim-     g^  sapient]  a    infinita,    sicut    tractatus    exponit.     Sed  in 
portant.  -^  . 

mathematica  sunt  multa,  unde  qusedam  propter  omnia 
scienda  proponuntur,  et  est  facilis  intellectus  ubi  est 
maxima  utilitas  philosophiEe  theologize  et  ecclesiie  Dei ; 
sicut  superius  tactum  est,  et  abundantius  in  opere  quod 
mitto  explicatur.  Et  ideo  ter  facio  tractatum  de  his 
locis  ;  nam  primo  investigo  comparationes  principalium 
locorum  in  parte  geometrisg  ;  deinde  pono  compara- 
tionem  mathematicre  ad  theologiam.  Tango  septem 
radices  magnas  in  quibus  mathematica  necessaria  est 
theologize,  et  una  est  de  locis  mundi  ;  tertio  speciali- 
ter  est  scientise  mathematicse.  Expono  loca  in  trac- 
tatu  et  figura.  Et  hoc  dupliciter,  scilicet  astronomice, 
et  naturaliter.  Et  hsec  figuratio  est  facilis  ad  facien- 
dum postquam  facta  est,  sed  difficillima  ad  certifican- 
dum  et  inveniendum.  Nam  infinitas  auctoritates  et 
considerationes  oportet  hie  videri ;  et  operationes  nume- 
rorum  et  figurarum  sunt  summse  difficultatis  ad  inqui- 
rendum ;  unde  menses  integii  hie  requiruntur  delectioni 
materize,  quia  propter  utilitatem  infinitam  pulcherrimum 
est  [habere,]  pro  manibus  totum  mundum  habere  in 
promptu,  nam  exercitatus  in  his  scit  corde  omnes 
varietates  locorum,  et  hominum,  et  cseterarum  rerum 
in  tota  habitabili,  et  potest  ea  depingere  quibus 
cum  vult.  Nam  licet  tantum  fuerim  in  Anglia  et 
Francia,  tamen  ita  bene  describerem  partes  et  civitates 
regionum  ultra  mare  et  alibi  per  mundum,  sicut  in 
Francia  et  Anglia,  exceptis  illis  civitatibus  et  locis  in 
quibus  moratus  sum.  Nam  sicut  scio  distinguo  Nor- 
manniam,  et  Britanniam  Minorem,  et  Pictaviam,  et 
Vasconiam,  et  Aquitaniam,  et  Tholosam  provinciam,  et 
Burgundiam,  et  ctetera  loca  in  quibus  non  fui,  simi- 
liter  iEthiopiam,    Indiam,    et  Africam,   et   Syriam,    et 


OPUS   MINUS.  319 

Grseciam,  et    terram  Tartarorum,    et    civitates   in    eis,  Whatpor- 

et  melius   quam  auctores    [et]    certius  loquitur  de  istis  ^he  Opus 

quam    de   nostris    regionibus ;     et    quam    mirabilis  est  -^^«i"-'*  the 

natm-a  quatuor  fluininum  exeuntium   de  Paradiso.     Et  sidercd 

maxime  Nilus  est  admirandus  apud  pliilosophos  sanctos,  ™°^t  im- 

...  portant. 

et  Scripturam,  et  historias  ;  nam  multi  libri  facti  sunt 

de  Nilo  solo  ;  et  quod  Aristoteles    fecit    de  eo    librum 

specialem  ;    et  Seneca,  et  omnes  philosophi  ante  Aristo- 

telem,  usque  ad  primum  de  Septem  Sapientibus,  tracta- 

verunt  de  eo.      Et    illi  qui  secuti    sunt,    ut  Plinius    et 

alii ;  et    hoc    propter    ortum  Nili,  decursum    et    decre- 

menta ;    et    quia   regiones  disterminat    et  fcEcundat,   et 

aquas  reddit  inhabitabiles  propter  fi'igoris    impetum,  et 

propter  multas   proprietates,  propter    quas  fiunt  magni 

libri  de  eo.     Et  ideo  volui  causam  de  hoc  fluvio  texere 

tam    solemni,    et    nihilominus    alios    tangens,    ut    hsec 

persuasio    requirit,    et    prsecipue    de    Jordane,    et   Mari 

Mortuo  in  quod  fluit,  ubi  fuerunt  civitates  submersse  ; 

de  quibus  certitudinem    non    potui    scire,    nisi    propter 

vestrum  imperium,  quia  alias  neglexi  considerare  multa 

quae  nunc  scio. 

Consideratio    vero    mathematical    respectu    theologice, 

per  auctoritates  sanctorum,  pulchra  est,    et    digna  con- 

sideratione,  et  facilis;  et  ejus  comparatio  ad  eandem  in 

septem  radicibus  magnis,    scilicet   in  ccelesti,  videlicet, 

in  locis  mundi,  in  temporibus,  in  portionibus  temporum, 

in  numeris  et  figuris,  in  musicalibus,    habet  pulchra  et 

utilia    valde.        Inter    quse    est    unum    quod    quilibet 

semper    debet    habere    prse  manibus,    quia    miraculum 

videtur  et  super  humanmn    intellectum,  et    tamen    est 

certissimum  ;  scilicet,  de  magnitudine,  et  spissitudine,  et 

altitudine  coelorum  et  stellarum,  ut  homo  sciat  in  mil- 

liaribus,  et  per  consequens    in    dietis,  quantum    est    in 

omnibus  his.     Hie  enim  super  omnia,  quaD  de  philoso- 

phia    sunt,    manifestantur  potentia  et  sapientia   divina. 

Et    hoc    invenietis    in     comparatione    numerorum    ad 

theologiam»     Et  invenietis  considerationes  pulchras,  vul- 


320  PvOGERI   BACONIS 

What  por-  gatas    tamen    apud    tlieologos,    sed    proculdubio  tamen 

the  Oi  us    ii^fign^  falsitate.^     Et  prcecipue  consideranda  sunt  dno, 

Majus  the  ubi   tabula?    astronomicfe    tarn  Hebrreorum  quam  Lati- 

sidered       norum  positse  sunt.    Et  hie  summa  potestas  astronomite 

most  im-     requiritur.     Et  maxime  propter  ea  qua3  sunt  de  .  .   .  ~ 

Sed  de  ilia  tabula,  qu?e  Latina  est,  et  de  ea  ordinatur 

cum  quodam  sapiente,  adolescentem  liunc  satis  instruxi 

hie  ut  utramquo  tabulam  intelligeret,  qu?e  amba)  simul 

non  sciuntur   a   tribus    aliis   in    hoe    mundo.      Et  hoe 

quod    hie    tracto  est  unum  de   tribus,   in    quibus  solum 

Dei  Vicarius  audet  certificare,  quia  veritatem  quam  duo 

sciunt    hie,  quorum    unus    est  sapientissimus   theologus 

et  optimus  homo,  non  nisi  sunt^  illi  in  publicum  proferre, 

propter  violentiam  vulgi ;  cum  tamen  in  contrarium  sit 

error  infinitus,  aut  saltem  cauta   dubietas,  qua)  sufficit 

ad  turbandum   omnes  sapientes  hujus  mundi,   sicut  ea 

qu?e  scribo  manifestant. 

Quid  vero  sciendum  est  de  judieiis  astronomia) 
pulchrum  est  videri,  et  facile,  et  valde  neeessarium, 
quia  valida  contentio  est  hie  inter  theologos  et  philo- 
sophantes ;  atque,  [ut]  ipse  plane  didici,*  contrariantur 
ad  invieem  theologi,  similiter  sibi  invicem  contradieunt. 
Et  pono  eausas  ignoranti?e  et  considerationes  in 
hac  parte,  probantes  evidenter  per  sanctos  et  phi- 
losophantes,  rationem  et  experientiam,  quod  non  est 
aliqua  falsitas  in  judieiis  astrologins.  Et  hoc  invenietis 
in  fine,  in  comparatione  mathematicas  ad  theologiam. 
Sed  in  comparatione  ad  ecclesiam  Dei  duo  sunt  omnino 
notanda.  Nam  quid  est  pulchrius  quam  per  vias 
astronomia3  distinguere  omnes  seetas  et  eligere  sectam 
Christianam  ?  Maxima  enim  laus  datur  fidei  Christianas 
per  banc  viam  adhuc  ;  et  Dominus  Jesus  Christus  et 
Virgo  gloriosa  pulchre  describuntur  ;  et  tempus  ponitur 


'/(//i/'/rt/e]  flitate,  MS.  I      ^  sunt]  Meet  7 

-  de...']  So  in  MS.  I      ^  didici]  dedici,  MS. 


OPUS   MINUS.  321 

quo  omuino  clestruefcur   secta  Saraeenoriim.     Mira  con- 
sideratio    efc    dignissima  est  ilia.      Reliquiim  vero  quod 
iusertur   notandum  est.     Secundo    de   tribus  in  quibus 
sola  sedes  Apostolica  potest  et  debet  manum  apponere  ; 
et  est  de  correctione  kalendarii,  cujus  corruptio  notanda 
est.      Sed   proj^ter    statutum    consilii   generalis,    nullus 
potest,  sine  Apostolicse  sedes  auctoritate,  aliquid  mutarc. 
Quicquid    vero    est    in    prima  parte    de    grammatica 
secundum  linguas  alienas  est  notabile,    secundum  quod 
milii  videtur.     Sed  inter  omnes  illud  considerandum  est 
do  corruptione  Textus  Sacri,  et  colligenda  sunt  aliqua'  ex 
quarta  parte,  iibi  est  consideratio  arithmeticre  ad  eccle- 
siam  ^  Dei.    Et  lioc  est  tertium,  ad  quod  nullus  apponet 
remedium,^  nisi  sedes  Apostolica.     Et  cum  sit  utilitas  in 
operibus  alkimife  major  quam  dici  potest,  atque  saltern 
est  ibi  bonum  sapiential,  sicut  in  cceteris  scriptis,  illud 
quod  describo  de  hac  scientia  potest  in  fine   voluminis 
inter  notanda  numerari.      ^^stirao  igitnr  [hie]   qxne  liic 
nominavi,  esse  magis  perlegenda,  secundum  quod  vestra 
sanctitas  tempus   obtinebit.     Et  adhuc,    ut   certius   in- 
veniantur,     proposui  signa    locis     suis,    scilicet     capita 
humana  in  margine   sub   paginis ;  licet   mnlta  Sgurata 
mnlta   tamen    prteter  lirec  sunt  in  opere  et  magna  et 
ntilia.     Sed   habent   difficultatem    propter   figuras   geo- 
metricas,  ut  est  tractatus  de  multiplication e  virtutum  et 
de  agentibus  hujus  mundi,  et  de  tota  actione  natural!. 
Et  per  liunc  tractatum  scitur  tota  perspectiva ;  et  sine 
illo  nee  coelestia  nee  inferiora  sciri  possunt,  sicut  ostendo 
in  exemplis  de  coelestibus  et  figuris  mmidi,  et  de  fluxu 
et  refluxu  maris.     Similiter  ea  quae  sequuntur  de  geo- 
metria  circa   materiam    mundi,  inter   quse   multa   sunt 
liujusmodi    scienti   geometriam.      Sed    prpecipue   unum, 
scilicet    quod    determinatur    de     motu,    scilicet    rerum  ; 
nam   ibi   intentio   unius    scientioB    liujus    aperitur,     et 
sunt  figurse   pulchr?e   et   utiles   ibi.     Similiter   vero   in 

'  aliqua]  aqua,  MS.  j  me"^  ad  rectum,  SIS. 

^  arithmetica  .  .  ccclesiam']  ars  .  .    |       ^  rcmcdiuml  medium,  IMS. 

VOL.  I.  X 


822  ROGERI   BACONIS 

singulis   partibus   multse    divisiones    et     capitula,    qu?e 
secundum    se     habent    dignitatem    magnam  ;      sed   non 
respectu  eorum  quae  signavi :    ut  in  prima  parte  versus 
finem  de  quinque  rationibus,  propter  quas  sancti  doc- 
tores  et  ecclesia  primitiva  non  babuerunt  usum  multa- 
rum    scientiarum    magnarum.       Et   in   secunda    parte 
versus  finem  de  propbetiis    Sybillce  ;    et    in    tertia    de 
signis,  et  modis  eorum,  in  vocibus,    et  sacris    et    aliis. 
Et  in  primo  quartte  partis  de  laude  matliematicse,  ubi 
probatur  per  auctores  et  rationes,  quod  nulla    scientia 
sciri  potest  sine  matliematica  ;  et  sic  de  midtis  aliis,  quse 
omnia  reperirut  vestra  sapientia,  si  tempus  habeatis. 
Proposes  to      His    autem    perlectis    quse    in   hoc    opere  scribuntur, 
thTgreat     ^l^^o^^  mitto,  cogitavi  in  fine  concludere  ex  his   peccata 
errors  and  studii    Latinorum,  quse    sunt   magna,   et   remedia    quse 
the  ttxSies  ^unt   longe  majora  ;    et    vestrse    glorise    significare   per 
of  Latin      quas  personas  et  quibus  modis  potuerunt  omnia  adim- 
dom,  pleri  :  quod  et  facio  ibi,  quia  in  hoc  est  finalis  utilitas 

et  principalis.  Et  ne  per  viarum  discrimina  amitteretur 
scriptum  illud,  volo  hie  (inquit),  quicquid  contingat, 
eamdem  summam  ^  proponere,  sicut  summam  totius 
tractatus  illius  in  hoc  compendio  coarctavi. 


1st  Fault;        SuNT  vero  septem  peccata  studii  principalis  quod  est 

pnilosopliy  ^  -^  1        1  •!  1  •         1        • 

determines  theologise  ;  unum  est    quod    philosophia    dommatur    m 

theology.     ^^^^  theolog:iam.  Sed   in  nulla   facultate  extranea  debet 

dominari ;    et  maxime  hie  ubi  domina  scientiarum   re- 

peritur  ;  immo  etiam   cujus    dignitatis    philosophia  non 

habet  usum ;    nam    scientia  Dei    est,  et  ad  vitam  per- 

ducit  seternam.     Quod  autem  philosophia  dominetur  in 

usu  theologorum  patet  in  dupHci  consideratione  eorum. 

Nam    una  est    in  omnibus    qua^stionibus  sententiarum, 

aha   in  textu.      Sed  licet  theologi  qui  audiverunt  phi- 

losophiam  non  considerent  nihilominus  tamen  est  certum 

scientibus    theologiam  et  prophetiam,  quod   major  pars 


*  summarn]  or  finem  ?  uncertain. 


OPUS  MINUS.  323 

omnium  qiisestionum  in  summa  theologize  est  pura  phi- 
losopliia,  cmn  argumentis  et  solutionibus,  et  sunt  infinite 
qusestiones  de  ccelestibus,  et  de  materia,  et  de  ente,  et 
de  speciebus  et  similitudinibus  rerum,  et  de  cognitione 
animiTe  per  eas,  et  de  sevo  et  tempore,  et  quomodo 
anima  est  in  corpore,  et  quomodo  ipsa  et  angelus 
moventur  motu  locali,  et  quomodo  babent  locum,  et 
infinita  talia,  quse  determinantur  in  libris  philosophorum. 
Et  non  pertinet  ad  theologos  has  difficultates  investi- 
gare  ex  principaU  intentione  nee  principali  inquisitione. 
tSed  debet  breviter  recitare  has  veritates  secundum 
quod  in  philosophia  determinantur. 

Deinde  alia  pars  qufestionum,  qufe  est  in  propriis 
terminis  theologia?,  ut  de  beata  Trinitate,  de  Incarna- 
tione,  de  sacramentis,  ventilatur  principaliter  per  aucto- 
ritates,  et  argumenta,  et  distinctiones  vocabulorum 
philosophise.  Quse  fiunt  in  textu  piincipaliter  legendo 
et  prsedicando,  sunt  tria  principaliter  ;  scilicet,  divisiones 
per  membra  varia,  sicut  artistse  faciunt,  concordantiee 
violentes,^  sicut  legistse  utuntur ;  et  consonantise  rytli- 
micse,  sicut  gi-ammatici.  In  istis  tribus  stat  prsecipuus 
modus  artificum  exponendi  Scripturam.  Et  hsec  licet 
utilia  sint,^  tamen  tracta  sunt  de  philosoplua. ;'  Nam 
jus  civile  sub  philosophia  continetur,  ut  patet  ex  opere 
quod  mitto. 

Secundum   peccatum   est   quod   scientise   optimse    et  2nd  Fault ; 
maxime    contingentes  theologize  non  sunt  in  usu  theo-  ^f^^jg^"'^" 
logorum  ;   sicut    illfe    de    quibus    facio    mentionem  ;  ut  sciences. 
gTammatica    secundum  ling-uas    alienas    a    quibus    tota 
theologia  venit ;  et  secundum  quas  currunt  expositiones 
sanctorum,    sicut    tetigi    in    pr?edictis,    et  evidenter   ex 
Scrip tura    Majori    manifestum    est.      Et    longe    magis 
-valet   mathematica,  et    perspectiva,  et    scientia   moralis 


'  violentes']  voleutes,  MS. 

X  2 


S24-  ROGERI   BACONIS 

et  experimentalis,  et  alkymia,  sicut  de  singulis  ostcndo 
proprium  sine  contradictione.  Sed  sunt  in  usu  eoruni 
scientipe  viles,  ut  granimatica  Latinorum,  logica,  natu- 
ralis  philosopliia  secundum  nnam  partem  ejus  viliorem, 
et  metaphysical  quosdam  pars;'  In  his  non  est  bonum 
animas,  nee  corporis^  nee  fortunaj,  sicut  in  aliis  prsediciis. 
Nam  moralis  philosophia  elicit  bonum  animre  secun- 
dum possil)ilitatem  philosophise.  Alkymia  est  experi- 
mentalis, et  mathematica  et  perspoctiva  bonum  corporis 
et  fortunes.  Nam  ad  omnem  sanitatem  et  propagatio- 
nem  vit.ie  per  secreta  natura?  sufficiunt  has  scientia?, 
et  perficiunt  scientiam  medicinaD  vulgatie,  et  ad  earn 
addunt  utilitates  corporum  maximas;  ut  omnis  sapiens 
de  facili  intuetur.  De  bono  fortunaB  non  est  dul:)ium 
quin  faciant  propter  utilitatem  reijxiblica)  quas 
assigno.  Gramimatica  vero  linguarum  aliarum  dat 
Latinis  theologian!  et  moi-aleni  philosophiam.  Et  ideo 
bonum  animal  elicit  mediantibus  his,  bonum  corporis 
vero  et  fortunas  per  alias  scientias.  Sed  sciential 
quatuor  vulgatte,  in  usu  theologorum,  nullum  bonum 
de  tribus  prredictis  possunt  ex  sua  virtute  elicere. 
Sed  solum  iiabent  bonum  scientiro.  Et  hoc  est  bonum 
secundum  quod  quid  nihil  valet  secundum  se ;  quia 
valor  hominis  est  in  triplici  bono  clicto.  Si  enim 
eareat  his  tribus  bonum  sciential  nihil  valet  ei,  quia 
amittit  animam,  et  corpus,  et  bona  fortune,  per  qua:; 
in  hoc  vita  bona  anima3  et  corporis  i^roveniuntur. 

Deinde  bonum  scientias  in  ilhs  scientiis  de  quibiis 
tracto  est  sine  comparatione  melius  quam  in  scientiis 
vulgatis,  quia  tunc  est  bonum  scientiie  utile  quum 
est  ordinatum  in  efFectu  ad  bonum  corporis,  anima», 
vel  fortunte.  Sed  in  scientiis  de  quibus  scribo  bonum 
scientife  est  actualiter  et  in  efl'ectis  conjimctum  illi 
bono  triplici,  quia  sunt  et  tractant  de  illis  bonis. 
O  quanta  igitur  dementia  est  negligere  tarn  utiles 
scientias  respectu  theologia?,  et  iramergi  scientiis  vanis- 
sirais  respectu  istarum  ! 


OPUS  MINUS.  325 

Tertium    peccatum    est,  quod    illee  scientifu  quatuor,  3rd  Fault ; 
qiias  sunt  iu  usu  theologoruui,    sunt   ab   eis   ignotfe,  et  |"^,^f'^|, 
ideo  accipiunt  infinita  falsa  et  inutilia  de  ilKs  scientiis,  Alexander 
atque    dubia    pro    certis,    et     obscura    pro    planis,    ^t  ^ud  the ^ 
Huperflua    atque    defectus    necessariorum    patiuntur,    et  earlier 

1       ,      ,1       1       •  •    £    •-•  X*  •  schoolmen. 

maculant  tlieologiam  mnnitis  peccatis,  qua?  ex  igno- 
rantia  pura  procedunt.  Quod  prtecipue  patet  hoc  modo. 
Nam  cum  ignorant  linguas  alienas  a  quibus  tota  pliilo- 
sopliia,  sicut  tbeologia,  procedit,  oportet  eos  ignorare 
philosophiam,  sicut  satis  patet  ex  tractatu  de  linguis 
quem  facio.  Nam  nee  textum  possunt  intelligere,  et 
corrupere  ;  nee  expositiones  auctorum  scire,  quia  mixta 
sunt  omnia  Gr?eco,  Hebrreo,  et  Arabico ;  propter  hoc 
quod  auctores  et  omnes  sapientes  antiqui  sciverunt 
rationem  linguarum.  Deinde  cum  mathematicam,  im- 
possible est  quod  sciant  pbilosopbiara,  ex  hac  causa, 
atque  propter  ignorantiam  scientite  experimentalis  et 
alkymias,  sicut  evidenter  in  tractatibus  de  illis  scientiis 
[ostendo].  Iterum,  aliter  hoc  possumus  videre;  nam 
nullus  eorum  qui  scripta  componunt  legit  has  scientias 
quatuor  quibus  utuntur  theologi,  nee  audivit,  quod  plus 
est,  prsecipue  naturalem  philosophiam,  nee  metaphysi- 
cam,  de  quibus  gloriantur,  nee  revelationem  habent  ut 
planum  est,  quando  oportet  quod  illi  qui  has  Summas 
fecerunt,  et  ignoraverunt  scientias  qute  sunt  in  usu 
theologorum  nostris  diebus.  Duos  enim  qui  fecerunt 
scripta  vidimus  oculis  nostris,  et  scimus  quod  nun- 
quam  viderunt  scientias  illas  quibus  gloriantur,  nee 
audiverunt.  Nam  si  de  duobus  doctoribus  principali- 
bus  hoc   possum  docere,  de   aliis  nulla  vis  est. 

Necessarium  quidem  est  hoc  doceri,  quia  totus  error 
studii  s?evit  per  occasionem  istorum  duorum,  quamvis 
fiunt  excusabiles,  quia  alii  faciunt  sibi  occasionem  per 
istos,  qui  nesciunt  conditiones  illorum.  Unus  autem 
illorum  duorum  est  mortuus,  alius  vivit  ;  qui  mortuus 
est  fuit  bonus  homo,  et  dives,  et  archidiaconus  magnus, 
et  magister  in  theologia  sui  temporis.     Nam  quum  in- 


826  ROGERI   BACONIS 

Alexander  travit  ordiiiem  Fratriim  Minorum  fuit  Deo  maximus 
a  aes.  j^Jj^qj.  j^^^  solum  j)ropter  suas  conditiones  laudabiles, 
sed  propter  hoc.  Novus  fnit  ordo  Minorum  at 
negleetus  a  mvindo  illis  temporibus,  et  ille  pedificavit 
mundum  et  ordinem  exaltavit.  Ex  suo  ingressu  fratres 
et  alii  exaltaverunt  in  coelum,  et  ei  dederunt  auctori- 
tatem  totius  studii,  et  adscripserunt  ei  magnam 
Summam  illani,  qute  est  plusquam  pondus  unius  equi, 
'  quam  ipse  non  fecit  sed  alii.  Et  tamen  propter 
reverentiam  ascripta  fuit,  et  vocatur  Summa  fratris 
jMexandri.  Et  si  ipse  eam  fecisset  vel  magnam  partem, 
tamen  non  legit  naturalia  nee  metaphysica  nee  audivit 
ea,  quia  non  fuerunt  libri  principales  liarum  scientiarum 
nee  commentarii  translati  quando  rexit  in  artibus.  Et 
diu  postea  fuerunt  excommunicati  et  suspensi  Parisius,' 
ubi  ipse  studuit.  Unde  citius  ordinem  intra vit  ante- 
quam  fuerunt  hi  libri  semel  perlecti.  Istud  notum  est 
per  ejus  ingressum  in  ordinem,  et  per  dispersionem 
universitatis  Parisiensis  [parum]  ;  nam  usque  ad  eum 
fuerunt  libri  prohibiti,  et  usque  quo  rediit  Universi- 
tas,  post  quem  reditum  ipse  intravit  religionem,  jam 
senex  et  magister  in  theologia.  Unde,  ut  breviter  di- 
cam,  ipse  ignoravit  has  scientias  nunc  vulgatas,  scilicet 
naturalera  phiiosophiam  et  metaphysicam,  in  quibus  est 
tota  gloria  studii  modernorum.  Sed  sine  illis  logica 
sciri  non  potest,  ut  patet  omnibus  qui  sciunt  has 
scientias.  Nam  decern  libri  Metaphysical  sunt  de 
eisdem  de  quibus  logica  tractat.  Et  natm-alis  pliilo- 
sophia  in  multis  communicat  logicpe,  et  in  aliis  contra- 
dicit  crudeliter,  quee  contradictiones  sciri  non  possunt 
sine  logica.  Et  si  quando  contendat  de  eis  scientiis 
in  hac  parte  planum  vel  omnibus  theologis  vilior  est 
omnibus.  Et  plures  habet  falsitates  et  vanitates 
philosophise.      Cujus  signum  est  quod  nullus  facit  eam 


'  Parisius^  in  modern  hand,  temjwre  regis  Johannis, 


OPUS  MINUS,  827 

de  csetero  scribi.     Immo  exemplar  apud  fratres  putres-HisSiimma 

.       .  .  .  neo'Iected 

cit    et    jacet     intactum    et     invisum    his     temporibus.     ° 

Certum  etiam  est  quod  omnes  illas  scientias  de  quibus 
scribo  ignoravit,  sine  quibus  nihil  potest  sciri  de 
scientiis  vulgatis.  Et  quod  illas  ignoravit  patet,  quia 
[in]  tota  Summa  ei  ascripta  nulla  continet  de  veritate 
harum  scientiarum.  Et  iterum  hoc,  quia  studium  Pari- 
siense  adhuc  non  habuit  usum  istarum  quinque  scien- 
tiarum. 

Alter  qui  vivit  intra vit  ordinem  Fratrum  pueriilus,  Another  ^•^■' 
nee  unquam  legit  philosophiam,  nee  audivit  eam  in  pro^ggor*'^ 
scholis,  nee  fuit  in  studio  solemni  antequam  theo- ?tiil  living ; 
logus,  nee  in  ordine  suo  potuit  edoceri,  quia  ipse  est  undeserved 
primus  magister  de  philosophia  inter  eos.  Et  edocuit  ^'^P^^*^- 
alios ;  unde  ex  studio  proprio  habet  quod  scit.  Et 
vere  laudo  eum  plus  quam  omnes  de  vulgo  studentium, 
quia  homo  studiosissimus  est,  et  vidit  infinita,  et 
habuit  expensum ;  et  ideo  multa  potuit  colligere  utilia 
in  pelago  auctorum  infinito.  Sed  quia  non  habuit 
fundamentum,  cum  non  fuit  instructus  nee  exercitatus 
audiendo,  legendo,  disputando,  ideo  necesse  est  eum 
ignorare  scientias  vulgatas.  Deinde  cum  ignorat  lin- 
guas  non  est  possibile  quod  aliquid  sciat  magnificum, 
propter  rationes  quas  scribo,  de  linguarum  cognitione. 
Iterum,  cum  ignoret  perspectivam,  quia  vere  nihil  scit 
de  ea,  sicut  nee  alii  de  vulgo  studentium,  impossibile 
est  quod  sciat  aliquod  dignum  de  philosophia ;  ut 
tractatus  quem  ego  manifestavi  de  scientiis  experi- 
mentalibus,  et  alkymicis,  et  mathematicis,  non  potest 
gloriari,  quia  hsec  sunt  majora  cseteris.  Et,  si  nescit 
minora,  non  potest  scire  majora.  Deus  autem  tes- 
tatur  quod  solum  exposui  ignorantiam  istorum  homi- 
nvim  propter  veritatem  studii.  Nam  vulgus  credit 
quod  omnia  sciverunt,  et  eis  adhseret  sicut  angelis. 
Nam  illi  allegantur  in  disputationibus  et  lectioni- 
bus  sicut  auctores.  Et  maxime  ille  qui  vivit  habet 
nomen     doctoris     Parisius  ;     et     allegatur    in     studio 


828 


ROGEEI   BACONIS 


sicut  auctor,  quod  non  potest  fieri  sine  confusione 
et  desti'uctione  sapientite,  quia  ejus  scripta  plena 
sunt  falsitatibus  et  vanitatibus  iufinitis.  Nunquam 
talis  abusio  fuit  in  hoc  mundo.  Et  si  dico  quod 
ignoraverunt  scientias  vulgatas  et  alias,  cum  hoc  sit 
verum,  non  injurior  eis,  nee  ignorantia  est  infamia,  cum 
innumerabiles  viri  valentes  et  privati,  tarn  clerici  quam 
laici,  ignorant  hujusmodi  scientias,  et  tamen  sunt 
valde  utiles  in  lioc  mundo.  Similiter  et  ipsi  utiles 
sunt  et  in  studio  etiam,  sed  non  sunt  sicut  sestimantur.  J 
Postquam  vero  apud  istos  nova  potestas  philosophise  .  .  . 
Sed  ignorantia  longe  magis  apud  illos,  qui  non  fuerunt 
ita  studiosi,  nee  didicerunt  nisi  ab  illis.  Et  esedem 
rationes  sunt  de  illis  quas  allegavi  de  his  ;  nam  nee 
audiverunt  nee  legerunt  scientias  vulgatas,  et  maxime 
naturalem  philosophiam  et  mathematicam,  cum  com- 
mentariis  [in  quibus],  in  quibus  quilibet  nititur  glori- 
ari ;  nee  scientias  et  linguas  sciunt  do  quibus  vestra) 
scribo  sanctitati,  sine  quibus  nihil  de  philosophia  sciri 
potest,  ut  tractatus  ostendit. 


4thPault;       QuAETUM  peccatum^  est  quod  prsefertur  una  sententia 

by  the  ex-  magistralis   textui    facultatis    theologica3,   scilicet,    liber 

iiggerated    Sententiarum.     Nam    ibi    est    tota    gloria  theologoruuj, 

paid  to  the  qusQ  facit  ~  onus  unius  equi.     Et  postquam  ilium  legerit 

readers  of   q^^^g^  y^iia  prsesumit  se  de  magistro  theologias,  quamvis 

tences  over  noQ  audiat  ^    tricesimam   partem  sui  textus.     Et   bacu- 

the  textu-    jg^j.^^jg  g^j^  legit  textum  succumbit  lectori  Sententiarum 
anes.  J-  ° 

Parisius.     Et  ubique  et  in  omnibus  honoratur  et  jDrtc- 

fertur.     Nam  ille*  qui  legit  Sententias  habet  principa- 

lem  horam  legendi   secundum    suam  voluntatem,  habet 


'  Quartum  peccatuni]  See  Ilody, 
De  Eibliorum  Textibus,  p.  419.  Ed. 
Oxon.  1705. 


MS. 


qucB  facit]   Ilody.  et  in  quibus, 


^  audiat]  audiant,  MS. 

*  Nam  illc]  Nam  parum  illc,  MS. 


OPUS  MINUS.  329 

et  socium  et  cameram  apud  religiosos.  Sed  qui  legit 
Bibliam,  caret  his  et  mendicat  lioram  legendi,  secmidum 
quod  placet  lectori  Sententiarum.  Alibi  qui  legit 
Sententias  disputat,  et  pro  magistro  liabetur.  Reliquus 
qui  textum  legit,  non  potest  disputare  ;  sicut  fuit  hoc 
anno  Bononi^e,  et  in  multis  aliis  locis,  quod  est  ab- 
surdum.  Manifestum  est  igitur  quod  textus  illius  facul- 
tatis  subjicitur  uni  sententise  magistrali.  Sed  pro  hoc 
est  statutum  cujuslibet  facultatis.  Nam  omnis  alia 
facultas  utitur  textu  suo,  et  legitur  textus  in  scholis, 
quia  statuto  textu  suo  solum  statuuntur  omnia  quae 
pertinent  ad  facultatem.  Quia  propter  hoc  sunt  textus 
facti  hie  longe  magis,  quia  textus  hie  de  ore  Dei  et 
sanctorum  allatus  mundo,  et  est  ita  magnus  quod  vix 
sufficeret  aliquis  lector  ad  perlegendum  eum  in 
tota  vita  sua,  secundum  quod  magistri  legunt.  Deinde 
sancti  doctores  non  usi  sunt  nisi  hoc  textu ;  neque 
sapientes  antiqui,  quorum  aliquos  vidimus,  ut  fuit 
dominus  Robertus  episcopus  Lincolniensis,  et  frater 
Adam  de  Marisco,  et  alii  maximi  viri  ;  quia  vero 
Alexander  fuit  primus  qui  legit  ;  et  tunc  legebatur 
aliquando,  sicut  liber  Historiarum  solebat  legi,  et 
adhuc  legitur  rarissime,  Et  mirum  est  quod  sic  est 
exaltatus  liber  Sententiarum,  quia  liber  Historiarum 
est  magis  proprius  theologize.  Nam  prosequitur  tex- 
tum a  principio  usque  in  finem,  exponendo  ipsum. 
Et  liber  Sententiarum  non  adhaeret  textui,  sed  vagatur 
extra  textum  per  viam  inquisition  is.  Si  igitur  aliqua 
summa  deberet  prteferri  in  studio  theologize,  debet 
liber  Historiarum  factus  vel  de  novo  fiendus ;  ut 
scilicet  aliquis  tractatus  certus  fieret  de  historia  Sacri 
Textus,  sicut  fit  in  orani  facultate. 

Item  impossibile  est  quod  textus  Dei  sciatur  propter 
abusum  libri  Sententiarum.  Nam  qusestiones  quae  qugeri 
deberent  in  textu  ad  expositionem  textus,  sicut  fit  in 
omni  facultate,  sunt  jam  separata^  a  textu.  Et  vocatur 
curiosus,  qui  in  textu  vult  qucestiones  licet  necessarias 


330  EOGERI   BACONIS 

et  proprias  theologias  disputare,  nee  audiretur,  nisi 
esset  homo  magnse  auetoritatis,  aut  potens  in  quses- 
tionibus  propriis,  et  utilibus,  et  necessariis.  Et  ideo 
qui  legunt  textum  non  exponunt  eum,  quia  non  qute- 
runt  qusestions  proprias  et  necessarias  textui  intel- 
ligendo.  Cum  tamen  omnes  qusestiones  utiles  in 
omnibus  Summis  et  Sententiis,  et  quse  sunt  propriee 
tlieologise,  possint  certifieari  super  textum  ;  ut  de 
operibus  sex  die  rum,  in  principio  Genesis ;  de  circum- 
cisione,  et  eomparitione  angelorum,  in  eodem  libro ; 
de  legibus  in  libris  Moysi ;  de  moribus  in  libris  Sa- 
lamonis ;  de  sacramentis  in  Novo  Testamento ;  de 
omnibus  bis  in  libris  Regum,  et  Paralipomenis,  et 
Prophetis,  et  aliis ;  ita  quod  possent  certifieari  suis 
locis,  ut  dulcius  ex  ipso  fonte  biberentur  aqute.  Et 
idem  fit  in  omni  facultate.  Sed  [quia]  non  sic  fit  in 
tlieologia,  accidit  infinitum  impedimentum  studii,  ut 
patet  diligentius  consideranti. 


5tli Fault;  QuiNTUM  peccatum  est  majus  omnibus  prsedictis. 
from  the  Nam  textus  est  pro  majori  parte  corruptus  horri- 
errors  in     biliter   in    exemplari  Vulgato,    hoc    est    Parisiensi.     Et 

the  Vulgate  ^  ■  i     i  ,    ,  .        . 

version.  ubi  non  liabet  corruptionem,  habet  tamen  dubitationem 
tantam,  qua3  merito  habet  cadere  in  omnem  sapien- 
tiam,  sicut  timor  approbandus  est  qui  cadit  in 
constantem  virum.  Et  hiec  dubitatio  nascitur  ex 
contentione  correctorum,  qui  quot  sunt  lectores  per 
mundum,  tot  sunt  correctores,  seu  magis  corruptores : 
quia  quilibet  prsesumit  mutare  quod  ignorat,  quod 
non  licet  facere  in  libris  poetarum.  Nam  antiqua 
vocabula  et  sermones  figurati  non  mutantur  cum  le- 
guntiu-  poetce,  non  libri  aliarum  facultatum.  Sed  hie 
quilibet  lector  mutat  secundum  caput  suum,  sicut 
patet  per  ea  qua?  scripsi  in  opere  quod  mitto. 

Nunc  volo   exemplum    proferre    pro    ])onis    magnifi- 


OPUS  MINUS. 


831 


centise/  Nam  modi  probatiouum  hie  concvuTuut. 
Marci  igitur  capito  octavo  [38.]  non  dicitur  esse,  Qui 
nne  confessus  fuerit  :  sed  alia  litera  modernis  liorri- 
biliter~  propter  ignorantiam  antiquse  grammaticse. 
Nam  debet  ibi  esse,  Qui  me  fuerit  confusus,  quod 
est  verbum  deponens,  habens  significationem  hujus 
verbi  confundo,  sicut  adhuc  omnes  experiunt  in 
Scriptura  ligec  verba  zelo  zelor  in  eadem  significatione, 
mide  sic  solebat  esse  de  confundo  et  confundor  : 
idem  enim  antiquitus  siguificabant.  Sed  moderni 
non  habent  hoc  in  usu.  Et  ideo  abraserunt^  a 
Sacro  Textu :  Qui  me  confusus  fuerit ;  et  posue- 
runt,  Qui  confessus  fuerit  me.  Sed  quod  pessima 
sit  falsitas  probo  sine  contradictione  possibili.  Nam 
antiquse  Biblise  non  glossatse  in  tota  ecclesia  Dei  ha- 
bent Mar.  viii.  :  Qui  me  confusus  fuerit ;  idem  qui  me 
confundet,  quod  est  contrarium  ejus  quod  est  confiteri. 
Et  Augustinus  dicit  contra  Faustmn,^  quod  si  est  dis- 
cordia  in  codicibus  Latinis,  recurrendum  est  ad  anti- 
quos  et  plures.  Nam  antiqui  pr?eponuntur  novis,  et 
plures  paucis,  sicut  ibi  dicit.  Sed  unum  exemplar  est 
Parisiense,  et  antiqua  exemplaria  secundum  diversas 
provincias  sunt  infinita.  Ergo  exemplar  Parisiense 
debet  cedere  antiquis,  tum  ratione  suae  iiovitatis,  tum 
ratione  suse  singularitatis,  quia  in  veritate  singularis 
fere  est  quae  depravat  veritatem  totius  Scripturce.  An- 
tiqui enim  libri  sunt  in  omni  facultate  veraciores,  et 
in  theologia  habet  translationem  illibatam,  quam  re- 
cipit  sacrosancta  Romana  ecclesia,  videlicet,  per  omnes 
ecclesias  derivari,  quae  est  translatio  Hieronymi,  sicut 
Isidorus  dicit  in   libro  De  Officiis.^ 


'  pro  bonis  magnificentice]  pro 
bonis  magniiB,  MS.,  obviously  some 
blunder;  possibly  for  pro  vcstra 
magnificentia.  Hody  omits  the  words. 

*  horribiliter'\  corrected  by  Hody 
to  homiliis. 


^  abraserunt]    Hody.     ahrascrunt 
cum,  MS. 

■•  Faustum']  xxxii.  16.  xiii.  4. 
^  De  Ojjiciis]  i.  12. 


332 


EOGERI   BACONIS 


Deinde  aliiid  est  documentum  Augustini  et  omnium 
doctoruin  de  certificatione  textus.  Nam  ipse  libro 
raemorato,  et  libro  Doctrinee  Christianse  secundo 
[^  22.],  et  alibi  multipliciter  ,  Hieronymus  similiter 
ubique  docet.  Et  omnes  doctores  hoc  fatentm-,  quod 
recurrendum  est  ad  linguam  de  qua  translatus  est 
textus  Latinorum,  ut  videatur  Veritas  in  radice.  Sed 
Grsecum  in  hoc  loco  non  habet  confessionem,  sed  verbum 
quod  idem  significat  quod  confundere  et  eruhescere. 

Item  tertia  probatio  est  per  Augustiuum  in  libro 
De  Concordia  EvaDgelistarum.^  Nam  utitur  hoc  textu  : 
Qui  me  confusus  fuerit,  et  ilium  exponit.  Similiter 
idem  Augustinus  in  libro  Contra  Adversarium  Legis  et 
Prophetarum,-  et  Adimantum,  eadem  litera  utitur.  Item 
Beda^  literatissimus  in  grammatica  et  Unguis  in  ori- 
ginali  utitur  hac  litera :  Qui  me  confusus  fuerit. 
Probatio  vero  sexta  et  ultima  est  certissima,  et  sola 
sufficit,  et  est  per  canones  Evangeliorum.  Sancti 
enim  doctores  propter  certitudinem  Evangelicam  a 
principio  ordinaverunt  quatuordecim  canones,  in  prin- 
cipio  concordant  omnes,  in  ca^teris  tres,  et  duo 
secundum  combinationes  possibiles,  in  ultimo  unus 
reparatur,  qui  habet  quod  alii  non  habent.  Et 
hi  canones  Bibliis  antiquis  ponuntur  ante  Evangelia, 
quos  pro  authenticis  habent  omnes  sancti  doctores. 
Et  per  hos  correxerunt  Evangeha.  Sed  in  hoc 
loco  tres  Evangelicre*  concordant,  sicut  scribitur  in 
illis  canonibus,  scilicet  Marcus,  MatthjBus,  et  Lucas. 
Sed  Lucas  habet,  Qui  me  eruhuerit,  quod  est 
contrarium  confessioni.  Matthseus  vero,  Qui  me  ne- 
gaverit,    quod    est    contradictorium   istius   literge,    Qui 


'  Evavcjdhlanim']  De  Consensu, 
&c.,  ii.  §  111. 

'^  rrophctarum']  i.  41,  Contra  Acli- 
niantuni,  §  18. 

3  Z7ef/«]     Not    in    the    ordinary 


copies  ;    although  his   commentary 
on  the  passage  implies  it. 

'  tres  Evaiiyclica~\  tria  evangelia, 
Ilody. 


OPUS  MINUS.  ooo 

one  confessus  fiierit.  Quaproptev  damnari  debet  tex- 
tiis  modern orum    in  loco,  et    antiqnitas  revocari. 

Hoc  igitur  exemplmn,  cum  aliis,  quee  pono  in  tertia 
parte  operis,  et  in  quarta,  ubi  de  arithmetica  sen 
do  numeris  agitur  per  comparationem  ad  Scriptiiram 
sufficiunt  modo,  donee  dignetur  vestra  celsitudo 
reqnirere  correctionem  totius  textus  cum  certa  pro- 
batione  correctionis.  Nam  in  ecclesia  habetis  vobis 
subjectos,  qui  liabent  in  liac  re  plenum  posse, 
quamvis  gravissima  [sint]  propter  multitudinem  et 
immensitateni  falsitatis.  Nam  circa  quadraginta  ami  or 
[sunt]  multi  theologi  infiniti  et  stationarii  Parisius 
paruin  videntes  hoc  proposuerunt  exemplar.  Qui  cum 
illiterati  fuerint  et  uxorati,  non  curantes,  nee  scientes 
cogitare  de  veritate  Textus  Sacri  proposuerunt  exem- 
plaria  vitiosissima  '  et  scriptores  infiniti  addiderunt  ad 
corruptionem  multas  mutationes.  Deinde  novi  theo- 
logi non  habuerunt  posse  examinandi  exemplaria ;  et 
crediderunt  stationariis  a  principio.  Sed  postea  con- 
sideraverunt  errores,  et  defectus,  et  superflua  ibi  multa 
esse :  unde  iterum  proponunt  immutare  et  maxime 
duo  ordines,  et  jam  inceperunt  corrigere.  Et  quia 
caput  non  habuerunt  quilibet  correxit  sicut  voluit, 
usque  in  hodiernum  diem.  Et  cum  habent  sensus 
diversos,  accidit  tanta  diversitas  in  textu  quod  non 
est  finis.  Sed  Hieronymus  dicit  ad  Damasum,-  in  hoc 
casu,  ubi  est  diversitas,  non  est  Veritas  nota. 

Item  quia  non  sequuntur  antiquas  Biblias,  et  quia 
ignorant  Grsecum  et  Hebrreum,  oportet  quod  sit  error 
infinitus,  quia  textus  a  Gr?eco  et  Hebrseo  descendit,  et 
de  linguis  his  habet  vocabula  infinita.  Item  gramma- 
tica  Prisciani  in  majori  volumine  maxime  valet  ad 
correctionem  textus.  Sed  theologi  non  utuntur  ea, 
nee  advertunt,  quia  qui  sunt  artistae  negligunt  librum 


'  vitiosissima']  vitiosa,  Ilody.  |     -  Damanim']  Ep.  xviii.=:142  ? 


334 


ROGERI   BACONIS 


Account 
of  the 
different 
versions. 


ilium  propter  magnitudinem  contempti,  et  adhferenfc 
libro  Couclusionum.  Et  ideo  qui  volunt  corrigere 
textum  mutant  antiquam  grammaticam,  quam  op- 
time  scivit  Hieronymus,  qui  transtulit,  eo  quod  Do- 
natus  magnus,  et  major  Prisciauus  fuit  ejus  magister. 
Nam  in  aliquibus  deficit  Priscianus  ubi  Hieronymus 
rectissime  sensit.  Pra3terea  specialis  causa  erroris  est, 
quod  non  advertunt  qua  translatione  utitur  ecclesia 
Latinorum.  Nam  propter  hoc  quod  vident  literam 
diversificatam  secundum  capita  diversorum,  credit 
vulgus  theologorum,  quod  non  sit  translatio  beati 
Hieronymi,  sed  alia  versio  mixta  et  compilata  ex 
diversis.  Et  propter  hoc  cum  majori  libertate  mis- 
centur  vocabula  qure  volunt.  Sed  istud  falsissimum 
est.  Nam  sola  translatione  Hieronymi  utuntur  ecclesise 
Latinorum,  prseter  Psalterium,  quod  est  de  trans- 
latione Septuaginta  interpretum,  quod  ideo  remansit, 
quia  modo  ^  fuit  vulgatum  in  ecclesia  Dei  ante  quam  ^ 
Hieronymus  transtulit  eorum  translationem  in  Lati- 
num,  et  correxit  illam  cum  asteriscis  et  obelis.  ^ 
Et  ideo  reputatm*  quasi  translatio  Hieronymi ;  sed  non 
est,    quia   sua   est  immediate  de    Hebrseo. 

Quoniam  vero  ignorantia  translationis  qua  utitur 
ecclesia  faciat  multum  de  errore  in  correctione  textus, 
ideo  volo  liic  facere  capitulrmi  de  hac  re,  ut  vestrse 
glorise  veraciter  persuadeatur  quod  tenendum  sit  in 
hac  parte.  Quod  autem  in  ecclesiis  Latinorum  sola 
translatio  Hieronymi  sit  in  usu  patet,  et  quod  hsec  sola 
sit  in  omnibus  Bibliis  Latinorum  prjeter  Psalterium, 
licet  sit  midtipliciter  per  scriptores  et  correctores  de- 
pravata  in  exemplari  Parisiensi,  probatur  multipliciter. 
Et  primo  per  Isidorum,  libro  De  Officiis  :  ^  "  De  Hebra30 
"  in  Latinum  eloquivim  Hieronymus  presbyter  tantuni- 


•  modo]  om.  Ilody. 
2  ante  quam]  Hody.    Atque  quia, 
MS. 


"  obelis]  rebellis,  MS. 
*  De  Officiis]  1.  12. 


OPUS   MINUS. 


835 


"  modo  convertit,  cujiis  editione  generaliter  omnes  eccle- 
"  sisd  utuntur,  pro  eo  quod  veracior  sit  in  sententiis  et 
"  clarior  in  verbis/'  per  exemplaria  sancti  Gregorii  et 
regis  Karoli.  Et  innumerabiles  alise  Biblige  per  diver- 
sas  regiones,  quse  fuerunt  tempore  Isidori  et  ante 
eum,  adhuc  permanent  sine  corruptione  ;  et  in  omnibus 
concordant,  nisi  sit  vitium  scriptoris,  quo  nulla  Scrip- 
tura  carere  potest.  Quapropter  si  tempore  Isidori  us?e  ^ 
sunt  omnes  ecclesise  generaliter  translatione  Hieronymi, 
oportet  quod  adhuc  eadem  sit  translatio  in  usu,  cum 
eadem  exemplaria  et  similia  remanent  ubique. 

Iterum,  in  Chronicis  quse  Eusebio,  et  Hieronymo,  et 
eorum  successoribus  ascribuntur,  expresse  dicitur  quod 
quamvis  viri  catholici,  et  sancti,  et  literati  segre  fer- 
rent  quod  translatio  vetus  caderet  ab  usu  Hebraici, 
tamen  Veritas  prsevaluit  quam  Hieronymus  transtulerat. 
Et  hoc  certissime  probari  potest  per  diversarum  trans- 
lationnm  considerationem.  Nam  Hieronymus  et  omnes 
concordant  in  hoc,  quod  tantum  fuerunt  octo  translatio- 
nes  principales  secundum  diversitatem  interpretum, 
antequam  Hieronymus  suam  edidit  ex  Hebrseo.  Prima 
fuit  sub  Alexandre  Principe,  nulla  virtute.  Secunda, 
ut  ait  Josephus,  per  Septuaginta  interpretes  expedita,  ad 
petitionem  Ptolomsei  Pliiladelphi,  regis  AlexandriaB,  per 
multos  centesimos  annorum  ante  Incarnationem  fuit. 
Tertia  Aquilfe  postea  Theodosii.^  Quarta  Symmachi. 
Quinta,  ut  dicit  beatus  Augustinus,  octodecimo  De  Civi- 
tate  Dei,^  fuit  interpretatio  cujus  auctor  non  apparet  ; 
et  ab  hoc,  sine  nomine  interpretis,  nuncupatur  ;  quam 
ab  Origine  dicunt  inventam  fuisse  in  Actio  littore,  ut 
Hieronymus  in  Epistola  *  ad  Magnum  Oratorem,  et 
Rufinus  ^  adversus  Hieronymum  scribunt ;  quamvis  Ma- 


'  usce'\  iisi,  MS. 

^  Theodosii]  "  lege  translatio  alia 
"  fuit  AquilcB,  postea  Theodotionis," 
Hody.     Translationem  Aquilce,  &c., 

MS. 


3  De  Civitate  Dei^  c.  43. 
*  Epistola']  Ep.  Ixx.  =  84. 
^  Rufinus']    Cf.    Apologia  Hiero- 
nymi adv.  E.  ii,  §  26,  39. 


OOO 


ROGERI   BACONLS 


Of  the  gistcr  Historiarum,  et  Hugo,  et  liujusmodi  auctores,  cle 
versions  of  ^lovo  fomiatam'  [estiment  in  Jeviclio  faisse.  Sextam  vero 
the  Scrip-  et  quintam  Origenes  invenit,  nfc  scribifc  Hieronymus, 
et-  cum  cineteris  coinparavit.  Et  hre  omnes  faerunt  cle 
Hebrteo  in  Grsecuin  trausfusje,  et  una  illarum  tantum 
de  Grpeco  in  Latinum,  scilicet  editio  Vulgata,  quse  fuit 
Septuaginta  interpretum,  cxcepto  quod  Danielis  lilier 
juxta  translationem  Theodotionis  in  Latinum  versus 
fuit,  quia  translatione  Septuaginta  in  Daniele  eccle- 
sifTO  Dei  non  utuntur,  ut  dicit  Hieronymus  in  prologo 
Danielis.^  Quia  autem  non  solum  ex  vitio  scriptorum 
translationem  Septuaginta  corruptam  invenit  Hierony- 
mus, sed  ab  ipso  initio  multas  liabuit  falsitates,  et 
defectus  necessariorum,  et  multas  superfluitates,  et  liiieret 
ibi  •*  Veritas  devicta,  ideo  beatus  Hieronymus  ecclesi?o 
Latinorum  reddidit  translationem  de  Hebrseo,  veri- 
tatem  Hebraicam  prout  scivit,  et  etiam  ausus  fuit 
transferre  convenientem,  [quia]  ne  nimita  novitas  de- 
terreret  audientes.  Et  quia  reputabatur  falsarius  et 
corruptor  Scriptura?,  non  ausus  fuit  omnia,  ut  potuit, 
moliori  modo  transferre,  sicut  satis  patet  ex  ejus  scrip- 
tuivis  ;  et  iiumana  fragilitate  compulsus,  aliquando  ve- 
locitate  dictavit,  et  minus  bene  conscripsit,  ut  ipsemet 
ad  Magnum  oratorem,  et  super  Isaiam,  et  alibi  con- 
titetur,  dum  male  translata  nititur  revocare. 

Quoniam  igitur  apud  Latinos  non  fuerunt  transla- 
tiones  nisi  du[e,  scilicet  Septuaginta  et  Hieronymi ;  et 
Septuaginta  non  inveniuntur  in  aliquo  loco  apud  La- 
tinos, oportet  quod  hsec  qure  vulgatur  apud  Latinos 
sit^  Hieronymi.  Sed  cum  multipliciter  in  exemjjlari 
Parisiensi  depravata  sit,  [et]  ideo  non  omnibus  apparet 
quod   sit    Hieronymi,  quamvis  consideranti  omnia   alia 


\furi)iatam^     formatuni,     ITody; 
formati,  ^IS. 
-  vt]  om.  MS. 
3  Danielis']  Apol.  ib.  §  33. 


'  harel  ibi]  hoeretici,  MS.,  omitted 
by  Ilody. 

^  sif]  sicut,  MS. 


OPUS   MINUS.  837 

exemplaria  ecclesia;  patent  esse  Hieronymi,  prreterqnam  Various 

in  p.saltcrio.     Ad  evidentiani  vero  dictorum  et  quamvis '^'^'''*^'^"?°^ 
.,.  1     /-\   •  f.    the  Scrip- 

intente  expedit  consideran,  quod  Origenes  non  fecit  tmvs. 
aliquam  translationem,  licet  Magister  Historiarum  dicat 
Origenem  transtulisse  cum  asterisco  et  obelo,  et  Hugo 
in  Didascalica'  sextam  et  septimam  Origenem  fecisse 
arbitratui'.  Sed  non  potest  translatio  dici  cum  asteriscis 
et  obelis.^  Nam  cum  asteriscus  ponatur^  ut  illuminet 
sicut  Stella,  et  ostendat  ubi  aliqua  omissa,  et  obelus  ut 
minuantur  superflua,  constat  quod  nullus  in  opere  suo, 
sed  aJieno,  lioc  facit.  Nam  nee  S.  Hieronymus  contra 
hoc  in  quibusdam  prologis,  qid  male  ponuntur  in  Biblia 
nostra,  qui  non  sunt  in  sua,  transfert  male  sed  in 
Septuaginta  [genera],  cpiam  astei'iscis  et  obelis  priiis 
correxit,  antequam  propriam  cdidit  Latinis.  Si  cnim 
aliquam  fecisset  Origenes,  auctores  non  tacnissent ;  et 
pra3cipue  Eusebius,  qui  super  ejus  laudibus  sextinii 
librum  Ecclesiasticas  Historite  scripsit.  Translationeiri'* 
tantum  Septuaginta  correxit  asteriscis  et  obelis,  et  in 
exemplis  suis  collocavit,  quod  dicitur  in  sexto  Eccle- 
siasticis  HistoriaB  libro.  Origenes  famosissimos  libros 
primo  composuit,  in  quibus  per  singulas  columnellas 
separatim  e  regione  opus  interpretis  cujuscunque  de- 
scripsit,  ut  primo  ipsa  Hebraica  Hebraicis  Uteris  po- 
neret,  secundo  loco  per  ordinem  Grtecis  Uteris  vei'ba^ 
Hebraica  describeret  ;  tertio  Aquilaj  editionem  subjun- 
geret  ;  quarto  Symmachi,  quinto  Septuaginta,  sexto 
Tlieodotionis  editionem  collocaret.  Et  propter  comjio- 
sitionem  ipsa^  exemplaria  nominavit  Hexapla,  "  id 
est,  hex  simul  ordine  conscripta  ;  hex  enim  Greece  idem 
quod    sex    Latino,   et    aplum  idem   quod  simul.     Scien- 


'  Didiisccdica]   iv.  5. 

^  dlci  .  .  .  obelis']  dici  nisi  asteria 
ohelli,  MS. 

^  asteriscus  ponalur]  asteinus  non 
ponatur,  MS. 


'  Translationem]  transfert,  MS. 
•"'  verba]  per  verba,  IMS. 
"  ipsa]  luna  ipsa,  IMS. 
'  Hexapla']    exemplaria,    id   est, 
ex  simul  Ordine  conscripta,  MS. 


VOL.  I.  Y 


338 


ROGERT   BACONIS 


Various  dum  vero  quod  translatio  Theodotionis  magis  concor- 
TheScrip-  ^^^^^  c;^™  Septuagiiita,  et  ideo  Origenes  correxit 
tures.  Septuaginta  per  Theodotionem  magis  quam  per  alias 
translationes,  ct  prope  eas  simul  posuit,  quam  vis 
translatio  Septuaginta  prima  fuit.  Et  consideran- 
dum  quod  Joseplius^  dicit  eos  tantum  quinque  libros 
Moysi  transtulisse,  ut  patet  in  prologo  sui  libri.  Et 
Hieronyraus,  in  prologo  Qutestionum  super  Genesin, 
recitat  et  confirmat  hos  libros  quinque  magis  cum  He- 
brseo  concordatos  quam  cseteros  libros  qui  Septuaginta, 
interpretibus  ascribuntur,  tanquam  de  illis  quinque 
certum  sit  quod  fuerunt  de  trauslatione  Septuaginta, 
cum  Hebrsei  exponentes  secuti  sunt  Hebrseam  veri- 
tatem.  Sed  cum  dicitur  in  aliis  libris  quam  multum 
distant  ab  Hebrseo,  falsum  est,  vel  omnino  dubium  an 
Septuaginta  interpretes  eos  ediderint,  quamvis  eis  totum 
Testamentum  Vetus  ascribatur.  Sed  ab  aliis  potuit 
fuisse  translatum  et  additum,  propter  quod  Hieronymus, 
in  prologo  libri  sui  super  Esaia,  dicit  Apostolos  et 
Evangelistas  ea  tantum  de  Septuaginta  interpretibus, 
vel  suis  vel  eorum  verbis,  ponere  testimonia  quae  cum 
Hebraico  consonarent ;  si  quae  autem  ab  aliis  addita 
sunt  omnino  negiigere.  Et  super  Ezecbielem  dicit 
quod  Aristeas,  et  Josepbus,  et  omnis  schola  Judseorum, 
quinque  libros  Moysi  tantum  a  Septuaginta  trans- 
latos  esse  asserunt.  Sciendum  etiam  quod  hie  singulse 
editiones  Aquilse  et  Symmachi  in  Hexaplis^  continen- 
tur  ;  et  utrique  eorum  una  attribuitur  editio  cum  lo- 
quimur  de  principalibus  octo  translationibus,  cum 
Aquila  fecerit  primam  et  secundam  editionem,  sicut 
Hieronymus  narrat  secundo  libro  super  Jeremiam.^ 
Et  Symmachus  similiter  primam  et  secundam,  sicut 
Hieronymus  dicit  in  sexto  libro  super  eundem.* 


'  Josephus]  Antiq.  xii.  2. 
-  Hexaplis']  exemplis,  MS. 
^  Jeremiani]  In  cap.  y.  22. 
also  note  ib. 


See 


■'  eundem]  The  MS.  adds,  Se- 
quitur.  Nee  unde  sermo  prius 
dico. 


OPUS  MINUS.  339 

Dico    quod   sola  editio  Vulgata,  qu£e  est  Septuaginta  Various 
interpretum,   fuifc    ecclesiis   ante    editiouem    Hieronymi  ^^^^g^^* 
communicata   tanquain    pro    authentica,   ali?e   legeban-  tures. 
till*   a  viris   ecclesiasticis,    ut  ex  earum  coUatione  magis 
pateret   translatio    Septuaginta,    et   propter    studii    ple- 
nius  exercitium,  sicut  vult  Hieronymus.     Excepto  quod 
Theodotionis    translatio     in    Daniele    vulgabatur.       Et 
propter  hoc  nulla  aliarum   a    translatione  Septuaginta, 
prseter  librum  Danielis,  ex  Grseco  fuit  in  Latinum  mu- 
tata.      Cum    igitur    ilia    non    est   in    usu   Latinorum, 
nee    theologorum,    ut     omnes    sciunt     qui     theologiam 
noverunt,  manifestum  est  Hieronymi  translationem  esse 
iUam  quam   ecclesia    recipit   his    temporibus.       Et   hoc 
est   intentum. 

Sed  cum  omnis  Veritas  calumniam  recipit,  et  hoc 
est  multipliciter  propter  ignorantiam  vel  prsesumptio- 
nem  et  aliquam  malitiam  hominum,  oportet  evacuari 
qu?e  possunt  somniari  in  contrarium.  Dicunt  igitur 
auctores  a  triginta  annis  ficti  quod  quinta  editio 
est,  quse  Vulgata  nominatur.  Unde  Hugo  in  Didas- 
calica^  dicit  quod  quinta  nominatur  Vulgata,  et  Magister 
Historiarum  dicit  quod  historia-  Vulgata  nominatiu', 
quia  ejus  auctor  ignoratur.  Et  propter  hoc  fingunt 
multi  novi  errore  decepti,'  quod  hsec  editio  quse 
cui'rit  his  temporibus  est  Vulgata,  scilicet  quinta  qufe 
successit  translation!  Septuaginta,  propter  hoc  quod 
hiec  quam  nunc  ^  habemus  non  est  Hieronymi,  ut  dicunt. 
Sed  istud  primo  patet  esse  falsum  per  auctoritatem 
Isidori  et  exemplaria  antiqua  de  quibus  locutus  fui. 
Et  prseterea  proprias  liabet  conditiones.  Cum  ergo 
dicunt  pro  ratione  sui  erroris,  quod  quinta  editio  di- 
citur  Vulgata,  quia  ejus  auctor  ignoratur ;  ergo  pari 
ratione    utraque   illarum    Vulgata   dicitur,  quod  falsum 


'  Didascalica]  ut  supra.  I        ^  nunc']  Hody ;  oin.  MS. 

-  historia]  lege,  translatio,  Hody.     I 

Y   2 


340 


ROGERI   BACONIS 


Various 
versions  of 
the  Scrip- 
tures. 


est.  Et  ideo  lifBO  ratio  nulla  est.  Sed  dicitur  Yul- 
gata,  qure  vulgo  et  puLlice  ab  hominibus  legebatur, 
et  fait  in  usu  viilgi,  et  totius  ecclesise  Grsecre  et 
Latina3.  Et  lia3C  fuit  sola  tran.slatio  Septuaginta,  quod 
probatur  evidenter.  Dicit  beatvis  Augustinus  octo  decimo 
De  Civitate  Dei,  "banc  qua3  Septuaginta  est,  tamquam 
"  sola  esset  sic  recipit  ecclesia,  eaque  sola  utuntur  Gr?eci 
"  populi  Cbristiani,  quorum  plerique  utrum  sint  ali- 
"  qua^  alia  ignorant."  Et  Latini  banc  solum  a  Gra3cis 
babuerunt,  ut  omnes  sciunt.  Quapropter  boc  est  trans- 
latio  quo3  dicitur  Vulgata.  Et  boc  evidenter  patet 
per  euiidem  Augustinum  decimo  quinto  De  Civitate 
Dei,  sic  dicentem :  "  Fuerunt  a  Diluvio  usque  ad  Abra- 
''  bam  duo  millia  anni  secmidum  A'ulgatam  editionem,"^ 
boc  est  interpretum  Septuaginta,  ut  ipse  exponit. 
Et  ad  Eretellam  et  Suniam  dicit  Hieronymus  : '^  "  Koene 
•'•'  boc  est  communis  editio,  ipsa  est  quce  et  Septua- 
"  ginta.''  Et  octavo  decimo  libro  super  Esaiam*  dicit : 
"  H?ec  juxta  Septuaginta  interpretes  diximus,  f[Uorum 
*'  editio  toto  orbe  vulgata  est."  Et  in  aliis  libris  siq:»er 
Jeremiam  et  Esaiam.  Et  alibi  nmltipliciter  eandem 
translationem  adscribit  Septuaginta  et  edition!  Vulgatte, 
sicut  legenti  ejus  libros  satis  ostenditur.  Item  boc 
patet,  quia  in  fine  Hester  dicitur  [xiv.  11.] :  "Ne  tradas 
"  domine  sceptrum  tuum  bis  quro  non  sunt.''  Et  ibi 
Hieronymus  dicit  tantum  istud  inveniri  in  editione 
eadem,  qu?e  Vulgata  est.  Item  in  Commentario  siiper 
Danielem^  dicit  quod,  quia  editio  Theodotionis  lege- 
batur ab  ecclesia,  propter  boc  ejus  et  non  Septuaginta 
editio  Vulgata  vocatur.  Ergo  tunc  quantum  ad  totum 
textum,  pra'ter  Danielem,  editio  Vulgata  dicebatur, 
qu?e  in   toto    orbe   legebatur.       Sed    ba-c   fuit   Sej)tua- 


'  (dlqud']     antiqiia,    Hotly.      l)c 
Civit.  xviii.  43. 

-  cditloneni]  De  Civit.  xv.  20.  ? 


^  Hleroni/mus']  Ep.  cvi.=  135.? 
*  Esaim']  In  cap.  Ixv.  20. 
'■  super  Danielem^  in  Prolog» 


OPUS  MINUS. 


!41 


giiita     interpretum  :    qnare    ba)c    sola     dicebatur     Vul-  Various 
gata,  nee  unquam  pro    autheutica    tenebatur  ;    sed  sola  the^^cp-'J^ 
translatio    Septuaginta,    prosterquam    in   libro    Danielis,  tares, 
ante  communicationem  translationis  Hieronymi.     Quare 
cum  translatio  Hieronymi  evacuavit  translationem  Vul- 
gatam   Septnaginta,    et    similiter  Theodotionis,    ut    eer- 
tum  est  omnibus,  oportet  quod   Biblia  qua  utimur  sit 
translatio  Hieronymi. 

Quid  autem  potest  allegari  de  prologo  sexti  libri' 
Hieronymi  super  Esaiam,  quo  distinguntur  Septna- 
ginta interpretes  ab  editione  Vulgata,  cum  dicat  quos- 
dam  versicuios  tertii  decimi  psalmi-  "  non  esse  in  Sep- 
"  tuaginta  interpretibus,  sed  in  editione  Yulgata,  qute 
"  Koene'^  dicitur,  et  in  toto  orbe  diffusa?"  Responden- 
dum est  per  ipsum  eundem  ad  Fretellam  et  Suniam,  ubi 
postquam  dixit,  ''  Koene  hoc  est  communis  editio,  ipsa 
"  est  qu[fi  et  Septnaginta  dicitur ; "  sed  ilia  pro  locis  et 
temporibus,  voluntate  Scriptorum,  vetus  corrupta  edi- 
tio est.  Ea  autem  quai  habetur  "^  in  Hexaplis  Ori- 
genis,  et  quam  nos  vertimus,  ipsa  est  quie  eruditorum 
libris  incorrupta  et  immaculata  Septnaginta  interpre- 
tum translatio  reservatur.  Quapropter  translatio  Sep- 
tnaginta interpretum  potest  accipi  trijiliciter ;  uno 
modo,  ut  fuit  ab  eis  edita  ex  Hebraeo  in  Grpecum  ; 
secundo,  capita  ilia  quae  in  Hexaplis  Origenis  conti- 
nentur  ;^  tertio,  qui^  non  habuit  obelos  et  asteriscos,  sed 
fuit  vulgata  et  corrupta  per  additiones  et  subtractiones 
varias  juxta  caput  cujuslibet.  Quaslibet  igitur  is- 
taruiu  vocatur  translatio  Septuaginta,  qure  est  prima 
radix  omnium,  et  remansit  in  istis  duabus  pro  funda- 
mento.       Et   ideo    consideremus    translationem    Septua- 


'  sc.ill  llbri']  Lib.  xvi.  ? 
-  j'.sabni']    tertioc    decimae    pavtis, 
MS. 

^  Kane]  Klin,  MS. 


'  luibc'ur]   liabcntur,  ]\IS. 
^  ciipita  ,  .  .  cunlincntur]   capitur 
ilia,  &.Q.   .  .    .  continctur,  MS. 


342  ROGERI   BACONIS  * 

Various  ginta  secundum  ejus  primam  puritatem.  Sic  dividitur 
the  Scrip-  contra  editiouem  Vulgatam,  quce  autem  fuerit  eadem 
tures.  translatio  ;  hsec  altera  editio  Vulgata  fait  eadem  trans- 
latio ;  lioec  alterata  per  varias  immutationes,  et  Septua- 
ginta  interpretum  fuit  et  dicitur ;  et  ideo  sequivocatur 
vocabulum  cum  dicitur  sic  variis  modis  translatio 
Septviaginta.  Et  tamen  semper  oportet  quod  trans- 
latio Septuaginta  sit  editio  Vulgata,  et  e  converso. 
Sed  quia  adhuc  multi  in  hac  parte  dicunt,  quod 
aliqua  fuit  compilatio  facta  retroactis  temporibus  post 
tempus  Isidori  ex  diversis  translationibus  ab  aliquo 
papa,  vel  a  magistris  Parisiensibus,  vidgatum  et  diffu- 
sum  nunc  ubique,  et  non  translatio  Hieronymi.  Sed 
tanta  res  nee  a  magistris  Parisiensibus,  nee  ab 
aliquo,  sine  sedis  Apostolicse  auctoritate,  fieri  potuit, 
nee  decuit,  nee  etiam  rationabile  est.  Sed  vero  po- 
test dici  quod  vel  auctoritate  papfe  concessa  doctoribus 
Parisiensibus  vel  aliis,  aut  per  aliquem  summum  pon- 
tificem,  facta  sit  htec  compilatio.  Sed  nulla  Scriptura, 
nee  registrum  papse  lipec  docet,  nee  chronica,  nee  liis- 
toria  facit  mentionem.  Nee  contigit  tempus  dari 
quo  et  ipsa  sit,  nee  a  quo,  nee  cujus  auctoritate ; 
cum  tamen  hoc  oportet  ilium  assignare,  qui  Imnc 
errorem  componit ;  aut  aliter  dicetur  ei  per  Hierony- 
mum,  quod  dictum  suum  eadem  facilitate  contemnitur, 
qua  probatur  illud'  malum  factum,  cum  nullum  factum 
solemne  auctoritate  perpetua  toti  ecclesiae  communi- 
candum  publicatur  nee  recipitur,  nisi  super  hoc  auc- 
toritas  papse  notetur ;  quia  in  omnibus  talibus  per 
Scripturam  publieam  notatur  annus  et  persona  cujus 
auctoritate  fuit  hujusmodi.  Et  hoc  videmus  in  ne- 
gotiis  medioeribus.  Quapropter  longe  magis  in  hoc 
negotio  gravissimo,  quod  est  fundamentum  totius  eccle- 
siasticae  doctrinpe.      Nos   enim  videmus   quod  compila- 


'  illud']  enim,  MS. 


OPUS  MINUS.  343 

tionis  historiariim  et  sententiarum  notentur  auctores  Various 
et  tempora  eoruin.  Et  sic  de  multis  quae  non  habent  the  Scrin- 
comparationem  ad  Dei  textum.  Quapropter  longe  t^^res. 
magis  sciretur  quando,  et  a  quo,  et  cujus  auctoritate 
h^ec  compilatio  Sacri  Textus  facta  sit.  Et  prtecipue 
cum  sit  modicum  tempus  postquam  facta  est.  Et 
sunt  circiter  mille  quingenti  anni  quod  Vulgata  editio 
composita  sit,  et  circiter  mille  quod  quselibet  ali- 
arum.  Et  propter  facti  magnitudinem  usque  hodier- 
num  diem  nota  sunt  nobis  tempora,  et  prope  nomi- 
nantur  quando  et  a  quibus  sunt  factge  hujusmodi 
translationes,  sicut  historise  solemnes  et  sancti  docent 
multipliciter.  Et  ad  hoc  quod  composita  plus  habent 
de  esse  et  bonitatem  quam  svia  simplicia.  Et  ideo 
si  ex  simplicibus  trans]  ationibus  non  veraciter  fuit 
translatum,  esset  una  editio  composita  falsitatibus 
utriusque  simplicis  translationis,  resecans  celebriori 
memoria  hoc  compositione  digna  esset  quod  ahqua 
simplicium  translatio  et  magis  sciretur  quoad  ejus 
tempus  et  auctores.  Quapropter  ille  qui  eam  fingit 
petit  principium,  et  supponit  quod  probare  deberet. 
Et  ideo  non  est  hujusmodi  sententia  recipienda,  sed 
cum  sit  sine  auctoritate  et  ratione  reprobanda  est. 

Sed  tertio  probabiliter  potest  eligi,  et  solutione  dig- 
num,  quod  beatus  Hieronymus  in  originalibus  super 
textum  ponit  aliam  literam,  quam  nos  habemus  in 
Bibliis  antiquis  et  no  vis.  Et  ideo  aliam  translationem 
edisserit  et  exponit  juxta  Hebraicam  veritatem,  prseter 
hoc  quod  simul  ponat  translationem  Septuaginta,  qua- 
tenus  videatur  qualiter  editio  Septuaginta  discordet 
ab  Hebraica  veritate,  adjungens  autem  translationes 
aliorum,  ut  magis  elucescat  Veritas  Hebraica  quam  ex- 
ponit. Ex  quo  videtur  quod  cum  Hieronymus  suam 
ibi  exponat  translationem,  quse  non  est  ilia  quam 
tenemus  in  Bibliis,  id  est  quod  ilia  editio  qua  utimur 
non  est  Hieronymi  ;  sed  ut  habeatur  vel  aliqua  com- 
pilatio,   vel   alia    translatio,    qusecunque   sit   ilia.      Ad 


84i  EOGERI   BACONIS 

Various  hoc  cUcendum,  qnod  sicut  Aquila  et  Symmachus,  iit 
tlie  iScrip-  ^ictuin  est  supra,  duplicalmnfc  editiones  suas  propter 
tures.  majorem    certitudinem   et  evidentiam    translationis,    sic 

fecit  beatus  Hieronymus  ex  ipso  Hebrseo  in  Latinum  ; 
nnde  factum  est  quod  primam  ejus  translationem,  quam 
vulgo  tradidit,  babeamus  in  Bibliis,  quia  hsec  non 
continet  aliquid  falsum.  Et  contra,  Hebraicam  veri- 
tatem  juxta  quas  esse  visum  fuit  interpretum,  quia 
luereticus  et  falsarius  reputabatur  a  multis,  et  quasi  ^ 
ab  omnibus  judicabatur  in  pejorem  partem  propter 
novitatem  translationis  conditag,  editione  qua3  fuit 
ubique  vulgata,  ipse  non  expressit  meliori  modo  quo 
scivit  Hebraicam  veritatem  et  potuit,  sed  se  conformavit 
translationi  Vulgatfe,  in  quibus  vitium  manifestum  non 
fuit.  Et  hoc  fecit  propter  pacem  ecclesiae  et  virorum 
sanctorum  ecclesiasticorum  qui  contradixerunt.  Qui 
cum  scivit  suam  banc  primam  editionem  non  esse 
sufficientem,  ideo  veritati  et  studiosis  volens  satisfacei'e, 
decrevit  aliam  translationem  relinquere  in  scriptis 
secretis,  scilicet  in  suis  originalibus,  quod  et  lieii 
})otuit  sine  vulgi  scandalo,  quia  luec  secunda  editio 
nunquam  fuit  adhuc  in  usu  vulgi  neque  ecclesife,  pr;u- 
sertim  cum  in  omni  tempore  viri  paucissimi  usi  sunt 
originalibus  sui  Hieronymi  super  textum,  ita  etiam 
ut  Eabaims  et  Cassiodorus  viri  doctores  docuerunt  se 
non  posse  omnia  ejus  originalia  invenire,  sicut  Raba- 
nus  recitat  super  Jeremiam  in  originali.  Cum  igitur 
non  scandalizavit  -  per  banc  secundam  translationem 
in  aliquo,  et  totam  veritatem  Hebraicam  decrevit 
tradere  Latinis  studiosis,  ideo  banc  secundam  reliquit 
in  originalibus  ;  nee  Latinis  potuit  disserere  et  cxpo- 
nere  veritatem.  Et  ad  hujusmodi  confirmationem  dicere 
possum,  quod  humana  fragilitate  devictus  ad  quantum 
j)otuifc    in    sua    prima    editione    aberrare,    et    celeritato 


'  (jutisi^  quia,  llody.  |        -  scanJalizuvli]  scaudalizaut,  MS. 


OPUS   MINUS.  345 

clicfcaiicU,  ut  ipse  dicit,  omisit  aliquotiens  de  veritate  Various 
Heljraica,  qua?  recolens  et  resuinens  in  secunda  editione  the  Scrip- 
sua  priorein  corrigit  translationem.  Unde  qua3  male  '"''^'s- 
traiistulit  in  Esaia,^  i-esumens  in  secunda  translatione 
in  original!,  quint(3  libro,  dicit  :  "  In  eo  quoque  quod 
"  transtulimus  iiicurvaiifern  et  lasdvientem,  .  .  .  nos 
"  auteni  verbnui  Hebraicum  Agnion,"  duni  eeleriter  qua3 
"  scripta  sunt  vertimus,  ambiguitate  decepti  I'efnvnaio- 
"  tern  diximus/'  Et  aliud  quod  in  eodem  capitulo 
similiter  male  transtulerat,  revolvens  eodem  quinto 
libro  :  "  Melius  reor  proprium  errorem  repreliendere, 
"  quam  dum  erubesco  imperitiam  confiteri,  in  errore 
"  persistere.  In  eo  vero  quod  transtuli :  "  Et  erit  terra 
"  Juda  ^gypto  in  festivitatem,  in  Hebraso  legitur  Agga, 
"  quod  interpretari  potest  festivifas.  Unde  aggwus 
"  in  festivuTn  vertitur,  et  timor,  quod  significantius 
"  Aquila  transtulit  gyroslm,  cum  aiiquis  pavidus  et 
"  timidus  circumfertur,  et  advenieutem  formidat  ini- 
"  micum."  Ergo  si  voluerimus  in  bonam  partem  acci- 
'*  pere,  quod  recordatio  Judse  ^gypto  sit  gaudii,  recte 
"  festivitas  dicitur.  Sin  autem,  ut  arbitror,  in  timo- 
"  rem  pro  festivitate  vertitur,  intelligamus  formidinem 
"  vel  pavorem."  Cum  igitur  in  Bibliis  nostris  om- 
nibus antiquis,  et  quaa  fuerunt  tempore  Isidori,  et 
etiam  quse  adliuc  restant  ubique  regionnm,  et  in 
postcrioribus  Bibliis  ad  uUa  exemplaria  transcriptis 
invenimus  in  Esaia  refrainanteiii  et  festivitatem,  quie 
vocabula  se  transtulisse  Hieronymus  memorat,  et  mutat 
in  originali,  patet  quod  suam  correxit  translationem 
quam  tenemus,  et  non  alienam.  Similiter  quod  trans- 
tulit Ezec.  xlii.  [2.]  :  "  Longitudinem  quingentorum  cubi- 
"  torum/'  revocat  quod  dicit  cnbitoruiii ;  unde  dicit, 
in  originali  [non]  sit  istud  quod  nostra  translatio 
liabet,  dum  celeritate  dictandi  minus  caute  prospexeri- 


'  Esaiu^  cap.  xix.  1-4.  |        -'  A-jiiiun'j  acciJciis,  MS. 


346  ROaEEI   BACONIS 

Various      mus    [octavTim].     Murum    ejus    undique   per   circviitum 

thrscrip'-   longitudinem  qumgentorum  cubitorum  Veritas  Hebraica 

turcs.         non  liabet :  sed  simpliciter  longitudinem  quingentorum 

et     latitudinem     quingentorum,    ut    subaudiatur    cala- 

morum. 

Sed  et  hujusmodi  multa  possunt  allegari,  Et  ad 
liorum  planam  eonfirmationem  potest  Beda  in  secunda 
expositione  [in]  Actus  ^  adduci.  Dicit  enim  :  "  Qufedam 
"  [quge]  in  Grseco,  sive  aliter,  sive  plus  aut  minus 
"  posita  vidimus,  breviter  commemorare  curavimus. 
"  Quee  utrum  negligentia  interpretis  omissa,  vel  aliter 
"  dicta,  an  incuria  librariorum  sint  depravata,  sive 
"  relicta,  nondum  scire  potuimus.  Namque  Grsecum 
"  exemplar  fuisse  falsatum,  suspicari  non  audeo. 
"  Unde  lectorem  admoneo,  ut  hsec  ubicunque  feceri- 
"  mus,  gratia  eruditionis  legat,  non  in  suo  tamen  volu- 
"  mine  velut  emendaturus  interserat,  nisi  forte  [ea]  in 
"  Latino  codice  suse  editionis  antiquitus  sic  inter- 
"  pretata  repererit.  Nam  et  Hieronymus  pleraque 
"  testimonia  veteris  instrumenti,  ut  Hebraica  Veritas 
"  habet,  edocet ;  nee  tamen  lieec  ita  in  nostris  codi- 
"  cibus,  aut  ipse  interpretari,  aut  nos  emendare  voluit. 
"  Verbi  gratia,  Isaia  xxxviii. :  '  Non  aspiciam  hominem 
"  '  ultra,  et  habitatorem  quietis  quievit  generatio 
"  '  mea  ;'  et  [Is.  xi.],  '  Erit  sepulclirum  ejus  gioriosum," 
"  et  [Is.  xxiv.]  '  A  finibus  terrse  laudes  audivimus  ;' 
"  et  [Gen.  iv.],  '  Omnis  qui  occiderit  Cain,  septuplum 
"  '  punietur  ;'  '  Eequies  ejus  gioriosa  ;'  et,  '  Habita- 
'^  *  torem  quietis,  generatio  mea  ablata  est ;'  quae 
"  sic  apud  Hebrseos  liaberi  lectorem  voluit,  erudi- 
"  tionis  solummodo,  non  autem  emendandi  gratia 
"  nosse."  Usee  Beda.  Ex  quibus  sequitur  quod  aliter 
Hieronymus  primo  transtulit,  et  aliter  recitavit  cum 
exjDosuit  in    original!,  ubi   potuit  copiosius    de    veritate 


'  Actus']  Liber  Eetract.  prsef. 


OPUS  MINUS,  347 

translationiim  disputare.  Totum  enim  Hieronymi  quod 
habemus  in  antiquis  Bibliis,  et  in  originali,  hsec  di- 
versimode  hinc  inde  aliquotieus  transtulerat.  Qua- 
propter  concluditur  necessario  ex  his  omnibus,  quod 
translatio  est  Hieronymi  quam  nos  tenemus.  Cum 
igitur  vulgus  theologorum  hoc  ignorat,  et  contradicunt 
multi,  et  alii  dubitant,  quae  sit  translatio  quam  sequi 
debeant,  necesse  est  quemlibet  unum  recipere  pro 
aho,  et  improprium  pro  proprio,  et  multiplex  fal- 
sum  pro  vero.  Cum  igitur  una  est  translatio  in 
omnibus  libris  Latinorum,  et  est  ilia  quam  primo 
Hieronymus  transtulit  ;  quia  secundam  fecit  cum 
expositione  sua  in  originali,  translatio  quam  recepit 
ecclesia  multipliciter  depravatur.  Quod  aHqui  non 
considerant  in  originalibus  sanctorum,  quia  translatione 
usi  sunt  primo.  Cum  tamen  heec  fait  Septuaginta  in- 
terpretum  Veteris  Testamenti,  et  ideo  cum  sancti  reci- 
tant  verba  Scriptui'?e  secundum  illam  translationem, 
putant  quia  una  et  eadem  est,  quam  allegant  sancti ; 
et  qnsQ  debet  esse  nunc  in  Biblia  Latinorum,  quod 
non  est  verum.  Et  ideo  corrigunt  et  corrumpunt 
textum  per  hanc  viam,  sicut  patet  per  exemplum  de 
corvo  in  Genesi,  ut  expono  in  opere  quod  mitto.  Et 
similiter  alia  sunt  infinita  exempla.  Et  prsecipue 
accidit  corruptio,  quia  tota  die  mutant  textam  ex  hac 
causa.  Sancti,  et  maxime  Hieron;yTiius,  recitant  omnes 
translationes  ad  eandem  sententiam  propter  pleniorem 
expositionem.  Multi  vero  non  considerantes  rationem 
translationum,  credunt  quod  simt  aliae  literse  ejusdem 
translationis  :  et  time  inserunt  in  textum  literam, 
quam  magis  intelhgunt.  Et  sic  infinitam  corruptionem 
inducunt.  Iterum,  illi  qui  compositam  translationem 
ponunt,  illi  componunt  ut  volunt ;  nam  allegant,  quod 
litera  Biblipe  est  composita  ex  multis.  Et  ideo  pouunt 
quod  volunt,  et  miscent,  et  mutant,  omnia  quae  non 
intelligunt.  Et  iterum,  accipiunt  quae  volunt  a  simili 
translatione  et  composita,  non  solum  ab  illis  translatio- 


34;8  ROGERI   BACONIS 

nibus  recitatis  in  originalibus  sanctorum,  sed  a  Josepho 
in  Antiquitatum  libris,  qui  exponit  textum,  et  poiiit 
sensuin  historine  sacras,  et  mutat  verba  sicut  ei  placuit. 
Unde  moderni  corrigunt  niulta,  et  mutant  per  eum  ; 
cuin  tamen  hoc  non  deceat  fieri  aliquando,  nisi  inveni- 
retur  in  Bibliis  antiquis.  Deinde  ab  officio  ecclesia3 
multa  accipiunt  et  ponunt  in  textu.  Sed  illi  qui 
statuerunt  officium,  multa  mutaverunt,  ut  competebat 
officio  propter  intellectum  planiorem,  ad  devotionem 
excitandam.  Et  ecclesia  Romana  habet  ad  lioc  auc- 
toritatem,  et  Cceteras  per  earn.  Ex  Lis  igitur  causis 
omnes  dicunt  varias  esse  literas  in  textu.  Nam  dicunt 
semper  quod  alia  ita  est.  Et  multiplicant  istas  literas 
in  omni  verbo.  Et  sic  se  excusant,  quia  una  sententia 
pluribus  sermonibus  exprimatur.  Nee  volunt  dicere 
quod  sunt  alia3  translationes,  quia  unam  volunt  confiteri 
simplicem,  aliam  compositam  ;  et  unum  textum  esse 
vulgatum,  quia  nimis  scandalizarent,  quod  unus  textus 
in  uno  volumine  haberet  diversas  translationes.  Et 
ideo  dicunt  quod  ejusdem  translationes  diversas  sunt 
literas.  Et  non  reputant  hoc  esse  per  errorem.  Sed 
nunquam  accidit,  quod  unus  translator  in  transferendo 
posuerit  in  textu  eodem  sermones  diversos  pro  eadem 
sententia.  Nam  in  philosopbia  nee  alibi  potest  hoc 
fieri.  Translatio  enim  qufelibet  debet  habere  sua  pro- 
pria verba,  sed  diversimoda?  habent  diversa  verba. 
Unde  istre  literas  diverspe  quas  allegant,  sunt  de  diversis 
translationibus,  quas  sancti  recitant  in  originalibus, 
quam  Josephus  recitat,  et  ecclesia  transmutat,  et  ideo 
accidit  corruptio  infinita.  Ex  quo  peccatum  infinitum 
in  studio  pullulavit.  Hieronymus  etiam  super  Genesin, 
et  super  Psalterium,  et  in  multis  locis,  exposuit  trans- 
lationem  Septuaginta  interpretum,  quam  vocat  nostram, 
quia  tunc  omnes  ecclesias  usas  sunt  ilia.  Non  enim 
transtulerat  tunc  ex  Hebrseo,  nee  etiam  tempore  suo 
fuit  ejus  translatio  recepta  communiter.  Et  ideo  viri 
a.'stimati   valde    magni    et  maximi  dicunt,    quod   litera 


OPUS   MINUS.  349 

Bibliie  nostra3  est  quam  exponit  Hievouymus  in  t:ilibu.s 
Bibliis.  Et  ideo  ponunfc  earn  in  textu  nostro,  et  cor- 
rumpunt,  ot  niagis  corrumpunt  primani  translationein 
Hieiv^nymi,  qnro  sola  est  in  Bibliis  per  sccnndani,  qua:» 
sola  est  in  origin alibiis ;  nam  credunt  unam  esse  trans- 
lationem.     Et  ideo  mutant  textum. 


Sextum  peccatum  est  longe  gravius  omnibus,  et  posset  cth  Fault ; 
dividi  in  duo  peccata  maxima  ;   unum   est  quod  sensus  ti',™]'!^^,',"! 
litaralis  liabet  quasi  iniinitates  i'alsitates  et  alibi   dubi-  pi-oduce 
tationes  intolerabiles,  ita  quod  non  potest  sciri  Veritas ;  u^^  j.piJ" 
ex    quo    sequitur  novum'    peccatum,  quod   tunc    sensus  tual  intor- 
spiritualis  habebit  eamdem  falsitatem  et   duljitationem.  scriptuic. 
Et    probatio    liujus   rei   est    manifesta    pluribus    modis ; 
unus  jam  patet  ex  quinto  peccato. 

Nam  si  litera  est  falsa  pro  majori  parte  et  dubia  in 
aliis,  qure  dubitatio  cadit  in  virum  sapientem,  ut  pro- 
batum  est,  tunc  oportet  quod  sensus  literalis  sit  con- 
similis,  et  per  eonsequens  sensus  spiritualis.  Deinde 
posito  quod  litera  esset  totaliter  correcta,  cum  certa 
probatione,  adluic  loquitur  falsa  et  dubia  quasi  iuiinita. 
Et  una  rei  hujus  radix  est  ignorantia  linguarum  de 
quibns  textus  est  translatus,  ex  quibus  inlinita  pene 
sunt  vocabula  in  textu  relicta. 

.  Iterum,  Hieronymus  ostendit  in  libro  Do  Optimo 
Genere  Interpretandi,^  et  Augustinus,  De  Doctiina 
Christiana,^  et  omnes  doctores,  sed  expressius  in  om- 
nibus original ibus  super  textum,  quod  non  potest  in- 
telligi  sensus  literalis  nisi  per  linguas  alienas.  Unde 
Hieronymus  semper  inducit  Hebrjpum  et  Grivcum,  fere 
ad  omne  verbum,  quod  exponit,  et  probat  expositionem 


'  nr»-um'\  an  non,  MS.  j        ^  De  Dtictrlna  Ch,istiana~\   ii.  '24, 

-  Inlerj»rt(iii(li}   Epist.  ad.    Pam.       sq. 
Ivii.  =  101. 


350  ROGERI   BACONIS 

Ignorance  suam  per  linguas ;  et  sic  faciunt  alii  sancti,  et  maxime 
of  Hebrew.  ^^  Grseco  ;  et  pmecipue  Augustinus.  Sed  nos  tlieologi 
ignoramus  [esse]  ipsa  alphabeta,  quapropter  oportet  quod 
ignoremus  Dei  textum  et  expositiones  sanctorum.  Et 
in  tertia  parte  istius  operis  posui  plura  exempla  mani- 
festi  erroris,  et  gratis  posui  ibi  alphabeta  linguarum,  et 
ea  qupe  necessaria  sunt  ad  intelligenda  ilia  exempla,  et 
multa  alia.  Prologus  vero  libri  Kegum,  qui  vocatur 
galeatus,  ostendit  nobis  quod  debemus  scire  alphabe- 
tum  Hebrseum.  Nam  ibi  tangitur  numerus  elemento- 
rum  alpliabeti  Hebrsei,  et  numerus  figurarum  ejusdem. 
Et  dicitur  quod  sunt  diversi  numeri ;  et  quod  aliqua 
elementa  habent  duplices  figuras  ;  et  quod  scribunt 
aliter  Hebrsei  principia  dictionum  et  alitor  fines  per 
diversas  figuras  ejusdem  elementi.  Et  multa  talia 
tangit  liic  prologus  ;  nuUus  autem  potest  hoc  intelli- 
gere,  nisi  sciat  alphabetum  Hebrseum  et  orthographiam 
eorum.  Et  ideo  nullus  intelliget  galeam  hujus  prologi 
magnifici,  nisi  gustaverit  orthographiam  Hebrseorum 
et  alphabetum. 

Similiter  cum  Jeremias  prophetavit  contra  Babel, 
non  ausus  fuit  ponere  hoc  verbum,  ne  suscitaret  fu- 
rorem  Caldjeorum  contra  ipsum  et  populum  Dei;  sed 
posuit  Sesach  pro  Babel.  Cujus  nominis  ratio  nullo 
modo  potest  sciri,  nisi  homo  sciat  alphabetum  Hebr?eum. 
Et  quum  bene  studuerit  scire,  non  potest  nescienti  ex- 
plicare  nisi  primo  docent  eum  alphabetum  ;  nee  hie 
possim  hoc  exponere  nisi  quia  posui  alphabetum  He- 
brseum  in  opere  quod  mitto.  Nam  cum  Babel  scribatur 
per  duo  heth,  et  unum  lamech  punctuatur  more  Hebrseo, 
posuit  propheta  duo  sin  pro  duobus  beth,  et  caph  se- 
cundum pro  lamech,  ut  Chaldsei  nomen  ignorarent. 
Cum  tamen  omnis  habere,  videre,  et  dividere  posset 
nominis  rationem,  quia  more  eorum  est  instruendo 
parvos,  quod  faciunt  eos  conjungere  primam  cum  ul- 
tima, et  secimdam  cum  penultima  ;  et  sic  ulterius 
usque  ad  duas  medias  simul  positas,  scilicet   caph  se- 


I  OPUS  MINUS.  851 

cimdum  et  lamecli.  Et  in  his  sic  congeminatis  utuntur 
una  pro  alia  maxime,  quum  volunt  aliquod  secretum 
occnltare.  Et  ideo  cum  sin  et  heth  sint  congeminata, 
ponit  duo  sin  pro  duobus  heth,  et  eadem  ratione  pro 
lamech  posuit  caph  secundum ;  et  s  nostrum  valet  eo- 
rum  sin  in  proposito  ;  et  c  nostrum  valet  caph  eorum ; 
nisi  quod  debet  asperari  c  nostrum,  sicut  Sesach.  Et 
sic  de  aliis  exemplis  iiifinitis  ubi  ponitur  ipsum  He- 
brseum,  tam  in  prologis  et  in  textu  quam  in  originali 
et  glossis. 

Sed  longe  magis  de  Grseco  accidit  hsec  qusestio,  quia  ignorance 
plus  est  de  Grasco  in  prologis,  in  textu  et  originalibus,  ^^  Greek, 
et  in  glossis;  quia  plures  sancti  sciverunt  plus  de  Grseco 
quam  de  Hebrseo  ;  atque  Grsecum  semper  fait  magis  in 
usu  Latinorum  quam  Hebrseum,  propter  ejus  facili- 
tatem  atque  convenientiam  natiouum  ;  unde  magna 
pars  Italian  dicebatur  antiquitus  Magna  Grsecia.  Au- 
gustinus  vero  dicit,  secundo  De  Doctrina  Christiana/ 
Latin»  lingure  homines  duabus  aliis  ad  tlivinarum 
Scripturarum  cognitionem  opus  habent.  Et  ipsemet 
ponit  exempla  in  Grseco  ibi  et  alibi  copiose.  Dicit 
igitur  quod  illud  ad  Thessalonicenses  [i.  3,  7.]  :  "  Prop- 
"  terea  consolati  sumus  fratres  in  vobis.'"  Dubium 
est  utrum  sit  0  fratres,  vel  vos  fratres.  Sed  lingua 
Grseca  hos  casus  pares  non  habet.  Et  ideo  ilia  inspecta 
enunciatur  casus  vocativus  0  fratres.  "  Non  est  ab- 
"  sconditum  a  me  os  tuum  quod  fecisti,"  non  elucet 
legenti  utrum  con-epta  os  dictio  producatur,  an  pro- 
nunciatur  os  producta.  Sed  talia  linguae  prsecedentis 
inspectione  dijudicantur.  Nam  in  Grseco  non  o-toixcc, 
sed  6(TTsov  positum  est,  quod  est  os,  ossis  ;  et  similiter 
est  ibi  Hebr£eum  pro  osse,  non  pro  ore.  Et  similiter 
cum  dicit  Apostolus :  "  Ipsius  factura  sumus,"  Ephes, 
ii.  [10].     Augustinus  hsihet  figTnenta,  et  Grsecns  poema; 


'  De  Doctrina  Christiana]  ii.  §  22,  23. 


352  r.OGERI    RACONIS 

quod  non  potest  esse  ablativus  casus,  sed  nominativns 
neiitri  generis,  sicut  apud  nos.  Et  ideo  glossator  male 
dicit  quod  potest  esse  ablativi  casus  vel  nominativi 
indifferenter.  Et  in  MatthfBO,  duodecimo  capitulo, 
"  Spiritus  blaspliemia"  debet  dici,  et  non  "  Spivitus 
"  blaspliemise,"  quia  spiritus  est  genitivi  casus,  eo  quod 
in  Gr?eco  ponitur  Trvzvy.aroc,  quod  est  genitivus  hujus  no- 
minis  neuma ;  unde  spiritus  est  blasphemia  Spiritus, 
et  non  spiritus  blasphemi?e.  Et  hoc  patet  aliter ;  nam 
spiritus  hlasphemice  est  mains  spiritus,  sed  blasphe- 
mia Spiritus  Sancti  accipitur  ibi,  sicut  patet  per 
textum  sequentem  ;  et  per  Marcum,  secundo  capitulo. 
Et  ideo  magnus  accidit  error  cum  Spiritus  Sanctus 
commutetur  in  spiritum  malignum.  Et  possunt  induci 
cxempla  communia  in  Hebi-reo  et  Grreco  de  Veteii 
Testamento  ;  unde  Augustinus,  De  Doctrina  Cliristiana, 
in  libro  dicit.  .  .  }  Similiter  in  Genesi  legimus  quod 
Judas  tradidit  pro  arrabone  *  Thamor,  baculum  et 
annulum  pro  hsedo  de  gregibus.  Et  doctores  mo- 
derni  dicunt  quod  arrahon  idem  est  quod  arra,  quod 
falsum  est.  Nam  arra  apud  omnes  est  pars  pretii 
qua)  primo  datur,  nee  repetitur  a  debitore  cum  re- 
siduum solvitur ;  et  ideo  nee  est  pignus  quod  delator 
rcpetit  quum  pretium  solvit.  Sed  arrahou  est  He- 
brceum.  Et  similiter  in  Groeco  scribitur.  Et  Hebrteus 
constituit  ibi  pignus,  ut  quilibet  videns  literatus  bene 
scit ;  quod  et  patet  per  textum  Genesis.  Quia  cum 
Judas  non  habuit  ha^duin  pra?sentem,  dedit  ei  pignus 
et  memoriale  pro  hosdo.  Unde  non  dedit  ei  arram  ■' 
alicujus  pecuniie  persolvenda?,  sed  dedit  quod  repetere 
voluit  quando  solverat  quod  promisit.  Et  istud  patet 
per  ipsnm  Grascum.  Nam  ubi  nos  habemus  irhjnus, 
Gra3cus  liabet  arrahon  ;   imde  Eph.,  primo  capitulo,  de 


(licit  .  .  .  ]   So  in  !MS.  I       '  arrcm']  c-rram,  MS. 

'  arrahone']  aura  bone,  MS.  \ 


OPUS  MINUS.  353 

SpiritT^  Sancto  dieitur  quod  est  pignus  lirereditatis 
iiostr?e ;  loco  pignoris  scribitur  arrahon,  sicut  quili])et 
qui  literas  Grascas  novit  potest  videre.  Et  ideo  arra- 
)ion  non  est  arra. 

De  animalibus  prohibitis  in  Lege,  etiam  possunt  ex-  Ignorance 
empla   poni ;   nam    Deuteronomii    decimo    quarto    [17.]  v^  "^^*"''''*' 
enumeratur  porphyrio    inter    aves    imraundas,   et    dicit 
ibidem  glossa  quod  est  pelicanus  ;  et  insuper  addit  quod 
Septuaginta  interpretes  in  Grseco  liabent  pelicanum  ubi 
nos  habemus  porpliyrionem.     Sed  utrumque  est  falsum. 
Nam  neque  pelicanus  est  porphyrio,  necj[ue  Septuaginta 
interpretes   habent    sic    in    Grseco,    quum    Septuaginta 
liabent  utramque    avem,   scilicet    pelicanum  et  jDorph}-- 
rionem;  et  ideo  cum  enumerentur  ist^  aves  ad  invicem 
erunt   diverste,  sicut   cseterre   conjugatae.      Deinde  cum 
nostra  translatio  liabeat  onocrotalum   et  porphyrionem, 
tarn  in  Deuteronomio  quam  in  Levitici  secundo  ;  et  hoc 
verbum  pelicanus  non  sit  in  Lege  apud  nos,  tunc  ono- 
orotalus    et  pelicanus  sunt  idem,  sed  pelicanus  et  })or- 
])hyrio  sunt  diversfe ;    sunt  autem  idem  onocrotalus  et 
pelicanus,  aut  deficeret  nobis  una  de  avibus  immundis, 
quod    non  potest    dici ;    et    in    hoc  consentit  Papias,  et 
veriiicatur    per  Hebra^um.      Quapropter    ilia  glossa    est 
falsa;  sed  quia  non  est  alicujus  sancti,  sed  magisterial  is, 
non  est  mirum  si  falsa  est,  quia  multfe  sunt  tales ;   et 
ideo  qui  exponunt  secundum  glossam  errant.     Similiter 
per    eadem    loca   Biblite   jjrobatur    quod    nycticorax    sit 
bubo,  et  non  quod  idem  sunt  noctua  et  nycticorax,  ut 
exponunt ;  nam  in  Deuteronomio  noctua  et  nycticorax 
pommtur    pro    diversis    avibus  ;    et    in    Levitico    non 
])onitur  nycticorax,  sed  bubo  loco   ejus.     Ergo  nyctico- 
]'ax  est  bubo,   et  non  noctua ;  et  hoc  per  Grascum  pro- 
batur,   nam  utroque  loco   ponitur  in  Grieco   nycticorax, 
ubi   semel  apud  nos  nycticorax  ponitur,  et  alias    bubo. 
Similiter  Hebrteum  hoc  idem  demonstrat,  et  in  his  locis 
habetur  aliud  quod  debet  vocari    et    scribi   chirogrillus, 
quod  est  in  veritate  cuniculus ;  sed  Hebra^us  dicit  .s«- 
VOL.  I.  Z 


354  ROGERI  BACONIS 

phan  ibi,  et   constituit  cuniciilum.     Et  chirogrillus  est 
Grsecum,    quod   Latine    cimiculus   dicitur.     Et   Provin- 
ciales,  ac   Tholosani,   et   multse  nationes    Latinae   cuni- 
culum  vocant  chirogi'illum,  licet  in  aspiratione  deficiuut. 
Glossa    igitur,    quae   dicit   quod  chirogrillus  est   animal 
spinosum,    et    rapax,    et    mortiferum,    male   dicit.     Sed 
pessime    dicunt,   qui   ponunt   hie  quinque  opiniones   de 
chirogrilio,    sicut   publice    dicitur   Parisius   cum    legitur 
Lex   Moysi;  ut   propriis   auribus  percepi ;   et  ego   tunc 
dixi  lectori  quod  quatuor  illarum  erant  falsse,  eo  quod 
chirogrillus  non  potest  esse  nisi  animal  unius  speciei ;  et 
omnes  erant  falsse,  quia  nulla  earum  posuit  chirogrillum 
cuniculum. 
Ignorance       Non    possum    liic    multiplicare    exempla  propter   ac- 
of  the         celerationem  negotii,  et  quia  totum  quod  vestrse  glorise 
mitto    est    qusedam    persuasio   prsegustanda,  usque    ad 
scriptum  principale,  in  quo  decern  septerni  magni  non 
continerent  exempla   errorum   in  sensu   literali,  et   per 
consequens  in  spirituali,  propter   ignorantiam  Grseci  et 
Hebrsei.     Sed  non  solum  propter   hoc  erratur   multum 
in   his    sensibus,    sed  etiam   propter  vocabula    Latina ; 
nam   in   Epistola    Hieronymi,    quae   nunc   ut    Prologus 
prseponitur    exemplari  vulgato,   et   legitur    cum   Biblia, 
lit   mentio  de   mensa  solis^   quam  expositores  sestimant 
esse  unam  tabulam  auream  inventam  in  mari  a  pisca- 
toribus,  de  qua  scribit  Valerius  Maximus  libro  quarto; 
quam    inventores    miserunt   ApoUini    in    Delos    insula, 
et    qusesiverunt    cui    daretur.      Quo   respondente,    quod 
Thaleti  Milesio,  qui  fuit  primus  de  Septem  Sapientibus, 
ille  propter  humilitatem  recusans,  misit  alteri   de    sep- 
tem,  et    secundus   tertio,  usque   Solon  em  Atheniensem, 
qui  transmisit  Apollini.     Certe  hsec  mensa  non  est  ilia 
de   qua  loquitur  Hieronymus  in  epistola  prsedicta,    nee 
sumitur  ad  literam  in  propria  figm'atione,  sed  in  tran- 
sumptis.     Nam  mensa  soils  est  hie  plaga  meridiana  in 
qua  currit  sol.     Hanc  enim  partem  vocabant  philosophd 
mensam    solis,    quia    semper    est   ad   meridiem.     Unde 


OPUS   MINUS.  ODO 

Ethicus  astronomus  in  libro  suo  qui  Cosmographia 
vocatur,  quain  composuit  Graecis,  et  Hebraicis,  et 
Latinis  Uteris,  et  characteribus  propriis  intermixtis 
[composuit],  ipse  vituperat  Abrachis  astronomum  et 
Ctieteros,  qui  non  sunt  perscrutati  plagam  coeli 
aquilonarem,  sed  tantum  meridionalem  in  qua  liabita- 
bant.  Et  Hieronymus,  peritus  in  linguis,  transtulit  in 
libro  illo  quie  videbantur  ei  necessaria,  et  dicit  in  sua 
translatione,  quod  alias  fecerat  mentionem  de  hac 
mensa  solis  in  Epistolis.  Quapropter  ejus  auctoritate 
suffulti  possunt  asserere  quod  mensa  solis,  de  qua  lo- 
quitur Hieronymus  in  Prologo  Biblire,  est  ilia  de  qua 
Ethicus  astrologus  et  ipse  Hieronymus  in  translatione 
libri  illius  philosoplii  faciunt  mentionem.  Sed  non 
potuit  b?ec  esse,  quia  ilia  mensa  aurea  fuit  in  tempore 
Septem  Sapientum,  ut  planum  est.  Sed  Apollo  philo- 
sophus,  de  quo  Hieronymus  loquitur  in  Prologo  memo- 
rato,  non  fuit  illis  temporibus,  quia  illi  soli  Sapientes 
Septem  fuerunt  tunc  secundum  Augustinum  libro  De 
Civitate  Dei,^  ut  patet  secunda  parte  operis  quod  trans- 
mitto,  ubi  texo  tempora  singulorum  sapientum  in  phi- 
losophia  a  principio  mundi.  Si  etiam  ille  Apollo  fuisset 
tempore  Septem  Sapientum,  fuisset  pro  certo  octavus. 
Nam  longe  fuit  sapientior  omnibus  illis,  ut  facile  patet 
per  illud  canon  et  ex  epistola  Hieronymi.  Nam  Au^ 
gustinus  docet  pondus  illorum  Septem  Sapientum,  quod 
non  esset  magnum  respectu  sequentium  philosophorum 
nee  pra3cedentium  ;  quamvis  respectu  illius  temporis  in 
quo  sapientia  fuit  sopita  dicebantur  sapientes. 

Potest  etiam  inferri    exemplum  de  Ezec.  xxiii.  [41],  Ignorance 
de  muliere    quae   sedit  in  lecto  et   mensa  est  ordinata.  oiogy. 
Istud    exponitur    de   fornicatione,  ut  glossator  dicit,  et 
adducit  versum  Ovidii  dicentis : 

"Et  quia  nuda  fui,  sum  mensa  paratior  illi." 


De  Civitate  DeiJ  xviii.  25. 

z  2 


85  G  ROGERI   BACON  IS 

Et  ha?c  expositio  mala  est,  nam  non  sumitur  liic 
lectus  pro  ciibili,  neque  ad  officium  dormiendi,  sed  pro 
triclinio ;  antiqui  enim  ante  usiim  scannorum  non 
liabebant  ubi  sederent  ad  mensam  nisi  in  lectis ;  ster- 
nebant  enim  tres  lectos  continue,  et  ibi  ad  mensam 
sedebant ;  et  hoc  notabant  triclinium  a  tris,  quod  est 
tres,  et  clinium,  quod  est  lectus.  Et  hi  lecti  reserva- 
bantur  ad  officium  comedendi  non  doi-miendi.  Et  Scrip- 
tura  hujusmodi  utitur  lectis.  Nam  rex  Saul  sedit  in 
lecto  ad  comedenclum  in  domo  mulieris  Phitonissse ;  et 
in  primo  Hester  liabetur  de  hujusmodi  lectis.  Nam 
rex  Assuerus  jussit  sterni  hujusmodi  lectos  in  convivio 
suo  grandi.  Quapropter  ridiculose  et  impudenter 
convertitur  Scriptura  Dei  in  lasciviam  et  turpitudinem 
Ovidianam.  Unde  ilia  elossa  cum  versiciilo  Ovidii 
deberet  penitus  abradi,  sicut  mulia:)  alite ;  quia  nescitin* 
ibi  quod  lectus  in  Scriptura  significat  aliquando  in- 
strumentum  comedendi,  et  aliquando  instrumentum 
dormiendi,  et  si  volumus  aliquando  ad  instrumentum 
edendi.     Ideo  accidit  error  multiplex  in  expositionibus. 

Tertium  vero  potest  poni  exemplum  de  Amos'  pro- 
plieta,  ubi  dicit :  "  Et  factio  eorum  lascivientium/'  ubi 
ostendit,  quod  factio  sit  idem  quod  actio  et  operatio, 
et  derivatur  a  facia,  facts,  sicut  actio  ab  ago,  ag'ts, 
et  operatio  ab  operor,  ofwraris.  Sed  illud  niliil 
est.  Hugutio  ibi  dicit  quod  sit  idem  quod  fictio. 
Sed  non  est  verum.  Nam  factio  monstrant  doctores 
nunquam  fuit  in  usu  pro  actione,  et  operatione,  et 
fictione ;  sed  pro  concordia  malorum  et  facinorosorum. 
Unde  Sallustius  auctor  certissimus,  ut  dicit  Hieronymus, 
ait-  in  Jugurthino,  quod  amicitia  est  idem  velle  et  nolle 
inter  bonos,  factio  inter  malos.  Et  licet  in  hujusmodi 
multum  erretur    in    ScripturjB    expositione,    [et]    innu- 


'  Anuis]     "  et   auferretur    factio    I       -  ait']  an,  IMS. 
•'  lascivientiiim."    vi.  7.  I 


OPUS   MINUS.  357 

merabilia    siut    exempla    corruptioiiis  hujusmodi,  tamen 
oportet  ad  alia  festinare.     )Seqiiitur 

Sed  longe  major  causa  erroris  in  sensu  literali  et  Ignorance 
s[)irituali  accidit  propter  ignorantiam  et  proprietatem  '^^^  inean- 
rerum  in  Scriptnra.  Nam  sensus  literalis  coiisistit  in  ing  of 
rerum  natnris  et  proprietatibiis,  ut  per  conveuicntes  "^^  "^^* 
adaptationes  et  similitudines  congruentes  eliciantur 
sensus  spirituales.  Nam  liyec  est  via  propria  Scripturte, 
et  ha^c  est  expositio  sanctorum  et  omnium  antiquorum 
sapient um  ;  quoniam  omnes  sancti  et  sapientes  recur- 
runt  in  omni  vocabulo  ad  naturam  et  proprietatem 
rerum  de  quibuss  it  sermo.  Et  primo  contemnunt '  his- 
torian! naturalem  ipsarum  rerunr  in  qua  stat  literalis 
sensus ;  deinde  eliciunt  cum  omni  suavitate  sapienti^e 
sensus  spirituales.  Et  hoc  confirmat  Augustinus  in 
libro  De  Doctrlna  Chiistiana  per  multa  exempla.  Nam 
ubi  dicitur:  "  Estote  prudentes  sicut  serpentes,  et  sim- 
''plices  sicut  columbre : "  voluit  Dominus  Apostolis 
insinuare  ut  intelligant  naturam  et  proprietatem  ser- 
pentis  et  columbai  ;  ut  sicut  serpens  pro  defensione 
capitis  totum  corpus  involvit  et  exponit,  sic  et  Chris- 
tianus  debet  omnia  qute  sua  sunt  exponere  pro  capite 
suo  Jesu  Christo,  nee  unquam  contra  fidem  faciat  et 
amorem.  Et  cum  columbina  simplicitas  non  habeat 
asininum,  nee  vulpinss  mentiatur  simplicitatis  figmentum, 
habet  tamen  cautelam  simplicem  ei  inuatam,  ut  libenter 
juxta  ripas  aquarum  sedeat,  quatenus  avium  rapaciuui 
volantium  in  aere  per  reflectionem  specierum  ab  eis  in 
superficie     aquarum    cadentium,  earum    propinquitatem 

apprehendat :    propter  quod  Canticorum  dicitur  - 

a  ***** 

Et  si  sciretur  tota   sn}»lentia  philosophi?e   cum  tlieo- 
logia,  immo   videretur    tunc    utilitas    philosophite,    quia 


contcnutuiit'l  tepunt,  MS.  I      -f/(c/<tfr]  The  scribe  bas  here  omit- 

ted a  line. 


358  ROGERI   BACONIS 

sua  utilitas  consistit  in  quantum  theologice  deservit, 
atque  sua  dignitas  tunc  eluceret.  Nam  nihil  est  dignum 
in  ea  nisi  quod  sacra  Dei  sapientia  recipere  dignatur. 
Cum  igitur  in  Scriptura  ponatur  res,  a  summis  coelorum 
usque  ad  terminos  eorum,  oportet  theologum  scire 
omnia,  si  intelligere  debet  Scripturam  Dei  plenarie ; 
et  maxime  ccelestia,  quia  ilia  nobiliora  sunt.  Et  quia 
sacra  sapientia  coelestis  est,  et  quia  conversatio  nostra 
in  coelis  debet  esse,  et  quia  proprius  locus  noster  et 
patria  in  coelis  prseparantur,  et  propter  multas  hujus- 
modi  ratione«  et  auctoritates,  ut  tango  in  parte  quarta 
de  comparatione  matbematicte  ad  theologiam,  deinde  nos 
oportet  scire  tempora  propter  historias  Sacrse  Scripturse. 
Sed  pbilosopliia  bsec  certificat,  sicut  ostendo  in  eadem 
parte.  Tertio  oportet  quod  loca  mundi  sciantur,  quia 
totus  cursus  Scripturse  currit  penes  hose  ;  et  propter 
hsec  descripsi  ha3C  loca  in  universali,  et  in  particulari, 
et  astrologice  et  naturaliter. 

Deinde  oportet  quod  sciantur  numeri,  sine  quibus 
nihil  potest  sciri  in^  Scriptura,  ut  docet  Augustinus 
et  alii  sancti,  sicut  scribo  in  ilia  parte  de  compara- 
tione numerorum  ad  Scripturam  :  et  postea  quod 
sciantur  musicalia,  sicut  sancti  docent,  etiam  ostendo  in 
ilia  parte.  Deinde  geometricalia  super  omnia  hgec ;  ut 
area  NofB,  tabernaculum  cum  omnibus  appenditiis  suis, 
et  templum  Salomonis  et  Ezechiel  describantur  in  cor- 
poribus  secundum  .  .  .  ais^  corporibus  Scripturse.  Et 
aliter  impossibile  est  quod  sensus  litteralis  sciatur,  nee 
per  consequens  spiritualis.  Etad  hoc  laboraverunt  sancti 
et  antiqui  sapientes.  Et  vidi  de  his,  et  hie  stat 
imaginatio  Scripturge,  ut  sciamus  vetus  et  novum,  et 
videamus  ad  oculum  ritum  populi  qui  sunt  figura 
novi.  Postremo  debent  sciri  omnes  naturae  et  proprie- 
tates    rerum    inferiorum,    ut    elementorum,    humorum. 


'  ni]  sine,  ISIS.  |      ^  secundum']  2^'%  MS. 


OPUS  MINUS. 


359 


lapidum,  saliiim,  snlpliurum,  inetallorum,^  atramcnto- 
rum,  colorum  et  oleorum  universim,  et  cseteroriim  nomi- 
natorum ;  deinde  omnium  planetarum  et  herbarum  et 
cseteroriim,  et  qute  erumpunt  de  terra,  quge  in  Scriptura 
ponimtur.  Post  bsec  omnium  animalium  ;  et  postremo 
diversitates  et  proprietates  omnium  liominum,  et  in 
complexione,  et  in  moribus,  et  in  ritu,  et  in  artibus,  et 
in  scientiis.  Sed  paucissima  de  omnibus  Ms  sciuntur 
a  vulgo  theologorum.  Et  ideo  in  sensu  literali  necesse 
est  quod  sit  error  infinitus.  Exempla  quidem  de 
coelestibus  et  passionibus  temporum,  et  de  numeris  et 
figuris  [et  de  numeris]  et  musicalibus,  satis  patent  in 
septem  radicibus  quibus  comparatur  mathematica  ad 
tlieologiam.  Et  in  quarta  parte  operis  de  locis  mundi 
et  ibi  et  ante  et  postea  in  magna  copia^  ut  prius  tetigi. 
De  rebus,  inferioribus  exemplum  magnificum  posui 
in  sestibus  maris  qui  saepissime  reperiuntui*  in  Scriptura, 
quod  tractavi  in  quarta  parte  operis  geometrici,  ubi 
angulos  et  figuras  docui  omnia  debere  cognosci,  Sed 
nullum  vidi  qui  sciat  illos  sestus  nisi  vii-um  a  quo 
hsec  didici^  transactis  annis  viginti.  Sed  possunt 
poni  alia  exempla  quae  similiter  sunt  valde  necessaria 
tlieologia3  sicut  enumeravi^  .  .  .  ,         , 


[De  rerum  generationibus.]  ■* 
Hie    autem    volens    ponere   radicalem    generationem  Specula- 
rcrum     ostendam    quomodo    ex    elementis    generantur  ^1,^  ^^.^l^g' 
liumores,  et  ex  humoribus  omnia  inanimata  vegetabilia  elementary 
et  animalia  et  homines.     Hsec   autem   historia   genera-  ^f  matter, 
tionis  rerum  est  ubique  in  Scriptura  diffusa  a  principio 
usque  finem,  et   hoc  est  fundamentum   naturalis  philo- 
sophise   inter    Latinos    vulgatse  insuper    et    medicinse. 


'  metallorum^  airam,  MS. 
-  diclici]  added  iu  margin  sc.  Rob. 
Lincolniensem. 


^  enumeiuvi]  uncertain. 
^  genemiiouibus}  In  a  more  recent 
hand. 


360  KOGERI   BACONIS 

Sed  efc  sine  his  «ecreta  alkymia?,  quie  superius 
occultavi,  sciri  noii  possunt.  Et  ideo  multiplici  de 
causa  expedit  quod  liic  aperiantur  ista,  et  totum  vulgus 
philosophorum  quain  theologorum  hujusmodi  genera- 
tionem  ignoraverunt  usque  nunc,  quamvis  aliqui 
sapientissimi  earn  sciunt.  Sed  illi  sunt  in  fine  pauci- 
tatis  ;  et  ideo  ponam  hie  sententias  magis  rationabiles 
et  quse  sunt  in  usu  vulgi  et  sapientum,  ut  pateat 
infinita  falsitas,  et  Veritas  plenius  elucescat.  Et  placet 
mihi  in  hoc  loco  de  his  tractare  uti  secreta  alkymite 
occultentur  in  his  qvife  scribo,  quod  tamen  vestra 
discretio  valeat  contemplari ;  nisi  enim  sciantur  quae 
prius  scripsi,  et  ea  quse  hie  scribam,  et  tertio  ea  qua3 
in  fine  operis  conscribo,  non  potest  horum  sciri  Veritas 
scriptorum  secretorum. 

Dico  igitur  quod  ex  elementis  sunt  omnia  inferiora. 
Et  tamen  non  descendit  ignis  a  sphesra  sua  ad  hanc 
generationem,  ut  in  vanum  quserunt  naturales  vulgati, 
quia  quod  summe  leve  est  non  descendit  sed  ascendit. 
Nee  virtus  multiplicata  ab  igne  potest  esse  naturale 
principium  alicujus  rei,  quia  omnis  virtus  multiplicata 
est  loco  agentis  et  non  materiie.  Et  ideo  patet  quod 
lalsum  dicitur,  quod  elementa  singula  quatuor,  in  parva 
quantitate  divisa  et  distincta,  concurrunt  ad  invicem  in 
aliquo  ubi  ut  res  generentur.  Nam  ignis  non  inveni- 
retui'  per  se  existens  in  omni  loco  generationis,  eo  quod 
non  invenitur  nisi  in  locis  sulphureis  et  bituminibus 
ardentibus  ;  quamvis  enim  per  radices  stellarum  gene- 
retur  ignis,  tamen  non  ubique  sensibilis  sit,  sicut 
exigitur  in  hac  positione ;  et  quod  secundum  hanc  po- 
sitionem  h?ec  quatuor  elementa  diversa,  secundam  suas 
superficies,  concurrunt  in  unum  locum  et  mutuo  se 
alterantur,  donee  fiat  mixtum.  Sed  hoc  reprobatur,  eo 
quod  si  conveniunt  tunc  fierent  quatuor  mixta.  Sed 
nos  qua^rimus  generationem  unius  mixti. 
•^^I^.        „      Hsec    igitur    Q-eneratio    vuloi   mcdicorum    et    i)Ositio 

opinions  of  ... 

the  Trench  naturalium     Parisiensium     est     falsa,     i)ropter     causas 


OPUS  MINUS.  361 

dictas.  Aiiglici  vero  lianc  opinionem  reliqiieruiit  pro  and  Eng- 
impossibili,  et  dicunt  quod  ex  iino  noii  potest  fieri  raiigts^con- 
mixtiim,  quia  quodlibet  elementum  est  in  potentia  sidered. 
ad  quodlibet,  ut  dicit  Aristoteles  secimdo  De  Gene- 
ratioue ;  ^  unde  in  terra  est  potentia  ad  alia  tria, 
quia  de  terra  potest  fieri  ignis,  aqua  et  aer.  Et  cum 
omnia  mixta  fiunt  ex  terra  vel  aqua  naturaliter,  ut 
dicit  Aristoteles  quarto  De  Metaphysica,  quod  terra, 
aqua,  et  aer  sunt  contigua  et  sibi  proxima  in  loco 
generationis  rerum ;  et  duo  elementa  alterant  tertium 
ad  suam  naturam ;  ut  si  ex  terra  debeat  fieri  res 
aliqua,  tunc  aer  et  aqua  prtesentes  ei  alterant  ipsam 
ad  naturam  aqua?  et  e  converso;  et  virtus  coeli  alterat 
eam  ad  naturam  ignis  :  et  producimur  virtute  trium 
elementorum  citra  intentionem  vel  citra  complementum 
medio  modo  inter  actum  et  purara  potentiam  :  et 
dicendum  hsec  generatio  trium  elementorum  fiat  necesse 
est,  quod  natura  quarti  elementi,  quod  est  naturale 
principium  corrumpitur  citra  intentionem  ;  et  sic  fiet 
niixtum  ex  omnibus,  et  unum  ;  quia  sub  quantitate 
corporali  scilicet  sub  quantitate  terra?  fiunt  naturtu 
omnium  elementorum ;  et  sic  unum  erit  mixtum. 

Sed  melius  potest  dici  quod  virtus  cceli  sufiicit  ad 
generationem  mixti,  nee  oportet  requirere  tria  elementa 
semper  simul  in  omni  generatione,  quia  non  transit 
aer  per  medium  aquse  maris  ad  terram,  nee  ignis  re- 
quiritur  pro  agenti,  immo  virtus  coeli  requiritur  pro 
eo.  Et  ideo  similiter  pro  aliis  sufiicit.  Et  si  ex  terra 
generatur  aliquid,  vel  ex  aqua,  non  oportet  quod  ex 
natura  terr?e,  quge  prius  fuit,  remaneat  citra  intentio- 
nem. Sed  sicut  natura  trium  elementorum  de  potentia 
materiae  deducetur  per  corruptionem  naturae  specificoB, 
sibi  contrarian,  et  simplicis  corporis  et  elementaris,  hsec 
enim    est    universalis   lex    generationis,    scilicet     quod 


'  Ue  Generatione^  ii.  4. 


362  ROGEEI  BACONIS 

Opinions  of  generatio  imiiis   specie!  est   corruptio   alterius,  ut  Aris- 

and  Eno'.    toteles    docet    primo    De  Generatione :  ^     uncle  cum  ex 

lish  natu-    terra     generetur     ismis     tota     natura    terrjB     specifica 
rahsts  con-  ..  ^  ^        ,  ^.  -,  .       . 

sidered.       corrumpitur,  et  remanet   genus    aliquod    commune  igni 

et  terrse,  quod  vocatur  materia  naturalis ;  quia  nihil 
est  commune  duabus  speciebus  nisi  genus  earum,  et 
hsec  est  substantia  corporea  non  coelestis,  elementaris, 
quae  sicut  genus  operatur  de  igne  et  terra  ;  quse 
materia  habet  naturam  terrge  ex  qua  fit  ignis.  Sed 
natura  ignis  destruit  naturam  specificam  terrre  usque 
ad  illam  radicem  communem.  Et  quia  est  ilia  impo- 
tentia  -  ad  speciem  contrariam,  potest  ignis  educi  de 
illius  materic©  potentia,  quia  genus  continet  contrarias 
differentias  potestate,  secundum  Porphyrium.  Similiter 
genus  est  ubique,  quia  semper  materia  communis,  sive 
genus  commune,  ad  duas  species,  habet  in  actu  alteratio- 
nem  illarum,  et  quando  agens  fortius  venit  potest  toUere 
illam  speciem  prc"esentem,  et  aliam  educere  de  potentia 
illius  generis  et  materise,  quia  essentia  generis  est 
materia  naturalis.  Cum  igitur  elementum  et  mixtum 
sint  species  contraripe,  tunc  generatio  unius  erit  cor- 
ruptio alterius.  Et  ideo  si  de  elemento,  ut  de  teria, 
debeat  generari  mixtum,  oportet  quod  natura  tota 
terrse  specifica  destruatur  usque  ad  materiam  com- 
munem terrse  et  mixtionem,-  quae  est  substantia  cor- 
porea non  coelestis.  Hoc  enim  jirobatur  de  elemento 
et  mixto,  in  quo  nihil  est  de  natura  terrc©  specifica, 
quoniam  prsecedit  earn  naturaliter  sicut  genus  suam 
speciem  ;  de  cujus  materise  potentia  potest  contraria 
species  produci ;  quia  genus  est  in  potentia  ad  duas 
ispecies  contrarias,  Quapropter  potest  per  agens  fieri 
sufficiens  natura  mixta  et  educi  de  materise  potentia 
illius.  Cum  igitur  in  ilia  nulla  est  de  terra,  sicut 
nee    de    aliis    dementis,    quoniam    ipsa    prsecedit    per 


'  De  Generatione']  ■  |       '  mixtionem^  mixto,  MS. 


OPUS  MINUS.  363 

natiiram  omnia  elementa,  necesse  est  quod  in  genera- 
tione  mixta  de  terra  tota  natura  terrso  specifica* 
destruatur,  et  removeatur  natura  terrse,  sicut  ignis  et 
aqufe  et  aeris,  quia  natura  mixta  de  novo  fit.  Et 
sicut  naturae  tres  elementares  renovantur  in  hoc  mixto 
necesse  est  quod  et  quarta.  Et  ideo  imaginatio  falsa 
est,  qute  dicit  quod  natura  illius  elementi  quod  subici- 
tur  in  eeneratione  remaneat  citra  intentionem.  Sed 
oportet  quod  tota  natura  mixta  ex  quatuor  renpvetur. 
Item  si  terra  remaneret  tunc  non  esset  generatio 
mixti  de  propria  materia,  sed  mixtio  quarundam 
rerum,  sicut  aqure  et  vini  cum  oleo  et  lacte,  vel  alia 
hujusmodi.  Sed  hsec  mixtio  non  est  generatio  de 
potentia  materise,  nee  Veritas  mixti,  qu8e  fit  per  naturam. 
Manifestum  est  igitur  quod  falsa  est  positio  Anglicorum 
sicut  et  Parisiensium. 

Sed  qualiterciimque  dicatur  adhuc  videtur  qusestio  Of  genera- 
gravissima,  quomodo  quatuor  elementa  faciunt  suum  tj^g^fQ^™ 
corpus  mixtum  natura.  Aristoteles  in  decimo  Metaphy-  elements. 
sicorum^  docet,  sine  contradictione  possibili,  quod  omne 
medium  est  duorum  contrariorum  terminorum.  Nam 
unius  contrarietatis  non  sunt  nisi  duo  extrema,  sicut 
nee  unius  divisionis,  ut  allegat  pMlosoplius ;  quia  im- 
possibile  est  quod  piura  duobus  sint  contraria,  ergo 
nee  tres  vel  quatuor  sunt  contraria.  Sed  duo  tantum 
adinvicem  comparata,  uti  calidum  et  frigidmn,  faciunt 
unam  contrarietatem.  Unde  has  quatuor  qualitates 
non  sunt  adinvicem  contraries  nee  tres  illarum,  sed 
duse  et  duse.  Sed  non  fit  medium  nisi  duorum  con- 
trariorum, ut  Aristoteles  docet  libro  prsedicto.  Ergo 
ut  erit  una  natura  media  inter  calidum  et  frigidum, 
et  humidum  et  siccum,  sic  igitur  erunt  duas  naturae 
mediae    in    mixto.      Sed    ha;    duae    naturae  mediae  non 


Metaphyaicoruiii']  x,  7. 


364  ROGERI   BACON  IS 

sunt  contrariie,  sed  continentes,  et  medium  non  fit 
nisi  ex  contrariis,  ut  docet  Aristoteles  prsedicto  libro ; 
quoniam  ex  albo  et  nigro  potest  fieri  color  medius, 
sed  ex  albo  et  dulci  non  potest  fieri  aliqua  natura 
media,  quia  non  sunt  contrarise,  sed  conjungentes.  Et 
dicuntur  conjungentes  naturte,  quae  simul  se  conjun- 
gunt,  et  patiuntur  simul  in  eodem  subjecto  actu  ; 
ut  album  et  dulce  in  lacte.  Contraria  vero  sunt 
quae  sunt  in  actu  suo,  non  se  compatiuntur  in  eodem 
subjecto ;  ut  eadem  res  secundum  eandem  partem  non 
potest  esse  alba  et  nigra,  nee  calida  et  frigida,  et 
sic  de  aliis.  Cum  igitur  natura  media  inter  calidum 
et  frigidum  sunt  contraria  naturse  mediae  inter  Immi- 
dum  et  siccum,  non  potest  aliquod  medium  fieri  ex 
istis  duabus  naturis.  Et  ideo  erunt  in  actu,  sicut 
dulce  et  album  in  lacte,  ex  quibus  non  fiet  unuuj, 
quia  non  potest  esse  mixti  natura  una. 

Sed  fingitur  hie,  quia  forma  mixti  est  alia  a  natura 
elementorum,  ut  aliqua  virtus  coeli  qu^e  dat  imitatem 
mixto,  propter  hoc  quod  dicit  Aristoteles  septirao  Meta- 
pliysicorum  in  fine,  quod  forma  mixtum  non  est  elemeu- 
tum,  nee  ex  elementis,  sed  natura3  addita  vis.  Sed  est 
in)possibile  quod  sit  virtus  coelestis  ;  quia  ilia  est  loco 
agentis  in  istis  inferioribus  non  cadens  in  rei  substan- 
tiam.  Sed  agens  et  partes  rei  non  coincidunt  in 
eodem  numero  ;  id  est,  idem  numero  non  potest  esse 
agens  et  forma,  ut  habetur  tertio  Pliysicorum.'  Item 
materia  appropriat  sibi  formam,  et  e  converse ;  uti 
dicit  Aristoteles  secundo  De  Anima'-  et  decimo  Meta- 
pliysicorum.  Et  planum  est  hoc ;  ergo  si  materia 
mixti  est  de  natura  elementorum  oportet  quod  forma 
ejus  similiter. 

Item  formpe  simplices  forma  mixti  sunt  nobiliores,  eo 
quod  sunt  magis  perfect?e.    Sed  illas  non  dicuntur  esse 


kttio  Physicoruni]  iii.  3.  \      ^  De  Aniwa]  ii.  1. 


OPUS   MINUS.  365 

virtutes  coelestes,  sed  educt?e  de  potentia  materia? ;  quare 
nee  forma  mixti.  Item  generatio  mixti  fit  vel  erit 
de  potentia  materite  ;  sed  materia  liic  est  essentia  ali- 
ciijus  generis,  et  omnis  essentia  generis  in  prtedica- 
mento  substantise  est  composita  ex  materia  incompleta 
et  forma  incompleta,  cujus  forma  per  virtutem  gene- 
rantis  cedit  in  formam  specificam,  completam,  et  materia 
in  materiam,  ut  compositum  specificum  generetur,  et 
nova  materia  specifica  et  nova  forma,  sicut  docetur  sep- 
timo  Metaphysicorum,^  ubi  probat  quod  non  generatnr 
forma  tantum,  sed  compositum  ex  materia  specifica  et 
forma  specifica.  Et  illud  est  verissimum,  et  alibi 
magis  certificandum.  Qiiapropter  specifica  forma  mixti 
producitur  de  forma  completa  priori.  Sed  hoc  non  fit 
per  additionem  alicujus  extrinseci,  ut  Aristoteles  dicit 
nono  Metaphysicorum,  et  quarto  Pliysicorum,  capitulo  de 
Vacuo.  Sed  una  et  eadem  essentia  numquam  habet 
esse  incomplete  postea  completius,  cum  educatur  de 
potentia  materia^  per  agens  in  actum  completum,  sicut 
eadem  res  est  embryo,  puer  et  vir,  et  vadit  de  in  com - 
pleto  esse  ad  complementum.  Manifestum  igitur  est 
quod  totum  mixtum  est  de  natura  elementari.  Et  ideo 
forma  ejus  est  de  formis  elementorum,  et  materia  de 
materiis. 

Quod  autem  Aristoteles  dicit  septimo  Metapliysico- 
rum,  habet  sensum  suum  manifestum  ex  litera ;  nam 
ipse  loquitur  ibi  de  veritate  cujvislibet  compositi,  non 
tamen  mixti  de  quo  loquimur  hie.  Et  quterit  quo- 
modo  poterit  esse  unum,  et  materialia  principia  vocat 
elementa,  secundum  quod  in  secundo  Metaphysicorum - 
inateriam  vocat  elementum,  quando  dicit  quod  elemen- 
tum  est  illud  quod  est  ultimum  in  resolutione  rei.  Et 
hoc  est  materiale  principium  quod  est  primum  in 
generatione    ejus    et    radix.      Elementum    igitur   vocat 


'  septimo  Mttap]tysiccrum~\  vii.  7.    |       ^  sic  undo  Metaphyi>icoiunr\  ii.  4. 


366  ROGERI   BACONIS 

materiale  principum  divisum  contra  formam.  Et  icleo 
cum  sine  forma  non  j^otest  fieri  compositum,  tunc  nee 
duo  elementa,  nee  similiter  quatuor,  nee  quinque,  nee 
aliquot  faciunt  compositum  ;  quia  quodlibet  eorum 
habet  rationem  materialis  principii ;  id  est,  duas  materia^ 
non  facient  unum,  nee  tres,  nee  quatuor  nee  plures ; 
sed  oportet  quod  forma  addatur.  Sed  quia  materia 
est  alia  per  essentiam  a  qualibet  forma,  et,  ut  docet 
septimo  Metapliysicorum  in  principio,  manifestum  est 
quod  cum  dicit  quod  forma  compositi  vel  mixti  non  sit 
elementum,  nee  ex  elementis,  sed  est  natura  ^ddita 
eis,  optime  dicit ;  id  est,  forma  compositi  non  est  aliqua 
de  partibus  rei,  nee  composita  ex  partibus  illis,  sed 
est  alia  per  essentiam  a  materia  et  partibus  suis. 
Et  ideo  non  loquitur  ibi  de  elementis  his  quatuor, 
quae  sunt  terra,  etc.,  sed  de  elementis,  id  est  partibus 
materice,  quia  elementa  vocat  materiam  ibi,  secundum 
definitionem  element!  quam  prius  dedit  secundo  Meta- 
pliysicorum ;  nee  igitur  ad  propositum  est  illud  verbum 
Aristotelis  in  fine  septimi,  quamvis  totus  vulgus  erret 
in  hoc  loco. 

Exposita  igitur  sententia  Aristotelis  in  fine  sep- 
timi, redeo  ad  solutionem  quaestionis  principalis.  Nam 
cum  dicitur  quod  medium  non  est  nisi  ex  contrariis 
concedo,  et  quod  naturae  duae  mediae  sint  in  mixto, 
quia  natura  media  inter  calidum  et  frigidum,  et 
altera  inter  humidum  et  siccum.  Et  illae  duae 
naturae  non  sunt  contrariae,  nee  sit  aliqua  media  seu 
mixta  ab  eis.  Sed  tamen  mixtum  erit  unum  ab  una 
illarum  naturarum,  quia  natura  media  ^  calidi  et  frigidi 
est  nobilior  et  fortior^  natura  sicci  et  humidi.  Et 
ideo  natui'a  sicci  et  humidi  est  materialis  respectu 
alterius,  scilicet  naturae  medics  calidi  et  frigidi,  sicut 
materia  ad  formam  ut  fiat  unum  ex  illis,  et  est  natura 


media']  medio,  MS.  I      -  fortiof]  formalior  in  MS.,   cor- 

I  rected  in  marg. 


orus  MINUS.  307 

sicci  et  Immidi  in  potentia  ad  naturam  calidi  et 
frigidi ;  sicxit  corpus  est  in  potentia  ad  animam,  nee  fit 
nna  materia  media  vel  mixta  ex  illis  duabus.  Sed 
composita  sicut  ex  materia  et  forma,  ut  ex  anima  et 
corpore,  non  fit  natura  media  per  mixtionem,  sed  per 
imionem  et  compositionem  naturalem  ex  duobns  primis, 
quorum  unum  est  in  potentia  respectu  alterius.  Et 
est  intelligendum  quod  sicut  in  elemento  sunt  materia 
simplex  et  forma  simplex,  ita  in  mixto  est  materia 
mixta  et  forma  mixta.  Et  a  parte  utriusque  sunt  illa3 
duf©  natures  mediae,  ita  quod  in  materia  mixta  sunt 
dure  nature  mediae  materiales,  sed  una  est  in  potentia 
ad  aliam.  Similiter  a  parte  formre  mixtse  sunt  duae 
materiales  mediae,  sed  una  est  in  potentia  ad  aliam ; 
et  tota  materia,  quae  fit  una  propter  hoc,  quod  una 
natura  ejus  est  in  potentia  ad  aliam,  fit  in  potentia  ad 
totam  formam  mixti.  Et  sic  potest  fieri  mixtum 
unum  ex  duobus,  quorum  unum  est  in  potentia  alterius ; 
et  hoc  sufficit  ad  unitatem  rerum  compositarum,  sicut 
Aristoteles  docet  in  septimo  Metaphysicorum,  et  in 
aliis  locis.  Nam  in  septimo  dicit  quod  ex  duobus  in 
actu  non  fit  imum,  nee  ex  duobus  in  potentia,  sed  ex 
duobus  quorum  unum  est  in  potentia  respectu  alte- 
rius ;  ut  ex  anima  et  corpore ;  et  universaliter  ex 
materia  et  forma. 

Hoc    habito,    considerandum   est    quae    mixta    primo  Theoloo-i- 
fiunt    ex    elementis,    et   qua3    secundario ;    quo    modo  ^^^  impor- 
potest  fieri  mixtum  ad  sequalitatem,  et  qualiter  non ;  et  question. 
hujusmodi  alia  quseruntur  scienda.     Hoc  est  necessarium 
scire  propter  compositionem   corporis  Adae   et   Evae   et 
propter  fructus  paradysi,    ex  quibus   immortalitas  Ada3 
potuisset  continuari  si  non  peccasset ;   et  similiter  totius 
progeniei    suae ;     similiter    hoc    necessario    sciri    debet 
propter  resurrectionem  et  immortalitatem  tarn  damnan- 
dorum  quam  glorificandormn.      Et  ad  infinita  in  theo- 
logia    et     philosophia    valent    haec ;     quibus     ignoratis 


oG8  r.O(;ERi  raconis 

ignorabitur  quicqnid  est  sub  ccelo.  Dlco  igitiir  quod 
si  elementa  considerentur  secundum  subjectam  suam  et 
quantitatem,  et  pondus,  et  secundum  naturam  gravis 
et  levis,  qure  omnia  hie  pro  eodem  accipiuntur,  tunc 
impossibile  est  quod  fiat  jequalitas  ;  nam  oportet  quod 
in  omnibus  dominetur  unum  elementum,  secundum 
has  duas  vias  ;  quia  Aristoteles  in  quinto  Metaphysico- 
rum  dicit,  quod  compositum  est  ex  uno  elemento  majus, 
et  ex  alio  minus  ;  et  hujus  causam  dicit  in  principio 
Coeli  et  Mundi,  quod  omne  mixtum  movetur  secundum 
naturam  elementi  dominantis  in  ipso.  Nam  vel  de- 
scendit  inferius  per  naturam  gravis,  vel  ascendit  per 
naturam  levis  ;  et  ideo  secundum  hanc  viam  nullo 
modo  potest  esse  sequalitas.  Et  hujus  ratio  est  quia 
si  tantum  esset  in  mixto  de  natura  gravis  quantum  de 
natura  levis,  tunc  non  ascenderet  propter  naturam 
gravis,  nee  descenderet  propter  naturam  levis,  nee 
quiesceret  in  loco  elementorum  aliquo ;  quia  qua 
ratione  in  uno  et  alio,  propter  tequalitatem  gravis  et 
levis  ;  ergo  nee  movetur  nee  quiescit,  quod  est  impossi- 
bile. Oportet  igitur  quod  quodlibet  mixtum  habeat 
plus  de  uno  elemento  quam  de  alio,  plus  dico  secundum 
substantiam,  et  quantitatem,  et  pondus,  et  secundum 
naturam  gravis  et  levis.  Sed  hoc  elementum  do- 
minans  ut  in  pluribus  est  terra,  in  multis  aqua,  in 
aliquibus  aer,  et  in  quibusdam  ignis.  Nam  in  illis  qua> 
petunt  terram  sub  aqua  est  terra  per  dominium,  ut 
lapides  et  hujusmodi  ;  in  liis  qure  locum  aqua^  tenent 
est  aqua  per  dominium,  ut  in  vino  et  lacte.  Quae  vero 
supernatant  aquam  habent  aerem  secundum  dominium, 
ut  in  oleo  et  lignis  aquam  supernatantibus.  Qujb  vero 
ascendunt  superius  in  aere,  ut  flamma  et  vapores 
ardentes,  habent  naturam  ignis  per  dominium  ;  et 
generaliter  evaporationes  fact?e  per  calidum  in  coi-poi'i- 
bus  seu  animatis  seu  inanimatis,  nam  levitas  ignea 
dominatur  in  omnibus  et  secundum  quantitatem  et 
subjectan). 


OPUS  MINUS.  8G9 

Sed  aliter  possunt  considerari  hrec  elementa 
secundum  qualitates  quatiior,  calidum,  siccum,  lui- 
midum/  etc.  qua3  vocantur  quatuor  qiialitates  activas 
efc  passive  :  siccum  enim  et  humidum  passiva?, 
calidum  et  frigidum  activre.  Et  licet  siccum  et  humi- 
dum sint  passivse,  hal)ito  respectu  ad  vehementiam 
actionis  calidi  et  frigidi,  tamen  secundum  se  sunt 
activaB ;  et  similiter  calidum  et  frigidum  sunt  activse 
respectu  aliarum  qualitatum,  et  tamen  secundum  se 
sunt  passivee.  Quia  Aristoteles  docet  tertio  Physi- 
corum^  et  libro  De  Generatione '^  quod  omnis  agens 
pliysice  patitur  et  e  converse.  Si  ergo  considerentur 
elementa  secundum  has  quatuor  qualitates,  tunc  oritur 
complexio  in  mixto  vel  secundum  ?equalitatem  istarum 
quatuor  qualitatum  vel  dominium  alicujus.  Elementa 
enim  priori  modo  considerata  faciunt  compositionem 
mixti,  et  hoc  modo  faciunt  complexionem,  quae 
est  qualitas  consurgens  ex  sequalitate  liorum  quatuor 
vel  ex  dominio  alicujus.  Hoc  igitur  modo  bene  potest 
esse  asqualitas  pura  secundum  virtutem  et  jJotestatem 
activam,  licet  non  secundum  quantitatem  earum  quam 
medici  vocant  pondus,  sicut  erit  in  corporibus  post 
resurrectionem.  Et  ideo  non  erit  aliqua  alteratio  * 
mixto  tali.  Nam  ubi  tequalitas  potentiarum  activarum 
est  non  potest  esse  corruptio,  secundum  Aristotelem  se- 
cundo  Metaphysicorum.'^  Et  secmidum  Averoym  super 
Decimum.  Unde  Averoys  arguit  ibi  contra  Galienum, 
qui  posuit  in  homine  aliquo  complexionem  a?qualem. 
Nam  tunc  arguit  Averoys  quod  ille  esset  immortalis, 
quia  non  esset  actio,  nee  passio,  nee  alteratio  talis  mixti 
propter  pequalitatem.  Et  ideo  nee  corruptio.  Causa 
vero  pr£Ecisa  hujusmodi  rei  est  quod  aequalitas  qualita- 
tum elementarium  est  ultimum  quod  materia  desiderat, 


'  humidum']  ca.  hn.  sic  etc.,  MS. 
'  Pht/sicorum']  iii.  1. 
^  De    Generatione]     De    Genera- 
tione  Animal.,  iv.  3. 


*  alteratio]  in  MS.  ait  loin  ;  cor- 
rected in  a  more  recent  hand  as  in 
tlie  text. 

^  Metaphysicorum]  ii.  4. 


VOL.   I.  A   A 


370  R0C4ERI   BACONIS 

et  nobilissimum  in  mixto  unum  mixtum  est.  Et  ideo 
habita  aequalitate  quiescit  appetitus '  materi^e.  Sed 
forma  qu?e  perficit  appetitum  materiee  non  potest  ab 
ea  separari,  nee  forma  coeli^  qure  totam  potentiam  mate- 
rise  complet.  TJnde  in  mixtis  rebus  idem  est  sequalitas 
elementorum  secundum  qualitates  quod  forma  coeli  in 
coelestibus.  Et  ideo  quando  elementa  veniunt  ad 
sequalitatem  banc  omnis  appetitus  materise  elementaris 
quiescit  et  completur.  Et  ideo  aufertur  occasio  agenti 
et  patienti  et  opus  transmutationis  et  deperditionis, 
nam  tunc  calidum  non  potest  super  frigidum,  quia 
sequatur  ei,  nee  humidum  super  siccum.  Sed  ideo  non 
potest  esse  victoria  ubi  non  est  pugna. 
The  body  Item  nee  appetunt  victoriam  propter  nobilitatem 
I'aradise  sequalitatis  in  qua  conformantur  et  reducuntur  ad  nobi- 
not  entirely  liggimum  statum  eorum,  et  in  quo  quiescit  materia 
ous  in  its  elementaris,  Adam  vero  in  statu  innocentice  non  habuit 
elements,  gequalitatem  plenam  elementorum,  quia  indiguit  cibo 
ligni  vitse,  de  quo  si  non  gustasset  deficeret ;  et  ideo 
prseceptum  fuit  ei  quod  comederet.  Unde  prope  sequali- 
tatem  fuit  ejus  eomplexio;  quae  cum  perfieeretur  gloria 
fieret  omnino  sequalis.  Beatus  Augustinus  et  omnes 
concordant  quod  habuit  corpus  animale,  quod  defecisset 
si  non  habuisset  esum  ligni  vitse.  Unde  immortalitas 
sua  per  esum  fructus  nata  fuit  conservari.  Cum  ergo 
fuisset  deperditio  in  eo  qui  per  esum  fructuum  paradysi 
restaurari  debuisset,  et  liujusmodi  dissolutio  non  est 
nisi  per  actionem  elementorum  sese  alterantium,  et 
lisec  actio  non  divisi  per  insequalitatem  qualitatum, 
quantum  ad  virtutes  earum  et  potentias  aetivas  et 
passivas,  manifestum  est  quod  non  fiiit  in  eo  sequalitas 
istarum  ;  nee  sequalitas  ponderis  potuit  esse,  neque  sci- 
licet secundum  naturam  gravis  et  levis,  neque  secundum 
quantitatem  sequalitatis  ;    ergo  nulla  sequaKtas  fuit  ibi, 


appetitus'}  appetitas,  MS.  |      "  coeW]  se',  MS. 


OPUS  MINUS.  .371 

nisi    sumatur    fsqualitas    ibi    in    respectn,    quali    com- 

plexio  humana   dicitur    seqiialis   respectu    aliorum    ani- 

malium,    et    quantum     debetur    humansB    speciei,    sed 

absoluta  non  potuit  esse.     Et  hpec  a3qualitas  respectiva 

qualitatum    activarum  dicitur  esse  a   medicis  et    theo- 

logis   sequalitas  justitise.      Sed   hrec  non  est  sequalitas 

vera  nee  absoluta  de  qua  loquimur. 

Item    in    Adam    non    fuit    tequalitas    humanse     na-  The  tor- 

turse,    nam   haBC    sola    est   post   resurrectionem.      Tunc  "le^^ts  of 

,  1  1  •,  the  damned 

enim    iiumana     natura     complebitur     quantum    capere  explained 

potest    de    sequalitate  ;     ergo    aequalitas    hsec    justitia3  Physically. 

non  fait  in  eo.     Cum   igitur   clicunt    quod    in    eo   fuit 

fequalitas   simpliciter    et    absoluta    aut    justitise    mul- 

tum    detrahitur  veritati.      De  fructu    vero  illo    potest 

dici    quod   non    fidt    cequalis     complexionis    secundum 

quatuor    qualitates  ;     nam    alimentum    corrumpitur    a 

natura  sua   specifica  ;    et   sic  caro   et  os^   et  in   csetera 

membra   convertitm-,    secundum   Aristotelem.     Et    ideo 

non    est   ille    fructus  per    sequaKtatem  compositus,    sed 

prope     fuit.       Corpora     vero     in     resurrectione     erunt 

immortalia    propter     asqualitatem    tam    in    damnandis 

quam    glorificandis,    et    tamen    in   poena   damnatorum 

erit  aliqua   Isesio   naturalium    cum   afflictione   ineffabili 

et  perpetua.      Nam    perpetrabitur  afflictio,  quia  corpus 

erit  immortale.     Et    erit   intolerabilis,    quia  super    vel 

contra    naturam    erit ;     quia  ignis  qui    aget    in    corpus 

damnatum  non  erit  ignis  naturalis  qualis  est  apud  nos, 

sed   sine   comparatione  excedet,    et    erit    instrumentum 

divinse  justitise,  ac  faciet   speciem  fortem  quse  continue 

aflQiget.     Et  tamen  non  toilet   sequalitatem  sed  aliquid 

de    substantia     jequaH     l^det,    qua    Isesione    fiet    ilia 

afflictio. 

Et  est  simile  in  coelestibus.     Nam  licet  luna  et  stellse 

sint  incorporales,  tamen  possunt  alterari  per  lucem  solis, 


^  sic  caro  et  os]  So  MS. 

A  A  2 


872  ROGERI    BACONIS 

efc  in  superficie  et  in  profando,  et  reducitur  lux  in  eis 
de  potentia  materise  per  veram  alterationem  natnralem, 
quae  qaod  est  in  potentia  producit  in  actum,  (ut  patet  ex 
parte    tertia    quam  mitto  in  geometricis,)  non  obstante 
incorruptione.      Et    sic    est    hie,   quia    species    agentis 
recipitur  in  corpore  damnati,  non  obstante  requalitate, 
et  permittet   esse    semper  earn.      Et  quia   magis  excel- 
lit  sensum  tactus  affligit,  ultra  illud    quod  dici    potest 
in     coelestibus    evidenter ;   et     in    tactu     spirituali    est 
actio  in    perfectionem  patientis.     Sed  quando  tangibile 
excedit    corrumpit    sensum.     Non  corrumpit   vero    cor- 
pora damnatorum,    quia   ibi    est    requalitas.     Sed    non 
est     sequalitas     tangibilium    ut    nunc     est    in    nostris 
corporibus.'     Sed    cum    lia^c  alterata   manens   et    edita 
propter  excellentiam  sensibilis,  sciendum    quod    instru- 
mentum  tactus   in    noljis    est     media    natura    tangibi- 
lium,   ut    dicit   Aristoteles   secundo   De   Anima;~    non 
tamen    omnino   media     per     ?equalitatem    plenam,  sed 
dicitur  media    per  privationem   superliui  duorum  extre- 
morum,  sicut  medius  coloi"  dicitur  cterideus  qui  tantum 
habet  plus  de  albo  quam  de  nigro,  vel  e  con  verso.     Sed 
in  damnatis  est  medium  simplex  et  ?equale,  ut   instru- 
mentunv    tangendi    calidum     et    frigidum     est    sequale 
inter  ea  media    vei'O    tangendi  siccum  et  liumidum  est 
fiequale  inter  ea,  et  utrumque  medium  est  sequale  alteri, 
et    extrema   sunt    sequalia.       Et    hoc    dico    de    duobus 
mediis,  quia  tactus  sunt  duo  sensus  secundum  speciem, 
sicut  sunt  duo  media  in  his  quatuor  qualitatibus  ;  quia 
medium  unum  esse  non  potest,  ut  probatum  est  prius ; 
et  ideo  nee  unus  tactus,  sed  plures,  sicut  docet  Aristo- 
teles secundo  De  Anima.     Salva  igitur  ?equalitate,  sicut 
de    coelestibus     incorrupto    manente,  educetur     species 
ignis  de  potentia  materia?  corporis  damnati  cum  altera- 


'  corporibus']   This   and  tlie  next  sentence  seem  to  have  been  transposed 
by  the  transcriber. 
-  De  Anima']  ii.  11. 


OPUS  MINUS.  373 

tione  instrumenti  tactus  et  loesione  usque  ad  aliquem 
gradum  quse  non  aufert  tequalitatem ;  et  quia  heec  est 
actio  tangibilis  excellentis  et  inproportionalis,  sic  affli- 
get ;  quia  vero  non  toilet  ?equalitatem  erit  afflictio  per- 
petua,  et  licet  asqualitatem  non  toilet  tamen  tequalem 
substantiam  Isedet  et  ideo  affliget. 

Corpora    vero    Adse    et    Evfe    post    peccatum    reces-  Causes  of 
serunt  longe  plus  ab  sequalitate  quam    in   statu    inno-  ^^^  short- 
centise,    sed   tamen    respectu    mortalium    corpoinim    his  life, 
diebus    multum    accesserunt    ad    sequalitatem,    et   ideo 
diu  potuerunt  vivere  ;  et  quia  fuerunt  sapientia  magna 
pr?editi  excogitaverunt  omne   regimen    sanitatis  et  me- 
dicinas    secretas  quibus    senectus    retardabatur,  et  qui- 
bus    cum  venit  potuit  mitigari ;     et    filii    eorum     licet 
regimen    habebant  et    experimenta   contra  senectutem, 
quia    Deus    eos    illustravit    omni    sapientia,  secundum 
quod   declaro  in   secundo   tractatu,    et  ideo    diu    vivere 
potuerunt    et    pra3cipue    usque    ad  Noe    et   filios  suos. 
Nam    Sem    filius    Noe   vixit   ad   quinquagesimum    an- 
num  Jacob    patriarch»,  sicut  dicit    Hieronymus,    quo- 
niam   post   Diluvium  terrevastencium  fuerant  debilitati 
in    complexione.       Et    defecit    paulatim   ilia    sapientia 
regiminis     sanitatis,        Et     ideo      homines     nati     post 
Diluvium    non    potuerunt    tarn    diu    vivere    sicut  ante. 
Accidit    tamen    pluries    in    hoc    mimdo    postea    quod 
homines  diu  vixerunt,    ut  per    multos  annorum   cente- 
narios  sicut  fuit  notatum  ^  in   tractatu  scientiarum  ex- 
perimentalium.     Et    illi  reducti    sunt    ad    gradus    pro- 
pinquiores    pequalitati   quam   nos.     Et  hoc  per  secretas  Wonderful 
medicinas,  sicut  ibi  tango  ;    et   etiam   aliqui  diu  vixe-  JoJg^^^J^^I^^ 
runt  sine    nutrimento,  ut  nostris    temporibus  fiiit   luia  without 
mulier  in  AngHa  in  diocesi  Norwicensi,  qu[B  non  com-  ^^^^^^^"^"^' 
medit  per  xx.  annos,  et  fuit  pinguis  et  in  bono  statu,  wich,  in 


nullam    superfluitatem    emittens  de  corpora,    sicut  pro- ^^^, 
bavit  episcopus    per  fidelem  examinationem.     Nee  fuit 


Bacon's 


notatinn']  uncertain. 


874  BOGERI   BACONIS 

miiuculum,  sed  opus  naturge,  nam  aliqua  constellatio 
fiiit  illo  tempore  potens  elementa  reducere  ad  gradum 
sequalitatis  propinquiorem,  quam  ante  fuerunt  in  cor- 
pore  suo  ;  et  quia  ejus  commixtio  fait  ex  natura  pro- 
pria conveniens  constellationi  non  sic  aliorum  com- 
plexiones,  ideo  accidit  alteratio  ejus  in  corpore  quod 
non  in  aliis. 

Causes  of        Est    autem    ulterior    longa    vitfe    extensio    possibilis 
the  short-  ...  t       •  i  x-         v  j 

ening  of      ^  prmcipio    mundi,   sive   magna  prolongatio  vitas ;    sed 

^®*  nunc    abbreviata    est    ultra     modum.     Causam    autem 

magnam  hujus  prolongationis  et  abbreviationis  sesti- 
maverunt  multi  a  parte  coeli ;  nam  asstimaverunt  quod 
cosli  dispositio  fuit  optima  a  principio,  in  mundo  sene- 
scente  omnia  tabesciuit,  sestimantes  stellas  faisse  crea- 
tas  in  locis  convenientibus  in  quibus  stellse  babent  suas 
dignitates,  quae  vocantur  domus,  exaltatio,  triplicitas, 
facies,  terminus ;  et  in  meliori  proportione  eorum  ad 
invicem  secundum  diversitatem  aspectuum,  vel  projec- 
tionem  radiorum  invisibHem.  Et  quia  ab  illo  statu 
paulatim  recesserunt,  et  secundum  hunc  recessum  po- 
nunt  vitae  determinationem  usque  ad  aliquem  termi- 
num  fixum,  in  quo  erit  status.  Sed  lioc  liabet  multas 
conditiones  et  difficultates,  de  quibus  non  est  modo 
dicendum,  et  sive  hoc  sit  verum  sive  non,  necesse  est 
aliquam  causam  assignare,  qure  nobis  prompta  est  et 
plana,  cui  contradici  non  valet,  quam  scimus  per  ex- 
perientiam ;  et  ideo  circa  illam  negptiandum  est,  uti 
appareat  mirabilis  et  ineffabilis  utilitas  et  magnifica 
scientiee  experimentalis,  et  apperiatur  vita  juxta  illud 
secretum  secretorum  quod  Aristoteles  occultavit  in  libro 
De  Regimine  Vitae.  Cum  enim  regimen  sanitatis  de- 
beat  esse  in  cibo  et  potu,  somno  et  vigilia,  motu  et 
quiete,  evacuatione  et  retentione,  aeris  dispositione,  et 
passionibus  animi,  et  lisec  ut  in  debito  temperamento 
haberentur  ab  infantia,  de  bis  temperandis  nullus 
hominum  fere  vel  curat,  vel  nee  medici,  quales  nos 
vidimus ;     quod    de     millenario     medicoimn    vix    erit 


OPUS  MINUS.                                      375 
uniciis    qui     saltern     leviter     curabit    et ^ 


partim  sunt  apta  argento  et  c-iipro,  formam  tamen  auri  Trial  of 
recipiimt  seel  incompletam,  nee  est  coctiim  decoctione  ^r^fficial 
quie  debetur  auro  perfecto,  sed  qiise  in  parte  congruit  gold. 
argento  et  cupro.  Et  pro  tanto  dicitur  illud  aurum 
habere  gradus  aliquos  argenti  vel  cupri,  ita  quod 
aurum  quatuor  graduum  sit  optimum  quod  potest  fieri 
per  naturamc  Sed  aurum  per  magisterium,  ut  dicit 
Avicenna,  libro  De  Anima,  est  melius  naturali.  Et 
similiter  est  magna  differentia  inter  modos  auri  de 
magisterio,  et  optimum  est  quod  fit  per  illud  quod 
est  sequalis  complexionis.  Et  prolongat  vitam  ;  scilicet 
de  his  factus  est  sermo  prius  sub  senigmate,  ut  planius 
sit  in  parte  ultima  tractatus  non  solum  generatio  auri 
et  proprietates  naturales  et  conflatio  ac  proprietates 
et  species  considerari  diet»,  sed  probatio  ejus  certa, 
unum  enim  est  quod  probatio  coUigitur  ipsius  multis 
modis.  Nam  confiatio  facit  ad  hoc  et  operationes  ejus; 
quia  per  operationes  probantur  res.  Et  ita  mercatores 
auri  habent  suas  probationes  per  cotem  vel  per  carectes 
auri  ad  hoc  factas,  ut  sciatur  quot  graduum  auri,  quot 
argenti,  et  quot  cupri,  vel  habeant  omnes  gradus  auri. 
Specialiter  tamen  docet  Avicenna  examinare  omnes 
modos  auri  puri,  Dicit  igitur  quinto  libro  quod  si 
jactetur  in  ignem,  et  semper  retineat  colorem  suum, 
tunc  est  aurum  verum  ;  si  non,  non  est  bonum.  Et 
si  velis  scire  an  sit  naturale  vel  ab  artificio,  tunc  solve 
ipsum  per  sales,  et  si  solvitur  est  de  magisterio.  Et 
similiter  si  fimdatur  et  ferveat  est  de  vero  magisterio. 
Et  ipsum  si  facias   pulverem  et  ponas  in  vias  sublima- 


'  curabit  ef]  These  occur  as 
catchwords  at  the  bottom  of  the 
page  (f.  66  b.)  Some  leaves  have 
been  lost  or  misgathered ;  the  MS., 


however,  affords  no  indication  for 
deciding  which  of  these  supposi- 
tions is  correct. 


376  ROGERI   BACONIS 

tionis  sine  calce  et  ablutione,  scies  quod  est  de  magis- 
terio  vero.  Et  descendit  ad  modos  auri  de  magisterio, 
ut  sciatur  cujus  sit  aurnm  ablatum.'  Sed  ibi  fiunt 
verba  propria  alkymistica,  nee  possunt  sciri  nisi  in 
ultima  parte  tractatus. 

De  loco  vero  generationis  auri  naturalis  loquitur 
Plinius  xxxiiio  [21.]  libro  Naturalium.  Aurum  enim 
in  tribus  locis  invenitur  ;  scilicet  in  ramentis  et  inter 
lapillos  fluminum,  "  ut  in  Tago  Hispanise,  in  Pado 
"  Italise,  Ebro  Thracine,  Pactolo  Asia?,  Gauge  Indise. 
"  Nee  ullum  absolutius  aurum  est,  quia  cursu  aquse 
*'  et  cum  fricatione  perpolitur.  Alio  modo  puteorum 
"  scrobibus  eftbditur,  aut  in  ruina  montium.  Aliud 
"  in  summa  et  plana  telluris  rara  felicitate ;  ut  nuper 
"  in  Dalmatia  principatu  Neronis  singulis  diebus  quin- 
"  quagenas  libras  fundens   ....    summo  cespite."  - 

Hsec    igitur    dicta  sunt   de  auro  si  tot    deberent   de 

excederem  metas  istius  persuasionis,  nee  tot  sunt  di- 
cenda  de  aliquo  alio,  sicut  de  aurp,  propter  ejus  nobili- 
tatem  non  solum  in  consideratione  physica,  sed  etiam 
in  theologia,  quia  pluries  in  Scriptura  et  in  pluribus 
et  nobilioribus  sensibus  graticS  et  giorise  reperitur, 
quam  omnia  alia  metalla.  Ne  tamen  negligentia  aliqua 
omittam  perstringam  brevius  naturam  et  proprietates 
eorum  usquequo  scriptas.  Super  his  requiratur  prin- 
cipiis  .  .  . 
Silver.  Post  aurum  dignitate    est    argentum,  quod    ex    com- 

plexione  elementari  est  frigidum  et  liumidum,  ut  dicit 
Avicenna  quinto  De  Materia ;  et  in  libro  De  Corpo- 
ribus  et  Spiritibus  dicitur  illud  idem.  Nam  ex  com- 
positione    argenti    vivi  et    sulphuris  in   eo    habet   mul- 


ablatum']  oblatuin  (?) 
■  summo  cespite]   These  words,  as 


rence    to    Pliny  will    explain    the 
blunder  of  the  transcriber,  by  no 


they  stand,  have  no  sense.    A  refc-   '  means  a  solitary  instance. 


OPUS  MINUS.  377 

turn  de  argento  vivo  et  parum  de  sulphiire.  Et  dicit 
primo  libro  quod  argentum  eiKcitur  primo  de  argento 
vivo  claro,  et  de  sulpbure  croceo,  eocto  per  centenaria 
annorum.  Et  argentum  est  erudum,  non  bene  coctum 
sicut  aurum,  quia  color  solis  non  decoxit  ipsuni 
omnino.  Sed  virtus  lunse  operata  est  principio.  Et 
ideo  est  humidum  et  frigidum  sicut  complexio  lunas  ; 
unde,  secundum  Avicennam  et  omnes,  est  de  operatione 
lunae.  Et  ideo  non  potest  dici  quod  sit  frigidum  ct 
siccum,  ut  antiqui  dixerunt.  Et  in  aliquibus  exempla- 
ribus  libri  medicinse  Avicennse  in  secundo  invenitur ; 
sed  falsum  est,  sicut  auctoritate  ejus  in  libro  proprio 
ad  lioc  in  alcliymia  docet.  Et  omnes  alkymire  doctores 
idem  dicunt.  Et  quod  non  est  bene  coctum  totum 
potest  destrui  et  corrumpi,  nam  terra  delet  ipsum, 
ut  dicit  Avicenna ;  et  aliter  distincte  in  libro,  de 
Spiritibus  et  Corporibus,  dicitur,  quod  corrumpitur  in 
Immido  et  loco  liumido,  et  in  igne  minuitur,  et  dicitur 
ibi  quod  multa  mala  accidunt  ei  cito  quoniam  nimis 
est  tenue  et  timidum  et  impatiens  eorum.  Sulphur,  res, 
ferrum,  et  stagnum  sunt  ejus  inimici,  ei  namque  infer- 
runt  mala,  nee  sunt  ei  convenientia. 

Argentum  autem,  ut  dicit,  est  corpus  mundum 
minus  tamen  auro,  et  ejus  pondus  est  minus  pondere 
auri,  et  ejus  sapor  est  acidus,  et  excepto  auro  nullum 
corpus  est  nobilius  eo,  et  ipsum  est  vicinius  auro 
omnibus  corporibus  ;  auri  enim  exteriora  sunt  argenti 
interiora  :  in  hoc  vero  vult  dicere  quod  argentimi 
est  in  potentia,  et  virtute  occulta,  propinquius  auro 
quam  aliquid  aliud.  Et  ejus  conflatio  et  purilicatio 
fiunt  per  plumbum,  ut  omnis  materia  vilioris  metaUi 
separetur  ab  eo,  sicut  dictum  est  de  auro.  Opera- 
tiones  ejus  paucae  assignantur  in  libris  Alkymife,  sed 
Avicenna  secundo  dicit  Metaphysics  quod  confortatio 
ejus  confert  foetori  oris  et  terrori  cordis,  et  confert 
anhelitui  et  pectori.  Sunt  ejus  sj^ecies  tres,  nam 
una    est    naturalis   et   fit   in   ventre   terrre,    ut   dictum 


378  RpGERl   BACONIS 

est ;  alia  egt  per  magisteriiim,  elixum  idem  per  trans - 
mutationem  cupri  liquati  in  argento ;  tertium  est  per 
argentum  vivum  induratum.  Et  qnibusdam  aliis  natu- 
rale  est  magis  frigidum  quam  illud  quod  est  de 
magisterio  et  per  elixim;  et  illud  quod  est  cum  elixatur 
est  magis  frigidum  quam  illud  quod  non  fit  sic.  Et 
melius  argentum  est  tertio  modo,  sicut  dicit  Avicenna, 
quinto  libro  et  sexto.  Et  probatio  ejus  et  electio  se- 
cundum eundem,  sexto  libro,  est  ejusmodi  quod  sit 
multum  album,  et  quod  levius  se  fundat,  et  quod  fun- 
ditur  minus  fervet ;  et  tale  argentum  est  illud  quod 
fit  de  magisterio  cum  elixitur.  Nam  cognitio  illius, 
quod  fit  cum  elixitur,  est  quod  non  est  ita  album,  et 
tardius  se  fundit,  et  fervet  majus  quando  fundi tur,  et 
apparet  de  foris  nigrum,  sed  cito  abluitur.  Signum 
vero  naturalis  argenti  est  quod  quando  percutis  cum 
malleo  super  incudem  facit  sonum  extraneum,  non  sic- 
ut cuprum,  nee  sicut  alia ;  et  cum  fimditur  modo  exit 
fsex  mixta  cum  terra.  Et  si  vis  scire  an  sit  de  magis- 
terio vero  funde  ad  ignem,  et  si  non  minuat,  nee 
faciat  scoriam,  scias  quod  est  de  vero  magisterio.  Et 
omnis  probatio  de  auro  fit  de  argento,  ut  ait  Avicenna. 
Copper.  Cuprum  vero  est   annexum   argento  ;    et  cuprum  se- 

cundum Avicennam,  sexto  libro,  est  factum  de  argento 
vivo  grosso  et  de  sulphure  rubi'O,  et  coquitur  in  ven- 
tre terrse  per  centenarios  annorum ;  sed  non  est  tamen 
coctum  sicut  aurmn,  nee  combustum  sicut  ferrum,  et 
ideo  est  leve  ad  imitandum  ad  libitum  hominis.  Sed 
licet  non  sit  combustum  sicut  ferrum,  tamen  babet 
aliquid  de  combustione,  ut  dicit  in  primo  libro  ;  et 
ideo  non  potest  corrumpi  in  terra,  nisi  per  multos 
annos,  sed  ignis  consumit  ipsum  cito.  Et  cuprum  est 
de  natura  Veneris,  ut  dicit  Avicenna,  primo  libro,  et 
omnes  concedunt,  nam  cuprum  vocavit  Venerem  sicut 
aurum  Solem,  propter  hoc  quod  ipsum  sit  per  natu- 
ram  Veneris,  sicut  aurum  per  naturam  Solis.  Ex  quo 
potest   argui    quod    cuprum    est   huraidum   et   calidum 


OPUS  MINUS.  879 

sicut  Venus.  Item  calor  cujni  non  est  multus,  ut  dicit 
Avicenna ;  sed  est  bene  liumidum,  quia  aliter  non  unde 
solveretur ;  ex  quo  sumitur  aliud  argumentum  quod 
est  calidum  et  humidum ;  sed  tamen  Avicenna  dicit 
quod  est  calidum  et  siccum.  Et  in  secundo  libro  de 
Spiiitibus  et  Corporibus  dicitm-  similiter,  nisi  quod 
siccitas  ejus  non  est  siccitas  ferri  sed  minor  est ; 
accidit  tamen  ei  hujusmodi  siccitas  quia  multum  habet 
de  sulplmre,    unde    propter  hoc  citrinatur. 

Non  oportet  igitur  quod  licet  sit  de  parte  Veneris 
quod  omnino  eam  sequatur  in  qualitatibus ;  habet 
enim  calorem  sicut  ipsa  dominantem,  et  habet  multum 
de  humido,  et  in  hoc  Veneri  similatm- ;  sed  plus  habet 
de  sicco  quam  humido  complexionabiliter  propter  sul- 
phur abundans.  Nee  aurum  sequitur  omnino  naturam 
solis,  quia  solutio  est  omnino  temperata^  sicut  aurum. 
Item  dicitur  secundo  libro  de  Spiritibus  et  Corporibus, 
cuprum  est  ejusdem  duritiei  cum  argento  et  ejusdem 
liquationis,  et  non  est  differentia  inter  ipsum  et  argen- 
tum  in  colore.  Siquis  ei  igitur  rubedinem  auferat 
argentum  erit,  quia  ipsum  est  in  superficie  cuprum  et 
interius  argentum.  Et  ipsum  est  frater  argenti,  et 
quicquid  inimicatur  argento  inimicatur  ei,  ut  stannum 
et  hujusmodi,  Et  cuprum  tribus  modis  est,  ut  dicit 
Avicenna,  sexto  Hbro,  scilicet  rubeum  seu  citrinum,  et 
album  et  nigrum,  Eubeum  et  album,  meliora  simt.  Et 
cuprum  magisteriale  est  Armeniacum,  Probatio  vero 
cupri  boni,  datur  ab  Avicenna,  sexto  Ubro.  Dicit  igitur 
quod  si  fundatur,  et  si  sit  jus  rubeum,  non  est  bonum ; 
si  non  habeat  colorem  citrinum  bonvun  est,  quia 
rubeum  jus  est  certum.  Item  fac  de  ipso  laminas,  et 
pei'cute  laminam  malleo  super  incudem,  et  si  infecerit 
solum  sicut  qui  sonat  rotundo  sere  scias  quod  est 
coctum  nimis  ;  et  si  sonat  gracili  sono  scias  quod  est 
bonum,    Et  dicit,  quinto  libro,  quod  si  sonat  ad  modum 

*  lemperata]  teuiperatus,  MS. 


380  llOGERI   EACONIS 

rei    combiistpe  tunc    est    Armeniacum,  et    illud    album 
fieri  non  potest  per  ablutiones,  sicut  alia  cupra. 
Lead.  Plumbum  vero  ut  in  pluribus   habet   naturam   frigi- 

dam  et  siccam,  ut  dicit  Avicenna,  quinto  libro.  Et 
frigiditas  sua  major  est  sua  siccitate.  Et  sic  dicit  in 
libro  de  aluminibus  et  salibus.  Sed  ut  dicit  Avicenna 
secundo  Metaphysicorum  quod  plumbum  est  frigidum 
et  humidum  ;  et  hoc  est  verum  de  plumbo  de  quo 
loquitur  ibi  ;  de  quo  dicetur  in  modis  ejus.  Sed  in 
pluribus  ejus  speciebus  est  frigidum  et  siccum.  Nam 
est  de  complexione  Saturni,  et  Saturnus  vocatur.  Et 
componitur  plumbum  ex  argento  vivo  grosso  et  spisso 
et  sulphure  grosso  et  pessimo  et  crudo  et  parum 
cocto ;  quia  plumbum  de  pessima  materia  est.  Et 
plus  est  ibi  de  argento  vivo  quam  de  sulphure.  Et 
ideo  remansit  molle  et  solvitur  statim.  Et  plumbum 
in  natura  abscondita  multum  plus  continet  cum  auro 
quam  cum  argento,  vel  alio,  ut  Avicenna  dicit ;  nisi 
quod  aurum  est  de  argento  vivo  pulchro,  et  de  pnl- 
chro  sulphure,  et  plumbum  de  grosso  argento  vili  et 
de  sulphure  spisso  non  claro.  Et  aurum  est  bene 
coctum  et  plumbum  est  crudum.  Unde  dicitur  in 
libro  de  Corporibus  et  Spiritibus,  quod  plumbum  est 
vicinius  auro  quam  aliis  corporibus,  et  est  frater  auri. 
Sed  dicitur  ipsum  etiam  aurum  est,  in  quo  infirmitas 
intromittitur  in  minera  et  eum  comitatur  in  ventre 
terrse,  sicut  infirmitas  primo  intrat  in  ventre  matris, 
et  corrumpit  complexionem  ejus.  Operationes  plumbi 
sunt  violentae ;  nam  propter  ejus  naturam  pessimam,  ut 
dicit  Avicenna,  primo  libro  De  Anima,  frangit  aurum, 
et  constringit  vivnm  argentum.  Cum  igitur  ipsum 
plumbum  ponitur  in  phiala  terrea  super  ignem,  super 
cujus  orificium  talentum  vel  lamina  auri  ponitur,  fran- 
gitur  ex  vapore  plumbi.  Similiter  vivum  argentum 
mortificatur  per  vaporem  plumbi  ut  fiat  immobile, 
ut  superius  tactum  est.  Item  soparat  per  vajDorem 
suum    et    corrumpit    ferrum,   cuprum,    stanuum ;    qviod 


OPUS   MINUS.  3S1 

patet  in  purgatione  auri   et  argenti.     Efc  cle  plumbo  lit 
ceriisa  per  sustentationem  laminanim  super  forte  acetum. 

Modi  ejus  sunt  duo,  album  et  nigrum  ;  album  est  Black  lead 
l)onum,  nigrum  est  malum.  Et  est  duobus  modis,. 
secundum  Avicennam,  secundo  De  Anima  .  .  Metaphy- 
sicpe,  et  utrumque  istorum  est  frigidum  et  humidum 
in  secundo  gradu.  Et  specialiter  istud  genus  pkuubi 
crescit  cum  dimittitur  in  humorositate  terrse,  ut  dicit 
Avicenna,  et  inflatur  in  ea.  Et  probatio  plumbi,  ut 
dicit  Avicenna,  quinto  libro  De  Anima,  est  quod  quan- 
tum percutitur  non  sonat.  Sed  in  quinto  exponit  hoc ' 
verbum  ;  scilicet  quod  non  sonat  sono  grosso  sed  acuto. 
Et  est  albi  coloris,  et  pulchrum,  et  statini  funditur. 
Et  illud  est  bonum  in  oporibus  alchymia?.  Et  in 
quinto  dicit  quod  probatio  plumbi  est  si  non  sit 
fellosum  nee  nigrum.  Et  quando  scindis  apparet 
album.  Et  sit  bene  ponderosum.  Et  quando  vis 
signare  cum  ungula  apparet  ibi  signum. 

Stamium  est  calidum  et  humidum  in  complexione,  Tin. 
ut  dicit  libro  de  Aluminibns  et  Salibus,  et  est  de 
complexione  Jovis.  Et  Avicenna  dicit  hoc  idem,  primo 
libro  De  Anima,  ubi  vult  quod  stannum  est  factum 
de  vivo  argento,  pulchro  nimis  et  clar<:>,  et  de  pessimo 
sulphure  et  crudo.  Sed  est  minimse  caliditatis  quia 
ejus  commixtio  est  corruptio,  quia  sulphur  vincit  eum, 
ut  dicit  in  libro  De  Aluminibus.  Et  quinto  libro 
dicitur,  quod  stannum  est  juxta  naturam  argenti,  nisi 
quod  argentum  suum  vivum  non  est  tam  bene  coc- 
tum ;  quia  terra  non  potuit  ipsum  bene  coquere 
propter  sulphur  ejus  grossum.  Et  quia  fortitude  aeris 
non  se  impressit  in  eo  ideo  est  stridens,  ut  dicit 
Avicenna,  quinto  libro.  Et  est  festiv.ne  solutionis  et 
saporis  acidi,  ut  dicit  libro  De  Corporibus.  Et  est 
malfie    mixtionis,    secundum     Aristotelem,    primo     De 


'  hoc']  liie,  j\IS. 


882  ROGEEI   BACONIS 

Generatione ;  uncle  partes  ejus  uon  sunt  bene  mixtse 
sed  compositse,  quasi  lutum  et  lapis  in  pariete.  Et 
ideo  est  frangibile  facilius.  Et  licet  sit  simile  argento 
quantum  ad  argentum  vivum,  clarum  et  bonum,  quia 
illud  non  est  eoctum.  Et  quia  sulphur  ejus  est 
malum  inimicatur  argento  et  cupro.  Et  est  amicum 
auro  et  ferro,  ut  habetur  libro  De  Spiritibus  et  Cor- 
poribus.  Et  fit  ^  de  eo  optimum  sal ;  et  mortificat 
argentum  vivum.  Modi  ejus  sunt  tres,  secundum 
Avicennam,  quinto  De  Anima,  album,  et  hoc  est 
melius,  et  sonat  quando  percutitur  ;  aliud  est  nigrum 
et  non  sonat  sic ;  tertium  graviter  solvitur.  Electio 
ejus  est,  ut  dicit  quinto  libro,  quod  trahit  ad  albedi- 
nem  mixtam  cum  croceo  colore,  et  quod  non  strideat. 
Et  cmn  percutias  quod  se  elonget  et  sonet  sonitu 
durante. 
Iron.  Ferrum,  secundum    omnes,  est  de   natura  Martis ;  et 

ideo  est  calidum  et  siccum,  secundum  quod  dicitur  in 
libro  De  Corporibus.  Et  hoc  occultavit  Avicenna 
quinto  libro,  capitulo  De  Auro.  Nam  ibi,  et  non  loco 
proprio,  dicit  quod  natura  feni  est  calida  et  sicca  ;  et 
siccitas  sua  major  est  omnibus  illis  quse  se  elongant 
per  malleationem.  Et  ideo  non  potest  fundi  nisi  cum 
raagno  magisterio.  Et  secundum  Avicennam,  primo 
libro  De  Anima,  fit  de  argento  \dvo  spisso  nimis  cocto 
et  combusto.  Et  in  quinto  dicit  quod  fit^  de  sulplnire 
rubeo,  limpido  et  grosso.  Et  modi  et  operationes  ferri 
dividimtui'  ab  Avicenna  quinto  libro  De  Anima.  Et 
sunt  tres  modi  manifeste  distincti.  Nam  quoddam  est 
ferrum  bonum  ad  sustinendum  et  dandum  ictus  et 
malleationes,  et  ut  ducatur  in  omnem  figuram  quam 
volumus  per  tunsiones  validas  et  fortem  ignem  ut  de 
quo  fiant  martelli  et  incudes.  Hoc  ferrum  bonum  est 
ad   percutiendum   et    patiendum   non    ad    scindendum. 


'Jit']  sic,  MS. 


OPUS  MINTJS.  383 

Et  hoc  est  ferrum  communiter  vocafcum,  nnde  fiunt  tan- 
tum  instrumenta  ferrea,  quse  debent  perdurare  in  variis 
percussionibus.  Aliud  genus  ferri  magis  est  ad  acutiem 
et  scissionem,  ut  clialjd^s,  et  est  purius  qiiam  ferrum  com- 
mune ;  et  magis  habens  de  calore ;  et  ideo  aptius  est 
ad  scissionem  et  acumen,  secundum  Avicennam,  quod 
non  est  ita  ductile,  nee  ita  malleabile,  nee  ad  percu- 
tiendum  vel  sustinendum  habile.  Et  tertium  est  quod 
vocatur  Aiidena,  cujus  rarior  est  usus  apud  Latinos ;  in 
hoc  contrariatur  ferro  communi,  quod  ferrum  commune 
non  ducitur  nee  malleatur  nisi  multum  bene  calefiat. 
Andena  vero  e  converso  unum  vult  parum  calefieri  ^ 
sicut  argentum,  quatenus  moUietur,  nee  est  ita  aptum 
ad  scissionem  sicut  chalybs ;  sed  est  medio  modo  inter 
ferrum  commune  et  chalybem,  nam  melius  scindit  quam 
ferrum  commune;  et  mitius  bene  quam  chalybs.  Item 
melius  est  ad  sustinendum  et  percutiendum  quam 
chalybs,  sed  ferrum  commune  ei  prsevalet  in  istis.  Et 
ferrum  commune  levius  est  in  pondere  quam  chalybs 
et  andena.     Et  ideo  meUus  trahitm-  a  mao-nete, 

Et    hoc    est    miraculum    naturae    in    parte    notum ;  of  the 
scilicet,    quod    ferrum   sequitur   partem    magnetis    quse  '"'^gnet  and 
tetigit   ipsum,  et   alteram    partem   fugit   ejusdem  mag-  ties, 
netis.     Et   convertit    se   post    motum  ad    partem    cceh 
conformem      parti      magnetis,     quse     ferrum      tetigit. 
Nam   pro    certo   quatuor   partes    mundi    distinguimtur 
in    magnete,    scilicet    oriens,     occidens,    septentrio,    et 
meridies ;  et  possunt   per  experientiam  cognosci,  secun- 
dum   quod   bene   exprimitur    ad    quam     partem     coeli 
quasi  i  bet   pars   tendit.     Et   tunc   si  a  parte   septentrio- 
nali  magnetis  tangatur  ferrum    sequetur    illam   partem 
qualitercumque     meatur ;    scilicet    sursum    aut    retror- 
sum,    dextrorsum,    sinistrorsum ;    et   secundum    omnem 
differentiam  positionis.     Et  in  tantum  rapitm*,  quod  sr 
ferrum  ponatur  in  vase  pleno  aquse,  et  manus  ponatur 

'  calefieri]  caleferri,  MS. 


384  ROGERI    BACONIS 

Tlie  mng-  sub  v.ase,  ttacta  pars  demergit  se  in  aqua  in  directum 
magnetis.  Et  si  deferatur  undique  magnes  extra  nos, 
ferrum  super  partem  tactam  erectam  currit  in  directum 
cujuslibet  loci,  ad  quein  defertur  magnes.  Et  si  ima 
pars  magnetis  objieiatur  parti  ferri  tact?e  fugaret  earn 
sicut  inimicam  ;  sicut  agnus  lupum.^  Et  ablato  mag- 
nete  pars  tacta  dirigit  se  ad  locum  coeli  similem  parti 
magnetis. 

Yulgus  pliilosophantium  nescit  causam  experientite 
vulgatoe  in  liac  parte,  et  credit  quod  stella  Nautica^ 
facit  ad  hoc.  Sed  stella  non  facit  ad  hoc  sed 
pars  coeli.  Et  ita  bene  operantur  tres  alire  mundi 
partes ;  scilicet  meridies,  oriens,  et  occidens,  sicut 
septentrio.  Similiter  non  considerant  quod  quatuor  irc?e 
partes  mundi  distinguantur  in  magnete.  Sed  tot  attri- 
buunt  uni  parti,  qua3  cum  stella  convenit  Nwidica  in 
naturali  proprietate.  Et  alipe  sunt  hujusmodi  expe- 
rientite  et  meliores  non  de  ferro  solum  et  magnete,  sed 
de  auro  et  omnibus  metallis  respectu  diversarum 
specierum  magnetis,  sicut  docetur  in  libro  De  Pro- 
prietatibus.  Et  non  solum  in  his  sed  in  omnibus 
rebus  mundi  necesse  est  quod  partes  quatuor  signentur, 
secundum  quatuor  partes  coeli,  et  maxima  in  his  rebus, 
quje  fixum  habent  locum,  ut  in  rebus  inanimatis  et 
plantis  ;  nam  habent  continue  partem  determinatam  ad 
oriens,  et  aliarn  ad  occidens,  et  caeteras  duas  ad  sep- 
tentrionem  et  meridiem,  et  continuas  et  perpetuas  re- 
cipiant  influentias  a  partibus  cceli ;  respectu  quarum 
habent  situm  quod  possumus  experiri  in  rebus  infinitis. 

Grafting.  Et  nunc  ponit  exemplum  quum  surculus  debet 
inseri  in  alieno  stipite.  Si  experimentator  consideret 
partem  orientalem  surculi  et  insertione  vertat  eam  ad 
orientem,  et  de  singidis  partibus  respectu  partium 
coeli  qua)  eis  correspondent ;  tunc  terra  existente  bona 


'///;»//»]  vapuiii,  MS.  |     ^  i\'rr(//(«j]  naucita,  ^IS., and  below. 


OPUS  MINUS.  385 

et  cseteris  concurrentibus  qusd  exigantur  ad  niitrimen-  . 
turn  *  arboris  et  fructus,  perveniet  ille  surculus  ad  suas 
utilitates.  Sed  si  non  servetur  situs  partium  surculi 
secundum  partes  coeli,  necesse  est  quod  surculus  ille 
evanescat,  aut  si  arborem  producat  sterilis  erit,  aut 
paucos  habebit  fi^uctus  et  malos.  Et  sic  est  in  omrdbus 
rebus,  licet  manifestius  sit  in  quibusdam  quam  in  aliis. 
Sed  nos  sumus  pigri  ad  experiendum  secreta  natursB, 
immo  nee  agimus  omnia.  Et  ideo  reputamus  maximas 
et  pulcherrimas  virtutes  esse  impossibilia  et  absurda, 
Et  hie  aperitur  unum  de  secretis  maximis,  quod 
occulto  in  scientiis  experimentalibus,  et  alibi,  ubi  fit 
mentio  de  corpore  vel  instrumento  quod  moveretur  ad 
motum  coeli,  quod  omnia  instrumenta  astronomise 
transcenderet ;  hoc  quidem  fieri  debet  de  magnete. 

Et  possem  facere  finem  de  exemplis  circa  innumera-  Orichal- 
biHa,  ubi  quia  ignoratur  natura  ^  uuius  rei  inducit  "^*™* 
errorem  multum  in  sensu  litterali  Scripturae  et  spiii- 
tuah,  per  consequens,  et  similiter  in  philosophia,  et 
apud  medicos  et  alchimistas  et  naturales.  Nam  fere  ab 
omnibus  ignoratm-  qualiter  cuprum,  ses,  et  orichalcum, 
ne  dicatur  per  errorem  auricalcum,  et  electrum  conve- 
niant,  ac  debent.  ^stimatur  fere  ab  omnibus  quod  sunt 
diversa  genera  metallorum  ;  cum  hoc  est  falsum.  Sed 
ses  et  orichalcum^  et  electrum  fiunt  ex  cupro.  Nam 
ipsa  minera  cui  primo  funditur  et  purgatur  a  f^ecibus 
terrestribus  est  vere  cuprum  ;  et  sic  debet  vocari. 
Quoniam  vero  in  cuprum  fusum  et  purgatum  pulvis 
calamina3  citrinse  spargitur  ;  non  tamen  multum  habet 
de  pulvere.  Sed  ut  cuprum  fiat  aliquantulum  durius  et 
magis  citrinum  tum  vocatur  ses.  Calamina  est  qusedam 
vena    terrse    et   habet    plures    modos.     Sed    de   citrina 


'  nutrimenlum']  trimentiuu,  MS.  ^  orichalcum']     auricalcum,     MS. 

-  ignoratur    natura']     ignorantur,  here    and   below,   notwithstanding 

^iS.  the  author's  caution. 

VOL.    I.  B   B   H- 


386  ROGER!   BACONIS 

loquor  liic ;  si  vero  bene  plus  de  pulvere  imponatur 
fit  magis  durum  et  coloratura.  Et  sic  fit  oriclialcum, 
quoniam  iu  omnibus  libris  antiqiiis  Bibli;©  et  prse- 
stantiaa  majoris,  et  aliorum  librorum  medicinae  et 
sanctorum  invenitur  oriclialcum  ;  unde  auricalcum  nihil 
est ;  sed  per  errorem  a  modernis  sic  dictum.  Item 
Horatius  ^  versificatur  sic  : 

"  Tibia  non  ut  nunc  oriclialco  juncta  tubreque," 

qui  versus  stare  non  potest  cum  auricalco.  Orichalcum 
enim  Grpecum  idem  est  quod  splendidum,  vel  bene 
visibile  ses  in  Latino  ;  nnde  plus  habet  de  colore 
splendido  quam  ses.  Et  quia  multum  habet  de  colore 
vergente  ad  aurum  moderni  ignorantes  vocabulum 
Grsecum  dixerunt  auricalcuTn.  Et  hrec  corruptio  licet 
sit  vulgata,  modo  tamen  din  est  quod  aliqui  erraverunt 
in  hoc,  unde  et  Isidorus  et  Hngo  non  dixerunt 
veritatem.  Si  vero  adhuc  plus  addatur  de  calamina  fit 
electrum;  sed  melius  tamen  fit  per  tucianam  -  citrinam, 
ut  docet  Avicenna,  quinto  libro.  Tucla  est  quredam 
vena  terrse  et  habet  plures  modos.  Sed  tucia  citrina, 
est  hie  propria.  Qu^edam  tamen  regiones  ponunt 
tuciam  in  cupro  ut  habeant  electrum,  qnsedam  tamen 
Electrum.  calaminam.  Et  quia  electrum  fit  cum  follibus  ideo 
impetu  follium  exspirat  multum  de  tucia  et  csetera, 
unde  quod  subtile  est  exit,  et  remanet  materia  dura 
quae  indurat  electrum.  Et  ideo  durius  est  quam 
orichalcum  quod  fit  sine  follibus.  Et  licet  sic  fiat 
electrum  communiter,  potest  fieri  pulchrius  longe  et 
nobilius  per  qusedam  alia  opposita  tucise  et  calamine?,  ut 
sunt  radices  urusci  et  ficus,  et  alia^  qusedam,  dummodo 
debitum  artificium  pnebeatur.  Et  hoc  est  bonum  pro 
instrumentis    astronomire,    et    pro    multis    abis     rebus 


•  Horatius}  De  Arte  Poet.  202.      |       =  (/&<]  qutc,  MS. 
-  per  tucianam']  uncertain. 


OPUS  MINUS.  387 

pulchris.  Sed  qiiamvis  sic  fiat  electrum,  tameu,  ut 
dicit  Servius  super  Virgilium,  triplex  est  species  elec- 
tria ;  una  de  cupro  ut  nunc  dictum  est,  alia  est  de 
commixtione  quarundam  partium  argenti  et  auri,  tertia 
est  lapis  gerameus.  Et  hanc  diversitatem  omnes  auc- 
tores,  ut  Isidorus  ^  et  alii,  accipiunt  a  Servio.  Plinius 
tamen  xxxvii.  [11.]  Naturalis  Philosophise  prosequitur 
secundum  genus  electri.  Dicit  quod  colligitur  in 
insulis  Glosapliis  inter  Germaniam  et  Angliam,  qu^ 
electricse  ^  vocantur  propter  abundantiam  electri.  Et  fit 
ex  succo  arboris  pinese  distillante  ex  ea  in  mare  ;  quia 
arbores  illse  sunt  in  compidine  ^  alnei  marini  ;  qui 
succus  coagulatur  in  corpus  solidum  et  translucens 
per  virtutem  soils  et  maris.  Et  quod  electrum  fiat 
ex  succo  docet  Plinius  per  odorem,  quia  consimilem 
odorem  habent  succus  ipse  et  electrum.  Et  istud 
recipit  diversitatem  colorum,  quoniam  aliud  est  album, 
et  aliud  rubeum,  et  aliud  glaucum,  secundum  diversi- 
tatem temporis,  secundum  quod  in  tempus  est  magis 
calidum,  vel  minus,  et  secundum  diversam  maris 
dispositionem,  et  secundum  diversitatem  succi,  quia 
aliquis  est  liquidior  et  alius  spissior.  Et  si  novitate 
distillationis  herbula,  vel  parvula  animalia,  ut  muscre 
et  ciniphes  vel  formicre,  illi  adliEereant,  manent  in 
teternum  infra  lapidem,  secundum  omnem  proprietatem 
herbee  vel  animalis  in  figura  et  colore  et  materia, 
ita  quod  videtur,  quod  animalia  et  lierb83  ibi  inscul- 
pantur  per  manum  artificis ;  et  quod  miraculum  ad- 
ducatur*  ab  eis  qui  ignorant  generationem  electri. 

Sicut    vero     tetigi     modo     naturas     et     proprietates  His  present 
elementorum  et  humorum  et  metallorum,  et  ita  possum  Purpose 
facere    de    omnibus    rebus    inanimatis    quibus   abundat  admit°of 
Scriptura ;  atque  longe  magis  requiritur  notitia  planta-  ^^^^^^^ 


'  Isidurus']  Etym.  xvi.  24.  I        ^  compidine']  compidi'',  MS. 

-  electrical]  electricus,  MS.  I       *  adducatur]  aductatur,  MS. 

B  B   2 


S88  ROGERI   BACONIS 

remarks      rum    et    animalium     et     hominum,    secundum     omnes 

on  this        diversitates  eorum.     Sed  persuasio  prsesens  uoii  permit- 
subject.  .  .     .  o      •  •  •       •       1  • 

tit  banc  prolixitatem.     Scriptura   enim  principalis,  non 
solum    haec,  quse    tetigi,  de    metallis    et    humoribus    et 
elementis    liabet    latius    explicare,    sed    omnium    mine- 
ralium    et    animatorum    generationem,    et    naturas,    et 
proprietates  assignare.     Volui  tamen  hie  proponere  ali- 
qua  extrema  ^  propter  sensum  litteralem  et  spiritualem, 
ut  ostendam  quod  sciri   non  possunt  liujusmodi  sensus, 
nisi    sciantur    rerum  naturae    et    proprietates.     Oportet 
enim    primo    in  omni    textu  ut    sciatur,  quid  est  quod 
per  verbum  figuratur,  aut  homo  nihil  intelliget,  et  sue 
textu  non  poterit  uti ;  et  ideo   qui  legit  Ezechielem  et 
Exodum,  et  alios  libros   legis,  et   de  templo  Salamonis, 
et  multa  alia,  ignorabit  terminos  et  vocabula,  nisi  sciat 
distinctionem    factam    inter    cuprum    et    ses,  orichalcum 
et  electrum.     ^^ilstimat  enim  vulgus  quod   ses  sit  unum 
de    metallis    principalibus,  quod    non   est  verum,  immo 
cuprum.        Atque    nullus    advertat     quid    dici    debeat 
orichalcum  proprie,  et  quid  electrum,  et  tria  ejus  signata. 
Sed    si    vocabula    ignorentur    tunc     totum     ignoratur. 
Dato  tamen  quod  sciamus  quid  per  verbum  dicatur,  et 
quod    sciamus    quod   ses    sit    cuprum    coloratum  durius 
et  intensius,  non  tamen  sciretur  quomodo  generatur  et 
qualiter.     Et  sic  de  orichalco  longe  magis  et  de  electro. 
Non  enim  sufficit  in  Scriptura   pro  sensu  litterali  sciri 
quid  per  nomen  dicatur,  ut  quod   leo    sit   animal  quod 
dicitur  rex  bestiarum.     Sed    oportet  quod  sciamus  ejus 
naturam    et   proprietates,    per   quarum    aliquas    si  gnat 
Christum  et  per  contrarias  diabolum.     Nam  si  dicitur : 
"  Sicut    leo    de    tribu    Juda,"    &c.,    quod    pro    Christo 
dicitur.     Et  beatus  Petrus  Apostolus  ait :  "  Adversarius 
"  vester  diabolus  tanquam  leo  rugiens,"  «fcc.     Et  sic  est 
de  omnibus  rebus  ;  quia  pro  ipso  sensu  litterali,  oportet 
scire  naturas  et  proprietates  rerum.     Sed  tamen  sensus 


extrema]  ex»,  MS. 


OPUS  MINUS.  389 

litteralis  nee  solum  nee  principaliter  qua^ritur,  sed 
triplex  sensus  spiritualis,  allegoricus,  nioralis,  et  ana- 
gogicus,  qui  haberi  non  possunt  nisi  per  convenientes 
similitudines  et  congruas  adaptatioues  sumptas  ex  scnsu 
litterali,  sicub  doeet  Augustinus  seeundo  De  Doctrina 
Christiana,  in  exemplis  multis  ;  ut  de  serpente,  sieut 
prius  tetigi,  de  liissojio  et  de  iride,  et  de  omnibus  rebus 
naturalibus,  artificialibus,  et  moralibus  quio  ponuntur 
in  Scriptura.  Et  sic  currit  expositio  tota  antiquorum 
sapientum  et  sanctorum,  ut  patet  in  omnibus  origiiia- 
libus  et  glossis.  Quia  igitur  hujusmodi  expositio  est 
secundum  vias  sanctorum  et  est  propria  Scriptui'a3 
intelligenda3  litteraliter  et  spiritualiter,  ideo  non  potest 
homo  aliquid  dignum  in  Scriptuiu  scire,  nisi  sciat 
naturas  et  proprietates  omnium  rerum,  non  solum 
naturalium  sed  etiam  artificialium  et  moralium.  Undo 
0})ortet  quod  homo  valcle  bene  sciat  proprietates 
virtutum  et  vitiorum  secundum  quod  philosophi  docent. 
Et  ideo  de  his  scribo  exenqjla  co})iose  in  tertia  parte 
moralis  philosophite. 

Si  igitur  sciverimus  omnium  rerum  proprietates 
tunc  scripturam  sciemus  et  phi]oso})hiam  totam;  et  per 
consequens  totam  sapientiam  divinain  et  humanam  ; 
et  hoe  simul  et  semcl,  quia  in  sensu  litterali  per  se 
sciendo  scimus  sapientiam  philosophise.  Quoniam  ille 
sensus  requirit  actu  veritatem  rei  cujuslibet ;  sed 
philosophia  hanc  certificat  et  investigat,  nee  am})lius 
potest  facere.  Sed  sensus  spiritualis  utitur  veritate 
creaturre  quam  philosophia  et  sensus  litteralis  ei 
ministrat.  Et  hoc  volo  nunc  innuere.  Et  ponatur 
aurum  in  exemplum.     JJico  igitur  quod  .     .     .  ^ 


'  The    scribe  ends  here  tthruptiy.     A  columu  and  a  half  of  the  MS. 
remains  blank. 


COMPENDIUM    STUDII    PIIILOSOPHIiE. 


COMPENDIUM    STUDII    PlIILOSOPHI/E/ 


QuATUOR   sunt    consideranda    circa    sapientiam    qux  (Object  of, 

11  •  ,         T  T  •  the  trea- 

volo    ad    prtesens  in    summa  et  sub    compendio    quasi  ^jgg 
introductionis  modo  tangere,  donee  opportunitas  major 
accidat  ut  explicentur  singula  in  particulari,  et  in  pro- 
pria disciplina. 

Primum  vero  istorum  trium  in  ordine  est  ut  con- 
sideremus,  cpise  sint  causa3  et  rationes  propter  quas 
debet  omnis  homo,  et  necesse  est  ei,  ut  semper  vacet 
sapientiic,  scilicet  aut  in  speculatione  aut  in  executione 
et  usu  ejus,  pro  se  et  aliis  dirigendis. 

Secundum  vero  est,  ut  qurerens  Sapientiam,  sciat 
cousiderare  quse  sint  necessaria  ad  ea  qua3  sunt  de 
ejus  integritate,  ne  confuudatur  vanitate  superflua,  et 
membi'is  sapientia3  langueat  mutilatus. 

Tertium  est,  ut  negotiator  sapientialis  percipiat 
modos  et  vias  quibus  eam  debet  requirere,  et  promo- 
vere,  et  perficere,  tarn  in  opere  quani  scientialiter. 
Quia  est  modus  in  rebus  omnibus,  quo  qui  caret  nun- 
quam  ad  linem  dcbitum  alicujus  rei  poterit  per- 
veuire. 

Quartum  est,  ut  sciat  prudenter  advertere  impedi- 
menta sapiential,  et  efficaciter  vitare  ilia,  remediis  ex- 
quisitis. 


'  Various  titles  appear  aud  liavc 
been  erased  by  the  same  hand  as 
the  body  of  the  MS.  Sc.  "  lucipit 
"  Opus  Miuus  et  Secuudum  vcl 
"  Secunda  Scriptura  Fratris  Rogeri 


"  Caconis."  —  "  Opus  ]\Iinus  vcl 
'•  Secundum." — "  Incipit  Compen- 
"  dium  Studii  Theologiaj  Fratris 
"  Eogeri  Bacouis." 


894^  iiOGEiir   BACONis  [cap. 

Quoniam    vero    homines    negligunt    considerare    ha3C 

quatuor,  et    semper    his    spretis     vohmt    ingredi    vias 

sapientise,    et    pra3sumimt    magnalia    ejus    rimari,    nee 

volunt    verhum  nee    scrip  turn    de    his    quatuor    audire 

vel    videre,     ideo     nuUus    fere    pervenit    ad     aliquam 

Sapientipe    dignitatem.      Necessarium   igitur  judico   ut 

hsec  quatuor  consideremus  in  principio. 

^Vhy  wis-        Causie  vero  et  rationes  primi  horum  quatuor  patent 

courted  bv  i^^  summa  per    quatuor,    videlicet   per   naturalem    per- 

all-         '  petuitatem   hominis   respectu   sapientise.      Omnes    enim 

homines,  ut  Aristoteles  dicit  in  principio  Metapliysicfo,' 

"  Natura    scire    desiderant."     In    hoc    enim    differt    a 

brutis  differentia  naturali. 

Pulchritudo  etiam  sapientia3  ineffabilis  liabet  natu- 
rahter  lit  plena  admirationc  animos  nostros  alliciat  et 
suspendat.  Utilitas  ejus  suapte  natura  indicibili  nos 
rapit  in  suum  amorem,  Magnificentia  ejus  et  dignitas, 
virtute  infinita,  nos  cogit  ejus  vestigiis  adh?crere,  sicut 
e  contrario  ignorantia  ejus  animali  rationali,  id  est 
homini,  innaturalis  est ;  quia  omnis  ignorantia  a  ra- 
tione  deviat,  et  turpitudo  erroris  est  horribilis,  ejusque 
sterilitas  est  nobis  infructuosa,  damnosa,  et  periculis 
omnibus  nos  implicans.  Vilitasque  indignitatis  ejus 
hominem  omni  vigore  et  honore  destituit,  et  annihilat 
totius  humani  generis  dignitatem,  Quicquid  enim  na- 
turale  homini  est,  quicquid  decorum,  quicquid  utile, 
quicquid  magnificum,  seu  in  hac  materia,  seu  in  alia, 
totum  valet  per  sapientiam  acquiri  ;  et  contrarium 
nunc  dictis  per  vias  sapientise  excluditm*  efficaciter 
et  potenter. 

Adeo  tanta  vii-tutis  est  sapientia,  quod  homines 
perversi  et  insipientes  corde,  qui  quatuor  pmedicta 
dona  sapientialia  nituntur  adquirere  per  vias  con- 
trarias    sapientia3,    tamen    sub    specie    ejus,    et   titulo, 


Metaphjsicce']  i.  1. 


I.J  COMPENDIUM   SlUDIf.  odo 

et  apparentia  ejus  proceduiit,  et  saltern  sub  umbra 
et  figm-a  sapientine  palliant  omnia  quse  prosequuiitur, 
ita  quod  saltern  volunt  videri  et  dicuut  se  agere 
sa])ienter. 

Pulchritudo   tameii   et  utilitas    et  magnificentiaj  spe- The  beauty 
cialiter  in  quinque  relucent  ;   videlicet  prout  ventilatur  ^^  -^"sdoin 
in    studio,    occupationibus   studii  doctoralis   utilibus   et  iu  the 
magnificis,    in    omni    facultate    legendo    et  disputando,  ' 

et  ca^teris  exercitiis  scliolasticjB  disciplin^e. 

Secundo  qualiter    sapientia    ecclesia3   Dei    comparata  to  the 
eam    ordinat,    promo  vet,    et    dirigit     in    omne    bonum      "^^   ' 
spirituale,  ut  fideles  futuixe  beatitudinis  prsemium  eon- 
sequantur. 

Tertium  est,   ut   disponatur    rcspublica  fidelium  cum  to  the 
temporalibus,  et   omnia  utilia   personis    et    multitudini     "  ^ ' 
pro    sanitate   corporum  conservanda,    et    prolongatioue 
vitiB  mirabili,  in  bonis  fortunre    ac   morum,   et   discre- 
tionis,  et    pacis   ac  justitise   fiant,    et  liorum   contraria 
magnifice  repellantur. 

Quarto,  ut   omnes   nationes   infidelium  pr?edestinatae  ^r  conver- 

J         .,  ,  ,       ,  ni        •  L  sionofthe 

ad    vitam    seternam   convertantur    magna    emcacia   et  infidels  • 
gloria  fidei    Christiante. 

Quinto,    ut    qui  converti    non    possunt,   prresciti   ad  Not  to  be 
infernum,  reprimantur    louge  magis  per  vias  et   opera  "^Ushed  by 
sapientise,  quam  per  bella  civilia  laicorum.     Quod  enim  civil  war, 
laicali  ruditate  turgescit   non   liabet   efFectum    nisi  for- 
tuito,    sicut    videmus   in    omnibus    bellis    eoruin    ultra 
mare  et  citra  ;   sed   Ojiera  sapiential   certa  lege   vallau- 
tur,   et   in  linem  debitum   efficaciter   diriguntur ;   sicut 
antiqui  principes  per  sapientes  pliilosophos  operati  sunt. 
Nam  legimus  quod  Alexander  Magnus  consilio  et   sa- 
pientia   Aristotelis    destruxit,    magis    quam    debellavit 
decies   centena  millia   liominum,  in  duabus  primis  ex- 
peditionibus    contra   reges    Orientis ;    cum    tamen    non 
habuit   in   suo    exercitu    nisi    tria    et    triginta    millia 
peditum,   et    quatuor    millia    equitum    quingentos,    ita 


396 


ROGERI   BACONia 


[cap. 


Wisdom 
consists  in 
specula- 
tion and 
action. 


Wliat 
sciences 
arc  specu- 
lative, wliat 
practical. 


quod  noil  habuit  unum  contra  sex  et  viginti.  Nee 
tamen  de  suis  amisit  nisi  quadringentos  et  novem, 
sicut  ex  Trogo  Pompeio,  ac  Tito  Livio,  et  Justino,  ac 
Orosio  ad  Aiignstinum  colligitur  manifestissime.  Sed 
bcBc  planius  patebunt  in  suo  loco. 

Sicut  vero  in  his  quinque  restant  causas  et  rationes 
infinite©  quibus  cor  humanuni  in  amoreiu  sapieutias 
perfectum  alliciatur,  quod  primo  fuit  propositum,  sic 
secundum  in  eisdem  consistit,  scilicet  integritas  eorum 
qu?e  ad  completam  sapientiani  requiruntur.  Nam  aut 
contemplamuv  fulgorem  sapienti?e  in  studio,  aut  ex- 
perimur  vires  ejus  in  opere,  dum  earn  ad  ecclesiam  et 
tria  csetera  comparamus.  Experientiam  enim  utilitatis 
sapientise  in  regimine  ecclesia?,  et  reliquarum  trium, 
prtticedit  naturaliter  perfccta  acquisitio  sa})ientia3  in 
studio ;  et  ipsam  jam  jiossessam  per  exercitia  studii 
sublimat  et  magnificat  executio  utilitatum  qutb  in  ec- 
clesia  fiunt,  et  caiteris  tribus  dictis.  Qui  igitur  per- 
fecte  et  integre  vult  se  dare  sapientise,  necesse  est  quod 
earn  his  quinque  gradibus  investiget,  Consideranduui 
tamen  est  quod  tota  potestas  sapientia?  relucet  in  stu- 
dio hac  consideratione,  videlicet  quod  etsi  fiant  utili- 
tates  in  ecclesia  et  aliis,  tamen  quomodo  et  cpialiter 
fiant  habet  sciri  et  doceri  in  studio. 

Unde  studium  sapientia?  habet  duas  partes ;  uuam, 
scilicet  speculativam,  et  aliam  practicam  et  operativam. 
Prima  considerat  scientias  qua3  consistunt  in  sola  spe- 
culatione  veritatis.  Alia  pars  exprimit  scientias  quiti 
in  operibus  radicantur.  Grammatica  enim,  logica, 
naturalis  philosophia,  vulgata  metaphysica,  quinque 
scientipe  mathematics,  et  plures  aliie  sunt  specula- 
tiva3  veritatum,  qu?e  non  consistunt  in  operibus.  Qua- 
tuor  vero  scientias  mathematicfe,  qua3  novem  sunt  in 
universo,  et  alkimia,  medicina,  moralis  philoso[)hia, 
sub  qua  conqirehendo  jus  civile,  theologia,  cum  jure 
canonico,  et  niultie  alia?,  a  parte  philosophiaj  sunt  prac- 


I.]  COMPENDIUM   STUDII.  307 

tiae  et  operativre;  scilicet  quia  considorant  opera  iitilia 
in  ecclesia,  et  repiiblica,  ot  toto  mundo ;  licet  tamen 
specialiter  et  autonomatice  vocentur  practice  ;  quic 
considerant  opera  virtutum  et  vitii,  pcenam  et  gloriain, 
cujiismodi  sunt  theologia  cnm  jure  canonico,  et  nioralis 
pliilosoplna  cum  sue  jure  civili.  Omnes  enim  nVn-o  di- 
cuntur  speculativiD  in  conijiaratione  istarum  ;  quia 
opera  principalia  qna^  valent  homini  sunt  ista,  qua^ 
ipsum  ordinant  in  vitam  a'ternani,  et  retrabunt  ab 
inferno. 

Sed  ad  omnia  scienda  modus  optimns  reqniriiur.  Method. 
Aristoteles  vero  in  secundo  Metapliysicas^  vult,  quod 
modus  sciendi  reqniratur,  antequara  liomo  discat  vel 
per  se  inquirat.  Malum  enim  est,  ut  ait,  simul  qua>- 
rere  scientiam  et  modum  sciendi,  quia  primo  qua>rere 
dcl^ot  modum,  nt  felicitcr  ad  scientiam  perveniat. 
Quod  si  non  faciat,  erit  similis  illi,  qui  vult  curare  in- 
fij-mos  antecpiam  sciat  modum  medendi,  sicut  ibidem 
Averroes,  commentator  Aristotelis,  sententiat  eleganter. 
Modus  enim  est  ut  priora  in  ordine  doctrinfB  sciantur 
ante  posteriora,  et  faciliora  ante  difficiliora,  et  com- 
niunia  ante  propria,  et  minora  ante  majora,  nt  ma- 
nifestiun  est ;  et  ut  in  electis  et  ntilibus  fiat  occnpatio 
studentinm,  quia  vita  brevis  est.  Et  ut  certitudinali- 
ter  sine  dubitatione,  et  plane  sine  obscuritate,  tradatur 
sapientia,  quod  impossibile  est  fieri  sine  experientia. 
Quia  licet  per  tria  sciamus,  videlicet  per  auctoritatom,  Knowicdgi 
et    rationem,    et    experientiam,    tamen    auctoritas    non  *''T  • 

.   .  .   ^  .  authonly, 

sapit    nisi   detur   ejus    ratio,   nee    dat    intellectum    sed  reason, 
credulitatem  ;  credimus  enim  auctoritati,  sed  non  ]irop-  ^^T^'''*'"^^ 
ter   earn  intelligimus.      Nee    ratio    potest    scire    an  so- 
pliisma    vel    demonstratio,    nisi    conclusionem    sciamus 
experiri    per    opera,    ut    inferius    in    scientiis     experi- 
mentalibus    demonstrabo.      Nihil    tamen  nisi    minimum 


Metaplii/sical  ii.  1,  3. 


398  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  indigniim  servatur  de  lioc  inodo  in  studio  sapien- 
tise,  lit  patel)it  iiiferiiis.  Et  ideo  secreta  et  magnalia 
sapientias  penitus  his  temporibus  a  vulgo  studentiuin 
ignorantur. 
The  impe-  Sed  licet  liO]no  natus  Bit  ad  sapientifie  magnalia,  et 
wkdom  °  y^GQ^  possit  de  fiicili  pertingere  ad  omnes  partes  sa- 
considered.  pieiitite,  si  modus  dcbitus  adliibetuv,  nisi  impedimenta 
contingerent,  ideo  necesse  est  quarto  propositum  ex- 
ponere,  scilicet  de  impedimentis  sapientise,  tam  in  sub- 
stantia ejus  quam  in  modo,  ut  remedia  ejus  pateant, 
quibus  omnis  juvenis  licet  durus  ingenio  et  facilis 
valeat  ad  perfectionem  sapienti?e,  secundum  omnes 
gradus  quinque  dictos,  efficaciter  pervenire.  Sed  quia 
lirec  impedimenta  non  consideramus  a  juventute,  sed 
negligimus  omnino,  ideo  perimus  cum  errore  infinito, 
nee  possumus  experiri  utilitates  sapientise  in  ecclesia, 
et  in  tribus  reliquis  antedictis.  Accidit  enim  ex  his 
impedimentis  quod  videatur  hominibus,  quod  sint  in 
maxima  gloria  sapientise,  ita  quod  nunquam  fuit  tanta 
apparentia  sapiential,  nee  tantmn  exercitium  studii  in 
tot  faciiltatibus  in  tot  regionibus,  sicut  jam  a  quadra- 
ginta  annis.  Ubique  enim  doctores  sunt  dispersi,  et 
maxime  in  theologia  in  omni  civitate,  et  in  omni 
castro,  et  in  omni  burgo ;  prsecipue  per  duos  ordines 
studentes,  quod  non  accidit  nisi  a  quadraginta  annis, 
vel  circiter.  Cum  tamen  nmiquam  fuit  tanta  igno- 
rantia,  tantus  error,  sicut  ex  hac  scriptura  finaliter 
manifestissime  apparebit,  et  nunc  manifestum  est 
hoc  per  eflectum.  Nam  plura  peccata  regnant  his 
temporibus  quam  unquam  temporibus  prioribus  ;  sed 
peccatum  non  potest  stare  cum  sapientia. 
Great  Videamus  omnes    status    inundi,  et  consideremus    di- 

corruption    ,.  ,  .  .  ,.  •    n    •.  ^  • 

of  the        ligenter,    invememus     corruptionem    mnnitam    ubique, 

times.         quod    primo  apparet    in   capite.     Nam   Curia  Romana, 

qu?e  solebat   et   debet  regi  sapientia  Dei,  nunc   depra- 

vatur  constitutionibus  imperatorum  laicorum,  factis  pro 

proprio    laico    regendo,    quas   jus   civile    con  tin  et.     La- 


I.]  COMPENDIUM   STUDIT.  800 

ccratiir  cnim  ilia  sedcs  sacra  fraudibus  et  dolis  injiis- 
tarum.  Perit  justitia,  pax  omiiis  violatur,  iufinita 
scandala  suscitantur.  Mores  enim  sequuntur  ibidem 
perversissimi  ;  regnat  superbia,  ardet  avaritia,  invidia 
corrodit  singulos,  luxuria  diflamat  totam  illam  cu- 
riam, gula  in  omnibus  dominatur.  Nee  base  sufficiunt 
nisi  Vicarius  Dei  denegctur  negligentia  sua3  ecclesise, 
et  mundus  desoletur  rectore,  sicut  jam  accidit  per 
multos  annos,  vacante  sede  propter  invidiam,  et  zelum,  The  Papal 
et  appetitum  honoiis,  quibus  servit  ilia  curia,  et  i,een ^vacant 
quibus  nititur  se  et  suos  introducere,  sicut  omnes  many 
sciunt  qui  volunt  noscere  veritatem.  Si  igitur  lifec 
fiant  in  capite  quid  fit  in  membris.  Respiciamus 
prselatos,  quomodo  student  pccuniiB,  negligunt  curam 
animarum,  nepotes  et  cseteros  amicos  carnales  pro- 
movent,  ac  dolosos  legistas,  quia  consiliis  clestruunt 
omnia ;  studentes  enim  in  philosopliia  et  tlieologia 
contemnunt,  [et]  impediunt  ordines  duos,  ut  non  pos- 
sint  libere  vivere  et  agere  ad  salutem  animarum,  qui 
gratis  se  ingermit  propter  Dominum. 

Consideremus  religiosos ;  nullum  ordinem  excludo.  Degene- 
Videamus  quantum  ceciderunt  singuli  a  statu  debito,  religious  ' 
et  novi  ordines  jam  liorribiliter  labefacti  sunt  a  pris-  orders  and 
tina  dignitate.  Totus  clerus  vacat  superbia3,  luxuria^, 
et  avaritise.  Et  ubicunque  congregantur  clerici,  sicut 
Parisius  et  Oxonia3,  bellis,  et  turliationibus,  et  casteris 
vitiis  scandalizant  totum  populum  laicorum.  Principes, 
et  barones,  et  milites  premunt  et  spoliant  se  mutuo, 
et  populum  subjectum  confundunt  bellis  et  exactionilms 
infinitis,  quibus  nititur  aliena  rapere ;  etiam  ducatus, 
[et]  regna,  sicut  videmus  his  temporibus  adimpleri. 
Rex  enim  Francia3  abstulit  per  magnam  injuriam  illas 
magnas  terras  a  rege  Anglia3,  ut  notum  est.  Et  Carolus 
jam  hfBredes  Frederici  magnifice  debellavit,  Non  cura- 
tur  quid  fiat,  nee  quomodo,  seu  per  fas  seu  per  nefas, 
dummodo  quilibet  suam  expleat  volmitatem ;  et  tamcn 
gulaj  et  luxurise  voluptatibus   inserviunt  et   coeterorum 


400  ROUERI   BACONIS  [CAP. 

malitiis    peccatorum.     Populns,  jam   irritatus   per  prin- 

cipes,  odit    eos,  et    ideo    nullam  fidein    tenent   eis    ubi 

possuut  evadero  ;    et  corru[)ti    per  mala  exempla  majo- 

rum    ad    invicein    se    premunt,    et   dolis    et    fraudibiis 

circumveniimt,  ut    ubique    conspicimiis    ad    ocidum  ;  et 

total  iter    luxuriaD  et  gula)   dediti    sunt  et   depravantur, 

plus  quam  valeat  enarrari.      De  mercatoribus  et  artifi- 

cibus  non  est  qurestio,  quia  in  omnibus  dictis  et  factis 

eorum  regnat  fraus,  et  dolus,    et  falsitas  ultra    modum. 

If  due  Alius   modus   in   effoctum    hujus    corruptionis.     Nam 

lionour_       {idea  Christi  revelata  est  mundo,  et  jam  ccrtificata  per 

were  given  . 

to  the         sanctos  infinites,  quce  fides  et  sancti  decent  nos  tantum 

sacrament    ^snirare  ad  vitam  futuri   sseculi,  et  Deo  adlitcrere    per 

of  the  altar       ^  .  .      -p.    .  ,  . 

ignorance    vit.T!  sanctitatem  cum  omni  reverentia  Dei  et  devotione 

and  cor-        ^    coiitemplatioiie  ;     sicut     continue      ii^sum     ofiicium 
ruption  r  '  ^  j. 

-would pic-  divinum    nocte   et    die  a  nobis  factum    nos    docet.     Et 

yail  no        habemus  Dominum  nostrum  Jesum  Christum  in  sacra- 
ion  ger. 

mento  altaris  ;  ubique  et  continue  ^  facimus  illud  quum 
volumus,  juxta  illud  prasceptum  suum  :  "  Hoc  focite 
"  in  ineam  commemorationem  ;"  et  offerimus  Ipsum 
omni  die  et  ubique  jn-o  peccatis  nostris,  et  comediinus 
Ipsum,  et  bibiraus,  et  convertiinur  in  Ipsum,  ut  fiamus 
Dii  et  Christi.  Quia  non  convcrtitur  in  nos  hie  panis 
coeli,  sed  nos  in  ipsum,  ut  simus  quod  non  fuimus,  sed 
magis  deificemur  et  christificemur.  Cum  igitur  hoc 
sacramentum  non  solum  ratione  content!,  scilicet  di- 
vinjie  majestatis  et  liumanaB,  sit  infinita3  reverentise,  et 
devotionis,  et  contemplation  is,  sed  modus  adinveniendi 
et  existendi  ;  etiam  usus  est  iUa  triplici  infinitate,  si 
quis  inquirat  ;  tamen  certum  est  quod  tota  multi- 
tude hominum  hie  parum  sapit,  et  in  reverentia 
tanta3  majestatis,  et  in  devotione  tantre  salutis,  et  in 
contemplatiene  tantre  veritatis.  Cum  tamen  ilia  scita, 
sciuntur  omnia,  ilia  habita  omnia  habentnr  ;  sicut  ex- 
periuntur  illi,  qui  huic    glorioso    sacramento   intendunt 

'  continue^  cotidie ;  MS.  both. 


I.]  COMPENDIUM   STUDII.  401 

cum  eftectu  debito  et  condiguo.  Certe  si  fidem  istius 
sacramenti,  efc  reverentiam,  et  devotionera  liaberent  ho- 
mines sicut  deberenfc  et  tenentur,  non  corrumperent 
se  tot  eiToribus,  et  vitiis,  et  malitiis  ;  sed  scirent 
omnem  sapientiam  et  omnem  veritatem  salutiferam  in 
hac  vita.  Et  ideo  quia  hie  asininant  et  sunt  infirmi 
et  imbecilles,  et  dormiunt  multi  ut  Apostoli  utar  ver- 
bis, necesse  est  quod  in  tota  ilia  sapientia  fiant  imbe- 
cilles et  infirmi,  et  dormiant  somno  mortis,  et  ultra 
communem  sestimationem  asininent,  quia  hoc  est  in 
fine  glorias,  et  bonitatis,  et  pulchritudinis  sapientia?, 
et  habet  probationes  certiores  quam  omnes  alise  varie- 
tates.  Et  ideo  nullus  excusatur  a  negligentia  hie, 
cum  tamen  fere  negligunt,  quia  non  dant  reverentiam 
majestati  ut  deberent,  nee  gratias  tantte  veritati,  et 
considerationem  fidelem  tanta?  sapientire  et  veritati. 
Cum  tamen  si  essemus  quales  deberemus,  non  debe- 
remus  aliud  expectare  in  hac  vita  nisi  hoc  manna 
de  coelo,  et  tunc  statim  compleretur  numerus  sanc- 
torum electorum,  et  transferremur  in  coelum,  ubi 
ffiterna  et  beata  visione  istius  corporis  divini  fruere- 
mur.  Postquam  igitur  hie  in  tanta  re  et  tam  mani- 
festa  parva  sciamus,  oportet  quod  omnis  alia  sapientia 
utilis  elongetur  a  nobis  plusquam  valeat  explicari. 

Tertia    consideratio    per    effectum    sumitur    ex    com-  Christians 
paratione    nostra   ad   statum   Philosophorum,  qui    cum  Jj^g^j™^  ^^ 
fuerint    sine    gratia    gratificante,    qua3    facit    hominem  morals  to 
dignuin   vita  asterna,  in  qua  nos  ponimur  in  baptismo,  therefore 
tamen  sine  omni  comparatione  vita  eorum  fuit  melior,  behind 
et  in  omni  vittO  honestate,  et    in  contemptu  mnndi  et  invention 
omnium  deliciarum  et  divitiarum  et  honorum ;  ut  qui- 
libet  legere  potest  in  libris  Aristotelis,   Senecse,  Tullii, 
Avicennae,    Alfarabii,    Platonis,    Socratis,    et   aliorum ; 
et   propter    hoc    devenerunt    ad    secreta    sapientia?    et 
invenerunt      omnes     scientias.        Sed     nos      Christiani 
nihil     dignum     invenimus,     nee     possumus     intelligere 
sapientiam    philosophorum ;    cujus    causa   est    quia  non 
VOL.  I.  C  c 


stadia  in 
mores. 


402  ROGER!  BACONIS  [CAP. 

habemus  mores  eorum.  Quia  impossibile  est  quod 
sapientia  stet  cum  peccato,  sed  virtus  perfecta  requi- 
ritur  ad  earn,  ut  inferius  demonstrabo.  Sed  pro  certo 
si  tantum  de  sapientia  existeret,  quantum  apparet,  non 
fierent  ista  in  mundo.  Nunc  autem  verissimum  est, 
quod  totum  studium  est  in  fine  corruptionis  a  quadra- 
ginta  annis,  licet  procurante  Diabolo  habeat  infinitam 
Abeunt  apparentiam.  Et  homines  corrupti  in  studio  corrum- 
puntur  in  vita  de  necessitate,  et  exeunt  ad  regimen 
ecclesise  et  regnorum,  et  prsesunt  consiliis  principum, 
et  magnorum,  et  prelatorum,  et  toti  populo  laicorum  ; 
quia  oportet  ut  qualis  sit  homo  in  studio  sapientire 
semper  talis  sit  in  vita.  Veritas  enim  bene  cognita 
non  potest  non  amari,  quia  sua  pulchritudine  nos 
trahit,  et  utilitate  tenet,  et  magnificentia  cogit.  Sed 
probatio  dilectionis  est  exhibitio  operis,  ut  dicit  Gre- 
gorius ;  ^  et  ideo  cum  tantam  corruptionem  vitse  vide- 
mus  ubique,  et  maxime  in  clericis,  necesse  est  quod 
eorum  studium  sit  corruptum.  Quod  considerantes 
multi  sapientes  et  revolventes  divinam  sapientiam,  et 
scientias  sanctorum,  et  veritates  historiarum,  et  pro- 
phetias  non  solum  sacras  sed  salubres,  ut  Sybil- 
larum,  Merlini,  Aquihie,  Festonis,  et  multorum  aliorum 
sapientum,  sestimabant  quod  his  temporibus  instarent 
dies  Antichristi.  Quare  necesse  est  ut  exstirpetur 
malitia,  et  appardant  electi  Dei ;  aut  prasveniet  unus 
beatissimus  papa,  qui  omnes  corruptiones  toilet  de 
studio,  et  ecclesia,  et  cseteris,  et  renovetur  mundus,  et 
intret  plenitudo  gentium,  et  reliquife  Israel  ad  fidem 
convertantiu",  Quoniam  Apostolus  constituit  Judseis 
convertendi  terminum  in  conversione  plenitudinis  gen- 
tium, dicens  ad  Komanos  xi.  [25.]  :  "  Cum  intraverit 
"  plenitudo  gentium,  tunc  rehquiee  Israel  salvifient." 
Et  certe  licet  scriptum  sit,  "  In  omnem  terram  exivit 
"  sonus  eorum,"  -  &c.,  et  recitatum  ab  Apostolo,  nondum 

'  Gregorius']   Horn,  in  Evang.  ii.  30.  J      -  sonus  eorum']  Eom.  x.  18. 


I.]  COMPENDIUM  STUDII.  403 

tamen  adimpletum  est ;  quia  sicut  proplietice  scriptum 
foit,  sic  recitatum  prophetice,  tanquam  venturum  sit 
secundum  intentionem  Apostoli,  nee  suo  tempore  ad- 
impletum. Sicut  nos  scimus,  non  solum  a  longe,  sed 
prope  nos,  regiones  maris  esse  qua3  in  puro  paganismo 
adhuc  remanent,  quibus  nunquam  fiiit  prsedicatum,  nee 
legem  Dei  receperunt ;  ut  sunt  Ponteni  et  Lecewini, 
et  alii  multi,  qui  sequuntur  fines  Alemannise.  Et 
non  distat  principium  terrarum  illarum  a  Parisius,  nisi 
quantum  Roma ;  et  sunt  majora  regna  quam  Aleman- 
nire  et  Franciae  et  Hispanise ;  sicut  certitudinaliter 
comprehendimus  per  homines  fide  dignos. 

Deus  quidem  propter  suam  bonitatem  infinitam,  et  God  delays 
longanimitatem  sapientife,  non  statim  punit  genus  ^™f  " 
humanum,  sed  differt  vindictam,  usquedum  compleatur 
iniquitas,  quae  non  potest  nee  debet  ulterius  sustineri. 
In  Genesi  enim  legimus,  quod  noluit  tunc  dare  Patri- 
arcliis  terram  promissam,  quia  nondum  completa  fuit 
iniquitas  Amorr?eorum  ;  sed  quando  perfecta  fuit,  tunc 
per  filios  Israel  egresses  de  ^gypto  flagella\'it  incre- 
dulos  et  indignos.  Sed  non  exterminavit  statim  filios 
Israel  peccantes,  licet  multotiens  corripuit.  Sed  tan- 
dem expulit  eos  finaliter  de  terra  eis  data,  et  transie- 
runt  in  captivitatem  Babylonis ;  et  castigates  satis 
iterum  reduxit  in  terram  suam,  donee  confirm  atio  fuit 
peccati,  et  apparuit  Dominus  Jesus  Christus,  ut  de- 
strueret  peccatum  antiquum,  et  remedia  daret  contra 
nova  Adtia.  Et  elapsis  annis  indulgentiae  circiter  quad- 
raginta,  perfidos  Judaaos  omnino  reprobavit  per  Titum 
Vespasianum,  quia  completa  fuit  tunc  iniquitas  Judteo- 
rum.  Sic  diu  cum  multis  modis  et  temporibus  diversis 
Deus  corripuit  et  correxit  ecclesiam  suam.  Sed  nunc 
quia  completa  est  malitia  bominum,  oportet  quod  per 
optimum  Papam,  et  per  optimum  principem,  tanquam 
gladio  materiali  conjunct©  gladio  sj)irituali  purgetm- 
ecclesia  ;  aut  quod  per  Antichristum,  vel  per  aliquam 
tribulationem,  ut   per  discordiam  principum    Christian- 

CC  2 


401  r.OGERI   BACONIS  [CAP. 

orum,  sen  per  Tartaros  et  Saracenos,  et  ca3tei'os  reges 
Orientis,  secundum  quod  diversse  Scripturas  sonant,  et 
variae  proplietise.  Non  enim  est  dubitatio  aliqua  apud 
sapientes,  quin  purganda  sit  cito  ecclesia ;  sed  an  primo 
modo,  an  secundo  vel  tertio,  opiniones  variae  sunt ;  nee 
est  usquequaque  certitudiualiter  diffinitum.  De  his 
vero  magna  est  consideratio,  ut  sententiis  variis  de- 
ductis  videatur  quid  varum  sit,  aut  saltern  quod  veri- 
similius  videatur.  Sed  non  est  ad  praesens  intentio 
de  his,  sed  de  quatuor  propositis  a  principio,  et  prae- 
cipue  de  impedimentis  sapientise,  quae  non  solum  neces- 
saria  sunt  propter  ilia  qiiie  introduxi,  sed  propter 
consideration  em  faciendam  de  periculis  adventuris. 


Cap.  II. 

Atliorougli  QuONiAM  ergo  omnia  perierunt  propter  impedimenta 
tion  of  the  sapientiic,  ideo  dignissimum  duco  et  necessarissimum 
impedi-       lia^c  radicitus  considerari,  ne   quserentes  solatia  nostra) 

ments  of      .  , .  .,  .  .  ,., 

koowletio'e  iguorantife  erroribus  privemur  a  qumque  gradibus  sa- 
is  required,  pientiae  preedictis,  et  periculis  omnibus  involvamur. 
Certum  enim  est  considerantibus  quod  error  infinitus 
regnat,  ita  tamen  quod  infinita  sit  apparentia  sapien- 
tise,  ut  nequius  lateret  venenum  erroris.  Et  ideo  ho- 
mines nolunt  audire  contraria  suis  sestimationibus,  sed 
reputant  dementiam,  si  aliquis  obviet  erroribus  consue- 
tis  ;  et  per  haec  excluditur  Veritas  et  magnificentia 
sapientiae,  et  contemnitur  omnis  ejus  utilitas.  Et  hoc 
fit  propter  inconsiderationem  impedimentorum  sapientiae 
his  diebus. 
Part  natu-  Quaedam  vero  impedimenta  sunt  naturalia,  quaedam 
acq'iured  contracta,  et  quaedam  inundantia,  et  violentiam  facien- 
tia  humano  generi ;  et  ideo  solerter  sunt  omnia  distin- 
guenda.  Omnis  quidem  homo  scit  per  experientiam 
in  se  et  in  aliis,  licet  dissimulet  caecitate  mirabili,  et 
negligat,    quod   homo    totus    est    plena    ignorantia    et 


II.]  COMPENDIUM    STUDII.  405 

eiTore  ab  ipsa  nativitate,  ita  quod  etiam  cum  per- 
venit  ad  annos  discretionis,  efc  deberet  uti  ratione,  et 
vivere  in  omnibus  secundum  vires  ejus,  repugnafc 
omni  rationi  sicut  brutum  animal  ;  ita  quod  nihil 
sapient] ale  quiBreremus,  nisi  parentes  et  magistri  et 
cseteri  majores  nos  cogerent  ad  vias  aliquas  sapientiae  ; 
et  tum  ita  rebelles  sumus,  quod  aut  nihil  aut 
parum  proficimus  infra  triginta  primos  annos.  Et 
tunc  longa  consuetudine  erroris  et  ignorantiee  ea  quje 
maxime  valent  contemnunt  homines,  et  circa  cineres 
et  egestiones  sapientire,  et  delicias  vitie  carnalis  et 
divitias  occupantur.  Hoc  impedimentum  causatur  per  Original 
originale  peccatum,  quo  corrumpimur  et  depravamur,  ^,!,°5"g°^f. 
sicut  debet  credere  quilibet.  Sed  quia  naturale  est  these  impe- 
hoc  impedimentum,  et  commune  omnibus,  et  in  hoc*^'™^^^' 
nati  et  nutriti  samus,  ideo  negligimus  et  non  qua3- 
rimus  reraedia,  sicut  nobis  esset  in  hac  parte  neces- 
sarium.  Deberemus  enim  dolere  et  plangere  cum 
philosophis  antiquis,  dicentibus  quod  multipliciter  est 
natura  hominis  ancilla  et  misera,  ut  Aristoteles  scribit 
in  primo  Metaphysicre.  Et  in  principio  secundi  dicit 
quod  intellectus  hominis  habet  se  ad  ea  qute  sunt 
manifestissima  in  sua  natura,  sicut  oculus  vesper- 
tilionis  ad  lucem  soils.'  Et  in  septimo,  quod  ea  quae 
sunt  maximee  cognitionis  secundum  se,  sunt  minimse 
cognitionis  apud  nos,  et  e  contra.  Et  Avicenna  in 
nono  Metapliysica3  dicit,  quod  intellectus  noster  se 
habet  ad  maxime  scibilia,  sicut  surdus  a  nativitate 
ad  delectationem  harmonise  ;  hpec  autem  sunt  Deus 
ipse,  et  angeli,  et  beatte  animce,  et  vita  seterna,  et  vir- 
tutes,  et  gratia,  et  sapientia,  et  dasmones,  et  anim^e 
daranatse,  infernus,  purgatorium,  peccata  ignorantise, 
et  errores.  Htec  autem  sunt  bona  et  mala  nostra. 
Hsec  autem  sunt  dignissima  consideratione,  et  secun- 
dum   se    sunt  manifesta,    sed    infirmitas    humana    tur- 

'  soils']  supra,  p.  G. 


406  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

pitei*  hie  succumljifc.  Castera  vero  qu£e  magis  propia- 
qua  sunt  his  in  nobilitate  naturee  sunt  coelestia ;  et 
sic  de  rebus  nobilioribus  respectu  aliorum.  Quanto 
enim  nobiles  sunt  in  natura  sua,  tanto  minus  ea  com- 
prehendimus,  sicut  quilibet  experitur. 
Sins  of  Peccato   vero   originali    sic    corrumpente    nos,    adest 

commis-  majus  impedimentum,  scilicet  peccata  propria  cujus- 
aiiother,  libet.  Si  enim  alienum  peccatum  excfecat  intellectum 
hominis,  longe  magis  peccatum  proprium ;  sed  hoc  nul- 
lus  fere  considerat,  et  ideo  oportet  quod  magna  fiat 
excsecatio  in  hoc  mundo.  QuodUbet  enim  peccatum 
mortale  est  depravationis  infinite,  nam  offendit  divinam 
majestatem  qua3  infinita  est.  Similiter  quia  divinam 
sapientiam,  quse  infinita  est,  et  bonitatem  divinam  quae 
similiter  est  infinita,  ergo  necesse  est  quod  depravet 
hominem  morbo  infinito,  maxime  animam,  per  quam 
fit  peccatum,  et  in  qua  damnabiliter  requiescit.  Cujus 
etiam  infinitatis  probatio  est,  quod  peccatum  unum 
corrupit  totum  genus  humanum,  quod  naturaliter  mul- 
tiplicabile  est  in  infinitum,  atque  obliga\dt  ipsum  poena 
infernali,  qu^e  est  infinita  duratione,  et  similiter  in- 
tensive, quantum  potest  capere  creatura,  Sed  maxime 
patet  infinitas  depravationis  peccati,  quod  nihil  poten- 
tise  finitee,  scilicet  nulla  creatura  pura,  potuit  satis - 
facere  pro  peccato  ;  sed  oportuit  fihum  Dei,  cujus  est 
infinita  potentia,  cum  sit  Deus,  satisfacere  Deo  patri. 
Corrupting  Unde  cum  anima  liabeat  tres  partes,  seu  vires,  seu 
faculties*^of  potentias,  lit  philosophus  loquitm",  scilicet  imam  con- 
the  soul :  siderationem  veritatis  quge  vocatur  ratio,  aliam 
■will,  desire  ^1^^  desiderat  et  amat  veritatem,  qufs  vocatur  vo- 
(irasci-  luntas,  ct  tcrtiam  qufe  operatur  secundum  vias  veri- 
tatis  qu8e  dicitur  irascibilis,  licet  male  nominetm- 
quantum  ad  naturalem  statum  illius  potential,  sed  op- 
time  quantum  ad  statum  corruptionis ;  quia  ira  plus 
aliis  vitiis  facit  hominem  deviare  a  recta  ratione 
operandi ;  hee  inquam  tres  potentije  animse  per  quod- 
libet     peccatum    mortale    corrumpuntur.      Nam    ratio 


II.]  COMPENDIUM   STUDII.  407 

excpecatur  penitus,  ita  quod  nihil  sapieutiie  potest 
videre,  sed  sestimat  stultitiain  esse  sapientiam.  Vo- 
luntas depravatur  ut  velit  et  diligat  errorem  stultiti;© 
et  odiat  sapientiam.  Irascibilis  enervatur  ut  non  possit 
operari  secundum  sapientiam,  sed  declinat  in  omnem 
stultitiam,  ita  quod  nisi  esset  misericordia  Dei  qute 
mitigat  has  corruptiones  in  hac  vita,  sicut  placet  ei,  et 
quando  placet,  et  in  quibus,  essent  omnino  adimpletai 
infernaliter.  Quia  misericordia  Dei  est,  quod  non 
sumus  consumpti  in  inferno,  postquam  taliter  peccamus; 
eo  quod  justa  pa3na  pro  peccato  non  est  nisi  damnatio 
infernalis.  Quando  igitur  quilibet  a  juventute  cadit  in 
multa  peccata  mortalia,  corrumpitur  ejus  aninia  nova 
corruptione  pri^eter  illam  quam  habuit  ex  originali 
peccato  ;  et  sic  habet  in  se  causas  multimodas  depra- 
vationis  infinita?,  ut  lumen  sapientire  non  videat,  nee 
velit  videre,  nee  possit  nisi  per  gratiam  Dei,  quse  non 
datur  cuilibet,  sed  secundum  divinte  beneplacitum 
voluntatis.  Et  propter  hoc  dicit  Scriptura,'  "  In  male- 
"  volam  animam  non  introibit  sapientia,  nee  habitabit 
"  in  corpore  subdito  peccatis.'"  Nee  tantum  hoc  intelli- 
gendum  est  de  sapientia  divina,  sed  de  quacunque. 
Quoniam  AlgazeP  dicit  in  Logica  quod  anima  detur- 
pata  peccatis  est  sicut  speculum  rubiginosum  et  vetus 
et  immundum,  in  quo  non  possunt  rerum  imagines 
apparere,  et  ideo  nee  in  anima  tali  potest  fieri  im- 
pressio  cujuscunque.  Et  addit  quod  anima  ornata 
virtute  est  sicut  speculum  mundum  et  novum,  in  quo 
species  rerum  optime  apparent.  XJnde  in  tali  anima 
fulgor  sapientise  relucescit,  propter  quod  Socrates  pater 
philosophorum,  cum  qusereretm"  ab  eo,  quare  non  vo- 
luit  in  primitivo  tempore  studere  in  scientiis  specula- 
tivis,  sed  tantum  in  moralibus,  ait  se  non  posse  lumen 
sapientiee   percipere,    nisi    anima    ejus    fuisset    exculta 


'  Scriptiira']  Sap,  i.  4.  I        *  AJgazel]  cap.  ii; 


ment  to 
wisdom. 


408  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

virtute ;   sed    tunc  Devim    ipsum    viJeret,  et    cavisas    et 

rationes    rerum    et    scientiarum    iu    eo    veraciter    con- 

templaretur  ;  sicut  vult  Leatus  Augustinus  libro  octavo 

De  Civitate  Dei,^  et  alii  prseter  ipsum. 

All  mortal       Oiiine  enim  peccatum   mortale    est    ex    sua    proprie- 

smthe        ^^^^Q  contrarium   sapientise.     Nam  siiperbus  non  digua- 
gi'eatest  ^       .    .  .  ,         .,.  ■,.. 

impedi-       tm*  suam  connten  ignorantiam,  nee   se    numiliare  aliis, 

quod  oportet  fieri  in  discipulo.  Quia  prseesse  desiderat, 
lit  odiosus  omnibus,  nee  recipitur  in  gratiam  aliorum. 
Sed  homo  per  se  non  potest  proficere  a  juventute,  et 
ideo  cum  aliis  dispiiceat  nee  potest  in  studio  proficere 
ullo  modo,  Et  specialiter  impedit  superbia,  quia  su- 
perbus  despicit  alios,  et  aliorum  scientias,  et  omnia 
reprobat  quae  ignorat.  Invidus  similiter  qui  alios  odit, 
et  dolet  de  utilitate  proximi,  necessario  est  odiosus 
aliis ;  et  ideo  nee  communicat  aliis,  nee  alii  communi- 
cant ei,  propter  quod  proficere  non  potest,  pra3cipue 
cum  ipsa  invidia  ex  sua  proprietate  facit  animum  mar- 
cescere,  et  tabescere,  et  putrefieri  spiritualiter,  et  de- 
ficere  in  se  ipso  ;  et  ideo  vires  non  habet  anima 
invidiosa,  nee  potest  ad  ardua  opera  sapientise  pene- 
trare.  Similiterque  sicut  superbo  non  placent  aliena, 
sed  his  detrahit,  et  reprobat  ea  quantumcunque  sint 
dio-nissima,  propter  quod  invidus  ex  sua  proprietate 
quamcunque  sapientiam  in  aliis  despicit  et  annihilat, 
et  ideo  malitia  sua  non  permittit  cum  lumen  sapien- 
tice  recipere,  sed  blasphemat  omnia  qute  ignorat.  Sed 
ira  furiosorum  brevis  est,  ut  ait  poeta,  qua3  cum  fiat 
frequentius  vertitur  in  furiam,  et  continuatur,  et  mul- 
tiplicatur  passio  mala  in  anima,  quae  est  omnino  con- 
traria  rationi.  Unde  prpeceptum  fuit  a  Platone,  quod 
iracundus  non  fiat  discipulus  sapientia?,  nee  studio 
ejus  vacet,  quoniam  proficere  non  potest,  eo  quod 
animum    semper    habet    turbatum,    nee   potest   aliquid 


'  JDe  Civilatc  Dei']  viii.  3. 


II.]  COMPENDIUM  STUDII.  409 

examiuare  veraciter,  sed  ex  impetu  spiritus  pvcnesuinit 
de  conclusione,  aiitequam  possit  de  prsemissis  proba- 
tionibus  judicare.  Ha3C  sententia  Platonis  in  libro  De 
Proportionibiis  et  Proportionalitatibus  recitatur.  Et 
Aristoteles  dicit  Physicorum  ^  septiino,  quod  anima 
noil  fit  prudens  et  sapiens,  nisi  sedentur  ejus  pertur- 
bationes.  Sed  iracundus  continuis  perturbationibus 
ventilatur.  Deinde  sunt  discoli  et  contentiosi  et  liti- 
giosi,  et  turbant  totam  inquisitionem  veritatis.  Sed 
pravus  est  socius  qui  irapedit  commune  negotium,  ut 
Aristoteles  sententiat  in  liac  parte.  Et  cum  Scriptura~ 
Sacra  dicit,  quod  "  ira  requiescit  in  sinu  stulti,"  ne- 
cesse  est  iracundum  in  stultitiam  effluere  et  sapientise 
contraire.  Avaritia,  pr?eter  hoc  quod  est  odiosa  om- 
nibus, non  sustinet  vel  sinit  liominem  expendere  ne- 
cessaria  in  studio  sapientiac.  Nee  potest  avarus  con- 
vertere  cor  ad  amorem  sapientise,  quia  semper  inhiat 
pecuniis,  et  nititur  semper  cumulare  divitias  ;  quia 
si  avarus  multos  aliquando  congregat  libros,  pro  certo 
eis  non  ut  instrumentis  sapientite  utitur,  sed  ut  the- 
sauro  ;  sicut  videmus  in  omnibus  avaris  clericis  in  hoc 
mundo.  Acedia  ex  sua  natura  contraria  est  sapientias 
propter  desidiam  et  tsedium  laboris  in  studio.  Magnus 
enim  labor  requiritm-  ad  perfectionem  sapientiiB  prse- 
cipue  propter  impedimenta  de  quibus  scribo.  Nam 
testante  Seneca  in  Naturalibus,  etsi  majores  docerent, 
et  minores  discerent,  quantum  possent,  vix  devenirent 
ad  profundum  in  quo  Veritas  posita  est.  Unde  Boetius 
libro  secundo  ^  super  Interpretatione  Aristotelis  ait, 
"  Labor  humanum  genus  excolit  et  beatissimis  in- 
"  genii  fructibus  complet ;  sed  ubi  desidia  remittit 
"  animos,  continuo  seminibus  feralibus  animus  uber 
"  horrescit.     Quis  igitur  laborandi  peritus   unquam'*    a 


Phi/sicurum']  vii.  3.  |        ^  secundo']  p.  434,  ed.  >.Iigne. 

Scriptiua']  Eccles.  vii.  10.  I        '  unqnam~\  niinquam,  M!S. 


410  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

"  labore  •  discessit  ?  Quare  intendenda  vis  mentis  est 
"  venimque  est  amitti  aninium,  si  remittitur/'  Et  ideo 
in  libro,  De  Disciplina  Scholarum,^  dicit  quod  "  imiversse 
"  doctrinre  et  disciplinfe  noverca  est  negligentia."  Sed 
hsec  peccata  spiritualia  sapientiam,  qua3  tota  spiritualis 
est,  enervant ;  propter  quod  dictum  est,  "  in  malevolam 
"  animam  non  introibit  sapientia,''  propter  tamen  gu- 
1am  et  luxuriam  subjungitur,  "nee  in  corpore  subdito 
"  peccatis." 
Carnal  sins  Et  peccata  carnalia  propter  foeditatem  et  vilitatem 
especia  y.  g^^^jj^  maxime  repugnant  sapientire  munditise,  et  etiam 
anim?e  rationalis,  id  est  hominis,  dignitati.  Dicit  enim 
TuUius  libro  De  Senectute  [12],  "Cum  homini  Deus  nihil 
"  prpestantius  mente  dedisset,  Imic  divino  muneri  nihil 
"  est  tarn  inimicum  quam  voluptas."  Impedit  enim 
consilium  voluptas,  rationi  inimica,  et  mentis  oculos 
perstringit.  Magnus  etiam  Archytas  Tarentinus  Pytha- 
goricus,  et  Platonis  magister,  nemini  ut  ait  Tullius 
ibidem,  censebat  dubium  esse  quin  quam  diu  volup- 
tati  gauderet  nihil  agitare  mente,  nihil  ratione,  niliil 
iraitatione  consequi  posse.  Siquidem  cum  major  sit 
atque  longinquior  omne  animse  lumen  extinguit.  Bene 
etiam  Cicero  quarto  De  Qu?estionibus  [1 0]  dicit  intem- 
perantiam  voluptatis  esse  fontera  omnium  perturba- 
tionum,  quse  est  in  tota  mente  a  recta  ratione  defec- 
tio.  Unde  Averroes  in  septimo  Physicorum  ^  egregie 
sententiat  quod  cum  virtutes  omnes  necessarise  sunt 
ad  sapienti?e  inquisitionem,  tamen  castitas  maxime 
requiritur  ;  et  ideo  per  contrarium  luxuria  plus  om- 
nibus quodam  modo,  spiritualiter  prtecipue,  noscitur 
sapientise  repugnare.  Propter  quod  Aristoteles  in  libro 
Problematum^  docet,  quod  homo  maxime  est  vituperan- 
dus  propter    delectationes   horum    peccatorum,  et  quod 


1  De  Disciplina  Scholarum']  cap,  i       -  septimo  Physicorum]  f.  115,  b. 
■^j.  I      ^  Problematuni]  sect,  xxviii. 


II.]  COMPENDIUM   STUDII.  411 

maxime  sunt  contra  huinani  generis  dignitatem.  Et 
ibi  elicit  hse  delectationes  sunt  propri?e  brutorum  ani- 
malium.  Nullam  enim  animalia  delectationem  re- 
quirunt  nisi  gustus  et  tactus ;  quia  si  habeant  visum, 
olfactum,  et  auditum,  non  tamen  delectantur  in  his 
nisi  propter  gustum  et  tactum.  Videt  enim  brutum 
animal  herbam,  et  olfacit,  sed  propter  gustum.  Yidet 
et  audit  foeminam,  et  festinat  ad  eam  propter  con- 
junctionem  naturalem.  Cum  igitur  homo  naturaliter 
differt  a  brutis,  concludit  egregius  philosophus  quod 
maxime  contra  naturam  suam  facit  homo,  et  pra^cipue 
culpandus  est  quum  istis  delectationibus  bestialibus  se 
inclinat.  Et  propterea,  cum  per  sapientiam  distat  a 
brutis,  maxime  repugnat  sapientise  delectatio  vokip- 
tatis.  Et  infert  signum  ad  hoc,  quod  juvenes  quum 
primo  kixuriantur  verecundantur  naturaliter.  Quod 
non  occurreret  eis  nisi  quod  luxuria  est  contra  natu- 
ralem dignitatem  hominum.  Undo  membra  ilia  verenda, 
necnon  et  pudibunda  merito  nuncupantur,  propter 
quod  homines  magis  qucsrunt  latebras,  in  hoc  peccato, 
quam  in  aliis,  et  magis  verecundantur  confiteri ;  ita 
quod  vix  ultimo  post  omnia  peccata  sua  extrahi  potest 
peccatum  luxurise  ab  ore  eorum,  qui  verecundantur 
naturaliter,  tanquam  magis  sit  indignum  cuilibet  hoc 
peccatum,  quam  aliquid  aliud  peccatum.  Et  certe 
senes  maxime  vituperandi  sunt,  et  maxime  erubescunt 
naturaliter  se  reprehend!  in  hoc  peccato,  et  vix  volunt 
confiteri,  immo  multi  pluribus  annis  non  confitentur, 
quia  magis  indignum  est  seni,  quam  juveni.  Nam  ut 
ait  Seneca  tertio  Declamationum  libro,  Adolescens 
luxuriosus  peccat,  senex  luxuriosus  insanit,  quoniam 
senectutis  decus  perit ;  et  adolescentiam  juvenum 
impudentiorem,  ut  jDulchre  dicti   Seneceo  ^    Cicero   red- 


•  Senecm']  Cf,  Epist.  xxxvi. 


412  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

dit,  iu  libro  De   Officiis,^    rationem.    Per   totum  igitur, 
inmidum     scinius     luxuriain      regnare     in      hoininiljus 
contra    naturalem    dignitatem    liominis.      Et    ideo    iit 
homo    brutum    animal    et    plus    quam    brutum,    quia 
bruta    nt    in    pluribus    servant    tenq^ora     debita    con- 
junctionis    natnralis,     et     utuntur      more     naturaliter. 
Sed  homines  nullum    tempus  observant.    Leges  violant 
naturales.      Necesse    est    igitur   quod  per  hoc  peccatum 
homo    destruatur  in    proprietate    naturali  qua  a  brutis 
Men  given  discrepat,  et  hoc  in  sapientiie  dignitate.     Multa  possunt 
dulffences""  f^ci'ibi  de  his ;    sed  transeo  firmans  scientias  sanctorum, 
can  make    et   pliilosophorum,  et  sapientum    omnium,  et  secundum 
in -wisdonr  exempla  qu?e  videmus  infinita,  quod  liomo  deditus  pec- 
catis  non  potest  proficere   in  sapientia       Et  ideo   cum 
juvenes  se   dant    peccatis  luxuries  et  gulas,  et  per   con- 
sequens    ine,    et   invidise,    et    superbije,  et  acedife,  non 
possunt    aliquid    dignum    facere    in    studio.     Et    cum 
senuerint    non    recedunt    a    consuetudine    mala,   juxta 
dictum  Salamonis ;  immo  magis  confirmantur,  nisi  sint 
aliqui  paucissimi,  quibus    Deus   gratiam  dat  specialem  ; 
sed    magis    ac    magis    excascantur    per    luxuriam,  sicut 
probatum  est  hoc  anno,  quod    multi  tlieologi   Parisius, 
This  year   et  qui    legerunt    in    theologia,    sunt  relegati  a  civitate 
ffessors^'^^'  ^^  ^  regno  Francias,  per  multos  annos,  publice  damnati 
hanished     propter    sodomiticas    vilitates.     Et    si    aliqui    provectse 
for'enor"^  ?etatis,  scilicet  cum  transeant  status  juventutis,  videlicet 
mous  post    triginta    annos,    per    gratiam    Dei    abstineant    a 

luxuria,  tamen  tunc  vigent  in  eis  peccata  spiritualia, 
quee  nequioria  sunt ;  quia  tunc  ambitio  honorum,  et 
cupiditas,  et  avaritia  tenent  omnes.  Et  cum  ad 
honores  et  divitias  pertingere  non  possunt  hoc  tem- 
pore sine  multa  invidia  aliorum,  quia  quilibet  vellet 
habere    quod    habet    alius,    oritur    in    cordibus    eorum 


Dc  Officiis']  i.  34. 


II.]  COMPENDIUM   STUDII,  413 

niulta  iiividia,  et  odium,  et  rancor,  et  ira,  et  nasciintur 
persecutiones  mutiiae,  et  contentiones,  et  rixfe,  et 
litigia,  et  fraudes,  et  doli.  Deinde  adquisitis  dignita-  Indolence 
tibus  et  divitiis  oritur  superbia,  et  per  consequens  °  j,  yf*!! 
iiascitur  acedia,  qu<©  est  tcedium  boni  spiritualis,  qua  acquired 
ofFenduut  Deum  omissionibus  omnium  bonorum,  et  sic  djgJfi'L^i'n 
prfevalent  peccata,  quae  de  necessitate  excaecant  animas  the  church, 
et  depravant  voluntatem,  ut  negligat  et  contemnat  vias 
sapienticB,  et  ut  secundum  ejus  dignitatem  non  valeat 
potentia  irascibilis  operari.  Nee  refert  si  sint  multum 
et  semper  in  studio,  et  legant,  et  disputent,  et  prsedicent, 
et  famosi  etiam  sint ;  quoniam  hi  per  longum  exerci- 
tium  studii  multa  verba  habent  in  memoria  et  possunt 
revocare,  cum  volunt,  memoriam  per  inspectionem  li- 
brorum.  Tamen  recitabunt  verba  aKorum  sine  vero 
intellectu,  sicut  psittacus  et  pica,  quie  formant  voces 
humanas  quas  non  intelligunt,  nee  animus  eorum  un- 
quam  quiescit  in  lumine  veritatis,  Cujus  probatio  nou 
solum  est  per  causas,  scilicet  quia  peccata  evacuant 
intellectum  sapientia?,  ut  ostensum  est,  sed  per  effectum, 
quia  lux  sapientise,  cognita  de  necessitate  diligitur,  ut 
prius  dictum  est.  Sed  dilectio  parit  opus  debitum 
sapientia3  et  vitam  ei  convenientem.  Et  ideo  cum 
vivunt  contra  leges  sapientiae,  impossibile  est  quod  in- 
telligant  earn  licet  ruminent  grandissima  verba ;  sicut 
pueri  vociferant  psalterium  quod  didicerunt,  et  clerici 
et  sacerdotes  rurales  recitant  officium  divinum,  de  quo 
parum  aut  nihil  intelligunt,  sicut  bruta.  Unde  pro 
certo  probavimus  in  talibus,  quod  nihil  sciunt  adinvenire 
studio  sapiential,  uec  componere  scripta,  sed  alienis 
laboribus  abutuntur. 


il4  ROGERI   BACONIS  [CAP. 


Cap.  III. 

In  quo  investigantur  quatuor  i^estiferce  causce  erroris 
humani. 

The  four  PoSTQUAM  prieiuisi  impedimenta  sapientife  duo  sci- 
human"  licet  naturale  ut  originale  peccatura,  et  contractum  a 
error.  nobis  ut  peccatum  actuale  et  proprium  ciijuslibet,  nunc 
volo  ingerere  quatuor  alia  quibus  omnis  status  cor- 
rumpitur,  omne  bonum  impeditur,  et  hoc  a  principio 
mundi  usque  nunc,  et  sic  fiet  usque  in  finem  apud 
multitudinem  bominum  ;  ita  quod  vix  soli  sapientis- 
simi  has  quatuor  causas  pestiferas  erroris  humani  pos- 
sunt  aliquantulum  declinare.  Et  sunt  indignje  et  fra- 
gilis  exempla  auctoritatis,  sensus  vulgi  imperiti,  et 
consuetudinis  diuturnitas,  et  obstinatio  animi  humani, 
qua  in  solatium  suse  ignoranti?e  reprobat  omnia  quse 
ignorat.  Hvec  quatuor  super  omnia  reprobat  Scriptura 
Sacra,  sancti  condemnant,  jus  canonicum  vetat,  philo- 
sophia,  sub  qua  comprehendo  jus  civile,  detestatur. 
Unde  ad  imperium  domini  Clementis,  prsedecessoris 
istius  papoe,  collegi  in  tractatu  speciah  electas  senten- 
tias  Scripturse  et  sanctorum,  juris  canonici  et  philo- 
sophise, et  prseposui  omnibus  libris  quos  misi,  causis 
pestiferis  errorum  humanorum  relegatis,  ut  facilius 
staret  persuasio  veritatis.  Sed  nunc  juxta  formam 
Compendii  istius  exponam  breviter,  allegans  contra  tria 
prima,  auctoritatem  Senecre  in  libro  secundarum  epis- 
tolarum/  qui  ea  uno  sermone  colligit  et  reprobat, 
dicens :  "  Inter  causas  malorum  nostrorum  est  quod 
"  vivimus  ad  exempla,  nee  ratione  componimur,  sed 
"  consuetudine    abducimur ;     quod    si   pauci    facerent, 


'  epistolaruni}  Cf.  supra,  p.  72. 


Ill,]  COMPENDIUM   STUDII.  415 

"  nollemiLS  imitari  cum  plures  facere  coeperint,  quia 
"  frequentius  quasi  honestius  id  facimus,  et  recti  locum 
"  apud  nos  tenet  error  ubi  publicus  factus  est/'  Et 
scimus  per  experientiam  propriam  in  nobis  et  in 
aliis,  quod  hjiec  tria  cadunt  in  pluribus  super  falsa 
et  mala.  Quodsi  aliquando  sunt  bona,  adhuc  in 
pluribus  sunt  imperfecta,  ita  quod  rarissime  trahitur 
exemplum  imperfectionis  in  consuetudinem,  seu  in  ve- 
ritatem  vit?e  seu  scientise.  Et  vulgus  infirmum  nun- 
quam  ad  aliquid  perfectum  venit,  nee  capere  potest 
in  aliquo  statu  ea  qua3  perfectionis  sunt.  Nam  vulgo 
sufficit  ut  non  erret,  utinam  non  en-aret  in  his  quse 
necessaria  sunt.  Sed  videmus  ipsum  vulgus  humani 
generis  fere  in  omnibus  errai-e,  non  solum  in  sacra 
sapientia,  sed  in  pliilosopliia,  ut  facile  patet  sapienti. 
Matris  exempla  sequitur  filia,  patris  filius,  domini 
servus,  prselati  subditus,  raagistri  discipulus.  Nee  dis- 
cernimus  a  juventute  an  exempla  seniormn  sint  imi- 
tanda  vel  non ;  sed  passim  omnia  recipimus  tanquam 
salutifera,  cum  tamen  ut  in  pluribus  et  frequentius 
sunt  pestifera,  tarn  in  studio  quam  in  vita.  Dicit 
enim  Tullius  in  Hortensio  :  ^  "  Quidam  obsecuti  amico 
"  cuidam,  aut  una  cum  aliquo  quem  audierunt  oratione 
"  capti,  de  rebus  incognitis  judicant,  et  ad  quam- 
"  cunque  disciplinam  quasi  tempestate  delati,  tanquam 
"  ad  saxum  inheerescunt  .  .  .  Plerumque  errare  malunt, 
"  eamque  sententiam  quam  adamaverunt  defendere, 
"  quam  sine  pertinacia  perquirere  quid  constantissime 
"  dicatur."  Consuetudo  quidem  altera  natura  est,  ut 
dicit  Aristoteles  libro  Problematum.-  Unde  Jeremife 
tertio  decimo  capitulo  [23]  :  "  Si  mutare  potest  Ethiops 
"  pellem  suam,  et  pardus  varietatem  suam,  et  vos  pote- 
"  ritis  benefacere  cum  didiceritis  mala."     Et  ideo  dicit 


'  in  Horte7isio]  Acad.  Prior,  ii.  3.    |      ^  Problematum']  ut  supra. 


41 G  ROGERI   BACONIS  [CAP, 

AveiToes  in    fine  seciindi  Pbysicoriim :  ^     Quod    aliquis 
consiietiis    ad    aliquas    operationes  licet  nocivas,    erunt 
ei   faciles ;   ideo  credit  eas  esse   utiles.     Similiter   cum 
assuetus     fuerit     credere    falsos     sermones    a    pueritia 
erit    ilia    consuetude    causa    ad    negandum  veritatem  ; 
sicut    quidam    consueti    sunt  comedere    venenum    quod 
factum    est    eis    cibus.       Sed    sensus     vulgi    pessimus 
est.      Nam    semper    a    principio     mundi    vulgus     fuit 
divisum    a    sensu     sanctorum,     et     philosophorum,    et 
Mysteries    reliquorum   sapientum.      Et  omnes    sapientes    contemp- 
communi-   '"^^^'^^^^^    ^'^^^    vulgi,    nec    communicaverunt    vulgo    ar- 
cated  to  the  cana    sapientiiB,    quia    vulgus   htec   capere   non    potest, 
y^gar.       ^^j   deridet,    et    abuteretur    in    sui    et    sapientum  dis- 
*  pendium    et    gravamen.       Quia    non     sunt     margaritse 
sajjientite   spargendae  inter   porcos,  teste   Evangelio,    et 
stultum    est    asino    pra^bere   lactucas    cum  ei  sufficiunt 
cardui,  ut   in   boc  sensu   scribit     A.    Gellius  -  in   libro 
Noctium    Atticorum.     Nam   rerum    majestatem   minuit 
qui    vulgat   mystica ;    nam    non    manent    secrefca,    quo- 
rum   turba    fit    conscia,  ut    in    libro  Lapidis    edocetur. 
Propter  quod  dicit  Aristoteles  quod  esset  fractor  sigilli 
coelestis   si    vulgaret  secreta   sapientite,  ut    scribitur  in 
.    Codice  Secretorum.      Et  licet  lisec  ita  sint,   tamen   nos 
semper  implicamur   Lis  tribus,    et  in   omnem  defensio- 
nem    eiToris    nostri    utimur  bis    tribus    pessimis    argu- 
mentis ;  videlicet,  lioc  exemplificatum  est,  boc  vulgatum 
est,    boc    consuetum    est, — igitur    tenendum    est,    cum 
tamen  oppositum  qusestionis  sequitur  ex  prsemissis. 
The  dread        Effluerem  libentissime  circa   ista  tria  per  varias  sen- 
ing^gno^-"   tentias    sanctorum  et   sapientum   tbeologiie    et   pliiloso- 
rant  the      pliias  si  tempus    esset ;    sed  cogente  brevitate   temporis 
cause'^of      compendio  tractatus  prtesentis,    oportet   bic  ad  prtesens 

human        subsidere,  quia  melius    est  modo  multos  articulos  sapi- 
error. 


Physicorum']  f.  30,  b.     Thesutstance  not  the  words  of  the  quotation. 
A.^ Genius']  iii,  16.  ? 


in.]  COMPENDIUM  STUDII.  417 

entes  revolvere  cum  succincta  declaratione  singulorum, 
quam  uniiin  vel  alium  inulto  sermone  prosequi  iit 
alii  relinquantnr.  His  vero  caiisis  erroiis  et  imped i- 
mentis  sapientire  nmic  tactis  et  prioriljus,  a  juventute 
confirmati  homines  non  possunt  videre  magnalia  sa- 
piential nee  curant,  sed  eontemnunt  et  reprobant.  Unde 
Gx  omnibus  prredictis  generatur  potissima  et  comple- 
tissima  causa  erroris  in  omnibus  nisi  in  paucis  sapien- 
tissimis.  Nam  quia  ignorantia  turpis  est,  et  sapere 
pulcLrum,  homines  reprobant  omnia  qua>  ignorant  in 
solatium  sure  imperitire,  ne  videantur  aliquid  dignum 
ignorare,  et  illud  nihil  (|uod  sciunt  sen  quod  magis 
fostimant  scire  ostendunt,  magniiicant,  extollunt ;  non 
curantes  quid  sciunt  vel  ignorant,  sed  solum  quod 
videantur  coram  stulta  multitudine  scire  et  ne  corum 
ignorantia  dinoscatur.  Sed  quia  judex  non  potest  cog- 
noscere  de  causa  quam  ignorat,  nee  ignorantia  debet 
habere  locum  judicandi ;  ideo  hie  error  summus  est, 
quo  quilibet  ex  hoc  reputat  se  posse  reprobai'e  quod- 
cunque,  quia  illud  ignorat.  Nee  verecundantur  ho- 
mines diabolici  coram  praelatis,  et  principibus,  et  plebe, 
damnare  omne  genus  sapientipo  eis  incognitum  et  in- 
visum  ;  quibus  obviat  Seneca  in  libro  quarto  Virtu- 
tum,  dicens  :  "  Non  habet  auctoritatem  ilia  sententia 
"  ubi  qui  damnandus  est  damnat."  Hi  igitur  errore 
et  ignorantiae  tenebris  velut  quodam  carcere  deter- 
rimo  damnati,  non  habent  de  jure  unde  damnent 
sapientire  lucem,  respectu  cujus  sunt  talpse  crecfe  et 
vespertiliones  lipppe,  qu£e  fulgorem  sapientia3  non  sus- 
tinent,  et  immundi  sues  cceno  turbido  ignorantia3 
olDducti ;  quia,  ut  ait  Archimenides,  sapere  non  audent, 
sed  laborant  ut  nesciant,  et  a  palude  vultum  suum 
gratis  detegente  avertunt  oculos  imprudenter.  De 
quibus    beatus    Apostolus   Judas  '    eleganter  scribit    in 


'  Judas']  ver.  10. 
VOL.  I.  D  D 


418  EOGERI  BACONIS  [cAP. 

epistola,  dicens  :  "  Qui  qiisecunque  ignorant  blasphe- 
"  mant ;  qufecnnque  autem  tanquam  bruta  animalia 
"  norunt  in  his  corrumpimtur.  Hi  sunt  nubes  sine 
''  aqua,  qure  a  ventis  circumferuntur,  arbores  autum- 
"  nales  infructuosse,  bis  mortuse,  eradicata3,  fluctus  feri 
"  maris  despumantes  suas  confusiones,  sidera  errantia 
"  quibus  procella  tenebrarum  conservata  est  in  reter- 
"  num/'  Nee  mirum  cum  erroris  tenebris  gaudent  in 
hac  vita,  et  ideo  ad  locum  tenebrarum  merito  in 
vita  altera  transmittentur.  Hi  sunt  maledicti  a  Deo, 
quorum  numerus  plenus  est,  et  ideo  his  temporibus 
regnat  ignorantia^  plenitude. 


Cap.  IY. 

In  quo  investigantur  duo  alia  imioedimenta. 

Impedi-  Sed    quoniam   jam    ad   nostra    tempora    devenimus, 

ai-isino-       itleo    quidcm    in  prjecedentibus    supposita    circa    causas 
from  the     erroris  et  impedimenti  sapientise,  quae  multiplicatas  sunt 

abuses  of  i        •    i  •  •  i        •    j       i  i 

the  civil      ^    quadraginta    annis,     maxime    volo    mtroducere,     ut 

I'l^^  manifestum    sit,  quod   tantus    error    regnat   in   ecclesia 

Dei,    quod    vel    oportet    quod    Antichristus    veniat,   vel 

alia  turbatio  gravis,  vel  aliquis  summus  pontifex  sanc- 

tissimus  virtute  Dei  exterminet  has  causas  errorum,  et 

restituat    debito    statui    universa.     Duse    igitur    causae 

sunt    perfectse    istorum    a    quadraginta    annis,   una    est 

abusus    juris   civilis    Italias,    qui    non    solum    destruit 

studium    sapientise,  sed    ecclesiam  Dei  et  omnia  regna. 

Et  ideo  per    hunc  abusum  destruuntur   omnes  quinque 

gradus    sapientiae    praedictee,  et    totus    mundus   ponitur 

in    maligno.      Quia    autem    perversi  juristae    destruunt 

studium  sapientiae  manifestum  est ;  quia  jam  per  fraudes 

et    dolos    .sic  occupaverunt   praelatos  et  principes,   quod 

fere    omnia    munera    ct    beneficia    recipiunt;  ita   quod 


IV.]  COMPENDIUM  STUDIL  419 

vacantes   studio  theologire    et  philosophige   non   liabent 
uncle    vivant,    nee     unde    libros     qurerant,    nee    unde 
arcana  sapientife  rimentur  et  experiantur.     Nee  juristre  Engrossed 
sacri    eanonis    liabent    unde   vivant   nee  studeant,    nisi  ^^^  mamte- 

'  nance  of 

quia  jjrimo  liabent  intellectum  juris  civilis.  Unde  de  all  other 
illis  nee  cui'aretur,  sicut  nee  de  philosopliantibus  et  ^^"'^^^^• 
tlieologis,  nisi  quia  nomen  habent  in  jure  civili ;  et 
ejus  abusionibus  sacros  canones  foedaverunt.  Deinde 
optimus  quisque,  et  idoneus  ad  tlieologiam  et  pbiloso- 
pliiani,  transvolat  ad  jura  civilia,  quia  videt  juristas 
illos  ditari  et  lionorari  ab  omnibus  praeiatis  et  prin- 
cipibus,  ita  quod  pauci  respectu  eorum,  qui  necessarii 
essent,  in  philosopliia  et  tbeologia  remanent  pro  illorum 
studio,  quia  cupida  facultas  juris  civilis  traliit  multi- 
tudinem  clericorum. 

Non    solum    jus    civile    Italicum    destruit    studium  The  dis- 
sapientise,    quia    aufert    expensas    studentium   et   utiles  *'^*^*^°^  ^^' 

^  ^  ^  tween  lay 

personas    removet  ;     sed    quia    omnino    sua    affinitate  and  clerical 
laical  i  clerum  confundit  indigne,  cum  non    sit    clericale  ^*)^^^\7'  "^" 
ofiicium     talia    jura     exercere     sed      penitus     laicale.  and  man- 
Quod    est    manifestiim    si    consideremus    quod   hoc  jus  founded'by 
et    a    laicis    principibus    statutum     est,    et    pro    laico  it. 
populo   dirigendo.     Atque    domini    legum    Bononise    et 
per  totam    Italiam  volunt   vocari    magistri    vel    clerici, 
nee    coronam  sicut    clerici   habent.     Uxores   ducunt  et 
omnmo    sicut    laici    familiam    regunt,  et    consortio    et 
consuetudinibus    laicalibus    sunt    subjecti.     Quapropter 
manifestum    est     quod    ab    officio    et     statu     clericali 
separati    sunt ;    et   ideo    se    convincit  fieri  laicum  qui 
talibus  ruditatibus  se   inclinat. 

Prseterea  omne  regnum  habet  sua  jura  quibus  laici 
regnuntur ;  ut  jura  Anglire  et  Francise ;  et  ita  fit 
justitia  in  aliis  regnis  per  constitutiones  quas  ha- 
bent, sicut  in  Italia  per  suas.  Quapropter  cum  jura 
Anglise  non  competant  statui  clericorum,  nee  Fran- 
cise,  nee  HispanisB,  nee  Alemanni^,  similiter  nee 
jura   Italife   conveniunt    ullo   modo.     Quia    si    debeant 

DD  2 


420  EOGEEI  BACON  IS  [CAP. 

clerici    iiti    legibus    jxatrife,    tunc    minus    est   inconve- 

niens,    ut    clerici    Anglife  utantur    legibns    Angli?e,  et 

clerici  Francise  legibus    Francise,  et  sic   cle  aliis,    quam 

clerici    Anglife    et     Francia3     utantur    legibus    Italife. 

Quapropter     maxima     confusio     clericorum     est     quod 

liujusmodi    constitutionibus     laicalibus    subdunt     coUa. 

Introduced  Rex    quidam  Anglife  Stephanus,  allatis    legibus    Italia3 

land     '^     ii^    Angliam,    publico    edicto    proliibuit,    ne    ab    aliquo 

under  K.     retinerentur.     Si   ig-itur    laicus    princeps    laici   principis 

Stephen;        .,      ■  .  ,       ■    -.  L  ■  ■ 

and  by  him  alterius    leges    respueret,    igitur     multo    magis    omnis 

prohibited,  clericus  deberet   respuere  leges   laicorum.     Addo    etiam 

quod    magis    concordant    jura    Francire    cum    Anglia, 

et    e    converso,  propter  vicinitatem   regnorum,  et  com- 

municationem  majorem   gentium  istarum,   quam  Italife 

et    illarum.       Igitur    deberent    magis    clerici    Angliiio 

subjicere    se     legibus    FrancicB,    et    e    converso,    quam 

legibus  Lumbardire. 

Mechani-        ^q^   ^[    volumus    altius  iuxta    dignitatem    clericalem 
cal  in  re-  .        .  .  .  °  i     •     t 

ference  to    sapientia3    procedere,    mveniemus   veraciter    quod    mde- 

the  philo-    centissimum    est,  ut  clerici,  quibus    datur   titulus   sapi- 

sophy  or  ,  ....  .  . 

law.  like     cntijB,    vacent   professionibus  juris    Italia?.     Nam    scire 
all  other     clebemus   nuod    omnia  quae  sunt  in   usu   laicorum  sunt 

lay  occu-  -i  \  ^  •      ^ 

pations.  meclianica  respectu  pliilosophias  ;  ut  ars  pedificatoria 
est  meclianica  geometriaD  et  non  est  pars  philoso- 
phise ;  et  ars  aurifabri  est  meclianica  respectu  alki- 
mifie  ;  et  sic  de  omnibus  artibus  qure  sunt  in  usu 
laicorum.  Quapropter  ars  juris  civilis  laicorum  est 
meclianica  respectu  juris  civilis  philosophise  et  non 
est  pars  philosophife.  Quia  Aristoteles  docet,  primo 
Metaphysicpe,^  difFerentiam  inter  artes  mechanicas  et 
scientias  philosophic^,  dicens  quod  isti  mechanici 
operantur  sine  causae  cognitione,  et  ratione  examinandi, 
sicut  bruta  animalia  et  sicut  inanimata,  velut  ignis 
comburit,    ut  ait.     Nam    ignis    licet    comburit,    tamen 


Metaphysica']  i.  1. 


IV.j  COMPENDIUM   STUDII.  421 

non  scit  causas  et  rationes  combustionis ;  nee  bruta 
aniinalia  sciunt  causas  suorum  operum,  sed  ex  natural! 
instinctu  operantur ;  sicut  ipse  Aristoteles  docefc  se- 
cundo  Pliysicorum.'  Cum  igitur  mechauici  omnes  pro- 
cedunt  et  negotiantur,  sicut  bruta  et  sicut  inanimata, 
et  sine  causarum  et  rationum  cognitione,  ut  Aristoteles 
dicit,  manifestum  est,  quod  jurist»  civiles  laici,  cum 
sint  raeclianici  respectu  philosophantium,  sunt  respectu 
eorum  sicut  bruta  animalia,  et  sicut  inanimata,  causas 
et  rationes  legum  radicales  ignorantes.  Et  ideo  cum 
clerici  nostri  inclinant  se  ad  jura  ista  mechanica,  facti 
sunt  velut  bruta  animalia  et  inanimata  quantum  ad 
statum  sapientise,  et  ideo  se  confundunt  plus  quam 
valeat  enarrari.  Quod  manifestum  foret  juristis  si 
libros  philosophorum  legerent  et  intelligerent,  scilicet 
leges  Platonis  et  Aristotelis  et  aliorum,  ubi  secundum 
potestatem  sapientialem  cum  origine  et  causis  ct  ratio- 
nibus  volunt  procedere,  et  non  ruditate  bestiali,  sicut 
in  legibus  laicorum.  Aristoteles  enim  in  libro  Legum 
incipit  resolvere  fines  principales  legum  et  sectarum,  et 
sic  investigat  leges  et  sectas  possibiles  in  hoc  mundo. 
Et  docet  quod  non  possunt  esse  nisi  sex  sectae  simplices 
ad  plus,  quia  fines  sunt  tot.  Secundum  enim  diversi- 
tatem  finium  ojjortet  quod  sit  diversitas  legum.  Nam 
aut  bonum  futurse  felicitatis  est  finis,  ut  in  lee'e 
Christiana  patet ;  et  similiter  in  \^gii  civili  Aristotelis, 
et  aliorum  recte  philosophantium,  licet  non  ea  perfec- 
tione,  nee  ea  dignitate  proeedat  lex  philosophorum, 
sicut  lex  Christiana ;  aut  finis  esset  bonum  temporale. 
Et  hoc  variatur  ;  quia  aut  erit  voluptas,  aut  divitia^, 
aut  dominium,  aut  potentia  regnandi  omnibus  et 
multis  regionibus,  aut  curiositas  famee.  Et  secundum 
hoc  leges  hominum  diversantur. 

Et  hujusmodi   leges   investigautur   per  conjunctiones 


'  T]itjs\curuni\  ii,  8. 


422  ROGKRI   BACONIS  [CAP. 

Laws  are    plane tarum,    secundum    quod    ccelestia    inclinant   corda 

by  influ-     humana  ad   diversa,  secundum  diversitatem   complexio- 

ence  of       num  liominum ;  quse  complexiones  per  ccelestia  varian- 
climate.  ti  t  •     • 

tur.     jNam  liberum  arbitnum    non    potest    cogi,  tamen 

excitatiu:    fortiter    per    complexionem   corporis  et    coeli. 

Propter    quod   videmus,  quod   liabitantes    sub    diversis 

locis    coeli,    per    universum   mundum,    liabent    di versos 

mores,  et  consuetudines,  et  negotia ;   ut  Scoti,  Anglici, 

Gallici,  Hispani,  Romani,  Greeci,  Ethiopes,  Arabes,  sicut 

conspicimus   fide   oculata,   et  nos  per    experientiam    in 

nobis  et  aliis  videmus,  quod  omnes  homines  sequuntur 

libenter   inclinationes   suarum    complexionum,    sive    in 

vitiis  sive  in  virtutibus  ;  ita  quod  perfectissimi  homines 

non   possunt  vitare   primos   motus.       Ut   cholericus  est 

iracundus  et  audax ;    melancholic  us   timidus  et   tristis  ; 

sanguineus  est  luxuriosus  et  gaudens  ;  phlegmaticus  est 

rudis  et   piger  ad   omnia ;    et  sic  de  aliis  complexioni- 

bus  particularibus.     Voluntas   igitur  inducitur  per  htec 

licet  non  cogatur.     Sed  a   coelo  est  origo   complexionis 

radicalis  per  constellationem   in  conceptione   et  nativi- 

tate.     Et  similiter    complexio   currens   causatur   a  coeli 

varietate ;    secundum    quod   diversi    planetse    et   stellee 

fixse    variis   horis    suj)er    nostra    corpora    dominantur. 

More  true   Docet     igitur     Aristoteles      quomodo      oriuntur     leges 

m  Aris^  ^  divers8e    in  mundo,  et  qua3    sunt  malpe    et  corrumpunt 

totie's  trea-  civitates  et  regna,  et  qualiter  vitari  debent  et  destrui, 

Legibus      ^^    tandem    statuatur     una    lex    perfecta,    juxta   vias 

than  in  the  philosophigD,  quse  salvet  in  pace  et  justitia  civitates  et 

of  the  civif  regiones.       Et    docet    quse    sunt    nobiles    proprietates 

law.  istius  legis,  et    quomodo  debet  custodiri    ilHbata  et  in- 

corrupta,     et     quomodo     corruptores    ejus    strictissime 

arceantur.     Certe    majora  sunt   hie   in    paucis   capitulis 

quam    in   toto    corpore  juris  Italici.     Nam  Aristoteles 

et   sui  sequentes  docent   quod  hsec  lex,  Deo  revelante, 

haberi  debet,  et  quis   erit  legislator,    et  quomodo   pro- 

betur  quod  legem  a   Deo  recepit,  ut   tandem   credatur 

ei    omnino  ;  et    qualiter   ipse   habet  legem  promulgare, 


IV.]  COMPENDIUM   STUDII.  423 

et  quoiuoJo  ordinare  debcat  de  suo  successore ;  ut  noii 

per   poteutiam,  nee  per  pecuniam,  nee  per  aliam  viam 

malam     unquam   introducatur     Summus    Sacerdos ;    et 

quomodo  defend!  debeat  hsee  lex,  et  qualiter  per  mim- 

dum  habeat  dilatari.     Et    primo    statuit  quod  homines  Aristotle's 

,     ■        ^  Ti     •  J.-L    -i.   -Ethics  and 

vivant   m  omm  virtute,  ut   m  decern   libris  constituit,  Politics. 

qui  vocantur  Libri  Etliieorum,  quibus  jungit  libros 
Politicse,  in  quibus  primo  statuit  cuitum  divinum,  in 
quo  magnificat  se  adorare  Deum  unum  et  trinum 
eminentem  proprietate  rerum  creatarum  ;  investigans 
quandam  trinitatem  in  omnil^us  rebus  creatis  quj©  pri- 
mo reperitur  in  creatore.  Unde  in  omni  re  constituit 
prineipium,  medium,  et  finem ;  sed  in  creatore  patrem, 
et  paternam  mentem,  et  amorem  utriusque  mutuum, 
unam  substantiam,  deitatem  indivisam  in  essentia,  sed 
trinam  in  personis,  sicut  a  Platone  magistro  suo  didicit, 
sed  perfectius  a  libris  Hsebrceorum  et  ab  Hggbrseis 
sui  temporis  apud  quos  viguit  lex  Dei,  et  a  quibus 
omnem  sapientiam  habuit,  sicut  ipsemet  in  libro  De 
Regimine  Regnorum  asserit  evidenter.  Deinde  speeialiter 
constituit  sacrificia  tria,  et  orationes  tres,  in  lionore 
trium  personarum,  et  postea  reliqua  quse  ad  cidtum 
Dei  pertinent  ;  secundum  quod  philosophia  potuit 
edocere.  Et  postea  leges  civitatum  et  regnorum  insti- 
tuit,  et  oratoricas  et  rhetoricas  constitutiones,  quibus 
causae  discindantur  sine  strepitu  litis  ;  et  sic  componens 
omnia  quae  neeessaria  sunt  liumano  generi,  juxta 
potestatem  pliilosopliise,  tandem  docet  homines  aspi- 
rare  ad  futuram  felicitatem,  et  omnia  transitoria  con- 
temnere.  Quod  non  solum  scriptis  patentibus  docuit, 
sed  facto  et  exemplo  perfectus  doctor  cum  suis  dis- 
cipulis  nobilissimis  viris  et  sapientissimis  confirmavit. 
Nam  in  contemptum  mundi  et  divitiarum,  delicia- 
rum  et  honoris,  ivit  in  perpetuum  exilium  cum  suis 
sociis,  nunquam  ad  propria  reversurus.  DifBnivit  enim 
apud  se,  quod  lipec  vita  solitaria  est  magis  similis 
vit^e  Dei  et  angelorum  quam  commmiis  vita  hominum, 


424  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

efc  liberius  in  ea  potuit  vacare  sapientiae  et  contempla- 
tioni  futurse  felicitatis  ;  sicut  non  solum  libri  ejus 
testantur,  sed  alii  pliilosopbi,  et  non  solum  Groeci  sed 
Latini.  Unde  TuUius  quinto  Qu?estionum  Tusculana- 
rum,  et  quinto  Academicorum  libro/  jam  dictce  testi- 
monium perliibet  veritati. 
Value  Sed    de    notabilibus  civilis  scientise  Aristotelis  mag- 

ancient  ^^^^  ^^^^^'  factus  fuit,  et  dignissimus,  et  maxime 
philo-  conveniens  legi  Cliristiante,  quia  de  eisdera  est  lex 
sopiy.  Aristotelis  et  lex  Christiana,  licet  multa  addantur 
in  lege  Cliristiana,  qufe  excellunt  omnem  Immanam 
scientiam  in  infinitum.  Lex  enim  Christiana  assumit 
qnicquid  dignum  est  in  lege  civili  philosophica.  Quo- 
niam  Deus  dedit  pbilosophis  omnem  veritatem,  sicut 
sancti  docent,  et  maxime  Augustinus  secnndo  De 
Doctrina  Christiana;^  et  hortatur  Christianos  nt  aurum 
sapientiae,  et  argentum  eloquentiiB  Christiani  auferant 
a  pbilosophis,  tanquam  ab  injustis  ]30ssessoribus,  et 
tanquam  proprium  Cliristianis.  O  quam  nobiles  sen- 
tentias  proferunt  philosophi  de  Deo,  et  de  beata 
Trinitate,  et  de  incarnatione  Filii  Dei,  et  de  Christo,  et 
de  beata  Virgine,  et  de  angelis,  et  de  dsemonibus,  et 
de  judicio  finali,  et  de  gloria  coelesti,  et  de  poena 
infernali,  et  de  reprobatione  malarnm  legum,  et  quae 
sit  optima,  et  quomodo  probari  debeat,  et  quse  sint 
conditiones  et  articuli  ejus,  et  quomodo  servari  debeat, 
et  defendi  et  promulgari,  et  de  legislatore,  et  de  ejus 
successore,  ut  dixi.  Haec  autem  sub  compendio  collegi, 
et  misi  domino  Clementi  apostolicse  recordationis,  sicut 
multa  alia  ;  quia  hoc  mihi  efficaciter  preeceperat,  et 
districte.  Efc  de  his  fiet  aliqua  expositio  inferius  loco 
suo.  Hsec  igitur  jura  philosophica  competunt  clericis, 
et  non  ruditates  laicorum  Italise,  quibus  status  cleri- 
corum   confunditur   ad   haec   tempora.     Unde    non  plus 


'  Sec  p.  50.  I       ■  -tt'  p.  9. 


ly.]  COMPENDimi    STUDII.  425 

decefc  clericos  uti  illo  jure  mechanico  quam  aliis  arti- 
bus  mechanicis.  Et  utiiiam  ordinatum  esset  irrevoca- 
biliter,  quod  quicumcjue  clerici  occuparent  se  in  jure 
laicoruui  Italiie,  quod  occuparentur  in  aliis  artibus 
mechanicis,  et  fiereut  carpentatores,  et  sutores,  et 
pelliparii,  et  exterminarentur  a  consortio  clericorum. 


Cap.  V. 

In  quo  investigatur  secundum  duorum  imjyedimen- 
torum  de  quihus  dicitiir  in  jprinciiJio  quarti 
ccqntidi. 

Secundum    principale,  quod    est    causa     erroris     in  Impedi- 
studio    sapientise    his    temporibus,  est    quod  a    quadra- p^jjiosyphy 
ffinta  annis  surrexerunt  quidam  in  studio,    qui   seipsos  from  boys 

.  T  1"       1       1       •      and  young 

creaverunt  m  magistros  et  doctores  studn  theologife  menintmd- 
et  philosophise,  cum  tamen  nunquam  didicerunt  aliquid  ^^s  into 
dignum,  nee  volunt  nee  possunt  propter  statum  suum,  theology, 
ut  in  sequentibus  longe  lateque  manifestare  curabo, 
per  sententias  quas  inducam  ;  de  quibus  licet  doleam 
quantum  possum  et  compatior,  tamen  quia  Veritas 
pr?evalet  omnibus,  ideo  exponam  hie  aliqua  saltem  quas 
publice  aguntur,  et  patent  omnibus  hominibus,  licet 
pauci  ponant  cor  suum  ad  htec  consideranda,  sicut  nee 
ad  aliqua  utilia  propter  causas  erroris,  quas  hie  pro- 
sequor,  quibus  fere  omnes  homines  turpiter  excajcantur. 
Hi  sunt  pueri  inexperti  seipsos  et  mundum  et  linguas 
sapientiales,  Grrecam  et  Hsebrseam,  quas  necessariie 
sunt  studio,  ut  inferius  probabo ;  ignorant  et  omnes 
partes  et  scientias  philosophias  mundi  cum  sapientia, 
qiiando  prsesuraunt  de  studio  theologize,  quod  requirit 
omnem  sapientiam  humanam,  sicut  decent  sancti  ;  et 
sapientes  omnes  sciunt  hoc.  Si  enim  alicubi  est  Veri- 
tas  hie    invenitur,  si    falsitas   hie    damnatur,  ut    docet 


426  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

A.ugustinus  in  libro  De  Doctriiia  Christiana.^     Hi  sunt 

pueri    duorum    orclinum    studentium,    ut    Albertus,    et 

Thomas,    et  alii,  qui    nt   in    pluribus    ingrediuntur   or- 

'  dines,  quum    sunt  viginti   annorum    et   infra.     Et   hoc 

maxime  a  mari  Anglicano  usque  ad  fines  Christianita- 

tis,  et    prsecipue    ultra    regnum  Francife,    ita  quod    in 

Aquitania,  et  Provincia,  et  Hispania,  Italia,  Alemannia, 

et  Hungaria,  Dacia,  et   ubique,  recipiuntur  ad  ordines, 

Boys  from  passim  a  decimo  anno    usque    ad  vicesimum,  qui    nihil 

twenty  ad-  dignum  possunt  scire   propter  setatem,  simul   cum   hoc 

mittedmto  quod  causse  errorum  humanorum  prasdictce  tenent  eos ; 

orders.        et  ideo  nihil  sciunt,  quum  ordines  intrant,  quod  valeat 

theologies.     Unde  plura  millia  intrant  qui  nesciunt  le- 

gere  Psalterium  nee  Donatum;    sed  statim  post  profes- 

sionem  ponuntur  ad  studium  theologize.     Et  a  principio 

ordinis,  scilicet  a  tempore  quo    primo    floruit    studium 

in  ordinibus,  primi   studentes   frierunt  tales,  sicut   pos- 

teriores.      Et   dederunt   se   illi   studio    theologize,    quod 

omnem  sapientiam  desiderat  humanam.     Et  ideo  opor- 

tuit  quod    non    proficerent  ullo    modo,    prsecipue    cum 

non    procuraverunt   se    instrui    ab  aliis  in  philosophia, 

postquam    ingressi    sunt.     Et   maxime    quia   prsesump- 

serunt   in    ordinibus    investigare    philosophiam    per    se 

sine  doctore  ;  ita  quod  facti  sunt  magistri  in  theologia 

et    philosophia    antequam    fuerunt    discipuli ;    et    ideo 

regnat    apud    eos    error    infinitus,  licet    non    appareat 

propter  causas  certas,  Deo  permittente  et  diabolo   pro- 

curante. 

Great  at-         Causa     autem     una     apparentise     est    quod   ordines 

of  the  two   habent    speciem    magnam    sanctitatis,    et    ideo    proba- 

orders.        bile    est    mundo,    quod    homines    in    statibus    Sanctis 

non  prsesumerent   de    his    quas    perficere    non  valerent. 

Sed  tamen  videmus  omnes  status    nimis    corruptos   his 


'  Ue  Docirina  Christiana']  ii.  18.? 


Y.]  COMPENDIUM   STUDII.  427 

tempoiibus,  ut  prius  per  siagulos  discurrebam.  Deiiide 
multa  sunt  facilia,  quse  sunt  de  liumana  salute,  ut 
apprehensus  virtutum  et  vitiorura,  gloria  coelestis  et 
poena  purgatorii  et  infernalis ;  de  quibus  non  solum 
religiosi,  ut  theologi,  sed  omnes  clerici,  et  lai'ci,  et 
vetulse  sciunt  multa,  Quilibet  enira  homo  liabet  in 
corde  suo  unum  magnum  librum  de  vitiis  qute  com- 
mittit  a  juventute,  et  quae  videt  in  aliis  fieri.  Et 
similiter  per  contrarium  percipit  quilibet  magnam 
notitiam  virtutum,  quia  eadem  est  scientia  contrario- 
rum,  ut  Aristoteles  dicit.  Per  rectum  enim  noseitur 
obliquum,  et  per  sanum  regrum,  et  per  verum  falsum, 
et  per  bonum  malum,  quia  privationes  per  lial)itus 
cognoscuntur ;  ita  quod  rustici  et  vetulse  non  solum 
apud  Cliristianos  sed  Saracenos,  et  alios  infideles, 
sciunt  persuadere  de  virtu  tibus  et  vitiis,  poena  et  glo- 
ria. Et  propter  consuetudinem  ecclesiasticse  doctrinse 
omnes  Christiani  habent  magnam  cognitionem  de 
his  quse  pertinent  ad  salutem.  Et  non  est  magnum  Preaching 
istis  ordinibus  studentibus  loqui  populo  de  virtutibus  ^jjeoioffv. 
et  vitiis,  poena  et  gloria ;  prsecipue  cum  in  Textu 
Sacro  multa  sunt  ibi  planissima  omni  homini  qui 
literas  novit,  et  in  libris  sanctorum  studet ;  ex  qui- 
bus facilliniLim  est  idiotis  etiam  allegare  auctoritates 
contra  vitia  et  pcenam,  et  pro  virtutibus,  et  glo- 
ria, et  aliis  necessariis  ad  salutem.  Ceeterum  hsec 
sunt  de  ecclesiastico  officio  ;  prselatorum  enim  est 
exponere  populo  articulos  fidei  et  morum  ;  et  ho- 
rum  notitiam  habet  ecclesia  sine  studio  theologize, 
et  habuit  a  principio  per  doctrinam  Apostolorum. 
Nee  habent  theologi  auctoritates  prsedicandi  nisi 
dentur  eis  a  prselatis ;  et  ideo  opus  proedicationis 
non  est  officium  theologorum,  sed  prselatorum,  qui 
committunt  illud  officium  quibus  placet,  Scimus 
etiam  pro  certo  et  videmus  ubique,  quod  unus  simplex 
frater,  qui  nunquam  audivit  centum  lectiones  theo- 
logize, quas  si  audivit  non    tamen   curavit,  qui   melius 


428  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

sine    comparatione    prsedicat     quam     maximi    magistri 

theologia3.     Et    ideo    manifestum    est    quod    prsedicatio 

non  dependet  a  studio  theologise,  sed  a  doctrina  ecclesiee 

quae    cuilibet    nota    est,    et  a  notitia    vitiorum    et  vir- 

tutura,  poenre    et    glorife,  et   liujusmodi    salutiferorum, 

quorum  notitia  scripta  est    in    cordibus    ex    usu    eccle- 

Preaching  siastici    ritus,       Et     propter    hoc    prsedicatio    prsecedit 

theTtudy    studium  theologise  ;  licet  certe  non  sit  negandum  quiu 

oftheo-      bonus    tlieologus  multo    melius  debeat    pr?edicare,    cum 

logy.  .    ?      .  .  . 

tamen,  ut  dixi,  videmus  contrarium  ubique.    Et  hoc  est 

magnum  argumentum  quod  studium    theologorum    cor- 

ruptum    est,  cum    illi,    qui    plus    auctoritatis    liabent, 

minus  bene    prsedicant,    ut   in    pluribus  et  frequentius, 

sicut  fide  conspicimus  oculata. 

■^'^^""f'S        Tertia    causa    apparentice    pro    ordinibus    est,    quod 

by  the        sjBCulares  ^  a    quadraginta    annis    neglexerunt    studium 

seculars,      theolo2jia3  et    ijhilosophia?  secundum  veras  vias  illorum 
who  were  "^  J-  _  ^ 

dependent  studiorum,  occupati  appctitu  deliciarum,  divitiarum 
the  orders  ^^  honorum,  et  corrupti  causis  ignorantise  prsedic- 
tis ;  ita  quod  totaliter  dimiserunt  vias  antiquorum 
sapientum,  quorum  aliquos  vidimus  nostri  tempo- 
ris ;  scilicet  dominum  Robertum,  quondam  episcopum 
Lincolniensem,  sanctre  memoria?,  et  dominum  Tho- 
mam,  episcopum  Sancti  David  in  Wallia,  et  fratrem 
Adam  de  Marisco,  et  magistrum  E-obertum  de  Ma- 
risco,  et  magistros  Willielmum  Lupum,  et  Willielmum 
de  Schyrwode,  et  aliquos  alios  eis  similes,  quorum 
vestigia  moderni  sceculares  omnino  dimiserunt  ;  ut 
diffuse  probabitur  inferius  suis  locis.  Propter  quod 
accidit  ut  sseculares  a  quadraginta  annis  nullum 
composuerunt  in  theologia  tractatum,  nee  reputant 
se  aliquid  posse  scire,  nisi  per  decern  annos,  vel  am- 
plius,  audiant  pueros  duorum  ordinum.  Nee  aliter 
pr?esumunt    legere     sententias,    nee    incipere    in    theo- 


*  scccularcsj  sc  lares,  MS, 


v.]  COMPENDIUM   STUDII.  429 

logia,  nee  unam  lectionem,  nee  disputatlonem,  nee 
prpedicationeni,  nisi  per  quaternos  puerorum  in  dictis 
ordinibiis  ;  sicut  manifestum  est  omnibus  in  studio 
Parisius  et  ubique.  Non  igitur  mirum  si  ordines 
elevent  cornua  in  studio,  et  appareant  niiro  modo. 
Sed  tamen  pro  certo  Veritas  est,  quod  nihil  sciunt 
utile  quum  veniunt  ad  studium  theologire,  nee  pr?e- 
terea  volunt  ab  aliis  addiscere  ;  sed  per  se  student  in 
omnibus  ;  et  impossibile  est  ({uod  homo  adquirat 
scientias  difficiles  per  se.  Nam  nunquam  in  aliqua 
retate  inventa  fuit  aliqua  scientia,  sed  a  prineipio 
mundi  paulatim  crevit  sapientia,  et  adhuc  non  est 
completa  in  hac  vita ;  propter  quod  infinita  superbia 
invasit  istos  ordines,  quod  prcesumunt  docere  ante- 
quam  discant ;  et  necesse  est  quod  doctrina  eorum 
sit  in  fine  corruptionis. 

Quod    non    solum    ex    causis    dictis    manifestum  est,  Great  dis- 
sed    per    causam    finalem    et   effectum,  ut   scimus  per  P"*^^  ^^ 
experientiam    a   viginti    annis,    cum    infinite     scandalo  tween  the 
omnium  nationum.     Certum  igitur,  et  jam  per  viginti  aiders  and 
annos  deductum   pubhce  Parisius,   quod  ineftabilis  con-  lars. 
tentio     orta    est    inter    religiosos,    ita    quod    s?eculares 
insurrexerunt    contra    ordines,  et    e    con  verso  ;     et    se 
mutuis  assertionibus  vocaverunt  hpereticos  et  discipulos 
Antichristi ;     et    hoc    lectionibus,  disputationibus,  prae- 
dicationibus,    et     scriptis    firmaverunt  ;     ita    quod    ad 
curiam    Romanam    delata    sit    causa,    et    turbatus  est 
totus  clerus,  et  praelati,  et  principes,  et  populus    laico- 
rum.      Et  adhuc  non  cessant ;     immo  semper  nituntur 
multiplicare    ista ;    nee  unquam  desistent    douec    intro- 
ducatur  Antichristus,  aut  quod  summus  pontifex  aliquis 
optimus    exterminet  hoc   per    concilium    generale.     Et 
monstruosa  est  hsec   contentio ;    quoniam  sfeculares   qui 
sunt  in  statu  minori  damnant  rehgiosos  quorum  status 
perfectior    est,    et    discipuli  damnant    suos    magistros  ; 
quoniam  nihil  didicerunt  sreculares  a  quadraginta  annis, 
nisi    ab    his  ordinibus,  ut  pra^dixi.     Multotiens    et  au- 


430  EOGERI  BACONIS  [CAP, 

diendo  et  docendo  vel  dico  veritatem  fratribiis  istorum 
ordinum,  et  scribo  quod  respondeant  mihi  huic  argu- 
mento :  Discipuli  sunt  haeretici  et  praecursores  Anti- 
christi,  ut  vos  dicitis,  et  verum ;  igitur  vos  estis 
hseretici  et  discipuli  Antichristi.  Sed  nullum  invenio 
qui  dissolvat  argumentum,  licet  omnes  negent  con- 
clusionem.  Pro  certo  igitur  sequitm-  conclusio  ex 
prsemissis,  nisi  quia  status  sanctus  est,  et  innocentia 
juvenum  intrantium  lios  ordines  salvarent  eos  ab 
haeresi  et  a  titulo  Antichristi. 
Had  done  Sed  pro  certo  non  sunt  immunes  a  corruptione  studii 
corrupt^  sapientise,  de  qua  prgesumunt  et  nihil  dignum  sciunt. 
learning.  Et  ideo  Deus  justam  pcenam  intulit  eis,  et  permisit  eos 
exprobrari  in  'solemni  studio  a  discipulis  suis,  per  vias 
et  exercitia  scholastica  legendo,  disputando,  et  praedi- 
cando,  et  scribendo  ;  ut  saltern  sic  flagellati  tandem 
resipiscant  ab  errore  studii,  sicut  filii  Israel  corrupti 
errore  legis  Dei  flagellati  sunt  a  pessimis  hominibus  et 
correcti ;  quorum  flagellatores  Deus  destruxit  finaliter  : 
sic  destruet  Deus  istos  saeculares,  qui  blasphemant 
gratiam  Dei,  qviae  data  est  religiosis.  Quoniam  tota 
ecclesia  tenuit  usque  nunc  quod  status  religionis  sit  per- 
fectior  statu  saecularium.  Sed  magistri  Parisius  docent 
de  piano  contrarium,  et  multiplici  sophismate^  confir- 
mant.  Et  jam  coloraverunt  sic  opinionem  suam,  ut  vix 
sit  unquam  possibile  ut  destruatur  hrec  haeresis,  donee 
compleatur  per  Antichristum,  qui  cum  suis  fautoribus 
a  Domino  Jesu  Christo  destruetur,  et  appareant  electi 
Dei,  et  reluceat  Veritas  in  hoc  mundo.  Coloraverunt 
quidem  nequissime  sententias  suas  in  hoc,  quod  de- 
duxerunt  eas  ad  defensionem  status  preelatorum  et 
domini  papse  et  episcoporum,  asserentes  quod  praelati 
sunt   in   majori   perfection e   ecclesiastica,    etiam    secun- 


sophUmatej  sophisniatice,  MS. 


v.]  COMPENDIUM  STUDII.  431 

dum  vias  fidei  quam  subditi,  ut  apostoli  et  succes- 
sores  eoriim.  Quod  qualitercunque  intelligendum  sit, 
tamen  preelati  sustinebimt  causas  suas  et  honorem 
propriiim,  et  doctoribus  s?ecularibus  favebunt,  uisi 
fuerit  aliquis  qui  religiosus  esset  vel  religiosis  consen- 
tiret  pietatis  causam  intuens. 

Non  possumus  negare  quin  perfectio  duplex  sit ;  Insinua- 
nna  in  officio  regiminis  et  auctoritatis,  et  alia  est  ^Xej-^aries 
perfectio  spii'itualis.  Certum  est  quod  prselati  nunc  of  the  two 
temporis,  sicut  semper,  iiabuerunt  auctoritatem  regi-  answered. 
minis  ;  sed  an  ratione  status  liabeant  perfectionem 
secundam,  judicant  ipsi  qui  magis  laudantur,  quando 
ingrediuntur  religionem,  et  approbantur  ab  omnibus 
Christianis.  Qui  etiam  ex  constitutione  sola  occiden- 
talis  ecclesise  voventur  castitate,  ad  quam  in  primitiva 
ecclesia  non  fuerunt  astricti,  nee  adbuc  Grseci  et 
orientales  cseteri  ad  hoc  votum  ab  ecclesia  constrin- 
guntur.  Videant  quod  largam  obedientiam  liabeant. 
Quia  episcopi  generalem  obedientiam  debent  arclii- 
episcopis  et  pappe,  et  possunt  ire  quo  vokmt,  et  libere 
facere  omnia.  Sed  religiosi  non  possunt  pedem  movere 
nee  aliquid  facere  sine  specialissimo  imperio  prasla- 
torum.  De  paupertate  planum  est  quod  religiosi 
saltern  in  proprio  nihil  habere  possunt ;  sed  praelati 
juxta  statum  suum  omnibus  abundant  in  propria 
potestate.  Multa  dicuntur  hie  a  magistris  theologize 
ssecularibus  contra  ista.  Sed  certum  est  quod  verba 
habent  venenosa,  gratis  oberrant  a  tramite  veritatis. 
Si  deliciis  agatur  et  pom  pis  mundi  manifestum  est 
quod  repugnant  statui  religionis ;  et  sunt  tollerabiles 
sive  magis  excusabiles  in  prselatis.  De  statibus  semper 
hie  loquor,  licet  in  personis  possit  bine  inde  esse  diver- 
sitas ;  quia  fuit  Judas  in  statu  altissimo,  et  tamen 
imperfectissimus  fuit,  immo  totus  mains.  E  converso 
in  prselatorum  sfecularium  numero  multi  boni  sunt  et 
sancti.  Et  aliquando  invenitur  aliquis  apud  eos  cujus 
sanctitas  non  invenitur  apud  reliquos   istius   temporis  ; 


432 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


lit  si  volumus  possumiis  exemplum  ponere  in  domino 
Roberto  episcopo  Lincolniensi  et  sanctissimfe  memorire, 
superius  memorato,  cujus  vitam  panci  prselati  imitan- 
tur;  et  cujus  studium  ordines  stndentes  et  speculares 
penitus  neglexerunt.  Cum  igitur  causa  finalis  studii 
tlieologorum  est  pessima,  cum  hoc  videmus  per  eftec- 
turn  a  viginti  annis ;  et  logici  dicunt  cujus  finis  pessimus 
est,  ipsum  totum  pessimum  est;  quapropter  studium 
tlieologorum  a  quadraginta  annis  inceptum  est  pes- 
simum. Et  tanto  nequius  latet  error  quanto  major  fit 
apparentia  sapientiae.  Nunc  nunquam  fuerunt  tot  stu- 
dentes,  nee  tot  doctores.  In  omni  enim  regione  jam 
leo-unt  ;  in  omni  civitate  et  omni  bona  villa ;  et 
iibique  prsedicant;  et  tamen  infinitus  error  est  in 
studio  theologize,  et  per  consequens  philosophise,  prop- 
ter malos  theologos,  sicut  de  ctetero  volo  manifestare 
in  partieulari  et  in  propria  disciplina. 


Cap.  VI. 

In  quo  descendit  ad  ixLvticidarla  et  interiora   studii 
inipedimenta. 


Various 
impedi- 
ments oc- 
casioned 
by  the 
neglect  of 
learning  on 
the  part  of 
the  new 
theologi- 


Et  causis  igitur  corruptionis  jam  prrslibatis  satis 
conclusa  est  corruptio  studii.  Sed  quia  hsec  sunt  uni- 
versalia  et  extrinseca,  ideo  volo  nunc  descendere  ad 
qusedam  particularia  et  interiora  studii  impedimenta, 
ut  videamus  sine  contradictione  qualiter  infinita  demen- 
tia regnat  in  studio  toto  tam  philosophise  quam 
theologise.  Quod  ad  prsesens  volo  manifestare  ad  igno- 
rantiam  quinque  vel  sex  scientiarum,  quse  requiruntur 
ad  theologian!  et  ad  philosophiam,  sine  quibus  quinque 
vel  sex  scientiis  impossibile  est  aliquid  dignum  sciri 
ab  homine,  et  prtecipue  a  Latinis.  Has  vero  quinque 
scientias   amplexati    sunt    omues    sancti   philosophi   et 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII,  433 

oranes  sapientes  antiqui,  quorum  aliquos  vidimus,  ufc 
prredixi.  Sed  moderni  omnes  prreter  paucos  despiciunt 
has  scientias  et  gratis  persequuntur,  et  maxime  tlieo- 
logi  isti  novi,  scilicet  pueri  duorum  ordinum,  ut  sola- 
tium SU99  imjDcritise  liabeant,  et  suas  ostendant  coram 
multitudine  stulta  vanitates.  Et  in  suis  lectionibus, 
prjedicationibus,  et  consiliis,  semper  docent  contra  has 
scientias,  et  totam  studentium  mentem  revocaverunt  ab 
istis  scientiis,  et  ideo  errant  cum  omnibus  tam  in 
substantia  studii  quam  in  modo.  Et  sic  perit  primus 
gradus  sapientite,  scilicet  ut  consideratur  in  studio, 
quatenus  omnes  alii  gradus  destruantur,  sicut  infe- 
rius  luce  clarius  relucescet.  H?e  vero  scientite  sunt 
istfe:  scientia  linguarum  sapientialium,  mathematica, 
perspectiva,  alkimia,  scientia  experimentalis.  Quarum 
doctrina  sicut  est  utilior  aliis  partibus  philosophiie 
sic  et  facilior,  licet  hoc  nolunt  intelligere  moderni, 
et  difficultatem  recipiunt  in  omnibus  aliis  scientiis  et 
errorem.  Scire  enini  ista  non  est  pondus  aggravans 
sed  allevians,  sicut  plumre  avium  sunt,  quibus  depositis 
non  elevantur  in  aere,  et  sicut  quadriga  cum  qua 
equus  plus  de  pondere  trahit  quam  in  dorso  proprio 
ferre  possit.  Et  ideo  homines  scientes  has  scientias 
possunt  omnes  de  facili  scire,  et  plus  proficere  pos- 
sunt  in  parvo  tempore  in  aliis  scientiis,  quam  in 
maximo  proficiant  sine  illis. 

Prima    igitur    est    scientia    linguarum    sapientialium  Amount  of 
a    quibus    tota    Latinorum     sapientia     translata     est  :  P'^o^ciency 

^  ^  ^  ^  '  requisite  in 

cujusmodi  sunt  Grrecum,  Hebrreum,  Arabicum,  et  the  lan- 
Chalda3um.  Non  tamen  intelligo  ut  quilibet  sciat  S^^^ges. 
has  linguas  sicut  maternam  in  qua  natus  est,  ut 
nos  loquimur  Anglicum,  Gallicum,  et  Latinum  ;  nee 
ut  sciamus  tantum  de  his  Unguis  ut  quilibet  fiat 
interpres,  et  transferre  possit  in  linguam  maternam 
Latinam  scientiam  de  Unguis  illis.  Sed  tertius 
gradus  hie  eligendus  est,  qui  facillimus  est  habenti 
doctorem,  scilicet  ut  sciamus  de  his  quantum  suffi- 
TOL.  I.  E  E 


43-i  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

cifc  acl  intelligendum  quse  requirit  Latinitas  in  hac 
parte.  Et  vis  bujus  rei  stat  in  hoc  ;  ut  homo  sciat 
legere  Gr?ecuin,  et  Hebrseum,  et  csetera.  Et  ut  secun- 
dum formp.m  Donati  sciat  accidentia  partium  orationis. 
Nam  his  notis,  constructio  et  iutellectus  vocabulorum 
linguarum  illarum,  quantum  Latinis  sufficit,  de  facili 
liabentur  per  modos  quos  inferius  assignabo,  Stulti 
enim  homines  et  imperiti,  quum  audiunt  loqui  de 
scientia  linguarum,  sestimant  se  obligari  primo  gradui 
et  secundo,  et  ideo  desperant  et  contemnunt  tertium 
gradum  facillimum  ;  quamvis  si  considerarent  et  dili- 
gentes  essent  a  juventute,  etiam  post  triginta  annos 
possent  pertingere  ad  omnes  gradus  dictos,  et  saltem 
ad  secundum  cum  tertio.  Nam  tota  difficultas  con- 
sistit  in  primo  gradu ;  ut  nos  qui  talibus  insistimus 
experimur, 
Hebrew  Doctores    autem    non    desunt ;     quia     ubique    sunt 

teachers  ^  Hebrrei,  et  eorum  lingua  est  eadem  in  substantia  cum 
easily  pro-  Arabica   et    Chaldcea,    licet    in    modo    differant.     Sunt- 
que    homines    Parisius,    et    in    Francia,  et   ulterius  in 
omnibus  regionibus,  qui  de  his  sciunt  quantum  necesse 
fuerit  in  hac  parte.       Grsecum  vero  maxime    concordat 
cum  Latino  ;    et  sunt    multi  in  Anglia   et  Francia  qui 
hie  satis  instructi  sunt.      Nee  multum  esset   pro  tanta 
utilitate  ire  in    Italiam,    in  qua  clerus  et  populus  sunt 
pure    Graeci  in  multis   locis ;    et   episcopatus,  et  archi- 
episcopatus,  et    divites,    ac  seniores  possent  ibi  mittere 
pro   libris,  et    pro    uno    vel    pro    pluribus    qui    scirent 
Greek         Grsecum ;    sicut    dominus    RobertUvS,   sanctus    episcopus 
*tm^-*^^^      Lincolniensis,  solebat  facere  ;    quorum   aliqui  in  Anglia 
mainingin  usque  ad  hsec  tcmpora   sunt    superstites.     Sunt   autem 
^vftedb'v   causae  sen  rationes,  propter  quas  oportet  quemlibet  La- 
Grostete.     tinum  studiosum  scire  ea  quae  ad  tertium  gradum  spec- 
tant,  aut  nunquam  nee  in  sapientia  divina  nee  Immana 
proficiet  aliquo  modo.     Sub  quibus  rationibus  et  causis 
imiversalibus    particulares   causjie    et  rationes    continen- 
tur  innumerabiles,    ad  quas  satis  patebit   excitatio,  per 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII.  435 

ea  qufB  de  cansis  universalibus  inferuntur.  Prima 
igitur  ratio  horum  est  quod  omnes  sancti,  et  doctores, 
et  pliilosoplii,  et  poetse,  et  auctores  grammatics,  et 
omnes  sapientes  Latini  laboraverimt  iu  his  Unguis, 
propter  necessitatem  sapientise  divinse  et  humanee. 
Sed  nos  sumus  filii  et  successores  praedictorum ;  qua- 
propter  debemus  eos  imitari,  aut  merito  redarguemur 
de  infinita  stultitia,  cum  prsedicti  fuerint  sapientissimi, 
et  ob  amorem  sapientise  talibus  se  dederunt.  Secunda 
ratio  est  quod  velimus  nolimus,  oportet  nos  linguis 
insistere  si  volumus  sapientiam  doctonim  liominum. 
Quoniam  omnes  libri  eorum  sunt  pleni  his  linguis,  sicut 
manifestum  est  cuilibet  qui  sapientise  vacat.  Sed  sine 
expositionibus  eorum  non  possumus  proficere.  Et  ideo 
cogimur  necessario  ad  debitam  notitiam  linguarum, 
aut  erimus  asini  et  vacui  omni  sapientia  et  doctrina. 

Pono  duo  exempla  pro  millemilKbus.  Beatus  Hiero-  instances 
nymus  in  qu?estionibus  Hebraicis,  hujus  nominis  ^^^  °eces- 
"  Israel,"  quod  fuit  nomen  Jacob  patriarchse,  interpre-  studying 
tatiouern,  qua  dicitur,  Vir  videns  Deum,  reprobat,  asse-  H^^^^"^- 
reus  quod  ejus  est  interpretatio  proprie,  Princeps  cum 
Deo.  Multi  enim  ante  ipsum  non  sufficienter  exjDerti 
Hebrreum  sic  interpretati  sunt ;  quia  secundum  quod 
in  tria  vocabula  is,  ra,  el  dividitur,  lisec  vox  sonat 
Virum  videnteim  Deum.  Nam  is  est  "vir;''  ra,  id 
est  "  videns ; "  el,  id  est  "  Deus,"  Et  ideo  sicut  res- 
publica  sonat  idem  conjunctim  et  divisim,  ipsi  gestima- 
verimt  sic  in  hoc  loco.  Sed  non  est  in  omnibus  hoc ; 
ut  Dom,inus  conjunctim,  et  Do  minus  divisim,  non 
idem  significant.  Similiter  nee  in  Hebraeo  unum  et 
idem  significat  hrec  vox  Israel  conjunctim,  ut  est  no- 
men  patriarch;©  Jacob ;  et  divisim,  secundum  quod  in 
tria  vocabula  est  divisum.  Quod  quatuor  probat  rati- 
onibus.  Nam  octo  sunt  literae  Hebraicse  in  voce  trium 
dictionum  illarum,  et  quinque  tantum  in  nomine 
patriarchpe.  Et  aliquse  sunt  aliae  et  non  eodem  modo 
ordmatse,      Et    nomen    patriarchse    habet   quatuor  syl- 

E  E  2 


43G  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

labcas  in  Hebrseo,  vox  vero  divisa  non  habet  nisi 
tres.  Quinque  vero  literse  in  nomine  patriarchpe  sunt, 
jod,  sin,  resh,  aleph,  lameth.  Sed  in  prima  dictione, 
scilicet  in  hac  dictione  is  sunt  tres,  scilicet  aleph,  jod, 
sin ;  in  secunda  sunt  resh,  cdeph,  he  ;  in  tertia  aleph, 
lameth  ;  quse  sunt  octo,  si  ad  invicem  computentur, 
H?e  vero  quatuor  rationes  sumptse  juxta  literas  He- 
brseas  sunt  valde  mirabiles,  nee  intelligibiles,  nisi  homo 
sciat  ortliographiam  Hebr?eam.  Quia  h?ec  differentia 
non  posset  inveniri  in  aliqua  voce  Latina  conjuncta 
et  divisa,  sicut  manifestum  est  consideranti  has  ratio- 
nes et  tales  voces,  ut  est  respublica  et  dominus,  et 
alia  qualiacunque.  Deinde  per  quinque  alias  ra- 
tiones hoc  idem  probat ;  scilicet  derivationem  nominis 
per  Josephum  in  primo  Antiquitatum,  per  Gr^cum, 
per  Hebr?eum,  per  ipsum  textum  Latinum.  Nam 
omnia  hsec  quinque  discordant  ab  interpretatione  hac, 
Vir  videns  Deum,  et  nihil  sonat  nisi  principari  cum 
Deo,  vel  aliquid  simile.  Quia  in  Hebrseo  sic  continetur, 
Vocaheris  Israel ;  quoniam  si  principatus  es  cum 
Deo,  sive  contra  Deum,  in  ilia  lucta  spiritualis  oratio- 
nis  quam  habuit  cum  Deo,  in  persona  angeli,  princi- 
paberis  contra  homines,  scilicet  contra  Esau  fratrem 
tuum.  Et  ideo  dicitur  in  Latino,  Rex  tu:  Genesis  ca- 
pitulo  xxxii.  [28].  "  Nequaquam,  inquit,  Jacob  appellabi- 
"  tur  nomen  tuum,  sed  Israel;  quoniam  si  contra  Deum 
"  fortis  fuisti,  quanto  magis  contra  homines  prrevale- 
"  bis?"  Principari  enim  contra  Deum,  et  fortem  esse, 
et  prsevalere,  idem  sonant  in  re.  Nam  ratio  imposi- 
tionis  nominis  non  est  visio  Dei,  sed  principari,  vel  fortis 
esse,  vel  prjevalere  contra  Deum,  spiritualiter  tamen  in- 
telligendo.  Et  sic  derivatio  nominis,  et  Graecum,  et 
Josephus  concordant.  Sed  propter  brevitatem  transeo  ; 
quia  expositio  plena  hujus  difficultatis  requirit  mag- 
nam  notitiam  Hebrsese  grammatica),  quantum  ad 
prsesens  non  debeo  nee  valeo  explicare.  Moderni  vero 
theologi,  Hebrseum  ignorantes,  tenent  interpretationem 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII.  437 

vulgatam,  qu£e  nulla  est,  cum  tameii  lisec  disputatio 
Hierouymi  posita  est  in  glossa  super  liunc  locum.  Et 
dicunt  se  adbasrere  Hieronymo  in  omnibus  qua3  ad 
literam  et  sensum  literalem  pertinent,  quia  ipse  cor- 
rexit  omnium  prsecedentium  errores  ;  ct  ecclesia  dedit 
ei  auctoritatem  prse  omnibus,  quia  plura  scivit  de  lin- 
guis  quam  omnes  Latini  qui  unquam  fuerunt ;  ut  est 
notum  omnibus  studiosis. 

Pono  aliud  exemplum  de  Grasco,  de  nomine  bestice  The  names 
et  in  fine  tertii  decimi  capituli  Apocalypsis  ;  nbi  gg^g^ 
dicitur  quod  nomen  numeri  bestite  G66.  Quod  ex- 
ponens  Beda  ^  dicit :  "  Cum  liic  liber  scriptus  sit  in 
"  Grpeco,  oportet  numerum  hunc  quserere  per  literas 
"  Grtecas,  qui  computant  juxta  literas  alpliabeti."  Et 
ponit  quatuor  nomina  bestise.  Unum  est  Antemos, 
quod  est  contrarius,  quia  contrariabitur  Christo. 
Istud  vocabulum  scribitur  per  alpha,  et  nu,  et  than, 
et  epente,  et  mi,  et  o'tnicron,  et  sigma.  Sed  alpha 
notat  unum,  mi  50,  thau  300,  epente  5,  mi  40,  omi- 
cron  70,  sigma  200  ;  quse  simul  faciunt  666.  Aliud 
nomen  ponit  Arnoume,  quod  est  nego,  quia  bestia 
negabit  Christum.  Alpha  signat  unum,  ro  100,  nu-  50, 
omicron  70,  ypsilon  400,  mi^  40,  epsilon  5.  Tertium 
vocabulum  Grtecum  scribitur  per  diphtbongum  sic  tsituv, 
id  est,  sol  vel  gigas,  quod  vere  convenit  Christo  ;  licet 
usurpative  hoc  nomen  attribuet  sibi  Antichristus.  Duo 
vero  thau  in  hoc  nomine  notant  GOO,  et  Tiit.  50,  iota 
10,  et  alpha  unum.  Quartum  nomen  est  Die  lux,  quia 
dicet  se  esse  lumen  mundi,  et  est  Latinum,  cujus  ex- 
positio  non  est  difficilis ;  cum  D  notet  500,  et  /  unum, 
G  centum,  L  50,  V  5,  X  10.  Sed  nullus  theologorum 
est  qui  hcec  intelligat,  cum  tamen  sit  glossa  sua  in 
textu,    et    legentes    passum    ilium    non    dicunt    imum 


^  Beda]  cap.  xiii.  in  fin.  I       ^  ;;ii]  So  ahvays, 

^  mt\  ni  throughout. 


438 


EOGERI  BACON  IS 


[cap. 


Holy  men 
have  highly 
esteemed  a 
grammati- 
cal know- 
ledge of 
other  lan- 
guages. 


Idioms. 


verax,  propter  ignorantiam  Grseci  sermonis.  Et  omnes 
libri  sunt  falsissimi  hie,  sieut  quilibet  potest  de  facili 
experiri. 

Tertia    ratio    quare    oporteat    nos    scire    grammati- 
cam      aliarum      linguarum     est,     quia      sancti     multa 
ponunt    de   his.     Sed    non    exponunt    omnia,  tanquam 
supponentes  quod  omnes   posteri   eorum   scire   debeant 
linguas,  sicut  ipsi ;    et  ideo  non  omnia   difficiha    expo- 
suerunt,   sed  multa  investiganda  nostro   exercitio   reli- 
querunt.     Pono  exemplum   de    prologo  Daniel,    in   quo 
beatus  Hieronymus  dicit  quod  una  pericope  Hieremi^^ 
scribitur  sermone  Chaldaico,  sed  tamen  Hebraicis  literis 
exaratur  ;  quod  omnes  theologi  intelUgmit  esse  librum 
Threnorum,  et    ita   exponunt    prologum    iUum,    decepti 
vilissima  et  ficta  auctoritate  Britonis,  cujus  expositions 
omnes  in  prologis  Biblise  abutuntur,     Auctoritate  igitur 
nulla  docti  dicunt  pericope  Greece  est  parva  particula 
Latine,  et  libellus  Threnorum  parvus  est  respectu  majo- 
ris  voluminis  Hieremise.    Sed  hie  error  intolerabilis  est. 
Nam  libellus  Threnorum,  ut  omnes  Hebrsei  sciunt,  sicut 
scribitur    literis    Hebraicis,     sic    sermo    Hebrpeus    est ; 
quod  quilibet    sciens  rationem  Hebrsei  sermonis  potest 
percipere,  et   luce   clarius   intueri.     Deinde   testantibus 
omnibus  Hebrpeis  Latinis  inveniemus  illam  particulam 
in  decimo  capitulo  libri  magni  Hieremife,  ubi  dicitur  in 
Latino  [11.]  :    "Sic  igitur  dicetis  eis,  Dii  qui  coelos  et 
"  terram  non  fecerunt  pereant  de  terra  et  his  quse  sub 
"  coelo  sunt."     Hsec  parva  particula  est  ilia  pericope  de 
qua  Hieronymus  dicit,  ut  omnes  Hebrsei  sciunt ;    quia 
proculdubio  literis  Hebraicis  scribitur.     Sed  sermo  est 
Chaldseus,  Chaldseus  enim  sermo  et  Hebrseus  difFerunt 
sicut  idiomata  miius  linguse  ;  ut  Picardicum  et  Norma- 
nicum,    Burgundicum,    Parisiense,    et    Gallicum  ;     una 
enim  lingua  est  omnium,    scilicet   Gallicana,  sed  tamen 
in    diversis   partibus   diversificatur   accidentaliter ;  quae 


*  Hiercmial  hieme,  MS; 


.VI.] 


COMPENDIUM   STUDII. 


439 


diversitas  facit  idiomata  uon  linguas  diversas.  Nam 
T S<ov  Greece  est  proprium  Latine,  a  quo  idioma,  id  est, 
proprietas  loquendi  in  aliqua  lingua  ;  sicut  in  lingua 
Gallicana,  qufe  est  una,  sunt  mult»  diversitates  seu 
idiomata ;  ut  Picardicum,  Normanicum,  Burgundicum, 
et  Parisiense,  et  liujusmodi  ;  secundum  quod  est  varie- 
tas  regionum.  Hebi-peus  igitur  dicit  Elohim  pro  Deo 
et  pro  Diis ;  et  lo  pro  non ;  et  Samaim  pro  coelo. 
Sed  ChaldjBus  dicit  Eloha  pro  Deo  et  Diis,  et  lo  pro 
non,  et  Sanaba  pro  ccelo  ;  et  sic  de  aliis,  cum  qua- 
dam  diversitate  accidentali,  sub  quadam  diversitate 
seu  proprietate  Clialdaica  scribitur  ilia  sola  particula 
Hieremiffi. 

Quarta  est  ratio  in  bac  parte  sumpta  ex  retrac-  Retracted 
tatione  aliquorum,  quae  antiqui  sapientes  incautius  *"^""^i'rois. 
protulerunt.  Multa  enim  ipsi  retractaverunt  de  sen- 
tentiis  suis,  ut  Augustinus  in  libro  Retractationum,  et 
similiter  Hieronymus,  et  omnes  ;  et  si  vixissent  usque 
nunc  multa  alia  retractassent.  Sed  cum  omni  reve- 
rentia,  et  sine  prejudicio  sanctorum  et  sapientum  anti- 
quorum,  et  cum  omni  gratiarum  actione  loquendum 
est  de  sententiis  eorum.  Quia  nisi  ipsi  fuissent,  nos 
nibil  scirenms  ;  et  tamen  multa  possunt  his  temporibus 
cum  eorum  licentia  immutari.  Nam  humanum  aliquid 
passi  simt,  et  fragilitate  mentis  liumana3  aliquando 
capti,  non  potuerunt  ad  plenum  in  omnibus  discernere 
veritatem.  Nihil  enim  perfectum  in  humanis  inven- 
tionibus  reperitur,  ut  ait  Priscianus.  Et  Veritas  in  alto 
latet,  et  in  profundo  posita  est,  ut  ait  Seneca  septimo 
De  Beneficiis,^  et  quarto  Naturalium.^  Et  veritatem 
quamlibet  circumstant  sophismata  innumerabilia.  Ve- 
rum  et  bonmn  quodlibet  secundum  Aristotelem  in 
Ethicis  ^  uno  modo  est ;    sed  falsum  et  malum  varieta- 


'  De  Beneficiis']  supra,  p.  G. 
-  quarto  Naturalium']    vii.,  circa 
finem.  ? 


Ethicis^  ii.  5. 


440 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


tibu«  sulojacent  infinitis.  Facile  qnidem  est,  ut  ait, 
diverti  a  signo,  et  difficile  est  invenire  signum,  ut 
patet  cum  jaculantes  aut  sagittantes  sua  tela,  vel 
sagittas,  ad  signum  dirigunt  destinatum.  Propter 
quod  Seneca,  cpiarto  Naturalium,^  dicit  eleganter : 
"  Veniet  tempus  quum  ista  quae  nunc  latent  in  lucem 
"  dies  extrahat  et  longioris  sevi  diligentia."  Ad  in- 
quisitionem  enim  tantarum  rerum  una  tetas  non  suffi- 
cit.  Multa  venientis  sevi  populus  ignota  nobis  sciet ; 
et  veniet  tempus  quo  posteri  nostri  tam  aperta  nos 
nescivisse  mirentur.  Cum  igitur  beatus  Gregorius,  in 
fine  Job,-  loquens  de  tertia  filia  ejus,  exposueiit 
"  Cornus  tibii,"  licet  videatur  ei  quod  cornus  non 
fuisset  Latinum  nee  tihium  similiter,  sed  sic  inveniens 
in  exemplari  suo,  non  ausus  fuit  immutare,  propter 
Textus  Sacri  reverentiam  et  propter  ejus  summam 
humilitatem  ;  cum  illi  qui  modo  soliciti  sunt  de  veri- 
tate  textus  Dei,  et  qui  scimit  Grsecum  et  Hebrasum, 
possunt  docere  sine  contradictione,  quod  exemplar 
beati  Gregorii  fuit  corruptum,  aut  vitiose  more  anti- 
quo  script um  ;  ut  prima  litera  liujus  dictionis  sti- 
bium, scilicet  s  litera,  conjungatur  cum  ultima  hujus 
dictionis  cornu ;  ut  dicatur  cornus  tibii,  cum  tamen 
Errors  of  deberet  dici  coimu  stibii.  Multa  enim  hie  sunt  adliuc 
de  antiquis  qui  ssepe  habent  scripturam  liujusmodi 
vitiosam.  Et  sanctus  homo  forsan  multis  occupatus 
non  liabuit  tempus  examinandi  plura  exemplaria,  nee 
quid  in  Graeco  vel  Hebraico  scriberetur.  Nam  in 
Hebrseo  est  cornu  stibii,  id  est  cornu  plenum  stibio, 
secundum  glossam  Hebraicam  ;  sicut  vas  aqua^  dici- 
mus,  id  est  plenum  aqua.  Nam  idem  vocabulum  2)oni- 
tur  hie  pro  stibio,  et  quarto  Regum,  nono  capitulo,^ 
ubi  dicitur  quod  Jezabel  depinxit  oculos  suos  stibio. 
Stibium    est    mixtura    queedam    alba,  qua  mulieres  de- 


this  kind 
common. 


'  quarto  NaturaUum']    The    sub- 
stance of  this  quotation  is  invii.  31. 


-  Job}  XXXV.  §  4.3, 
•'  capitulo'j  V.  30. 


VI.]  COMPENDIUM   STUDII.  4il 

albant  lacies  suas,  quod  alio  nomine  nuncupatur  ce- 
rusa  ;  similiter  quia  Grgecum  concordat  cum  Hebneo. 
Sed  tamen  vulgus  modernorum  theologorum  disputans 
de  his,  qufe  ignorat,  nititur  salvare  expositionem 
beati  Gregorii  ;  et  dum  Scyllam  vitare  nititur  incidit 
in  Charybdim.  Et  sic  sunt  alia  innumerabilia  in  dictis 
antiquorum,  quaD  sunt  per  Grjecum  et  Hebrasum  in 
melius  immutanda  ;  et  hoc  diversis  modis,  aut  scilicet 
propter  falsitatem,  aut  propter  imperfectionem  exposi- 
tionis,  aut  propter  dubitationem  minimam,  et  variis 
de  causis,  sicut  suis  temporibus  poterit  edoceri. 

Deinde  accedendum  est  ad  causas  et  rationes  propter  Eeasonsfor 
quas  omnes  sancti,  et  antiqui  sapientes,  didicermit   Gra3-  tionV^'id 
cum  et  Hebr83um.     Et  prima  est  propter    necessitatem  by  earlier 
linguae    Latinre ;     quas  licet    vocetur   Latina,    qua)    est  Greek  and 
in  usu,  tamen  composita    est    ex    Grrecis    vocabulis    ct  Hebre\y. 
Hebraicis,    quse    vocabula    Latini    nee   sciunt    scribere 
nee    proferre,  ^    nee    interpretari,     nee    declinare ;     ncc 
sciunt  qu^  sunt  Latina,  vel   Gmeca,  vel  Hebra?a  ;     sed 
dicunt  infinitas  insanias,  ut  videbitur.     Sed   primo  po- 
nam  vocabula  ;    deinde    tangam  de  erroribus  secundum 
quod  potero  ad  hoc  tempus,  genera  vocabulorum  linguie 
Latina,',  scilicet  quibus  utimur  in  sermone  communi,  et 
ecclesiastico,    et    scientialia,    in     quibus     communicant 
omnes  clerici  literati.     Quoniam  non  loquor    modo    de 
specialibus    vocabulis    in  singulis   scientiis,    sed  de  sin- 
gulis vocabulis  illarum    scientiarum,    qu^    sunt   in   ore 
oinnium  ventilata. 

De  his,  qua3  in  omni  sermone  ventilatur  sunt,  gratia  Words  iu 
exempli,   aliqua   hujusmodi    Gr?eca.     Abyssus,    adamas,  „5,,  ^lg,.iy^^^d 
adamantius,    aer,    age     et    agete,    adverbia    hortandi ;  from  the 
unde    aya,    age,    rumpe     moras ;     agrius,    agon,     quod  ' 

est  certamen  vel  lucta,  agonia,  aget,  alabastrum, 
Alexander,  ametistus,   amygdalum,    amomum,  quod  est 


'  proferre^  doubtful. 


442  r.oGERi  BACONis  [cap. 

arbor,  aromatica,  ambo,  amphora,  anaglypha,  qute 
sunt  scripturfB  eminentes ;  anetum,  herba  qiisedam ; 
anchora ;  antidotum,  contra  datum,  ut  reraedium 
contra  malum  ;  apoclnyphum,  absconditum ;  apotheca, 
arcliitectus  et  arcliitector  et  architriclinus,  Areopagus, 
aroma. 

B.  Balista,  balistarius,  basis,  bombyx,  bombycinus,  -na, 
-num ;  bos,  botrus ;  brancliia,  quod  est  faux  piscis ; 
bravium ;  brucus ;  bubalus,  butyrum,  buxus,  byssus, 
byssinus. 

C.  Cadus,  calamus,  calix,  camelus,  camera,  chaos, 
Cappadocia,  character,  cardiaca,  passio  scilicet  cordis ; 
cassis,  castor,  cataclysmus,  cataplasma,  cataracta, 
cauma,  coenobium,  cete  grandia  et  cetus,  ut  Jonas  in 
ventre  ceti,  cinnamomum,  clibanus,  clypeus,  coma,  cro- 
codillus  per  r  in  prima  syllaba ;  cophinus,  colaphus, 
collyrida,  coma,  qua3  est  c?esaries  ;  consedia,  corian- 
drum,  crapula,  crater,  crisis,  crocus,  crypta,  chrystallus, 
ciathus,  cyclus,  cignus,  ciminum,  ci2:)ressus,  calameon, 
corta,   clibanus,  corns. 

D.  Decacordon,  diadema,  discus,  dogma,  dolus,  draco, 
dragma,  dromedarius,  discolus,  dissenteria. 

E.  Ex  Grseca  preepositio :  eclipsis,  echo,  per  unum  c, 
quod  est  sonus  reverberatus  ab  obstaculis  ;  electrum, 
quod  est  laton  ;  elephas,  emoreissa  mulier  patiens  fluxum 
sanguinis ;  enchiridion,  manuale ;  ephebus  juvenis  pul- 
cher,  epar,  epicrius,  ergastulum,  ethnicus,  qui  est  gen- 
til  is  ;   euge,  extasis,  id  est  excessus  mentis. 

F.  Fantasma,  fantasia,  fero,  fornix  lupanar,  frenesis, 
fronesis. 

G.  Gallia,  Gallicus,  gazophilacium  ;  geo,  terra ;  grabatUs, 
lectus  ;  grips,  gripis,  est  avis  ferox  et  quadrupes ;  gyrus. 

H.  Hebdomas,  hebenus,  heremus,  Herodion,  hilaris,  his- 

toria,  hyacinthus,  hyades,  hydi'opicus,  hyssopus,  media 
semper  producta. 

I.  Idea,  idioma,  idiota,  imber,  iris. 

L.  Laganum,   latomus,   lebes,  lechytus,    olei  vas ;     legio 


VI.]  COMPENDIUM   STUDIT.  443 

contineb  666  ;   leo,    leua,    leopardiis,  Libanus,    mons   in 
Syria ;   lympha,  lyra  cithara,  lira  sulcus, 

Malagma,  malum  pro  arbore  ;  mandragora,  raargarita        ^^^ 
marsypium,  mater,  mcBchor  adulterer,  mcechus,  mcecha, 
adulter,  adultera ;  mel,    mensis,  metrum,  metreta,  mina 
genus  talenti  ;    morus,  mulus,  murena. 

Nardus,    navis,     nauclerus,    nauta,    naulum,    nausea,        ^- 
uumisraa,    nicticorax,    nympha. 

Ogdo,    olea,    oleum,    olivum,    olon,    quod    est   to  turn.        O- 
Olimplias    est  quintum    annuale  ;  omelia,  onager,    onix, 
onicliius  lapis ;    orichalcum,  loco  cujus  dicitm-  corrupte 
am'icalcum  ;    orplianus,  ostrea. 

Pan  est  omne ;  papyrus,  })ardus,  parabola,  paralysis,  ^'^ 
pater,  p^dagogus,  pelicanus,  perdix,  pericope,  peripsima, 
periodus,  perizoma,  pygmeus  parvus  homo,  quasi  nanus. 
Plaga,  planeta,  plasma,  platea,  Pleiades,  poema,  polls 
multus  et  multa  \  poll  multum ;  polls  civitas.  Pres- 
byter, prohemium,  prologus,  propheta ;  pseudo,  falsus ; 
pyramis,  pyrata,  pixis,  phalanx,  pharetra,  phoenix, 
ptisana. 

Quercus,  quernum,   quercinum.  Q- 

Rampnus,  rhinoceros,  unicornus,  rumphea,  rhythmus.        ^^ 

Saccum,  sagma,  sardonix,  sardonicus  lapis ;  scaba,  S. 
scandalum,  seeptrum,  sciniphes,  schisma  sed  corrupte 
scisma  ;  schola,  sinapis,  sinapum,  sindon,  sirena,  sma- 
ragdus,  sophia,  spata,  spatuhe  frondes  palmpe.  Sphtera, 
stadium,  stater,  stibium,  sagma,  stola,  stylus,  syco- 
morus. 

Tapete  vel  tapetum  neutri  generis ;  telum,  teloneum,        T. 
terebintus,    tetrarcha,    tigris,    tertaum,    theca,    titulus, 
toxicum,   tribulus,   triclinium,    tristega,   triumphus,    tri- 
umph um   troph?eum,    tympanum,  typus,  tilo,  thalamus, 
theatrum,  thema,  thesis,  thorax. 

Xenia  non  exenia.  X. 

Zelo,  zelor,  zelus,  zelotjqjus,  zelotes,  zlzania,  zona.  z. 

Ecclesiastica    vocabula    sunt    agios,     sanctus  ;     ana-  Ecclesias- 
chorita,   anathema,  angelus,  archangelus,  archiepiscopus,  fVomThe*^* 

Greek, 


444<  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Antichristus,  apostata,  apostasia,  apostolus,  athanatos 
immortalis.  Baptizo,  baptisma,  baptismus,  balista,  blas- 
phemo,  blasphemus.  Canon  secretum  missse,  et  decre- 
tum  efc  regula ;  cauonicum,  catechuminus  instructus ; 
catliolicus,  encoenium  dedicatio  ecclesias  et  hujiismodi. 
Charisma  donatio  gratuita;  cliorus  castus  psallentiimi. 
Chrisma,  Christus,  Clnysostomus.  Deus,  diabolus,  dia- 
conus.  Ecclesia,  eleyson,  elementa,  episcopiis,  epipha- 
nia  pLaniim  templis.  Gregorius,  lieremita,  hteresis, 
hymnus,  hypocrisis,  liypocrita.  Imas  ^  nos  idolum, 
idolatria,  idolaticum,  ieritliia,  ieritbicos.  Kalenda,  ka- 
lendarium.  Laicus.  Martyr,  martyrium,  mausoleum, 
melos,  melodia,  metropolis,  monachus,  mysterium,  mys- 
ticum.  Nicbolaus.  Omelia,  ortliodoxus.  Paradisus, 
parasceve,  patriarcba,  j^eiitecostes,  psalmus,  psalmodia, 
psallere.  Sarcophagus,  symbolum,  symphonia,  syna- 
goga.  Tyara,  niitra  pontificalis ;  theos,  thymiama,  quod 
est  incensum.  Sunt  autem  alia  innuraerabilia,  sed  hsec 
gratia  exempli  ista  vice. 

Similiter  scientialia  in  communibus  exemplis  posita 
sunt ;  ut  grammatica,  alphabetum,  syllaba,  orthogra- 
phia,  diasynthetica,  prosodia,  etymologia,  soloecismus, 
antithesis,  zeugma,  syntaxis  quod  corrumpunt,  tropus. 
Et  de  infinitis  in  grammatica.  Similiter  logica,  syl- 
logismus,  enthymema,  perlogismus,  elenchus,  problema, 
perihermenias,  quod  est  genitiviis  casus,  pro  quo 
male  dicunt  periarmenias  ;  topica,  analytica,  falsigra- 
phus,  et  multa  alia.  Similiter  mathematica,  geome- 
trica,  arithmetica,  astronomia,  astrologia,  musica,  phy- 
sica,  metaphysica,  ethica,  politica,  theologia.  Genesis, 
Exodus,  Leviticus,  Deuteronomium,  Paralipomenon, 
Psalterium,  Evangelium,  Apocalypsis ;  quasi  in  singulis 
scientiis  infinita. 


imas2   So  JIS.,  probably  imas,-ntos. 


VII.]  COMPENDIUM   STUDII.  44.; 


Cap.  VII. 

POSTQUAM  intuli  de  Grsecis  multa,  ut  pateat  inten-  Hebrew 
turn,  possum  brevius  de  Hebrosis  transire,  licet  innu-  tions. 
merabilia  sint,  quia  facilius  est.  TJnde  nunc  ea  distin- 
guam  in  triplici  genere  sicut  prius.  Abba,  pater  vel 
«6,  secundum  Hebrceum,  quia  Abba  Syrum  est ;  sed 
eadem  est  lingua  secundum  substantiam,  licet  idiomata 
sint  diversa.  Abel  est  nomen  hominis,  ut  scitur, 
tamen  alibi  sumitur  pro  nomine  civitatis  ;  Jud,  vii.  [22.] 
et  pro  lapide  Reg.  sexto  capitulo  [18.]  Adonay,  Domi- 
nus,  sive  sit  Deus  vel  homo.  Sed  aliud  est  nomen 
Dei  ineffabile,  quod  vocatur  tetragrammaton,  quia  qua- 
tuor  Uteris  scriptum  est,  scilicet  jod,  he,  vau,  he  ; 
quod  non  legit  Hcbrteus  licet  scribat ;  sed  dicit  loco 
ejus  Adonay  bis.  Alaph  prima  litera  alpliabeti. 
Allelu  est  vocabulum  per  se ;  et  ja  est  aliud  voca- 
bulum,  quia  Allelu  est  laudate,  ja  est  nomen  Dei. 
Ahiui  est  abscondita  virgo  propria.  Amen  vere,  seu 
fideliter,  vel  fiat.  Barahas  pro  latrone.  Batus  men- 
sura  trium  modiorum  apud  Hebrseos.  Bethsabee  mater 
Salamonis ;  non  Barsabee,  qvae  est  civitas  ad  austrum 
in  terris  Judi^re.  Cubus  mensura.  Casiiis  per  unum 
s  scribitur,  licet  vitiose  nunc  scribatur  et  legatur  per 
duo  s,  ut  inferio  patebit.  Cherub  in  «ingulari,  cheru- 
bim in  plurali  per  m  literam.  Dalila,  qufe  Sampsonem 
illusit,  per  I  scribitur  in  ultima,  sicut  in  prima,  non 
per  d.  Unde  male  dicitur  Dalida  apud  \n^ilgum.  Bra- 
bon  est  pignus,  quod  Hebrreum  est,  licet  Grrecus 
utatur  hoc  nomine ;  sed  pronmitiat  parum  aliter,  sci  - 
licet  arrabon,  per  a  in  prima  litera  et  per  duplex  r, 
quern  Latinus  imitatur.  Gehenna  HebrsBum  est.  He- 
brrei  dicti    sunt    ab  Heber,  non  ab  Abraham.     Hiere- 


446  ROGERI    BACONIS  [CAP. 

mias,  Hierico,  Hierusalem,  Hieronymus,  et  hujusmodi 
debent  aspirari  in  principio.  Jesus  est  Hebraicum 
origine ;  sed  pure  Hebraicum  est  Josue,  et  Grsecus 
est  Yesus,^  ut  sit  trium  syllabarum.  Latinus  dicit 
Jesus,  Juheleus  annus,  in  secunda  syllaba  liabet  e 
non  i ;  nee  dicitur  a  juhilo,  ut  sciemus  inferius.  Jus- 
tus est  nomine  Hebrseum  et  Latinum  aBquivoce  ; 
ut  Actuum  primo  [23.],  ad  Colosenses  quarto  [11.]. 
Magdalena,  Maria,  maehina,  Hebra3um  est  origine. 
Mamona,  divitise.  Man  est  quid,  a  quo  transumitur 
hoc  nomen  mana,  quo  utebantur  filii  Israel  in  deserto. 
Cum  enim  viderunt  illud  de  coelo  cadere  quserebant 
"  quid  hoc  ? "  in  Hebrseo  dicentes  manhu ;  man 
est  quid,  hu,  hoc.  Nabulum  Hebraice ;  Psalterium 
Grpece  ;  laudatorium  Latine.  Niger  est  sequivocum 
ad  Hebrseum  et  Latinum,  de  quo  habetur  Actuum 
tertio  [decimo]  in  principio,  ubi  dicitur,  "  Simon,  qui 
vocabatur  Niger."  Osanna,  id  est,  salva  obsecro. 
Pascha.  Pharao  non  est  nomen  proprium  regis,  sed 
regime  dignitatis,  sicut  Caesar  apud  Romanes.  Sah- 
hatum  notum  est,  et  accipitur  pro  festi^dtate  et  pro 
die  septimo,  et  pro  hebdomada.  Sa'phirus  est  nomen 
lapidis  Paradisi,  et  Hebrasum.  Sarahalla  magis  Cbal- 
daice  dicitur  et  sunt  bracca3  vel  crura.  Sathan,  ad- 
versarius.  Seraphim  per  m  est  pluralis  numeri. 
Seraph  est  singularis  numeri.  Sicera  omnis  potus 
qui  in  ebrietatem  ponit,  secundum  Hieronymum  super 
Isaiam. 
Latin  com-  Similiter  sunt  nomina  Chaldaica  et  Abrabica  innu- 
mentators    j-^^erabilia.     Sed  quia  hsec  magis   extranea  sunt   et  bre- 

criticisGcl 

and  con-     vitas     me   cogit,    ideo     de     iJlis    supersedeo    ad    banc 

demned.      j^gram.     Considerandum    est    igitur     qusestio    de    voca- 

bulis    dictis.      Yulgus    Latinorum    cum   capitibus    suis 

multipliciter    oberrat;     primo,  quia   ?estimat    esse    La- 


Yesus']  Ysus,  MS. 


VII.]  COMPENDIUM   STUDII.  447 

tina,  vel  Grasca,  vel  Hebrsea,  et  e  converso,  qua3 
lion  sunt ;  secundo,  quia  derivationes  falsas  et  inter- 
pretationes  facit  et  etyraologias  in  his ;  tertio,  quia 
falsa  pronuntiat  et  scribit,  et  praecipue  illi  qui  primi 
sunt  in  expositionibus  vocabulorum  lingufe  Latinge, 
ut  sunt  Papias,  et  Hugutio,  et  Brito,  mendaces, 
quorum  mendaciis  vulgus  opprimitur  Latinorum.  Hu- 
gutio in  primis  reprehenditur  de  magno  mendacio 
circa  principium  decreti,  ubi  dicit  in  apparatu, 
quod  exemplaria  Latina  certiora  sunt  quam  Grseca, 
et  Gnieca  quam  Hebraea,  loquens  de  illis  quae  trans- 
lata  sunt  ab  Hebrseis  in  Grtecum,  et  ab  Hebrseo  et 
Grasco  in  Latinum,  faciens  distinctionem  ibidem  quo- 
modo  hoc  possibile  est.  Et  imponit  Hieronymo  quod 
omnino  absurdum  est,  et  contra  Hieronymum  in 
prologo  Pentateuchi.  Cum  enim  in  translatis  a  priori 
lingua  non  potest  in  posteriori  aliquid  recte  trans- 
ferri  nisi  secundum  quod  fuit  in  origine  et 
fonte,  raanifestum  est  quod  certius  omnino  est  He- 
brseum  quam  Grsecum,  et  hoc  quam  Latinum,  in  his 
quae  a  prioribus  linguis  in  posteriores  transferantur. 
Et  proculdubio  Hieronymus  expresse  dicit  istud.  Et 
ideo  Hug-utio  non  intellexit  Hieronymum  in  hac 
parte.  Ex  quo  patet  quod  in  libro  suo  De  Yocabulis 
errat,  cum  dicat,  quod  a  doceo  dicitur  dogma ;  quo- 
niam  doceo  Latinum,  et  dogma  Gr^cum  est.  Sed 
prior  lingua  non  certificatur  per  posteriorem,  nee 
derivatur  a  posteriori,  ut  quilibet  satis  novit.  Et 
hoc  expresse  dicit  Hieronymus  in  libro  Qujestionum 
Hebraicarum^  et  Servius  in  commentario  super  secun- 
dum Georgicorum  reprehendens  Donatum,  qui  nomen 
Bacchi,  quod  est  Lenceus  Grajcum,  dicit  derivari  a 
lenio,  lenis.  Cui  Servius  objicit  quod  Lenasus  Gr^ecum 
est,    et    ideo    Latinam    non    recipit    interpretationem ; 


'  Quastionum  Hebraicaruni]    Praef.  p,303. 


44S  ROGERI   BACONIS  [CAP* 

sed  dicitur  a  potu  lenn,  id  est  a  lacu.  Qui  igitur 
dogma  dicifc  derivari  a  doceo,  sestimat  quod  dogma 
sit  Latinuui  ;  et  ideo  errat  in  liac  festimatione,  sicut 
in  derivatione  nominis  oberravit.  Similiter  dicit  quod 
Amen  dicitur  ab  a,  quod  est  sine,  et  mene,  quod 
est  defectus,  Sed  Amen  Hebra3um  est ;  quia  reperi- 
tur  in  Veteri  Testamento  et  Hebraice  scriptum  est ; 
et  a,  quod  est  sine,  est  Grsecum,  et  similiter  onene 
Grsecum  est.  Quapropter  falsa  est  interpretatio,  quia 
Hebr?3um  non  potest  descendere  a  Grosco. 
Papias.  Hugutio  vero  et  Papias  dicunt  quod  Parasceue  dici- 

tur prseparatio  coenre,  et  componitur  a  paro  et  ccena. 
Sed  Grsecum  nomen  est,  et  ideo  Latinam  non  habet 
derivationem,  secundum  Hieronymum  et  Servium,  ut 
pr^edixi.  Sic  igitur  errant  apud  Latinos  in  vocabulis 
innumerabilibus.  Et  duplex  est  error  ;  quoniam  ety- 
mologizant  prius  per  posterius,  et  restimant  vocabula 
unius  linguEB  esse  alterius,  quod  est  falsum  penitus 
The  mis-  et  absurdum.  Brito  vero  murmurat  contra  Huo'utionem 
Brito  °  ^^  Papiam  in  talibus ;  sed  tamen  in  idem  redit 
nesciens  quid  dicat.  Asserit  igitur  quod  Deus  etymo- 
logizatur  quasi  dans  seternam  vitam  suis,  et  solus. 
Deus  enim  Grtecum,  Nam  testante  Prisciano  ^  una 
muta  cognata  ponitur  hie  pro  altera;  quia  t  et  d,  ut 
ait  Priscianus,  sunt  cognatae,  et  una  ssepe  pro  alia 
ponitur ;  quia  Gra3cus  dicit  Tlieos,  et  th  mutatur  in 
d  quasi  deos.  Sed  Gra3ca  vocabula  terminata  in  os 
mutantur  in  us  cum  cadunt  in  usu  Latinorum,  ut 
Christos,  Christus ;  aut  in  er,  ut  agros,  ager ;  sicut 
dicit  Priscianus.  Cum  igitur  Deus  sit  Grsecum  non 
potest  habere  Latinam  etymologiam,  ut  fiat  vis  in 
hoc  nomine  etymologia.  Dico  quod  Hieronymus  in  libro 
memorato  super  Genesim  septimo  [3.],  dicit  Sara  non 
Grsecam   sed  Hebra^'am  debet  habere  rationem.     Nemo 


>  Prisciano']  Be  Partibus,  i.  p.  28,  ed.  1545. 


VII.]  COMPENDIUM    STUHII.  449 

enim  una  lingua  quodlibet  vocaut  efcymologiam  sumuut 
vocabuli  ex  altera.  Et  Servius  loco  memorato  elicit 
Groocum  nomen  non  potest  Latinam  etymologiam  reci- 
pere.  Et  hoc  dicit  pluribus  locis.  Ergo  Brito  male 
etymologizat,  et  cadit  in  Hugationis  vitium  et  Papins, 
quoniam  etymologia  est  sermo  vel  ratio  veritatis. 
Sed  Veritas  Grasci  non  dependet  a  Latino,  cum  ptius 
non  dependet  a  posteriori.  Quapropter  nulla  etymo- 
logia Greeci  oportet  fieri  in  Latinis. 

Errat  etiam  in  principali  expositione  liujus  vocabuli 
Deus ;  similiter  et  Theos,  cum  dicat  ilia  significare 
metura  ;  et  sic  dicit  Hugutio  et  Papias,  et,  quod 
doleo  Isidorus'  libro  septimo.  Cum  enim  isti  sint 
Latini,  et  non  possunt  suo  sensu  firmare  base,  sed 
oportet  eos  adducere  auctoritatem  aut  aliquam  ra- 
tionem.  Et  quoniam  neutrum  faciunt,  ideo  secundum 
Ilieronymum,  sententia  eorum  eadem  facilitate  con- 
temnitur  qua  probatur.  In  omnibus  enim  dubiis  et 
occultis  qua?  bumano  sensu  tractari  possunt  debet,  se- 
cundum Hieronymuni"  super  Mattlia3um,  auctoritas 
vol  ratio  introduci.  Et  prsecipue  non  est  consentien- 
dum  istis  Latinis  in  hoc  casu ;  quoniam  Johannes 
Damascenus  ^  qui  Grtecus  fuit,  et  dedit  interpreta- 
tiones  certas  et  fi deles  juxta  linguam  Grsecam  certi- 
ficat  nos  in  hac  parte.  Dicit  igitur  primo  libro  quod 
Deus,  sen  Theos,  dicitur  a  thein  [Ssw],  quod  est  currere,'* 
vel  fovere,  vel  circumsequi  secundum  aliam  translati- 
onem ;  quia  circumsequitur  et  fovet  universa  ;  aut  dici- 
tur ab  etliin,  quod  est  ardere.  Deus  enim  est  ignis 
consumens  malitiam  ;  vel  a  theaste  [fisacSai],  quod  est 
considerare  et  perficere,  quia  omnia  considerat  et  con- 
sideravit  antequam  creata  fuere.  H?ec  igitur  tenenda 
sunt ;  quia  auctor  Grascus  est,  et  Grrecas  interpreta- 
tlones  posuit  sicut  decet. 


^Isidorus]  Etjin.  vii.  1.  I      '  Damascenus]  De  S.  Trinit.  i.  5. 

'  Hieront/mus']  In  prolog.  ?  I      *  currere]  curare,  MS. 

VOL.    I.  F   F 


450  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Brito  quidem  indignissimus  auctoritate,  pluries  redit 
in  vitium  de  quo  repreliendit  Hiigutionem  et  Papiam. 
Nam  cum  dicit  quod  Gehenna  dicitur  a  ge,  quod  est 
terra,  et  ennos,  quod  est  profundum,  Hebrseum  voca- 
bulum  docet  oriri  ex  Graeco ;  quia  ge  pro  terra  est 
Grsecum,  et  gehenna  est  Hebraeum.  Hoc  enim  voca- 
bulum  primo  Salvator  instituit  pro  poena  infernali, 
sicut  Isidorus^  dicit  super  Mattbseum.  Sed  constat 
Salvatorem  loquutum  fuisse  Hebraice.  Et  manifestum 
est  hoc  ex  nominis  derivatione,  quantum  Hieronymus 
ostendit,  dicens  quod  Gehenna  dicitur  a  Geliennon, 
quod  est  vallis  filiorum  Ennon  juxta  Hierusalem,  in 
qua  valle  Jud?ei  idola  coluerunt.  Et  Hugutio  hie 
errat  cum  Britone,  cum  interpretatus  est  ge  terram,  ut 
derivatio  sit  a  Graeco.  Sed  non  solum  in  modo  inter- 
pretandi  Hebrseum  per  Grsecam  derivationem  errant ; 
sed  in  tota  interpretatione.  Nam  hie  ge  non  est 
Grsecum  sed  Hebrseum.  Ge  enim  Graecum,  terra  est ; 
ge  Hebrseum,  vallis  est.  Unde  Geliennon  est  vallis 
Gehennon,  sive  filiorum  Hennon.  Et  ideo  Gehenna 
a  ge,  quod  est  vallis,  derivatur.  Cum  etiam  Brito 
dicit  .  cum  Grsecismo  ennos  profundum  esse,  in  hujus 
nominis  interpretatione  nihil  dicit,  quoniam  cadit  il»i. 
Quia  Gehenna  dicitur  a  Gehennon  per  similitudinem 
vocis  et  orationis,  secundum  quod  docet  Hieronymus. 
Quoniam  Deus  promisit  multitudinem  Judseorum  idola- 
trorum  in  ilia  valle  filiorum  Hennon  occidi,  et  sic 
peccatores  interfici  in  Gehenna. 

Similiter  quod  ipse  Brito,  et  Hugutio,  et  alii 
grammaticellse  idiotse  dicunt,  quod  arrabon  est,  quasi 
arra  bona,  ut  res  quae  datur  pro  conjugio,  vel 
re  bona,  non  pro  mala,  horribilis  falsitas  est.  Nam 
arrabon  est  Hebrseum,  sicut  habetur  Genesis  xxxviii. 
[17.].      Sed    Hebrseum    non    derivatur    a  Latino,    nee 


'  Isidorus']  In  Etym.  xiv.  9. 


VII.  J  COMPENDIUM   STUDII.  451 

et3miologiam  recipit  ab  eo,  ut  ostensiun  est.  Item 
quod  dicunt,  quod  datur  pro  re  bona  nou  pro  mala, 
falsum  est.  Nam  Judas  filius  Jacob  dedit  arra- 
bonem  pro  fornicatioue,  ut  manifestum  est  ex  prte- 
dicto  capitulo  Genesis.  Quod  etiam  dicunt  quod  est 
arra,  falsum  est,  quia  arra  est  pars  pretii  prima, 
quae  datur  in  principio  vendenti,  quam  emptor  non 
repetit,  ut  omnes  scimit.  Sed  arrahon  est  proprie 
pignus  quod  ad  tempus  traditur  pro  pretio  promisso, 
et  repetitur  soluto  pretio,  sicut  patet  in  Genesi.  Ut 
Judas  promisit  hsedum  pro  pretio  concubitus.  Et  cum 
non  liaberet  hsedum  prsesentem  et  Thamar  peteret 
pignus,  tradidit  pro  pignore  armillam  et  l^aculum.  Et 
lioc  pignus  vocatm"  ibi  arrabon,  sicut  manifestum  est 
omnibus  legenti  textum.  Et  qui  scit  Hebra?um  potest 
hoc  probare  per  Hebrseos  omnes  atque  per  Grfecum. 
Nam  Grfecus  utitur  hac  dictione  pro  pignore ;  quoniam 
ad  Ephes.  [i.  14.],  et  multotiens  ahbi,  ubi  nos  habe- 
mus  pignus,  Gr?ecus  habet  arrahon.  Considerandum 
est  etiam  quod  aliqui  Latini,  in  Grseco  periti,  credebant 
quod  arrabon  esset  Grsecum.  Et  in  expositione 
vocabulorum  Grsecorum  posuerunt  ha^c  vocabida  inter 
Gr?eca,  propter  hoc,  quod  in  Grseco  textu  invenitur  hoc 
vocabulum.  Non  est  autem  Grsecum,  sed  Hebrseum, 
sicut  sciunt  omnes  Hebrsei,  et  invenitur  in  Hebrseo, 
in  loco  prasdicto  et  alibi.  Sed  aliqua  vocabula  Hebrasa 
sunt  in  usu  Grsecorum,  sicut  vocabula  Grceca  et 
Hebrsea  sunt  in  usu  Latinorum.  Quia  posterior  lingua 
a  priori  multa  vocabula  recepit,  ut  patet  in  vocabulis 
superius  nominatis. 

Et  non    solum    errant    isti    auctores    ficti    et    omnes  Their 
per  eos,  quod  Hebrsea    et    Gr^eca    credunt  esse    Latina  2^^^°^^*^^^^!^ 
et    dant    eis    Latinam    derivationem ;  sed    similiter  ac-  Tations. 
cidit    eis    de    Latinis  puris.     Aliqua    enim  sunt  Latina 
piu'a,    ut    ccelum,  quod    dicunt  esse    casam    helios,    id 
est,  casa  soHs,  secundum  intellectum  eorum  ;  quia  rjxiog 
in  Grseco    est    sol   in    Latino ;    cum   tamen  coelum    sit 

F  F  2 


452  ROGERI   EACOXIS  [CAP. 

purum  Latinum,  ct  dicitur  a  coelo,  coelas,  secun- 
dum Yarronem/  Latinorum  peritissimum,  et  secun- 
dum Plinium  et  Servium,  Et  in  hoc  ostendunt  se 
esse  asiiios,  quod  dicunt  coelum  esse  casa  helios. 
Nam  lielios  est  nominativi  casus,  et  ^A/ou  est  genitivi 
casus.  Undo  deberent  dicere  casa  rjX/o-j,  non  helios. 
Unde  casa  helios  nihil  est,  sicut  nee  casa  sol,  cum 
sit  falsum  Latinum.  Qnod  etiam  Hugutio  dicit,  et 
Brito  reputat  secundum  unam  opinionem  suam, 
quod  tus,  turis,  dicitur  a  &el:,  quod  est  Deus, 
manifestus  error  est  ;  quoniam  Servius  super  primam 
Georgicorum  eliminat  hoc  falsum,  dicens  quod  tus  a 
tundendo  dicitur,  quia  fluit  de  arboiibus  in  terram  ct 
coagulatur  cum  glebis,  quse  gleba  tunditur  ut  extra- 
hatur  tus.  Et  ideo  sine  aspiratione  debet  scribi,  ut 
dicit  Servius  ibidem.  Sed  secundum  errorem  Hugu- 
tionis,  et  secundum  unam  opinionem  Britonis  errantis, 
debet  habere  aspirationem,  quia  0ioj  aspiratur,  a  quo 
volunt  erronee  quod  descendat. 

Similiter  a^stimat  vulgus  quod  ave  dicatur  ab  a, 
quod  est  sine,  et  ve,  quod  est  ve.  Sed  hoc  est  fal- 
sum, quia  ave  est  pure  Latinum,  et  ideo  a  Grreco 
non  derivatur.  Deinde  in  Gr?eco  est  ^«''ps  pro  ave  ; 
et  nullum  vocabulum  c^jusdem  significationis  est  in 
Grseco  conveniens  in  voce  cum  ave,  quod  oportet 
observari  in  derivativis  ;  quia  conveniunt  in  principio 
cum  voce  primitivi,  licet  difierant  in  fine.  Deinde 
possumus  considerare  errores  istorum  in  Gr?ecis  et 
Hebrseis  ubi  servant  interpretationes  Grtecas  et  Hc- 
bmeas,  sed  tamen  corruptas,  in  quibus  in  scriptura  et 
pronuntiatione  vocum  corrumpitur  cum  sensu  et  in- 
terpretatione.  Et  jam  in  tantum  valuit  usus  eorum, 
quod  omnes  homines  modo  credant  multa  Msa,  et 
totum    vulgus     corrumpitur,     et    mutantur     Scripturse 


'  Varronan]  De  Ling.  Lat.  v.  3. 


VII.J  COMPENDIUM   STUDII.  453 

aiitbenticre  et  {intiqune.  Verbi  gratia,  omnes  Biblios 
multura  antiqupe,  et  libri  sanctorum,  et  omnes  libri 
Prisciani  antiqui,  et  libri  Plinii,  et  libri  medicings,  et 
alii  omnes  in  omni  facultate  utuntur  hoc  vocabulo 
orichalco.  Ubi  vero  per  hos  auctores,  scilicet  Papiam, 
Hugutionem,  et  Britonem,  vulgatur  auricalcum.  Non 
solum  vero  per  antiquos  textus  in  omni  facultate  hoc 
probatur,  sed  per  novos  libros  poetarum  et  antiquos, 
in  quibus,  ratione  metri,  concluditur  quod  non  potest 
dici  auricalcum  sed  orichalcum,     Unde  Horatius:' 

"  Tibia  non  ut  nunc  orichalco  juncta  tubasque/' 

Si  esset  ibi  auricalcuon,  esset  versus  inexcusabiliter 
vitiosus.  Similiter  Virgilius  duodecimo  iEneidos  dicit 
[87.]: 

"  Ipse  dehinc  auro  squalentem  alboque  orichalco." 

Et  ideo  magister  Johannes  de  Garlandia  vituperavit  Johannes 
omnes,  sicut  ego  ab  ejus  ore  audivi.  In  significatione  ^^  ^'^^l^^- 
vero  et  interpretatione  errant.  Cum  enim  dicunt  ipsum 
derivari  ab  auro,  hoc  esse  non  potest,  quia  non  dicitur 
auricalcum  sed  orichalcum.  Sed  quia  erraverunt  in  voce, 
ideo  errant  in  derivatione.  Quod  etiam  Hugutio  vult 
quod  dicatur  a  calcos,  quod  est  malum,  quasi  aurum 
malum,  quia  non  habet  nisi  colorem  auri,  falsum  est 
hoc ;  quia  secundum  Grtecos  dicitur  a  ^ocXkoc,  quod  est 
?ss  ;  unde  est  ces  splendidum.  Isidorus-  etiam  cadit 
in  vitium  istorum  antiquorum  in  parte,  quia  Eesti- 
raabat  quod  componeretur  ab  auro  et  calcos,  quod  est 
?ss.  Secunda  pars  vera  est,  sed  prima  non  potest 
teneri.  Brito  vero  et  sui  socii  pra^dicti,  aut  falsa 
dicunt    esse,   aut   propria,    aut    deficiunt    in    necessaria 


'  Iluralius']  Ars  To:  t.  2Q-1.  |       -  Isidunis}  Etym.  xvi.  20. 


454  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

expositione  ;  et  quasi  super  omnibus  istis  vitiis  simul 
laborant. 
In  ortho-  Ptisana  est  res  communis  in  usu  infirmorum  ;  et 
grap  y-  gg^  succus  orclei  deeocti  in  aqua,  sive  melius,  aqua  in 
qua  decoquitur  ordeum,  quse  datur  febricitantibus. 
Et  scribitur  per  jj  in  principio,  t  litera  sequente, 
sicut  Ptolomaeus  et  multa  Grjeca  vocabula  scribuntur. 
Quod  vero  sic  scribatm-  patet  per  libros  Grtecos  in 
quibus  sic  scribitur,  et  per  omnes  antiquas  Biblias, 
et  alios  libros.  Et  liabet  mediam  correptam.  Nam 
Macer '  dicit  in  libro  Herbarum : 

"  Cum  ptisana  succum  porri  sorbere  juvabit ;" 

et  per  Horatium,  qui  dicit : 

"  Tu  cessas,  agedum,  sume  hoc  ptisanarium  oryzas." 

Qui  versus  debet  sic  scandi,  ut  ultima  syllaba  hujus 
dictionis  ptisanarium  auferatur  solum,  more  poetico, 
ut  sic  dicatur  iDtisanari  oryzce.  Et  sic  patet  quod 
dufe  primse  syllabse  breviantm*,  et  hsec  syllaba  sa 
breviatur  hie,  et  per  consequens  debet  breviari  in 
hoc  nomine  ptisana.  Sed  Brito  errat  in  utroque  jam 
dicto.  Nam  dicit  quod  hsec  dictio  incipit  per  t,  et 
sequitur  i  litera,  et  postea  p,  ut  dicatur  tipsana,  et 
ex  medio  producitur.  Sed  non  probat  hoc  nisi  quod 
Alexander  inducit  Alexandrum  Necquam,  pro  testimonio,  quia 
Neccham.    £^^^^  similis  ei  in  falsitatibus,  qui   dicit: 

"  Cortice  nudato  tipsanas  ordea  dicas." 

Ex  errore  Alexandri  ipse  gratis  sine  ratione  et  sine 
auctoritate  errat.  Et  incidit  occasione  in  majorem 
errorem,  dicens    quod  versus   Horatii    debet  scandi  per 


iiiocer]  See  above,  p.  237. 


VIT.  COMPENDIUM   STUDII.  455 

ablationem  duarum  syllabarum  in  fine  sic,  tipsanaro-  In  scan- 
ryze ;  ut  sic  habeat  mecliam  productam,  hanc  scilicet  ^^^^' 
syllabam  sa.  Sed  hie  error  vilissimus  et  contra  omnes 
auctores.  Et  primo  impugnatur  per  Macrum,  ut  tactum 
est  superius.  Secundo  impugnatur  per  regulam  Pris- 
ciani  in  quarto  libro,^  quod  a  ante  r  in  derivativis 
producitui",  ut  popularis,  singularis,  familiaris,  avarvLS, 
contrarium,  armarium,  et  hujusmodi.  Igitur  ptisana- 
rium  habebit  a  longum  ante  r.  Deinde  fortius  hoc 
probatur  per  jus  poeticum  scandendi  versus ;  quia 
nuUus  poetarum  unquam  vult  subtrahi  nisi  imam 
syllabam  tantum,  quod  licet  inducere  per  omnes 
poetas,  tarn  infideles  quam  Christianos ;  verbi  gratia, 
Horatius  [Sat.  i.  7,  14.]  : 

"Non  aliam  ob  causam,  nisi  quod  virtus  in  utroque  est;" 

hie  solum  hsec  syllaba  am  in  hac  dictione  aliaini  demi- 
tur.  Si  enim  duae  demantur,  scihcet  i  et  am,  ut  al 
remaneat  dicendo  sic,  Non  al  oh  causam,  et  csetera,  erit 
versus  falsus,  cum  al  sit  brevis  et  sequitur  vocalis ; 
sed  sic  scandendo  producitur.    Similiter  apud  Lucanum  r 

"  Italiam,  extremo  sedeat  quod  littore  magnus/^ 

Si  enim  duse  syllabas  demantur  in  scandendo  sic,  Ital 
extreTRO,  et  csetera,  erit  versus  falsus,  quia  al  brevis 
est.  Unde  Virgilius,  "ItaKam  fato,""  et  csetera  ;  sed  hie 
tunc  sequeretur  vocalis,  quod  esse  non  potest  etiam 
apud  Yirgilium  [^n.  i,  3.]  : 

"  Multum  ille  et  terris  jactatus  et  alto  ;" 

Qui  scandi  debet  sic,  ■'  Multum  iUe,"  et  csetera,  ut  ima 
tantum  dematur  syllaba.  Et  sic  de  omnibus  poetis 
ante  Christum  nunquam  invenietui-  iustantia.    Similiter 


*  Jibro]  See  p,  110,  ed.  1545.  |       -  Lucanuni]  Ph.  ii.  659. 


45G  IIOGERI   BACONIS  [CAP. 

apud  poetas  Christianos  sive,  ut  melius  dicam,  auctores 
doctissimos,  cujusmodi  sunt  Sedulius,  et  Prosper,  et 
Aratoi*,  et  Juvencus,  et  alii  omnes  quos  approbat  ec- 
clesia,  et  summi  pontifices,  sicut  patet  in  prologis 
liorum  librorum,  et  Hieronymus,  et  Beda,  et  omnes 
antiqui  sapientes.  Juvencus  igitur,  qui  primus  fuit,  et 
metrificavit  Mattheeum  evangelium,  sic  dicit  [i,  83.]  : 

''  Officio  amissamque  levant  promissa  loquelam." 

Hie  aufertur  ultima  syllaba,  scilicet  o,  ut  Offici  amis- 
sani,  et  csetera  ;  nee  j^otest  plus  auferri  sine  falsitate 
versus.     Sedulius : 

"  Principium  et  finem  hunc  Alpha  viderier."  ^ 

Priscianus  dicit  quod  auctores  dicunt  farier  pro 
fari,  et  viderier  pro  videri,  et  sic  do  Imjusmodi.  Ha3C 
dico  propter  sensum  versus.  Sed  scanditur  sic,  "  Principi 
et  finem,"  et  coetera,  ut  sola  ultima  syllaba  auferatur 
Quod  si  duge  demantur,  tunc  scanditur  sic,  "Princip  et 
finem,"  et  csetera,  et  est  versus  falsus,  quia  syllaba 
brevis  est  et  sequitur  vocalis.     Similiter  Prosper'^  ait : 

"  Judicium  humanum  quod  falli  s^epe  necesse  est." 

Et  hie  est  cadem  consideratio  do  hoc  vocabulo  judi- 
cium, sicut  in  versu  alio  de  hoc,  quod  est  principium, 
ut  patet.     Et  iterum  Prosper  :  ^ 

"  Una  trium  de  hoc,    quod  una   deltas   una   est  esse 
ab  uno." 

Hie  in  hac  dictione  una  seeundo  posita  auferri 
potest    sola   ultima   syllaba,    et    in   hac     dictione    esse 


'  viderier']  Ciimicn  Pas.  iii.  288,    I       ^  Prosper]  Epig.  xcix.  al.  xcvi. 
hatcnt  alpli  viderct  habent,  MS.  |        '  Prosper]  Una  cadcniqiie  trium 

'   quoniam  est  essentia  qutc  se,  Ep.  Iv. 


VII.] 


COMPENDIUM    STUDIT. 


457 


similiter,    aut     aliter    versus    est    nimis    vitiosus.     Et 
Arator :  ^ 

"  Divinum  eoncepit  iter  hinc  sacra  Maria  est;" 

ultima    syllaba   hujus    dictionis    Maria  potest    auferri ; 
seel  noD.  plus,  quia  versus  periret. 

Manifestum  est  igitur  quod  in  hac  dictione  i-)1:isana- 
rium,  non  auferetur  scandendo  nisi  ultima  syllaba, 
et  ideo  scandetur  sic  :  Ptisanari  oryze,"  sicut  Prin- 
cipi  et  fincm  in  versu  Sedulii,  et  sicut  Judici 
humanum  in  versu  Prosperi.  Errat  igitur  Brito  cum 
sue  Alexandro  Necquam.  Hie  Alexander  in  multis 
vera  et  utilia  scripsit ;  sed  tamen  inter  auctores  non 
potest,  nee  debet,  justo  titulo  numerari. 

Similiter  multa  falsa  dicuntur  cum  istis  nomini-  In  etymo- 
bus  :  Cenobium,  cenodoxia,  encsenia,  cinomia,  sceno-  "^^' 
phagia,  et  hujusmodi  similia.  Et  est  error  in 
simplicibus  et  compositis,  et  ignorantia  liorribilis. 
Propter  quod  diligenter  considerandum  est  quod  multa 
istorum  dicantur  a  xbvm  Grseco,  sed  non  omnia.  Et 
sciendum  quod  cenon,  apud  nos  prolatum  uno  modo, 
scribitur  apud  Gr?ecos  tribus  modis.  Primo  per  e 
breve,  sicut  kenon,  et  sic  est  inane  sen  vacuum,  a  quo 
cenodoxia,  quae  est  vana  gloria  ;  quia  doxa  est  gloria, 
secundum  quod  habetur  Deut.  septimo  in  glossa.  Se- 
cundo  modo  scribitur  per  dipbthongum  ex  alplia  et  iota, 
sicut  hainon^  et  tunc  idem  est  quod  novum ;  undo 
cncoenia,  quod  est  innovatio  vel  dedicatio,  vel  nova 
festa  et  dedicationes  ecclesiarum  ;  unde  encoeniare,  id 
est,  dedicare,  sicut  vult  Augustinus  ^  super  Johannem. 
Tertio  modo  scribitur  per  dipbthongum  et  omicron  et 
iota,    sicut    koinofi,    et    tunc    apud    Grrecum    sonat    y 


'  Arator']  In  Act.  Apost.  ii.  298. 
-  fiainon'\  kaipop,  MS.  and  below, 
koipor,  for  koinos. 


All ijustin Its']    Tract,    xlviii.    in 


c.  10. 


458  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

Grsecum,  unde  dicunt  oimon.  Sed  Latini,  secundum 
Priscianum/  secundo  libro,  utuntur  ce  diptbongo  pro 
e,  et  dicunt  et  sonant  e.  Unde  dicunt  cenon,  a  quo 
epicenon,  communis  generis,  et  cena,  quod  est  commu- 
nitas  edentium ;  quia  apud  veteres  solitum  est  in  propa- 
tulo  vesci,  et  communiter  epulari,  ne  singularitas  gene- 
raret  luxuriam  sen  gulam.  Item  a  cenon,  quod  est 
commmie,  et  hios,~  quod  est  vita,  dicitur  cenobium,  et 
cenobitse,  quasi  communiter  viventes.  Sed  renon  ^  scri- 
bitur  per  r,  sicut  jpepop,^  quod  est  peregrinum,  a  quo 
remum,  quod  est  nimis  extraneum,  et  non  est  ibi 
eremum,  ut  e  litera  prseponatur,  licet  hoc  velint  Hu- 
gutio,  et  Brito,  et  alii  per  errorem.  Nam  in  omnibus 
Bibliis  antiquis,  et  historiis,  et  aliis  invenitur  incipere 
per  r  literam,  et  ita  est  in  Grgeco.  Cinomia  uno 
modo  derivatur  a  cenon,  quod  est  commune,  et 
mia,  quod  est  niusca.  Et  scribitur  per  ol  dipbtbongum, 
in  Grpeco  sic,  koivoiuIu  :  pro  quo  secundum  communem 
usum  Latinorum  in  aliis  vocabulis  hujusmodi  diph- 
thongi  deberet  dici  cosnomia,  ut  patet  ex  prtedictis. 
Sed  tamen  prsevaluit  usus  Latinorum  antiquorum  in 
hoc  vocabulo,  ut  diceretur  cinomia  per  i,  non  per 
e.  Et  sic  accipitur  in  primo,  quoniam  Hieronymus 
in  translatione  sua  juxta  veritatem  Hebrseicam  trans- 
fert  omne  genus  muscarum  in  illo  primo  antedicto ; 
et  sic  est  in  textu  Exodi  viii.  [21.]  omne  genus 
muscarum,  ut  sumatur  musca  communiter  in  hac  vel 
ilia.  Et  Septuaginta  interpretes  transtulerunt  de  He- 
brseo  in  Grsecum  ibi  omnimodam  muscam,  sicut  ex 
Grgeco  patet,  et  glossa  dicit  ibidem.  Et  propter  hoc 
omnino  tenendum  est  quod  ilia  plaga  ^gypti  fuit  de 
omni  genere  muscaram,  et  non  de  una  tantum,  scilicet 
de  canina,  de  qua  nunc  dicendum  est. 


'  Priscianum]  circa  init. 

-  bios\  vios,  MS. 

^  renon']  So  MS.  for  leVo»'. 


*  pepop]   So  MS.  EeacI  "  x  sicut 
^4yos." 


VII.]  COMPENDIUM   STUDH.  459 

Hsec  autem  Grfece  scribitui'  kwoixviu,  sed  debet  scribi 
per  y  Grsecum,  sine  per  ypsilon.  Et  dicitur  a  cynes, 
quod  est  canis  et  'mia,  musca,  quae  solet  multiim  in 
restate  infestare  canes,  et  eorum  auribus  adhasrere.  Per 
superiores  igitur  rationes  patet  quod  plaga  ^gypti  non 
debet  esse  de  canina  specialiter,  sed  de  omnimoda. 
Et  male  asstimant  esse  plagam  ^gypti  et  in  Psalterio. 
Et  ideo  una  giossa  magistralis  Exod.  viii.,  quae  dicit 
quod  cinomia  est  ibi  musca  canina,  falsum  est,  sicut 
infinitae  alife  super  Bibliam,  qua3  non  simt  sanctorum, 
sed  doctorum  insufficientium  in  liac  parte.  Cum  igitur 
Brito  tenet  unum  sensum  tantum,  et  Papias  alium,  et 
alii  similiter,  non  distinguentes  de  Scriptura  istorum 
diversa,  nee  exponentes  quid  veri  vel  quid  falsi  sit 
hie,  manifestum  est  eos  esse  penitus  vitiosos.  Similiter 
in  prsedictis  de  cenon  multipliciter  sumpto  et  de  omni- 
bus derivatis. 

Circa  has  dictiones  nurnmus  et  nomisma,  disputa-  Other  in- 
tiones  Britonis  et  aliorum  multa  frivola  continent  et  gillfyaj!  ^ 
falsitates,  et  nihil  certificant.  Certum  igitur  est  quod  mistakes, 
nummus  apud  omnes  auctores  scribitur  per  duo  rii,  et 
est  Latinum.  Sed  nomisma  Grascum  est,  et  scribitur 
per  o  vocalem  in  prima  syllaba,  et  W/  in  secunda. 
Unde  nee  habet  u  nee  r)i  in  prima  syllaba.  Et  in 
Graeco  scribitur  per  m  et  o  in  prima  syllaba,  ut  j)atet, 
Matthaei  vicesimo  secundo,  ubi  dicit  Dominus  [18.]  : 
"  Ostendite  mihi  nomisma  census."  Ibi  enim  scribitur 
in  Graeco  hoc  vocabulum  nom,isma  sicut  recitatur  in 
Latino  ;  unde  pm'e  Grascura  est,  et  omnino.  Quapropter 
Brito  errat,  et  alii,  qui  volunt  quod  habeat  u  in 
prima  syllaba,  quicquid  sit  de  m.  Et  ideo  ulterius 
errant  qui  dicunt  a  nummo  derivari,  decepti  eo  quod 
credant  quod  habeat  u  in  prima  syllaba.  Sed  et  alia 
ratione  falsum  dicunt  et  absurdum  ;  quia  Grsecum  non 
derivatur  a  Latino.  Et  tertia  ratione  per  Graecam  deri- 
vationem  patet  quod  dicitur  a  voixI^m  Graeco,  quod  est 
facere  v6[ji.K7iJ,a.     Et  vo^j-KJixa  breviatur  in  prima   syllaba, 


4G0  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

ct  nummus  longatur  in  prima  syllaba,  ut  differentia 
major  appareat  inter  ilia,  ut  liabentiir  a  Juvenco  tertio 
libro  super   Mattliseum,  ubi   elicit  sic  : 

"  Insplcite  in  nummum  sculptique  nomismatis  sera." 

Et  Sedulius  in  quinto  libro  [43.] : 

"  Tam    diri  sceleris  ter  dena  nomismata  sumis." 

Et  Horatius   in  libro   Epistolarum  [ii.  1,  234.]  : 

"  Retulit  acceptos  regale  nomisma  Philippos." 

Sed  si  a  nummo  derivaretur,  probabile  esset  quod 
longaretur,  sicut  nummus.  Raro  enim  habet  liic  in- 
stantiam,  et  tunc  ratio  subcst  quod  liic  assign  ari 
non  potest,  nee  a  Britone  assignatur, 

Nomisma  aliquando  sumitur  pro  denario,  ut  in  versu 
Sedulii  patet,  quo  loquitur  de  Juda,  qui  triginta  no- 
mismata, id  est  denarios,  acceperat  pro  Domini  vendi- 
tione.  Aliquando  pro  venditione  et  sculptura  numrai, 
ut  apud  Juvencum  ;  unde  dicitur  proprie  inscriptio 
qupe  est  in  nummo  ;  sicut  patet  in  Evangelio,  et  ideo 
non  est  mirum  si  hoc  Brito  non  potuit  ignorare. 

Huffutio  et  Brito  errant  horribiliter  in  hoc  nomine 
idiota.  Dicunt  enim  quod  dicitur  ab  idus,  quod  est 
divisio,  ct  iota,  quod  est  litera  alphabeti,  quasi  divisus 
a  Uteris  et  illiteratus ;  vel  ab  idus  et  ota,  quod  est 
auris,  quasi  divisus  ab  aure,  quia  quod  audit  non  in- 
tclligit ;  vel  ab  othis,  quod  est  mos,  et  idos,  quod  est 
proprium,  quasi  ignorans  morem  propriae  terra3  et 
centis.  Sed  absurda  sunt  hrec  et  falsa.  Nam  idion^ 
est  proprium,  a  quo  idioma,  id  est,  proprietas  loquendi 
et  idiotes,  qui  naturali  sensu  et  propria  lingua  con- 
tentus  est,  et  sic  est  idiota,  sicut  scribit  Bcda-  Act. 
quarto      Quapropter  idiota  Latino    more  acceptum,   est 


iciion']  idon,  MS.  and  below.       |       '  Bcda]  p.  953,  ed.  Lligne.. 


VII.]  COMrENDlUM   STUDII.  4G1 

derivatum  ab  idlotes  GriDCO  vocabulo,  et  non  est  sic 
modis  falsis  composituin,  ut  proplietia  et  proplietes  ;  ct 
sic  de  mnltis.  Et  non  solum  Msa  sunt  sed  absurda, 
et  maximc  tertia  compositio,  qua  idiota  dicitur  igno- 
rare  morem  proprias  gentis,  cum  ideo  dicatur  sic,  se- 
cundum Bedam  et  secundum  Grajcos,  quia  nescit  nisi 
linguam  et  mores  propria  gentis.  Et  prjeterea  idios 
non  est  propriura,  sed  idion.  Et  minus  absurde  de- 
ceret  sibi  quod  idus  et  etJds  componeretur,  quam  ab 
idion,  quoniam  tunc  sonaret  aliquo  modo  divisionem 
a  moi-e  gentis  vel  io-norantium. 

Non  est  finis  de  erroribus  qui  dicuntur  ab  istis,  nee 
possum  singula  tangere.  Unum  tamen  adliuc  tangam 
propter  disputationes  Hugutionis  et  Britouis,  qui  in- 
saniunt  contra  veritatem,  et  prsecipue  Brito,  qui  vide- 
tur  furere  in  hac  parte.  Est  igitur  eorum  contentio 
in  vocabulis  derivatis  a  lapidibus  et  filo,  ut  adamanti- 
nus,  amethystinus,  crystallinus,  hyacintliinus,  onycliinus, 
smaragdinus,  bombycinus,  byssinus,  et  hujusmodi,  qunj 
omnia  breviantur  in  penultima  syilaba.  Nam  omnes 
auctores  breviant  lifec  et  nunquam  longaut.  Igitur  non 
est  poetica  licentia  quod  longat.  Nam  tunc  est  poe- 
tica  licentia  quum  in  casu  causa  metri  fit  aliqua 
syilaba  brevis,  vel  longa,  cum  alias  non  inveniatur  ita, 
apud  eundem  auctorem  et  alios.     Unde  Juvcnalis '  ait : 

"  Causidici  vendunt  amctbystina  convenit  illis." 
Et  idem: 

"  Grandia  tolluntur  crystallina  maxima  rursus." 
Et  idem: 

"  Quarum  delicias  pannus  bombycinus  urit." 
Et  Persius  :  - 

"  Hie  aliquis  cui  circum  humeros  liyacinthina  la^na  est." 

'  Juvenalis]  vii.  13G;  vi.  155,  2C0.     |      =  Peitiius']  i.  32. 


462  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Et    Prudentius :  ^ 

"  Sardonycem  pingunt  ametliystina;  pingit,  iaspis 
"  Has  inter  species  smaragdina  gramine  verno/' 

Et  sic  de  omnibus  auctoribus,  quoniam  nunquam 
contrarium  reperitur,  igitiu-  non  est  poetica  licentia, 
sed  Veritas  ab  omnibus  approbata.  Et  ideo  Hugutio 
mendax,  et  Brito  mendacior,  mentiuntur  quum  volunt 
excusare  omnes  auctores  per  licentiam  poetic93. 

Deinde  Latini  suam  grammaticam  a  Grsecis  traliunt, 
et  ideo  prsecipue  in  Grsecis  vocabulis  debemus  sequi 
Grsecos.  Unde  Servius  super  primum  -^neidos,  Gra3- 
cum  vocabulum  transiens  ad  nos,  debet  suo  accentu 
proferri,  et  eadem  ratione  suo  tempore.  Et  ita  vide- 
mus  in  omnibus  apud  auctores,  et  ideo  hsec  vocabula 
brevianda  sunt  in  penultimis.  Cum  autem  objicit 
Brito  hoc  esse  contra  Priscianum,^  qui  vult  in  trac- 
tatu  Possessivorum,  quod  omne  nomen  possessivum 
desinens  in  nus  habet  penultimam  longam,  j)aucis  ex- 
ceptis,  ut  Tnasculinus,  foemininus,  et  alia  pene  infinita, 
dicendum  quod  regula  ilia  datur  de  Latinis  dictionibus 
ibi  et  non  de  Grsecis.  Quod  patet  per  Priscianum 
dicentem  quod  forma  in  nis,  et  plures  aliae  format  non 
sunt  datse  de  Grsecis,  sed  tantum  de  Latinis.  Nam 
sicut  ibidem  docet  Priscianus,  formie  Grsecorum  in 
possessivis  non  sunt  in  nis,  sed  in  cos  et  in  os  ; 
ut  grammaticos,  spondeos ;  quas  formas,  ut  dicit,  a 
Grsecis  accepimus.  In  Latino  autem  sermone  non 
his  tantum  utimur,  sed  aliis,  quarum  una  est  in  nis, 
sicut  exemplificat ;  in  quibus  exemplis  suis  nullum 
ponit  nomen  derivatum  a  lapide  nee  filo,  et  ideo  de 
istis  nunquam  intellexit.  Quia  igitur  Brito  ignoravit 
rationem  Gra3cam  sicut  Hugutio,  ideo  non  intelligunt 
Priscianum.       Deinde    Priscianus    non    ignorat    poetas 


Prudentius]  Psychomachia,  860,  862.   |    -  Priscianum}  See  above, p.  262. 


VII.]  COMPENDIUM   STUDII.  468 

multipliciter  corripuisse  ista,  cum  omnia  qupe  vult 
confirmat  et  reprobat  per  eos.  Igitur  fecisset  mentio- 
nem  de  illis  aut  excipiendo  aut  excusando,  sicut  facit 
in  aliquibus  ubi  poetse  usi  sunt  aliqua  syllaba  longa 
vel  brevi,  poetica  licentia.  Non  igitur  ubi  agit  de 
diminutivis  excusavit  Juvenalem  ^  qui  antepenultimam 
hujusmodi  nominis  cuticida  producit,  dicens : 

"  Cum  libet  sestivum  cuticula  solem." 

Ex  quatuor  enim  brevibus  est,  sed  necessitate  metri  pro- 
duxit  antepenultimam.  Cum  vero  objicit  Brito,  quod 
inter  exempla  sua  ibi  ponit  hoc  nomen  leoninus,  quod 
videtur  esse  Grsecum,  quia  leon,  quod  est  leo,  Gr?ecum 
est ;  dicendum,  quod  non  derivatur  a  leon,  leontos,  quod 
est  Greecum,  in  Gra?ca  consuetudine  declinatum  ;  sed  a 
leo,  -nis,  -ni,  quod  Latine  declinatum  et  more  Latino 
acceptum  ;  cui  additur  mis,  et  fit  leoninus.  Et  ideo  leo- 
ninus servat  morem  Latinorum.  Similiter  quod  objicit 
de  hoc  nomine  onustelinus  ibi  posito,  dicendum  quod 
mustela  non  est  Grtecum.  Nam  mustela  apud  nos, 
vocatur  gale  apud  Grsecos.  Et  mustela  si  Grsecum 
esset,  Latino  tamen  more  et  Latina  declinatione  ac- 
cipitur,  in  quantum  ab  eo  mustelinus  derivatur.  Et 
similiter  de  his,  metropolitanus,  Neapolitanus,  et  hujus- 
modi, quffi  penultimam  producunt  et  sunt  possessiva. 
Sed  metropolis  Grascum  est,  et  Neapolis  ;  dicendum 
quod  non  est  forma  Gr^eca,  sed  a  gentili  nomine  in 
tes,  sicut  in  Latinum  transformatur.  Nam  Priscianus 
dicit  quod  ab  hoc  nomine  rtietropoliies  dicitur  metro- 
politanus, es  mutata  in  as,  et  a  Neapolites,  Neapoli- 
tanus. Et  licet  primitiva  sit  Gr?eca,  tamen  hsec  de- 
rivativa  servant  formam  et  morem  Latinorum.  De 
iis  quse  objicit  Brito,   ut   decardianus,-  ecus,    herous,  et 


»  Juvenalem'\  Cf.  Sat.  xi.  203.  |      ^decardianus']  Sic  MS, 


401  ROGERI    BACOXIS  [CAP. 

hnjusmodi,  nescivifc  oltjicerc,  quia  hn?c  non  terniinmilur 
in  nus ;  et  etiam  Latino  more  a  piimitivis  derivautur. 
Non  sic  ilia  quae  a  iilo  ct  lapide  derivantur. 


Cap.  VIII. 

Further  QuONlAM  vero  jam  diu   moratus  sum    circa  quintam 

theism/"'  causam,  propter  quam  oportet  ut  Latini  sciant  gram- 
of Greek,  maticam  linguarum  aliarum,  et  maxime  GraBcam  et 
Hebra^am,  nunc  volo  tangere  residuas  causas  quarum 
aliqune  omnino  plana;  sunt,  aliquas  magnam  liabent 
difRcultatem,  de  quibus  aliqua  more  compendii  expli- 
cabo.  Cum  igitur  prima  causa  fuit  per  exemplum 
sanctorum,  et  pliilosopliorum,  et  poetarum,  et  omnium 
sapientum  Latinorum,  quoniam  omnes  hi  occupaverunt 
se  in  linguis  sapientialibus  ;  et  secunda  causa  fuit, 
quod  omnia  in  scriptis  suis  tractaverunt  per  has 
linguas,  ita  ut  necesse  est  nobis  uti  linguis,  si  volu- 
mus  gaudere  sapientia  antiquorum.  Et  alitcr  essemus 
insani  ;  quia  a  nobis  non  habemus  aliquid,  sed  ab  eis. 
Et  tertia  causa,  quod  plura  non  exposuerunt,  credentes 
quod  posteriores  darent  se  studio  linguarum,  sicut 
ipsi,  per  quod  studium  quajrerent  quod  necesse  esset. 
Et  quarta  causa  fuit,  quod  multa  minus  bene  exposue- 
runt, aliquid  hvniianum  passi,  propter  (piod  oportet  nos 
recurrere  ad  linguas.  Et  quinta,  quod  Latina  lingua 
composita  est  ex  linguis  aliis.  Cum  igitur  hrec  sic  se 
habent,  ut  ostensiim  est,  volo  nunc  alias  causas 
revolvere  communes  et  radicales.  Est  enim  sexta 
causa  de  grammatica  Latina.  Nam  ilia  est  mater 
omnium  scientiarum  cujus  potestas  descendit  in  omnes 
scientias.  Sed  ilia  traditur  a  Prisciano  et  Donato  in 
majori  volumine,  et  in  omnibus  poetis  et  antiquis, 
per    vias    Grsecas,  tam    in    substantia    quam    in    modo. 


VIII.]  COMPENDIIUM   STUDII.  465 

Deinde  Priscianus  elicit  quod  ipse  oinnino  imitatur 
Gr[iecos,  et  ponit  ipsum  Grrecum  scriptuiii  literis 
Grsecis  in  magna  copia,  adducens  auctores  et  auctori- 
tates  Grtecas  in  suo  volumine  abundanter,  asserens 
quod  non  potest  sciri  Latinorum  grammatica,  nisi 
Graeca  fuerit  bene  nota.  Possum  ponere  infinita 
exempla  et  rationes  particulares  de  his,  in  quibus 
omnibus  errat  vulgus  Latinorum,  non  solum  in  sensu 
et  interpretatione,  sed  in  derivatione,  et  pronuntiatione, 
et  scriptura.  Sed  quia  festinamus  ad  majora,  et  patet 
cuilibet  studenti  in  libris  Prisciani,  et  Donati  majoris, 
et  Servii,  et  aliorimi,  ideo  supersedeo  ad  lioc  tempus. 

Septima  causa  est  quod  Latini  nullum   textum  com-  The  7tli 
posuerunt,  scilicet  neque   theologife    neque  philosophias.  ^^^°^* . 
Omnes  textus   facti  sunt   primo  in    Hebrfeo   bis,  tertio  works,  on 
in    Graeco,  quarto    in  Arabico,     Non  nego  tamen  quin  Latin  ^'  ™ 
Latini  composuerint  jus   canonicum  et  civile.     Sed  hsec 
non  sunt  textus  dicendi,  sed  constitutiones  prcelatoruui 
et    principum.       Scitur     etiam     quod    jus     canonicum 
compositum   est  ex   glossis   tlieologise,  scilicet  ex  dictis 
sanctorum   doctorum,  et  ex   auctoribus   novi   et  veteria 
Testamenti.    Et  ideo  propter  rationem  primam,  non  est 
textus    sed  glossse,  et  expositiones   sanctorum  ;   propter 
secundam  non  aliud  est  a  textu  Dei.     Nee    est   aliqua 
sapientia     ibi,    quam    quae    in    sacris    literis    habetur, 
Quia   una    sapientia    est  qua    debet   regi  ecclesia  Dei ; 
sed  lipec    tota    in  Sacro  Textu    continetur,    et    in  jure 
canonico  in  aliquibus  articulis  explicatur.      Civile   qui- 
dem  jus  Italiae  non  potest  esse  textus,  sed  mechanicum 
respectu   philosopliiae   moralis,  et  laicale,   sicut  superius 
est  ^  probatum. 

Cum  igitur  totus  textus  sapientire  sit  factus  in 
aliis  Unguis,  et  dulcius  ex  ipso  fonte  bibuntur  aquae 
quam  in   rivulis  turbidis,  atque    vinum    purius    est    et 


'  siipeiius  est]  oapitulo  4"  (in  margin). 
VOL.  I.  GO 


466  KOGERI  BACONIS  [CAP. 

sanius,  atqiie  virtuosi  us  duni  in  primitive  vase  tenetur, 

quam  quum  de  vase   in  vas  transfunditm-,  manifestum 

est   necessarium   fore    Latinis,    ut   si    volunt    puro,    et 

sano,  et  efficaci  sapientipe  liquore  potari,  quod  in  fonte 

Hebraici   sermonis,   et    Grseci,  et  Arabici,    tanquam   in 

primitivis    vasis,  discant   sapientiam   exhaurire.      Nun- 

quam  enim   poterunt    dignitatem    sapientise   in    propria 

forma    et    figura    contemplari,    nee    ut    est    in    decore 

suo,  nisi  in  illis   linguis  earn  aspiciant,  in    quibus   pri- 

mitus    fuerat    constituta.     O,    quantum    placet    gustus 

sapientise  liis  qui    sic  sunt  fontali  et   primaria  plenitu- 

dine    delibuti.     Sed    qui    hoc    non    sunt    experti    non 

sentiunt  delectationem  sapientiee  ;  sicut  nee  paralyticus 

potest    cibi    dulcedinem    judicare.        Et    quia    affectus 

eorum  est  solutus  paralysi,  et  intellectus  eorum  in  hac 

parte    est    sicut    surdus    a  nativitate    ad   delectationem 

harmonise,  ideo  non    dolent  de  tanto    damno  sapientise, 

cum  tamen  sit  proculdubio  infinitum. 

8th  reason.      Octava    causa    est    annexa    huic   septimse ;  nam   non 

The  diffi-    golum  cst   cousonum,  ut    Latini    sciant  linguas  propter 

transfer-      textum  translatum,  sed   impossibile  est  quod  veritatem 

ring  the      intelligant,    nisi  linguis   instructi   fuerint  alienis.     Quo- 
precise  to        '  o  ....  . 
sense  of      niam   beatus   Hieronymus  ^    dicit   in   libro    De    Optimo 

guage'into  Gronere    Interpretandi,    quod   non   potest  gratia    prioris 

another,      linguse  servari  in  posteriori.     Nam,  ut  ait  Hieronymus, 

cum  Homerum  velis  in   linguam  maternam    convertere 

videbis    ridiculum     et     poetam     eloquentissimum     vix 

loquacem.     Quod    quilibet   potest     experiri,    si  logicam 

vel    grammaticam,    vel    aliud    quod    didicit   in    lingua 

Latina,    velit   in   linguam    gentis    suse    mutare.      Nam 

proprietas     imius     non    concordat    cum    alia,    et    quod 

optime  sonat  in  una,  pessime  vel  nihil  sapit  in  altera, 

sicut   manifestum   est    illis    qui   Latinum   et   maternas 

linguas  noverunt,   et    se    exercitaverunt   in   hac    parte. 


'  Hieronymus^   See  above,  p.  90. 


VIII,]  COMPENDIUM  STUDII.  467 

Nos  etiam  videmiis,  quod  cum  eadem  lingua  sunt  di- 
versa  idiomata,  id  est,  modi  et  proprietates  loquendi, 
ut  in  Anglico  apud  boreales,  et  australes,  et  orientales, 
et  occidentales ;  in  Francia  apud  Picardos,  et  Nor- 
mannos,  et  puros  Gallicos,  et  Burgundos,  et  alios ; 
tamen  quod  bene  sonat  et  proprie  apud  homines 
unius  idiomatis,  male  sonat  et  improprie  apud  alios. 
Igitur  merito  magis  accidit  licec  discordia  et  proprietas 
in  Unguis  omnino  diversis.  Quapropter  non  est  possibile 
ut  quod  in  una  lingua  secundum  proprietatem  factum 
est,  explicetur  proprie  et  veraciter  in  alia ;  et  maxime 
de  scientiis,  quse  sunt  difficultates  ex  seipsis. 

Nona   ratio    est   quod  videmus   in   omnibus  scientiis  The  9th 
translatis   quod  vocabula  priorum  linguarum,  remanse-  xhrneces- 
runt  infinita,  ut  in  textu  Dei.     Et  sic  in  medicina,  et  sity  in  all 
in  naturalibus,  et  in  omnibus  mathematicis,  et  in  om-  ofTetaTnW 
nibus.     Nee  potuit  aliter  esse,  quia  translatores  non  in-  certain 
venerunt  in  lingua  Latina  vocabula  sufficientia  liuguis  idioms  of 
extraneis,  nee   potuerunt   nova   vocabula   Latina   adin-  the  original, 
venire  ;  et  ideo  necesse  est  quod  scientise  translatse  in 
Latinum  ignorentur  ab  eis,  qui  linguas  alias  non  nove- 
runt.     Medici  enim  in  recepta  medicinali  inveniunt  fere 
omnia  vocabula  lierbarum,  et  specierum,  et  aliarum  re- 
rum    medicinalium    de    aliis    Unguis   vel    pro    magna 
parte ;  et  ideo  non  possunt  intelligere  quid  libri  dicant, 
nee     operari    secundum   quod    ars    medicinee     requiiit. 
Similiter  in   omnibus,  et  maximo  in    Textu    Sacro,    ubi 
omnia  vocabula    personarum     et    locorum,    prseter  alia 
innumerabilia,   sunt  Grreca,  vel  Arabica,    vel    Hebrsea. 
Sicque   est  in    astronomia,    sic     etiam  in  alkimia,   sic- 
que    maxime    in     omnibus     scientiis   utilibus  et   mag- 
nificis   reperitur.      Sunt    etiam    vocabula   quamplurina 
de    lingua   Lombardica,    et    Hispanica,    et   aliis    Lati- 
norum    Unguis  posita  in  libris  translatis  ;    ut  est  illud 
de    vegetabilibus  Aristotelis  ;  belenum  in  Perside  per- 
niciosissimum,  transplantatum    Hierusalem    factum    est 
comestibile.     Quod  cum  legi  in   scliolis  meis,  et   nesci- 

G  G  2 


4G8 


ROGERI   BACONIS 


[cap. 


Squabbles 
of  the 
learned 
about  the 
meanin 
Aristotle. 


retur  interpretari,  ut  oportuit,  derisermit  me  Hispani 
scholares  mei,  a  quibus  postea  clidici  quod  non  fuit 
Arabicum,  ut  omnes  doctores  credunt,  sed  Hispa- 
num ;  et  est  semen  cassilagiiiis.  Hermamius  translator 
mihi  ^  dixit.  Et  sic  est  de  aliis  innumerabilibus,  licet 
hoc  Latini  doctores  nesciant,  nee  verecundantur  licet 
ignorent  interpretationes  ;  quia  sestimant  esse  Arabicum 
vel  Graecum,  et  dicunt  quod  excusantur  proj^ter  lin- 
guarum  ignorantiam,  quia  hrec  ignorantia  est  communis. 
De  qua  causa  est  perversitas  translationis  maxime  in 
libris  Aristotelis  et  scientiis  ejus,  qure  sunt  funda- 
mentum  totius  studii  sapientite.  Quare  qui  ignorat 
ejus  labores,  in  vanum  laborat  et  littus  arat,  nee 
unquam  potest  in  aliis  promoveri.  Sic  translatae  sunt 
et  scientins  communes,  ut  logica,  naturalis  philosophia, 
mathematica,  ut  nullus  mortalis  possit  aliquid  dig- 
num  de  eis  intelligere  veraciter,  sicut  ego  expertus 
sum  omnino.  Quia  et  audivi  diligenter  plures,  et 
legi  plus  quam  alius,  ut  omnes  qui  nutriti  sunt  in 
studio  non  ignorant.  Litera  enim  sua  est  ita  me- 
retrix,  quod  solebant  sapientes  dicere,  quod  exponit  se 
cuilibet,  et  in  omnem  partem  vertitur,  nee  est  aliquis 
qui  ea  familiari  intellectu  potest  gaudere,  sed  labitur 
a  quolibet  ejus  intentio,  sicut  anguilla  lubrica  non 
S  ^^  potest  teneri  manibus  attrectantis.  Cujus  etiam  mani- 
festa  probatio  est  diversitas  opinionum.  Quia  quan- 
tumcunque  sint  studiosi  homines,  et  desiderantes 
veritatem  scienti^e,  nullus  concordat  cum  alio.  Sed  in 
uno  passu  unus  dicit  hoc,  et  alius  contrarium,  et  ter- 
tius  contradictorium,  et  quartus  diversum,  et  alii 
quotlibet  juxta  sensum  suum.  Et  hoc  etiam  accidit, 
quia  longe  minus,  et  sine  comparatione,  scitur  modo,  de 
philosophia  Aristotelis  quam  antiquitus.  Quare  nunc 
nil    aliud    est    nisi    quod    quilibet    cum  alio   contendit, 


mihi}  nihil.  ? 


VII l]  compendium  studii.  469 

et  lino  vilissimo  sophismate,  et  in  qualibet  facillima 
quiestione.  Certns  igitur  sum,  quod  melius  esset  La- 
tinis,  quod  sapientia  Aristotelis  non  esset  translata, 
quam  tali  obscuritate  et  perversitate  tradita,  sicut  eis 
qui  ponuntur  ibi  triginta  vel  quadraginta  annos  ;  et 
quanto  plus  laborant,  tanto  minus  sciunt,  sicut  ego 
probavi  in  omnibus  qui  libris  Aristotelis  adheeserunt. 
Unde  dominus  Robertus,  quondam  episcopus  Lincol-  Scientific 
niensis  sanctse  memorise,  neglexit  omnino  libros  Ari-  Qi-ogt^g^^ 
stotelis  et  vias  eorum,  et  per  experientiam  propriam,  et 
auctores  alios,  et  per  alias  scientias  negotiatus  est  in 
sapientialibus  Aristotelis ;  et  melius  centies  milesies 
scivit  et  scripsit  ilia  de  quibus  libri  Aristotelis  loquuntur, 
quam  in  ipsius  perversis  trans! ationibus  capi  possunt. 
Testes  sunt  tractatus  domini  episcopi  De  Iride,  De 
Cometis,  et  de  aliis  quod  scripsit.  Et  sic  omnes  qui 
aliquid  sciunt,  negligunt  perversam  translationem  Ari- 
stotelis, et  quserunt  remedia  sicut  possunt.  H?ec  est 
Veritas  quam  nolunt  homines  perditi  in  sapientia  con- 
siderare,  sed  quserunt  solatium  suae  ignorantise  sicut 
bruta.  Si  enim  haberem  potestatem  super  libros  Better  if  all 
Aristotelis  ego  facerem  omnes  cremari,  quia  non  est  ^7T--^*t°tT 
nisi  temporis  amissio  studere  in  illis,  et  causa  erroris  -srere  burnt, 
et  multiplicatio  ignorantice,  ultra  id  quod  valeat  expli- 
cari.  Et  quoniam  labores  Aristotelis  sunt  fundamenta 
totius  sapientise,  ideo  nemo  potest  sestimare  quantum 
disj)endium  accidit  Latinis,  quia  malas  translationes 
receperunt  philosophi.  Et  ideo  non  est  remedium 
plenum  ubique. 

Quicunque     vult     gloriari     de     scientia     Aristotelis,  loth  reason. 
oportet  quod  earn  addiscat  in  lingua  propria  et  nativa,  ^^jg^^  ^g^ 
emu    ubique    est   Msitas    translationum,  tarn    in    tlieo-  read  in  the 
logia    quam    in   pliilosopliia.     Nam  omnes    translatores     ° 
ante    beatum    Hieronymum    erraverunt    crudeliter,    ut 
ipse    docet   ubique.     Sed  quia  solus  fuit    et    contrarius 
antiquse    consuetudini,    ut    ipse    ait  in  prologo  Ecclesi- 


470  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

astes,  qui  incipit^  ^'Memini  me  hoc  ferme  quinqiiennio  " 
coaptavit  Theodotioneni.  Et  Hieronymus  se  interdum 
coaptavit  aliis,  ubi  cum  Hebrseo  non  concordabant,  ut 
patet  per  ipsum  sanctum  Hieronymum  super  Isaiam, 
super  isto  textu  [xvii.  11.],  "  In  die  hsereditatis  quando 
"  pater  h.d.  3,"  Item  dicit  Hieronymus  super  prime 
[xxii.  3.],  "Cuncti  principes  tui  fugerunt/'  etc.,  "in  hoc 
"  loco  Septuaginta  interpretationem  sequuti  sumus,  quia 
''  non  multum  ab  Hebraico  distant  in  sensu."  Htec 
ibi  Hieronymus.  Et  aliquando  Aquilse  et  alias  Sym- 
macho  et  pluries  LXX.  translationibus,  ubi  scilicet  non 
fuerunt  contrarii  Hebraeo  ;  quia  vocabatur  falsarius  et 
corruptor  Scripturarum  ob  hoc  quod  attemptavit  novam 
translationem  Latinis  amibus  inculcare.  Ex  qua  causa 
dimisit  propter  pacem  doctorum  ecclesise  multa  falsa 
stare,  ut  fuerant.  Sicut  est  illud  quarto  capitulo 
spuria  vitulamina  non  dabunt  radices  altas.*  Cujus 
falsitatem  ostendit  beatus  Augustinus  secundo  De  Doc- 
trina  Christiana.  Et  alia  pene  infinita,  ut  sciunt  illi 
qui  sunt  solliciti  in  hac  parte.  Sed  et  ijDsemet,  licet 
sanctus  homo,  tamen  ahquid  humanum  passus,  confitetur 
libera  voce  se  celeritate  dictandi  pluries  oberrasse.  Nam 
decimo  nono  capitulo  Isaii©  dicit  in  originali  quinto 
libro :  "  In  eo  quod  transtulimus  incurvantein  et 
"  lasciviente^n .  .  nos  autem  verbum  Hebraicum  agmon, 
"  dum  celeriter  quae  scripta  sunt  vertimus,  ambiguitate 
"  decepti,  diximus  refrcEnantem"  Et  in  eodem  libro,  et 
in  eodem  capitulo,  dicit  de  alio  quod  male  transtule- 
rat,  "  Melius  reor  proprium  errorem  reprehendere  quam, 
"  dum  erubesco  imperitiam  confiteri,  in  errore  per- 
"  sistere.  In  eo  vero  quod  transtuli,  '  et  erit  terra 
"  *  Juda  ^gypto  in  festivitatem,'  in  Hebrseo  legitur 
"  agga,    quod    interpretari    potest    festivitcw.      Unde 


^  inclpW]  t.iu.  381.  \      =«//««]  pp.  02,  344. 


VIII.]  COMPENDIUM  8TUDII.  471 

"  aggeiLS  in  festivum  vertitur,  et  timor,  quod  signili- 
"  cantius  Aquila  transtiilifc  gyrosim,  cum  aliquis 
"  pavidus  et  timens  circumfert  oculos,  et  advenientem 
"  forinidat  iuimicum.  Ergo  si  volumus  in  bonam 
"  partem  accipere,  quod  recordatio  Judfe  uEgypto 
"  sit  gaudium,  recte  festivitas  dicitur.  Sin  autem, 
"  ut  arbitror,  in  timorem  pro  festivitate  vertitur,  in- 
"  telligamus  formidinem  vel  pavorem."  Sicque  multa 
retractavit  qu?e  transtulit ;  et  alii  similiter  post  eum 
viderunt  plura  retractanda ;  et  quanto  posteriores  dum- 
modo  studiosi,  tanto  plura  videbunt,  qu?e  debent  in 
melius  commutari. 

Sed     longe     major      error      accidit     in     philosophia  nth  reason. 
translata.     Quia    si    sancti    erraverunt    in    suis    trans-  "''*^^^^F 

^  errors  in 

lationibus,    multo    magis     alii    qui     parum     aut    nihil  the  trans- 
de    sanctitate    cm-averunt,     Unde    cum    per    Gerardum  p^no°sophi- 
Cremonensem,  et  Michaelem  Scotum,  et  Aluredxmi  An-  cal  books, 
glicum,   et    Heremannum    Alemannum,    et  Williclmum  of  Michiiel 
Flemingum,  data  sit  nobis  copia  translationum  de  omni  Scot  and 
scientia,  accidit  tanta  falsitas  in  eorum  operibus,    quod  Fleming, 
nullus  sufficit  admirari.     Nam    ad   hoc  quod   translatio 
fiat  vera,  oportet  quod  translator  sciat   linguam  a  qua 
transfert,  et   linguam    in  quam    transfert,  et    scientiam 
quam  vult  transferre.     Sed  quis  est  hie,  et  laudabimus 
eum  ?    Fecit  enim  mirabilia  in  vita  sua.     Certe   nullus 
prsedictorum  scivit  aliquid  dignum    de    Unguis    et   sci- 
entiis,  ut  manifestum    est    illud    non    solmn   ex    eorum 
translationibus,     sed      ex       conditionibus    personarum. 
Omnes     enim     fuerimt    temporibus    nostris,    ita    quod 
aliqui   juvenes   adhuc    fuenmt    contemporanei   Gerardo 
Cremonensi,  qui  fiiit  antiquior  inter  illos.     Heremannus  Hermaii- 
quidem    Alemannus    adhuc   vivit    episcopus,     cui    fuit  niannus' 
valde    familiaris.     Qui,  mihi   sciscitanti    eum    de   libris  still  livingj 
logicae     quibusdam,     quos      habuit      transferendos      in  to  BacoiT'^ 
Arabico,    dixit   ore  rotundo,  quod   nescivit  logicam,    et 
ideo  non  ausus    fuit   transferre.     Et    certe    si   lofficam 
nescivit,  non  potuit    alias    scire    scientias,  sicut   deceti 


472  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Nec  Arabiciim  bene  scivit,  ut  confessus  est,  quia  magis 
fuit  adjutor  translationum  quam  translator ;  quia 
Sarascenos  tenuit  secum  in  Hispania,  qui  fuerunt  in 
suis  translationibus  principales.  Similiter  Micbael 
Scotus  ascripsit  sibi  translationes  multas.  Sed  certum 
est  quod  Andreas  quidam  Judseus,  plus  laboravit  in 
liis.  Unde  Michaelus,  sicut  Heremannus,  retulit,  nec 
scivit  scientias  neque  linguas.  Et  sic  de  aliis.  Max- 
ime  iste  Willielmus  Flemingus  qui  nunc  floret.  Cum 
tamen  notum  est  omnibus  Parisius  literatis,  quod 
nuUam  novit  scientiam  in  lingua  Grseca,  de  qua  pr^- 
sumit.  Et  ideo  omnia  transfert  falsa  et  corrumpit 
sapientiam  Latinorum.  Solus  enim  Boetius  scivit 
de  omnibus  interpretationibus  linguas  sufficienter. 
Solus  dominus  Robertus,  propter  longitudinem  vitse 
et  vias  mirabiles  quibus  usus  est,  prae  aliis  hominibus 
scivit  scientias ;  quia  Grascum  et  Hebraeum  non  scivit 
sufficienter  ut  per  se  transfeiTet,  sed  habuit  multos 
adjutores,  Omnes  autem  alii  ignoraverunt  linguas 
et  scientias,  et  maxime  hie  Willielmus  Flemingus, 
qui  nihil  novit  dignum  neque  in  scientiis  neque  in 
Unguis  ;  tamen  omnes  translationes  factas  promisit 
immutare  et  novas  cudere  varias.  Sed  eas  vidimus  et 
scimus  esse  omnino  erroneas  et  vitandas. 
Jews  and  Cum  enim  istis  temj^oribus  inimici  Christianorum,  ut 
dans^imuf-  Gtrseci,  et  Arabes,  et  Hebraei  habeant  scientias  apud 
lated  MSS.  linguas  suas,  non  concedunt  Christianis  libros  veraces, 
sed  detruncant  et  corrumpunt  omnes,  et  maxime  quando 
vident  homines  indoctos  in  linguis  et  scientiis  preesu- 
mere  de  translationibus  faciendis,  Sed  non  oportet 
cumulare  exempla,  quia  plura  sunt  quam  posset  aliquis 
enarrare.  Verumtamen  ut  excitem  memoriam,  sciat 
quilibet  illud  in  tertio  capitulo  Meteorum  Aristotelis 
esse  falsissimum,  ubi  dicitur  quod  iris'  non    accidit  ex 


iris']  See  p.  77. 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDIL  473 

racliis  limas  nisi  in  quinquaginta  annis  bis  ;  cum  tamen 
potest  contingere  omni  mense  in  plenilunio,  si  vapor 
dispositus  sit  in  oppositum  lunge,  et  luna  luceat  in 
vigore.  Tangam  inferius  aliqua  exempla  aUa ;  sed 
nunc  transeo  ad  causam  duodecimam  quare  oporteat 
scire  linguas, 

Pauca    quidem    utilia    habemus    de    philosophia    in  12th  reason. 
Latino.      Nam    Aristoteles    fecit    mille     volumina,    ut  translations 
legimus     in     vita     sua,    et     non    habemus     nisi     tria  of  philoso- 
quantitatis     notabilis  ;      scilicet     Logicalia,     Naturalia,  ^ooks. 
Metaphysicalia ;    ita  quod    omnes    alipe    scientise,    quas 
fecit,    desunt    Latinis,    nisi    quod   aliquos    tractatus    et 
parvos  libellos  habemus  de  aliis  scientiis ;    pauci  valde. 
De   logicalibus   etiam,    de    studio    deficimit  Latino,  duo 
libri   melioreSj   quos  Heremannus  habuit   Arabicos,    sed 
non   fuit    ausus   transferre.     Cum  tamen   unum    eorum 
transtulit  aut  fecit  transferri,  sed  ita   male  quod  nihil 
omnino  valet  ilia  translatio,  nee  est  etiam  in  usu  logi- 
corum.     Quinquaginta  etiam  libros  fecit  de  animalibus  Bacon  had 
prasclaros,  ut  Plinius'  dicit  octavo   Naturalium   et   vidi  ®^?°. '°/^^ 

7  .    .  .   .  original 

in  Grseco ;   sed  Latini  non   habent   nisi    decem    novem  Greek  the 
libellos   miseros   imperfectos.     De  metaphysica    non   le-  of^Yrf-^^^ 
gunt   Latini,  nisi   quod  habent   de  decem  libellis,   cum  stotie's 
multi  alii  sint,  et  de  illis  decem  deficiunt  in  translatione  hLToTv 
quam   legunt   multa   capitula   et   quasi   lineae    infinites. 
Nihil  enim    dignum    habent   Latini ;    et    ideo    necesse 
est  quod  sciant  linguas,  ut  transferant  ea  qufe  desunt 
et  quse   necessaria   sunt.     Nam   pro    certo   de   scientiis 
arcanis,     et     in     quibus    secreta    rimantur    et    natm-se 
niira,  parum   habent,    nisi   qutedam   hie    et   ibi  sparsa, 
quse  vix    sufficiunt    ad   excitandum    sapientissimos,   ut 
studeant,  et    experiantm',   et   per  se  inquirant  ea,  quse 
desiderant   de    sapientise    dignitate.      Sed    vulgus    stu- 
dentium  cum    capitibus  suis,  non  habet  unde  excitetur 


Pliiiius']  viii.  17. 


4^7^  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

ad  aliquid  dignum,  et  ideo  languet  et  asininat  circa 
male  translata,  et  tempus  et  stadium  amittit  in  om- 
nibus et  expensas.  Apparentia  quidem  sola  tenet  eos, 
et  non  curant  quid  sciant,  sed  quid  videantur  scire 
coram  multitudine  insensata. 
And  of  Eodem  modo  de  sapientia  Dei  desunt  innumerabilia. 

cnptuie.    js^g^j^-^    i^ixlti    libri    Sacri    Textus    non   sunt     translati, 
et  duo  libri    Maccabpeorum    quos    scio    esse    in    Gmeco, 
et  multi  alii  libri  prophetarum    multorum,    de    quibus 
in    libro    Regum    et    Paralipomenon    auctoritates    sunt. 
Joseplius    etiam    in    Antiquitatum     libris    totus    falsus 
est,  quantum    ad    cm'sus  temporis,  sine    quo  nihil  sciri 
potest  de  liistoria  Sacri  Textus.     Qui  nisi  nova  trans- 
latione    reformetur  nihil    valet,  et    historia  sacra  perit. 
Innumerabiles    etiam    libri     expositorum     Hebrpeorum 
et    Grsecorum    desunt    Latinis  ;     ut    Origenis,    Basilii, 
Gregorii    Nazianzeni,     Damasceni,    Dionysii,    Chrysos- 
tomi,    et    aliorum    doctorum    nobilissimorum,    tam    in 
Hebraico    quam     in    Grseco.       Dormit    igitur    ecclesia 
qupe  nihil  facit  in  liac  parte,  nee  aliquid  a  septuaginta 
Grostete      annis    fecit,    nisi    quod     dominus    Robertus,    episcopus 
the  only      Lincolniensis  sanctse  memorise,  tradidit  Latinis  de  libris 
for  70  years  beati    Dionysii,  et  Damasceni,  et    aliquibus    aliis    doc- 
had  en-       toribus  consecratis.     Mirum  est  de  neo-licrentia  ecclesiee  ; 
inched  the  .  T,  •  i-  -x      v       ' 

church  by   quia  a    tempore    Damasi    papae,   non    imt  ahquis  sum- 

transia-  j^^g  pontifex,  nec  aliquis  alius  inferior,  qui  sollicitus 
fuit  de  promotione  ecclesire  per  translationes,  nisi 
dominus  prsefatus  episcopus  gloriosus. 

13th  reason,  Tertia  decima  causa  quare  necesse  est  studiosis  La- 
tinis, ut  sciant  linguas,  est  corruptio,  quse  accidit  in 
studio  propter  ignorantiam  linguarum  sapientialium  his 
temporilDUS.  Hsec  est  completiva  erroris  et  ignorantire 
Latinorum.  Quse  enim  bene  translata  fuerunt,  et  qu£e 
veraciter  fuerunt  exposita  in  sapientia  divina  et  hu- 
mana,  jam  omnino  vitiata  sunt  per  hoc,  quod  apud 
Latinos  non  est  nsus  linguarum  sapientialium  prsedicta- 
rum.     Sic  igitur  potest  satis  modo  introductorio  et  sub 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  475 

forma  compendii  et  in  universali  videri  corruptio  Bibli^e 
per  dicta  exerapla.  Sed  qui  vellet  ad  singula  descen- 
dere,  non  inveniret  clausulam,  quin  falsitas  occurreret, 
vel  nimia  dubitatio,  propter  discordiam  corrigen- 
tium,  qure  dubitatio  cadit  in  omnem  sapientem,  sicut 
timor  appellatur  quje  cadit  in  virum  constantem. 
Sed  tamen  quasi  ubique  est  falsitas,  licet  dubitatio 
intercurrat.  Et  non  evacuarentur  hse  falsitates  et 
dubitationes  per  quantitatem  medietatis  Biblite,  si 
certitude  probationum  induceretur,  ut  ratio  exigit 
corrigendi.  Et  ideo  omnes  theologi  nunc  utuntur 
in  legendo  et  prsedicando  falsis  auctoritatibus,  et 
nesciunt  proferre,  et  per  consequens  nee  aliquid 
dignum  intelligere,  vel  docere. 

Nunc  ostensa  est  qualitercunque  una  pars  tertise  Instances 
decimte,  quare  oporteat  Latinos  scire  linguas.  Nunc  jst^^j^^^,'. 
volo  secundam  partem  tangere,  qusa  est  de  exposi-  cent  and 
tione  textus,  etsi  nulla  esset  falsitas,  Sed  magna  *^^^°  ^  ^' 
festinatio  cogit  me  ad  brevitatem ;  et  quia  plura 
jam  scripta  sunt  quam  a  principio  ^stimavi.  Re- 
volvam  tamen  aliquos  articulos  cum  exemplis  suis 
necessarios,  ut  saltem  stet  persuasio  introductoria, 
quatinus  ad  majora  prudentes  homines  excitentur. 
Si  igitur  litera  tota  esset  verissima  et  correctis- 
sima,  adbuc  propter  ejus  expositionem  requiritur 
cognitio  maxima  linguarum.  Ita  dicit  Augustinus 
secundo  De  Doctrina  Christiana  ;  et  Hieronymus  et 
omnes  hoc  docent,  et  firmiter  confitentur.  Unus  casus 
est  propter  accentus,  et  longitudinem  et  brevitatem  in 
penultimis,  quia  licet  litera  sit  vera  non  tamen 
propter  hoc  sciimt  hrec.  Et  certe  in  nominibus  Grrecis 
et  Hebrseis,  non  possunt  sciri  nisi  per  grammaticam 
illarum  linguarum.  Verbi  gratia,  Maria  Magdalene, 
penultimam  productam  habet  proferri,  nam  in  Gr^eco 
scribitur  per  eta,  hoc  est  per  e  longum.  Marci  igitur 
ultimo,  et  alibi,  scribitur  sicut  Greece,  quod  nullus  potest 


476  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

scire  nisi  per  Grjecum.  Unde  versus  grammaticorum 
fallunt  liic.  Similiter  ijellicanus  habet  penultimam  pro- 
ductam  et  acutam.  Nam  [cum]  Grsecus  dicit  pellican, 
pelllcanos,  a  vocalis  circumflectitur  in  Grpeco,  ut  patet 
in  Psalterio  Gr?eco.  Nulla  autem  syllaba  circumflec- 
titur, nisi  longa  naturaliter,  sicut  pa,tet  per  regulas 
Grpecas  accentuandi  et  Latinas ;  quapropter  Jca  syllaba 
in  hoc  nomine  pellicmius  est  longa.  Sed  Hugutio 
vult  quod  brevietur ;  quia  dicit  quod  derivatur  ab  hoc 
nomine,  canopus  quod  est  -cEgyptus,  quia  est  avis 
^gyptia.  Et  cum  Brito  dicit  a  ^^eZ^e  et  canus,  cana, 
canum,  quia  pellem  habet  canam,  ut  sic  producatur 
penultima,  turpiter  errat,  cum  pellicanus  sit  Grsecum  ; 
et  ideo  non  componitur  ex  Latino,  et  etiam  quia 
derivatum  est  non  compositum.  Similiter  tristega 
in  Genesi,  media  corripitur  secundum  Bedam,^  et  causa 
hujus  est  quia  scribitur  per  e  breve  in  Grseco,  atque 
componitur  de  tris,  quod  est  tres,  et  stegi,  quod  est 
rectum,  quod  venit  a  stego,  quod  habet  e  breve.  Unde 
Act.  XX.  [9.],  ubi  dicitur  quod  Euthicus  cecidit  de  tertio 
ccenaculo,  ibi  continetur  in  Grseco  tristegum,  et  scribi- 
tur per  e  breve.  Quia  igitur  Brito  et  alii  dicunt  quod 
debet  longari,  errant  propter  ignorantiam  Grseci.  Et 
cum  probare  hoc  velint,  dicentes  quod  derivatur  a 
prseterito  hujus  verbi  tego,  is,  texi,  sicut  regula,  cujus 
prima  longa  est,  novo  mendacio  confirmant  priorem 
falsitatem.  Nam  cum  sit  nomen  Graecum,  non  potest 
componi  nee  clerivari  a  Latino.  Similiter  idolothitum 
debet  habere  correptam  penultimam,  quod  est  sacrifi- 
catum  idolo.  Et  dicitur  a  tkyo,  quod  est  sacrifico, 
quod  brevem  habet  jjenultimam,  licet  per  errorem 
dicatur    media    producta.      Barabbas    siquidem  nomen 


'  Bedani]  In  Geu.  vi.  16, 


VIII.]  COMPENDIUM  STUDII.  477 

Latinis  in  Evangelio  habet  mediam  productam,  de 
cujiis  accentu  credeiidum  est  Juvenco  et  Sedulio, 
auctoribus  certis  efc  digni.s.     Juvencus  dicit  [iv.  625.]  : 

"  Pilatus  donat  plebi  legique  Barabban." 

Anaglypha  in  libro  Regum^  habet  penultimam  pro- 
ductam, quia  componitur  ab  ana,  quod  est  supra,  et 
glyplie,  quod  est  sculptura  vel  Cfelatura,  quasi  supe- 
rius  sculpta  vel  sculpturse  supereminentes.  Glyphe 
vero  habet  primam  productam,  et  ilia  syllaba  longa- 
bitur  in  hoc  nomine  anaglypha.  Cum  igitur  Brito 
corripit  eam,  errat,  et  confirmat  dictum  suum  per 
errorem  duplicem.  Uno  modo  inducit  Doctrinale  pro 
auctore.  Magnus  error  est,  quia  nunquam  fuit  dignus 
auctoritate,  licet  pueris  sit  utilis  in  aliquibus,  sicut  ait : 

"  Scribere  clericulis  paro  doctrinale  novellis." 

Sed  tamen  in  hoc  magis  errat  quod  asserit  Doctrinale 
velle  quod  corripiatur,  cum  tamen  hoc  sit  falsum.  Nam 
dicit  y  super  /  longa,  nisi  compositiva  cifiis,  quia  com- 
positiva  ut  trifldus  [corripiuntur].  Et  ideo  glyplie, 
cum  sit  simplex,  longabitur  in  prima  syllaba.  Et  si 
naturaliter  est  longa,  in  compositione  non  imitabitur. 
Non  possum  per  singula  discurrere,  quia  infinita  simt, 
in  quibus  Latini  Grteca  male  accentuant  et  Hebrsea. 
Secundus  casus  est  de  ?equivocatione  dictionis,  sicut  2dly,  in 
Augustinus^  inducit  exemplum  secundo  De  Doctrina  ^"^^g*^^^' 
Christiana,  ad  probandum  quod  necessarium  est  Latino  words, 
linguas  scire.  Dicit  ergo  :  "  Non  est  occultatum  os  meum 
"  a  te  quod  fecisti  in  occulto/'  Non  potest  sciri  an  sit 
OS,  oris,  vel  os,  ossis,  nisi  per  linguas  priores.  Nam  in 
Grfeco  et  Hebr?eo  est  pro  osse  non  pro  ore.  Tertius 
casus  est  penes  diversitatem  actuum  in  partibus  orationis. 
Super  quo  Augustinus  secundo  De  Doctrina  Christiana, 


'  Begum]   1.  vi.  32.  |       -  Augustinus']   See  p.  351. 


478  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

exemplum  inducit  primam  ad  Thessalonicenses  tertio, 
"  Consolati  sumus,  fratres,  in  vobis  ;"  dubium  est 
utrum  o  fratres  vel  Jios  fratres,  ut  ait  Augustinus. 
Et  solvit  dicens  Grpeca  lingua  hos  casus  pares  non 
habet,  et  ideo  ilia  inspecta  enunciatur  vocativus,  0  fra- 
tres. Sed  ad  Ephesios  secuudo  [10.],  Ipsius  factura 
sumus  ;  Augustinus  in  litera  su8e  translationis  habet, 
Ipsius  figmentum  sumus.  Et  Grtecus  habet  Ipsius 
poe'TYia  sumus.  Et  ideo  non  potest  esse  ablativxis 
casus  sed  nominativus.  Sed  ipse  ignoravit  Greecum. 
Similiter  ad  Romanos  vi.  [23.],  "  Gratia  Dei  vita 
seterna."  Gratia  secundum  Grsecum  est  nominativi 
casus,  et  non  potest  esse  ablativi,  licet  expositores  hie 
oberrent.  Ad  Colossen.  i.  [24,],  "  Corpore  ejus,  quod 
"  est  ecclesia,  cujus  factus  sum  ego  minister."  Non 
refertur  cujus  ad  corpus,  nee  ad  Evangelium,  quod 
prsecessit,  sed  ad  ecclesiam,  quod  in  Latino  discerni 
non  potest,  quia  cujus  est  omnis  generis ;  sed  non  in 
Grseco,  quia  pronomina  diversificantur  per  genera.  Et 
in  epistola  Judse  [18.],  "  fluctus  feri  maris:"  feri  est 
nominativus  casus,  non  genitivus,  quod  patet  in  Grseco, 
sed  non  potest  sciri  per  Latinum.  Et  secundo  Matthaei 
[2,],  "  Venimus  adorare  eum ;"  prreteritum  est  sicut 
patet  in  Grteco.  Et  Ecclesiastici  trigesimo  octavo 
[25.],  "  Sapientia  scribse  in  tempore  vacuitatis."  In 
Grseco  patet,  quod  scribce  est  genitivi  casus,  et  non  est 
verbum.  Sed  in  Latino  non  potest  discerni,  ideo 
ponunt  sapientiam  in  accusativo  casu  contra  veritatem. 
4thly,  of  Quartus  casus  est  quando  una  vox  potest  apparere 
phrase.  -^^  Latino  una  dictio,  vel  plures,  ut  alleluya.  Sed 
constat  quod  sunt  dure  dictiones,  quia  allelu  est  lau- 
date,  et  ya  est  Deus,  ut  dicit  Hieronymus^  in  Epi-' 
stola,  De    decem  nominibus  Dei,   et   patet   in   Hebmeo, 


'  Hieronymus]  See  p.  235. 


VIII.]  COMPENDIUM  STUDII.  479 

quia  in  Psalterio  ubi  nos  habemus  laudate  Dominum, 
liabetur  in  Hebrseo  alleluya.  Similiter  in  Job  xxxvi. 
[32.],  "In  TYianihus  abscondit  lucem :"  nescitur  an 
sint  duse  dictiones,  cum  in  prpepositione  cum  suo 
casuali  in  Latino  non  potest  distingui  an  sit  dativi 
casus  hujus  nominis  invaanis ;  et  ideo  beatus  Gre- 
gorius  exponit  utroque  modo,  cum  tamen  secundum 
Gr?ecum  et  Hebmeum  dua3  sint  dictiones.  Similiter 
Ezec.  xxi.  [28.],  "  Mucro  evaginate  ;'''  sed  non  potest 
per  Latinum  sciri  Veritas  sensus,  cum  tamen  sint  voca- 
tivi  casus  quod  patet  in  Hebrfeo,  potest  tamen  secundum 
rationem  vocis  proferentis  intelligi  quod  liina  sit  ver- 
bum  et  te  sit  pronomen.  Et  similiter  de  alio  exemplo 
quod  multi  intellexerunt.  Similiter  licet  in  pronuntia- 
tione  determinetur  unus  sensus  cum  proferatur  illud 
Ecclesiastici  xlvi.  [19.],  "  Viri  inmolati  "  an  viri 
inviolati ;  tamen  quoniam  ad  Scripturam  saltern  scrip- 
torum  vulgatam,  non  de  facili  percipietur  an  ibi  esset 
viri  inmolati,  an  viri  inviolati ;  quia  tres  linese  sunt 
in  m  litera  sicut  in  v  et  i,  et  multi  errant  ibi.  Sed 
certitudo  patet  ex  Grseco,  quod  per  v  et  i  debet 
scribi.  Similiter  xxviii.  [19-]  ejusdem  libri  habetur, 
r)iulieres  viratas  secundum  Gra3cum  et  secundum  veri- 
tatem.  Nam  in  Grceco  est  andreas,  quod  dicitur  ab 
aner,  hujus  andros,  quod  est  vir.  Sed  tamen  mo- 
dern! intelligunt  ibi  jitratas,  decepti  ex  hoc  quod  tot 
literse  sunt  secundum  Scripturam  communem  in  liujus- 
modi  vocabulo  juratas,  sicut  in  hoc  viratas.  Et  ideo 
certitudo  sensus  fieri  non  potest  nisi  per  Gr?ecum, 
quia  vitium  est  in  antiquis  Bibliis,  sicut  in  novis. 
Talia  pene  infinita  sunt  in  textu,  quae  inducunt  theo- 
logos  in  errorem. 

Quintus  modus  est  quod   sciri  non   potest  de  multis  p*^'b>  of 
an  sint    de  veritate  Hebraica,    an    ab   interprete,  quod  passages. 


'  evaginate]  evaginate  lunate,  MS.     See  p.  235. 


480  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

tamen  necessariiim  est  propter  multas  qufestiones. 
Sicut  Gen.  xxv.  [8.],  "  plenus  dierum/'  quod  dicitur 
dieruriii  ab  interprete  additum  est ;  sicut  Naum  iii. 
[7.],  "  Quis  movebit  super  te?"  Hieronymus  ibidem 
addit  caput,  quod  Hebrseus  non  habet,  propter  sensus 
evidentiam  apposuit.  Similiter  Deut.  xii.  [15.],  ubi 
dicitur  "  Sive  immundum  fuerit,"  interpres  addidit  ad 
expositionem  hujus,  hoc  est,  macidatum  et  dehile. 
Cum  sequitur,  "  sive  mundum,"  addit,  lioc  est,  in- 
tegrum sine  "macula.  Similiter  omnium  nominum 
Hebraicorum  interpretationes  addidit  interpres  ad  evi- 
dentiam. Ut  Gen.  xxxii.  [2.],  "  Manaim,"  id  est,  cas- 
tra ;  et  xxxv.  [IS.],  "  Benoni,"  id  est,  filviis  doloris 
niei.  Et  sic  de  multis  aliis  quasi  sine  numero,  quse 
non  possunt  depreliendi  per  Latinum,  sed  oportet  re- 
dire  ad  Grtecam  literam  et  Hebraicam. 
6th,  of  Sextus  casus   est  de    distinctione  literse  per   cola,  et 

punctua-  comata,  et  periodos,  quod  est  omnino  necessarium 
scire,  scilicet  ut  fiat  cassurse,  et  distinctiones,  et  versus 
finales.  Non  solum  turpis  est  horum  ignorantia  sed 
periculosa,  quia  errorem  inducit  in  sensu  quasi  per  totam 
Bibliam  his  diebus.  Quod  enim  dicit  Dominus  Matthgei 
octavo,  in  principio,  leproso,  "  Volo,  mundare;"  versus 
duplex  est  et  periodus.  Unus  enim  debet  esse  in  hoc 
vocabulo  volo,  et  similiter  in  hoc  vocabulo  mundare. 
Nam  mundare  non  est  infinitivi  modi  sed  imperativi ; 
id  est,  esto  vel  sis  mundatus,  secundum  quod  Hiero- 
nymus exponit  et  patet  in  Grseco.  TJnde  duo  sunt 
versus  et  non  unus.  Similiter  Luc?e  tertio  decimo  [9.], 
ubi  servus  loquitur  ad  Dominum  de  arbore  infructuosa 
dicens,  "  Et  si  quidem  fecerit  fructum,  sin  autem  in 
"  futurum  succides  illam;"  necesse  est  ut  duo  sint 
versus  ;  ut  primus  terminetur  in  hac  dictione  fructum. 
Sed  tamen  sermo  est  truncatus,  quia  oportet  subin- 
telligi  bene  quidem,  et  non  excidetur,  vel  aliquod  con- 
simile.  Sed  istius  explanatio  per  Grtecum  magis  vide- 
tur.      Et  Gen.  secundo    post   principium  :    "  Istce    sunt 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  481 

"  generationes  coeli  et  terrne  quando  creat?G  sunt  in 
"  die  qua  fecit  Dominus  Deus  coelum  et  terrain,  et 
"  omne  virgultum  agri,  antequam  oriretur  in  terra, 
"  oranemque  herb  am  regionis  priusquam  germinaret." 
Magna  difficultas  est  hie,  an  sub  uno  versu  an  pluri- 
bus  debeat  proferri.  In  Hebrteo  quidem  manifestuni 
est  quod  sunt  duo  versus,  juxta  proprietatem  Hebrfere 
distinctionis  et  verificationis.  Nam  Hebraeus  incipit 
novam  sententiam  ibi,  et  omne  virgultum  agri,  dicens 
ad  literam  :  et  omne  virgultum  nondum  fiebat  in 
terra,  et  omnis  herba  regionis  nondum  germinavit ; 
scilicet  quando  creati  sunt  coeli  et  terra  in  principio, 
secundum  quod  dicitur  "  in  principio  creavit  Deus 
"  coelum  et  terram."  Nondum  enim  producta  sunt 
virgulta  nee  herbt©  de  terra,  sed  in  tertia  die.  Si 
vero  in  Latino  esset  negatio,  sicut  in  Hebrteo,  ut 
litera  nostra  esset  sicut  exposui  nunc  ipsum  Hc- 
braeum,  tunc  posset  versus  incipere  in  Latino  ibi,  et 
omne  virgultum  agri.  Sed  non  est  negatio,  licet  ad- 
verbia  valentia  negationes  imponantur,  scilicet  ante- 
quam et  priusquam  sub  specie  affirmativa ;  quae 
secundum  morem  non  possunt  hie  incipere  versum, 
sed  oportet  quod  referatur  ad  prsecedens,  et  con- 
tinetur  sermoni  prfscedenti  sub  uno  versu.  Unde 
oportet,  quod  hoc  adverbiale  antequam  prgeponatur  in 
constructione,  et  quod  07nne  virgultum  sit  nominativi 
casus.  Est  igitur  hie  sensus  literce  :  Istse  sunt  gene- 
rationes coeli  et  terrse,  et  csetera,  quando  creati  sunt  in 
die  qua  fecit  Dominus  coelum  et  terram,  et  antequam 
omne  virgultum  agri  oriretur  in  terra  quas  pro.  etc.  et 
priusquam  terra,  supple  germinaret  omnem  herbam 
reffionis.    Si  vero  esset  ibi  omnis  herba  in  nominativo 

O 

casu,  tunc  planior  esset  litera ;  sed  potest  suppleri 
nominativus  casus,  sicut  terra  quee  germinet,  sicut  in 
tertia  die  dictum  est,  "  germinet  herbam  virentem." 
Unde  non  intelligendum,  quod  sicut  Deus  fecit  coelum 
et  terrara  in  principio,  quod  fecerit  virgulta  et  herbas, 
VOL.  I.  H  H 


482  EOGERI  BACONIS  [CAP. 

qnia  hoc  falsum  est ;  et  ideo  oportet  quod  omne  vir- 
gultum  sit  nominativi  casus,  et  quia  adverbialis 
determinatio  prsecedet  in  constructione,  ut  dixi,  licet 
sequatur  in  serie  literse.  Non  enim  quod  ponitur  in 
ordine  vocis,  oportet  semper  quod  primo  ponatur  in 
ordine  constructionis  ;  ut  manifestum  est  in  infinitis 
locis,  non  solum  in  textu  quolibet,  sed  in  communi 
sermone,  Sed  hie  evidentior  esset  litera  si  herha 
poneretur  in  nominativo  easu;  tamen  satis  potest  sus- 
tineri  quod  in  accusativo  casu,  ut  prius  expositum  est. 
Yeruntamen  Andreas  quidam  qui  exponit  Bibliam  ad 
literam  ponit  herba  in  nominativo  casu,  et  literam 
quamdam  ac  si  nostra  esset  repetit,  cum  duplici  ne- 
gatione.  Sed  omnino  utitur  litera  Latina,  secundum 
quod  construitur  Hebrpeum  ad  literam,  ut  superius 
dixi,  et  non  est  nostra  translatio.  Propter  quod 
nescio  de  quo  intromittit  se  de  hac  expositione,  quia 
literam  nostram  deberet  exponere,  et  non  aliam,  quge 
etiam  nullius  translationis  est,  sed  solius  literalis  con- 
structionis Hebrsei. 
Andrew  a  Hasc  ideo  dixi  propter  multos  qui  dant  auctoritatem 
commen-  Andrete,  cum  nee  hie  nee  alibi  sit  ei  danda ;  eo  quod 
tator,  pQgt  Bedam   non   fuit  aliquis  cui   ecclesia   dederit   auc 

toritatem  in  expositione  Scripturse,  sicut  patet  in  de- 
cretis,  et  constat  Andream  ibi  non  esse  nominatum. 
•Quamvis  igitur  fuerat  literatus  homo,  et  probabiliter 
sciverit  Hebr?evim,  tamen  quia  non  est  dignus  aucto- 
ritate  tanta,  non  est  ei  credendum,  sed  recmTendum 
est  ad  Hebrseum  de  quo  loquitur,  et  si  verum  dicat, 
credendum  est  Hebrseo,  sed  non  ipsi.  Si  autem  falsiun 
aut  minus  bene,  sicut  hie,  involvit  nos  in  quadam 
litera  quce  non  est  nostra,  redarguendus  sit  quia  ipse 
ponit ;  sed  non  est  ita,  immo  est  litera  qu^  construit 
Hebrseum  ad  literam,  ut  prsedixi.  In  hoc  autem  pro- 
bandus  est  multum,  quod  excitat  nos  ad  localia  dubia 
nostrse  translationis  multotiens,  licet  non  semper,  et 
transmittit  nos  ad   Hebrseum,   ut   expositiones  qusera- 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  483 

HI  US  certius  in  radice.  Pauci  enirn  cogitarent  de  vera 
expositione  istius  passus  et  aliorum  multorum,  nisi 
Andream  respicerent  in  hac  parte. 

Septimus    casus   propter    nomina    propria    hominum,  The  7th, 
et   propter  voc'abula  locorum,    et   propter   nomina   ani-  ^^  certain^^ 
malium,    et    plantarura,    et   omnium    rerum   qua3    sunt  animals  in 
in    Scriptura.      Nam  per  Latinum  non  potest  discerni  norunXr- 
veritas    in    sensu  et   expositione ;    sed    necesse    est   ut  stood, 
recurramus    seepissime  ad  linguas  priores,    aut  non  po- 
terit  Veritas  apparere.     Ad  prsesens  quidem  volo  ponere 
tria  exempla,  ad  minus,  in  quibus  varite  opiniones  sunt, 
et  graves    falsitates  et   stultiti^e   magnse,  propter* igno- 
rantiam  Grseci  idiomatis  et  Hebrsei.     Cum  vero   Levi- 
tici  undecimo   et   Deuteronomi  quarto    decimo   inveni- 
entui'  animalia  munda  et   inmunda  in   lege,    et   unum 
de    immundis    nominatur    ibi    chirogrillus,^    sciendum  Chiro- 
primo  breviter  de  ratione  vocis.     Est  autem  in  Gr£eco  S^^*^^- 
et  antiquis   codicibus  Latinis    quinque    syllabarum,    et 
habet    ch    aspiratum  in  principio.     Sed    vulgus    theo- 
logorum    ignorans    Grseci   sermonis    idioma,    dicit    per 
corruptionem,  cirogrillum  in  quatuor  syllabis.    Quoniam 
vero    sit   animal,  sciendum    quod  Hebmei  in  locis  me- 
moratis   construunt    cunicidum,    et    secundum    Grcecos 
chirogrillus  est  cuniculus.     Item  quia  antiquitus  viguit 
lingua    Graeca   in    multis    provinciis  Latinis,    et  lingua 
nostra   sit   composita  ex   Grseco  pro    magna    parte,    et 
scientife  ipste  translatse  sunt  ex  eo,  ut  prius  expositum 
est,  ideo  multa  vocabula  in  diversis  terris  remanserunt. 
Unde  in  Pictavia,  et  Aquitania,  et  Tholosanis  partibus, 
in  Provincia,  totum  vulgus  clericorum  cuniculum  vocat 
chirogrillum,   licet  corrumpat   aliqualiter  ipsum  vocabu- 
lum,  ut  prgedixi.      Praeterea   Hieronymus   de  Hebraicis 
nominibus  in   vocabulis    Jeremiad    dicit,    quod    saplian 
Hebrteum  significat  leporem,  hericium,  sen  lierinacium, 


•  chirogrillus'}  See  p.  354. 

H  H  2 


484  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  chirogrillum  ;  et  in  epistola   de   correctione   Psalterii 
dicit   quod   illud   vocabulum    saphan   significat   animal 
qnoddam  simile  urso  et  muri,  quod   abundat   in  Pales- 
tine, et  vocatur  artomys,    ab  artos,  quod    est   ursus,  et 
Tnys,  quod  est  mus.     Cum    igitur  cliirogrillus  dividitur 
contra     tria     dicta     non     est     lepus,     nee     herinacius, 
nee  liericius,   nee  artomys.     Et  cum   hsec  ita  sint,  non 
est  herinacius  nee  hericius,  sicut  interlineares  et  glossa3 
magistrales    dicunt ;    et  sicut   ut  Brito    somniat.     Item 
cum  cuniculus  non  sit  animal  rapax  et  mortiferum,  nee 
cliirogrillus  est,  licet  gloss?e  prpsdictje  et  Brito  credant. 
Item  nee  erit  animal    spinosum   majus   lierinacio,    licet 
interlinearis    Levitici    lioc    dicat.     Cujusmodi    vero    sit 
hoc  animal  spinosum    majus    herinacio,  sciendum  quod 
est  strix,  quod  vocatur  vulgariter   porcus  spinosus.     Et 
est   animal   mediocris  quantitatis,  habens   spinas  longas 
aliqiiantulum,    et   cum    irascitur  emittit  eas  et    sagittat 
hominem  infestantem.      Sed  cum  cuniculus  non  sit  hoc 
animal  nee  cliirogrillus  erit  illud.     Sunt  etiam   postilla3 
magistrales,  quo?   dicunt  quod    est    animal    simile   urso 
et  muri.     Sed  illud  evacuatum  est  per  sequivocationem 
hujus  nominis  scq'^han.     Sed  contra  hoc  quod  xxx.  [26.] 
Prov.  dicitur,   "  lepusculus  plebs  invalida ;"  ibi  in  Grasco 
chirogrillum.       Sed    animal   esse    manifestum   est    per 
sequivocationem   nominis,    et   chirogrillon  connumeratur 
per  Proverbium.      Item    Levitici  et  Deuteronom.    capi- 
tulis  prsedictis   connumeratur  cliirogrillus  et   lepus,  pro 
duobus  animalibus   diversis.     Item   lepus   non  ponit  in 
petra  cubile   suum,   sed   in  mollibus  loeis,  ut  in  campo 
et    silvis    inter    herbas  et    gramina.     Propter  quod  in- 
telligendum    est    quod    Latina     translatio    antiqua    in 
Proverbiis    fuit  corrupta    in  multis  locis,  sicut    in   tota 
Biblia,  et  ideo  hie  corrumpebatur,   quia  saiilian    signi- 
ficat   leporem,    et     non     consideraverunt     quod    aliud 
significaret.      Nam     Hieronymus    dicit     in    correctione 
Psalterii  quod  omnes   translatores  simili  voce  ipsum  in 
proprium    Hebriieum   saphanim   transtulerunt  in  Gra3- 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  485 

cum,  praster  LXX.  interpretes,  qui  lepores  dixerunt ;  et 
tamen  Latinus  interpres  primus  ponit  herinacios  in 
Latino  per  errorera,  sicut  LXX.  erraverunt  in  lepore. 
Nam  Hieronymus  dicit  in  ilia  correctione  Psalterii 
quod  est  animal  simile  urso  et  muri,  quod  in  ca- 
vernis  petrarum  habitat.  Similiter  et  cuniculus  in 
foveis  habitat  petrosis.  Et  ideo  chirogrillon  in  xxx. 
[26.]  Prov.  est  cuniculus,  licet  antiqua  translatio 
Latina  posuerit  lepores  per  errorem,  quod  beatus 
Hieronymus  dimisit  stare,  sicut  in  Psalmis  ^  hericlis  in 
sua  translatione,  et  infinita  alia,  ne  turbaret  eccle- 
siam  nimia  novitate.  Quia  enim  vocatus  fuit  cor- 
rupter Scripturarum  propter  errores  quos  reprehendit 
in  translatione  vulgata ;  ideo,  ut  ipse  dicit,  multa  di- 
misit stare  ut  fuerant,  nee  voluit  manum  extendere 
ad  singula  corrigenda ;  quod  manifestissime  patet  in 
Psalterio  ubi  in  correctione  docet,  quod,  illud  animal 
est  simile  urso  et  muri,  licet  in  sua  translatione 
posuerit  hericiis  seu  herinaciis,  sicut  usus  ecclesia3 
liabuit  ex  priori  translatione.  Possumus  vero  aliter 
locum  istiun  glossare  docendo  secundum  Plinium  ^  octavo 
libro,  quod  apud  antiques  nomen  leporis  est  commune, 
et  habet  diversa  genera,  quorum  cuniculus  unum  est  ; 
quia  secundum  veritatem  lepus  proprie  dictus  et  cuni- 
culus, sunt  similia  animalia  valde,  et  in  colore,  et  in 
quantitate,  et  figura,  et  natura,  quia  timida  sunt  ani- 
malia, et  multas  communicant  proprietates  naturales, 
et  ideo  sub  uno  nomine  generali  continentur  apud 
antiques,  quod  est  lepus.  Et  ideo  tricesimo  Prover- 
biorum  potest  sub  uno  nomine  leporis  cuniculus  intel- 
ligi,  cum  tamen  ibidem  in  Grseco  correspondet  nomen 
appropriatum,  scilicet  chirogrillon. 

Sed  major  difficultas  est  de  nycticorace.     Nam  Brito  Nycti- 
mendax  confirmat  suam  opinionem  per  Isidorum,  quod  ^°'■^^• 


'  Psalmis']  ciii.  18.  I       "  Illinium']  N.  H.  viii.  81. 


48 G  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

sit  noctua.  Cui  sententice  vicletnr  inclinari  Hierony- 
mus  cum  dicat  in  epistola  de  correctione  Psalterii  ^  in 
illo  loco  ;  "  factus  sum  sicut  nycticorax  in  domicilio ;" 
ubi  vult  quod  Aquila,  et  Septuaginta  interpretes,  et 
TheodotiOj  et  quinta  editio  nycticoracem  interpretati 
sunt.  Symmachus,  upupam.  Sexta  editio,  noctuam ; 
quod  et  nos  magis  sequimur,  ut  ait,  Denique  infert, 
ubi  apud  nostros  et  Grsecos  legitur  "factus  sum  sicut 
"  nycticorax/'  apud  Hebrseos  dicitur  "  factus  sum  sicut 
"  noctua."  Sed  magis  tenendum  quod  nycticorax  non 
sit  noctua  sine  dubio  ;  quoniam  Deut.^  xiv.  ubi  enu- 
merantur  animalia  probibita  in  lege,  ibi  connume- 
rantur  noctua  et  nycticorax.  Sed  constat  idem  animal 
non  bis  prohiberi  in  eodem  loco,  igitui-  nycticorax  non 
est  noctua.  Item,  Levitici  undecimo  [16.],  in  Gr^co, 
cum  eadem  animalia  prohibentur,  numerantur  nycti- 
corax et  noctua,  igitur  non  possunt  esse  idem  animal. 
Quod  igitur  sit  bubo,  probatm-  per  Leviticum, 
Nam  ubi  nos  habemus  bubonem,  Grsecus  habet  nyc- 
ticoracem. Deinde  Plinius,  qui  soUicitus  fait  de  ani- 
malibus  enumerandis  et  perscrutandis,  cum  in  decimo 
libro  [16.]  naturas  avium  notabilium  perscrutetur, 
nunquam  facit  mentionem  de  nycticorace  sub  hoc 
vocabulo  Grteco ;  sed  tantum  loquitur  de  bubone  et 
noctua ;  cum  tamen  de  omnibus  avibus  nocturnis 
edisserat.  Distinguit  igitur  Plinius  bubonem  a  noctua. 
Et  cum  non  possumus  tantum  auctorem  reputare  in- 
sufficientem,  quia  omnes  auctores  imitatus  est,  et 
omnia  scrutatus  est  plus  quam  alius,  pro  sententia 
teneo  quod  bubo  et  nycticorax  sunt  unum  et  idem 
animal.  Quod  autem  Isidorus  dicit,  hoc  magis  faten- 
dum  est  eum  dixisse  ex  opinione  quam  ex  sententia. 
Nam  in  multis  loquitur  communia,  ubi  non  sententiat 
pro  veritate.     Quamvis  autem  Hieronymus  in  loco  me- 


"  Psalteriq  ci.  7.  ]        -  Deut.']  xiv.  17. 


VII l]  compendium  studii.  487 

morato,  se  inclinet  ad  translationem  sextso  editionis 
magis  quam  ad  quintam,  quae  manifeste  falsa  est,  ut 
patet,  non  propter  hoc  coneluditur  quod  pro  sententia 
velit  Hieronymus,  quod  nycticorax  sit  noctua,  sed  quia 
louge  magis  videatur  et  placeat  hoc,  quam  quod  dica- 
tm*  upupa,  quod  nullo  modo  stare  potest.  Deinde  quod 
infert  Hebrseos  Hebraicum  vocabulum  hoc  construere 
et  exponere  noctuam,  non  cogit ;  quia  verum  est  quod 
aliqui  Hebrsei  sic  construebant,  sed  plures  bubonem, 
ut  infert,  dicens  propter  Hebrseos  dicitur,  "factus  sum 
"  sicut  noctua,"  pro  Hebraico  vocabulo  hoc,  quod  ple- 
rique  bubonem  significare  putant.  Et  ideo  nihil  sen- 
tentiat  Hieronymus,  sed  relinquit  in  dubio,  asserens 
tamen  quod  plerique  Hebrseorum  velint  bubonem  esse, 
quibus  consentio  in  hac  parte.  Adjiciendum  est  etiam, 
quod  nomina  sunt  sequivoca  in  omni  lingua,  ut  vide- 
mus  infinitis  modis,  non  solum  in  diversis  regionibus, 
sed  in  eadem.  Et  ideo  si  volumus  textum  Psalterii  et 
legis  simul  salvare,  6t  omnes  auctores,  possumus  dicere 
quod  nycticorax  est  sequivocum  ad  noctuam  et  bubonem, 
vel  commune  omnibus  avibus  nocturnis  vel  pluribus. 
Et  sic  Isidorus,  et  Hieronymus,  et  lex,  et  Psalterium 
possunt  intelligi  veraciter  diversimode.  Sed  credo 
tamen  sententiam  priorem  esse  meliorem. 

Similiter  de  pellicano,  et  porphyi'ione,  et  onocrotalo,  PelHcanus. 
quid  sint,  magna  dubitatio  est,  nee  potest  Veritas  sciri 
nisi  per  Hebrseum  et  Grsecum.  Nam  Brito  mendax 
dicit  quod  ubi  nos  habemus  porphyrionem,  Deut. 
quarto  decimo,  Septuaginta  interpretes  habent,  jpellica- 
num.  Et  proculdubio  glossse  interlineares  magistrales, 
sed  mendose,  hoc  dicunt.  Sed  qui  scit  Grrecum  potest 
in  Graeco  ibidem  discere  quod  pellicanum  et  porphy- 
rionem simul  conjungit  textus ;  et  ideo  non  possunt 
esse  idem,  sed  animaUa  diversa,  quia  idem  animal  non 
numeratur  bis.  Quapropter  tenendum  est  quod  porphy- 
rio  et  pellicanus  simt  diversa  animalia ;  et  ulterius 
quod    pelUcanus    et    onocrotalus   sunt  idem.     Nam  ubi 


488  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

Se2')tuaginta  habent  pellicanum,  nostra  translatio  habet 
porpliyi'ionem  et  onocrotalum,  et  ideo  pellicauus  est 
onocrotalus.  Ad  hoc  etiam  facit  quod  Plinius  diligen- 
tissimus  scrutator  animalium,  nusquam  in  decimo  libro, 
ubi  ave,s  pertractat,  nominat  pellicanum  sub  hoc  nomine, 
sed  bene  onocrotalum  et  porphyrionem.  Ergo  cum  hie 
auctor  non  possit  redargui  de  insufficientia,  alterum  is- 
torum  est  pellicanus.  Sed  planum  est  ex  prsedictis, 
quod  non  est  porphyrio,  igitur  est  onocrotalus ;  qui  secun- 
dum Plinium,^  a  quo  omnes  alii  Latini  hauserunt,  est 
colore  similis  olori  seu  cygno,  nee  distaret  omnino  nisi 
in  faucibus  ipsius  inesset  alterius  uteri  genus.  Quia 
vero  inexplebile  animal  est,  cogitur  ut  sit  mira  capa- 
citas  in  faucibus  ejus,  quae  mox  cum  perfecta  fuerit  ra- 
pina  ejus,  revocat  ab  illo  ventre  cibum  in  os,  ad  modum 
ruminantis  animalis.  Porphyrio  vero,  ut  ait  Plinius,  ^ 
morsu  bibit,  omnem  cibum  aqua  tingit ;  deinde  pede 
ad  rostrum  veluti  manu  afferens.  Quae  vulgo  spar- 
guntur  de  pellicano  quod  interficit  filios  suos,  eosque 
per  triduum  languet,  deinde  seipsum  rostro  vulnerat 
et  aspersione  sui  sanguinis  puUos  vivificat,  sicut  etiam 
in  singulis  sculpitur,  non  est  contra  dicta,  nee  repro- 
bandum  est,  nee  est  sententia  tenenda,  cum  Plinius 
nihil  tangit  de  hoc,  nee  alii  auctores,  nisi  quod 
Isidorus  ^  loquitur  secundum  opinionem  vulgatam. 

8th.  Con-        Casus    vero    ultimus    currit     per     totam     Bibliam ; 

fusion  in     qnoniam    licet   omnes    alii    casus    excludantur,    quibus 

the  months   ^         .    .  .  ... 

and  seasons  requiritur  necessitas  expositionis  per  Grsecum   et   He- 

in'^ScriD-*^  brseum,    tamen   iste   remanet,   qui  ubique    diffusus   est, 

ture.  de  quo  infinita  exempla  sunt,   quorum  pauca  ad   prse- 

sens    tangam,    quia    diu  tractavi  ea,    quae  ad   Grsecum 

pertinent     et    Hebrseum.       Et    primum     quod    ponam 

sufficit  ad  confirmandos   omnes   theologos   et   alios   qui 


'  Pliniuni]  N.  H.  x.  66.  |      ^  Isidorus]  Etym.  xii.  7. 

-  Plinius]  ib.  63. 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII,  489 

negant  se  indigere  Gra3cis  Uteris  et  Hebrasis.  Cum 
enim  dicitur  in  Genesi  [vii.]  quod  anno  sexcentesimo 
vitse  Noe,  mense  secundo,  rupti  fontes  abyssi  et  incipit 
diluvium,  dicit  interlinearis  glossa  quod  mensis  secun- 
dus  hie  fuit  Mains,  qui  Nisan  dicitur  apud  Hebraeos. 
Et  Magister  in  Historia  dicit  quod  dicitur  Ysan  ab 
Hebrseis  et  a  Latinis  Maius,  a  Macedonibus  seu 
Gr^ecis  Dios.  Moyses  enim  in  legitimis  Nisan,  id  est, 
Aprilem  primum  constituit,  secundum  Josephum.^  Hjtsc 
autem  sunt  verba  Magistri  versus  finem  capituli  de 
ingressu  Noe  in  arcam  ;  et  omnes  theologi  sequun- 
tur  hie  Magistrum  et  glossam.  Et  iterum  intelli- 
gunt  secundum  glossam  aliam  et  computationem 
Magistri  quod  mense  secundo  egressus  est  de  area, 
id  est  Maio,  anno  revoluto.  Sed  hsec  habent  quam- 
plurimas  evidentissimas  falsitates,  propter  ignorantiam 
Gr£eci  et  Hebrjei.  Nam  cum  Magister  Historiarum 
dicit,  quod  Ysan  est  secundus  mensis  apud  Hebrseos, 
falsum  est,  quia  nullus  mensis  dicitur  Ysan  apud  He- 
br?eos  ;  quod  non  solum  patet  per  Jud?eos  omnes  qui 
nunc  sunt,  et  fuerunt,  sed  per  Bedam  ^  in  libro  Tem- 
porum  Majori,  ubi  distinguit  menses  Hebrseos ;  et  per 
omnes  qui  sciunt  aliquid  de  Hebrseo.  Item  secundum 
mendacium,  quod  hie  mensis  in  quo  fuit  diluvium 
dicitur  a  Latinis  Mains,  hoc  falsum  est,  quia  fuit  in 
Novembri,  ut  probabitur ;  et  secundum  hoc  mentitur 
in  egressu  Noe  de  area,  et  glosste  introductse  similiter. 
Glossa  etiam  quae  dicit  quod  Maius  est  Nisan  falsum 
est,  quoniam  Nisan  est  Aprilis,  ut  Beda  docet,  et 
omnes  Hebrtei,  et  certum  cuilibet  qui  intelligit  Scrip- 
turam.  Nam  in  multis  locis  nominatur  hie  mensis  pro 
Aprili.  Tertio  vero  mentitur  Magister  Historiarum,  in 
hoc  quod  dicit,  quod  hie  mensis  Maius,  dicitur  a  Mace- 


Josephurii]  A.  I.  i.  3,  5.  I        ^  Bedani]  De  Temp.  cap.  xi. 


490  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

donibus  Dios.  Nam  Dios  est  November,  ut  Beda 
scribit  et  Gr?eci  docent,  et  sciunt  omnes  qui  sciunt 
intelligere  philosophiam,  et  Scripturam,  et  historias,  in 
quibus  sfepe  mensium  Grrecorum  nomina  reeitantur. 
Quarto  errat  in  hoc  quod  omnia  hsec  confirmat  per 
Joseplium,  qui  his  omnibus  contradicit.  Nam  hsec 
sunt  verba  Josephi :  ^  "  Contigit  autem  hsec  passio  sex- 
"  centesimo  anno  nativitatis  Noe,  mense  seeundo,  quae 
"  a  Macedonibus  Dios  nuncupatur,  ab  Hebrseis  autem 
"  Maresuan.  Sic  enim  in  -^gypto  annum  constitue- 
"  runt ;  Moses  autem  Nisan,  Aprili  mense,  ex  ^gypto 
"  Hebr?eos  eduxit.  Hie  apud  eum  in  cunctis  muneri- 
"  bus  divinis  valde  pollebat.  In  venditionibus  autem 
"  et  exemptionibus  et  alia  gubernatione  prioris  sseculi 
"  decreta  servavit/'  Hsec  igitur  dicit  Josephus.  Qua- 
propter  cum  Dios  secundum  Macedones  sit  Novembris, 
et  Maresuan  sit  secundum  Hebrseos  idem  mensis,  ut 
Beda  docet  et  Hebrtei  sciunt,  manifestum  est  Magis- 
trum  non  solum  falsum  dixisse  in  positione  suo  de 
diluvio,  sed  nee  intellexisse  Josephum,  et  ei  falsa 
imposuisse,  licet  falso,  et  per  errorem  suum,  quia 
ignoravit  nomina  Grseca  mensium  et  Hebrsea. 
The  De-  Sed  non  solum  hfBC  falsa,  sed  quia  Eestimat  quod 
penediJ'  mensis  in  quo  incepit  diluvium  fuit  Mains.  Et  simi- 
November.  liter  in  quo  exivit  Noe  de  archa.  Atque  glossa  similiter 
errat  et  omnes  theologi;  quia  nullus  has  falsitates  per- 
cipit  quautumcunque  sint  magni  ;  et  hoc  est  propter 
ignorantiam  Grseci  et  Hebrrei.  Cupro^  igitur  probatur 
quod  in  Novembri  factum  est  diluvium,  et  Noe  ex 
area  illo  mense  exivit.  Certum  est  enim  quod  eodem 
mense  exivit  quo  intravit,  sed  de  mense  ipso  qusestio 
est.  Et  primo  patet  per  Josephum,  cui  omnes  sancti 
dant  auctoritatem  in  expositione  Sacrse  Scripturae,  quod 
hie    mensis    est   Novembris;  quoniam  Dios    secundum 


>  Josephi]  Antiq.  ibid.  |        ^  cupro]  MS. 


VIII.]  COMPENDIUM  STUDII.  491 

Grascos  est  Maresuan  secundum  Hebrseos,  et  certum 
est  quod  Novembris  vocatur  Dios  et  Alaresuan  et  non 
Maius,  quia  Maius  vocatur  secundum  Grsecos  Artemisios, 
et  secundum  Hebrosos  Ear,  ut  Beda  docet  et  omnis 
Hebraeus  novit.  Quapropter  secundum  Joseplium 
diluvium  contigit  in  Novembri.  Caeterum  Josephus 
docet  quod  licet  Moyses  quantum  ad  solemnitates 
faciendas  posuerit  Nisan,  id  est,  Aprilem,  esse  primum, 
quia  festi vitas,  scilicet  Pasclia,  celebratur  illo  mense,  et 
sic  ulterius  per  ordinem,  ut  Pentecoste  et  aliae  ;  tamen 
quantum  ad  seriem  naturalem  temporis,  et  quantum 
ad  venditionem,  et  emptionem,  et  caeteras  liumanas 
computationes  temporum,  prioris  saeculi  decreta  serva- 
vitj  scilicet  quod  primus  mensis  anni  est  October,  October 
sicut  secundus  est  Novembris,  ut  prius  expositum  est  ^^^^^{j^* 
secundum  intellectum  Josephi.  Nam  constat  Octobrem 
esse  primus  si  Novembris  est  secundus  ;  sed  jam  esposui 
secundum  intellectum  Josephi  per  Bedam,  et  GroBCOS, 
et  Hebrteos,  quod  Novembris  est  secundus  mensis, 
igitur  October  est  primus  secundum  decreta  prioris 
seeculi ;  et  hoc  est  secundum  ordinem  naturalem  tem- 
poris quem  observaverunt  Hebraei  a  principio  mundi. 
Unde  Hebraei  usque  nunc  vocant  Octobrem  Rosana, 
id  est,  caput  vel  principium  anni.  Et  illud  confirm atur 
multis  auctoritatibus  et  per  legem.  Quoniam  Hiero- 
nymus  dicit  in  principio  Ezechiel  super  illud,  mense 
quarto,  quod  Januarius  est  ille  quartus  mensis  ;  igitur 
October  est  primus  et  Novembris  secundus.  Item  in 
epistola^  De  Festivitatibus  Hebrasis  dicit  idem  Hiero- 
nymus  :  "  In  fine  anni  Solaris  apud  Hebraeos,  quando 
"  congregantur  fructus  in  horrea,  ter  solemnia  cele- 
"  brare  in  lege  praeceptum  est  ;  id  est,  prima  die 
"  tubarum,  decima  die  expiationum,  et  a  quintade- 
*'  cima  die  per  septem  dies   tabernaculorum   ferine  esse 


'  ei>istola~]  p.  209. 


492 


KOGERI  BACONIS 


[cap. 


Further 
proofs  of 
the  same. 


"  prsecipiimtur/'  Sed  h?ec  tria  festa  in  lunatione  Oc- 
tobris  qui  incipit  in  Septembri  fiunt,  ut  planum  est. 
Igitur  September  est  finis  anni.  Quapropter  October 
est  principium. 

Et  hoc  probatur  per  textum  multis  modis.  Nam  vice- 
simo  tertio  Exodi  dicitur  [16.]  :  "  Solemnitatem  quoque 
"  in  exitu  anni  quum  congi-egaveris  fruges  tuas  de  agro 
"  facies.  Et  tricesimo  quarto  similiter,  solemnitatem 
facies  quum  redeunte  anni  tempore  cuncta  conduntur,''' 
Et  loquitur  de  scenophegia  sive  festo  tabernaculorum. 
Et  Nehemias  primo  capitulo  [1.]  :  "  Factum  est  in  mense 
"  Gasleib,  anno  secundo/'  Et  secundo  capitulo  [].]  : 
"  Factum  est  in  mense  Nisan,  anno  vicesimo  Artaxerxis 
"  regis."  Nisan  enim  Aprilis,  et  Casleu  est  December, 
secundum  Hebrseos.  Si  igitur  Nisan  esset  primus  men- 
sis  anni  secundum  seriem  natm-alem  computandi  annum, 
non  diceretur  anno  vicesimo,  sed  anni  vicesimi  primi, 
cum  prius  nominaverit  Casleu  anni  vicesimi,  et  postea 
nominet  Nisan,  non  alterius  sed  ejusdem  anni.  Item 
hoc  probatur  per  legem.  Nam  cum  et  Septembri  vel 
Octobri  sexti  anni  seminaretur,  tunc  si  annus  na- 
turaliter  incipit  ab  Aprili  terminabitur  ibi,  ergo 
in  sexto  anno  non  metetur,  nee  colligentur  messes, 
nee  potuerunt  nlterius  colligi,  quia  tunc  in  septimo 
anno  colligerentur,  quod  falsum  est;  quia  ferialis  per 
legem,  et  ita  peribunt  omnes  fructus  sexti  anni,  quod 
est  absurdum  ;  quoniam  fructus  collecti  in  fine  sexti 
anni  sufiiciebant  pro  usu  septimi  anni  et  octavi. 
Contra  vero  has  magnificas  rationes  nihil  est  secundum 
veritatem  quod  induci  possit.  Sed  secundum  apparen- 
tiam  unum  valet  objici  quod  dicitur  in  Exodo,  "quod 
"  hie  mensis  sit  vobis  primus  in  mensibus  anni,"  et 
loquitur  de  Aprili,  igitur  Mains  est  secundus,  et  ita 
diluvium  fuit  in  Maio.  Sed  ex  distinctione  quam  fecit 
Josephus  patet  ratio  istius.  Nam  primus  mensis 
dicitur  uno  modo,  secundum  seriem  naturalem  tem- 
poris,  et  quantum    ad    contractus  venditionum  et  erap- 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII.  493 

tioniim,  et  computafciones  annorum,  et  historiarum,  ct 
secundum  omnes  actus,  et  considerationes  liominum. 
Et  sic  October  est  primus  mensis  et  principium  anni. 
Et  sic  Moyses  et  Judsei  a  principio  mundi  usque  nunc 
servaverunt  temporum  rationem  ;  aut  primus  mensis 
potest  dici  quantum  ad  solemnitatem.  Et  sic  Aprilis 
est  primus  ;  quia  in  eo  fiebat  prima  solemnitas,  scilicet 
Pascha,  et  post  quinquaginta  dies  Pentecoste,  et  sic 
ulterius.  Sed  sic  non  consideratur  primus  mensis  in 
quantum  est  principium  naturale  temporis  anni  sed 
legale.  Quoniam  igitur  lifec  patent  auctoritate  Josephi, 
ideo  quod  dictum  est  sufficit  ad  banc  boram. 

Totus    ergo    bic    error    tbeologorum,     et     glossarum  This  hj-po- 

•         .  ?  .  thesis 

raagistralium,  et  Magistri  Histori.B  venit  ex  boc,  quod  agreeable 

non  intelligunt  Joseijbum,  propter  ignorantiam  mensium  to  other 
_,  ^    ,     .^  ^   ^  ^.^        ^.,  ^  ^     .      passages  of 

Grfecorum    et    Hebrasorum,  qui  bus    utitur    Dacra  bcnp-  Scripture. 

tura,  et  quorum  notitiam  requirit  ejus  expositio  legi- 
tima  et  sincera.  Sed  ex  bis  majora  sequuntur.  Nam 
si  principium  anni  fuerit  lunatione  Octobris,  tunc  prin- 
cipium mundi  fuit  in  tali  tempore.  Et  buic  consonat 
Scriptura  ;  quoniam  terrse  nascentia  in  Genesi  fuerunt 
creata  in  sua  perfectione  ;  ut  arbores  cum  suis  pomis 
et  fructibus  cteteris  ;  et  segctes  et  omnia  in  perfectione 
ct  plena  maturitate,  sicut  textus  ipse  sapit  et  omnes 
credunt.  Et  necesse  est ;  quia  Dei  perfecta  sunt  opera. 
Et  Adam  et  Eva  debuerunt  statim  comedere  de  fi-uc- 
tibus,  propter  quod  opoi'tuit  quod  essent  maturi.  Sed 
tempus  maturitatis  et  collectionis  fructumn  non  est  in 
Aprili  nee  in  Martio,  sed  in  fine  Septembris  et  in 
principio  Octobris,  et  ultra  mare  secundum  Scripturam  ; 
igitur  tunc  fait  principium  mundi.  Nee  valet  dicere 
quod  Deus  potuit  quum  voluit  producere  fructus 
matures  in  principio,  et  ita  bene  in  Aprili  sicut  in 
Octobri  et  Septembri.  Ad  quod  dicendum  est,  quod 
licet  potentia  Dei  non  arctetur,  quia  infinita  est,  tamen 
volimtate  creavit  omnia  et  produxit,  et  voluntas  ejus 
est  secundum  rectam  rationem  et   naturalem   ordinem  ; 


494  EOGERI   BACONIS  [CAP. 

et  ideo  produxit  in  principio  miindi  fructus  matures 
in  tempore,  quod  naturaliter  postea  secundum  temporis 
seriem  observatum  est  in  productione  fruetuum.  Sed 
videmus  quod  hoc  non  est  in  Martio,  nee  Aprili  ;  sed 
circa  finem  Sej^tembris,  [circiter]  videmus  perfectam 
matm-itatem  in  omnibus  esse,  et  nusquam  in  Martio  nee 
Aprili.  Et  sic  est  in  Terra  Sancta,  testante  Scriptura. 
Et  peregrini  qui  ibi  fuerunt  litec  testantur.  Quapropter 
circa  finem  Septembris  est  principium  anni  naturale, 
sicut  fuit  in  principio  mundi ;  et  hoc  est  rationabile, 
quia  ars  et  natura  concordant.  Tunc  enim  est  tempus 
natm^ale  ut  semina  projiciantur  in  terram,  et  ars 
humana  exsequitur  et  tunc  sit  principium  producendi 
novos  fructus  terree,  propter  naturalem  vitam  hominum 
servandam.  Sed  ubi  est  principium  naturae  et  artis, 
ibi  debet  esse  principium  temjDoris,  secundum  quod 
operationes  naturte  et  artis  attenduntur.  Et  ideo 
naturale  principium  temporis  et  anni  est  circiter  finem 
Septembris.  Item  orientales  et  meridiani  ponunt  tem- 
poris principium  penes  Septembrem  et  Octobrem. 
Etiam  astronomi  et  omnes  sapientes.  Cirni  igitur 
astronomi  considerent  tempus  rationabiliter,  quia  eorum 
est  prsecipue  considerare  tempora  et  renovationes 
eorum  qu^e  in  cceIo  contingunt,  manifestum  est  tem- 
poris principium  naturaliter  debere  esse  circiter  Octo- 
brem et  non  penes  Martimn  nee  Aprilem.  Sed  multi 
Latinorum  sentiunt  contrarium  hujus,  ponentes  crea- 
tionem  mundi  fuisse  in  Martio  et  in  verno  tempore. 
Quod  quia  non  habet  auctoritatem  ex  Scriptura,  nee  ex 
antiquis  scientiis,  immo  est  contra  Scriptm^am,  et  Jose- 
phum,  et  Hieronymum,  ut  prius  expositum  est,  non 
oportet  quod  eorum  positioni  adhsereatur,  qui  princi- 
pium mundi  ponunt  in  Martio  vel  Aprili.  Ex  quibus 
sequitur  tertium,  quod  omnes  computationes  annorum 
a  principio  mundi,  qu83  pertinent  ad  Scripturse  seriem, 
et  per  consequens  omnes  setates  et  ssecula,  usque  ad 
Christum,  debent  considerari  penes  Octobrem,  aut  aliter 


VIII.]  COMPENDIUM   STUDII,  495 

fiet  diminiitio  computationis  cii'citer  dimidium  aniii,  vol 
plus,  quod  est  vitiosura,  et  ideo  debet  cautius  evitari. 
Quia  igitur  lisec  sequuntur  ex  ignorantia  mensium  Gr?e- 
corum  et  Hebr?eorum,  et  nominum  eorum,  et  terrte,  sic 
per  totam  Scripturam,  propter  ignorantiam  istarum  lin- 
guarum,  ponuntur  positiones  falsissimte  et  periculos?e, 
et  celebrantur  pro  veritate,  et  negliguntur  expositiones 
dignissimse  et  veracissimse.  Sed  ad  prsesens  super- 
sedendum  est,  quia  oportet  nos  ad  alia  pertransire, 
Tenui  tamen  diutius  banc  partem  istius  tractatus,  et 
plura  loquutus  sum,  quia  hie  latet  major  ignorantia, 
et  error  Latinorum  periculosior  et  vilior.  Quia  nee 
sciunt  scribere,  nee  proferre  vocabula,  nee  interpretari, 
nee  rationem  philosopbite  nee  tbeologi93  reddere, 
propter  ignorantiam  infinitam. 


Cap.  IX. 

Habitis  causis  23ropter  quas  necesse  est  ut  Latini  The  Greek 
sciant  satis  de  grammatica  aliarum  linguarum,  saltem  ajj^^-^s*^*' 
trium,  scilicet  GroBC?e,  Hebraic»,  et  Arabica?,  volo  powers, 
incipere  a  Grteca,  quia  facilior  est  et  magis  con- 
venit  cum  Latino.  Omnis  enim  lingua  prime  utitur 
alpbabeto  in  quo  literae  ponuntur  ordinate.  Litera 
vero  secundum  Priscianum  est  proprie,  figura  in  scripto, 
et  elementum  dicitur  in  pronuntiatione.  Utimm- 
uno  pro  alio  indifferenter.  Ponam  vero  Grajcas  lite- 
ras  cum  figuris  et  nominibus  suis,  et  majores  et 
minores  figuras  ejusdem  litera?  figurabo,  ^  atque  super- 
scribam  figuras  literarum  Latinarum,  ut  sciatur  quem 
sonum,  et  quam  potestatem  liabeant  litera?  Graecorum, 
ut  per  nostras  de  facili  videamus  quae  et  quot  sint 
vocales  et  consonantes,  quse  etiam  mutae,  et  quae 
liquidse.      Item,    quia     Grgeci     numerant     per     literas 

^figuraho]  See  the  table  at  the  end  of  the  volume. 


49  G  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

alphabet!,  addentes  tres  figuras,  qute  non  sunt  not?e 
literariiin,  sed  solum  notaB  computandi,  ideo  ponam 
eas  inter  literas  alphabet!,  et  superscribam  nuraeros 
Latinos  qui  singulis  figuris  correspondent.  Et  ha^c 
omnia  simul  ostendam  in  uno  alphabeto  ut  prolixi- 
tatis  confusio  evitetur,  u  vocatur  apud  Latinos  tenue, 
quia  debilem  habet  sonum,  et  ideo  semper  aspiratur 
in  principio  dictionis.  Latini  autem  habent  unam 
figuram  pro  ipsilo,  ut  patet  per  tract  atum  inferiorem  y, 
quam  figuram  Latini  vocant  y  Grfecum  ;  non  tamen 
proi)ter  hoc  est  figura  Gra3ca,  nee  in  alphabeto  Gra^co 
computanda.  Nam  dicitur  y  Grsecum,  quia  Latini 
scribunt  solum  nomina  Gr?eca  per  hanc  figuram.  Nam 
Priscianus  dicit  quod  Latini  non  debent  scribere  La- 
tinas  orationes,  nee  alias  nisi  Gr?ecas  per  hanc.  Et 
licet  Pythagoras  Gra3cus  invenit  hanc  figuram,  philo- 
sophus  Italise,  ut  dicunt  HistorijB  et  Aristoteles,  bene 
hanc  posuit  metaphorice.  Et  ideo  ha^c  figura  Italicis 
et  Latinis  data  est  pro  Grtecis  tantum  vocabulis. 
Similiter  habent  Grseci  duplex  cu  ;  o,  scilicet  breve,  ut 
omicron,  et  longam.  Hoc  est  igitur  alphabetum 
Gr?ecum,  quod  nominatur  ab  alpha,  quod  est  prima 
iitera ;  et  ideo  alphabetum  apud  Latinos  est  nomen 
Grajcum  non  Latinum.  Qualiter  autem  numeri  ultra 
900  excrescunt  scietur  loco  suo.  Sciendum  autem 
quod  vita  et  vii  ^  difFerunt  in  scriptura.  Nam  in 
vita,  Iitera  recta  non  descendit  subjacente,  nee  jacens 
crit  ultra  erectam,  quorum  utrumque  accidit  in  mi,  ut 
patet  in  figuris.  Similiter  gamima  solum  angulum  unum 
constituit,  sed  cal  .  .  duos.  Nam  Iitera  superius  jacens 
exit  illam  qua3  descendit.  Quoniam  literie  husjusmodi 
differunt  penes  longum  et  breve,  et  aspirationem. 
Ideo  recolendum  quod  longitudo  non  est  nisi  extensio 
Iitera)  secundum  majus  susb  prolationis,  et  brevitas 
secundum   minus.       Litera    enim    longa    habet    in    sua 

'  vita  ct  mi'\  Sic  MS. 


]X.]  COMPENDIUM   STUD  1 1.  4-97 

prolatiune  majorem  moram,  et  "brevis  liabet  minorem. 
Aspiratio  eniin  delectat  sonnm  literne,  et  duplex  est.  Aspirate. 
Una  e.st  fortis  et  alia  est  debilis  ;  ut  hamus  in  prin- 
cipio  habet  fortem  aspirationem,  et  ayno,  amas  pro 
verbo  habet  debilem.  Undo  scilicet  lono-itudo  et 
brevitas  extendunt  literam  in  longum  secundum 
majus,  ita  quod  aspiratio  amplificat  in  latum.  Vocalis,  Vowel, 
vero,  est  qute  per  se  sonat ;  et  non  sunt  in  aliqua 
lingua  nisi  quinque  possibiles,  secundum  naturam,  ha- 
bentes  diversos  sonos  secundum  speciem,  ut  a,  e,  i,  o,  u. 
Sed  sonus  cujuslibet  potest  v^ariari  penes  longum  et 
breve,  et  majori  et  minori  mora  proferri.  Consonans  Consonant. 
vero  est  qui  per  se  sonum  non  habet,  ut  omnes  alise 
literpe  a  quinque  vocalibus.  Nam  semper  incipiunt 
vel  terminantur  in  vocalem,  ut  patet  in  singulis ; 
ut  b  terminatur  in  vocalem  e ;  et  s,  incipit  a 
vocali  e ;  et  sic  de  aliis.  Veruntamen  sciendum 
quod  consonans  non  de  se  habet  sonum  alicujus 
vocalis  determinatae,  quia  potest  dici  ha,  be,  hi, 
ho,  bu.  Sed  placuit  Latinis  exemplificare  primuni 
consonans  per  sonum  hujus  vocalis  e,  quamvis  possent 
per  alias  similiter,  et  sic  de  omnibus  consonantibus. 
Et  Latini  nominant  suas  literas  a  sono,  ut  non  plus 
contineatur  in  nomine,  quam  in  soni  potestate.  Sed 
Graeci  paucas  nominant  sicut  sonant  ;  ut  quintam 
scilicet  e,  et  quintam  decimam,  scilicet  omlcron,  et 
vicesimam  scilicet  ypsilon,  quod  est  y  tenue,  et  ultima 
quae  est  omega.  In  nominibus  autem  aliarum  addunt 
plus  quam  sonant  ;  omnes  tamen  incipiunt  a  sono 
earum.  Sunt  igitur  tria  in  omni  litera ;  sonus  qui 
vocatur  potestas  ejus  essentialis  et  substantialis  sen 
principalis,  et  nomen,  et  figura. 

Nomina  vero  literarum  sunt  indeclinabilia  et   neutri  Names  of 
generis  tarn  apud  Graecos  quam  apud  Latinos,  ut  dicit  j^  the 
Priscianus :     In   sono  autem   concordant    omnes  linguiB  <^i'eek  al- 
in  his  literis  in  quibus  communicant,    sed    diiierunt    m 
nomine  et  figura,  ut  patet  fere  in  omnibus  literis  quas 
VOL.  I.  II 


498  ROGERI  BACONIS  [CAP. 

communiter  liabent  Grpeci  et  Latini.^  Nam  in  ali- 
quibiis  communicant  in  nomine,  ut  in  e  et  in  o  du- 
plici  et  ypsilo  ;  sed  in  figura  non  conveniunt  omnino 
nisi  in  e  et  in  iota.  In  quibusdam  tamen  aliis  ali- 
qualiter  in  figuris  aliquibus  conveniunt,  ut  alpha,  et 
vita,  et  delta,  et  kappa,  et  rtii,  et  ni,  et  tau.^  Haec 
patent  ex  alpliabeto.  Similiter  difFerunt  litera?  penes 
longitudinem,  et  brevitatem,  et  aspirationem,  et  qui- 
busdam aliis  modis,  de  quibus  suo  loco  dicetur.  Dif- 
ferentia autem  principalis  et  substantialis  literarum 
est  penes  sonum  substantialem.  Nam  ille  sonus  facit 
literam.  Acciden  talis  autem  diversitas  est  penes  ligu- 
ras,  et  nomina,  et  longitudinem,  et  brevitatem,  et 
aspirationem  ;  sicut  homo  ex  hoc  quod  est  rationalis 
difiert  ab  asiuo  essentialiter  et  substantialiter.  Sed 
accidentaliter  unus  homo  difFert  ab  alio  homine  per 
nomen,  et  figuram,  et  colorem,  et  per  hujusmodi  ac- 
Vowelr.  cidentia.  Vocales  igitur  omnium  linguarum  habent 
diversitatem  in  longitudine  et  brevitate.  Sed  tamen 
lingua  Latina  non  habet  figuras  et  nomina  specialia 
pro  hac  diversitate  sicut  Grteci.  Nam  triplex  i  est 
apud  Grsecos.  Unum  est  longum,  quod  vocatur  ita, 
et  habet  figuram  propriam  multiplicem.  Et  habent 
duo  i  in  differentia  ad  longum  et  breve,  Unum  est 
sicut  i  nostrum,  scilicet  iota,  quod  est  semper  vocalis 
apud  Grsecos,  et  nunquam  consonans,  Sed  aliud  quod 
vocatur  ypsilo,  Ulud  habet  sonum  debilem,  propter 
quod  Grseci  semper  aspirant  illud  aspiratione  forti  in 
principio  dictionis,  ut  ejus  sonus  fortificetur.  Ypsili 
enim  idem  est  quod  tenue,  et  mutatur  i  in  o,  et  dicitur 
ypsilo,  sicut  placuit  Grascis.  Latini  vero  habent 
unam  figuram  pro  ypsilo,  quae  difiert  a  figurations 
ipsius  ypsilo,  nt  patet  per  tractum  inferiorem  y,  quam 
figuram  vocant  y  Graecum.  Non  tamen  propter  hoc 
est  figura  Grgeca,  nee  in  alpliabeto  Graeco  computanda. 


'  Latini]  Cf.  Priscian,  i.  init.  |      "  tau]  cal,  MS. 


IX.]  COMPENDIUM  STUDII.  499 

Nam  dicitur  y  Grseeum,  quia  Latini  scribimt  sola  no- 
mina  Grseca  per  banc  figuram.  Nam  Priscianus  elicit 
quod  Latini  non  debent  scribere  Latinas  dictiones,  nee 
alias  nisi  Grsecas,  per  banc.  Et  licet  Pythagoras, 
GrfBcus,  invenit  banc  figuram,  tamen  fuit  pbilosopbus 
Italic,  ut  dicunt  liistorise  ;  et  Aristoteles  vult  hoc 
primo  Metapbysicae ;  ^  et  ideo  bsec  figura  Itabcis  et  La- 
tinis  data  est,  pro  Grsecis  tamen  vocabulis.  Similiter 
babent  Graeci  duplex  o,  scilicet  breve,  nt  omicron,  et 
longum,  ut  omega.  Sed  Latini  semper  pro  ita  sonant 
e,  et  vocant  e  longum,  ut  patet  ex  alpbabeto.  Nam 
Grsecus  dicit  Pentecosten  tisbi  ;  sed  Latinus  dicit 
Pentecoste  tlshe  ;  et  ideo  testimant  Latini  quod  ita 
fuerit  e  longum  apud  Grsecos ;  quod  confirmant  per 
boc,  quod  primo  non  babuerunt  nisi  e  quintam 
bteram,  quae  fuit  indifierens  ad  longum  et  breve  e ; 
et  postea  invenerunt  ita,  et  remansit  quinta  litera 
semper  brevis.  Et  boc  recitat  Priscianus-  in  primo 
libro.  Sed  licet  sic  fuerat  apud  [Grsecos],  tamen  post- 
quam  e  remansit  breve,  nunquam  tamen  babuerunt 
e  longum,  sed  semper  fuit  ita,  id  est  longum,  ut  in  om- 
nibus scripturis  Grsecorum  invenitur.  Alpha  vero  est 
indifierens  ;  et  sic  babent  septem  vocales  quantum  ad 
figuras  diversas,  sed  quatuor  tantum  babent  quantum 
ad  formam  principalem,  ut  a,  e,  i,  o  ;  triplex  i  quan- 
tum ad  sonum  accidentalem,  ut  dixi,  et  duplicatum  o, 
ut  sint  septem.  Non  babent  autem  quintum  u  voca- 
lem  per  figuram  alphabeti,  et  ideo  non  ponitm*  in  al- 
pbabeto ;  sed  addunt  ypsilo  ad  omicron,  sic  ov,  et  per 
boc  babent  sonum  bujus  vocalis  u.  Consonantes  vero  Conso- 
Grfecorum  difierunt  a  consonantibus  Latinorum  sicut  vo-  "^*"***' 
cales ;  nam  non  babent  sonum  bujus  literse  v  nisi  ali- 
quando  in  casu  raro,  et  hsec  non  per  banc  figuram  vita, 
sed  per  pi  quum  sequitur  mi  vel  ni,  ut  in  suo  loco 
dicetur.     Ut    vita    enim    sonat   semper   v  consonaiitem. 


'  Metaphysicce]  i.  5.  |        2  Priscianus'}  ibid 

n  2 


500  EOGERE    BACONIS  [CAP. 

sicut  antiquilus  apud  Latinos  h  multotiens  accipiebatur 
pro  V  consoiiante,  ut  docet  Piiscianiis '  in  primo  libro. 
Similiter  non  habent  q  consonantera.  Et  Latini  non 
liabent  |)s^  literam,  nee  aliquam  signatam  imam  loco 
ejus,  sed  utuntur  ps  in  Gr?ecis  dictionibus,  ut  -psitta- 
cus  et  pscilmus,  et  in  Latinis,  ut  lapsus  et  scvipsi. 
Nam  prima  litera  ultimas  syllable  est  p  litera.  sicut 
docet  Priscianus.  Aliquando  tamen  Latini  utuntur  h 
et  s,  ut  coelehs,  ccelehis,  urbs,  urhis,  quum  scilicet  geni- 
tivus  casus  terminatm-  in  his.  Similiter  pro  Latinis 
dictionibus  Latini  non  habent  aliquid  loco  zltce,  quia 
non  scribunt  Latinas  dictiones  per  z,  sed  Grascas,  ut 
dicit  Priscianus.  Unde  z  non  est  litera  Latina  sed 
Grteca  secundum  sonum,  licet  secundum  figuram  sit 
Latina  et  secundum  nomen.  Quamvis  autem  Grseci 
non  habeant  q  et  c  secundum  figuras  et  nomen,  sed 
tamen  habent  secundum  sonum  ;  quia  Priscianus  dicit 
quod  h,  et  q,  et  c  sunt  idem  elementum  secundum 
sonum.  Similiter  titha,  et  cA/,  et  p)hi  non  difFerunt 
nisi  accidentaliter  a  taf,  et  Imppa,  et  ^pi,  loco  quorum 
Latini  habent  t,  z,  k,  et  j^-  Ideo  h?e  literse  secundum 
substantiam  soni  non  desunt  Latinis  dictionibus  puris. 
Et  in  Latinis  quae  a  Grrecis  sumuntur,  ut  sunt 
fama,  fuga,  fv.rfero,"  fenestra,  utimur  /  sicut  Gra-ci 
utuntur  phi.,  ita  tamen  quod  in  propriis  Latinis  dic- 
tionibus /  habet  sonum  Latinum,  ut  fil'ius,  deficiens 
pins  a  sono  ejus,  quod  est  phi,  quam  in  Latinis 
sumptis  a  Graecis.  Unde  maxime  in  talibus  accipitur 
/  loco  plii,  et  quasi  habet  sonum  ejus,  nisi  quia  non 
fixis  labiis  pronuntiandum  est  /  sicut  pld,  et  p)lii  non  /, 
ut  dicit  Priscianus.  Nihil  enim  aliud  interest.  Sed 
plii  et  pi  non  differunt  nisi  per  accidens,  scilicet 
propter  aspirationem  quartae,  nee  p  et  /  de  cfetero  ^ 
differunt  nisi  accidentaliter.  Et  ex  his  patet  quod 
quantum    ad    substantiam    soni    habent    Latini    decem 

'  rriscin nits']   ibid.  |       s  (/^  cafero}   desct',  IMS. 

"^  furfero]  furfur.  ?  t 


IX.]  COMPENDIUM    STUDH.  50 J 

novem  literas  difFerentes,  scilicet  a,  h,  c,  d,  e,  f,  g,  i 
vocalem  et  j  consonantem,  I,  m,  n,  o,  x>,  9.,  ''">  s>  ^  '^^^  ^'• 
Et  Grseci  habent  octodecim,  scilicet,  alpha,  vita,  et 
gamma,  delta,  f.  zita,  iota,  happa,  lahda,  mi,  rii,  xi, 
omicron,  ro,  sima,  psi.  Alia?  vero  qua^  videntur  esse 
plures  apud  Gr?ecos,  differunt  accidentaliter  et  similiter 
a})iid  Latinos,  ut  dictum  est.  H  non  est  litera,  sed 
aspiratioiiis  nota.  De  l  vero  et  v  consonantibus  patet 
quod  smit  literas  diversre  in  sono  ab  v  et  i  vocalibus. 
Nam  vocalis  et  consonans  habent  diversitatem  soni, 
et  ideo  non  est  instantia  in  pra^dictis.  Consonantium 
qujBdam  dicuntur  semivocales  ;  qusedam  muta3.  Semi- 
vocalis  non  dicitur  quia  habeat  medietatem  soni  vo- 
calis, sed  quia  non  plenum  habet  ejus  sonum ;  sicut 
semivir  non  dicitur  dimidius  vir,  sed  quia  non  habet 
plenam  viri  quantitatem.  Et  sic  solebat  dici  apud 
poetas  semideus,  quia  non  plenus  Deus  ;  sic  a  parte  ista 
dicitur  semivocalis,  quia  non  plene  sonat  sicut  vocalis, 
ut  apud  Latinos,  I,  m,  n,  r,  s,  x.  Et  mutse  dicuntur,  Mutes. 
quia  non  omnino  mutescunt  a  sono,  sed  quia  debilem 
habent  sonum  respectu  semivocalium,  sicut  semi- 
vocales respectu  vocaliiun,  ut  h,  c,  d,  f,  g,  />•,  j9,  q,  t. 
Semivocales  miiversaliter  incipiunt  a  vocali,  et  mutse 
terminantur  in  eam,  preeter  /,  cum  tamen  secundum 
veritatem  sit  muta,  sicut  docet  Priscianus,  Greeci 
autem  habent  octo  semivocales,  scilicet  zita,  lahda, 
mi,  ni,  xi,  ro,  sima,  pAi.  Sed  tres  harum  sunt  du- 
plices,  scilicet  zita,  et  xi,  et  ^j/ti*.  Xi  vero  apud 
Gra3C0S  terminatur  in  i,  et  mutatur  vocalis  a  parte 
ante  et  dicitur  ix  apud  Latinos,  ut  dicit  Priscianus.  ^ 
Et  cum  aliqure  nationes  dicunt  ex,  secundum  usum 
suum  et  consuetudinem  carura,  forsan  fuit  error  in  usu 
Latini,  quia  primo  dixerunt  ix,  et  fere  omnes  nationes 
Latinse  adhuc  dicunt  ix.     Sic  enim  ix  est  duplex  con- 


'  i'/(iC(V/««A]  ibid. 


502  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

sonans  apud  Latinos,   sicut  aj)ud  Gnecos ;  et  ejvis  dupli- 
citas  percipituv   per   casum   genitiviim,  quia   aliquando 
valet  quantum    hsec    litera  g  et  s,  ut  grex,  gregis ;   et 
apud    Grsecos    [o-aATriy^,    o-uKyrtyyog'],^    quod    est    Latine 
salpix,  saVpingos,  quod  est  buccina.     Nam  in  genitivo 
remanent   g   et   s,    et    in    ultima    syllaba.      Aliquando 
componitur  ex  h,  o,  c,  et   s,   ut  dux,  ducis.      Et  apud 
Grsecos  ex  kappa  et  s,  ut  [ow^,  owx^i],^  quod   Latine 
est   onyx,  onycJios,  quod  est    lapis  onichinus    pretiosus. 
Aliquando    etiam   inter  c  et   s  ponitur  t,  ut    tiox,  noc- 
tis.     Similiter    phi    componitur   ex    vita    et    sima,  ut 
["Apci^,"Apoi^o{],^    quod  est  Arabs,   hujus  Arabos ;    vel 
ex  pi  et  sima,  ut    [AiS/ovI/,    AiS/ottoj],^    id   est,  ^thiops 
hujus    jEthiopos.      Aliquando     ex    j9/ii    et    sima,    ut 
[xvvuvl/,   xuviK^of],^    quod    est    proprie    Latine    h,  dicitm* 
kynuphs,     hynyplws.      Sed     tamen     usus     Latinorum 
liabet    scinyphs,    scynyphos,     et     est     musca     parvula, 
quae    rostro    perforat   acriter   cutem  liominis  in  {estate, 
et    multum    abundat   in    locis    humidis,    contra    quas 
fiunt   retia   subtilia   pro    defensione     superposita    capi- 
tibus    dormentium.      Et    zita    componitur    ex    duplici 
sima  vel   delta    et    sima,    sicut   z    apud    nos   duplici 
s  ;    vel    ex    d     et    s,     ut    antiqui    scribebant    [loco   z 
duplicem  s],^    ut   hoc    verbum   patrizo    scripserunt   sic 
patrisso.      Et  Latini  bene  vituntur  in  Latinis    dictioni- 
bus  ix  litera,    et    est  eis    communis   sicut   Grsecis;    sed 
non  utuntur  z  litera  in  Latinis,  sed  Grsecis  tantum,  et 
idee  Grseca   litera  est  secundum  sonum.     Quamvis   au- 
tem    Latini  utuntui*  in  Latinis   dictionibus    sono    ejus, 
quod  est  phi,  tamen  figuram  adhuc  non  habent  unam; 
et  ideo   non  est   Ktera    in   alphabet©    Latino.     Nullam 
enim    dicimus  literam  apud    Latinos   nee    Grsecos,    nisi 
habeat  figuram   et   nomen,    et    tamen   figura  et  nomen 
per  se  non  faciunt  literam  sed  quando  concurrunt  cum 
:.iquids.      sono.     Nam  sonus  est  principalis   in  litera.    Aliquando 

>  Blank  in  MS. 


IX.]  COMPENDIUM   STUDII.  503 

vero  semivocales  dicuntur  liquidiie,  tarn  apud  Grpecos 
quam  Latinos.  Et  dicuntur  liquidte,  ut  dicit  Pris- 
cianus,  quia  facili  produci  et  corripi  possunt  secundum 
quod  diversis  Uteris  aliis  conjunguntur,  et  ideo  di- 
cuntur liquescere,  et  fluere,  et  instabiles  esse  in  sua 
natura.  Dicuntur  etiam  liquidse  quia  de  facili  mu- 
tantur  de  sua  potestate  et  proprietate  quantum  habent 
alias  in  metro,  sicut  exponetur.  Nam  apud  Latinos 
quatuor  sunt  liquidse,  scilicet  I,  m,  n,  r,  ut  dicit  Pris- 
cianus ;  et  nihilominus  liquescunt.  Aliquando  quidem 
r  liquescit,  cum  dicitur,  Alexandi'eide  : 

"  Cum  patris  interitu." 

Quia  non  producit  primam  syllabam  liujus  dictionis 
patris.  Quod  tamen  facit  apud  Theodolum  cum  dici- 
tur: 

"  Patrem  sequitur  sua  proles." 

Idem  patet  de  I  in  Thobia : 

"  Replet   agenda   sacra." 
Et  in  eodem  : 

"  Sacra  agenda  replet." 

Item  1)1  liquescit.    Virgilius  in  decimo  ^neidos  [129.]  : 

"Nee  Clytio  ^  genitore  minor  nee  fratre  "  [Menestlieo]. 

Nam  corripitm*  ultima  liujus  dictionis  fratre.  Et  quod 
alias  producat  vulgatum  est.  Item  n  liquescit;  ut 
Ovidius   quarto   Metamorp. : 

"  Piscosamque  Gnidon.' 

Quod  autem  n  liquescat  cuilibet  patet.  S  similiter 
liquescit  in  principio  dictionis,  ut  Horatius  in  Ser- 
monibus  [i.  5,  35.]  : 

"  Ridentes  pr£emia  scribee."  ^ 


Clytio^  Lycio,  MS.  I   *  scriboi]  rudentes  prima  scribe,  MS; 


50-i  UOGEFJ   BACONIS  [CAP. 

Nam  ultima  de  prima  brevis  manet  cum  tres  con- 
souantes  sequantur.  Similiter  in  fine  dictionis  plus 
est.     Unde  Ennius  poeta  : 

'■'  Qua  perire  solet  genus  pennis  condecoratum." 

Nam  ultima  de  genus  remanet  brevis;  et  ideo  s 
liquescit  aut  esset  brevis  positio.  Ut  Virgilius  in 
^Eneide  [xii.  709.] : 

"  Inter  se  coiisse  viros  decernere  ferro/'  ' 

Cum  tamen  liquescat,   ut  Juvenalis  [vi.  109.]  : 

"  Siiope  stillantis  ocelli."" 

Mutes.  Muta3  vero  sunt  novem,  scilicet  vita,  gamma,  delta, 
thita,  kappa,  pi,  taf,  phi,  chi.  De  istis  autem  mutis 
tres  sunt  leviter  et  debiliter  prolata^,  et  vocantur 
Jenes,  ut  j)i,  l-appa,  taf ;  et  tres  fortiter  sonant  et 
dicuntur  aspere  aspirare,  ut  phi,  chi,  thita;  et  tres 
mediocres,  ut  vita,  gamma,  delta.  Dicuntur  tres  esse 
cognatfip,  ut  pi,  vita,  phi,  quia  sonant  inter  labia,  et 
quia  conformem  liabent  sonum,  nisi  quod  difFerunt 
secundum  levitatem,  mediocritatem,  et  asperitatem. 
Unde  vita  est  media  inter  phi  et  pi ;  et  ideo  fre- 
quenter una  mutatur  in  aliam  et  ponitur  pro  alia. 
Similiter  vero  cognatpe  sunt  happa,  gamma,  et  chi,  et 
formantur  in  ore.  Taf  vero,  et  delta,  et  thita,  sunt 
coo-natas  et  formantur  in  cjutture.  Sciendum  ioitur 
quod  phi  est  muta  necessario  propter  cognatas  suas 
quae  sunt  muta3  ;  et  non  differt  a  pi  nisi  per  aspira- 
tionem.  Sed  aspiratio  non  mutat  substantiam  literce. 
Cum  igitur  apud  Latinos  /  accipiatur  in  Latinis  dic- 
tionibus  sicut  phi  apud  Groscos,  oportet  quod  /  sit 
muta.     Et  lipec  est  sententia  Prisciani,  ut  prius  tactum 


'  (Icca-ncrc  faro']    et   discurrere  I      2  ocelli]  ascelli,  JIS. 
feritc,  MS,  I 


IX.]  COMPENDIUM   STUDII.  505 

est/  licet  incipiat  a  vocali,  sicut  seniivocales.  Ratio 
dicta  nunc  fortior  est  ut  sit  muta.  Quum  j^i  seqnitur 
literas  m.i  et  ni  tunc  sonat  h,  ut  [A«ju,7rac].  Nam 
apud  Grsecos  dicitur  lamhas.  Et  hie  j)^  sequitur  mi. 
Similiter  quvnn  sequitur  iii,  ut  [T17V  TTcVTrjxotrTrv].  Nam 
sonus  Grascus  tinhentecostin,  tin  est  ai-ticulus  et 
Pentecostin  est  accusativus  liujus  nominis  Pentecost  is. 
Et  (jamma  ante  aliud  gamma,  vel  ante  hapixi,  sonat 
[quasi  N].  Nam  Gr?ecus  dicit  [ayy;Aoc],-  hie  angelos, 
et  gamnuc  hie  antecedit  aliud  gamiina.  Similiter  cum 
antecedit  lappa^,  ut  [eicrtvi'yxrjc]  ;  nam  Grascus  dicit 
isenengis,  et  mutat  gamma  in  ni,  quia  happa  sequitur 
quod  est  iidroducas  in  Latino.  Et  similiter  in  hoc 
eodem  exemplo  kappaj  amittit  suum  sonum  et  conver- 
titur  in  gamma.  Nam  quandocunque  kappa  sequitur 
gamma  habet  sonum  de  gamma,  et  ideo  kappa  in 
syllaba  ultima  dictionis  nunc  dicta3  sonat  gamma^  apud 
Grfecos.  Similiter  sonat  gamma  post  11  i,  ut  scribitur 
[auyx-oTir,]  et  dicitur  singopi ;  et  mutatur  non  solum 
sonus  de  kappa  in  sonum  de  gamma,  sed  sonus  de 
gamma  in  hoc  eodem  exemplo  mutatur  in  11  i  secun- 
dum superiorem  regulam  ;  quia  secundum  proprios 
eorum  sonos  vocaretur  sigkopi.  Sed  Latinus  dicit 
slncope  Grsecii  declinatione,  et  sincopa  sincope  Latina. 
Et  post  ml  et  ni,  taf  habet  sonum  de  delta,  ut 
scribitur  [Travroj],  et  dicitur  pandas  per  delta  et  [non] 
pantos  per  taf. 


Cap.  X. 

PosTQUAM  habitum  est  de  literarum  sonis  simplicium  Diph- 
et  singularum,  nunc  dicendum  est  de   sonis   qui    oriun- ^^^'^"Ss- 
tur  ex  geminatione    literarum  adinvicem  qui    habentur 


'  taclinii  esl'\  p.  510.  I      '^  «77(;Ao;]  isenengis,  dotted  untlei*- 

I  n^aih, 


506  ROGERI  BACON  IS  [CAP. 

per  diphthongos.  Diphthongus  apud  Gmecos  est  coii- 
junctio  diiarum  vocalium  sonum  nnius  vocalis  baben- 
tiiim,  vel  vocalis  cum  consonante.  Et  finales  literpe 
in  diphthongis  Gr?ecorum  sunt  iota  et  y2mlo.  Potest 
igitur  ypsilo  consequi  alpha  sic  [au],  et  tunc  sonat 
quantum  a  cum  v  consonante ;  qui  sonus  aliquantu- 
lum  similis  est  sono  ipsius  a  cum  / ;  et  ideo  vulga- 
riter  exemplificamus  quod  sonat  af.  Vel  potest  con- 
sequi e  sic  [eu],  et  tunc  sonat  quantum  e  vocalis  cum 
V  consonante,  et  quasi  ef,  ut  est  dictum  de  alpha  et 
ypsilo.  Vel,  potest  dici  consequi  ita  sic  [lu],  et  sonat 
quasi  if,  ut  dictum  est  de  aliis ;  vel  ypsilo  sequitur 
post  omicron,  et  tunc  sonat  u  vocalem.  Et  sic  solum 
habent  Grteci  sonum  u  vocalis.  Si  vero  iota  sequitur 
alpha,  sic  [«»],  tunc  sonat  e ;  si  e,  sicut  [as],  tunc 
sonat  i  per  iota ;  si  o,  sicut  [ao],  tunc  sonat  iota 
l^ro  ypsilo.  Et  hi  octo  diphthongi  vocantur  proprii. 
Sed  alii  tres  dicuntur  improprii,  et  fiunt  per  sub- 
scriptionem  hujus  literag  iota  et  alp)ha,  ita  et 
w  mega  sic  [u,  vj,  w,].  Aliquando  ponitur  iota  in 
litera  post  literam  sicut  in  aliis  diphthongis  sic  .  . 
.  .  .  .  Sed  in  istis  sonus  nunquam  renovatur,  sed 
remanet  sonus  liter?e  principalis,  scilicet  ejus  cui  sub- 
scribitur  iota.  Nam  quando  subscribitur  ei  quod  est 
alpha,    sonatur      ....       ;    quando    vero    ei   quod 

est  ita, quando  vero  ei  quod  est  co  mega 

sonatur  solum  omega.  Et  bis  tribus  diphthongis 
utuntur  Gra3ci  semper  in  dativo  casu  primee  declina- 
tionis  et  secundse.  Sciendum  est  quoque  quod  iota  et 
ypsilo  aliquando  conjuncta  vocalibus  non  faciunt 
diphtbongum,  sed  utraque  vocalis  retinet  suum  proprium 
sonum.  Et  ad  hoc  notandum  ponuntur  duo  puncta 
super  iota  et  ypsilo,  sic  [o'i,  oij].  Quando  vero  diph- 
thongus  est  non  ponuntur  jDuncta.  Casterum  notan- 
dum quod  quum  post  diplithongum  ex  alpha  et  ypsilo, 
vel  ex  ita  et  ypsilo  sequitm-  vocalis  syllabicantur  a,  et 
e,  et  ita  per  se,  ut      ,     .     .     ,  et  sonus  v  consonantis, 


X.]  COMPENDIUM   STUDII.  507 

quod  liic  oritur,  adhit^ret  vocali  sequent!,  scilicet  ipsi  a ; 
et  ideo  in  usu  Latinorum  debet  u  vocalis  syllabicari 
cum  a  litera  et  non  cum  e.  Similiter,  quando  post 
ypsilo  sequitur  labda  vel  ro,  tunc  Gr?eci  syllabicant 
vocalem  prpecedentem  per  se,  ut  .  .  .  In  liac  enim 
dictione  e  per  se  syllabicatur ;  v,  consonans  syllabicatur 
cum  labda  et  o.  Et  similiter  quando  ro  sequitur, 
ut  .  .  .  .  Sed  Latinus  dicit  aura  per  diphtlion- 
gum,  more  Latinorum.  Aura  enim  Gr?ecum  voca- 
bulum  est,  quo  Latini  utuntur  in  eadem  signilicatione 
qua  et  Grseci,  sed  aliter  pronuntiant.  Sed  Latini  non 
habent  tot  diphthongos.  Quatuor  vero  tantum  in  usu 
Latinorum,  scilicet  ce,  ce,  aw,  et  eu-.  Et  cum  additur  e 
ad  a  sonat  e,  ut  caelum  sonat  celum.  Et  cum  additur 
e  ad  o  sonat  e,  ut  coepit  sonat  cepit.  Grsecus  igitur 
addit  iota  ad  alpha  et  o  ;  et  Latinus  in  Latinis  dic- 
tionibus  addit  e  ad  a  et  ad  o.  Et  cum  additur  iota 
ad  alpha  secundum  Grsecum,  vel  e  ad  a  secundum 
Latinum,  habetiu'  idem  sonus,  quoniam  sonatm-  e.  Sed 
non  sic  additione  i  ad  o  secundum  Grsecum,  et  de 
additione  e  ad  o  secundum  Latinum.  Nam  Grsecus 
sonat  y  Grsecum,  Latinus  sonat  e.  In  aliis  vero  dua- 
bus  diphtliongis  Latinorum,  scilicet  au  et  eit  non 
resultat  sonus  unius  vocalis,  sed  sonus  compositus  ex 
duabus  cum  dicitur  au  et  eu.  Sed  Gr?ecus  in  con- 
similibus  diphtliongis  accipit  v  pro  consonante  non 
pro  vocali,  cujus  sonus  resultat  ex  additione  ypsilo  ad 
a  et  e,  et  tunc  resultat  sonus  ex  vocali  et  consonante, 
ut  af,  vel  ef,  vel  if,  sicut  dictum  est. 


Cap.   XI. 

His   habitis    convenienter    posset     fieri    sermo   Ion-  Syliabica- 
gior   de   syllaba    et    ratione   syllabicandi,    sed   breviter  p^J^^^^*^ 
transeO;    quia    ex  Prisciano    multum    patet    eonjunetio 


508  ROGERI   EACONIS  [CAP. 

literarum  in  syllabas,  non  solum  secundum  Latinum, 
sed  secundum  Gi'tecum.  Nam  qu?e  Priscianus  deter- 
minat  multum  sunt  conformia  syllabication!  Grsecorum. 
Syllaba  vero  componitur  ex  syn  Grreca  prsepositione, 
quse  valet  cum,  et  laho,  quod  est  accipio  ;  unde  syllaba, 
id  est  conceptio,  scilicet  literarum  in  unum  ;  non  quia 
omnis  syllaba  habeat  plures  literas,  sed  quia  in  pluribus 
est  liujusmodi.  Syllabicatur  autem  consonans  ,  cum 
consonante  variis  modis,  tam  apud  nos  qviam  apud 
Gniecos ;  de  quibus  nulla  vis  constituenda  est  ad  prje- 
sens,  nisi  quod  ante  vita,  et  x>i,  et  phi,  et  mi,  semper 
debent  scribi  mi,  et  non  ni,  ut  symbolmn,  lampas, 
amnos,  arena,  am^pho  ;  et  mi  prrecedit  ipsum  ni,  ut 
romnos,  hymnos,  omnes,  quod  est  proprium  nomen 
apud  Grsecos.  Nam  Callimachus  cujus  auctoritas  est 
a})ud  Grsecos,  quo  et  pro  auctore  utitur  Priscianus,  bre- 
viat  omnes,  quia  o  brevis  est  liic,  et  est  syllaba  sola  ; 
et  ni  post  mi,  sen  mi  ante  7ii  quum  liquescit,  sicut 
in  hoc  exemplo  omnis,  et  ideo  non  est  brevis  positio. 
Et  sic  circiter  xlvi.  diversitates  sen  modi  syllabicandi 
sunt  in  universo. 
Accentua  Syllaba3  accidit  prosodia,  quam  Latini  dicunt  accen- 
tion.  ^^j^^-^      jjq^j  ^q-q^  l3gjjg  manifestatur   nisi    in    dictione,  et 

debetur  syllabse  ratione  alicujus  vocalis ;  unde  origi- 
naliter  debetm-  vocali.  Sed  tanquam  ejus  subjecto  pro- 
l^rio  debetur  syllabse  velut  accidens,  ut  color  superficiei. 
Quia  in  diversis  syllabis  est  dispar  accentus ;  et  diversa 
juxta  se  posita  magis  apparent,  Et  ideo  in  dictione 
ubi  syllabarum  est  diversitas  manifestatur  accentus. 
Prosodia  vere  dicitur  a  prosodin,  quod  est  cantare ; 
quia  pros  prajpositio  est  idem  quod  ad  apud  nos,  et 
odo  est  cantus.  Unde  dicitur  prosodia  quasi  accantus, 
propter  quod  dicitur  accentus,  ab  accino,  accinis, 
quod  est  compositum  de  ad  et  de  cano,  -is  ;  et  ideo 
dicitur  accentus  quasi  accantus,  quia  uni  syllabje  alic© 
accantantur.  Quamvis  haec  dictio  calefacio  sit  quinque 
syllabarum,  super  unam  tamen  residet  sonus  principalis, 


XI.]  COMPENDIUM   STUDII.  509 

scilicet  antepenultimam,  cui  cfieterfB  consonant  et  ac- 
cantantur  aline  syllaba^.  Sunt  prosocliMe  decern.  PriniDe 
dufie  sunt  macra  et  brachia,  id  est,  longa  et  brevis. 
Et  vocantur  teinpora  a])ud  Griecos ;  tempus  longum  et 
breve  ;  quas  j)rinia3  dimension!  assimilantur,  ut  prsedic- 
tum  est.  Et  hoc  sciendum  est  de  his,  quod  macra 
sen  longa  denotatur  per  lineam  rectam  positam  super 
syllabam  sic,  ( — )  ;  et  brachia  pi'osodia  denotatur  per 
inferiorem  partem  circuli  sic,  ("—').  Du?e  vero  alite 
prosodite  sunt  dasia  et  ^^si^i,  et  voc.mtur  Qieujwiata 
apud  GraBcos,  et  spiritus  et  aspirationes  apud  nos  ;  et 
assimilantur  secundai  diraensioni,  ut  dictum  est.  Et 
figurse  harum  ex  causis  notatse  sunt  prius ;  ideoque 
pertranseundum  est.  Sciendum  autem  quod  omnis 
vocalis  potest  aspirari  secundum  Griecos ;  et  ypsilo 
propter  tenuitatem  soni  semper  aspiratur,  quum  poni- 
tur  in  principio  dictionis ;  et  omnis  dictio  incipiens 
a  vocali  habet  notam  alterius  aspirationis.  Et  vocalis 
semper  aspiratur  a  parte  ante,  ut  dicit  Priscianus,^ 
quia  omnis  vox  plus  sonat  quum  postponitur  quam 
quum  anteponitur,  sicut  ipse  dicit,  propter  quod  aspi- 
ratio  non  debet  poni  post,  ne  nimis  intendat  sonum 
vocalis  qufe  multum  habet  de  sono,  et  ideo  ei  praspo- 
nitur.  Sed  consonant!  postponitur  ut  multum  inten- 
datur  sonus,  eo  quod  consonans  parum  habet  de  sono 
respectu  vocalis,  et  ideo  aspiratio  plus  adliperet  con- 
sonantibus  quam  vocalibus.  Nam  apud  consonantes 
transit  in  substantiam  soni  eorum,  ut  dicit  Priscianus, 
maxime  in  mutis,  quia  imperfectum  habent  sonum,  et 
ideo  sonus  eorum  naturaliter  desiderat  fortificari  magis 
quam  soni  aliarum  literarum,  quia  res  imperfectior 
magis  indiget  perfectione.  Sed  mutjB  inter  omnes 
homines  habent  sonum  magis  imperfectum.  Et  solum 
consonantes    apud    Gr?ecos    forti    aspiratione,    qvia?    est 


'  Priscianus']  ibid.  p.  8, 


510  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

dasia,  scilicet  kappa,  pi,  ro,  taf.  Et  quia  multum 
adhseret  aspiratio  rautis,  ideo  Grseci  in  liujus  signum 
inveniunt  imam  figuram  in  quam  includeretur  aspiratio 
simul  cum  litera.  Aspiratur  autem  ro  quum  in  prin- 
cipio  dictionis  ponitur,  ut  rhima  verbum ;  et  quando 
in  principio  dictionis  geminatur,  ut  Pyrrhus.  Sed 
non  aliter,  ut  sphcera,  hora.  Et  nulla  est  dictio  La- 
tina  in  quam  cousonans  aspiratur,  sed  Grgeca  et 
Latina  quae  est  in  usu  Grasci,  ut  Rhoma ;  sed  in  usu 
Latini  non  aspiratur  prima  syllaba.  Et  cum  dictum 
est  quod  vocalis  non  aspiratur  a  parte  post  non  est 
instantia  in  hujusmodi  interjectionibus  indignandi,  vah, 
ah,  sicut  dicit  Priscianus.  Nam  apocopa  facta  extremge 
vocali  cui  additur  aspiratio,  unde  perfecta  est  vox, 
vah\ci\  alia.  Sed  imperfectce  proferuntm-,  quia  naturale 
est  interjectionibus  proferri  voce  abscondita  et  imper- 
fecta. Quoniam  non  proferimus  nisi  propter  vehemen- 
tiam  gaudii  ac  timoris,  aut  indignationis,  aut  admira- 
tionis,  aut  liujusmodi  passionum  et  afFectionum  animi, 
Sed  quando  sic  patimur,  vel  affectamur  vix  loquimur 
propter  magnitudinem  gaudii  et  aliarum  passionum,  et 
ideo  imperfectas  voces  facimus.  Sed  hujusmodi  debent 
esse  interjectiones  et  dicunt,  ideo  liabent  voces  imper- 
fectas et  absconditas.  Et  etiam  voces  Syrorum,  et 
^gyptiorum,  et  Hebrteorum,  et  omnium  gentium  ali- 
arum a  Grsecis  et  Latinis,  sunt  conformes  interjectioni- 
bus secundum  Priscianum  et  secundum  veritatem,  quia 
in  fine  aspirantur  vocales. 

Nidla  vero  dictio  Latina,  ut  dixi,  habet  aspi- 
ratam  consonantem,  quia  non  est  instantia  in  hu- 
jusmodi dictionibus  nichil,  mnichi.  Non  enim  debent 
scribi  per  c,  sed  sine  c,  nihil,  mihi.  Et  quia  ibi  sunt 
duo  i  brevia  coincidunt  propter  brevitatem  in  miam 
vocalem  longam  melius,  ut  dicatur  nil,  mi  ;  quia 
scribi  debent  sine  aspiratione,  quum  vocalis  non 
aspiratur  in  principio  dictionis ;  licet  aliquando,  ut 
vehemens,   hie  vocalis  secundte  syllabae  aspiratur.   Qua- 


XI.]  COMPENDIUM  STUDII.  511 

propter  non  est  instantia,  quia  abusus  modernus  posuit 
c  in.  hujusniodi  vocalibus. 

Tres  vero  prosodise  vocantur  apud  Grsecos,  oxla,  Accents. 
havla,  et  perispomenl,  hoc  est  acuta,  gravis,  cir- 
cuuiflexa,  et  dicuntur  toni  in  Grseco  scilicet  oxis, 
baris,  ]jerispoinenes.  Et  liae  solas  prosodise  vocan- 
tur apud  nos  acceutus,  quia  evidentior  est  accantus, 
et  sonoritas  manifestior  liis  quam  aliis.  Et  ideo 
bene  comparantur  tertiie  dimensioni  quie  complet  na- 
turam  dimensionis.  Sed.  hujusmodi  prosodia  complet 
tensionem  soni.  Et  dicuntur  tenores,  quia  tendunt 
sonum  A^el  sui'sum,  vel  deorsum,  vel  medio  modo. 
Unde  axis  seu  acutus  accentus  incipit  ab  imo  et 
ascendit  in  altum  ad  modum  lancearum  acutarum 
erectarum,  ut  exemplificant  Gr^Bci.  Et  est  ejus 
figura  ( /)  super  syllabam  posita  talis.  Baris  seu  gravis 
et  ponderosa  incipit  ab  alto  et  descendit  ad  modum 
rei  gravis  et  ponderosie.  Descendit  enim  secundum  lite- 
ram  rectam  a  sursum  in  deorsum  sic  (\),  qu£e  ponitur 
super  syllabam  aliquando.  Perispomeni  prosodia  com- 
ponitur  ex  acuto  et  gravi,  et  incipit  ab  inferiori, 
intendens  superius,  iterum  inclinatur  deorsum  ;  cujus 
figura  est  quasi  composita  ex  figura  acutte  prosodiiTS  et 
gra^'is  vel  figui-a  quasi  su})eriori  parte  cii'culi  sic  (^.  Et 
iste  septem  prusodire  propri^e  vocantur  a  Grrecis  ;  et 
formantur  earum  figurne  a  tribus  Uteris,  scilicet  labda, 
thita,  et  ita.  Nam  hrec  figura  A,  quae  est  ipsius  labda, 
liabet  in  se  notam  acutas  prosodiae  et  gravis.  Sinistra 
enim  ejus  pars  est  nota  acutae,  et  dextra  gravis. 
Figura  enim  htec,  quae  est  ipsius  thita,  potest  resolvi 
in  partem  superiorem  pro  nota  prosodise  circumflexoB, 
et  in  partem  inferiorem  pro  nota  brevitatis,  et  in 
literam  transversalem  pro  nota  longitatis.  Et  base 
figura  (H)  quae  ita  dicitm*,  potest  resolvi  in  partem 
sinistram,  qu?e  est  figura  dasioi,  et  in  partem  dextram, 
quae  est  figura  ipsius  ps'ili,  ut  dictum  est  prius.  Sed 
apud  Graecos  non  ponitur  nota  gravis  accentus  nisi  in 


512  r.OGERI   BACONIS  [cAP. 

casu  scilicet  quuin  syllaba  acuitur,  ut  theos,  longon, 
Os  enim,  ultima  syllaba  liujus  dictionis  theos,  natura- 
liter  est  acuta,  et  vertitur  in  gravem  propter  primam 
Hyllabam  dictionis  sequentis,  quse  est  acuta.  Regularis 
enim  modus  accentuandi  est  quod  una  syllaba  gravetur, 
et  alia  sequens  acuatur,  sive  in  una  dictione,  sive  in 
]duribus,  nisi  aliquando  du?e  naturaliter  long?e  uniantur, 
ut  natura.  Et  quia  prior  syllaba  pendet  ad  sequentem 
propter  sententiam  et  conventiam  dictionis  sequentis, 
et  non  sistitur  ibi,  ideo  gravatur  ha3c  syllaba  os  ;  et 
propter  hoc  oportet  quod  signum  apponatur,  quia  aliter 
non  innotesceret  haec.  Sed  quando  syllaba  naturaliter 
est  gravis  non  ponitur  signum,  eo  quod  privatio  signi  est 
ei  pro  signo.  Propter  hoc  acuta  syllaba  et  circumflexa 
signantur  semper,  et  ideo  non  oportet  quod  gravis 
eignetur,  quia  manifesta  est  ex  privatione  signi  per 
oppositum  ad  acutam  syllabam  et  circumflexam.  Post- 
quam  enim  signentur  acuta  et  gravis,  manifestum 
est  quod  omnis  alia  syllaba  in  qua  non  reperiatur 
earum  signum  sit  gravis.  Et  ideo  non  oportet  quod 
signetur.  Sicut  rusticus  habens  tres  oves,  si  signavit 
duas,  tertia  satis  cognoscitur  ex  privatione  signi,  et  ita 
bene  et  melius  quam  si  haberet  proprium  signum. 
Et  omnis  monosyllaba  dictio  vel  acuitur  vel  circum- 
flectitur  apud  eos,  si  per  se  consideretur,  et  proferatur 
extra  orationem.  Sed  non  circumflectitur  nisi  sit 
naturaliter  longa.  Non  tamen  omnis  naturaliter  longa 
circumflectitur.  Et  si  prseponatur  alicui  gravi  adliuc 
non  mutat  in  oratione  suum  naturalem  accentum.  Et 
si  nihil  ipsum  sequatur,  sed  sit  in  fine  orationis  adhuc 
non  mutatur  in  gravem,  sed  servat  accentum  naturalem 
nisi  sit  enclitica  dictio,  ut  dedokas  mi,  id  est,  dedisti 
uiihi,  sicut  apud  nos,  que,  up,  ve,  qua?  licet  de  se 
acuuntur,  tamen  gravantur  in  oratione,  quia  natura 
eorum  est,  ut  inclinent  accentum  ad  dictionem  prrece- 
dentem,  et  ideo  vocantur  enclitica3 ;  similiter  apud 
Grsecos.      Hoc     enim    pronomen     mi    est     encliticum. 


XL]  COMPENDIUM   STUDII.  613 

Si  tamen  acuta  dictio  ^  monosyllabica  prseponatur  syl- 
labae  acutae,  tunc  gravatur  propter  consequentiam  dic- 
tionis,  s'iu  sit  acuta  declinabilis  dictio  monosyllabica 
seu  indeclinabilis.  Et  faciunt  Latini  secundum  quod 
Priscianus^  dicit,  in  libro  de  declinatione  duodecim 
principalium  versuum  Virgilii,  nisi  naturaliter  cir- 
cumflectatur.  Unde  in  majori  volumine  vult  quod 
non  solum  indeclinabiles  acutse,  quum  prteponuntur 
gravantur,  licet  de  se  acuantur,  sed  declinabiles,  quae 
de  se  naturaliter  sunt  acutse.  Unde  dicit  quod 
qui  relativum  in  oratione  et  lectione  gravatur,  licet 
de  se  acuatur,  et  hoc  est,  si  acuta  syllaba  sequatur, 
ut,  qui  ait.  Et  non  solum  monosyllabcB  naturaliter 
acutse  gravantur  in  oratione  quum  sequitur  acuta,  sed 
ultimas  syllable  dictionum  dissyllabarum  et  polysylla- 
barum  propter  consequentiam  dictionis,  sicut  prius 
exemplificavi.  Et  e  converso  gravis  in  acutam  ver- 
titur,  ut,  sicut  dixi,  dedokas  mi ;  ultima  syllaba  hujus 
dictionis  gravatur  naturaliter,  sed  propter  consequentiam 
dictionis  encliticfe,  acuitur.  Et  non  solum  est  hoc  de 
encliticis,  sed  de  aliis  dictionibus  sequentibus,  quarum 
prima  syllaba  gravatur.  Tunc  ultima  syllaba  dictionis 
prcecedentis  acuitur  propter  consequentiam  dictionis ; 
quia  prsecedentis  dictionis  ultima  mutatur  in  contra- 
rium  accentum,  eo  quod  in  eo  non  statur,  sed  de- 
pendet  serrao  et  sententia  ad  aliud  sequens,  tanquam 
ad  finem  suum  et  terminum  suae  dependentiee ;  et  finis 
imponit  necessitatem  his  quae  sunt  ad  finem,  ut 
Aristoteles^  dicit  secundo  Physicorum,  propter  quod 
ob  necessitatem  dictionis  sequentis  mutatur  prpecedens, 
nisi  sit  circumflexum. 

Item    gravis   potest   esse    in    omni    syllaba,    sed    ac- 
centus  acutus  non  potest    esse,    nisi   in   antepenultiraa, 


•  dictio']  Added  in  the  margin,        I      '  Aristoteles']  See  p.  239. 
^  Priscianus']  See  p.  23§,  1 

VOL.  I.  K   K 


514  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

et  penultiiTcica,  et  ultima  syllaba.  Unde  tria  loca  haljet. 
Circumflexus  habet  tantum  duo  loca,  scilicet  penulti- 
mam  et  iiltimam.  Sed  quum  ultima  est  natural  iter 
longa  non  manet  acutus  accentus  in  antepenultima 
sed  in  penultima,  ut  dico  u'yysKos,  in  nominativo  Gr^eco 
cadit  acutus  accentus  super  antepenultimam  quia  ul- 
tima brevis  est,  et  sic  apud  nos  cum  dicitur  angelus. 
Sed  in  genitivo  casu  cum  dicitur  angeli,  quia  ultima 
est  naturaliter  longa,  ideo  acuitur  penultima.  Et  tunc 
transit  acutus  accentus  de  una  syllaba  ad  aliam  in 
formatione  obliquorum,  qui  habent  naturaliter  longam. 
Sed  in  liis  qui  liabent  brevem  ultimam,  assimilantur 
nominativo,  ut  uyysXov  in  accusativo  liabet  acutam  sem- 
per [antejpenultimam.  Similiter  circumflexus  transit 
in  obliquis  in  alium.  Nam  cum  dico  rhima  (f.rjfxu), 
quod  idem  est  quod  verhum  in  Latino,  prima  circum- 
flectitur,  sed  in  genitivo,  quod  est  rliimatos  (p^fj,ocTog), 
non  manet,  eo  quod  ibi  non  potest  antepenultima  cir- 
cumflecti ;  et  ideo  mutatur  circumflexus  in  acutum  et 
acuitur  prima  in  genitivo  et  perit  circumflexus. 
Prosodjc  Et  ideo  pertranseo  ad  alias  prosodias  tres  qure  vo- 
cantur  improprie  prosodiae  ;  vocautur  passiones.  Nam 
prosodia  apud  Grsecos  dividitur  in  propriam  proso- 
diam,  et  tonos,  et  passiones.  Et  prima  istarum  pas- 
sionum  vocatur  apostrofos  secundum  Grascum.  Et 
Latinus  dicit  apostrophus  vel  apostrophe  ;  et  notat 
dictioni  prpecedenti  aliam  deesse  e  ultimam  ejus  voca- 
lem.  Et  ejus  figura  est  quasi  pars  circuli  dextra  ( ) ), 
unde  est  similis  alteri  figurarum  aspirationis  lenis, 
qu£e  psili  vocatur ;  ut  epi  (otI)  idem  est  quod  super, 
et  himas  (>!]"•«;)>  idem  est  quod  nos,  in  accusativo 
pro  istis  duabus  dictionibus  e2n  himas,  id  est,  super 
nos,  scribitur  et  pronuntiatur  quasi  esset  una  dictio, 
scilicet  ephimas  {sf'  ^ftaj).  Sed  non  est  una  dictio 
immo  duse,  et  per  apostropbum  auferatur  ultima  vo- 
calis  hujus  praepositionis  epi  (eTr/).  Et  nota  hujus  est 
pars     circuli    dextra,    quas     supponitur    consonant!    pi 


XL]  COMPENDIUM   STUDII.  515 

cujus  est  ilia  vocalis  qiire  deest.  Quoniam  prima 
hujus  dicfcionis  Jdmas  (rnj^ug)  aspiratur,  ideo  mutatur 
pi  in  phi,  et  dicitur  eplmnas  (sf  ^ixu^).  Et  apostrophe 
non  solum  tollit  iota  vocalem,  sed  alias  tres,  ut  alpha, 
et  e,  et  omicron,  siciit  dicuiit  auctores  grammaticse 
Grseese.  Et  invenimus  in  scriptura  Grseca  fieri  abla- 
tiones  istarum  literarum  quatuor ;  ut  cum  alia  (uXXu) 
sit  sed,  et  on  (ou)  sit  non ;  quando  simul  inveniuntur 
ista3  dictiones  scribuntur  libenter  per  apostrophen  ac 
si  essent  una  dictio,  sicut  {aXK'  ou),  propter  brevitatem 
auferentes  ultimam  vocalem  hujus  dictionis  alia  {aKKu), 
quod  designant  per  partem  circuli  dextram,  quae  po- 
nitm*  ad  lahda  consonantem,  vocali  ablata.  Et  de  (5=) 
apud  eos,  idem  est  quod  autem  et  vero,  et  opos 
quemadmodum ;  secundum  vero  consuetudinem  suam 
praeponunt  de  ei,  quod  est  opos ;  licet  nos  e  eon  verso 
dicimus  quemadmodum  ante.  Sed  ipsi  e  converse 
dicunt,  et  propter  brevitatem  dicunt,  per  apostrophen 
topos  (S'  oTTooi),  apponentes  notam,  sicut  dicitur  in  Gallico, 
D'Orliens  pro  de  Orliensi.  Et  ypo  (uno)  est  pr?epositio 
idem  quod  sub,  et  heauto  (lauro)  est  hoc  pronomen  ipso, 
sed  pro  2/po  heauto  (utto  suutm)  scribunt  per  apostro- 
phen yplieauto  {v!p'  kavTai),  super  pi  literam  ponentes 
notam  apostrophe.  Et  quia  prima  litera  pronominis 
aspiratur,  scribunt  phi  pro  2^^'?  et  dicunt  ypheOjUto 
(u<p'  exvTco).  Et  sic  invenimus  in  Latino  apud  anti- 
ques auctores  auferri  ultimam  vocalem,  ut 

"  Tanton   me  crimine  dignum?" 

pro  tantone.  Non  solum '  fit  hujusmodi  ablatio  in 
appositione  dictionum  quum  intelKguntur  dictiones 
esse  diversse,  ut  exemplificatum  est,  sed  in  compositione 
similiter  aufertur  vocalis  prioris  dictionis  quum  in 
compositione    cadit    cum    alia.       Quoniam    hsec    dictio 


'  solum']  v°  added  in  margin. 

K   K   2 


516  ROGERI   BACONIS  [CAP. 

catholicus,  est  dictio  composita  ex  duobus  correptis, 
scilicet  a  cata  (xocto.)  et  holon  (oAov),  quod  est  totum  ; 
sed  aufertur  ultima  vocalis  hujus  prsepositionis  cata ; 
et  quia  holon  aspiratur  [non]  mutatur  taf  in  thita.  Et 
lirec  etiam  dictio  ephi'mera  (efYjixspa)  patitur  ablationem 
vocalis.  Componitur  enim  ab  epl  et  himera,  quod  est 
dies,  quasi  in  die  vel  unius  diei  res.  Et  vocatur 
specialiter  febris  unius  diei  propter  hoc,  quod  nota- 
biliter  accidit  sa?pe.'  Unde  aufertur  ultima  vocalis 
hujus  prsepositionis  et  mutatur  2^'-  i^  V^^h  pi'opter 
hoc  quod  aspiratur  prima  syllaba  hujus  dictionis 
himera.  Et  sic  de  aliis  duabus  vocalibus,  scilicet 
0  et  e.  Et  dicitur  in  hujusmodi  compositis  esse  apo- 
strophe, sicut  in  appositione  dictionum.  Sed  proprie 
et  principaliter  accidit  in  appositione,  et  tunc  procul- 
dubio  est  necessaria  nota,  sunt  ^  consonantem  cujus 
vocalis  deesse,  ne  duge  dictiones  videantur  esse  una. 
Sed  non  est  talis  necessitas  in  compositione,  quia 
una  dictio  composita  resultat  et  debet  esse  una.  Et 
ideo  notandum  quod  in  compositione  apostrophe  pro- 
prie dicta  propter  banc  rationem  non  sit  ibi.  Et  non 
solum  propter  earn,  sed  propter  hoc,  quod  in  compositis 
dictionibus  ssepe  est  composita  ex  correpto  et  integro, 
et  ex  ambobus  correptis.  Et  sic  in  compositione 
aufertur  vocalis  pluries,  et  vocalis,  et  consonans,  et  alite 
vocales  a  prasdictis  quatuor,  et  etiam  syllaba,  Sed 
quia  pro  consonantibus  ablatis  et  aliis  vocalibus,  et  pro 
syllabis  non  apponitur  nota  apostrophe  nee  alia  nota, 
ideo  videtur  quod  necessaria  sit  apostrophe  nota  in 
compositis,  licet  quatuor  dictre  vocales  ibi  auferuntur 
sicut  in  appositione.  Quod  si  ibi  dicatur  a  multis, 
saltem  propria  non  erit,  nee  multum  necessaria  notse 
apostrophe  propter  dictas  causas. 

Secunda  de  his  in  propriis  prosodiis  vocatur  liiphen, 
cujus    nota    conjungit   ea    qu?e    pcssent    videri    divisa. 


'  sape]  spe,  IIS.  I      '  sunt]  So  in  1\IS.  seqiiens.  ? 


XL]  COMPENDIUM   STUDII.  SlV 

Et  est  ejus  nota,  quasi  inferior  pars  circuli  (w)  sup- 
poneuda  conjungendis.  Ut  ponainus  exemplum  La- 
tinum  ante-tulisti  ;  possiut  ante  et  tulisti  videri  du^ 
dictiones.  Sed  per  notam  ipsius  liipben,  denominatur 
quod  slut  una  dictio.  Similiter  si  scribantur  quis- 
putas,  paulo-rainus,  et  liujus-modi.  Sed  Latini  non 
utuntur  bujusmodi  signo,  ideo  sa^pe  falbuitur.  Grneci 
autem,  ut  vitent  errorem,  babent  talem  notam  et 
superponunt  conjungendis  in  unam  dictionem,  Et 
quum  sunt  secundum  veritatem  dlvidenda,  non  po- 
nunt  banc  notam  conjunctionis.  Unde  quanto  magis, 
et  tanto  magis,  et  unulto  onagis,  et  quominus  sunt 
pbires  partes  secundum  Grascum,  et  non  copulantur 
in  unum  per  bipben.  Sed  Lathii  multi  in  bis  errant, 
conjungentes  ea  in  unam  dictionem  qupe  nullo  mode 
debent  conjungi.     Et  sic  in  multis  abis. 

Tertia  vero  prosodia  de  impropriis  vocatur  ypodia- 
stile,  et  est  contraria  bipben.  Nam  male  cobserentia 
descernit  et  separat  per  notam ;  quse  est  quasi  pars 
dextra  circuli  ( ) )  supposita  illi  quod  debet  ab  alio 
separari,  vel  quasi  posita  inter  ea.  Vere  esset  neces- 
sarium  apud  nos  quod  baberemus  in  multis  notam 
distinguentem ;  ut  quando  dicitur  ah  eo  expediret 
quod  denotaretur,  b  litera  separari  ab  e,  ut  appa- 
rerent  duse  dictiones,  et  non  una,  quando  pro  duabus 
accipitur,  scilicet  pro  prsepositione  cum  suo  casuali, 
vel  quando  totum  est  una  dictio,  et  verbum  denotari, 
expediret,  quod  b  separaretur  ab  a,  ut  a  per  se  sylla- 
bicaretur,  et  b  cum  e.     Et  cum  dicitur  [^neid.  viii.  83.], 

"  Viridique  in  littore  conspicitur  sus :" 

expediret  quod  denotaretur  quod  r  litera  separaretur 
ab  s  litera,  tanquam  pars  alterius  dictionis  non  solum 
alterius  syllabse,  ut  ibi  non  intelligantur  esse  con- 
spicit  iirsus  ;  seu  quod  in  idem  redit,  ut  e  litera  de- 
notaretiu"  separari  a  c,  ut  non  sit  ejusdem  syllable  ; 
quatinus    sit    ibi    consincitur    sus    et    non    consjncit 


518  EOGEKI   BACONIS  [CAP. 

ursus ;  quia  sensus  est  quod  sus  seu  porca  conspiciatiir 
in    littore,  et    non    quod    ursus    conspiciat  vel  aspiciat. 

Unde    cum    Graecus    scribit supponit 

notam  ypodiastile,  quasi  inter  ni  et  a  quatinus  ad 
invicem  tanquam  partes  diversarum  dictionum  sepa- 
rentur.  Posset  enim  in  litera  utrobique  legi  nisi  esset 
tale  signum.  Quia  igitur  Latini  non  habent  liujus- 
modi  signum,  ideo  in  antiquis  scripturis  legentes  saepe 
graviter  errant,  quod  indicat  illud  exemplum  famosum 
in  fine  Job,  ubi  dicitur  cornus  tibii  pro  cornu  stibii. 
Syllabicatur  enim  hsec  litera  s  cum  ultima  vocali  dic- 
tionis  prsecedentis,  propter  modum  antiquum  scribendi 
in  morem  Grsecorum ;  cum  tamen  debeat  s  litera 
syllabicari  cum  t  dictionis  sequentis.  Et  est  in  hoc  loco 
et  similibus  nota  liypodiastile  Latinis  necessaria,  sicut 
Grsecis ;  quoniam  innumerabilia  errorum  figmenta  ceci- 
derunt  in  hoc  loco  propter  defectum  hujus  figurse;  et 
exposuerunt  cornus  variis  modis  erroneis,  volentes  sal- 
vare  hoc  vocabulum  cornus  et  tihii,  cum  tamen  sint 
nee  Latinum,  nee  alicujus  linguse.  Debet  enim  ibi 
esse  cornu  stibii,  sicut  Hebrseum,  et  Grsecum,  et  auc- 
tores  demonstrant.  Et  est  stibium  genus  medicamenti 
quo  mulieres  solebant  suas  linire  facies,  ut  albes- 
cant,  quod  idem  est  quod  cerusa  vel  consimile,  et  in- 
cipit  ab  s  litera.  Et  quia  tale  quid  solebat  poni  in 
vase,  ut  in  cornu  vel  alio,  ideo  dicitm*  ibi  cornu  stibii, 
quia  nee  cornus  aliquid  significat  nee  tibii. 


Cap.  XII. 

PoSTQUAM  expedita  sunt  htec  consequens  est  ut  sub- 
brevitates  et  varietates  accidentales  scribendi  dictiones 
et  syllabas  et  literas  considerentur,  quia  multipliciter 
hsec  sunt  apud  Gr^ecos.  Et  quum  fit  ha3c  varietas 
infinitis    modis    pro  voluntate    scribentium,    non  potest 


XII.] 


COMPENDIUM   STUDII. 


.19 


ars  dari  de  hujusmodi  iiifinitate.  Modos  tamen  ali- 
quos  quos  inveni  subjungam. 

Sciendmu  quod  famosse  sub])revitates  et  regiilares  et 
artificiales  sunt  hujusmodi.  Et  prima  potest  dici 
figura  qu93  adinventa    est   apud   eos  pro    duplici  shna, 

et    est    hsec quam    scribuut    in    linea 

duplicis  simcv.  Et  pro  vocali  cum  n  vel  sima  ba- 
bet  multas  figuras.  Octo  enim  vel  novem  sunt  pro 
vocali  ^ 


'  vocalil  "  Quantum  Luic  tractatui 
"  desit  (modo  ae  auctor  imperfec- 
"  turn  reliquerit)  conjicere  licet  ex 


"  propositione  dicendorum  supra 
"  posita,  cap.  vi."  A  note  added 
in  a  recent  hand. 


APrENDIX. 


APPENDIX. 


I. 


Epistola  Feateis  Rogerii  Baconis  de  Seceetis 
Opeeibus  Aetis  et  Natue^,  et  de  Nullitate 
Magi^.' 

Cap.  I. 

De  et   contra  apparentias  Jictas,   et  de  et  contra  in- 
vocationes  spirituum.^ 

Vested  petition!  respondeo  diligenter.^  Nam  licet  Magic  and 
natiu'se  potens  sit  et  mirabilis,  tamen  ars  iitens  na--'"^^^'^" 
tura  pro  instrumento  potentior  est  virtute  naturali, 
sicut  videmus  in  multis.  Quicquid  autem  est  prseter 
operationem  naturae  vel  artis,  aut  non  est  humanum, 
aut  est  fictum  et  fraudibus  occupatum.  Nam  sunt  qui 
motu  veloci  membrorum  apparentia  fingentes  aut  vocum 
diversitate,  aut  instrument  orum  subtilitate,  aut  tenebris, 
aut  consensu,  multa  mortalibus  proponunt*  miranda, 
quii3  non  liabent  existential  veritatem.  His  mundus 
planus  est,  sicut  manifestum  est  inquirenti.^  Nam  jocu- 
latores  multa  manuum  velocitate  mentiuntur,  et  Pliyto- 
nissiTB  vocum  varietatem*'  in  ventre  et  gutture  fingentes 


'  Magice']  Incipit  epistola  Rogcri 
Bachon  de  potestate  artis  et  naturae, 
MS. 

^  spirituum']  MS.  and  C.  omit  the 
divisions  and  headings  of  the  chap- 
ters. 


^  diligenter'\   om  C. 
*  proponunQ  apparent,  MS. 
^  inquirenti]  om.  C. 
•*  varietatem']  varietatc,  MS.    and 
libri. 


524 


APPENDIX  I. 


[cap. 


et  ore,  forinant  voces  humanas  a  longe  vel  prope, 
prout  volunt,  ac  si  spiritus  cum  homine '  loqiieretur ; 
et  lit-  sonos  brutorum  conligurant.  Cannse  vero  gra- 
mini  subditse,  et  in  latebris  terras  conditEe,  ostendunt 
nobis  quod  vox  liumana  est,  non  spirituum,  ^  quse 
magno  fingitur  mendacio.  Quum  vero  in  tenebris  cre- 
pusculi  matutinis  vel  nocturnis  res  inanimata3  raoven- 
tur  velociter,  *  non  est  Veritas,  sed  fraus  et  dolus. 
Consensus  vero  omnia  fingit  quse  volunt  homines, 
prout  adinvicem  disponunt. 
Opposed  to  In  his  vero  omnibus,  nee  philosophica  consideration 
considerat,  nee  ars,  nee  potestas  naturse  consistit.  Sed 
propter  ^  hsec  est  nequior  occupatio,  quando  homines 
contra  leges  philosophise,  et  contra  omnem  rationem 
spiritus  invocant  nefarios,  ut  per  eos  suam  compleant 
voluntatem.  Et  in  hoc  est  error,  quod  credunt  sibi 
subjici  spiritus,  ut  ipsos  cogant^  humana  virtute  ;^ 
hoc  enim  est  impossibile,  quia  vis  humana  longe 
inferior  est  quam  spirituum.  Atque  in  hoc  magis 
oberrant  hujusmodi  homines,''  quod  per  aliquas  res 
naturales  qui  bus  utuntur,  credunt  vel  advocare  ^'^  vel 
fugare  spiritus.  Et  adhuc  erratur,  quando  per  invoca- 
tiones,  et  deprecationes,  et  sacrificia  nituntur  homines 
eos  placare,  et  adducere  pro  utilitate  vocantium ; 
facilius  enim  sine  comparatione  a  Deo  deprecandum 
esset,^^  vel  a  bonis  spiritibus,  quicquid  homo  debet  utile 
reputare.  Cum  nee  in  rebus  inutilibus  favorabiles 
existunt  spiritus  maligni,  nisi  in  quantum  propter 
liominum   peccata   a   Deo   permittuntur,  qui   humanum 


'  cum  homine']  tunc  humane,  C. 

^  et  uQ  etiam .  .  confingunt,  C.H. 

'  spirituuin']  et  non  spiritus  .  . 
fingunt,  C.  H. 

*  velocitcr']  violenler,  H. 

'  conaiJeratio']  ratio  considerat, 
C.H. 

^propter]  prscter,  H. 


'  cogant']  et  quod  spiritus  cogan- 
tur,  C.  H. 

'  virtute']  voluntate,  C. 

"  hujusmodi  homines]   om.    MP. 

'"  advocare]  advocari  yel  fugari 
sp.  malignos,  C.  H. 

"  deprecandum  csset]  impetran- 
dum  foret,  C.  H. 


I] 


APPENDIX   I. 


525 


sreiius   reo-it   et    o-ubernat.       Et    ideo    istre    vine     sunt 

o  o  o 

prneter  sapientise  documenta,  iinmo  potius  ^  in  contra- 
rium  opsrantur,  nee  unquam  vere  philosophantes  de 
his   sex   modis    curaverunt. 


Cap.  1 1. 

De    character Ibus,  carrtiinihus,    et   eorum   usu. 

Quid     vero     de     carminibus,    et     eharacteribus,    et  Charms 
huiusmodi    aliis-    sit    tenendum,    considero     per     hunc '"^?   t"^"   . 

J  ....  chantmeuts 

modum.  Nam  proculdubio  omnia  hujusmodi  nunc  unworthy 
temporis  sunt  falsa,  et  dubia  :  nam  qunedam  sunt  om-  °  ^  ^  ^'^^' 
nino  irrationabilia  qucB  philosophi  adinvenerunt  in 
operibus  naturae  et  artis,  ut  secreta  occultarent  ab 
indignis.  Sicut  si  omnino  esset  ignotum  quod  magnes 
tralieret  ferrura,  et  aliquis  volens  hoc  opus  perficere 
coram  populo,  faceret  characteres  et  carmina  profer- 
ret,  ne  perciperetur  quod  totum  opus  attractionis  esset 
naturale.''  Hoc  totum  opus  esset  error.  *  Sic  igitur 
quani  plurima  in  verbis  philosophorum  occultantur 
multis  modis,  in  quibus  sapiens  debet  banc  habere 
prudentiam,  ut  carmina  et  characteres  negligat,  et 
opus  natura3  et  artis  probet ;  et  sic  tam  res  anima- 
tas  quam  inanimatas  videbet  adinvicem  concurrere, 
propter  naturae  conformitatem,  non  propter  virtu- 
tem  characterum  vel  carminis.  Et  sic  multa  secreta 
naturfie  et  artis  a3stimantur  ab  indoctis  magica  ; 
et  magici  confidunt  stulte  characteribus  et  carminibus, 
quod  ^  eis  praebeant  virtutem  ;  et  per  secutiones  ^ 
eorum  relinquunt  opus  natur?e  vel  artis  propter 
errorem   carminum    et  characterum.     Et  sic   utrumque 


'  immo  potius]  ideo   melius,   MS. 
-  aliis]  om.   C. 

^  ne  perciperetur  ....  naturale] 
ut  perficeretur  attractionis  vis,  C. 


*  Hoc  .  .  .  error]  ova.  H. 
'  quod]  cum,  MS. 
°  per   secutiones]    pro   assecurati- 
cne,  C.  n. 


526 


APPENDIX   I. 


[cap. 


genus   hominiim    istonmi   privatur   utilitate   sapientali, 

svia  stultitia   cogente.      Sunt   autem    quaedam    depreca- 

tiones    antiquitus     institutse    ab    hominibus    veritatis, 

aut     magis     a    Deo    et    angelis    ordinatse  ;    et  hujus- 

modi      virtutem      suam     primam '      possunt     retinere. 

Ordeals.      Sicut    in   multis    regionibus    adhuc   qu?edam    orationes 

fiunt  super  ferrum  candens,   et   super  aquam    fluminis, 

et    similiter-   alia,     in    quibus    innoeentes    probantur, 

et    rei     damnantur  ;      et     auctoritate    ecclesise     fiunt 

et    prselatorum.  ^        Nam    et    ipsi    sacerdotes     exorcis- 

mos   faciunt   in    aqua   benedicta,    sicut  in    lege   veteri 

de   aqua   purgationis    legitur,    qua    probatur    adultera 

vel  fidelis   viro   suo,    et   multa    sunt   liujusmodi.      Sed 

qufe     in    libris     magicorum    continentur    omnia    sunt 

jure   arcenda,^  quamvis  ali(piid   veri    contineant ;    quia 

tot   falsis    abutuntur,    quod   non    potest    discerni   inter 

Books  of    verum      et    falsum.         Unde     quicquid     dicunt     quod 

f"f^f         Salomon  composuit   hoc   vel   illud,^   aut   alii  sapientes, 

cribed  to     negandum  est ;    quia   non   recipiuntur   Imjusmodi   libri 

Solomon,     auctoritate    ecclesipD,    nee  a  sapientibus,  sed    a    seduc- 

toribus,    qui   mmidum   decipiunt.      Nam  et   ipsi   novos 

libros  componunt,  et  novas  adinventiones  multiplicant, 

sicut    scimus   per  experientiam ;    et   tunc   ut  veliemen- 

tius  homines  alliciant,    praeponunt   titulos   famosos  suis 

operibus,   et    eos     magnis   auctoribus    ascribunt    impu- 

denter;      ac     ut     nihil     omittant     de     contingentibus, 

stilum     grandisonum     faciunt,    et    sub     forma     textus 

mendacia   confingunt. 

Celestial  Cliaracteres   vero   aut   sunt    verba    figuris    literatis^ 

schemes,      compositi,  continentes  sensum   orationis   adinventce,  vel 

sunt   facti   ad  vultus    stellarum    in   temporibus   electis. 


'  primani]  cm.  MS. 

-  similiter']  super,  MS. 

^  et  auctoritate  .  .  .  prcelalorum'] 
et  auctoritate  creduntur  fieri  prae- 
latorum,  C, 


'  arcendal  horrenda,  MS. 
'  hoc  vel  illud]  om.  MS. 
^  literatis]      literanim     involutie, 
C.  11. 


11.] 


APPENDIX   I. 


527 


De  cliaracteribus  igitur  primo  judicandum  sicut  de 
orationibus  dictum  est.  De  secundis  ^  autem  si  non 
fiant  temporibus  electis,-  nuUam  penitus  efRcaciam 
liabere  noscuntur.  Et  ideo  qui  facit  ea  sicut  in  libris 
formantur,  non  respiciens  nisi  solam  figuram  quam 
repraesentat  ^  ad  exemplar,  nihil  facere  ab  omni  sapi- 
ente  judicatur.  Qui  autem  sciunt  in  constellationi- 
bus  debitis  opera  facere  ad  vultus  coelorum,  illi  non 
solum  characteres,  sed  omnia  opera  sua  possunt  dis- 
ponere,  tam  artis,  quam  naturae,  secundum  coeli  vir- 
tutem.  Sed  quia  difficile  est  certitudinem  coelestium 
percipere,  ideo  in  his  multus  est  error  apud  multos,  et 
pauci  sunt  qui  aliquid  utiliter  et  veraciter  sciant  ordi- 
nare.  Et  propterea*  vulgus  mathematicorum  judican- 
tium  et  operantium  per  stellas  magnas,  non  multum 
proficiunt,^  aut  aliquid  utile  faciunt ;  quamvis  peritis- 
simi,  et  artem  sufficienter  habentes,  possent  multas 
utilitates  facere,  tam  per  judicia  quam  per  opera  in 
temporibus   electis. 

Considerandum  est  tamen,  quod   medicus  peritus,  et  How  far 
quicunque  alius  qui  habet  animam^  excitare,   per  car- ■]|^^j^^^^ 
mina   et    characteres    licet    fictos,     utiliter    (secundum  cine. 
Constantinum    medicum)    potest   adhibere  ;    non    quia 
ipsi   characteres   et    carmina   aliquid    operentur,  sed  ut 
devotius    et    avidius    medicina    recipiatur,    et    animus 
patientis    excitetur,    et   confidat    uberius,  et  speret,   et 
congaudeat ;    quoniam  ^    anima   excitata  potest  in    cor- 
pore   proprio^    multa   renovare,    ut   de   infirmitate    ad 
sanitatem  convalescat,  ex  gaudio  et  confidentia.    Si  igi- 
tur medicus  ad  magnificandum  opus  suum,   ut  patiens 


'  secundis']  sigillis  autem  et  cha- 
racteribus  secundo  modo  nisi,  C.  H. 

*  electis']  suis,  C. 

^  reprasentat]  fabricat,  C. 

*  propterea]  propterea  ultra,  MS. ; 
propter  hoc,  C,  H. 


'•"  prqficiunt\  excedunt,  MS.,  ct  aut 
aliquid  utile  faciunt,  om. 
•^  animam]   animalia,  MS. 
'  quoniam]  sed,  MS. 
**  propria]  om.  MS. 


528 


APPENDIX   1. 


[cap. 


excitetur  ad  spem  et  confidentiam  sanitatis,^  aliquid 
hujusmodi  faciat,  non  propter  fraudem,  nee  propter 
hoc,  quod  de  se  valeat  ^  (si  credimus  medico  Constan- 
tino) non  est  abhorrendum.  Nam  ipse  in  Epistola  ^ 
de  his,  quae  suspenduntur  ad  collum,  sic  concedit  ad 
collum  carmina  et  characteres,  et  eos  in  hoc  casu 
defendit.  Nam  anima  multum  potest  super  corpus 
suum,  per  suas  affectiones  fortes,  ut  docet  Avicenna 
in  quarto  De  Anima  et  octavo  De  Aniraalibus  ;  et 
omnes  sapientes  concordant.  Et  ideo  fiunt  coram 
infirmis  ludi,  et  res  delectabiles  afFeruntur.  Immo  ali- 
quando  appetitui  multa  conceduntur  contraria  ;  quia 
vincit  affectus,  et  desiderium  animte   super  morbum. 


Cap.  III. 


De  virtute  sermonis  et  Tedargutlone  magiw. 


Multipli- 
cation of 
species. 


QuoNlAM  vero  in  nuUo  Isedenda  est  Veritas,  opor- 
tet  diligentius  considerare,  quod  agens  omne  fiicit 
virtutem  et  speciem  a  se  in  materiam  extrinsecam  ; 
non  sokun  substantife,  sed  accidentia  activa  de  tertia 
specie  qualitatis ;  et  fiunt  virtutes  a  rebus,  aliqua) 
sensibiles,  aliquf©  insensibiles."*  Et  ideo  homo  potest 
facere  virtutem  et  speciem  extra  se,  maxime  quum 
sit  nobilior  omnibus  rebus  corporalibus,  et  prsecipue 
propter  virtutem  animse  rationalis,  nihilominus  exeunt 
spiritus  et  calores  ab  eo,^  sicut  ab  aliis  animalibus.^ 
Et    nos    videmus    quod    alia    animalia     immutant    et 


'  sanitatis'}  om.  II. 
-  valeat']  sed  propter  hoc  ut  con- 
fidat  quod  revaleat,  C.  H. 
^  in  Epistola]  om.  II. 
*  aliqucE  insensibilcs]  om.  MS. 


'  nihilominus  .  ,  .  .  ah  co]  et 
hominis  non  solum  cxercent  calores, 
sed  spiritus  ab  eo,  C. 

*  animalibus']  animalibus  exci- 
taatur,  C, 


til]  appendix  I.  529 

alterant  res  cis  objectas,  ut  basilisciis '  interficit  solo 
visu,  et  lupus  ^  reddit  hominum  raucum  si  prius 
viderit  hominera,  et  hyaena  ^  intra  umbram  suam  non 
permittet  canem  latrare,  sicut  Solinus  De  Mirabilibus 
Mundi  narrat,  et  alii  auctores.  Et  Aristoteles  in 
libro  De  Vegetabilibus  dicit,  palmarum  foeminearum 
fructus  maturescere  per  odorem  masculinarum,  et  equse 
impregnantur  in  aliquibus  regionibus  per  odorem 
equorum,  ut  Solinus  ■*  narrat ;  et  multa  talia  eontin- 
gunt,  per  species  et  virtutes  animalium  et  plantarum, 
multaque  mirabiliora,  sicut  docet  Aristoteles  in  libro 
Secretorum.  Quum  ergo  plantse  et  animalia  non 
possint  attingere  ad  dignitatem  naturae  hominis,  homo 
multo  magis^  poterit  facere  virtutes  et  species,  et 
calores  emittere  ad  alterationes  corporum  extra  se ; 
propter  quod  Aristoteles  dicit  secundo  De  Somno  et 
Vigilia,  quod  mulier  menstruosa  si  inspiciat  speculum, 
iniicit  ipsum,  et  apparet  in  eo  ^  nubes  sanguinea.  Et 
Solinus  ^  narrat  quod  in  Scythia  regione  sunt  mulieres 
"  geminas  pupillas  habentes  in  uno  oculo."  Unde 
Ovidius  :  ^ 

"  Nocet  pupilla  duplex  -," 

qufe  quum  irascuntur  interficiunt  homines  solo  visu. 
Et  nos  scimus,  quod  homo  malse  complexionis,  ha- 
bens  infirmitatem  contagiosam,  ut  lepram,  vel  mor- 
bum  caducum,  vel  febrem  acutam,  vel  oculos  multum 
infirmos,  vel  hujusmodi,  quod  inficit  alios  praesentes  et 
contaminat.     Et  e  converso  homines  bonre  complexionis 


^  basiliscus']     riin.     Hist.     Nat.,    I        '  So/Z/ius]  cap.  26 ;  Pliny,  iv.  32  ; 
xxxix.  4.  viii.  42. 


'^  lupus']    Plin.    viii.    22  ;     Solini 
Poly.  cap.  8. 

^  hycEna]  leajna,  MS.    Plin.   viii. 
30  ;    Solin.  cap.  30. 


'"  multo  magis']  om.  MS. 
°  in  eo]  om.  ]\IS. 

'  Solinus]    cap.    vi.      See    Plin. 
Hist.  Nat.  vii.  20. 

«  Ovidius]  Am.  i,  8,  15. 

VOL.    I.  L   L 


530  APPENDIX   I.  [cap. 

efc  sani,  et  iiicaxlme  juvenes,  confortant  alios,  et 
homines  gaudent  de  eorum  prsesentia ;  et  lioc  est 
propter  spiritus  suaves,  et  vapores  salubres  et  delecta- 
biles,  et  naturalem  ealorem  bonum,  et  propter  species 
et  virtutes  qn?e  fiunt  ab  eis,  sicut  Galenus  docet  in 
Techni.  Et  augetur  malum  ^  si  aiiima  sit  peccatis 
magcis  et  multis  corrupta,  liabens  corpus  infirmum, 
et  mali-e  complexionis,  et  sit  cogitatio  fortis,  et  desi- 
derium  veliemens  ad  nocendum  et  malignum.  Nam 
tunc  natura  complexionis  et  infirmitatis  obedit  cogi- 
tationibus  animse  et  desideriis,  et  fortius  agit.  Unde 
leprosus  qui  ex  desiderio  forti  et  cogitatione,  et  solli- 
citudine  vehementi,  intenderet  alium  prsesentem  infi- 
cere,  et  citius  et  fortius  ipsum  inficeret,  quam  si 
non  ad  hoc  cogitaret,  nee  desideraret,  nee  intenderet. 
Natura  enim  corporis  ^  (ut  Avicenna  docet  locis  proD- 
dictisl  obedit  cogitationibus  et  vehementibus^  desideriis 
anima3  ;  immo  nulla  operatio  hominis  fit,  nisi  per  hoc 
quod  virtus  naturalis  in  membris  obedit  cogitatio- 
nibus et  desideriis  anima3.  Nam  (sicut  Avicenna  docet 
tertio  Metaphysic?e)  primum  movens  est  cogitatio, 
delude  desiderium  conformatum  cogitationi,  postea 
virtus  naturalis  in  meml^ris,  cjure  obedit  cogitationi  et 
desiderio  ;  et  hoc  in  malo  (ut  dictum  est)  et  in  bono 
similiter.  Unde  quando  in  homine  inveniuntur  h?ec, 
scilicet  bona  complexio,  et  sanitas  corporis,  et  juventus, 
et  pulchritude,  et  elegantia  membrorum,  et  anima 
munda  a  peccatis,  et  cogitatio  fortis,  et  desiderium 
vehemens  ad  aliquod  opus  magnum  ;  tum  quicquid  fieri 
potest  per  virtutem  et  speciem  hominis,  et  spiritus,  et 
ealorem  naturalem,  necesse  est  quod  fortius  et  vehe- 
mentius  fiat  per  hujusmodi  species,^  et  spiritus,  et  va- 
pores, et  influentias  quam  si  aliquod  istorum   deficiat ; 


'  Et augeturtnctlum']  haec accidiuit 
in  iiialis,  MS. 

^  corporis']  om.  MS. 


'  vehancntihus]   om.  MS. 
'  species']  om.  al. 


III.]  APPENDIX   I.  531 

et  pro3cipue  si  desiderium  forte  et  intentio  valida  non 
desit.  Et  ideo  per  verba  et  opera  hominis  possimt 
aliqua  fieri,  quando  omnes  dictse  causi©  concurrimt. 
Verba  eniin  fiunt  ab  interius  per  cogitationes  aninin?, 
et  desideria,  et  per  inotiim  spirituum,  et  calorem  iiatu- 
ralem,  et  vocalem  arteriam  ;  et  eoruui  generatio  liabet 
vias  apertas,  per  quas  est  magniis  exitus  spirituum,  et 
caloris,  et  evaporationum,  et  virtutum,  et  specierum 
qu?e  possunt  fieri  ab  anima  et  a  corde.  Et  ideo  alte- 
rationes  ex  ca3teris  partibus  spiritualibus  fiunt  per 
verba, ^  secundum  quod  eis  debetur  ex  potestate  na- 
turre.  Videmus  enim  quod  propter  Imjusmodi  vias 
apertas^  a  corde  et  interioribus,  anhelitus,  et  oscitati- 
ones,  et  multte  resolutiones  spirituum  et  caloris  fiunt, 
qure  aliquando  nocent,  quum  ab  infirmo  et  malas 
complexionis  corpore  proveniunt ;  et  prosunt  et  con- 
fortant,  quum  a  corpore  mundo,  et  sano,  et  bonre 
complexionis  producuntur.  Et  ideo  similiter  aliqute 
operationes  magnse  naturales  possunt  fieri  in  verborum 
generatione  et  prolatione,  cum  intentione  et  desiderio 
operandi.  Unde  non  immerito  dicitur,  quod  vox  viva 
magnam  habet  virtutem  ;  non  quia  habeat  illam  potes- 
tatem,  quara  magici  fingunt,  necnon  similiter  ad  faci- 
endum et  alterandum  (ut  ?estimant),  sed  sicut  dictum, 
secundum  quod  natura  ordinavit.  Et  ideo  valde  caute 
in  his  sentiendum  est ;  nam  de  facili  potest  homo 
errare,  et  multi  errant  in  utramque  partem ;  quia 
aliqui  omnem  operationem  negant,  et  alii  superfluunt, 
et   ad   magica   declinant. 

Multi  igitur  libri  cavendi    sunt   propter  carmina,   et  Books  of 
characteres,  et  orationes,  et  conjurationes,    et   sacrificia,  ggche^v^ed.^ 
et    Imjusmodi,    quia    pure   magici   sunt.     Ut   liber    De 


'  ex  cateris  .  .  .  verhn^  cccteris 
paribus,  in  spiritualibus  fiunt  per 
verba,  C, 


vias  apertas]  arterias,  C. 
L    L    2 


532 


APPENDIX   I. 


[cap. 


Officiis  Spiritimm,  et  liber  De  Morte  Aninife,  et  liber 
J)e  Arte  Notoria,  et  Imjusmodi  infiniti  ;  ^  qui  nee  artis, 
nee  naturae  continent  potestatem,  sed  figmenta  magi- 
corum.  Considerandum  est  tamen,  quia  multi  libri 
reputantur  inter  magicos  qui  non  sunt  tales,  sed  con- 
tinent sapientise  dignitatem ;  qui  igitur  sunt  suspecti, 
et  qui  non,  experientia  cujuslibet  sapientis  docebit. 
Nam  si  quis  in  aliquo  illorum-  opus  naturas  vel  artis 
inveniat,  illud  accipiat ;  si  non,  relinquat  velut  sus- 
pectum ;  et  sicut  indignum  est  sapienti  et  illicitum 
magica  pertractare,  sic  superfluum  est,  nee  est  necessa- 
rium.  Nam,  ut  sentit  Isaac  in  libro  De  Febribus, 
anima  rationalis  non  impeditur  in  suis  operationibus, 
nisi  detineatur  ignorantia.  Et  Aristoteles  vult  in  libro 
Secretorum,  quod  intellectus  sanus  et  bonus  potest  in^ 
omnia  quae  bomini  necessaria  sunt,  cum  influentia 
tamen  divinse  virtutis ;  quia  tertio  Meteororum  dicit, 
quod  non  est  virtus  nisi  per  Deum ;  et  in  fine 
Ethicorum  dicit,  quod  nulla  virtus,  nee  moralis  nee 
naturalis,  est  sine  influentia  divina.  Unde  quum 
loquimur  de  potestate  agentium  particularium,  non 
excludimus  regimen  agentis  universalis  et  prim^e 
caus?e.  Nam  omnis  causa  primitiva  plus  influit  in 
causatum  quam  secunda.,  ut  prima  propositio  de  causis 
proponit. 


Cap.  IV. 

Dc  instrumentis  artiflciosis  mirahilibus.^ 

ExtraordI-  Narrabo  igitur  nunc  primo  opera  artis  et  naturae 
nary  me-  ^liranda,  ut  postea  causas  et  modum  eorum  assignem  ; 
inventions,  in  quibus  nihil  magicum  est ;   ut  videatur  quod  omnis 


II. 


wfiniti]  Defiiit  in  alio  exemplo, 
quis  .  .  .  illorum']  om.  MS. 


^  m]  om.   C. 

■*  mirahilibiis]       De     niirabllibus 
operibus  artis  et  natura),  MS. 


IV.]  APPENDIX   I.  5oo 

magica  potestus  sit  inferior  his  operibiis  et  iiidigna. 
Et  primo  per  figiiram  et  rationein  solius  artis.  Nam 
instrumenta  navigaudi  possunt  fieri  sine  liominibus 
remigantibus,  lit  naves  maxima?,  flviviales  et  marin?e, 
ferantur  unico  bomine  regente,  majori  velocitate  quam 
si  plense  essent  bominibus.  Item  currus  possunt  fieri 
lit  sine  animali  moveantur  cum  impetu  inasstimabili ; 
ut  sestimamus  currus  falcati^  fuisse,  quibus  antiquitus 
pugnabatur.  Item  possunt  fieri  instrumenta  volandi, 
ut  homo  sedeat  in  medio  instrumenti  revolvens  ali- 
quod  ingenium,  per  quod  ala3  artificiaHter  compositas 
aerem  verberent,  ad  modum  avis  volantis.  Item  in- 
strumentum,  parvum  in  quantitate  ad  elevandum  et 
deprimendum  pondera  quasi  infinita,  quo  nihil  utilius 
est  in  casu.  Nam  per  instrumentum  altitudinis  trium 
digitorum,  et  latitudinis  eorumdem,  et  minoris  quan- 
titatis,  posset  homo  seipsum  et  socios  suos  ab  omni 
periculo  carceris  eripere,  et  elevare,  et  descendere. 
Posset  etiam  de  facili  fieri  instrumentum  quo  unus 
homo  traheret  ad  se  mille  homines  per  violentiam, 
mala  eorum  voluntate ;  et  sic  de  rebus  aliis  attra- 
hendis.  Possunt  etiam  instrumenta  fieri  ambulandi 
in  marij  vel  fluminibus,  usque  ad  fimdum  absque  peri- 
culo corporali.  Nam  Alexander  magnus  his  usus  est, 
ut  secreta  .maris  videret,  secundum  quod  Ethicus  nar- 
rat  astronomus.  H^c  autem  facta  sunt  antiquitus,  et 
nostris  temporibus  facta  sunt,  ut  certum  est ;  nisi  sit' 
instrumentum  volandi,  quod  non  vidi,  nee  hominem 
qui  vidisset  cognovi ;  sed  sapientem  qui  hoc  artificium 
excogitavit  explere  cognosco.  Et  infinita  quasi  talia 
fieri  possujit  ;  ut  pontes  ultra  flumina  sine  columna, 
vel  aliquo  sustentaculo,  et  machinationes,  et  ingenia 
inaudita. 


^falcati]  falcares,  MS.  |      *  nixi  siQ  pricter,  IL 


53^ 


APPENDIX   I. 


[cap. 


Cap.  V. 


Magic 
mirrors. 


Glasses  of 
different 
focal 
powers. 


De  experlentiis  perspectivis  artijicialihus. 

Sed  magis  pliilosophicte  figurationes  invenimitur.-' 
Nam  sic  possunt  figurari  perspicua  specula,  ut  unum 
appareat  multa,  et  unus  homo  exercitus,  efc  plures  et 
quot  volumus  soles  et  lunas  appareant.  Nam  natura 
sic  aliquando  figuravit  vapores,  ut  soles  duo  et  duse 
luna:!,  et  tres  simul  apparuerint  in  aere,  sicut  Plinius 
recitat  iu  secundo-  Naturalis  Historias.  Et  qua  ra- 
tione  plures  et  infinitEe  possunt  in  aere  apparere ;  quia 
postquani  suam  excedit  unitatem,  nullus  numerus  est 
ei  determinatus  ;  sicut  arguit  Aristoteles  in  capitulo 
De  Vacuo.  Et  sic  omni  civitati,  et  exercitui  con- 
trario,  possent  fieri  terrores  infiniti ;  ut  vel  propter 
multiplicationem  apparitionum  stellarum,  vel  hominum 
super  ipsos  congregatorum  penitus  desperarent ;  prae- 
cipue  si  sequens  documentum  cum  illo  habeatur  primo. 

Possunt  enim  sic  figurari  perspicua  ut  longissime 
posita  appareant  propinquissima,  et  e  converso ;  ita 
quod  ex  incredibili  distantia  legeremus  minutissimas 
literas,  et  numeraremus^  res  quascunque  parvas,  et 
Stellas  faceremus  apparere  quo  vellemus.  Sic  enim 
sestimatur  Julius  Caesar  super  littus  maris  in  Galliis, 
deprehendisse  per  ingentia  specula  dispositionem  et 
situm  castrorum  et  civitatum  Britanni?e  majoris. 

Possunt  etiam  sic  figurari  corpora,  ut  maxima  ap- 
pareant minima,  et  e  converso ;  et  alta  appareant 
ima    et   infima,    et    e   converso ;    et   occulta   videautur 


'  invcnhiniui-y^iH  profccto  nil- 
randcC  satis  iuveniunlur  figurationes 
physica?,  al. 


'  secundo']  cap.  30. 
niimcrurcmusj  videremus,  C. 


v.]  APPENDIX   I.  535 

maaifesta.  Nam  sic  Socrates  draconem,  corrumpentem 
civitatem  et  regionem  suo  anlielitu  pestilentiali,  depre- 
hendit  reside  re  intra  montium  latibula  ;  sic  etiam 
omnia  qua3  essent  in  civitatibus  et  exercitibus  con- 
trariis  possent  ab  inimicis  deprehendi.  Possent  etiam 
sic  ligurari  corpora,  ut  species  et  influentice  venenosa3 
et  iufectivre  ducerentur  quo  vellet  homo  ;  nam  sic 
Aristoteles  fertur  docuisse  Alexandrum  ;  quo  docu- 
mento  venenum  basilisci,  erecti  super  murum  civitatis 
contra  exercitura,  deduxit  in  ipsam  civitatem.  Possent 
etiam  sic  figurari  perspicua,  ut  omnis  homo  videret 
aurum,  et  argentum,  et  lapides  pretiosos,  et  quicquid 
homo  vellet;  et  quicunque  festinaret  ad  loca  visionis^ 
nihil  inveniret.  Non  igitur  oportet  nos  uti  magicis 
illusionibus  quum  potestas  philosophise  doceat  operari 
quod  sufficit." 

Sed  de  sublimioribus  potestatibus  ^  figurandi  est,  Burning 
quod  ducantur  et  congregeutur  radii  per  varias  figu-  ^  "^^^^" 
rationes  et  reflexiones,  in  omni  distantia  qua  volumus, 
quatenus  comburatur  quicquid  sit  objectum  ;  nam  hoc 
testantur  perspicua  comburentia  ante  et  retro,  sicut 
auctores  certi  decent  in  suis  libris.  Et  majus  omnium 
figurationum  et  rerum  figuratarum  est,  ut  ccelestia 
describerentur,  secundum  suas  longituchnes  et  latitu- 
dines  in  figura  corporali,  qua  moventur  motu  diurno, 
et  h?ec  valerent  regnum  unum  homini  sapienti.  Ha?c 
igitur  sufficiant  pro  exemplo  figurationum,  quamvis 
infinita  alia  miranda  jiroponi  possent   in  medium. 


visionisi  ad  locum  visitaro,  C.       1        ^potestatibus']  potestas,  MS. 
"non  .  .  .  sujjicit']  om.  C.  I 


536  APPENDIX  I.  [cap. 

Cap.  VI. 
De   experimentis  inirabilihus. 

Greek  fire.  His  vero  suiit  quaidam  annexa  super  figurationibus, 
nam  iii  oinui  distautia  quam  volumus,  possumiis  arti- 
ficialiter  componere  ignem  comburentem  scilicet  ex  sale 
petrge  et  aliis.  Item  ex  oleo  petroleo  rubro  et  aliis. 
Item  ex  malta/  et  naptlia,  et  coiisimilibus  ;  secundum 
quod  Plinius  in  ii.  libro  [cap.  104.],  dicit  civita- 
tem  quandam  se  defendisse  ab  exercitu  Romano ;  nam 
malta  projecta  militem  armatum  combussit.  His  vi- 
cinus  est  ignis  Gr?ecus,  et  multa  comburentia.  Prne- 
terea  possunt  fieri  luminaria  perpetua  et  balnea  ar- 
dentia  sine  fine.  Nam  multa  cognovimus  qute  non 
consumuntur  in  flamma ;  ut  pelles  salamandrse,  et 
tlialc,  et  hujusmodi ;  qure  adjuncto  aliquo  inflamman- 
tur  et  lucent,  sed  non  comburuntur,  immo  purificantur. 
Gunpow-  Prseter  vero  licec  sunt  alia  stupenda  naturae.  Nam 
^^'  soni   velut  tonitrua   possunt  fieri    et    coruscationes   in 

aere,  immo  majori  liorrore  quam  ilia  qufe  fiunt  per 
naturam.  Nam  modica  materia  adaptata,  scilicet  ad 
quantitatem  unius  pollicis,  sonum  facit  liorribilem  et 
coruscationem  ostendit  vebementem.  Et  hoc  fit  multis 
modis ;  quibus  omnis  civitas  et  exercitus  destruatur, 
ad  modum  artificii  Gedeonis,  qui  lagunculis  fractis,  et 
lampadibus,  igne  exsiliente  cum  fragore  insestimabili, 
infinitum  Midianitarum  destruxit  exercitum  cum  tre- 
centis  hominibus.  Mira  sunt  hpec,  si  quis  sciret  uti 
ad  plenum,  in  debita  quantitate  et  materia. 

'  malta']  umbra;  C. 


Vr.j  APPENDIX   I.  537 

De  alio  vero  c-enere  sunt  multa  niiracula  ;  qu?3  licet  The 

.,.  1     ^        ,     L  magnet. 

lion  multarn  liabeant  utilitatein  liabent  tamen  spec- 
taculum  sapientife  ineffabile  ;  et  possunt  applicari  ad 
probationem  omnium  occultorum,  quibus  vulgus  inex- 
pertum  contradicit ;  et  sunt  similia  attraction!  ferri 
per  adamantem.  Nam  quis  crederet  hujusmodi  at- 
tractionem  fieri  nisi  videret  ?  Et  multa  miracula 
natarre  sunt  in  bac  ferri  attractione,  qupe  non  sciuntur 
a  vulgo,  sicut  experientia  docet  sollicitum.  Sed  plura 
sunt  hc^ec  et  majora.  Nam  similiter  est  per  lapidem 
auri  attractio,  et  argenti,  et  omnium  metallorum.'  Item 
lapis  cadens  currit  ad  acetum,'^  et  plantpe  adinvicem, 
et  partes  animalium  divisjB  localiter,  motu  naturali 
concurrunt.  Et  postquam  hujusmodi  perspexi,  niiiil 
mini  est  difficile  ad  credendum,  quando  bene  considero, 
nee  in  divinis,  sicut  nee  in  liumanis.  Sed  majora  Lis 
sunt ;  nam  tota  potestas  matliematicee  non  potest  nisi 
in  instrumentum    spbaericum   juxta    artificium    Ptolo-  A  self- 

.1  ,  •     •  •  L     •  1     moving 

ma3i  sc.  Almagesti,  m  quo  omnia  qua3  sunt  m  coeio  piani. 
suis  longitudinibus  et  latitudinil^us  sunt  descripta  sphere, 
veraciter ;  quod  autem  moveretur  naturaliter  motu 
diurno  non  est  in  mathematici  potestate.  Experi- 
mentator  tamen  fidelis  et  magnificus,  ad  hoc  auhelat, 
ut  ex  tali  materia  fieret,  et  tanto  artiiicio,  quod  natu- 
raliter coelum  motu  diurno  volveretur ;  quod  videretur 
fieri  posse  quoniam  multa  motu  coelestium  deferuntur, 
ut  cometfe,  et  mare  in  fluxu,  et  alia  in  toto,  vel  in  par- 
tibus  suis ;  quod  esset  majus  miraculum  quam  omnia 
antedicta,  et  utilitatis  quasi  infinitae.  Nam  tunc  omnia 
instrumenta  astronomia^  cessarent,  tam  si^ecialia  quam 
vulgata :  nee  thesauro  unius  regis  posset  comparari. 

Et  licet  non  quantum  ad  miraculum,  tamen  quantum  Artificial 
ad   utilitatem    publicam    et    privatam,    majora    possunt " 


'  metallorurn]  Plin.  Hist.  lib.  3G,    I        -  acctum']  acervum,  al. 
cap.  20.  1 


538  APPENDIX  i.  [cap. 

fieri ;  scilicet  nt  auri  copia  et  argenti  deducatur  in 
medium,  quantum  placet  liomini,  et  non  solum  secun- 
dum naturte  possibilitatem,  sed  secundum  artis  com- 
plementum ;  ut  quum  sint  decem  et  septem  modi  auri 
octo  scilicet  ex  admixtione  argenti  cum  auro,  ut  pri- 
mus modus  sit  ex  xvi.  partibus  auri  cum  aliquibus 
partibus  argenti,  quousque  ad  vigesimum  secundum 
gradum  auri  pertingatur ;  cum  uno  argenti  semper 
unum  gradum  auri  augmentando.  Et  totidem  sunt  ex 
admixtione  seris  cum  auro,  ut  ultimus  modus  sit  ex 
viginti  quatuor  gradibus  auri,  purus  sine  admixtione 
alterius  metalli.  Non  enim  potest  natura  ulterius 
procedere  sicut  docet  experientia.  Sed  ars  potest  aug- 
mentare  aurum  in  gradibus  puritatis  usque  in  infini- 
tum ;  similiter  argentum  complere  potest  sine  fraude, 

Sed  prsecedentibus  raajus  est,  quod  tamen  anima 
rationalis  cogi  non  poterit,  eo  quod  libertate  gaudeat 
arbitrii ;  potest  tamen  efticaciter  disponi,  et  excitari, 
et  induci,  ut  gratis  velit  suos  mores  mutare,  et  afFec- 
tiones,  et  voluntates,  secundum  arbitrium  alterius  ;  et 
non  solum  singularis  persona,  sed  totus  exercitus,  et 
civitas,  et  totus  populus  regionis.  Et  liujusmodi  ex- 
empla  docet  Aristoteles  in  libro  Secretorum  tam  de 
regione,  quam  de  exercitu,  et  i:)ersona  singulari.  Et 
in    his  est  fere  finis  naturae  et  artis. 


Cap.  VIL 

De   retardatione    accidenUum    sencdut'is.   et   de  x>to^ 
longatione  vitw  humancc. 

Prolonga-       Sed    ultimus     gradus    in    quem    potest    artis    com^ 

tionofhfe.  pjementum,  cum  omni  naturas  potestate,  est  prolongatio 

\iiixi  liumana3  usque  ad  magnum  tempus  ;  quod  autem 

hoc   sit  possibile,  multa  experimenta   docuerunt.     Nam 


VlL]  APPENDIX   T.  539 

Pliuiiis'  xxii.  libro  recitat,  militem  strenuum  corpore 
et  animo  ultra  setatem  homiiiis  consuetam  durasse  in 
sua  probitate  :  cui  quum  Octavianus  Augustus  diceret, 
quid  fecisset  ut  sic  viveret,  respondit  in  ?enigraate, 
quod  oleum  posuit  exterius  et  mulsum  interius.  [Mul- 
sum  autem  liabet  octo  partes  aquse  et  novem  mellis 
secundum  auctores.]  ^  Sed  postea  similia  ^  multa  con- 
tigerunt.  Nam  rusticus  cftbdiens  in  campis  cum  ara- 
tro,  vas  aureum  cum  liquore  nobili  invenit,  et  pesti- 
mans  rorem  coeli  lavit  faciem  et  bibit  ;  et  corpore, 
et  spiritu,  et  bonitate  sapiential  renovatus,  de  bubulco 
factus  est  bajulus  regis  Sicilite  ;  quod  accidit  tempore 
regis  Wilhelmi ;  et  probatum  est  testimonio  papalium 
literarum,  quod  Alemannus  quidam  captivatus  inter 
Saracenos  recepit  medicinam,  qua  usque  ad  quingentos 
annos  vita  sua  prolongata  est.  Nam  rex  qui  eum 
habuerat  captivum,  recepit  regis  magni  nuntios  cum 
hac  medicina ;  sed  quia  eam  suspectam  habuerat, 
voluit  probare  in  captivo  quod  fuerat  ei  delatum.  Si- 
militer domina  de  Nemore  in  Britannia  Majori,  quas- 
rens  cervam  albam,  invenit  unguentum,*  quo  custos 
nemoris  se  perunxerat  in  toto  corpore,  prseterquam  in 
plantis ;  qui  vixit  trecentis  annis  sine  corruptione,  ex- 
ceptis  pedum  passionibus.  Et  pluries  experti  sumus 
nostris  temporibus,  quod  homines  rurales  sine  consilio 
medicorum  vixerunt  centum  et  Ix.  annis  vel  circiter. 
Ha?c  etiam  confirmantur  per  opera  animalium ;  ut 
cervi,  et  aquilpe,  et  serpentes,  et  multa  alia,  qure  per 
virtutes  herbarum  et  lapidum  suam  renovant  juven- 
tutem.  Et  ideo  sapientes  dederunt  se  ad  hujusmodi 
secretum,  excitati  exemplis  brutorum,  eestimantes  quod 


>  Flaiius']  xxii.  24.  I        '  similia']  om.  jNIS. 

^  Mulsum  .  .  .  auctores'}    om.  C.    I       *  invenit  unguentum']    unguenttira 
MS.  '   composuit,  MS. 


540 


APPENDIX   I. 


[cap. 


possibile  fuit  liomini,  quod  brutis  animalibus  est  con- 
cessum.  Propter  quod  Artephius/  in  sua  sapientia 
secretas  vires  animalium,  efc  lapidum,  et  herbarum, 
ct  cseterarum  rerum  scriitatus,  ob  secreta  naturae  sci- 
euda,  et  maxime  propter  vittie  longitudinem,  gloriatur^ 
se  vixisse  mille  et  viginti  quinque  annis. 
Life  of  Et    possibilitas    prolongationis   vitse     probatur     per 

naturally  1^0^,  quod  liomo  est  naturaliter  immortalis,  et  potens 
shortened,  non  mori,  atque  etiam  post  peccatum  potuit  vivere 
circiter  mille  annos  ;  et  deinceps  paulatim  abbreviata 
est  vitse  longitudo.  Ergo  oportet  quod  hujusmodi  ab- 
breviatio  sit  accidentalis ;  quare  poterit  in  toto  vel  in 
parte  reparari,  Sed  si  nos  volumus  causam  acciden- 
talem  liujus  corruptionis  investigare,  inveniemus  quod 
non  est  a  coelo,  neque  ab  alio,  quam  a  defectu  re- 
giminis  sanitatis.  Nam  in  hoc  quod  patres  corrupti 
sunt,  generant  filios  corrupts  complexionis  et  compo- 
sitionis  ;  et  filii  ex  eadem  causa  se  corrumpunt  ;  et  sic 
devenit  corrupti  o  a  patribus  in  filios,  donee  invalescat 
continue  abbreviatio  vitse,  sicut  est  die  ista.  Non  ta- 
men  propter  hoc  sequitur  quod  abbreviabitur  semper 
in  minus,  quia  terminus  in  specie  humana  positus  est, 
ut  in  pluribus'^  vivant  homines  Ixxx.  annis,  "  sed 
*'  amplior  est  eorum  labor  et  dolor."  ^  Remedium  vero 
esset  contra  corruptionem  propriam  cujuslibet,  si  qui- 
libet  exerceat  regimen  completum  sanitatis  a  juven- 
tute ;  quod  consistit  in  his  qute  sunt  cibus,  potus, 
somnus,  vigilia,  motus,  quies,  evacuatio,  constrictio,  aer, 
passio  animi.  Nam  si  quis  hoc  regimen  conservaret  a 
nativitate,  viveret  quantum  natura  assumpta  a  paren- 
tibus   permitteret,  et  duceretur  ad   ultimum  terminum 


'  Artephius]  Artesius,  aL 
-  gloriatur'}  gaudet,  al. 


"  plurihus^  potentatibus,  MS. 
'  dolor'\  Tsal.  90. 


vir.] 


APPENDIX   I. 


541 


istms  natur?e  lapsce  ab  originali  justitia  ;  ^  quern  tamen 
praeterire  iion  posset ;  quia  hoc  regimen  non  liabet 
remedium  contra  corruptionem  antiquam  parentum. 
Sed  impossibile  est,  quod  homo  sic  regatur  in  omni 
mediocritate  istorum,  sicut  exigit  regimen  sanita- 
tis ;  et  ideo  oportet,  quod  abbrevatio  vitcS  contingat  ex 
hac  causa,  non  solum  ex  corruptione  parentum.  Ars 
vero  medicinse  determinat  hoc  regimen  sufficienter. 
Sed  nee  dives,  nee  pauper,  nee  sapiens,  nee  insipiens, 
nee  ipsi  medici  quantumcunque  periti,  possunt  lioc 
regimen  in  se,  nee  in  aliis  perficere,  ut  patet  cuilibet. 
Sed  natura  non  deficit  in  necessariis,  nee  ars  completa ; 
immo  valet  insurgere^  et  irrumpere  contra  accidentales 
passiones,  ut  in  parte  vel  in  toto  deleantur.  Et 
a  principio,  quum  incepit  retas  hominum  declinare, 
facile  fuisset  remedium  ;  sed  nunc,  a  sex  millibus 
annorum  et  amplius,  difficile  est  remedium  apponi. 
Sapientes  ta,men  moti  considerationibus  antedictis,  nisi 
sciunt  vias  excogitaro,  non  solum  contra  defectum 
proprii  regiminis  cujuslibet,  sed  contra  corruptionem 
parentum  ;  non  quia  reducatiu'  homo  ad  vitam  Ad?e, 
vel  Artephii  propter  corruptionem  tarn  invalescentem  ; 
sed  ut  in  centenarium  annorum,  vel  plures,  vita  pro- 
longetur  ultra  communem  tetatem  hominum  nunc 
viventium ;  quatenus  passiones  senectutis  retardentur, 
et  cum  prohiberi  non  possint,  mitigentur ;  usquequo 
ultra  sestimationem  humanam  vita  prolongetur  uti- 
liter ;  semper  tamen  citra  ultimum  terminum  na- 
turse.  Nam  ultimus^  est  terminus,  qui  in  primis  homi- 
nibus  positus  est  post  peccatum  ;  et  alius  terminus  est 
cuilibet  ex  propria  et  parentum  corruptione.  Ultra 
istos  ambos  non  contingit  transire,  sed  bene  terminum 


'  \apsa  .  .  .  justilia]    "  J^cfuit  in 
alio  exemplari,"  IL,  et  iu  MS. 
^  insia-gere]  om.  MS. 


*  Nam  ....  ullimus']  Nam  uiius 
terraiuus  naturae  est,  C. 


542  APPENDIX   I.  [cap, 

propria  corruptionis  ;  nee  tamen  usque  ad  terminum 
priinum,  credo  quod  aliquis,  quantumcunque  sapiens  his 
temporibus,  posset  attingere ;  licet  possibilitas  sit,  et 
aptitudo  naturffi  lmman?e  ad  ilium  terminum  secun- 
dum quod  fuit  in  primis  hominibvis. 

Nee  mirum  quum  aptitudo  ista  se  extendit  ad  im- 
mortalitatem,  sicut  fuit  ante  peccatum,  et  erit  post 
resurrectionem.  Sed  si  tu  dicas  quod  nee  Aristoteles, 
nee  Plato,  nee  Ypocras,  nee  Galienus,  ad  hujus  vitas 
prolongationem  veneriint ;  respondeo  tibi,  quod  nee  ad 
multas  veritates  mediocres,  qua3  postea  scitse  sunt  per 
alios  studiosos  ;  et  ideo  liree  maxima  potuerunt  igno- 
rare,  quanquam  ad  liajc  laboraverunt.  Sed  nimis  se 
in  aliis  occupaverunt,  et  citius  perducti  sunt  ad  senec- 
tutem,  consumentes  vitam  in  pejoribus  et  vulgatis, 
quamvis  vias  ad  lisec  secreta  perceperunt.'  Scimus 
enim  qviod  Aristoteles  dicit  in  Prasdicamentis,  quod 
quadratura  circuli  scibilis  est,  et  sic  fatetur  se  et 
omnes  ignorasse  usque  ad  tempus  suum.  Sed  nos 
scimus  his  diebus  quod  scitur  hpec  Veritas,  et  ideo 
longe  magis  potuit  Aristoteles  ulteriora  naturas  se- 
creta ignorare.  Multa  etiam  modo  ignorant  sapientes 
quBB  vulgus  studentium  seiet  in  temporibus  futuris. 
Unde  ha3C  objectio  vana  est  per  omneni  modum. 


Cap.  VIIT. 

De  occultando  secreta  natiirw  et  artis. 

rhiioso-  Enumeratis    quibusdam    exemplis    circa    natures    et 

secrets  not  ^^^^^  potcstatem,  ut  ex  paucis    multa  colligamus,  et  ex 
to  be  di-     partibus    tota,    ex   particularia   universalibus,    quatenus 
videamus  quod  non  est  necesse  nobis  aspirare  ad  ma- 

•  qinim    ....   perceperunt']  quajnvis  secreta  multa  pcrceperint,  C. 


vulged. 


VIII.]  APPENDIX  I.  543 

gica,  cum  ars  et  natura  sufficiant  ;  volo  modo  sin- 
gula per  ordinem  prosequi,  et  causas,  et  modum  dare 
in  particulari.  Sed  considero  quod  in  pellibus  capra- 
runi  et  ovium  non  traduntur  secreta  natui-a?,^  ut  a 
quolibet  intelligantur,  sicut  volunt  Socrates  et  Aristo- 
teles.  Atque  ipsemet  Aristoteles  dicit  in  libro  Secreto- 
rum,  quod  esset  fractor  sigilli  coelestis,  si  communicaret 
secreta  naturre  et  artis  ;  adjungens  quod  multa  mala 
sequuntur  eum  qui  revelat  secreta.  Cajterura  in  hoc 
casu  dicit  A.  Gellius  in  libro  Noctium  Atticarum  de 
collatione  sapientum,  quod  stultum  est  asino  prcebere 
lactucas,  quum  ei  sufficiant  cardui.  Atque  in  libro 
Lapidum  scribitur,  quod  rerum  minuit  majestatem  qui 
divulgat  mystica  ;  nee  manent  secreta  quorum  turba  est 
conscia.  Ex  divisione  probabili  potest  vulgns  dividi 
in  oppositum  contra  sapientes.  Nam  quod  videtur 
omnibus  est  verum,  et  quod  sapientibus  similiter,  et 
maxime  notis.  Ergo  quod  pluribus,  hoc  est  vulgo,  in 
quantum  hujusmodi  videtur,  oportet  quod  sit  falsum  : 
de  vulgo  loquor,  quod  contra  sapientes  in  hac  divisione 
probabili  distinguitur.  Nam  in  communibus  concepti- 
bus  animi  concordat  cum  sapientibus,  sed  in  principiis 
propriis  et  eonclusionibus  artium  et  scientiarum  a 
sapientibus  discordat,  laborans  -  circa  apparentias  in 
sophismatibus,  et  inutilibus,  de  quibus  sapientes  non 
curant.  In  propriis  igitur  vel  secretis  vulgus  errat  ;  et 
sic  dividitur  contra  sapientes  ;  sed  in  communibus 
animi  conceptionibus,  sub  lege  omnium  continetur,  et 
cum  sapientibus  concordat.  Sed  communia  parvi  sunt 
valoris,  nee  propter  se  quiBrenda,  sed  propter  particvi- 
laria  et  propria.  Sed  causa  hujus  latentipe  vulgi  apud 
omnes  sapientes  fuit,  quia  vulgus  deridet  sapientes,  et 


'  7iaturcE']  "  Defuit  in  alio  exem-  I   bus  et  inutilibus,   colorant    causas 
plari,"  II.  I   sophismatibus,  MS. 

-  laborans^     vacans    sopliismati- 


them. 


544  APPENDIX   I.  [cap. 

negligit'  secreta  sapientia3,  et  uescit  uti  rebus  dignissi- 
mis,  atque  si  aliquid  magnificum  in  ejus  notitiaui  cadat 
a  fortuna,  illud  perdit,  et  eo  abutitur  in  damnum 
multiplex  personarum  et  communitatis.  Et  ideo  insa- 
nus  est  qui  aliquod  secretum  scribit  nisi  ut  a  vulgo 
celetur,  et  ut  vix  a  studiosissimis  et  sapientibus  possit 
intelligi. 
Various  Sic  cuim  cucunit  tota  sapientum  multitudo  de  prin- 

methods      cipio,  et  multis  modis  occultaverunt  a  vulgo  sapientia? 

employed         ^  t       .  . 

to  conceal  secreta.  Nam  aliqui  per  cliaracteres  et  carmma  oc  - 
cultaverunt  multa,  alii  vero  per  verba  a^nigmatica  et 
figurativa,  ut  Aristoteles  in  libro  Secretorum  dicens 
Alexandre :  "0  Alexander,  volo  tibi  ostendere  secre- 
"  torum  secretum  maximum,  et  divina  potentia  juvet 
"  te  ad  celandum  arcanum,  et  ad  faciendum  proposi- 
"  tum.  Accipe  igitur  lapidem  qui  non  est  lapis,  et 
"  est  in  quolibet  homine,  et  in  quolibet  loco,  et  in 
"  quolibet  tempore ;  et  vocatur  ovum  pliilosophorum, 
''  et  terminus  ovi."  Et  sic  inveniuntur  in  libris  mul- 
tis et  scientiis  diversis  innumerabilia,  talibus  sermoni- 
bus  obscurata,  ut  nullo  modo  intelligantur  sine  doctore. 
Tertio  modo  occultaverunt  per  modos  scribendi,  scilicet 
per  consonantes  tantum,  ut  nemo  posset  legere,  nisi 
sciat  significata  dictionum,  sicut  Hebr?ei,  et  Chaldpei, 
et  Syri,  et  Arabes  scribunt  secreta ;  immo  quasi  omnia 
pro  majori  parte  sic  scribunt ;  et  ideo  est  magna  sa- 
pientia  occultata  apud  eos,  et  maxime  apiid  Hebrseos ; 
quoniam  Aristoteles  dicit  libro  memoi'ato,  quod  Deus 
dederit  eis  omnem  sapientiam  antequam  fuerunt  phi- 
losophi  ;  et  ab  Hebra?is  omnes  nationes  liabuerunt 
philosophise  principium.  Et  Albumasar  in  libro  In- 
troductorio  Majori,  et  alii  philosophi,  et  Joseplius 
primo  et  octavo  Antiquitatum  libris  h?ec  mauifeste 
docent.     Quarto  accidit  occultatio   per  mixtionem  lite- 


'  negligi/j  Deerat  in  alio  exenip.,  11.,  et  in  MS. 


IX.]  APPENDIX    I.  545 

rnriini  divcrsi  generis.  Nam  sic  Ethicus  astronomus 
suam  occultavit  sapientiam,  co  quod  literis  Hebrrcis, 
et  GrfBcis,  et  Latinis  earn  conscripsit  in  eadam  serie 
scripture.  Qiiinto  occultabant  quidam  per  alias  literas, 
sicut  nee  apud  gentem  suam,  nee  apud  alias  nationes, 
sed  fingunt  eas  pro  voluntate  sua  ;  et  hoc  est  maxi- 
mum impedimentum,  quo  usus  est  Artephius  in  suo 
libro  De  Secretis  Naturas.  Sexto  fiunt  non  figura? 
literarum,  sed  alive  figura?  geometricte,  qua)  secundum 
diversitatem  punctorum  et  notarum  habent  literarum 
potestatem,  et  his  similiter  usus  est  Artej)hius  in  sua 
scientia.  Septimo  est  majus  artificium  occultandi,  quod 
datiir  in  arte  notatoria,  qua?  est  ars  uotandi  et  scri- 
bendi  ea  brevitate  qua  volumus,  et  ea  velocitate  qua 
desideramus.  Et  sic  multa  secreta  scripta  sunt  in 
libris  Latinorum.  Necessarium  vero  ?estimavi  lias  oc- 
cultationes  tangere  ;  quia  forsan  propter  secretorum 
magnitudinem  aliqiiibus  his  utar  modis,  ut  sic  te  sal- 
tern juvem  ut  possum. 


Cap.  IX.^ 

De  modo  faciendl  ovum  pldlosophorwin. 

Dico  igitur  tibi  quod  volo  ordinari  qua3  superius  The  philo 
narravi  exponere,  et  ideo  volo  ovum  philosophorum  ^"^.^''^  "^ 
dissolvere,  et  partes  philoscphici  ovi-  investigare,  nam 
hoc  est  initium  ad  alia.  Calcem^  igitur  diligenter  aquis 
alkali  et  aliis  aquis  acutis  purifica,  et  variis  contrition- 
ibus  cum  salibus  confi'ica,  et  pluribus  assationibus  con- 
crema,  ut  fiat  terra  pura  penitus  liberata  ab  aliis  ele- 
montis,  quam  tibi  pro  mere  longitudinis   statura  dignam 


'  Cap.  /;•.]    "  111  alio  examplari    i        "  ovi'\  hominis,  I\IS. 
ad  marg.  :  Hcbc  sunt  anigmnta."  \       ^  Calcetii']  sal,  C. 

VOL.  I.  M   M 


)46 


APPENDIX  T. 


[cap. 


duco.'  Intellige  si  potes,  quia  proculdubio  erit  compo- 
situm  ex  elementis,  et  ideo  est  pars  lapidis  qui  non 
est  lapis,  et  est  in  quolibet  liomine,  et  in  quolibet  loco 
liominis,  et  in  quolibet  tempore  anni  reperies  hoc  in 
suo  loco.  Deinde  oleum  ad  modum  crocei  -  casei  et 
viscosi  accipias,  primo  ictu  insecabile,  cujus  tota  virtus 
ignea  dividatur,  et  separetur  per  dissolutionem  ;  dis- 
solvatur  autem  in  aqua  acuta  temperatse  acuitatis  cum 
igne  levi,  ut  decoquatur  quatenus  separetur  pin- 
guedo  sua,  sicut  pinguedo  in  carnibus ;  et  hoc  per 
distillationem,  ut  non  egrediatur  aliquid  de  unctuo- 
sitate  ;  et  hsec  virtus  ignea ^  in  aqua  urinse  distilletiu'; 
post  in  aceto  decoquatur,  donee  minimum  quod 
inest  de  causa  adustionis  desiccetur,  et  virtus  ignea 
habeatur.  Sed  si  non  curetur  de  ilia  iterum  fiat. 
Evigila  et  excute  mentem  tuam,  nam  sermo  dif- 
ficilis  est.  Oleum  vero  dissolvitur  in  aquis  acutis, 
vel  in  oleo  communi  quod  expressius  operatur,  vel  in 
oleo  acuto  amygdalorum  super  ignem ;  ita  ut  oleum 
separetur,  et  remaneat  spiritus  occultatus  in  partibus 
animalium,  et  sulphure,  et  arsenico.  Nam  lapides,  in 
quibus  oleum  humiditatis  superfluit,  terminum  habent 
in  unione  suarum  partium  ;  quod  non  est  vehemens 
unio,  quin  possit  unum  ab  alio  dissolvi  propter  natu- 
ram  aquee,  quae  subject um  est  liquefactionis  ^  in  spiritu; 
qui  medium  est  inter  partes  siccas  et  oleum.  Facta 
igitur  dissolutione,  remanebit  nobis  in  spiritu  humiditas 
pura,  vehementer  permixta  partibus  siccis,  quse  mo- 
ventur  in  ea ;  tamen  ^  resolverit  earn  ignis,  qui  vocatur 
a  philosophis  aliquando  sulphur  faciale,  aliquando 
oleum,  aliquando  humor  aereus,  aliquando  substantia 
conjunctiva  quam   ignis  non  separat,    aliquando    cam- 


'  duco']  pro  melancholia  staturse 

.  .  duco,  MS. 

"  crocei']  ceroti,  C, 

"  ignea]  nigra,  C. 


'  quce  .  .  .  Uquefactionis]  quae  sub- 
est  liquefactioni,  C. 
^  tamen]  cum,  H.,  MS. 


IX.]  APPENDIX   I.  547 

phora ;  et  si  vis,  istud  est  ovum  philosophorum,  vel 
magis  terminus  et  finis  ovi.  Et  hoc  est  quod  pervenit 
ad  nos  de  oleis  istis ;  sed  inter  subtilia  ^  reputatur, 
quando  ab  aqua  vel  oleo,  in  quo  est,  purgetur 
vel  separetur.  Prteterea  corrumpitur  oleum  inte- 
rius  terendo  ipsum  cum  rebus  desiccantibus,  sicut 
sale  aut  atramento ;  et  assando,  quoniam  passio  fit  a 
contrario,  et  postea  sublimatur,  donee  ab  oleagineitate 
sua  privetur.  Et  quia  est  sicut  sulphur  vel  arsenicum 
in  mineralibus,  prajparari  potest  sicut  et  ij)sa.  Melius 
est  tamen  ut  decoquatur  in  aquis  temperatis  in  acui- 
tate,  donee  purgetur  et  dealbetur.  Aquse  ^  vero  salu- 
taris  exaltatio  fit  ex  igne  sicco  vel  humido  ;  et  ite- 
retur  distillatio,  ut  effectum  bonitatis  recipiat  suf- 
ficienter,  donee  rectificetur ;  rectificationis  novissima 
signa  sunt  candor  et  crystallina  serenitas ;  et  cum 
cretera  nigrescant  ab  igne  hoc  albescit,  mundatur,  se- 
renitate  nitescit  et  splendore  mirabili.  Ex  hac  aqua  et 
terra  sua  argentum  vivum  generatur,  quod  est  sicut 
argentum  vivum  in  mineralibus,  et  quando  incandidit 
hoc  modo  materia  congelatur.^  Lapis  vero  Aristotelis, 
qui  non  est  lapis,  ponitur  in  pyramide  in  loco  calido, 
vel  si  vis  in  ventre  equi  aut  bovis,  et  febrem  acutam 
imitatur.  Nam  de  septem  in  xiv.  et  de  hoc  in  xxi. 
aliquando  procedit,  ut  feces  elementorum  ^  dissolvantur 
in  aqua  sua,  antequam  separentur ;  et  multotiens  ite~ 
retur  dissolutio  et  distillatio,  donee  rectificetur.  Et 
hie  est  finis  hujus  intentionis.  Scias  tamen,  quod 
quum  consummaveris,  tunc  oportet  te  incipere. 

Aliud  vero  secretum  volo  tibi  dicere.  Nam  argen- 
tum vivum  prfepara  mortificando  ipsum  cmn  vapore 
stanni  pro  margarita,  et  cum  vapore  plumbi  pro  Hibero 


'  subtilia]  sinapica,  MS. 
-  Aquai]  alia,  C. 


^  congelatur']    et    qiiandoque    in 
sale  armoniacum  congeletur,  MS. 
*  elementoruni]  oleorum,  C. 
M  M   2 


548 


APPENDIX    I. 


[cap. 


lapicle ;  deinde  tei'catur  cum  rebus  desiccantibus,  ut  atra- 
mentis,  et  hiijiismodi  (ut  dictum  est),  et  assetur  ;  deinde 
sublimetur  ;  si  ad  unionem,  duodecies  ;  si  ad  rubedinem 
septies/  donee  in  eo  liumiditas  omnino  corrumpatur. 
Nee  est  possibile,  quod  humiditas  ejus  separetur  per 
vaporem,  sicut  oleum  antedictum ;  quia  vehementer  est 
permixta  partibus  siccis,  nee  terminum  consfcituit, 
sicut  dictum  est,  in  metallis  prius  dictis.  In  hoc 
capitulo  decipieiis,  nisi  dictionum  significata  distinguas. 
Tempus  est  tertium  involvi  capitulum,  ut  calcem 
corporis,-  quod  intendis  acquiras.  Corpus  vero  cal- 
cinatur  quando  humor  in  eo  corrumpatur  per  sal  em, 
et  sale  armoniaco,  et  aceto,  et  quandoque  rebus  aduren- 
tibus,  sicut  cum  sulphure  et  arsenico ;  et  quandoque 
cibatur  argento  vivo,  et  sublimatur  ab  iis  donee 
ren\anebit  pulvis.^  Sunt  igitur  claves  artis,  congo- 
latio,  resolutio,  inceratio,  projectio.*  Sed  alio  modo, 
purificatio,  distillatio,  separatio,  calcinatio,  et  fixatio ;  et 
tum  potes  quiescere. 

Cap.  X.' 


The  philo- 

sop'.icr's 

stone. 


D(3   codem,    sed   alio   modo. 

Transactis  annis  Arabum  sexcentis  et  duobus,-'"'  I'o- 
gasti  mo  do  quibusdam  secretis.  Accipe  igitur  lapi- 
dem,  et  calcina  ipsum  assatione  leni,  et  contritione 
forti  sive  cum  rebus  acutis.  Sed  in  fine  parum 
commisce  de  aqua  dulci  ;  et  medicinam  laxativam 
compone    de    septem  rebus    (si    vis)    vel     de    sex,     vol 


'  septles']  xxi.,  alii. 

-  calcem  corporis']  "  clavem  operis, 
al.,"  II. 

*  remanchil  pulvis]  remaneat  piil- 
vis,  C. ;  remaneant  putres,  II. 

"^ projection    proportio,  H.,    MS., 


then  :  et  hoc  est  finis  atque  prin- 
cipium  alio  modo.  Sed  purifica- 
tio, separatio,  sublimatio,  calci- 
natio, et  fixatio,  cooperantur,  et 
tunc,  &c. 

^  duobus]  "  Forte  G21,"  II 


xj 


APPENDIX   I. 


Oil) 


de  quinque,  vol  de  quot  vis ;  sed  quiescit  animus 
meus  in  dnabus  rebus,  quarum  proportio  nielior 
est  in  sesquialtera  proportione,  ^  vel  circiter,  sicut  te 
potest  docere  experientia.  Resolve  tamen  aurum-  ad 
ignem  et  mollius  calefac  ;  sed  si  mihi  credas,  accipias 
rem  unam,  hoc  est  secretum  secretorum  et  natm-ce  po- 
tens  miraculura.  Mixto  igitur  ex  duobus,  aut  ex  plu- 
ribus,  aut  Plioenice,  quod  est  animal  singulare,  ad- 
junge,^  et  incorpora  per  fortem  motum  :  cui  si  liquor 
calidus  qiiater  vel  quinquies  adhibeatur,  habebis  pro- 
positum  ultimum.  Sed  postea  coslestis  natura  debili- 
tatur,  si  aquam  infundis  oalidam  ter  vel  quater. 
Divide  igitur  debile  a  forti,  in  vasis  diversis,  si  mihi 
credas :  evacuate  igitur  quod  bonum  est.  Iterum  ad- 
hibe  pulverem,  et  aquam  quse  remansit  diligenter 
exprime  :  nam  pro  certo  partes  pulveris  deduce  t  non 
incorporatas  ;  et  ideo  illam  aquam  per  se  collige, 
quia  pulvis  exsiccatus  ab  ea  habet  incorporari  medi- 
cinfe  laxativre.*  Fac  igitur  ut  prius,  donee  forte  a 
debili  distinguas,  et  ter,  vel  quater,  vel  quinquies, 
vel  plus,  pulverem  adhibeas :  et  semper  uuo  modu 
facias.  Quare  si  cum  aqua  calida  operari  non  poteris, 
fac  aquam  alkali,  et  per  hujusmodi  acuta  medicin;\3 
facies  violentiam.  Si  autem  propter  duritiem  ^  aut 
mollitiem  medicince  frangatur,  pulvere  apposito,  appone 
caute  plus  de  duro^  et  molli.  Si  vero  propter  abundan- 
tiam  pulveris,  appone  plus  de  medicina.  Si  vero  prop- 
ter fortitudinem  aquse,  regyra  cum  pistillo ;  et  congrega 
materiam,  ut  potes :  et  aquam  separa  paulatim,  et  re- 
dibit  ad  statum  ;  quam  aquam  exsiccabis  ;  nam  con- 
tinet  pulverem  et  aquam  medicinte,  quve  sunt  incorpo- 


'  melior  .  .  .  propcrtione]  quare 
moUior  erit  in  sex  quam  altera  pro 
portione,  MS. 

'  aurum~\  durum,  MS. 

'  adjunge']  ad  ignem. 


^  habct laxative']     habet 

enini  mediciuije  in  corpore  laxa- 
tive, C. 

'^  duritiem]  acuitatem,  alii. 

"  duro]  auro,  JMS. 


550  APPENDIX   I.  [cap. 

randa  sicut  piilvis  principalis.  Non  dormias  hie,  quia 
valde  utile  et  magnum  continetiu-  secretum.  Si  vero 
partes  virgulti  coryli  aut  salicis,  multarum  justa  rerum 
serie  apte  ordinaveris,  unionem  naturalem  servabunt, 
et  hoc  non  tradas  oblivioni,  quia  valet  ad  multa. 
Citrinitatem  vero  cum  unione  liquefacta  miscebis ;  et 
exsurget  ut  credo  simile  lapidi  Ibero,  et  proculdubio 
mortificato  quod  moi*tificatum  est  per  vaporem  plumbi. 
Invenies  plumbum,  si  exprimas  vivu^m  a  mortuo ;  et 
mortuum  sepelies  in  olibano^  et  sarcocoUa.  Tene  hoc 
secretum,  nam  nonnullius  est  utilitatis.  Et  idem 
facias  cum  vapore  margaritre  vel  lapidis  Tagi ;  et 
sepelias  mortuum  tuum,    ut  dixi. 


Cap.  XL 

De  eodem,  tamen  alio  modo. 
Of  the  Annis   Arabum     630  ~   transactis,   petitioni   tua3   re- 


same. 


sjDondeo  in  hunc  modum.  Oportet  te  habere  medi- 
cinam  quae  dissolvatur  in  liquefacto,  et  immergatur 
in  eo,  et.penetret  interiora  ejus,  et  permisceatur  cum 
eo;  et  non  sit  servus  fugitivus,  et  transmutet  ipsum. 
Eatione  vero  spiritus  permiscetur,  et  per  calcem 
metalli  figitur.  ^Estimatur  autem  quod  fixio  prsepa- 
ratur,  quando  corpus  et  spiritus  in  suo  loco  ponuntur 
et  sublimantur ;  et  totiens  fiat,  ut  corpus  fiat  spiri- 
tus, et  spiritus  fiat  corpus.  Accipiatur  igitur  de  os- 
sibus  Ada3,  et  de  calce  sub  eodem  pondere ;  et  sint 
sex  ad  lapidem  Tagi,  et  quinque  ad  lapidem  unionis  ; 
et  terantur  simul  cum  aqua  vit^,  cujus  proprium 
est  dissolvere  omnes  res  alias,  ita  quod  in  ea  dissol- 
vantur  et  assentur.     Et  iteretur  multotiens  contritio  et 


'  olibano']  clibano,  C.  |      -  dciij]  Forte  G03,  H. 


XI.]  APPENDIX   I.  55 J 

assatio,  donecincerentiir ;  hoc  est  ufc  uniantur  partes, 
siciit  in  cera.  Et  signura  incerationis  est,  quod 
medicina  liquescit  super  ferrum  valde  ignitum ;  deinde 
ponatur  in  eadem  aqua  in  loco  calido  et  humido,  aut 
supendatur  in  vapore  aquarum  valde  calidarum;  deinde 
dissolvantm-,  et  congelentur  ad  solem.  Dein  accipies 
sal  petrel,  et  argeutum  vivum  convertes  in  plumbum^ 
et  iterum  plumbum  eo  lavabis  et  mundificabis,  ut  sit 
proxima  argento,  et  tunc  operare  ut  prius.  Item  pon- 
dus  totum  sit  30.  Sed  tamen  sal  petrse  LURU 
VOPO  VIR  CAN  VTRIET  ^  sulphuris ;  et  sic  facies 
tonitruum  et  coruscationem,  si  scias  artificium.  Videas 
tamen  utrum  loquar  senigmate  aut  secundum  verita- 
tem.  Et  aliqui  restimaverunt  aliter.  Nam  dictiun 
est  mihi  quod  debeas  resolvere  omnia  ad  materiam 
primam,  de  qua  babes  bis  ab  Aristotele  in  locis  vul- 
gatis  et  famosis  :  propter  quod  taceo.  Et  cum  istam 
habueris,  tunc  liabebis  pura  elementa  simplicia  et 
sequalia ;  et  hoc  facies  per  res  contrarias  et  varias 
operationes,  quas  prius  vocavi  claves  artis.  Et  Ari- 
toteles  dicit,  quod  sequalitas  potentiarum  excludit 
actionem,  et  passionem  et  corruptionem.  Et  hoc  dicit 
Averroes  reprobando  Galienum.  Et  hsec  sestimatur 
simplicior  medicina  quse  reperiri  potest,  et  purior ;  et 
hsec  valet  contra  febres,  et  passiones  animi,  et  cor- 
poris. 

Vale.2 

Et  quicunque  haec  reseraverit,  habebit  clavem  quag 
aperit,  et  nemo  claudit :  et  quum  clauserit  nemo 
aperiet. 

ExiMcuit  Epistola  Baconis  de  secretis  naturcb  et 
artis,  et  de  nullitate  magicce,  ad  Gulielmum 
Parisiensem  eonscripta. 

'  Zuru  .  .  .  vtriet]  KB  KA  *hopos  I  ^  corporis,  Vale]  corporis  valde, 
j^caS./cis  e.r.  vel  PliOSKIS.S.,  MS,    |   alii. 


5o2  APPENDIX   II. 


II. 

Ai^logia  in  Hierojiymum  Tartarottum,  nuperumi 
censorem  doctrlnoj  Fr.  Rogerli  Baconis,  Mino- 
ritce. 

"  NoN  possumus  eoriim  philosopliorum  sententiam 
"  dcpreliendere,  nisi  ex  libris  eorum  testimonia  propria 
"  cruamus,  ut  sic  vel  errantes  darauemus  ex  propriis 
"  verbis;  vel  excusatos  a  dentibus  vulgi  imperiti  libe- 
"  ros  extraliamus."  Rogerius  Baco,  in  Opere  Majori, 
edit.  Yenei,  pag.  114. 


Sunt  jam  duo  abliiuc  elapsi  anni,  cum  prgeclarum 
Baconis  02:)us  Majus  Venctiis  rccusum  fuit.  Pri- 
mum  cnim  prodiit  Londini,  anno  ]  733.  Prologtun, 
quern  vocant  Galeatuni,  Veneta)  adjunximus  editioni, 
ne  quid,  quod  aut  casu  aut  industria  a  Londinensi 
editore  pra^termissum  csset,  nostrte  huic  editioni  deesse 
videretur.  Ac  primo  in  eo  laboravimus,  ut  omnes, 
quas  conflassent  obtrectatores,  injurias  a  Bacone  pro- 
pulsaremus.  Id  utnim  assecuti  simus,  viderint  alii. 
Sed  ut  est  in  proverbio,  qui  contentionis  cupidiorcs 
sunt,  quam  veritatis,  nodum  quK-runt  in  scirpo,  quo, 
si  possint,  scriptores  optime  do  nobis  meritos  rei:)re- 
liendant,  vel,  quod  est  commune  vitium  et  pervagatum, 
dcprimant  alios,  ut  extollant  se.  Faucis  abliinc  men- 
sibus,  Venetiis  prodiit  opus  sic  inscriptum :  Apologia 
del  congresso  notturno  delle  Lammie,  o  sia  risposta 
cdV  arte  Magica  dilegucUa,  ec.  Parce  quidem,  sed 
severe,  apologia  auctor  in  Baconem  primum,  turn  in 
Baconis  Yenetos  editores  invehitur,  ]:)erinde  quasi  nos 
cum  illo  pugnam  commiserimus.  Hoc  Baconi  vitio 
vertit,  quod  astrologia)  judiciarire  patrocinium  sus- 
ceperit,    ac    subindc    genetbliacorum    deliramenta    pro- 


APPENDIX   II.  553 

baverit.  Nos  vero  in  eo  culpat  vehemeiiter,  quod  cum 
a  crimine  tanto  viiidicaverimiis,  et  sanaui  vocaverimus 
doctrinam,  quain  inultum  superstitionis  olere  dixerint 
scriptores.  Hiiio  nos  inter  eos  habet,  qui  ut  secus 
ac  sint  videantur,  aliorum  ngevos  ac  vitia  sua  mente 
obducunt.  Hoc  si  non  est  calunniiari,  ecquid  erit  ca- 
lumniam  pati  ?  Veruni  esto  Baconis  opus  et  nos,  et 
vel  ipsuni  Baconera  defendat,  novo  tamen  utimur 
responso,  ne  id,  de  quo  folso  criminamur,  nostro  silentio 
probemus. 

Principio  veremur,  ne  quod  in  literato  liomine  tur- 
pissimum  est,  id  nostro  Aristarcho  usu  veniat,  Suo  ille 
in  Apologetico  libello  secum  pugnat,  et  non  niodo  non 
cohiBrentia  inter  se  dicit,  sed  etiam  maxime  coutraria, 
ut  non  tanta  nobiscum,  quanta  secuni  sibi  sit  contcntio. 
Nos  cum  primis  laudat  ex  eo,  quod  cum  dasmone  nihil 
negotii  habuisse  Baconem  ostenderimus.  Atque  etiam 
putat  veliementer  errare  illos  qui  Magorum  numero  ad- 
scribunt  Baconem.  Sui  tamen  veluti  oblitus,  Baconem 
deinde  comparat  Michaeli  cognomento  Scoto,  gente 
Anglo,  qui,  ut  magna  probabilitate  judicat  censor,  non 
"astrologipe  damnatte  solum,  sed  etiam  magicis  artibus 
nuncui>avit  se.  Viderene  vis  contraria  ?  Legito 
pag.  27,  hanccjue  confer  cum  pag.  76.  Verum  hoc 
est  pugnare  secum  ;  nam  qui  aut  consilium,  aut  opem 
ctemonis  implorat,  formale  cum  illo  init  commer- 
cium. 

Sed  experiamur,  si  placet  censori,  numquid  cum 
Scoto  commune  habuerit  Baco  ?  Prius  vero  quam  id 
aggredianmr,  non  gravetur  censor  audire  ea  quae 
Baco  de  scriptore  isto  memoriae  tradiderit.  Varia 
cum  ille  de  fortuna  Aristotelis  ageret,  venit  ad  ea, 
quce  Scotus  ex  Grpeco  in  Latinum  vertit  :  "  Et  licet, 
"  (inquit)  in  Opere  Majori,  j)ag.  28,  alia  logicalia,  et 
"  (jUiBdam  alia  translata  fuerunt  per  Boetium  de  Grjeco, 
"  tamen  tempore  Michael  Scoti,  qui  annis  Domini 
"  1230,    tran;;actis     apparuit,    deferens    librorum    Ari- 


554  APPENDIX   II. 

"  stotelis  partes  aliquas  de  Naturalibus  et  Mathema- 
"  ticis  cum  expositoribus  sapientibus,  magnificata  est 
"  philosophia  Aristotelis  apud  Latinos  ;  sed  respectu 
"  multitiidinis  et  magnitudinis  suse  sapientise  in  mille 
"  tractatibus  comprehensse,  vel  modicum  adhuc  in 
"  linguam  Latinam  est  translatum,"  etc.  Hactenus 
Baco  ;  cui  standum  si  esset,  sua  profecto  causa  caderet 
Aristarchus ;  nam  per  ea  quse  transtulit  Scotus,  mul- 
tum  est  aucta  Aristotelis  philosophia,  quam  universitas 
Oxoniensis  amplexata  non  fuisset,  si,  quod  asserit 
censor,  exercuisset  Scotus. 

Et  ne  Scoti  vindicias  sumere  videamur,  ultro  citro- 
que  concedimus,  Scotum  fuisse  talem,  qualem  habet 
censor  :  quid  tum  ?  Perditine  hominis  hujus  sectator 
habendus  erit  Baco  ?  Minime  vero.  Scotum  enim 
istum  nee  laudat,  nee  ejus  vestigiis  adhaerescit :  id 
quod  contra  est  usum  Baconis.  Nam  quos  consectatur, 
aut  eos  plena  manu  commendat,  aut  eorum  auctorita- 
tem  usurpat.  Perspicua  ilia  est  laudatio,  quam  fre- 
quenter tribuit  Roberto  Lincolniensi  episcopo,  et  Fr. 
AdfB  a  Marisco,  natione  Anglo,  professione  Minorita3. 
Horum  cum  probe  nosceret  ingenium  atque  doctrinam* 
ita  laudando  extollit,  ut  nihil  magis.  Quid  jam  com- 
memorem  astronomos  illos,  quos  ob  eximiam  ccelestium 
rerum  scientiam  non  modo  laudat,  sed  etiam  strenue 
defendit?     Sed  haec  alias. 

Jam  vero  expendere  oportet,  quid  Baco  de  astro- 
logise  specie  ilia  dixerit,  quam  prosequuntui'  divina- 
tores.  Ac  primo  satis  constat,  male  feriatos  homines, 
qui  futura  deemonis  ojdc  hariolantur,  eam  astrologige 
partem  sequi  qure  plena  est  prsestigiis,  conjurationibus, 
characteribus,  carminibus,  cseterisque  rebus  supersti- 
tiosis,  quibus  utuntiu-  ii  qui  dsemonem  consulunt. 
At  genus  hoc  divinationis  quam  maxime  execratur 
pag.  112 ;  nam  ubi  duplicem  mathesim  distinxit,  falsam 
unam,  alteram  veram,  divinationem  in  eo  mathesis 
genere    collocavit,    quod    artis    magicse    nomine  donat. 


APPENDIX   II.  555 

Ad  eas  continuo  species  transit,  quae  partim  apertum, 
partim  taciturn  cum  ctemone  foedus  iuvolviuit.  "  Nu- 
"  merantur,"  iuquit,  "  quinque  species  artis  magicse,  sc. 
"  mantice,  mathematica,  maleficium,  prgestigium,  et 
"  sortilegium,"  Pseudo-mathematicam  vero  describit 
sic,  ut  superstitionis  plenam  esse  dicat :  "  Mathema- 
"  tica,"  ait  pag.  113,  "est  secunda  pars  artis  magica?. 
"  Hpec  sibi  usurpat  considerationem  coelestium  cliarac- 
"  teribus,  carminibus,  conjurationibus,  sacrificiis  super- 
"  stitiosis  deformatam  ....  Sed  ista  mathematica 
"  damnata  est  non  solum  a  Sanctis,  sed  etiam  a  pliilo- 
"  sopliis."  Pluribus  non  est  opus,  quo  quisque  intel- 
ligat,  Baconis  odium  apertissimum  in  eos,  qui,  ut 
aliorum  eventus  vaticinentur,  ad  has  malas  artes  con- 
fugiunt.  Similia  docet  Baco  in  epistola  Be  NullUate 
Magice;  passimque  alibi,  quae,  ne  actum  agere  vide- 
amur,  consulto  reticemus.  Nihil  enim  in  prologo  nostro, 
quod  ad  hanc  rem  pertinet,  prsetermisimus.  Satis  est 
ergo  ostendisse  Baconem  nihil  cum  Scoto  habuisse 
commune. 

At  enim,  dixerit  censor,  secutus  illud  est  astrologiae 
genus,  quod  genethliaci  exercent.  Superstitiosum  enim 
est  consilium  astrorum,  prsecipue  in  iis  quae  vel  casu 
vel  consilio  eveniunt.  Sed  impense  rogamus  censo- 
rem,  ut,  qua  magnopere  valet,  Baconem  bona  mente 
audiat  ;  et  ut  Baconis  dicta  intelligat,  nobiscum  adeat 
Aquinatem,  a  quo  multa  delibavimus.  Scriptore  alieno 
utimur,  ne  partium  studium  objiciat  censor.  Itaque 
du^  sunt  vise,  quse  nos  ad  rerum  futurarum  prsesen- 
sionem  habendam  perducunt.  Una  ilia  est,  qua  turn 
utimur,  cum  effectus  suis  in  causis  cernimus ;  alteram 
tum  calcamus,  cum  effectus  in  seipsis  considerare  niti- 
mur.  Prior  est  homini  permissa ;  posterior  non  item 
Omnes  enim  leges  planissime  vetant,  ne  quod  est  pro- 
prium  Dei,  hoc  nobis  temere  vindicemus.  Acuto  licet 
ingenio  cumulatus  sit  homo,  eo  tamen  pervenirc  nequit, 
ut  futura  in  seipsis  videat,     E^  si  quando  fit,  ut  even- 


556  APPENDIX    II. 

tus  liberos  divinet,  id  aut  Deo,  qui  per  os  proplietarum 
loquitur,  aut  daemoni,  qui  ex  ore  Nebulonuni  vocein 
emittit,  acceptum  est  referendum.  Sic  cum  astrologis 
gerit  se  da;^mon,  cum  furibundas  pn^dictiones  emittunt. 

Futurorum  causce  sunt  alife  naturales,  quas  ut  ne- 
cessario,  ita  perpetuo  agunt.  Hinc  qure  oriuntur  in 
co^lis,  ita  eveniunt,  ut  evenire  nou  possint  :  cujusmodi 
sunt  conversio  coelorum,  planetarum  ortus  obitusque, 
solis  ac  luufB  eclipsis,  idque  genus  multa,  qua3,  statis 
temporibus,  in  coelis  apparent.  Ha3c  porro  cadunt  sic, 
ut  certo  pra3dicunt  astronomi.  Sunt  aliie  causse  quas 
nccessario  licet  ac  perpetuo  non  agant,  perraro  tameu 
deficiunt.  Harum  causarum  effectus  sunt  puta  vicis- 
situdines  temporum,  salubritates,  pestilentii>3,  pluvias, 
siccitates,  eluviones,  Ijelluarum  repentinaj  mortes,  ho- 
niinum  graves  levesque  morbi,  diuturna^  pegritudines, 
quarum  signa  ex  iis,  quoe  cum  in  coelis,  tum  in  aere 
liunt,  conjectant  astrologi  perinde  ac  medici.  Sunt 
postremo  alifie  causes,  quae,  ut  solute  ac  libere  moven- 
tur,  ita  in  opposita  abire  possunt  :  cujusmodi  sunt 
actus  humani,  qui  a  libero  arbitrio  profluunt  omnino. 
Nemo  sit  qui  sibi  persuadeat  effectus  lios  liberos 
aut  certo  pnTenoscere,  aut  conjectura  assequi  ex  astris  ; 
luim  ut  peroptime  monet  Aquinas,  nullam  cum  causis 
naturalibus  connexionem  liabent.  Ex  quo  credo  nata 
ilia  est  distinctio  astrologiaa  naturalis  et  judiciaria3  : 
(juarum  prior  est  licita ;  posterior  vero  sceleris  jDlena 
atque  stultitite.  Hausimus  ista  ex  Secunda  Secundw 
qucvst.  95,  art.  1. 

Non  est  prseterea,  quod  silentio  mittamus  alteram 
Aquinatis  placitum  in  1  P.  qucest.  115,  art.  4.  Hie 
cum  qusereret,  coelestiane  corpora  humanorum  actuum 
eausre  sint,  annon  ?  rem  sic  componit,  ut  statuat, 
ccelestia  quidem  in  h?ec  inferiora  influere  per  se  ;  at 
accidentario  in  animaj  vires  quas  sensiles  passioncs 
vocare  placet.  Et  (|uia  spirituales  fiicultates,  intellectus 
id   est,    ac    voluntas,    aliquid    ob    viciniam    a    viribus 


APPENDIX   II.  557 

animro  aecipiunt  ;  ca  propter   crx^lcstcs  impressiones,  sou 
mavis  cfficientijie,  ad  illas  usque  pertingunt.     Ea  tamen 
lesre,    lit    iriteo-nim    hominis    arbitriiim     maneat.       En 
Aqiiinatis  verba  :     "  Indirectc  et  per  accidens,"    inqnit, 
"  impressiones    corporum    coelestium   ad   intellectum    ct 
"  voluntatem    pertinerc     possnnt,     inquantum     scilicet, 
"  tam  intellectus,    qnam  voluntas   aliquo    modo    ab    in- 
"  ferioribus    viribus    aecipiunt,    qua3    organis    corporeis 
"  alligantur  ;     sed    circa    hoc    diversimode     se    habcnt 
"  intellectus    et  voluntas.      Nam   intellectus    ex  neces- 
"  sitate    accipit    ab     inferioribus  viribus    appreliensivis 
"  .  .  .  .  sed  voluntas  non  ex  necessitate  sequitur  incli- 
"  nationem  appetitus   inferioris.     Licet    enim    passiones 
"  qufB      sunt    in    irascibili    et    concupiscibili     habeant 
"  quandam  vim    ad    inclinandam  voluntatem,  tamen  in 
"  potestate  voluntatis  rcmanet    sequi  passiones  vel  eas 
"  refutare."     Rationcm    suggerit    deinceps    cur    fiat,  ut 
aliqaando    vera    dicant    astrologi :      "  Plures    hominum, 
"  ibidem  subnectit  ad  iii.,  sequuntur  passiones,  qua)  sunt 
"  motus  seusitivi  appetitus,    ad  quas  cooperari  possunt 
"  corpora  coelestia ;    pauci    autem    sunt  sapientes    qui 
"  hujusmodi    passionibus   resistant.     Et    ideo  astrologi, 
"  ut  in   pluribus   vera  possunt   prtedicere,    et    maxime 
"  in  communi,    non    autem    in     speciali.       Quia     nihil 
"  prohibet    aliquem    hominem    per    liberum    arbitrium 
"  passionibus  resLstere.      Undo  et  ipsi  astrologi  dicunt, 
"  quod  sapiens  homo  dominatur  astris,  in  quantum  sci- 
"  licet  dominatur    suis  passionibus."       Similia  docet  in 
Secunda   Secundco  qucvst.  95,  art.  5  :  "  Plures  hominum 
"  passiones  corporum  sequimtur ;     et  ideo  actus  eorum 
"  disponuntur,   ut  in  pluribus,   secundum  inclinationem 
"  coelestium    corporum      Pauci    autem  sunt,  id  est,    soli 
"  sapientes,    qui    ratione    hujusmodi   inclinationes    mo- 
"  derentur  ;  et    ideo    astrologi  in  multis   vera  pra3nun- 
"  ciant,     et    pra?cipue    in    communibus    eventibus    qui 
"  dependent    ex  multitudine."     Nee  unus  est  Aquinas, 
qui  talia    doceat ;    sunt    enim    infirai,    medii,    supremi 


558  APPENDIX   11. 

subsellii  scholastici,  qui  cum  saeculo  xiii.,  turn  sequenti- 
bus  deinde  temporibus  florentes,  id  ipsum  scripserint. 
Sed  bactenus  satis. 

Superest  jam,  ut,  qu£e  de  re  hac  senserit  Baco, 
inquiramus.  Ac  primum  sic  statuimus,  ut  pseudo- 
astrologorum  prredicta  rejecerit  et  astronomorum 
placitis  adhseserit.  Ut  est  nostrum  Baconem  cum 
Bacone  defendere,  ita  censorem  Baconis  non  pigeat. 
Is  cum  supernas  res  absque  matbesi  cognosci  baud 
posse  contend eret,  turn  ita  disserit  dist.  11,  ccqx  1, 
pag.  48 :  "  Dusg  scientite  magnas  matbematicce  sunt 
de  coelestibus,  sc.  astrologia  speculativa  et  astro- 
'  logia  practica.  Prima  speculatur  quantitatem  om- 
'  nium  qu£e  sunt  in  coelestibus,  et  omnia  quse  ad 
'  quantitatem  reducuntur,  tam  discretam  quam  con- 
'  tinuam  quantitatem.  Nam  numerum  ccelorum  et 
'  stellarum,  quarum  quantitas  potest  per  instrumenta 
'  comprebendi,  certificat,  et  figuras  omnium,  et  mag- 
'  nitudines,  et  altitudines  a  terra,  ac  spissitudines,  et 
'  numerum,  ac  magnitudinem,  ac  parvitatem  ortuum 
'  et  occasuum,  signorum,  stellarum,  et  motuum  tam 
'  ccelorum  quam  stellarum,  et  quantitates  et  varie- 
'  tates  eclipsium,  et  c?etera.  .  .  .  Practica  vero  de- 
'  scendit  ad  boc,  ut  ad  omnem  boram  sciamus  loca 
planetarum,  et  stellarum,  et  aspectus  et  compositi- 
'  ones  earmn,  et  omnia  qu?e  in  coelestibus  renovantur, 
*  atque  descendit  ad  ea  quse  fiunt  in  aere,  cujus- 
'  modi  sunt  cometae,  et  irides,  et  csetera  ibi  reno- 
'  vata,  ut  sciamus  loca  eorum,  et  altitudines,  et 
'  magnitudines  et   figuras,"  et  csetera. 

Sim  mendax,  si,  qu?e  dixerit  Baco,  tonsor  juxta 
ac  lippus  baud  intelligant.  Prior  astrologia?  pars  in 
eo  potissimum  versatur,  ut  corporum  ccelestium  tri- 
nam  extensionem  definiat ;  planetarum  facies  contem- 
pletur ;  siderum  obitum  et  ortum  describat ;  solis 
non  minus  quam  lun?e  eclipsim  consideret.  Hoc  vero 
est   effectus   in   causis    suis    naturalibus    circumspicere, 


APPENDIX  n.  559 

qui  ixh  illis  cum  necessario  turn  perpetuo  emanant. 
Itemque  altera  astrologi^e  pars,  qiiam  placuit  Baconi 
nominare  practicam,  in  hoc  est  tota,  ut  effectus  illos 
contempletur,  qui,  ut  perraro  deficiunt,  sicut  plurimum 
pr£edicuntur.  Ad  ea  enim  descendit  quje  in  aere 
fiunt,  quemadmodura  iris  et  cometse,  quos  nedum 
perennes  cognorat  Baco.  Secutus  ergo  fait  earn  as- 
trologife  partem,  quam  naturalem  appellant,  et  qufe, 
ut  monet  Aquinas,    divinationis   nomen  vix  meretur. 

Erit  fortasse  qui  Baconem  condemnaverit  in  eo, 
quod  citato  jam  loco  dixerit ;  futurum  nimirum  ut 
per  ea,  quse  fiimt  in  coelis,  hominis  complexionem  in- 
clinationemque  cognoscamus.  In  quo  si  j^eccavit  Baco, 
eccur  a  culpa  immunis  erit  Aquinas  ?  In  quam  sen- 
tentiam  libenter  descendit  Baco,  eo  quod  vel  ipse  cum 
suis  credidit,  ccelestia  in  lisec  inferiora  illabi ;  ac 
subinde  in  anim^e  vires  iniluere,  quse  cum  corporibus 
strictissimo  nodo  conjunctse  sunt.  Ex  quo  fit,  ut  ad 
influxum  coelestem  vel  ipsre  passion  es  moveantur,  et 
non  levem  alterationem  patiantur.  Sed  id  cum  docet 
Baco,  non  ita  est  accipiendus,  quasi  liberum  arbitrium 
evertit.  Siquidem  et  ipse  affirmat,  fieri  commode  posse, 
ut  sapientes  quantumvis  allecti,  passionum  motibus  re- 
sistant. Ad  rem  nihil  aptius  afferre  possumus  quam 
quod  tradiderit  dist  4,  cap.  4,  pa^.  63  :  "  Cum  puer 
"  in  nativitate  exponitur  aeri  novo,  tanquam  alteri 
"  mundo,  tunc  recipit  conos  pyramidum  coelestium 
"  secundum  singulas  partes,  et  sic  recipit  impressio- 
"  nes  novas,  quas  nunquam  dimittit,  quia  quod  nova 
*'  testa  capit,  inveterata  sapiat.  Et  time  confirmatur 
"  complexio  radicalis,  quag  semper  manet  usque 
"  ad  finem  vitae,  licet  complexio  currens  mutetui- 
"  tota  die.  Et  ad  banc  radicalem  complexionem  se- 
"  quuntur  inclinationes  ad  mores,  et  ad  scientias,  et 
"  ad  linguas  ....  Et  si  coeli  dispositio  sit  mala  in 
"  conceptione  et  nativitate  pueri,  tunc  coni  pyrami- 
"  dum  Isedunt   complexionem,    et   per  consequens    in- 


5 GO  APPENDIX    II. 

"  clinatur  homo  ad  malos  mores  ct  artes  pcrvcrsaR, 
"  secundum  diversitatom  ccelestis  constellationis ;  et 
"  si  constellatio  bona  est,  tunc  complexio  est  bona, 
"  et  sequitur  incliuatio  ad  mores  bonos  et  scientias 
"  utiles  ;  et  si  mediocritas  accidat  in  coelesti  constel- 
"  latione,  tunc  homo  mediocris  est  in  omnibus,  quan- 
"  turn  est  ex  naturali  dispositionc,  licet  poterit  se 
"  mutare  per  libertatem  arbitrii,  et  per  gratiam  Dei, 
"  et  per  tentationem  diaboli,  et  per  bonum  aut  malum 
"  consilium  maxime  a  juventute." 

Jam  qufie  hactenus  ex  Baconis  penu  sumpsimus,  ita 
sunt  in  propatulo,  ut  expositiono  non  indigeant.  Hoc 
est  primum,  quod  statuit,  eoelestia  ea  pollere  vi,  ut  in 
lia^c  nostra  inferiora  agant.  Habent  enim,  ubi  in  cor- 
poribus  imprimant.  En  incursiones  coelestes,  quas 
deinceps  probavit  etiam  Aquinas.  Ex  quibus  fit,  ut 
qualis  sit  constellatio,  talis  etiam  nostra  complexio  esse 
videatur.  Quod  si  complexioni  se  dat  homo,  et  sua 
sponte,  quo  impellitur,  inclinat  ac  propendet,  complexi- 
onis  natura  ducitur.  Unde  si  bona  sit  complexio,  ad 
bonum  adipiscendum  propensior  erit  ;  sin  e  diverso 
mala  sit,  ad  malum  inclinatus  videbitur,  salvo  tamen 
arbitrii  et  gratia)  jure. 

Et  quoniam  so  clarius  quam  in  commemorato  jam 
loco  explicat  Baco,  non  faciemus  abs  re,  si  Baconis 
alterum  testimonium  recitabimus.  In  hoc  profecto 
omnc  punctum  tollit,  sequc  sui  {cvi  scholasticis  addic- 
tum  ostcndit.  Ubi  al3  iinpactis  calumniis  veros  mathe- 
maticos  defensavit,  suam  sic  aperit  sententiam :  "In 
"  rebus  humanis/'  inquit  pag.  117,  "veri  mathematici 
"  non  praisumunt  certificare,  sed  considerant  quomodo 
"  per  coeluin  altera tur  corpus,  et  alterato  corpore  exci- 
"  tatur  anima  nunc  ad  actus  privatos,  nunc  pul)licoB, 
"  salva  tainen  in  omnihus  arhitrii  liheriate.  Quam- 
"  vis  enim  anima  rationalis  non  cogitur  ad  actus  suos, 
"  tamen  fortiter  induci  potest  et  excitari ;  ut  gratis 
"  vclit  ea,    ad  quaj  virtus   coelestis    inclinat,    sicut    nos 


APPENDIX   IT.  5G1 

"  viclemiis  homines  per  societateni,  consilia,  timorem, 
"  et  amorem,  et  hujusmodi,  multum  miitare  de  propo- 
"  sito,  et  gratis  velle  ea  qiiDS  prius  nou  volebant,  licet 
"  non  cogantur  ;  sicut  ille  qui  spe  salutis  projicit  merces 
"  in  mare  carissimas.  Ci^terum  nos  videmus,  quod 
"  species  seu  virtutes  rerum  inferiorum  immutantes 
"  sensus  nostros,  etiam  species  visibilium  et  audibiliura, 
"  qufB  debiliter  immutant  corpus,  ita  fortiter  excitant 
"  homines  ad  volendum  qua3  prius  non  curabant,  quod 
"  aliquando  nee  mortem,  nee  infamiam,  nee  timorem 
"  cestimant,  dummodo  suas  compleant  voluntates  ;  sicut 
"  sunt  illi,  qui  vident  et  audiunt  suos  inimicos  eis 
"  occurrere,  et  feruntur  omni  casu  contingente  ut  se 
"  vindicent.  Similiter  voluptuosi  opportunitate  accepta 
"  complendi  suas  delicias  circa  res  visas  et  auditas, 
"  quasi  bruta  animalia  moventur  contra  judicium  rati- 
"  onis,  gratis  eligentes  ea  ad  quse  excitantur.  Sed 
"  longe  magis  possunt  virtutes  coelorum  et  species 
"  eorum  et  stellarum  fortes  imprimere  in  corpus  et 
"  organa,  quibus  vehementer  alteratis,  excitabitur  homo 
"  fortiter  ad  actus  suos,  de  quibus  non  cura\nt  prius, 
"  salvo  Slice  libertatis  arbitrio." 

Et  si  forte  a  Bacone  qureras  quo  pacto  liat,  ut 
astronomus  partim  ex  motu  corporum,  partim  ex 
inclinatione  conjiciat  futuros  actus  hominum,  tibi  crit 
pr[iesto  ibidem,  dicens  :  "  Et  astronomus  in  hoc  multum 
"  juvatur,  quod  videt  homines  in  actibus  suis  sequi 
"  multum  suas  complexiones  quas  habent,  ut  cholericus 
"  movetur  de  facili  ad  iram,  nee  potest  refr?euare 
"  primos  motus  omnes,  et  sic  de  aliis,  secundum  quod 
"  homines  diversificantur  in  complexionibus.  Et  ideo 
"  astronomus,  cum  videt  homines  sequi  suas  complexi- 
"  ones,  qufe  oriuntur  a  coslesti  operatione,  sicut  et  tota 
"  generatione,  non  est  mi  rum  si  se  extendit  ad  con- 
"  siderationem  actuum  humanorum."  Non  deerit  ali- 
quis  rigidus  censor  qui  Baconis  sententiam  spernet  ex 
lioc,  quod  hominum  temperamentum  velit  ex  astris  con- 
VOL.   I.  N   N 


562  APPENDIX   II. 

jici  posse,  ex  temperamento  inclinationem ;  et  ex  ista 
aut  pravos  aut  optimos  mores  divinari,  Sed  videat, 
ne  cum  sugillat  Baconem,  Aquinatem  condemnet,  qui 
ipsissima  docuit.  Et  licet  esset,  qui  ut  falsam  banc 
veterum  sententiam  haberet,  non  credo  eo  perveniret, 
ut  eruditissimos  hos  homines,  quos  universa  antiquitas 
probatos  habet,  superstitionis  crimine  accusaret.  Et 
si  esset  qui  ista  auderet,  non  jam  delectu  aliquo 
atque  sapientia  duceretur  ad  judicandum,  sed  impetu 
furioso,  atque  inconsideratissima  temeritate. 

Sed  quo  prorsus  ostendamus  Baconem  ne  latum 
quidem  unguem  a  veterum  sententia  discessisse  ; 
prosequenda  sunt  ea  quse  cum  erudite,  turn  plane 
disserit  List.  4,  cap.  15,  pag.  115.  Postquam  veros 
matbematicos,  quos  astronomos  promiscue  ac  astrologos 
vocat,  ab  illatis  injuriis  defensavit,  duo  coUigit  ex 
iis,  quEB  illi  de  judiciorum  ratione  disserentes,  memoriae 
mandarunt.  Ac  primum  coUigit  Ptolomseum  non 
solum  sed  ejus  etiam  commentatores  in  ea  fuisse 
mente,  ut  cum  astrologus  futura  prsenunciaret,  nihil 
pro  certo  diceret ;  sed  ea  cautione  uteretur,  ut,  quod 
vero  propius  esset,  id  conjectando  proferret.  Alteram 
est  preeterea,  quod  in  mathematicorum  scriptis  noscat ; 
nam  hoc  maxime  prsecipiunt,  ut  cum  astronomus  ad 
res  futuras  animum  convertit,  non  ea  dicat  quae 
collibita  illi  sint,  sed  quae  in  omnium  sententia  fundata 
esse  videantur.  Quocirca  astrologorum  judicium  sic 
praescribunt,  ut  non  jam  in  speciali,  sed  in  communi 
prolatum  sit.  Audiatur  Baco  :  "  De  intentione  Ptolomaei 
"  non  est,  quod  astrologus  det  in  particulari  certum 
"  judicium  et  sufficiens  in  singulis,  sed  in  universali ; 
*'..,.  et  nee  in  omnibus  potest  determinatum  dare 
"  judicium."  Nimc  censor  memoria  recolat  ea  quae 
Aquinas  superius  de  judiciorum  ratione  praescripserit ; 
atque  etiam  videat  quae  et  quanta  sit  Aquinatis  cum 
Bacone  conjunctio.  Ille  in  ccfilis  nescio  quam  vim 
deprehendit,  quacum  coelestia  in  haec  inferiora  labuntur. 


APPENDIX   II.  563 

Is  quoque  cognovit  iu  coelis,  quod  occulte  in  corporum 
organa  prolaberetur.  Ille  putat  futurum,  ut  constella- 
tionum  virtute,  hominum  temperamentum  cognoscat. 
Is  etiam  id  ipsum  edocuit.  Ille  coelestium  vim  in 
animse  vires  derivare  putat  sic,  ut  modo  iram  ;  modo 
lenitatem ;  nunc  odium,  nunc  amorem  in  nobis  excitet ; 
hoc  etiam,  quod  ante  ostendimus,  fatetur  Baco. 
Aquinas  plures  esse  monet  homines,  qui  passionum 
imj)etum  sequantur,  quam  qui  passionibus  resistant. 
Baco  vel  ipse  pro  sua  prudentia  animadverterat,  quot 
pauci  sint,  qui  inferiores  animi  vires  eludant.  Ille 
vetat,  ne  astrologus,  hominis  agnita  inclinatione, 
eventus  prsodicet  certo ;  nam  fieri  potest,  ut  sapiens 
resistendo  secus  agat,  ac  excitetui".  Is  quidem  conjec- 
turam  probat ;  sed  judicium  haud  fallax  improbat. 
Postremo  Aquinas  non  solum  in  naturalibus,  verum 
etiam  in  Immanis,  judicium  respuit  in  speciali ;  in 
universali  vero  admittit.  Similiter  Baco  damnat  eos 
qui  speciatim  judicant  de  omnibus  quc©  sive  a  natura 
sive  a  voluntate  fluunt  ;  ac  illos  approbat  qui  in 
ferendo  judicio  se  ita  gerunt,  ut  res  in  universum 
pronuncient  duntaxat.  Quid  ergo  Aquinatem  inter  et 
Baconem  nostrum  interest?  aut  qui  Baconem  supersti- 
tionis  insimulans,  hoc  ipsum  probrum  Aquinati  non 
objiciat  ?  Sed  apage  calumniam.  Scholasticorum 
uterque  j)ervulgatam  sententiam  secutus  fuit :  geneth- 
liacorum  dehr amenta  non  item. 

Verum  est  tempus,  ut,  qu?e  censor  opponat,  audia- 
mus.  Plura  sunt  in  Bacone  dicta,  quae  rigidum 
censorem  moveant,  ut  putet,  Baconem  vel  ipsiun 
illorum  amentiam  probasse,  qui  nos  fatalibus  astris  ita 
obstringi  credunt,  ut  ab  astrorum  influxu  nunquam 
discedamus.  Sequentia,  quae  in  Bacone  legerat  pag.  118, 
suo  in  apologetico  transcripsit  pag.  29  :  "  Si  astrologus 
"  velit  considerare  diligenter  et  sine  errore  horas  con- 
"  ceptionum  et  nativitatum  singularium  personarum, 
"  ut  sciatur  dominium   coelestis  virtutis  ad  horas  illas, 

N  N    2 


5f)4  APPENDIX   II. 

"  et  cliligenter  considerot  qtiando  ad  eas  dispositiones 
"  venient  coelestia  secundum  singulas  partes  retatis 
"  cujuslibet,  potest  de  omnibus  naturalibus,  si  cut  de 
"  infirmitatibus  et  sanitate,  et  liujusmodi,  judicare 
'•'  sufficienter,  quandocunque  debent  accidere  et  qualiter 
"  terminari."  Hoc  est  certo  probare  genethliacorum 
deliria,  et  superstitiosa  venditare.  Genus  porro  hoc 
doctrintB  tarn  ab  Augastino  distat,  quam  quod  maxime. 
Siquidem  libro  secundo  De  Doctrina  Christiana,  cap.  29, 
apertissinie  dixit  :  "  Non  ut  ex  iis  (sideribus)  aliquid 
"  trahere  in  nostra  facta  et  eventa  tentemus,  quaha 
"  genethliacorum  deliramenta  sunt,  sed  quantum  ad 
"  ipsa  pertinet  sidera."  Qua  igitur  fronte,  Veneti 
editores  suo  in  Prologo  Baconis  doctrinam  comparent 
cum  iis  qu?e  Augustinus  docuit  ?  Hoc  est  suo  sensu 
judicare,  atque  adeo  efficere,  ut  Augustinus  ea  dixerit, 
qua3  nunquam   in  ejus   mentcm  venerint. 

At  obsecramus  censorem,  ne  phis  ?equo  irascatur 
contra  nos,  suamque  iram  deponat,  ut  et  nostra,  et 
Baconis  sensa  percipiat.  Ira  enim  est  in  causa,  cur 
frequenter  rem  unam  prse  alia  accipiamus,  neve  recte 
judicare  possimus.  Itaque  censor  baud  ignorat  qure 
et  quot  sint  figmenta  genethliacorum.  Sibi  falso  per- 
suadent,  sidera,  qua?,  ut  aiunt,  sen  in  conceptione,  seu 
in  nativitate  nanciscimur,  nos  ita  cogere,  ut  eorum  vi 
pressi,  in  ea,  quse  influunt,  labanmr,  Porro  ex  con- 
tuitu  siderum,  se  putant  divinare  non  modo  fortuitos 
casus  ;  sed  etiam  liberos  hominum  actus  futures.  Id 
cum  faciunt,  nunc  certo  pr?cdicunt,  nunc  conjectando 
hariolantur.  In  quo  vehementer  peccant ;  nam  quod 
casu,  vel  consilio  evenit,  id  cum  stellis  conjunctum 
non  est.  Hinc  merito  proscripta  in  liumanis  fuit 
judicialis  astrologia,  quae,  ut  nos  stellarum  dominio 
subjicit,  ita  omne  liberum  arbitrium  evertit. 

A  quo  tamen  divinationis  genere  longissime  abest 
Baco ;  nam,  ut  superius  ostensum  fuit,  vanas  has  as- 
trologorum    gerras    non    irridct    modo,  sed    etiam    exe- 


APPENDIX    II.  565 

cratur,  et  liueruui  liominis  arbitriura  streiiue  defendit. 
Quod  si  quid  concessit  astrologis,  hoc  est  unum,  ut 
velit  astrologos  divinare  quidem  posse  effectus  illos, 
quos  suis  in  causis  cernimus  ;  at  vero  non  posse  illos 
prrenoscere  qui  solum  contemplantur  in  seipsis.  Generis 
Imjus  simt  ea  qure  Baco  commemorat  laudato  jam 
loco,  et  qufe  minime  auimadvertit  censor.  Annon 
dixerat,  astrologum  ex  natali  die  prpedicere  posse  de 
omnibus  naturalibus,  sicitt  de  infirmitatibus  et  sani- 
tate, et  hiijusmodi,  quandocunque  debent  accidere  et 
qualifer  terminari  ?  Hi  porro  effectus  ex  illorum 
sunt  numero,  qui,  ut  monet  Aquinas,  licet  necessario, 
ac  perpetuo  non  oriantm-,  ut  plurimum  tamen  eve- 
niunt.  Et  ne  quis  dubitet  Baconem  hisce  de  effectibus 
locutum  fuisse,  adjicimus  integrum  Baconis  testimo- 
nium, quod  mutilura  et  quasi  decurtatum  recitavit 
censor.  Sic  ibidem  cum  medicis  conqueritur :  "  Sed 
"  medici  hujus  temporis  pauci  sciunt  astronomiam,  et 
'•  ideo  nee  auctores  suos  raulti  intelligunt  nee  possunt 
"  intelligere,  et  ideo  negiiguut  meliorem  partem  medi- 
"  cinae."  Hoc  ergo  contendit  Baco,  ut  medicinse 
cultor  astronomia3  studeat,  qua  hominum  morbos  et 
sanitatem  ex  iis  qua?,  cum  in  coelo,  turn  in  aere  fiunt, 
conjicere  possit.  Nihil  hoc  superstitionis  involvit,  eo 
quod  liumana  corpora  astrorum  motibus  subjiciantur. 
Vide,  si  vis,  qua?  de  re  hac  disseruit  Aquinas. 

Nee  prseterea  dubitat  Baco,  quin  astronomus  cog- 
noscat  ea  qase  libere  facturi  simus  :  non  quod  istam 
divinationem  acceptam  referat  astris,  sed  nostne 
complexioni,  cujus  frequentes  motus  hand  inviti 
prosequimur.  Et  cum,  subnectit  ibidem,  "  secundum 
"  complexiones,  infirmitates,  et  sanitates,  varientur 
"  vohmtates  hominum,  et  desideria,  et  considerationes, 
"  licet  non  cogantur,  sed  fortiter  inducantm-,  ut  mani- 
"  festum  est,  tunc  prudens  astronoinus  potest  de 
"  actibus  moralibus  singularis  personse  prudenter  judi- 
"  care,  salva  tamen   omnibus  arbitrii  libertate:"  sex- 


566  APPENDIX   II. 

centa,  lit  ita  loquar,  generis  hujus  testimonia,  qufe  ad 
siimmmn  imperfectam  divinationem  permittunt,  afFerre 
possemus  ;  sed  omnia  recitare  longum.  Sufficiat  osten- 
disse  Baconem  miiltum  quidem  dedisse  astronomige ; 
sed  nihil  profecto  judiciali  astrologige. 

Quid  jam  de  Augustini  testimonio  dicemus  ?  Tan- 
tum  abest,  ut  palinodiam  canamus,  quin  potiiis  con- 
firmemus  ea  quse  pro  justa  Baconis  defensione  nostro 
in  prologo  scripsimus.  Ut  cum  Augustino  Baconem 
convenire  demonstraremus,  hoe  Augustini  dictum 
usurpavimus  ex  lib.  ii.  De  Doctrina  Christiana,  cap.  29  : 
"  Siderum  cognoscendorum  non  narratio,  sed  demon- 
"  stratio  est,  quorum  perpauca  Scriptura  commemorat. 
"  .  .  .  Habet  autem  prpeter  demonstrationem  prse- 
"  sentium,  etiam  pr^teritorum  naiTationi  simile  quid, 
"  quod  a  prtesenti  positione  motuque  siderum,  et  in 
"  prseterita  eorum  vestigia,  regulariter  licet  recurrere. 
"  Habet  etiam  futurorum  regidares  conjecturas,  non 
"  suspiciosas  et  ominosas,  sed  ratas,  et  certas,''^  et 
csetera.  Aureum  Augustini  testimonium  cum  fre- 
quenter, tum  prsecipue  pag.  83  et  pag.  116,  usurpare 
solet  Baco,  quo  evincat,  Augustino  vel  ipsi  futurorum 
judicimn  fuisse  probatum.  Sed  quale  rogo  judicium  ? 
Scilicet  illud,  quod  eo  spectat,  ut  effectus  suis  in 
causis  consideret.     Sed  hsec  hactenus. 

Alteram  est  quod  nobis  objiciat  censor.  Legerat 
pag.  119,  in  qua  proeter  csetera,  quse  de  mathesis  utili- 
tate,  et  necessitate  dixerat  Baco,  mathematicee  studium 
cum  primis  laudat  ex  hoc,  quod  utilitatis  multum  aflferat 
ecclesise.  UtiHtas  porro  ista,  quam  capit  ecclesia,  con- 
firmatio  est  fidei  orthodoxse.  Rursum  pag.  121  legerat, 
Mercurium  nunquam  dominari  magis  quam  in  signo 
Virginis  :  "  Et  ideo  ex  hac  causa  dicunt  astronomi 
"  legem  mercurialem  debere  esse  sectam  prophetae 
"  nascituri  de  Virgine."  Tum  pag.  126 :  ''  Et  quo- 
"  niam  post  legem  Mahometi  non  credimus  quod 
"  aliqua  secta  veniet  nisi  lex  Antichrist!,  et  astronomi 


APPENDIX   II.  567 

'^  similiter  concordant  in  hoc,  quod  erit  aliquis  potens 
"  qui  legem  fsedam  et  magicam  constituet  post  Maho- 
"  metum,  quse  lex  suspendet  multas  alias,  multum 
"  esset  utile  ecclesi^  Dei  considerare  de  tempore  istius 
"  legis,  an  cito  veniet  per  destructionem  legis  Malio- 
"  meti,  an  multum  longe.  .  .  .  Nolo  hie  ponere  os 
"  meum  in  coelum,  sed  scio  quod  si  ecclesia  vellet 
"  revolvere  Textum  Sacrum  et  prophetias  sacras,  atque 
"  prophetias  Sibyllse,  et  Merlini,  et  Aquilse,  et  Sestio- 
"  nis,  Joachim  et  multorum  aliorum,  insuper  historias 
"  et  Ubros  philosophorum,  atque  juberet  considerari 
"  vias  astronomiae,  inveniretur  sufficiens  suspicio  vel 
"  magis  certitudo  de  tempore  Antichristi."  Hsec  iUa 
est  utilitas,  quam  Baco  ex  studio  astrologi^  derivat 
in  ecclesiam ;  et  quam  non  semel,  sed  iterum  condem- 
nat  Joannes  Picus  Mirandulanus  comes.  Frustra  ersfo 
laborarunt  Veneti  editores,  Baconem^  cum  a  studio 
judicialis  astrologioe  defensarunt. 

Non  est  profecto  in  animo,  diu,  multumque  in  dis- 
solvendis  hisce  immorari ;  prsesertim  cum  nihil  diffi- 
cultatis  contineant.  Hand  qviemlibet  fugit,  quam 
mathesis  studium  adamarit  Baco !  Hoc  non  solum 
in  humanis  commendat,  sed  etiam  in  divinis  neces- 
sarium  putat,  eo  quod  humana  ad  divina  reducenda 
sint.  Hinc  fieri  posse  credit,  ut,  quse  tradit  mathesis, 
id  plurimum  ad  fidei  confirmationem  valeat,  non  quod 
velit  rationem  prius  quam  fidem  esse  quserendam  ; 
sed  illam  fidei  pedissequam  habendam  esse.  Philoso- 
phorum  hinc  dicta  hand  spernit,  non  quia  putet 
orthodoxam  fidem  Gentilium  auctoritate  inniti,  sed  ut 
a  philosophorum  placitis  veritatem  eliciat.  "  Prima 
"  utihtas,"  inquit  pag.  119,  "consistit  in  certificatione 
"  fidei  quam  tenet  ecclesia.  Magnum  enim  solatium 
"  fidei  nostr?e  possumus  habere,  postquam  philosophi, 
"  qui  ducti  sunt  solo  motu  rationis,  nobis  consentiunt, 
"  et  sectam  seu  professionem  fidei  Christianse  confir- 
"  mant,  et    nobiscum    concordant    in   stabilitate    hujus 


568  APPENDIX   II. 

''  sectre  ;  non  quia  qureramus  rationem  ante  Mem,  sed 
"  post  fidem,  ut  dupiici  confirmatione  certificati  lau- 
"  demus  Deum  de  nostra  salute,  quam  indubitanter 
"  tenemus.  Et  per  Lane  viam  mathematiciTe  non  solum 
"  certificamm"  de  professione  nostra,  sed  pmemunimur 
"  contra  sectam  Anticliristi,"  et  Ccctera.  Qui  porro 
tlieologicis  in  disciplinis  vel  mediocriter  versatus  est, 
liaud  quidem  ignorat,  plnlosophorum  auctoritatera  ali- 
quid  continere  ponderis  etiam  in  iis  qui©  ad  fidei 
dogmata  pertinent  ;  nam  ut  animadvertit  Baco,  multa 
ex  penu  prophetarum  sumpserunt  pliilosoplii.  "  Nee 
"  mirum  si  locuti  sint  philosophi  de  his,  quoniam 
"  fuerunt  post  patriarchas  et  prophetas,  et  instructi 
"  per  filios  et  libros  eorum,  ut  prius  ostensum  est ;" 
ait  Baco  pag.  120. 

Hanc  ut  concordiam  demonstraret  Baco,  capit  ini- 
tium  ex  sectis  iis,  quse  omnibus  ferme  sseculis  extite- 
runt ;  turn  qure  de  illis  sint  locuti  pliilosoplii,  enarrat 
eo  consilio,  ut  illos  quantumvis  Gentiles  ostendat  et 
Cliristianam  institutionem  cognovisse  futuram,  et  Anti- 
cliristi  sectam  prsedixisse.  Id  cum  facit,  ratum  et 
firmum  neutiquam  habet,  quod  illi  dicunt ;  sed  vel  ex 
ore  Gentilium  Christians  religionis  extantiam  elicere 
videtur.  "  Quanto  igitur  planius  et  plenius  possum 
"  ad  preesens,  recitabo  sententias  mathematicorum,  in 
"  quibus  concordant  auctores."  Hinc  omnes  sectas 
percurrit,  quas  Gentiles  philosophi  ex  planetis  tanquam 
signis  deducunt.  Ad  eos  venit  deinceps  qui  Merer - 
rium  putant  esse  signum  ChristianiB  religionis.  Et 
ne  philosophorum  verba  recitando  longum  faciamus, 
poterit  quisque  videre  pag.  121.  Sed  esto  planetas 
vocent  signa  sectarum,  eo  nunquam  progrediuntur,  ut 
actuum  humanorum  signa  esse  dicant.  Baconis  verba 
audire  juvat,  pag.  125:  "  Pr^eterca  dicunt,  quod 
"  voluntas  non  cogitur,  sed  taiuen  corpus  alteratur  per 
"  virtutes  coelorum,  et  tunc  aninia  corpori  unita  exci- 
"  tatur  fortiter  et    inducitur    efficaciter,  licet    in    nulJo 


Al^FENDiX    II.  5G9 

"  cogatur,  lit  veliij  gratis  sequi  iiicliuatioues  corporis 
"  ad  actus  privates  vel  publicos,  vt'l  ad  bouos  sicut 
"  ad  iiialos,  iit  sic  opinioneSj  et  sectre,  et  mntatioiies 
"  consuctudiuum  iiiducantur  per  aliquem  famosum  in 
"  populo  et  potentem,  secundum  quod  prsevisum  fuit 
"  et  pniecognitum  a  Deo ;  ita  quod  planetfe  sic  non 
"  solum  siiit  signa,  sed  aliquid  faciant  in  excitando." 

Rursum  planetse  ab  astronomis,  quos  vindicat  Baco, 
vocantiu-  signa ;  propterea  quia  nos  in  cognitionem 
ducuut  eorum,  quae  Deus  ab  seterno  constituit.  Ho- 
rum  in  nuniero  signorum  stella  ilia  fuit,  qua?,  ut  ait 
Baco,  pag.  126,  Prcestitit  signum  in  Christ L  nativi- 
tate  .  .  .  .  et  sicut  contra  naturam  sol  ohscuratus 
fuit  in  passione ;  propter  quod  philosophi  hajc 
viclentes  clixerunt,  quod  aut  aliquid  Deus  naturcc 
patiehatvir,  aut  tota  mundi  mccchina  dissolveretur. 
Utroque  hoc  sensu  planetas  signa  nominavit  Baco, 
ac  ea  dixit  qute  censor  cum  Londinensi  editore  ob- 
jicit,  pag.  27:  "Voluit  ergo  Deus  res  suas  sic  ordinare, 
"  ut  quiedam  qua?  futura  prseviderit  vel  pr^edestina- 
"  verit  rationabilibus  per  planetas  ostenderentur,  ideo 
"  sc,  ut  mens  humana  Dei  mirilica  recognoscens  in 
"  amorem  sui  conditoris  succensa  excresceret."  Ca3te- 
rum,  ut  ante  monuimus,  non  omnia  mathematicorum 
figmenta  et  somnia  probavit,  sed  verba  illorum  tran- 
scripsit  solum,  qui  religionis  Christiana?  excellentiam 
solo  rationis  ductu  cognovere.  Idque  propterea,  quod 
quisquc  intelligeret  Christi  societatcm  vel  apud  Gen- 
tiles summo  in  pretio  habitam  fuisse.  En  quo  modo 
voluit  Baco,  ut  Christiana  religio  aliquid  etiam  utili- 
tatis  sumeret  ex  studio  et  lectione  mathematicorum. 
Nee,  inquam,  omnia  probata  habuit  Baco  ;  nam  j^hilo- 
sophorum  dicta  sic  accipi  voluit,  ut  niliil  pro  vero  ct 
certo  habeamus,  quin  prius  ad  lidei  regulas  redactum 
sit.  "  Sed  quicquid  dicunt  in  hac  parte,  hoc  ad  regu- 
"  lam  lidei  reducendum  est,  ut  a  catholica  veritate 
"  non  discordet,"  scripsit  Baco,  pag.  126. 


570  APPENDIX   II. 

Minus  continet  difficultatis,  quod  pro  Antichristi 
adventu  discutiendo  suggerit  Baco.  Cum  astronomia 
in  hoc  potissimum  consistat,  ut  ex  iis  quae  cum  neces- 
sario,  tum  perpetuo  fiunt  in  coelis,  petatum  ac  tem- 
porum  rationem,  et  computum  conficiat,  liinc  putat 
Baco  neminem  posse  commodius  Antichristi  tempus 
considerare,  quam  astronomise  peritum.  "  N alius/'  in- 
quit  pag.  87,  "  potest  certificare  de  temporibus,  nisi 
"  astronomus,  nee  aliqua  scientia  habet  de  his  cer- 
"  tificare,  nisi  astronomia/'  Tum  aperit  viam  per 
quam  ars  ista  mundi  setates  ad  calculos  revocat  : 
"  Nulla  vero  scientia,"  ait  pag.  88,  ''  potest  hie  invenire, 
"  nee  habet  unde  cogitet  de  tanta  certitudine,  nisi 
"  astronomia,  cujus  est  considerare  revolutiones  certas, 
"  et  ratas  eclipsium,  et  conjunctionem  planetarum,  et 
"  c^terarum  revolutionum  coelestium,  stante  ordine 
"  naturte."  Hie  etiam  nobis  earn  astronomise  partem 
inculcat,  quae  tota  in  eo  est,  ut  eiFectus  suis  in 
eausis  consideret ;  et  quse  ex  illis  annorum  computum 
elicit.  Nauseam  profecto  faceremus  Aristarcho,  si,  quas 
supra  hac  de  re  diximus,  denuo  recoqueremus.  Nos 
hand  latet,  quam  judicio,  atque  adeo  memoria  excel- 
lens  sit  censor.  Sumus  content!  solum,  ut  prse 
oculis  Aquinatis  doctrinam  habeat.  Verum  ut  rever- 
tamur  ad  Baconem,  non  defuerunt  astronomi,  qui  per 
hanc  viam,  quam  significat  Baco,  varias  mundi  setates 
exspiscati  fuerint :  "  Nam  Ptolomceus  in  Almagesto," 
inquit  pag.  88,  "certificat  nos  de  tempore  a  Nabu- 
"  chodonosor  usque  ad  Alexandrum,  et  ab  eo  usque  ad 
"  Octavianum  Augustum,  et  ab  eo  usque  ad  Adri- 
"  anum  principem.  Et  ecclesia  tenet  quod  xlii.  anno 
"  Augusti  fuit  Dominus  natus.  Quapropter  per  hanc 
"  viam  certificatur  multum  tempus  a  Nabuchodonosor 
"  usque  ad  Christum.  Et  si  consideremus  seutentias 
"  Albumasar  in  libro  Conjunctionum,  videbimus  quod 
"  ipse  ponit  principium  mundi  et  primum  hominem, 
"  sc.  Adam,  et    ab    eo   numerat    annos  usque  ad  dilu- 


APPENDIX  II,  571 

"  viiim,  et  ponit  diem  et  horam  quibiis  incepit  dilii- 
"  vium,  et  per  revolutiones  planetariim  et  per  eorum 
"  conjimctiones  determinat  sequentia  specula,  sc.  quando 
"  fiiit  Nabucliodonosor,  et  quando  Alexander,  et 
"  quando  Dominus  Christus,  et  quando  Mahometus, 
"  et  sic  de  multis."  Per  banc  viam  contendit,  ut 
Antieluisti  sectam,  adventum  tempusque  cognoscamus. 
Vera  ne  sit  an  falsa  via  sit  ista,  nostra  non  interest. 
Satis  nobis  est  ostendisso  Baconem  in  ea  non  fuisse 
mente,  ut  astrologies  judiciarise  virtute  Anticbristi 
adventum  divinare  posse  contenderit. 

Quse  cum  ita  sint,  nemo  profecto  plumbeus  est  adeo, 
ut,  quae  Baconis  de  astrologorum  judiciis  sententia 
fuerit,  baud  intelligat.  Admisit  quidem  futurorum 
judicia ;  sed  ita,  ut  in  genetliKacorum  delirantium 
somnia  lapsus  non  fuerit.  A  suis  non  recessit,  ac 
earn  sententiam  amplexatus  fuit,  quss  suo  ?evo  per- 
vagata  erat,  et  qucC  nostra  hac  setate  patronos  babet 
qui  illam  defendant.  Et  si,  ut  par  est,  recte  judicare 
debemus,  nihil  in  Baconis  scriptis  inveniemus  quod 
turpissimcB  superstitionis  sapere  videatm\  Se  enim 
magis  credidit  astronomise  quam  van»  astrologia?. 
Quod  si  multum  emolumenti  in  ecclesiam  ex  astrono- 
mise studio  derivare  dixit,  boc  propterea  asseruit, 
quod  correctionem  calendarii  Juliani  per  quam  neees- 
sariam  conspiceret.  Astronomies  defectu  factum  erat, 
ut  magna  temporum  confusio  suborta  esset.  Hue 
omnes  astronomige  laudes  collineant ;  buc  etiam  ten- 
dunt  quffirimonise  Baconis  :  "  Non  solum,"  inquit  pag. 
126,  "  astronomise  studium  expedit  ecclesise,  sed 
"  illud  maxime  decet  earn,  et  quod  sine  grandi  periculo 
"  et  confusione  vitari  non  potest ;  quam  vis  tamen 
"  longis  temporibus  jam  accidit  multiplex  abusus.  Et 
"  quoniam  totus  bic  error  procedit  ex  pura  ignorantia 
"  et  negligentia  considerationis,  tanto  est  vilior  coram 
"  Deo  et  bominibus  Sanctis,  et  apud  omnes,  non  sokun 
"  sapientes   astronomos.      Sed    et    computistse    vulgati 


572  APPENDIX   II. 

"  sciuut  multipliccm  crrorem  et  scribunt  super  hoc, 
"  sicut  et  astronomi,  quorum  utrorumque  scripta  per 
"  Dei  ecclesiam  vulgata  sunt,  in  quibus  errores  hi 
"  notantur,  et  cle  remediis  datur  consilium.  Sed 
"  nuUus  propter  concilium  generalc  ausus  est  facere 
"  repaedium.  Quod  autem  intendo  hie  est  de  correc- 
"  tione  calendarii  quo  utitur  ecclesia,"  etc.  Prpecipuura 
hoc  est  emolumentum,  quod  per  astronomige  studiuni 
reportare  poterat  ecclesia  ;  et  quod  non  semel,  sed 
millies  suggesserat  Baco.  Infiniti  prope  essemus,  si, 
qu8e  ille  pro  astronomife  dignitate,  utilitatc,  ac  neces- 
sitate disputavit  Baco,  prosequi  vellemus.  Sed  con- 
tenti  sumus  iis  qu8e  hactenus  transcripsimus ;  quteque 
nos  perinde  ac  Baconem  in  tuto  non  solum  coUocant, 
sed  etiam  censorem  convincunt. 

Jam  quid  utroque  de  Mirandulano  Comitc  Pico 
dicemus  ?  Salva  eorum  reverentia  dixerimus,  nihil 
illos  ad  veritatis  limam  scripsisse.  Gerrse  sunt,  voces, 
contumeliosa  verba,  qupe  suis  in  disputationibus  contra 
Baconem  malo  potius  genio  quam  veritatis  amore 
ducti  fecerunt.  Nihil  enim  eorum  in  quibus  Baconem 
inculpant  consonat  cum  scriptis  ejusdem.  Superstitionis 
acerrimus  osor  fait  Baco,  ac  illos  improbavit  qui 
astrologiam  divinantem  in  deliciis  habent.  Quse  adeo 
vera  smit,  ut  si  prasclarissimi  illi  homines  nobiscum 
viverent,  nostramque  Baconis  editionem  prse  manibus 
haberent,  non  dubium  quin  eorum  quse  incaute 
scripsissent  palinodiam  canerent.  Nemo  porro  sit  qui 
utriusque  Pici  confutationem  expectet  ;  nam  quod 
pertinet  ad  eorum  testimonia,  hsec  jam  in  pro- 
logo  nostro  transcripsimus,  ut  superlluum  sit  actum 
agere.  Minus  ilia  confutamus ;  nam  ut  falsitas  ad 
contuitum  veritatis  pra3ceps  corruit,  sic  utriusque  Pici 
dicteria  per  ea  qua?  ex  Bacone  delibavimus,  ita 
evanescunt,  ut  in  fumum  abcant.  Et  ne  gratis  id  a 
nobis  dictum  videatui-,  conferat,  qui  volet,  utrosque 
Picos  cum  Bacone.     Hinc  ansam  sumimus  ut  miremur 


ArrEiNDlX    II.  i)io 

censorem  nostrum,  cui  nee  ingenium  deest,  nee  rerum 
cognitio,  se  lubentius  credidisse  scriptoribiis,  qui  nihil 
certi  de  Bacone  viderint,  quam  lis  qu?s  scripto  mandarit 
Baco.  Quapropter  summa  afficimur  injuria,  cum 
pag.  30,  nos  inter  eos  collocat  censor,  qui,  qua3 
vetusti  scriptores  dixerint,  non  audiunt  ;  sed  sue 
marte  auctorum  faciem  sibi  fingunt,  non  ea  narrantcs 
qure  memorire  mandarunt,  sed  ea  qu8G  illi  sentire 
debuissent.  Non  est  profeeto  ita,  ut  censor  calumniatur. 
Vive  oculis  Baconis  scripta  semper  babuimils,  nihil 
dissimulavimus,  nihil  nosti'o  genio  composuimus,  sed 
omnia  sic  pertractavimus,  ut  a  Baconis  latere  nunquam 
discesserimus,  Ac  videat  Aristarchus,  no  quod  exe- 
cratur,  id  continuo  admittat. 

Siquidem  Baconi  vel  invito,  astrologire  judicialis 
crimen  objicit,  a  quo  tam  abfuit,  ut  nihil  magis. 
Rigidum  itaque  monemur  censorem,  ne  cursim  aliorum 
opera  legat  imposterum ;  sed  iterum  atque  iterum  ea 
re  vol  vat,  ac  penitius  quam  fecerit.  Script  orum  men- 
tera  introspiciat.  Id  si  fecerit  non  duljitamus  quin 
ejus  opera  majori  pretio  eruditi  mercati  fnerint. 

Ex  rede  S.  Francisci  a  Vinea  Venetiarum. 


END   OF   VOL.    I. 


'J- 


--lg 


tr^J* 


^ 

o 


I: 


e^ 


^  t=^. 


:h 


LONDON : 

Printed  by  Geokge  E.  Eyre  and  William  Spottisttoode, 

Printers  to  tlic  Queen's  most  Excellent  Majesty. 

For  Iler  Majesty's  Stationery  OfTice. 


LIST   OF   WORKS 


PUBLISHED 


By  the  late  Hecord  and  State  Paper  Commissioners, 
or  under  the  Direction  of  the  Right  Hon.  the 
Master  of  the  Rolls,  which  may  be  had  of 
Messrs.  Longman  and  Co. 


PUBLIC  RECORDS  AND  STATE  PAPERS. 


RoTUT.ORUK  Originalium  in  Curia  Scaccarii  Abp.reviatio,  Heniy 
III. — Edward  III.  Edited  by  Henry  Platford,  Es^q.  2.  vols, 
folio  (1805—1810).     Price,  boards,  12^.  6d.  each,  or  25.?. 

Calendarium  Inquisitionum  post  Mortem  site  Escaetarum. 
Henry  III. — Richard  III.  Edited  by  John  Caley  and  J. 
Bayley,  Esqrs.  4  vols,  folio  (1806—1808  ;  1821—1828),  boards: 
vols.  2  and  3,  separately,  price.,  boards,  each  21^.;  vol.  4,  boards, 
24*. 

Nonarum  Inquisitiones  in  Curia  Scaccarii,  temp.  Edward  III, 
Edited  by  George  Vanderzee,  Esq.  1  vol.  folio  (1807),  boards. 
Price,  \%s. 

LiBRORUM  Manuscriptorum  Bibliotiiec.e  Harleian^.  Catalogus. 
Vol.  4.  Edited  by  The  Rev.  T.  H.  Horne,  (1812)  folio,  boards. 
Price  IBs. 

Abbreviatio  Placitorum,  Richard  I. — Edward  II.  Edited  by  Tlio 
Right  Hon.  George  Rose,  and  W.  Illingwortii,  Esq.  1  vol. 
folio  ( 1 8 1 1 ),  boards.     Price  1 8^. 

LiBRi  Censualis  vocati  Do3iesday-Book,  Indices.  Edited  by  Sir 
Henry  Ellis.  Small  folio  (1816),  boards  (Domesday-Book. 
vol.  3).     Price  2\s. 

LiBRi  Censualis  vocati  Domesday,  Additamenta  ex  Codic.  Anti- 
QUiss.     Edited  by  Sir  Henry  Ellis.     Small  folio  (1816),  boards 
*.,      (Domesday-Book,  vol.  4).     Price  21  s. 

[R.  b.]  O  0 


Statutes  of  the  Realm,  in  very  large  folio.  Vols.  4  to  11,  includ- 
ing 2  vols,  of  Indices  (1810—1828).  Edited  by  Sir  T.  E.  ToM- 
LiNS,  John  Raithbt,  John  Caley,  and  Wm.  Elliott,  Esqrs. 
Price  31«.  6c/.  each. 

*^*  The  Alphabetical  and  Chronological  Indices  may  be  had  separately, 
price  2tOs.  each. 

Valor  Ecclesiasticus,  temp.  Henry  VIII.,  Auctoritate  Regia  insti- 
tutus.  Edited  by  John  Caley,  Esq.,  and  the  Rev.  Joseph 
Hunter.     Vols.  4  to  6,  folio  (1810,  &c.),  boards.    Price  25s.  each. 

*.^*  The  Introduction  is  also  published  in  8vo.  cloth.     Price  2s.  6d. 

Rotuli  Scotia  in  Turri  Londinensi  et  in  Domo  Capitulari  West- 
monasteriensi  asservati.  19  Edward  I. — Henry  VIII.  Edited 
by  David  Macpherson,  John  Caley,  and  W.  Illingworth, 
Esqrs.,  and  the  Rev.  T.  H.  Horne.  2  vols,  folio  (1814—1819), 
boards.     Price  42s. 

"  FcEDERA,  CoNVENTiONES,  LiTTER^,"  &c.  ;  or,  Rymcr's  Foedera,  a.d. 
1066—1391.  New  Edition,  Vol.  2,  Part  2,  and  Vol.  3,  Parts  1 
and  2,  folio  (1821 — 1830).  Edited  by  John  Caley  and  Feed. 
Holbrooke,  Esqrs.     Price  21s.  each  Part. 

DucATus  Lancastri^  Calendarium  Inquisitionum  POST  Mortem, 
&c.  Part  3,  Ducatus  Lancastrian.  Calendar  to  the  Pleadings,  &c. 
Henry  VII, — Ph.  and  M.  ;  and  Calendar  to  Pleadings,  1 — 13 
Elizabeth.  Part  4,  Calendar  to  Pleadings  to  end  of  Elizabeth. 
Edited  by  R.  J.  Harper,  John  Caley,  and  Wm.  Minchin, 
Esqrs.  Part  3  (or  Vol.  2)  (1827—1834),  price  3ls,  6d.  ;  and 
Part  4  (or  Vol.  3),  boards,  folio,  price  21s. 

Calendars  of  the  Proceedings  in  Chancery  in  the  Reign  of 
Queen  Elizabeth,  to  which  are  prefixed  examples  of  earlier 
proceedings  in  that  Court  from  Richard  II.  to  Elizabeth,  from  the 
originals  in  the  Tower.  Edited  by  John  Bayley,  Esq.  Vols.  2 
and  3  (1830—1832),  boards,  each,  iolio,  price  21s. 

Parliamentary  Writs  and  Writs  of  Military  Summons,  together 
with  the  Records  and  Muniments  relating  to  the  Suit  and  Service 
due  and  performed  to  the  King's  High  Court  of  Parliament  and 
the  Councils  of  the  Realm.  Edward  L,  II.  Edited  by  Sir  Francis 
Palgrave.  (1830—1834).  Vol.  2,  Division  1,  Edward  II.,  21*.  ; 
Vol.  2,  Division  2,  21s.;  Vol.  2,  Division  3,  folio,  boards,  price  42s. 

Rotuli  Litterarum  Clausarum  in  Turri  Londinensi  asservati. 
2  vols,  folio  (1833—1844).  The  first  volume  commences  a.d.  1204 
to  1224.  The  second  volume  1224—1227.  Edited  by  Thomas 
DiJFFUs  Hardy,  Esq.  Together, price  81s.  cloth  ;  or  the  volumes 
may  be  had  separately.  Vol.  1,  price  6Ss.  cloth  ;  Vol.  2,  cloth, 
price  18s. 


The  Great  Rolls  of  the  Pipe  for  the  Second,  Third,  and 
Fourth  Years  op  the  Reign  of  King  Henry  the  Second, 
1155 — 1158.  Edited  bi/ the  Rev.  Joseph.  HvNTEH.  1  vol.  royal 
8vo.  (1844),  cloth.     Price  4:s.  6d. 

The  Great  Roll  of  the  Pipe  for  the  First  Year  of  the 
Reign  of  King  Richard  the  First,  1189 — 1190.  Edited  hy 
the  Rev.  Joseph  Hunter.  1  vol.  royal  8vo.  (1844),  cloth. 
Price  6s. 

Proceedings  and  Ordinances  of  the  Privy  Council  of  Eng- 
land, commenciug  10  Richard  II. — 33  Heiuy  VIII.  Edited  hy 
Sir  N.  Harris  Nicolas.  7  vols,  royal  8vo.  (1834—1837),  cloth 
985.  ;  or  auy  of  the  volumes  may  be  had  separately,  cloth. 
Price  Ws.  each. 

Rotuli  LiTTERARuai  Patentium  in  Turri  Londinensi  asservati, 
A.D.   1201   to  1216.     Edited  hy  Thomas  Duffus  Hardy,  Esq. 

1  vol.  folio  (1835),  cloth.     Price  31*.  M. 

*^*  The  Introduction  is  also  published  in  8vo.,  cloth.     Price  9*. 

Rotuli  Curi.e  Regis.  Rolls  and  Records  of  the  Court  held  before 
the  King's  Justiciars  or  Justices.  6  Richard  I. — 1  Jolin.  Edited 
by  Sir  Francis  Palgrave.  2  vols,  royal  8vo.  (1835),  cloth. 
Price  28*. 

Rotuli  Normanni^  in  Turri  Londinensi  asservati,  a.d.  1200— 
1205.  Also  from  1417  to  1418.  Edited  by  Thomas  Duffus 
Hardy,  Esq.     1  vol.  royal  8vo.  (1835),  cloth.     Price  I2s.  6d. 

Rotuli  de  Oblatis  et  Finibus  in  Turri  Londinensi  asservati, 
tempore  Regis  Johannis.  Edited  hy  Thomas  Duffus  Hardy, 
Esq.     1  vol.  royal  8vo.  (1835),  cloth.     Price  18*. 

EXCERPTA     E     ROTULIS      FiNIUM     IN    TURRI     LONDINENSI   ASSERVATIS. 

Henry  III.,  1216 — 1272.      Edited  hy   Charles    Roberts,    Esq. 

2  vols,  royal   8vo.  (1835,  1836),  cloth,  ^nce  32*.  ;  or  the   volumes 
may  be  had  separately.  Vol.  l,2jrice  14s.  ;  Vol.  2,  cloth,  price  18*. 

Fines  sive  Pedes  Finium  sive  Finales  Concordle  in  Curia 
Domini  Regis.  7  Richard  I. — 16  John  (1195 — 1214).  Edited  by 
the  Rev.  Joseph  Hunter.  In  Counties.  2  vols,  royal  8vo. 
(1835 — 1844),  together,  cloth,  price  11*.  ;  or  the  volumes  may  be 
had  separately,  Vol.  1,  price  8s.  6d.  ;   Vol.  2,  cloth,  price  2s.  6d. 

Ancient  Kalendars  and  Inventories  (The)  op  the  Treasury 
of  His  Majesty's  Exchequer  ;  together  with  Documents  illus- 
trating the  History  of  that  Repository.  Edited  by  Sir  Francis 
Palgrave.     3  vols,  royal  8vo.  (1836),  cloth.     Price  42*. 

Documents  and  Records  illustrating  the  History  of  Scotland,  and  the 
Transactions  between  the  Crowns  of  Scotland  and  England  ; 
preserved  in  the  Treasury  of  Her  Majesty's  Exchequer.  Edited 
by  Sir  Francis  Palgrave.  1  vol.  royal  8vo.  (1837),  cloth. 
Price  18*. 


ROTULI    CriARTAKUM    IN    TuRRI    LoNDINEKSI    ASSERVATI,    A.P,     1199 

1216.     Edited  hy  Thomas  Duffus  Hardy,   Esq.      1   vol.    folio 
(1837),  cloth.     Price  30^. 

Registrum  vulgariter  nnncupatum  "  The  Record  of  Caernarvon,"  e 
codice  MS.  Harleiano,  696,  descriptnm.  Edited  by  Sir  Henry 
Ellis.     1  vol.  folio  (1838),  cloth.     Price  31s.  M. 

Ancient  Laws  and  Institutes  of  England  ;  comprising  Laws 
enacted  under  the  Anglo-Saxon  Kings,  from  ^thelbirht  to  Cnut, 
Avith  an  English  Translation  of  the  Saxon  ;  the  Laws  called 
Edward  the  Confessor's  ;  the  Laws  of  William  the  Conqueror,  and 
those  ascribed  to  Henry  the  First  ;  also,  Monumeuta  Ecclesiastica 
Anglicana,  from  the  7th  to  the  10th  century  ;  and  the  Ancient 
Latin  Version  of  the  Anglo-Saxon  Laws  ;  with  a  compendious 
Glossary,  &c.  Edited  by  Benjamin  Thorfe,  Esq.  1  vol.  folio 
(1840),  cloth.     Price  40s. 

2  vols,  royal  8vo.  cloth.     Price  30s. 


Ancient  Laws  and  Institutes  of  Wales;  comprising  Laws  supposed 
to  be  enacted  by  Howel  the  Good  ;  modified  by  subsequent  Regu- 
lations under  the  Native  Princes,  prior  to  the  Conquest  1)y  Edward 
the  First  ;  and  anomalous  LaAvs,  consisting  principally  of  Insti- 
tutions which,  by  the  Statute  of  Ruddlan,  were  admitted  to  continue 
in  force.  With  an  English  Translation  of  the  Welsh  Text.  To 
which  are  added  a  few  Latin  Transcripts,  containing  Digests  of 
the  Welsh  Laws,  principally  of  the  Dimetian  Code.  With 
Indices  and  Glossary.  Edited  by  Aneurin  Oaven,  Esq.  1  vol. 
folio  (1841),  cloth.     Price  44s. 

2  vols,  royal  8vo.  cloth.     Price  36s. 


RoTULi  DE  Liberate  ac  de  Misis  et  Pr^stitis,  Reguante  Johanuc. 
Edited  by  Thomas  Duffus  Hardy,  Esq.  1  vol.  royal  8vo. 
(1844),  cloth.     Price  6s. 

Documents  Illustrative  of  English  History  in  the  13th  and  14th 
centuries,  selected  from  the  Records  in  the  Exchequer.  Edited 
by  Henry  Cole,  Esq.  1  vol.  fcp.  folio  (1844),  cloth.  Price 
45s.  Q>d. 

Modus  Tenendi  Parliamentum.  An  Ancient  Treatise  on  the  Mode 
of  holding  the  Parliament  in  England.  Edited  hy  Thomas 
Duffus  Hardy,  Esq.     1  vol.  8vo.  (1846),  cloth.     Price  2s.  6d. 

Reports  of  the  Proceedings  of  the  Record  Commissioners,  1800 
to  1819,2  vols.,  folio,  boards.  Price  51.  5s.  From  1819  to  1831 
their  proceedings  have  not  been  printed,  A  third  volume  of 
Reports  of  their  Proceedings,  1831  to  1837,  folio,  boards,  8s. 
3  vols,  together,  boards.     Price  5/.  13s. 


The  Acts  of  the  Parliaments  of  Scotland.  11  vols,  folio  (1814- 
1844).  Vol.  I.  Edited  by  Tiiojias  Thomson  and  Cosmo  Innes, 
Esqrs.     Price  4:2s. 

*^*  Also,  Yds.  4,  7,  8,  9,  10,  11,  10^.  Gd.  each  Vol. 

The  Acts  of  the  Lords  of  Council  in  Civil  Causes.  A.D.  1478 — 
1495.  Edited  hi/  Thomas  Thomson,  Esq.  Folio  (1839).  Price 
\0s.  6d. 

The  Acts  of  the  Lords  Auditors  of  Causes  and  Complaints. 
A.D.  1466 — 1494.  Edited  by  Thomas  Thomson,  Esq.  Folio 
(1839).     Price  10^.  6f/. 

Registrum  Magni  vSigilli  Regum  Scotorum  in  Archivis  Publicis 
asservatum.  A.D.  1306 — 1424.  Edited  by  Thomas  Thomson, 
Esq.     Folio  (1814).     Price  \os. 

Issue  Roll  of  Thomas  de  Brantingham,  Bishop  of  Exeter,  Lord 
High  Treasurer  of  England,  containing  Payments  out  of  His 
Majesty's  Revenue,  44  Edward  III.,  1370.  Edited  6y  Frederick 
Devon,  Esq.     1  vol.  4to.  (1835),  cloth.     Price  35.?. 

Royal  8vo.  cloth.     Price  26s. 

Issues  of  the  Exchequer,  containing  similar  matter  to  the  above, 
temp.  Jac.  L,  extracted  from  the  Pell  Records.  Edited  by 
Frederick  Devon,  Esq.     1  vol.  4to.  (1836),  cloth.     Price  oOs. 

Royal  8vo.  cloth.     Price  21s. 


Issues  of  the  Exchequer,  containing  like  matter  to  the  above,  ex- 
tracted from  the  Pell  Records  ;  Henry  III,  to  Henry  VI.  inclusive. 
Edited  by  Frederick  Devon,  Esq.  1  vol.  4to.  (1837),  cloth. 
Price  40^. 

Royal  8vo.  cloth.     Price  30«. 


LiBER  MuNERUM  PuBLicoRUM  HiBERNi^,  ub  an.  1152  usquB  ad 
1827  ;  or.  The  Establishments  of  Ireland  from  the  19th  of  King 
Stephen  to  the  7th  of  George  IV.,  during  a  period  of  675  years  ; 
being  the  Report  of  Rowley  Lascelles,  of  the  Middle  Tem])le, 
Barrister-at-Law.  Extracted  from  the  Records  and  other  autho- 
rities, by  Special  Command,  pursuant  to  an  Address,  an.  1810, 
of  the  Commons  of  the  United  Kingdom.  With  Introductory 
Observations  by  F.  S.  Thomas,  Esq.  (1852.)  2  vols,  folio. 
Price  42s. 

Notes  of  Materials  for  the  History  of  Public  Departments. 
By  F.  S.  Thomas,  Esq.     Demy  folio  (1846).     Price  10s. 

ILiNDBOOK  TO  THE  PuBLic  Records.  By  F.  S.  Thomas,  Esq.  Royal 
8vo.  (1853.)     Price  12s. 

0  0  3 


6 

State  Papers  during  the  Reign  of  Henry  the  Eighth.    1 1  vols. 

4to.  (1830 — 1852)  completing  the  work  in  its  present  form,  with 

Indices  of  Persons  and  Places  to  the  whole.     Price  51.  1 5s.  6d. 
Vol.  I.  contains  Domestic  Correspondence. 
Vols.  II.  &  III. — Correspondence  relating  to  Ireland. 
Vols.  IV.  &  V. — Correspondence  relating  to  Scotland. 
Vols.  VI.  to  XI. — Correspondence   between    England    and  Foreign 

Courts. 

*.^*  Any  Volume  may  be  purchased  separately,  price  10s.  6d. 

Monumenta  Historica  Britannica,  or,  Materials  for  the  History  of 
Britain  from  the  earliest  period.  Vol.  1,  extending  to  the  Norman 
Conquest.  Prepared,  and  illustrated  with  Notes,  by  the  late 
Henry  Petrie,  Esq.,  F.S.A.,  Keeper  of  the  Recoixls  in  the  Tower 
of  London,  assisted  by  the  Rev.  John  Sharpe,  Rector  of  Castle 
Eaton,  Wilts.  Finally  completed  for  publication,  and  with  an 
Introduction,  by  Thomas  Duffus  Hardy,  Esq.,  Assistant  Keeper 
of  Records.  (Printed  by  command  of  Her  Majesty.)  Folio 
(1848).     Price  42s. 

Historical  Notes  relative  to  the  History  of  England  ;  em- 
bracing the  Period  from  the  Accession  of  King  Henry  VIII.  to 
the  Death  of  Queen  Anne  inclusive  (1509  to  1714).  Designed  as 
a  Book  of  instant  Reference  for  the  purpose  of  ascertaining  the 
Dates  of  Events  mentioned  in  History  and  in  Manuscripts.  The 
Name  of  every  Person  and  Event  mentioned  in  History  within 
the  above  period  is  placed  in  Alphabetical  and  Chronological  Order, 
and  the  Authority  from  whence  taken  is  given  in  each  case, 
whether  from  Printed  History  or  from  Manuscripts.  By  F.  S. 
Thomas,  Esq.,  Secretary  of  the  Public  Record  Office.  3  vols.  8vo. 
(1856.)     Price  40s. 


CALENDARS  Of  STxVTE  PAPERS. 


[Imperial  8vo.     Price  \5s.  each  Volume.] 


Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reigns  of 
Edward  VI.,  Mary,  Elizabeth,  1547 — 1580,  preserved  in  the 
State  Paper  Department  of  Her  ]\Iajesty's  Public  Record  Office. 
Edited  by  Robert  Lemon,  Esq.,  F.S.A.     1856. 

Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign  of 
James  I.,  preserved  in  the  State  Paper  Department  of  Her 
Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  by  Mary  Anne  Everett 
Green.     1857—1859. 

Vol.  I.— 1603— 1610. 

Vol.  IL— 1611— 1618. 

Vol.  III.— 1619— 1623. 

Vol.  IV.— 1623— 1625,  Avith  Addenda. 

Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign  of 
Charles  L,  preserved  in  the'  State  Paper  Department  of  Her 
Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  by  John  Bruce,  Esq., 
V.P.S.A.     1858. 

Vol.  I.— 1625-1626. 

VoL  II.— 1627-1628. 

Calendar  of  the  State  Papers  relating  to  Scotland,  preserved  in 
the  State  Paper  Department  of  Her  Majesty's  Public  Record 
Office.  Edited  by  Markham  John  Thorpe,  Esq.,  of  St.  Edmuu4 
Hall,  Oxford.     1858. 

Vol.  I.,  the  Scottish  Series,  of  the  Reigns  of  Henry  VIH., 
Edward  VI.,  Mary,  Elizabeth,  1509—1589. 

Vol.  II. ,  the  Scottish  Series,  of  the  Reign  of  Queen  Elizabeth, 
1589 — 1603  ;  an  Appendix  to  the  Scottish  Series,  1543 
— 1592  ;  and  the  State  Papers  relating  to  Mary  Queen 
of   Scots  during  her   Detention  in  England,  1568 — 1587. 


In  the  Press. 

Calendar  of  the  State  Papeks  relating  to  Ireland,  preserved  in 
the  State  Pajier  Department  of  Her  Majesty's  Public  Record 
OiRce.     Edited  hy  H.  C.  Hamilton,  Esq. 

Calendar  of  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign  of 
Charles  I.,  preserved  in  tlie  State  Paper  Department  of  Her 
Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  hy  John  Bruce,  Esq., 
V.P.S.A. 

Vol.  III. 


In  Progress. 

Calendar  of  the  State  Papers,  Domestic  Series,  of  the  Reign 
OF  Charles  II.,  preserved  in  the  State  Paper  Department  of 
Her  Majesty's  Public  Record  Office.  Edited  hy  Mary  Anne 
Everett  Green. 


THE  CHRONICLES  AND  MEMORIALS  OE  GREAT  BRITAIN 
AND  IRELAND  DURING  THE  MIDDLE  AGES. 


[Royal  8vo.     Price  Ss.  6d.  each  Volume] 

1.  The  Chronicle  of  England,  by  John  Capgrave,     Edited  Jnj  the 

Rev.  F.  C.  IIiNGESTON,  M.A.,  of  Exeter  College,  Oxford. 

2.  Chronicon  Monasterii  de  Abingdon.    Vols.  I.  and  II.    Edited  by 

the  Rev.  J.  Stevenson,  M.A.,  of  University  College,  Durham, 
and  Vicar  of  Leighton  Buzzard. 

3.  Lives  of  Edward  the  Confessor.     I. — La  Estoire  de  Seint  Aed- 

ward  le  Rei.  II. — Vita  Beati  Edvardi  Regis  et  Confessoris. 
III. — Vita  ^Eduuardi  Regis  qui  apud  Wcstmonasterium  requiescit. 
Edited  hy  H.  R.  Luard,  M.A.,  Fellow  and  Assistant  Tutor  of 
Trinity  College,  Cambridge. 

4.  MoNUiiENTA  Franciscana  ;   scilicct,  I. — Thomas  de  Eccleston  do 

Adventu  Fratrum  Minorum  in  Angliam.  11. — Adi»  de  Marisco 
Epistolre.  III. — Registrum  Fratrum  Minorum  Londonije.  Edited 
hy  the  Rev.  J.  S.  Brewer,  M.A.,  Professor  of  English  Literature, 
King's  College,  London,  and  Reader  at  the  Rolls. 

.'■).  Fasciculi  Zizaniorlm  Magistri  Johannis  Wyclif  cum  Tritico. 
Ascribed  to  Thomas  Netter,  of  Walden,  Provincial  of  the 
Carmelite  Order  in  England,  and  Confessor  to  King  Henry  the 
Fifth.  Edited  hy  the  Rev.  W.  W.  Shirley,  M.A.,  Tutor  and  late 
Fellow  of  Wadham  College,  Oxford. 

G.  The  Buik  of  the  Croniclis  of  Scotland  ;  or,  A  Metrical 
Version  of  the  History  of  Hector  Boece  ;  by  William  Stewart. 
Vols.  I.,  IL,  and  III.  Edited  hy  W.  B.  Turnbull,  Esq.,  of 
Lincoln's  Inn,  Barrister-at-Law. 

7.  JoiiANNis  Capgrave   Licer   de  Illustribls   Henricis.     Edited 

hy  the  Rev.  F.  C.  Hingeston,  M.A.,  of  Exeter  College,  Oxford. 

8.  HisTORiA  Monasterii  S.  Augustini  Cantuariensis,  by  Thomas 

of  Elmham,  formerly  Monk  and  Treasurer  of  that  Foundation. 
Edited  hy  C.  Hard  wick,  M.A.,  Fellow  of  St.  Catharine's  Hall, 
and  Christian  Advocate  in  the  University  of  Cambridge. 

9.  EuLOGiUM    (HiSTORiARUM    siVE    Temporis),    Chronicon    ab    Orbc 

condito  usque  ad  Annum  Domini  1366  ;  a  Monacho  quodam 
Malmesbiriensi  exaratum.  Vol.  I.  Edited  hy  F.  S.  IIaydon, 
Esq.,  B.A. 


10 

10.  Memorials    of  King  Henry  the  Seventh  :   Bernardi  AuclrejB 

Tholosatis    tie    Vita   Regis    Ilenrici  Septimi    Historia  ;    necnon 

alia  qua^dam  ad  euudem  Regem  spectantia.  Edited  by  J. 
Gairdner,  Esq. 

11.  Memorials.  OF  Henry   the   Fifth.  I. — Vita  Henrici   Quinti, 

Roberto  Redmanno  auctore.  II. — Versus  Rhytlimici  iu  laudem 
Regis  Henrici  Quinti.  III. — Elmliami  Liber  Metricus  de 
Henrico  V.      Edited  by  C.  A.  Cole,  Esq. 

12.  MuNiMENTA    Gildhall^    Londoniensis  J    Liber    Albus,    Liber 

Custumarum,  et  Liber  Horn,  in  archivis  Gildhallse  asservati. 
Vol.  I.,  Liber  Albus.  Edited  by  H.  T.  Riley,  Esq.,  M.A.,  Bar- 
rister-at-Law. 

13.  Chronica  Johannis  de  Oxenedes.  Edited  by  Sir  H.  Ellis,  K.H. 

14.  A    Collection    of    Political    Poems    from    the    Accession 

OF  Edward  III.  to  the  Reign  op  Henry  VIII.  Vol.  I. 
Edited  by  T.  Wright,  Esq.,  M.A. 

15.  The  "Opus  Tertiu3i"  and  "Opus  Minus"    of  Roger  Bacon. 

Edited  by  the  Rev.  J.  S.  Brewer,  M.A.,  Professor  of  English 
Literature,  King's  College,  London,  and  Reader  at  the  Rolls. 

16.  Bartholom^i    de    Cotton,   Monachi  Norwicensis,    Historia 

Anglicana  (A.D.  449—1298).  Edited  by  H.  R.  Luard,  M.A., 
Fellow  and  Assistant  Tutor  of  Trinity  College,  Cambridge. 


In  the  Press. 

The  Represser  of  over  much  Blaming  of  the  Clergy.  By 
Reginald  Pecock,  sometime  Bishop  of  Chichester.  Edited  by 
C.  Babington,  B.D.,  Fellow  of  St.  John's  College,  Cambridge. 

RiCARDi  de  Cirencestria  Speculum  Historiale  de  Gestis 
Regum  Angli^e.  (A.D. '  447—1066.)  Edited  by  J.  E.  B. 
Mayor,  M.A.,  Fellow  and  Assistant  Tutor  of  St.  John's  College, 
Cambridge. 

The  Anglo-Saxon  Chronicle.      Edited  by  B.  Thorpe,  Esq. 

Le  Livere  de  Reis  de  Brittanie.  Edited  by  J.  Glover,  M.A., 
Chaplain  of  Trinity  College,  Cambridge. 

Recueil  des  Croniques  et  anchiennes  Istories  de  la  Grant 
Bretaigne  a  present  nomme  Engleterre,  par  Jehan  de 
Waurin.     Edited  by  W.  Hardy,  Esq. 

The  Wars  of  the  Danes  in  Ireland  :  Avritten  in  the  Irish  language. 
Edited  by  the  Rev.  Dr.  Todd,  Librarian  of  the  University  of 
Dublin. 


11 

MuNiMENTA  GiLDHALi.iE  LoNDONiENSis  ;  Libei'  Albus,  Liber  Custu- 
marum,  et  Lil)er  Horn,  in  archivis  Gildhallaj  asservati.  Vol.  II., 
Liber  Custumarum.     Edited  by  H.  T.  Riley,  Esq.,  M.A.,  Bar- 

rister-at-Law. 

The  Brut  y  Tywysogion,  or,  The  Chronicle  of  the  Princes  of  Wales  ; 
and  the  Annales  Cambri^e.  Edited  by  the  Rev.  J.  Williams 
AB  Ithel. 

A  Collection  of  Royal  and  Historical  Letters  during  the 
Reigns  op  Henry  IV.,  Henry  V.,  and  Henry  VL  Edited  by 
the  Rev.  F.  C.  Hingeston,  M.A.,  of  Exeter  College,  Oxford. 

Eulogium  (Historiarum  sive  Temporis),  Chronicon  ab  Orbe 
coudito  usque  ad  Annum  Domini  1366  ;  a  Monacho  quodam 
Malmesbiriensi  exaratum.  Vol.  II.  Edited  by  F.  S.  Haydon, 
Esq.,  B.A. 

A  Collection  of  Political  Poems  from  the  Accession  of 
Edward  HI.  to  the  Reign  of  Henry  VIII.  Vol  II. 
Edited  by  T.  Wright,  Esq.,  M.A. 

Chronicon  Radulphi  Abbatis  Coggeshalensis  Majus.  Edited  by 
the  Rev.  J.  Stevenson,  M.A.,  of  University  College,  Durham, 
and  Vicar  of  Leighton  Buzzard. 

A  Collection  of  Sagas  and  other  Historical  Documents  relating 
to  the  Settlements  and  Descents  of  the  Northmen  on  the  British 
Isles.     Edited  by  George  W.  Dasent,  Esq.,  D.C.L.  Oxon. 

Descriptive  Catalogue  of  Manuscripts  relating  to  the  Early 
History  of  Great  Britain.     Edited  by  T.  Duffus  Hardy,  Esq. 

In  Progress. 

Historia  Minor  Matth^i  Paris.    Edited  by  Sir  F.  Madden,  K.H., 

Chief  of  the  MS.  Department  of  the  British  Museum. 

PoLYCHRONicoN  Ranulphi  Higdeni,  with  Trevisa's  Translation. 
October  1859. 


3317 


04  9 


BOSTON  COLLEGE 


3  9031   01204283  4 


^  «01  ciacuun